Markatzaile Lengoaiak – HTML eta CSS apunteak
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
0.- Markatzaile Lengoaien programa: 1.Ebaluaketa: • • • •
HTML xHTML CSS CSS3 eta HTML5 (denbora ematen badigu)
2.Ebaluaketa: • • •
XML (oso erabilia zikloan) XML Datu Baseak (agian ez da ematen hemen baina bai Datu Baseen ikasgaian) RSS (gainetik)
3.Ebaluaketa: • •
JavaScript. jQuery.
Helbide interesgarriak:
• • • • • • • • • • •
Desarrollo Web: HTML ya: CSS ya: CSS 3 ya: W3Schools: HTML.net: Aulaclic: 0utkast (bideotutorialak): Javascript ya: Wikipedia sobre HTML 5 y CSS: Liburuak Ingelesez:
http://www.desarrolloweb.com/ http://www.htmlya.com.ar/ http://www.cssya.com.ar/ http://www.cssya.com.ar/css3ya/ http://www.w3schools.com/ http://es.html.net/ http://www.aulaclic.es/html/index.htm http://www.youtube.com/user/0utkast http://www.javascriptya.com.ar/ http://docs.webplatform.org/wiki/Main_Page http://www.wowebook.be
Ordutegiak: • •
2
Asteazkena: Ostirala:
10:00-11:00 / 11:30-12:30 10:00-11:00 / 11:30-12:30
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
1.- HTML L ngoia: Lengoaia horrek ez u deskribatzen dokumentu baten diseinuaren itxura, baizik eta plataforma bakoitzari formatua emateko aukera eskaintzen dio, bere eta ber nabigatzailearen ahalmenaren arabera (pantailaren tamaina, instalatuta dauzkan iturriak...). HTMLn idatzitako d kumentuek dokumentuaren testua bera eta atributuak eduki ditzaketen etiketak dituzte. ori, praktikan, hauxe izango litzateke:
dagokion testua
Hasierako etiketak agindua aktibatzen du, eta azkenak (hasierako bera, aurretik / zeinuarekin) desaktibatu egiten du. Etiketa guztiek ez dute hasiera eta a aiera, baina hori aurrerago ikusiko dugu. Erabiliko dugun prog ama HTML lengoaian aritzeko: Notepad++ HTML dokumentuare n egitura (etiketak maiuskulaz nahiz minuskulaz jarri ahal dugu):
Hemen nabigatzailean goian agertuko den tituloa
Nabigatzailean horrela ikusik da testu hau:
3
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
2.- Lehen u ratsak : •
etike tak:
Hiru etiketak deskri atzen dute dokumentuaren egitura orokorra eta hari buruzko informazio sinplea ematen dute. Etiketa horiek ez dute eraginik dokument aren itxuran, eta soilik HTML fitxategiak inter retatzen eta iragazten dituzte. Honelako funtz ionamendua dute hauetariko bakoitzak: o
Izenburuak
…
Izenburuak
Izenburuak. Testua ataletan zatitzeko balio dute. Sei izenburu-maila defini daitezke, izenburua izatea nahi dug n testua
Izenburua
etiketen a tean jartzen da.
.....
etiketen bid z definitzen dira,
.....
.....
ra ra bitartean.
izango da lodiena eta handiena, - berriz txikiena. -tik tik -ra ra pixkanaka murrizten doa honen lodiera eta tamaina. HTML d kumentu baten egitura adibidekotzat hau izang dugu:
Emaitza hau duelarik:
4
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ] o
ANARTZ MUGIKA
Paragr foak
Paragrafoak.: Hasiera batean paragrafoz aldatzeko eraiki ako etiketa da Paragrafoak.: printzipioz. Idatzi nahi dugun testua paragrafoa
…
etiketen artean id tzi beharko dugu, non itxi egiten dugunean lerro- auzi bat egingo egingo du
bezalako bezalako portaerarakin gutxi gorabehera. HTML dokumen u baten egitura adibidekotzat hau izango dugu:
Nabigatzailean izang du itxura honakoa da:
o
Lerro-jauzi k
Lerro-jauziak.: Paragrafoaren antzeko portaera dute baina k su hontan
Lerro-jauziak.: etiketa jarriz esaldiaren ostean non salto egin nahi dugu, salto egingo digu hu rrengo lerrora. o
Iruzkinak edo k omentarioak. omentarioak.:: Ez dute eraginik izango H ML dokumentua nabigatzailean zabaltzen dugunean *.html fitxategia baina OSO ERA ILGARRIAK izan daitezke iruzkinak apunta
hal izateko dokumentuaren egituraren zatir n bat jakin ahal
izateko zein den bere fu tzio nagusia. Bere helburua da erabiltzaile k hauek idaztea
etorkizunean dokumentua berriztera doanen jakiteko zein funtzionamendua, denbora aurreztuz batez ere ulertzeko orduan.
5
den
egitura
horren
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
H1…H6 , BR, Iruzkine eta P etiketen adibide simple bat:
H1, BR eta P etiketen adibide simple bat Nire lehen orria
Ankla sortutakoan, jarriko dugun elementuaren bitarteaz "gora" izeneko ankla duen gunera eramango gaitu orri berdinaren barruan
Dokumentua ">Dokumentuaren ren goikaldera joateko sakatu
Posta elektroniko baterako lotura:
Lotura
oso
erreza,
Idatzi elektronikoaren helbidea" idaztea da besterik ez.
postara
barruan
"mailto:posta
Idatzi!!!
Edozein webgunerakoloturak:
Hontan, erabiltzen ari garen etiketaren barruan "http://www……" egiturako lotura sartu behar diogu. Adibidez, Google-ko helbidea sartu nahi dugu.
Google
Horrelan idatzita baina eragozpen bat egongo da kasu hontan. Ez gaudenez gure orrialdearen barruan loturak egiten erabiltzaileak gure orrialdea galtzeko arriskua dute eta horregatik interesgarria da gure webgunea mantentzea, interneko webgunearen orria beste esteka batean zabalduz. Hau egiteko, aipatu dugun
barruan "target=_blank" idatzi beharko dugu. Lotura mota hontarako erabiliko duguna izango da. Google
11
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
5.- Irudiak artu HTML dokum ntu batean. Nol ? Irudi bat gure webg nean jarri nahi badugu, html dokumentuari < img> etiketa jarri beharko diogu. Gero etiketa hau dugularik, honen barruan propietateak finkatu beharko dizkiogu non irudi bat sartu ahal izateko “source” propietatea jarri behard gu “src” moduan adierazita dagoela. Jarri daitezkeen irudi motak auexek dira • • •
GIF (Graphics Interchange Format) *.gif extentsioarekin JPG o JPEG (Joint Pho tographic Experts Group) *.jpg edo *.jpeg PNG (Portable Netw rk Graphics) *.png
Gure probak kontutan hartuta, “irudiak” karpetako irudi bat hartu beharko dut. Guk orain editatzen gauden orria “1.aproba.html” dokumentua da. Gure fitxategi egitura honako hau da:
Irudiak karpeta bar uan aztertuz…elurra1.jpg irudia erabiliko dugu eta kontutan harturik gu gaudela “Probak karpetan eta irudia “Probak/irudiak” karpetan, horrelan finkatu beharko genukeen kodea “el rra1.jpg”irudia html dokumentuan itsazteko.

g"/>
12
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Dena zuzen idatzi ba ugu, honako itxura izango du gure HTML doku entuak:
Lotura irudi baten (finkoak eta animazioak *.gif bezalakoak)
Kasu hontan, aurr ko puntuan bezala egin beharko da
intrukzioarekin baina animazio bezala agertzeko irudia kontutan hartu behar o duguna da *.gif motatakoa izatea zer jpg, jpe edo png badira ezin izango ditugu animazio be ala erakutsi. Orain, internetetik je itsi doten irudi bat harturik emango dut adibide bat non ikusi ahal izango da duen desberdint asuna aurreko irudien loturarekin izango dela *.gif motatako fitxategia. HTML dokumentoa orrelan egongo da sortua. Kontutan hartu eta oso garrantzitsua da ohartzea nun dagoen ir dia kokatua. Kasu hontan nere animazioak "irudiak" karpetan kokatu beharrean "animazio k" karpetan kokatu ditut:
13
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Dena zuzen idatzi ba ugu, honako itxura izango du gure HTML doku entuak:
14
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
6.- Zerrend k: HTML-ek hainbat her raminta eskaintzen dizkie egileei informazio-zerr endak zehazteko. Zerrenda guztiek bat edo zer enda-arrazoi gehiago eduki behar dute. Zerrend ek eduki dezakete: o o o
Ordena bat jarraitze duen zerrendak. Ordenik jarraitzen ez duen zerrendarik. Definizioak (gure kas an ez dugula emango.)
Ordenik gabeko zerrenda (enumeratu barik, puntuak dira)
Honako ezaugarriak itu zerrenda mota honek:
Ul etiketatik dator. /ul> lista zabaldu eta ixteko - < li> listaren elementu bakoitzeko honako hau ba t jarri behar dugu
HTML dokumentu ba tean horrelan finkatu beharko genukeen:
Nabigatzailean itxura hau edukiko du:
Zerrenda desordenatuan irudi motak: Disc Square Circle
15
Balore lehen si moduan datorrena, ez badugu ezer jartzen ul type-an hau agertuko zai u Karratu bat i udikatuko da non barruan hutsune zuria izango du eta bordeak belt ak. Square kasuan bezalaxe baina orain borobil baten itxurakin.
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Adibideak:
Itxura hau agertuko zaigu na igatzailean:
Hontaz aparte, bait ere egin dezakegu UL horien barruan, ele mentu bakoitzari zerrenda irudi desberdin bat inkatu LI etiketan type sartuz.
16
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
Honako emaitz hau emango igu nabigatzailean:
17
ANARTZ MUGIKA
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Orden jakin bat daram ten zerrendak (enumeratuak, adibidez rrezetako pau suetarako baliagarria)
Honako ezaugarriak itu zerrenda mota honek:
Ol etiketatik dator, UL erabili beharrean. /ol> lista zabaldu eta ixteko - < li> listaren elementu bakoitzeko honako hau ba t jarri behar dugu
Orden jakin bat daramaten z rrendak mota hauetakoak izan daitezke: "1" "a" "A" "i" "I"
Zenbaki nor alez ordenatu ahal izateko zerrendak Alfabetoko l tren ordena jarraituko duen zerrenda ordenatu k. Aurrekoan b zala baina kasu hontan maiuskulaz egingo du la . Ordena zenbaki erromatar minuskulez. Aurreko kasuan bezala baina maiuskulaz egingo du lan
Adibidea HTML dokumentu baten egitura idatzirik:
18
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Honako emaitza emango digu nabigatzailean:
Zerrenda ordenatu b t elementu zehatz batetik hasteko adibidea: - Elemento x
- Elemento xi
Horrelako HTML kod arekin zenbaki erromatar minuskulen zerrenda ordenatua izango da non bere hasierako elem entua 10 izango da zenbaki erromatarretan. H u besteekin egin dezakegu be start="x" jarrita type barruan.
19
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Ordena duten zerrendak rden zehatz bat eramaten ez duten zerrend en arteko konbinazioa:
Hau egiteko, ez da auza berezirik egin behar. Besterik gabe, lehe nbizi etiketa erabili beharko dugu ordena duten zerrendak zabaltzeko eta honen barr uan - etiketak elementuak jartzen joateko non nahi ditugun elementu guztiak jarriko ditugu. Hauetako elementu baten ostean orde nik gabeko zerrenda jarri nahi badugu
etik ta zabaldu behar dugu eta zerrenda honetan p arte hartuko duten elementuak - bidez jungo gara sartzen. Ordenik gabeko zerrendan elementuak jartzen amaitzean
eti keta jarriko dugu ordena zehatz bat jarraitzen duen zerrendan elementuak jartzen joatek o - etiketaren bitartez.
zerrendan - elementuak jartzen amaitzen dugunean ol> jarriko dugu zerrenda bien arteko konbi nazioa itxiz eta beste elementu asko gehitze o aukera izango dugula honen ostean. Honi buruz, klaseko a riketetan adibide garbi bat daukagu hau lortu n hi dugula: 1. Listas a. Listas desordenadas. Etiqueta ul b. Listas ordenadas. Etiqueta ol c. Listas de definición. Etiqueta dl 2. Tablas Ariketa hau burutzek o, behar dugu lehenbizi
motatako zerrend bat zabaldu nun - elementu bat jartzen d gu "Listas" izenarekin. Honen ostean,
m otatako zerrenda zabalduko dugu type="a" (al abetoko karaktereak erakusteko) no hiru - ukiko ditugu hiru elementu direla. Hauek jarri ostean < /ul> bidez itxiko dut ordenik gabeko zerrena ori eta momentu hontan
zerrendan gau e non gehitu nahi ditugun elementuak - b idez egingo dugu amaitutzat eman arte
e tiketarekin. Honako egitura izango du HT ML egituran eta artean EZ AH ZTU!!!:
20
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
Interneteko nabigatz ilean hartuko duen itxura honako hau da:
21
ANARTZ MUGIKA
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
7.- Taulak ( arrantzitsuak dira : Taula bat antolatutako zelda multzoari deitzen diogu non edozein era tako edukiak ipini ahal ditzazkegu. Taula bat definitu ah l izateko HTML etiketak er bili beharko ditugu. Etiketa hauen barruan, era guztitako edukia sartzeko beharrezkoak di ren etiketak sartzen joango gara taulari fo rma eta edukia emanik. Taulak ezkerretik esku ara dihoan leerroak dira eta hauetako b koitzak eta
etiketak erabiliko dituelari k, lehena zabaltzeko eta azkena ixteko. Hontaz aparte, letro akoitzaren barruan zeldak aurkituko ditugu eta hauek definitu ahal izateko eta | e abiliko ditugu non hauen artean gure edukia sar tuko dugu. eta | etiket k balio du zelda baten barruan dagoen edukiera beltzezteko eta erdian ipintzeko. Tabla egituraren edukia honako hau izan daiteke adibidez: Zelda 1, lerro 1 | Zelda 2, lerro 1 |
Zelda 1, lerro 2 | Zelda 2, lerro 2 |
Emaitza honako hau a:
22
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
"table" etiketari 'bor er="1"' jartzen badiogu itxura hobeagoa hartuk du eta aldiberean taula bezala hobe o identifikatu ahal degu Zelda 1, lerro 1 | Zelda 2, lerro 1 |
Zelda 1, lerro 2 | Zelda 2, lerro 2 |
Emaitza honakoa da:
Taulen propietate arrantzitsuenak (table etiketan jarri o ditugu) Horizontalki alineazioa egiteko. "left", "right" eta "center" prop ietateak daude Taulari backgr und bat jartzeko aukera ematen digu irudi bate loturaren bidez Taula bere osotasunean kolore batez margotzeko propietat ea. Hexadecimal bgcolor edo kolore ize ez finkatu ahal dugu honen kolorea. Propietate ha taulari ertzak ipintzeko da. Ez badugu ezer j rtzen "0" bezala border eukiko du por aera eta ez da ertzik agertuko. "1"etik aurrera hasiko da itxura hartzen. width Taularen zabalera emateko pixeletan edo portzentaian (%) height Taularen altuera emateko pixeletan edo portzentaian (%) Propietate ho ek zelda bat eskumaruntz hedatzen da zuta beak hartuz guk colspan finkatzen diog n baloreekin. Propietate ho ek zelda bat beherantz beherantz hedatzen da lerroak hartuz guk finkatzen rowspan diogun balore kin. bordercolor Ertzaren kolor a finkatzeko propietatea dakagu bordercolor. b color-en bezala align background
23
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Teoria trebatzeko a iketak taulei buruz: 1.Ariketa
Gainetik aztertuz...ikusi ahal da printzipioz 6 lerro eta 4 zutabeko taula del border = "1"-ekin. Hala ere, goiko lerroa oso osor ik hartuta da titulo batekin non eta | etik tak erabiltzen ditu haueri colspan="4" propietatea atxikitzen zaielarik. Bigarren eta hirugarre lerroak normal daude zutabe guztiak mantenduz bere propietateak. Hauek eta
etiketeten artean jarriz lortuko dugu, lau zutabe dugunez lau | textua | etiketaz osatuko dugu. Laugarren lerroan berriz, 3 zutabean dago elementu bat "0" duen edukiarekin colspan = "2" eta rowspan ="2"-ko propietateak dutenak. Lerro hontan ez da jarri behar ezer ge io zer colspan="2" propietateak zutabe guztiak bultzatu ditu eta geratzen zen hutsune bakarra hartu du. Bostgarren lerroan, bi td> eta jarri beharko ditugu zer "0" balioko zel da 3 eta 4 zutabeak betetzen ditu. Azken lerroan, 3 e a | jarriko ditugu azken td-a colspan="2" propie atea erabiliz.
Kodea taula hori erai itzeko honako hau da:
24
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ] 2.Ariketa
Euskal Herri Frantzia
ANARTZ MUGIKA
Euskadi Nafarroa Iparralde París
Ariketa hau, printzipi z, 2 zutabe eta 4 lerroz osaturik dagoela esan g nezakegu. Lehen lerroan, bi eta | eti etak jarriko ditugu nun lehen etiketan rowspan "3" balioa finkatuko diogu bere lerroa e ta beste bi hartu ahal izateko. Honen eraginez, hurr engo bi lerrotan bakarrik eta | jarriko ugu eta
bakoitzeko ze lehen ler oan egiten duen rowspan-ak, bere posizioak ha tzen ditu eta bakarrik zelda batekin bete a al dugu. Azken lerroa, bi eta | etiketaz osatuko dut zer ez daka inola o gauza berezirik. Lortuko dugun HT L kodea taula hori egiteko honako hau da:
Nabigatzailean, horrelan interpretatuko da:
25
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
3.Ariketa
Liga BBVA Athletic 20 Erreala 18 Barça 20
Ariketa oso oso errez a da, hasteko taula bat sortuko dugu etiketak ezarriz non honen barruan 4 tr> sartuko ditut lau lerro egongo direlako. Lehen lerroan elementu bat egongo da colspan="2" porpiet atea duelarik eta beste | elementutan bi elementu. HTML dokumentuan egitura hau izango du kodeak (beti ere gog ratu eta tartean dela):
Nabigatzailean, horrelan interpretatuko da:
26
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
8.- iframe-ak (garrantzia oso g txi): iframe-n propietate garrantzitsuenak (iframe etiketan jarriko ditugu) frame flotatz ilearen barruan erakutsiko den orriaren helbide a. Iframe-aren identifikatzailea da non javascript-etik deit behar badugu id baliagarri izango da balore hau finkatzea. Ertza nahi ba ugu definitu gure frame-an. Ez badugu ezer ja rtzen edo ="0" ez frameborder da egongo er zik baina ="1" jartzen badugu bai eukiko dugu e tz bat. width Iframe-aren z balera emateko pixeletan edo portzentaian (%) height Iframe-aren a ltuera emateko pixeletan edo portzentaian (%) Adieraziko d ea nahi dugun desplazamenduko barrak ipin zea edo ez. Hiru atributu dazk gu "yes", "no" eta "auto". yes: scroll edo desplazamendu barrak BETI erakustek atributua da. scrolling no: s roll edo desplazamendu barrak INOIZ erakustek atributua da. auto: erakusteko beharrezkoak direnean (toki faltaga tik dena ikusi ahal izateko) (Finkatuta datorren balorea da ezer ez badug u jartzen). align Alineazio fink tzeko da, "left", "rigth" eta "center" baloreak d zka. src
• • •
Kontuan hartu behar da <iframe> etiketa duen elementu BAT jarri aitekeela Mozilla Firefox-en (Chrome-n ez dak it portaera berdina edukiko duen) zer bat bain o gehiago jartzen badugu lehenaren ostean d atozenak ez dira konektatuko ondo eta alper ikakoa izango da idatzitako kodea. Internet Ex lorer nabigatzailean BAI jarri daitezke bat baino gehio. Adibide bat iframe-az :
27
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
Honako emaitza emango digu, kontutan hartuta lehenengo iframe bat eta gero ordenik gabeko zerrenda bat agertuk zaigula:
28
[MARKATZAILE LENGOAIAK – HTML ETA CSS APUNTEAK ]
ANARTZ MUGIKA
9.- Formularioak (garrantzitsuak): Formularioak, edozein webgunetan aurkitu ditzakegun testu-kutxa ospetsu horiek eta botoiak dira. Bilaketak egiteko zein datu pertsonalak sartzeko oso erabiliak dira merkataritza elektroniko lekuentan adibidez. Erabiltzaileak alor hauetan sartzen dituen datuak formularioko administratzailearen posta elektronikora zein programa batera bidali ahal ditu hura automatikoki prozesatzearen ardura hartzen duelarik. HTML erabiliz formularioa bidaltzeko daukagun aukera bakarra posta elektronikoz da. Formularioa prozesatu nahi badugu programa baten bitartez gauza apur bat konplexuago gerta daiteke beste hizkuntza sofistikatuago batzuk (PHP adibidez) erabili behar izango ditugulako. Formularioak etiketaren bidez definitzen dira. Bi etiketa hauen artean alor eta formularioa osatzen duten botoiak jarriko ditugu. Etiketa honen barruan ezaugarri batzuk zehaztu behar ditugu: •
action: formularioak martxan jarri behar duen ekintza definitzeko baliagarria da non bi
era dauzkagu: o o
Formularioa posta elektroniko batera bidalia da. Formularioa programa edo script batera bere edukia prozesatzen duenera bidaltzen du.
Lehen kasua erabiliko dugu guk HTML trebatzen ari garelako eta ez beste hizkuntz konplexuagoak. Horrela adieraziko dugu: < form action="mailto: [email protected]" ...> •
•
method : Formularioa bidaltzearen forma zehaztearen ardura hartzen duen ezaugarria
da. "post" eta "get" dira bi balio posible har daitezkena ezaugarri hontan. Berez, erabiliko duguna "post" izango da kontrako esan ezean. enctype: Formularioaren informazioa nola bidaliko dugun era zehazteko erabiltzen da. Gure kasuan, formulario HTML bidez egitean eta gure hartzailea posta elektronikoz hartuko duenez bidalitako informazioa eman behar diogun balioa "text/plain"-a da. Horrela testu lau bezala bidaliko dugu hartzailearen posta elektroniko postontzira.