08_Mikrobiyoloji

MİKROBİYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER -2 (GÜN SONU ÖZET BİLGİLER) Prof. Dr. Volkan ÖZGÜVEN

TEMEL MİKROBİYOLOJİ 1.

Mikroorganizmaların tanımlanmasında kullanılan moleküler tanı yöntemleri: a) Hedef belirleme (prob hibridizasyon yöntemi): rRNA‛ya spesifik radyoaktif işaretli DNA parçaları ile rRNA-ssDNA hibridizasyonu oluşturulur. Dokularda mikroorgani zmaların genetik materyallerinin araştırılmasına ise in situ hibridizasyon denir.

b) Amplifikasyon yöntemleri: Araştırılan DNA örneğinin çoğaltılarak tanımlanmasıdır. • Hedef amplifikasyonu: PCR, transkripsiyonamplifikasyonu. • Prob amplifikasyonu: Ligaz zincir reaksiyonu. c) Sinyal amplifikasyon yöntemleri: • bDNA probları: Hedef DNA‛ya özgü DNA probları kullanılır.

ÖZELLİK

ÖKARYOT

PROKARYOT

Nükleus membranı

Vardır

Bulunmaz

Nükleolus

Vardır

Bulunmaz

DNA

Histon proteinleri ile Bir tek, kapalı bağlanmış çok sayıda çembersi ipçiktir, doğrusal ipçik histon içermez

Ribozomlar

80 S (60S+40S)

70 S (50S+30S)

Sitoplazmik membranda sterol

İçerir

Mikoplazma hariç yoktur

Hücre duvarı

Funguslarda sellülozik, Peptidoglikan içekitinli; hayvan ve proto- rir, mikoplazmada zoonda yoktur bulunmaz

Mitokondriyon

Kendi ribozomu (bakteriler gibi 70S) ve çift sarmal, sirküler bir DNA Bulunmaz genomu var; yağ asidi, karbonhidrat ve aminoasid oksidasyonu yapar

• Hibrid yakalama: Hedef DNA‛ya özgü RNA probları kullanılır. 2. Sellüler ve patojen prionlar arasındaki farklar:

Sellüler (PrPc)

Patojen (PrPSc)

Şekil

Çoğunlukla helikaldir

Düz bölgeler içerir

Yapı

Yumuşak amiloid

Sert amiloid

Proteazlara

Duyarlı

Dirençli

3.

Granüllü (GER): Ribozomlu; protein sentezi, iletiE n d o p l a z m i k mi; insanda MHC‛ler Bulunmaz retikulum Düz (DER): Glikojen, lipid ve steroid sentezi ve iletimi

Golgi cihazı

Tıpta önemli bazı bakterilerin listesi ve morfolojileri:

ER‛de sentezlenen proteinlerin glikozillenmesi (glikoprotein) ve Bulunmaz lipidlenmesi (lipoprotein); sekretuvar veziküllerin ekzositozu

Çoğalma

Mitoz

İkiye bölünerek (binary fission)

GRAM (+) DİPLOKOK: Pnömokok, enterokok, grup B streptokok

Soluma

Mitokondriyonda

Sitoplazmik membranda

GRAM (+) BASİL: Bacillus (sporlu, aerop), Clostridium (sporlu, anaerop), Mycobacterium, Actinomyces, Nocardia Corynebacterium, Listeria

5. Bakteri hücre duvarının yapısı:

GRAM (-) DİPLOKOK: Neisseria, Moraxella GRAM (-) BASİL: Enterobacteriaceae, Vibrio, Aeromonas, Campylobacter, Pseudomonas, Acinetobacter, Bacteroides, Legionella GRAM (-) KOKOBASİL: Brucella, Bordatella, Haemophilus, Francisella, Pasteurella 4. Ökaryot-prokaryot hücre farkları:

Gram pozitif ve gram negatif bakterilerin hücre duvarları LPS..…Lipopolisakkarid A …… Dış membran B …… Periplazmik aralık

156 6.

7.

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

Kapsül ve immünite: Kapsül, iyi bilinen bir virülans faktörüdür. Konakta antikapsüler antikor bulunmadıkça, fagositozu önler. Bakteri içine antimikrobiyallerin girişine ve alternatif kompleman aktivasyonuna engel olur. Pnömokoklar gibi problemli kapsül yapıları bulunduran bakterilerin fagositozu, çözümü gereken önemli bir sorundur. Bu sorunun çözümü için kurgulanmış olan fagositik hücreler, dalakta bulunan özel makrofajlardır. Bunlar tarafından tutulan kapsüllü bakteriler işlemden geçirilir. Başlatılan immünolojik süreç sonucunda opsonizasyon için gerekli olan IgG 2 yapısındaki antikorların sentezi sağlanır. Dalağı olmayan ya da cerrahi olarak çıkarılan hastalarda kapsüle spesifik IgG 2 antikor sentezi yapılamadığı için, kapsüllü bakteri infeksiyonları sıktır ve ağır seyreder. Bu nedenle, splenektomi planlanan hastalar, en kötü olasılıkla operasyondan iki hafta önce virülan pnömokok kökenlerine karşı immünize edilmelidir. Glikokaliks-slime tabaka:

• Staphylococcus epidermidis, organizmada bulunan prostetik (protez) malzemeler, invazif kateterler ve kontakt lensler gibi yabancı yüzeylere yapışır. • Streptococcus mutans gibi viridans streptokoklar ise bakterinin diş minesi ve endokartta önceki inflamasyon nedeni ile gelişmiş olan sikatrisyel doku gibi deskuame olmayan yapılara yapışmasından sorumludurlar. 8. Bakteri metabolizması: Çoğu bakteri, yaşamını sürdürebilmek için gereksinim duyduğu karbon kaynaklarını dışarıdan ya da başka canlılardan elde eder. Dış dünyadan edindikleri organik maddeleri yıkarak enerji ve yapıtaşları sağlarlar, yani dışbeslektirler (organotrof, heterotrof). İnsan patojeni bakteriler organotrofturlar. Nadir bazı bateriler ise kendi organik madde gereksinimlerini kendileri karşılayabilirler, yani kendibeslektirler (ototrof). Klamidyalarda, virüsler gibi, enerji sağlayacak metabolik etkinlikler bulunmaz. Enerjiyi konak hücreden edinirler. 9.

• D N A p I I I … Yeni DNA‛yı 5‛ → 3‛ yönünde sentezler. • Primaz … Primer RNA‛ların yapımını sağlar. • DNAp I … Görevi biten primer RNA‛yı zincirden uzaklaştırır, yerini DNA ile doldurur. • Ligaz … Okazaki segmentlerini birbirine bağlar. 10. Protein sentez inhibitörlerinin etki mekanizmaları:

10: AG: Aminoglikozid, LN: Linezolid, TE: Tetrasiklin, K:Kloramfenikol, M, L: Makrolid, Linkozamid

• Topoizomeraz II … Sarmali rahatlatır.

11. Plazmidler: Bakterilerin sitoplazmasında bulunan, çıplak (kapsidsiz), çift ipçikli DNA yapısındaki ekstrakromozomal replikonlardır. • Seks piluslarının kodlanması • Antimikrobiyallere, ağır metallere, antiseptiklere ve ultraviyole ışınlarına direnç • Toksin üretimi: - Staphylococcus aureus epidermolitik toksini - Bacillus anthracis toksinleri - Tetanospazmin - Enterotoksijenik Escherichia coli (ETEC) toksinleri • Escherichia coli‛de kapsül yapımı • Hemolizin, koagülaz, üreaz ve proteaz enzimlerinin yapımı • Metabolik etkinliklerin değiştirilmesi • Stafilokoklarda boya maddesi üretimi • A grubu streptokoklarda fimbrial M proteini üretimi

• DNA helikaz … İki sarmal arasına girer, açık tutar.

12. Bakteriyosin: Bazı bakteri türlerince, aynı ortamda

DNA sentezinde rol alan başlıca enzimler ve etkinlikleri:

MİKROBİYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER

yaşamakta olan diğer türden bakterileri öldürmek amacı ile salınan enzim ya da toksin yapısındaki maddelerdir. 13. Bakteriyofajlar: Kapsidlidir. Ekzotoksin kodlar. 14. Transpozonlar: Aynı bakteri içindeki replikonlar arasında gen aktarımı yapabilen, lineer, çift zincirli DNA parçalarıdır (sıçrayan genler). Replikon değildirler. Replikonlar aracılığı ile çoğul antimikrobiyal direnç genlerini veya toksin ve enzim salgılattırıcı genleri başka bir bakteriye taşıyabilirler. 15. Genetik aktarım: • Transformasyon: Aracısız gen transferidir. • Transdüksiyon: Bakteriyofajla gen transferidir. • Konjugasyon: Seks pilusları aracılığı ile yapılan gen transferidir; - F+ hücreden konjugasyon: Alıcı da F+ olur. - F‛ hücreden konjugasyon: Alıcı da F‛ olur. - Hfr hücreden konjugasyon: Alıcıya sadece bakteri genleri geçer; F plazmidi geçmez, Folmayı sürdürür. 16. Sepsis: İnfeksiyon nedeniyle gelişmiş olan kontrolsüz proinflamatuvar sitokin (TNF-α, IL-1β, IL-6, IL-8) salınımı ve anti-inflamatuvar sitokinlerin (TGF-β, IL10, IL-4, IL-13) bunu engelleyememesi nedeniyle meydana gelen postkapiller venül hasarıdır. Ana patoloji; endotoksin gibi bakteri ürünlerinin plazma enzimatik sistemlerini (kompleman, koagülasyon ve fibrinolitik sistemler vb.) ve makrofajları uyarmasıdır. • Sepsis tanımı altındaki bir hastada AKB düşmüş ise; bir saatlik sıvı replasmanı (> 500 mL serum fizyolojik) ile normal sınırlarda tutulabiliyor ise ağır sepsis söz konusudur. • Buna rağmen, AKB halen düşük ise ve vazopressörler ile normal sınırlarda tutulabiliyor ise septik şok tanısı konabilir. • Sıvı ve vazopressör tedavilerine rağmen AKB normal sınırlarda tutulamıyor ise ve bu durum bir saatten fazla sürüyor ise dirençli (refrakter) septik şok söz konusudur. 17. Sepsis kriterleri: • • • •

Taşipne Taşikardi Vücut ısısı değişimleri Kan lökosit sayısı değişimleridir.

18. Steilizasyon → Dezenfeksiyon: Prion → Bakteri sporları → Tbc basili → Lipid zarfsız küçük virüsler (Rotaviüs → HAV → HBV) → Mantarlar → Vejetatif bakteriler → Lipid zarflı iri virüsler. 19. Sterilizasyon yöntemlerinin pratikteki kullanımı: • Kuru hava sterilizasyonu: Pasteur fırınında (sterilizatör); cam eşyaların, cerrahi metal veya pamuklu aletlerin sterilizasyonu için 1700C‛da 1 saat, 1600C‛da 2 saat, 1500C‛da 2.5 saat tutulmalıdır. • Otoklav sterilizasyonu: Besiyerlerinin; 1150C‛da 30 dakikada, 1210C‛da en az 15 dakikada sterilizasyonu sağlanır. • Kaynatma: Günlük pratikte; 1000C‛da 5-10 dakika kaynatma ile dezenfeksiyon, 30 dakika kaynatma ile sterilizasyon sağlanır. • F i l t r e l e m e : Parenteral sıvıların otoklav ile sterilizasyonunda ortamda kalan endotoksinler sorun yaratır. Bunun için önce 220 nm çaplı süzgeçlerden

157

geçirilerek bakterilerin ortamdan uzaklaştırılması sağlanır. Günümüzde ameliyathane ya da yoğun bakım ünitesi gibi özellikli bölgelerde havanın temizlenmesi amacı ile HEPA filtreler kullanılmaktadır. • Gaz sterilizasyonu: En kullanışlı gaz, bir petrol ürünü olan etilen oksittir (C2H4O). Mikroorganizma enzimlerinin yapısını ve nükleer materyal sentezini bozarak etki gösterir. Tüm mikroorganizmaların vejetatif formlarına ve sporlara etkilidir. Isı ve kimyasallara duyarlı olan plastik, ventilatör parçaları veya biyomikroskoplar gibi değerli tıbbi maddelerin sterilizasyonunda kullanılır. • Sıvı kimyasallarla sterilizasyon: Bu amaçla H2O2, ClO2 (klor dioksid), formaldehid ve gluteraldehid kullanılır. Gluteraldehid, poliklinik koşullarında endoskopların sterilizasyonunda kullanılır. • Işın sterilizasyonu: Işınlar, mikroorganizmaları iyonize ederler, DNA sentezini bozarlar. Bu amaçla UV, γ ve β ışınları kullanılır. İyonize radyasyon (ör. kobalt 60 γ ışınları) serum setleri, katgütler, parenteral kateterler, enjektörler ve cerrahi eldivenlerin sterilizasyonunda rutinleştirilmiştir. Ultraviyole ışınları ise boş hasta odalarının, ameliyathanelerin ve steril çalışılması gereken laboratuvarların sterilizasyonu amacı ile kullanılmaktadır. 20. S t e r i l i z a s y o n u n d e n e t l e n m e s i n d e b i y o l o j i k indikatörler: Sterilizasyonun kontrolünde en güvenilir yöntem, biyolojik indikatör kullanımıdır. Bu amaçla; sporları yüksek ısılara dirençli olan bakteriler seçilir. Etilen oksid ile yapılan gaz sterilizasyonu ve kuru hava sterilizasyonu için kuru havaya en dirençli bakteri olan Bacillus subtilis, otoklav ile sterilizasyonun kontrolü için ise Bacillus stearothermophilus bakterileri kullanılır.

BAKTERİYOLOJİ 21. Enterobacteriaceae: Gram ve oksidaz (-); glukoz ve katalaz (+); Shigella ve Klebsiella hariç hareketli; Escherichia coli, Klebsiella ve Enterobacter hariç laktoz (-). 22. Somatik antijen: Polisakkarid, B lenfositin direkt antikor (IgM) yanıtı, aktif infeksiyon. 23. H flajella antijeni: Protein, flajellin subünitleri, IgG yanıtı, eski-geçirilmiş infeksiyon. 24. Vi Antikoru: Salmonella taşıyıcılığı. 25. E.coli: K1 Ag ... Yenidoğan menenjiti, sepsis, ÜSİ ve kolesistitin en sık nedeni, ETEC ... Turist ishali, EHEC ... Hemorajik ishal+TTP+Hemolitik Üremik Sendrom, EPEC ... İntimin, aktin … Dokun-dök, EIEC ... Basilli dizanteri. 26. Shigella: İnsan bakterisi, Shiga (Grup A) ... Enteronöro-ekzotoksin, en az bakteri ile bulaş, kanlı-mukuslucerahatli kolit, sola kayma. HÜS etkeni. 27. Salmonella: S.typhi-paratyphi‛ler insanda enterik ateş, diğerleri kolit-bakteriyemi; orak hüc.anemide osteomiyelit, enterik ateşte lökopeni, diskordans, dikrotizm, endotoksemi, taş roze; kolitte ateş, lökositoz. 28. Klebsiella: Kapsüllü, laktoz (+), hareketsiz, diyabet, Friedlander kaviter pnömonisi.

158


29. Proteus: Halka ile buğu gibi üreme, lağım kokusu, idrar alkalileşmesi, sitruvid (MgNH4PO4) taşı. 30. Yersinia: Y.pestis... Veba-endotoksemi, Y. enterocolitica... Soğukta üreyebilir, önce ishal, mezanter lenfadenit, bakteriyemi; sonra Reiter S., H-Schönlein Purpurası.

ENTERİK BAKTERİ

Escherichia coli

NEDEN OLDUĞU KLİNİK TABLOLAR Enterik: ETEC (turist ishali), EIEC (basilli dizanteri), EHEC (hemorajik kolit, HÜS, trombositopeni), EPEC (süt çocuğu ozmotik ishalleri), EAEC (turist ishali). Ekstra-intestinal:Üriner infeksiyon, kolesistit, yenidoğan menenjiti, hastane infeksiyonu, spontan bakteriyel peritonit.

Shigella türleri

Basilli dizanteri, nörolojik tablo (çocukta konvülsif ishal).

Salmonella türleri

Kolit ve bakteriyemi (non-tifoidal etkenler), enterik ateş (tifoidal etkenler), safra kesesi ve GİS lümeni taşıyıcılığı (tüm etkenler, en çok tifoda).

Klebsiella pneumoniae

Daima ekstra-intestinal fırsatçı hastane infeksiyonları; kaviter pnömoniler (Friedlander), üriner infeksiyon, ventilatöre bağlı pnömoniler, kateter infeksiyonları.

Serratia marcescens

Sorunlu hastane infeksiyonları; katetere bağlı üriner infeksiyonlar, yara ve pulmoner İnfeksiyonlar.

Proteus türleri

Üriner infeksiyon, infeksiyon (sitruvid) taşları. Y.pestis: Veba (bubonik, çok ağır sepsis ve pnömoni).

Yersinia türleri

Y.enterocolitica: Enterokolit, mezanter lenfadenit, romatolojik komplikasyonlar. Y.pseudotuberculosis: Mezanter lenfadenit.

31. Oksidaz (+) basiller: Vibrio, Campylobacter, Pseudomonas, Burkholderia, Brucella, Legionella vb. 32. V.cholerae: Sadece insanda, ekzotoksini ile cAMP artışı, sıvı ve elektrolit kaybı, kuruma hastalığı, APS. 33. V.parahaemolyticus: Tuzcul, deniz hayvanı, invazif kanlı ishal-kolit. 34. V.vulnificus: Balık kılçığı batması, yara infeksiyonu, sepsis, kronik karaciğer hastasında ağır sepsis; deniz ürünü ile en çok ölüm nedeni. 35. Campylobacter: Karbonhidratları kullanmaz, a.a. ile beslenir, martı kanadı-S şeklinde bakteri. 36. C.jejuni: Hayvansal ürün ile bulaş, çocuk ve genç

erişkinde dizanteriform ishal. Guillain-Barré Sendromunun en sık nedeni; diğerleri mikoplazmoz, herpesvirüsler, cerrahi, influenza aşısı. 37. H.pylori: Üreaz (+), Clo testi, infektif gastrit, mide ülseri, üre-solunum testi. 38. H.influenzae: Üç menenjit bakterisinden biri (Hib), kapsüllü, IgA1 proteaz, LOS, fakültatif anaerop, X (hemin) ve V (NAD, NADP) faktör bulunduran besiyeri (çikolatamsı agar, kanlı agarda S.aureus-süt anne), 2 ay6 yaş arası menenjit, septik artrit; kapsülsüz kökenler otitis media‛da ikinci, KOAH akut alevlenmede birinci etken, ampisilin+sülbaktam, 3.kuşak sefalosporin. 39. H.ducreyi: Ulcus molle, ağrılı genital ülser (şankır), sonra fistülleşen inguinal LAP.

Hastalık

Ülser Özelliği

Ülser Sayısı

Ülserde Ağrı

LAP

Sifiliz

Sert kenarlı Tek

Ağrısız

Ağrısız

Şankroid

Krater tarzında

Bir/ birkaç

Çok ağrılı

Ağrılı

Donovanyoz

Kırmızı, genişleyen

Çok

Ağrısız

Genelde yok

LGV

Yüzeyel

Tek

Ağrısız

Ağrılı

Genital herpes

Kenarları girintiçıkıntılı

Birden çok

Ağrılı

Ağrılı

40. P. multocida: Köpek-kedi ağız florası, ısırıkta yara infeksiyonu; diğer etken Staphylococcus aureus, tedavide ampisilin+sülbaktam. 41.Brucella: Gram negatif kokobasil, intrasellüler, mikroaerofil (B.abortus), hayvan ürünü ile bulaş, hayvan plasentası-memede eritritol, en ağır B.melitensis, akşam ondülan ateş, gece terlemesi, artralji, artrit (sakroiliak, diz-dirsek), SMG, kronik olguda psikiyatrik


bozukluklar, Wright, Rose-Bengal, normokrom anemi, rifampisin+doksisiklin ya da streptomisin+doksisiklin, en sık eklem komplikasyonları. 42.B. pertussis: Solunum yolu siliyer epiteline filamantöz hemaglütinin ile yapışır, hastalık tablosu ekzotoksinlere bağlı; pertussijen ... Lenfositoz, sekresyon artışı, ödem, kataral dönem belirtileri; trakeal sitotoksin ... Siliyer paralizi, kentöz öksürük, hipoksik ensefalopati, hemorajiler, süperinfeksiyon gelişimine zemin, uzun seyir; bakteri aşısı pirojenik. 43.F. tularensis: Hayvandan yaraya, en az bakteri ile yara ve akciğer infeksiyonu, en sık ülseroglandüler, süpüratif lenfadenit. 44.P. aeruginosa: Karbonhidrat fermentasyonu yok, oksidasyonu var, IMVIC (-), elastaz (damarda), ekzotoksin-A (EF-2 inhibisyonu), fosfolipaz C (lipid, lesitin); hastanede sepsis, IVIB‛de sağ endokarditservikal osteomiyelit, DM‛de eksternal otit-ektima, KOAH‛da nekrotizan pnömoni, antibiyotik ve antiseptik direnci; seftazidim, kinolon, imipenem.

Sonrası: 1. 2. 3. 4.

Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus aureus Burkholderia cepacia Mycobacterium avium-intracellulare

RİSK FAKTÖRÜ-ETKEN İLİŞKİSİ • Yabancı cisim varlığı:

• Üriner kateter: Ø Escherichia coli Ø Klebsiella pneumoniae Ø Candida türleri Ø Acinetobacter türleri Ø Pseudomonas aeruginosa Ø Serratia marcescens Ø Streptococcus pneumoniae Ø Haemophilus influenzae Ø Neisseria meningitidis

Psödomonal Hastalıklar Bakteriyemi ve sepsis (hastanede, malignitelilerde, nötropeniklerde) Sağ kalp endokarditleri (IV ilaç bağımlıları) Trakeobronşit ve nekrotizan bronkopnömoni (KOAH, kistik fibroz) Kronik veya malign eksternal otit (diyabetiklerde fazla), kronik otitis media Ektima gangrenozum (diyabetiklerde fazla), yara ve yanık infeksiyonları Üriner sistem, GİS ve MSS infeksiyonları (hastanede manipülasyon) Osteomiyelit (IV ilaç bağımlıları)

KİSTİK FİBROZLU HASTALARDA PNÖMONİK ATAKLARDAN SORUMLU MİKROORGANİZMA SIRALAMASI İlk 2 yaş: 1. Staphylococcus aureus 2. Haemophilus influenzae

• İmmünsüpresyon:

İntravenöz kateter, ventriküloperitoneal şantlar, prostetik kalp kapakları gibi yabancı cisim varlığında şu etkenler düşünülür; Ø Staphylocuccus epidermidis Ø Staphylocuccus aureus Ø Propionibacterium acnes Ø Aspergillus türleri • Ø Candida albicans

• Splenektomi:

Pseudomonas aeruginosa‛nın bazı önemli virülans faktörlerinin etkisi

159

• Diabetes mellitus: Ø Staphylococcus aureus Ø Candida albicans Ø Pseudomonas aeruginosa

• Alkolizm: Ø Streptococcus pneumoniae Ø Klebsiella pneumoniae

• Kortizon kullanımı: Ø Staphylococcus aureus Ø Staphylococcus epidermidis Ø Mycobacterium tuberculosis Ø Mantarlar

• Yanıklar: Ø Pseudomonas aeruginosa

• Hematoproliferatif hastalıklar: Ø Cryptococcus neoformans Ø Varicella zoster virüs Ø Listeria monocytogenes

Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø

Nocardia asteroides Mikobakteriler Aspergillus türleri Candida albicans Toxoplasma gondii Pneumocystis carinii Herpes simplex virüs Varicella zoster virüs Sitomegalovirüs Difteroid basiller

Ventilatör tedavisi: Ø Pseudomonas aeruginosa Ø Staphylococcus aureus (özellikle MRSA) Ø Klebsiella pneumoniae Ø Acinetobacter baumannii

• Granülositopeni: Ø Bakteri: ü Stafilokoklar (koagülaz negatif) ü Viridans streptokoklar ü Staphylococcus aureus ü Diğer streptokoklar ü Enterokoklar ü Escherichia coli ü Pseudomonas aeruginosa ü Klebsiella pneumoniae ü Stenotrophomonas maltophilia ü Legionella türleri ü Bacteroides türleri ü Propionibacterium Ø Mantar: ü Candida türleri ü Aspergillus türleri Ø Virüs: ü Herpes simplex virüs ü Varicella zoster virüs Ø Parazit: ü Strongyloides stercoralis

160


52: Atipik Pnömonilerin Özellikleri ve Sorumlu Etkenler Yakınmalar Ateş Halsizlik Öksürük Baş ağrısı Boğaz ağrısı* Ses kısıklığı Balgam (nadir) Dispne (nadir) Yan ağrısı (nadir)

Fizik muayene bulguları Ateş (<390C) Dinleme bulgusu yok ya da Ronküs Ral (nadir, lejyoner h.) Splenomegali** İkter, hepatomegali***

Kan bulguları

Akciğer radyolojisi

BK: 5-15 bin/mm3 Sedim: <50 mmh Förmül: Normal Hepatite ait***

Etkenler PRİMER: M. pneumoniae DİĞERLERİ

Psittakoz Diğerleri

C. burnetti C. psittaci C. pneumoniae L. pneumophila F. tularensis Virüsler****

* Özellikle Q ateşi (retroorbital) ve psittakozda görülür ** Q ateşi ve psittakozda tipik aksesuvar bulgu splenomegalidir *** Q ateşinde önemli bir aksesuvar bulgu hepatittir **** İnfluenza A ve B virüsü (erişkin), RSV (çocuk), Parainfluenza virüs, Adenovirüs, Rubeola virüs, VZV

Non-fermentatif Önemli Bakterilerin Ayrımı Oksidaz

Hareket

Pseudomonas aeruginosa

+

+

Stenotrophomonas maltophilia

-

+

Acinetobacter baumannii

-

-

45. Acinetobacter: Ventilatör pnömonileri. 46. M.catarrhalis: Gram negatif diplokok (Neisseria gibi), oksidaz ve katalaz pozitif; akut otitis media, akut sinüzit ve KOAH akut alevlenmelerinin 3. en sık etkeni; %95 beta laktamaz üretimi. 47. E.corrodens: İnsan ısırığı, metrnidazol direnci, SAM tedavisi; HACEK etkeni. 48. HACEK grubu: Kültür negatif endokarditlerdir. İntravenöz ilaç bağımlıları hariç en sık gram negatif endokardit etkenleridir. • Haemophilus aphrophilus/parainfluenzae • Actinobacillus actinomycetemcomitans • Cardiobacterium hominis • Eikenella corrodens • Kingella kingae 49. Bartonella: Kanlı agarda ürer, mikoplazmalar gibi yüzey

AKUT MENENJİTLER Pürülan (Bakteriyel) Primer: N.meningitidis (1) Sekonder: S.pneumoniae (2) H.influenzae (3) Grup B Streptokok E.coli L.monocytogenes, vb. BOS boz renkli, bulanık Binlerce/mm3 nötrofil Şeker çok düşük 1,2,3 için Lateks Ag.Testi

bakterisidir; B.quintana ... 5 gün ateşi; B.henselae ... kedi tırmığı hastalığı (diğer etken Afipia felis), basiler anjiyomatoz (AIDS), peliosis hepatitis; B.bacilliformis ... Eritrosit infeksiyonu, Oroya ateşi. 50. Calymmatobacterium: Granüloma inguinale, ağrısız genital ülser, lezyondan yapılan preparatta lökosit içinde Donovan cismi. 51. G.vaginalis: Normal vajinal florada bulunur, kokobasil, vajinoz etkeni, anaerop bakterilerle kommensallik, ortamı alkalileştirir; KOH ile balık kokusu (Whiff testi), clue cell. 52. L.pneumophila: Su tesisatındaki biyofilmlerde ürer, debristeki a.a.ları kullanır, inhalasyon ile pnömoni (Lejyoner h.), sadece bakteriyemi (Pontiac hastalığı), makrolid+rifampisin. 53. N.gonorrhoeae: Gram negatif diplokok, oksidaz (+), maltoz (-) (meningokoktan ayrım), IgA1 proteaz, üretrit, erişkinde artrit, Fitz-Hugh-Curtis Sendromu, çikolatamsı agar, hasta başı ekim ve metilen mavisi boyama. 54. N.meningitidis: Gonokoktan farkı maltoz (+), kapsüllü, epidemik (primer akut bakteriyel) menenjit, akut başlangıç, boz-bulanık BOS, BOS‛ta binlerce nötrofil, BOS şekeri düşük, proteini yüksek, bakteriyemide peteşi, fulminant meningokoksemi (WaterhouseFriederichsen Sendromu, endotoksik şok, DIC), C59 eksikliğinde ağır bakteriyemi, penisilin, korunma rifampisin.

KRONİK MENENJİTLER Aseptik

Pürülan (Fungal)

Aseptik

Viral (Mumps,HSV) Plasmodium türleri Toxoplasma gondii L.icterohaemorrhagiae Mycoplasma pneumoniae Beyin apse ve tümörü Vertebra osteomiyeliti

C.neoformans Candida türleri Coccidioides immitis

M.tuberculosis T.pallidum

Renksiz, berrak 100-1000/mm3 lenfosit Şeker normal LCM‛de >2000/mm3

Boz-bulanık %60 nötr,%40 lenfosit Şeker düşük İmmün yetmezlikli

Ksantokromik, berrak 100-1000/mm3 lenfosit Şeker düşük Protein çok fazla


GONOKOK

MENİNGOKOK

Kapsül

Yok

Var

Maltoz

Kullanmaz

Kullanır

Penisilinaz

Üretir

Üretmez

PBP değişimi

Var

Yok

Pilus değişimi

Var

Yok

161

şok, PMK, eksfoliatif toksin ... Haşlanmış Deri Sendrom (lokal formu ... büllöz impetigo); TSST1 ... Vajinal tamponda Mg++, toksik şok sendromu (klindamisinekzotoksin yapımını azaltır), süperantijen; IVIB‛de sağ kalp (triküspid) endokarditi; en sık osteomiyelit, prostetik kapak (erken dönem) endokarditi; geç dönemde Streptococcus viri dans.

Staphylococcus aureus‛un yapısal özellikleri

Kan-beyin bariyeri (solda) ve kan-BOS bariyeri (sağda)

AKUT PRÜLAN MENENJİTLERDE AMPİRİK TEDAVİ YAŞ

İLK SEÇENEK

ALTERNATİF

0-4 hafta Ampisilin + Sefotaksim

Ampisilin + Gentamisin

1-3 ay

Ampisilin + Sefotaksim

Ampisilin + Vankomisin + Kloramfenikol

3 ay-50 yaş

Sefotaksim veya Meropenem Seftriakson + Vankomisin

> 50 yaş

Sefotaksim veya Seftriakson + Ampisilin + Vankomisin

Meropenem + Ko-trimoksazol

55.Stafilokok: Katalaz (+) (streptokoklardan farkı), üzüm salkımı, polisakkarit kapsül; protein-A ... Fc ile bağlanıp antifagositik etki; β-laktamaz sentezi, MRSA‛da ise PBP değişimi ile direnç gelişimi. 56.S.aureus: Koagülaz (+), β-hemoliz, sarı-pembe koloni, mannitolü parçalar, novobiosine duyarlı, enterotoksin-A ... Kısa inkübasyon-bulantı-kusma-besin zehirlenmesi; tüm toksinler süperantijen; entotoksin-B ... Toksik

Staphylococcus aureus protein-A tabakasının antifagositik özelliği 57. S.epidermidis: Slime tabakası, yabancı metal-plastik yüzeyler, prostetik kapak (erken dönemde en sık) endokarditi. 58. S.saprophyticus: Novobiosin direnci, genç-yeni evli bayanlarda sistit, üriner infeksiyon.

162


65: TONSİLLİTLERİN AYIRICI TANISI Ateş

Farinks/Klinik

LAP

Damak peteşisi

Kan lökositi

Streptokoksik

Çok yüksek

Hiperemik, noktavi eksüda

Ön servikal, tek tek

Var

Nötrofilik lökositoz

Difteri

Genelde subfebril

Tonsillayı aşan psödomembran

Konglomere, Bull neck

Yok

Belirleyici özellik yok

EBV mononükleoz

Değişken, yüksek

Çok şiş ve çok ağrılı, gribeyaz membranlar

Konglomere

Var

Atipik lenfositoz, lökositoz

Adenoviral

Orta düzeyde

Membranlı; ek olarak konjunktivit, rinore, öksürük

Belirleyici değil

Var

Lökopeni, lenfositoz

Rubella

Subfebril

Farenjit yok; cilt döküntüleri

Konglomere, Theodor arazı

Var, Forscheimer


Rubeola

Yüksek

Enantemler, Koplik lekeleri

Belirleyici değil

Yok


Hodgkin lenfoması

Dalgalı, Pel-Epstein

Konglomere, lastik kıvamlı

Yok

Değişken, yanıltıcı

Farenjit yok

S. S. S. aureus epidermidis saprophyticus Koagülaz pozitifliği

Evet

Hayır

Hayır

Mannitolü parçalama

Evet

Hayır

Hayır

Protein-A içerme

Evet

Hayır

Hayır

Kanlı agarda β hemoliz

Evet

Hayır

Hayır

Novobiyosine duyarlılık

Evet

Evet

Hayır

Fakültatif anaerop üreme

Evet

Evet

Hayır

Streptococcus pyogenes hücre duvarının yapısı

59.Streptokok: Katalaz (-) (stafiolokoktan farkı), zincir; A, C, G ... ASO (+), farenjit, ARA-AGN, kızıl. A grubu ... Basitrasin, B grubu ... CAMP-hippurat, D grubu... Eskulin (tuzda ürerse enterokok).

61. ARA: AGBHS M3, M18 kapsül, sitoplazma zarı ve M fimbriası (farenjit) ... Miyokard, sinovya, MSS‛ye (subtalamik merkezlere ve kaudat nükleusa) karşı antikorlar.

60.S.pyogenes (A grubu): Kapsül hyaluronik asid, Basitrasin duyarlılığı, M fimbriası var ise hastalık, LTA ... Yapışma, streptokinaz ... Emboli tedavisi (TPA), hyalüronidaz ... Yayılma faktörü, eritrojenik toksin ... Pirojenik, streptokok toksik şok ... Ciddi cilt infeksiyonu, bakteriyemi (stafilokoksikten farkı).

6 2 . A G N : AGBHS M49, M57 sitoplazma zarı (cilt infeksiyonu) ... Glomerül bazal membranı. CGBHS ve GGBHS sitoplazma zarı (farenjit) ... Glomerül bazal membranı. 63. Streptokoksik miyozit: Nekrotizan fasiitten farklı olarak cilt ve cilt altı dokularını tutmayan, geniş adale nekrozları ile kendini gösteren ve gazlı gangrene benzeyen nadir bir tablodur. Sıklıkla ve erken dönemde bakteriyemi, sepsis ve streptokoksik TSS tablosuna ilerler. Mortalitesi oldukça yüksek (%80-100) bir hastalıktır. 64. S. agalactiae (B grubu): CAMP testi (+), hippurat hidrolizi, vajinal taşıyıcılık, yenidoğan menenjiti, bakteriyemi, septik artrit; kapsülü siyalik asiti. 65. D Grubu BHS: Eskulin hidrolizi, enterokok ... %6.5 NaCl‛de ürer, E.faecalis, E.faecium, sefalosporinlere dirençlidir. Non-enterokoklar ... %6.5 NaCl‛de üremez, S.bovis, kolon kanserinde endokardit etkeni.

Streptococcus pyogenes hücre duvarının yapısı

163


AKUT ROMATİZMAL ATEŞ SONRASI PROFİLAKSİ •

•

•

İlk atakta kardit yok ise: Son akut romatizmal ateş atağından sonra en az 5 yıl veya en azından 21 yaşına kadar 3-4 haftada bir benzatin penisilin-G profilaksisi uygulanması önerilmektedir. Üç haftada bir yapılan uygulama dört haftaya göre daha güvenlidir. İlk atakta kardit olmuş, rezidüel kapak hastalığı yok ise: Son akut romatizmal ateş atağından sonra en az 10 yıl veya en azından 25 yaşına kadar (bazen daha uzun), 3-4 haftada bir benzatin penisilin-G profilaksisi uygulanması önerilmektedir. İlk atakta kardit olmuş, rezidüel kapak hastalığı var ise: Düşük risk gruplarına benzatin penisilin-G profilaksisi, son akut romatizmal ateş atağından sonra en az 10 yıl ve en azından 40 yaşına kadar sürdürülmelidir. Bu olgulara ayrıca her riskli cerrahi girişim öncesinde infektif endokardit profilaksisi uygulanmalıdır. Öğretmenlik ve bakımevi personelliği gibi yüksek kontaminasyon riski taşıyan meslek gruplarında sekonder profilaksi ömür boyudur.

66. Viridans streptokoklar: Glukokaliks (dişe yapışma); periodontal cerrahi ile endokardit (hasarlı doğal kapakta fazla).

Temiz Küçük Yara Aşı Anamnezi Üç dozdan az, kuşkulu Tamamlamış / en az 3 aşı yapılmış/ sürüyor

Kirli Tetanojen Yara

Aşı

THIG

Aşı

THIG

+

-

+

+

-

Son 5 yıldan fazla aşısız ise yap, aşılı ise yapma

-

Son 10 yıldır aşısız ise yap, aşılı ise yapma

71. C.botulinum: Subterminal sporlu; ekzotoksini ısıya dirençli, adelede asetil kolin deşarjını önler; ağız kuruluğu ile başlar; nörolojik belirtiler gözden başlar, dessendan ilerleyen paraliziler; ateş, ishal, bilinç sorunu yok; antitoksin hayat kurtarır. 72. C.perfringens: Tek hareketsiz; yarada Lesitinaz-C (α toksin) ile kan ve doku hücrelerini parçalar (hemoliz, nekroz); H2S ile yarada pis koku, krepitasyon; yara sürüntüsünde lökosit yok; debridman + metronidazol + hiperbarik oksijen.

67. S.pneumoniae (pnömokok): Üç menenjit bakterisinden biri; s.IgA1 proteaz, mum gibi diplokok, safrada erime, inülin hidrolizi, optokin duyarlılığı, 1. Toplumdan edinilmiş pnömoni (lober pnömoni); kapsüllü (splenektomide aşı); erişkin sinüzit ve otiti, tekrarlayan menenjitte 1.; subdural effüzyon ile nörolojik belirtili ağır tablo. 68. B.anthracis: Aerop, hareketsiz, gram pozitif, santral sporlu (ARB), bambu kamışı, ondüle saç, ekzotoksinleri (PA+EF+LF) ile ağrısız yara (kara kabuk), ödem (veziküllü); en ağır sepsis, gastroenterit, pnömoni.

Gazlı gangrende acil laboratuvar tanı

Şarbon yarasının özellikleri 69. B.cereus: Emetik (ısıya dirençli toksin, yemekte toksin) ve enterit (ısıya duyarlı toksin, yemekte bakteri); keratit, panoftalmi. 70. C.tetani: Terminal spor, davul tokmağı, hareketli; tetanojen yarada ekzotoksin salımı (tetanospazmin); spinal kordda glisin blokajı ile sürekli kasılı kalma; trismus ilk ve en uzun; risus sardonicus, opistotonus; ateş yok; sefalikte felç; geç olguya yara temizliği+THI G+aşı+metronidazol, yenidoğanda THIG hayat kurtarıcı; tetanoz geliştiğinde uyutma, gereğinde nöromusküler kavşak blokerleri (atrakuryum, cis-atrakuryum vb.), epidural santral etkili kas gevşetici (baklofen, GABAB aktivatörü); daha sonra yara bakımı.

73. C.difficile: Oral antibiyotik ile tüm bakteriler baskılanır, bırakınca en hızlı C.difficile ürer; CdA (tutunma), CdB (sitopati) ile barsak lezyonları; dışkıda toksin gösterilir; metronidazol, ağır olguda oral vankomisin. 74. Bacteroides: Diyafragma üstü … Non-fragilis … Peptostreptokok ve fuziform bakterilerle birlikte spontan beyin ve akciğer apseleri. Diyafragma altı … B.fragilis grubu … Barsak operasyonu sonrası batın içi ve metastatik apseler. 75. B.fragilis: Gram negatif, ancak LPS farklı, endotoksin aktivitesi çok az; en çok yumuşak doku infeksiyonu yapan anaerop; en sık anaerop sepsis nedeni (hafif); batın operasyonu/travması sonrası apselerde en sık etken. 76. F. nucleatum: İğsi, gram negatif, endotoksini var; bakımsız oral flora; Plaut-Vincent anjini, ülserli stomatit ve jinjivit, noma. 77. Actinomyces: Anaerop, normal orofarinks, GİS, dişi genital florası; koloniler filamansı, hif gibi; tiyoglukolatlı buyyon; fistüllü lezyonlar, akıntıda sarı granüller; en sık çürük dişten kaynaklanan servikofasiyal tip, diğerleri torasik, abdominal, pelvik (RİA); tedavisi β-laktamlı antibiyotik.

164


78. Nocardia: Aerop, ARB (+), hif gibi saçaklı koloni; miçetom, akciğerde yalancı tbc lezyonları, kotrimoksazol.

89. Rickettsia: Zorunlu hücre içi bakterisi; Coxiella hariç artropod bulaşı, vaskülit, döküntü, WF (+), fosfolipaz A.

79.T.whppelii: Whipple hastalığının etkeni; ince barsak lamina propria makrofajlarının infeksiyonu, subtotal villöz atrofi, malabsorbsiyon, PAS boyama ile tanı konur, ko-trimoksazol.

90. R.prowazekii: Vaskülit (endarterit-Fraenkel nodülleri), kronik ... Brill-Zinser (WF -), tetrasiklin/doksisiklin kullanılır. Sülfonamid kontrendike.

80. C.diphtheriae: Topuz ... Babes-Ernst, Polifosfat granülleri, enerji deposu, Albert-Neisser boyası; Loeffler serumu ve MM; lizojen ise ve demir az ise ekzotoksin salgılar, EF-2 inh.; lokal etki ... Tonsillayı aşan membran, genel etki ... Miyokardda yağlı dejenerasyon (2.hafta), felçler (3.hafta palatum, 5. hafta akomodasyon, 7.hafta sinir); kesin tanı toksin salgısının belirlenmesi; antitoksin hayat kurtarıcıdır. 81. L.monocytogenes: Gram pozitif kokobasil, soğukta üreme; süt-peynir bulaşı; listeriolizin ile MA fagozomunun parçalanması; fötusta granulomatosis infantiseptica; yenidoğan, HIV infeksiyonlu ve yaşlıda menenjit; sefalosporine dirençli; tedavide penisilin. 82. Mycobacterium: Tbc basil kompleksi ... M.tuberculosis (Niasin pozitif), M.bovis (BCG, GİS tbc), africanum; atipik M.avium-intracellulare (AIDS); hüc.duv.%60 lipid; mikolik asit ... ARB, kord ... Antifagositik, fosfolipid ... Kazeifikasyon nekrozu; Wax-D ... Tip IV ADR; aeroptur (pO2 >130 mmHg).

91. R.typhi (R.mooseri): Endemik-fare tifüsü, NeilMooser, hafif form, çapraz bağışıklık. 92. C. burnetii: Direkt bulaş; vaskülit yok, döküntü yok; fagozomda ürer, fiziksel etmene ve pastörizasyona dirençli; atipik pnömoni (şiddetli retroorbital ağrı, hepatosplenomegali, hiler LAP) ve kronik fatal kardit etkeni. 93. Chlamydia: Gram (-) duvarda murein yok, lizozimden etkilenmez, kolumner epitelde infeksiyon; enerji paraziti; elemanter cisimcik (en küçük, bulaştırıcı); inisyal cisim (bölünen); C.trachomatis (A, B, Ba, C) trahom, üst palpebral konjunktivit, pannus; (D...K) CTBH (erişkin inklüzyonlu konjunktivit, alt palpebra, NGU); (L1,2,3) LGV; C.psittaci ... Psittakoz; C.pneumoniae (TWAR) ... atipik pnömoni, ateromda üreme ile ateroskleroz, miyokard infarktüsü.

83. Tüberküloz: • Karşılaşmış: Karşılaşma yerinde nodül. • Karşılaşmamış, immatür: Miliyer tbc • Karşılaşmamış, matür: Primer … Ghon odağı + Hiler LAP; sekonder (reaktivasyon) en çok Simon odağında; akciğer dışında en çok lenf nodülünde. 84. M.leprae: Soğuk dokularda (periferik sinir ve elyüz gibi açık ciltte) ürer, besiyerinde üretilemez, asidorezistandır, saman balyası; tüberküloidde (hücresel iyi) basil yok, cilt testi (+), tek taraflı nörit, 1 ay dapson+RMP, 5 ay dapson; lepromatözde yaygın, arslan yüzü, 5 yıl dapson+klofazimin, aylık RMP. 85. T.pallidum: Üretilemez, uzun süreli Giemsa ile gümüşleme; edinsel (şankır, rozeol bulaştırır, gom bulaştırmaz); konjenital (ilk üç ayda abortus, canlı bebekte kanlı rinit, HSMG, döküntü) atlatılmış ise okul çağında kronik lezyon (Hutchinson dişleri, Socrates burnu, periostit-kılıç kını tibia); non-treponemal testlerle (VDRL, RPR) tarama, tedavi izlenmesi ve nörosifiliz tanısı; ilk (+) Ab ... FTA ABS. 86. B.recurrentis: Kolay ürer, boyanır; bit-kene; IgM .. MSS‛ye kaçış .. Ag değişimleri ... tekrarlayan ateş; ateşsiz dönemde doksisiklin. 87. B.burgdorferi: Ixodes kenesi; Lyme hast.; ECM ... Menenjit-Miyo/perikardit ... Artrit; tanı seroloji; penisilin, ampisilin. 88. L.interrogans: L.icterohaemorrhagiae ... Weil hastalığı; fare idrarı, sağlam ciltten giriş, bakteriyemi (ateş), karaciğere (nekroz, ikter), bakteriyemi (ateş), tübüler nekroz, ABY), aseptik (immün kompleks) menenjit; lökositoz, nötrofili, penisilin. L.gryppotyphosa … Anikterik leptospiroz.

Klamidyaların çoğalması 94. Mycoplasma: Duvarı yok, sitop. zarda sterol ... nöral komplikasyonlar, serbest yaşayan en küçük mikroorganizma, sahanda pişmiş yumurta; Mycoplasma pneumoniae ... solunum epiteli yüzeyinde özel uzantısı ile epitele tutunarak ürer, atipik pnömoni (bronşiyoler düzeyde), yaz ayında en sık pnömoni, 2.toplumdan edinilmiş pnömoni etkeni, 5-30 yaş hastalığı, ev içi bulaş, soğuk aglütinasyon, makrolid; Ureaplasma urealyticum ... T-mikoplazma, üreaz, üriner infeksiyon.


PARAZİTOLOJİ BULAŞ YOLU Artropod

PROTOZOON

95. PROTOZOA: Anaerop üremeye adapte olmuş; aerop olan Naegleria ve Acanthamoeba dışındaki amiplerde mitokondriyon ve golgi cihazı yok.

YAPTIĞI HASTALIK

Plasmodium türleri

Sıtma (hepatit, eritrosit infeksiyonu)

Babesia microti

Babesiyoz (eritrosit infeksiyonu, anemi)

Leishmania donovani

Kala-Azar (RES işgali)

Trypanosoma cruzi

Chagas (göz, GİS patolojisi, miyokardit)

Entamoeba histolytica

Amibiyaz (dizanteri, organ apseleri)

Giardia intestinalis

Giardiyaz (duodenuma yerleşim, yağlı ishal)

Cryptosporidium parvum

İmmün yetmezliklilerde kronik ishal

Toxoplasma gondii (kedi dışkısı)

Doku-organ kistleri, AIDS‛te ensefalit

Balantidium coli

Nadiren kolit

Seksüel

Trichomonas vaginalis

Vajinit

Diğer

Naegleria fowlerii (havuz)

Kanlı-cerahatli menenjit

Acanthamoeba türleri (kirli su)

Kirli lens keratiti

Toxoplasma gondii (organ nakli)

Doku-organ kistleri, AIDS‛te ensefalit

Fekaloral

165

96. Plasmodium: P.vivax en yaygını; insana dişi anofelden sporozoit ile bulaşırlar, P.vivax ve P.ovale‛de hipnozoit, primakin tedavisi gerekli. P.vivax ve ovale retikülositi, P.malariae erişkin eritrositi, P.falciparum hepsini tutar; P.ovale‛nin ring formu, diğerlerinin amiboid (genç trofozoit) formundan itibaren sitoplazmik granüller (hematin, hemozoin); P.falciparum eritrosit yüzeyini bozarak visseral damar (postkapiller venül) endoteline yapışır, komplikasyonlar bu nedenledir; periferik kanda sadece walkman kulaklığı gibi görünen çift nükleuslu ring formu ve muz şeklinde gametosit; parazit kana dökülünce titreme (yaymada olgun şizont), ateş en yüksekken yaymada ring formu; kalın damla ile tanı, periferik yayma ile tür tayini; hipnozoit ve Plasmodium falciparum gametositleri için primakin, eritrosit formları için klorokin.

Plasmodium türlerinin evrimi 97.Babesia: Ixodid kenelerle bulaş, direkt eritrosit infeksiyonu; splenektomizelerde ağır seyir; klindamisin tedavisi.

Leishmania donovani evrimi

166


98. Toxoplasma: Konağı kedigiller; kedi dışkısı ile sporokistsporozoit ile, doku kistli hayvanın çiğ etinin yenmesi halinde bradizoit içeren doku kistleri ile bulaş; kas, beyin ve gözde doku kistleri; konjenital infeksiyonda gebelik yaşı arttıkça malformasyon azalır, bulaş riski artar; fötusa 2. üç aydaki bulaşta serebral kalsifikasyon, hidrosefali, bilateral koriyoretinit; erişkinde en sık form belirtisiz, klinik veren formu lenfadenit; immün yetmezliklide (AIDS) ensefalit; periferik yaymada monosit içinde görülür, normal erişkinde tedavi gerekmez; visseral/oküler formda pirimetamin+ sülfadiazin+folinik asit.

100.Trypanosoma cruzi: Chagas etkeni; kene dışkısından göze bulaş, chagoma; otonom pleksus dejenerasyonu; en çok kalbi etkiler (miyokardit, dilate kardiyomiyopati, ölüm); megakolon, megaözofagus; ksenodiagnoz; nifurtimoks.

Gebelerde toksoplazmoz tedavisi: •

Gebede akut toksoplazmoz saptanmış, fötal infeksiyon yok: Fötusun infeksiyondan korunması için spiramisin kullanılır. Fötusu %60 korur.

•

Gebede akut toksoplazmoz saptanmış, fötal infeksiyon var: İlk 16 haftada pirimetamin kullanılamaz. Bu nedenle, intrauterin infeksiyon saptanan olgularda anneye tek başına sülfadiazin verilir. Daha geç gebelik haftalarında ise klasik üçlü tedavi uygulanabilir.

Leishmania donovani evrimi 101. Entamoeba histolytica: Matür kist ile bulaş, zimodem enzim sistemi ile hastalık tabolsu, BK lizisi ve mukozal destrüksiyon; ateşsiz, kanlı-mukuslu-cerahatsiz kolit; eritrofagositoz, dışkıda lökosit yok, barsak dışı hastalıkta antikor; beyin apsesi dışında tıbbi tedavi, barsak için tetrasiklin-eritomisin, lümen için diloksanid furoat veya paramomisin, karaciğer için klorokin. 102.Naegleria: Aerop beslenme, kist yok; sularda serbest amip; suda kamçılı, insanda amip; havuz suyundan nazal bulaş; fatal, hemorajik, pürülan menenjit. 103.Acathamoeba: Diğer serbest amip; posttravmatik/kirli lens keratiti, meningoensefalit. 104.Giardia: Kist ile bulaş; jejunumda yapışarak yer işgali, yağ emilim bozukluğu; yağlı dışkılama, IgA eksikliği ve duodenal divertikülde kronikleşme.

Toxoplasma gondii‛nin evrimi (*) Trofozoit, eritrosit hariç tüm insan hücrelerini infekte edebilir 99.Leishmania donovani: Visseral layşmanyaz etkeni; tatarcık ile leptomonas bulaşı, cilt makrofajında leishmania, RES‛e yayılım, işgal, görevlerini yaptırmama; günde iki kez ateş, dev-yumuşak-ağrısız splenomegali; pansitopeni, hiper γ-globülinemi, sedimantasyon >100 mmh, formol-jel testi, NNN besiyeri; SbV türevleri (glukantim, stiboglukonat), amfoterisin-B, allopurinol.

Antiviral

Etki

105.Balantidium: En iri ve flajellalı tek insan hastalık etkeni protozoon; ağız ve anüsü var; bazen amipli dizanteri benzeri tablo; tetrasiklin. 106.Cryptosporidium: C.parvum en sık; Isospora belli‛den küçük kistleri ARB (+); su bulaşı, barsak epiteline tutunup hücre dışı kesede üreme; normal immünitelide hafif ishal, AIDS‛de otoinfeksiyonlarla kronik ve ağır seyredebilen ishal; intestinal biyopsi; tedavi zor, paramomisin denenebilir.

Endikasyon

Yan Etki

Amantadin

Uncoating‛i önler

İnfluenza A İnfeksiyonu

Antikolinerjik (anti-parkinson)

Rimantadin

Amantadin gibi

İnfluenza A infeksiyonu

MSS ve GİS problemleri

Asiklovir

DNAp inhibisyonu, DNA terminatörü

HSV 1, 2; VZV (yaşlı, immün defektif)

Ensefalopati, reversibl nefropati, testis atrofisi

Gansiklovir

CMV‛de DGK ile

CMV infeksiyonları

Nötropeni, anemi, raş

Idoksuridin

Asiklovir gibi

Zona, HSV (keratit, genital)

Hepatotoksik, topikal

Asiklovir benzeri

(-) RNA ve DNA virüsleri (en geniş spektrumlu, direnç gelişimi zor); RSV pnömonisi (aerosol), kronik HCV infeksiyonu

Anemi, oral kullanım ile etki az, bilirubin ve ürik asit artar

RNA d DNAp (RT) İnhibisyonu

Retroviridae (özellikle HIV1); EBV, antiparazitik

6. haftadan soAnra granülositopeni, anemi

Ribavirin Zidovudin (AZT)


167

v.mesenterica superior‛a (ince barsak) yerleşir; yumurtlama reaksiyonu … Katayama Sendromu (ateş, LAP, ürtiker); yumurta irritasyonu ile S.haematobium mesane kanseri, diğer ikisi portal hipertansiyon, barsak granülomları ve polipler, eozinofili, dışkıda/idrarda dikenli yumurtalar, pirazikuantel tedavisi; P.westermani çiğ yengeç ile bulaşır, akciğer trematodu, kronik bronşit, bronşiektazi, hemoptizi, balgamda kapaklı yumurta, pirazikuantel tedavisi. 110.İntestinal nematodlar: A.lumbicoides yumurtası dış ortamda gelişir, insanda seyahatler (akciğerde Loeffler Sendromu) sonucu gastrointestinal sisteme ulaşır, en uzun nematod, serbest yaşar, tetrasiklin ile artan ileus, apandisit, tıkanma ikteri, safra ile boyalı yumurta, mebendazol, piperazin, pirantel pamoat; E.vermicularis kolona yerleşir, erişkin dişi sabaha karşı anüse gelir, selofan-bant yöntemi; A.duodenale ve N.americanus ıslak kumlardaki larvanın ciltten girmesi ile allerjik dermatit, sonra pulmoner belirtiler ve barsağa tutunması ile kanama ve demir eksikliği anemisi, mebendazol tedavisi; T.trichiura limon şekilli yumurta, baş çekuma gömülür, mental sorunlar, prolapsus ani, mebendazol.

107.Trichomonas: Cinsel ilişki ile direkt bulaş; kisti yok; vajinit ve nadir prostatit etkeni; eş tedavisi. HELMİNTLER 108.Sestodlar: Schistosoma dışında tüm sestodlar hermafrodit; Taenia saginata‛da insanda erişkin barsakta; T.solium‛da hem barsakta, hem de (yumurta infektif) dokuda; Echinococcus granulosus ve alveolaris insanda larva lezyonları (kistler); Diphyllobothrium latum ince barsakta, en uzun sestod, kapaklı yumurta, yumuşakça ve balıkta evrim, çiğ balık bulaşı, B12 vitamin yetmezliği; H.nana cüce sestod, fare dışkısı/pire/insandan insana direkt bulaşabilir, proglottid kolonda parçalanır, aile dahil herkesi uzun süreli tedavi; pirazikuantel/niklozamid. Organ sistiserkozunda pirazikuantel veya albendazol; inoperabl kist hidatikte albendazol. 109.Trematodlar: F.hepatica için insan rastlantısal konak, metaserkarya yutulunca peritonu geçerek karaciğere gelip safra yollarına, kronik irritasyon ile portal (biliyer) siroz, sistein proteaz … IL-5 yapımı … Eozinofili, tedavide niklozamid veya pirazikuantel; Schistosomalar damar içi trematodu, serkarya cildi delerek bulaşır, venöz sistemde ilerler; S.haematobium mesane, S.mansoni v.mesenterica inferior‛a (kolon), S.japonicum

Alt aile α Virüs

β Virüs

γ Virüs

Virüs

111.İntestinal ve doku nematodları: S.stercoralis dişi ve erkeği konaksız yaşayabilir, larva ciltten girer, organ seyahatleri ile gastrointestinal sisteme ulaşır, immünite sorunu (hematolojik malignitede fazla) varsa otoinokülasyon ile hiperinfeksiyon ve organ tutulumları, eozinofili gelişir, salgılar bulaştırıcıdır, tiabendazol ile tedavi edilir; T.spiralis iyi pişmemiş domuz etinin yenmesi ile doku kisti içindeki larvalar alınır, dişi barsakta, doğurduğu larvalar adalede yerleşir, larva salgıları ile vaskülit, nöropsikiyatrik problemler, miyokardit, ensefalit, tanı kas biyopsisi ile, eozinofili, erişkin form için tiabendazol tedavisi. 112.Doku nematodları: W.bancrofti sivrisinek ile (Culex pipens) bulaşır, erişkin lenf nodlarına, çiftleşme ile mikroflaryalar gece kana ve diğer lenf nodlarına, erişkinlerin irritasyonu ile lenfatik blokaj, lenfödem, eozinofili, EIA, DEK tedavisi; Loa loa geyik sineği ile bulaş, cilt altında seyahatler ile allerjik reaksiyonlar (kalabar ödemi), formülde >%50 eozinofil, DEK ve cerrahi; O.volvulus nehir sineği ile bulaş, cilt altına yerleşip gündüzleri yayılır, göz inflamasyonu, körlük, DEK, suramin, mikrofilaryalar için ivermektin; D.medinensis sudaki kopepodun yutulması ile bulaş, bağ dokusunda yerleşir, cilt altı inflamasyonu ve ülserler, çubuk ile cerrahi çıkarma ve niridazol veya metronidazol

İlk hedef

Latens

Hastalıklar

Human Herpesvirus 1 (HSV 1)

Mukoepitelyal h.

Beyin duyu gangliyonları

H. labialis, stomatit, v.d.

Human Herpesvirus 2 (HSV 2)

Mukoepitelyal h.

Sakral/lomber duyu g.

Genital infeksiyon

Human Herpesvirus 3 (VZV 1)

Mukoepitelyal h.

Torasik/beyin duyu g.

Suçiçeği zona

Human Herpesvirus 5 (CMV 1)

MNL, epitelyal h.

MNL

İnfeksiyöz mononükleöz, Kİ, PTP,

Human Herpesvirus 6 (HHV 6)

T lenfosit

T lenfosit (?)

6. hastalık


T lenfosit

T lenfosit

?

Human Herpesvirus 4 (EBV 1)

Epitelyal h.

B lenfosit

İnfeksiyöz mononükleöz


MNL

MNL

Kaposi sarkomu, B lenfosit tümörleri

168


ile tedavi; T.canis/cati visseral larva migrans etkeni, köpek-kedi dışkısı ile yumurta bulaşı, sıklıkla karaciğere, diğer organlara yayılıp larva lezyonları, allerjik reaksiyonlar, granülom gelişimi, eozinofili, EIA, DEK, tiabendazol ile tedavi. Ancylostoma caninum, brasiliense … Kutanöz larva migrans.

VİROLOJİ 113.Virüslerin yapısı: Hücre özelliği olmayan en basit biyolojik yapılar, aktif infektif ünite nükleik asit; akridin oranj ile çift sarmallılar sarı, tek sarmallılar kırmızı; kapsid protomer ve kapsomerden oluşur; DNA virüsleri, rubella, picorna, flavi, retrovirüsler ikozahedral; mikso ve kuduz virüsü helikal nükleokapsidli. 114.Nükleik asit: DNA virüsleri Parvovirüs hariç çift sarmallıdır; RNA virüsleri Reovirüs hariç tek sarmallıdır. 115. Zarf: Lipoprotein yapıda, bazılarında (HIV, kuduz, HBV, miksovirüs) gp çıkıntılar var; Poks ve Herpesvirüsler zarflı-etere duyarlı DNA virüsleri, HBV zarflı etere dirençli tek DNA virüsü, diğer DNA virüsleri zarfsız. Picorna, Reo ve Kalisivirüsler dışındaki RNA virüsleri zarflıdır.

RNAdRNAp; HIV‛da RNAdDNAp (RT). 120.Replikasyon bölgeleri: Poksvirüsler hariç DNA virüsleri nükleusta; HIV, kızamık ve influenza virüsleri nükleusta, diğer RNA virüsleri sitoplazmada replike olurlar. 121.Önemli inklüzyon cisimcikleri: DNA ... Cowdry-A (HSV), Guarnieri (poksvirüsler), Baykuş gözü (CMV); Negri (kuduz). 122.Antiviral ilaçlar: 1. Nükleozid analogları: Asiklovir, AZT, lamivudin, gansiklovir; nükleozidlerin şeker moleküllerindeki büyük oyun. 2. Nonnükleozid RT inhibitörleri: Nevirapin 3. Pirofosfat analoğu: Fosfonoformat (foskarnet) 4. Viral soyunmayı önleyenler (amantadin, rimantadin) 5. Proteaz inhibitörleri (sakinavir, ritonavir, indinavir) 123.Nükleozidreverse transkriptaz inhibitörleri, nükleozid analogları (NRTI): Virüsün kodladığı TK‛yı kullanırlar; virüs kaynaklı TK ile trifosforilasyon, DNA oluşumunun engellenmesi; asiklovir, ribavirin, lamivudin, gansiklovir, valasiklovir, ddI, ddA, ddC, idoksuridin. 124.Nükleozid analoğu olmayan RT inhibitörleri (NNRTI): Direkt olarak RT‛ye bağlanırlar; nevirapin AIDS‛te özellikle gebeden yenidoğana vertikal geçişi önlemede kullanılır. 125.Pirofosfat analoğu: Gansiklovire dirençli CMV infeksiyonlarında fosfonoformat (foskarnet). 126.İnterferon (IFN): α IFN ... lökosit, β IFN ... fibroblast, γ IFN ... aktive T lenfosit; özgül reseptörüne temas ettiği hücrede protein kinaz enzimi aktivasyonu ile eIF2 inhibisyonu ve 2‛ 5‛ oligoadenilat sentetaz (2‛5‛ OAS) enzimi aktivasyonu ile viral DNA sentezi için yapımı süren mRNA‛nın yıkımı; infekte hücrede MHC class I yapımının artırılması, apopitoz.

Matriks proteini bulunduran zarflı bir virüsün şematik görünümü (gp: glikoprotein) 116.Replikasyon aşamaları: •

Yapışma, penetrasyon: Zarflı … füzyon; zarfsız … endositoz.

• • • • •

Soyunma (uncoating) Erken proteinlen (enzimlerin) sentezi Viral genom sentezi Geç proteinlerin (kapsid ve peplomer) sentezi Toparlanma, giyinme (coating)

•

Hücreden ayrılma

117.(+) RNA kutuplu virüsler: Kendi RNA‛sını mRNA olarak kullanır; mRNA infektif; Pikornavirüsler, Togavirüsler (rubella), Flavivirüsler; enzimleri yoktur, gereğinde kullanılmak üzere enzim genlerini taşırlar. 118.(-) RNA kutuplu virüsler: Önce kendi RNAdRNAp ile (+) RNA‛ya dönüşür, sonrası aynı. 119.Replikasyon enzimleri: DNA virüsleri ... Poksvirüste DNAdRNAp, sitoplazmada replikasyon; HBV‛de RNAdDNAp (RT). RNA virüsleri ... (-) RNA‛lılarda

İnterferonun etki mekanizması 127.DNA VİRÜSLERİ: Herpes, hepadna, parvo, papova, poks, adenovirüs.


ADENOVİRÜSLER GRUPLAR

HASTALIKLAR

Yenidoğan

Fatal dissemine hastalık

İnfant

Nezle, farenjit

Çocuk

Akut febril farenjit Faringokonjunktival ateş Hemorajik sistit İshal Meningoensefalit

Erişkin (asker)

Akut solunum yolu infeksiyonu Pnömoni

Tüm yaş grupları

Epidemik keratokonjunktivit

İmmün yetmezlikli

Pnömoni, üriner infeksiyon Menenjit, ensefalit

128.Adenovirüs: Antijenleri: Tümünde ortak penton; insan adenovirüslerinde ortak hekzon, tipe özgül hemaglütinin niteliğinde γ Ag. Hastalıklar: Farigokonjunktival ateş (tip 3,7,14), alt-üst solunum yolu infeksiyonları, meningoensefalit, epidemik keratokonjunktivit, yüzme havuzu (akut folliküler) konjunktiviti, hemorajik sistit, ishal (invajinasyon).

Adenovirüsün yapısı ve antijenleri 129.Herpesvirüsler: HSV dışında sadece insan hücresinde replikasyon; zarftan tomurcuklanma; HSV-VZV nöronda, CMV ve HHV-8 mononükleer lökositte, EBV B lenfositte, HHV-6 ve 7 T lenfositte latens.

169

yağlanması, ensefalopati); gangliyon geniculate tutulumu ile yüz felci, dış kulakta veziküller, 8. sinir tutulumu à Rumsey-Hunt Sendromu. Pnömoni/genel durumu bozuk, yaşlı ve HIV infeksiyonlularda asiklovir tedavisi. Risk grubundaki hastalara temas sonrasında, klinik belirtiler başlamadan önce VZIG uygulanır. 132.CMV: En büyük herpesvirüs; çok yoldan bulaş, belirtisiz primer infeksiyon, mononükleer hücreler (akciğer makrofajları) ve böbrekte latens; hücresel immünite defektlide reaktivasyon. 1. Fötusa bulaş ile yenidoğanda sitomegalik inklüzyon hastalığı; ilk üç ayda, HSMG, peteşi, ensefalit, trombositopeni, gelişme geriliği, serebral kalsifikasyon, derin sensoriyal işitme kaybı. önemli konjenital anomali ve zeka geriliği nedeni. En sık konjenital infeksiyon. 2. Yenidoğanda kan transfüzyonu ile gri bebek sendromu (pnömoni). 3. Heterofil Ab (-) CMV infeksiyöz mononükleoz: Akut primer CMV infeksiyonu. Koroner by pass sonrasında; EBV mononüleoz aksine boğaz ağrısı yok, konglomere servikal LAP yok. >%10 atipik lenfositoz var. 4. T r a n s p l a n t s e n d r o m l a r ı : Böbrek, kalp transplantasyonu sonrasında 40 gün ateşi (en sık infeksiyon); hepatit+lökopeni+pnömoni=Ölüm triadı. Akciğerde fırsatçı sekonder infeksiyonlar (P.carinii, Candida) gelişir. 5. AIDS‛de CMV infeksiyonu: Terminal dönemde koriyoretinit, infeksiyöz mononükleoz, interstisyel pnömoni, GİS ülserleri (özofajit, gastrit, kolit), MSS hastalıkları ve hepatit. Gansiklovir, foskarnet etkin. 133.EBV: Orofarinks ve nazofarinks epitel hücrelerinde ve B lenfositlerde bulunan glikoprotein reseptörlere (CD21) bağlanır; İM, Burkitt lenfoması, nazofarinks Ca; EBNA ve LMP latent dönem antijenleri (LYDMA) ve EA erken dönemde infekte hücrelerce yapılır, yapısal değildir; VCA ve MA ise viral-yapısaldır. B lenfositlere yerleşimde en erken beliren antijen EBNA‛dır; supressör-sitotoksik CD8+ T lenfosit gelişir (Downey cells). EBV uyarımı ile B lenfositlerde poliklonal Ab yanıtı; trombosite nötrofile, ampisiline karşı Ab; ampisilin raşı.

130.HSV: Tip 1... yüz-göz infeksiyonları, erişkin hemorajik nekrotizan ensefaliti, trigeminal gangliyon latensi ... herpes labialis; tip 2 ... sakral-pudendal gangliyon latensi ... genital herpes rekürrensleri, erişkin benign menenjitleri; primer herpetik cilt infeksiyonları tek tek, LAP‛lı, sekonder gruplu; ekzema herpetikum çok ağır seyirli; ensefalitte tek taraflı temporal lob tutulumu, çok ağır nekroz ve sekeller, beyin biyopsisi, MRI, EEG; Tzanck testi, Cowdry-A inklüzyon cismi; asiklovir etkili. 131.VZV: Primer ... Suçiçeği, sekonder ... zona; gebeliğin 1. üç ayında infeksiyon à %10 fötal geçiş à mitozu metafazda durdurur à organ-ekstremite hipoplazileri, kortikal atrofi, koriyoretinit (konjenital Varicella Sendromu); doğuma yakın infeksiyon à infekte doğar, 1/3 ölür; VZV, İnfluenza tip B virüsleri + aspirin kullanımı à Reye Sendromu (fatal karaciğer

Epstein-Barr virüsü ve atipik lenfositlerin gelişimi 1. Konjenital ve neonatal infeksiyon: Mikrognati, katarakt, abortus.

170


2. İnfant-çocuk İM: Asemptomatik/abortif. 3. Genç Erişkinde İM: Ateş, servikal LAP, çok ağrılı eksüdatif farenjit (öpüşen tonsilla), SMG (frajil), HMG. 4. Nadir Tablolar: Primer infeksiyonda; Guillan-Barré S., Bell paralizisi, transvers miyelit, meningoensefalit, konvülsif ataklar, trombositopeni, nötropeni, aplazi, kronik fatigue sendromu, çocuklarda X‛e bağımlı lenfoproliferatif sendrom (hatalı T lenfosit yanıtı; yaygın karaciğer nekrozu, aplazi, lenfoma), AIDS‛te saçlı oral lökoplaki. Tanı: Rölatif/absolü lenfositoz, atipik lenfosit; trombositopeni, heterofil Ab (tümü at eritrositlerini aglütine eder, nonspesifik Ab kobay böbrek özetinde tutulur, İM‛de tutulmaz; önce kobay böbrek özetinden geçirilir, nonspesifiklerden arındırılır; sonra at KK aglütinasyonu varsa à İM. K o m p l i k a s y o n l a r : Otoimmün hemolitik anemi, trombositopeni, granülositopeni; spontan dalak rüptürü, ensefalit, menenjit, miyelit, Bell paralizisi, serebellit, transvers miyelit, kardit, pnömoni. 134.HHV-6: 6.hastalık (ekzentema subitum); 2-3 gün ateş, hırçınlık, konvülsiyon, menenjit, yeşil renkli ishal; ateş düşer omuzdan başlayan, karın cildine yayılan ekzantemler.

Ekzantema subitum

135.Poksvirüsler: En büyük, zarfı tuğla gibi, Guarnieri cisimcikleri, göbekli lezyonlar; molluscum contagiosum cilt kitleleri, aşı virüsü (vaccinia), orf, variola. 136.İnsan parvovirüsü B-19: Tek sarmal tek DNA, eritroid kök hücreler ve endotelde ürer; küçük çocukta 5.hastalık (eritema infeksiyozum) ateş, miyalji, yanakta vaskülite bağlı kelebek döküntü (tokatlanmış gibi); kronik hemolitik anemilide aplastik kriz; gebelik infeksiyonunda non-immün hidrops fötalis; erişkinde kronik artrit. 137.Papillomavirüs (HPV): Deri (tip 1-4), serviks, vulva ve penis (tip 6-11) siğilleri (kondilomata aküminata); özellikle HIV infeksiyonlularda E6 ve E7 geni ile p53 geninin sabote edilmesi à Üreme inhibisyonunun inhibisyonu à Genital kanser (tip 16 ve 18); ürediği hücrelerde koilositoz; intralezyoner IFN, 5-FU, podofilin, kriyoşirurji, TKA ile koterizasyon. 138.Polyomavirüs: BKV à Transplantlılarda üriner infeksiyonlar (hemorajik sistit), JCV à Progressif multifokal lökoensefalopati. 139.HBV: HCV ile birlikte en kanserojen virüs. 140.HBsAg: En erken (+)‛leşen Ag, anti-HBc IgM en erken (+)‛leşen ve akut infeksiyonun pencere döneminde tanısal Ab, (-) ise asla akut olamaz.

HBsAg‛nin Yapısı

Akut, iyileşen HBV infeksiyonunda pencere fazı (gri bölüm) 141.HBcAg: HBV‛nin en güçlü immünojeni, MHC-I ile hepatosit yüzeyine sunum ile lizisten sorumludur. AntiHBc, virüs ile karşılaşma belirteci, (-) ise aşılanır. 1 4 2 . H B e A g : HBcAg‛nin hepatosit endoplazmik retikulumundaki yapısal değişikliğe uğramış hali, bulaştırıcılığın ve kısmen de replikasyonun belirteci (HBV DNA en güvenilir belirteç); PAN-HBV ilişkisi; kronikleşme riski yaş arttıkça azalıyor. Erişkinde %5-10. 143.HDV: Virüsoid, içinde HBV replike olan hepatositte


171

nükleusta replike olur, HBV‛nin HBsAg‛si ile sarılarak virüs halini alır. İntravenöz ilaç bağımlılarının hastalığı. HBV ile ko-infeksiyonda Anti-HBc IgM (+), HBsAg için yarış, çift ALT piki; ağır seyirli olan süper-infeksiyonda anti-HBc IgG (+), genelde anti-HBc IgM (-), tek ALT piki; her iki durumda da anti-HDV IgM (+).

Paramiksovirüsler 146.Mumps (kabakulak): Salgı bezlerini tutar; aşısız ülkede en sık viral menenjit etkeni.

Akut,iyileşen HBV infeksiyonunda pencere fazı (gri bölüm)

147.Kızamık: Nöraminidazı yok; F zarf proteini ile konak hücre füzyonu ... Warthin-Finkeldey hücreleri; vaskülit à döküntü. Üç c belirtileri → Koplik lekeleri → enseden başlayan makülopapüler döküntü; en sık komplikasyon otitis media; yıllar sonra virüsün M protein genini silmesi ile MSS hücrelerinde birikimi ile SSPE; A vitamini tedavide yararlı olabilir; infantta bronşiyolit, çocukta bronkopnömoniden ölüm; canlı Schwartz aşısı var; HIV infeksiyonu hariç immünite defektlilere aşı uygulanamaz.

HBV ve HDV ko-infeksiyon ve süperinfeksiyonlarının progresyonu 144.Ortomiksovirüsler: Tek üyesi influenza virüsü; nükleusta replike olur; çok parçalı genom (paramiksovirüslerden fark); zarftaki nöraminidaz ile müsini parçalar, hemaglütinin ile mukozaya tutunur.

Kızamıkta döküntünün gelişim mekanizması 148.Parainfluenza: <5 yaş en sık laringotrakeobronşit (krup) etkeni. 149. RSV: Zarfta hemaglütinin ve nöraminidaz yok; hücreye G proteini ile girer, F proteini ile sinsisyal formasyon; < 1 yaş en sık bronşiyolit etkeni; atopik organizmada bronşiyoler alandaki IgE ile birleşip allerjik bronşiyolit; astım etiyolojisinde önemli; gelişen IgA ile daha ileri yaşlarda korunur.

İnfluenza virüsü A serotipi memeli dışı (kanatlı) hayvanlarda da replike olabilir, antijenik değişim sıktır; tip B-Reye Sendromunun en sık nedeni; tip A için amantadin, tip A ve B için nöraminidaz inhibitörleri (oseltamivir, zanamivir); aşıda H1N1, H3N2 ve B; H5N1 … Kanatlıdan insana geçerek ağır tablo.

145.Paramiksovirüsler: İnfluenza virüsünden farkları; tek parçalı genom, hemaglütinin ve nöraminidaz aynı çıkıntıda, füzyon çıkıntı ile konak hücrelerde füzyon (dev hücreler) yapar; kabakulak, kızamık, RSV, parainfluenza virüsleri.

150.Pikornavirüsler: (+) RNA‛lı, genom sentezi için RNAdRNAp gibi bir enzime gereksinmez; enterovirüsler (polio, kokzaki, eko, enterovirüs 68-71), heparna virüsler (HAV), rinovirüsler; ot yiyende aftovirüs ayak-ağız (şap) hastalığı. 151.Poliovirüs: İlk replikasyon üst GİS‛te, sonraki adelede, buradan nöromuskuler birleşkeden ön boynuza;A çoğu asemptomatik, sırası ile minör hastalık, aseptik menenjit, en az da poliomiyelit (asimetrik flask paralizi). 152.Kokzaki virüsü: A ... Ağız-yüz-göz hastalıkları; B ... Göğüs-kalp hastalıkları; ortak menenjit, solunum yolu infeksiyonları, hepatit; B tipi en sık viral miyokardit, tip B4 ise DM tip I etkeni.

172


Kokzaki A

Kokzaki B Kokzaki A ve B

Herpanjina

Plörodini

El-ayak-ağız hast.

Miyokardit Üst solunum yolu inf.

Hemorajik konjunktivit

Perikardit

Aseptik menenjit

Hepatit

153.HAV: Dünyada tek serotip; eter-ısı-aside kısmen dirençli, deniz suyunda uzun süre canlı kalır, deniz kabuklusu ile bulaşır. Yaş arttıkça klinik tablo ağırlaşır, fulminans ve mortalite artar; maternal IgG fötusu korur; kolestaz sık; anti-HAV IgM ile akut infeksiyon tanısı; bulaş olmuş ise standart (poliklonal) IgG koruyucu; aşısı var; HAV ve HEV infeksiyonları diğer primer viral hepatit etkenleriyle olanların aksine, kronikleşmez.

157.HIV: LTR‛deki gen bölgelerinden gag geni protein 55‛i (kor proteinlerinin öncüsü), pol geni RT, endonükleaz ve proteaz enzimlerini, env geni ise gp 160‛ı (zarfın gp 120 ve 41‛inin öncüsü) kodlar; env geni mutasyona açıktır, zarfta sürekli yapısal değişim; CD4+ TL ana hedef, monosit ve makrofajları da tutar; kemokin reseptörleri ile konağı tanıma özelliği; infekte CD4+ TL‛lerde füzyon ile fonksiyon kaybı → Hücresel immünite bozukluğu → Fırsatçı infeksiyon ve tümörler; kategori A ... Asemptomatik, akut retroviral sendrom, PGL; kategori B ... Semptomatik HIV infeksiyonu (basiler anjiyomatöz, oral/genital kandidoz, saçlı oral lökoplaki, zona; kategori C klinik AIDS (P.carinii pnömonisi, serebral toksoplazmoz, kriptosporyoz, mukokutanöz kandidoz, mikobakteryoz, süregen viral infeksiyonlar); AIDS ile ilişkili tümörler HHV-8 ile Kaposi sarkomu, NH ve Hodgkin lenfoma, primer beyin lenfoması ve kanserler; tanıda iki kez EIA ile anti-HIV (+) ise Western-Blot ile doğrulanır; p24 ... replikasyon belirtecidir; her klinik kategoride CD4+ TL sayısı <200/mm3 ise ve sayı ne olursa olsun C kategorisinde tedaviye alınır; AZT+lamivudin+proteaz inhibitörü; yeni alternatif enfuvirtid (füzyon inhibitörü. 158.Rubella: Artropodla bulaşmayan togavirüstür. Döküntülü viral infeksiyonların çocuklardaki en hafifi; Theodor arazı (EBV, difteri gibi konglomerat yapan servikal LAP); erişkinde daha belirgin klinik, eklem tutulumu; gebede mitozu durdurur, en ağır malformasyon yapan virüs à katarakt, mikroftalmi, mikrosefali, PDA, ASD, VSD, ensefalit; ilk üç ayda 1⁄2, sonra azalır, 18. haftadan sonra risk yok.

Hepatit A virüs infeksiyonunun gelişimi 154.HEV: Calicivirüslerdendir; HAV ile epidemiyolojik ve klinik benzerlik gösterir; su epidemileri; gebede mortalitesi yüksek (%25) infeksiyon; kronikleşmez 155.Reovirüs (Rotavirüs): Tek çift zincirli RNA virüsü; fiziksel etmenlere çok dirençli; kreş-oyuncak epidemileri; incebarsak yüzeyel (matür) epitelini döker; ozmotik ishal; tüm <2 yaş ishallerinin yarısı. 156.Retrovirüsler: İki birbirinin benzeri genom (diploid), RT enzimi ile RNA‛sının çift sarmal DNA kopyasını yaptırarak konak genomuna entegrasyon; onkovirüsler ... HTLV-I (erişkin T hücre lösemisi), HTLV-II (saçlı hücreli lösemi); lentivirüs ... HIV 1,2.

159.Sarı humma: Sivrisinek bulaşı; karaciğer nekrozu, akut tubuler nekroz; risk var ise gebeye uygulanabilir tek canlı aşı. 160.HCV: Flavivirüslerden; çok gen mutasyonu sonucunda özellikte zarf yapısındaki çeşitlilik nedeni ile (HIV gibi) birçok türümsü bir insanda bulunabilir; CD8+ TL kompartmanlaşması; vertikal bulaş HBV‛den az; kronikleşmeye oranı çok fazla; HBV gibi en kanserojen virüs; 20-24 yılda siroz gelişimi; ALT dansı, HCV RNA replikasyon belirteci, anti-HCV ise çoğu zaman kronikleşmişken (+); PEG-IFN-α+Ribavirin ile çok uzun süreli tedavi. 161.HGV: Muhtemelen flavivirüslerden biri; TTV gibi Non A-E hepatit etkenlerinden biri. 162.Bunyavirüs: Hantaan virüs … Renal sendromlu hemorajik ateş etkeni; kemiriciden bulaşır; immün komplekslerle vasküler ve renal hasar. KKHA … Kene ile bulaş, hepatik yetmezlik, trombositopeni, lökopeni, trombosit süspansiyonu, ribavirin (?). 163.Kuduz virüsü: Primer nörotrop; mermi virüs, helikal nükleokapsid; gp G ile ısırık yerindeki nöromuskuler birleşke asetil kolin reseptörlerine yapışıp medulla spinalis yolu ile, 2 cm/gün hızla serebelluma ve beyne ulaşır, geçtiği yerlerde Negri cisimleri bırakır; dönüşümsüz ensefalit ile ölüm; erken dönemde RFFIT ile antikor aranması ve saç follikülü çevresinde Ag görmek ile tanı kesinleşir; temas sonrasında HDCV ile 0-3-714-28. Günlerde (7.günde Ab oluşturur), öncesinde 07-21/28. günlerde aşılanır. Kuşkulu ısırılma durumunda HRIG yapılması önerilir.

HIV yapısı ve önemli antijenleri

164.Taç virüs (Coronavirdae): Üst solunum yolu infeksiyonları; SARS- CoV.


MİKOLOJİ 165.Mantarların yapısı: Bakterilere benzer hücre duvarı (sellüloz, kitin, mannan, glukan) olan ökaryot; sitoplazmik membranda insan hücrelerindeki kolesterole benzer bir sterol var (ergosterol); çoğu aeroptur. 166.Mantar sporları: Mantarlar sporlarla (konidyalarla) ürerler; insan için önemlileri aseksüel sporludur. • Aseksüel sporlar: Konidyumlar (blastospor, artrospor, klamidospor, makro ve mikrokonidyumlar) ve sporanjiyosporlar. • Seksüel sporlar: Zigospor, askospor, bazidyospor, oospor. 167. Mantarlar: • Küfler: Septalı veya septasız hiflerden oluşur; küf kolonisi ... miçelyum; Aspergillus … 450 dikotom dallanma ve septalı, Zigomiçetler … 900 dallanma ve septasız. • Maya: Tek hücreli, mitoz ile tomurcuklanarak ürer; C.neoformans. • Mayamsı: Tam bölünmemişse psödohif; Candida albicans‛ta gerçek hif (germ tüp). • Difazik/dimorfik mantarlar: Doğada küf, insanda maya; Blastomyces, Histoplasma, Sporothrix gibi. 168. YÜZEYEL MİKOZLAR M.furfur ... Ptyriasis versicolor etkeni, lipofilik, yağlı TPN solüsyonu ile yaygın infeksiyon; Piedra ... P.hortoae (siyah, kıl kesilir), T.beigelii (beyaz). 169. KUTANÖZ MİKOZLAR Artrosporlarla bulaşan dermatofitozlardır; trikofitonlar, mikrosporumlar ve epidermofitonlarca oluşturulur; keratinize dokularda (dermis, tırnak, saç) gelişir. • Trikofitonlar: Çoğunlukla mikrokonidyum ile ürerler (T.rubrum‛da tele tünemiş kuş); cilt-tırnak ve saçı tutar.

Dermatofitoz

173

Sorumlu en sık türler

Tinea capitis

T.tonsurans M.audouinii M.canis

Tinea barbae

T.verrucosum

Tinea corporis

T.rubrum M.canis T.tonsurans T.verrucosum

Tinea cruris

T.rubrum E.floccosum

Tinea pedis

T.rubrum T.mentagrophytes E.floccosum

Tinea manuum

T.rubrum

Tinea unguium

T.rubrum T.mentagrophytes

171.Dermatofitozda tanı: Mikrosporum Wood ışığı ile yeşile, T.schoenleinii donuk yeşil-sarıya boyanır; KOH ile preparasyon ve laktofenol pamuk mavisi boyaması veya kalkoflor beyazı ile floresan mikroskopi ile tanı. 172. CİLT ALTI MİKOZLARI Sporotrikoz (S.schenkii) ... ağrısız ayak endurasyonu, sert lenfanjit, oral KI tedavisi; maduromikoz (M.mycetomatis) ... ağrısız ayak endurasyonu, deformasyon, çok gözlü cerahatli kronik lezyon (miçetom), 10 ay ketokonazol; kromomikoz (en sık Fonsecaea pedrosoi) ... verrüköz renkli noktalı cilt lezyonu ve bölgesel lenfadenit, lenfatik blokaj ile elefantiyaz, sklerotik cisimler, bir yıl süreli itrokonazol.

• Mikrosporumlar: Çoğu makrokonidyum ile ürer (M.canis mekik gibi makrokonidyum); saç ve cildi tutar; asla tırnağı infekte edemez. • E p i d e r m o f i t o n : Tek tür olan E.floccosum daima makrokonidyum ile ürer (asa-raket gibi makrokonidyum); asla saçı tutmaz; en önemli tablosu tinea cruris. 170.Dermatofitozlar (Tinealar): En sık üç etken ... T.rubrum, T.mentagrophytes var. interdigitale ve E.floccosum‛dur. • Tinea capitis: Saç kaybı kuraldır; saç ektotriks infeksiyonda (M.canis) birkaç mm üstten, endotriks infeksiyonda (T.tonsurans) ise dibinden kopar; T.schoenleinii endotriks-medulla infeksiyonu ile ağır sebore ve saç kaybı, favus (kalıcı kellik). • Tinea barbae: En sık etken … T.verrucosum; ayrıca en sık kerion celsi etkenidir. • Tinea inguinalis: En sık etken … E.floccosum • Tinea corporis: T.rubrum • T.pedis: T.rubrum (en sık dermatofitoz). Id reaksiyonu: Başka bölgedeki mantar antijenlerine karşı gelişen tip IV ADR‛dir. • T.manuum: T.rubrum • T.unguim: T.rubrum

Sporotrikoz

Maduromikoz

Kromomikoz

173. SİSTEMİK MİKOZLAR Tümünde immünite güçlüyken karşılaşılsa da tbc gibi susturma söz konusu; immünite sorunu oluşunca tip IV ADR ile granülom gelişir. Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides başlıca etkenlerdir. 174.H.capsulatum: Kapsüllü değil; difazik; kuş-yarasa dışkısımağara; doğada küresel (tüberküllü) makrokonidya ve bulaştan sorumlu mikrokonidya halinde; inhalasyon ile bulaş; akciğerde tbc gibi sessiz-primer akut tablokronik kaviter hastalık ya da progressif dissemine hastalık (ağız içinde ülser) tabloları; BAL ile makrofaj içi tomurcuklanmış mayalar; ketokonazol.

174


Histoplazmoz patogenezi (MA: Alveoler makrofaj) 174.C.immitis: Tozlardaki fıçı gibi artrosporların inhalasyonu → akciğerde endosporlu sferüller → immünite sorunlularda yayılım ile yeni sferüller → kronik irritasyon ile romatizmal yakınmalar (çöl romatizması), AIDS ve gebeliğin 3.üç ayında disseminasyon, menenjit; amfoterisin B, sonra uzun süre ketokonazol.

Kriptokokkoz patogenezi 178.C.albicans: Mayamsı, saprofitken blastospor; dokuda psödohifler; germ tüp testi (gerçek hif); mısırunu agarda küresel klamidospor. • Saprofit … Blastospor • Doku invazyonu (patojen) … Psödohif • İnsan serumunda … Gerçek hif (germ tüp) (C.albicans) • Mısırunu agarda … Küresel klamidospor (C.albicans)

Koksidioidomikoz patogenezi 175.B.dermatitidis: Doğada lolipop şekilli mikrokonidya; akciğer infeksiyonu, ağrısız ülserler ve verriköz granülomlar. 176. FIRSATÇI MİKOZLAR Kriptokokkoz, kandidoz, asperjilloz, mukormikoz, PCP. 177.C.neoformans: Tek gerçek (doğada, insanda, her zaman) maya, miçelyal fazı yok; kalın kapsülü asidik mukopolisakkarid yapılı, antijenik, lateks aglütinasyon kiti; güvercin dışkısı ile çevreye saçılır, inhalasyon ile bulaşır, sessiz ilk infeksiyon sonrasında immün yetmezliklide hematojen disseminasyon ile MSS‛ye ulaşır, kronik fatal seyirli pürülan menenjit ve meningoensefalit etkenidir; çini mürekkebi, üreaz ve nitrat redüksiyon testi ile tanı.

T, B lenfositler, nötrofil ve makrofajlar ile Candida ilişkisi Ciltte ve mukozalardaki kolonizasyon lenfosit fonksiyonları ile önlenir → AIDS‛de yaygın mukokutanöz kandidoz, sistemik yayılım ise makrofaj ve nötrofiller ile engellenir; uzun süreli i.v./üriner kateterizasyonda kolonizasyon; ek fagosit fonksiyon bozukluğu → kandidemi; kadınlarda sık bir vulvovajinit etkenidir, virülan suşlar cinsel temas ile bulaşırsa hastalık gelişir; kronik mukokutanöz kandidozda flukonazol veya vorikonazol veya azole yanıtsızsa kaspofungin süpresyonu. 179.Aspergillus: Ekzojen toprak mantarı, daima (insan, doğa) küf; konidyum ile ürer; en sık etken A.fumigatus (patojen), A.niger ve A.nidulans fırsatçı; eski akciğer kavitelerinde mantar topu (asperjillom), sık karşılaşma sonucu allerjik astım tablosu, immün yetmezliklide invazyon ile organ asperjillozu (akciğer, sinüsler gibi); kemik iliği transplantasyonlularda ilk fırsatçı fungal akciğer infeksiyonu; A.flavus aflotoksini ile hepatik nekroz ve kanser; amfoterisin-B ilk ve çoğunlukla tek seçenek. Alternatifler … İtrokonazol ve vorikonazol.


180.Zigomikoz: Saprofit küf mantarları olan Rhizopus, Absidia ve Mucor türlerince oluşturulan damar lezyonlu tablolar; ketoasidotik diyabetlilerde rinoserebral; kanser kemoterapisi gören-nötrofil fonksiyon bozukluğu olan hastalarda pulmoner mukormikoz; malnütrisyonlularda GİS mukormikozu. Tümü çok ağır seyirli, tedaviye yanıtsız tablolardır. 181.P.carinii: Haploid-diploid üreme; pulmoner epitel dışında ekstrasellüler ürer; immünite sorunu yoksa asemptomatik; AIDS gibi bir sorun varsa plazma hücreli pnömoni; BAL ile alınan biyopsi örneğinde Giemsa boyama ... kist ve trofozoitler; tedavi ve korunmada ko-trimoksazol.

TEMEL İMMÜNOLOJİ 182. İMMÜNİTE •

Doğal (nonspesifik) immünite: Cilt ve mukozalar gibi anatomik bariyerler ve vücut ısısı, pH özellikleri gibi fizyolojik bariyerler. Bunlara rağmen infeksiyon gelişmişse ilk savunma hattı, infeksiyonun ilk dakika ve saatlerinde deveye girer: -

•

175

185.T lenfosit erginleşme süreci; pozitif/negatif seçim: • Kortikal epitelyal hücrelerde MHC ile CD4/8 uyum kontrolü (pozitif seçim). • Korteks-medulla sınırında dendritik hücrelerde antijeni tanıma/tanımama kontrolü (negatif seçim) 186. Antikora bağımlı sitotoksisite (ADCC): • Doğal öldürücü hücreler: Yüzeylerinde bulunan FcR‛leri ile hedef hücre yüzeyindeki IgG‛lerin Fc parçalarını tanırlar. Peforinleri, granzimleri ile apopitoza neden olurlar. • Nötrofiller: Yüzeylerinde bulunan FcR‛leri ile hedef hücre yüzeyindeki IgG antikorların Fc parçalarını tanırlar, opsonize ederek parçalarlar. • Monosit-makrofajlar: Nötrofiller gibi davranırlar. • Eozinofiller: Yüzeylerinde bulunan FcR ile parazit yüzeyindeki IgE Fc‛lere yapışır. 187. İmmünite kurgusu:

Makrofajlar Nötrofiller Doğal öldürücü hücreler Komplemanın alternatif ve lektin yolları İnterferon ve lizozim gibi kimyasal mediyatörler İnflamasyon

Kazanılmış (spesifik) immünite (>96 saat): - Hücresel immünite: Helper ve sitotoksik T lenfositler. - Hümoral immünite: B lenfositler ve plazma hücreleri. - Klasik kompleman aktivasyonu: Özgül antikor sentezi gerçekleştikten sonra görev alır.

183. İmmünosit ontojenisi:

İmmünite kurgusu 188. NK öldürücülüğü: • Antikor aracılı (ADCC)

Bağışık yanıt hücrelerinin gelişiminde (ontojenisinde) sitokinlerin temel rolleri 184.Terminal deoksinükleotidil transferaz: Kortikal timositlerde yeni sentezlenmekte olan T hücre reseptör genlerinin, B lenfositlerin erginleşme sürecinde ise immünglobülin genlerinin düzenlenmesini sağlayan DNA polimeraz enzimidir.

• A n t i k o r a r a c ı s ı z : Doğal öldürücü hücreler, antikor kullanmaksızın da tümör hücrelerini öldürebilirler. Normal hücrelerde bulunmayan, sadece tümör hücrelerinin yüzeyinde yer alan patolojik glikoproteinleri, örneğin anormal N-bağlı glikanları tanırlar. Spesifik reseptörlerle bu yapılara bağlanarak, sitotoksik aktiviteyle tümör hücrelerini öldürürler.

176


193. SİTOKİN

SALGILAYAN

ANA HEDEFLERİ

ANA ETKİNLİKLERİ Proinflamatuvar; ateş, adezyon molekülleri sentezi,

IL-1β

APC

Erken … Epitelyal hücre Geç … Lenfositler

IL-2

TH1 lenfosit

T lenfositler

T lenfosit proliferasyonu, helper ve sitotoksik T lenfosit aktivasyon

IL-3

T lenfosit

Stem cell, projenitörler

Pan-spesifik CSF

IL-4

TH2 lenfosit

B lenfosit

Antiinflamatuvar; B lenfosit çoğalması, IgE yapımı

IL-5

TH2 lenfosit

B lenfosit, eozinofil

B lenfositin plazmozite farklılaşması, IgA yapımı, parazitozda eozinofili

IL-6

Makrofaj, TH2 lenfosit

B lenfosit, hepatosit

IL-7

Kemik iliği ve timus

Stem cell

Projenitör B ve T lenfositlere farklılaşma

IL-8

Makrofaj, cilt hücresi

PMNL, T lenfosit

Proinflamatuvar; kemoatraktan

IL-10

TH2 lenfosit

TH1 lenfosit

IL-12

Makrofaj

TH2 lenfosit, NK

IL-13

TH2 lenfosit

Makrofaj, özgül reseptörler

IFN-α

Lökosit

Çeşitli hücreler

Viral replikasyonun baskılanması, MHC class I yapımının uyarılması

IFN-β

Fibroblast

Çeşitli hücreler

Viral replikasyonun baskılanması, MHC class I yapımının uyarılması

IFN-γ

TH1 lenfosit, NK

Lenfosit, monosit

TGF-β

Makrofaj, T-B lenfosit

Makrofaj, lenfositler, NK nötrofil

Antiinflamatuvar; inflamasyonun durdurulması,

MIP-1

Makrofaj (α) Lenfosit (β)

Monosit, T lenfosit

Kemoatraktan (IL-8‛in yedeği) (CC grubunda)

TNF-α,β

Makrofaj, lenfosit

Fibroblast, endotel

Doğal öldürücü hücrelerin antikora bağımlı hücre öldürücülüğü (ADCC) 189. İnflamasyonda endotel-nötrofil yüzey molekülleri:

immün regülasyon

Proinflamatuvar; B lenfosit farklılaşması, akut faz protein sentezi (HSF)

Antiinflamatuvar; TH1‘de IFN-γ yapımının, MHC class II inhibisyonu

Proinflamatuvar; TH1 lenfosite dönüşümün uyarımı, IL-10 inhibisyonu

Antiinflamatuvar sitokin; astımda solunum yolunun allerjenlere yanıtı

Proinflamatuvar; immün regülasyon, makrofaj ve sitotoksik T lenfosit aktivasyonu, TH2 lenfosit inhibisyonu, viral replikasyonun baskılanması kollajen sentezi, iyileşme

Proinflamatuvar; katabolizma, fibrozis, sitokin ve adezyon molekülü sentezi


177

Parazite spesifik IgE ile uyarılmış olan ve dokuya çok fazla histamin boşaltan mast hücrelerinin abartılı allerji veya anafilaksiye neden olmaması için eozinofillerde histamin, SRS-A gibi maddeleri etkisizleştiren maddeler, örneğin histaminaz enzimi bulunur. 192. Antijen sunan hücreler (APC): •

Profesyonel APC: - İnterdigitating dendritik hücreler, - Makrofajlar (fagositoz yapar; miyeloperoksidaz yok) - B lenfositler:

Yuvarlanma, durma ve diyapedez sırasında nötrofil-endotel ilişkisi 190. Nötrofil hastalıkları:

•

Fakültatif APC: - Astrositler, - Endotel hücreleri, - Fibroblastlar.

• Kronik granülomatöz hastalık: Nötrofillerde NADPH oksidaz kusuru → Zayıf oksidatif patlama. Ko-trimoksazol profilaksisi yapılır. • Chediak-Higashi Sendromu: Nötrofiller, makrofajlar, NK hücreler, trombositler, melanositler ve Schwann hücreleri gibi çok çeşitli hücrelerde sitoplazmik granüllerin yapı ve fonksiyonları bozulmuştur. Dev granüller oluşur. Kemotaktik faktörlere de yeterli yanıt verilemez. Parsiyel okülo-kutanöz albinizm görülebilir. Ko-trimoksazol profilaksisi ve kemik iliği transplantasyonu yararlı olabilir. 191. Eozinofiller:

B lenfositlerin T lenfositlere protein yapılı antijenleri sunması (CD40L: CD40 ligand) 193. Antikorların yapısı:

Eozinofiller ile antikora bağımlı hücre öldürücülüğü (ADCC)

178


199. Endojen antijen sunumu:

İmmünglobülin G molekülünün şematik görünümü 194. Kompleman etkinlikleri: • Lizis • Kemotaktik, anafilatoksik etki • Opsonizasyon • İmmün komplekslerin temizlenmesi 195. Klasik kompleman aktivasyonu: Antikor varsa; C1qrs 4b 2a(b) 3b 5b 6 7 8 9‛lar. 196.Lektin yolundan kompleman aktivasyonu: Hiperakut evrede gram pozitif bakteriler ve mantarlara karşı; MBL 4b 2a(b) 3b 5b 6 7 8 9‛lar. 197.Alternatif kompleman aktivasyonu: Hiperakut evrede gram negatif bakterilere karşı; Properdin Bb 3b 3b 5b 6 7 8 9‛lar. 198. Eksojen antijen sunumu:

Ekzojen antijenlerin APC tarafından sunumu ve bağışık yanıt gelişimi BCGF: B lenfosit büyüme faktörü, BCDF: B lenfosit farklılaşma faktörü

Ekzojen antijenlerin APC tarafından sunumu ve bağışık yanıt gelişimi

08_Mikrobiyoloji

Recommend Documents