Π,ριε x6με να EΙΣAΓΩΙΙKA 1. To ιoτoριι6 υπ66αθρo
9 t4 t5 18 23 26 29 34 37 42 +ι
53
Dι
6. Tα δριilμενα
58 6Ο 61 67 76 7
7. ι].
80 8Ο
q
1Ο. 11. 12. ta
ΣΙΙMEΙΩΣEΙΣ BΙBΛΙoΓPAΦΙA
81 83 81+ 87 91 99 105
EΙ ΣAΓΩΓΙ K A 1. To ιστoρ ι 2 1 6 υπ 6 6 αθρ ο Eiναι γνο-loτ66τι oτoν Eλλαδιx6 aaηo xαι eυρ'Jπeρα oτo γ'οlρoτoυ Α,ιγαioυxατd' τα ιoτoριxα aρ6νιατελorjνταν τεooερα 6αoιxα μυoτdρια: Tα Κα6etρια' πα Διoν'3oLα'τα oρφιxα 1ια|πα Eλευoiνια. Tα τελευταiα θεωρoιiνταLy.αL τα τι6 oηψανπιx&.TΙLρα ατ6 αυπα 6ψωq, ψυoτ:/1ρια τε.λoιiντανgε πoλλ6q αλλεg περιoγ[q τoυ Eλλαδιxoιi ιαL ν"ηoιιbτtxoν 7"ιbρoυ,α)')'& εtγαν τoτιx6 γαραxτ^i1ρα. Tα τiooeρα πρωπα ηταν πανελλαδιxη<εμ6dλειαq.o Παυoαν[αq oπιq Περιηγηαειq τoν αναφLρetαε x&Θε τ6τo xαι x&πoιo ,coυ eτcLμυoτl1ριo,τLα πα oπoiα λ6ει 6τι ,oμι,.lg, η eυot'6ειαδεν πρtτeι να απaxαλ6ιpειτι γιν6ταν. ταρα την αυστηρη oιωπη πoυ eπξ6α}'αντα LεPατεtατoυ μυoι}oανιαL τeλoιjααν τα ψυoτi1ρια'τ|α xα Eλληνιxοt μυoτ{ρια γνο.lρiζoυμε περιαo6τeρααπ, 6qα ξJρoυμε για τ, αν&λoγαμυoτ\ρια ατιζ ctλλε
Lφπαoεaη Στoν x6oμoτoυAιγαioυ,η.τρ:φoπαiατ'ωγη λoio.,..ρi τα τιiλη τηc'7ηζ τραιπuιi1ατ,b τηι. ιη."ρa υAoiα6πoυ
;:{;;l.;i".. lι,oρ,"".,""a-"1.|,:.Υ,::" αoαν πLρ xoινωνiα τξ-Ψ.oπ!P τυγμενη .Eil.αδ,x6 ανεπ τηPxe iγ,Τ.1i μeταφ6ρoνταq . την 1δρo
oτo Aιγαio χαι στoν
τηc xαλλιθ ρ^r,,o,'ι7 τpαιπιxi1 γ:'.γ,:χ;:, ;,i:f.x. λ.o γo,,μ.,τ]^μιμητιxη Ι:γ::,::
αε πλτ]ν αιo,.Lαδιαμopφωμ6,o 'α"γ.ρoπιιiry::l,6,",no To..t:o"τ]ριαπoυδιαΔεν υπηρ11α
φλμωη
ρημoρφi.Ι{ xιiθε"o,,.,t'1 τηζγηζ με τηνε.ooγ,γη"11^:,9::PτeΨζ μoρφιbνεται ,toτΓ'L1ια μιμητιxη ψα1eLαψ, "::::.
"η ρ,1,i ;;;''b*;u-ε JJil#::: χαι την &νoιξη,γιατ}:#J,ffi#il.}:: ε,ρ"1η.,ln:.,]?:ξ..1.l, αoιei' xαι
γouiμ.,d
1 ιπιιi1α,lπi1.εooφ*iιio,, "ητLραoe ατo Aιγαio α.τcooυo. τραιπιιi1 ,tooφoττα.ρα'τωγιχη -"".gι. Aπo
Aoiαq. τηcΙ!tιxρ&c. ;,.,:;;j1Ι ltι.l-. x{f τη<1,ατ6τooημεριν6 :",*i;;;&* περν&ει γ]"f^1: ;;";;';;,, dnol"l"" Ψ*, oποiα-o1εδ6" oPιοι Kυxλ&δ,<ια.L Lφπανeωζ τα
;tr. ft"*J #iηi.:*:Τ;:}1i} ;;fr Jtr#[l[fu u"i'u,), i}Ι ;;.; il;*ρ (tχfJiilffiδ }:,}::ιT io, τι< μ,-",.j κρη "η
ιιγ ιι6ζ πoλιτι θ1ει εντoπιαo.ι o,o,,",γ ψ^: : P-1φ:παρ'α.γ otι,oψ6απ6πατελ.,i ,,.
6 αμ6cμε εντυπωσιαχ
1,i! i.l xανoνιxτ] π6λη με ιερα. ouuLxr;,o o., γι,,"o,, ,.o,, περ-
να o onono,iLpo λu.6η.!o:::"ραγωγt Eiναιφυαιx Στη Aιγαio. oτo απo,.e1lL νriειoτη NΔ Mιxρ& Ao{αxαt πε. την απ6 -ττεoν&ει BΔ Mιxρ&Aoio η τρoφoπαραγωγη πoυτ6τεδ., ,π,]ρ1ι ":!,Po-:. ριo1ητoυEλληoπ6ντoυ
1λιετiαg
Λιγαioυ ιαL η ττPα'Lτtιi1πηc γoνιμιx{q μιμητιxd< [Lατ:i.αζ 1τoνoυνδυ&,ζεταιμε τιζ xαλλιεργητιιLq ανα.γxes..Eiναι δηλαδτj Lνα ι&πoto εiδog μυατηρioυ, αλλιi δεν υπdρ1ει io1,ρ6 ιερατei.oπoυ θα επι6ιiλει τη διxτj τoυ θκo'6ψλ "o αυτιbν τηρobνπαιxαφρααη.Στην-τθλεoη των μυστηρiων τα ,i,.q ,.io,ρ σηζ ια| νηoτειcbν,τελo'jνται rcpoπeλeoτ|eg, τηζ Στιq υπ66αΘρo. ιo1gυρ6 χ6ρεζ δριi-lμενα,αλλ& 1ωρiq τα πανtaγυρα ιιθoη. Aνατoληi δημιoυργo'iνται "γρ$ργoρα στη τoυζ γνιboη. Aυιeρατεi.απoυ oτηρiζoυν τη δ'iναμτ] Θα ,n,ξeρ^γαoτobντoυζ πoλιlπλoxoυg μιiθoυζ 1τoυα7τo"& dioη τLα aα δριilμενα. Στo 1ιilρo τηc M6oη< τελoι1ν "η xαλλι6ργεLα aηζ AνατΦq η Ιlc L?xeται μα(i με "ηl'. Στη ξθλιξη γo,,μ.,,jc μιμητιxτiq ψα"γεiαloεμυoττjριo. "ηc ιαΘoxαc oμαδιxθq e|ναt M6oη AνατoΜ oι xαλλι6ργercg δηγo6νται απ6 τo ιeραπeio. Στην Aiγυπ πo αυτ6 πoυ xαθoρiζει την a?oφo1ταPατωoι πλημμ6ρεζ τoυ Nεiλoυ. Και τo ιeραπeLoe[ναt εiναι γη λu.6 nou γ,.ρiq.. π6τe tρaoνπαι oι πλημμ'iρεg τoυ Nεiλoυ, τoυ ζωoδ6τη θεoιi τηc x,b?αc, ενιil oτη Mεooπoτατo νερ6 _ αυτ6 λ6ει μiα η γη 6.γαi'νειxυριoλεxτιx& απ6 <Γjνεoη> 6πoυ αντt^γρ&φeι η πol."ια Δ,ιαΘiγη oτη ""ι Mεoo,.o"αμιαιoiιq μ'iθoυq. Aυτ6 πoυ f,aet oηψαoiα eiν.αι 6τι xαι oτoυq δ6o 16ρo,q (Aiγυπτoq xαι Mεooπoταψ[α) ιeρατεtoπoυ xpαπ&,ειτη γνιi.lαη διαμoρφιilνεται ξνα '.oγυρo λαoιjq. σaoυζ xαi τη δiνει ωq μυoτ}iριo .,'iδραoη αυτιbν των δ'jo ιo1υριi.lνιερατεiοrν M, "η, ιeραπetαoτη. Συρiα xαι Παλαιδιαμoρφδνoνται αν&}.ιo^γα α' Και o"i,η. io, αν τtψeτωπi.ζoυνδιαφoρεπιι& πρo6λ:i1ψατ αι6ψα πι6 ιδιαiτερα πρo6Τfiψαaα ανπ|tLετιnπ[ζeιη αναπτυγμ6νη xoινωνiα πoυToατ&λ'Xoυγιo'ix ιαL aoυ Χατotω Lναιδιαiτερoπλαioιo oxLιl1ηcxαι λ&ρ,.6,τoυδιαμoρφcbνετ πepιoo6τeρoτoν x6oμo τoυ Aιxi,ηoηc πoυ θα ei.πηρεαoeι τηζ 6ηζ "γo{iu..Απ6 νωρiq (τoυ},αaιoτoν oυπ6τo τ6λoζ <<θμπoρoι>>, i.X. 1λ.,",ια<) φτανoυνoτo Aιγαio τoλμηρoi
:.-#:,fi.,{l,:,":i,:.;:H##ε:ffi.: #'*ff.ffi ΙVΙατ|,.^1τ. νιi<' κu6i16ηq,Δινδυμiνη<' oτo 1δρo τoυ a?xoνaαL Mαζi με την τρoφoπαραγωγη 10
LI
6τωq Θα λ6γαμε, αναζητιllνταq υλ'"xα τoυ εiναι αναγxαtα oτην xαλλι6ργeια αυτi^'1q τηζ επτoxιζ. Aναζητo'iνε αρaιxα a']lιαν6πoυ αφθoνoιiσeσπη M{λo, τLα να xαταoιευ&ooυν απoτελεoψατιx&, εργαλei.α'Φυoικ& τLα.aην εξ6ρυξη ια| ψeταφoΡααυτoυ τoυ υλιxo,j qτα αδ6ναμα πλoiα τoυζ, χρησιμoπoιo'iνντ6πιoυg ιατotxoυq' Και τoυq μαθαiνoν\ι.tα ψυoτιx&"τalν oaετιxιλν γνιi.loεων τLανα μπoρo6ννα τα δoυλειjoυν.H xiνηoη αυτ./1 xρατ&eι τoν ι6σμo τoυ Aιγαioυ oe &ψeoη eπαφi1με τη Mθoη Ανατoλ{. Στην επ6μενη φ&oη τoυ πoλιτιoμο,i τηq Mdoηq Ανατoληq, oπην eπoγt'1.cηζ xρισηζ τcυν μετ&λλων xατ&,η σ.C-ασηoτo Α'ιγαio xαL στLζ γ'iρ<υπεριo1t,q ταρoυoι&ζει αι6ψα πι'o ζ,ηρi xiντ1oη. H Aiγυπτoq xαι η Mεαoτoταψ[α δεν d1ouν μdταλλα xαt ιδια|τe.pαγαλx6. Και γι' αυτ6 αναζητo'3i τα μ6ταλλα oe ψαιριν€ g x
γλιi.lαoεqτων λαιbν τηq Eυρωπηζ, 'cηζ Περoiαq xαL των Ινδιιilν (αυτoυg τoυ xατotoι πoυq ατoι&λεoαν Ινδoευριo7τα9υζ, ενιi.,ξ6ρoυν6τt oτην Ινδ(α π{γαν μ6λιq τo 15ΟO π.X. xαι τiραoαν exεi, ατ6 τo iδιo ψoνoπ&τιπoυ θα πε)η.αL o M6γαq Aλdξανδρoq),αλλ& oι ττιλραoeι αρ^γ6τeΡα σe|ζ.xαL.oιαριθμoi γiνoνται με πρoθ6ματαi1 eπιθiψατα. To 6νoψ&τoυζ στην oυo[α oηψαiνειαδελφoi (Δ6η=o5.1φ6q, Λdλεξ=αδελφoi).oι Kriρεq e|ναι αυτ.o|πoυ θα τoυq 6}.γ11Ινδoευρι,.lπα|oυq. Καριx& ε[ναι τα oν6ψαταK,.,o] o6q, Παρναoo6q, Aλιιαρναo69, τα αε -νδ6ζ x.λπ. Eρ1oνταL }|'αLαυτoi απ6 τη N. Mιιρ& Aoiα με πυινi1 ,γ'oioσtαση ατη NΔ Mιιρα Aoi,α. oι λαoi αυτo[ πoν etναι τo},ιτιoτιxd' αναπτυ^γψiνoιxαt ιxανot !ψτoρoι ιαι πeaνtτεq θα eγxαταoπ{1ooυναταθερdq 6αoει
13
Tα E)ληνιx & ψυoτi1ρtαδιαμoρφιilνoν ταL[Le6ντoνηπαρoυoi,αoπoιaei,ωντηq M6oηc Ανατoλdc, 6πoυ πρ<υτoδιαμoρφιiθηxαντα μυαττ]ρια.Και εo&1oνταt oτoν x6αμo τoυ Aιγαioυ μαζi με την xαλλι6ρΙεLα τηζ Υγ1ζ,την τPoφoταραγωγη γενιx6τερα. Mε την ευιαιρ[α λ6με 6τι τ6oo τo oιτ&ρι πoυ πρωτoxαλλιeργε[τω,6oo ιαι τo τp66ατo ιαL τo 66δι πoυ ειπ ρt.φoντ αt, εiναι Mεαανατoλiτιxηq ^r.α.C αΙ ωτΔζ. To γαραxτηριoτιι6 αντi1c τη< περι6δoυ τLα τoν Aιγαιαx6 xαt Eλλαδιx6 1δρo εiναι 6τι τελoιjνταιμυoτηρια (γoνιμιxη 1,ιιψηπιxi1ψαγe[αqτα τ}'α|oια .cηζ ,C1oφoτtαραγωγηζ) oε x&Θeπεριofi 6πoυ αναπτ6σσeaαLη a1oφoτcαQα^γωγfi xαι d1oυν τoπιx6 aαραxτi1ρα,Tα νηoι& τoυ Aιγαioυ ιαι o aol. ρoζ τηζ Eλλοiδαc δεν J1oυν ευρriτερηeν6τηπα.Πρooφ6ρoνxαι τLα τoτιιξζ xoινωνiεζ' Και ξτqι o1εδ6ν αναπτ'3oooνται' Κατ& oυνθπεια 1ιαLτα ψυoτi1ριαLaoνν τoτικ6 aαρα_ xπi1ρα.To εμπ6ριoμε τιζ x,]ι?"<τηc M6oηq Aνατoληq (με τη Συρiα-M eooπoταψi,α απ6 τη μια με xLντpoτo λιμ&νι τηc oυγγαρiτ, α)λ&, ιαt &λλα λιμοtνια, 6τι'lq τη< Mυρoiνη
2. T α ε λ λ η ν [ , χ i [ ι υ σ τi ρ'o Tα ψυoπi1ριατoυ Eλλαδιxori 1ιilρoυ $,παν ιαt παρjμειναν τελετoυρ.γi.εc,"(tα .cην eυyLαρτ'iατηg Ι!ζ, τια την πo-
λυπ6θητη6ρoxΛ.Kαι υπ{ρ1ανπ&νπα τoπιι& ψυoπ}1ρια, αλλ& xαι μυoτηρια πoυ απ6xτηαανπανελλ{νια eψ6[λeια 6πωζ πα Κα6el,ρια,πα oρφιι&, πα Δ'ιoν{'loια, πα Κρητιι& xαt τθλoqτα Eλευαiνια. 14
μoρφ{.πoυ τελoιjνταντα ψυατ^iiρια oτoν ελλαδι.,,.,}1 oτην ι}'αoιxi] xωPo αργαιoτητα elναι 6αΘι&, 'Lo -αy γ,o uo |ηu πoιiμε ιαθo},ιια,',.ηρ.ooμ6, o in6'; o' τ Lστ oLxα τη g ^ Aι γδττ oυ.,,oλα o1εδ6ν α Ψυo ττi,ρ,oouoδ,,o ργ",;θη;;; ;. την παρt,ψ6αoη ψεγα)'ων ^τ μυoτιυν yLαLL€r)oφαν1ων πoυ ei,1αν θητε6oeL στα A'ιγυπτtαxα lεροi. oi [εγriλoι ψ[";;,, πι'lν,αρaα[ωνμυoτηρiιυνε[νω o K.iδμ,q, o oρφ;oq, , ouρεxιiδηc,o,Eπιμενδηζ xαL o Π,θ"γ6;;.
H v;y&ιη αναδιoργανωση τωνμυoτηρiων γ[νεταιια-
τα' τoν t5o π.X. αι
teρoφαντεq.*,*λ'"fiΙ,":::;',\:ι?':ξ:'::;"#"::1'::
Naυ' :τoυ,αφo6 iξηααν 25O περ,|πoυ aρλuιoωq ιυρtαργoι τηc Aιγυττoυ εxδιω1θη'ou oio ibη Atγυπτιαxi1 δυ'η ναoτε[α(158Ο-13Οs ιφ.oriλl) oτo Aιγα[o ανα".x.) "",
*:yo o"o iuoψα'cηζπρoπρoΥ::::": τLατLαζτoυζ τηζ 7ι,ατ&1τooη., Ιoιi<.oι
πι6'ψeγαλoιε[ναco.Δouλ6q'ψ, τιq x6ρεg τoυ' τL<περlφημεqΔαναι.δεq xαι o Κοiδμoζ. Eπειδη θα aρειαoτei'u'o.oioφξΡouμ. παρeψ6&oειqτoυc σaα ";;.,ριψ6'να για τιq ,[uo.'ouo1"α[eg ψuo.i1ρ,.o' oρπψ[νεq &ευxρινip eιq xαΘαρ.&,oi ρ,*o,3,,.ρ..1oμ6,o,. " oι Δαναo[, oι Kαδμεloι , o, A6ou",'._loiaπ',,, ψxρ6πoλεμιι!ζ, oψαEεqπoυ!φταoαν ατ6 τo 15o π.Χ. αι1ερε< ωνα"ι|αL ψeτα oτo Aιγαlo ατην oυo[α τψi1ψo"o (Πoιμdνων Bαoιλιriδων) 'εdναι u,π] χ0ηxαν ατ6"'u Υ:"a, ττν "o, Λlγυπτo oταaρ6wα τη^c 18ηqi,τ;;;';;;;*i'il'i'ι"', Ι\[ναtoι πoλεμιx6g ,μ,iδ.q u"J""ηρ|ξouu 6", ε[ναι α"o'' τ6γoνoι aηζ τceΡ[φηtLΙq Ιorj<, "η< '6ρλΣ-""oυ,Ιναγoυ.
3. oι Υxαcυq x αι oι απ6 γoν0 ι τη ζ
Ι οι jq
oι Υxαι|q.(ΠoιμdνεqBαoιλιriδεq) {1ταντo o6νoλoτων ^ πoλεμιxιi,lν, oμoiδιυνπoυ στo δε,j'eρo 18oυ π.Χ. ψi,oi αtωνα xινi1θηxαν xατα τηc Aιτ,iτ,πoυ, "ou xατ6λα6αν τo μt'-
t5
γιστo μθροζ aηζ ιαL iδρυoαν exe, ψια oμoαπoνδiααυτ6yo(περιoμο.lνxρατιδiιυναφηνoνταgμ6νo την Aνιυ Aiγυπτo 1η των Θη6ιbν) ιυq φ6ρoυυπoτελη τoυg. Tιq oμ&δεq των Υxoιbg τιg απoτελoιioαν Σημiτεq, Κανx&'oιoι α}ιλ& ιαι πoλεμιατ6q απ6 τo λεγ6μενo Ινδoευxαι θεο,lρι,lτα;x6 x6oμo, πoυ τpoLργoνται ατ6 τo Aι^γαLo πo Δiα τoν απ6 Ιo{l<, πoυ τη< απ6.γoνoι γ6ννηοε ρo,iνται ,Επαφo (oτην oυoiα τoν ταυρ6μoρφoθε6 Aπη, πoυ τιμo'ioαν π,λραπoλ'j oι Aιγiπτιoι). oι απ6γoνoι τη< Ιo6< aaηiζoνται oε δ'jo ιαπηγoρtεq απ6 πα δ'io δiδυμα α^γoριαπη
τουq ιiλλoυq'Aιγυπτioυq xd,νoνταqγυμνιx6ν αγcbνα, μoυ απτjντηααν 6τι o Περα!αq xατd,γεται απ6 την π6λη τoυq γιατi o Δανα6q'xι o Λυγxεie τjτανΧεμμ[τεq oι onoioι πfiγαν δια θαλι*aaηe oτην Ελλιiδα. Aρψ{ζoνταq απ6 ou'oJq αν!φεραν oλ6xληρη τη γενεαλογ[α μlχρι τoν Περo!α. ,oταν λoιπ6ν αυτ6q ηρθε aτην Aiγυπτo Tια τo λ6γo που αναφiρoυνxι.oι Eλληνεq, δηλ. τια να φlρει απ6 τη Δι6,jη την xεφαλη τηe Γoργο,jq, ε[παν 6τι τjλθεxαι απ' αυτoιjq, xι αναγνωριoε 6λoυq qoυζ συτTενεiq τoυ γιατ/ 6ταν πτjγε c.τηνA[yυπτo εiγε απ6 πριν μι7θει απ6 τη μητlρα τoυ.τo 6νoμ'ατηq.Χlμμιδoq. τoν τυμνι,χ6αγιΔνα πoυ γiνεται πρoq τιμfiν τoυ5, τoν τελoιjν xατcΙ:διαταγfi τoυ. o Περαjαq etναι ατ6yoνoζ τoυ B{λoυ τoυ Δαναoυ, αφoυ εtναι γιoq aηζ x6Ρηζ τoυ Δαν.αηq.'LαL o Mαν6θωναq o Aιγιiπτιoq rcρLαqπoυ ψεπ6φρασe στα Eλληνιxoi την αPaα[α Aιγυππιαxi1 ooφ[ααπ6 πην tερατιxi1τPαφι, o"o ,,λ,γυπτιαxd>>τoυ λ6ει:., o AρμιΙιq πoυ λlγεται xαι Δανα6q 6α'αiλευαε πlντε xρ6νια xαι ιjoτερα εξoρ|oτηxε απ6 την A[γυπτo xυνηγημlνoq απ6 τον αδελφ6τoυ Aiγυπτo, lφτασe στην Ελλιiδα xατlλα6ε τo Aργoq xαι 6αaiλευσε στoυζ Aργεioυq. Σ,,6να dλλo Aιγυπτιαx6 xεi.ψενo<
>1 , ξεxαθαρ[ζεταL πτLoπoλ,j τo θ6μα. Αναφ6ρειτoν Δανα6 46o 6αoι}ιtατηq Aιγ,iπτoυ. Aρμα[oq o xαι Δανα6q !τη o,. o Aρμα{oq πoυ λ!γeτα'ι xαι Δαναδq xυνηγημ6νoqαπ6 τoν αδελφ6τoυ Pαμeooτj πoυ λ!γεται xαι Aiγυπτoq εxδιΔxεται απ6 την A/γυ. πτo xα.ι φτciνειcτην Ελλdδα, o Pαμεoafiq, o αδελφ6qτoυ πoυ λ!γεται' xαι Aiγυπτoζ 6αoiλευα, oiηu Aiγυπτo 7ρ6νια 68 αφoιjμετoν6μασε τη xΔρα αε Aiyυπτo xoτd τi 6νομd τoυ, ενιi παλι6τερα λεγ6ταν Mεa:τραiα xαι oι Ελλην.εqτην Aερ[α. o Δανα6q πoυ λlγεται xαι Aρ'lλεyαν μα/οq-xατlλα6ε τo AρΥos αφo'j εxEiωξε τo Σθ!νελo 'o γ,6 τoυ Kρoτωπoιj xαι 6αoiλeυaε ατo Aργoq, Και oι απ6γo-
t7
νoι αυτoιj πoυ λ;τoνται Δαναiδεq. Δαναoi xρd'τηoαν την εξoυciα ωζ τoν Ευρυoθ!α τo γι6 τoυ Σθlνελou xαι €τtoν6 τoυ Περaiα. Και 'joτερα απ6 αυτ6ν την εξoυa[α την πηραν oι Πελoπ[δεq απ6 τον Πiλoπα xαταγ6μενoι xαι πρcllτoq πτjρε την αρχι o Aτρiαq.
Αιγ'iπτoυ). o Αγ{νoραq6oτειλεπα παιδι&.τoυνα 6ρo,3νε την xoρητoυ παντo6,με την εντoληαν δεν την 6'ρoυ-
νε να μην γυρiooυν τ[oι'l" Tα ταιδι& τα αxoλo'lθτσe xαL
η.ψηπt,ρατoυζ η Tη}'{φαooαη $γρ.6"η. H Eυρjπη απ6xτηoe με τo Δ'ια τo MΙνιυα,13τo Pαδ&μ,ανΘuιαi τo Σαρπηδ6να. TΙ&νπαoιiμφιυνα με τo μ6θo o Κοiδμoq, o Θ&ooq xαι o Φιν6αq {φπαoαν oτo At"γαtoιαι t']lαaναν παντo6 τα 1\ν Fυρ
o Δανα6<αρaιx&[,φυγεγια τη Λι6ιiη ιαι 6ταν τoν
xαταδ[υlξαν xαt exε[' αφo'i μ6νη δι6ξoδ6q πoυ i1ταν πα τλoiα ψπ.i1xeo' αυτ& xαι iφταoe oτo Aι^γαi"o. lrLγεπαι oτι {ραν xαι ιδρυτ{c { oπωoδηπoτε αυπ6qπoυ τ]λεγ1ε τo Mαντεio τoυ Aμμωνα oτη Λι6ιiη8. Aτ' 6τι 6γαiν,eιoi6 "o oτotae|απoυ 6xoυμε o Δαναoq φτ&νeιoπo Aιγαio σ,cLζαPγLq πoυ 15oυ π.X. αιιbνα'Aυτ6< με τιζ 50 x6ρεq τoυ ιδρι1ειιερ6 τηq Aθηνoιζ (τηq Tριτωνiα
4. H Tεν ι ;, τo υ A γ i ν o ρ 0 ( ' ξ1 γε,ιci ατ6 τo δiδυμoαδελφ6τoυ Bτjλoυ,τoν Aγηνoρo,,αxoλoυθεiιiλλη πoρεiα.o μ'iθoqθθλε.,α ,.γ"iοiσ,cαπαL ατην Παλαιατiνη.Τoτoρ"x& o Αγηνoραqταυτiζε-
ται με τoν ηριυα τηq Φoινixηg Xναq,2. Ι{ μυθoλoγiα λθει 6τι εδω νυμφε'iτηxε την Tηλ1φαooα i1Aγρι6πη ),t.αL ατ6xπηoe πt,ντe α1oρtα ια,ι '*Lα x6ρη: τoν Κοtδμo. τoν Kiλιια, τo Θ&oo, τo Φo[νικα, τo Φιν6α ιLαL τηy Eυρωπη. Tην Eυριilπη την ερωτεriθηxε o Δ[αq, o oπo|oq μεταμoρ-
(πriλι εψφαν|ζeται ατeη }ii" T9, Θα 6ρει ψτρooτ&τoυ λοtδαΙιb η τρo^γιαγια τoυ). o Kοiδμoqαγ6ραoeψι&α.γe)'αδαατ6 τoν Πελriγoντα)η.α| την αxoλoιiθηo..Fi oγε,ioδα 6πεoει&τω oτην πeριoai1τηcKαδμεiαζ σπηΘ!6α.
φιbθηxε oe &ατρo τα'3ρoκαι την παρ6αυρe να ανt6ει τ&'. νω τoυ, oτlιτe την ψeτtφερεxoλυμπci-lνταζστην Kρη'η (eδιb ξαν&1oυμε τoν ταυρ6ψoφo'Επαφo τoν Aπη τηq η 18
19
blL
Και εxet απoφ&oιoενα,ιτtoει την,π6λη. ,Εoτηoε υπαtθριo 6ωψ6 oτην Aθηνα ιαι eνα αyαλψα:l1. 9'Παυaανtαζ πoυ δiνει τo μ'Jθo γiα τo.χ'τLσLψoτ11ζΘi6α<,, λdει 6τι: τo οi,oiγo
λ!γετα'ι :!::^::: !θηνd1 τoυζΛoιπoν πoυπ[aτευαν 6τιo
oro^':yf . .roυ ""'.'oε πoλλoιiq -ouτΡεζ ";,;::: o K dδμ ζ d;-,,; ; :
σ-,,:"jTff":ξ; ε }1 αL u Ρ,,ψ ",) " ;r :: Ι,:r;;,,":::
Σ, αυ"o, nαρατηρε|.
j !tλ,,, },"i "!:Ξ :*,!* γ.x,:;i,::x*:::
ξdδμoq"i" 'iib, "'o δiu:'Ι: i""" Aιτ!1τιo1x'1ι6xι Φ"l;;;; τoυqεναντιcδνεται
"
ry;::";:;"lu!::1,?#:":"λ,i;::,!:;,:';:;;;;: $!iili.#;#h"χ:*i!"!iξ:''
6α[oιλiνε 6τι oτo μtρoζ πoυ ατιg μ6ρεq 'η1 ";;;;;;;, μαq ε[να'ιαγoρd,o'ηu oρψoij"ηλ oιxlα τoυ Κdδ'ii'"'l η τoυ i.μo'iou τηq Aρμoν[αqxαι ,τα,1qε[πια t\u.^δ:.i'-υν τα ερε[πιαεν6e ctλλo'υδωματioυ πoυ τjταντηs Σεμ6ληs' To μiροq αυτ6 xαι
ι?;;::Τ[f i,ξ;:',::*';:"Ζ"1,iiJi""ναπειλητιxo θηλ1,;,;;ιl';":","ff
::,^:::#,:.:,;:;#;;:ιr;::
,;". τηρι<υδηq) τoν oυδαlo "(i.;;;;.;, *u,,,o G,εαφιito<) (oAνoρθ"d;;;.i,
τιατoυζ'o,θρ,Δoouq7";":t:|,:"y":";:#"Α;;::"::";; ]iΥΙ".,η,,ρα ?;::,\ νιαζ ε^€::"' l αν
;;!:::,::!*δ.;::.,".n,'&i;i;;i:;#J^ 'i!^Ιi:*i'.:ξ3:i:{:ιJ;r,x;:
τ1αγoiyηogν oι MoJaεq;;" τfμ} ;;;;';; δτι τo μ!ρoq πoυ oτdθηxαν
ητqι στην αToροt.Ax6μα xo, xεραυν6πoυ!μ"lif.,*":"" ^λ!γεται 'oi'o' πεσε στo \cυμdτιο
:{:i{::;""{;#x:?J,lil#:'':"";:.,1
τηe Σεμ!ληs louo, xαι 6να ξ,jλo απ6 Λ!γ^ετ1ι 6τι o Πoλ,jδcυρoζ16 τo ξιJλo αυτ6 τo !.o','u-'?.u!1u6 xoσμησε με 7αλx6 x!ι lo oν6μαcε Δι6νυoo Κctδμo, Εx:ε{ xoντd fiταν xαι τo ciγαλμα ι'λo"" ι!ργo τoυ oνα'λ" aιμτjδη 6λo ψο{λxινo,'Toi εxεi 6;μ6.;;;" xαταoxευdαει τα παι3ιd τoυ Πραξιτε,ιη. oλoxληρωooυμετ.o ,",d,:! μιiθo τoυ Kdδμoυ θυμ/ζoυ6τι
αδ1ιoq eξα, ",'::;; :' ;. JΙΖ.}'::\::.'η.,. :,Ψ ζ τoυ' o-!{.
!'"^".,ξ*rk;:;:"i"i?χ!ψ"inΥΥ:::^.1?:
j;;;;:^1,":T:""#:,':::":;,:
οtλλημυθoλoτιxi παPαδλoη',,iJ.. ;".., γd;;;;;, Aρμoνιαq θγινeoτη Σαμoθραxη xαι αx6f:Υ:^"^::τ:1c ψα oτt o ταψoζ αυτ6q εtναιτeλιx& 6&oη'*"ωi κoeJ,'φιη ων, 6πι,rg uξητηoouψe πn xατω:.o Kαoμoq απoφασ|9o αε να θυoι&oειτην αγe),&δα oτηνΑθη,ci.λ,' 6 γ{νeπαιxαι ατηΣciιδατηq ψe
Aιy,3ττ9"
e, :f,
*ρ6.'η;;;;-
ναg. Πριν να θυoι&"oειτo !T*',"o μJγ7l., ξclo ε"ρu,...,o'φ.ρo,,
Jιj
Ξ-: t,*
νεPoτLα _1, e*" τηqΘι6αζ_, τΕητη !:u:.r::::',oμ,q ,aην τρoμερ,6q δραxoνταq (o.δροixoντα
1 f
i ""J,
{η f
ζ e[ναιτo Le-
tl
''!"τ, ρo ζωo τηζ τηζ,6πιυg η Δελφιiνη ατoυ< Δελφoιjq).
j
&
20 i
t& Ξ.
[:;i'Υ::;::^.δ:l.ξ."βl::#!',i{Ιi|:::#r"::?ξ:;:fr
'!,'Ιir'""Τui!"":il::",:"ρ;εl,"ηi,;;:::#;JJ
μ,ai1τ,i"";'i'J!χ":,^.i{.?;;J-:ΗTjH,, παρα(Jρξι1ηγαν 6λoι.o. οuol. z,nil Ι",ii"!"
,111τηqΘi6αζη iι,γ:;:;;;;::'n;:':::uη;;:^".;:;ffi
'1),τηιi,,iψ,;;;i[,*γ"l:a.:i:{:ii, ?t
Παντα xατ&. τo μ,iθo, απ6 τo γαψo τoυ K&δμoυ xαι τηc Aρμoνiαq γεννiΘηχαν 6 παιδιci (τ€ o oeρεq x6pεq xαι δυ6 αγ6ρια): η Aυτoν6η, η Ινιi.l,η Αγα6η, η Σεμ6λη, o Πoλιlδωρoqxαι o Ιλλυρι6q.oι x6ρεg τoυ εiναι oυνδεδεμdνεζ με ψυoτ.i1ριαιαΘε xατη^γoρ,ιαC,. Aτ6 τη Σεμθλη xα\ aa Δiα γενντjθηxεo Δι6νυooq,,o,.,, xαθιεριilνειηα Διoν(ιqια.21 H Aγαιiη απ6 τo Σπαpτ6 E1ioνα γθννηoε τoν Πενθθα22 πoυ Θυoι*,ατηιε απ6 τη ψητLρα τoυ σqη διαρxeια των μυατηρiιυν τoυ Διoνιjooυ.}Ι Aυτoν6η παντρειiτηxε τoν Aριoπαto xαι γ6ννηoε τoν Axπαtωνo23noυ Θυoι&oτηxεoε ψt& ψυoπηριακi1τελετoυργiα για την Aρτεμη. ΙΙ τρiτη τoυ ι6Ινιb νυμφε'iτηxε τoν Αθιiμαντα (Mιν0α την 1ια'cαρη η γωγi) ιαι ^γ!ννηoετo Λdανδρo ιαι τo Mεληx6ρτη2aπoυ Θυoι&,oτηxειαt αυτ6c'xαι )'ατρευ6,cανωζ Παλαiμoναq. H Ινιil λθγεται xαι Δ'ευxoΘξα. o μιjθoc δεν εξηγεi ^γιατi.['φυ.γeατ6 τη Θiβα, αφo6 αφηoε eιεl, τo "γι6τoυ Πoλι1διυρo,αντiλιxo αx6ψα, υπ6 την xηδεμoνiα των Σπαρτ
Aυτ& oaeτιx& ψe τoυg μ'iθoυg.Δυ6 πραγματα πρθπει ,oπoυ περν*ει o Kοiδμoq ιδρ6ειxαι μυνα πρooθ6αoυμε. oπi1ρια αφιερωψtνα oτoυq Κα6eiρoυq. Kαι αx6ψα 6πι o Kdδμoq xα; 'tα αδ6λφια τoυ etναιxυνηγoi μετ&λλων πoυ ,Hφαιoτo. 61oυνοiμεoη oγt'oη με τoν
(o Θ&Π{γαν oτη Θρ&xηoe αναtfiτηoημετοiλλων
αoq εxμεταλλelτηxe τα exε[ μεταλλεiα, α)λ&, xαt aα p.eταλλεiα oπην αντ[περα αxτi) ' Και αργ6πeρα,ψeτ&τη φυγi1 τoυ ατ6 τη Θi16α θα 'αxoλoυθηoειτoν εμπoριx6 δρ6μo το.lνμετ&λλων πρoζ τη Διioη. Θα μεiνει oτoυq Eγ1ελεig 6πoυ υπdρ1αν μεταλλε[α αρ.γ6ρoυ'Και αυπ&"τα μεταλ}'εtα τα θλεγ1ε τo Mαντεio τηc Δωδιi.lντJζ.Tται e!ιναια,kΙ'φαιoτo ιαL πoυζ μεταλλoτεμεoα oυνδεδεμθνoιμε τoν
xνπeζ ΙεΛχινεζ. ,
m\
,
26
To δειiτερo oτoιγeto πoυ πρf,τeι να oημειιbooυμε εiναι 6τι oτα Κα6etρα ψνoτi1ριατηζ ΣαμoΘραxηq (6πoυ τoπo. 1ετei.ταιo γ&ψoq τoυ Kοtδμoυ xαL τηζ Aρμoνiαq) σημαν,νLx6,xαΘoριoπιι6 θα λ6γαμε ρ6λo παiζει 6ναζ τιυν Kα6εiρο.lνπoυ λ6γεται Kαδμiλoq, δηλαδτjμιxρ6q Κιiδμoq. o Kιiδμoq εtναι o τρooτατευ6μενoζ τoυ Δtα. Κατα συν4πεια etναι &ψeoα oυνδεδεμ6νoζμε τoν Aμμιoνα-Δiα. Kαι oι μυημθνoι oπα Κα6ei,ρια ψυoτ}1ριαεtaαν πρoo6&oειq oτoν Aμμωνα τηg Aιγ6πτoυ. Eναζ απ' αυτoiυqεiναι o Mθγαq Aλ6ξανδρogπoυ 6ταν πi1e oτo ιeρ6xαι Mαντεio τoυ Aμμωνα-Δiα' ,uoναναxi1ρυξeυι6 τoυ θεo6.
5 . Κα ι τ α ι σ τ oρι xi , a τ oι χ ε [ α . rι α τ ι ζ o μ ιiδ ε q Υxo6q πoυ ι ρθ α ν α τ ο Aι γ α [ o Στα ψtoα τoυ 18oυ π'Χ' αιιbνατo Aιγαi,oαναoπαπιbνeπαι ψeπ&την ανατρoπη πoυ oημει,bνeπαιατη Mιxρ& Aoiα. o δημιoυργ6qτη< μεγοtληgXιττιτιxτ]g Aυπoxρατo.ρ|αC,/\αψταρνα ιαπα}''3ΞLaα xPα.CLx&αγfiψατα τηζ Mι-
23
xρ&c, Aoi,αc,xαι φτ&νeι ωζ τη Δυτxi1 Θ&.\αooα,τo Aιγαto. oι oτρατιaπιxtq δυν&μειgaω'ι αναπPεπoμ6νωνηγεμ6νων τηζ Mιxρ&q Aoi'αq πLφτoυνστo Aι^γα[o'Mεριxoi, απ6 τo6τoυqτoυq ηγεμ6νεq θα ε.γxαπαoταΘo{ν oe δt&φoραoηψe|,ατoυ Eλλαδιxoιj 1ιilρoυ αναπρt,πoνταqτιq εδατ6 250 1ρ6νια.Aν&1ιεoαo' αυτoiιq πoυq Υxoιbq i1ταν xαι ιo1υρ6q oμ&δεq ατ6 πo Aιγα[o πoυ αυμ6oλ[ζoνπαιoτo μιiθo τηq Ιo'iq. ,Eμειναν xαι αυπol eιei, 25o γρ6νια. oι Υxoιbq ειoξ6α}ιανoτην Aiγυπao σπo δεriτερoμια6 τoυ 18oυ π.Χ. αιιbνα. Aνιiμεαα ατιq πoλεμιxtq αυτ!g oμ&δεq ηταν x&τoιeζ ατ6 τo Aι^γαto.}Ι 18η δυναατεiα (1580-1308 π.X.) αναδιoργανιi.lνει την Καπω Aiγυπτo xΦ|Leoτρατ6 Noυ6iων αργi'ξeιτην επiθεoη xατ&τωνΥxoιbq. Στα aρ6νιατoυ ToJθμωση A, (t528-t510) τo με. γαλιiτερo μjρoq τηζ Aιγιiπτoυ 61ει ελευθερωθεixαι ψεταλo μ6ρoq των Υxocbq ατωΘεtται oτην Παλαιoτiνη. T6τε φα[νeπαινα Lφυγexαι o Aγ{νo Pαζ τιoυ τε}ιιx& e1ιαταoτ&'θηxε ατην T6ρo. Tην iδια επo1η πρ6πει να tφυ"γετ|α τη /ιι6'bη o Aρμriιq i'1 Δ'αναoc,.Kαι θα 6μεινε αρxeτ& γρoνια αφoιi αυνδ6θηxeoτeν& με τo Mαντεto τoυ Aμμωνα-Δiα.
Στα ap6νια τoυToJθμωση B, (15t0-t49oπ.X.) πρ6πει
να εxδιcixετ αι o Δανα69 ατ6 πη Ιlι6bη. Mπαiνει oτα πλo,ια xαι φτ&νeι oτo Aιγαiο. Στα γρ6νια τηg αντι6αoιλεiαq aηζ Χατσεπoιo'3τ (1490-1468 π.Χ.) oι Υιoιbc, πoυ πρθπει να ei,γανεxδιο.lγΘe[ιατoια oτιγμ{ απ6 την Aiγυπτo i1 να xαπei,γαν αx6ψα e}'&aιoταoτηρiγψατα ατo Aιγυπτιαx6 iδαφoq' lxαναν 24
αντεπiθεαη xαι xατξλα6αν πην πeριoai1τηq Aι1αρηζ την oπoiα oailρωoαu,,. Για την εxδiωξ{ τoυq 1ρeι&o,νηx'αν oxληρo[ α"γωνεg. [Ι πληρη τoυq εxδiωξη dγινε oτα aρ6νια 1ηζ Χα.cσεπoιo'3τ. oι Υxoιilc ατoτρα6i1aπηχαν στην Παλαιoτiνη, 6ττoυετoιψαζoνταν τLα ανπετ[Θeoη.o Toιiθμι,loηG Γ,, την iιδια apoνtα πoυ απoδεαμειiτηxε απ6 την xηδεμoνiα τηc ψαναq τoυ, eπoιψ&ζει εxoπραπei'αατην Παλαιoπ,ινη 6τoυ oι Υxo
π.X.
περι.γρ&φει τη oυγxρoυoηo iδιog o Toriθμιυoη< -...oπωζ Γ,^ oε μια πoμπιilδη [.ιθεoi1τoυ πoυ ε[a, aoρoμΘel oπo ιeρ6τoυ Καρν&x, oτην oυoi,αoι περiφημoιΥxoο.lqδεν πρ66αλαν oυoιαoτιx{1αντ,toταoη,Διαλriθηxαν oτην πρι|τη ε. πiθeo! τoυ xαL ox6ρπιoαν' o TorjθμωoηqΓ, θα .coνζ ιαταδιδξει xαι θα τoυg oxoρπ[σeLσε αημεio τoυ να βΙν ξαναφανo,iνoτην ιoπoρiα.Eνα τμ{μα απ6 τoυg Τxαcbq πoυ ei1ε εδραιωθei,oπα παρ&λ'ιατηg Φoινixηg φe}.γoνταqατ6 την xαταδiιυξη Toιi0μωoη Γ, ψτi1xαν oτα π}ιo,α ιαι "o, θ,φυ"γαν oτη Θα}ιαooα.Tρα6ηt,αν τLα ,νo Aι^γαi'o, επιxαλo,jαπ6 εδ
25
πoυ Lo μεγοtλo< o Kιiδμoq eLναt μ'iατηc-ιεροφαντηc. διανα τα ια oτα μυoτdρ xe|τo ιilρoq να ταρεψ6αtνeι 'LαL τηc Θη6εq τιζ [oρφ.i,,...o K&δμoqLaeι αψeoηoγLoημε λ.γ'1,,"o,. o Δiαζ. πoυ φαiνeπαιτρooτ&τη<τoυ eLyαιo Aμoτ6xεται μωναζo θε6cτων Θη6ιilντη
θρ&xηΙια να μυηθoυν.
6. o H ρ 6 δ o τo ζ tι α τα μυ σ τ iρ'o o ΙΙρ6δοτoqμιλιbνταq τLα τα μυoττ]ριατoυ τα el.τε Πελαoγιx& δηλαδη τα Κα6ei.ρια γρ&φeι Κoντι7 o' αυτfi τη λ|μuη32τη ν,j7τα xdνoυν αναπαρd,aτασητων παθΔν ou"ouuoi'' xαι ocAιγ,jπτιoι τα λlνε μυoτηρια. Για τα ιιυcτfiρια αυτd, για τo πωζ γiνoνται δηλαδη γνc'lρ{ζcυ'πι6
αλλι1δενxd,νειναμιλfiaω'Και για τη γιoρτfiτηe noλao{, δενθ1 Δfiμητραqπoυoι Eλληνεqτη λlνε Θεαμoφ6ρια, nλ
"ino"o
περιca6τερo, π!ρα απ6 6aα επιτρlπει η ευoi-
6εια. Exεiνoι που μετiφεραναπ6 την Aιγυπτo τoJτη τη γιoρτfixαι τη δiδαξανocιq γυνα[xεζτων Πελαcγc/lνfiταν αoι x6ρεqτoυ Δαναoιj.Aργ6τερα6ταν η Πελoπδννηaoq απ6 τoυζ Διυριε{qxαι a πληθυαμ6qτηe αναoτατcΔθηxε yιiθηxε xαι αυτl1η τιoρ'ναγxd,oτηxεyα μεταναστειjoει, πoυ δενμεταxινfiAρxdδεq oι τfi xαι τη διατl1ρηoαν μ6νo θηxαναπ6 τo 7Δρo τoυq' 26
H αναφoρ&αυτ^i1 τoυ }Ιρoδ6τoυμαg δiνει τo ψtτoτια aα ψυστηρLατoυ ε[ναι γνωoτ& oτην xλαoιxi1 αργαι6.ητα. ,Ιo.δoq ΙΙ Δ{μητρα ωq θε6τητα eiναι η ψeταφoρα "ηq oτoν Eλλαδmo γωρo' Λtet oυγιεxριμ6να o Hρ6δoτoq3a 6τι η Tαιδα λdγεται ατα Eλληνιια Δi|μητρα. Και σ,tLζ ταραγ. 58 xαι 59 ατo iδιo 6ι6)'i,oτoυ μιλ&ει xαι.γι& ciλλoυq θεoιiζ o ),ατρe[αqτoυq laει ψeταφερθe[απ6 -πoυ ^τρ6τoq την Aiγυπτo35. oπωaδτjπoτε τιζ τελετoυργiεζ' τιζ πoιιπlq xαι τιζ ε, π[αημεq παρελd,aειq .πρoζ τo να6, πρcilτoι τιq xαθι!ρcυoαν oι Aιγdπτιoι Nαι απ' αυτo,jq τιq !μαθαν o, Ελληu,q. Aυτ6 yια μ!να απoδεiψνεται απ6 τo 6τι oι τελετlq αυ' τiq γiνoνται απ6 πoλd παλιd' ατην Aiγυπτo, ενcΙl oι Eλληνεq τιq xαθιlρωoαν πoλιj xατoπινd', oι Aιγιjπτιoι xd'νoυν πoλλlq τελετoυργiεq xαι 67ι μια τo 7ρ6νo' Mε ιδια/τερη λαμπρ6τητα oρos γ/νoνται τιμη.τηe Aρτεμηq oτην π6λη Βoυ6ιiaτη3 ",z,"ls" Taτερα ε/ναι oι τελετoυργiεe τηq Βoιjaιρηζ πρoζ τι,Ιaιδαq γιατi υπιiρ7ει xαι μεγc{,λoquo6ζ θ,,ie ' ξ! :η,, "ηe H Βoιjoιρη xτioτηxε aτη μloη τoυ Δ!λτα τoυ Nε[λoυ. H Ιaιδα λ!γεται cτα ελληνιxι? Δ,τjμητρα.Mιd τρ[τη ιερoτελεaτ[α xd,νoυνoι Aιγ,jπτιoι στην π6λη Σιiιδλ o)oq' ',μ"i τηq Aθηνdq',, l^Υoτlταρτo o":ην Hλio,jπoλη προe τιιιi τoυ θεoιj ,Hλιoυ38,!να.π!μπτo aτην π6λη aλ""a'6 "λoξ τιμfi τηe ΛητoιJq xαι lxτo ατo Παμπρiμη oρos τιμτj'τoυ
Aρη.
,oλεq
αυτdq τιg τελετoυρ.γ|eq.rια τιq oτoi'εq μιλοiει o Hρ6δoτoqψeπαφ!ρΘηxαν στoν x6oψ τoυ Aιγαioυ in6 "ou< Υxoωc, πoυ θα επαν6λθoυνoτo aιbρoτcυνπρoγ6νωντoυζ. Πoλλ6q dλλεq τελετoυργiεg-μυo .!ρ,o oi'uoφt,Poνa αL ατ6 τoν Hρ6δoτo6τι laoνν πρo6λε,oη."η, Aiγ,λ'o. M.o χαPαxιηPLστtιi1 τiτoια τελετoυργiα iaeι oatoη ψε τα Κα6e|ρια ψυoπ.hρια6τωq αναφt,ρειo Hj6εo"oq a0,.'Πρ6xe,ται ctn
.coνζ φαλλo0qπoυ χρησιμoτoιoi'tνπαι}|αLσ.CαΚα6etτLα ρια μυoτηρια. Tην παραμoνi'η< γιoρτηe τoυ Διoνιjaoυ' την δρα τoυ δεiπνoυ o xιiθε Aιγιjπτιoq oφο{'ζειlνα γoυρo'jνιμπρooτd' ατην π6ρτα τoU xαι τo δ[νεινα τoυ τo μεταφiρει o χoιρo6oax6q πoυ τoυ τo πo'jληαε. Tην υπ6λoιπη γιoρτfi τoυ ΔιoνJαoυ, oι Aιγ'jπτιoι τη γιoρcιiζoυν τo /διo a1εδ6ν α' 6λα 6πcυqοι Eλληνεq,, εxτ6ζ απ6 τoυq ψoρo'jq.AντI 6μωq για φαλλoJq ooφ[oτηxαν νευρ6oπαcτα αγr1λματα, !να πfi7υ ιj,ψoqπερiπoυ, πoυ τα τριγυρνoJνoτα 1tυριcΙγυνα[xε6. To αιδolo τοlν αyαλμdτων' πoυ δεν ε[ναι πoλJ μιxρ6τερo απ6 τo ιΙλλo oδμα' xιyε[ται. Mπρoατci απ6 τη αυνoδεiα πdeι μιιi π[πιζα xι' αxoλoυθo'jναυτlq, cll!λνoνταqατo Δι6νυoo' TΔρα,,γιατi τo c{γαλμα lxει τ6oo μεγctλo τ,oαι\oio,, xαι γιατi μoνo αυτo xLνειται απo τo σωμα' υπαρχει μια oψeτιxfi ιερfi παριiδoaη. ,Eψoυν λoιπ6ν τη γνδμη, πωζ o Mελctμπουq, o γι6q τoυ Aμυθιiωνα, δεναγνoo'jαετη θυα[ααυττj, αλλ' απ€ ν αντ[αq την ηξερε εx πε[ραq'.Ι'ιατi o Mελ&μπoυq ε[ναι εxε[νaζ πoυ εξτjγηoεoτoυq Eλληνεζ χαι τo 6νoμα τoυ Διoν,jσoυ χαι τη θυα{α)1αι την πoμπfi τoυ φαλλoιj.Ε[ναι αλτj_ θεια πωq δεν τoυζ εiπe με αxρ[6εια 6λα 6oα η€ερε' αλλιi xαοι αoφo[πoυ ηλθαν 'jατερα απ' αυτ6ν, τα ξεxαθciιρισαν λι)τeρα.Για την πoμπfi 6μωq τoυ φαλλoιj, πρoq,τιμfiν τoυ Διoνιjaoυ,o Mελclι'μπoυζε[ναco εισητητιζ, xι' απ' αυτ6ν ,Eλληνεq να xdνoυν αυτ&'που xd,νουν.Λiιυ λοιlμαθαν oι ooφ69,πoυ συ_ π6ν εγcΔ,6τι o Mελιiμπουq l1τανdνθροlπoq' oτηματοπolησε τη μαντιxfi xαι, μαθα[νoνταqαπ6 την A[xαι 6oα tψoυν αytαη με τo Δι6νυtυπτo xαι d,λλα πoλλd',Ελληνεζ' oτoυq σo' τα δlδαξε με μεριxlq παραλλαγ!q. 6τι ε[ναι απλfi oJμπτcιoη Γιατ[ 6i6αια δενμπoρ6 να πω εxεiνα πoυ γiνoνται στην A[γυπτo τcα τo θε6 να ε[ναι τα ,Eλληνεq. Γιατ[ τ6τε iδια με εxε{να πoυ γiνoνται στoUζ αυτd' θα {1ταναJμφωνα με τα ηθη τοlν Ελληνοlν xα[ την 28
ιδιoaυγxραoiα τoυζ xαι δεν θα εiyαν μπει τελευταiα. Κι' oιjτε μπορΔ να π0) [,τι oι Aιγιjπτιoι πτjραναπ6 τoυq Eλληνεq αυτ6 fi xdπoιo dλλo !θιμo. Moυ φαiνεται πι6 πιθα. ν6, 6τι o Mελιiμπoυq lμαθε 6oα lyoυν α1lαη με τo Δι6νυao'απ6 τoν Κιiδμo τoν TJριo xι' απ6 αυτo,jq,πoυ τjλθαν μαζ[ τoυ απ6 τη Φoινixη, oτη 7ιΔρα πoυ afiμερα oνoμο{ζεται Βοιοlτiα.
7. Aλλα σ τoι χ ε i α .)/ι α τoυζ Κ αδμε i oυq Mε εξαiρεoητα Kρητιx&' τoυ εi1αν διαμoρφωθεiπριν . ατ6. την ετιoτρoφi1των Υxoιbq oτo Aι^γαi,o τα αλ},α ψυoπi1ριαδιαμoρφιiθηκαν στη μoρφi τoυ .cα γνωρiζoυμεατα xλαoιx& aρ6νια ιυq μυoτ{ρια ψετ& την εποiνoδoτο-lνΥxαιog. Kαι-o Hρ6δoτoqμαq λ6ει 6τι αυτo[oι Υxoιilg μετdφραν εδω πα xνρι6τeρα aων Aιγυπτιαxιbν μυατηρiιυν. Πρoηγo6μενα τελoιiνταν ψυoτηριαxtq τελετoυργiε<αλλ& δεν {ταν αυτ6 πoυ εννoo'iμεψε τα Κα6ei.ρια,πα Διoνlioια, τα oρφmα xαι .cα Eλευoiνια. Τα πρωτα πραγψαπιι&" ψυoτ.i1ριαπoυ διαμoρφιυθηxανμε την παρ['ψ6αo:η t,",, oωq' εiναι τα Κα6ei'ρια, τα oτoi,α eiναι τρoτoπoiηoη {1 . α_ ναo.6νταξηπαλι6τερων μυατηριαxιilν τελετoυργιιλν xαι τρ6xeιται τ6oo για τα Κα6εLρια τηq Σαμoθρ o'η<, 6oo*o, ^γιαιe[να τηq Boιωτiαq. g' πρι;.lγl πρoτoτoiηoη πoυ τεtνει απη διαμ6ρφοloη τιυν Kα6ειρiων γiνεται ατ6 τoνq Δαναoι5q,6ταν oρ.γανωνoνται oε ψυoτi1ριατηζ Θεσμoφoρtαc,Δipητραc,, αλ},& η τελιx{ διαμ6ρφωoη^γiνεταιαπ6 τoν K&δμo (τoυq Καδμεioυζ) πoυ tφπαoανoτo B. Aιγαιo ψετ&τη i{uμo1η "ηc γιδδιυ (1468 π.X.). Πρjπει να διbooυμεψεριxα oπoιγε[α ΙLα aoν K&δμo >tα|.toυζ Kαδμεioυq πριν να xαπαπιαoπ-oiιμε με τα Κα6e|ρια μυoτ{ρια, την τελιxη μoρφi των oπo[ων εδι,,lαεo K&δμoq.
29
Mε 6αoη την Eλληνιxη Mυθoλoγiα o Kαδμoζ εtναt xαι διo6γγoνoζrηζ ^γι6qπoυAγηνoρα, εγγoν6q πη< 1τι66ηc, περiφημηcΙoriqτηζ x6ρηc,πoυ,Ινα1oυ. Δηλαδ{ ανt'1xειατη γeνα των Υxoιbq τoυ iφυ^γqy,x.τ6 πo At.γαi.a ^γιαπην Aiγυπτo xαι ψεπ& την 6ξιυoη τoυq ατo Aιγαtoaι. To 6νoαπ6 τη 18η δυναατε[α eτLoτρeι|;αν ψα πoν (Koiδμoq) αημαiνει ανατo)'[τη<.Mυθoλoγιx6gπηyLq τoν αναφ6ρoυνωq γι6 τoυ Aγ{νoρα 6αotλι& τηζ Tιiρoυ στη Φoινixη. o Aπoλλ6δωρ,g., λ6'. oυγxεxριψtνα:o Βτjλoq λoιπ6ν πoυ 6αoiλευσε στoυζ AιγJπτιoυq εγlννηoε αυτo,jζ πoυ αναφ!ραιιe πρoητo,jμεναn3 , o Aγfiνoραq πηγε oτη Φoιν{xη 6πoυ νυμφiυθηxε την Tηλ6φαoαα xαι απ6. χτησ€ μια θυγατlρα' την Eυρ6πη xαι αγ6ρια τον Κd'δμo, τo Φoiνιxα χαι τoν Κiλιxα, Κd'πoιoι λξνε 6τι η Ευριbπη δεν ε{ναι τoυ Aγτjνορα, αλλοiιτoυ Φoiνιxαnn. Tην ΕυριΔπη την ερο.lτειjθηxεo Δlαq χαι την απoπλc{,νηaε αφoJ μεταμορφc\θηxε σε fiμερο ταdρo, αν66αoε cτη ρο{yητoυ την Ευρδπη xαι δια θαλοtaoηeτη μετlφερε oτην Κρi'η. Εxεi αυνευρlθηxεμε το Δiα xαι γlννηoε τo M[,oμηρoq λiει 6ν0)α' τo Σαρπηδ6να xαι τo Pαδο{μανθυ.o τι o Σαρπηδ6ναqγεννfiθηxεαπ6 τo Δ[α χαι τη Λαoδοtμεια την x6ρη τoυ Βελλερεφ(,ντη,r" ' ,oταν ψclθηxεη ΕυρcΔπη o πατlραq τηe Aγfiνoραq icτειλε τα παιδι&'τoυ να την 6ρoJνε xαι τoυζ ε[πε να μη γυρ[ooυν,αν δεν τη 6ρoJνε. Mαζi με τα παι3ιοiιτoυ iφυ.rε xαc η μd,να τoυζ η Tηλlφαααα xαι o Θc{,ooζo γι6q' τoυ Aγτj'νoρα,τoν οπoio o Φερεxιjδηqτoν λ!ει γιt, τoυ Κ[λι}1α
Eιllαξαν παντod αλλd' δεν 6ρτjxαν πoυθενd την Ευρδπη χαι επειδτj δεν μπaρoιjoαν να γυρloouν στην πατρ[δα τουq,,!μειναν oε διctφoραμtρη, o Φo[νιxαζ ατη Φoιν{xη,o Κiλιxαs xoντd' aτη Φοιν[xη δπoυ υπiταξε 6λη τη yιbρα xoντd' σtoν πo,cαμ6ΠιJραμo χαι την oπo[α oν6μαoε Κιλιxiα. o Κctδμoq xαι η Tηλ!φασσα xατoixηoαν aτη Θρci30
xη. σηζ Kαι την απ6
Tο fδιo ixανε xαι o Θdαoζ πoυ ετχαταoτdθηxε επ[στη ΘΡ4"η xαι [δρυαετην π6λη Θciao 6πoυ lμε,u,,,n1. αλλo'ja8o Aπoλλ6δωρo1λθει: o Κιiδμoq αφο,j!θαι!lε Tηλ6φασσα πoυ oτo μεταξ'J πlθανε xαι φιλoξεντjθηxε τουq Θρd'xεq, πτjγε oτoυq Δελφo'jq \rια να ρcυττjαει τια την ΕυρΔπη. o θε6s τoυ ε{πε να μην αoyoλlιται πoλιj με την Ευρδπη, αλλιi να αxoλoυθfioειμιd αγελciδαπoυ θα oυναντfioει στo δρ6μο του }<αινα θεμ),ιΔαει π6λη εxε[ πoυ θα πξaει να xoιμηθε[. AφoιJ πηρε τo 7ρηoμ6 διlαxιζε τη Φωxlδα 6πoυ εiδε μια αγελο{'δααπ6 τo 6oυxoλι6 τoυ Πελοt,γoνταxil την αxoλodθηαε.H αγελdδα πρoxιΔρησε στη Βaιcρτ/αxαι xoιμfiθηxε στo μlρoq 6πoυ xτiατηxε η π6λη τιυν Θη6Δν. Σε oυν61ειαo Απoλλ6δωρogλ6ει τLα τo ox6τωψα τoυ Δραxoνταπoυ φJλαγε την Aρεiα Πηγi, ΥLα.Cηoπoρ&τcaν δoντιδν τoυ απ6 την Αθην&, απ6 την oπotα6γ}μe τo πλ{θog των Σπαρτιbν, τoυq oπoioυEεξ6ντιυαε ψe ατ&τη' ειπ6q απ6 πdντε (E1ioνα, Oυδαio,Xθ6νιo, Υπερεiνoρα,xαι Πελιbριo).Για την εξ6ντωαηαυτδν των Σπαρτιbν oι θεoi τoν τιμιbρηoαν να θητεriαει (να γiνει δorjλoq)τoυ Aρη yια oκπω γρ6να. Και αφo'3εξιλειilθηxε € τ ot για τη σφαγ{ πoυ t,xανe,η Aθηνοi τoυ jδωαε τη6αoι),εi'ατoυ τ6πoυ. Kαι o Δtαq τoυ 6δωoε γυνα|ια την Aρμoνiα πην κ6τoυq6λoι oι θερη τηζ Aφρoδiτη
31
στoυζ Eγχελεiq τηq Hπεiρoυ xoντ& oτα oρνaεtααργ6ρoυ πoυ ελ6γ1oνπαναπil τo ψανπe.oτηq Δωδ6νηζ. oν τLα πα ψυoπi1ριαoτo μ'iθo τoυ K&δμoυ To ενδιαφ6ρ ε[ναι 6πt oτoν 6ρtαxeται δημιoυργo,jνταιΚα6εi.ρια μυατ{ρια. Tα δυ6 6αoιx& ιtνπρα των Κα6eιρiων εiναι τo BA Arγα|o xαι ειδιxα η Σαμoθρrixη.ιαL η Θ{16α. o Δι6δωρoqo Σιxελιιi.lτηq.,λdει 6τι o Kdδμoq iγαν απ6 τ4 Θiβεc, πη< Aι^γυπτoυ1ιαL6πι η ι6ρη τoυ η Σεμθ,oαιρη r,oυ σπα Eλληνιxd }'€ γ eταt Δι6νυ. λη γ6ννηoε τoν αoζ. o K&δμoq ιδρ,iειτιq Θi6εc, με τo 6νoμα των Θη6ιbν πα oυψ6oλατη€ Aιγ'jπτoυ: τηq Aιγ'iπτ oυ, '(αL ψαζi.φt,ρνeι >ιαι πoν πd,πυρo. oxαρα6αto τo o ΙΙρ6δoτoq50μιλιbνταq τLα'aη νηoo Kαλλiστη αναφeρeιxαι πα εξi1c,:Σ' αυτ6 τo νηαi λoιπ6ν, πoυ τcjρα το λlνε Θfiρα xαι παλι6τερα λεγ6ταν Καλλ[aτη ζolaαν τ6. τεu' απ6γoν0ι τoυ Mεμ6λιιiρoυ του γιo'j τoυ ΙΙoιxlλoυ απ6 τη Φoιν[xη. o Κdδμoq o γι6q τoυ Aγfiνoρα τoν x:αιρ6 πoυ αναζητo'jaε την ΕυρΔπη ε[7ε πρooεγγi'aειoτo νηoi πoυ ofiμερα λlγεται Θiρo, ε|τε yιατi' τoυ c!:ρεoετo νηo/, ,Ετaι &φηoε a' αυτ6 τo νηol ε[τε yια xd'πoιo dλλo λ6γo. dλλoυs Φo[νιxεζ xαι μαζ{ lναν απ6 τoυζ συτtενεlq τoυ τo Mεμ6λiαρo. Και αυτol xρατoJoαν τη λεγ6μενη Καλλioτη για oxτΔ γενιlq πρ[ν να φτcEαειεδcbαπ6 τη Λαxεδα[μoνα
ο Θfiραq.
Σε &λλo αημεio o }Ιρ6δoτoq,,αφo'3εξη"γε[πωζ oι Γεφυρα|oι'ψια απ6 τιq φυλ6c τηc Aθ{να<, απ6 την oπo[α ιαπ&γoνπαν oι τυραννoχτ6νoιAρμ6δLoζια| Aριατoγεiτoναq iραν Φoiνιxεζ πoυ ε[aαν θλθει oτη Βoιι'lτiα μαζi με τoν K&δμo xαι εtaαν eτιαπασ1αΘεi ατην περιo1η τη< Tααπ' 6πoν π!ραoαν oτην Aθ/1ναλiγo μετ& την εχνα^γραc, δiωξη των Kαδμεi<υναπ6 τηΘiβαιαι πρooθ6τει:oι Φoiνιxεq αυτo[, του ε[xαν lρθει μαζ{ με τoν Κιiδμo, ανciμεαα ατoυq oπoloυq11τανxαι oι Γεφυραiοι, 6ταν lμ.εινανσ' αυoτoυq Eλληνεζ χαι τo πιδ αητη τη 7Δρα, lμαθαν πoλλο{, 32
,Ελμαντιxο τα γρciιμματα, πoυ xατd' τη γνδμη μαq οι ληνeq δεν τα ε[7αν πρoηγoιjμενα. Tα γρdμματα αυτd,ατην αρyη ηταν 6πιυq τα χρησιμoπoιo[oαν6λoι aι Φo/νιxεq' Mε τoν xαιρ6 xαθrllq dλλαξαν τη γλcΔαoα τoυq οtλλα,Bλληνεq ξαν xαι τo ρυθμ6 τcυν γραμμιlτιυν. oι πoυ xα,Ιωνεq τoιxoλααν γJρο.ι απ' αυτoJq, oι αφoιj !μαθαν τα γριiμματα τα τρoπoπo{ηcανλiγo χαι τα yρηaιμoποiηααν xαι oι [διaι. EIπαν 6μωq 6τι δixαιo /1ταν,αφoJ τα iφεραν εδcΔΦο[νιxεζ να τα πoιjνε Φoινιxιxri. o Kαδμoq e[ναι ξ,να oηψανπιx6qψυoτηc των Aιγυπτιαxιλν μυατηρiων. Και 6πoυ πeρν&ειαναδιoργανιi.lνeL τα υπαρaoντα μυoτηρια με την αt"γυττιαιi1αxdι|,,η.To iδιo θα xανει αργ6τερα o τελευπαtoqμεγ&λoζ μιioτηc τoυ αPaαi'oυ x6oψoυ αλλ& xαι ψtγιoτoc' φ|\6σoφoc,Πυθαγ6ρα:q' ,oταν rioτερα απ6 2o aρ6νια ταραψoν\ oτα ιερ&τηq Αιγ'3πτoν, τηc Βα6υλιbναζ xαL των ctλλων 1ωριilν τηq M6oηg Aνατoλi1<,.γνριoεoτoν ι6oψo πoυ Aι1αi,oυ,oτoυq Eλληνεq, θα τερ&oeι,ατ6 την Eλευoiνα 6πoυ o ιερoφ&ντηq θα τoυ παραaωρloeL1α τ,Pω.ce[αoπην τdλεoη των μυστη,Υoτερα θα π&ει oτoυq Δελφoυq 6πoυ θα πρo6e[oe ρiι,.lν. αναδιoργ&νωoη. Θα διιbξειτoυq6oιoυq,πoυq&γιoυq γενιx{ ιαL 1ην τυθ[α xαι θα oρiαει νjoυq. με νjoυg xανoνιoμo'jg. ,Υατερα θα τερ&'oeιατ6 τη Δωδιbνη ιαι φυoιx&θα x&νeι ιαι εxε[ αλλαγ6q. To xυρoc,ιαL τη δ'iναμη να παρeψ6αi,νeι τ6oo xαπα},υτιxd.oτα ιeρ&τo αντλoιjoε ατ6 τo .γε.γoν6c'6τt "Ι1πανψL^γαc, μιiατη< (πρωθιερθαq)τη< Αιγ'iπτoυ. o Kοiδμoq λoιπ6ν \παν o αναxαινιoτlq πων Κα6eιρi,. ων μυατηρ[ων.H μυθoλoγi,απονθ4λειγι6 τoυ 6αoιλι&Tυδιojγγoνog τηq Ιoιiζ. Aλλri η Ιιil ρoυ Aγηνoρα, πoυ ^i1ταν πt1ε oπην Alγυπτo xαt εxε[ 6αoiλει.|.rε o ^γι6c'πη< 'Ετα,Eδρα τoυ φoq. η M6μφιδα,6πoυ xαL ao μ6γιατo ιερ6 των Κα6ε[ριoν. Aπ6 την Aiγυπτo λoιπ6ν, πρoeργeται xαt o Kοiδμoq.H oμriδα τoυ Aγηνoρα τρtπeι να εxδιιi1θηxε ατ6 την Aiγυπτo oτα aρ6να τoυ Toιiθμωση B, 6ταν .για
πρ6τη φo?&,oL Υxoιbq ατωθi1θηxαν ξξι'l ατ6 πα 6ρια τηq Αιγ0πτoυ. Και π6τε τρf,πeινα eτ>|α,cασταθηxαν ατη Φoινixη. Aπ6 exei φe'5γoυν^(Lα,Co Aηα|o ψετ& πη διοiλυoη των Υxoιilg ατη ψ&aη Mεγιδδιo (146s π.x.). Μετα τη αL ωq τoν Eυ ψ&γn oι Υ ιo δc, διαλ6oνταιxαι xατ αδιδ)4.oντ φPατη εν
8. oι θεo i τc υ ν ελ λ η ν ι x ,Δu μ υ στ η ρ iω ν
Στα Διoνυoιαι&., oτα oρφιx& NαLσ,τα Κρητιx& eξαxoλoυθεi να τα[ζει xrjριo ρ6λo o <<θν{oxων θε6q>(Δι6νυσoζ ,tou παυ'τ[ζeταιμε τoν ,ooιρη xαι o i'διoqo oρφt,αq). Στoν ιooψo τoυ Aιγα[oν xαL 1ηζ Eλλiδαq . ψoτi1ρια γiνoνται δυ6 φoρdqτo γρ6νo.To φ0iν6πωρoμε τη oπoρd, xαL aην &νotξη 6ταν τα oταρτ& θjλoυν 6ρoxη.Σ. ",i.o. τeριoγfi τα 1ιυoτiρια τελoιjνταιαν&λoγα μ..'o ,λiμo. Σ"o ξεoτα ψtρη η ανoιξη iρaeται νι,lρiτερα. τo iδιo *αi .o φΘ,νoπωοo.
,oλα
τα ψνoτi1ριατoυ x6oμoυ t,aoυν για x!ντρo πoυg τη Mητ6ρα Γη πoυ ατoυq διαφ6ρoυ9λαoriq ταtρνeιxι ιδαtτeρα oν6ψαπα' Στoυζ Σoυμdριoυq\t'γεται Ιναννd,, oτoυq Βα6υλωνιoυq Ioτ&ρ, oτη Συρiα Aoταρτη i Aφρoδiτη (oτην Kιiπρo), oτη Φoινixη Aνctθ, oτην Αiγυπτo ,Ιoιδα, oτη Μιιρα Ao[α Mεγαλη Mητ6ρα, Kυ6θλη Δινδυμi,η i M&,,oτoυq,Eλληνεg Δ{μητρα \ P€ α x.λ.π. Kαι αι6ψα τρt,πεινα επαναλ&6oυψε6τι oxoτ6q των μυoτηρiων εiναι η ευxαρτ|α τηζ γηζ. Στoν x6oμo τoυ Aι^γα[oναρaιx& φα[νeπαtνα .γtνoνται τα ψυoτi1ριαμε επixεντρo τη Mεγιiλη Mητ6ρα Γη, πoυ eiναι η iδια με πην ανπ[oτoLxητηζ Δ. Mιxραq Aoiαc,. Κανoνιx&,δεν 1ρειαζ6ταν να αναφeρθεiτo 6νoμ& τηq. Aργ6τερα τi1ρeπo 6νoψαPiα, πoυ oημαiνει Γη (Γαiα) xαL 1eλιxοi 6γινε Δ{μητρα (Γη M{τηρ). Σπα πρanα μυατ{ρια oτoν ι6oψo τoυ Aιγαioυ υτ&ρθε6g>> 6πωq o' 6),α τα μυxεL xαl αρoeνιx6q<<θντjoxων oτi1ριατηc M6oηc Aνατoλ{c. Στιq νε6τερegαναιαινi.oeιq των μυστηρ[ωνeξαφανiζeταιo θνl1oxcυνθε6q ιαι oτη θdση του μπαiνει η Περoεφ6νη. o oυρανιoqo'3ζυ.γoc, υτ&ργει τ&ντα, αλλri με διαφoρετιxα oν6ψατα:Κ&πoπe elναι o ανιi.lνυμoqθε6q,ι&πoπe γi',Ιαxγoq νεται Πooειδιi.lναζ, ατα Eλευoiνια i1 Δtαc,. 34
35
TA
KAB EΙP ΙA
MΥΣ T ι ΙP ΙA
1 . Γ ε νιxd , τjταντελετoυργiεζγια την ευTα Κα6ε,Ιριαψυoπi1ρια xαpπtατηζ γηζ. ΔηλαδηιLντρo τoνq!r1ταν η μεγ&ληMητ6ραΓη 6πιιζ oε 6λα τα μυατηρια.Kαι τελo'jνταν6τι,q
αxρβωc, y'αLτα Eλευαiνια αν >|αLαναφiρeπαιμε διαφoρε,ΙΗπαy xαt αυτ&.&ρρηπα (μ,o-.τιx6 6νoψαη Δ{μητρα. Φανερ&6μο.lgγια τoυg x6oψo' πoλ'j τoν xα, απ6ρρητα)^για y'αL σπα Κα6εi.ρια μυημθνoυq.}Ι μJμυημ6νoυg.Ei1αμε .γιν6τανLξω απ6 την τεηoη, 6πωg o' 6)'α πα ψυoτi1ρια λετoυργiα ιαι φυoιι&.τριν ατ6 την συμμετoγi1πoυ ατ6μoυ στην τελετoυργiα. Ax61ια xαι εδιi.lατιg τελετoυργ[εq Lταιρναν ψtρoq ιαι μη μυημ6νo|,τ.oυ αxoλoυθoOααντην τελετoυργiα ιαι Lπαtρνανμ6ρoqoτα 6ργια. Tα Κα6eLρια μυoτηρια τελoιjντανoπα νηαtα τoυ B.A. ,Ιψ6ρo, T6νεδoxαι Σαμoθραιη, α}'λα ιαι Aιγαioυ Λημνo, oτην απtναντι 1!Ιιxρααιατm"λ1αιτ.λ1, oττp τεριo"y'.i,τ.r1q Tριυ&δαqxαι αx6ψα πι6 τLρα. Στα Mεγιiλα Κα6etρια, η πt6 eτLoηψητελετoυργiαγιν6ταν ατη Σαμoθρ&xη τη <<Ζαθ6η Σαμoθρ&ιη Lνθα xαι 6pγr;cφριxτα θειiν &ρρητα 6ρoτoiαι ctoμενoι eιoeπLρηoανeψαi.qαπoθημoo6νηoινηρωεg μiγμα γαρ oφιo| oφθλoιμoνανθρ
*
πλdoυν oτ'η Θαλαooα να ταiρνoι.lνμ6ρog o, αυτi1 την τελετoυργiα). Στo 0ρφιι6 αυτ6 xe[ψενo^γ,ινεται ψνεi.αxαι για τo δε6τe1o σπoLxeioτων Κα6ειρ,ιων μυατηρiων: πην τρooταo,ια των ναυτιλoμ6νιυν. Aτ, 6τι παραδiδεται ψυoτi1pιατελoιjνταν oτη Σαμo. θρ&xη ια'L πPLν απ6 την xαθι6ρο.loητων Κα6ειρi,,. iζo, αυτ6 ιoaiιει }LαLτLα'6}'α π' ciλλα μυατ! ρια. Tα Κα6e{ρια ε|ν.αιτρoτoπoiηoη παλι6τερων μυoτηρiιυν. Και αxρι6)oη .γι' αντ6 oυγa[,oνταιoι,Κ&6εr,ρoι Κoρι36αντeq',τoυg μ. ',,q Koυρ{τεq5axαι ciλλoυqπαλι6τερoυq δαiμoνεq. o Δι6δωρoqΣιxελιιiτηcu, ,,o, αναφ['ρeται o' αντi1 την πρoηγo6μενη τjλεoη μυoτηρiιυν γρ&φει Tcbρα θα μιλτjσoυμ€ Tια τα γeιτoνιxd, τηq Ελλdδαq νηoιct πoυ 6ρ/αxoyτα'ι στo Aιγαio πiλαγoq xαι θα αρ7[ooυμε απ6 τη Σαμoθρ9"η. Γι' αυττj τη ντjaoμεριxoi λlνε 6τι παλι6τeρα.λεγ61αν Σdμoq, αλλο{ 6ταν xατoιxτjθηxε η λeγ6μενη τcbρα Σιiμoq η παλιοt πoυ τjταν xoντd, oτη ΘμΙxη ouoμdo,ηi", Σαμoθροtxη56 ' Tηu xατoixηaαv ντ6πιoι. Eτoι Eενυπιiρ7ει xαμιd παρ.ιi_δooη tια τoυζ πρcilτoυqανθρΔπoυq'χαι τoυζ ηγεμ6νεq. Mεριxo/λlνε 6τι παλι6τερα λεγ6ταν ΣαΔννηaoq xαι επειδη απ'oιx{oτηxε απ6 Σαμ/oυq xαι Θριixεq oνoμd,oτηxεΣαμoθριixη. oι ντ6πιoι xdτoιxoι εi7αν παλαιο{διxτj τoυq διr1,λεxτo, απ6 την oπo{α πoλλls λlξειs Eιατηρodνται μi7ρι aτjμερα aτην τ!λεaη των θυαιΔν. oι ΣαμoθριΙ",q λ;u,'6τι πρ[ν απ6 τoν xαταxλυoμ6 πoυ γνcΔριoανιΙλλεq περιo76q tγινε ξναq πoλd μεγιiλoq exei, xατd' τη διd,ρxεια τoυ oπoioυ cΙνoιξε τo oτ6μιo τιον Κυανlcυν ΠeτρcΔν57 σε '1αι oυνι!1εια ιtνoιξε o Ελλτjaπoντoq,. To Π!λαγoq τoυ Π6ντoυ πoυ πριν !μoιαζε με λ[μνη γ!μιcε niλJ απ6 τα νεριΙ '6oo τοlν πoταμcilν πoυ ψιjνoνταν εxε/, πoυ τελιxd τα uερd ξεγιjθηxαν'oε oρμητιx6 ρεdμα μlαα απ6 τoν Eλλτjcπoντo xαι xατlxλυoε πoλλd' μlρη Aolαs xαι μεγdλο μ!ρoq 'ηs 38
τηe πεδιντjeπεριq(ιζ τηζ Σαμoθρdxη€, πoυ iγινε θιiλαooα. Και γι, αυτ6 λ!γεται 6τι oι ιtlαρdEεqατoυq xατoπινoiq xαιρodq'αiρνoυν xατd, xαιρo,jq απ6 τη θdλααoα π!τρινα xιoνδxρανα. Tα νερd,ei4αν xαλι!ιtlει xαι π6λειq'. oι ιiνθρωπoι πoυ !6λεπαν την πλημμ,iρα απoτρα6η7τηxαν oτα ι!lηλ6τερα μ;ρη τη€ ντjαoυ,Κι' 6αo η θιlλαcαα ανl6αινε 6λo }ζαι πιo ι!ηλιi, oι &,νθρωπoιπρooευγτjθηχανστoυζ ,oooι ντ6πιoυqθeoJs. oιbθηxαν απ' 6λη τη νfiαo, oε ανd,μνηση Tια τη acυτηρ/ατoυq,i6αλαν 6ρια o' 6λη την ixταση τoυ νηoιoιj xαι laτηoαν 6ωμo,jq, 6πoυ xd,νoυν0υo/εζ ωq τιbρα. Eτoι γiνεται φανερ66τι πριν απ6 τoν xαταxλυoμ6 ζo,joαν aτη Σαμoθρdxη ciνθριυπoι.Tcτερα απ6 αυτd εμφανiζεται ατη ντjooxd,πoιoζ Σd,cυναq,tια τoν oπo[o dλλoι λ!νε 6τι ε{ναι γι6q τoυ Δ[α xαι τηe Nιjμφηq xαι dλλoι τoυ Ερμιj xαι τηζ Piuηs. Aυτ6q o Σcλaυαq αυγx!ντρωaε τoυq ανθρcilπoυζπoυ ζodααν αx6ρπιoι ατη ντjao χαι τoυζ i6αλε τcΙξη xαι ν6μoυq.H ντjooqπτjρε τo 6νoμιl' τoυ. To πληθοq των ανθριbπων τo ψcilριoεoε π!ντε φυλ!q, oτιζ oπo[εζ 6δωoε τα oν6ματα τa.ιν παιδιΔν τoυ, Και ενιi 6τcι ε[7αν τα πριΙ,γματα λlνε 6τι γεννfiθηxαν απ6 τo Δiα )1αι την ΙΙλ6xτρα, μιd' τcιν Aτλαντ{δcιν νυμφcllν,o Δοiρδανoq, o Ιαo{ων xαι η Aρμoνiα. Aπ6 αυτodq o Δο{ρδανoq xαι αφo'J π!ραoε με σχεfiταν μeγαλεπ[6oλoq c|νθρcυπoq' δ{α oτην Aαiα lxτιoε εxεi την π6λη ΔιtρEανo xαι oυγxρ6tησε τo 6αaiλειo γ'jρω απ6 την π6λη πoυ αργ6τερα oνoεxε[νoυ τoυ μ!ρoυq'oμctατηxε Tρo[αxαι τoυq ανθρcΙlπoυq' ν6μααε Δdρδανoυq, Λlγεται 6τι xυριιlργησε σ€ πoλλoιjq λαo'jq' aτην Aa[α xαι απo[xηaε xαι τουζ Δdρδανoυq πiρα
απ6 τη ΘριLxη.o Δiαq πoυ fiθελενα τιμfioειxαι τoν dλλo γι6 oτην τελετfi των μυστηρ/ων,που 'ouu' "ou μJηoe τελοiνταναπ6 παλιd oτη νficoxαι τ6τε xατi, xd,πoιoτρ6πo, παρα86θηxαν c, αυτ6νxαι τα oπoiα δενεπιτρεπ6ταν να γ{νoυνγνωoτd,aε xανlνα μη μυημiνo' Πιoτε'jεται 6τι αυτ6ζb9ε[ναιo πριbτoqπουμdηaε ξlνουeaτην τελεττjxαι 39
ixανε 6ται iνδoξη τη μ.jηaη' Υcτερα !φτααε εδcΔo Κιlδμaζ τoυ Aγτjνoρα (ητδνταq την ΕυρcΔπη, o oπo/o€ αφo'j
6λα6εμiρoq aτην τελετfiαυτfi νυμφlυτηxετην αEελφfi
τoυ Ιαoloνα Aρμoν{α, την oπo{α oι ctλλoι Eλληνεq μυθoλoγo,jν ωq x6ρη Aρη,60 'oυ o γιiμoq αυτ6q εiναι o πριΔτoq 6πωq λiνε aτoν oπo{o παρα6ρiθηxαν με δΔρα 6λoι oι θεo[, η Δτjμητρα πoυ ερ(')τειjθηxε τoν Ιαaioνα δcΔριαετo aιτd,ρι, o Ερμfie δcjριaε τη λιiρα, η Aθηνι{ τoν περfφημo 6ρμo, τoν πlπλo xαι τoυζ αυλodζ, η Hλ6xτρα τιq ιερt6 τελeτlq τη< Mεγc{ληζ Mητ!ραq των θειilν πoυ oυνoδειjoνταιαπ6 τα xlμ6αλα xαι τα τ'jμπανα εxεiycυν πoυ πα[ρνoυνμlρoq oτα 6ργια, o Aπ6λλωναζ iπαιξε λJρα, oι Modaεq αυλ6, ενιυ oι ctλλoι θεoi πoυ ευφρct'νθηxαν lxαναν τιq διx!ζ τoυζ πρoσφoρ6qaτo γο{μo. Mετri τo γο{μoo Κdδμoq αιjμφοlνα με τo 1ρηoμ6 πoυ tλεγε 6τι iτρεπe να xτ{aει τιq Θη6εq oτη Βoιcυτiα iφυγε για εxε/. o Ιαο{oναq νυμφειjθηxε την Κυ6!λη με την oπolα απ6xτησε τoν Κoρ16αντα. Eπειδfi o Ιααioναq ι'ετανdoτευoε στoυζ λεoιjq, o Δο{ρδανoqxαι η Κυ6!λη μe τoν Κoρ'j6αντα μετ!φεραν aτην AαIα τιq ιερlq τελετoυργieq τηe Mητlραζ των θεcilνπoυ oυνεπfiραν την Φρυγ[α. ,oταν ,oλυμπo xαι oυνoixηη Κυ6lλη ανl6ηxε oτoν oε εxε[, γ6ννηoε την Aλxη xαι oν6μαoε τη θεοi Κυ66λη α,Jμφωναμε τo 6νoμο{τηq, Ενδ o ΚoρJ6ανταζ πoυ ον6μασε τoυζ ιερε[q τηe Mητiραq πoυ πα{ρνoυνμlρoq oε 6ργιαoτιxoiq 4oρo,jqΚoρ'j6αντεq, νυμφε,jθηxετην x6ρη τoυ Κ{λιxα Θτj6α.Kαι αx6μη απ6 εδΔ μeταφlρθηxε xαι η λ,jρα τoυ Βρμτj aτη Λυρνηc6, την oπolα αργ6τερα την πτjρε απ6 εδcil o Aμλλlαζ 6ταν xατlλα6ε την π6λη. Aπ6 τoν Ιαaioνα xαι τη Δfiμητρα γενντjθηxεo ΠλoJcoq, λlνε oι μ'jθοι, αλλd, τo αληθιν6 ε[ναι 6τι πλo'jτoq ε[ναι τo aιτciιρι πoυ δc'lρfiθηxε στo γciμo τηe Aρμoν[αq για τη aυνoυo/ατoυ Ιααloνα. TcΔρωτα oψετιxd με την τελετoυργ[α τηρoιJνται απ6ρρητα xαι γiνoνται γνωaτci μ6νο 40
στoυζ μυη|ι!νoυζ. 0μ's η φiμη 6τι αυτοi oι θεof1 εμφανlζoνται απρooδ6xητα oε ιΔρα xινEdνoυ αε 6oτjθεια εxε{νων πoυ xινδυνειJoυναν εiναι μυημlνοι )1αι τoυζ επιxαλεcτoJν, απλcΔθηxεo'6λo τoν x6oμo. Λ6γεται αx6μα 6τι εxεiνoι πoυ ε{7αν xoινωντjaει τcυν μυaτηρfων γiνoνται xαλιjτερoι, ευaε6!ατερoι, διxαι6τερoι xαι xαθ' 6λα αγαθ6τερoι.Και γι' αυτ6 oι πι6 aημαντιxoi απ6 τoυq iρ.,s xαι τoυ ημ{θεoυqεπιθυμoιjααν πι7ρα πoλJ να μεταλd6oυν τηq τελετfiq' Eται o Ιd,αoναq'χαι oι Δι6αxoυρoι62,o Hραxλiq o oρφ!αq αφoιj μυτjθηxαν "o, π!τυyαν a' 6λεζ τιζ εχστρατe/εq τoυq με την παρoυc[α αυτrΙν των θεcΔν. ΠαραΘeoα 6λo αυτ6 τo ατ6oπαoψα ^γιατ|τeριiγει πην oυoiα xαι πην ιoτoρ{ατων Kα6ειρiων 1ωρiq να απoxα},νπ1eL τα ψυoτιx&'πoυ 6πρeπε να τηρηθoιiν ατ6ρρητα, τα α'PPηaα' o Στροi6ωναq63ταραΘLaeL,να tδια πρ&"γψαταψe x&πoιεq διαφoρ6q.Λ6ει o Στρ&6alναq oτι: Στη Σαμoθρctxη xατoιxoioαν oι αδελφoi Ιααioναq xαι Δctρδανoζ.,oταν o Ιαa[οναq xeραυνo1oλτjθηxεαπ6 τo Δ[α .rια την αμαρτiα απ6ναντι aτη Δτjμητρα, o Δd'ρδανoq!φυγε απ6 τη Σαμoθρc{xηxαι xατolxησε στoυζ πρ6πoδεq τηq Tδηq ατην π6λη Δαρδαν[αxαι δ[δαξεoτoυq TρΔεq τα μυoτfiρια τηq Σαμoθριixηe, Tη Σαμoθρctxη την lλεγαν πριν Σdμo' Tο απ6aπαoμα 50 61) λleι για τoυζ τιμωιιlνoυq aτη Σαμoθροtxηθεo'jq6τι πoλλoi τoυq'απoxαλodααν Κα6εiρoυq, αλλι{ δεν μπoρoιjν να πodν τι ε{ναι αυτoi oι Κc{'6ειρoι,6πωq δεν μπoρoιJν να πodνε τι ε[ναι oι Κιjρ6αντεq xαι Κoριj6αντεq fi oι Κoυρfiτεq xαt oι Ιδα{οιΔιixτυλoι. Και ψια αι6ψα παρατ^i1pηoητoυ Στρ&6ωνα πoυ την αναφt.ρeιo Eυoτ&θιoqooλ6ει 6τι τo 6νoμα τηg νi1ooυ6.γαtνeι απ6 πo o&ψoqπoυ oημαiνει Kαι 'jι|.,oq. πρooθ6τει6τι oι Σιiμιoι πρodρ1oντανατ6 τη Mυxοtλη }|αι eτιαταoπ&Θη1η'α\ισaη νi1oo ατ6 πα.}.ι&,επειδt'1η ν{ooq εi1ε ερημωθεi
4t
τηζ γηζ. Παλι6τερατη λ6γανεMελiτη εξαιπtαζαφoρi,αq επειδ{ i1τανπ}..oboια. αx6ψα6τι η Σαμoθρ&ιη εi,Πρ6πει να αημειιJrooυψε
θ1ει θερμoπηγ!q xαι τo t'δαφ6qτηc e[ναLηφαLσtLoγεντiζ, ναι πλo'jαιo oε μ6ταλλα, εν
2. o ι τε λ ε τι ! q ,oλεq
oι αρaαtec,τητξζ θεωρoι}ντα Κα6ei,ρια μυoτη(,)ζ αργαι6τePα τoυ x6oψoυ τoυ Aιγαioυ, αλλιi 1ι,.lτα ρια oε ρ!ιζoνται δυ6 διαφoρετιxt,qeτoaf,q:στην πρo τoυ Kιiδμoυ επofi xα| σrην ψeπα πoν K&δμo. o Κ*δμoc Lφταoε ατη Σαμoθραιη eπιιεφαλ:i1ζLσxυρηc ατρατιιoτιx& πoλεμιxηc oμ&δαc αναζηπιbνταc1ιilρo εγκατ&,oταoηg.T1ει ανα1ιoρτjαειατ6 πη Φoινixη, [oι'ιζ απ6 την T6ρo, αμ6oο.lqψeτα την περiφημη μ&1η τηc Mεγιδδιi (1468 π.X.) ατην oπoi,αo To'iθμιυoηc Γ, εi1e διαλι1oει oριoτιx&, τoυζ Υxoιj.lζ, oι oτotoι ei.aανe^γxαταoταΘet oτην Παλαιατiνη-Συρiα μετ& την εxδiωξη τoυq απ6 την Aiγυπτo xαι ξxαναν πρooτ&Θεια να αναιτi1ooυν τo Aι.γα[o' Εiναt aαpαιτηριoτu6 6τι o K&δμoζ μ6λιζ Lφταoe oπη Σαμoθρrixη π{ρε μ6ρoq oπα ψυoτi1ρtαγωρi,qνα aρειαoπei μJηαη' Καπ& oυνtτεια γνιbριζε τα ψυoτi1ρια.Και 6πι.'ιc,o Πυθαγ6ραq αρ^γ6τeρα με την ιδι6πηπα τoυ ωζ αρaιeρ6'αc, oτα εδιil ιτο.lνAιγυπτιαxιbν ιεριi.lν6xανε αναδιoργοtνcυoη ερα [,πoι xαι o Kιiδμog 6γινε ατ'll πην πριilτη oτιγμη δεxτ6g oτα μυoττ]ρια.Tα μυoττ]ριαγiνoνταν xαι πριν ατ6 τoν Kιiδμo. Σ,iμφιυνα με τιζ παραδ6oειqτηq Σαμoθρ&χηζ τα etae δωρτjαει o Δtαc,oτoν Ιαoioνα πo .γι6 τoυ απ6 τη 42
N6μφη. Και αoιo'lνταy στη Σαμoθριixη. Tα ψυoτi1ριατoυ |αotoνα πoυ ei'ναιo eραoτi1<τη< Δdμητραq etγαν &ψeoη oγ6oη ψε aα μυατ{ρια τη< Mεγriληq Mητ6ραq τηc Mιxρ&c,Ao|αq τoυ "γ'ινeταιKυ66λη, 1VΙri,Δινδυμ{νη x.λ.π. Τo rcρατeLoτηc Σαμoθροixηq iθελε να etναι η αργιx-l1 πηγ{ αυτιilν των μυστηρiιυν.Kαι αxoψα 6τι αυπα τα ψυoπi1ρι,α,τoυ πPωτoαπoxαλ'3φΘηιαν στoν Ιαotoνα πt'ραoαν oτην Tρω&δα ιαι ατ6 εxεi oτην υπ6λoιπη Mιxριi Aoiα. H &πoιpη τoν ιeρατetoυτη4 ΣαμoΘρ&xηc,δεν φαiνεται να ευoπαΘe[.Γνωρiζoυμε 6τι η xαλλιθργεια τη< γηc τt'ραoe ατ6 τη Mιxριt Aotα oπη Θραxη' Και ψαζt με την xαλλι6ργεια τρf,πeι να τ!ραoαν }|αLaα πρωτα ψυoτi1ρια δηλαδ{ η εξ6λιξη πηc, απλ.hc μιμητιx{c γoνιμιx{q ψα^γeiαζ πoυ τjταν γνι,loτi1 xαι oτoν x'6oψoτηq Bαλxανιxi1c α-
π6 πα}ια'
H φυoιxi1,λoιπ6ν, oeι.ρ&'e[ναι να 61oυν f,ρΘeιxαι τα μυoτ{ρια τηq Mετctληq Mητ6ραq (Kυ66ληc Λ Pξαc,) απ6 τη Mιxριi Aotα xαι oaι αντtoτρoφα.Κι' 6ψωc,υπ&ρaetι&1| σηψανaL'.t'6 τoυ πρtπeι να εξεταoθεi. Στη B. Bαλxανιxτ], xαπ& ψiγoc, τoυ Δoiνα6η διαμoρφιilνεται 6ναq πoλ'j πριiιμoq πoλιτιoμ6q xαι ψ&λιoτα ψe αυπ6aΘoναoτoιaetαπoυ δεν αυνδθoνταιμε τη M6αη Aνατoλτj, oτην προιπη xαt φυoιι&, oτη μεγιiλη ανθιoη αυτoυ τoυ πoλιτιoμo6. Eδιb 61oυμεxαλλιθργεια εν6gεiδoυgoταριo6 πoυ δεν 61ει i'ρΘeιαπ6 τη M6αη Aνατoλ{. Και αx6j1oυμε την p{αη μη aα}τιoiι πoλri πριν να γiνει χρiση απ6 πoυqΣoυμ6ριoυ9.Και τ1λog 61oυμε xαL ψLαμυστηριιbδη πρωτ oτPαφi (Γραμμιxη τPαφi) πoυ δεν Lγει αx6v'α αlτox?υττoγραφηθεi. Στoιaεtα αυτi1<τηζ πρωτoγ?αφηζ ιi1oυν 6ρεθεi oτη Bντoα τηζ σημερινηc Σερ6i,αζ,,α}ι}ι&,ιαι oτo ν6τιo ρoυ τoυ Δo'ινα6ηιoντ& oτιq ex6o}ι[,g τoυ (Γxoυλμενiταα, Xαψαν'ιγια).Σημαντιx6 τo}ιιπιoτιι6 x6ντρo $1πανιαι τo σημεριν6 Καρανo6o, πo x!ντρo τιυν Θραxιbν ατ6 τ6τe πoυ
43
στη Bαλχανιxi1(ψLoα τηζ 3ηζ π.X. 1ιλιετi^^α1e6αινoνν αc,), Κατα oννξπεια δεν απoxλεiεταL xα| ψια παρiψ6αoη ,Ιoωg τoυ πoλιτιoμo'i τηq B. Bαλxανιιi1<. η παρLψ6αoη q ψe τα πρ[α Δ|α αναφ[,ρει o Δι6δωρoq o Σιxελιιiτη τoυ τoυ παιδι& τoυ' τo Δiρδανo, τoν Ιαo,ιoναxαL την Aρμoνiα να etναt ψια τtτoα παρ6'ψ6αoηιαι π6τe 61oυμε μια πριi.lτη αναδι&ρθρωαητων μυατηρiων τη< Σαμoθρdxη€ πoυ δeν etναι αx6ψα Κα6ε[ρια, αλλ& μυoτ{ PLα.πηq Mεγ&ληq Mηπ6'ραq.Lυπα τα αναδιαρθριυμ6να μυατ{ρια με τoν Ιαoto_ να μπoρεi να π!ραoαν oτη Mιxρ& Aoi'α. Και δεν εiναι τυaαi,oπoυ o \πτηc' o eραoπi1cτη< Mεγαληq Mητθραζ τηζ Mιxρ&C,Aotαc,Lγeι την πρo6λευoi1τoυατη BΔ Mιxροi Ao[α .
Mετ& τoν Ιαoioνα πoυ δεν ['γει oat'oη με τoν Σ&oνα την αρaιxi1μoρφi των Mυoτηρiων τη< Σαμoθροixηg,θα j1oυμε με τoν K*δμo. o Kαδψιανt,ααναδι&ρθρο.loi1τoυq μog εiναι iαο.lgo μεγ*λoq μιioτηc των Aιγυπτιαxιbν μυoτηρiιυν πριν απ6 τoν Πυθαγ6ρα. Kαι η αυμ6oλη τoυ στη διαμ6ρφιυoητων Κα6eιρiων εiναι πoλιi μεγιiλη. oι παραδ6αeLζτLα τoν Ιαoioνα taoυν oυoιαoτιx& ψι& ,oλυμπo διαφoρ&. Κατα τη ψια παρ&δoοr, ανi'6ηιe ατoν αφo{ι ατ6 τιq ερι'ιτmf,qτoυ oaεoeιζ με τη Δ{μητρα γεννdθηxε o Πλorlτoq. H ιiλλη παραδoαη 6λεγε 6τι αφoυ6iασε ,rηνΔημητρα xεραυνo6oληΘηxeατ6 τo Δtα. Στην παρ*δooη αυτ{1o Ιαoi,oναq ψoι&ζeιμε τoν Aττη τoν εραoτi1 τηq Kυ66ληζ. oι θρωτεq τηq Δ{μητραq-Ιαo[oνα εiναι η 6αoη τaιν μυατηρiιυν.Απ6 τoυζ 6ρωτεq αυτo'3qγενν{θηxε o Πλoιjτoq. Kαι η Δ{μητρα oυμ6oλiζει τo οiγγελμα τoυ Πλoιiτoυ με τo δδρo πoυ πηγε oτoνg ^γαψoυζτηζ AρμoνiαqK*δμoυ, τo oταγυ' Ωq Mεγ6ιλη Mητθρα αxoλoυΘe|ταιατη Mιxρ& Lo[α ατ6 τoυq ιερεig τηc πoυ λθγoνται Koρ,i6αντeq xαι [,aoυν eπιxeφα}'fiqτo .γιo τηc Κoρ'36ανπα' τoυ 6δωoε τo 6νoψα 44
τoυ σaoυζ ιiλλoυ< ιερεig. T6αo o Δι6δωρoqo Σιxελιιiτηq 6oo xαι o Στρ&6ωναq παυτi.ζoυνπoυc,ιeρetqτηq Mεγ&ληζ Mητθραq με τoυζ Koιiρoυq >|αιaoυζ ΙδαioυqΔαxτιiλoυg. H ταρ[,ψ6αση.coυKriδμoυ φθρνειαναδιoργci,νωση. o Kιiδμoq εiναι μυημ6νc,ζστα μυoτdρια των Κα6ei'ρωντηζ Aιγ6πτoυ. oι' Κ&6ειρoι λoιπ6ν tργoνται oτη Σαμoθριixη ψαζt ψε τoν Κdδμo. Και o γαψoqτoυ Kriδμoυ με την Αρψoνtα ε[ναι η μυoτιx{ τελετoυργiα τηc αναδιoργ&νωαηc των μυστηρiων,o ιερ6c,^(αψoc,. o Δι6δωρoqo Σιxελιιi-lτηg laει πeριoo6τερoδixιo να τoπoθετεi"αυπ6τo γ&ψoατη Σαμoθρ&xη ιαι 6γι oτη Θi16α' πoυ τoν 6αζoυν ιαπoιoι &λ.λoι μυθoγριiφoι.Aoφαλιbq o K&δμoq iδρυαε :,CαL στην τceριoγfi τηq Θi16αc,πo ιeρ6 των Kα6εiρων με xdντρo την Κα6ei'ρια Δ{μητρα, α}'λ& αυπ6 etναι xαπoτιν6. H τρ,Jιτη ταρ['ψ6αoητoυ Kdδμoυ ^γ[νeπαι oτα ψυoτi1ρ|απηζ Σαμoθρ*xηc. o K&δμoq etναι ταυτ6a1oνα xαL xυνηγ6q μετ&λλιυν. Aπ6 τη ψερι& αυτi1 t'aet τη }'ατρεtα πoυ Hφαi,oτoυ, τoυ Φθιi Ti Πταa των Aιγυπτiων. oι Κα6eιρoι θεωρo6ντανπαιδι& τoυ Hφαtoτoυ, στoν x6oψo πoυ Aιγαtoυ xαι ταιδι& τoυ Πτα τi Φθ& ατην Aiγυπτo. Στη M6μφιδα, τη€ oπoi.αqυπt,ρτατogθε6qηταν o ΦΘriτi fΙτα υπi7ργειερ6 τιυν Kα6εiροlν πoυ τo θεωρoriααν αταρα6tαoτo ιαι τρoψeρ6. Tdλoq o περiφημoqτ&tιo<τoυ Kιiδμoυ με την AρμoνΙα, η oτo[α για riλλoυq iγαν xoρη τoυ Δtα xαι τηg N,iμΨτ]a,αδελφ{ τoυ Ιαo[oνα ιαt 10υ Δotρδανoυxαι γι& αλλoυq x6ρη τηc Aφρoδiτηζ xαL τoυ Aρη, etναι απλ& η ιεΕtναι η πριilτη πoυ ρo1αψtαπoυ τελεiταt ατα ψυoτ$1ρια. τeλetται oτα αναδιoργανωμ6ναψυoτi1ριατηc Σαμoθρ*xηg, 6ταν ψταiνoυν στην τeλeτoυρ^γi'α oι Κ&6eιρoι,.Tα πριν απ6 τoν Κriδμo ψυoτi1ριατηq Σαμoθρ αxη< i1παν ταρ6ψoια μe εxεiνα τη< Mεγ*ληq Mητθραq oτη Mιxρ& Aoiα, Δεν +a
ξερoυμεαν εiaαν oαφi1 αναφoρ&oτη Δ{μητρα i1 ατλα oττ, Mεγoiλη Mητdρα. ,\παν μιιi πρoιoθημ6νημoρφ{ γoνιμιx{q μιμητιx{c ψαyε[αq..Υπipμαν δρωμενα ψe 6&oη. ono,ιo "o. ".l.oυ,"o, τo μυoτ{ριo. ,Hταν oι oatoειq τoυ Ιαoi'oνα xαι τη< Mεγe}ηζ Mητjραq, o t'ρωταq τoυ Ιαo{oνα πPoζ τη Δi1ψη"ρo απ6 τoν,oπoto6γiμe o Πλo,iτoq. Σ' αυτi1 "η.φ"oη,"λu μυατηρiιυνδεν φαiνεταt'να υτ&"paeι η K6ρη )ια| η ατ.ατωτi τη< ,ιτoν Κ&τω K6oμo. Δ,ν- φot;u""λνα taeι απo'σαφηνιoθεi αxoψα η 6ννoια τoυ oτ6ρoυ nou nt'φ"',,στη τη. ''o, ζιυ{< ηταν η dνι,loη,η ερωτι!1dνωoη bηi,,o,i (ιι,τiραq Γηζ) με τo Aρoενιxo (τoυ φuo,noe[ναιo o,ρ";j;). H <ιoτoρια>> αυτη<τηc dνcυoηqαπoτελe[ ouo,,oi,o "ηu τα δρωμενα. Σ6μφωνα με τo μJθo πoυ παραθtτει o Δι6δωρoq o Σιxελιιi.lτη<,τoν oπoio αναφLραψeπt6 τ&νω' o μεγ&λo6 εP.:o"i), o Ιαα{oναgφε'iγει τLα aoν,oλυμπo (0υραν6)..Eδω εiναι τo διjoxoλo oημεlo για δι.υxρiνιoη. H αναaι,lρηση,στoν ,oλυμπo oημαiνει τη Θαν&τωoi1πoυ' Δηλαδ{ τα δριilμενααxoλoυθoιjνταναπ6 ανθρωπoθυαio.,ο,λ, u.l.iσα['.εΙLα πα ψυoτi1ριατηq Kυ6dλη ζ, tLoρφΛ o.oi,, ",, πριιπα ψυoτi1ρtατηq Σαμoθρ&xηζ, ηταν )'|.α,t.τα e[παψε6τι αρx,.ι&ατην τ6λεαη των μυστηρiι,.lνεi1αμε xαι ανΘρωπoθυoiεg,πoυ αργ6τeρα-εξελi1θηxε o. o,"l,,,oυ1ιoμ6 των αφιερωμ6νωνατη Mεγοiλη Mητθρα. Tαωq λoιπ6ν uλεtφo_ |Lε.'cαLoτην περtττωση τoυ Ιαoloνα αν&λoγη θνoi.α, η'oτo,ια πoν ανξ6αoeoτoν ,oλιiμπo. 'Ιo<ιq αυτ6.να oη,ψo,,oδoτει.ιαι η &πoι]lη 6τι τoν Ιαo[oνu κεραυνo66),ηoε o Δiαq,.oπωoδiπoτε στην πρι,lτη φ&oη..υ μuo"ηρiλ, δεν υπi1ρxαν oι Κ&6eιρoι. Και αx6ψα xαι αυτ^i1 μ. oταψατησe)1αLdγινε",,.K,δμ; η oυμ6oλixη. o Kctδ",9!-,To9υo[α μoq (Kαδμiλoq xατoπιν&) ouoo"o[u,"o,,λo, .6τe γ[νeται o 46
περiφημoq 1&ψo<με την x6ρη τη
3 . T ι ε iνα ι oι Κο{ , 6ε ι ρoι To λεξιx6 Σoιjδα oτη }ι€ ξ η Κ&6eιρoιλ6ει 6τι i1ταν6-
νoμα 6θνoυq (λαoιi) αλλ& oημαiνeL NαL δαiμoνεg. Και
oτo
λeξιx6 τoυ Hαιi1ιoυ στην iδια λ6ξη αναφ{ρoνται: Κ&6eι-
δε τιμιiνται o,3τoιεν Λ{μνοl ωq θεoi. ρoι ιαριtνot. <<Πdνυ Δ6γoνται δε εiναι FIφαiατoυ παiδεg>. (Δηλαδ{ Κα6eιρoι ε[ναι τα Κα6oυρια. Στη Λ{μνo τιψo,3νταιπol.,j ωq oεoi. ΛLγeται 6τt e[ναι ταιδι& τoυ LΙφα[oτoυ). To 6νoμα Κα6ειρoι ψεριxo| απ6 τoυq αρaα|oυq oυ.γτo θειi.lρηoανoημιτιx{c ιαa ατωτιζ. Υ,,oo"ηρ.ζ6γ ραφ.ei,c' ταν 6τ.ιoι δαiμoνεq αυτoi,etγανtρθει απ6 τi;ηΦoινixη,''(απ' 6τo.υiγεt θρθει xαι o K&δμoq). To Κα6'ιρ oτιq oηψιτιx6q $ιilooε< oημαiνει μεγriλoq. Στην αρα6,'i1 ^γρ,&φ,.α, Kebir. Υπ&ρaει 6ψωq xαι, ψι&αν&)'oγη ρtζα, oτα σανσ1ι?Lτι"ι&: τo Cawiras πoυ oημαiνει επioη€ μεγ&λoq. o k. Koυρτiδηc65παραΘ['πει,oi otλλ'q Tια την ερμηνεiα τoυ oν6ψατoqτων Κα6εi'ρ,ον.""o,!',',, Tτoι oι B6λxερ (v"ic_ker) Mαoυριi (Maury) υπoατηρiζoυν6τ τo 6νoματιυν -xαι Κα6ei'ρων εiναι ελληνιι6 xαι 6γαiνeι ατ6 τo ρi1ψα xαtω (xαiειν-KαFeiρoι). Kαι με τη ρiζα αυτi1oι Κ&6,ιρo, ξγouu o'ηi,oημε τη. φωτια ιαL .tα ηφαi,oτεια.Eiναι δηλαδ{1ταr διd τoυ Hφαioτoυ πoυ e|ναιoτα ελληνιx& o Θe6,q τηζ φωτι&,g,o τεxνtτηqπoυ δoυλειiειτα μjταλλo o"η φ'"io..Ειναι αoφαλ.ιΙlqδαiμoνεq τηq θ&)'αooαζ τoν απ6 τα 6&θη τηc eξαxoνπ[ζoυντη φωπι& τoυ πατiρα τoυζ τoν ,ΤΙφαιατo xαι xαταoτρ!φoυντα π&ντα. Πρθπει να αημειιiooυψε 6τι oτα ,Ιψ6ρo, Tdνεδo xαι Σαψoιl6qτl 1oγ λατρευ6ταν (Δ{μνo, θρ&xη) }1ταν ηφαtoτto^γεν.fi ιαL tLLατξπoια υπ6θεoη j1ει ,oμωq δεν μπoρεi.να etναιαληθινd. γeρ& oτηρ[γματα. .Ιι
o Hρ6δοτoqooδi,ει μια εντυπωσιαιi1τληρoφoρi.α.Λ't'eι 6τι 6παν o Πdρoηq 6αoι}'ι&qxατξ.},α6ετην Aiγυπτo τo 525 τ'Χ., 6e6i1)'ωoετα ιeρ&,ατην M6μφιδα. Και oυ.γxexριμdνα λ6ει για πo &.γαλψατoυ θεoιi Πτci: Mε την iδια αα!6εια67 περιγlλαoε τo ιiyαλμα τoυ θεoιj. To ιiγαλμα μoιciζει με τoυζ Παταixoιjs πoυ o[ Φoiνιxεq τoυq 6dζoυν oτιq, πλΔρεq των πλoiοlν τoυq. Για 6ooυq δεν τoυq 67ουν EεI τoυq πληρoφoρΔ 6τι oι ΠαταΖxo{ εiναι oμoιδματα πυγμα{οlν ανθρΔπaυ' o Καμ6,Joη< μπτjxε αx6μα xαι ατo ιερ6 τolν Κα6εiρ0)ν' στo oπoio μ6νo o ιερ!αq μπoρεi να μπα{νει xαι αφod ειρωνεdτηxετoυζ θεoJζ lxαιtlε τα α,Hταν xαι αυτd 6μoια με εxε/να τoυ Hγclλματοi τ0υζ68. φα[oτoυ,Λtye 6τι oι Κοt,6ειρoιτjταν παιδιd' τoυ. Και oe οiλλo oημεio o }Ιρ6δoτoqx&νeι τιg eξ.hζ,παρατηρi1oeιq:Tα !θιμα αυτιl (για τη λατρεiα των θεΔν) xαι πoλλοi dλλα για τα oπoiα θα ααq μιλfioω, oι Eλληyεζ τα τfiραν απ6 τoυq'Aιγυπτ[oυq. To να φτιdyνoυy 6μωζ τα αγιiλματα τoυ Ερμτj με 6ρθ9ααιδoiα (ιθυφαλιxι1) δεν τo !φεραν απ6 τoυq Aιγυπτioυq69 αλλιi απ6 τobζ Πελαoγo'jq10.
Στα λεγ6μενα τoυ FΙρoδ6τoυoτdxoυν δυ6 παρατηρησειζ πoυ ρi1νoυνπιo &πλετo φωζ στoυζ παρ&ξeνoυqδα/μoνεζ, τoυq Κα6ei.ρoυq. H πριilτη εiyαι 6τι oι Φoiνιxεq τoυq Κα6ei,ρoυζτoυζ 6λεγαν Παπciιxoυc'. Καqα oυνξτεLα τo 6νoμα δεν ηρθε απ6 τη Φoινixη. H δειiτερη eiναι 6τι ατην Aiγυπτo υπ{ρ1ε ιερ6 πων Κα6e[ρων στo oτoi,o ετιπρeτ6ταν να ψταiνeι μ6νo o ιeρtαq. o Kοiδμoq τoυ ψeταφtρει τoυζ Κα6εi,ρoυc, oτη Σαμoθραxη' α}λ& xαL σ,νααλλα νηoιιi τoυ B.A. Aιγαtoυ Ι1πανατ6 πη M6μφιδα, αφo'3ειεt ε1ιαπαoτ&θηxe η πρo πρoγιαγι& τoυ |ω xαι xεi γθννηoε τoν Eπαφo (πoυ etναιo θε6q Aπηq τηc Aιγιiπτoυ).
oπιυoδ{πoτε υπ{ρ1ειερ6των Kα6εiρωνατηνAiγυπτo (M6μφιδα) πoλriπριννα μπo0νoι Κ&6ειρoιστα μυ48
cτi1ριατηc Σαμoθραxη1. Και αxoψα xαL σ1ην Aιγυπτια* x{ .ελε.oυργiα των μυoτηρiωνoι Κα6eιρoι ταριoπ&νoνπαι (ιθυφαλιxoi).Σ"η Φoινixη τoυq θλεγαν με 6ρθια αιδoiα Παπritxoυc,. Καrα oυνLπεια δεν τρtτeι να 61oυν 6ρΘειαπ6 τη Φoινixη. Eiπαμε 6πι πoυζφ6ρνειo Kιiδμoq, πoυ θ(ατην Tιiρo), 6παν εxδιι|1θηxαν ατ6 μεινε στη Φoiνixη την Aiγυπτo. oι Kci6ειρoιεiναι oτην oυolα δαiμoνεζτηζ γoνιμιχηζ qα 6ρθια αιδoiα ψe πα ψα1ε[αc,.Aυτ6 πρoαδιoρiζεπαιαπ6 oτo[α αναπαριoτ&νoνπαι.Παρ6μoιo ρ6λo παiζoυν ιαL oL oL Σιληνoi ατα Διoνυαιαι& ψυoτi1ρια.ΣυνoΣciτυρoι ^.|αL δε,joυντην τ6λεoη των μυστηρi'alναιρι6ιoq τια να ενιo1'iσoυν τo γoνιμιx6 τoυq γαραxτi1ρα. oι Κ&6eιρoι ατην Aiγυπ τo s1ταννd,νoιμε δυααν*λoγα ν&νoυeiγε ιαι μεγ&λα xαι υι[;ιυμθνααιδotα.Tη μ,ρφη τoυ πoυ 10ν αi1ΙΙπ& o μεγοtλoqθε6q τηc M6μφιδαq, o Φθιi πoδiδει oτα ελληνιx& ψε πo 6νoψα,HφαLστoζo }Ιρ6δoτoq. Nοtνoι iραν xαι oι Παπciiιo[ των Φoινixο.lντoυ πoνq t6απoυq ζαν αxρ6πρωρατων πλoiων τoυg, πρoαδκ.,ρ[ξoνπ&c, τατcoυ xαι εxeiνων πλoiων τιυν xα; ωζ θεoriqπρoατ&τεζ ξiδευαν oπη Θαλαooα. fΙLpα ατ6 τα νηot& τoυ B.A. Aιγαioυ Kα6εiρια μυστην περιooπi1ρια xαι ιερ&.των Κα6εtριoν υπηρ1αν ^.LαL στην π6λη Aντη Θiβα'.r.αL απ6 Lξω Βoιωτi,αζ, τηc xη bτδ6να ατoν Eυ6oiio x6λτo, αλλct xαι oε &λλεq π6λειq oλ, 6nou πLραoeη πoλεμιxη oμιiδα τoυ K&δμoυ. Για τo ιερ6 των Κα6εi'ρων oτην Aνθηδ6να o fΙανoα| | 71 νιαζ γραφει Στo μloo σηζ π6ληζ των Aνθηδ6νων 6ρ[αxεται o.να6ζ τοlν Κα6εiρων xαι γιjρω τoυ δdooqιερ6ν.Κoντd o' αυτ6 ε[ναι o να6ζ τηq Δfiμητραζ xαι τηζ Κ6ρηζ τηζ xαι απδλη .πρoe γιiλματα απ6 λευx6 μιlρμαρo. Mπρoaτd oτην τo μlρoq τηs ξηρds υπιiρ7ει να6ζ τoυ Δι6νυαoυμε ι1γαλμα τoυ θεo'J'
49
Και τι6 x&.τιυoπo [διo 6ι6λ[oo Παυoαν|αc περιyo&τo φεL Κα6εi,ριoπoυ υπ{ρ1ε xoντ&oτη Θi16α12 ' i,;l '" εixooι πlyτε oτdδια πlρα απ6 αυτ6 τo oη-με{o73 un:o{ρφ,,
τ: [9ρ6οtλoos τηeΚα6εiριαq Δημητραζxαι τηs Κiρis.
ΕδιΔ επιτρ!πεται, η εiαoEοqμ6νo α' αυτo,jq oou ,o[ρ,uouu μiρoq oτιq τελετoυργlεq. Aπ6 τo δiaoq αυτ6 o uo6e ",u Κα6ε[ρων απl7ει περ[ τα επτd, aτdδια. Για τo πoιo[ εiναι oι Κct,6ειρoιxα'ι πoιd' ε/ναι τα δρcΔμεναπρoζ τιιιι τoυζ xα[, τη6 Mητdραq θα μoυ επιτρ!ι!lουν oι φιλoμαθεiq αναγνcΔστεζ.να τηρfiαω oιωπfi' To μ6νo πoυ δενxωλιjoμαι να φανεριboωa' 6λoυqεiναι τα 6oα λiνε oι Θη6'α/oι τια την.αρyfi των τελετoυργιιΔν αυτcilν (τιυν δρcΔμεiνcον).. >>Λι!νε λoιπ6ν πωq xdπoτε c' αυτ6 τo μ!ρoq υπτjρ7ε μια π6λη τηq' oπolαq oι xd,τoιxoιλtγoνταν-Κ,i6,,ρo, iu'oq δε αυτo'jq'λεγ6ταν Πρoμηθlαq xαι Aιτναio lλr'γou .απ6 "o τoυ Πρoμηθ!α. ,oταν !φταoαν εδcΔ Δτjμητρλ τoυq γιδ η εμπι'oτε,jθηxε τα μυoττjρια xαι τιq τελετ!q. Κo, πoιd' eiν.αι η μυστηριαxfi τελεττj xαι τι αxρι6Δq ",Δρo,, γ,u6"ou a'.αυττjν δεν.επιτρ!πεται να τa ,j"ou γριiι|lιυ.i ",λ,":fi διbρo τηq Δτjμητραq oτoυq'Κα6ε[ρoυq. Κατ& τoν π6λεμoν των Eπιγ6νl.,lν74,6ταν Θi.βα xα. η 'oταψ&ταλ{φθηxε απ6 τoνζ Aργεioυq, για € ν α διοtoτημα τησe yLαtη τελετη. Aργ6τερα 6μ,c η Πελαργ{, η ".6ρη τoυ Πoτν6α ιαι o ΙoΘψι&δη€ πoυ oυζoυoε με η; Πελαργ{ λ6νε 6τι .αναoυ.γιρ6τηoανπα ,6ρ1ια ono αPxη, ()"ηu' τα oτo 6νoψα τoυ μωζ Aλεξιοiρηi5. μετ6φεραν Eπειδ{ η ΙΙελαργ{ μ'iηoε ανθριΔπoυgπt.ραατ6 tα παλι& πλαtoια,.επ6oτρειt,lε εxεi o Tηλιυ,δη<,*ι 6ooι etγαναπoμεiνει απ6 τo γ6νog τιον Kα6εiρων. Για την Π'iαργη ."η< x'αΘrcPιbΘηιαν,αriμφοrνα με χρησμ6 τoυ Mαν ",iou Διυδωνη< ιαι θυo[εqμε θ'iμα τα iγ^γυαζωα xαι ιiλλα πρoq τιμτj τηc. H oργri τalν Κα6εi'ρrονεiναι τρoμερ{, 6τωq'ξaει φανεiαε πoΜ6g περιπτιδαειg.Tα δρο-lμενα λoιπ6ν oτη 50
Θd6α τ6λμησα'ννα τα μιμηθoiν ιδιιbτεζ oτη Nαriπαxτo ιαι αψLoωqτιμωρ{θηxαν. ,oooι ατ6 τo oπρατ6 τoυ ΞθρEη 6μeινανατη Boιωτiα ιαι τ6λμηoαν να μπo'iνε oτo να6 τιυν Kατo Mαρδ6νιo με 6e[ρων,επειδ{ νoμiζω, 6τι υπoλ6γιζαν να π&ρoυνπoλλ& γρi,ψαπα,περιφρoνιbνταqπo Θetx6,ταραφρ6νησαντην ιδια oτιγμ{ ιαι aαθηιαν τLφτoνταζ στι θαλα,5oα απ6 γιρεμoιiq. oπαν αργ6τερα o Aλ6ξανδρo9,oιαπξ}ια6ε ιαt αντρeq πυρπ6ληoε τη ΘΙβα xαι 6λη την περιofi τT1C77, τoυ Mαxεδoνιιo'3 oτρατob π"lγγανoτo να6 των Kα6εiριυν, θειυριi.lνταqτo e1θριx{ x,b1α, αλλ& εξoντιilθηxανμε χεραυνo'iqιαL ασaΡατξ<απ6 τoν oυραν6.Eτoι λoιπ6ν, αυπ'6τo r,eρ'6 τo θεωρo'1oανα"γιoατ6 πην αP^|$>>. Στo Κα6etριo τηζ Θiβαc, xα| πηζ Aνθηδ6ναq τcαPeιL6αiνeι πo 6νoμα τoυ Πρoμηθθα ιαL πoυγιo,i τoυ Aιτναioυ. Aυπo xανει πoλλorjq να oυνδ6oυν πoυc,Κα6e[ρoυζ με τo Aλλοt xα'Lωζ ταιδι& τoυ Hφα[oτoυ θ1oυν &ψeoη oγ!,oλεg αυτ6q oι ενδεiξειqμπερδε6oυντo ση με τη φωτια. πι'ιν Κα6e[ρων χαι ι&νeι αx6ψα πι6 δ6oxoπλαiαιo γενιx6 λη την πρo6ληματιx{ γιiροl ατo τη oηψαotα ιαι τo ρ6}ιo τoυζ. oπωσδ{πoτε εiναι γoνιμιx6qθε6τητεq xαι αυτ6 πoυq τo γαραxπi1ραδεν τoν αψφιo6ητe|,ιανθναq. oπωoδτjπoτε Κα6ειρoc, oημαiνει μεγιiλoq. Kι, 6μωg oπo αν&oπηψαot Κα6eιρoι, oι Mεγιiλoι Θεoi ηταν νdνoι. Aυτ{ η αντιφατnι6πηπαx&πoυ μπερδε'iει πoλλoιiq. T6αo oτην Aiγυπ τo 6oo γ.αLσπη Φoινixη oι Mεγ&λoι Θεo[i1ταν ν&νoι, 6πωζ νανoq fiταν xαι o Φθα -l7tΙτ& $,'ΙΙ'φαιoπoq ατη 1!Ιθμφιδα. τετoυ <<περi o Στηαiμ6ρ oτog ατ6 τη Θ&oo oπo t'ρ"γo λετιbν>> θειυρεi τo 6νoμα Κ&6eιρoc,Φρυγιx6. Πoλλ& τoπιυν,iμια τηc Mιxροiq Aoιαg Laoυν ωC,ρtξα τoυq πo Κα6' H ιiπαρξη αυτcbντων τoπωνυμiιυν μαρτυρ&'ειoπωoδηπoτε την eπixταoη o' αυπ6 τo 1ιilρo των Kα6ειρiιυν. 51
T[τoτα 6μωq δεν oτηρiζει την &τoι!1η6τι τα Κα6etρι'αi1ρθαν ατo Aιγα['oατo τη Mιxριt Aoiα. Aντiθετα ψ&λιoτα o μιiθbq τηc Mεγιiληq Mητ6ραq λt'ει xαΘαρ& 6τι η )'απρetα τoυq πρoιυθτjΘηxe απ6 την Tρcυοtδα πρoζ την xεντριxτ]Mιxρα Ao,ια. oι Κα6eιρoι taoυν ψeταφερθεioτo Aιγαi'o ωq τμημα ψυoπηρtαxi1gτελετoυργi,α<ατ6 την Aiγυπτo. Και τiυq ,oπoυ τiραoε o Kοtδμoqdμετ6φερεαoφαλox,o K&δμoq. χoυμε xαι Κα6ειρια ψυoτi1ρια.o μriθoa τLα τo γ&ψo πoυ με την Αρμoνiα e|ναtoτην oυo'ιαη πρaπη Κα6eιριαι^fiτeλετoυργiα. Mε τη διxη τoυ παρLψ6αoηπα ψυoτi1ριατηg Mεγ&ληq Mητdραq ψeπατρ&πηxανoe Κα6e|ρια. Σε xαψια eτι^γραφi1ατ6eιeiνeq πoυ 6ρ[.θηιαν ατη Σαμoθριixη δεν αναφ6ρεταLπo oνoψαΚ&6eιρoι. Σ, oλe'qτ,Lζ, ετιγραφ€ q αναφ[,ρoνταιτριllτα ιυq μεγ&λoι θεoi, ωg θεoi Σαψoθρ&xε,c,xαι ατ}τ&Σαμoθροixεq. Στα Κα6ei'ρLα,τηζ Σαμoθριixηq αναφiρoνται πtooεριg Mεγriλoι θεoi, δυ6 θηλυxoi xαι δυ6 αρoενιxo[.Και τα oν6ψατα τoυ αναφt,ρoνταιεiναι Aξiερoq xαι λξιoιt,ρoα oι θηλυxdqθε6τητεq xαι '\ξι.6xeρσoζxα| Kαδμiλoq i1Καoψi'λoq τα αρoενιι&'.Tο πριilτo oυνθετιx6 &ξιo
τερo ρ6λo ατην 6λη τελετoυργiαxαι δεν μπoρεi να ταυaL,Ταxao των Eλευαινiι'rν. oπei,ψe πoν Σε ετρoυoxικ& αγ.γeiα υπdρ1oυν παραoπ&oε,ιgατ6 Κα6etρια μυατηρια. Σπιq αναπαραoτ&oειζ ανπt'qυταρaoυν τρεiq αδελφotΚα6eιρoι τoν e[ναιι&τι διαφoρeπιx6απ6 πoυ xαΘρ['ττηoι δυ6 Eρμi' Σε μι& παp&oταoησε eaPoυσy.|x6 πo ψιxρ6πeρoαθυoιdζoυν Κα6eιρoι oε μεγαλιiτερoι ηλιxiα α^γ^γεto ντ&ργeι ετρoυoxιι6 δελφ6. Σε οiλλo η ταραoταoη παραoτLτoυ με τo νεxρ6 Kαδμiλo. Δεξι& xαι αριoπeρ& χoυν oι δυ6 μεγαλriτερoιαδελφoiτoυ. Aνriμεαα oτoυζ δυ6 αυπo'3ζoπξxεπαιo Eρμdc ψe πo xα?αιπηριoeιx6 πoυ oxo'|φo γ'αL αναoτα[νeιτo νεxρ6 Kαδμiλo ψe τo &.γγtγψα πηζ ψαγιxi1<τoυ ρ&6δoυ. Κατ& πη μυθoλoγiα oι Κα6eιρot αλ}ι& ιαι oι θηλυx6q θε6τητεq Kα6ειρiδεq e|ναι παιδt& πoυ ΙlφαLoτoυ xαL πηζ Κα6ειρωc,. ΙΙ Kα6ειριi e[νω x6ρη τoυ Πρωτ6α ιαL aηζ xαt Aγ1ιν6ηc xαι απ6ιτηoε ατ6 τoν,t|φαιoπo πρ[αα^γ6ρια τρtα xoρiτoLα,.toυζ Κα6e|ρoνc,y.αLaLζ Kα6ειρiδεq. Κατ& ψια &λλη παρ&δaoηo,Hφαιoτoζ απ6 την Kα6eφol ατoxτηoε μ6νo τoν Kαδμiλo xαι παιδc&τoυ Kαδμiλoυ εiναι oι K&6ειρoι και oι Κα6eιρiδεq. Σε x&πoια αλλη παρ&δooη αναφtρεπαLωζ 1ιαταγ6μενηαπ6 τη Θρcixη η μητθρα τιoν Kα6εiρων Aλxωνα xαι Eυρυμdδoντα.Kαι αλλoιi π&λι ιυq Λ{μνια την xαταγωγi1.
4 . M ια συ ν6Φ' oη oι K&6ειρoι εiναι θε6τητεζ τcoυLργoνται ατ6 την A|* γυπτo με τoν Kοtδμo πoν tζηoe για μεγ*λo διrioτημα oτη M6μφιδα xαι, '3oτeραατην Tιiρo τηc Φoινixηg. Δεν 61ει πρoαδιoριoτεio αριθμ6ζ 10νζ. oπιooδηπoτe νπ&ρaoυν στα μυστdρια τη< MεΚα6eιρoι πoυ ταρeψ6αLνoυν πρei'c, (Ptαq Kυ66ληc) δiνoνταζ μια ν6α δι&τj Mητjραq γ.iληq
53
σταση στην παρ,δoση τoυ θντ]oxoνταθεoιi, με διαoτ&oeιc, ,oαιρηq τoυ eiae o oτην Aιγυπτιαxi1 ψυoτηριαιi1ταραδoση. ,Στη Φoινιx{ μυθoλoγiα6ποrqτην xαταγρ&φeιo Lσ,toριx6c,Σαγaoυxι&Θωναq υπαρaoυν oxτcι Κ&6ειρλι πoυ λ6τoνταL xαι, Δt6oιoυρoι oι oτo[oιe[ναι παιδι& τoυ Σηδix. Aν&ψeoα oτoυq oxτιb e|ναι xαι o Aoxληπι6q πoυ oτα Φoινιxιι& αναφt,ρeταιψε'πo 6νoψαEoμoιiνoq. o γριoτιαν;6qΔαψ&oι,οq αναφtρeιτα εξi1c,o1eτιx& ψe τoυq Φoiνιx εc,Κα6εtρoυqi8. . o εν BηρυττcΔ Aoxληπι6q oυx eoτ[ Eλλην oυδ! Aιγιjπτιoq, αλλιi τιq επιψcΔριoqΦo[νιξ. Σα8dxιυν γαρ !γ!νετo πα[Eεq oυq Διoaxodρoυq eρμηνε,joυσιxα'ι Κα6εiρoυq oγδοoe δ9 εγ!νετo επ/ τoιJτoι6 o ΒoμoιJνoq, oν Aoxληπι6ν ερμηνειjoυoι. Eiναι φυoιx6 να τoυψε 6τt oι Δι6oxoυρoιτων Φoινixων δεν t'aoυν αψeoη oaioη με τoυζ Κα6εtρoυc,των' νηoιcirντoυ B.Α. Aιγαioυ. Mια αι6yα ψαρπυρ[αμπoρεi να tLαζ εξηγηoει την oυ, oi.απων Kα6εiριυν, o Aιo16λoq σ,cην,rηατωδio ..Ko"o, 6eιρoι>> πoυ γ&Θηιε μιλοiει τtα τoυζ Κα6εi,ρoυq τηζ Λiμνoυ με τoυq oπo[,oυζσυναναστPαφηιαν oι Αργoνα'iτεq 6ταν ατo6ι6αoτηιαν eιεi.. Aυτ6 oημαiνει 6τι Κ&6ειpoι i1ταν oι oτενci μυημ6νoι oτα Κα6e'i'ρια ψυoτ.i1ρια,τo ιeραπe[o.Eται Κα6εiρoi..i1ταν τo ιeρατeioτων μυστηριαxιiν τελετoυργι
^trνiτη€ . o K&δμoq ε[ναι απ6 τoυg μεγ&λoυζ χυνηγoυζ μετ&λλιυν xαι Θαλ.αoooπ6ρoq. Aυτ6q τoυq φθρνειoτo Aι.γαi.o,e[ναι πρooτ&τηζ τoυζ NαLσ,Cαμjταλλα ιαL σ.οη Θ&'}'αooα,eνω η oυo,ια τoνc' eiναι γoνιμιxιigθε6τητεq. o K&δμoq 6τωc, αρ"r6τe?α}|αLo Πυθαγ6ρα9 61ει την ευρ,iτητα να ανατνωρiζeι τoυq υταρaoντeqoε x&θε τ6τo θεo6ζ xαι να ι,νεtaαL ψtoα oτα υπ&ρaoντατλαi,oια' Tται δθ1τη)ιε aα ψυoτi1ριατηc Mεγ&ληq Mητ6ραq (P6αq αρaιx& xαι Δ{μητρ αq xατoτιν&) ιαι ταρeψ6dλλει τα διι& τoυ. oι Κα6eιρoι εiναι δυναμιx6qγoνιμιxθq θε6τητεζ πoυ υπηρετo'1ντα ψε^γ&}ια μυoττ]ριατηq Mητ6ραζ Γηq, αλλ* δεν πρ6πeι να ταυτi.ζoν,cα| ψε τη Mητ6ρα Γη. Kαι παρ&λληλα εiναι θε6τητεq πoυ θ1oυν oγioη με τιζ τtγνeq' τα μ6ταΜα )ιαι aτt φalτt&' 6πωζ o τατi:ρα1 πoυq o,Hφαιoτoq,
oπcυoδ{πoτe oι Κ&6eιρoι εiναι Θe6τητεqτηq γoνιμ6τη,ταζ' αλλ& xαι θε6τητεqπoυ 61oυν oaloη με τη μεταλλoτε1νiα. o 'Hφαπτog, o πατ!ραζ τoυζ eiναι o θε6q τε54
ca
H TΙΙΛEΣH
T ΩΙ{ My Σ T F{ Ρ ΙΩ1\
H τdλεoη τ.υν μυστηρ[ι'w etναι η ειδιχη τελετη για την ευκαρτi.α aηζ τηζ.,oπωq ,ι' 6λα τα ψυoπ^\ριατηζ' α\O. γαιl.,πηπαq Lπ,st xαι oπα Κα6etρα ^γ[νoνπαιδυ6 τελετ6ζ: ψLα σaLζ αργeq τaυ φθινoπιi'lρου π6πε τoυ γpuαLεπαt 6poy"αL|J"Lατην ανοιξη, π6τe π,'υ η 6Po_ xΛ τια να oπetρaνν γs, etναι αταρα|πηπη για τηv ο.,ρiμαναη τοlν xαρπcbν πηc γηq, δηλαδη των δημητραxdw.
1. H μJηoη απαιτo'5νται Για την τ6λεαητων μυστηρtων μuημJ-
νoι, αλλctη μJηση δενγiνεται oπη δι&ρxειατηG τελετηc. 6λo τo xρ6νo.Tη μ'iηαη την κ&νetαπo}Ι μJηαη ^γiνercαι Και αυπ6 εtναιψια 6αom.fiδιαφox.χeιoτtι&πo ιeραπε[o. 6πoυπη μυηoη .r\ν ξιαρα απ6 τα Eλευαiνια1ινoτ.fiρια, νανaα μ6λητη< otιoγtνααqτιoν Eυμoλπιδιbν6ξωατ6 πο ιεο6. oι ιερεigτων Kα6εiρων&λλαζανoνoψαπακαι LπαιρΕtγαψε δηλαδηx&πι αν&λ'oyo ναν αν&λoγατιυν θειi-tν. ψε
To Aρoιν6ειo oτη ΣαψoΘραx.η'
αυπ6 τ,:'υ γiνeται xαL σπoυζ γριoτιανo',ιq μoνα1orig. oταν ^γtνeταtx&'τ,lιoζ ψoναγ6q, παiρνει riλλo 6νoμα. Γενιx& 6λoι οι Εpe[c, 1ιαζ[ λ6γoνταν αναχτoτε}\€ σ τα/' ιαt o xαΘLναζ aoυc' γι'lρtoτα tφεpe τo 6νoμα τoυ θεo0 πoυ υπoδυδταν oτην τθλεoη τoυ μυατηρioυ, oν6ψαπα πoυ στην ,Eται υπηρoυc[α \παν επiθετα y\αLaων iδιι,.lντιυν θεδν.
57
xαν oL ιερεi,q'Aξdερoq, Aξι6xeρoα, Aξι6xερooc,xαι !ναq νεoζ πoυ εφερε τo 6νoμα Καδμiλoq, Kοtδμoq,K&oιλoq, $ιiδηl:o< { Kαδoriλoq. o Καδμiλoq αναφiρεται,xαι παfq δηλαδ{ παιδt, νdog.
Aναπαρ&,oταaη τηc θ6λoυτoυΑρoιν6ειoυ. Πt.ρα απ6 τoυq πLooερ1gαυτo6c,ιερe[q oπo ιερ6 υπηρετoιioανxαι ctλλoι.Σημειιilνoυμε 6',;,io ιερ6 των Κα6eiρων ηταν παυτ6γρoνα xαι ψαντei.o. Στην κ}ιαoιι{1αργαtoτητα η μJηση γιν6τανψloα oτo , ιερ6 xαι' τeριλ&6αινe τρ[α oτ&δια .goμoλ6γηαη, τo θρoνιoμ6 xαι τ!λoq την ατaιαλυΦη 'η, τηq oεi'o,,iαtη;,"ou υτερ6ατιιo'3 x6oψoυτων θεcδν,τo ν6ημα τηq ζωii, την 6ννoιατηc δημιoυργiαq'
2 . H εξο μo λ 6 γ η αη ΙΙ εξoμoλ6γηoη γινoταν στην εiooδo τoυ ναoιj των 58
Kα6εiρο.lν.Για να ψτe[ xανενα1 ψLoα oτo ιeρ6ιiπρεπε να εξαγνιoπεi,,ν, απαλλαγεt απ6 τo 6&ρoqτων αμαρτιιbν τoυ ιboπενα μπoρ6αεινα αxo'3oeιτo λ6γo τoυ θεo6. Mια μαρτυρtα.γιατην εξομoλ6γηoημαq δiνει o Πλo'j!\αιalνιx&>>,' 6noυ αναφiρeι παPxoζ oπα <> o ιερiαq τoυ απ&νπηoε:<>. Καt o Λiloανδρogτoυ ατ&'ντηoε:<>. Tα iδια περiπoυ απoδiδει o Πλoriταρ1oζ ια| ατoν Aνταλxiδα80,&λλo Σπαρτιατη oτρατηγ6.Δ6ει λoιπ6ν xαL eδιil 6τι 6ταν o Aνταλxiδα< π{γε να μυηθε[ατη Σαμoθρ&)4η'.LαLερωτ{θηxε ατ6 τoν ιeρLα πoιo i1πανπo τρoμερ6τερo πoυ δι6πραξεoτη (ωη τoυ, τoυ απ&'νπηoe:<>. To iδιo αxρι6ωc,θdμα o Πλoιiταρ1oq ατo iδιo πoυ 6ι,oταν x&πo6λio81τo απoδiδει xαL σe &γνι,loτoΛ*,xωνα: τ ε x&πoιoq των μυσταγιυγιilν ριitτηαe xαπoto Ι\αιων α πoι6 e|ναι πo αoe6ioπαπo πoυ j1ει διαπρ&ξειατη (ιo{ τoυ τoυ Και 6ταν επ6μενε o μυαπ&νπηoe:<<τoξθρoυνoι θεoi>>. απ6λυτη αν&^γxη να μιλ{oταγω.γ69x'αLτoυ εiπε: <<εiναι oΣταρπ$'πη< ριJ.lτηαε:<<Σεπoι6ν τρLτει να μιλ{σετε>>, Kαι 6παν o μυσταγωγ6ζ τoυ εi'σω' σε oαq i1 oπo Θε6;>> <<Στo παραψ6ριπε Θε6>>, o Σταρτt&τηζ τoυ εiπε: <>. oι μαρτυρiεq αυτ!ζ 6e6αιιbνoυν6τι η μ'1ηoη &ργιζe με την εξoμoλ6γηoη. oι υπoι{.ldφιoι εξoμoλoγoιiνταν τα ανoψi1ψαπαaoυζ 1ια,ι oι ιeρe[gtτρεπε να πoυζ εξαγνiαoυν, να eξαoφα}'iooυντη oυ^γγιbρηod τoυq ενιilπιoν των θειbν. K&τι ανd'λoγoπoυ
59
τoυg αιoλoυθa'3oε o θρoνιoμ6g. Oι ανθριυπoι εxεiνηq τηg eπoγfiξ, πioπευαν oτι o ανΘpωπoq περι6αλλ6παν απo πλiγ θoζ xαιι,lν πνευμ&τιυν, πoυ δjαμευαν την .{,,υ1ηaoυ '|αL αι6ψα δεν την αφηναν να δει ao φωζ πηq αγι6πηταζ >|.αL πιo πoλJ την εμπoδiζoυν να ανt6et σaoν υτceΡ6απιx6xoσμo τιoν Θedlν, απ, t,πoυ ε[aε απoqπαoθε| xαι πλανηθε[ ατην ιiλη. Για να περαoει ατη μιiηαη dπρεπε ν, απαλλα^γei.απ6 αυπd" πα xαι& πιευψαaα. ΚαL αυπ6 πo τεπbaαt_ ναν με ψt& oεφ& τελετoυργιχLq πpαξειq, εξoρκιoψoυq ιαι oυψ6o}'ueq τρ&ξειζ,. Mετ& τoυg xαΘαρψo'3c,αν!6αζαν τo μυo'jμενo αε ειδιx6 θρ6νo (απo 6τoυ 6^γα[νεtια.L ao θρoνιoμ6q) πoν σπεφανωναν ψε oπeφ&νι ε}ιαq xαι τoυ περνo.iααν μια x6ιxcνη παtνtα, aην oπoια θα jφερνε 1ιαζ[ πoυ o, 6λη τoυ τη (cυη,
δεiγμα 6πι πtραoeατη μ0ηoητων Kα6εiριυν. ,Υατερα
Tμημα τη< δαxlLoψ"ri,ι.ric, τηc θ6λοu τo'ι APoιν6ειoυ(3oq αι. π.Χ.). γ[νeπαt α$,ψeοα ψε aoυc N?Lσ.LLανo6c,με την εξoμoλoγηcη. ()ι ιερεiq τ,'υq ακ&γγελναν ευxdq y.αL Ly'αναν δεηαειg για
νσ. συτNωΡ.ηθο'iν oι ανομiεg aoυξ,.'aσo πι6 6αθεα i1τανη εξoμoλ6γηαητl'oo rub πo}'υλυτριυν6τανo αν()ρaπoqαπa πo 6αρoζ, το-lν ανoμιιilν τoυ. Tην εξομoλ6γηση την εxανe ειδcxoq ιερtαq πoυ λεγ6παν Κ6η< η Koiη<. Στo λεξιx6 ΣoJδα y'αι.σaη λdξη Kοiηc αναφiρει <ΙερεJq Καlelpalν, o xα()αi.ρι,lνφaνtα>>.
3 . Καθ αρμo i x αι θρ ο ν ι σμ 6 ζ 0 ωπαλλαγμtνoqαπ6 το 6&ρoζ,των ανοψιdlντoυ υπOΦηφ,o,,^για1ι'νηαηπερνo'iαε στo εσωτερν.6 τoυ ναoυ, 6πou γiνoνταν oι xαθαρμoi..Σπα Κα6εi,ρια τoυq ιαΘαρψo'3q 60
αρa|ζoυν γiριυ τoυ τελετoυργiχoυg aoρoυq. πoυ εiναι tιανo[ να διιi'l1νoυν aα xακ& τ,νe13ψαaα.oι 1oρoi .|ταν xυxλιxot ιαι υπ6 τoυq η1oυq μoυφυoιι& ^γtνoνπαν ,Hταν 6)'α Lνα πλ6γoιιi1q ιαι μυoτηριαxιbν τραγoυδιιbν. δεν Tcoυ γνωρiζoυψε τ6oη ι'lρα ψα απoπΡeτπιxi1< ψα^γεLαζ' xρατc''υoε. o υπoι|.,ηφιoζτηζ μljηστj( πρθπει να ζα)'tζδπαν μ6αα o' αυπ6 τo xλiμα aoρoil, μoυαιxη< ψυσa\ΡLαιιbν τPα'(αL ε[ye xαΘαρtoπεL 6πt να πειθ6ταν Tελιx& φαi.νεται γoυδιιbν. απ6 τo 6αρoq πων xαιων πνευμd,των ιαι eLγε Lπαι ανα-
σε μια νLαζωi1' γεννηθεi 4 ' ΙΙ xυρια
μJ η oη
Mετ& την εξoμoλ6γηoη )(αL 1'oυζ xαθαρψo'3c,o υπoι{,,fφιog περνo,iσε στην xαθαντ6 μJηαη. o μ0oτη< eιαα^γeιτoν δ6xιμo ττLατLα μυηαη στoν υπερ6ατιx6 x6oψo τιυν πνευμd,πων y"α.Lτων θειilν. Eξηγo6-
61
τoυ {1τανπνε')μα πoυ ατooτd'σαν σπo δ6xιμo 6τι η .{,,υ1{ σ,Cηγ'eαπ6 τoυζ θεo'jq, μπερδεJτηxε στην υλη xαι απoπλανηθηxε. Ι{ ι|,,υxη,6μιoq,εbαι πνε'iμα xαt πρLπeιναξανα6ρε[τo δρ6μo aηζ y.αLνα ξανατ&ρει τη θ6oη τηζ στoν υπερ6ατιx6 ι6o1ιo τιυν θειiν >LαLπων πνευμdτι,.lν.Aλλ& για να ξανα6ρei το δρ6μ.oπηc aρeιαζεται μεγαλη τρooπαθεα' Δεν γνωρiζouμετι αxρι6ωζ,6λεγαν.Στα ελληνιx& μυoπi1ριαυπdρxαν τ6οoεριg 6αΘψo|μ6ηoηc. Στα Aιγυπτιαx& ^γαπα oπo(α e[ψαoπεπεριoo6τepoπληρoφoρημjνoιoι 6αθψo[μiηoηc i1πανεττ& xru δυ6αx6ψα ^γιαιeiνoυq πoυ oριoπtι&6ρe[τo δρ6oτην τελει6aηaα',πoυe[^1αν t,φπαναν πι&'με τoν υτερ6ατιx6x6αμo. Eiμo τoυζ xαι ενιi-lνoνταν ναt αυτo[πoυ αναχηρ,jααoντανγιot τoυ leoυ. Tα π$ τdλεια xe[ψεναμ6ηoη< ατα Aιγυπτιαια ψυoπ"i1ρtα εi'ιαι τα λεγ6μενα Ερμητιxιi Κεiμενα πoυ oδηγoιiσαν aoν &νθρωπoωζ τoν 9o 6αΘψ6μJηoηc. Τα Bρμητιxi Κε[μενα e[ναι απ6δooηατα ελληνιι&" των xειμ6νωνπoυ e[γ.ανγραφεi ατην tερατιxi1τ?αφi >ιαL.cα μετ6φερεoτην xαι 6aι τα 1ιετtφραελληνιxη γλιbααα (λ6, "α μετjφερε αε) o τελευταioq μεγαλoq ψνoπηgτηζ Aιγυπτιαu'!< Σoτηζ Eφiαq,o Mανdθωναgμε τη 6o{θεLαaoυ tερoφ&ντη Tιμ6θεoυ. λευα[ναg trδιi 1ρει&ζoνπαtκ&πoιεg ιδιαiτερεqδιευxρινiαειg.oι μεγ&λoι μιioτεq τιυν ελληνιxιilν μυoτηρiιoν o oρφι|αq, o Φερεx6δηc,o Eπιμενiδηζ γ'αLo Πυθαγ6ραq,(xαt δεν € , &ζιo ψαζ[τoν Kαδμo πoυ εiναι ψtγ,οτoc'μιiατη< των Aιγυππιαx,λν μυoτηρiων, επειδη δεν γνωρiζoυμε πoλλα τPατ1ιαπα γt, αυτ6ν)πηγαν oτην Aiγυπτo. o Φερεx,jδη1 ψ&}ιιoτα,πoυ εiναι xαt δ&oιαλoζ πo|) Πυθαγδρα, πoυ ε[πε 6τt την τdλεια γνιi.lαη0α την ε'3ριoιe oτην Aiγυπτo. Και o Πυθαγ6ραζ τcητειω tγwe ψ&λιoτα μ6γαq πρωθιερtαq'δηλαδη γι69 τoυ θεoιj.o Πυθαγ6ραq αυνdθιζε να λ6ει 6τt !r1ταν.γι6qτclυ Aπ6λλωνα, τoυ Tπeρ66ρeιoυμ&λιoτα Aπ6λλωνα. 62
.Ξ r 3 r< .ιJ F a
Lο
ι. α
F
Tα ελληνιxd ψυoτi1ριαL6ριoxανoυμπλ{ρωμα oπα Atπρoωθημθνα απ6 ιαθe &ποι|,iη.Και o γυπτιαι&. τoυ ^i1παν Φερεxιiδη
o Πυθαγ6ραq etγε πεi πωζ 6λoι oι θεoi τoυ x6αμoυ παγι6oμιoυ πνει1μα!παν Lxφραση.τoυiδιoυ ενιαioυ xαι aα Ερμητιxd' xε[με. ιατα.γρ&φoυν i\o.i.6πι,c τo io,,, "ou. Eλληνιx&. να' στη μoρφη πoυ δ6θηxαν ατα Σε'μια.πρooφιilνηαηπρoζ τoυζ μυημ6νoυqπoυ υπ&'ρ. τo xαπαγρ&φoυν aει o' αυπ6 τoυ oι oημερινoi ερευνητθq ιαι εtναι xεiμενo τoυ υτ&pγει oτιq .in.εl.ιo τι,-lννεxρ> Πυραμiδεq ouoφ!ρou"oιτα εξiβ λ6για: <Ω! τυφλ{ Φ,xi. oπλiooυ με τoν πυρα6 των μυστηρiωνxαι σaη νυ^ιaαaηζ. τη θειxη ι|.lυ1η TΙζ θα αναxαλιiι}ειg τo διπλ6 σoυ φωζ, oo,. Axoλoiθηoε τo θεii6 αoυ oδηγ6 xι o 0εtx6c,oδηγ6q αg γiνει τo πνε,iμα ooυ. Aυτ6ζ xραπεi.τo xλειδi των υ* n&ρLε,'u, 6oεc'iζηoec, xαι 6oε9θα ζηαειq>. Aυτ6 αιρι6ωζ, x&νει xαι o μ,ioτη<των Kα6ειρiων. Παiρνει την απoπλανημθνη ι|.lυ1ηoτη τη xαL τηq φωτ|ζει τo δρ6μo πρoζ τoν υπερ6απιι6 x6oψo' Για να φπ&.oειεxe| Laει να x&νeι αx6ψα πoλιi δρ6μo. Aλλοi τηq δ,i1,ε. τo δρ6μo.Kαι o μυημ6νoqτιiρα τρtτeι να τoν αxoλoυθτjoειμε τη διxη τoυ θ6ληoη xαL ατoφασL-
oπιι6πηπα. o M6γ"q Aλ6ξανδρoqμJατηc των Kα6ειρiων, αλλοi xαι o Πυθα.γ6ραc,eτioη( μliατηq τιυν Kα6ειρi"ων6φταoων να γiνoυνγιoi τιυν θειi,lνατην Aiγυπτo. F,tναιι&'τι πoυ δεiχνει τo ν6ημα τηq μriηoηq των Kα6ειρiιυν. Σπα Κα6ei'ρια 6τωζ ιαt ατα &λλα μυoτ{ρια τoυ Eλλαδιxoιi xαι Aι.γαtαxo'i1ιi.lρoυ ei.γαψεμiηoη ψLγρι π.εταρ,oταν o Πυθαγ6ραqθα γυρiαει τελιx& oτoν τoυ 6αθμo'i. ,,o, τoν μεγιiλωσe' σaη Σriμo oτην Eλλ&δα ιαι'3"6,., σaoν Kρ6τι,lνα ντυμθνoq τo τoυ σaerlα
φι,lπooτ€ φ ανo
,.γιob
τoυ θεoιi, 0α ταρt,ψ6eιμε τη δriναμη πoυ τoυ eξαoφ&)ιιζe o 6αΘψ6c'πoυ, π6oo oτην Eλευo[να 6oo xαι ατoυζ ΔελAυφou,,λα, oτη Δωδcbνη' τtα να ανανειboει-ταμυoττ]ρια. oe o oρφLαq π6 ξxανexαι o K&δμoq παλι6τερα, αλλri xαι oυνj1εια. 65
c. -
ττ
fi
ι a
τε^εσ η
των
I
μυστηρι(')ν
Δεν j1oυμε τ|αv'Lασυγχεχριμ6νη ψαΡτυPιατW πην aξ,oλεq oι μαρτυρiεζπoυ υπ6ιρχ0υνεiλεoη των μυστηρiων. τeΚα6εi.ρια aα ναL 6τL ψυστιPLα εiναι ψια yLανoνL>ι"i| '|αL λετoυργiα γoνιμιχiζ μιμητιχηζ tLατeιαζ' σ'tα τ|λα[σLα'τcoυ γiνoνταν ιαL σ.cην Eλευoiνα. Και 1ι, αυπ6 τα'3τtζαν π|ζ θε6τητεqπoυ τιμo'iνταLσ,GαΚα6etφα ψe αυτLgτιq Eλευo[ναq,την Aξiερo με τη Δημη,cPα' την Aξιoxeρoαμε την Περoεφ6νη, τoν Aξι6ιερσo με τoν Aδη. Περιoαε6ει 6μιυ1 f,ναqτLπαρπoζ _ o Kαδμiλoq { Kααμiλo< πoυ πρooδιoρtζeπαιστιζ μαρτυρiεζ ωq Eρμic. Kι, 6μιυq oι μαρτυρiεq αυτθq δ.ενμπoρoιiν να oταθo'jν ατ6}'υτα. LΙ παρ€ψ6αoη ψtσα στην πριiτη τριαδα Aξi,eρoc,,Aξι6*ερoα xαι Aξι6xeρooq νπ&ργeιxαι o Kαδμiλoq πoυ διαφoρoπoιεiτα Eλευoiνια απ6 τα Κα6ei,ρια. Tα oν6ψατατων θεoττjτωντων Kα6ειρiων εiναι πρoKαι μπoρoliν να oωνυμiεq ιαι 6γt oν6ψατα των θε
ναytαι.λ'τ'
Ξ) ι
Θαναrog τoυ νε6τερoυτιυν Kα6εiρων απ6 τα δυo αδdλφια τoυ. (Παρdaτααη
επi xατ6πqρoυ)
Σε ετρoυαxιιi1 αγγercγpαφi,αoι Κα6eιρoι παρoυoι&ζoνταL σe μoρφi τoν Laeι τρα.γψατιxα μεγοtλη oηψαoiα 1ια την τ6λεoη των Kα6εiρων. oι Eτρo'iαxoι ei,γαντ&ντα oτεν6g oγ[,oeι1με τoυζ Πελαoγoιlq. Kαι oι Πελααγoi πoυ εxδιιil1θηxαν τελι:t,d,ατ6 πην περιoγfi τηg Πελoπoννηαoυ απ6 πην επiθεoη το.lνπoλεμιxιi.lνoμιiδων το.lνΛυxα6νων, τιυν Aρxriδιυνχαι των Aζ&νι,.tνμε αρ1ηγ6 τo 1\υι&oνα Θα xαπαφ'51oυνxoντ&,oτoυq Eτρo'3aιoυc' εxτ6q απ6 δυ6 μr xρ6τeρeqoμ&δεq Πελαoγιi.tν πoυ ετιαπαoτ&θηxαν oτην Kρi.η σ1ην A. Kιiπρo. Aν 61oυν6&oη πα 6oα λjει o 'LαL Hρ6δoτoq 6τι πα Κα6e[φα {ταν Πελαo.γιx&82τ6τe oι παραoτ&,oeιgτων Eτρoυoxιxcbν αγγεiων θ1oυν πραγψατιx&
67
oυσLασa|ι6περιεχ6μενo.Στo ετρoυαιιx6 αγγε[ooι Κ&6ειρoι εtναt τρei,g'Και αx6ψα oτην ταρ&,oταoηδεν μoιriζoυν ψε ιανtνα Θε6. Eiναι νdoι. o νε6τερoqε[ναι αoφα},ιbgo Kαδμiλoq. oι δυ6 μεγαλιiτερoι ταραoτtxoν,ναL.σao νε6τεMιοt οtλλη παρoioταση πoυq τρeiq Κα6etρoυc, 6ρ|ρo. ψe σxe,cαLoτo πtoι'ι μ6ρoqεν6q επρoυoxιιo'3xαθρdπτη. Eδιil oι δυ6 μεγαλιiτερoι Κα6eιρoι (αδελφoi τoυ νε6τερoυ) πα-
lAτεlι
ω
Κα6eιριαx6
α1^1ei'o'
(MoυceioAfuνιllν)
να θυoιd,αoυν τo ρoυoιαζoνπαιμε φτεριi xαι επoιψ&ζoν1α| νε6τερoαδελφ6,τoν Kαδμiλo. oι μεγαλ.iτερoιαδελφoi6.γtνια ιαι 1oυν εδc{.l φαiνεταινα φoρctνεoιoι5φo{ μαντ{λι oτo ιeφ&}ιι.Πιiνω απ6 τα ιεφ&}'ια πoυqυτ&ρaeιξνα orttια πoυ δηλιilνειημιoθληνoxαι ξνα eφτ&xτινoαoτ[,ρι' Και τα δυ6εiναι ψνoπηραι& a'3ψ6oλα. oι δυ6μεγιiλoι α-
δελφoi ψe τα φτερ& επoιψαζoνταLτLα '..ηθυαiα ενιi.l ο μιxρ6q o Kαδμiλoq, ['aeι α.γιαλι&oα τoυg δυ6 μεγ&λoυq. Σε 6να &λλo ετρoυoιιxil α.γ^γεi,o [,aoυψeνεxρ6 τoν Kαδμiλo, τα δυ6 αδ6λφια τoυ να παραoτlxoυν δiπλα τoυ xαι τ&νι'l ατ6 τo νεxρ6 o Eρμic ψe πo xαPαxτηριoτιx6 πoυ oxo'3φoxαt τη ψα^γιxi1τoυρ&6δo εγ^γtζeι πo νeιρ6 για να τoν αναoτ{ρet' Biναι φανερo6τt xαι oι τρelq αυτt'g eι68
o Kαδτηντ6λεoητιυν.Kα6ειρiων. x6νεq61oυνoat,oημε Mι& αναoπαtνeπαι. ;λ;; ;ff". , ι1,η-"λ" θ.6c',o, πe)'rι&' λεγ6μενα ατ6-πα α.γγei,o, λ"ιψ" noρooτooη oe ξ:9*ρΥστη Θη6α.Eoi6 ,ερ6τωνΚα6εLρων ".a "φιρλ.."o, tναg"oΚi6e''ρo,, ξαπλιυμjνog πoν φop&.ει ε.i, ,.,o,Ιζ. παl, ' oτLψψα ιαι xρατ&ει oπo γLρι x&νΘαρo.Δiπλα τoυ oπixeι
Ξ*.,.oιεiμ. o.,o16η.Πoii,". xραotατ6μεγ&λo"P_!:iP" Κα6ε-
,.ρo,,ιμωo, ,,, γ'μio.. τoν x*νθαρoτoυ μεγ&λoυ ξνα ψιxρ6παιxραoi,.e'tναι ρJ,. ιi."& "o, ,ρo"ηρo ψe,τo xαι Πρατ6λαoq λ6ξη bι ,,.i,, ατ6 πoν onoio γp&φ,ταιη .γνuα.,x',,i,α απ6 τανω μoρφi λiψ"-",'ι τLρα υταρa,.'μ," Lναqγενειoφ6xαι Κρατεtα 6uoμo onoLounλργα. .Mi"o< ",- oe ερωτιx6o'iμπλεγμα.Eiναι μια "ηo' o oo,,ou"ρoc taeι oγξ,oημε τα μυααφαλιilc, o,μ6or..",jταρ&.oταoηπoυ aτLρψατo,ζ τoυ Miτoυ με τη 6νιooηπoυ o"iρ.o. ι"6 "η, δ,iναμητηc i{ρriτειαg-γεννιθταιo μιxρ6qΠρα^γuuλ,',to (ωτlc τoυ ατoια},bπτeται E(ναι τo.μυoττjριo "η
η Δ{μητρατηνx6ρητηc τηνΠεραεφ6νη. "', "λa""ηoε oι dρωτεgτηζ ΔηταLζoυν Στα Κα6e|ρiooημ,,,".,6 'iootoνo ρ6λo ατ6 τoυc,oπoioυζ γεννηθηxε .o μητραζ με τoν τoυ υπ&.ργeιoτo Moυoεio α.γγeio xα6εtpιx6 Στo Ιiλ"ι""... 69
τηq Aθiναζ oι tρωτεgτηq Δiμητραc (ΚPατeιαc)με τoν αρoeνιx6Miτo δiνoυντoν Πρατ6λαoφανερ&' αρoeνtκ6πoυ
e|ναto Πλo'jτoq. Eδοl η ιeρoγαψi'α,πoυ απoτελεt τo xoρ$φωμα τoυ μυστηρioυoτην Eλευoiνα ιαι.γiνeται αν&ψeσα στην Περoεφ6νη ιαL σ.co\tΠλoιiτωνα, πoυ θα διi.loει qe}'ιι& τoν Πλo6τo γi,νeται με την [δια τη Mεγriλη MητLρα πoυ πoλλoi την ταυτ'ιξoυνμε τη Δημητρα. ,E1oυμε λoιπ6ν δυ6 φιioειq των μυστηρiοlν πoυ πρ6πει να ενoπoιo6νταιoτα .γeνιxατ\α[oια τη4 επioημηg τελeπoυρ^γ[αq των Kα6ειρiιυν. o θαναπoζ ιαt η αναoταoη τoυ Kαδμiλoυ εiναι oτην oυo,ιαψεταφoρατηc ιoτoρtαqτoυ ,o,ooιρη. Aυτ6 υπooτηρiζoυνxαι oi1ψeραoL|'νσaLyLLσπ6q. ,ooιριq ,Ιoιδαq πoυ i.ταν o6ζυγoq τηζ αδελφ{<τoυ βωζ o ε[ναι η πρooι'lπoτotηση τηζ Mητ6ραq Γη4 ατα Arγυπτια,oαιρη xιi δεδoμ6να.Toν πoν ox6πιοoεo αδελφ6gτoυ Σετ (Tυφιi.lναqoτα ελληνιx α) τoυ τoν ιoψψ&τιαoε ιαι ox6ρτΕLσe πα ιoψψ&πια τoυ. Toν ανtoτηoε η αιiζυγoq ιαι αδελφ{ τoυ τLανα γiνει ατo τ6λoqxριτηζ τoυ K&τω K6oμoυ. T|πoπε ατ' αυτ&,δεν υπιiρ1oυνστoν Kαδμiλo. Toν Kαδμiλo τoν θυoι&ζoυντcι αδθλφιατoυ xαι μ&λιoτα τελετoυρ.γικ&'6πωq'φαiνεται στην αναταρ&'oτασητoυ ,oλα eπρoυoιιιaiι xαΘρLττη. δεi1νoυν 6τι τρ6κeιται 1ια τελετoυργιxi1 xαι 6γι φυotκi1θυoiα. Δεν πρ6πει να τoν ,oταν πoν αναoqαi,νειo Eρμ{< τo oxoτιj:νoυν πρα"γψατιι&. oιJ.lματoυ δεν 61ει xαψια 6}'&6η, xανξνα αημ&δι πoυ να θυμiζει Θυoi,α.Moι&ζει ατ}'& oα να xoιψ&,ταιxαι ψ&}ιoτα γαλ{νια. tΙ παραoταση στo αγ^γε[o δεi1νει 6πι πoν αναoταi,νειo Eρμηc α"γ.γ[ζoνπαc, τoν μe τo ψα"γιι6 τoυ ρα6δL.Καπ' αρ1τjν oημαiνει τελbτoυργιx! τρ&ξη. Kαι η παρoυoi,α τoυ Eρμi μoc απoμαxριiνειαπ6 τoν,ooιρη. oπιoαδ{πoτe πρ6xeιται για τελετoυρ^γιι!πρ&ξη αναθεoιj>> αλλ& δεν θυμiζει τoν παρ&oπαoη<εν6g <<θντ]αxoντoζ Tαμμo6ζ πoυ ιατε6αiνει ατoν Κατω K6oμo xαt πη.γαi,νet 70
x6oμo η ερωτευμθνηΙoταρ xαt aoν φθρνειιαι τ&}'ι oτoν r.αL στη ζωτ]. Περιoo6περo θυμiζει τoν Aδωνη, αλλ& με ιατι'ιζ παραλλαγμ6νη την ιoτoρi,α.Coυ',to μ6θo τoυ. To ποlζ αxρt6ωc, παρeψ6αtνειo θ&νατo6 ιαι η αν&"σ,ναση τoυ Kαδμiλoυ μθoα oτην τθλεoη των μυoτηρiων ,oμιoq αυπ6 αιρι6ιbq τηc Σαμoθρ&xηc δεν τo γνωρiζoυμε. δiνει xαι τo ν6ημα των Kα6eιρiιoν. Χιυρiq αυτi1 την παεiναι o ρLψ6αoηδεν θα μλo6ααμε ^γιαΚα6ε|ρια,Κ&6ειρoι α.ττeLoσe πoυ υπcilρ1oυν τoυ Kαδμiλoq xαι oι δυ6 αδελφoi .γραφ,ιεζ,' oπωαδ{πoτε δεν θ1oυμε εδιi.lπραγμαπιxi1θυo[α6τ<ιq "γLνeταιqτα ταλι6πeρα aρoνια με τη θυoiα τoυ λεγ6μενoυ δηλαδτ]τoυ ν6oυπoυ 6πρεπε να θυoιαoτεi i αφo'3ζo'3oε Lντoνα αεξoυαλιxd ζ,i μ' την ι6ρεια τcoυeιπρoαιυπo,}oεττ) Υ1, cboτε η ανπριιi1 δ,iναμη να περαoeι στη γη πρoxειμ6νoυνα ενιoa$oeιτη γoνιμ6τητ& τηc.ΤΙρ6Υ"εLπα,L για oυμ6oλιι\ τρ&ξη πoυ ε|ναι αoφαλιbqμια διαφoρ,",'$ πραxτιιi1 απ6 τη oυνηθιζ6μενη στα μυoτ{ρια τη< Kυ6jλη ζ' iι Pιαζ oτη M. Aotα, 6πoυ Lπρeτε y! ou'σ,cη Mεγ*αντt να θυαιd,ζoντα'| τoευνoυ1iζoνται&νθρ<υπoι λη Mητ6ρα . Σqα Κα6εiρια η 6λη πραιτιιi1γ[νεται oυμ6oλιx{ πραξη.oι αδελφoiτoυ Καδμiλoυ, των oπoiων τα oν6ψαταδεν αναφθρoνταt,ι&,νoυν μι& oυμ6oλιx{ θυoiα. αναoπα[νeπαι Κα'ι υoτeρα απ,6 ξνα δι&oτημα o <<νεxρ6g> να.γiH αναoπαoητρLπel, Eρμη. τoυ με τη μαγιχi1ρ&6δo Aττoυ Aδοrνη, τoυ νεπαι boπε,ρααπ6 πρεi,qημθρεc,6πωζ aη xαL φυotι&. NαL πoυ Xριατo6 σπα. x?LσaLανιι& ψνoπ.i1. PLα 1ηζ παφηζ lι'αL πηζ Aναoπαoηc, πoυ τελoι}νται xαΘe 1ρ6νo oτη δι&ρxεια τηc Mεγ&ληq E6δoμ&δαq. Tα 1ριoτιανιx& ψυoτ$1ριαπρLτet να 61oυν παρει παρα πoλλοt απ6 πα Κα6etρια. Στα Eλευαiνια δεν θ1oυμε τo <<θντjoxoντα Mπoρε[ να Laoυψεπoλλιi oπoιaelα τoυ θε6>>. τελετoυργιxo6τoυζ oτην Aν&oταση των Xριoτιανιi.lν,αλaoν αPσeθε6>>, λιt δεν d1oυμε παρ6νπατoν <<θντjoxoντα
7t
νιx6 θε6! Ι{ απαγιυγη τηq Περσεφ6νη<απ6 τoν Πλo,jτο-lνα δεν eγεt αυπ6 τo δραματιx6 oτotγε[o.Eiναι xιiτι &λλo. Kαταληγoυμε λoιπ6ν oτo αυμπθραiψo 6τι oτα Κα6e|tρια
εlxαψεδυ6παρ&λληλεq τελετoυργiεq: τηc ψεγ&ληc Mη-
πtραq ατ6 τη ψι& xαL τoυ Kαδμiλoυ on6' iλl.η.-Σ'η, τρωτη τeλeτoυργtαπoυ αφoρ&' τη Mεγciλη"ηu i{ητ6ρα .i1oυψe ψLα"ιoaoρ[α ταρ6p"otαμε εxeiνη τι,rν Eλευαι,l,,,λo, xατd''i11ει oτoν ιeρ1., γ&ψo τηc Aρμoνlαq με τoν Koiδμo. To αντ[oτoιxoσ1α Eλευoiνια e[ναι ιερoγαψtα,,o, η γ.,6ταν o'ιψ6oλm&απ6 τoν ιερoφdν,τη)|'αLπην ωραι6τερηAθηνα|αΠαρθdνα πoυ απ6 την τdλεαη ,ν6,,,μυατηρioυ "oυ ωζ την επoμ6νη τ6λεoη τoυ τιψo,3ταν ωq θεα xot t,'ψεue
α τo ν
Π α ρ θ ε νο.lνα .
Και ε,iναιμια oυμ6oλιx{ τdλεαη τoυ γ&ψoυτηg Περoeφ6νηc'με τoν Πλoιiτωνα. Σ1α Κα6εiρ|α η Lερoταψ[αε[ναt αυμ6oλιxη τ6λεαη η τoυ τηc Aρμoνiαζ l,"ετoν Kοiδμo. Στη oυμ6oλιx{ ,γαψoυ αυτη τdλεoη του γαμoυ τηg Aρμoνiαq τo ρ6λo τoυ Kriδμoυ τoν παιζeι o Kαδμiλoq. Γνωρiζoυμε 6τι oπα Eλευαiνια teρoγαψ|αγιν6ταν o"o των μυoτηρi,ιυν. Ψ""!9.1 η "Jλoq Στα Κα6ε[ρια τα πρ&^γψαπα πρ!πet να εyoυν ψ,,oδ,o,φoρo. H ανααπαoη τoυ Kαδμiλoυ nρo"γψo"onJ,,ki, o"o 'tλoq τη,<διαδρoμηq,o, μυoτηρioυ,6ταν θα πρdπει να αναγγελθεi ατoυq μ'iατεg η αναoταoη, στην oπ,oi'αθα αxoλoυθησoυν 1α 6ργια" Καt στην αναγγελiα τηq αν&oταoηq ,uλετoυργιx6 o1εδ6ν ταυτiζεπαt. Διαφ['ρeι6μ,c ατη, "o αρχη' Aπ6 τιq ελ&γιoτεq αναφoρtqπoυ 61oυμε Κ.oγ,o ^' "o 6εtρια. 6γα[νεt'6τι υτ&ργet ψ,i- onoγ'γ^l1 ψυ.τπ.i1φα xoρηζ,, τηq Aρμoνiαζ, την oπo[α αναζητεt η ψανα τηζ η NJμφη για xεiνoυq πoυ δεν τoλμοt,νεyα απaxα.},υι!oυν τα ιιυoτ$PLαιη ΩxεανiδαFΙλ6xτραxαπd. τoυc'μυθoγρ&φoυi. H "ναζiaηση τηc μητdραζ αναταPLσaαν6ταν o"o oi"o,|.,o.o,, παλι6τερoυ.rαo'1των Kα6εiρων τη< Σαμoθρ&xηa.o γ&μoζ τηζ K6ρη< με τoν Κα6eφo Kαδμiλo no, η γ,oρ"{1λou '7q
o Eρμi< αναoπα|νειτoν νεxρ6νKα6ειρo 1ρηoιμoπoιιbνταg πη ψα.γιx! ρα6δo.
αxoλoυθo6αeατειxoνιζ6ταν στη ζι'ηφ6ρo τoυ iδιoυ ναoιj. Eνα τμ{μα αυτi11 .cηζ cωηφ6ηoυ 6ρ|oxeται oi1ψeραoτo 1\oυ6ρo(Παρioι). Mε τιζ δ'io αναπαραoπ&oeιq61oυμε oτην oυo(α 6λα τα δριirμενα xαι 6λo τo ν6ημα τηg τελεττiζ των Κα6etρων. o Kαδμiλoq μπαiνει ιανoνtx&'oτην τελεττ] ωζ εραoπfiq xαι o6ζυγoqτηq K6ρηc, πιθανιbqτηc Aρμoνiαζ. Kαι επειδ{ ατη μυθoλoγtατη νυμφε'iτηxε o Kοiδμog, o Kαδμiλoq εiναι o oυμ6oλιoμ6ζ τoν K&δμoυ. Και φυoιx&,πην Aρμoνiα την υπoδιiεται x&τoια ιtρeια. o γοtμoqπoυ εiναι τo τ6λoq'των μυστηρ.'ων^γiνeπαι αo Kαδμiλoq, o <<θντ]oxο-lν θε6q>>. Kαι φoυ['aeι αναoτηΘei, τo γλ6ντι ψeτ& πo γ&ψo eiναι τα 6ργια, η xαΘαυπ6 πiλeση των μυoτηρiιυν. Tα Κα6εi'pια μυoττjριαιρατo'3oανεννθαoλ6xληρεζ ημ6ρεs. Καt τo ενν6αεiναι oυμ6oλιx6gαριθμ6q, αφoυ ενν!'α {1τανoι Moιioεc πoυ ιατ& τoν Πυθαγ6 ρα, <>. Eνν6α ημ6ρεc xραπo{ιoανxαL πα Eλευαiνια. o Φιλ6oτρατoq83μλιilνταζ τLα παΚα6eiφια oτη Λημνo λ6ει 6τι γiνoνταν τ6πe ιαΘαρψoi'για τo 6γxλημα πoυ εi1αν διαπρ&ξeι oι Λ{μνιεq να qιoπ'λooυν τoυζ &ντpεq τoυζ. Για εννθαημ6ρεc,Lo6ηνανx&Θε φωτι&oτη ν{oo. ,Eνα πλoio 6φευγε τLα τη Δ{λo απ, 6πoυ Θα 6φερνετo ν6o φωq. Kαι αν τo πλoio eργoπανπριν να περ&ooυνoι ενν6α ημdρεc περιφερ6τανανoιxτ& τηc Δ{μνoυ .j:απoυνα φτααει η ιilρα .rLανα δoθεi τo νθo φωg oπη ν{1oo.'oπανiφτανε η ατιγμ{ τo πλoio 6μπαινε oτo λιμ&νι xαι oι.&νΘρalτoι €παιρναν ao φωζ τιoπε'3oνταq 6τι Lτot, xαΘαρψLνol,απ6 ι&Θe xαι6 dμπαιναν oe ιαινoilρ.για ζιιi1, αναγεννι6ντoυoαν αε νθα ζω{. Κατι αν&λoγoγιν6ταν xαL σaη Σαμoθρ&xη. Για εννdα ημ6ρεc t'o6ηνανπα φ,bτα α, 6λo τo νηoi, ενω πλoio 6φευι4
!Ξ τ'o.τη Δ{λo. Πdνθoq 6αρ'3 απλων6τανq' 6λo τo νηoi. Nηoτεiα xαι Θρiγoqiραν oι εxδηλιi.loειqτoυ π6νθoυq.Aυτ&, τo πdνθoq)ια| oL θρτiνoιγiνoνταν o' 6λα τα ψυoτ.'i1ρια τLq.,τoΘ&νατoi1 πo aαψδ τoυ θντjoxoνταΘeoJ: τoυ Tiψ,oαιρη, τoυ Aδιυνη, τoυ Aτπη, τoυ Tελεπηνo,ig, μo'iζ, τoυ τoυ Bιiαλ x.λ.π. Σ.τo αiτωψα πoυ ναo6 των Κα6ειρων απειχoνιe6ταν η
αναζ!τηoητηc K6ρηq απ6τη ψητt,ρα τηc. Aυτ6 γtνεπαι )ιαLστα Eλευoiνιαψυoτi1ρια.,oμ,q oταΚα6etριαlaoυψε
)<αLπη θυotα ιαι αν&oταoη τoυ Kαδμiλoυ. Kαι ψ&λιoτα o αναoπηψtνoqKαδμiλoq θα νυμφευπei,πη 1αμdνη Κ6ρη, πoν εtνω oπιoαδτjπoτεη Aρμoνiα. Eδιi: o Kαδμiλoq αφo6 θυoιαζεται τελετoυργιx&,, αναoτ α[νe,cα| xα| αναo πηψtνoq πια πελe[ τoν <<ιερ6ταψo>>τoυ εtναι )ιαL ,to μεγ&λo μυoτi1ρtoo' 6)'α πα ψυoτi1ρια Στιq ειx6νεg των ετρoυσιιιδν αγγεiιυν πη Θυo'ιαπoυ Καδμiλoυ την xd,νoυν τα αδ!λψ,α τoυ oL Κ&6ειρoι. Και oτην αναoταoi1τoυ, πoυ την x&νeι o Eρμiq ταρα6ρloxoνται μ6νo τα αδ[}ιφια πoυ. \τo α6τιυμα τoυ παλιoιi ναoιi των Κα6eιρi.ωνoτη Σαμoθροtxη61oυμε απem6νιoη πηζ, αναζιτησηζ τηζ x6Pη<' Πρoφανιbqη αναζipηoη γiνεται απ6 τη ψητ!ρα πηq' Κiπoτe αoφαλιιq 6ρ|oxeται η x6ρη xαr.γ[νeται o γαψoC,πηc με τoν Kαδμiλo πoυ ανατcαPιoτ&νεπαιατη ζωηφ6ρo τoυ [διoυ γαoιi. o γοiμoq αυτ6q φα[νeaαLνα, εi.ναιqo xoρ,iφι,.lμα τηc τελετ{q xαι ^γtνεπαι την τελευταi,α ηψ!ρα, oπ6τε πo πλoio πoυ εiae τ&,ει oτη Δ{λo xαι περiμενe 6ξ,a ατ6 πo νηoi', ειoLρaεταLσ'co λιμciνι, μεταδ|δει τo φωζ xαt ol,&νθρωπoι αν&6oυν παντo'3 φι'bπαxαt τρα6&νe^για τoν ιερ6 γαψo πoυ γ'ινeται πι& oτo ιeρ6. .γ&ψoc, γ[νeται με τoν Kαδμiλo πoυ . Στα Κα6etρια o elae θανατalΘe!ι ιαι αναoτηθεi.Τα 6ρ"γιααxoλoυθo6oανμετα την τθλεoη τoυ ιερoιi .γαψoυ'oι Κα6eιρoι xαι o Kαδτα αιδoiα(ιΘυφαλλιxoi) μiλoq παριoτ&νoντανμε υι|.iιυμ6να ιc
τεψαιoL ανaηLxi δ'iναμη ιxανot να 6oηθ{ooυν στην x0ηαη τηζ γηζ. oι πιoτoι xατ& την τ6λεoη τιυν Kα6ειρiων xρατoriν oμoι
6 . Tα δρ c bμεν α Στα EλευαiνLα ,Cαδρι|μενα τα γνωρiζoυψe απ6 τoν περiφημo > ατη Δ{μητρ α. Aναταριoπ αν6ταν αυτ6ζ o μιiθoq πoυ αναφLρeται ατoν riμνo. Και ε,iγαψε παρ[ψ6αoη απ6 πaνζ πtoπo'3ζ oe ιρi,oιψα oηψe[α, 6ταν ιoi-
ταζαν πoνoυραν6ιαι ιιξτeυαν, Jε δηλαδ{6ρtξeιαι. '5oτε-
ρα xo[παζαν τη τη 2ια|6λεγαν zιjε δηλαδ{ ιυoφ6ρηoe. Γ ια Bαδiζoυμε στα.tυταΚα6ei,ρια δεν θ1oυμε ιατι αναλ'o"γo. μαq δiνoυν ιd,τoιo ψtτo για φλ&. M6νo oL ανα,1ταPαστ&oeιg να 6ρoιiμε τo δρ6μo τηc τελεττ]q. Σπα Kα6ei,ρια τo oιoπ&.διo, 6λo τo νηoi αρ1iζει την τελετηq. Eiναι φανερ66πριilτη ημ6ρα τηq εννεατiμερη< τ|'αLη ψ&να τηq αρeξαφαν|.ζeπαL Aξι6xeρoα K6ρη, τι η η o, αντiΘεoημε την Oμ,. ai'ζeινα πην αναξητ&ειπαντoιi. Περoεφ6νη των Eλευoινiων την oπo[ααπi1γαγε o Πλo0τωναζ δταν μ&ζευε λoυλoιjδια oτα γωραφια' στα Κα6et-
[Ι K6ρη aαΘηιε6ριαδενθ1oυμειαψψι&τLτoια6νδειξη. oτη.γη' δυατυa[α πηc 6πεoε xαL ψαL| ψωζ
Aυτ6c e[ναιo μ6θoqπoυ διαπερν&τα Κα6etρtα. Aν υπoλoγiαoυμε '6τι πeλιxα η χ6ρη θα παντρευτεi τoν Kαδωζ μυατηριαx{ θε6μiλo, o Aξι6xερooq πoν αναφLρeaαL τητα δεν εi.ναιo ΠλoJτωναζ αφoιi δεν Θα π&ρeι αυτ6c,την K6ρη, (Aρμoνiα τανπα εδιil), πoυ λ6γεται Λξι6ιερoα oτα μυoττ]ρια.o Aξι6xεραoq πρ6πει να etναι o Δtαq { o oυραν6q,δηλαδτio αrjζυ.roqτηq μητ6ραζ. Aν η Aρμoνiα εiναι η Κ6ρη, τ6πε πρtτει να ε{ναιη Hλθxτρα, πoυ ταυπtζεται ψe τη Δτ]μητρα xαι e|νω μια &λλη oνoψαo[α πηc Mητθραq Γηc. Σ, 6}'α πα μυoτ{ρια τηc Mθoηq Aνατoλτ]c 76
τo 6αoιι6 πρ6αωπo ε|ναι η Mητdρα Γη αδιιiφoρo ατ6 τo τoι6 6νoψα taα. Bπoι 6λα πα oν6ψατα παυπiζoνται. Ιl eξαφανιoητηq K6ρηq δεν διxαιoλoγε(ται.Kι, 6μωg eξαφανιoη απoτελεi πη 6&oη των δρι,lμενιυν.ΙΙ eξαφ&η νιση τηζ K6ρηq τρt,πει να oaeτiζeτα'Lψe qη θυαiα τoυ Kαδμiλoυ. Και oτo oημεio αυτ6 τα Κα6etρια πρtπeι να f,τη< Ιoταρ ιαι Tαψaoυν x&πoια oatoη ψε πα ιLυσa^i1ρια Kαι oτα 1ηζ Ιoτ&ρ xαι Tαμμoιiζ, 1α σaoLμoriζ. ψυ^oτi1ρLα j1oυμεoo δεν γe[oι τoυ μαg εξηγoriν για πι6 }ι6γo xατL6η. xε o Tαμμoι5ζ oτoν Kατω K6oμo. oπcυoδ{πoτε o Tαμμo6ζ πτiγε oτoν Καπιι K6oμo. Σε μια εxδo1{ τoν θoτειλε η iδια η Ιoτ&ρ ^γιανα μπoρ6αειη iδια να oωΘε[ατo την παγiδευoi1τηc oτoν Κ&τω K6oμo, δηλαδ{ τη oxληρτj περioδo τoυ aειψιbνα. H γη εiae ξεραθεi, oι xαρπot δεν ωρiμαζαν \ιLαLτταντoυεiγe πθoει δυατυγtα. H Ιoτ&ρ αναζi1τησετoν Tαμμoriζ. Και. 6ταν eψφαν,ισ,νη>|ε η γη α)Ο.&ζει6ιpη. LΙ Ιoπ&ρ ξανα6ρiγε τoν eραoτs1 1ηζ xαL η τη yLαPτtoφ6ρηαε. Aυτ{ η πτoρtα (μ'jθoq)πρ6τεL να 6ρ[oιεπαι xα| σπα Κα6ε[ρια' [Ι θυoiα τoυ Kαδμiλoυ ατ6 τoυq αδελφg'jcτoυ (oυμ6oλrx6c,Θ&νατoqεδω, αφo'i τρ6oωτα υπoδrjoνταιαυτo6c, τoυq ρ6λoυg)αναoη&'τωσαντην Κ6ρη την Aξι6xερoα ^i1 Aρμoνiα, η oπo[α tτρεξe oe αναζiρηoi1 τoυ,6πωq η Aν,θ ,Ιαιδα τLα τa Bοtαλ αλλιi xαι η τLα,τoν,ooιρη. Στην περiπτωoη τoυ Kαδμiλoυ δεν dxoυμε τo φαιν6μενoτoυ εραατi1i1τoυ oυζιiγoυ.T[πoτα δεν δεi1νεινα 61oυνπριν o16oειq. Toν αναζητ&ει παντo'3. Και eξαφαν,ιζεται'H μητ6Pα aηζ αναoτατιbνεταt.Κ&τωq !τoι tγινε 1λ'αL rLeτην Ιoτctρ.Tελιx& η K6ρη θα 6ρeι τoν Kαδμiλo' NαLθα γυρiooυν 6λoι ψαζt ^γιανα xd,νoυντo γ&ψo' τoν ιερ6 γ&ψo πoυ Θα x&νet τη Τη να xαPπoφoρ$oει' Tα δριilμενα εiναι f,ναqΘ&νατoq(oυμ6oλιx6q)η θυoiα τoυ Kαδμiλoυ πoυ εiναι νloq ριoμαλ6oqμε υιpιυμjνo.to αLδoio. Θυoιιiζεται τε)ιeτoυργιx&,,6πωq oι παλιoi νjoι πoυ ηη
θυαι&ζoνταναφo'5ζo'3oανμε την ιeρεια πoυ αυμ6oλiζει τη Mητ6ρα Γη, για να ενια1'ioει με τo oπiρψα 10υ aην ια?τoφoρiατηq Γηζ. ΙΙ K6ρη Qιξι6ιeρoα), τoυ γ&νet τo μεγαλo .cηζ ePσ.oτ! τρLγeι παντo'3να τoν 6pe|.Και o Tαμμoι1ζ xαι o Kαδμiλo1 πεθαiνoυνχαι Θα6oνταιστη γη. Γiνεται η oaeτιιi1 πoυ εiναι η παφΛ τoν oπ6ρoυoπη αυμ6oλιx{ πe}τετoυρy|α τη ΥLα να 6λαoτi1oeι. Στα Κα6eiρια Θ&6eται πo αρoeνιι6 6τωq o' 6}'α πα Θ&6eται ψυoπi1ριατηq Mεσηζ Aνατoλ{g. Στην Eλευo|να,Eλληνεg oυσLασaιιfi διαφoρ&. oι Eiναι Περαεφ6νη. |LLα η τoυ πeλικ&'διαμ6ρφι'lααντα Eλευoiνια 61oυναυνεiδηoη6πι αυπ6 πoυ δiνει νLα ζω{1δεν εiναι τo αρoeνιι6 oπLρψα, αλλ& τo γoνιμoπoιημθνoμε τo ανδριx6 oπLρψαal&ριo τηq γυνα[xαq.Eiναι πραγματιx&' ψια δυναμιx{ α6λληιl.lηπoυ
δενυπ&ρxειoπα Kα6εiρια.
Στα Κα6etρια Lγoνψε την ιδθα τoυ θν^{αxoνταθεoιj πoυ etναι αρaενιx6q.o αρoeνιx6qθε6ζ πoυ oυμ6oλiζει τo oτ6ρo αναoταiyεπαιτLα \α διbαει τη νξα ζωi. Aυτ6 αxρι. o Xριoτ6q θαναo xPLσaLανιoψ6g. 6υιc' taει xραπloeι >|.αL oe τρe[gημ6ρεζ. τ,λνeπαι ΙLα να αναoπηθei, ,o,oλoι oι θν{oxoντεg θeotαπo τoν Tαμμoιiζ ωq τoν σLρηxαL ατ6 πoν B&αλ ωc τoν Aδωνη, τoν Tελεπηνoriq ,Λττη ατoτελo6ν την παραδoαη 6πι τo ανδριx6 ιαL τoν oτ€ ρ ψα δiνει τη ν[,α 6)'αoπηση. rΙ Mητθρα Γη τoν αναoταi'yeι.Στα Eλευαiνια 61oυμε νξα διαqτααη, τeριoo6τeρo λoγιx{, περιαo6τερoεπιατημoνιxτj." A.q ξανατιαooυιΙε τα δριilμενα 6πaη παρoυoι&Loνπαιατ6 πιζ αrιαπαPαoπ&'σeLζ τιζ x&τoιe<πληρoφoρiεqπoυ 'LαL διθoωoε xυρια o Δι6δωρoq o Σιxελιδτη c' ιαt 6oηθηπικ&"o fΙαυoαν[αc,ιαι o Σπρ&6aιναq. Mε τo Θ&ναπoτoυ Καδμiλoυ τ!φτeι oυμφoρriστη γη. Aυτ6 oυμ6oλiζεται ψe πo o6{1oιμoτων φιilτων y"α|,coυζ 78
θρηνουq.H K6ρη αναζητ&eιτoν Kαδμiλo ιαι a&νeπαL1,|.αL αντi.. oι διxoi τηζ την αναζητo'3ν'oι περιπλανi1oειqκρατ&νε εννθα ημθρε< oπ6τe ανευρi'oιeται o Kαδμiλoq xαt eτ,Loπρtφeιμε την K6ρη ατo rcρ6 για να τελ6αoυντoν <<ιερ6 τ&μo,. To φιυq τ"ooπoio αν&6oυνoι διiδεc xαι μεταδiδεrαι ξτoι η xαΡα o, 6λη τη ν{oo Lρaεπαι ατ6 τη Δηλo. Δεν ξ6ρoυμεπoια η ψυoπιxi1α6νδεoημε τη Δdλo ' Σ' 6λα τα ,Ιμ6ρo, νηαιci πoυ τελoriνται πα ψυoτi1ρια(Δ{μνo, T6νεδo), αλλιi )ιαL σtα ταρ&λια τη< Θρ&xηc,.co φωζ τηζ xαρ&c,tρaeπαι απ6 τη Δηλo. Δεν ε[ναι π&νποlq πυaαi.o6πι o Aπ6λλωναg, o θε6q τoυ φωπ69 πηq xλαoιιi1c, α?xαL6πηταq 'Lγeιγια xtνπρo 10υ tη Δdλo. Μeqα πo <<δεriτε }'α6eτe φωζ>> xαL τoν ιερ6 γ&ψo αρ-
t,6γαwαν G,ργδ.oι πιατoiτωνΚα6ei.ρων aιζαντα oρ"για
tξω oτα γωρ&φια xαι ερωτeiloνqαντLα να ερεθiαoυνxαι τoν oυραν6να 6ρtξeι, να ρ[ξει τo oτt,ρψατoυ στη τη τLα να xυoφoρi1σeL xαL να διi.loειxαλd ooδειd (υε ιαι xυε εtναL aα αυνθ{ ματα) .
,oλα
τα μυoτηρια {ταν τελετ6c γoνιμιx{q μιμητιxd< Και o ιερ69τ&ψoc αλ)'α xαt τα ,6ργια(θργα) πoυ ψαγεtαq. αxoλoυθoιiααy o, 6λα πα ψυoτ$ρια i1ταν oτoιaεtα τηc ψιμητιx{q ψαγetαc,ψe πα oπoi.ατtoτευαν 6πι Θα eτηρtαζαν τoν oυραν6να ρlξeι τo oπLρψα πoυ σ1η γη (τη 6ρoγfi. o Κ&δμoq, μεγ&λoq ιερoφ&ντη<τιυν Kα6ειρiων τηg Aιγιiπτoυ, πoυ tζηoe αρxeτ&'γρ6νια oτη Φoινixη πριν να παρeι τo δρ6μo για τo Aιγαi,o (μετ& τη ψαγη πηc Mεγιδδιil τo 1468 π.X.) 6xανε την αναδιoργ&νο.lαη πων Κα6eιΓι, αυτ6 ιαι o θντjoxων θε6q π{ρε τo 6νoμα Kαδρi<υν. μiλoq (μιxρ6qK&δμoq πoυ θα πει μιxρ6g Ανατoλiτηq).
?o
7. oι Κ ι i 6 ει ρo ι πρ o σ τι i τε q τ ω ν ναυτι λ o μ'! ν ι υ ν oι Φoiνιxεζ θεωρo'ioανπoυqΚ&6eιρoυζ, τoυζ oπo,ιoνζ jλεγαν fΙαπcitxoυζ, ωq θεoιiζ τρooτ&πεqτιυν ναυτιλoμιiνιoν' Συν{θιυc,L6αξαν αιρ6τρaηα τιυν πλoi<υντoυq oμoιιi.lψατα Παπciιxιilν για να τα τPoσ'cατε'joυν. Tην ιδι6τητα αντi1την πηραν oιΚα6ειρoι πoυ λατρε'ioνταν στo AιγαLo.,Eται oι ναντιxot τoυζ επιxαλobνται^lια πρooπαo,ια.Και αι6ψα πi'oτeναν6τι oι μυημ6νoιoτα Κα6εiρια δεν xινδιiνευαν,γιαπL oτιq επιxλ{oειg τoυq oι Kd,6eιρoι παρoυoι&ζoνται τ&ντα xαL ,coνζ αιilζoυν. H x6xxινη ταινtα τoυ φoρo'3oανoι μυημ6νoι oτα Κα6εi,ρια πtoτeναν 6πι τouζ πρoστ&'τeυeαπ6 τουq xινδ6νoυζ τηζ θοiλαoσαζ' oι Aργoνα'iτεζ πριν να φ0γoυν ατ6 τo Aιγαio για τoν EJξεινo Π6ντo, με υπ6δειξητoυ 0ρφ6α τ"lγαν να μυηθo'iν oπαΚα6εiρια, Kαι αυτ6, θλεγαν,τoυζ 6oιυαε απ6 πην xαταoτρoφi1. Σπα Κα6εtρια εtγe μυηθεi xαι o &,λλogμεγdλoq θαλαoαoπ6ρoq,o oδυoα6αq xαι ψ&λιoτα !φepε πανπα ψαζi τoυ την x6ιxινη παιytα πoυ τoν πρoατctτeι}ε πε}'ιx& ^για να μη γαθεi, Ωq τρooπ&τεζ των ανθριbπωνατoυq θαλ&σσιoυζχινδιjνoυqoιΚα6αρoι ταυτiLoνπαιμε τoυζ Δι6oxoυρoυg,(K&σ,CoραxαL ΠoλυδεJxη) πoυ τjταν θεoi τηc Λαxωνιxηc.
8. oι Κ ι Ι6 ει ρo ι ε[ν αι } 1 αι o ι τ ε χ νiτ ε ζ ,Ιlφαi,oτoυ εiναι τεaνiτεq oι Κα6eιρoι ιυζ παιδι& πoυ xαι πρooπ&.τεζτων τε1νιxιilν. Eiναι oι xυρtαργoιτηζ φωπι&"ζιαι, ψ&),ιoτα πηc υπ6γeιαζ πηζ ηφαLσ.ιαιηc φanιαq. Σε πoλλ6q παραoπ&.oειζ1c,υζj1oυν να xρατ&νeoτα γ6pια 80
,oμ,q τ&νπαxυρiαρ1ημoρφητων τo oφυρiπoυ τeaνi,τη. τηc θeoi Κα6e|ρωi εiναι γoνιμ6τηπαq,θεotμε υι!ωμ6να π&νπα τα αιδo[α, Lπoιψoι ιαι αxo'3ραoaoLτLα γoνιμoπoι6 δρ&oη.
9. H λα τ ρε[α τω ν Κα6ε[ριυν δεν π ε ριo ρ[ ζ ε τ α ι
μ δν o
στ η
Σoμ oθ ρ οt x η
Tα πι6 oηψαντιx&Κα6eiρια μυατηρια γiνoνταν oτη ,oμ,c Κα6ε[ρια παραλΣαμoθρ&xη. μυoτηριαψex&τoιec, λαγθqγiνoνταL>|α|oε &λλεqτeριoγiq'Και αx6ψαπερισo6περooπα Κα6e[pLα,CηζΣαμοθριixη<61oυνμυηθεi&νθρωπoι61ι μ6νo ατ6 τιq ελληνιxθqπ6λειζ τoυ Aιγαioυ, α}λ& xαι τLρα απ' αυτ&.Και ψ&)'ιoταoι μυημιiνoιoτα Κα6ei,ριαiaoυν ταi,ξειαξι6λoγορ6λo.ατιgπ6λειζ τoυζ.
αναφ!ρoνπαι π&ρα Στην εγxυxλoπαiδεια <>85 πoλλ& oπotγε|απoυ δεi1νoυντην εξοtπλωσητων μυστηρiων τ6oo oτoν ελληνιxo x6oψo 6oo ιαι oτηMιιpα Aotα. Διατρεtατων Kα6εiριυν oημειιbνeaαLσ,ca 6ρog Bερεxou"iα8o,ατην Ιερ&πoλη τηc Φρυγiαg,6πoυ 6ρθθηxeανd.γλυφo ψε ταρ&,oταoηΚα6ei.ρω,,,.E,, &λλo αν*θημα πoυ 6ρ[,Θηxeατην π6λη Aπ&ψeια Κι6ιιτ6 τηc Mιxρ&< Aoiαq πoυ oημαiνει 6,cι^ιαtexe| elγαψe)'απρe|αKα6εiρων. Στoν Π6ντo υπdρ1ε π6λη με τo 6νoμα Κ&6eιρα oτα N. τηζ Aψ&oeιαq. /ιατρei'α των Κα6ε|ριυν πιστoπoιe[ται xαι oπην K'jζιxo τη< B.Δ. Mιxρciq Aoiαζ, '6πoυεi,γανxoπεi νoμiΚα6etρων τoν 4o π.Χ. αι' Βπioηc σ|Lα,cαψe παραoπ&,oειq υπαρ1oυνμαρτυρiεgγια Kυζιxηνo6q θεωρoιiq,ψiιoπεqxαt ιερoπoιorigoτα Κα6e|ρια ψυoτi1ρtατηq Σαμoθρ&χηζ. xυxλιx6 6ωψ6 "για Σ"η Σηoτ6 6ρθθηxε eτι^γραφi1oε Κα6ειρoυqτoν 1o π.X. αι. ΦιλoλoγιxθqτητξcxαL eτLτPα^ φθgμαρτυρo6ν6τι θ1oυμελατρεiα τιυν Kα6εiρζυνστην πε81
ριoχi τηζ Tρcυciδαq.Mεγιiλo ρ6λo φαiνεται να τα[ζoνν πα Κα6ei,ρια xα| στην Πθργαμo oτα ελληνιoτιxα γρoνια' Σe eτηραφiq αναφLρoνταιθεωρoixαι ψ'5oτεqτων Mυoτηρiων απ6 τη Mιlρινα τηζ Λημνoυ (2o π.X. αι.)' απ6 τιg Aιγθq τoυ Eλληoπ6ντoυ (2o π.X. αι.), απ6 την Kιiμη τηζ M. Aαiαq (1o π.X. αι'), ατ6 τη Φωxαια (2o π.X. αι.), απ6 την Eφεαo (2o π.X. αι.), απ6 τιq Kλαζoμεν6q (2o π.X. αι.), ατ6 την Tεω (2o π.Χ. αι') xαι τoν Koλoφιilνα(1o π.X. αι.). Σe eτιγραφ['q6pξ'Θηxανθεωρoi oπα Κα6εtρια ατ6 πην ,Ιαoo πη< Καρi,αg, ατ6 τα M6λαoα ιLαl aην Aλιxαρναoo6 (2o π.X. αι') απ6 την Kω xαL την Kαιjνo (2o τ.Χ. αι.), ιαΘι]lq ιαι ψ'3oτεqKα6ειρiων ατ6 τα Παταρα τη< Λυxiαq' αρaιερεigxαι θεωρoιατ6 τη Mιjoα, ατ6 τα νηoι&'Ιψ6ρo, Θαoo, 1yLo6o, Σιiρo, Aατυπ&)'αια,Καρπαθo, P6δo xαι &ρt,τρtα. Κiντρα πηc \ατρε[αζ πιoν Kα6eiρων {ταν η Φαναγ6ρεια στoν Kιμμ6ριo B6απoρo,τo Bυζ&ντιo,η Π6ρινθog,o Αiνoζ, η Mαριilνεια, τα A6δηpα' oι Φiλιππoι, oι Σjρρεg, η ,oλυνθoq, η /ι&ριoα, η Θ{6α, η Λ&ρυμνα, η Aνθηδ6να,η Aθ{να (oι ιθυφαλλιιt,c, eρψeitιξ'qoτ{λεq !γoυν ιαπα ταoα τιθαν6τηπα ,cην xα,cατωγ{ τoυ< oτα Κα6e|ρια). Aναφθρoνται θεωρoi oτα Κα6ei,ρια ατ6 την fΙλεiα xαι πη Z&. xυνθo (2og xαι 1oζπ'Χ. αι.). Mυαττiρια τηζ Θεσμoφ6ριαqΔημητPαζ, τ\ μoρφτ]τιυν Κα6ειρtων πoυ etaαν ειo&^γει oτoν ελλαδιx6 γaιpo oι Δαναoi (oι x6ρεq τoυ Δαναo'j) i1ταν τα μυoτ{ρια τη< Aνδανiαq (Mεσσηνi,α),ιαt τoυ Φενεo$.H λατρεiα τοιν Κα6ε[ρων εντoπiζetαL σ1η Σιxελiα, Τταλtα, Ιoτανtα, oτην Αλεξtνδρεια τηg Aιγιiπτoυ' σ,CoMεγ&λo Π6ντo, oτην Aντι6xeLα' σ,rην Aρoιν6η ια'L τη Mαγνηαiα.
82
10. Σ"η
Λτjμνo
τα Mε ειδιxt'1 τραγψατtxα μεγαλoπρ6πεια τελo,iνταν Κo6Jρ,o *oi o"η λημ,,, 6πoυ oι Κ&6etρoι θεωρo'iνταν o' αυτo{ιqμια ξε1ωριoπ'Λτεγ.ω "J, [Ιφαioτoυ ,o..6δ.,o, >ιαι γ.ι6τoυfΙρωπbα rδd, ,io.r.",τoν'Hφωιoπo
J,αλoγio. ,Hφo,,πoζ απ6τη ν'iμφηΚα6eιροι.γLν,λ,iω,.. ci ',i κoεμιl.o. Κω ατ6 αυτ6ν γενντiθηxανoι τρεig ",o. "o, xαι oι τρεi'qΚα6eιρi.δec,.ν.iμφεq. Κo6,,po, τελoJνταν τηνilaτα' Και oτη Στη Λτiμνo "λΚo6"ιρ,o αλλci: ι,iμ- λ, i,d6.,ρo,τiτανbε6τητεζτγ]Ξγoνιμ6τηταg,, πηq Κα6etρtα πα Για τoυζ.. ε..].,i"o, oρ,oμ6uoqo αριθμ6q τtυ λι!γει, !ργ9, τcυ δε λημ,o,,, o o,l.6o"ρ,,"og λ6ει: BπI Aφρo-. εξ o,)ι ,;i;;,. ιiνδραq υπ6 των εν Λημνω γυναιxιΔν "ou, n:iρ.φo!u", xαι xα0' xαθαlρετiι μενη Λfiμνoq
;;!
lνα, τoυ lτoυq xαι α6ξyνυταiτo εν αυτfi πυρ.€ ι ζ ημlραe xιiν αφlxηται ε,ν,ν!α.θεωρ{qδε να,jqεx Δfiλoυ πυρφ'oρε[, xαθoρμ[ζεται, Λiμνoυ τηs ,uoγ,oμd''ν oυδαμo,j nρo "'u δε'εiιoαλε,jει τo,ιζαxρωτηρloιq'εζ τε 6cιoν τo μ,"t'ρoq 'ε,oπλ,,jaα, xαι απoρρfiτoυq γlνηται, Θεo,jqγαρ ψθoνloυq τo εν xαλo,Jντεζi6τε xαθαρ6ν,olμαι τo πυρ φυλcΙιττoυαι |η θαλιiacη, επειδdνδε η θε9υcieειaπλε,joηxαι,νε[μωνται τo πυρ ειζ τε την dλλην δ[αιταν(την oιxιαxην χρησιν/,' ,μo,)foυζ των τεψνcbν,xαινo,jτo εντειjθeν6[,,, ", 'o[ λ,uφooiu.dρ,7,obo'Gτι δηλαδη ειζ τ9 εξfiq, ειclργoνται ηθιxιΔ<). πλ!ouε,q i;)u ζ'iu, αναγεννcbνται o1εδ6ν τ.oγiτελoriνταν^ Κα6eiρια τα Δτiμνo Στη -με ια.Lατη Σαμoθρ&"J;5".^'.δ6?l ε.o ψ,,.o ,.o, "ελo,j,ταν (Ιθυφαλλιxoi) Κ&6e,ρo,εiναι θε6τητεζτηζ γoνιμ6τηταg ,Hφαιoτoτoυq τoν παρ6λoπoυ η oτεν{ τoυg oaLoη.με θεo6c. ιατεξoγfiν τeaν|πec, x&u,, 'o,
83
1 1 . Tα Κ α6 εi ρ ι α
x αι o ι Π ε λα o γο i
o Hρ6δoτo g'n nρoonoθιbνταq να eξηγloet απ6 τoυ τi1ραν τα oν6ψαπατων θειbν oι Eλληνεq ι&να την eξ\q ταρατi1ρηoη' AυτιΙ λoιπ6ν τα !θιμα xι' ιΙλλα αx6μα, πoυ θα oαq π(D' τα πfiραν oι Eλληνεq απ6 τoυq Aιγυπτioυq'. To να φτιοtγνoυν6μωq,τα αγdλματα τoυ Ερμτj με 6ρθια τα αιδoiα 3εντ67oυνμr7θειαπ6 τoυqAιγιjπτιoυq, αλλ'απ6 τoυq' Πελαoγodq, πρΔτοι μdλιaτα απ' 6λoυq τoυq Eλληνεq oι Aθηνα[oι, xι' doτερα απ' αυτodq 6λoι oι dλλoι. Toν xαιρ6 αxρι6c/lq πoυ oι Aθηναioι περιλαμ6ιlνoνταν στoυζ Eλληνεζ' oι Πελαoγo[ τjρθανxι' tμeιναν μαζi ατη ψcl'ρα τoυq xαι γι' αυτ6 τoυq'θeaηolααν xι' αυτo'jq Eλληνεq. ,oπoιoq 6μc'lq 17ει μυηθεi ατα μυoτfiρια των Κα6ε/ρcυν, πoυ τα τελoιjν οι Σαμoθριix€ζ' dΨ, 6τoυ τα πτjραν απ6 τoυq Πελααγodq, μ6νo αυτ6q θα xαταλci6ει εxεiνo πoυ λ!ω' Γιατi oι Πελαoγol αυτo[ πoυ συΥxατo{xηoανμε τoυζ Aθηνα{oυq, ε{ναιoι [διoι αυτo[ πoυ !μεναν πριν στη Σαμoθρdxη, xι' απ6 εxε/νoυq'παρiλα6αν oι Σαμoθρdχεζ τα μυoτfiρια. Πρι1lτoιλoιπ6ν oι Aθηναioι απ' 6λoυq τoυq Eλληνεq !μαθαν απ6 τoυq Πeλαoγo,jq να φτιd,νoυντα αγdλματα τoυ Eρμi, με 6ρθια τα αιδo[α. oι Πελαaγol μιΙλιoτα αναφtρoυy σχετι,xcl μια ιερη αιτ{α, πoυ η εξiτηai τηe 6ρiαxεται στα μυaτηρια τηe Σαμoθρdxηq' Δηλαδη λdει 6tι τα Κα6etρια μυoτ{ρια {ταν Πελαoγιxα ιαι ατ6 τoυq Πελαoγorig τα τi1ραν oι riλλoι Eλληνεq. Πραγματιx& qτα 1ρ6νια,coυζσ,τα νηoι&,τoυ B.A. Αι,Ι6ρo, T6νεδo xαι Δτ]μνo) εξαxoλoυγαioυ (Σαμoθραxη, θoιjααννα ζo'jν oμciδeqΠελααγιbν πoυ διατηρo6oανxαι πη τoυζ πoυ i1ταν ξtνη πρoζ την ελληνιx{. γλιiαoα ,oμ,c oι παραδ6oεζ τLα πα ψυoτ.fiριατηc Σαμoθριixη< λ6νε 6πι .etναιπι6 πα}ιιiq απ6 την εμφοiνιαητων Πελαoγιi:ν εδιb. oι Πελαoγoi eψφανt\oνταιoτo Αιγαio γJριυ 84
o&ρωoανχυριoλεχτιχ&τη B. Bαλατo 23ΟO τ.X., αφo,b την Tρoiα. Eixανιx!r1.Εtναι αυτi[,.o, 6o xαταoπρL')loυν Στην Tρoiα τ6τoιoι. ταptψeιναν ιαι oμ&δεq ,o. ττoλ,μι,θq .,,νo"ρθio,', Aι.γα|o oτo πθooυν θα ^ιραxαι π6πe θα τoυq τoυq 61xoc, x'iριoq o uηo,&τoυ B.A. Aιγαioυ. .'u"o< "o εxδιιbτoυζ 6μ,q θo n,ρioε;, oτη ΘεαoαλLα ατ, 6πoυ θα Eλiηνιx& φ,iλα με επιxεφαλτjqτoν Aioλo :xαLαξλ,, "o πoαιiρθηxαν oτιζ αxτξζ τoυ Koρινθιαxo'3ιαι oτην Aττιιi1.
Aπ6 πιζ αιqξζ τoυ Koρινθι αιo'3 θα τoυq,εxδιιiξoυν oι ,Ιιυνεg αρ1ηγ6 τoν Ξo6θo τLα"να απooυρθoδνστην χεμε 'Πελoπ6ννησo, ατc'6πoυθα τoυζ εxδιιbξειη συμντριxi1 xαι Aζ&νων ΙLα νq, xαπαφ'3,ψ)a|o'Αρx&δων, λ,,o6,,, Eτρoυoιουq με τoυq oπoi. oτoυg xoντ&, ,o,, o",, Ιταλiα y'1 K'iπρo. Tρetc,ψxρLc πo_ oτην o,q 61ou, oτεν6ζ oaLoeιq λεμ.,?q oμιiδεq 6μ.i,α, ατη ΔιυδιΔνT],oτoν Υμηττ6 τη6 Aλπ,xi1ζ,,o.o"η,.Kρi"η. Aπ6 την Aττιx{1θα εxδιω1θo0ν πe}'ιι& oπo τρωτo μια6 τoυ 8oυ π.X. αιιbνα, oι Πελαoγo!ι dρiγαν τα μυαττjρια π\ζ' Σαμoθριixηc oπην αργιιi1'λ,q μoρφη. Και φυoιx&πα δθ1τηxαν. Kαθ6; θμ;;;αν.xυρiαρ1oιoτανηoι&.τoυ B.A,. Aιγαioυ 6γιναν διx& τoυq τα ψυoπi1ριαxηζ nτP(baηζπερι6δου6ταν η μυθoλoγiα μιλ&ει oτι etγαν θεμελιωθεi απ,6 πoν Ιαotoνα ιαι Δ&ρδo,o. oι Διiρδανoιεiναι Θραxιxo φιiλo xαι 61ι Πε"o, λooγ.,6. Γι αυτ6 xαι η μυθoλoγiαλ6ει6τι o Δ&ρδανoζμετoυ αδελφoιi τoυ Ιαoi'oναLφυ^γε.γtα io ',ρouνo66λημα "o την Tρωοtδα / 90 o iδιoc o }Ιρ6δoτoqαε οtλλoαημεio τηc ιoτoρLαqπoν"."
εξηγεi:Για τη'τιoρτιτηeΔfiμητραζπ2υoι Eλληνεqλt-
u,'b,oμoφ6ρ,λ,.oζμην πω τ[πoταεxτ.6qαπ6 εxε{ναπoυ ,n,"ρtλ,,,η'ευal6εια.Εxεlνoι πoυμετlφερανατ6'την A[aτιq,γυναfx€ζ των τυπ'τoτη γιoρτfi αυτol xαι τη δ[δαξαν ΠελαoγΔν, fiταν oι x6ρεqτων Δαναδν. [Ι Δημητρα ιoq Θεoμoφ6ρια eiναιη πριirτη ανακαtνι85
l-.
ση των μυστηρ.ων τηq Σαμoθρ&ιη<. Και laoυν 6λα τα oτoιaεi.α των Κα6eιρiιυν μυατηρiων. Tα ψυoτi1ριατηζ Θεoψoφ6ριαqΔ{μητραq τελo'jνταν oτα xλαoιια aρ6νια oτo Φενε6 xαι ατην Aνδαν[α πηq Mεαoηνiαq. Kαι εδιb υπ&ργoυνoι ιθυφαλλιxoiδαiμoνεgπoυ συνoδε6oυντα ψυoτi1ρια.Aυτ{ η μoρφi τηq λατρεiαζ τηζ Δiπoλιi xoντιντ]των Kα6ειρiων εiναι η δει1μητραζ τoυ εtναr, περη φαoη των μυστηρiων τη< Σαμoθρ&xη<.Tην π{ραν oι xνρiαργoι oe 'ιei.νατα ψtρη Πελαoγoi. Eiναι η aΡoτcoτo[ηoη των παλιιirν τoυ Ιαoιoνα 1ια| πηζ Mεγοiληq Mητ6ραζ. H τρiτη xαt oριoτl'x$,αναoilνταξη των μυστηρiιυν τηg Σαμoθρ&xηq xα| των νηoιcδντoυ B.A. Αιγαioυ L^γινeαπ6 τoν Kιiδμo xατα τα ψt'oα i1λiγo μετιi τoν t5o τ,Χ. αιιbνα ιαι ru6 oυ^γxεxριμiναλiγo ψετ& την πeρi,φηψηψ&γy1 τηq Mεγιδδιir. oι περιoγtc, 6τoυ γ[νεται xαι η τρ,ιπηαυτ{1 αναoυνταξητων μυστηρiων ελ6γ1εται απ6 τoυq Πελαoγo6q. Kαι αυτi1αxρι6ι!ιζ εi.ναl'ηoγioη των Πελαoγιilν με τoυqΚα6ε['ρoυg.oι Πελααγoi oννερ.γαoτηιανψe τoυqΔαναobq 6παν αυτo[!φταoα\ισ,coΑιγαio oτo πρδπo μια6 τoυ 15oυ π.Χ. αL. xαL αργ6τeραμε τoυζ Καδμεioυg. H παρoυo[ατηq λαπρεiαζ των Κα6εiροlν δεν υπoδηλιδνειΠελαo.γιxi1αλλοtxiνηαη Kαδμεiων. Eται 61oυμε Κα6elρια μυoτ{ρια oτη Boιωτiα, τeριoai1 Θiβαc, x.λ.π. (lτoυ ιυρι&ρynoαν^γιαf,να δι&ατημα oι Kαδμεioι. Kαι θα 6ρo'iμε Κα6ei'ρια oτην τoρetαπoυ αxoλo0θηαε η πoλεμιx! oψ&δα τoυ K&δμoυ ιi.loπoυ να xατα}'i1ξεt oτoυg Eγ1ελεiq τηc Hπεiρoυ. ΙΙ πoλεμιx{ oμιiδα των Kαδμεi,"lν, exπ6q ατ6 τα ψυoτi1ρια ιαL 10υζ Κα6e[ρoυg eiναι xαι τoλμηρoi μεταλλoυρτtρa^γoi6'τoιπoυ oι Κ&6eιρot τoυg εiναι rαυτ6aρoνα '|αL oτατεq των τε1νιi.lν.Στα νηoι& τoυ B.Α. Aιγαioυ υπiργαν τ6πε μ6ταλλα. Και^γι, αυπ6 tτρeξανπρoζ τα εxεi. Δεν μπ6ρεoαν6μωq να εδραιιoθoιiνγια πoλ'1.Exδιιi.l1τηxαν α86
τα Κα6ei"τo εxei'ενω oι Πελαoγoi Jμειναν xαt oυνLaιζαν ρια μυατηρια.
1 2 . T α Κα 6ε [ ρι α τ ηζ Βoι ω τ i α ζ των Kα6ειρiωνμυo K&δμoq,x,iριoqδιαμoρφωττ]ζ
πoΛεμιoπηρiων, i1παν o α?.lητoc μιαg πoλ0-o\ψανaL1ιηζ
Υxoιilc ατην Aiγυπτo on6 λou,q'λεγ6μενoυq λii' ,Ι"ψιεi., o., Ιι| την x6ρη τoυ την nou 'o"o'.γ6τλν.απ6 '.o",b," ναχoυ. '-
^,Eχ,. (τ]oει oτη Mθμφιδα ιαι etναι μεγ&λoq μ:?Tη, πα oγeπtι& με τo Φθ& ,τ] μ.Jo"ηρi,,. Γνωρi(ει ,o",, 6λεq oι oμ.i",,;;;, ,o. πoυc,Κ&6ειρo,q. Π";i,H;;"o). πoν ξτeqαν oτo Aι^γαtoαναζηπoi.lνa<'ιρoε^γιαΙ.. r""j. τo παυπ6aρoνα αναtητ.ανeμ6ταλλα πoυ- ηταν "oonooη,,o, ,,ρoo,δ,φ6ρo εμπ6ρLo aηζ eπoa{1c(6ληc τη< ιr,εγαλo ωg,θμπoρoι πια τoυ Θα I,i xπ."ioq). k.uoυ,",,. ".x oπα γLρια τoυζ αυπo τo εμπoριo. π&ρoυν --. σao B. AιΣ"η, oρ1η o. Kαδμε[oι e^γιαταoτ&Θηισ.ν ο.lg πρooδιoρioει τoυq θα τoυζ γoio. π. ,'Lt",γ'o"ooπαoi1 εxδιιilτoυζ δρ&*.q. Kαι 6ταν o. ,,ρoγμoτι,o!ι,Θραιεc,'θα ιαι 6αoιι& oτη Boιξoυν θα φτασoυνo-η, ,,ρl,q E}l.fδα θα xυριαρλ"to, A'λ",*i1xαtF,i$oια ιυq Θρ&xeg,6πoν η ωζ μιoθ9γτioo,ν 6nο,i Lnou, o Kιiδμoq \ Θα τeρ&ooυν των α.ναxαLνLσττic Eriμoλπog !ρ'iρ",d".,, θo ,,t,.. o ,o ξ,oλoι e'τLxεLρηψαπL)ιαL αυτoi ot ooφoLμ'ioτεg i,,o,,i,,' o Mελ&μπoδoq,o Π,ρo6 αc,.τeνα.?xηζ]-9,^ηρ.i,,, ;; i;;;. τoυ Kciδμoυ ωq ,,o, φ".i,o,, ωζ τoν }Ιραxλτj,oι απ6γoνo^ι τoυ δ.δi,,oδα, o Πoλυνei,ιηg xαι Eτεoxλτj4, η γενιci "o, στην Lσπo?Lα Miνωα, τoυ Pαδοiμανθυx.λ.π.) ιυρt&ργnoαν α)'}ια ιαι' πoλιτιια τα τoυ τ6πoυ ψ.αζ>|αLoυνδ*θηxανμε τ6πoυ. πoυ αυτob πλα.oα, ."t.ημ,,." α xαι Θpηoxενπιι&. 61oυμε πoυ για λq δ.boo,μ. λoιπ6ν πριilτα τιg μαρτυρiεζ 87
πα Κα6εtρια τηq Boιωτiαq. H τελετ{ αoφαλιoqe[ναιη i.δια. H ι'3ρια |.ι.αρπυρ[α ψαζ' τeριiγεπαι oτιq περιηγr|oειg τoυ Παυoαν(α91 .
Στη Βoιcυτ[α' στην αριaτερτj61θη τoυ Eυρiπoυ υπαρχει τo 6oυν6 πoυ λlγεται Mεaoιiπιo xαι xd'τοl απ' αυτ6 πρoζ τα Boιcυτιxd,παρd,λιαεiναι η π6λη Aνθηδ6uon,.Aλλoι λ6νε 6τι τo 6νoμα τηq π6ληζ πρolρyεται απ6 τo 6νoμα τoυ Aνθα, τoυ γιoιj τoυ Πoαειδc|lνα χαι τηζ νJμφηe Aλxυ6νηe τoυ Aτλαντα, πoυ 6αaiλε']lεo' αυτ6 τo "6ρηs μ6ρos. Στo μiαo περiπoυ τηq π6ληe των Aνθηδονicυνυπriρyει ιερ6 τcυν Κα6e/ρcυνxαι γ'jρcυ τoυ d'λaoq. Και εxei xoντciιυπriρ1ει να6q τηe Δfiμητρα< xαι τηζ x6ρηe με αγιiλματα απ6 λευx6 μdρμαρo. E7ει xατααxευαaτεi χαι ιερ6 τoυ Διoνdooυ xαι dγαλμd τoυ στην dxρη τη< π6ληq πρoζ τη aτεριd. Σ, αυτ6 τo μ!ρoq 6ρ{αxoνταιxαι oι τd'φoιτων παιEιΔν τηe Ιφι3ι1μειαζxαι τoυ Aλcο!ο.ιq'o Aλωlαq oxoτc\θηxε απ6 τoν Aπ6λλωνα, 6πωq iyoυν γριiιllει oτα πoιτjματd' ,oμηρos τoυζ o xαι o Πiνδαρoζ xαι 6τι τoυq 6ρfixε o θο{νατoζ στη Ι{ο{ξoπου 6ρ/oxeταιxoντd oτην Πciρo..... Ei1αμε λoιπ6ν θνα oημαντιx6 ιeρ6 των Κα6ei'ρ(υνxαπ&,τo τρ6πυπoτζυν Kα6ειρiων ιεριi.lνπoυ {aoυν εντoτιoπei. oτα νηoι&τoυ B.A. Aιγαioυ. Σ' ξνα &λλo oημεio o Παυoαν|αq μιλοiει τLα,τo Κα6εi.ριo πoυ {1ταν oτη Θi76α93:Σε απ6oταoη εixooι π!ντε oτdδια απ6 3cυυπιiρ7ει ιiλooq τηq Κα6ε[ριαq Δτjμητραq 2{α[τηζ H εiαoEoqα' αυτ6 "6ρηs. επιτρiπεται μ6νo α'τaυqμυημlνουq. Επτο{ περ/πoυ oτdδια απ6 αυτ6 τo d,λooqε[ναι τo ιερ6 τιυν Κα6εiρaι. To πoιoi ε[ναι oι Κd6ειρoι xαι πoιd' ε[ναι τα δριiμενα γι' αυτodq xαι τη Mητiρα αζ μoυ επιτρ!ιtloυν oι φιλoμαθεiq αναγνΔoτεq \/α μην μιλfiaω. To μ6νο πoυ δεν εμπoδiζoυμαι να' φανερΔcω o' 6λoυq γενιxd εiναι τα 6oα λtνε oι Θη6αioι για την αρ1fi των δρΔμενeυν.Λ!νε λoιπ6ν 6τι oε τo'jτo τoν τ6πo υπτjρ7εxdποτε π6λη 6πoυ !μεναν d,νθρωπoιπου λt88
.roντανΚd6ειρoι. Σ' lναν απ' αυτo,jq',τoν Πρoμηθlα xαι τoυ Aιτναio εμπιaτε,jθηxε τη μυστD
,oταν Πελαργfi μ,jηoεπlρα απ6 τα παλιd,6ρια,εη
πtατρειllαν 6oοι απ6 τoυ Κα6ε[ρoυζ ζo'joαν με τo Tηλdν-
λoιπ6ν,με Eη i"ηi Κα6ειραiαxΔρα.Για τηνΠελαργτj,
6ctoηpηαμδ τηe ΔωδΔνηexαθιερΔθηxανπoλλοtπρoζτιμi τηs xαι θυoiαμε θiμα lγγυo. H oρfi των Κα6εiροlνε[ναι πoλJ oxληρη απlναντι 6πωζ φι7νηxεπολλis Ψoρlq.Tα δρ<Δμεaτoυqανθρcilπoυζ να στη Θη6α τ6λμησαννα τα μιμηθoιjνιδιΔτεζ aτη NαJπαxτo xαι Joτερααπ6 λ{γοτιμωρfiθηxαν. ,ocoι απ6 τo oτρατ6τoυ Ε!ρ€ η , πoυ tμεινeoτη Βoιιυτ[α με τo Mαρδδνco τ6λμηααν να μπo'jνε oτo ιερo τοlν
[cιυsελπiζονταζνα 6ρo'jνεπoλλι{pfiματα η Κα6ε.[ρων, .rια περιφρ6νηoη τηe 6πωqνoμlζωεγΔ xαι τιμωρfiθηxαν θε6τητi4, τρελιiθηxαναμloωq xαι yιΙθηxαν πlφτoνταq'απ6 γxρεμ6 .'o"αu ατη θciλαaaα. o A'λlξανδρoq ιjaτερα απδ τη ν{xη τoυ xατloτρειllεxαι xατlxαυoε τη Θfi6α xαι τη γ'jρω περιoγi'l",Kα6εtρων ωq €| ριxol Mαxεδ6νεq μπτixαν στo ιερ6 τιυν πoυ 6' ψθριxτjycbραxαταaτριλφηxαναπ6 αoτραπ66ροντα πεσαν απ6 τoν oυραν6'
89
Σημειιυνoυμε xαι π&λι 6τι oτη Θii6α εγιαταoπ&}ηι.. o Kriδμoq με την oμ&δα τoν. Κω o μιiθo6 θ6λει να 6xανε τoυζ γ&ψoυc,τoυ με την Αρμoνiα oπη Θiβα. To ocυατ6 e|ναι 'ια λdγαμε 6τι Lιανe τo y&ψo 10υ >(.αLoτη Θ{βα. Πρωτα τoν ξxανe oτη Σαμoθραxη' o ταtιo<τoυ Κοtδμoυ τoυ .γiνεπαι oτα Καμε την Αρμoνiα εi,ναιo ιερ6ζ,^r&ψoc, 6ε[ρια.Aυτ6 αημαiνειαπλri 6τι o Kοtδμoqεγxαθiδρυσε,.|αL εδιi τα Κα6ei'ρtα. Tα Κα6εi,pια τα τeλo'Ioαν oι μυημ6νoι που απoτελoιiααν μια ξε1ωριoτ{ oμιiδα με τη διαxριτιxτ] ,oπωq τoυq x6xxιν1 (ιi.lνη. oτη Σαμoθραxη ['ται xα| σπη Θiβα ιαι oτην Ανθηδ6να πα Κα6ε[ρια i1ταν ψια τρo7τoτo[ηoη παλι6τεριoν μυoτηρiων, πoυ γiνoνταν πρog τιμη Δfμητραq. Tιbρα η Δ{μητρα μετoνoμciζεταιoε Κα6ei.ρtα Δημητρα. o K&δμoq xαι εδιb eιo&.γeιτo .γ&ψoηγo6μενoq πρooωπιια των Kα6ειρdων. Δεν ξ6ρoυψeγιατ[ αιρι6ωq o K&δμoq φε$γει ατ6 τη Θ{16ααφi1νoνπαζτo .γt6 πoυ, xαπ& την μυθoλoγiα,Πoλ6δωρo, oτo θρ6νoτηq Θiβαc,. Aυτ6 πoυ φαtνeταιατ6 πη μυθoλoγιx{ αφιτηση εiναι 6τι oπη Θiβα μ6νει μ6ρo<τηc πoλεμιx{c oμοiδαqτων Kαδμεiιυν. o Kriδμoq φε6γει με 6να μ6ρoq πηζ τ|α να xραπi1oeι για λiγo την Kαλυδιi.lνα πριν να eγxαταoτω'θε[oπoυζ Eγ1ελεiq. Κ&τoια o16αη με την xiνηoη αντi1 t'γeι xαL η πΡoσπ&θειαδημιoυρ.γ[αqΚα6ειρiωνoτη Nαιiπαxτo. H τdλεoη των μυστηρ,ιων,τα δριilμεναεiναι η iδια με τηq Σαμoθριixηc. Eδιb τρooπiΘηxαν 6oτερα ατ6 την αναoυνταξi1πoυqατ6 την Πελαργi1xαt η θυo{αdγγυoυζι|oυ. Πρ6xειτα| τLα ψια αxoψα oυμ6oλιx{ τρ&ξη 1ια eνtσχυση ,cηζ ιαρτoφoρ[αq τηq ΥΙc. Eiναι oπιυoδτjπoτεμια ιαινoπoψtα. Στα ψυoτi1ρια τελεi.ται η μιμητιx{ γoνιμix{ ψαγe|αμε &μεoo oτ6ao την ευxαρπiα 1'ηζ τηζ' Kεντριx6q oτ6γoq τoυq etναινα πετ'i1oυν την πoλυπ6θητη 6ρoγfi Go oτt'ρψατoυ oυρανoιi)πoυ 6πιυg πiοπευαν γiνεται με τoν ιeρ6^γ&ψo 14α|πα 6ργια πoυ αxoλoυθoιjνε.,oμ,< xαι riλλα 90
oτoιγeiα ταρεψ6αiνoνν στην τρooτ&Θεια αυτi1, oτωq τo x6ι|,,ιμoτων ανδριxci.lν μoρiων, oτα ψυoπi1φαaηζ Mεγαληq Mητ6ραc τj Kυ66ληq oτη Mιxρ& Aoi,αΛ .ηc θυαiαg ανθριi:πoυ,&ντρα γερoδεμ6νoυτLα να μπει τo oπερψατoυ στη γη. H Πελαργη πρ6αθεαε )ιαL πη θυoiα 6γγυoυ θ6ψα',coζ.Εiναι ιαι αυπ6 oτoιaeio μιμητιx{q ψα.γε[αq.
13. o γcΔ ρ oq τl λε αη e τCD ν[ι υσ τη ρ [ω ν ,oποlζ6}ιαπα ψυoτ!ριαtπoι xαι τα Κα6εi,ριααρaιx&
τελoιiνταν oτην 6παιθρo 6πoυ υπτ]ρ1εxαι η (ωτιι\ αν&τxη τηc 6ρoxΛc.Aργ6τερα oρi'oτηxαν ιερot γdιρoι, πeψtνη, πoυ oυντ]θιυqs1πανιoνπ& oε αλoιiλια π&ντα ξξω ατ6 την π6λη. Tα 6ρ.για!τρeπε να τελoιjνται στην 6παιθρo. Mε την xαθι6ριυoητoυ τεμθνoυqx&νει την εμφ&νιoηxαι o τριbτoqνα:toιoq.Στα x),αoιxα aρ6νιαδημιoυργo.iνταιεαφL_ ντυπωσιαχot ναo; τoυ xooμo'1νταιμε αγιiλματα )'|.αL eριbψαπα. Στη Σαμoθραπη oι αναoxαφtq απox&λυιpαν6πι oπo 1ιi:ρo του αρaαtoυ ιερoιi υπηρ1αν τρεi.g oιxoδoψιxtq φ&αε.q,6.H παλι6τερη oιxoδoμιxηφ&oη oπo ιeρ6των Mεγ&λων Θειi:ντηc Σαμoθραxηqεiναι τoυ 6oυ xαι 5oυ π.X' Tα ευρηματα αντi1<πηc φ&oηc,εiναι υπoλεiψψα,Cα αι
σφaΡξ,ζ(θυoiεc) xαι o *λλoζ για αναi,ψαxπεζ (xα?πoυζ, αφrcρωψαπαειδωλiων x.λ.π.) Πρdπει να εaeι ^γ[νειεπιoxενt1 τoυ ναo'j xαL σ.cα. ρωψαixα γρ6νια.
To ιερ6 των Mεγαλων Θειbν i1πανιαt εδιΔ6ξω απ6 την π6λη πoυ $1παντει1ιoμ6νη.To ιερ6 ei,aεtxπαoη 50 oτρεμμ&των.H 6λη τoυ διαταξηδiνεταιoε α1εδιdγραμτελιxτjμoρφ{τoυ μα. Στo α1εδιdγραμψαπαρoυoι&ζeπαιη e[γε διαμoρφωθεiατα ελιερo6 τιυν Mεγ&λων Θειllν, πoυ
ληνιατιxdaρ6νια. oιoι 1ιilρoιμε αριθμ6t, 2, 3, 4, 5 ε[ναιελληνιατιx&
xoδoμηματα πoυ η χ?iση τoυq δεν iaeι eντoτιoπεi. Tα xπ[ρια 6 και 7 e[ναι oι αiθoυoεζ αυμπooiων πoυ αυνδιioνται με τη μliηαη oπα ψυoτ{ρια. To ιπi.ριo με αριθμ6 8 ε[ναtπo Θt,ατρoτoυ oπoioυδεν αclrζoνταιxερxiδεq.Xτiτo 2Ο0 π.X.. σ,|:η'|ε o γ&Eδ6 ατιc aρoνι&τιxeqγωρπLc,ανα.ταPLσπαν6παν yLα| αιeρ6q 7roυ Kdδμoυ, o Aρμoνiαq xoυ τηζ τ&ψoc μoζ πoτελεi τo xλειδi των μυστηρiων.To xτiριo με αριθμ69 ei.ναιηΣτo&., τo μεγαλιiτεφoιπLριο oτo ιερ6 πoυ t'γeι ψi1τoν xoq 104μ. xω τλ&πoq 13,5μ. >|.αL ^.|α.πασxευ&oτηxε 3o π.X. αι. Eδιi oπεγ&ζoντανoι πρoσχυνητ6qπoυ Lφταναν απ6 ξ6να μ6ρη. To xπtριo με αριθμ6 10 ηταν χρηνη 6τoυ ε[γe ατηθεi xαL \o περiφημo αγα}'1ιατη< Nixηq τηζ Σαμoθρ&xηq ατων Poδi<υντoυ 190 π.X. xαι ε[ναιLργo P6διoυ φι6ρι,.lμα γλ'iπτη, πιθανιi.lζτoυ Πιθoxρiτoυ. To oημειωμjνo με τoν αριθμ6 tt etναιπo νexρoταφe[o τηc π6λη< 6πoυ j1oυν αναoιαι|eι περi τoυq 40o τ&φoυc, ατ6 πην αpγcitxi1επoγ{ωζ τo 2Ο0 π.X. Kαι 6λθπoυμε παφLqoαν ιαι αυπξζ πoυ x&νoυμε xαt oi1ψερα,α)'\&"xαι αε πηλινα αγx&'J,lψoνεxριbνμε την τtφρα πoπoΘετημ6νη γεLα. To ιπ|ριo με αριθμ6 t2 ε[ναι ξνα ιυxλrκ6 ιπ[oψα 6πoυ πρ6πεινα γιν6ταν6να εiδoqυπoδo1ηqτων πιατιbν xαι q9
a a a a o a 9
(
Φ
.BΗj
KATοΨΙI ToΥ ΙEΡoΥ TΩN MEΓΑΔΩN ΘEΩN Ι.5. Κπtρια ciγνωoτη< χρησηζ 6-7. Aiθουoεqoυμπooiων 8. Θ6ατρo 9. Σπoα 1Ο. Kρ{νη τηc Nixηq 11. Nεx ρ 6π o λιq 12' Kυxλιx6q 16ρoq 13. Πρ6πυλoντoυ Πτoλεμαioυ ΙΙ 14. Aφι6ρωμαΦλ[ππoυ ΙΙΙ ΙV xαι Aλεξοiνδρoυ
t5 16 L7 18 19 20 2L qq
o.]
Ιερi1 omtα Aν&xτoρoν Θ6λoqAρoιν6ηq Bρα1ιilδηq6ωμ6ζ Ι'εp6a 6pαγoζ' T6μενoq Ιερ6ν Aυλη τoυ 6ωμoιi Aiθoυoα με αφιεριδματα
iαωg εδιi να παιζ6ταν ψι& x&πoια παρ&oπαoη oaεπιxi1 ψe ,E1ει δι&μετρo9μ. μ' 5 xερxiδεq, τα σy"α* τα ψνoπi1ρια. δεν dταν αριeτ&' π)'ατeι&,.για να xαoπoiιυν },oτ&τια τcυν την παραxoλoυθoiιoαναυτ^i1 oι &νθρι,.lπoι θεται clνθρο.lπog. ταρ&'oπαoη6ρθιoι.Στo xLντρoτoυ xυxλιxo'3 xτιρtoυυπηρae 6ωψ6c,ια. σε x&πoιo oημεio τιυν xερxiδων {ταν ιερ6g 6ραγoc,απ6 πoρφυρiτηλiθo, 6πoυ γ[νoντανoπoνδ6ζ. Eνα πλιiγιo &νoι1ψαoδηγoιiαε oτo τ6μενoq,(αριθμ6q 2O). Γιiρω oπo ανoιγψατoυ xυxλιxoυ xτιρ,ιoυπρoq πo πLμενoq 6ρθθηxαν6&,oεtζ2o τoυ\αaιoτoν αγαλμ&των αφιε-
π6λειυντj ατ6μων. ρι\ψαπα
To xτiριo με αριθμ6 13 ηταν τo πρ6πυλoτoυ Πτoλεjνα εiδoq εια6δoυτων επισχεππων απ6 την π6ψαtoυΒ,, λη oτo ιερ6. To μεγαλ'iτερo μ6ρoqτoυ πρ6πυλoυ6ρi.oxεπαι oi1ψeραoτην Bι6ννη xα.Lσπην Kο.lνoταντινo0πoλη. To xπ[ριoμε αριθμ6 t4 e|ναιτo μνημεio τoυ Φλiππoυ Γ, (τoυ Aρριδαioυ) xαL πoυ γιoιi τoυ AλεξοiνδρoυΔ,' To xπ,ιριoei,γexαπαoτραφetoe oειoμ6 τoυ 1oυ η 2oυ μ.X. αι. xαι δεν eπιoιeυαoτηιe τoπL. To xτiριo με αριθμ6 !5 {παν η ιερi oιxtα 6πoυ 1tν6ταν τo τριbτo ατ&διo τη< μιiηoη<. Mετ& τo τ,iλoζ τoυ πρ6τoυ oταδioυ μιiηoηc o πιoτ6ζ πια ντυν6πανoτα λευι& ρo6γu και tπαφνε ιαι ξνα λυ1ν&ρι. Tο xτiριo αντ6 iγ ταν Ρωμαix\c eτoγι<. To ιτi,ριo με αριθμ6 16 εiναι τo αν&,κτoρo'Εiναι ιτiσμα τoυ !oν-2oυ μ.X. αιιilνα με xυxλcbπεια τε1νoδoμ{. Eiναι τo xLντρo των μυστηριαxιbν τελετoυργιιbν. να μπoιiνε μ6Στην εiooδ6 τoυ μια eτιγραφi1 απα^γ6ρευe oα 6ooι δεν 6παιρνανμ6ρoqoτα μυoττ]ρια.Παραθθτω τo ,Eφηq Kαλαμπoυταραι&'τοl xεiμενo ατ6 πo 6ι6}'i.oτηc lμπαιναν 6πoυ x[δoυ: To μεγιiλo xτlριo μετd, ε{ναι τo A(16), τoυ τ!λoυq τoυ 7ου αρ7cΔν2oυ μ.X, 7τινdxτoρo oμ!νo με xυxλcbπεια τoιyoδoμfi. E7ει τρε{qειo6Eoυζ oτα δυτιxriιxαι },3υτocτα 66ρεια. Στην ε{ooδoυπfiργε επιτρα-
δενλιiμ6αναν.-μiφη πoυ απαγ6ρευετην εloo3ooε 6ooυq ι*δυτoυπfiρψεξιjλι;;, ;;" M"'o'ηρ,o' i[nρoo",i απ6 τo 'uλ'noρoni"oof'o, 6ρd'7oιxαι τα δ'joγιiλxινα^α"6""iνoι Σε μιαγωνιdτoυξ*" "6!." "-!!: ; dλμ;;; ",ν'Κ α6ε{ρcυν' πoυ περιι|yειιερη T'τρα o"i"o'lyα ε{δosxτιqτoJ φoιjρνoυ υπιilF.ξιJλινo τη€ α[θoυaαζ, ;'; ;', oπouδli.Στo xtντρo o'ε να μυηθε[εξαγνιζ6τα'ν Πρ6τα o ενδcαφερ6,μενoζ b;οoo. "."'.. ).',_.\i,'μi',i πt lxανε aπoνδfioτηy , 'ιερl1ενοl μια xρηνηστην εισoο 6ciιθρo' τρα xαι εν συνεχειαxαθ6τανπi,νω oτo ξJλινo
τoυργιxo[ γoρo{ Κ ατ6π1'1 ταντ ελε ;;τJ; ;- "ou,'"i,λo,jν !.-... aτo d,δυτo,6πoυ τoυ απoxαλJπτoνταν lιυστιxα ""λi, ατην.Ιερ.f για να ποiρει Ttλoqεπloτρεφε Z:lie"π 'oιxlα Au"6 fiταν τo πριbτo oτctτηe n,o"ooo,η",x6 μ'ji.is 'ou. διo τη€ μιjηaηe. ιαι o E,δ.i oio"ληριυν6ταν τo πριilτo o.τ&διo ψbηoηc, (λευτη μαρτυpiα μ.iατηζ n,o Lnoιρu, απ6 πηνΙερη oιxiα o λεεiναι 17 ;; ;":;*",o, i.,1u.iρ.).To xτiριo.μεαριθμ6 oυζιiγoυ τoυ Λυαιμ&1oυ' τoν ;;μ.;,"; o6ιoc "ηζ λρo,,6ηq, τoν αδελφ6 J,,,ιo o, αυνθ1εια oi6".o, τLανα παντρευτεi ,ΙΙταν τo Β,. ΠτoλεμαLo 6ooα,& τηc Aιγ,jπτoυ nln, πλo6oια,αρ"o, ,,J'o.l.J".,o,,,λ.xb ιπ|ριoτηc Eλλ&δαcμε
Eδ6 τp!τeινα αυγxεντρδνo.*φ.o,uo, ΙΙ"..,",,.i, διαx6oμηoη. &xη xαι γtoτη Σαμoθρ f;;;";; λiJ"e,,"ι,.,,o, νoντcι,νxαι θυoiεζ. τη<,θ6To xτiριo με αριθμ6 L8 6ρLoxετα.:'η,. εiooδo αυτ6 ενιi, 6ιl'ψ6c με λoυ τη< ιio.,6ηc 'o,,tuo,6ρα1ιilδηc λiθo, τoρφυρiτη ατo 19 εiναι o ιερ6q 69λγoc ;;; ";λμj oπoνδθgoτoυζ θεoυζ ,' .T; για χ.bρoc τoυ i"iρ.o με αριθμ6 2Ο εiναι τo τ6μενog,xτiριo B, τη€ Mα1ε4oυ π.X. αι,λνα,αφι6ρωματoυ Φλiππoυ
αυπj1ν πoυ,ταραΘLπω Για την"'ρiγρ"φ,j δoνiαq. "ηζΧ:: 'επ6μενo τo ε{ναι τtvγ"e β0!^ xτ[ριo. i"μ"","ιε"υ.'To τo, αiα δεξιd τoυ μoνoπατιoJ, πoλιj χατ'εστΡαιιμενo,απo oτoιyειo αυτoυ ουd,xι'τoυ 4oυ αι. π.X. To cημαντιxoτερo
95 94
-.
Βδιil πραγματoπoιo,jνταν τa δειjτερo aτctδιo τηe μiη-
τoυ xτιρloυ ε[ναι η ζωηφ6ρoqτoυ Πρoπ'jλoυ τoυ' πoυ ειxoνlζει 7oρ6 xoριτoιcΔνxαι 6ρiaxεται ατo μoυoεio. o χoρ6q αυτ6q των χoριτσιΔν, μεριxιi απ6 τα oπo{α παlζoυν μoυαιxd' 6ργανα, πρlπει να ε[ναι o τελετoυργιx6q 7oρ.6q πoυ εxτελolνταν γ'jρω απ6 τoυq 6ωμo'jq xαι τιζ εoτ[εζ. To xτlριo fiταν αφιlριυμα τoυ Φιλ[ππoυ B', τατ!ρα τoυ MεγιLλoυ Aλεξιiνδρoυ. To xεντριx6 oημεio τoυ 1ιbρoυ το.lν Mεγ&λων Θειbν ei,ναιπo ιτiριo με αριθμ6 2L, τo Ιερ6. Kαι π&λι δανεiζoυ,to ψα.L xεiμενo ατ6 τo [ρ^γoτηc, Eφηq Kαλαμπoυxiδoυ. Ερ76μαoτε τιΔρα aτo πιo εντυπωσιαx6 xτiριo τoυ Ι9coy M,γ,iλων θεeΔyπoυ ε[ναι o xυρiωq να6ζ, τo Ιερ6, (21)' "ii Σfiμερα η ε/αoδoqεiναι ευxoλ6τερηαπδ τoν τλαiν6 τo[yo. Πριν μπo'jμε 6λlπoυμε την υποδo1τjτoυ πυρao[ qτo !δαφoq xαι στιζ διJo πλευρiq τoυ δdo πλc{:xεζ,6πoυ oτεx6ταν o μυημlνoq aτη μiα xαι o ιερlαq oτην ιiλλη τια τηy εξoμoλ6γηoη. To Ιeρ6 ε[ναι τoυ 325 π.Χ' xαι επιoxευd'στηxε απ6 τoυq Pωμαloυq. Βρ!θηxαν περ[πoυ800 αρyιτεxτoνιxd,μlλη. To 1956 αναoτηλcΔθηxε.E7ει διαoτcl,aειq 40 επ/ 13μ' H θεμελiωofiτoυ ε[ναιαπδ πωρ6λιθoxαι τo δiπε\o απ6 θαaiτιxo μι*ρμαρo. Στην πρλoo{lfi τoυ ε/7ε 14 δωριxoιjqx[oνεζ, τα αετcilματd τoυ fiταν γλυπ.τιi .xαι στην xoρυφfi τoυq ε[yαν απ6 lνα xeντριx6 αxρωτfiριo xαι δJo Nixεq o7ιq dxρεq' Bδιil υπfiρbε xι ιiλλη επιτρα. Mια φfi πoυ απαγ6ρευε την εlaoδο στoυζ ι].η μυημ6νoυ'q. ριi,μπα .θυioiα ατην πρ6coι!η 6oηθodae την ε/ooδo των ζιbων για aτo να6. Εoωτεριxd, τo xc{,τωτμημα των τo{7ων η6αμμ!νo ταν μα'jρo, πιo cllηλci'x6xxινo xαι λευx6 χαι στo επdνιυ μ!ρos υπτjρ7ανμιxρa[ δωριxol xioνεζ. H oρoφfiηταν ξdλινη με xεραμoσxεπfi. Tριγdρωστην αlθoυoαυπiρxι*θo.i"oi 1αν μαρμι1ρινoιπdγxoι με π6δια λιoνταριΔν τια να
t
o' μυημlνoι.Στo xlντρoυπfiρψεεaγiρα (6ωμ6) τια ε[ναιη x6τχη oτα νδτια,δ'jο Aξιoπρ6αεxτη τιζ fuυoiεζ'
xαι σηζ _ η',nin',[o' ΠρΔτα yιν6τανη εξoμολ6γηση τo' απ6 ιερoφ&,ντηe o xαι nluoρo λ"λlouοoiι"ε τo ζιΔo oio απoxd,λυπτε μυστιxα 6fiμα ειτελo'jαεμια λειτoυργ[α'xαι. αj,μ6oλoστ0υζ μυημlνoυζ,-.Κατ6πιy γ{νοντανoπoνδie επoψ!q,6cΙιπτιoητoυ xαι σε.μεταγενloτερεq, o"ηu "6γ7η uυnulνoυ - ,.To με τo α[μα τoυ oφciγιoυ. ._ 22 εtναιη Aυλ{ τoυ Bιυμoιi,αφιθριoμα,τoυ '"iρ,o Aρριδαioυ.To xτiριo με αριθμ623 ,iμαν Φιλiππoυi, "o, {1πανπo περiφημoιερ6των η oLoouoooφ,,ρ,μi",ν.Aυτ6 .Cα Σαμoθρ&xηc6πoυτελo'jν,rα\ ψeMεγ&λω.,οε.i,, "ηc Mυoτηρια. .δ.oφoρ,".,6 1&λα Κα6eipια τo Κα6εi,ριoτηc Θη6αc.EeLναι, Kd,π<υq jr"oc αφιερωμ6ν.o aτην Κα6etοιαΔ{μη1ρα διb εi1αμε 6.,o εππ& oπ&δια6o6ριoι6ταν To xυρiωglKod"tρ,o ;;. ΙK6ρ.η. τjτανημιαρaιι& To Kα6εiριo οει6πeρ'α ..ρo.iαλooυq'. "ou αι. Aυτ6 π.X. l,"l.',lΙ πoλυγλνιx6 xπiριoτoυ 6oυ η 5oυ ατ6 τoυqΠ6ρoεgτoυ Mαρδ6νιoυ. *o.oo:'"ρ&φηxε "" "ρa πρ6ατηλoμε τ6ooρθoγ<1lνιo, ιiλλo to".ρo (θναμιxρ6 '"io"η', πρ6ναo Ei1ε τoυ. o.ρ.g ,io,,g ατην πρ6ooι|.iτ] ιαι Aργ6περαπρooπ6Θηxe δ,μi".o) ιαL 10νxυρiωgo.ηx.6. πρθπoυ θυoiεζ τιζ *iΙ" ε,μ*"ιo πioω μ' δi"ι6 66Θρo.γtα λατρευ; πει να fη, .i1' o"6ryη.ΜLoα oτo oη'x6i,παν,^τα αυπα.παα\α^|ια1αα'^^α τιx&α.γλψατα.Δεν γνωρ[ζoυμε αε Aθηναix6 αγγεio. o Laouψ"σε μια αναπαρ&.oπαoη ,to πα|oL "o Δiπλα,τoυ-ατεxει Κα6aρoc, εiναι ξαπλωμθνoq. η Mεγ&λη Mητ6ρα i,.o.. o,oγριiφειπ&νιo)ιαL α,ρLσπeP& ιαιΚ6ρη με θνα μιxρ6,τoν Πρατ6λαo. Λιγ,.,,oλ,i ,oi ,o ι,,ρ6τιυν Θη6ιiν ψoι&ζειμε εxεiνo Σoμoθριixηq.Δεν E6ρo,μ.τoυ αxρι6ιbζτελoJντανoι αν xαι $,παν6αoιx6 -τ< λρμo,ι". xαι λoν.Κ&δμoυ, ;il;. τo ιερ6oτην Aνxαι i1παν o"i.1.io."η..iελετηq.Aνιiλoγo θτδ6να.
axαλoπd,τια ι!lηλ6τερη, πoυ θυμ|ζει 1ριoτιανιx6 να6'
97
96
J
ΣH M E Ι ΩΣE Ι Σ
I ιJ
I
L. oι αναoxαφ!c, oτιq περιo169 X&τoιλαρ (hacilar) xαι Toατ&λ' Xoυγιo,ix (QataΙ tΙiiyiik) 6δειξαν Lνα τρα"γψατι,ι& ενπνπωotαx6 πoλιτιoψ6, oτην oυoi'α ιεραπιι6, αφoil oτιq πρα.γψατιxLg π6λει9 πoυ απoxαλ'iφτηxαν xνριαργoυν τα l'eρα. ,rηζ,H?αζ 6ao 2. H Ι6, xαπα πη μυθoλoγiα τjταν ι3ρεια oτo να6 ,Ινα1oυ. Π&.νπα xατα πη ψυAργoq xαι x6ρη τoυ 6αoλι& τoυ Aργoυq ,Ι{ρα θoλoγiα την Ιιi.l την ερωτε0θηιε o Δtαg xαι Lψεινe L1xνoq. H την xαπαδtωξε. o Δiαq τ|α να ,rη oιboεz πη μεταμ6ρφο-loεoε α^γε}'α. ,Hρα πoυ την αναι&\ν'!e, ξ6α}ιe τoν Eρμη xαι εξαπ6λυoε εναδα. H ντioν τηq μιlγεq. [Ι Τιb αρaιoε να τρ61ει. Π!ραoe πo Β6oπoρo xαι απ6 ιeι πη Mιxρα Aoiα xαι' πη Συρiα.Παλαιoτiνη, 1ια να xαπαλ:i1ξeι oτην Aiγυπτo 6πoυ γ6ννηoε πoν Eπαφo' πoυ dγινε 6αoι}'ι&'9τηc Aιo γιiπτoυ. o Eπαφog εiναι o Tαυρ6μoρφogθε6q Aπηg τηe Aιγ6πτoυ. Tlπαφoq νυμφε,iτηxε τη Mθμιφιδα, την x6ρη τoυ Nεiλoυ xαL α'n6ι,rη. τη Δι6'iη. Kαι η Δι6ιiη απ6 πoν Πooειδ6να απ6ιττ,oε o" ψin '6ρη, τoυg δiδυμoυq,Bτjλo xαι Aγτjνoρα. Aπ6 τo Bτjλo ιαταγoνπαι oι Δαναoi ιαι απ6 τoν Aγτ]νoρα oι Kαδμεioι. 3. o 6ρoq Ινδoεuρωπαio6 επινoτ]θηxε απi' τoυg Γερμανo0g ιoτoριιo0q πoν περαoμθνoυ αιιbνα 1ια να oρiαoυν λαo'ig πoυ εi1αν xoιν6q ρi. αυπιbντι,rν λαιbν πoυ πρoσξeq aπηγλιirooα τoυζ, Tα xαPα)ιτιP|,σπ|14'α διoρiζoνται ωq Ινδoευρωπα|oι eiναι'πα 1}'ωooιx&, oπotaeΙ,α.Kαι oπιoo.co xα.?αδdπoτε xoιτiδα αυτι|rν τιυν λαιirν εiναι η Eυριilπη xαι Lγoυν τoυ K6oμoq xαι o Tλληνεq oι xrημoπιι6 τιυν xλioεων oτη γλωooα. την ιατη1oρiια. o' αυτi1ν Aιγαioυ ανηxoυν .4. X6μμιq π6λη αλλ& xαιν$1ooqτη€ Aιγιiπτoυ oτo Nεiλo. To 6νoμα oημαiνει ιερ6 τoυ Mτjνη (Xεμ = ιεP6 xαL Mιν = Mτiνηc) M,iνηc i Mιν eLιαι'o 6αaλt&.ζ πoυ θνωoε την Aiγυπτo oε ενιαio ιρd,πoq. Kαι Mιν - Mdνηc αημαiνει Πιiν (Π&ναq). Καl, oπα xατoπιν&" γρ6νια oι Tλληνε6 θλεγαν την π6λη Παν6πολη. 5. Hρoδ6τoυ Ιaτoρ{α B,, 91 Mετοiφρααη Aδ. ΘεoφiΜυ, εxδ6oειζ Π*πυρog.
99
IΞΞ_-
6. Mαν6Θωνα:Aιγυπτιαxi, (Eπιτoμ{). Aπ6oταcψα δημooιευμ6νo , απo πoν Eυo66ιo oτιq εxδ6oειq Loebe oελ. 46. 7, A., θεοrρεiται γνηoιo τoυ MανθΘωνα.Περλαμ6ιiνετ αι oτην !x" ooση Lοebe oeλ'. 242. To ατ6oταoψα ατ6 ηoν Σιiγγελλo. 8'Αυτ6 1ραφeιo Δι6δωρoqo Σιxελιιilτηc, (Bι6λio 7Z,,50,2). 9-. \ Tριτωνiα ΑΘηνοi εiναι 0e6πητα τηq Λι66ηc xαι την 6φεραν oτo Aιγoio oι Δαναoi. Ι0. }Ι Θ.oμoφoρiα Δ{βητρα eiναι Θε6rηπα πoυ μoι&ζει περιoo6τe'Ιoιδα xαι 61ι ρ, με τη Δ.lψηπρα τηg ιλαaιxi1q επoχ1iζ. ":1, πα παιδι&"τoυ: Kdδ|,.;.Σ"η γενι& τoυ Aγ1νoρα oυ"γxαπαλL"γoνπαι o.λ.,o<, Φoiνιxαg, Θ&oog ιαι Eυριbπη. Και απ6 τoν Kιiδμo πoυ |3ζ, εoρασε qτoν Eλλαδιx6 aιbρo xαι την Aρμoνiα γενντ]θηxaν η A"γαbη, πoυ απoιτησε τoν ΠενΘ6α, Aυτoν6η τoυ απ6xπηoe πoν Lxπαiιονα, η o.μ.ηη πoυ γ6ννηoε τoν Δι6νυoo, η Ινιi.l πoυ απ6xπηoe τoυq ΔθανΙ o?o x!'|. Mελιxdρτη xαι o Πoλ0δωρoζ πoυ διαδ61τηxε πoν τατLρα τoυ oτη Θηξo 6παν !φυye. Γιoi τoυ "i;πανo Ιt&.6δαxoζxα| ε11oν6q τoυ o oιδiπoδq.. 12. BΜ'.. Rοbert Greves, oι Ελληνιxο! MJΘoι τ6μoq B,, oελ. qqct
13., Ι,, πρωπη φoρ&αναφ!ρεταιτιi,lρα,δηλαδ{ τo 15o π.X. αιιil. ν.ι, τo oνoμα τoυ Miνωα oτην Kρrjτη. 14' Ιiouoouin Περιηγfiaειq' biιιυ-τιxιi |2, 15..o Hρ6δo"oq λjει 6τι τo ιδιαiτερo ιeρ,6πηc,Aθην&g oτην Αiγυπτq ειναι oτη Σci,ιδα,(B,, 28, 59' 62' 130). Πρ6xειται για την Aυωρ στη Aι1νττιαια πoυ την ταυτiζoυν με την Αθηνri. lti. Πoλ'iδ.ρoζ γι6ζ τoυ Kιiδμoυ'
17. a.6ε,ρo< ε.,.r'..i,"ηqg.il'ιo g'47-52. 18. Δ.6δ.ρoζ,Σιxελιιbτηc8ι6λ[o Ε,47-55. 19. i\λλεc πληρoφoρiεq τo xαι για μ0Θoτoυ K&δμoυ Lγeι"γραιpeι, . o Aπo^Λ6δωooc Bι6λio Γ'. ,oαιρη. j,oμo Διoν,jooυεiναι εxεiνoτoυ ?0. τ" "ou 21. Tη,,iθ.dρ.oηπηgλατρεi,αqτoυ Διoν6oου την xdνειo Mε' ' iναq To xαι ooφ6q. 6νoμri τoυ δηλιiνει Aιμεγdλoζ ψ&ν.cηζ ^αμπoυζ .γυπ,cnC' 1l'αti oι Eλληνεg 6λεγαντoυgAιγυπτioυq Mελιiμπoδεq. zz' ο Πενθ6αqΘυoιαLq,ται oυoιαcrιι&.oqα Διoνdoια.,oληη oιxo. Υ.,ε}t K*δμoυ πρoοταΘεi, να xαΘιεριi:oειτα Διoνilaια,εxπ6g απ6 τoν ι0ιo'ο,Σoυ xαΘιερι|rνeι ηα Κα6εi,oια. ,-23. ο iδιoq,iερiπoυ, ρi,λoqλαiζεπα|,xαι |L. τoν Axταiωνα. Θυ-
σLαqε1αL
100
απ6 πην Aρτεμη.
,oλεq θυαι&ζoνται oτoν Πooειδιi-lνα. 24' Και πα ταιδιατηζ ΙνoJζ Θεδν. ι6oεC τoυ Kd'δμoυ εiναι ιθρειεq oι n";;'..;h;;.^.'. Xα6-
",
'i
ιlε..lαξιi d,;:^... ηn.,,λ*6.Ι}λυeιx6c
u,,*,.τo ,ιo ,-i,,,B.τoυαxρωτηρioυτων Axρoxεραν νιαι ιων . ψ&ηoι των μετ&λλων 26. oι Tελ1iν.. .ι";;;iΘ.;, n.1uιn". Bριox6ταν Υxoιirg. oι o1riρωoαν 27. ΙΙ A,iαρη<εiναι η i6λη πoυ Aιγ0πτoυ. τηc τμτjμα BA oτo στα α.{' Mεγιδδιi:,δημοoιε0τηxε 28. To xεiμενογια τη Mιt1η τη< picand Texts of an AnthoΙogi τ.}'ιx&oτo The Anοient'Ne^i.Ε"st oτo ελληνιx* xαι L?i.-[75 ''"*' λ, ιλλ, p,ι..t,,.a, "aμ. A, oελ. ;;1nω; Alροπoq,πeiιγoc,7. 61oυνγια Θε6 τρooπ&'τηπoν 29. oι Δαναoι ιαι oι A6ανπεq τoυ απ6 πoυgπρoaτ&πCg Πoαειδιirναπαρ6λo,,o, o λnu,6q θ.ωρ.λα. Mαντεioυτoυ AμμιυναΔiα. Aιγ'iπτoυ ιαι με τιζ' Θ}i6εqτη€ 30. o Kιiδμoq εiναι αυνδεδεμθνoq, Δiαc,. τo θε6 Aμμωνα. 1|oνσ?tσ.ελληνιx& 1iν.eται ταρ'.L7'1^' Β. 3t. ΙΙρoδ6πoν'Ιcτoρiα 6πoυ θλeγαν6πι bτipaε 32. Mλιiει γ.,. "η i.ι.δ,. nη
ΙoτiρiαΒι6λωΥ"",'58,59. ir. rrρoε6"o,,
36. Σiην Aiγυπτoλεγ6τανΒoiι6αaπη, ^^ ταυτiζεταιμε την ΙΙ- AΘην& μ,,"ρδ.μθνo. ,Ιoιδα6. 37. Eδ6 φαLνεπαι,&λζ, τηc τιμτi πρoq εiναι ενιilεδιboι τελετoυργiεi AΘ6ρ .aε. :", Aιγυπτιαxdλ6γεταιPα. ελληνι. ,cαντL\eιo Hρ6δoτog με την ;δ, τη θ.6nη",, B,,".Ι,."η,
xτtΛητιb, 4Ο.ΙΙρoδ6τoυ,Ιaτoρiα6ι6λioB,παρ'48,49(ημετ&φρασητων εxδ6oεων <<Π&πυρoq>>).
-..--it'
απ6 ε-
εiναι παρμ6να τ" oγ"n,'n με την θξωoητων Υxαιbζ αΥΥλιιιi ιαι εxδ6θηxανoε n,.,oλφ,i,o, onil.. ,,o, ψ".nφρ&"o.η'oν an Εast, AnthοΙogyoΙ Textes aηd 6ι6λio με .ιiπ}'o The AnciLnt Nia, Pritchard)οτo PrinceTζ6ψi πρiτoαρτντ-(James μ"i*,", ""a no, τ6μo B, Σελ. t73.175 Nα|σno.) ton universityP..,.. i;;A,lελ. στo περιoEλληνιxιi oτα 89.93. Tα ιε[μενα nu-i, ιaouuδημooιευτεi δ,.ι6AΕPoΠoΣ τeba.5' 6. 3 ταρ. 1, 7.2. υ,,6l',ooη"η'6ι6}'io 42. Aπoλλ6δωρoul, Lαναo. 43. Toν Aiγυπτo xαι,co
101
44. oμfiρoυ,ΙλιιlδαΜ 321 ι' ε. Bαx1λiδηcxvΙ, 29 xαι M6-
oγoq ΙΙ, 7.
45. oψfiρoυ'Ιλιci'δαΒ, 198 x. ε. 46. Aλλoι λ6νε 6τι i'1τανγι6q τoυ Αγ1νoρα. 47. F'i,ναιγωοτ6 6τι τα μεταλλεiα.πηeΘ&coυτα εxμεταλλε6τηxαν Φoiνιxεq. 48. Aπo)o.6δωρoυ, Bι6λιo0τjxη 6ι6}ιioT' παρ.4. 49. ΔιoδωρoυΣιxελιι{lτη,Βι6λio A, 23' 2-i. 50. ΙΙρoδ6τoυ, Ιaτoρlα 147. ,oταν 5t. πi1γe oπo ηoi, ^,o Θi1ραζ,απ1l ττ1Σποtρτηxαι'τo απoi,-
ιησe.
52. Hρoδ6τoυ,Ιcτoρ|αE, 57-58. 53. oρφθα,Aργoναυτιxdaτiγoι 463-472. ιαι Koυρτjτεqεiναι δαiμoνε6πoυ αυνoδειioυν .54'.ol, Κoρ'36αντeg Θεo6q,6τωq Δi,ioτην Kρτjτη.Mε τo 'nτρooταoiατηζ γ.ννησηζ 6νoιrαKoυPllτeg αναφt,ρoντ.α,'o,o, iooi-oυ πo, o"η, A.'uρ,d'ργηoou τω^ια πριν απo .Εηνe.γxαπhaταaτ1 τιυν Aιτωλι6ν, 55. Δι6διoρoυ Σιxελιιδτη:Ιoτoρiα,F,' 47-55. 56. Σ&μoq xoντ&oπη Θρ&xη. 57. Πρoιειπαι τ|α ,εo B6oπoρoλ6γoνται xαι Συμπληγdδεq Π6. τρεζ, 58. Δηλαδτ]τoυ Ιαoioνα. 59. Δηλαδdo Ι&ooναq. 60. o γνιooτ6ζμJΘoζτoυXdδμoυ ια|,rηζ Aρμoν|αqΘ6λεινα γiνoνται oι 1dψoι roυg oτην Kαδμεiα αιρ6πoλη oη6.;,,. Σ, αυτt]ν ",, την εxδof1 αυπ6 πoυ Laeι ι,Eιαiπερηoη:1ψαoiα.eiναι 6τι o Kιiδμog παρoλoπoυ δεντjτανμυημ6νoc6λα6εμ.ρos oτην τελεττj ιαι,5oiερα πi,1ρε την Αρμoνiα o6ζυγo. Δηλαδ{ τiταν μ,υημ6νoq αλλo6 *o, oui"iu τνωρισαν. 61. Eννoεi τoυqΚα6εiρoυq. 62. o Καoτoραζ ια| o Πoλυδειixη<. Στρα6ωνα:ΓειυγραφιxdΒι6}ιioZ, παρ. 49-50 (ατ6oταoψα). |3. 64' EυoτdΘιoυ:Σy6λια arην Ιλιιl'δαN ti. 6?^5. Aρ7α[αMυoτfiριαεxδ. Ι.Δ. Αλευρ6πoυλo9 & ., Ι<^o:qτiδη: Σiα' AΘipα 1934 oελ. 30. 66. Hρ6δoτoυ:ΙoτoρlαΒ. 37. 67. o }Ιρ6δoτoqλjει τoν Aι^γυπτιαι6Θε6Φθα i1 Ππ&',I1φαιoτo, τo μεγ&λoθε6 τηq M6μφιδαq. 68. o Kαμ6'1oηgxατ!oπρει|.lε τoυq ναoiq ιαι τα ιερ&τηc Αιγιiπτoυ διαxηριiτπoνταq6τι oι θεoΙτη€ $,παν,pe}τ.ιoι'.
102
69. ΙΙρ6δoτoυ ΙacoρlαΒ. 5L.
τιυνKα6εiρων με iδ. i. aμ,. oι Aιγjπτιoι!ιαναντα ατ&'\ψ.α,ια
6ρθιαπα αιδoiα.Aυτιi xαπloτρεQeo Kαμ66oηc., 22 παρ. 5--6. 71. fΙανoανi.α:Περιηyfi;ιζ' 6ι6λioboιοl,cιxιi.,ιεφ. 25 ταρ.5. Boιayrιxo,:,n. 6ι6}'i.o 72' Πανoαν|α,Π,ρ,ηfio,,q oτηθεi,αυEi1ε PινoxoλoυΦ. Hρ""r.,j α1αλψα πo 73, Aπ6 q πιc,ψbτeg -o, Lιoψe ΙΙραxλτj o τ6 π,o&ηα}'ψαo. i,&μuηoη. E,,ειδη εδιb τoυq,φ6ειoπρ&,ξoυν να αν π,]γo,,.l ,,o, no, bρ1oi.,* ",,,.ρ,,ω,.ω, ,coυζ Θη6αioυq. σ.τc6 ρoυ6υπoτ6λειαζ πoυ εi1ε oαν 74. Toν π6λεμo',u..',.γ6,,, των Eπτi Aργεiων ,c\\r τιc Θiβαc'. ωτoπ!}'εoψα xα.cασ.cPoφi ιαL.cτιζ,τΙ6ηζ. 75. o Aλεξι&ρηζεiναι o μ,o."6c γι6q τoυ }Ιραxλ{ π.X. 332 76. To 71 . o ΝΙL1αζ,Aλθξανδρoq. CXL xεφ. |L,573. zε.i"1'^i",λν: Βloq io,διΔρou Λαxωyιxd oqα 6oα αναφ6ρoνται Aπoφ1lγμαcα 79. Πioυτιiρ11oυ: oτoν Δ0oανδρoπαρ, L0. AπoφΘiγματαΛαxωνιxιi,236 D 68. 80. Πλoυτ&ρ1oυ: c' 1. AποφΘlγματα 8t. Πλoυτ&ρ1oυ: .Δαxωνιxd,237 5|. Β, 6ι6.}'io Ιoooρio ΙΙρ6δoτoυ:, 82. ' 83. Φiλ6o-ρα' .Tα oυ:Hρωiio! 7 4o. oελ. 35 εxδ, πα84. Bλθπε μuon:ηρ,oτιq'M!σηe Aνατολfie 1996. AΘτ]να ραoxτ]νιo 1 (oπα oaeπιι&'ψe 85. Pauty Ψissowa: ΕncycΙopediaR99]^:6γ".1 L-397 -L42D. oε.λ'. κaε.|", 1, Κα6eLρια)'ηψαic,εο. "",. X,,xεφ. 30. >"ρaελun. Γ,'γρoφιxιi Βι6}'i:,o του Bερoλiνoυ. Moυoεio oτo 6ρii*,"o, τo.*aγl.uφo εi. 88. Φλ6oτρατoυ Hροik6q 740. ΙατoρlαB., 5 (μετ. Aδ. Θεoφiλoυ). 89, ΙΙρ6δoioυ.. ΙoτoρlαΒ,, L7 . ΙΙρ6δoτoυ 90. 9L. fΙ,αυoανi'αΒoιωτιxd 22' 5-1o. xλ6 λιμιiνι xαι 92. Βριoι6παν χoντα ατo 1ωρι6 Δoυxioια, εiγε σπoγγαλιειζ. Θαλααoινoi τ]ταν oι,ι&πoιιoi τηq 93. Παυοανiα:Boιωτιxd25,5.10. Aργεiιoν xαι Θη6αi.ιινια94. Πpoιειπαιγι.ι την αναμ3τρηoη-τ.ων Εiuo. o. o'.6γoνoιτων Eπτιi η;;;ι";o,oo-ρoφη*. η.Θτj6α. .d Πoλυνεixηγια "^η; μ.'-o γι6 τoυ oιδ(πoδα ;;d;;;; o αδελφ6ζ' xαπαxρ&ana.e -,,.,""ρa-*",,, o,.oio o"o Θρ6,o να' πoν ατcoxσ.παστησoυν 'o, δν6ταιπα oxoτωΘεi εi'γαν xαι εi1αν ηττηΘεi E'εoxλ,]q. oι Eπτci Θη6α. 'oυ Eπιγ6νων η ,.ji.μo.των ητττjθηxε Σ'o, oιδiπoδα. διιi τoυ
1Ο3
95. o Aλεξιriρη6 εtναι^γ$c,τou }Ιραxλη 'λαL,tηζ'ΙΙ6"ηc,.Tα' oPτLα , iινoψd' oτo τoυ' ^γLνoνταν ,oλα 96, rα oτotaε[α o.y'eτtια με τoν αρ1αιoλoγιι6 aoηo ei'ναιπαρ. , ,Eφηq 1ιiνα απ6 τo 6ι6λi,oτηc Eεvαγor.i Kαiαμno'u'|,'δiu:'Σαμοθρixη, laτoρlα, Aρψαιoλoγiα, Περιfiγηoη, Ιδιιοτιx{ dxδooη.
B Ι B Δ Ι oΙ l Ρ AΦ Ι A Α. Aρ1αiεq
1 η Ιξ s
Hρoδ6τoυ, Ιaτορiα Bι6λiα B xαι Γ. Ι\ανoαν[α' Β oι οlτ cxi'. Σtρ&6ωνα, Γεοryραφιxciι Βt6λi.α Ζ' καt Ι, Δι6δωρor:Σιxελιιiτη, Ιoτορlα Bι6λio E, lVΙανdθιυνα, A ιγυπ τ ιαxd,. Aπoλλ6δωρoυ' Bι6λιοθfixη. oρφt'α' Aρyοvαυτιxd'. Πλoυτciρ1oυ,Aποφ1iγματα Λαxιυνιzi oτη oeιρ&τα LΙΘιx&. Απoλλιi.lνιoυP6διoυ" Aρyoναυτιxd'. Φ tλooπρ&.τoυ, H ροllx 6q. B,
Σι i γ 1 ρo ν α 6 ι6 λi"α
Τhe Λnι-,ient Neaι Εast' an AιhοΙοgy οf Texts anιΙ Pictures, τoυ Tζ6ιμq Πρiτααρντ τou Πανεπιoτημic,υ Pιirrι:eton. R. Pettazzοni, Le )ιigilli ι]ei Κabiri neΙ]e Ιsο]e eΙe! ιnar tΙlι.acio ( 1908). J. }Ιarrγ, iiber die fΙerkunst der Κabireιl ιι iiber ι]ie Bin VandeιΙungen aus siid paΙastina wach Bοiιlιia, M6να1o 1908. Paιιiy Nissor,a, Ι}ι'ιcycklpedia Rea]e, τ6ψoζ,A, oπα λi11ι1ιαταΚabcrοs xαι Kabeirai. Tφ η Kd.αμπουxiδoυ, Σαμoθρd.xη,Ιoτoρiα, Aρyαιολoγiα ΙΙ ερι.fi γηoη. Robert Grar,es, oι Ελληνιxoi μ'jθοι, Kερ6νι, ΙΙυθoλογ[α cων Hλλfiνο'ιν. K. Koυρτiδη<, Tα αρyαiα EλληνιxcΙ μυoτiρια, 1934. Ρ, Niilsson, Ιoτoρiα cηe αρψα/αqελληνιx^fi6θρηoxεiαq, εxδ. Παπαξ"hoη 1977. E.Σ. Σταμοiτη, Κα6εiρια μυa.rfiρια,περιoδιx6 Τ)'to6c',πeυaoζ,|97 .
10ιι
105
