สรุปมาตราตั๋วเงิน

มาตรา 904, 905 เจาหนี้ในตั๋วเงิน (ผูมีสิทธิไดรับชําระหนี้ตามเนื้อความในตั๋วเงิน) 1. ผูทรง (ม. 904, 905) สาระสําคัญของการเปนผูทรง (ม. 904, 905) 1. ผูทรงตองมีตั๋วเงินอยูในความครอบครอง (การครอบครองตองเปนการยึดถือเพื่อตน (ม. 1337) ถาครอบครองแทนผูอื่นก็ไมใชผูทรง แตบุคคลที่ไมมีตั๋วเงินในครอบครองอาจเปนผูทรงได (ม. 1368) คือ มี ผูอื่นยึดถือไวให) (1) ตั๋วระบุชื่อ - ตองไดรับมาในฐานะ 1) ผูรับเงิน (ผูที่ไดรับชําระหนี้ตั๋วเงินจากผูสั่งจาย (ตั๋วแลกเงิน หรือเช็ค) หรือผูออกตั๋ว (ตั๋วสัญญาใชเงิน) 2) ผูรับสลักหลัง (ผูที่ไดรับชําระหนี้ดวยตั๋วเงินจากการสลักหลังจากผูรับเงิน หรือผูรับ สลัก หลัง ในตั๋ วเงิน ชนิด ระบุชื่ อ) **ขอสอบนา จะออกประเด็ นผูรับ สลัก หลั ง เพราะโยงไดหลายประเด็น (**wording ตอนเขียนตอบขอสอบ คือ นาย ก. เปนผูทรง เพราะสามารถแสดงไดวาตนไดตั๋วมาใน ฐานะผูรับเงิน หรือผูรับสลักหลัง) - กรณีโอนหลายทอด ผูรับสลักหลังตองไดรับโอนมาดวยการสลักหลังไมขาดสาย (จึงจะ เปนผูทรงโดยชอบดวยกฎหมาย) 1) กรณีสลักหลังเฉพาะ (ลงลายมือชื่อผูสลักหลังโดยระบุชื่อผูรับประโยชนหรือผูรับ สลักหลัง) การโอนตอไปอาจสลักหลังเฉพาะ/ลอย + สงมอบ (**wording คือ นาย ก. เปนผูทรง เพราะสามารถแสดงสิทธิใหปรากฏดวยการสลักหลังไมขาดสาย) ตัวอยาง 1 ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่งให ข. จายเงินจํานวน 500,000 บาท ให ค. >> ค. สลักหลังโอนตั๋วให ง. >> ง. สลักหลังโอนตั๋ วให จ. >> จ. สลักหลังโอนตั๋วให ฉ. ดังนี้ ฉ. เปนผูทรงโดยชอบดวยกฎหมาย เพราะมีการสลักหลังโอนมายัง ฉ. โดยไม ขาดสาย เวนแต มีการสลักหลังดวยลายมือชื่อปลอม หรือลงโดยปราศจากอํานาจ ตาม ม. 1008 (ม. 905 อยูภายใตบังคับ ม. 1008) ถือวาเปนการสลักหลังที่ขาดสาย

ตัวอยาง 2 ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่งให ข. จายเงินจํานวน 500,000 บาท ให ค. >> ค. ทํา ตั๋วแลกเงินหาย >> ง. เก็บได >> ง. สลักหลังโอนตั๋วให จ. >> จ. สลักหลังโอนตั๋ว ให ฉ. ดังนี้ ฉ. ไมใชผูทรงโดยชอบดวยกฎหมาย เพราะไมมีการสลักหลังตอเนื่องกัน เนื่องจากไมมีการสลักหลังของ ค. 2) กรณีสลักหลังลอย (ลงลายมือชื่อผูสลักหลังโดยไมระบุชื่อผูรับประโยชนหรือผูรับ สลักหลัง) การโอนตอไปอาจสลักหลังเฉพาะ/ลอย + สงมอบ หรือจะสงมอบเฉยๆ ก็ ได (ม. 920) **ดูยาก ตัวอยาง 1 ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่งให ข. จายเงินจํานวน 500,000 บาท ให ค. >> ค. สลัก หลัง ลอยและมอบตั๋ วเงิน ให ง. ง. ก็ เ ป นผูท รงโดยชอบด วยกฎหมาย (มีผล เหมือนกับการที่ ค. สลักหลังโดยระบุชื่อ ง. เปนผูรับสลักหลังในตั๋วนั้น - กรณีมีการสลักหลังหลายรายตามมากับการสลักหลังลอย ตัวอยาง 2 ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่งให ข. จายเงินจํานวน 500,000 บาท ให ค. >> ค. สลักหลังลอยและมอบตั๋วเงินให ง. >> ง. สงมอบให จ. >> จ. สงมอบให ฉ. >> ฉ. สลักหลังเฉพาะให ช. >> ช. สลักหลังเฉพาะให ซ. >> กรณีเชนนี้ กฎหมายถือวา ผูที่ไดตั๋วไปจากการสลักหลังลอย คือ ผูที่สลักหลังตั๋วเปนคนแรกตอจากการสลัก หลังลอย ไดแก ฉ. (ทุกคนที่ลงลายมือชื่อตองรับผิดหมด ยกเวน ง. และ จ. ซึ่งไมได ลงลายมือชื่อในตั๋ว) (2) ตั๋วผูถือ (ตั๋วแลกเงิน หรือเช็คระบุชื่อที่ไมไดขีดฆาคําวา “หรือผูถือ” ออก) โอนกันไดดวย การสงมอบ ไมตองสลักหลังโอน (ม. 918) 2. เจ า หนี้ อื่ น ๆ นอกจากผู ท รง (ได แก ผูที่ ใ ช เ งิ น แก ผูท รงและรั บ ตั๋ วคื น มา ผูที่ มีตั๋ วเงิ น ไวใ น ครอบครองโดยเปนผูสืบสิทธิของผูทรง ผูรับโอนสิทธิเรียกรอง) --------------------------------------------

ม. 900 ผูล งลายมื อชื่อในตั๋วเงิน ยอมต องรับผิด ตามเนื้อความในตั๋ วเงิน >> เชน หากธนาคาร ปฏิเสธการจายเงินตามเช็ค ผูที่ลงลายมือชื่อในเช็คตองรับผิด 1. การลงลายมือชื่อดวยตนเอง >> เขียนชื่อตัวเอง + เจตนาจะลงชื่อนั้นในตั๋วเงิน 2. การมอบอํานาจใหลงลายมือชื่อ >> มอบอํานาจใหบุคคลอื่นลงลายมือชื่อของตนในตั๋วเงิน ซึ่งมี ผลบังคับไดตามมาตรา 1008 (เปนขอยกเวน ม. 9 ปพพ.) ตัวอยางเชน ก. มอบอํานาจให ข. ลงลายมือชื่อ ของ ก. ในตั๋วเงิน โดยใหถือวา ก. เปนผูลงลายมือชื่อเอง ความรับผิดของบุคคลผูลงลายมือชื่อในตั๋วเงิน 1) การรับผิดตามฐานะของบุคคลผูลงลายมือชื่อ (**เอาเฉพาะมาตราที่สําคัญที่ออกสอบนะครับ) ก. ผูสั่งจาย ตองรับผิดเมื่อถูกไลเบี้ย โดยตองรับผิดชําระเงินตามจํานวนที่ระบุไวในตั๋วเงิน เมื่อผูจายปฏิเสธไมยอมรับรองตั๋วเงิน หรือผูจายหรือผูรับรองไมยอมจายเงินเมื่อตั๋วถึงกําหนดในกรณีของ ตั๋วแลกเงิน หรือเมื่อธนาคารปฏิเสธการจายเงินตามเช็ค (มาตราที่เกี่ยวของ 900, 901, 914) ข. ผูออกตั๋วสัญญาใชเงิน (ลูกหนี้ชั้นตน) ตองรับผิดตอเจาหนี้ (ผูทรง) เปนคนแรก (มาตรา ที่เกี่ยวของ 900, 901, 985 วรรคแรก) ค. ผูสลักหลัง ตองรับผิดเมื่อถูกไลเบี้ย (มาตราที่เกี่ยวของ 900, 901, 914) 2) รับผิดตามเนื้อความในตั๋วเงิน >> ผูลงลายมือชื่ออาจระบุแกไขหรือจํากัดหรือลบลางความรับ ผิดที่ตองรับผิดได ตัวอยางเชน ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่ง ข. ใหจายเงิน จํานวน 1 ลานบาท ให ค. >> ค. สลัก หลังโอนตั๋วให ง. โดยระบุจํากัดความรับผิดของตัวเองไวที่ 5 แสนบาท ดังนี้ หากตั๋วถึงกําหนดใชเงิน ถา ข. ปฏิเ สธการจ ายเงิ น ให ง. ง. มีสิท ธิไลเ บี้ ย ให ก. รับ ผิด ได 1 ลานบาท แต มีสิท ธิเ รีย กให ค. รับ ผิด ตาม เนื้อความในตั๋วเงินไดเพียง 5 แสนบาท (แตเรียกรวมทั้งสองตองไมเกิน 1 ลานบาท) --------------------------------------------

มาตรา 917, 918 การโอนตั๋วแลกเงิน 1. การโอนตั๋วระบุชื่อ (ม. 917) โอนไดโดยการสลักหลัง + สงมอบ *นําไปใชกับตั๋วสัญญาใชเงิน (ม. 985) และเช็ค (ม. 989) ดวย **หากผูสั่งจายไมตองการใหโอนก็ทําไดดวยการเขียนขอความไวดานหนาตั๋ววา “เปลี่ยนมือไมได” “A/C Payee only” “Payee only” หรือเขีย นคําอื่นอัน ไดความเป นทํานองเชนเดี ยวกั น ซึ่ง จะทําใหไม สามารถโอนตอไปดวยวิธีการโอนตั๋ว แตสามารถโอนกันไดตามวิธีการโอนหนี้สามัญ (ม. 306) 2. การโอนตั๋วผูถือ (ม. 918) โอนไดดวยการสงมอบ (นําไปใชกับเช็ค (ม. 989) ดวย)

-------------------------------------------ม. 919 การสลักหลัง *นําไปใชกับตั๋วสัญญาใชเงิน (ม. 985) และเช็ค (ม. 989) ดวย - การสลักหลัง มี 2 ชนิด 1) กรณีสลักหลังเฉพาะ (ม. 919 ว. แรก) ตัวอยาง ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่งให ข. จายเงินจํานวน 500,000 บาท ให ค. >> หาก ค. ตองการโอน ตั๋วแลกเงิ นที่ เ ป น ผูท รงให แก ง. เจ าหนี้ >> ค. ต องเขีย นวา “จ าย/โอนให ง.” พรอมลงลายมือชื่ อ ค. ดานหลังตั๋วแลกเงิน/ใบประจําตอ + สงมอบให ง. (ค. เปนผูสลักหลัง สวน ง. เปนผูรับสลักหลัง) จาย ง. ค. (ลงลายมือชื่อ)

2) กรณีสลักหลังลอย (ม. 919 ว. 2) ตัวอยาง ก. ออกตั๋วแลกเงินสั่งให ข. จายเงินจํานวน 500,000 บาท ให ค. >> หาก ค. ตองการโอน ตั๋วแลกเงินที่เปนผูทรงใหแก ง. เจาหนี้ >> ค. ลงลายมือชื่อ ค. ดานหลังตั๋วแลกเงิน/ใบประจําตอ + สงมอบ (ค. เปนผูสลักหลัง สวน ง. เปนผูรับสลักหลัง) ค. (ลงลายมือชื่อ)

ม. 920 ผูทรงที่ไดรับโอนตั๋วจากการสลักหลังลอยสามารถดําเนินการได ดังนี้ 1. หากผูทรงไมตองการโอนตั๋วใหบุคคลอื่น แตตองการใหมีชื่อตนปรากฏชัดเจนในตั๋ววาตน เปนผูทรง ผูทรงอาจกรอกขอความในที่วางเหลือลายมือชื่อผูสลักหลังลอยได จาย ง. (ง. เปนผูเขียนขอความนี้ในตั๋ว) ค. (ลงลายมือชื่อ)

2. หากตองการโอนตั๋วไปยังบุคคลอื่นสามารถทําได ดังนี้ 1) กรอกขอความลงในที่วางดวยการเขียนขอความวาโอนตั๋วใหบุคคลอื่น ตัวอยาง หาก ง. ตองการโอนตั๋วตอให จ. >> ง. ก็เขียนที่วางเหนือขอความวาโอนให จ. ผลคือ การสลักหลังนั้นกลายเปนการสลักหลังเฉพาะ และ จ. เปนผูทรงตั๋ว จาย จ. (ง. เปนผูเขียนขอความนี้ในตั๋ว) ค. (ลงลายมือชื่อ)

2) สลักหลังตั๋วตอไป (ลอย/เฉพาะ) ตัวอยาง หาก ง. ตองการโอนตั๋วตอให จ. >> ง. อาจลงลายมือชื่อในตั๋ว + สงมอบ (สลัก หลังลอย) หรือสลักหลังเฉพาะตอให จ. ก็ได ค.

(สลักหลังลอย)

(ลงลายมือชื่อ)

ค.

(สลักหลังลอย)

(ลงลายมือชื่อ) จาย จ.

ง. (ลงลายมือชื่อ)

(สลักหลังลอย)

ง. (ลงลายมือชื่อ)

(สลักหลังเฉพาะ)

3) โอนตั๋วไปยังบุคคลภายนอกโดยไมกรอกขอความในที่วาง + ไมสลักหลัง **ขอสังเกต การสลักหลังลอยทําใหผูทรงสามารถโอนตั๋วไดเชนเดียวกับตั๋วผูถือ

ม. 921 การสลักหลังตั๋วผูถือ เปนการอาวัลผูสั่งจาย - กรณีผูโอนไปสลัก หลังตั๋วแลกเงินหรือเช็ค ไมถือวาผูนั้ นอยูในฐานะผูสลัก หลัง แตถือวาอยูใ น ฐานะเปนเพีย งประกัน (อาวัล) สําหรับผูสั่งจายเท านั้น โดยตองรับผิดตอผูท รงรวมกับผูสั่งจายในฐานะ ลูกหนี้รวม แตเมื่อใชเงินตามตั๋วหรือเช็คใหแกผูทรงไปแลว ยอมสามารถไลเบี้ยเอากับผูสั่งจายไดตาม ม. 940 ว. 3

ม. 949 ผลของการใชเงิน - **ไมใชกับเช็ค - อยูภายในบังคับ ม. 1009 ดังนั้น ตองอานคูกับ ม. 1009 - ผูที่ใชเงินในเวลาที่ถึงกําหนดใหผูทรงโดยชอบดวยกฎหมาย (ไดรับการสลักหลังมาไมขาดสาย ม. 905) ผลคื อ หลุดพนจากความรับผิด เวน แต กระทําการฉอฉลหรือประมาทเลินเลออยางรายแรง ซึ่ง มี หลักเกณฑ ดังนี้ 1. ใชเงินเมื่อตั๋วถึงกําหนด 2. ใชเงินใหแกผูที่มีตั๋วเงินไวในครอบครอง (ผูทรงตั๋วระบุชื่อ ผูทรงตั๋วผูถือ ผูมีสิทธินําตั๋วมายื่นใหใช เงิน ผูสืบสิทธิของผูทรง หรือเจาหนี้อื่นๆ) 3. ใชไปโดยสุจริต + ปราศจากความประมาทเลินเลออยางรายแรง

ม. 985 ใหนําบทบัญญัติเรื่องตั๋วแลกเงินมาใชกับตั๋วสัญญาใชเงินบางเรื่อง (เปนมาตราสะพาน) ม. 989 ใหนําบทบัญญัติเรื่องตั๋วแลกเงิน มาใชกับเช็คบางเรื่อง (เปนมาตราสะพาน)

ม. 1008 ตั๋วเงินที่มีลายมือชื่อปลอม หรือที่ลงไวโดยปราศจากอํานาจ - ลายมือชื่อปลอม คือ กรณีทําใหปรากฏชื่อของบุคคลอื่นในตั๋วเงินลงในตั๋วเงินโดยตั้งใจใหบุคคล ทั่วไปเขาใจวาเปนลายมือชื่อของบุคคลอื่น + ไมมีเจตนากระทําแทนบุคคลนั้น (ใหสัตยาบันมิได) ตัวอยางเชน ก. แอบขโมยสมุดเช็คของ ข. และเขียนเช็คสั่งธนาคารจายเงินให ค. โดย ก. ลง ลายมือชื่อ ข. เปนผูสั่งจาย โดยตั้งใจใหธนาคารและ ค. หลงเชื่อวาลายมือที่สั่งจายเช็คเปนลายมือชื่อที่ แทจริงของ ข. >> เช็คดังกลาวเปนเช็คที่มีลายมือชื่อผูสั่งจายปลอม - ลายมือชื่อที่ลงโดยปราศจากอํานาจ คือ กรณีทําใหปรากฏชื่อของบุคคลอื่นในตั๋วเงินลงในตั๋วเงิน โดยตั้งใจใหบุคคลทั่วไปเขาใจวาเปนลายมือชื่อของบุคคลอื่น + มีเจตนากระทําแทนบุคคลนั้น + เจาของ ลายมือชื่อมิไดมอบอํานาจใหกระทําการแทน ตัวอยางเชน ก. ซึ่งเปนภรรยาของ ข. ลงลายมือชื่อในเช็คฉบับหนึ่งของ ข. สั่งธนาคารตามเช็คให จายเงินแก ค. เพื่อชําระหนี้ของ ข. โดยตั้งใจทําแทน ข. แต ข. มิไดมอบอํานาจให ก. กระทําการแทน >> เช็คดังกลาวเปนเช็คที่มีลายมือชื่อผูสั่งจายที่ลงโดยปราศจากอํานาจ - ม. 1008 อยูในบังคับ ม. 1009 (เฉพาะผูสลักหลัง) หากเปนกรณีผูสั่งจายตองอยูในบังคับ ม. 1008 คือ ผูใดจะอางอิงแสวงสิทธิตามตั๋วเงินนั้นไมไดเลย (wording ที่ตองจํา) (เพื่อยึดหนวงตั๋ว, ทําใหตั๋ว หลุดพน, เพื่อบังคับใหมีการใชเงิน) ตัวอยางเชน หากธนาคารจายเงินตามเช็คซึ่งมีลายมือชื่อผูสั่งจาย ปลอมไป ธนาคารจะอางวาจายไปโดยชอบไมได ธนาคารจึงไมมีสิทธิหักเงินจากบัญชีเงินฝากของผูสั่งจาย เพื่อไปจายเงินตามเช็ค ผลของตั๋วเงินที่มีลายมือชื่อปลอม หรือที่ลงไวโดยปราศจากอํานาจ 1. ใครจะอางอิงแสวงสิทธิเพื่อยึดหนวงตั๋วเงินไวไมได จะยึดไวไมคืนใหเจาของที่แทจริงไมได (ถือ วาการสลักหลังขาดสายไปแลว แมจะไดรับมาโดยชอบก็ตาม) (wording ที่ตองจํา) 2. ใครจะอางอิงแสวงสิทธิใหตั๋วนั้นหลุดพนไปไมได เชน ธนาคารที่จายเงินตามเช็คที่มีลายมือชื่อผู สั่งจายปลอม ธนาคารจะอางวาใชเงินโดยชอบเพื่อใหหลุดพนจากความรับผิดหักเงินจากผูสั่งจายไมได (ดู ม. 1009 ดวยเพราะเปนขอยกเวน ม. 1008 กรณีผูรับเงินตามเช็ค หรือผูสลักหลังตามเช็ค) 3. ใครจะอางอิงแสวงสิทธิเพื่อบังคับคูสัญญาแหงตั๋วเงินที่ลงลายมือชื่อกอนลายมือชื่อปลอมไมได แตบุคคลที่อยูหลังลายมือชื่อปลอมไมสามารถยกขึ้นอางได จะแสวงสิทธิใด ๆ ที่ลงชื่อกอนลายมือชื่อปลอม ไมได ตัวอยางเชน ก. ลงลายมือชื่อสั่งจายเช็คระบุชื่อ ข. เปนผูรับเงิน >> ตอมา ค. ปลอมลายมือชื่อ ข. โอนให ง. >> ง. โอนให จ. >> จ. ยื่นธนาคาร ธนาคารปฏิเสธการใชเงิน ซึ่งจะมีผล ดังนี้

จ. จะอางอิงแสวงสิท ธิอย างใดอยางหนึ่งเพื่อบั งคับการใช เงินแกบุคคลใดคนหนึ่ งไมไดเลย (จ. ไดรับเช็คมาจากการสลักหลังที่ขาดสาย จ. จึงไมใชผูทรงโดยชอบดวยกฎหมาย (ม. 905)) คือ อางอิงแสวง สิทธิบุคคลที่ลงลายมือชื่อกอนลายมือชื่อปลอม คือ ก. ผูสั่งจาย ไมได เพราะการจะฟอง ก. จะตองอางอิง แสวงสิทธิผานลายมือชื่อปลอม คือ ค. ไปไมได ข. ถู กปลอมชื่ อ ไมได ลงลายมือชื่ อ จึง ไมตองถู ก ผูก พัน แต ค. คนปลอมตองรับ ผิด เพราะเป น ลายมือชื่อตน ง. เปนลายมือชื่อจริง ง. ตองรับผิด เพราะหาก จ. จะฟอง ง. ไมตองอางอิงแสวงสิทธิผานลายมือชื่อ ปลอม *สังเกตวา ก. กับ ง. เปนลายมือชื่อจริง แต ง. ตองรับผิด แต ก. ไมตองรับผิด **ถาปลอมตั้งแตเริ่ม คือ ปลอมชื่อ ก. ผูสั่งจาย ใครลงลายมือชื่อหลังจากลายมือชื่อปลอมก็ยอม ฟองไดเพราะไมไดอางอิงแสวงสิทธิผานลายมือชื่อปลอม ***เฉพาะบุ ค คลที่ ล งลายมื อชื่ อ ปลอมตาม ม. 1008 ว. ท าย เป น ผู ต อ งตั ด บท (wording) ที่ กฎหมายปดปากไมใหยกเรื่องลายมือชื่อปลอมขึ้นตอสู 1. บุคคลที่ลงลายมือชื่อภายหลังลายมือชื่อปลอม **พบบอย 2. คูสัญญาในตั๋วเงิน ไดกระทําการใด ๆ อันเปนการยอมรับวาลายมือชื่อไมปลอมหรือมอบอําา นาจถูกตอง เชน ธนาคารสอบถามเจาของบัญชี แตเจาของรูวาชื่อปลอม แตคนปลอมเปนภรรยาของตัวเอง จึงยืนยันวาเปนลายมือชื่อจริง ธนาคารจายเงินไปยอมหักเงินในบัญชีได ****มาตรา 1008 วรรคสอง กรณีลงลายมือชื่อโดยปราศจากอํานาจ ใหสัตยาบันได แตลายมือชื่อ ปลอมใหสัตยาบันไมได

ม. 1009 บทกฎหมายที่คุมครองธนาคารผูจายเงินตามเช็ค กรณี ที่ผูจ ายตามตั๋วเงิ นเป น ธนาคาร ธนาคารผูจ ายจะได รับ ความคุ มครอง (ถื อวาจ ายไปโดย ถูกตอง) ตองพิจารณาจากเงื่อนไข ดังนี้ 1. จายเมื่อตั๋วถึงกําหนด (ตั๋วแลกเงินชนิดจะพึงใชเงินตามเขาสั่งเมื่อทวงถาม หรือเช็ค) 2. จายเงินไปโดยสุจริต + ในทางการคาปกติ + ไมประมาทเลินเลอ **แตธนาคารยังมีหนาที่ตองนําสืบถึงลายมือชื่อของผูสั่งจาย