1. OT, SIMPLISIA, MEDICINAL HERB, NOURISHING HERB, EKSTRAKSI - Copy.docx

TUGAS HERBAL MEDICINE

OBAT TRADISIONAL, SIMPLISIA, MEDICINAL HERB, NOURISHING HERB, EKSTRAKSI

DISUSUN OLEH:  NAMA

: SAFRIYANA SAFRIYANA

 NO.BP

: 1641013338

KELAS

:A

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN APOTEKER  APOTEKER  FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS ANDALAS PADANG 2016

OBAT TRADISIONAL

Obat Obat trad!" trad!"#a$ #a$ ada$a% ada$a% ba%a# ba%a# ata& ra'&a# ra'&a# ba%a# ba%a# (a#) (a#) b*r&+a b*r&+a ba%a# ba%a# t&'b&% t&'b&%a#, a#,  ba%a# %*-a#, ba%a# '#*ra$+*$/a#, !*daa# )a$*#/ ata& a'+&ra# dar ba%a#ba%a# t*r!* t*r!*b& b&tt (a#) (a#) !*ara !*ara t&r& t&r&# # t*'&r t*'&r&# &#,, t*$a t*$a% % d)& d)&#a #a/a /a# # &#t& &#t&/ / +*#) +*#)"b "bata ata# # b*rd b*rda!a a!ar/ r/a# a#  +*#)a$a'a# 2PERMENKES RI NO. 46M*#/*!P*r1550. Penggolongn O!" T#$%&%onl

Obat trad!"#a$ dba) '*#7ad b*b*ra+a (at& : 1' a'& 2*'+ra$ ba!*d %*rba$ '*d#*

a'& ada$a% "bat trad!"#a$ trad!"#a$ I#d"#*!a I#d"#*!a (a#) b*r! !*$&r&% ba%a# ta#a'a# (a#) '*#7ad '*#7ad  +*#(&!&# 7a'&, d!*da/a# !*ara trad!"#a$, '!a$#(a da$a' b*#t&/ !*rb&/, !*d&%a#, +$ da# ara#, d)&#a/a# !*ara *'+r! ta#+a ada +*'b&/ta# $'a%. S'b"$:

2' Obat %*rba$ t*r!ta#dar 2!*#t9 ba!*d %*rba$ '*d#*

OH ada$a% "bat trad!"#a$ (a#) d!a7/a# dar %a!$ */!tra/! ata& +*#(ara# ba%a# a$a',  ba/ ta#a'a# "bat, %*-a#, 'a&+&# '#*ra$.Da$a' +*'b&ata##(a db&t&%/a# +*ra$ata#, dta#) "$*% +*'b&/ta# $'a% b*r&+a +*#*$ta# +ra/$#!. S'b"$:

(' Ft"9ar'a/a 2$#a$ ba!*d %*rba$ '*d#*

Ft"9ar'a/a Ft"9ar'a/a '*r&+a/a# "bat trad!"#a$ trad!"#a$ (a#) da+at d!*7a7ar/a# d!*7a7ar/a# d*#)a# d*#)a# "bat '"d*r#. Pr"!*! +*'b&ata# t*$a% t*r!ta#dar dta#) "$*% b&/t $'a% !a'+a &7 /$#! +ada 'a#&!a. S'b"$:

SIMPLISIA

S'+$!a ada$a% ba%a# a$a' (a#) d)&#a/a# !*ba)a "bat, (a#) b*$&' '*#)a$a'  +*#)"$a%a# a+a+&# 7&)a /*&a$ d#(ata/a# $a# b*r&+a b*r&+a ba%a# (a#) t*$a% d/*r#)/a#.

PROSES PENGOLAHAN SIMPLISIA 1' PENGUMPULAN BAHAN BAKU

;a/t& +a#*# !a#)at *rat %&b&#)a##(a d*#)a# +*'b*#t&/a# !*#(a-a a/t9 d da$a'  ba)a# ta#a'a# (a#) a/a# d+a#*#. ;a/t& +a#*# (a#) t*+at +ada !aat ba)a# ta#a'a# t*r!*b&t '*#)a#d&#) !*#(a-a a/t9 da$a' da$a ' 7&'$a% (a#) t*rb*!ar.

2' SORTASI SORTASI BASAH

S"rta! S"rta! ba!a% d$a/&/a# &#t&/ '*'!a%/a# '*'!a%/a# /"t"ra#/" /"t"ra#/"t"ra# t"ra# ata& ba%a#ba%a ba%a#ba%a# # a!#) $a##(a dar ba%a# !'+$!a.M!a$#(a +ada !'+$!a (a#) db&at dar a/ar !&at& ta#a'a# "bat, ba%a#ba%a# ba%a#ba%a# a!#) !*+*rt ta#a%, /*r/$, r&'+&t, bata#), da&#, a/ar (a#) t*$a% r&!a/, r&!a/, !*rta +*#)"t"ra# $a##(a %ar&! db&a#).

(' PENCUCIAN

 P*#&a# d$a/&/a# &#t&/ '*#)%$a#)/a# ta#a% da# +*#)"t"ra# $a##(a (a#) '*$*/at +ada  ba%a# !'+$!a. P*#&a# d$a/&/a# d*#)a# ar b*r!%, '!a$#(a ar dar 'ata ar, ar !&'&r  ata& ar PAM. Ba%a# !'+$!a (a#) '*#)a#d&#)
4. PERA)ANGAN B*b*ra+ B*b*ra+aa 7*#! 7*#! ba%a# ba%a# !'+$! !'+$!a a +*r$& +*r$& '*#)a$ '*#)a$a' a' +r"!*! +r"!*! +*ra7a +*ra7a#)a #)a#. #. P*ra7a# P*ra7a#)a# )a# ba%a# ba%a# !'+$!a d$a/&/a# &#t&/ '*'+*r'&da% +r"!*! +*#)*r#)a#, +*#)*+a/a# da# +*#))$#)a#.

=. PENGERINGAN &7&a# +*#)*r#)a# a$a% &#t&/ '*#da+at/a# !'+$!a (a#) tda/ '&da% r&!a/, !*%#))a da+a da+att d! d!'+ '+a# a# da$a da$a' ' -a/t -a/t& & (a#) (a#) $*b $*b% % $a'a $a'a.. D*#) D*#)a# a# '*#) '*#)&r &ra# a#) ) /ada /adarr ar ar da# da# '*#)%*#t/a# r*a/! *#<'at/ a/a# d*)a% +*#&r&#a# '&t& ata& +*r&!a/a# !'+$!a.

6' SORTASI KERING

S"rta! !*t*$a% +*#)*r#)a# !*b*#ar#(a '*r&+a/a# ta%a+ a/%r +*'b&ata# !'+$!a.&7&a# !"rta! &#t&/ '*'!a%/a# '*'!a%/a# b*#dab*#da b*#dab*#da a!#) !*+*rt ba)a#ba)a ba)a#ba)a# # ta#a'a# ta#a'a# (a#) tda/  d#)#/a# da# +*#)"t"ra#+*#)"t"ra# $a# (a#) 'a!% ada da# t*rt#))a$ +ada !r#+$!a /*r#).

' Peng*e"n

S'+$!a #abat ata& !'+$!a %*-a# %ar&! d%#dar/a# dar !*ra#))a ata& *'ara# ata& '/r '/r"b "baa d*#) d*#)a# a# +*#a +*#a'b 'ba%a a%a# # /$"r /$"r"9 "9"r "r', ', >>$4 >>$4,, *t*r *t*r ata& ata& +*'b +*'b*r *ra a# # ba%a ba%a# # ata& ata&  +*#))&#aa# ara (a#) !*!&a, !*%#))a tda/ '*##))a$/a# !!a (a#) '*'ba%a(a/a# /*!*%ata#.  b. +$ ;ada% ada$a% t*'+at +*#('+a#a# art/*$ da# da+at b*r%&b&#)a# $a#)!&#) ata& tda/  $a#)!&#) d*#)a# art/*$. . S-- Pen.%/nn D#)# D#)#

: !&%& !&%& tda/ $*b% dar 80>, L*'ar +*#d#)# +*#d#)# '*'+&#(a '*'+&#(a !&%& a#tara  0>? 

80>, !*da#)/a# $*'ar +*'b*/& '*'+&#(a !&%& a#tara 0 0> da# 10 0>. S*7& S*7&/ /

: !&%& !&%& a#ta a#tara ra 80> da# 1= 0>. K*&a$ d#(ata/a# $a#, ba%a# (a#) %ar&! d

!'+a# +ada !&%& !*7&/ da+at d!'+a# +ada $*'ar +*#d#)#. S&%& /a'ar : !&%& +ada r&a#) /*r7a. S&%& /a'ar t*r/*#da$ ada$a% !&%& (a#) d at&r  a#tara 1=0> da# 30 0>. Ha#)at

: %a#)at ada$a% !&%& a#tara 300> da# 40 0>.

Pa#a! b*r$*b% : +a#a! b*r$*b% ada$a% !&%& d ata! 40 0>. $' Tn$ $n Pen.%/nn

S*'&a !'+$!a (a#) t*r'a!&/ da9tar #ar/"t/a, db*r ta#da +a$a#) '*da$ b*r-ar#a '*ra% d ata! +&t% da# %ar&! d!'+a# da$a' $*'ar t*r/&#.S*'&a !'+$!a (a#) t*r'a!&/ da9tar "bat /*ra! /*&a$ (a#) t*r'a!&/ da9tar #ar/"t/a, db*r ta#da t*#)/"ra/  da# %ar&! d!'+a# da$a' $*'ar t*r/&#.

e' Ke/-#n%n S%/l%&%

P*r!(arata# !'+$!a #abat da# !'+$!a %*-a# db*r$a/&/a# +ada !'+$!a (a#) d+*rda)a#)/a#, t*ta+ +ada !'+$!a (a#) d)&#a/a# &#t&/ !&at& +*'b&ata# ata& !"$a! '#(a/ at!r, a$/a$"da, )$/"!da, ata&
S'+$!a #abat da# !'+$!a %*-a# tda/ b"$*% '*#)a#d&#) "r)a#!'* +at")*#, da# %ar&! b*ba! dar *'ara# '/r" "r)a#!'*, !*ra#))a da# b#ata#) $a# 'a&+&# /"t"ra# %*-a#. S'+$!a tda/ b"$*% '*#('+a#) ba& da# -ar#a, tda/ b"$*% '*#)a#d&#) $*#dr, ata& '*#&/a# ada#(a /*r&!a/a#.

HERBAL

ada$a% ta#a'a# ata& t&'b&%a# (a#) '*'+&#(a /*)&#aa# ata& #$a $*b% da$a'  +*#)"bata#. D*#)a# /ata $a#, !*'&a 7*#! ta#a'a# (a#) '*#)a#d&#) ba%a# ata&
HERB

B&'b& ata& @H*rb ada$a% ta#a'a# ar"'at/ (a#) dta'ba%/a# +ada 'a/a#a# !*ba)a  +*#(*da+ da# +*ba#)/t !*$*ra 'a/a#. H*rb !*ba)a# b*!ar t*rdr dar t&'b&% ? t&'b&%a# (a#) b*ra!a$ dar da*ra% d#)#, da# ba!a#(a d)&#a/a# da$a' /*adaa# 'a!% !*)ar.

NOURISHING HERBS

 N"&r!%#) %*rb! ada$a% %*rba$ b*r)< (a#) da#))a+ !*ba)a %*rba$ (a#) +a$#) a'a# /ar*#a %a'+r tda/ '*#)a#d&#) a$/a$"d, )$/"!da, r*!# da# '#(a/ (a#) b*r!9at ra&#.  N"&r!%#) %*rb! ba!a /ta 7&'+a da$a' '*#& 'a/a#a# !*%ar%ar.

MEDICINAL HERBS

M*d#a$ %*rb! ada$a% %*rba$ (a#) b*r/%a!at !*ba)a "bat, #a'&# !a#)at tda/ $a<' &#t&/ d'a/a#.

EKSTRAKSI

M*r&+a/a# +r"!*! +*'!a%a# !&at&
EKSTRAK 

!*daa# /*r#), /*#ta$, ata& ar db&at d*#)a# '*#(ar#) !'+$!a #abat da# %*-a# '*#&r&t ara (a#) ""/, d $&ar +*#)ar&% 'ata%ar (a#) $a#)!&#).

METODE EKSTRAKSI

M*#&r&t Dt7*# POM 2000, b*b*ra+a '*t"d* */!tra/!: 1.

>ara d#)#

a. M&e#&%  ada$a% !&at& +r"!*! +*#(ara# !'+$!a d*#)a# '*#))&#a/a# +*$ar&t d*#)a#  b*b*ra+a /a$ +*#)ad&/a# +ada t*'+*rat&r r&a#)a# 2/a'ar. M*t"d* 'a!*ra! d)&#a/a# &#t&/ '*#(ar !'+$!a (a#) '*#)a#d&#) /"'"#*# /'a (a#) '&da% $ar&t da$a' ara# +*#(ar, tda/ '*#)a#d&#) b*#<"#, tra/! da# $$#. P#%n&% 

P*#(ara# ara# +*#(ar a/a# 'a!&/ /* da$a' !*$ '*$*-at d#d#) !*$. I! !*$ a/a# $ar&t /ar*#a ada#(a +*rb*daa# /"#!*#tra! a#tara $ar&ta# d da$a' !*$ d*#)a# d $&ar !*$. Lar&ta# (a#) /"#!*#tra!#(a t#)) a/a# t*rd*!a/ /*$&ar da# d)a#t "$*% ara# +*#(ar d*#)a# /"#!*#tra! r*#da% 2 +r"!*! d9&! . P*r!t-a t*r!*b&t b*r&$a#) !a'+a t*r7ad /*!*'ba#)a# /"#!*#tra! a#tara $ar&ta# d $&ar !*$ da# d da$a' !*$ . Ke-n"-ngn : +*ra$ata##(a !*d*r%a#a Ke#-g%n -a/t& (a#) d+*r$&/a# &#t&/ '*#)*/!tra/! !a'+*$ &/&+ $a'a, ara#

 +*#(ar (a#) d)&#a/a# $*b% ba#(a/, tda/ da+at d)&#a/a# &#t&/ ba%a#ba%a# (a#) '*'+&#(a t*/!t&r /*ra! !*+*rt b*#<"#, tra/! da# $$#.

a'bar. A$at Ma!*ra!

 b. Pe#3ol&% ada$a% !&at& +r"!*! +*#(ara# d*#)a# '*#))&#a/a# +*$ar&t (a#) !*$a$& bar& !a'+a !*'+&r#a (a#) d$a/&/a# +ada t*'+*rat&r r&a#)a#, d*#)a# 7a$a# '*$*-at/a#  +*$ar&t (a#) !*!&a !*ara $a'bat +ada !'+$!a da$a' !&at& +*r"$at"r. T-4-n e#3ol&% : &#t&/ '*#ar/

db*r !*/at b*r+"r. >ara# +*#(ar da$r/a# dar ata! /* ba-a% '*$a$& !*rb&/ t*r!*b&t, ara# +*#(ar a/a# '*$ar&t/a#
da/ t*r7ad /*7*#&%a#



P*#)a$ra# '*##)/at/a# d9&! 2d*#)a# da$r ara# +*#(ar !*%#))a
Ke#-g%n : 

>ara# +*#(ar $*b% ba#(a/



R*!/" *'ara# '/r"ba &#t&/ +*#(ar ar /ar*#a d$a/&/a# !*ara t*rb&/a.

a'bar. P*r/"$at"r 

.

>ara +a#a!

a. Rel-3&  ada$a% !&at& +r"!*! */!tra/! d*#)a# +*$ar&t +ada t*'+*rat&r tt/ dd%#(a, !*$a'a -a/t& t*rt*#t& da# 7&'$a% +*$ar&t t*rbata! (a#) r*$at9 /"#!ta# d*#)a# ada#(a  +*#d#)# ba$/.R*9$&/! d)&#a/a# &#t&/ '*#)*/tra/! ba%a#ba%a# (a#) ta%a# t*r%ada+ +*'a#a!a#. P#%n&% :

P*#ar/a# /"'+"#*# /'a (a#) d$a/&/a# d*#)a# ara !a'+*$ d'a!&//a# /* da$a' $ab& a$a! b&$at b*r!a'a!a'a d*#)a# ara# +*#(ar $a$& d+a#a!/a#, &a+&a+ ara#  +*#(ar t*r/"#d*#!a! +ada /"#d*#!"r b"$a '*#7ad '"$*/&$'"$*/&$ ara# +*#(ar (a#) a/a# t&r&# /*'ba$ '*#&7& $ab& a$a! b&$at, a/a# '*#(ar /*'ba$ !a'+*$ (a#)  b*rada +ada $ab& a$a! b&$at, d*'/a# !*t*r&!#(a b*r$a#)!&#) !*ara b*r/*!#a'b&#)a# !a'+a +*#(ara# !*'+&r#a, +*#))a#ta# +*$ar&t d$a/&/a# !*ba#(a/ 3 /a$ !*ta+ 34  7a'. F$trat (a#) d+*r"$*% d/&'+&$/a# da# d+*/at/a#. Ke-n"-ngn d)&#a/a# &#t&/ '*#)*/!tra/! !a'+*$ (a#) '*'$/ t*/!t&r /a!ar Ke#-g%n b&t&% "$&'* t"ta$ +*$ar&t (a#) b*!ar da# !*7&'$a% 'a#+&$a! "+*rat"r.

a'bar. A$at R*9$&/!

 b. So5le"&%ada$a% !&at& +r"!*! */!tra/! d*#)a# '*#))&#a/a# +*$ar&t (a#) !*$a$& bar& (a#) &'&'#(a d$a/&/a# d*#)a# a$at /%&!&! !*%#))a t*r7ad */!tra/! /"#t#& d*#)a#  7&'$a% +*$ar&t r*$at9 /"#!ta# d*#)a# ada#(a +*#d#)# ba$/.

P#%n&%

E/!tra/! d*#)a# ara # +ada da!ar#(a */!tra/! !*ara b*r/*!#a'b&#)a#. >ara#  +*#(ar d+a#a!/a# !a'+a '*#dd%. Ua+ +*#(ar a/a# #a/ '*$a$& ++a !a'+#), /*'&da# d*'b&#/a# $a) "$*% +*#d#)# t*)a/. >ara# +*#(ar t&r&# &#t&/ '*#(ar
Da+at d)&#a/a# &#t&/ !a'+*$ d*#)a# t*/!t&r (a#) $&#a/ da# tda/ ta%a# t*r%ada+  +*'a#a!a# !*ara $a#)!&#).



D)&#a/a# +*$ar&t (a#) $*b% !*d/t



P*'a#a!a##(a da+at dat&r

Ke#-g%n 

da+at '*#(*bab/a# r*a/! +*r&raa# "$*% +a#a!. &'$a% t"ta$ !*#(a-a!*#(a-a (a#) d*/!tra/! a/a# '*$a'+a& /*$ar&ta##(a da$a'  +*$ar&t t*rt*#t& !*%#))a da+at '*#)*#da+ da$a' -ada% da# '*'b&t&%/a# "$&'*  +*$ar&t (a#) $*b% ba#(a/ &#t&/ '*$ar&t/a##(a. B$a d$a/&/a# da$a' !/a$a b*!ar, '&#)/# tda/ ""/ &#t&/ '*#))&#a/a# +*$ar&t d*#)a# tt/ dd% (a#) t*r$a$& t#)),

a'bar. S"C%$*ta!

.

D%ge&"% ada$a% 'a!*ra! /#*t/ 2d*#)a# +*#)ad&/a# /"#t#& +ada t*'+*rat&r (a#)

$*b% t#)) dar t*'+*rat&r r&a#)a#, (at& !*ara &'&' d$a/&/a# +ada t*'+*rat&r  400=00>. Ke-n"-ngn

K*/*#ta$a# +*$ar&t br/&ra#), !*%#))a da+at '*#)a/bat/a# b*r/&ra#)#(a $a+!a# bata!. Da(a '*$ar&t/a# ara# +*#(ar a/a# '*##)/at. K"*9!*# d9&! b*rba#d#) $&r&! d*#)a# !&%& ab!"$&t da# b*rba#d#) t*rba$/  d*#)a# /*/*#ta$a#. d.

De&"%l&% */!tra/! !*#(a-a d*#)a# /a#d&#)a# (a#) '&da% '*#)&a+ 2'#(a/ at!r

dar ba%a# 2!*)ar ata& !'+$!a d*#)a# &a+ ar b*rda!ar/a# +*r!t-a t*/a#a# +ar!a$. D)&#a/a# +ada a'+&ra# !*#(a-a!*#(a-a (a#) '*'$/ tt/ dd% '*#a+a 00 >, da+at d)&#a/a# &#t&/ a'+&ra# (a#) tda/ $ar&t da$a' ar d !*'&a t*'+*rat&r, ta+ da+at dd!t$a! d*#)a# ar. P#%n&% P*#(ara# '#(a/ '*#)&a+ d*#)a# ara !'+$!a da# ar dt*'+at/a#

da$a' $ab& b*rb*da. Ar d+a#a!/a# da# a/a# '*#)&a+, &a+ ar a/a# 'a!&/ /* da$a' $ab& !a'+*$ !a'b$ '*#)*/!tra/! '#(a/ '*#)&a+ (a#) t*rda+at da$a' !'+$!a, &a+ ar da# '#(a/ '*#)&a+ (a#) t*$a% t*r*/!tra/! '*#&7& /"#d*#!"r da# a/a# t*r/"#d*#!a!, $a$& a/a# '*$*-at ++a a$"#)a, a'+&ra# ar da# '#(a/ '*#)&a+ a/a# 'a!&/ /* da$a' "r"#) +!a%, da# a/a# '*'!a% a#tara ar da# '#(a/ at!r. Ke-n"-ngn"$&'* b!a $a#)!&#) d/*ta%&, /**+ata# d*%dra! d/*ta%&, !&%&

/"#!ta# da+at d+*rta%a#/a#, -a/t&#(a *+at, a$at#(a !*d*r%a#a, +*#)ar&% RH $#)/&#)a# b!a d/&ra#), da# $*b% t*$t dba#d#) '*t"d* "*#. Ke#-g%n M*t"d* # ada$a% ada#(a dr"+$*t ar +ada !! tab&#), +*$ar&t '&da%

t*rba/ar, +*$ar&t#(a '&#)/# b*ra&#, b*b*ra+a /"'+"#*# a$/"%"$, )$!*r"$ '&#)/# /&t t*rd*!t$a!, da# !*r#)/a$ t*r7ad /*!a$a%a# da$a' '*'baa '*#!&!

a'bar. A$at D*!t$a! *. In-& ada$a% !&at& +r"!*! */!tra/! d*#)a# '*#))&#a/a# +*$ar&t ar +ada t*'+*rat&r   +*#a#)a! ar 2b*7a#a #9&! t*r*$&+ da$a' +*#a#)a! ar '*#dd%, t*'+*rat&r t*r&/&r  560580> da# d)&#a/a# &#t&/ ba%a# (a#) $*b% $&#a/. Ke-n"-ngn 

U#t a$at (a#) d+a/a !*d*r%a#a



Ba(a "+*ra!"#a$#(a r*$at9 r*#da%

Ke#-g%n 

at


H$a#)#(a


Ada#(a
 +*#ar/a#
K*t*ra#)a# : A. Pa# b*r! ba%a# da# ar. B. a#)a! ar.

a'bar : A$at I#9&#da!

9. De3o3  ada$a% #9&! +ada -a/t& (a#) $*b% $a'a da# t*'+*rat&r !a'+a tt/ dd% ar  da# &#t&/ ba%a# (a#) $*b% /*ra!.

a'bar : A$at D*/"/ta! Enle-#&%

Ada$a% +r"!*! */!tra/! '#(a/ at!r d*#)a# '*#))&#a/a# $*'a/ +adat +ada !&%& r*#da% (a#) +ada da!ar#(a '*#))&#a/a# +r#!+ ab!"rb!. M*t"d* # d)&#a/a# &#t&/  '*#)*/!tra/ b&#)ab&#)aa# !*+*rt '*$at, !*da+ 'a$a' da# 7*#! $a##(a.

P#%n&%  +r"!*! +*#(&$#)a# '#(a/ b&#)a d*#)a# '*#))&#a/a# $*'a/ !*ba)a +*#(*rab

'#(a/. L*'a/ '*'$/ da(a ab!"r+! (a#) t#)) !*%#))a 7/a da'+&r/a# d*#)a#  b&#)a, $*'a/ a/a# '*#)ab!"r+! '#(a/ (a#) d%a!$/a# "$*% b&#)a t*r!*b&t. S*$a# t&  +*'+r"!*!a# '#(a/ at!r d*#)a# $*'a/ a/a# '*#)%a!$/a# r*#d*'*# (a#) $*b% ba#(a/  dar+ada d*#)a# +r"!*! */!tra/! '*#)&a+. S(arat $*'a/ (a#) d)&#a/a# &#t&/ +r"!*! *#9$*&ra!: 1. B*#arb*#ar b*r!% dar /"#ta'#a# . da/ b*rba& da# b*ba! ar  3. da/ t*r$a$& $&#a/ da# tda/ t*r$a$& /*ra!.

P#o&e& enle-#&%

Al" enle-#&%

Al" enle-#&%

MEDI>INAL HERB 1.

BANDOAN

a.

Na'a $at# : Ageratum conyzoidez L.

 b.

Ka#d&#)a# /'a A!a' a'#", "r)a#d, '#(a/ at!r /&'ar#, ta##, !&$9&r. A/ar ba#d"ta# '*#)a#d&#) '#(a/ at!r, a$/a$"d, da# /&'ar#.

.

Ma#9aat D*'a', 'a$ara, !a/t t*#))"r"/a#, !a/t t*$#)a, rada#) +ar& 2+#*&'"#a,  +*#dara%a# ra%', $&/a b*rdara%, dar*, ''!a#, '&$a!, '&#ta%, +*r&t /*'b&#), /*!*$*".

d.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Sa/t t*$#)a t*#)a% a/bat rada#) : >& %*rba ba#d"ta# !*)ar !*&/&+#(a, $a$& t&'b&/ !a'+a %a$&!. Ha!$#(a, +*ra! da# !ar#). &#a/a# ar +*ra!a# (a#) t*r/&'+&$ &#t&/ "bat t*t*! t*$#)a. S*%ar 4 /a$, !*ta+ /a$ +*#)"bata# !*ba#(a/  t*t*!.

.

LIDAH BUAYA

a.

Na'a $at# : Aloe Vera linn.

 b.

Ka#d&#)a# /'a A$"#, barba$"#, !"barba$"#, a$"*##, a$"*!#.

.

Ma#9aat

Sa/t /*+a$a, +&!#), !*'b*$t, /*7a#) +ada a#a/, /&ra#) )<, bat&/ r*7a#, '&#ta% dara%, DM, -a!r, +*$&r&% %ad, +*#(&b&r ra'b&t. d.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# DM : 1 bata#) $da% b&a(a d & b*r!%, db&a#) d&r#(a d +"t"#)+"t"#) !*+*r$&#(a, dr*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar !a'+a '*#7ad 1 G )*$a!. D '#&' !*%ar 3 C G )*$a! !*%ab! 'a/a#.

3.

BERININ

a.

Na'a $at# : Ficus benyamina L.

 b.

Fa'$ : M"ra*a*

.

Ka#d&#)a# /'a A!tr#)*#, a!a' a'#", 9*#"$, )&$a, da# a!a' "ra#)*.

d.

Ma#9aat P$*/, d*'a' t#)), rada#) a'a#d*$, #(*r r*'at/ !*#d, '*'ar, #9$&*#
*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# K*7a#) +a#a! +ada a#a/ : A'b$ 100 ) da&# b*r#)# !*)ar, d& $a$& d r*b&! d*#)a# = $t*r ar !*$a'a = '*#t, ar r*b&!a# # !*$a) %a#)at d)&#a/a# &#t&/  '*'a#d/a# a#a/ (a#) !a/t.

4.

BUNA MAAHARI

a.  Na'a $at# : Helianthus annuus L##. b.

Fa'$ : >"'+"!ta*

c.

Ka#d&#)a# /'a &*r'*rtr#, %*$a#t%"!d* A,B,>, "$*a#"$ ad, *%#"(!t ad, b*ta!t"!t*r"$,  +r"!ta)$a#d# E, %$"r")*# ad, &# ad.

d.

Ma#9aat H+*rt*#!, !a/t /*+a$a, !a/t )), rada#) +a(&dara, r*&'at/, #(*r $a'b&#), d!*#tr, a'+a/, #9*/! !a$&ra# /*##), bat&/, /*+&t%a#, 'a$ara.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Rada#) +a(&dara : K*+a$a b&#)a 2ta#+a b7, d+"t"#) %a$&!, /*'&da# d 7*'&r. S*t*$a% /*r#) d)"#)!*#) !a'+a %a#)&!, d)$#) '*#7ad t*+&#). S*ta+ /a$ '#&' 101= ) da'+&r ara/ +&t% J )&$a J ar %a#)at.

=.

BUNA ASBIH

a.  Na'a $at# : Canna indica L##. b.

Fa'$ : >a##a*a*

c.

Ka#d&#)a# /'a 6 !&b!ta#! +%*#"$,  t*r+*#* da# 4 "&'ar#, +at, )$&/"!*, $*'a/, a$/a$"d da# )*ta%.

d.

Ma#9aat P*#&r&# +a#a!, %+*rt*#!, d!*#tr, /*+&t%a#, !a/t /&##), bat&/ b*rdara%, '*#)%*#t/a# +*#dara%a#, %ad ba#(a/.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# M*#)%*#t/a# +*rdara%a# : 101= ) b&#)a ta!b%, d r*b&!, d'#&'.

6.

BUNA KENOP

a.  Na'a $at# : Gomphrena globose L##. b.

Fa'$ : A'ara#t%a*a*

c.

Ka#d&#)a# /'a "'+%r*!# I, II, III, , I

d.

Ma#9aat A!'a, bat&/, rada#) 'ata, !a/t /*+a$a, ''+ b&r&/, !a/t +a#a!, d!*#tr.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# B&a#) ar /*$ ta/ $a#ar : 310 )r b&#)a d r*b&!, d'#&'.

.

KAMBOA

a.  Na'a $at# : Plumeria rubra L.cv. Acutifolia. b.

Fa'$ : A+"(#a*a*

c.

Ka#d&#)a# /'a rt*r+*#"d a'(r#, $&+*"$, da'ar, )*ra#"$, !tr"#*$$"$, $"#a$$"$, 9ar#*!"$ da# 9*#*t$a$/"%"$.

d.

Ma#9aat K*##) #a#a% 2)"#"rr%*a, b*#)/a/, b!&$.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# K*##) #a#a% : 1 +"t"#) a/ar /a'b"7a d r*b&! d*#)a# !*)*$a! ar !a'+a '*#dd% $a$& d'#&' 1 /a$ !*%ar 1 a#)/r.

8.

PA>AR AIR  

a.  Na'a $at# : mpatiens balsamina L##. b.

Fa'$ : Ba$!a'#a*a*

c.

Ka#d&#)a# /'a A#t%"(a##!,

(a#d#,

d*$+%#d#,

+*$ar)"#d#,

'a$d#,

/a*'+%*r"$,

/a*'+%*r"$, &*r*t#. d.

Ma#9aat P*$&r&% %ad, /a#/*r +*#*r#aa#, b*#)/a/, r*&'at/, b!&$, ))ta# &$ar, rada#) /&$t, /*+&t%a#, a#t#9$a'a!.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# P*$&r&% %ad : b&#)a #(a 36 )ra' d r*b&!.

5.

ERAAI

a.  Na'a $at# : !elumbium nelumbo Dr&*. b.

Fa'$ : N('+%a*a*a*

c.

Ka#d&#)a# /'a &*r*t#, $&t*"$#, !"&*r!tr#, /a*'+%*r"$, a$/a$"d, $*'a/, /arb"%drat, +r"t*#.

d.

Ma#9aat Dar*, d!*#tr, /*+&t%a#, /a#/*r #a!"+%ar(#/, d*'a', #!"'#a, %+*rt*#!, '&#ta% dara%, ''!a#, bat&/ dara%, !a/t /*+a$a, a#*'a.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa#

Bat&/ dara%, '&#ta% dara% : R'+a#) t*rata d& b*r!% $a$& d 7&*, !a'+a t*r/&'+&$ 1 )*$a! &/&ra# 00 . M#&', $a/&/a# !*$a'a 3= %ar b*rt&r&tt&r&t.

10. URAN ARIN

a.  Na'a $at# : "clipta alba L. b.

Fa'$ : >"'+"!ta* 2a!t*ra*a*

c.

Ka#d&#)a# /'a E$+t#*, a$9a t*rt%*#($'*t%a#"$, 2b&ta1,3d(#($=2b&t3*#1(#($ t%"+%*#.

d.

Ma#9aat M&#ta% dara%, ''!a#, /*##) dara%, b*ra/ dara%, %*+att!, dar*, /&ra#) )<, /*+&t%a#, &ba#a# d &!a '&da.

e.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# P*#(&b&r ra'b&t : 1 )*#))a' da&# &ra#) ar#) d$&'at/a#, dta'ba% ar  )*$a!. Sar#), ar !ar#)a# t*r!*b&t d*'b&#/a# !at& 'a$a'. >ara +a/a#(a /&$t /*+a$a dba!a% !a'b$ d+7at+7at !*%ar !*/a$.

11.

a.  b. . d.

PURI MALU

Na'a $at# : #imosa pudica L##. Fa'$ : M'"!a*a* Ka#d&#)a# /'a M'"!#*, ta##, a!a' ++*/"$#at. Ma#9aat

Da+at d)&#a/a# &#t&/ #!"'#a, rada#) !a$&ra# #a9a!, +*#&r&# +a#a!, r*'at/, *.

1.

a#)a#, bat&/, +*$&r&% ar !*#. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# I#!"'#a : Da&# +&tr 'a$& !*ba#(a/ 3060 ) dr*b&! $a$& d'#&' EMBELEKAN

a. Na'a $at# : Lantana camara L##.  b. Fa'$ : *rb*#a*a* . Ka#d&#)a# /'a La#tad*#* A, $a#tad*#* B, $a#ta#"$ ad, %&'&$*#*,  ar("+%$$*#*. d. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ '*#&r&#/a# +a#a!, '*#)"bat #9$&*#, r*'at/, b!&$, )ata$)ata$,'*'ar. *. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# U#t&/ b!&$ da# '*'ar : Da&# !*)ar d$&'at/a# &#t&/ dt*'+*$/a# /* t*'+at (a#) !a/t ata& dr*b&! !*&/&+#(a &#t&/ &. 13.

a.  b. . d. *.

14.

APAK KUDA

Na'a $at# : pomoea pes$caprae 2L. S-**t Fa'$ : >"#"$&$a*a* Ka#d&#)a# /'a B*%*# ad, '(r!t ad, a#t!t#*. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ r*'at/, +*)a$+*)a$, -a!r, !a/t )), +*'b*#)/a/a# )&!. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# R*'at/ : Da&# !*)ar 3060 ) ata& da&# /*r#) 1=30 ) dr*b&!, d'#&' ar#(a. MANKOKAN

a.  b. . d.

Na'a $at# : !othopana% scutellarium M*rr. Fa'$ : Ara$a*a* Ka#d&#)a# /'a Ka$!&' "/!a$at, 9"!9"r, b*!, $*'a/, +r"t*#, ta'#. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ rada#) +a(&dara, +*'b*#)/a/a# da#

'*$a#ar/a#

 +*#)*$&ara# ASI, ra#b&t r"#t"/, !&/ar /*##), $&/a. *. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Rada#) +a(&dara, +*'b*#)/a/a# d!*rta b*#d&#)a# ASI : Da&# 'a#)/"/a# t&a !*&/&+#(a dr*'a! d*#)a# '#(a/ /*$a+a da# !*d/t /&#(t (a#) t*$a% d+ar&t. Pa#a!/a# d ata! a+, %a#)at%a#)at dtar&/ +ada +a(&dara (a#) b*#)/a/. 1=.

a.  b. . d. *.

>IPLUKAN

Na'a $at# : Phisalis peruviana L##. Fa'$ : S"$a#a*a* Ka#d&#)a# /'a A!a' 'a$at, a$/a$"d, ta###, /r+t"Ca#t#, ta'#  da# )&$a. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ dab*t*! '*$$t&!, !a/t +ar&+ar&, a(a#, b"r"/. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Dab*t*! '*$$t&! : &'b&%a# +$&/a# (a#) !&da% dab&t b*!*rta a/ara/ar#(a db*r!%/a#. D$a(&/a# da# dr*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar !a'+a '*#dd% %#))a t#))a$ 1 )*$a!, /*'&da# d!ar#). D)&#a/a# d*#)a# ara d'#&' 1 /a$ !*%ar.

16.

a.  b. .

SOSOR BEBEK  

Na'a $at# : &alanchoe pinnata La'. P*r. Fa'$ : >ra!!&$a*a* Ka#d&#)a# /'a at a!a' $*'"#, ta'# >, &*r*t#3darab#"!d*, /a*'9*r"$3)$&/"!d*.

d.

*.

Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ d!*#tr, dar*, '*#&r&#/a# d*'a', b!&$, rada#) a'a#d*$, rada#) t*$#)a, r*'at/, -a!r. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# ;a!r : Da&# !"!"r b*b*/ d& b*r!%, da#)#a#)#/a# !a'+a /*r#), db&at 7ad  b&b&/. La$& 1 !*#d"/ 'a/a# b&b&/ d!*d&% ar +a#a!  a#)/, dta'ba% 'ad& 1 !*#d"/ 'a/a#, d'#&' %a#)at%a#)at.

1.

a.  b. . d.

*.

KINA

Na'a $at# : Chincona succirubra Fa'$ : R&ba*a* Ka#d&#)a# /'a A$/a$"d /##* da# /#d#*, !a+"##, 9$a"#"d, Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ 'a$ara, +*#(a/t 7a#t&#), +*#&r&# +a#a!, +*#a'ba% #a9!& 'a/a#, d!*#tr, dar*, #9$&*#ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Ma$ara :  ) !*rb&/ /&$t bata#) /#a, d!*d&% d*#)a# 1 )*$a! ar +a#a! !*t*$a% d#)# d!ar#). Ha!$ !ar#)a# d'#&' !*%ar d&a /a$ !a'a ba#(a/ +a) da# !"r*.

18.

a.  b. . d.

EMBAKAU

Na'a $at# : !icotiana tabacum L. Fa'$ : S"$a#a*a* Ka#d&#)a# /'a A$/a$"d #/"t#, 9$a"#"d, !a+"##, +"$9*#"$, '#(a/ t*rba#). Ma#9aat

*.

Da+at d)&#a/a# &#t&/ a#t/a#/*r, dab*t*! '*$$t&!, a#t#9$'a!, "bat $&/a. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Obat $&/a : = ) da&# t*'ba/a& !*)ar d& da# dt&'b&/ !a'+a $&'at. dta'ba% '#(a/ ta#a%  = '$ d+*ra! da# d!ar#). Ha!$ !ar#)a# d"$*!/a# +ada $&/a.

15.

a.  b. . d.

POHON >ANDU

Na'a $at# : Papaver somniferum L. Fa'$ : Pa+a*ra*a* Ka#d&#)a# /'a A$/a$"d +a+a*r#, '"r9#, /"d*#, #ar/"t#, t*ba#. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ a#a$)*!/, %+#"t/, a#tt&!9, a#t/*7a#), a#tdar*, a#td"t&',

 +*#*/a# !!t*' !ara9. *. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# A#a$)*!/ : *ta% dar b&a% (a#) b*$&' 'a!a/ d"$a% '*#7ad '"r9# da# /"d*# (a#) da+at '*#)%$a#)/a# ra!a !a/t. 0. BELUNAS

a.  b. . d.

*.

Na'a $at# : Pluchea indica 2L. L*!!. Fa'$ : >"'+"!ta* Ka#d&#)a# /'a A$/a$"d, '#(a/ at!r. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ '*#&r&#/a# +a#a!, +*$&r&% /*r#)at, B>, #(*r r*'at/, !a/t +#))a#). >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa#  M*#&r&#/a# +a#a! da# +*$&r&% /*r#)at Da&# b*$&#ta! dr*b&! ata& d!*d&% !*ba)a t*% $a$& d'#&'.

1. ARAK PAAR 

a.

Na'a $at# : 'icinus communis L##.

 b.

Fa'$ : E&+%"rba*a*

.

Ka#d&#)a# /'a M#(a/ r#/, /a*'9*r"$, #"t9$"r#, !"&*rtr#, &*r*t#, a!a' +a$'tat*, a!a' !t*arat*, a!a' $#"$*at*.

d.

Ma#9aat Ka#/*r Ra%', B>, b!&$, /"r*#), !ab*!, #9*/! 7a'&r, 7*ra-at, bat&/, %*r#a,

*.

r*&'at/, !a/t )). >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Sa/t )) : >ara#(a d*#)a# '*#)a'b$ )*ta% 7ara/ '*#))&#a/a# /a+a!, /*'&da# dt*'+*$/a# +ada )) (a#) b*r$&ba#).

. BENALU

a.

Na'a $at# : Lorantuhus( S+*. d.

 b.

Fa'$ : L%"ra#t%a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a F$a"#"d, ta###, /&ar!*t#, a#t"/!da#, !a+"##, a$/a$"d.

d.

Ma#9aat

*.

&'"r, /a#/*r, a'a#d*$, a'+a/. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa#

A'a#d*$ : da'b$ 1 bata#) b*#a$& da# ada! !*&/&+#(a, /*d&a ba%a# dr*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar !a'+a '*#dd%, /*'&da# d!ar#), d'#&' 1 /a$ !*%ar G )*$a!.

3. KAYU PUIH

a.

Na'a $at# : #eialuca ca)uputi, R"Cb.

 b.

Fa'$ : M(rta*a*

.

Ka#d&#)a# /'a

d.

L)##, '*$a$*&#, '#(a/ at!r. Ma#9aat Bat&/, d*'a', 9$&, !*!a/ #a9a!, !a/t /*+a$a, !a/t )), dar*, rada#) /&$t, +*r&t /*'b&#), #!"'#a.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Rada#) /&$t : Da&# !*)ar !*ba#(a/ 1 )*#))a' d& b*r!%, r*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar  !a'+a '*#dd%, %a#)at%a#)at d+a/a &#t&/ '*#& /&$t (a#) !a/t.

4. PAIKAN KERBAU

a.

Na'a $at# : "uphorbia hirta L##.

 b.

Fa'$ : E&+%"rba*a*

.

Ka#d&#)a# /'a A$/a$"d, ta###, !*#(a-a 9"$9*#"$, 9$a"#"d, a!a'a! a' "r)a#/.

d.

Ma#9aat

Rada#) t*#))"r"/a#, br"#/%t!, a!'a, d!*#tr, rada#) +*r&t, dar*, /*##) dara%,  +a(&dara b*#)/a/. *.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Br"#/%t! : 1 )*#))a' da&# +at/a# /*rba&, /*'&da# dr*b&! !a'+a '*#dd% $a$& d!ar#) da# d'#&' 3 /a$ !*%ar G a#)/r.

=. SE>AN

a.

Na'a $at# : Caesalpiasappan L##.

 b.

Fa'$ : >a*!a$+#a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a A!a' )a$at, ta###, r*!#, r*!"r!#, bra<$#, "!'*#*, '#(a/ at!r.

d.

Ma#9aat Dar*, B>, !9$!, '&#ta%, dara% /"t"r, 'a$ara, t*ta#&!, t&'"r, rada#) !*$a+&t $*#dr  'ata.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# B> : 1G 7ar /a(& !*a#) d& da# d+"t"#)+"t"#) !*+*r$&#(a /*'&da# dr*b&! d*#)a# 4 )*$a! ar !a'+a t*r!!a   )*$a! !*t*$a% d#)# d!ar#) da# d'#&' !*%ar 3 /a$  )*$a!.

6. KE>UBUN

a.

Na'a $at# : *atura metel( L##.

 b.

Fa'$ : S"$a#a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a H"!#, atr"+#, !/"+"$a'# da#
d.

Ma#9aat A!'a, r*&'at/, !a/t +#))a#), +*)*$ $#&, b!&$, */!'.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# R*&'at/ : da&# /*&b&#) dr*'*!r*'*! !a'+a $a(&, /*'&da# d"$*! d*#)a# '#(a/ /*$a+a da# d+a#))a#) data! a+, da$a' /*adaa# %a#)at%a#)at dt*'+*$/a#  +ada ba)a# (a#) !a/t.

. SAA

a.

Na'a $at# : Abrus precatorius L##.

 b.

Fa'$ : Pa+$"#a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Da&# !a)a '*#)a#d&#) +r"t*#, ta'# A, B1, B6, >, Ka$!&' O/!$at, )$!r<#, 9$!r<#at, +"$()a$at&r"' ad da# +*#t"!a#.

d.

Ma#9aat Da+at '*#)"bat a'a#d*$, rada#) 'ata, !ara-a#, bat&/ /*r#).

*.

>ara P*'b&ata# da# P*#))&#aa#

Bat&/ /*r#) : Da'b$ 1 )*#))a' da&# !a)a d*#)a# ta#))a#(a, r*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar '#*ra$, !*%#))a ar r*b&!a# (a#) t*r!!a ada$a% d&a )*$a!. K*'&da# dd#)#/a# da# d!ar#). D'#&' d&a /a$ da$a' !*%ar.

8. ;ARU

a.

Na'a $at# : Hibiscus tiliaceus L##.

 b.

Fa'$ : Ma$a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Da&# '*#)a#d&#) !a+"##, 9$a"#"d da# +"$9*#"$, !*da#)/a# a/ar#(a '*#)a#d&#) !a+"##, 9$a"#"d da# ta###.

d.

Ma#9aat Da&# -ar& d)&#a/a# &#t&/ : B +ar&+ar&, !*!a/ #a9a!, b*ra/ dara%, '&#ta% dara%, rada#) &!&!, b!&$, +*#(&b&r ra'b&t, ra'b&t r"#t"/. A/ar d)&#a/a# &#t&/ '*#)ata! t*r$a'bat %ad da# d*'a'.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# B Par& : da'b$ 1 )*#))a' da&# -ar& !*)ar, dra7a#) /*$/*$, /*'&da# d&, ta'ba%/a# 3 )*$a! ar, !a'+a ar#(a t*r!!a !*/tar  #(a. S*t*$a% d#)# !ar#) da# ta'ba%/a# ar )&$a /* da$a' ar !ar#)a##(a, $a$& '#&', !*%ar 3 /a$, 'a!#)  )*$a! '#&'.

5. RUMPU MUIARA

a.

Na'a $at# : Hedyotis corymbosa L##.

 b.

Fa'$ : R&ba*a*

.

Ka#d&#)a# /'a H*#tra"#ta#*, !t)'a!t*r"$, &r!"$ ad, 9$a"#"d, &'ar ad.

d.

Ma#9aat "#!$!, br"#/%t!, +#*&'"#a, %*+att!, /a#/*r, b!&$, #9*/! !a$&ra# /*'%, /a#/*r   +a(&dara.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Rada#) &!&! b&#t& : dt'ba#) 60 )ra' r&'+&t '&tara, d& !a'+a b*r!% /*'&da# dr*b&! dba) &#t&/ 3 /a$ '#&', !*$a'a 68 %ar.

30. APAK DARA

a.

Na'a $at# : Caharantus roseus L##.

 b.

Fa'$ : A+"(#a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a #/r!t#, #r"!d#, #b$a!t# da# #$*&r"!# (a#) '*r&+a/a# /"'+"!! a$/a$"d dar t&'b&%a# t*r!*b&t.

d.

Ma#9aat Dab*t*!, %+*rt*#!, $*&/*'a, a!'a, br"#/%t!, d!*#tr, b!&$, )"#d"#), /&ra#) dara%.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# H+*rt*#! : da'b$  $*'bar da&# ata& b&#)a ta+a/ dara, /*'&da# d!*d&% d*#)a# 1 )*$a! ar da# dbar/a# b*b*ra+a !aat da# d!ar#), /*'&da# d'#&' '*#7*$a#) td&r.

31. AI BELANDA

 Na'a Lat# : Guazuma ulmifolia Lam+. Fa'$( : St*r&$a*a* Ka#d&#)a# K'a : a##, $*#dr, ara +*#)"$a%a# : D!*d&% >ara +*#))&#aa# : D'#&'  /a$ !*%ar 100 '$, +a) da# !"r*

3. KAPAS

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Gossyoium herbaceum L. : Ma$a*a* : B&a%, b&#)a da# da&# : !a+"##, 9$a"#"da, +"$9*#"$ da# a$/a$"d K&$t a/ar : )"!+"$, a!+ara)#, a'+&ra# r*!# da# ar)## B&#)a : /a*'+9*r"$, %*rbatr#, &*r*t#, !"&*r*t#, )"!!(+*t# da# )"!!(+tr#. Ba)a# (a#) d)&#/a# : 1.B7 K%a!at : D!9&#)! *r*/! 2'+"t*#, b*r/*r#)at 'a$a' %ar, -a!r,  +*#dara%a#, d!*#tr, #(*r +*r&t da# &$& %at, d*'a' (a#) %$a#) t'b&$, rada#) t*$#)a. >ara +*#)"$a%a# :  B*r/*r#)at 'a$a' : Ma!&//a# b7 /a+a! !*ba#(a/ 10 ) /*da$a' +a# b*r!a'a 3 )*$a! ar. R*b&! d*#)a# a+ /*$ !a'+a ar#(a t*r!!a !*+ar&%#(a. S*t*$a% d#)#, d!ar#). >ara +*#))&#aa# : D'#&' ar #(a !*/a$)&! +ada -a/t& +*r&t /"!"#). La/&/a# !*/a$ !*%ar.

.B&a% M&da K%a!at >ara P*#)"$a%a#

>ara +*#))&#aa#

: Dar* : >& da# +"t"#) b&a% /a+a! (a#) 'a!% '&da da# !*)ar !*ba#(a/ = b&a%. R*b&! d*#)a# 1 )*$a! ar !*$a'a 1= '*#t 2#9&!a. S*t*$a% d#)#, !ar#). : D'#&' ar#(a !*/a$)&!.

33. KEMBAN PUKUL EMPA

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: #irabilis )alapa Linn. : N(ta)#aa* : A/ar : B*taCa#t%# B&a% : at t*+&#), $*'a/,
1.Da&# K%a!at >ara +*#)"$a%a#

 >ara +*#))&#aa# .B&a% K%a!at  >ara +*#)"$a%a# >ara +*#))&#aa#

: B!&$, /"r*#), $&/a t*r+&/&$ : Da&# /*'ba#) +&/&$ *'+at d$a(&/a# data! a+, /*'&da# d"$*!/a# !*d/t '#(a/ /*$a+a, t*#)a%#(a d$&ba#) da# $*ta//a# data! b!&$. : *'+*$/a# +ada b!&$, !*%ar d)a#t  /a$.

: *ra-at : B&a%#(a d%a$&!/a# !a'+a '*#7ad t*+&#) b*da/, /*'&da# dta'ba%/a# ar !*&/&+#(a. : D"$*!/a# +ada -a7a% (a#) b*r7*ra-at.

34. DAUN SENDOK 

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Plantago mayor L. : P$a#9a)#aa* : P$a#ta)#, a&/&b#, a!a' &r!"$/, b*ta!t"!t*r"$, # %*#tra/"#ta# da# +$a#ta)&!d*, ta##, /a$&' da# ta'# 2B1, >, A Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.Da&#  K%a!at : K*##) b*rdara%, ''!a, #*9r"t/ *d*'a, +r"!tatt!, d*'a', +*rt&!!, br"#/%t!, dab*t*! '*$$t&!, d!+*+!a, %+*rt*#!. >ara +*#)"$a%a# :  K*##) b*rdara%  H*rba da&# !*#d"/ d& $a$& dt&'b&/ !a'+a $&'at. P*ra! da# !ar#) !a'+a ar#(a t*r/&'+&$ 1 )*$a!.  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*b*$&' 'a/a#.  M'!a# Da&# !*#d"/ !*)ar !*ba#(a/ 1= ) d& $a$& dt&'b&/. S*d&% d*#)a# !*a#)/r ar +a#a!. S*t*$a% d#)#, d+*ra!, da# d!ar#).  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*/a$)&! !a'+a %ab!

3=. BAYAM DURI

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Amaranthus spinousus( Linn. : A'ara#t%a*a* : A'ara#t#, r&t#, !+#a!t*r"$, %*#tra/"#ta#, ta##, /a$&' #trat, )ara' +"!+at, , K da#  +rd"/!# 2B6 Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.A/ar  K%a!at : K*##) tda/ $a#ar   >ara +*#)"$a%a# : S*ba#(a/ 1 +"t"#) a/ar ba(a' d&r dr*b&! d*#)a#  )*$a! ar !a'+a '*#dd% %#))a t#))a$ 1 )*$a! da# d!ar#). >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*/a$)&! !a'+a %ab!. ,Da&# K%a!at >ara +*#)"$a%a#

: P*#a'ba% Dara% :  U#t&/ D*-a!a S*ba#(a/  )*#))a' da&# ba(a' d&r dt&'b&/ %a$&! /*'&da# dta'ba% 1 )*$a! ar, d+*ra! da# d!ar#), t*ra/%r ta'ba%/a# 1 b&tr t*$&r a(a' /a'+&#), dad&/ !a'+a '*rata.  >ara +*#))&#aa# : D'#&' 1 /a$ da$a' !*'#))&.  U#t&/ Ba( S*ba#(a/ 1 )*#))a' da&# ba(a' d&r dt&'b&/ %a$&! da# da'b$ ar#(a, /*'&da# dta'ba% 1 !*#d"/ 'a/a# 'ad&. Dad&/ !a'+a '*rata.  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !a'+a %ab!

36. KENANA

 Na'a Lat# : Canangium odoratum Lam+. Fa'$( : A##"#a*a* Ka#d&#)a# K'a : M#(a/ at!r (a#) /%a! b&#)a Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.B&#)a K%a!at : Ma$ara da# a!'a >ara +*#)"$a%a# : S*ba#(a/ 3 /&#t&' b&#)a (a#) !&da% d/*r#)/a# d!*d&% d*#)a# 1 )*$a! ar +a#a! da# dt&t&+ ra+at, d!ar#). >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*ara t*rat&r 

3. ANDARUSA

 Na'a Lat# : ,usticia gandarussa -urm.f. Fa'$( : Aa#t%a*a* Ka#d&#)a# K'a : &!t#, '#(a/ at!r, /a$&', da# a$/a$"d a)a/ b*ra&# Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.Da&# K%a!at :  &$a#) +ata% da# b!&$ Da&# !*)ar d$&'at/a# ata& (a#) /*r#) d%a$&!/a#,

dad&/ d*#)a# ara/, &/a !*&/&+#(a &#t&/ d/"'+r*!.  >ara +*#))&#aa#: D/"'+r*! +ada t*'+at (a#) !a/t  R*&'at/  S*ba#(a/ 1=30 ) /*r#) ata& 3060 ) da&# )a#dar&!a !*)ar dr*b&! 2#9&!a. S*t*$a% d#)#, d!ar#).  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !a'+a %ab! 38. EKOR KU>IN

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Acalypha hispida -urm.f. : E&+%"rba*a* : Da&# : Aa$(+%#, 9$a"#"da, !a+"##, da# ta##. B&#)a : Sa+"## da# ta## Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.Da&# K%a!at : t$)" 2 B*ra/ +&t% d/&$t /ar*#a /*%$a#)a# +)'*# >ara +*#)"$a%a# : >& !*)*#))a' da&# !*)ar da# /*#&r !*&/&ra# G b& 7ar !a'+a b*r!%, $a$& d)$#) !a'+a %a$&!. >ara +*#))&#aa# : Ba$&r/a# +ada ba)a# t&b&% (a#) b*rb*ra/ +&t%, $a$& ba$&t. La/&/a# +*#)"bata# # !*ta+ %ar. .B&#)a K%a!at : D!*#tr, rada#) &!&!, +*#dara%a# !*+*rt '&#ta% dara%, ''!a#, a#)a#. >ara +*#)"$a%a# : S*ba#(a/ 1030 ) b&#)a, $a$& dr*b&! !*$a'a 1= '*#t 2#9&!a. >ara +*#))&#aa# : D'#&' !a'+a %ab!

35. BROO;ALI

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: inospora crispa /L.0 #iers.hen )in t0 : M*#!+*r'a*a* : A$/a$"d, da'ar $&#a/, +at, )$/"!da +/r"r*t"!d, ara +*#)"$a%a# :  R%*&'at/  S*ba#(a/ 1 7ar bata#) br"t"-a$ d& da# d+"t"#)  +"t"#) !*+*r$&#(a, dr*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar !a'+a '*#7ad 1 G )*$a!. S*t*$a% d#)#, d!ar#), dta'ba% 'ad& !*&/&+#(a.  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*%ar 3 /a$ G )*$a!  D*'a' S*ba#(a/  7ar bata#) br"t"-a$ dr*b&! d*#)a#  )*$a! ar, !a'+a '*#7ad 1 )*$a!. S*t*$a% d#)#, d'#&' d*#)a# 'ad& !*&/&+#(a.  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*%ar  /a$ G )*$a!. .Da&# K%a!at >ara +*#)"$a%a# >ara +*#))&#aa#

: L&/a : Da&# br"t"-a$ dt&'b&/ %a$&! : L*ta//a# +ada $&/a, d)a#t  /a$ !*%ar. U#t&/ '*#& $&/a )&#a/a# ar r*b&!a# bata#) br"t"-a$.

40. 40. DAUN DAUN DE; DE;A

 Na'a Lat# : Gynura segetum /Lour.#err.0 Fa'$( : >"'+"!ta* Ka#d Ka#d&# &#)a )a# # K' K'aa : Sa+" Sa+"# ##, #, '#( '#(a/ a/ at! at!r r,, 9$a 9$a"# "#" "d d Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.S*$&r&% ta#a'a# K%a!at : da/ data#) %ad, +*#dara%a# +ada -a#ta, +*'b*#)/a/a#  +a(&dara, bat&/ da# '&#ta% dara%. dara%. >ara >ara +*#) +*#)"$ "$a% a%a# a# : S*ba S*ba#( #(a/ a/ 1=3 1=30 0 ) %*rb %*rbaa dr*b dr*b&! &! ata& ata& dt& dt&'b 'b&/ &/,, da' da'b b$$ ar#(a, da'+&r d*#)a# ara/ (a#) !&da% d+a#a!/a#. >ara +*#))&#aa# : D'#&' !a'+a %ab ab!

41. APAK APAK LIMAN LIMAN

a. Na'a Lat Lat# : "lephantopus scaber  L.  L.  b. Fa'$ : A!t*ra*a* . Ka#d Ka#d&# &#)a )a# # K' K'aa E+9r*$#"$, $&+*"$, !t)'a!t*r"$, $&+*"$ a*tat, d*"C(*$*+%a#t"+#, t*r+*#"d, 9$a"#"d, da# !"d*"<(*$*+%a#t"+#.

d.

Ma#9aat S*ba)a a#t /a#/*r, a#t ba/t*r, a#t 7a'&r, '*$#d&) %at, a#t b!a &$ar, a#t dab*t*!.

*. >ara >ara +*#) +*#)"$ "$a% a%a# a# da# da# +*#)) +*#))&# &#aa# aa# Da&# ta+a/ $'a# da+at d/"#!&'! d*#)a# ara d!*d&%, /*'&da# ar#(a d'#&'.

4. 4. KEI KEI BELI BELIN N

a. Na'a Lat Lat# : 1tachytarpheta mutabilis a%$. mutabilis  a%$.  b. Fa'$ : Aa#t%a*a* . Ka# Ka#d&#) d&#)a# a# K' K'aa Da&# /*7 b*$#) '*#)a#d&#) &#!&r&#!&r '#*ra$ !*+*rt /a$&', #atr&', /a$!&' da# b*b*ra+a &#!&r $a##(a. d. Ma#9aat S*ba)a a#t t&'"r, a#t dab*t*!, a#t $**r, a#t /"$*!t*r"$,'*#)ata! a'b**# da# 'aa). *. >ara >ara +*#) +*#)"$ "$a% a%a# a# da# da# +*#)) +*#))&# &#aa# aa# Da&# /*7 b*$#) '*#ta% da# !*)ar !*ba#(a/ 3 $*'bar d'a/a# !*ba)a $a$a+a# !*ta+ %ar da# d$a/&/a# !*ara t*rat&r.

43. MENI MENIRA RAN N

a. Na'a Lat Lat# : Phylanthus niruri  b. Fa'$ : E&+%"rba*a* . Ka#d Ka#d&# &#)a )a# # K' K'aa M*#)a#d&#) ara >ara +*#) +*#)"$a "$a%a# %a# da# +*#))& +*#))&#aa #aa# # S*$&r&% ba%a# d& b*r!%, /*'&da# dt&'b&/ %a$&! da# dr*b&! d*#)a#  )*$a! ar !a'+a '*#dd%, /*'&da# d!ar#) da# d'#&'  /a$ !*%ar.

44. 44. EMP EMPUY UYUN UN 

a. Na'a Lat Lat# : 1anchus arvensis L. arvensis L.  b. Fa'$ : A!t*ra*a* . Ka# Ka#d&#) d&#)a# a# K' K'aa M*#)a#d&#) "$a/t&!*r"$, +$a/t&!*r"$, 'a#t"$, #"!t"$, !$a, /a$&', da# 9$a"#"d. . Ma#9aat M*#)"bat bat& !a$&ra# /*##), rada#) &!&! b&#t&, d!*#tr, -a!r, dara% t#)) da# r*'at/. d. >ara >ara +*#) +*#)"$a "$a%a# %a# da# +*#))& +*#))&#aa #aa# # Da&# ata& !*$&r&% t&'b&%a# !*ba#(a/ 1= ? 60 )r dr*b&!, $a$& d'#&'. U#t&/  +*'a/aa# $&ar, %*rba !*)ar d)$#) %a$&! %a$&! $a$& dt*'+*$/a# d t*'+at (a#) !a/t.

4=. SAMBUN SAMBUN NYA NYA;A

a. Na'a Lat Lat# : Gynura prcumbens  b. Fa'$ : ""d*#a*a* . Ka# Ka#d&#) d&#)a# a# K' K'aa M*#)a#d&#) 9$a"#"d, ta###, !a+"##, !t*r"d 2trt*r+*#"d. d. Ma#9aat M*#)"b M*#)"bat at d*'a', d*'a', !a/t !a/t )#7a$, )#7a$, d!*#t d!*#tr, r, #9*/! #9*/! /*r"#) /*r"#)/"# /"#)a# )a#,, '*#)%* '*#)%*#t/ #t/a# a#  +*#dara%a#. d. >ara >ara +*#) +*#)"$a "$a%a# %a# da# +*#))& +*#))&#aa #aa# # Da&# da# &'b t&'b&%a# !a'b&#) #(a-a 1 bata#), /&#(t !*b*!ar t*$&r a(a' 1 b7. K&#(t K&#(t d/&+a d/&+a!, !, d& d& /*'&d /*'&da# a# dt&'b dt&'b&/ &/ b*r!a' b*r!a'aa ba%a# ba%a# $a# %#))a %#))a $*'b&t. $*'b&t. *'+*$/a# +ada $&/a da# dba$&t d*#)a# /a# b*r!%.

46. 46. PASAK ASAK BUMI BUMI

a. Na'a Lat Lat# : "urycoma longifolia  b. Fa'$ : S'ar"&ba*a* . Ka#d Ka#d&# &#)a )a# # K' K'aa M*#)a#d&#) *t%a#"$, !tr%##, br&!#, a$/a$"d, !a+"##, ta###, da# *r/&'a#"#. d. Ma#9aat

M*##)/at/a# ta$ta! +ra, '*$a#ar/a# !r/&$a! dara%, '*#)"bat 'a$ara da# '*#)%a'bat +*rt&'b&%a# !*$ /a#/*r. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# A/ar +a!a/ b&' d*/!tra/ /*'&da# d7ad/a# !*rb&/ da# d%a$&!/a# ta#+a '*#)%$a#)/a# /%a!at#(a !*%#))a '*#7ad a'+&ra# da$a' '#&' /"+.

4. MAHKOA DE;A

a. Na'a Lat# : Phaleria macrocarpa  b. Fa'$ : %('*$a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) a#t %!ta'#*, a$/a$"d, !a+"## da# +"$9*#"$. d. Ma#9aat U#t&/ '*#)ata! d!*#tr, +!"ra!!, 7*ra-at da# )ata$)ata$ +ada /&$t. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# B*$a% d&a 'a%/"ta d*-a !*)ar, b7#(a db&a#) $a$& dr! t+! da# 7*'&r !a'+a /*r#). R*b&! !'+$!a d*#)a# !*$t*r ar d*#)a# a+ b*!ar. S*t*$a% '*#dd%, /*$/a# a+ da# r*b&! !a'+a ar#(a t*r!!a !*+*r*'+at#(a. S*t*$a% d#)#, !ar#) da# '#&' ar#(a !*%ar  /a$.

48. BUNA PUKUL DELAPAN

a. Na'a Lat# : urnera ulmifolia L.  b. Fa'$ : &r#*ra*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) !a+"## da# +"$9*#"$ +ada da&# da# bata#), 9 $a"#"d +ada da&#. d. Ma#9aat M*#)ata! )a#))&a# +*#*r#aa# !*+*rt +*r&t /*'b&#), tda/ #a9!& 'a/a#, r*'at/ !*#d (a#) d!*rta b*#)/a/, $*'a% !*t*$a% !*'b&% dar !a/t b*rat. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# R*b&! da&# ata& a/ar !*)ar#(a $*b% /&ra#) 1= )r. S*t*$a% d#)# !ar#) da# '#&' ar#(a. U#t&/ "bat $&ar, t&'b&/ da&# !*)ar !*&/&+#(a, ta'ba%/a# /a+&r !r% !*&/&+#(a, $a$& ad&/ rata, t*'+*$/a# +ada b!&$ ata& ba)a# t&b&% (a#) b*#)/a/.

45. SEMANI UNUN

a. Na'a Lat# : Hydrocotyle sibthorpioides  b. Fa'$ : U'b*$$9*ra* 2a+a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) '#(a/ at!r, "&'ar# da# %(+*r#. d. Ma#9aat M*#)ata! !a/t /&##), +*#)*$a# %at d*#)a# b&!&#), bat& da# #9*/! !a$&ra# /*##), bat&/ da# !*!a/ #a9a!, !ara-a#, rada#) t*#))"r"/, a'a#d*$. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 30 ? 60 )r %*rba !*)ar dr*b&!, ta'ba% )ara' !*d/t, $a$& d'#&'. Ata& b!a 7&)a d*#)a# dt&'b&/, $a$& d+*ra! da# '#&' ar#(a.

=0. ANSANA

a. Na'a Lat# : Pterocarpus indicus  b. Fa'$ : Pa+$"#a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) r*!# (a#) d/*#a$ d*#)a# #a'a /#" 2a!a' /#"ta#at da#
K&$t /a(&

: M*#)ata! bat& )#7a$ da# !ara-a# '&$&t.



Da&# '&da

: M*#)ata! /*##) 'a#! da# b!&$.



*ta% 2K#"

: M*#)"bat $&/a.

*. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# K&$t /a(& a#)!a#a 3 )r, da&# /*7 b*$#)  )r, da&# /&'! /&#) 4 )r d!*d&% d*#)a# ar '#*ra$ 11= '$.

 NOURISHIN HERB

1.

ADAS

a.

Na'a $at# : Foeniculum vulgare M$$.

 b.

Fa'$ : A+aa*

.

Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r 2"$*&' 9"*#&$ 16 , =060 a#*t"$, 0 9*#/"#, +#*#, $'"#*#, d+*#t*#, 9*$a#dr*# da# 1 '#(a/ $*'a/.

d.

Ma#9aat Sa/t +*r&t, +*r&t /*'b&#), '&a$, '&#ta%, ASI !*d/t, dar*, !a/t /&##), /&ra#) #a9!& 'a/a#, bat&/, !*!a/ #a9a!, #(*r %ad, r*'at/, #!"'#a.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Bat&/ : Sa+/a# !*rb&/ b&a% ada! !*ba#(a/ = ) d !*d&% d*#)a# G a#)/r ar  '*#dd%. S*t*$a% d#)# d!ar#), ta'ba%/a# 1 !*#d"/ t*% 'ad&. Ad&/ !a'+a '*rata, '#&' !*/a$)&!, $a/&/a#  /a$ !*%ar, !a'+a !*'b&%.

.

>ABAI RA;I

a.

Na'a $at# : Capsium frutescens L.

 b.

Fa'$ : S"$a#a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a

B&a%#(a '*#)a#d&#) /a+!a#t#, /ar"t*#"d, a$/a$"d, r*!#, '#(a/ '*#)&a+, ta'# a da# , /a+!a!# '*'b*r/a# ra!a +*da! +ada aba. B7 '*#)a#d&#) !"$a##*, !t*r"d !a+"## 2/a+!!d#. d.

Ma#9aat M*#a'ba% #a9!& 'a/a#, '*#"r'a$/a# /*'ba$ /a/ da# ta#)a# (a#) $*'a!, bat&/   b*rda%a/, '*$*)a/a# %d&#) t*r!&'bat, ')ra#, r*'at/.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# R*'at/ : $#) 10 b&a% aba ra-t !a'+a %a$&!, ta'ba%/a# G !*#d"/ t*% /a+&r  !r% da# ar +*ra!a# !*b&a% 7*r&/ #+!, $a$& ad&/ !a'+a rata, ba$&r/a# ra'&a# t*r!*b&t +ada ba)a# t&b&% (a#) !a/t.

3.

AMBIR  

a.

Na'a $at# : 2ncaria gambir  2H&#t*r. R"Cb.

 b.

Fa'$ : R&ba*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Kat*/#, /&ar!*t#,
d.

Ma#9aat D!*#tr, '*#r*t, $&/a ba/ar, !ara-a# '&$&t 2"bat /&'&r, !&ara +ara&.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# S&ara +ara& da# !ara-a# '&$&t : a'br !*+"t"#), da&# !r% !*)ar 3 %*$a, ar 110 '$, $a$& d#9&! ata&+&# d!*d&%. U#t&/ +*'a/aa##(a d/&'&r  /a$ !*%ar, +a) da# !"r*, ta+ /a$ 100 '$.

4.

BELIMBIN ;ULUH

a.

Na'a $at# : Averrhoa bilimbi L.

 b.

Fa'$ : OCa$da*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Bata#) : !a+"##, ta##, )$&/"!d*, /a$!&' "/!a$at, !&$9&r, a!a' 9"r'at. Da&# : ta##,  +*r"/!da!*, /a$&' !trat, /a$!&' "/!a$at.

d.

Ma#9aat B&#)a : bat&/, !ara-a#. Da&# : +*r&t !a/t, r*'at/. B&a% : bat&/ r*7a#, )&!  b*rdara%, !ara-a#, !a/t )), 7*r

*.

a-at, +a#&, t*/a#a# dara% t#)).

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Bat&/ +ada a#a/ : S*)*#))a' b&#)a b*$'b#) -&$&%, b*b*ra+a b&tr ada!, )&$a !*&/&+#(a da# ar 1 a#)/r, dr*b&! !*$a'a b*b*ra+a 7a'. S*t*$a% d#)# d!ar#) d*#)a# !*+"t"#) /a#, dba) &#&t/  /a$ '#&', +a) da# 'a$a' !*-a/t& +*r&t /"!"#).

=.

SIRIH

a.

Na'a $at# : Piper betle L##.

 b.

Fa'$ : P+*ra*a*

.

Ka#d&#)a# /'a F$a"#"d, a$/a$"d, !a+"##, ta##.

d.

Ma#9aat

Sa/t 'ata, ba& '&$&t, /&$t )ata$, '*#)%$a#)/a# 7*ra-at, +*#draa%a# )&!, ''!a#,  bat&/, !ara-a#, $&/a, /*+&t%a# !a/t 7a#t&#), a$*r), dar*, !a/t )) *.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# K*+&t%a# : 10 $*'bar da&# !r%, ara '*'b&at#(a dr*b&! d*#)a# ,= $t*r ar  !a'+a '*#dd%, ara '*#))&#a/a##(a ar r*b&!a# tad d+a/a &#t&/ '*'ba!&% ata& '*'b*r!%/a# !*+&tar /*'a$&a# !*ara b*r&$a#)&$a#).

6.

ALPUKA

a.

Na'a $at# : Persea gratissima a*rt#.

 b.

Fa'$ : La&ra*a*

.

Ka#d&#)a# /'a B&a% da# da&# '*#)a#d&#) !a+"##, a$/a$"da da# 9$a"#"d. B&a% 7&)a '*#)a#d&#) ta## da# da&# '*#)a#d&#) +"$9*#"$, &*r!*t#.

d.

Ma#9aat Sara-a#, '*$*'bab/a# /&$t (a#) /*r#), /*##) bat&, !a/t /*+a$a, dara% t#)), !a/t )), /*##) 'a#!, '*#!tr&a! tda/ t*rat&r.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# K&$t '&/a /*r#) : B&a% da'b$ !#(a $a$& d$&'at/a# !a'+a !*+*rt b&b&r. D  +a/a !*ba)a 'a!/*r d*#)a# ara '*'"$*!/a# +ada '&/a (a#) /*r#).

.

APEL

a.

Na'a $at# : Pyrus malus L##.

 b.

Fa'$ : R"!a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a P*/t#, = '), da# ar 84 .

d.

Ma#9aat K*##) 'a#! 2dab*t*! '*$t&!, dar*.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Dab*t*! '*$$t&! : 1 b7 b&a% a+*$ b*r&/&ra# !*da#) d b*$a% '*#7ad 4 ba)a# da# dr*b&! d*#)a# ar 34 )*$a! !a'+a '*#dd% %#))a t#))a$  )*$a!. >ara '*#))&#a/a# d '#&' +a)!"r*, da# d $a/&/a# !*ara r&t#.

8.

AUN

a.

Ba%a!a $at# : 3ea mays L.

 b.

Fa'$ : P"a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Ra'b&t 7a)&#) '*#)a#d&#) !a+"##,
d.

Ma#9aat Ra'b&t da# t"#)/"$ '&da b!a '*#)"bat bat& *'+*d&, bat& )#7a$, b&!&#) ar +ada rada#) )#7a$, b&!&#) +*r&t, %*+att!, /*##) 'a#!, rada#) /a#d&#) *'+*d&, !r"!!, t*/a#a# dara% t#)).

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Bat& )#7a$ : a)&#) '&da 4 t"#)/"$, ra'b&t 7a)&#) 1 )*#))a', da&# /*7 b*$#) !*)ar 8 %*$a, ar 110 '$. >ara +*'b&ata##(a d*#)a# d #9&!.

5.

ASAM A;A

a.

Ba%a!a $at# : amarindus indica L##.

 b.

Fa'$ : L*)&'#"!a*

.

Ka#d&#)a# /'a B&a% +"$"#) a!a' 7a-a '*#)a#d&#) a!a' a++$*, a!a' !trat, a!a' tatrat, a!a' !&/!#at, +*t# da# )&$a #*rt. K&$t b7#(a '*#)a#d&#) +%$"bata### da# b7#(a '*#)a#d&#) a$b&'#"d !*rta +at.

d.

Ma#9aat A!'a, bat&/, d*'a', !a/t +a#a!, r*'at/, !a/t +*r&t, a$*r), !ara-a#, $&/a bar&, $&/a b"r"/, b!&$, b*#)/a/.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# A!'a : Ba%a#  +"t"#) /&$t +"%"# a!a' 7a-a, ada! +&$a-ara! !*&/&+#(a. >ara '*'b&at#(a /*d&a ba%a# t*r!*b&t d r*b&! d*#)a# 1 $t*r ar !a'+a '*#dd%, /*'&da# d !ar#). >ara '*#))&#a/a# d'#&'  C !*%ar.

10. BROKOLI

a.

Na'a $at# : -rassica oleracea ar.ta$a

 b.

Fa'$ : >r&9*ra*

.

Ka#d&#)a# /'a

Pr"t*#, $*'a/, /arb"%drat, /a$!&', b*ta /ar"t*#, da# )$&tat"#, !a#"%dr"/!b&t*#a 2>HB, !&$9"ra9a# da# b*r#. d.

Ma#9aat M*'+*r*+at +r"!*! +*#(*'b&%a# !*t*$a% !a/t b*rat, !*rta '*#*)a% da# '*#)%a'bat +*r/*'ba#)a# !*$ /a#/*r.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# M*'+*r*+at +*#(*'b&%a# +*#(a/t : Br"/"$ d'a/a# !*ba)a !a(&ra# r*b&! ata& d'a!a/ d*#)a# !a(&ra# $a#. S*da/a# br"/"$ !*)ar $a$& +"t"#)+"t"#) !*+*r$&#(a, & da# r*b&! !*b*#tar. Har&! d+*r%at/a# ba%-a +*r*b&!a# (a#) t*r$a$& $a'a a/a# '*r&!a/
11.

a.  b. . d.

>ENKEH

Na'a $at# : 1yzygium aromati+um 2L##. M*rr. Fa'$ : M(rta*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, *&)*#"$, a!a' "$*a#"$at, /ar("9$#, r*!# da# )"'. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ '*#a'ba% d*#(&t 7a#t&#), a#tba/t*r, '*#)ata! '&a$, '&#ta%, a#t#9$a'a!, '*#)"bat +*#(a/t /"$*ra, #9*/! !a$&ra# +*r#a9a!a#, !a/t

*.

)). >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# K"$*ra da# '*#a'ba% d*#(&t 7a#t&#) : B&#)a *#)/*% (a#) !&da% /*r#) d/&#(a%,

9.

d!*!a+ ar#(a d$a/&/a# !*ta+ %ar. I#t*ra/! d*#)a# "bat P*#))&#aa# 7a%* b*r!a'aa# d*#)a# -ar9ar#, a!+r#, %*+ar# a/a# '*'+*r$a'bat  +r"!*! +*'b*/&a# dara%.

1.

KEN>UR  

a.  b. . d.

Na'a $at# : &aempferia galanga L##. Fa'$ : #)b*ra*a* Ka#d&#)a# /'a Pat, '#*ra$, )"', a$/a$"d da# '#(a/ at!r b*r&+a !#*"$, a!a' !#a', b"r#*"$. Ma#9aat A#tba/t*r, '*#)%$a#)/a# rada#) $a'b&#), #9$&*#
 bat&/, dar*, '*'+*r$a#ar %ad, /*!*$*". *. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Rada#) $a'b&#) :  r'+a#) /*#&r d/&$t !a'+a b*r!%, d/&#(a%, dt*$a# ar#(a, a'+a!#(a db&a#), /*'&da# '#&' 1 )*$a! ar +&t% da# d&$a#) !a'+a !*'b&%. 13.

a.  b. . d. *.

9.

14.

a.  b. . d.

PALA

Na'a $at# : #yristicae fragrans H"&tt. Fa'$ : M(r!ta*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, '#(a/ $*'a/, ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# M*#)%*#t/a# '&#ta% : B7 +a$a d!*rb&/ dta'ba% )ara' !*d/t da# ar  !*&/&+#(a, d!*d&%, $a$& d'#&'. I#t*ra/! d*#)a# "bat P*#))&#aa# +a$a b*r!a'aa# d*#)a# "bat dab*t*! da+at '*r&!a/ )#7a$. LENKUAS

Na'a $at# : Alpina galangal L##. ;$d Fa'$ : #)b*ra*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r,*&)*#"$, +#*#, '*t$ !#a'at, /a*'9*r, )a$a#)"$. Ma#9aat

Da+at

d)&#a/a#

&#t&/

r*'at/,

!a/t

$'+a,

#a9!&

'a/a#,

br"#%t!,

 +a#&,'*#a'ba% #a9!& 'a/a#. *. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# R*'at/ :  r'+a#) $*#)/&a! d+ar&t, d+*ra! &#t&/ da'b$ ar#(a $a$& dta'ba% /&##) t*$&r a(a' /a'+&#), da'+&r !a'+a rata. D)&#a/a# d*#)a# ara d'#&' 1 /a$ !*%ar. 1=.

a.  b. . d.

*.

LADA

Na'a $at# : Piper nigrum L. Fa'$ : P+*ra*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, +#*#a, $'"#*#a, ++*rd#a, ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Ka/ b*#)/a/ : B&a% $ada %ta' 10 b&tr, r'+a#) $*'+&(a#) !*)ar 1 7ar, da&# !r% !*)ar  %*$a, ara/ !*d/t. D++! %#))a %a$&!da# dta'ba% !*d/t ara/. D)&#a/a# d*#)a# ara dba$&r/a# +ada /a/ +ada -a/t& 'a$a' !*b*$&' td&r. D&$a#) !a'+a !*'b&%

16.

a.  b. . d.

EMULA;AK  

Na'a $at# : Curcuma %anthorriza R"Cb. Fa'$ : #)b*ra*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, /&r/&'#, /a'9*r, )$&/"!da. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ &#t&/ !a/t $'+a, !a/t )#7a$, !a/t +#))a#), a!'a, 'a!&/  a#)#, #a9!& 'a/a#, !ara-a#.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# A!'a : 1G r'+a#) t*'&$a-a/ dr! t+! da# d/*r#)/a#. S*t*$a% /*r#) dr*b&! d*#)a# = )*$a! ar dta'ba% 1 +"t"#) )&$a ar*# !a'+a '*#dd% %#))a t#))a$ 3

9.

)*$a! /*'&da# d!ar#). La$& d'#&. I#t*ra/! d*#)a# "bat P*#))&#aa# t*'&$a-a/ b*r!a'aa# d*#)a# +ara!*ta'"$ da+at '*'& t*r7ad#(a /*r&!a/a# %at 2%*+at"t"/!/.

1.

a.  b. . d.

*.

AHE

Na'a $at# : 3ingoiber officinale R"!. Fa'$ : #)b*ra*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, <#)b*r"$, /&r/&'*#, )#)*r"$, r*!# +a%t. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ bat&/, '&$a!, '*'ba#)/t/a# #a9!& 'a/a#, +*r&t /*'b&#), !a/t /*+a$a, )ata$. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Sa/t /*+a$a : B*b*ra+a r'+a#) 7a%* da# ar !*&/&+#(a, d++! %#))a b*rb*#t&/ 

 +a!ta, dta'ba% '#(a/ /*$"#(" !*&/&+#(a da# d)"!"//a# +ada ba)a# (a#) #(*r. 9. I#t*ra/! d*#)a# "bat P*#))&#aa# 7a%* b*r!a'aa# d*#)a# -ar9ar# a/a# '*##)/at/a# r*!/" +*#dara%a#. 18.

a.  b. .

EMU HIAM

Na'a $at# : Curcuma aeruginosa R"Cb. Fa'$ : #)b*ra*a* Ka#d&#)a# /'a

d.

M#(a/ at!r, ta##, /&r/&'"$, /&r/&'*#"$, /&r/&'#. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ +*$&r&% da%a/, +*$&r&% /*#t&t, '*##)/at/a# #a9!& 'a/a#,

*.

!ara-a#, bat&/, !*!a/ #a9a!, a#)a#. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Bat&/ b*rda%a/, !*!a/ #a9a! : R'+a#) t*'& %ta' = )d+"t"#) t+!. Dr*b&! d*#)a#  )*$a! ar!a'+a '*#dd% !*$a'a 0 '*#t. S*t*$a% d#)# !ar#), $a$& ba)  !a'a ba#(a/ &#t&/ d'#&' +ada +a) da# !"r* %ar.

15.

a.  b. . d.

*.

EMU PUIH

Na'a $at# : Curcuma zedoaria 2B*r). R"!"*. Fa'$ : #)b*ra*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, /&r/&'#. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ "bat /&d!, +*r&t /*'b&#), )a#))&a# !a$&ra# +*#*r#aa#, rada#) /&$t. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# P*r&t /*'b&#) : 3 r'+a#) t*'& +&t% d+ar&t, $a$& d+*ra!. D'#&' ar +*ra!a##(a 3 /a$ !*%ar 1 !*#d"/ t*%.

0. BA;AN MERAH

a.  b. . d.

Na'a $at# : Allium cepa Fa'$ : L$a*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, '*t$a$#, /&*r!*t#, !a+"##, +*+tda, ta'# da#
Da+at d)&#a/a# &#t&/ "bat bat&/, dab*t*!, "bat a#), d*'a', +*r&t /*'b&#), *.

a#tba/t*r. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Dab*t*! : U'b ba-a#) '*ra% 4 ) dra7a#), b&a% b&#! 1= ) dra7a#), da&# !a$a' 10 %*$a d ra7a#) da# ar 10 '$, db&at #9&!. D)&#a/a# d*#)a# ara d'#&' !*%ar 1 /a$ 100 '$.

1. >ABAI MERAH

a.  b. . d.

Na'a $at# : Capsicum annuum L. Fa'$ : S"$a#a*a* Ka#d&#)a# /'a Ka+!a!#, d%dr"/a+!a!#, da''ar, /ar"t*#, '#*ra$. Ma#9aat Da+at d)&#a/a# &#t&/ r*'at/, !ara-a#, !a/t )), #9$&*#
*.

'a/a#. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# R*'at/ : S*d&% 10 ) !*rb&/ aba '*ra% da$a' G )*$a! ar +a#a!. Ad&/ !a'+a rata

9.

da# da'/a# b*b*ra+a '*#t. Ha!$ !*d&%a# dba$&r/a# +ada t&b&% (a#) !a/t. I#t*ra/! d*#)a# "bat P*#))&#aa# aba '*ra% b*r!a'aaa# d*#)a# "bat A>E #%bt"r a/a# '*#'b&$/a#  bat&/.

. KULI MANIS

a.

Na'a $at# : Cinnamomum burmani BI.

 b.

Fa'$ : La&ra*a*

.

Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, da'ar, ta##, da# $*#dr.

d.

Ma#9aat M*#r*t, '*'ba#)/t/a# #a9!& 'a/a#, '*'b*r ar"'a +ada 'a/a#a#, #(*r  +#))a#), r*'at/, !a/t +*r&t.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Dab*t*! : Ka(& 'a#! d%a$&!/a# !a'+a '*#7ad b&b&/, b!a dtab&r/a# +ada !*r*a$,  b!a 7&)a dta'ba%/a# +ada t*% ata& /"+ !*ba#(a/ 11G !*#d"/ t*% !*ta+ %ar#(a.

9.

I#t*ra/! "bat >a+t"+r$ da# "bat"bat t*/a#a# dara% t#)) $a##(a.

3. SEREH

a.

Na'a $at# : Cymbopogon nardus L##.

 b.

Fa'$ : P"a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r d*#)a# /"'+"#*# (a#) t*rdr dar !tra$, !tr"#*$"$, )*ra#*"$, t*r+*#*"$, 9ar#*!"$, 9*$a#dr*#.

d.

Ma#9aat A/ar !*ba)a +*$&r&% ar !*#, +*$&r&% /*r#)at, "bat bat&/, ba%a# &#t&/ /&'&r da#  +*#)%a#)at bada#. Da&# !*ba)a +*$&r&% a#)#, +*#a'ba% #a9!& 'a/a#, +*#&r&#  +a#a! da# +*r*da /*7a#).

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Sa+/a# da&# !*ra (a#) !&da% /*r#), 'a!&/a# /*t*'+at r*b&!a# d*#)a# '*#a'ba%/a# d&a )*$a! ar. R*b&!$a% da&# !*ra t*r!*b&t %#))a ar '*#(&!&t !*t*#)a%#(a. Obat %*rba$ !*ra +&# !a+ d)&#a/a#.

4. BA;AN PUIH

a.

Na'a $at# : Allium sativum L##.

 b.

Fa'$ : L$a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Karb"%drat 29r&/ta#, !a+"## 2)$/"!da 9&r"!ta#"$ : !at#, +r"t"*r&b# B da# !*#(a-a "r)a#/ (a#) '*'+&#(a at"' !&$9&r. Ka#d&#)a# &ta'a ba-a#) +&t% ada$a% Q)$&ta'$Sa$$L!!t*# !&$9"/!da 2a$#.

d.

Ma#9aat H+*rt*#!, a!'a, bat&/, 'a!&/ a#)#, !a/t /*+a$a, !a/t /&##), a'b**#, !*'b*$t, #)a#, d))t !*ra#))a, b!&$.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# H+*rt*#!: 3 !&#) ba-a#) +&t% dt&'b&/ %a$&! da# d+*ra! d*#)a# ar !*&/&+#(a, $a$& d!ar#). D'#&' !*ara t*rat&r !*ta+ %ar.

9.

I#t*ra/! "bat Ba-a#) +&t% da+at '*'+*#)ar&% 9ar'a/"/#*t/a da# 9ar'a/"d#a'/a "bat a#tr*tr"ra$, !a&#ar da# -ar9ar# !*%#))a da+at '*##)/at/a# +*#dara%a# .

=. ERUK PERU

a.

Na'a $at# : Citrus hystri% D.>.

 b.

Fa'$ : R&ta*a*

.

Ka#d&#)a# /'a a##, !t*r"d, trt*r+*#"d, da# '#(a/ at!r, !a+"##.

d.

Ma#9aat S*ba)a !t'&$a#t da# +*#(*)ar, #9$&*#
*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# P"t"#) !*b&% 7*r&/ +&r&t 'a!a/ da# ba#(a/ ar#(a, $a$& +*ra!, !*d&% ar +*ra!a##(a d*#)a# ar +a#a!. M#&' !*/a$)&! !*$a) %a#)at.

6. ERUK NIPIS

a.

Na'a $at# : Citrus aurantifolia

 b.

Fa'$ : R&ta*a*

.

Ka#d&#)a# /'a A!a' !trat, a!a' a'#", '#(a/ at!r, da'ar, )$/"!da, a!a' !tr&#, $*'a/, /a$!&', 9"!9"r, b*!, b*$*ra#) ta'# B1 da# >, !a+"## da# 9$a"#"d '#(a/  *!!*#!a$ (a#) '*#)a#d&#) tra$, $'"#*#, 9*#%"#, t*r+#*"$, b!ab"$*#*, da# t*r+*#"d $a##(a.

d.

Ma#9aat M*#)*$&ar/a# da%a/ 2bat&/, a'a#d*$, 'a$ara, !*!a/ #a9a!, d*'a', d!*#tr, $*$a%,  ba& bada#.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# U#t&/ '*#)*$&ar/a# da%a/ : B&a% 7*r&/ #+! db*$a%, /*'&da# +*r'&/aa#  b*$a%a##(a db*r "$*!a# /a+&r !r%. La$& d+a#a!/a#, !*b*$&' a/%r#(a +*ra!a# ar#(a d'#&' b*r!a'a ar 7*r#%.

9.

I#t*ra/! "bat

D*#)a# +$ KB t*r7ad +*#)/ata# /*'ba$ /"'+"#*# %"r'"#* dar +$ KB, !*%#))a r*!/" %a'$ '*##)/at.

. KEMIRI

a.

Na'a$ $at# : Aleurites moluccana

 b.

Fa'$ : E&+%"rba*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Sa+"##, 9$a"#"d, da# +"$9*#"$, b7 '*#)a#d&#) '#(a/ $*'a/, /"rt*/!#(a '*#)a#d&#) ta##.

d.

Ma#9aat M*#(&b&r/a# ra'b&t, +*#a%ar, t&'"r, dar*.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# M*#(&b&r/a# ra'b&t : K*'r !*ba#(a/ =6 b&a%, ar S*&/&+#(a. B*r!%/a# da# /&+a! %#))a b*r!%. Ha$&!/a# /*'r d*#)a# ara db$*#d*r da# da'+&r !*d/t ar. P*ra! /*'r (a#) !&da% %a$&!, da# !ar#) ar#(a. Ar +*ra!a# /*'r # (a#) /ta a'b$. Da'/a# ar +*ra!a# !*$a'a 4 7a'. Ma!a/$a% ar +*ra!a# /*'r tad %#))a '&#&$ '#(a/ dar +*ra!a# /*'r tad. A'b$ '#(a/ /*'r t*r!*b&t d*#)a# !a#)at %at%at a)ar tda/ t*ra'+&r d*#)a# ar. &#a/a# '#(a/ /*'r # !*'#))& !*/a$ !*b*$&' /*ra'a!. Da'/a# !*$a'a 1 7a' $a$& d/*ra'a! '*#))&#a/a# !%a'+".

8. KEUMBAR 

a.

Na'a $at# : Coriandrum sativum

 b.

Fa'$ : A+a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a Sab#*#*, '(r*#*,d*!$a$d*%da, tra#trd**#,!/"+"$*t#, +!'*#a, /a'9*#a, da# 9*$a#dr*#, t*r+*#, $*#a$"$, a!a' "/!ad*#at, )*ra#*"$, a!a' +*tr"!$*#at.

d.

Ma#9aat P*$a#ar +*#*r#aa#, /ar'#at9a, +*$&r&% ASI, +*#a'ba% #a9!& 'a/a#, '*r*da/a#  +&!#), '&#ta%,  #9$&*#
*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# A#tdab*t*! : S*ba#(a/ 6 ) b7 /*t&'bar dr*b&!b*r!a'a =00 '$ ar d*#)a# '*#a'ba%/a# !*d/t )&$a. S*t*$a% t& '#&' ar t*r!*b&t !*$a) %a#)at.

5. KAPULAA

a.

Na'a $at# : Amomum compactum

b.

Fa'$ : #)b*ra*a*

.

Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, !#*"$, t*r+*#"$, +r"t*#, )&$a, $*'a/, b*ta/a'9*r, !ab#*#a, 'rt*#a$, /ar"#a, t*r+#$ a!*tat.

d.

Ma#9aat A#a$)*!/, )#7a$, 7a#t&#), '*##)/at/a# /*/*ba$a# t&b&%, */!+*/t"ra#, /ar'#ata, )a#))&a# t*#))"r"/a#, ba& '&$&t, rada#) $a'b&#).

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# U#t&/ +*#)"bata# $&ar : Ka+&$a)a d%a$&!/a# ata& dr*b&! /*'&da# da'b$ (a#) !&da% d%a$&!/a# ata& ar r*b&!a# dba$&r/a# /*ba)a# (a#) !a/t. U#t&/ +*#)"bata# da$a' : B7 /a+&$a)a dt&'b&/ /*'&da# dr*b&! $a$& d!ar#) da# ar !ar#)a##(a d'#&' !*$a) %a#)at.

30. KEMANI

a.

Na'a $at# : 4cimum citriodorum

 b.

Fa'$ : La'a*a*

.

Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, !trat, !#*"$,
d.

Ma#9aat A#t rada#), '*'+*r$a#ar ASI, !ara-a#, '*#)%$a#)/a# ba& bada# da# ba& '&$&t, +*rt&'b&%a# t&$a#), 9$&, '&a$.

*.

>ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# Sara-a# : =0 %*$a da&# /*'a#) d& b*r!%, /&#(a% !a'+a %a$&! !*$a'a 3 '*#t, *$a#. M#&' ar %a#)at. La/&/a# # 3C !*%ar.

9.

I#t*ra/! "bat D*#)a# "bat a#tdab*t*!, /ar*#a da&# /*'a#) da+at '*#&r&#/a# /adar )&$a dara%.

31. BUNA LA;AN

a.  b. . d. *.

Na'a $at# : llicium verum Fa'$ : I$$a*a* Ka#d&#)a# /'a M#(a/ at!r, *&)*#"$. Ma#9aat U#t&/ 7a#t&#), /*!*%ata# /&$t, +*r&t /*'b&#), !*'b*$t, 9$&, bat&/. >ara +*'b&ata# da# +*#))&#aa# F$& : Da'b$ b&#)a $a-a#) /*'&da# dr*b&! %#))a '*#dd%, $a$& d!ar#) !*t*$a% t& !ar#) da# d'#&' !*$a) %a#)at.

3. PEAI >INA

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Leucaena leucocephala( Lm+. de 5it  : M'*!a*a* : B7 dar b&a% +"$"#) +*ta #a (a#) !&da% t&a !*ta+ 100 ) '*'+&#(a #$a /a#d&#)a# /'a, b*r&+a: /a$"r 148 /a$"r, +r"t*# 10,6 ), $*'a/ 0,= ), %drat ara#) 6, ), /a$!&' 1== '), 9"!9"r =5 ), 0 '). Ba)a# (a#) d)&#a/a# : 3. B7 +*ta #a K%a!at : U#t&/ dab*t*! '*$$t&! >ara +*#)"$a%a# : B7 +*ta #a (a#) !&da% t&a da# /*r#) d )"#)!*#) da# dt&'b&/ %a$&! 2!*rb&/. K*'&da# a'b$ 1 !*#d"/ da# d!*d&% d*#)a# ar +a#a!. >ara +*#))&#aa# : D'#&' 1 /a$ !*%ar 1 )*$a! da# d$a/&/a# !*ara t*rat&r  K%a!at

: >a#)a# >ara +*#)"$a%a# : B7 +*ta #a (a#) !&da% t&a d )"#)!*#) da# dt&'b&/ %a$&! 2!*rb&/. K*'&da# da'b$ 1 !*#d"/ da# d!*d&% d*#)a# G  1 )*$a! ar +a#a!.

>ara +*#))&#aa# : D'#&' '*#7*$a#) td&r 'a$a'

.Da&# +*ta #a  K%a!at  >ara +*#)"$a%a#  >ara +*#))&#aa#

: L&/a : Da&# +*ta #a (a#) 'a!% '&da da# t*ra! da+&r dt&'b&/ %a$&! da# dad&/ !a'+a '*rata. : Dt*'+*$/a# +ada ba)a# (a#) !a/t, /*'&da# dba$&t d*#)a# /a# +*'ba$&t.

33. PISAN

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: #usa Paradisiaca( Linn. : M&!a*a* : ta'# 2A, B, >, $*'a/. M#*ra$ 2/a$&', %$"r, #atr&', 'a)#*!&', +"!+"r, /arb"%drat, d*/!tr"!*, ar, !&/r"!a, $*&$"!*, ara +*#))&#aa# : B&a% +!a#) *'a! (a#) !&da% 'a!a/ d'a/a# !*ba#(a/ '&#)/#.  K%a!at

: A'b**# >ara +*#)"$a%a#

: B&a% +!a#) '*#)/a$, d+ar&t &#t&/ da'b$ ar#(a. K*'&da# da'+&r d*#)a# ada! +&$a!ar !*&/&+#(a da# 1  +"t"#) )&$a '*ra%. Dad&/ !a'+a '*rata. D!ar#).  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !a'+a %ab!.

34. PEPAYA

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Carica papaya Linn. : >ara*a* : ta'# 2A, B, >, /a$!&', %drat ara#), 9"!9"r, b*!, +r"t*# da# ar. Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.A/ar :  K%a!at : H+*rt*#! >ara +*#)"$a%a# :  +"t"#) a/ar +*+a(a dr*b&! d*#)a# 1 $t*r ar !a'+a '*#dd% %#))a t#))a$ 1 )*$a!, /*'&da# d!ar#). >ara +*#))&#aa# : D'#&'  /a$ !*%ar 1 a#)/r. .Da&# K%a!at

: A#t'a$ara >ara +*#)"$a%a# : 1 $*'bar da&# +*+a(a, t*'+* b&!&/ !*b*!ar b& 7ar dt&'b&/ %a$&!.K*'&da# dta'ba%/a# )ara' !*&/&+#(a. K*'&da# d+*ra!, d!ar#), &#t&/ da'b$ ar#(a. >ara +*#))&#aa# : D'#&' 1 /a$ !*%ar !*$a'a  %ar  b*rt&r&tt&r&t.

3=. BELIMBIN MANIS

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Averhoa carambola : OCa$da*a* : Bata#) : Sa+"##, ta##, )$&"!d*, /a$!&' "/!a$at, !&$9&r, a!a' 9"r'at, +*r"/!da!* Da&# : a##, !&$9&r, a!a' 9"r'at, +*r"/!da!*, /a$!&' "/!a$at, /a$&' !trat. Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.B&a%  K%a!at : *ra-at >ara +*#)"$a%a# : B&a% b*$'b#) -&$&% !*&/&+#(a d& $a$& dt&'b&/ %a$&!, dr*'a! d*#)a# ar )ara' !*+*r$&#(a. >ara +*#))&#aa# : D)"!"/ /*'&/a ata& -a7a% (a#)  b*r7*ra-at. La/&/a# 3 /a$ !*%ar.  K%a!at : Bat&/ r*7a# >ara +*#)"$a%a# : 10 b&a% b*$'b#) -&$&% d& $a$& dt&'b&/ %a$&!%a$&!, dr*'a! d*#)a#  !*#d"/ 'a/a# ar )ara' $a$& d!ar#). >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*%ar  /a$

36. SEMANKA

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

:Citrullus vulgaris 1chrad  : >&&rbta*a* : Ar, +r"t*#, /arb"%drat, $*'a/, !*rat, ab& da# ta'#. S*$a# t& 7&)a '*#)a#d&#) a!a' a'#" !tr&$#, a!a' a'#" a!*tat, a!a' 'a$at, a!a' 9"!9at, ar)##, b*ta#, $/"+*#, /ar"t*#, br"'#, #atr&', /a$&', !$t, $!#, 9r&/t"!a, d*/!tr"!a da# !&/r"!a. Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.B&a%  K%a!at : H+*rt*#!  >ara +*#)"$a%a# : S*ba#(a/ 30 ) /&$t b&a% !*'a#)/a da# )a'br d!*d&% d*#)a# ar '*#dd%. D!ar#).  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*+*rt t*% ata& da+at 7&)a d/"#!&'! b&a% !*'a#)/a !*ta+ %ar !*ba)a b&a% !*)ar ata& 7&!.

3. NENAS

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Ananas comosus L.#err. : Br"'*$a*a* : ta'# 2A da# >, /a$!&', 9"!9"r, 'a)#*!&', b*! #atr&', /a$&', d*/!tr"!a, !&/r"!a, da# *#<' br"'*$#.

Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.B&a%  K%a!at : K*t"'b* >ara +*#)"$a%a# : S*da/a#  b&a% #*#a! 'a!a/, /&+a! /&$t#(a, $a$& +ar&t, +*ra! da# !ar#). a'ba%/a# ar +*ra!a# 1 b&a% 7*r&/ #+! da# ad&/ !a'+a rata. >ara +*#))&#aa# : &#a/a# ra'&a# # &#t&/ '*#))"!"/ /*+a$a (a#) b*r/*t"'b*. La/&/a# 'a$a' !*b*$&' td&r. K**!"/a# +a)#(a ra'b&t d/*ra'a!. La/&/a# 3 /a$ da$a' !*'#))&.  K%a!at : S*'b*$t >ara +*#)"$a%a# : K&+a! 3 b&a% #*#a! (a#) b*$&' 'a!a/, $a$& d& !a'+a b*r!%, !*$a#7&t#(a 7&! ata& +ar&t, $a$& d +*ra!. >ara +*#))&#aa# : M#&' ar +*ra!aa##(a !*t*$a% 'a/a#, !*%ar  /a$, 'a!#)'a!#) &/&+ G )*$a!. 38. >EREMAI

 Na'a Lat# : Phyllanthus acidus L.1+eels. Fa'$( : E&+%"rbaa* Ka#d&#)a# K'a : Sa+"##, 9$a"#"d, ta## da# +"$9*#"$. Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.B7 *r*'a  K%a!at : S*'b*$t >ara +*#)"$a%a# : !a+/a# b7 *r*'a !*ba#(a/ , d& $a$& d)$#) !a'+a %a$&!. S*d&% d*#)a# G a#)/r ar +a#a!, !*-a/t& 'a!% %a#)at ta'ba%/a# 1 !*#d"/ 'a/a# 'ad&, ad&/ !a'+a rata. >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*/a$)&!  /a$ !*%ar  K%a!at

: A!'a >ara +*#)"$a%a# : Sa+/a# b7 *r*'a !*ba#(a/ 6 b7,  ba-a#) '*ra%  b&tr, a/ar /ara 

)*#))a', b&a% $*#)/*#) 8 b&tr, d& $a$& dt&'b&% !*+*r$&#(a. Ba%a#ba%a# t*r!*b&t $a$& dr*b&! d*#)a#  )*$a! ar  b*r!% !a'+a t*r!!a 1 G )*$a!. S*t*$a% d#)#, d!ar#). La$& d'#&' d*#)a# ar  )&$a !*&/&+#(a.  >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*%ar  /a$, 'a!#)'a!#)  )*$a!. 35. >IN>AU

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Cylea barbata( #iers. : Ma#!+*r'a*a* : M*#)a#d&#) ara +*#)"$a%a# : Da&# #a& dr*'a!r*'a! d*#)a# ar 'ata#), d!ar#) da# dbar/a# b*b*ra+a !aat !a'+a b*rb*#t&/ a)ara)ar, /*'&da# ta'ba%/a# !a#ta# /*$a+a da#  +*'a#! dar )&$a /*$a+a. >ara +*#))&#aa# : D'a/a# !*+*rt ba!a. .A/ar #a& K%a!at

: D*'a' >ara +*#)"$a%a# : A/ar #a& d!*d&% d*#)a# ar +a#a! da# d!ar#). >ara +*#))&#aa# : D'#&' !*+*rt ba!a

40. MANIS

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: Garcinia mangostana L. : >$&!a*a* : E/!tra/ /&$t b&a% (a#) $ar&t da$a' +*tr"$*&' *t*r dt*'&/a#  !*#(a-a a$/a$"d. K&$t /a(&, /&$t b&a% da# $at*/! /*r#) '*#)a#d&#) !*7&'$a% ara +*#)"$a%a# : K&$t dar b&a% 'a#))! (a#) 'a!a/, d& da# d+"t"#)  +"t"#), dr*b&! d*#)a# 3 )*$a! ar !a'+a "$&'* t#))a$ G #(a, !*t*$a% d#)# d!ar#). K*'&da# d'#&' d*#)a# 'ad& !*+*r$&#(a.  >ara +*#))&#aa# : D'#&'  /a$ !*%ar  )*$a!.

41. ;OREL

 Na'a Lat# Fa'$( Ka#d&#)a# K'a

: *aucus carota Linn. : A+a*a* : ta'# A 1000 SI, /a$"r, +r"t*#, $*'a/, %drat ara#), /a$!&', 9"!9"r, b*!, ta'# 2B 1 da# >. Ba)a# (a#) d)&#a/a#: 1.U'b ;"rt*$  K%a!at : E/!' >ara +*#)"$a%a# : 1 &'b -"rt*$ da# 1 !*#d"/ t*% /a+&r

>ara +*#))&#aa#

 K%a!at

 !r% da$&!/a# da# dad&/ !a'+a '*rata. : Dt*'+*$/a# +ada ba)a# (a#) !a/t da# dba$&t d*#)a# +*rba#. : Mata '#&! >ara +*#)"$a%a# : U'b -"rt*$ d+ar&t da# d+*ra! &#t&/ da'b$ !ar#(a. >ara +*#))&#aa# : D'#&' ta+ +a) %ar !*ara t*rat&r.

=1. APAK LIMAN

9.

Na'a Lat# : "lephantopus scaber  L.

). Fa'$ : A!t*ra*a* %. Ka#d&#)a# K'a E+9r*$#"$, $&+*"$, !t)'a!t*r"$, $&+*"$ a*tat, d*"C(*$*+%a#t"+#, t*r+*#"d, 9$a"#"d, da# !"d*"<(*$*+%a#t"+#. .

Ma#9aat S*ba)a a#t /a#/*r, a#t ba/t*r, a#t 7a'&r, '*$#d&) %at, a#t b!a &$ar, a#t dab*t*!.

 7.

>ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# Da&# ta+a/ $'a# da+at d/"#!&'! d*#)a# ara d!*d&%, /*'&da# ar#(a d'#&'.

=. KEI BELIN

9.

Na'a Lat# : 1tachytarpheta mutabilis a%$.

). Fa'$ : Aa#t%a*a* %. Ka#d&#)a# K'a Da&# /*7 b*$#) '*#)a#d&#) &#!&r&#!&r '#*ra$ !*+*rt /a$&', #atr&', /a$!&' da# b*b*ra+a &#!&r $a##(a. .

Ma#9aat S*ba)a a#t t&'"r, a#t dab*t*!, a#t $**r, a#t /"$*!t*r"$,'*#)ata! a'b**# da# 'aa).

 7.

>ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# Da&# /*7 b*$#) '*#ta% da# !*)ar !*ba#(a/ 3 $*'bar d'a/a# !*ba)a $a$a+a# !*ta+ %ar da# d$a/&/a# !*ara t*rat&r.

=3. MENIRAN

*. Na'a Lat# : Phylanthus niruri 9. Fa'$ : E&+%"rba*a* ). Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# S*$&r&% ba%a# d& b*r!%, /*'&da# dt&'b&/ %a$&! da# dr*b&! d*#)a#  )*$a! ar !a'+a '*#dd%, /*'&da# d!ar#) da# d'#&'  /a$ !*%ar.

=4. EMPUYUN

d. Na'a Lat# : 1anchus arvensis L. *. Fa'$ : A!t*ra*a* 9. Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) "$a/t&!*r"$, +$a/t&!*r"$, 'a#t"$, #"!t"$, !$a, /a$&', da# 9$a"#"d. *. Ma#9aat M*#)"bat bat& !a$&ra# /*##), rada#) &!&! b&#t&, d!*#tr, -a!r, dara% t#)) da# r*'at/. 9. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# Da&# ata& !*$&r&% t&'b&%a# !*ba#(a/ 1= ? 60 )r dr*b&!, $a$& d'#&'. U#t&/  +*'a/aa# $&ar, %*rba !*)ar d)$#) %a$&! $a$& dt*'+*$/a# d t*'+at (a#) !a/t.

==. SAMBUN NYA;A

*. Na'a Lat# : Gynura prcumbens 9. Fa'$ : ""d*#a*a* ). Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) 9$a"#"d, ta###, !a+"##, !t*r"d 2trt*r+*#"d. %. Ma#9aat M*#)"bat d*'a', !a/t )#7a$, d!*#tr, #9*/! /*r"#)/"#)a#, '*#)%*#t/a#  +*#dara%a#. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa#

Da&# da# &'b t&'b&%a# !a'b&#) #(a-a 1 bata#), /&#(t !*b*!ar t*$&r a(a' 1 b7. K&#(t d/&+a!, d& /*'&da# dt&'b&/ b*r!a'a ba%a# $a# %#))a $*'b&t. *'+*$/a# +ada $&/a da# dba$&t d*#)a# /a# b*r!%.

=6. PASAK BUMI

*. Na'a Lat# : "urycoma longifolia 9. Fa'$ : S'ar"&ba*a* ). Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) *t%a#"$, !tr%##, br&!#, a$/a$"d, !a+"##, ta###, da# *r/&'a#"#. %. Ma#9aat M*##)/at/a# ta$ta! +ra, '*$a#ar/a# !r/&$a! dara%, '*#)"bat 'a$ara da# '*#)%a'bat +*rt&'b&%a# !*$ /a#/*r. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# A/ar +a!a/ b&' d*/!tra/ /*'&da# d7ad/a# !*rb&/ da# d%a$&!/a# ta#+a '*#)%$a#)/a# /%a!at#(a !*%#))a '*#7ad a'+&ra# da$a' '#&' /"+.

=. MAHKOA DE;A

*. Na'a Lat# : Phaleria macrocarpa

9. Fa'$ : %('*$a*a* ). Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) a#t %!ta'#*, a$/a$"d, !a+"## da# +"$9*#"$. %. Ma#9aat U#t&/ '*#)ata! d!*#tr, +!"ra!!, 7*ra-at da# )ata$)ata$ +ada /&$t. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# B*$a% d&a 'a%/"ta d*-a !*)ar, b7#(a db&a#) $a$& dr! t+! da# 7*'&r !a'+a /*r#). R*b&! !'+$!a d*#)a# !*$t*r ar d*#)a# a+ b*!ar. S*t*$a% '*#dd%, /*$/a# a+ da# r*b&! !a'+a ar#(a t*r!!a !*+*r*'+at#(a. S*t*$a% d#)#, !ar#) da# '#&' ar#(a !*%ar  /a$.

=8. BUNA PUKUL DELAPAN

9.

Na'a Lat# : urnera ulmifolia L.

). Fa'$ : &r#*ra*a* %. Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) !a+"## da# +"$9*#"$ +ada da&# da# bata#), 9 $a"#"d +ada da&#. .

Ma#9aat M*#)ata! )a#))&a# +*#*r#aa# !*+*rt +*r&t /*'b&#), tda/ #a9!& 'a/a#, r*'at/ !*#d (a#) d!*rta b*#)/a/, $*'a% !*t*$a% !*'b&% dar !a/t b*rat.

 7.

>ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# R*b&! da&# ata& a/ar !*)ar#(a $*b% /&ra#) 1= )r. S*t*$a% d#)# !ar#) da# '#&' ar#(a. U#t&/ "bat $&ar, t&'b&/ da&# !*)ar !*&/&+#(a, ta'ba%/a# /a+&r !r% !*&/&+#(a, $a$& ad&/ rata, t*'+*$/a# +ada b!&$ ata& ba)a# t&b&% (a#) b*#)/a/.

=5. SEMANI UNUN

9.

Na'a Lat# : Hydrocotyle sibthorpioides

). Fa'$ : U'b*$$9*ra* 2a+a*a* %. Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) '#(a/ at!r, "&'ar# da# %(+*r#. .

Ma#9aat M*#)ata! !a/t /&##), +*#)*$a# %at d*#)a# b&!&#), bat& da# #9*/! !a$&ra# /*##), bat&/ da# !*!a/ #a9a!, !ara-a#, rada#) t*#))"r"/, a'a#d*$.

 7.

>ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 30 ? 60 )r %*rba !*)ar dr*b&!, ta'ba% )ara' !*d/t, $a$& d'#&'. Ata& b!a 7&)a d*#)a# dt&'b&/, $a$& d+*ra! da# '#&' ar#(a.

60. ANSANA

9.

Na'a Lat# : Pterocarpus indicus

). Fa'$ : Pa+$"#a*a* %. Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) r*!# (a#) d/*#a$ d*#)a# #a'a /#" 2a!a' /#"ta#at da#
Ma#9aat 

K&$t /a(&

: M*#)ata! bat& )#7a$ da# !ara-a# '&$&t.



Da&# '&da

: M*#)ata! /*##) 'a#! da# b!&$.



*ta% 2K#"

: M*#)"bat $&/a.

 7.

>ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# K&$t /a(& a#)!a#a 3 )r, da&# /*7 b*$#)  )r, da&# /&'! /&#) 4 )r d!*d&% d*#)a# ar '#*ra$ 11= '$.

4. BAYAM MERAH

a. Na'a Lat# : Amaranthus tricolor L.  b. Fa'$ : A'ara#t%a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) $*'a/, +r"t*#, /arb"%drat, /a$&', . d. Ma#9aat M*'b*r!%/a# dara% !*%ab! b*r!a$#, '*'+*r/&at a/ar ra'b&t, '*#)ata! t*/a#a# dara% r*#da%, /&ra#) dara% 2a#*'a da# )a)a$ )#7a$. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# S*ba#(a/ = ? 30 )r da&# !*)ar, $a$& dr*b&! da# d'a/a# !*ba)a $a$a+. S*$a# dr*b&! da+at 7&)a d7&! &#t&/ d'#&'. U#t&/ +*'a/aa# $&ar, )$#) da&# ba(a' !*)ar !a'+a %a$&!, $a$& t*'+*$/a# +ada $&/a a/bat ))ta# b#ata#) b*rb!a.

43. EMU KUN>I

a. Na'a Lat# : -oesenbergia panduratae  b. Fa'$ : #)b*ra*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) '#(a/ at!r, )*ra#a$, #*ra$, /a'9"ra, <#)b*r*#, d+#*#, /a'9*# )*ra#"$, "!'*# da# a!a' !#a'at. d. Ma#9aat P*#a'ba% #a9!& 'a/a#, +*'a& /*$&ar#(a ASI, b&'b& 'a!a/. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 3 b&a% r'+a#) d!*d&% d*#)a# 110 '$ ar, $a$& d'#&' 1 /a$ !*%ar 100 '$, d&$a#) !*$a'a 14 %ar.

44. EH HIAU

a. Na'a Lat# : Camellia sinensis L.  b. Fa'$ : %*a*a*

. Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) /a9*#, t%*"br"'#, t%*"9$#, ta###, Ca#t%#, ad*##* da# '#(a/ at!r. d. Ma#9aat M*#)ata! !a/t /*+a$a, dar*, +*#(&b&r da# +*#)%ta' ra'b&t, /"$*!t*r"$, /*##) 'a#!. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# Da&# t%* /*r#) !*ba#(a/ 4 ?  )r d!*d&% d*#)a# ar +a#a!, '#&' !*-a/t& %a#)at ata& !*t*$a% d#)#. U#t&/ +*'a/aa# $&ar, da&# !*)ar d& b*r!% $a$& d)$#) %a$&!, dt&ra+/a# +ada $&/a b*rdara% $a$& dba$&t.

4=. KUNYI

a. Na'a Lat# : Curcuma domestica  b. Fa'$ : #)b*ra*a* . Ka#d&#)a# K'a

M*#)a#d&#) /&r/&'#, d*!'*t"/!/&'# da# bd*!'*t"/!/&r/&'#, '#(a/ at!r, $*'a/, +at, /arb"%drat, +r"t*# da# ta'# >. d. Ma#9aat Da+at '*#)at! dab*t*! '*$$t&!, t9&!, &!&! b&#t&, d!*#tr, !a/t /*+&t%a#, '*'+*r$a#ar ASI. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 3 r'+a#) /&#(t, !*t*#)a% !*#d"/ t *% )ara' /*'&da# dr*b&! d*#)a# 1 $t*r ar !a'+a '*#dd%, $a$& d!ar#) da# d'#&'  /a$ !*'#))& !*t*#)a% )*$a!.

46. PARE

a. Na'a Lat# : #omordica charantia L.  b. Fa'$ : >&&rbta*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) '"'"rd!#, '"'"rd#, /ara#t#, a!a' tr/"!a#/, r*!#, a!a' r*!#at, !a+"##, ta'# A da# > !*rta '#(a/ $*'a/. d. Ma#9aat M*#)ata! bat&/, rada#) t*#))"r"/a#, !a/t 'ata '*ra%, d*'a', 'a$ara, '*#a'ba% #a9!& 'a/a#, /*##) 'a#!, r*&'at/, !ara-a#.

d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 1= ? 30 )r b&a% d7&! ata& dr*b&! /*'&da# d'#&'. U#t&/ +*'a/aa# $&ar, b&a% ata& da&# !*&/&+#(a d)$#) %a$&!, &#t&/ +*'a/aa# !*t*'+at +ada $&/a ba/ar.

4. SELEDRI

a. Na'a Lat# : Apium graveolens L.  b. Fa'$ : A+a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) /a$"r, +r"t*#, $*'a/, /a$!&', +"!9"r, b*!, ta'# A, B da# >. d. Ma#9aat M*#)ata! %+*rt*#!, !a/t 'ata, r*&'at/. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# Da&# d+*ra! d*#)a# 'a!a/ !*&/&+#(a /*'&da# d!ar#), d'#&'  /a$ !*%ar  !*#d"/ 'a/a#, d$a/&/a# !*ara t*rat&r 

48. KELAPA

a. Na'a Lat# : Cocos nucifera L.  b. Fa'$ : Pa$'a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) ta'# , +r"t*#, $*'a/, %drat ara#), /a$!&', b*!, 9"!9"r, )$&/"!a, 9r&/t"!a. d. Ma#9aat M*#)ata! /*ra&#a#, +a#a! da$a', !a/t +a#a!, d*'a' b*rdara%, #9$&*#ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 1 b&tr b&a% /*$a+a da# 1 b&tr 7*r&/ #+! d+*ra! /*'&da# ar#(a d'a!&//a# /* da$a' b&a% /*$a+a da# dad&/ '*rata '#&'  /a$ !*%ar +a) da# !"r*.

45. INAN

a. Na'a Lat# : Coleus amboinicus L.  b. Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) +%(t"!t*r# ? B . Ma#9aat M*#)ata! a!'a, bat&/, +*r&t /*'b&#), !a/t /*+a$a, !ara-a#, d*'a', $&/a. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# 3 )a)a#) da&# /*$"r dt&'b&/ %a$&!, d!*d&% d*#)a# 1 )*$a! ar 'a!a/ da# d!ar#), /*'&da# da'+&r 'ad& da# dad&/ '*rata, d'#&' !*b*$&' td&r.

=0. KEIMUN

a. Na'a Lat# : Cucumis sativus L.  b. Fa'$ : >&&rbta*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) '#(a/ $*'a/, /ar"t*#, /&/&rbta!# >, !t)'a!t*r"$, !a+"##, +r"t*#, $*'a/. . Ma#9aat M*#)ata! %+*rt*#!, /&$t )ata$ da# /*ra&#a#. d. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# B&a% !*&/&+#(a d+ar&t ata& d'a/a# '*#ta%. U#t&/ +*'a/aa# $&ar, b&a% !*&/&+#(a d& b*r!% $a$& d+ar&t d+a/a &#t&/ /"'+r*! +ada d*'a'.

=1. OMA

a. Na'a $at# : Gycopersicum esculentum M$$.  b. Fa'$ : S"$a#a*a* . Ka#d&#)a# K'a M*#)a#d&#) a$/a$"d !"$a##, !a+"##, a!a' 9"$at, a!a' 'a$at, a!a' !trat,  b"9$a"#"d, +r"t*#, $*'a/, )&$a, ad*##* da# tr)"#*$#. d. Ma#9aat M*#)ata! +*r&t /*'b&#), tda/ #a9!& 'a/a#, !&!a% BAB, !a/t /&##), rada#) %at, rada#) !a$&ra# #a9a!, rada#) &!&! b&#t& da# !ara-a#. *. >ara +*#)"$a%a# da# +*#))&#aa# B&a% 'a!a/ d'a/a# !*)ar, !*$a# t& b!a 7&)a dr*b&! d*#)a# ar !*&/&+#(a. L&'at/a# !a'+a %a$&! $a$& !ar#) da# '#&' !*t*$a% d#)#.