03_Fizyoloji

FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER -2 (GÜN SONU ÖZET BİLGİLER) 1.

Çekirdekciğin görevi ribozomal RNA‛yı , dolayısıyla ribozomları oluşturmaktır.

2.

Ribozomların ve hücre içi iskeletini elemanların üzerinde zar bulunmaz.

3.

Lipofuksin yaşlanmış membranların , okside olup lizozomda birikmesiyle oluşur. HÜCRE ZARI

4.

oluşturan

• Membran yapısının %50‛sini kolesterol oluşturur. (Membran stabilitesini sağlar) Membranda fosfolipitler (%50), sfingolipitler , Glikolipitler bulunur. • Yüksek kolesterol veya uzun zincirli satüre (doymuş) yağ asitlerinin artması membranın erime sıcaklığını arttırır . Membranın sadece hücre dışına bakan yüzünde glikozile lipit ve proteinler bulunur. 5. Hücre DNA‛sında telomer denilen nükleotid zinciri bulunur.

- Telomeraz bu zincirin okunmasında görevlidir. - Telomer organizmaların ölüm yaşını belirler. 6. Serbest ribozomlar hücre içinde bulunması gereken proteinleri sentezlerler. Örnek olarak laktat Dehidrogenaz, membran proteinleri, glikoliz enzimleri serbest ribozomlarda sentezlenirler. 7.

8. 9.

Granüllü endoplazmik retikulum hücre dışına s algı olarak verilecek proteinlerin sentezinden sorumludur. Örnek olarak albumin, globulinler, tripsinojen gibi... Nissl cismini granüllü endoplazmik retikulum oluşturur. Steroid sentezi, ilaç detoksikasyonu ve glikojen ve lipid metabolizması olan bu organel, kas hücrelerinde kalsiyum regülasyonundan sorumludur.

10. Lizozomların biyokimyasal markeri asit hidrolazdır. 11. Klatrin kaplı keseciklerin içini döşeyen proteindir. 12. Klatrin kaplı keseciklerin içini döşeyen proteindir. İlk bulunduğu için en çok bilinenidir. Klatrin yanında kaveolin, COP1, COP2, Adaptin; kaplı kesecikleri döşeyen diğer proteinlerdir. 13. Desmin kas dokusunda, vimentin mezenkim dokusunda, sitokeratin epitel dokusunda bulunan ara lamanlardır. Tümör hücresi vimentin içeriyorsa sarkom, sitokeratin içeriyorsa kanser hücresi demektir. 14. Dynein proteinin defektif olduğu hastalık Kartagener sendromudur. Kartagener sendromunda tekrarlayan sinüzit atakları, hareketsiz spermlere bağlıinfertilite, kök hücre göçünde defekt olduğu için situs inversus (simetrik organlar) görülür. 15. Glukozun membrandan hücre içine girmesi GLUT aracılıkta kolaylaştırılmış trasportla olur, enerji gerekmez. 16. İnce barsakta glikoz emilimi SGLT aracılıklı olur. Enerji gerekir.

ŞEKİL: EKSTRASELÜLER VE İNTRASELÜLER SIVILARIN KİMYASAL BİLEŞİMİ 17. ORGANELLER Organel ve fraksiyon

Biokimyasal marker

Temel Fonksiyonları

DNA’dan RNA sentezi (transkripsiyon) Glutamat Sitrik asit siklüsü, oksidatif fosMitokondriyon dehidrogenaz forilasyon Hücre içerisinde kalacak yapısal Yüksek protein sentez yeri (glikoliz enzRibozom Ribozomal imleri, stoplazmik veya membran RNA içeriği proteinleri gibi) Granüllü Glukoz-6Hücre dışına verilecek ya da endoplazma fosfataz lizozomal enzimlerin sentezi retikulumu Lipid- kolesterol -steroid Düz yüzlü hormon sentezi, karbohidrat Glukoz-6endoplazma metabolizması. Ksenobiotiklerin fosfataz retikulumu (Sitokrom P450) oksidasyonu, Ca++ depolanması Asit hidrolazlarla pek çok makLizozom Asit hidrolaz romolekülün yıkımı - hücre içi sindirim Hücre içi ve dışına doğru NA+-K+moleküllerin taşınması. Hücre Hücre zarı ATPaz, 5’Nükleotidaz adezyonu, oluşturma sinyal iletimi, zar potansiyeli Çekirdek

DNA

Golgi bileşiği

Glikozil transferaz

Peroksizom

Katalaz, ürik asit oksidaz

Proteinlerin hücre içi sınıanması; karbohidratlar ve sülfatların eklenmesi, lizozom oluşumu, hücre içi zar traği Bazı yağı asitleri (uzun zincirli yağ asitlerinin b-oksidasyonu) ve amino asitlerin yıkımı. Mikrofilaman-mikrotubuluslar - hareket ve yapısal destek Ara lamanlar- yapısal destek

Özgül Hücre iskeleti işaretleyici enzimi yok Laktat Sitozol Glikoz, yağ asit sentezi dehidrogenaz

FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER

18. G PROT EİNLERİ • 3 parçalıdır. • Membranın iç yüzüne yapışık bulunurlar. • G proteine bağlı reseptörler membranı 7 kez katederler. Buna serpentin adı verilir. 19. İnsülin, IGF-1 (İnsülin benzeri büyüme faktörü), büyüme faktörleri (EGF, FGF, PDGF gibi Growth faktörler) tirozin kinaza bağlı reseptörleri kullanırlar. 20. NİTRİK OKSİT (NO) • NO membranlardan kolaylıkla diffüze olur ve düz kas stoplazmasındaki (solubl guanilat siklaz) reseptörüne bağlanır. ANP reseptörü ise düz kas membranında bulunur. NO, arjinin aminoasidinden NO sentaz enzimiyle sentez edilmektedir. Nitrat tipi ilaçlar nitrik oksit üzerinden damar gevşetici etki oluştururlar. 21. Steroid hormon ve progesteron reseptörü stoplazmadadır . Östrojen, androjen, tiroid hormon reseptörü kromozom üzerinde bulunur. 22. Küçük G proteinler tek parçalıdır. Rab nörotransmitterleri taşıyan vezikülün presinaptik bölgeye yönlendirilmesini sağlar.

23. KADHERİNLER • Kadherinler hücre içi iskeletine (aktin, katenin) bağlı olarak bulunmaktadır. 40 çeşitten fazla kadherin molekülü bulunmaktadır. Kadherinler aynı tip hücreleri bağlar. (Homofilik). Zonula adherens, macula adherens kadherin içeren bağlantı çeşitleridir.

24. ZONULA OKLUDENS • Sıkı bağlantının esas fonksiyonu epitel hücreleri arasından her iki yöne doğru madde geçişini engellemektir. • Böylece apikal yüzden hücreler arasına sıvı geçişi olmaz. • Okludin ve claudin denen proteinler aracıklı kurulmuştur.

• Zonula okludens en yüzeyde olan hücre bağlantısıdır ve bant şeklinde hücreyi tamamen sarar. • Mesanede çok sayıda zonula okludens bulunur. Zonula okludens geçir,gen olmayan bağlantılardır. • Gastrointe stinal sistemi oluşturan entorositle r, kan-beyin bariyerindeki endotel hücreleri , kan timus bariyerindeki endotel hücreleri, kan-testis bariyerindeki sertoli hücresi birbirlerine zonula okludens ile bağlanmışlardır.

25. ZONULA ADHERENS • Hücreyi sarar ve komşu hücrelerin birbirine bağlandığı fikrini verir. Kadherin molekülü ile bağlantılar oluşturulur.

26.DESMOZOM (MAKULA ADHERENS) • Hücre yüzeyinde disk şeklinde bir yapıdır. • Komşu hücrenin yüzeyindeki buna özdeş bir yapı ile bağlantı kurar. • Kadherin ailesi üyesi olandesmoglein ve desmokollins proteininden oluşmuş yapılardır. • Derinin çok katlı yassı epitelinde (stratum spinosum) yalnızca desmosom tipi bağlantı bulunur.

45

• Desmozomlara karşı antikor gelişip

epidermis stratum spinozumun hücrelerinin birbirinden ayrıldığı hastalık Pemfigus vulgaristir. • Epitelin bazal yüzünde görülen desmozomlara ise hemidesmozom denir.

27. GAP JUNCTİON (NEKSUS) • Hücreden hücre ye elektriks el iletimi sağlayan bağlantı yapılardır.

• Konnexin denen birimlerden oluşmuşlardır. • 6 adet konnexin ile oluşan yapıya konnexon adı verilir. • Gap junctionların esas görevi hücreler arası bilgi iletimi ile ilgilidir. Bunu iyon ve hormon alışverişi ile yapar.

• Östrojenler miyometrumdaki Connexin sayısını

ve buna bağlı gap junction yapılarını arttırarak kontraksiyonu arttırır. • Ayrıca Gap junctionlarnoronlar arasındaki elektriksel sinaps yapısına girerler. • Connexin gen defektinde ailesel nöropati CharcotMarie-Tooth hastalığı meydana gelir.

28. SELEKTİNLER • Selektinler farklı tip hücreleri bağlarlar. (Heterofilik) . Selektinler endotel hücresinde , lökosit, trombositlerde bulunur. İntegrin ve immunglobulinlerle beraber inflamasyon sırasında endotele tutunmayı sağlarlar.

29. İNTEGRİNLER • İntegrinler, epitel hücrelerini altındaki bazal membrana bağlayan adezyon molekülüdür. Bazal membrandaki tutunurlar. fibronektine Hemidesmozomlaminin yapısınavegiren adezyon molekülüdür. İntegrinler ayrıca lökosit, makrofaj, trombosit üstünde bulunurlar. Transmigrasyonda görev alan moleküldür. İntegrener hücre içerisinde taline bağlanırlar. Bu protein vinkulin ve aktin flamanlarıyla ilişkiyi sağlar.

30. Filagrin, sinamin, plakin yeni bulunan ara flamanlardandır. Özellikle epidermiste, keratinositlerde görev yaparlar. 31. Distroglikan ve sarkoglikan kas hücre membranında bulunan glikoproteinlerdir. Distron bu proteinleri aktine bağlar. 32. Neksin silia yapısı oluşurken mikrotubulleri bir arada tutmayı sağlayan stabilizan proteindir. 33. Mikrovilluslar ince barsaktan ve böbrek proksimal

tubulde emilim yüzeyini artırırlar. Fimbrin ve villin, aktin amanlarının mikrovillus içerisindeki paketlenmesini sağlarlar.

Eğer bezbuepitel hücresi tüm Sadece stoplazmayı olarak 34. atıyorsa holokrin salgıdır. apikalsalgı stoplazma yapıyorsa apokrin salgıdır. Stoplazma kaybolmaksızın, sadece salgı granülleri atılıyorsa bu ekrin salgıdır. 35. Apokrin bezler: • Stoplazmanın bir kısmı salgı ile beraber kaybedilir. Koltuk altı koku bezleri, meme bezleri, dış kulak yolu (serumen) bezleri buna örnektir. 36. Holokrin bezler: • Tüm hücre dejenere olarak salgıyı boşaltır. Yağ bezleri, Gonadlar buna örnektir.

46

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

37. Hiyalin kıkırdak: • Hareketli eklemlerde, büyük solunum yollarında, Kosta

• Nebulin: Globuler (G) aktin monomerlerini birbirine bağlayan proteindir. G-aktin monomerlerinin birbirine

38. Fibröz kıkırdak: • Kollagen liflerinden çok zengindir. Diskus

• Desmin: Z çizgisini iskelet kası hücre zarına

uçlarında bulunur. En yaygın kıkırdak türüdür.

intervertebralislerde, meniskuslarda, tendonların yapışma yerinde bulunur.

39. Elastik kıkırdak: • Kulak kepçesinde, epiglotta, Östaki borusu, aritenoid, kuneiform kıkırdakta bulunur. 40. Myelinli lier saltolu ileti yaptıkları için en hızlıdırlar. 41. TTX (Tetradotoksin ) pasik okyanusunda bulunan puffer balığında bulunur. Bu balıktan suşi yemeği yapılmaktadır. TTX voltaj bağımlı sodyum kanalını bloke ederek ölüm oluşturur. 42. Tetra etilamonyum potasyum kanal blokeridir. Bu nedenle repolarizasyon uzaması oluşturur.

43. BOTİLUSMUS TOKSİNİ (BOTOKS) • SNARE proteinini bloke ederek asetil kolinin kassinir kavşağına çıkmasını bloke eder. • Böylelikle solunum kaslarını etkileyerek ölüm oluşturur. Ayrıca botoks kas tonusunu azalttığı için kasları daha dolgun gösterir ve kırışıklıkların estetik düzeltilmesi için kullanılır. 44. TROPONİN • Troponin C: Kalsiyum bağlar. • Troponin T: Troponini, tropomyozine tutturur. • Troponin I: Myozin başının aktine yapışmasını bloke ederek kasılmayı inhibe eder. 45: SİNİR LİFİ TİPLERİ VE FONKSİYONLARI Sinir tipi

Çap

İletihızı Fonksiyon

A • Alfa

12-20 mikrometre (myelinli)

70-120 m/sn

- IA


70-120 m/sn

- IB


70-120 m/sn

5-12 mikrometre (myelinli) 1-6 mikrometre (myelinli) 2-5 mikrometre (myelinli) 3 mikrometre (myelinli)

30-70 m/sn 2-30 m/sn 2-30 m/sn 3-15 m/sn

0,5-1 mikrometre (myelinsiz)

0,5-2 m/sn

• Beta • Gama • Delta B C

İskelet kasına motor inervasyon sağlar. Kas iğciğinden bilgi alır. Golgi tendon organından bilgi alır. Dokunma, basınç Kas iğciğine motor inervasyon sağlar. Hızlı ağrı, soğuk duyusu Preganglionik otonom sinir lieri Yavaş ağrı ve postganglionik otonom sinir lieri

46. KAS PROTEİNLERİ • Titin: Kalın lamanları (miyozin) her iki taraarından ikişer olmak üzere 4 adet titin elastik proteini ile Z diskine tutturur. Sarkomerin aşırı gerilmesini

önler. • Alfa-aktinin: Fibriler (F) aktini Z çizgisine bağlar. Fleksör grubu kaslar kasılırken, ekstansör kaslar Titin ile gevşeyip, yay gibi gerilirler.

bağlanmasıyla F- aktin oluşmaktadır. bağlar.

• Distrofin: Distrofin proteini, aktini kas membranına bağlar ve intraselüler stabiliteyi oluşturur. • Aktin polimerize olurken profilin ve timozin gibi küçük proteinlerde görev yapar.

47. Asetil kolin esteraz: Asetil kolini parçalayan asetil kolin esteraz kas sinir kavşağında postsnaptik bölgede bazal membranda bulunur. 48. İletinin en hızlı olduğu lif en kalın lierdir. (A alfaİskelet kasını motor inerve eder) C lieri myelinsiz ve en ince oldukları için en yavaş lierdir. C lieri yavaş ağrını iletilmesinde sorumludur. Yavaş ağrıdan ve akson reeksinden sorumlu nörotransmitter P maddesidir. 49. KAS İĞCİĞİ ve GOLGİ TENDON • Gama deşarjı kas iğciğini inerve eder. • Gama deşarjı artar ise kas iğciğinin boyu kısalır. Bu nedenle sensivitesi artar. Böylelikle kasın boyundaki uzamayı daha kolay algılar. • Refleksler canlanır, kasın tonusu artar. Kas iğciği

kasın boyundaki uzamayı algılar. Golgi tendon organı ise tendonun gerilimini algılar . Tendon gerilirse kas kasılması inhibe olur. Derin tendon refleksleri

monosinaptikdir. 50. İskelet kasında, nöronda depolarizasyon yapan iyon sodyumdur . Düz kas ve pacemaker hücresinde depolarizasyon yapan iyon kalsiyumdur . Myokard hücresinde depolarizasyon yapan iyon sodyum ve Kalsiyum ayrıca iskelet kasında troponin kalsiyumdur. C‛ye, düz kasda kalmodiline bağlanarak kontraksiyon

kenetini başlatır. Kalsiyum nöronda presinaptik bölgeye girerek nörotransmitterin ekzositozla salınmasında görevlidir. Kalsiyumu iskelet kasında sarkoplazmik retikuluma girip çıkaran proteinryanodindir defektinde ( malign hipertermi). Bu işi myokardda ise fosfolamban yapar. Kalsekestrin kalsiyumu S.R‛de depolar. 51. İskelet kasındaki myozin başının ve dynein proteinin ATPaz f onksiyonu vardır. Oluşan enerji ile myozin aktini çekerek, mikrotüpler ise birbiri üzerinden kayarak hareket gerçekleşir. İskelet kasında T tubul depolarizasyonun hücreye yayılmasını kolaylaştırır. Düz kasda T tubul yoktur onun yerine kaveola cismi vardır.

52. İskelet Kasında Enerji: • İskelet kası enerji kaynağı olarak serbest yağ asitlerini kullanır. İstirahat halindeyken serbest yağ asitleri mitokondride beta okside edilip ATP‛ye dönüştürülür. Bu ATP, kreatin ile birleştirilir ve kreatin fosfat elde edilir. Egzersiz sırasında acil depo olarak kreatin fosfat kullanılır. Egzersiz devam ederse iskelet kası glikolizi enerji kaynağı olarak kullanılır. Glikoliz sonucu laktat oluşur. Laktat dokularda aljeziktir (ağrı vericidir). Bu nedenle uzun egzersizlerde kas krampı oluşur. 53. Kas İğcikleri (la) ekstrafüzal liere paralel dizilim gösterirler ve kas boyundaki statik ve dinamik değişiklikleri algılarlar.

Reeks almak için kasın tendonuna reeks çekici ile vurulduğunda kasın boyu uzar. Kas boyundaki uzama


kas iğciği tarafından algılanır ve la lieri ile medulla spinalise taşınır. Ia lieri alfa motor nöronlar ile sinaps yapmaktadır. Sonuçta alfa motor (2. motor) nöronu aktive ederek kas kontraksiyonu ile reeks alınmış olur. Derin tendon reeksi mono-sinaptiktir. Derin tendon reeksine gerilme reeksi adı verilir.

54. GOLGİ TENDON ORGANLARI • Golgi tendon organları (Ib) ekstrafuzal liflerle

ardarda dizilim gösterirler ve kas gerimini algılarlar.

Kas kontrakte olduğunda tendon gerimi artar. Golgi tendon organı bu gerimi algılar. Ib sinir lifi ile medulla spinalise götürür. Burada Ib sinir lifi glisinerjik ara nöron ile sinaps yapar. Bu glisinerjik lif 2. (alfa) motor nöronu inhibe eder. Böylece kasise kontraksiyonu sonlandırılır. Golgi tendon organının görev yaptığı bu reflekse ters gerilme refleksi (disinaptik) adı verilir. 55. GERİ ÇEKME REFLEKSİ • Deride ağrılı uyaranlara karşı oluşan multisinaptik reflekstir. Ağrılı uyaran aynı taraf extremitede fleksör kasların kasılması ve ekstansör kasların inhibisyonu ile olurken, karşı taraf extremitede flexor inhibe, extensor kaslar ise aktive olur. Böylelikle çivi battığında aynı taraf extremite flexion, karşı taraf extrenite extansiyon yapılır. Böylece organ zarar verici etkenlerden uzaklaşmış olmaktadır. 56. Kalpte ileti sistemin hızları SA nod Atrium AV nod His demeti

: 0,05 m/sn : 1 m/sn : 0,05 m/sn : 1 m/sn

Purkinje Ventrikül

: 4 m/sn : 1 m/sn

57. KALP DÖNGÜSÜ • Atrium sistolü: EKG‛de P dalgasını takip eder. S4 sesi oluşur. • Ventrikul İzovolumetrik Kontraksiyonu: QRS ile başlar. Ventrikul basınç, atriumbasıncını aştığı anda AV kapaklar kapanır. Burada S1 oluşur.Kontraksiyon nedeniyle ventrikül basıncı izovolümetrik olarak

47

artar. Aort kapağı bu anda kapalıdır. Kan kalbi

terk edemez. • Hızlı Ventrikuler ejeksiyon: Kanın aort ve pulmoner arterden kalbi terk etmesidir. Atrium yine dolmaya başlar.

• Ventrikul izovolumetrik gevşemesi: Aort-pulmoner kapak kapanır. S2 sesi oluşur. Ventrikul gevşediği için basınç düşer.AV kapaklar açılmamıştır. Juguler vende V dalgası.

• Hızlı Ventrikul Doluşu: AV kapaklar açılarak kan ventrikule dolar. S3 oluşur. Kalp normalde 0.37 sn sistol 0.53 sn diastol yapar.

ventrikül dolum zamanı ( diastol), • Kalp artarsa; sistolhızı zamanına göre daha fazla kısalmaktadır.

58. VENÖZ PULSASYON • Internal J. venden izlenir. • a dalgası: Diastol sonunda atrium kasılması ile oluşur. • c dalgası: İzovolümetrik kontraksiyon fazında, trikuspit kapağın atriuma bombeleşmesi sonucu. • x dalgası: Sistolle birlikte sağ atrium gevşemesi ve Triküspit kapağın ventriküle doğru sarkması ile oluşur. • v dalgası: Ventrikül sistolü devam ederken, kapalı triküspit kapağa karşı pasif sağ atrium dolması ile oluşur. • y dalgası: Diastolün başlaması ile birliktetrikuspit‛in ani açılması ve atriumdan ventriküle hızlı boşalma sonucu atrium gevşemesi ile oluşur.

59. ARTERİOLLLERİN ÇAPINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER •ŞUNLARDIR; Konstriksiyon yapan faktörler: - Artmış noradrenerjik deşarjı, dolaşımdaki katekolaminler, - Dolaşımdaki anjiotensin II, - Dolaşımdaki AVP (A DH), TX A 2 ( tromboksan ), yerel olarak salınan serotonin, yerel sıcaklıkta düşme, endotelin I, Nöropeptid Y (Nöradrenalin ko-transmitteri) ve dolaşımdaki Na +-K + ATP‛az

48


inhibitörüdür. ( Ovabain surrenal bezden salınan steroid yapılı, digital benzeri moleküldür. Na+-K+ pompasını inhibe eder). En güçlü vazokontraksiyon yapan madde ürotensindir.

• Dilatasyon yapan faktörler: - Noradrenerjik deşarjda azalma, iskelet kası ve karaciğer dolaşımındakiadrenalin, dolaşımdakiANP,

İskelet kasındaki kolinerjik damar genişleticilerin aktivasyonu, Histamin, Bradikinin, P maddesi (akson reeksi),CGRP (Kalsitonin gen ilişkili peptid),

VIP, NO. En güçlü vazodilatör madde CGRP dir. 60. BARORESEPTÖR REFLEX

• Baroreseptörler mekanoreseptördür. duyarlıdırlar (Stretch). İki baroreseptör Gerime vardır. Bunlardan biri sinüs karotikustadır ve bu reseptörden hering siniri (IX. sinir dalı) çıkar. Diğeri arcus aortadadır ve bundan cyons siniri (X. sinir dalı) çıkar. • Baroreseptörle rden çıkan uyarılar IX ve X. sinir aracılığıyla beyin sapında (Medullar retikülar formasyon ve pons) bulunankardiyovasküler merkeze (NTS-Nükleus traktus solitarius) gelir.

• Kan basıncı arttığında baroreseptörler uyarılır. Bu uyarılma 9 ve 10. kafa çiftleri tarafından kardiyopulmoner merkeze iletilir. Sonuç olarak damarlar üzerindeki sempatik tonus azalır. Böylece periferik damarlarda vazodilatasyon oluşur. Ayrıca vagus aracılığı ile kalp hızı yavaşlatılır. Böylelikle kan basıncı azaltılmış olmaktadır.

• Kan basıncı azaldığında ise baroreseptörlerin gerilmesi azaldığı için, baroreseptörden çıkanaksiyon potansiyeli azalır. Bu nedenle kardiopulmoner merkez tansiyonu yükseltmek için perifere giden sempatik tonusu arttırır. 61. BEZOLD REFLEKSİ • Ventrikül endokardının gerilmesi vagal aktivasyon sonucu bradikardi oluşturmaktadır . Aynı reflex

koroner arter iskemisi ve koroner artere adenozin injeksiyonu ile oluşturulabilir. Afferentinin myokardda bulunan C lifleridir. Ventrikül myokardından C lifleri aracılığıyla alınan gerilme vagusla beyin sapına götürülür. Beyin sapı kalbe giden vagal yanıtı arttırarak, kalp hızını azaltır. Myokard

infarktüüs sırasında oluşan bradikardinin nedeni budur.

62. BAİNBRİDGE REFLEKSİ • Atrium endokardının gerilmesi sonucu taşikardi olmasıdır. Atrium gerildiğinde gerim reseptörü bunu algılar. Vagal lifler aracılığıylabeyin sapına götürülür. Beyin sapından kalbe gidensempatik deşarj arttırılır. Bu nedenle kalbe çok kan geldiğinde kalp hızı artar. Bilateral vagatomi yapılırsa rekleks oluşmaz.

63. Ritm Merkezi: 1. İnspirasyon nöronları (I) 2. Ekspirasyon nöronları (E) • Dorsal : frenik sinir diyafragma kası (inspirasyon)-(İnspirasyon tetikleme) • Ventral: interkostal kaslar (inspirasyon+ekspiras yon) • Bu nöronların birinin aktivitesi ilgili spinal motor nöronları aktive ederken aynı zamanda diğerini inhibe eder.

64. Bronşiyol epitelinde 4 farklı hücre vardır. • Kübik silyalı hücreler • Clara hücreleri (prizmatik silyasız hücreler): Surfektan sentezi ve detoksifikasyon görevi vardır.

• Prizmatik fırçamsı kenarlı hücreler (Brush cell) • Küçük granüler hücre (Endokrin fonksiyonlu) (Bombesin, serotonin) 65. Hemoglobinin oksijene afinitesinin artması (Dissosiasyon eğrisinin sola kayması) • Alkalozis (Bohr etkisi) • Eritrosit içi 2, 3 - DPG‛nin azalması Isının azalması • pCO 2‘nin azalması • Karboksihemoglobin • Methemoglobinemi

66. Hemoglobinin oksijene afinitesinin (Eğrinin sağa kayması)

azalması:

• Asidoz (Bohr etkisi) • Eritrosit içi 2, 3 - DPG artması (Yüksek irtifa, Tiroid hormonları, Anemi, androjenler) • Isının artması • Hemoglobinopatiler (Orak hücre anemisi) • pCO2 nin artması

68: SOLUNUMUN KONTROLÜ


49

71: SPİROMETRİK SOLUNUM HACİMLERİ 67. NMDA RESEPTÖRLERİ

70. GLİSİN

• Na-K-Ca kanal tipi reseptördür. • Serebral iskemi sırasında aşırı glutamat salınımı

ve bu reseptörün aktivasyonu olmaktadır.

• Bu reseptörlerin aktivasyonu ile nöron içine aşırı • Ca girer ve böylelikle iskemiye bağlı nekroz gelişmektedir. • Ayrıca hipokampusta yüksek miktarda NMDA reseptörü vardır. • Bu lokalizasyonlu reseptörlerin LTP (Uzun dönemli potansiyalizasyon) den sorumlu olduğu bilinmektedir.

• LTP uzun sürtelisorumludur. bellek mekanizmalarından

ve

öğrenme

69: SOLUNUM REFLEKSLERİ Solunumsal reeksleri Uyaran

Akciğerlerin İnspirasyona gerilmesi

Akciğerlerin Ekspirasyona gerilmesi

Reseptörler

Germe reseptörleri

Germe reseptörleri

Açıklama Hering-Breuer reeksi İnspirasyonu sonlandırır. Akciğerin gerilmesi ile vagus üzerinden kardiyopulmoner merkeze gerim duyusu götürülür. Böylelikle solunum durdurulur. (yenidoğan solunumunun düzenlenmesinde önemli) Hering-Breuer’e benzer (yetişkinlerde çok önemli değil)

Pulmoner konjesyon

Tip JDispne hissi (yüksek reseptörleri irtifa veya yoğun (juksta-kapiller) egzersizde ortaya çıkar)

İrritasyon

İrritan reseptörler

Bronşiollerin daralması (sigara, duman, diğer ağrılı ajanlar)

• Primer olarak spinal kord ve beyin sapında bulunan inhibitör nörotransmiterdir. • Cl - iletimini artırır. Strikinin bu kanalı kapatan zehiridir. Strikinin verilen deney hayvanlarında medulla spinalis düzeyinde inhibisyon oratadan kalktığı için çırpınma ve kas aşırı etkinliği oluşur.

72. P MADDESİ ve DİĞER TAKİNİNLER • P maddesi barsakta, değişik periferik sinirlerde ve merkezi sinir sisteminin bir çok kısmında bulunur. • 11 aminoasitten oluşmuş bir polipeptiddir. • P maddesi reseptörü Gq proteinine bağlıdır.

• Yavaş ağrı . yolaklarındaki ilk sinapsın mediatörüdür • Ayrıca akson refleksinden sorumlu sinir liflerinden salınan mediatördür. • Deri içine zerk edildiğinde kızarma ve şişmeye neden olur.

73.HİPOTALAMUS ÇEKİRDEKLERİ VE FONKSİYONLARI • Posterier hipotalamus: Kan basıncının artması,

pupiller dilatasyon, titreme, vücut sıcaklığında artma

(Sempatik alan) • Anterior hipotalamus:

Miyozis, terleme, vücut sıcaklığında azalma (parasempatik alan) • Dorsomedial çekirdek: Gastrointestinal uyarma • Perifornikal çekirdek: Acıkma, kan basıncının artması, hiddet • Ventromedial çekirdek: Doyma, nöroendokrin kontrol Beslenme refleksleri (Tiamin eksikliğinde dejenerasyona uğrar) • Lateral hipotalamik alan: Susama ve acıkma • Paraventriküler alan: Oksitosin salgılanması, su tutulması

• Mamiller cisim:

50


- Purkinje hücresini içerir. Negatif çıktıların oluştuğu

74: NÖROTRANSMİTTERLER VE GENEL FONKSİYONLARI Nörotranmitler Dopamin Nöropinefrin Serotonin Asetilkolin GABA Glisin Glutamat P maddesi Opiat Nikrit Oksit ve CO

Fonksiyon Duygulanım, ödül, hareketin kontrolü Duygulanım, uyanıklık Duygulanım, uyanıklık, Ağrının modülasyonu hareketin kontrolü, Kognitif işlemler Beyinde inhibisyon Modülla spinaliste inhibiyon Beyinde Eksitatör, duyu Yavaş (Künt) ağrının iletimi Ağrının kontrolü Vazodilatasyon, gaz iletici (LTP oluşumu)

75. Hipotalamusta NPY (nöropeptid-Y), Beta-endorn, Galanin, GHRH, Orexin A/B, Ghrelin iştah açacı etki oluşturur. 76. Bombesin, leptin, CCK, CART, Glukagon, Nototensin, Oksitosin, Peptid YY, Somatostatin, alfa-MSH iseiştah kesici etkinliğe sahiptirler. 77. Substantia nigra lezyonları parkinsona neden olur. Substantia nigradan, striatuma dopaminerjik lier gitmektedir. Parkinson hastalığında nigrostrieatal yolda dejenerasyon vardır. Parkinson hastalığı rijidite, hipokinezi ve tremorla (hap yapar, para sayar tipi) karakterizedir. 78. Corpus striatum lezyonunda atetozis oluşur. Distoni ve Huntington koresi bu bölümle ilgili bozukluklardır. Huntington koresinde striatumdaki kolinerjikve GABA erjik lierde dejenerasyon vardır.

79. Subtalamik nükleus lezyonunda ballismus olur. Tek taraı olursa lezyonun karşı tarafından olur ve buna hemiballismus denir, irade dışı kasılmalardır.

80. ATEŞ • İnflamasyon, endotoksin gibi uyaranlar sonucunda

monosit, makrofaj ve kuppfer hücrelerinden Endojen pirojenler denilen(IL-1, IL-6, INF-Beta, INF-gama, TNF-alfa) sitokinler yapılmaktadır. Bu sitokinler kan beyin bariyeri olmayan beyin bölgelerinden (OVLT) etki ederek, hipotalamusta preoptik sahayı uyarırlar. Bu sahada PGE aracılıklı termostat daha yüksek bir sıcaklığa ayarlanır. Sonuç olarak üşüme, titreme ile ateş yükselir. Bunun yanında MSH ve ADH güçlü anti-pirojen aktivite gösterirler.

81. CEREBELLUM KATMANLARI • Granüler tabaka: - En içteki tabakadır. - Glomerüler hücresini ve spino cerebellar yolunmossy aksonlarını içerir. - Ayrıca golgi tip II hücresi ve granül hücresinin dentritleri bu tabakada sinaps yaparlar. - Mossy lifleri (yosunsu lif) cerebellimun ana input kaynağıdır. - Bu lifler aracılığıyla cerebellum medulla spinalisten, ponstan ve vestibuler sistemden bilgi alır.

•

Purkinje tabakası: - Orta tabakadır.

tabakadır. - Purkinje hücresi nörotransmitter olarak GABA‛yı kullanır. - Purkinje hücreleri temel olarak vestibuler çekirdeklere ve cerebellar nükleuslara inhibitör uyarı götürürler. - Cerebellar nükleuslara giden inhibitör uyarılar buradan talamusa projekte olur.

•

Moleküler tabaka: - En yüzeydeki tabakadır. - Yıldız hücresi,sepet hücresi ve purkinje hücrelerinin

dentritlerini içerirler. - Ayrıca granüler hücrelerinin aksonlarıda butabakada bulunur. - Bu tabakada granüler hücre aksonları paralel lifleri oluşturur. 82. Bağımlılık yapan maddelerin ortak etkisi Nukleus accumbensteki Dopamin 3 reseptörünü etkilemektir. Bu etkilenme akut olarak beynin ödül sistemini uyarmaktadır. 83. M. ciliaris kasılınca lensin kırıcılığı artar. Akomodasyondan sorumludur. Hipermetroplarda daha fazla akomodasyon olduğundan siliar kas bu kimselerde daha fazla gelişmiştir. Asıl akomodasyonu M. ciliaris‛in dairesel lieri yapar.

84. ROD ve KONİ HÜCRELERİ • Basiller (Rod) düşük ışık şiddetine duyarlıdır ve gece görmeden sorumludur. • Koniler yüksek ışık şiddetine duyarlıdır ve gündüz görmeden sorumludur. • Retinada basiller periferde, koniler merkezdedir.

85. Reseptör hücrelerde –40 mV‛luk istirahat potansiyeli

vardır. Göze ışık düşünce Rodopsin yapısında bulunan 11-cis–Retinal fotoizomerize olup, all-trans-Retinal haline gelir. Sonuçta oluşan metarodopsin II (all-trans Retinal bulundurur), transdusini uyarır. Transdusinde fosfodiesteraz enzimini aktive eder, sonuçta cGMP miktarında düşmeye neden olur . cGMP miktarında


düşmeyle birlikte sodyum kanalları kapanır ve hücre hiperpolarize olur. 86. Ganglion hücresi aksonları optik siniri yapar. Optik

sinirde nazal bölgeden gelen lifler kiazma opticumda çaprazlaşır. Daha sonra traktus opticus ile iletim devam eder. İletilen uyarılar beyinde 17., 18.,

19. (occipital lob sulcus kalkarinus) merkezlerde yorumlanır. 87. FİLTRASYON MEMBRANI • Glomerül kapiller membranı 3 kattan oluşur. Maddelerin bu katlardan filtre olabilirliğini elektrik yükleri ve büyüklükleri belirler. • Kapiller endotel • Bazal membran • Bowman epitel hücreleri (podositler)

88. GLOMERÜLER HİDROSTATİK BASINÇ • Arter basıncı • Afferent arteriol direnci: Özellikle afferent arteriol direncini Prostoglandin E belirlemektedir. Hipovolemi durumlarında PGE1 artarak glomerule gelen kan akımını arttırmaktadır. Böylelikle GFR

düşmeye karşı korunmaya çalışılır. • Efferent arteriol direnci ile değişir. Efferent arteriol direnci artarsa glomeruler hidrostatik basınç artar. Sonuç olarak GFR artar. Azalmış

böbrek kan akımı durumlarında artan Anjiotensin II effrent arteriolde vazokonstrüksiyon yaparak GFR‛yi düşmeye karşı korur.

89: SEREBELLUM TABAKALARI 90. Anjiotensin II‛nin etkileri • Anjiotensin II dolaşımda hızla parçalanır bu yüzden dolaşımdaki yarı ömrü 1-2 dakikadır. • Postgangliyonik sempatik nöronlara direkt etki ile Nöradrenalin salınımını kolaylaştırır • Proksimal tübüler hücreler üzerine direkt etki ile Na emilimini arttırır. • Barorefleksin duyarlılığını beyin üzerinden etkileyerek azaltır (Hipertansif etki potansiyalize olur) • Beyin üzerinden su alımını arttırıcı ve ACTH ve ADH salınımını arttırırcı etkileri vardır.

51

91. ADH salınımını arttıranlar • Plazma efektif osmotik basıncının artması • Hücre dışı sıvı hacminin azalması • Kan hacminin azalması • Kan basıncının düşmesi • Ağrı, heyecan, stres, egzersiz • Bulantı, kusma • Ayakta durma • Morfin, nikotin, siklofosfamit, Vinka alkaloidleri (Vinkristin, vinblastin) • Klofibrat, karbamazepin, Klorpropamid • Anjiotensin II 92. ADH salınımını azaltanlar • Plazma efektif osmotik basıncının azalması • Hücre dışı sıvı hacminin artması • Alkol • Klonidin • Haloperidol 93. ADH, aldesteron, ANP temel olarak toplayıcı tubule etki ederler. 94. POTASYUM • Potasyum %67 proksimal, %20 henle çıkan kalın, geri kalan kısmı ise distal tüplerde geri emilir. • Proksimal tüplerde aktif geri emilir. Distal tüplerden sekrete edilebilir. • Potasyum tüplerden hem geri emilip hem de sekrete edilen tek iyondur. • Potasyumun tübe sekresyonu aldosteron bağımlıdır. • Diyette potasyum alımı arttığında kan potasyumu yükselir. • Potasyum, sürrenal korteksin zona glomeruloza hücresine girerek bu hücreyi depolarize eder. • Sonuç olarak aldosteron sentezi artar. Böylelikle potasyum atılımı artmış olur. 95. Asit baz dengeside potasyum sekresyonuna etkilidir. Asidozda, kompanzasyon için hidrojen iyonu hücrelere girer. Buna karşılık potasyum hücre dışına çıkar. Bu nedenle intrasellüer potasyum azaldığı için potasyum sekresyonu azalır . Alkalozda ise kanda hidrojen konsantrasyonu azalmıştır. Buna bağlı olarak hidrojen iyonu hücrelerden kana çıkar. Hidrojen iyonu kana çıktığında, potasyum iyonu hücreye girer. Böylelikle hücre içi potasyum artar. Böylelikle potasyum sekresyonu artar. 96. Spermatoidler epididimde motilite kazandığından genital kanalların bundan sonraki bölümlerinde si l izlenmez, duktus epididimis yalancı çok katlı silindirik sterosilyalı epitel örtüsüne sahiptir yine düz kas hücrelerinden oluşmuş bir kas katı ileve çevrelenmiştir. Sterosilialı epitelin başlıca görevi resorbsiyondur . (Yaşlı spermleri ve testis sıvısını rezorbe eder) 97. Epididimde sentez edilen gliserofosfokolin , kadın genital sistemde meydana gelen sperm maturasyonunu (kapasitasyon) inhibe etmektedir. Sperm maturasyonuna kapasitasyon denir. Kapasitasyon, spermde akrozom yapısının oluşmasıdır. Akrozom , golgi organelinden oluşmaktadır. Akrozom içerisinde, tripsin benzeri akrozin denilen enzim bulunmaktadır. Bu enzimin görevi,

52


yumurta hücresinin etrafında bulunanzona pellusidayı yıkmak ve spermin yumurtaya girmesini sağlamaktır. 98. Semen sıvısına fruktoz ve prostoglandin koyan bez vezikula seminalistir. Spermler GLUT5 aracılıklı fruktoz alırlar. 99. Prostat sıvısında bulunan PSA, 30 KD ağırlığında serin proteaz aktivitesi olan proteindir. Spermi inhibe eden semenogelin adındaki maddeyi yıkarak, sperm motilitesini artırır. 100.NÖROHİPOFİZ • Nörohipofiz salgı hücreleri içermez. Nöron gövdelerinin myelinsiz aksonları bulunur. (paraventriküler, supraoptik) taşınması ve pars • Nörohipofizi al hormonların nervozada depolanmasında (Herring body) nörofizin adlı bir protein aracılık eder. • Nörohipofizde myelinsiz aksonlara pitusit denilen glial hücreler eşlik eder. 101. PARATİROİD Paratiroid bezleri 4 tanedir. 2 üst paratiroid 4. yutak cebinden 2 alt paratiroid ise 3. yutak cebinden gelişir.

Paratiroid bezin parankimasında iki tip hücre vardır. 1. Esas hücreler: Stoplazmik granüllerde parathormon içeren hücrelerdir. Glikojen inklüzyonlarıda

stoplazmada gözlenebilir. 2. Oxyphil hücreler:Oksil hücre özellikle puberteden sonra sayıları artar. stoplazmasında bol miktarda mitokondri içerdiği için H&E ile stoplazması asidolik boyanır. Bu hücreler gerektiğinde esas hücrelere diferansiye olabilirler. 102.Sirkumvallat papillalarında tat tomurcukları bulunur ve bu tomurcuklarEbner bezlerinin salgısı ile devamlı ıslak tutulur. Ebner bezi lingual lipaz salgılar.

103. CAJAL HÜCRELERİ • Gastrointestinal sistemde pace-maker aktivitesi gösteren hücre cajal hücresidir.

• Bu hücre BER (basic elektrical rhythm) sağlar. • Yıldız şeklinde mezenkimal kökenli bu hücrelerin multipl dalı vardır. • Dalları düğer düz kas hücrelerine dağılır. • Bu hücreden kaynaklanan tümörlere GIST (gastrointestinal stromal tümör) denir. • En sık midede yerleşir. C-kit onkogeni taşırlar. • Bu onkogen hücre yüzeyinde CD-117 kodlar. 104.Submukoza: Plexus Meissneri bulunmaktadır. Bu plexus gastrointestinal bezlerin sekresyon kontrolünden sorumludur. 105.Muskularis propria: Gerçek kas tabakasının bulunduğu tabakadır. GIS içeriğinin lümen boyunca iletilmesini sağlar. (Plexus Auerbachi) Pleksus Auerbachi, peristaltizmin regülasyonunda görev yapmaktadır.

106. PANETH HÜCRELERİ • Kriptaların bazal bölümlerinde yerleşmiş salgıladığı ürünlerle lüminal yüzeyi patojen mikroorganizmalara karşı koruyan hücrelerdir. • TNF-α, lizozim, defensin (kriptidin) olmak üzere 3 ana ürün sentezler. • Lizozim bakterilerin hücre duvarının geçirgenliğini arttırarak, defensin ise parazit ve bakterilerde membranlarında iyon kanalı açarak antimikrobiyal etki oluşturur.

107. YAĞ DEPO HÜCRELERİ (İTO HÜCRESİ) • Disse aralığında bulunurlar. • Sitoplazmaların lipid damlacıkları izlenen bu hücrelerin A vitamini (Retinoik ester) depoladıkları bilinmektedir. • fibrozis dönüşerek Karaciğer(kollagen-elastin sirozunda myofibroblastlara sentezi) yapmaktadırlar. 108.DİSSE ARALIĞI • Karaciğer lenfinin ilk oluştuğu yer Disse aralığıdır. • Disse aralı-ğında hepatositlerin mikrovillusları, sempatik sisteme ait myelinsiz aksonlar, tip III kollagen bulunur.


• Sirozda ise disse aralığında patolojik olarak elastik lifler bulunur. 109. SAFRA KESESİ • Mukozası tek katlı prizmatik epitel

ve lamina propriyadan oluşmuştur. • Epiteli bağ dokusu içine yaptığılamina propriyadayer alan çöküntülerRokitansky-Aschoff sinüsleri olarak bilinir. Safra keseside submukoza bulunmaz. • Kas katı oblik, sirkuler ve longitudinal düzenlemiştir ve bağ dokusu bölmeleri içerir.

110.Duodenumun distansiyonu ve duodenuma asitli kimus inhibe ile protein eder;yıkım enterogastrik ürünlerinin refl geçmesi eks (Sekretin, mide salgılarını GIP, CCK, peptid YY (enterogastronlar)) 111. Pankreatik enzimler • Proteazlar; (zimojenler) -

Tripsin (ojen) Kimotripsin (ojen) (pro) Karboksipeptidaz

Deoksiribonükleaz Ribonükleaz - Elastaz • Pankreatik α-amilaz • Lipaz, fosfolipaz A2, kolesterol esteraz, lesitinaz 112.Safra sekresyonunun kontrolü: Yağ asitleri, protein sindirim ürünleri, yumurta sarısı ve MgSO 4, CCK sekresyonunun güçlü stimulatörleridirler.

113. VİTAMİN B12 • Vitamin B12 asitte kolaylıkla bozulan bir vitamindir. Bu nedenle öncelikle tükrük bezindenkorunur. salınan R faktör ile bağlanarak mide asitinden • R-B12 kompleksi daha sonra duodenumda pankreatik tripsinojen ile ayrılarak mide parietal hücreleri tarafından salınmış olan IF ile birleşir. • Daha sonra IF-B12 kompleksi Terminal ileumdan reseptör aracılıklı olarak (pinositoz) emilmektedir. • Bu emilim için alkali pH, kalsiyum ve magnezyum da ortamda bulunmalıdır. • Karaciğerden yapılan transkobolamin B12‛nin kanda taşınmasını sağlar.

114. KOLESİSTOKİNİN - PANKREOZİMİN • Yağ ve protein yıkım ürünleriyle uyarılır. • Emilim olana kadar salgı pozitif feedback‛le devam eder.

• Enzim içeriği zengin pankreas salgısı sağlar. • Safra kesesini kasıcı etki yapar. • Sekretinin etkisini artırır. • Pankreatik mukozoya trofik etki yapar. • Mide boşalmasını geciktirir. • Enterokinaz salgılatır. 115. GASTRİN • Antrumdaki G hücrelerinden salgılanır. • Asit salgısını uyarır; azalan asit ile uyarılır. • Pepsin salgısını uyarır; peptidlerle uyarılır. • Kardiya sfinkterini kasar. • Barsak mukozasına trofik etki yapar.

53

• Yüksek düzeyleri insülin salgısını uyarır. • Vagus etkisi ile de uyarılabilir. • Asit artışı ile negatif feedback‛e uğrar. 116. SEKRETİN • Duodenumun asitle temasıyla uyarılır. • Pankreatik kanal ve safra kanallarının bikarbonat salgısını uyarır.

• Kolesistokininin etkisini güçlendirir. • Gastrin ve asit salınımını inhibe eder. • Midenin boşalmasını geciktirir. 117.• GASTRİK İNHİBE EDİCİ POLİPEPTİD Karbonhidrat ve yağ emilimi ile uyarılır. • Mide asit salınımını inhibe eder. • İnsülin salınımını stimüle eder. - Glikoza bağımlı insülinotropik polipeptid • Diğer barsak salgılarını da uyarır.

118. VAZOAKTİF İNTESTİNAL POLİPEPTİD • Tükrük bezlerinden rektuma kadar yayılmıştır. • Su ve elektrolit salgısını artırır. • Tükrük bezlerinin kan akımını artırır. - Bu etkisini asetilkolin ile birlikte yapar. • Kardiya sfinkterini gevşetir. • Mide asiti ve pepsini inhibe eder. • Safra kesesi kasılmalarını inhibe eder.

119. MOTİLİN • EC (Entero kromaffin) ve M hücrelerinden salgılanır. • Düz kasları aktive eder. • Gebelerin mide yanmasında düşük düzeylerinin etkin olması olasıdır. • Makrolid antibiyotikle r motilin reseptör agonisit olarak işlev yapıp peristaltizmi arttırırlar. Bu nedenle yan etki olarak diyare oluşturabilirler.Ayrıca

diabetik hastalarda otonom nöropati sonucu gelişen diabetik gastroparazinin tedavisinde kullanılırlar.

120. NÖROTENSİN • İleumda salgılanır. • Salgılandığı bölgede vazodilatasyon ve barsak

hareketlerinde inhibisyona neden olur.

• Emilimin kolaylaşmasını sağlar.

121. SOMATOSTATİN • Gastrin, sekretin, motilin, GIP ve VIP salgısını eder. kan dolaşımından daha yüksek oranda • inhibe Mide lümenine geçer. 122. GUANİLİN • Klor kanalına etkilidir. (Kistik fibrozis geninin kontrol ettiği kanal). Barsağa su ve klor sekresyonu oluşturur.Paneth hücreleri tarafından üretildiği

sanılmaktadır. Guanilin etkisini siklik GMP üzerinden gösterir. Hücrede c-GMP artışı lümene klor ve su sekresyonunda artma oluşturur. E. coli toksini (stabil toksin) guanilini taklit ederek sekratuar tip diyare oluşturur.

54


123. PANKREATİK POLİPEPTİD • Pankreas adacık PP hücrelerinden salgılanır, • Hipoglisemi ile uyarılır, • Kolesistokinine zıt etki ile pankreasta dinlenme,

safrada birikmek sağlar

124. GHRELİN • Mide boş kalınca salınmaktadır. Hipofiz üzereindeki reseptörü üzerinden GH salınımını uyarır. Ayrıca iştah arttırıcı etkisi bulunmaktadır. Bu nedenle midedin çıkarılması ghrelini azaltacağı için iştahı keser.

125. SUBSTANCE P • İnce barsak peristaltizmini arttırır. 126. BOMBESİN • Gastrin salınımını arttırır.

127. ENTEROGLUKAGON (GLP-1) • Mide asit salınımında azalma • Mide başalmasının inhibisyonu • İnsulin salınımında artış • Mukozada trofik etki oluşturur.

128. ENKEFALİN • Sfinkterlerde kasılma oluşturur. 129. Protein / lipid oranı en yüksek olan membran: Mitokondri iç zarı Lipid / protein oranı en yüksek olan membran: Miyelin kılıf‛ dır. 130. Hücredeki organellerin biyokimyasal markerları: • Endoplazmik Retikulum: Glukoz 6 fosfataz • Peroksizom: Katalaz ve ürik asit oksidaz • Golgi: Galaktozil transferaz,Glikozil N-asetil

transferaz

N a + - K + -ATP az , 5‛ nukleotidaz • Ribozom: Yüksek RNA içeriği • Mitokondri: Glutamat dehidrojenaz • Sitoplazma: Laktat dehidrojenaz • Lizozom: Asit fosfataz 131. Zarla çevrili olmayan organeller: • Plazma membranı:

• Ribozom • Nükleolus • Hücre iskeleti bileşenleri (mikrotübül, araflamanlar, mikroflamanlar) 132.İntrasellüler kalsiyumun en yüksek olguğu organeller:

133. Mitokondri DEMİR ve Endoplazmik retikulum‛ dur. • Demirin İncebarsakdan enterositlere alımı= • • • •

Kolaylaştırılmış transport (IRP) Hemoglobinin enterositlere alımı= Pinositoz Fe‛ in eritroid prekürsör hücrelere alımı= Endositoz Glukozun İncebarsakdan epitel hücre membranına geçişi= Sekonder aktif transport Glukozun enterositlerdenekstrasellülersıvıya geçişi= Kolaylaştırılmış transport

134. İntrasellüler sıvıda: • En fazla bulunan katyon... Potasyum • En fazla bulunan anyon... P- fosfat ve Organik anyonlar

• Extrasellüler sıvıda: • En fazla bulunan katyon... Sodyum • En fazla bulunan anyon... Klor 135. KALSİYUM ve MAGNEZYUM • Hücre membrandakinegatif yüklü proteinlerebağlanıp depolarizasyon iyonu olan Na girişini güçleştirir • Serum Ca ve Mg arttığında: Uyarılabilirlik azalır. • Serum Ca ve Mg azaldığında: Uyarılabilirlik artar. 136. Kasta, aksiyon potansiyelinin kontraksiyonu

başlatabilmesine aracılık eden en önemli iyon kalsiyumdur. Kas hücresinde aksiyon potansiyelini başlatan ilk olay ise hücre içine Na girişidir

137.Epitel hücrelerinin bağlantı birimlerinde bulunan zar proteinleri • • • • •

İntegrinler Desmoglein Kadherin Konneksin Okludinler

→ → → → →

Hemidesmozom Desmozom Zonula adherens Neksus Zonula okludens

138. ÇIPLAK SİNİR SONLAMALARI • Ağrı ve ısı duyusunu alırlar. • Merkel cisimciği: kılsız deride ve st.bazalede

(dermoepidermal bileşkede) görülür. Dokunma ilgili reseptörlerdir. • Meissner korpuskülü : dermiste papillalar içine yerleşmişlerdir. Dokunma duyusunu alırlar. Vater-pacini korpukülü: esas olarak dermiste özellikle parmak uçlarında bulunurlar, başlıca titreşim (vibrasyon) algılanmasından sorumludurlar 139.Rufni korpuskülü: ısı duyusunu alırlar. Krause korpuskülü: Soğuk duyusunu alırlar 140.Kas iğciği: çizgili kaslarda yer alan bir kapsülle çevrelenmiş özel kas lieri ve nöron bağlantılarından oluşmuş reseptörlerdir. Ekstrafuzal kas lierindeki uzunluk değişimini tespit ederek bu bilgileri omuriliğe iletirler. 141. Golgi tendon organı:esas olarak tendonun kasa yapışma yerinde bulunurlar. Kas iğciği ve tendon organları ekstremitelerin ve vücudun hareket ve pozisyonunun ayarlanmasında etkili olurlar. 142. Hücrenin hücreler arası matriks ileetkileşimini sağlayan transmembran yapıdaki adezyon reseptörleri:İntegrin‛ lerdir

143. • Epidermis ve deri ekleri: ektodermden • Dermis: mezodermden • Melanositler: nöral kristadan köken alır. 144.MİKST BEZLER • Mikst bezlerde seröz salgıyı lümene boşaltan, hücreler topluluğu olan Gianuzzi yarımayları bulunur. - Submandibular bezin bir kısmı


- Sublingual bezin bir kısmı - Solunum yollarının sero-mükoz bezleri

145. BEZLER • Merokrin bezler: Hücrede hiç sitoplazma kaybı

olmaz. Salgısını egzositozla boşaltır. (tükrük bezleri, pankreasın ekzokrin salgısı,ekrin ter bezleri) • Apokrin bezler: Salgı maddesi hücrenin apikalinde toplanır. Sitoplazmanın üst bölümü salgı ile birlikte atılır. (koltuk altı ter bezleri,meme bezleri ) • Holokrin bezler: Salgı maddesi hücrenin bütünüdür. (Yağ bezleri, gonadlar)

146. MYOEPİTELYAL HÜCRELER (BASKET HÜCR ELERİ) * Epitelyal kökenli ve salgı epiteli ile bazal membran arasına yerleşmiştir.!!. * Myoepitelyal hücreler aktin ve myozin flamanları içerirler.Salgı boşaltılmasında rol alır. 147. 2,3 DBG (Difosgogliserat) miktarını arttırarak Hemoglobinin oksijen afinitesini azaltıp, dokuya oksijen bırakılmasını kolaylaştıran faktörler yüksek irtifa, anemi, tiroid hormonlar ,anobolizan steroidler (testesteron).

148. KOLLAJEN • Bazal laminaya özgü kollagen Tip IV kollagen • İyileşme sırasında en çok Tip I kollagen • Granülasyon dokusunda ilk Tip III kollagen 149. Konjuktiva çok katlı silendirik, kornea çok katlı yassı epiteldir. Çok katlı silendirik epitel erkek üretrasında da bulunur. 150. Hücre bağlantı molekülleri olan zonula okludens, desmozom, zonula adherens yaıpısına giren protein kadherintanıyamadığı dir. Mutasyonlarında hücre yanıbaşındaki hücreyi için mitozla çoğalarak etrafını doldurmaya çalışır ve kanser gelişir (meme lobuler ca ve ailesel mide kanseri).

151. HYALİN KIKIRDAK • Vücutta en fazla bulunan kıkırdak tipidir. %40‛ı Tip II kollajendir. Fetüsün ilk iskeletini oluşturur. • Uzun kemiklerin eklem yüzeyi, Kostal kemiklerin

55

ventral ucu, Burun,Larinks,Trakea ,Bronşlarda bulunur 152. Osteoklastlar üzerinde KALSİTONİN RESEPTÖRÜ bulunur ve kan kalsiyumunu azaltmak için osteoklastları inhibe eder (Troid parafoliküler C hücresi tarafından sentezlenir) 153. Düz kas ve kalpteki pace-maker hücresinde (sinoatrial düğüm) depolarizasyon yapan iyon : kalsiyumdır. Çizgili kas ve noronda depolarizasyonu sodyum yapmaktadır. 154. GİP: insulin salınımı arttıran ve Ghrelin: GH salınımını attrıran barsak hormonlarıdır. Motilin reseptörü üzerinden peristaltizm arttıran madde makrolid antibiotiklerdir. CCK, sekretin ve GİP mide boşalmasını yavaşlatır (Enterogastrik reex). CCK ve glukagon iştah kesen barsak hormonudur (İştahı açan MSS Nt‛leri orexin, endorn, NPY, Ghrelin; kapatanlar ise leptin, somatostatin, oxitosin). 155. Hipoksi ve hiperkarbiye cevap olarak damarlar gevşerken. Pulmoner arterde kontraksiyon olur.

Akciğerlerin hipoksiye verdiği refleks yanıt: Vazokonstrüksiyondur. (Ventilasyon-perfüzyon dengesi). 156. Solunum yolunda bulunan APUD hücresi küçük granuler

hücredir. Eski adı Kulchitsky hücresidir. Küçük hücreli karsinom gelişiebilir. Müller hücresi retinada bulunan glial destek hücresi, pitiusit ise arka hipozde bulunan glia hücresidir. Pituisit arka hipofizdeki aksonlara desteklik yapar.

157. ZONULA OKLUDENS • Bağlantıların yoğun olarak bulunduğu yapılar: - GİS enterositleri, - Kan-beyin bariyerindeki endotel hücresi (Astrositler..) - Kan-timus bariyerindeki endotel hücresi( Retikulum hücreleri) - Kan-testis bariyerindeki sertoli hücresi - Mesane epitelyumi - Kesintisiz kapiller

56


Akciğer volümleri

158. DEMİR • Demirin İB‛dan enterositlere alımı= Kolaylaştırılmış transport (IRP) • Hemoglobinin enterositlere alımı= Pinositoz • Fe‛ in eritroid prekürsör hücrelere alımı= Endositoz • Glukozun İB.dan epitel hücre membranına geçişi= Sekonder aktif transport • Glukozun enterositlerden ekstrasellüler sıvıya geçişi= Kolaylaştırılmış transport yolu ile olmaktadır 159. KAS İĞCİĞİ • Gama deşarjı kas iğciğini inerve eder. Gama deşarjı artar ise kas iğciğinin boyu kısalır. Bu nedenle

daha kolay algılar. artar. Böylelikle Refleksler kasın canlanır, boyundaki kasınuzamayı tonusu sensivitesi artar. Kas iğciği kasın boyundaki uzamayı algılar. Golgi tendon organı ise tendonun gerilimini algılar . Tendon gerilirse kas kasılması inhibe olur. Derin tendon refleksleri monosinaptikdir.

160.DEPOLARİZASYON • İskelet kasında, nöronda depolarizasyon yapan iyon sodyumdur. • Düz kas ve pacemaker hücresinde depolarizasyon yapan iyon kalsiyumdur. • Myokard hücresinde depolarizasyon yapaniyon sodyum ve kalsiyumdur. • Kalsiyum ayrıca iskelet kasında troponin C‛ye, düz kasda kalmodiline bağlanarak kontraksiyon kenetini başlatır. • Kalsiyum nöronda presinaptik bölgeye girerek nörotransmitterin ekzositozla salınmasında görevlidir.

• girip Kalsiyumu iskelet kasında sarkoplazmik retikuluma çıkaran protein ryanodindir (defektinde malign hipertermi). • Bu işi myokardda ise fosfolamban yapar. • Kalsekestrin kalsiyumu S.R‛de depolar.

161. LENF NODU • KORTEKS: primer ve sekonder folliküller bulunur. B lenfosit bağımlı bölgelerdir. • PARA KORTİKAL ALAN: Korteksin folikül içermeyen derin bölgelerine denir. Lenf düğümlerinin T lenfosit bağımlı alanlarıdır.

** Postkapiller venül (Yüksek endotelli venül) içerir. ( T lenfositlerin kandan lenf düğümlerine geçiş yolunu oluşturur) • MEDULLA: Medulla kordonları ve medüller sinüsoidleri içerir. Venöz kan sinüsleri bulunmaz.

162. TİMUS • Endoderm kaynaklı primer bir lenfoid organ olan timusta * Germinal merkez (folikül ) bulunmaz. Lobüllerden oluşur. • Medulla:Büyük lenfositler • Hassal cisimcikleri (epitelyal kökenli yapılar) (*Nisan 1998) • Korteks: Küçük lenfositler

• Kan–timus bariyeri (perivasküler retiküler hücreler) 163. Nöropeptit Y iştahı açan hormondur. Yağ dokusundan salınan leptin hormonu ,hipotalamusda bulunan Nöropeptit Y‛yi baskılayarak iştahı keser. 164.Hipotalamus Çekirdekleri: • Lateral hipotalamus susama ve açıkma merkezi • Perifornikal çekirdek: Acıkma hiddet merkezidir . Ventromedial çekirdek doyma merkezidir , harabiyetinde obesite meydana gelir.

• Posterior hipotalamus: kan basıncı artışı, pupiller dilatasyon, titreme

• Dorsomediyal çekirdek: Gastrointestinal uyarma • Paraventriküler alan: Oksitosin salgılanması, • Medial preoptik alan: kalp hızının azalması, kan basıncının düşmesi, mesanenin kasılması,

• Supraoptik çekirdek: Vasopressin salgılanması, • Posterior preoptik ve anterior hipotalamik alan: Vücut ısısının düzenlenmesi, soluma, terleme ve tirotropin inhibisyonu

165. GIS HORMONLARI • CCK ve parasempatik safra kesesini kasar,oddi sfinkterini gevşetir. (Kolegog etki ), pankreasdan enzim salgısını yaptırır. • Sekretin, karaciğerden safra yapımına sebeb olur (Koleretik etki) ve pankreastan su ve bikarbonat salgısını yaptırır.

• VİP ve sempatik sistem safra kesesini gevşetir. • VİP su ve elektrolit sekresyonu yaptırıp ishal yapar.

• VIP alt özefagus sfinkterini gevşetir.


• GIP insülin salınımını arttırır. • Büyüme hormonu yaptıran ise ghrelindir. 166. Oral yolla alınan glukoz: İntravenöz verilen glukozdan daha fazla insülin salınımına neden olur .Çünkü oral yolla verilen glukoz GİP(gastrik inhibe edici polipeptit) salınımına neden olur .GİP ise insülin salınımına neden olur.

167. Osteoblastlar üzerinde: D vitamini, PTH ,IGF-1, Östrojen,Testesteron reseptörleri bulunur. D vit ve

PTH :osteoblastik aktiviteyide osteoklastik aktiviteyide arttırabilen hormonlardır.Hipokalsemide salınan PTH ‘nın reseptörleri osteoblastta olmasına rağmen etkisi osteoklastik aktiviteyi artırmak yoluyla meydana gelmektedir.

168.Osteoklastlar üzerinde ise Kalsitonin reseptörleri vardır. Kalsitonin , hiperkalsemi durumlarında :

Tiroidin parafoliküler C hücresi tarafından salınır ve osteoklastları inhibe ederek kemik yıkımını durdurur. 169. Kan hücreleri mezenşimal kökenlidir. İntrauterin

hayatın ilk 2-3. haftasında vitellus duvarında kan adacıkları ile hematopoez başlar.!! Karaciğerde 4-6.

57

184. KOLLAGEN MADDELER • Safra kesesinin kontraksiyonunu sağlayan

maddelerdir. • Kolesistokininkolegogbir maddedir,koleretikmaddeler safra yapımını arttıran maddelerdir. • Sekretin koleretik bir maddedir

185. Hepatositler ile portal alan arasındaki boşluğa MALL aralığı denir. 186. Retinada iç pleksiform tabakada, bipolar nöronlar ile ganglion tabakası sinaps yapar

187. Gap junctionın yoğun olarak izlendiği hücrelere örnek: Kalp kası hücresi, osteositler, visseral düz kas(uterus) ve kornea hücreleridir

188. Kalpteki en büyük çaplı hücreler: purkinje hücreleri,

Megakaryositler kemik iliğindeki en büyük çaplı hücrelerdir 189. Ara lamanlar: Desmin kas dokusunda, vimentin mezenkim dokusunda, sitokeratin epitel dokusunda bulunan ara filamanlardır. Tümör hücresi vimentin içeriyorsa sarkom, sitokeratin içeriyorsa kanser hücresi demektir.

haftada kan hücreleri görülmeye başlar 5. aydan sonra azalmaya başlar. Dalakta fetüsde 3. ayda kan yapımı 190. cGMP: cGMP‛yi ikinci haberci olarak kullanan hormonlar olur. Myeloid faz: 5. aydan sonra kemik iliğinde kan ANP, BNP, NO, Guanilin, E.Coli (Stabi toksin)‛dir. yapımı ile başlar. 191. Kalpte elektriksel iletimin en yavaş olduğu yer AV noddur. 170.Band hüc rele r: Normalde dolaşıma geçmeyen metamyelositlerin enfeksiyon sırasında dolaşımda SA nod → 0,05 m/sn görülmesine (sola kayma) bant hücreler denir. Atrium → 1 m/sn 171.APUD hücresi (Kromaffin, Argentofin) hücre nörokrin → 0,04 m/sn AV nod salgı yapar. Adrenal medulla aynı boyanma özelliğine sahiptir. His demeti → 1m/sn 172. Kluver-Bucky sendromu amigdala lezyonunda. Subtalamik → 4m/sn Purkinje lezyonda ballismus oluşur.

→ 1 m/sn Ventrikül 192.DERİ KATMANLARI epidididimde sterosilyalı epitelyum bulunur. • Epidermis yukardan aşağıya doğru şu tabakalardan 174. Diskus interkalaris kalpte bulunan bağlantıdır. Kalpte en

173. Korneada nonkeratinize çok katlı yassı epitel,

yavaş ileti AV nod, en hızlı ileti purkinje hücresinde oluşur. 175. Meme süt salgısı, serumen apokrin salgıdır. Yağ bezi holokrin salgı yapar. 176. NİSSİ cismini GER oluşturur. Herring cismi arka hipozde nörozinin yaptığı inklüzyondur. Sentrasiner hücre pankreasta bulunur 177. Desmozom str. Spinozumda bulunur. Eleidin str. Lusidumda bulunur Hemidesmozum hücreyi bazal laminaya ,mezenşime bağlar. Laminin veentaktin bazal laminada bulunan glikoproteinlerdir.

178. Hücrede en büyük organel: Nükleusdur ve vücûttaki en büyük nükleus: Spinal ganglion ve Oositler de bulunur

179. Glutamat dehidrojenaz mitokondrinin biyokimyasal sitomarkerıdır. Süksinat dehidrojenaz :Mitokondri iç membranında bulunan tek TCA siklus enzimidir.

180. Hücrede kalsiyumun en yüksek olduğu organeller: Endoplazmik retikulum ve Mitokondri

181. Mitozun metafaz safhasında kromozomlar ekvatorda toplanır.

182.Hücre bölünmesinde Interfaz safhasının G1 evresi sitoplazma hacminin arttırıldığı evredir..

183. Kas kasılması sırasında I ve H bantlarının boyu kısalır. Diğer bantların boyu değişmez

oluşur.

- Stratum Corneum; çekirdeksiz çok yassı, içinde

keratin ve lipide benzeyen bir boynuz yağı bulunur. - Stratum Lucidum;yalnızca eliçi ve ayak tabanlarında bulunur. Bol eleidin maddeleri içerir.

58


- Stratum Granulosum; 2-3 sıralı iğ şeklinde içinde

keratohyalin granülleri bulunan yassı hücrelerden oluşmuştur. - Stratum Spinosum; desmozom denilen protoplazmik uzantılarla birbirine bağlanmış 6-7 sıra poligonal hücrelerden oluşur. Bazı hastalıklarda (Örn, Pemgus) desmozomlar parçalanır ve epidermis dermisten kolayca uzaklaşır. - Stratum Bazale (germinativum); mitotik aktivite gösteren tabakadır ayrıca melanositler de bulunur.

• Dermis‛te; - Stratum papillare, epidermisin içine bir takım uzantılar yapar ve bu papillaların içinde kapiller şebeke bulunur.

- Stratum retikülare; kollajen ve elastik lier ağ şeklinde bir yapı oluşturduğu için, basınç ve çekme gibi mekanik etkilere dayanıklıdır.

193. KEMİK VE KARTİLAJİN KARŞILAŞTIRILMASI ÖZELLİK

KARTİLAJ

Destek Doku

Kondroitin sülfat, keratan sülfat, kondronektin, kondrokalsin. Mineralizasyon yok Hidrasyon yüksek (% 75)

Tip I kollajen (brokartilaj) Tip II Fibriller kollajen (hyalen ve elastik) Avasküler; beslenme Vaskülarite difüzyonla sağlanır Yok Sinirler İnterstisiyel ve Büyüme appozisyonel Düşük Tamir

KEMİK Kondroitin sülfat, keraton sülfat, osteonektin, osteokalsin, osteoporin. Hidroksiapatit, sitrat, bikarbonat, Hidrasyon azdır (% 7) Tip I kollajen(gergin kuvvet sağlar)

Yüksek vasküler Var Sadece appozisyonel

Yüksek Osteoprogenitor-evet Osteoblastlar-evet Osteositler-hayır Osteoklastlar-hayır Kondrositler arasında Osteositler arasında junction yok gap junctionlar var. PTH; 1,25-(OH)2 T3, T4, testosteron, Vitamin D; kalsitonin; GH, kortizon, GH; Östorojen; hidrokortizon, östradiol Androjen; T3, T4, kortizol Kondrojenik-evet Kondroblastlar-evet Kondrositler-evet

Mitoz Bağlantı Hormon etkisi Vitamin etkisi

N/A

Vit D,C, ve A

-

Çizgilive düz kas, Kan hücreleri, Kalp Damar, Böbrekler, Gonadlar ve boşaltım yolları, Böbrek üstü bezi korteksi ve dalak

• Endodermden orjin alanlar: Solunum sistemi epiteli, sindirim kanal epiteli ve türevleri (KC, pankreas), Tonsil, tiroid, paratiroid, timus parankimi, mesane ve üretra epitelinin çoğu, östaki borusu ve orta kulak boşluğu 195. Dalak‛t a T hücres i: Sentral arter çevresindeki bulunur. B periarteriyel (PALS) Makrofaj: hücresi: Beyazlenfatik pulpadakılıfta nodüllerde, Marjinal zonda bulunur. 196. Özefagus kanseri: Seroza bulunmadığı için özefagus kanserleri çok hızlı mediastendeki komşu organlara yayılım gösterir. Özefagus kanseri en sık orta 1/3 lük kısımda yerleşir. Histolojik tipi ise epidermoid karsinomdur.

197. Sertoli hücresi: Sertoli hücresi testiste seminifer tüplerin etrafında bulunan hücredir. Fagositoz, androjen bağlayıcı protein, inhibin, MIF ve kan testis bariyerinden sorumludur.

198. HORMON DUYARLI LİPAZ • Büyüme hormonu lipoliz yapmasının sebebi, yağ dokusunda bulunan hormon duyarlılipazı aktive etmesidir. Hormon duyarlı lipazı aktive eden

diğer hormonlar: glukagon, tiroid hormonları, katekolaminler, kortizoldür. 199. HİPERKALSEMİ • Toplumda hiperkalseminin en sık nedeni

hiperparatiroidi iken, • Hastanede yatan hastalarda en sık sebep tümör kemik metastazlarıdır. 200. Potasyum tüplerden hem geri emilip hem de sekrete edilen tek iyondur. Tek organik madde ise Ürik

asittir. 201. Nissl cismi ve kromatoliz: Nöron stoplazmasında bulunan granüllü endoplazmik retikulum, nissl cismini oluşturur. Akson kesilerinde bu cismin sayısı azalır. Bu olaya kromatoliz denir. 202. Merkezi sinir kılıarı: Beyni en dıştan örten zar duramaterdir (epinöriuma karşılık gelir). Duramater altında kortikal sulkusların üzerinden geçen araknoid zar (Perinöriuma karşılık gelir). En içte ise sulkusların içini döşeyen piamater (endonöriuma karşılık gelir) bulunur.

İD:03t043

194. GERM KATMANLARINDAN GELİŞEN YAPILAR • Ektodermden orjin alanlar: -

MSS, Periferik sinir sist., Duyu organlarının duyu epiteli, Epidermis ve deriekleri, Hipoz, Diş minesive bazı organların epiteli (parotis vb.)

• Mezodermden orjin alanlar: - Bağ dokusu, - Kıkırdak ve kemikler,

203: KORNEANIN TABAKALARI Tabaka

Özellik

Kornea epiteli

Korneanın ön yüzü (havayla temas eden) nonkeratinize çok katlı yassı epitel. Bir çok serbest sinir sonlanması yüksek regenerasyon kapasitesi bulunur.

Bowman membranı

Epitelin bazal membranıdır.Hasarında rejenerasyon olmaz


Stroma Descement membranı Kornea endoteli

Korneanın en kalın tabakası Endotelin bazal membranıdır. Korneanın arka yüzünü (akoz hümorale temas eder) döşeyen tek katlı yassı epiteldir. Kornea ve aköz hümör arasındaki metabolik alışverişten sorumludur.

204. EKG • P dalgası

59

213. Mezengial hücreler RES‛e ait makrofajlardır. 214. Büyük tip arterlerde T.medialarındaki en belirgin yapı elastik lierdir. T.adventisyalarındaki en önemli yapı vazovazorumdur 215. İnsülin lipoprotein lipazı aktive eder. İnsülin hormona duyarlı lipazı inhibe eder.

216. Albumin, prealbumin, transferin negatif akut faz proteinleridir. 217: BEYİN KESELERİNDEN GELİŞEN YAPILAR

⇒atriyum

depolarizasyonu (ventrikül diyastolünün son bölümü);

⇒ ventrikül depolarizasyonu, • T dalgası⇒ventrikül repolarizasyonu sırasında ortaya çıkar. • P-R ya da P-Q aralığı ⇒atriyum kasılmasının başlangıcından ventrikül kasılmasının başlangıcına kadar olan süreyi gösterir(~0.16 sn). • Q-T aralığı⇒ventrikülün kasılma süresini belirtir (~0.35 sn). • ST aralığı Ventrikül depolarizasyonu ve repolarizasyonu arasındaki 0,43 sn‛den küçüktür/ süredir. İzoelektrik hattan 2 mm sapması patolojiktir 205. Hücre içi ve dışı arasında en büyük konsantrasyon farkı olan elektrolit kalsiyumdur. Ekstrasellüler kalsiyum, intrasellüler kalsiyumun 10.000 katıdır. 206. Fotonların etki mekanizması (görme) cGMP azalmasıdır. 207. Periferik rezistansın esas belirleyicisi Arteriollerdir. 208. Kasın sitoplazması: Sarkoplazma E.Retikulum: Sarkolazmik retikulum Hücre membranı: Sarkolemma Tek kas lifini çevreleyen: Endomisyum. Bir grup lifi çevreleyen: Perimisyum. Dıştan tüm kası çevreleyen:

• QRS dalgası ya da kompleksi

Epimisyum 209.Ryanodin: Kasta S.retikulumda bulunan reseptör

(kalsiyumun sitoplazmadan sarkoplazmik retikuluma geri almından sorumlu...Riyanodin gen defekti sonucu Genel anestezikler ile hastada Malign hipertermi meydana gelir.Tedavide Dantrolen kullanılır.) Kalsekestrin: S.retikulumda kalsiyumu bağlayan protein Parvalbumin: Ca++ kontrasyonu fazla ise sitozoldeki Ca++ bağlayan proteindir

210.Spirometre ile ölçülemeyenler: • Rezidüel hacim • FRC (Fonksiyonel rezidüel kapasite) • TAC (Total Akciğer kapasitesi)

211. CO2 oranı en yüksek → alveol havası CO2 oranı en düşük

→

inspirasyon sonrası ölü boşluk

212.Titin: miyozini Z diskine tutturan proteindir. Sarkomerin aşırı gerilmesini önler

Sekonder beyin kesesi

Duvarından Lümeninden

Kraniyal / spinal sinir

Telensefalon

Serebral hemisferler

Lateral ventriküller

Olfaktör

Diensefalon

Diensefalon (talamus, hipotalamus, nörohipoz, epitalamus, epiz) (*Eylül-2002)

3. ventrikül

Optik (*Eylül-1996)

Mezensefalon

Mezensefalon

Akuaduktus serebri (Sylvii)

Okulomotor, Troklear

Metensefalon

Pons ve beyincik (alar plak)

4. ventrikül üst yarı

Trigeminus, Abdusens, Fasiyal, Vestibulokohlear

Miyelensefalon oblangata

Medulla

4. ventrikül alt yarı

Glosofaringeus Vagus Aksesoriyus Hipoglossus

Beyin keselerinin distalinden

Medulla spinalis

Kanalis sentralis

- SPİNAL SİNİRLER

218. İnsülin sekresyonunu en fazla artıran aminoasit lösin • GH salınımını en fazla artıran aminoasit arjinin

219. D vitamini 25 hidroksilasyona karaciğer endoplazmik retikulumunda 1 hidroksilasyona böbrek mitokondrisinde uğrar.

220. Sirkümvallat papilla sayıca en az ancak tat cisimciklerinden en zengin papilla tipidir. 221.Langerhans hücreleri epidermisde str. spinosum da yer alır.

222. Özefagus ve rektumun serozası yok! 223. Gianuzzi yarımayları mikst bezlerde bulunur.

Submandibuler ve sublişngual bez de mikst (seröz ağırlıklı) bezlerdendir.

224. Santral arter : Dalak‛ta Santral ven : Karaciğer‛de Santral kanal : Medulla Spinaliste bulunur.

225. Von Ebner Bezleri: Dildeki papilların tabanında bulunur.Tükrük lipazı sentezler. Brunner Bezleri : Duodenum‛da bulunur,mukus salınımında rolü vardır. 226. Oksitosin,hipotalamusta paraventriküler nükleuslarda sentezlendikten sonra nörozin-I ile taşınır. 227. PANETH HÜCRELERİ • İnce barsakta bulunur. • Protein polisakkarit kompleksi sentezi yapan ekzokrin seröz hücrelerdir.

60


• Lizozim enzimi içerirler. • Lizozim antibakteriyel aktiviteye sahiptir

ve barsak florasının kontrol edilmesinde önemli bir rolü vardır. 228. Marjinal zon: Dalak‛da kırmızı pulpa ile beyaz pulpa arasındadır. Makrofaj bulundurur. Dalakta aktif fagositozun olduğu yerdir. 229. Clara hücreleri: Bronşiollerin epitelinde bulunur. Bronşial yüzü koruyan glikozaminoglikonları ,bronşial sürfaktanı salgılar. 230. Kastrasyon hücreleri: ön hipozde Pitusit hücreleri: arka hipozde izlenir. hipoze 231. supraoptik DH: hipotalamusdan salınır.nörozin II ile taşınır nükleustan 232.Hofbauer hücreleri: Plasental villüslerde bulunan özelleşmiş fetal fagositlerdir.

233. Fetusta kanın en kirli olduğu damar Umblical arter değil VCS‛dur. 234.KAN HÜCRELERİ HAKKINDA ÇOK ÖNEMLİ BİLGİLER!!! Lökositler: Nötrofil(sayıca en çok olan),eozinofil,baz

ofil(sayısı en az olan), lenfosit,monosit (en büyük olan ve dokuda makrofajlara dönüşen) * Trombositlerin babası megakaryosittir(en büyük kemik iliği hücresi) * Granülositlerin babası myeloblasttır(myeloblastpromyelosit-my elosit-metamyelosit-bant şeklinde ilerler) * Metamyelositte mitoz son bulur. * Metamyelosit fagositoz yeteneği olan ilk elemandır. Myelosit spesifikgranülositlerin granüllerin oluştuğu ilk elemandır. ** Ayrıca myelosit eozinofil-bazofilnötrofil diye ayrıldığı evredir!!! * Eritrositlerin babası eritroblastlardır * Lenfositler lenfoblastlardan gelişirler

235. Dikkat → Umbilikal ven ile arteri karıştırmayın!!! BAZI FETAL YAPILAR ve ERİŞKİNDEKİ KALINTILARI •

Umbilikal arter..........................- Lateral umbilikal ligament ve medial umblikal katlantılar

• • • • • •

•

Umbilikal ven ...........................- Lig. Teres hepatis Ductus arteriosus ....................- Lig. Arteriosus Ductus venosus .......................- Lig. Venosum Urachus (Allantois) ..................- Median umbilikal ligament Nucleus pulposus .................... - Notokord Gubernakulum ...................... - Erkekte…Gubemakulum testis - Kadında…Overin round ligamenti Mezanefrik tübüller .................. - Erkekte… ductuli eferentes - Kadında… epoöforon, poraöforon,

• Gardner kanal kisti Paramezanefrik duktus............ - Erkekte… appendiks testis - Kadında…uterus, fallop tüpü, morgagni kisti • Sinüs Tüberkülü....................... - Erkekte…seminal colliculus - Kadında…Himen • Labioscrotal kabarıntılar .......... - Erkekte… Scrotum - Kadında… Labium majus pudendi

236.Organeller ve enzim içerikleri • Lizozom à Asit fosfataz, Elastaz, karbok-

• • • • •

sipeptidaz, hiyalüronidaz, nöraminidaz, ribonukleaz, Deoksiribonukleaz, Fosfataz, Arilsulfataz, Kollajenaz, Katepsin, Glikozidaz, Mitokondrià gluatamat dehidrojenaz Düz yüzlü endoplazma retikulumunda àGlukoz 6 fosfataz Peroksizomda àÜrik asit oksidaz ,katalaz Golgi àGalaktozil transferaz, Glikozil N-asetil transferaz Plazma membran ı à Na+-K+-ATP az , 5‛ nukleotidaz

237. Mononükleer fagositer sistem‛e ait bazı hücreler: • Kan à Monositler • Gevşek bağ dokusu à Makrofaj (histiyosit) • Böbrek à mezengial hücreler


• • • • • •

SSS Deri Karaciğer Akciğer Kemik Sinoviyum

Mikroliya Langerhans hücresi à Kupffer hücreleri à Alveoler makrofajlar à Osteoklast à Sinüzoidleri döşeyen hücreler àKırmızı pulpa makrofajlar

à à

• Dalak

238. Glikozaminglikanlar: • Vücutta en fazla bulunan glikozaminoglikan kondroitin sülfattır. • En heterojen GAG keratan sülfattır. • En kısa zincire sahip glikozaminoglikan kondroitin

sülfattır.

• Tek sülfatlanmamış glikozaminoglikan hiyaluronik

asittir.

• Bağ dokusu ara maddesinde heparan sülfat

bulunur. Kondroitin - 4 sülfat → hiyalin ve elastik kıkırdakta, Kondrotin -6 sülfat ve dermatan sülfat → tendon, ligament, dermis‛te,

Heparan sülfat

→

karaciğer, dalak‛ta yaygın olarak

bulunur.

239: Hücre tipleri veya tümörlere özgül ara filamanlar ARA FİLAMAN

HÜCRE VEYA TÜMÖR ÖZGÜLLÜĞÜ

• •

61

burun, larinks, trakea, bronşlar à Kulak kepçesi, dış kulak yolu, östaki borusu, epiglottis, kuneiform kıkırdak Fibröz kıkırdak à İntervertebral disk, simzis pubis, tendonların kemiğe yapışma yeri

Elastik kıkırdak

242. KEMİK HÜCRELERİ • Osteoprogenitör hücreler dönüşür

à

Osteoblastlara

• Osteoblastlar

à Kemik yapımından sorumlu - Osteoid yapımını (Tip 1 kollajen, proteoglikan, glikoprotein yapımını) sağlar - Alkalen fosfataz içerir - Osteositlere farklanır • Osteositler à Osteoblastlardan farklanır - Kemik matriksinin devamlılığını sağlar • Osteoklastlarà Monositlerden gelişir - Kemik rezorbsiyonundan sorumludur, hidroklorik asit ve proteolitik enzimler salgılar.

243. SARKOMER YAPISINDA VE KAS HÜCRELERİNDE YER ALAN BAZI ÖZEL PROTEİNLER • Titin: Sarkomerin aşırı gerilmesini önleyen kalın

filamanların yapısında bulunan miyozinin her iki tarafında bulunup miyozini Z diskine tutturanhelezon yapılı proteindir. • alfa-aktinin: İnce filamanları birbirine paraleltutan ve Z çizgisine tutturan çomak biçimli proteindir.

• Nebulin: İnce filamanları Z diskine tutturan, elastik olmayan bir proteindir. alfa-aktinine yardımcı olur.

Sitokeratin

Epitel hücreleri Epitel kökenli tümörler (skuamöz karsinom, adenokarsinom)

• Miyomezin: Kalın filamanları M çizgisine bağlar. • Tropomodulin: Aktine bağlanır. Sarkomerdeki aktin

Vimentin

Endotel hücreleri, vasküler düz kas, broblastlar, kondroblastlar, makrofajlar. Mezenşimal tümörler (brosarkom, liposarkom, angiosarkom, kondrosarkom, osteosarkom)

• C proteini: M çizgisinde miyomezin gibi miyozini

Desmin

İskelet kası, nonvasküler düz kas Kas tümörleri (rabdomyosarkom)

Nörolaman

Nöronlar

filamanlarının boyunu ayarlar. bağlar.

• Desmin: İkimiyofibrilin Z çizgileriarasında uzanarak Z çizgilerini birbirine bağlayan birden çok iplikçiği bulunan bir proteindir.

• Plektin: Desmin filamanlarını birbirine tutunduran

Astrositler, oligodendrogliya, mikrogliya, Glial briler Schwann hücreleri, ependimal hücreler ve asidik protein pitüisitler. Gliya hücrelerinden köken alan (GFAP) tümörler

proteinlerdir.

• Riyanodin Reseptörleri:

Kasta, sarkoplazmik retikulum zarında bulunan kalsiyumkanalreseptörüdür. Sitoplazmaya kalsiyum serbestleşmesinden sorumludur. Malign hipertermide bu reseptörler doğuştan mutasyonludur ve vücut ısısı ölümcül düzeylere kadar yükselebilir.

Çekirdek zarının iç yaprağında- tüm hücrelerde

Lamin A, B, C bulunur

İD:03t039

240. BAZI ÖNEMLİ KOLLAJENLER • Tip I à Deri, kornea, tendon ve kemik • Tip II à Kıkırdak • Tip IIIà Düz kas, damar duvarında • Tip IV àBazal membranda • Tip V à Plasenta bazal membranında bulunur. 241. •

Hiyalin kıkırdak

à Uzun kemiklerin eklem yüzü (eklem kıkırdakları), kostal kemiklerin ventral ucu,

++

• Ca ATPaz Pompası: Sarkoplazmik ++retikulumdan salınarak sitoplazmaya geçiş Ca pompalayarak uzaklaştırır.

‘u geriye

• Kalsekestrin: Endoplazmik retikulum içinde kalsiyumu

bağlayarak depolanmasını sağlayan proteindir. ER‛nun ++ Ca depolama kapasitesini 40 kat arttırır.

•

αβ -kiristallin:

Desminlerle ilişkili bir ısı-şok proteinidir. Bu ara flem anların stres sonucu hasar görmesini önler.

• Distrofin: Laminin (eksternal laminada bulunur)

ile aktin filamanları birbirine bağlar. Bu proteinin eksikliğinde X‛e bağlı kalıtsal bir hastalık

62


olan Duchenne‛in musküler distrofisi görülür. Miyofilamanlar ve çevre doku arasında bağlantı kesildiğinde kas işlevi bozulur.

• Miyoglobin: Kasta oksijen depolayan proteindir. • Oksijen afinitesi hemoglabinden fazladır.

TEK TİP OTONOM İNNERVASYONA SAHİP YAPILAR SEMPATİK

244.BOS SIVISI İÇERİ ĞİNİN PLAZMA KARŞILAŞTIRILMASI • BOS değeri plazma değerine eşit olanlar Cl-, HCO3-, Osmolarite

İLE →

Na+,

• BOS değeri plazma değerinden

→ K+, Ca ++, Glukoz, Kolesterol (Çok düşük),düşük olanlar Protein (Çok düşük) • BOS değeri plazmadan yüksek olanlar → Mg++, kreatinin

245. NÖROGLİA HÜCRELERİ Nöroglia hücreleri 4 kısma ayrılır: • ASTROSİTLER - Glial hücrelerin en büyüğüdür. - Fibröz astrosit (beyaz cevher) - Protoplazmik astrosit (Gri cevher) ü

MSS‛deki hasardan sonra, hasar yerinde astrositler prolifere olurlar ve skar dokusu oluştururlar. ***(gliozis)***

ü

Astrositler ve oligodendrogliyalar birlikte makrogliya olarak değerlendirilir.

• Gözde radial kaslar (α1) • Ekrin ter bezleri (lier sempatik, fakat ileti ve reseptör kolinerjiktir) • Apokrin ter bezleri (α) • Ventrikül kası (β) • His-Punkinje lieri (β)

PARASEMPATİK • Gözde sirküler kaslar Gastrointestinal sistem (baskın olan parasempatiktir) • Parotis •

• Dalak kapsülü (α1, β2) • Arter ve venler (parasempatikler sadece dış genital organların erektil yapılarındaki damarlarda belirgin aktivite gösterirler) • Vezikula seminalis / Vas deferens (α1 → ejekülasyon) • Karaciğer (α1, β2) • İskelet kası (β2) • Yağ dokusu (α2, β1, β3) • Pineal bez / Nörohipoz (β) • Trombositler (α2)

247. Üçüncü ventriküle özgü ependimal hücrelere: Tanisit denir. 248. BÖBREKTE SENTEZLENEN MADDELER:

• OLİGODENDROGLİYALAR - Astrositlerden küçük hücrelerdir. - Oligodendrogliyalar yaygın olarak yani hem gri

cevher hem de beyaz cevherde bulunur. - MSS‛de myelin yapımından sorumludur. - Fonksiyon bakımından P S S ‛indeki Schwann hücrelerinin anoloğudur. Ektodermden gelişir. • MİKROGLİALAR - Mikroglialar beyin makrofajlarıdır. - Beyinde hasar olduğunda mikroglialar fagositozundan sorumludur.

246. Tek tip otonom innervasyona sahip yapılar

debrisin

- En küçük glial hücrelerdir. - Ektodermden değil, mezodermden gelişirler.

• EPENDİM HÜCRELERİ

• Renin (jukstaglomerüler ya da epiteloid hücreler) • Anjiyotensin-1 (Renin tarafından) • Anjiyotensin-2(ACE tarafından; böbrek ve akciğerde endotel hücrelerince) • Vitamin D3 (1,25 dihidroksikolekalsiferol) • Prostoglandinler, sitokinler, (intraglomerüler mezanjiyal hücreler, podositler) kollajen, ekstraselüler matriks bileşenleri, endotelin • Eritropoeti n (iç korteks ve dış medulladaki interstisiyel hücrelerden (Gormatight hücresi) hipoksiye yanıt olarak salınır)

249. GÖZDEKİ BEZLER • Moll bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan apokrin ter bezleridir.

- MSS‛deki iç boşlukları döşeyen bu prizmatik epitel hücreleri de nörogliyalar içinde değerlendirilir.

• Zeis bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan

- Ventriküller ve spinal kordu döşer.

• Meibomian bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine sebase bezlerdir.

küçük sebase bezlere verilen addır.

250. KAN HAVA BARİYERİ BİLEŞENLERİ • Surfaktan: veoyüzey gerazatarak koabe omasını

önleyen, tip II alveol hücreleri tarafından salgılanan lipidden zengin (fosfolipidler ve çeşitli proteinler) salgı

• Tip-I alveol epiteli (yassı) sitoplazması • Tip-I alveol epiteli bazal laminası


• İnce brdoku aralığı boşuğu bazı bögeerde bazaamnaar kaynaşır ve bu boşluk bulunmayabilir) • Kapiller endoteli. Kapiller bazal laminası

251. İNTERSELÜLER BAĞLANTILAR • Sıkı bağlantı bölgesi (Zonula Ocludens): - Zonula ocludens en yüzeyde olan hücre bağlantısıdır. - Esas fonksiyonu epitel hücreleri arasından her iki yöne doğru madde geçişini engellemektedir. - Geçirgen olmayan bağlantılardır. - Bant şeklinde hücreyi tamamen sarar.

• Ara bağlantı bölgesi (zonula adherens); - Hücreyi sarar ve komşu hücrelerin birbirine bağlandığı krini verir. (Membranların dış yüzleri birbirleri ile kaynaşmaz.) - Kadherin molekülü ile b ağlantılar oluşturulur.

• Nokta desmozom (Macula adherens): - Hücre yüzeyinde disk şeklinde bir yapıdır. - Komşu hücrenin yüzeyindeki buna özdeş bir yapı ile bağlantı kurar. - Derinin çok katlıyassı epitelinde yalnızca desmozom tipi bağlantı bulunur.

• Gap junctionlar - Hücreden h ücreye ele ktriksel ile timi sağlayan bağlantı yapılarıdır. - Bunu iyon ve hormon alışverişi ile yapar. Epitelin bazal yüzünde - hemidesmozom denir. görülen desmozomlara ise

63

03_Fizyoloji

Recommend Documents