^∏ ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd Ùe ˙‹ÙËÌ· ÙáÓ ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ: \∞Ó¿Ï˘ÛË, ‰˘ÛÎÔϛ˜, ÚÔÔÙÈΤ˜ ¶.
∞À°√À™∆π¡√À ª¶∞´ƒ∞Ã∆∞ƒ∏*
π. ∂åÛ·ÁˆÁc ò∂¯ÂÈ àÓ·Ù˘¯ıÂÖ ÙeÓ ÙÂÏÂ˘Ù·ÖÔ Î·ÈÚe Ì›· ÌÂÁ¿ÏË ÊÈÏÔÏÔÁ›· ÂÚd Ùɘ Û‡ÁÎÏËÛ˘ Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘, ‚·ÛÈṲ̂ÓË Ûb âÚˆÙ‹Ì·Ù· Ôf àÊÔÚÔÜÓ Ùc ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘, ÙÔÜ âÁη›ÚÔ˘ j ôηÈÚÔ˘ ¯ÚÔÓÈÎÔÜ ÛËÌ›Ԣ Ôf Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂÖÙ·È, ÂÚd ÙÔÜ ÛÎÔ›ÌÔ˘ j Ì‹, ÂÚd Ùɘ àÓ·ÁηÈfiÙËÙ·˜ j Ìc Î.ô. ^øÛÙfiÛÔ, Ù¤ÙÔȘ ÛΤ„ÂȘ ηd àfi„ÂȘ ñ¿Ú¯Ô˘Ó ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ õ‰Ë àe ÙcÓ ‰ÂηÂÙ›· ÙÔÜ \701. ∞éÙb˜ Ôî àÓÙȉڿÛÂȘ ÔûÙ ηÈÓÔ‡ÚÁȘ ÂrÓ·È, ÔûÙ ôÁÓˆÛÙ˜ Û\ ·éÙÔf˜ Ôf ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔÜÓ Ùd˜ âÍÂÏ›ÍÂȘ, Ùd˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ, ÙeÓ ˙ÉÏÔ Î·d ÙcÓ àÁˆÓ›· ·éÙáÓ Ôf ÎÔÈ¿˙Ô˘Ó â‰á ηd ¤ÓÙ ‰ÂηÂٛ˜, œÛÙ ì \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· Óa ÌÔÚ¤ÛÂÈ Óa Û˘Ó¤ÏıÂÈ âd Ùˇá ·éÙˇá ÛÙe Û‡ÓÔÏfi Ù˘ ÁÈa ÚÒÙË ÊÔÚa ÌÂÙa àe ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎe ‰È¿ÛÙËÌ· âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ÌÔÓÒÛˆ˜ ηd àÓ˘·ÚÍ›·˜ ëÓe˜ ÔéÛÈ·ÛÙÈÎÔÜ, âÛˆÙÂÚÈÎÔÜ, ‰È·ÏfiÁÔ˘. º˘ÛÈÎa Ùa âÚˆÙ‹Ì·Ù· ÂrÓ·È ¿ÌÔÏÏ·: ¶ÔÈe˜ ö¯ÂÈ Ùe ‰Èη›ˆÌ· Û‡ÁÎÏËÛ˘ Û˘Ófi‰Ô˘; ¶ÔÈÔd ÌÔÚÔÜÓ Óa Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û\ ·éÙ‹; ¶ÔÈe˜ ıa ÚÔ‰Ú‡ÂÈ; ¶ÔÈa ı¤Ì·Ù· ıa Û˘˙ËÙËıÔÜÓ; ¶ÔÈa ì ‚·Ú‡ÙËÙ· ηd ì ÛËÌ·Û›· ÙáÓ ÏËÊıËÛÔÌ¤ÓˆÓ àÔÊ¿ÛˆÓ; ¶ÔÈe˜ ıa àÓ·Ï¿‚ÂÈ ÙcÓ Âéı‡ÓË Ùɘ âÈ‚ÔÏɘ ÙáÓ àÔÊ¿ÛÂˆÓ ·éÙáÓ; £a ö¯Ô˘Ó ‰ÂÛÌ¢* ^√ . ∞éÁÔ˘ÛÙÖÓÔ˜ ª·˚Ú·¯Ù¿Ú˘ ÂrÓ·È ¢Ú. £ÂÔÏÔÁ›·˜, \∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ ∫·ıËÁËÙc˜ Ùɘ ¶∂.∞.∏.∫., \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎe˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ Ùɘ \∞η‰ËÌ›·˜ £ÂÔÏÔÁÈÎáÓ ™Ô˘‰áÓ µfiÏÔ˘ ηd ª¤ÏÔ˜ Ùɘ Societal Oecumenica. 1. ª∏∆ƒ√¶√§π∆√À ∆ƒ∞¡√À¶√§∂ø™ ¢∞ª∞™∫∏¡√À, «ò∂ÎıÂÛȘ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜ ¢·Ì·ÛÎËÓÔÜ âd Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘», ÛÙe ™˘ÓÔ‰Èο, ÙfiÌ. ππ, öΉ. \√Úıfi‰ÔÍÔ ∫¤ÓÙÚÔ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ - Chambesy, °ÂÓÂ‡Ë 1978, ÛÂÏ. 158-160. 73
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
ÙÈÎe ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÁÈa ¬Ï˜ Ùd˜ ηÙa ÙfiÔ˘˜ \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜; ≠√Ï· Ùa ·Ú·¿Óˆ âÚˆÙ‹Ì·Ù· ‰bÓ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È, ÔûÙ ϤÁÔÓÙ·È ÁÈa ÚÒÙË ÊÔÚ¿. ™‡Ìʈӷ Ìb ÙeÓ Î·ıËÁËÙc µÏ¿ÛÈÔ ºÂÈ‰Ä «Ùe ‰Èη›ˆÌ· Û˘ÁÎÏ‹Ûˆ˜ Ùɘ Û˘Ófi‰Ô˘ ΤÎÙËÙ·È ì ηÓÔÓÈÎᘠêÚÌfi‰È· âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ·éıÂÓÙ›·, õÙÔÈ ï √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ ıÚfiÓÔ˜, ‰ÈfiÙÈ ì ñe ÙÔÜ ·éÙÔÎÚ¿ÙÔÚÔ˜ Û‡ÁÎÏËÛȘ ÙáÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎáÓ Û˘Ófi‰ˆÓ ηÙa ÙcÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓcÓ ÂÚ›Ô‰ÔÓ ñÉÚÍ ¿ÓÙÔÙ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎeÓ Î·d ù¯È ÔéÛÈá‰Â˜ ÛÙÔȯÂÖÔÓ Ùɘ Û˘ÓÔ‰ÈÎɘ ·Ú·‰fiÛˆ˜»2. ^∏ ÔéÛ›· ÂrÓ·È ¬ÙÈ, iÓ Î·d ‰bÓ ñ¿Ú¯ÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎc ‰È‰·Ûηϛ· ÂÚd ÙÔÜ Û˘ÓÔ‰ÈÎÔÜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, Ùc χÛË ÛÙa àӷ·ÙÔÓÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙcÓ ·Ú¤¯ÂÈ ì Û˘ÓÔ‰È΋, Ì·ÎÚ·›ˆÓË, ·Ú¿‰ÔÛË Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ì ïÔ›· àÔÙÂÏÂÖ ‚›ˆÌ· ηd âÌÂÈÚ›· ·åÒÓˆÓ3. ™ÙeÓ 21Ô ·åáÓ·, àÔ˘Û›· ≈·Ú͢ οÔÈÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔÜ ıÂÛÌÔÜ, ï ïÔÖÔ˜ ıa qÙ·Ó Ûb ı¤ÛË Óa Û˘ÁηϤÛÂÈ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ™‡ÓÔ‰Ô4, Ùe √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÂÖÔ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›÷· ÙÔÜ àÔȉ›ÌÔ˘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ô˘ \∞ıËÓ·ÁfiÚ· ∞ã àӤϷ‚ ÙcÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, Ùe ÎfiÛÙÔ˜, ÙeÓ ÎfiÔ Î·d ÙcÓ Âéı‡ÓË Ùɘ Û‡ÁÎÏËÛ˘ Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ àӷʤÚÂÙ·È ÛÙc Û¯ÂÙÈÎc ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎc \∂Á·ÎÏÈÔ Ìb ìÌÂÚÔÌËÓ›· 12 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1951: “...Ùa âÓ ÙFÉ ‰È·ÚÚÔFÉ ÙáÓ ·åÒÓˆÓ Î·d ÙFÉ àηٷۯ¤Ùˇˆ âÍÂÏ›ÍÂÈ Ùɘ ÎÔÈÓˆÓÈÎɘ ˙ˆÉ˜ àӷ·„·ÓÙ· ηd ïÏÔbÓ â·˘Í·ÓfiÌÂÓ· ÁÂÓÈÎɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ʇÛˆ˜ ηd ÎÔÈÓÔÜ âӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ‰ÂfiÓÙˆ˜ âÎÙÈÌáÓ ï ηı\ ìÌĘ ^∞ÁÈÒÙ·ÙÔ˜ \∞ÔÛÙÔÏÈÎe˜ ηd ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎe˜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ £ÚfiÓÔ˜, öÁÓˆ, Ùc Ì·ÎÚ·›ˆÓÈ ·Ú·‰fiÛÂÈ ÛÙÔȯáÓ Î·d
2. º∂π¢∞ µ§., “^∏ ∞ã √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ™‡ÓÔ‰Ô˜ – ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÚd ÙcÓ Û‡ÁÎÏËÛÈÓ, ÙcÓ Û˘ÁÎÚfiÙËÛÈÓ Î·d ÙcÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·Ó Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘”, ÛÙe ™˘ÓÔ‰Èο, ÙfiÌ. π, öΉ. \√Úıfi‰ÔÍÔ ∫¤ÓÙÚÔ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ - Chambesy, °ÂÓÂ‡Ë 1976, ÛÂÏ. 226. 3. ≠√. ·Ú., º∂π¢∞ µ§., “^∏ ∞ã √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ™‡ÓÔ‰Ô˜ – ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÚd ÙcÓ Û‡ÁÎÏËÛÈÓ, ÙcÓ Û˘ÁÎÚfiÙËÛÈÓ Î·d ÙcÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·Ó Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘”, ÛÂÏ. 126-127. ¶Ú‚Ï., ZIZIOULAS J., “The Development of Conciliar Structures to the time of the first Ecumenical Council”, ÛÙe Councils and the Ecumenical Movement, World Council of Churches Studies No. 5, Geneva 1968, ÛÂÏ. 34-51. 4. ª∏∆ƒ√¶√§π∆√À ∆ƒ∞¡√À¶√§∂ø™ ¢∞ª∞™∫∏¡√À, «¶ÚÔÔÙÈηd ηd ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÚd ÙcÓ ª¤ÏÏÔ˘Û·Ó ™‡ÓÔ‰ÔÓ», ÛÙe ™˘ÓÔ‰Èο, ÙfiÌ. π, öΉ. \√Úıfi‰ÔÍÔ ∫¤ÓÙÚÔ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ - Chambesy, °ÂÓÂ‡Ë 1976, ÛÂÏ. 33: «∂rÓ·È ‰˘Ó·ÙeÓ Úe ÙáÓ àÓÙÈÌ·¯ÔÌ¤ÓˆÓ Û‹ÌÂÚÔÓ âıÓÈÎáÓ çÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·d ÙáÓ âÈÎÚ·ÙÔ˘ÛáÓ àÚ¯áÓ âÏ¢ıÂÚ›·˜ ÁÓˆÌáÓ Î·d àfi„ÂˆÓ Î·d ÙáÓ Û˘Á¯ÚfiÓˆÓ ÂÚd ÎÚ¿ÙÔ˘˜ àÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ Óa âÍ¢ÚÂıÉ ëÓÔÔÈe˜ ÎÚ·ÙÈÎc âÍÔ˘Û›· ‰È·ÙÂıÂÈ̤ÓË Î·d ‰˘Ó·Ì¤ÓË Óa âÈ‚¿ÏFË Û˘ÓÔ‰ÈÎa˜ àÔÊ¿ÛÂȘ öÓ·ÓÙÈ Âéη›Úˆ˜, àη›Úˆ˜ àÓÙÈÁÓˆÌÔ‡ÓÙˆÓ;». 74
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
Ùˇá ηÓÔÓÈÎˇá ·éÙÔÜ ‰ÈηÈÒÌ·ÙÈ ¯ÚÒÌÂÓÔ˜, âÓ Î·ÈÚˇá ÚÔÙÂÖÓ·È Ù·Ö˜ à‰ÂÏÊ·Ö˜ ^∞ÁȈٿٷȘ \∂ÎÎÏËÛ›·È˜, Úe˜ ÙcÓ ÚÔÛ‹ÎÔ˘Û·Ó ÙÔ‡ÙˆÓ ÌÂϤÙËÓ Î·d â›Ï˘ÛÈÓ, ÙcÓ Û‡ÁÎÏËÛÈÓ ÌÂÁ¿Ï˘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎɘ ™˘Ófi‰Ô˘”5. ™Ùe âÚÒÙËÌ· fiÙÂ Û˘ÁηÏÂÖÙ·È √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ™‡ÓÔ‰Ô˜, Ùa ú‰È· Ùa ΛÌÂÓ· ÌĘ ‰›ÓÔ˘Ó à¿ÓÙËÛË: “ÃÚ›·˜ âÂÈÁÔ‡Û˘ ηd àÊÔÚÌɘ äF ÙÈÔÏÔÁË̤Ó˘”, ¬ˆ˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙa Ú·ÎÙÈÎa ÙáÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎáÓ ™˘Ófi‰ˆÓ ó˜ ·åÙ›· Û‡ÁÎÏËÛ˘ ·éÙáÓ. ^∏ ·¥ÚÂÛË ¿ÓÙÔÙ àÔÙÂÏÔÜÛ ÂûÏÔÁÔÓ ·åÙ›· Û‡ÁÎÏËÛ˘ ÙÔÈÎɘ Û˘Ófi‰Ô˘ Ìb ÛÎÔe ÙcÓ ôÌÂÛË Î·Ù·ÔϤÌËÛË ·éÙɘ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Óa ÌcÓ âÂÎÙ·ıÂÖ Î·d ÛÙd˜ ôÏϘ, ¬ÌÔÚ˜, ÙÔÈÎb˜ \∂ÎÎÏËۛ˜. \∂Óá ì ÊÚ¿ÛË Î·Ù›ÁÔ˘Û·Ó ¯Ú›·Ó ÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ Ùe ñe âͤٷÛË ˙‹ÙËÌ· ö¯ÂÈ õ‰Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Î¿ÔÈÔ ÂéÚf ηd âÎÙÂÓb˜ Úfi‚ÏËÌ· ÛÙd˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎb˜ Û¯¤ÛÂȘ6. ^∂Ô̤ӈ˜ οı ÊÔÚa Ôf ì \∂ÎÎÏËÛ›· öÚ Óa χÛÂÈ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ˙ˆÙÈÎɘ ÛËÌ·Û›·˜, Ôf Âr¯·Ó óÚÈÌ¿ÛÂÈ, Û˘Ó¤Ú¯ÂÙÔ âÓ ÏËÚfiÙËÙÈ Ûb ηıÂÛÙg˜ çÚıɘ ›ÛÙˆ˜ ηd àÁ¿Ë˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ï ‰È·Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ˜ ΛӉ˘ÓÔ˜ Óa ÌcÓ ‰È·Û¿ÛÂÈ ÙcÓ ëÓfiÙËÙ· Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ¢ËÏ·‰c Ì\ ôÏÏ· ÏfiÁÈ· Ôî ™‡ÓÔ‰ÔÈ ÙÔÜ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Û˘ÁηÏÔÜÓÙ·Ó ù¯È Ìb ÛÎÔe ÙcÓ àÓÙ·ÏÏ·Ác àÌÔÈ‚·›ˆÓ Û˘Á¯·ÚËÙËÚ›ˆÓ ηd ÊÈÏÔÊÚÔÓ‹ÛˆÓ, àÏÏa ¬Ù·Ó ì ηٿÛÙ·ÛË qÙ·Ó ÙÂٷ̤ÓË Î·d ‰‡ÛÎÔÏË7. ^πÛÙÔÚÈÎa ì \∂ÎÎÏËÛ›· qÙ·Ó ·éÙc Ôf ˙ËÙÔÜÛ àe ÙeÓ ·éÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙcÓ àÓ¿ÏË„Ë Âéı‡Ó˘ ηd ÙcÓ àÔÛÙÔÏc ·éÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎáÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÁÈa Ùc Û‡ÁÎÏËÛË Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘. ≠√̈˜ ·éÙc ì Ú·ÎÙÈÎc Ûb η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‰bÓ ‰¤ÛÌ¢Â, öıÈÁ j àÏÏÔ›ˆÓ ÙcÓ ·éÙÔÙ¤ÏÂÈ· ÙÔÜ Û˘ÓÔ‰ÈÎÔÜ öÚÁÔ˘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ì ïÔ›· ·Ú¤ÌÂÓ ì àÔÎÏÂÈÛÙÈÎa ñ‡ı˘ÓË ÁÈa Ùd˜ Û˘ÓÔ‰ÈÎb˜ àÔÊ¿ÛÂȘ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙcÓ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Îc âÍÔ˘Û›· ηd Ùe ÎÜÚÔ˜ ÙÔÜ ·éÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó\ àÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Èe àÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎa Ùd˜ ‰È·Û·ÛÙÈÎb˜ Ù¿ÛÂȘ ηd ïÌ¿‰Â˜ ÛÙeÓ ¯áÚÔ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜8. ∆› ÂrÓ·È ÏÔÈeÓ ì ^∞Á›· Î ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô˜; ∆ÂÚ¿ÛÙÈÔ öÚÁÔ – ¶ÔχÏ¢ÚË ÚÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈÎc âÚÁ·Û›· – \∞ÏÏ¿ÏÏËϘ Ê¿ÛÂȘ ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎáÓ Î·d Û˘ÓÔ‰ÈÎáÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ – √î \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜ Ûb ‰È·ÚÎc ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·, àÓ·ÌÔÓc ηd âÁÚ‹ÁÔÚÛË, ηd ï ¶·Ú¿ÎÏËÙÔ˜ ·ÚgÓ Ûb ¬Ï· ·éÙ¿. ∆e âÚÒ-
5. µÏ., «\∂Á·ÎÏÈÔÓ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ £ÚfiÓÔ˘ Úe˜ ÙÔf˜ \∞Ú¯ËÁÔf˜ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ ∞éÙÔÎÂÊ¿ÏˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Ùɘ 12˘ ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1951», ÛÙe \√ÚıÔ‰ÔÍ›·, ÙÂܯ. 26 (1951), ÛÂÏ. 118120. 6. ≠√. ·Ú., º∂π¢∞, ÛÂÏ. 139, 226. 7. ≠√. ·Ú., «ò∂ÎıÂÛȘ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜ ¢·Ì·ÛÎËÓÔÜ âd Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘», ÛÂÏ. 156. 8. ≠√. ·Ú., º∂π¢∞, ÛÂÏ. 226. 75
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
ÙËÌ· ÙÔÜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ª‡ÚˆÓ ÃÚ˘ÛÔÛÙfiÌÔ˘ â›Î·ÈÚÔ ¬ÛÔ ÔÙb ôÏÏÔÙÂ: “∆› àӷ̤ÓÔ˘Ó ·î \√Úıfi‰ÔÍ·È \∂ÎÎÏËÛ›·È ηd Ùa Ô›ÌÓÈ¿ ÙˆÓ àe ÙcÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·Ó ·éÙcÓ Î›ÓËÛÈÓ; ∞î ì̤ÙÂÚ·È \∂ÎÎÏËÛ›·È ηıÒÚÈÛ·Ó j ù¯È âÈۋ̈˜ Ùa˜ ı¤ÛÂȘ ÙˆÓ âÓ Ùˇá ˙ËÙ‹Ì·ÙÈ ÙÔ‡Ùˇˆ;”9. ∆› ηd ÔÈe àÎÚȂᘠÂrÓ·È Ùe àÓ·ÌÂÓfiÌÂÓÔÓ; ∆› ÚÔṲ̂ÓÔ˘Ó Ôî \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜ àe ÙcÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ·éÙc ΛÓËÛË; ∞éÙe ïÌÔÏÔÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ àÔÙÂÏÂÖ ≤Ó· ‰‡ÛÎÔÏÔ âÚÒÙËÌ· Ôf ‰bÓ ÌÔÚÂÖ Óa ö¯ÂÈ Ì›· ÌÔÓÔÏÂÎÙÈ΋, ıÂÙÈÎc j àÚÓËÙÈ΋, à¿ÓÙËÛË. ^√ ÃÚÈÛÙe˜ ı¤ÙÂÈ Û˘Ó¯ᘠÙe âÚÒÙËÌ· ÛÙd˜ \∂ÎÎÏËۛ˜: ∆›Ó· Ì ϤÁÔ˘ÛÈÓ Ôî ôÓıÚˆÔÈ ÂrÓ·È ÙeÓ ÀîeÓ ÙÔÜ àÓıÚÒÔ˘; (ª·Ùı. 16,13). ò∂¯ÔÓÙ·˜ ·éÙe ÛÙe Ì˘·Ïfi Ù˘ ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ÛÙe Û‡ÓÔÏfi Ù˘ ı¤ÙÂÈ ë·˘Ùc öÓ·ÓÙÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ıÂÔÏÔÁÈÎáÓ, àÏÏa ηd Ú·ÎÙÈÎáÓ, ù¯È õÙÙÔÓÔ˜ ÛËÌ·Û›·˜, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ ¬ÙÈ ±ÙÔÓÙ·È Ùɘ ˙ˆÉ˜, ÙÔÜ õıÔ˘˜ ηd Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ Ú¿Í˘. ∆a ı¤Ì·Ù· Ôf ıa Û˘˙ËÙËıÔÜÓ àÔÛÎÔÔÜÓ àe Ùc Ì›· ÌÂÚÈa ÛÙcÓ ÔåÎÔ‰ÔÌc ÙáÓ ÈÛÙáÓ Î·d àe ÙcÓ ôÏÏË ÌÂÚÈa ÛÙcÓ Î·Ï‡ÙÂÚË âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ‰È·ÎÔÓ›· ÙÔÜ ÎfiÛÌÔ˘. ^∂Ô̤ӈ˜ Ûb οı ÂÚ›ÙˆÛË ï ôÓıÚˆÔ˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙe â›ÎÂÓÙÚÔ ÙáÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ Ûb Û˘Ó‰˘·ÛÌe Ìb ÙcÓ ÚÔ‚ÔÏc Ùɘ Ì·ÚÙ˘Ú›·˜ ηd Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ó˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂåÚ‹Ó¢Û˘ ÛÙe ÛËÌÂÚÈÓe ‰È·Û·Ṳ̂ÓÔ Î·d Ù·Ú·Á̤ÓÔ ÎfiÛÌÔ10. °Èa ÚÒÙË ÊÔÚa Ûb ÙfiÛÔ ñ„ËÏe â›Â‰Ô Ìb Ùc Û˘ÌÌÂÙÔ¯c ¬ÏˆÓ ÙáÓ ¶ÚÔηıËÌ¤ÓˆÓ ÙáÓ ¶ÚÂÛ‚˘ÁÂÓáÓ Î·d ¡ÂÒÙÂÚˆÓ ¶·ÙÚȷگ›ˆÓ ηd ÙáÓ ¶ÚÔ¤‰ÚˆÓ ÙáÓ Î·Ùa ÙfiÔ˘˜ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ ∞éÙÔÎÂÊ¿ÏˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ηÏÂÖÙ·È Óa âÎʤÚÂÈ Û˘ÏÏÔÁÈÎc ηd Û˘ÓÔÏÈÎc ôÔ„Ë ‰ÂÛÌ¢ÙÈÎc âd Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ, Ùa ïÔÖ· àÔÚÚ¤Ô˘Ó àe Ùc ‚Ȉ̷ÙÈÎc ·Ú¿‰ÔÛË Î·d ÙcÓ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ‰È‰·Ûηϛ·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Óa âÓ‰˘ıÔÜÓ ÙcÓ ÛÊÚ·ÁÖ‰· ÙÔÜ ^∞Á›Ô˘ ¶Ó‡̷ÙÔ˜ ηd Óa àÔ‚ÔÜÓ îÂÚa ıÂÛ›ÛÌ·Ù· ÙÔÜ ıÂÛÌÔÜ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ì ïÔ›· ñÊ·›ÓÂÈ Î·d ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙcÓ ÔÚ›· Ù˘ Úe˜ Ùa öÛ¯·Ù·. ∆e iÓ ıa çÓÔÌ·ÛÙÂÖ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ·, j iÓ ıa öÚ âͷگɘ Óa Û˘ÁÎÏËıÂÖ ó˜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ™‡ÓÔ‰Ô˜, ·éÙe ‰bÓ ÂrÓ·È ı¤Ì· àÓıÚÒÈÓ˘ ‚Ô‡ÏËÛ˘ ηd àfiÊ·Û˘, àÏÏa àÔÙÂÏÂÖ Î·Úe ÙÔÜ ú‰ÈÔ˘ ÙÔÜ ^∞Á›Ô˘ ¶Ó‡̷ÙÔ˜ Ôf ¯·ÚÈÙÒÓÂÈ Ùc ˙ˆc Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ Û‡Ó·Í˘. ^∏ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc Û˘Ó›‰ËÛË ÙÔÜ Ï·ÔÜ ÂrÓ·È ·éÙc Ôf ÎÚ›ÓÂÈ Î¿ı ÊÔÚa ηd ηٷٿÛÛÂÈ Î¿ı ۇÓÔ‰Ô ÛÙc ı¤ÛË Ôf Ùɘ àÓ‹9. ª∏∆ƒ√¶√§π∆∏ ªÀƒø¡ ÃÀ™√™∆√ª√À, “\∞·ÈÙ‹ÛÂȘ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ âÎ Ùɘ ™˘ÁÎÏËıËÛÔ̤Ó˘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘ Ùɘ ηÙ\ \∞Ó·ÙÔÏa˜ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜”, ÛÙe ™˘ÓÔ‰ÈÎa π, öΉ. ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎe ≠π‰Ú˘Ì· Chambesy, °ÂÓÂ‡Ë 1976, ÛÂÏ. 12. 10. ∆™√ª¶∞¡π¢∏ ™∆., \∂ÎÎÏËÛ›· – \∂ÎÎÏËۛ˜, âΉ. ^∞ÚÌfi˜, \∞ı‹Ó· 2013, ÛÂÏ. 99. 76
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
ÎÂÈ, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÂúÙ ÙÔÈ΋, ÂúÙ √åÎÔ˘ÌÂÓÈ΋, àÓ¿ÏÔÁ· Ìb ÙeÓ ‚·ıÌe àԉԯɘ ÙáÓ Î·ÓfiÓˆÓ Ôf ıÂÛ›˙ÂÈ Î·d ÙÔÜ ÓÔÌÔıÂÙÈÎÔÜ öÚÁÔ˘ Ôf ·Ú¿ÁÂÈ. ªb ôÏÏ· ÏfiÁÈ· ‰bÓ ñ¿Ú¯Ô˘Ó οÔÈ· â͈ÙÂÚÈο, ÔÛÔÙÈÎa j ÁˆÁÚ·ÊÈÎa ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ‚¿ÛÂÈ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ Ì›· ™‡ÓÔ‰Ô˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ó˜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈ΋. 2. ^∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË Ùɘ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜ Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘ ∆a ΛÌÂÓ· Ôf ıa Û˘˙ËÙËıÔÜÓ ÛÙcÓ ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô âÈϤ¯ıËÎ·Ó Î·Ù\ àÚ¯cÓ àe ÙeÓ ÂéÚf ηٿÏÔÁÔ ÙáÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ùɘ ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ¢È·ÛΤ„ˆ˜ ÛÙcÓ ƒfi‰Ô (1961), ï ïÔÖÔ˜ à·ÚÙÈ˙fiÙ·Ó àe ç¯Ùg ‚·ÛÈÎa ÎÂÊ¿Ï·È·: 1. ¶›ÛÙË Î·d ¢fiÁÌ·, 2. £Â›· §·ÙÚ›·, 3. ¢ÈÔ›ÎËÛË Î·d âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ÂéÙ·Í›·, 4. ¢ÈÔÚıfi‰Ô͘ ™¯¤ÛÂȘ, 5. ™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎe ÎfiÛÌÔ, 6. ^∏ \√ÚıÔ‰ÔÍ›· âÓ Ùˇá ÎfiÛÌˇˆ, 7. £ÂÔÏÔÁÈÎa ı¤Ì·Ù·, 8. ∫ÔÈÓˆÓÈÎa ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ∆a ÎÂÊ¿Ï·È· ·éÙa Ì·˙d Ìb Ùa ñÔÎÂÊ¿Ï·È· àÚÈıÌÔÜÛ·Ó Û¯Â‰eÓ ëηÙe ı¤Ì·Ù·, ηχÙÔÓÙ·˜ ïÏfiÎÏËÚË Ùc ‰ÔÁÌ·ÙÈÎc ‰È‰·Ûηϛ·, ÙcÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ÙcÓ Ï·ÙÚ›·, Ùd˜ ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎb˜ ηd ‰ÈÔÚıfi‰Ô͘ Û¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Î.Ï. ™Ùc Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ùe 1968 ì ¢ã ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿Û΄Ë, Ôf Û˘ÓÉÏı ÛÙe ™·ÌÂ˙‡, ÚÔ¤‚Ë ÛÙeÓ Î·ıÔÚÈÛÌe Ùɘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ùɘ ̤ÏÏÔ˘Û·˜ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘, ¬ˆ˜ â›Û˘ àÔÊ·Û›ÛıËΠì àÓ¿ıÂÛË Ûb Ì›· j ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ \∂ÎÎÏËۛ˜ ì ÌÂϤÙË ÙáÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Î·d ì Û‡ÓÙ·ÍË ÙáÓ ÂåÛËÁ‹ÛÂˆÓ Úe˜ ÙcÓ °Ú·ÌÌ·Ù›· âd Ùɘ ¶ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· öÁÈÓ âÎ Ó¤Ô˘ àÓ·ıÂÒÚËÛË Î·d àÏÏ·Ác ÙáÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔÜ Î·Ù·ÏfiÁÔ˘. ∂å‰ÈÎfiÙÂÚ· ïÚ›ÛıËÎ·Ó Ùa ëÍɘ ı¤Ì·Ù·: 1. √î ËÁb˜ Ùɘ \∞ÔÎ¿Ï˘„˘, 2. ^∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯c ÙáÓ Ï·˚ÎáÓ ÛÙc ˙ˆc Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, 3. ^∏ ¡ËÛÙ›·, 4. ∆a Έχ̷ٷ ÙÔÜ Á¿ÌÔ˘, 5. ∆e ^∏ÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Î·d Ùe ¶·Û¯¿ÏÈÔ, 6. ^∏ √åÎÔÓÔÌ›· ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›·. ∆a ΛÌÂÓ· ·éÙa öÂÈÙ· öÙ˘¯·Ó Ì›· ÚÒÙË âÂÍÂÚÁ·Û›· àe ÙcÓ ¢ÈÔÚıfi‰ÔÍË ¶ÚÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈÎc \∂ÈÙÚÔc ηd ÛÙc Û˘Ó¤¯ÂÈ·, àÊÔÜ öÏ·‚·Ó Ùc ÌÔÚÊc ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ñÔ‚Ï‹ıËÎ·Ó ÛÙd˜ \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜ ÁÈa ÌÂϤÙË Î·d Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi. √î ÚáÙ˜ ÎÚÈÙÈÎb˜ ÛÙ¿ÏıËÎ·Ó Ùe 1971 Úe˜ ÙcÓ °Ú·ÌÌ·Ù›· âd Ùɘ ¶ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜, ì ïÔ›· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠÛÙe ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎe ∫¤ÓÙÚÔ ÙÔÜ ™·ÌÂ˙f Ùɘ °ÂÓ‡˘ ö¯ÔÓÙ·˜ ó˜ Úfi‰ÚÔ ÙeÓ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË Ã·ÏÎˉfiÓÔ˜ ªÂϛوӷ ηd °Ú·ÌÌ·Ù¤· ÙeÓ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜, ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ^∂Ï‚ÂÙ›·˜, ¢·Ì·ÛÎËÓfi. ^∏ 77
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
¶ÚÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈÎc \∂ÈÙÚÔc Û˘Ó‰ڛ·Û àe Ùd˜ 26 ̤¯ÚÈ Ùd˜ 31 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ ÙÔÜ 1972 ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ≤Ó· ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ Î·Ù¿ÏÔÁÔ àÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ àe ‰‡Ô ÎÂÓÙÚÈÎa ÎÂÊ¿Ï·È·: 1) ^√ ηÙa ÃÚÈÛÙeÓ ôÓıÚˆÔ˜ ηd 2) ^∏ ëÓfiÙ˘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ^√ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ηٿÏÔÁÔ˜ Û˘˙ËÙ‹ıËΠÛÙcÓ ∞ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎc ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿ÛÎÂ„Ë Ùe 1976 ÛÙe ™·ÌÂ˙f Ùɘ °ÂÓ‡˘. ª¤Û· ÛÙe Ï·›ÛÈÔ ·éÙáÓ ÙáÓ ‰‡Ô ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ àÓ·Ù‡¯ıËÎ·Ó ó˜ ñÔ-ëÓfiÙËÙ˜ Ùa ñfiÏÔÈ· âÈ̤ÚÔ˘˜ ı¤Ì·Ù·. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ùe ÚáÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ (^√ ηÙa ÃÚÈÛÙeÓ ôÓıÚˆÔ˜) ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠó˜ ëÍɘ: 1. µ·ÛÈÎb˜ ı¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ àÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜ (ì ı¤ˆÛË Û‹ÌÂÚ·). 2. ^∏ âÓ ÃÚÈÛÙˇá ˙ˆc 2.1. ∂鯷ÚÈÛÙÈ·Îc Û‡Ó·ÍË Î·d âÓÔÚ›· 2.2. \√Úıfi‰ÔÍË ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfiÙËÙ· (î. ∫·ÓfiÓ˜, ÓËÛÙ›·, ÌÔÓ·¯ÈÛÌfi˜, ηÙa ÃÚÈÛÙeÓ Á¿ÌÔ˜) 2.3. ^√ ÃÚÈÛÙÈ·Óe˜ ÛÙeÓ ÎfiÛÌÔ (âÎÎÔƯ̂΢ÛË, ÎÔÈÓˆÓÈÎc ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ÂåÚ‹ÓË, Âé·ÁÁÂÏÈÛÌfi˜, îÂÚ·ÔÛÙÔÏ‹) ∆e ‰Â‡ÙÂÚÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ (^∏ ëÓfiÙ˘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜) àÓ·Ù‡¯ıËΠó˜ ëÍɘ: 1. \√ÚÁ¿ÓˆÛË Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ 1.1. ™¯¤ÛÂȘ ÙáÓ Î·Ùa ÙfiÔ˘˜ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ ∞éÙÔÎÂÊ¿ÏˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Úe˜ àÏÏ‹Ï·˜ ηd Úe˜ Ùe √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÂÖÔ. 1.2. ^∏ Û˘ÓÔ‰ÈÎc çÚÁ¿ÓˆÛË ÙáÓ ∞éÙÔÎÂÊ¿ÏˆÓ Î·d ∞éÙÔÓfiÌˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·Ùa ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË Î·ÓÔÓÈÎc ·Ú¿‰ÔÛË 1.3. ∆e ·éÙÔΤʷÏÔ. 1.4. ∆e Úfi‚ÏËÌ· Ùɘ ¢È·ÛÔÚĘ. 1.5. ^∏ÌÂÚÔÏÔÁÈ·Îfi. 1.6. ∆a âÓ ÙFÉ \√ÚıÔ‰fi͡ˆ \∂ÎÎÏËÛ›÷· ñÊÈÛÙ¿ÌÂÓ· Û¯›ÛÌ·Ù·. 2. ^∏ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· öÓ·ÓÙÈ ÙÔÜ ÏÔÈÔÜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔÜ ÎfiÛÌÔ˘. 2.1. ^∂ÓfiÙËÙ· ηÙa ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË ¶·Ú¿‰ÔÛË. 2.2. ∆e Úfi‚ÏËÌ· Ùɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÌÂÙa ÙáÓ ÏÔÈáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·d ^√ÌÔÏÔÁÈáÓ. ò∂ÂÈÙ· Ùe 1982 öÏ·‚ ¯ÒÚ· ì µã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎc ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿Û΄Ë, ÛÙcÓ ïÔ›· Û˘˙ËÙ‹ıËΠÌfiÓÔ Ùe ˙‹ÙËÌ· «∫ˆÏ‡Ì·Ù· ÙÔÜ Á¿ÌÔ˘». ™Ùc Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ùe 1986 ηd Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ àe Ùd˜ 28 \√ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ ̤¯ÚÈ Ùd˜ 6 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Ôî âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ °ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎɘ ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ¢È·ÛΤ„ˆ˜ âÎ Ó¤Ô˘ ÛÙc °ÂÓ‡Ë. \∂ÎÂÖ ıa ϤÁ·Ì ¬ÙÈ Î·Ù·ÚÙ›ÛÙËΠï ÙÂÏÈÎe˜ Úe˜ Û˘˙‹ÙËÛË Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ıÂÌ¿ÙˆÓ, Ùa ïÔÖ· qÙ·Ó Ùa ëÍɘ: 1. ^∏ ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· Ùɘ ÓËÛÙ›78
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
·˜ ηd ì Ù‹ÚËÛË ·éÙɘ Û‹ÌÂÚ·, 2. ™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎe ÎfiÛÌÔ, 3. \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ηd √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË, 4. ^∏ Û˘Ì‚ÔÏc Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Âå˜ ÙcÓ âÈÎÚ¿ÙËÛË Ùɘ ÂåÚ‹Ó˘, Ùɘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘, Ùɘ âÏ¢ıÂÚ›·˜, Ùɘ à‰ÂÏÊÔÛ‡Ó˘ ηd Ùɘ àÁ¿Ë˜ ÌÂÙ·Íf ÙáÓ Ï·áÓ Î·d ôÚÛË Ê˘ÏÂÙÈÎáÓ Î·d ÏÔÈáÓ ‰È·ÎÚ›ÛˆÓ. \∞e ÙcÓ ôÏÏË ÌÂÚÈa Ùa ı¤Ì·Ù·: 5. \√Úıfi‰ÔÍË ¢È·ÛÔÚ¿, 6. ∆e ∞éÙÔΤʷÏÔ Î·d ï ÙÚfiÔ˜ àÓ·ÎËڇ͈˜ ·éÙÔÜ, 7. ∆e ∞éÙfiÓÔÌÔ Î·d ï ÙÚfiÔ˜ àÓ·ÎËڇ͈˜ ·éÙÔÜ, 9. ∆a ¢›Ù˘¯· àÔÊ·Û›ÛÙËΠÓa âÍÂÙ·ÛıÔÜÓ âÎ Ó¤Ô˘ âÍ àfi„ˆ˜ Ùɘ îÛÙÔÚÈηÓÔÓÈÎɘ ·Ú·‰fiÛˆ˜ ηd Ûb Û¯¤ÛË Ìb Ùc ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓË Û‡Á¯ÚÔÓË Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ηıg˜ ñÊ›ÛÙ·Ù·È ‚·ıÈa âÛˆÙÂÚÈÎc Û˘Ó¿ÊÂÈ· ηd àÏÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛË ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ·éÙáÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ. ª›· ÚÒÙË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·éÙáÓ öÁÈÓ ÛÙd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ ¢ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎɘ ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ¢È·ÛΤ„ˆ˜ ÛÙc °ÂÓÂ‡Ë Ùe 2009, ¬Ô˘ ηd àÔÊ·Û›ÛÙËΠì ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔÜ ıÂÛÌÔÜ ÙáÓ ÏÂÁfiÌÂÓˆÓ \∂ÈÛÎÔÈÎáÓ ™˘ÓÂχÛÂˆÓ Î·d öÂÈÙ· ÛÙd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ ∂ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎɘ ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ¢È·ÛΤ„ˆ˜ ÛÙc °ÂÓÂ‡Ë ¿ÏÈ Ùe 2015 ηٷÚÙ›ÛÙËΠï ÙÂÏÈÎe˜ ηٿÏÔÁÔ˜ ÙáÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÁÈa ÙcÓ ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô. °Èa Óa Êı¿ÛÔ˘Ì ÏÔÈeÓ ÛÙcÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘, ηÙa ÙcÓ ëÔÚÙc Ùɘ ¶ÂÓÙËÎÔÛÙɘ ÛÙcÓ ∫Ú‹ÙË Ùe 2016, ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ ¶·ÓÔÚıfi‰Ô͘ ¢È·ÛΤ„ÂȘ: 1961, 1963, 1964, 1968, ¤ÓÙ ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎb˜ ¶·ÓÔÚıfi‰Ô͘ ¢È·ÛΤ„ÂȘ: 1976, 1982, 1986, 2009, 2015 ηd âÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ¤ÓÙ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔd ¶·ÙÚȿگ˜ (Ìb ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎc ÛÂÈÚ¿): \πˆ·ÎÂdÌ °ã, ªÂϤÙÈÔ˜ ¢ã, \∞ıËÓ·ÁfiÚ·˜, ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ηd µ·ÚıÔÏÔÌ·ÖÔ˜ Ì·˙d Ì\ ≤Ó· ÏÉıÔ˜ àÚ¯ÈÂÚ¤ˆÓ, ÚÂÛ‚˘Ù¤ÚˆÓ, Ï·˚ÎáÓ Î·d ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎáÓ Î·ıËÁËÙáÓ ıÂÔÏÔÁ›·˜11. 3. \√Úıfi‰ÔÍ· desiderata (ÛÎÔe˜ ηd âȉ›ˆÍË) Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘ ™Ùc Û˘Ó¤¯ÂÈ· ıa àÓ·ÊÂÚıÔÜÌ ÛÙeÓ ÙÚÈÏe ÛÎÔe ÛÙeÓ ïÔÖÔ ì ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô, ηÙa ÙcÓ ÚÔÛˆÈ΋ Ì·˜ ôÔ„Ë, ıa Ú¤ÂÈ Î·Ùa ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ Óa âÈÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÙcÓ âÓ¤ÚÁÂÈ¿ Ù˘, Ùd˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘, ÙcÓ ÚÔÛ¢¯c ηd ÙcÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘, œÛÙ Óa ‰ÒÛÂÈ à·ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙa ÊϤÁÔÓÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù·, ¯ˆÚd˜ ·éÙe Óa ÛË11. BAIRACTARIS A., “Ecumenical Patriarch Athenagoras – Ecumenical Patriarch Bartholomew”, ÛÙe Orthodox Handbook on Ecumenism – Resources for Theological Education, âΉ. Volos Academy Publications & WCC, Volos 2014, ÛÂÏ. 180-189. 79
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
£∂√§√°π∞ 1/2016
Ì·›ÓÂÈ ¬ÙÈ Î·d Ùa ôÏÏ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÛÙÂÚÔÜÓÙ·È ÛËÌ·Û›·˜ j àÍ›·˜. ^∞Ïa ÂrÓ·È ı¤Ì· ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·˜, ù¯È ÔÈfiÙËÙ·˜. ∞éÙa ÂrÓ·È: ·) ì ÛËÌ·Û›· Ùɘ Û˘Ófi‰Ô˘ ÛÙcÓ Â鯷ÚÈÛÙȷ΋, Ì˘ÛÙËÚÈ·Îc ηd ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎc ˙ˆc Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ‚) ì àÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔÜ Û‡ÓıÂÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Ùɘ ‰È·ÛÔÚĘ, Ùe ïÔÖÔ Ûb ÙÂÏÈÎc àÓ¿Ï˘ÛË àÂÈÏÂÖ àÎÚȂᘠÙeÓ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎe ηd âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎe ˘ÚÉÓ· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, Á) ì àÓÙÈÌÂÙÒÈÛË âd ÙFÉ ‚¿ÛÂÈ ÙáÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔÜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ìb Ùd˜ ¶ÚÔ-÷ÏÎˉfiÓȘ \∂ÎÎÏËۛ˜, ÙcÓ ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈ΋, ÙcÓ ¶·Ï·ÈÔηıÔÏÈ΋, ÙcÓ \∞ÁÁÏÈηÓÈÎc ηd ÙcÓ §Ô˘ıËÚ·ÓÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›·. ***
¶ÚáÙÔ˜ ™ÎÔfi˜: ∆e ÚáÙÔ ıa ϤÁ·Ì ıÂÔÏÔÁÈÎe ÛÙÔȯÂÖÔ ÂrÓ·È ì ‰È·ÌfiÚʈÛË ÛÙc Û‡Á¯ÚÔÓË âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc îÛÙÔÚ›· Ùɘ Û˘ÓÔ‰ÈÎɘ Û˘Ó›‰ËÛ˘ ñe Ùc ÌÔÚÊc Ì›·˜ Û˘ÓÔ‰ÈÎɘ ıÂÔÏÔÁ›·˜, i˜ ÌĘ âÈÙÚ·ÂÖ ï ¬ÚÔ˜. h∏ ÌÄÏÏÔÓ ÂrÓ·È Èe ‰fiÎÈÌÔ Óa Ùe ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ó˜ ëÍɘ: ì ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô˜ ıa ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ûb Ì›· àӷη›ÓÈÛË âd ÙÔÜ Û˘ÓÔ‰ÈÎÔÜ ıÂÛÌÔÜ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ∞éÙe Ùe ÛÙÔȯÂÖÔ Û·Êᘠηd ‰bÓ ÂrÓ·È Î¿ÙÈ Ùe ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ, ÔûÙ àÔÙÂÏÂÖ ÓˆÙÂÚÈÛÌfi, àÏÏa ηd ÔûÙ ıa Ú¤ÂÈ Óa Ùe ηٷٿÍÔ˘Ì ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ôÏÏˆÓ Âå‰áÓ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁ›·˜ - ıÂÔÏÔÁ›·˜, Ùa ïÔÖ· ö¯Ô˘Ó (ηÎá˜) âÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ Óa çÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·Ùa Ùa ÙÂÏÂ˘Ù·Ö· ¯ÚfiÓÈ·, ¬ˆ˜ ÂrÓ·È ì Â鯷ÚÈÛÙȷ΋, ‚·ÙÈÛÌ·ÙÈÎc12 j îÂÚ·ÔÛÙÔÏÈ΋13. ≠√Ï· ·éÙa àÔÙÂÏÔÜÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎb˜ çÙÈÎb˜ ÁˆÓ›Â˜ Ùɘ Ì›·˜ àÏ‹ıÂÈ·˜. ^øÛÙfiÛÔ, ì ıÂÔÏÔÁ›· ÂrÓ·È ïÏÈÛÙÈ΋, Û˘ÌÂÚÈÏËÙÈ΋, ÙáÓ ·Ú·¿Óˆ âÓÓÔÈáÓ, ÚÄÁÌ· Ôf ÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ ‰bÓ ÂrÓ·È çÚıeÓ Óa âÍÂÙ¿˙Ô˘Ì àÔÎÔÌ̤ÓË Ùc Ì›· âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ‰È¿ÛÙ·ÛË àe ÙcÓ ôÏÏË. §fiÁÔ˘ ¯¿ÚË ‰bÓ ÓÔÂÖÙ·È Û‡ÓÔ‰Ô˜ ¯ˆÚd˜ \∂ÎÎÏËÛ›·, ÔûÙ \∂ÎÎÏËÛ›· ¯ˆÚd˜ Û˘ÓÔ‰ÈÎc ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·. ≠√ˆ˜ ‰bÓ ÓÔÂÖÙ·È â›ÛÎÔÔ˜ ¯ˆÚd˜ ÚÂÛ‚˘Ù¤ÚÈÔ Î·d Â鯷ÚÈÛÙÈ·Îe ÛáÌ· ηd Ùԇ̷ÏÈÓ. ò∂ÙÛÈ àÎÚȂᘠ‰bÓ ÓÔÂÖÙ·È \∂ÎÎÏËÛ›· ¯ˆÚd˜ Â鯷ÚÈÛÙ›·, ‚¿ÙÈÛÌ· j îÂÚ·ÔÛÙÔÏÈÎc Ì·ÚÙ˘Ú›·14. ^∏ Û˘ÓÔ‰ÈÎfiÙËÙ· ÏÔÈeÓ àÔÙÂÏÂÖ ÔéÛÈ·ÛÙÈÎa ÙcÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Ùɘ
12. SAVA – POPA G., Le bapteme dans la tradition orthodoxe et ses implications oecumenicques, Cahiers Oecumeniques, ed. Universitaires Fribourg Suisse 1994. 13. ª¶∞´ƒ∞Ã∆∞ƒ∏ ∞., µ¿ÙÈÛÌ· ηd √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ ¢È¿ÏÔÁÔ˜ – ª›· \√Úıfi‰ÔÍË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, âΉ. ¶Ô˘ÚÓ·ÚĘ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2010, ÛÂÏ. 460. 14. ¶Ú‚Ï., ¢√™π£∂√À ¶∞∆ƒπ∞ƒÃ√À π∂ƒ√™√§Àªø¡, ^√ÌÔÏÔÁ›· ›ÛÙˆ˜ (1672), ÛÙe ∫·ÚÌ›ÚË π., ∆a ¢ÔÁÌ·ÙÈÎa ηd ™˘Ì‚ÔÏÈÎa ªÓËÌÂÖ· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ ∫·ıÔÏÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ÙfiÌ. ππ, \∞ı‹Ó· 1953, ÛÂÏ. 752-753: “≠√ÙÈ Ùe âÈÛÎÔÈÎeÓ àÍ›ˆÌ· Ô≈Ùˆ˜ âÛÙdÓ âÓ ÙFÉ \∂ÎÎÏËÛ›÷· àÓ·ÁηÖÔÓ, 80
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
Â鯷ÚÈÛÙÈ·Îɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ηd àÔÛÎÔÂÖ ÛÙcÓ âÓ ÙFÉ Â鯷ÚÈÛÙ›÷· ηd ‰Èa Ùɘ Â鯷ÚÈÛÙ›·˜ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙáÓ ÌÂÏáÓ ÙÔÜ ™ÒÌ·ÙÔ˜15. \∂›Û˘ ì âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc îÛÙÔÚ›· ÌĘ ‰È‰¿ÛÎÂÈ ¬ÙÈ Ùa ̤ÏË âÎÂÖÓ· Ôf ‰bÓ àÓ·ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙcÓ ïÌÔÏÔÁ›· ›ÛÙˆ˜ j ÙÔf˜ ¬ÚÔ˘˜ Ôf Û˘Ó¤Ù·ÛÛ·Ó Ôî ™˘ÓÔ‰ÈÎÔd ¶·Ù¤Ú˜ ÛÙd˜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎb˜ ™˘Ófi‰Ô˘˜, âÊ·ÚÌÔ˙fiÙ·Ó ì àÚ¯c Ùɘ àÎÔÈÓˆÓËÛ›·˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Óa ‰È·ÙËÚËıÂÖ ì âÛˆÙÂÚÈÎc ëÓfiÙËÙ· ηd ì ïÌ·Ïc ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔÜ Û˘ÓfiÏÔ˘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ^∂Ô̤ӈ˜ ì ™‡ÓÔ‰Ô˜ qÙ·Ó Î·d ÂrÓ·È ·éÙc Ôf ηıÔÚ›˙ÂÈ Î¿ı ÊÔÚa Ùa ¬ÚÈ· Ùɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ j Ùɘ àÎÔÈÓˆÓËÛ›·˜, ηd ù¯È οÔȘ ÌÂÌÔӈ̤Ó˜ ʈӤ˜, j οÔÈÔÈ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔd ·ÎÏÔÈ. ^∏ Û˘ÓÔ‰ÈÎfiÙËÙ· ÂrÓ·È àÓ·fiÛ·ÛÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ηıÔÏÈÎfiÙËÙ·˜ ηd Û˘ÓÂᘠÙɘ ëÓfiÙËÙ·˜16. ª¿ÏÈÛÙ· ıa ϤÁ·Ì ¬ÙÈ Î·Ù\ ÔéÛ›·Ó ÂrÓ·È ï ÙÚfiÔ˜ Ôf ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ Î·d âÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ ÙcÓ âȉȈÎfiÌÂÓË âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ëÓfiÙËÙ·. ∫·Ùa Ùe ·ÚÂÏıeÓ ¬Ï˜ Ôî ™‡ÓÔ‰ÔÈ Âr¯·Ó ó˜ ÛÎÔe ÙcÓ ‰È·Ù‹ÚËÛË Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜, ì ïÔ›· àÂÈÏÂÖÙÔ j àe οÔÈ· ·îÚÂÙÈÎc ‰È‰·Ûηϛ· ηd Ú·ÎÙÈ΋, j àe οÔÈ· âÛˆÙÂÚÈÎc Û¯ÈÛÌ·ÙÈÎc àÓ·Ù·Ú·¯‹. ò∂ÙÛÈ ì ™‡ÓÔ‰Ô˜ àÔÛÎÔÂÖ ÂúÙ ÛÙc ‰È·Ï‡ηÓÛË ıÂÔÏÔÁÈÎáÓ ¬ÚˆÓ, ÂúÙ ÛÙcÓ ôÚÛË ·ÚÂÍËÁ‹ÛÂˆÓ ÌÂÙ·Íf ίˆÚÈÛÌ¤ÓˆÓ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎáÓ ïÌ¿‰ˆÓ. \∞ӷʤÚÂÈ Û¯ÂÙÈÎa ï ª. µ·Û›ÏÂÈÔ˜: “\∂·Ó·Á·ÁÂÖÓ Úe˜ ≤ÓˆÛÈÓ Ùa˜ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùa˜ ÔÏ˘ÌÂÚᘠηd ÔÏ˘ÙÚfiˆ˜ à\ àÏÏ‹ÏˆÓ ‰È·ÙÌËı›۷˜”17. ¢Â‡ÙÂÚÔ˜ ™ÎÔfi˜: ^∏ ™‡ÓÔ‰Ô˜ àÔÙÂÏÂÖ ÚˆÙ›ÛÙˆ˜ Ì›· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÓÂ˘Ì·ÙÈÎc Ôf âÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙcÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔÜ ¶·Ú·ÎÏ‹ÙÔ˘, ÁÈ\ ·éÙe ηd Ôî âÎÚfiÛˆÔÈ ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·ÏÔÜÓÙ·È Óa ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ì›· ≥Û˘¯Ë ÛÙ¿ÛË, Ì·ÎÚÈa àe å‰ÈÔÙÂÏÉ - âıÓÈÎa Û˘ÌʤÚÔÓÙ·, œÛÙ Óa àÎÚÔ·ÛÙÔÜÓ Ùe Ù› ϤÁÂÈ Û\ ·éÙÔf˜ Ùe ¶ÓÂÜÌ· Ùe ≠∞ÁÈÔ.
œÛÙ ¯ˆÚd˜ ·éÙÔÜ Ìc ‰‡Ó·Ûı·È Ì‹Ù \∂ÎÎÏËÛ›·Ó Ì‹Ù ¯ÚÈÛÙÈ·ÓeÓ ÙÈÓa j ÂrÓ·È j ¬Ïˆ˜ ϤÁÂÛı·È. ∞éÙe˜ ÁaÚ ï àÍȈıÂd˜ â›ÛÎÔÔ˜ ÂrÓ·È, ó˜ àÔÛÙÔÏÈÎe˜ ‰È¿‰Ô¯Ô˜, ÙcÓ ¯¿ÚÈÓ ÙcÓ ‰ÔıÂÖÛ·Ó âΛӡˆ ·Úa ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘ Âå˜ Ùe ‰ÂÛÌÂÖÓ Ù ηd χÂÈÓ ¯ÂÈÚáÓ âÈı¤ÛÂÈ Î·d âÈÎÏ›ÛÈ ÙÔÜ ¶·Ó·Á›Ô˘ ¶Ó‡̷ÙÔ˜... ¬,ÙÈ £Âe˜ âÓ ÙFÉ ÔéÚ·Ó›ˇˆ ÙáÓ ÚˆÙÔÙfiÎˆÓ \∂ÎÎÏËÛ›÷· ηd ≥ÏÈÔ˜ âÓ Ùˇá ÎfiÛÌˇˆ ÙÔÜÙÔ ≤ηÛÙÔ˜ àÚ¯ÈÂÚÂf˜ âÓ ÙFÉ Î·Ùa ̤ÚÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›·, ó˜ ‰È\ Ôs Ùe Ô›ÌÓÈÔÓ Ï·ÌÚ‡ÓÂÙ·È, ı¿ÏÂÈ Î·d Ó·e˜ ÙÔÜ £ÂÔÜ Á›ÓÂÙ·È”. 15. METROPOLITE OF SASSIMA GENNADIOS LIMOURIS (ed.), “Report of an Inter-Orthodox Consultation on The Ecumenical Nature of Orthodox Witness - New Valamo, Finland 1977”, ÛÙe Orthodox Visions of Ecumenism, öΉ. WCC, Geneva 1994, ÛÂÏ. 67 Î.ë. 16. MEYENDORFF J., Living Tradition – Orthodox Witness in the Contemporary World, öΉ. St. Vladimir’s Seminary Press, New York 1978, ÛÂÏ. 50-51. 17. ª. µ∞™π§∂ÿ√À PG 32, 528µ. 81
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
∞éÙe ÚˆÙ›ÛÙˆ˜ ÎÚ›ÓÂÙ·È å‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎe âÍ·ÈÙ›·˜ Ùɘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı›۷˜ àÔͤӈÛ˘ ηÙa ÙeÓ 19Ô ·åáÓ· ÌÂÙ·Íf ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ηıg˜ ì ηıÂÌ›· ÙÔÈÎc \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ·Ú¤ÌÂÈÓ âÁÎψ‚ÈṲ̂ÓË ÁÈa ÔÏÏÔf˜ ηd ÔÈΛÏÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, ΢ڛˆ˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜, ÛÙa ÛÙÂÓa âıÓÈÎa ¬ÚÈ· Ùɘ ÎÚ·ÙÈÎɘ Ù˘ âÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜, ηٷϋÁÔÓÙ·˜ ÛÙfiÓ “àfiÏ˘ÙÔ ·éÙÔÎÂÊ·ÏÈÛÌfi”18. ∞éÙe Âr¯Â ÛaÓ àÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙcÓ îÛÙÔÚÈÎc Á¤ÓÂÛË ÙáÓ ÏÂÁfiÌÂÓˆÓ âıÓÈÎáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ·Úa ÙcÓ Î·Ù·‰›ÎË ÙÔÜ âıÓÔÊ˘ÏÂÙÈÛÌÔÜ àe Ùc ÌÂÚÈa ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ó˜ ·¥ÚÂÛ˘ ηÙa Ùe öÙÔ˜ 1872. h∞˜ ‰ÔÜÌÂ Û˘ÓÔÙÈÎa Ù› ÂrÓ·È âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎa ï âıÓÔÊ˘ÏÂÙÈÛÌfi˜: «^∏ âÓ Ùˇá ·éÙˇá Ùfiˇˆ Û˘ÁÎÚfiÙËÛȘ 剛ˆÓ Ê˘ÏÂÙÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ¿ÓÙ·˜ ÌbÓ ÙÔf˜ ïÌÔʇÏÔ˘˜ àԉ¯Ô̤ӈÓ, ¿ÓÙ·˜ ‰b ÙÔf˜ ëÙÂÚÔʇÏÔ˘˜ àÔÎÏÂÈÔ˘ÛáÓ Î·d ñe ÌfiÓÔÓ ïÌÔÊ‡ÏˆÓ ÔÈÌ¤ÓˆÓ ‰ÈÔÈÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ». ªÂ àÊÔÚÌc ÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË Ê˘ÏÂÙÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Ûb ≤Ó· ÙfiÔ j Ì›· fiÏË, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔÜÓÙ·È Ùa ëÍɘ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·: ·) \∞Ô‰Ô¯c ÙáÓ ïÌfiÊ˘ÏˆÓ Î·d àfiÚÚÈ„Ë ÙáÓ ëÙÂÚfiÊ˘ÏˆÓ \√Úıfi‰ÔÍˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ Ôf ‰È·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÙeÓ ú‰ÈÔ ÙfiÔ j ¯ÒÚ·, ‚) \∞·Ú·›ÙËÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË àe ·éÙfi¯ıÔÓ˜ ÔÈ̤Ó˜ Ôf ıa àÓ‹ÎÔ˘Ó ÛÙcÓ ú‰È· Ê˘Ï‹, Á) ≠À·ÚÍË Ì¤Û· ÛÙa ηÓÔÓÈÎa ¬ÚÈ· Ì›·˜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎɘ, ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎɘ, \∂ÈÛÎÔÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÙfiÛˆÓ ¶·ÙÚÈ·Ú¯áÓ, ªËÙÚÔÔÏÈÙáÓ Î·d \∂ÈÛÎfiˆÓ ¬ÛˆÓ ηd Ê˘ÏáÓ, ‰) ¢ÈηÈÔ‰ÔÛ›· οı ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë Î.Ù.Ï. Ôf âÂÎÙ›ÓÂÙ·È Ûb Ô›ÌÓÈ· Ôf àÓ‹ÎÔ˘Ó ÛÙcÓ ú‰È· Ê˘Ïc ηd ÌÈÏÔÜÓ ÙcÓ ú‰È· ÁÏáÛÛ·, Â) ≠À·ÚÍË ÔÏÏáÓ Ê˘ÏÂÙÈÎáÓ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎáÓ àÚ¯áÓ ÛÙeÓ ú‰ÈÔ ÙfiÔ, Ôf ì οı ̛· ‰ÈÂΉÈÎÂÖ ÙcÓ \∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË ÙÔÜ ÙfiÔ˘. ÛÙ) ≠À·ÚÍË Ì¤Û· ÛÙcÓ ú‰È· âÈÛÎÔc ÔÏÏáÓ ¶·ÙÚÈ·Ú¯áÓ ÙÔÜ ú‰ÈÔ˘ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜. ≠√ˆ˜ ÏÔÈeÓ Á›ÓÂÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙfi, Ì›· Ù¤ÙÔÈ· âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc Ú·ÎÙÈÎc öÁÈÓ ·åÙ›· ÔÏÏáÓ âÛˆÙÂÚÈÎáÓ âÓÙ¿ÛÂˆÓ Î·d àÓÙ·ÁˆÓÈÛÌáÓ ÌÂÙ·Íf ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ï‰ËÁÒÓÙ·˜ Ùa Ú¿ÁÌ·Ù· ηd Ùd˜ ‰ÈÌÂÚÂÖ˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎb˜ Û¯¤ÛÂȘ Ûb Ì›· ηٿÛÙ·ÛË àÓÙÈ-ηÓÔÓÈ΋, âÚ¯fiÌÂÓË Ûb ÙÂÏÈÎc àÓ¿Ï˘ÛË Ûb Ï‹ÚË àÓÙ›ıÂÛË Ìb ÙcÓ àÔÛÙÔÏÈÎc ·Ú¿‰ÔÛË Î·d ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁ›· ηd Â鯷ÚÈÛÙÈÔÏÔÁ›·. ò∂ÙÛÈ ÁÂÓÓ‹ıËΠÙe ÁÓˆÛÙe ˙‹ÙËÌ· Ùɘ ¢È·ÛÔÚĘ. ∂rÓ·È 18. ≠√. ·Ú., «ò∂ÎıÂÛȘ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜ ¢·Ì·ÛÎËÓÔÜ âd Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘», ÛÂÏ. 155. 82
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
ÏÔÈeÓ âÈÙ·ÎÙÈÎc ì àÓ¿ÁÎË ì ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô˜ Óa ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÂÈ Û˘ÓıÉΘ âÈÛÙÚÔÊɘ ÛÙc Û˘ÓÔ‰ÈÎc âÌÂÈÚ›· ÙáÓ ÚÒÙˆÓ ·åÒÓˆÓ ÙáÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎáÓ ™˘Ófi‰ˆÓ, ̤۷ àe ÙcÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ùɘ çÚıɘ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁ›·˜ ηd ÓÂ˘Ì·ÙÔÏÔÁ›·˜, œÛÙ Óa Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙcÓ â·Ó·ÛÔÓ‰‡ÏˆÛË ÙáÓ ÌÂÏáÓ ÛÙeÓ ÎÔÚÌe Ùɘ ªÈĘ, ^∞Á›·˜, ∫·ıÔÏÈÎɘ ηd \∞ÔÛÙÔÏÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ∆Ú›ÙÔ˜ ™ÎÔfi˜: ^ø˜ ÙÚ›ÙÔ˜ ÛÎÔe˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘ ıa ÌÔÚÔÜÛ Óa ıˆÚËıÂÖ ì âÈÙ¤ÏÂÛË ÙÔÜ öÚÁÔ˘ Ùɘ ‰È¿ÎÚÈÛ˘ ÌÂÙ·Íf ÙÔÜ ÔéÛÈÒ‰Ô˘˜ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎÔÜ ˘ÚÉÓ· ηd ÙÔÜ âÔ˘ÛÈÒ‰Ô˘˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔÜ ÂÚÈ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ÙáÓ ñe Û˘˙‹ÙËÛË ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ, ÌÂÙ·Íf Ùɘ ÔéÛ›·˜ ηd Ùɘ ÌÔÚÊɘ, ÌÂٷ͇ ÙÔÜ Ó‡̷ÙÔ˜ ηd ÙÔÜ Ù‡Ô˘, ÙÔÜ ‰È·ÚÎᘠàÓ·Áη›Ô˘ ηd ÙÔÜ Î·ÈÚÈÎᘠâȂ‚ÏË̤ÓÔ˘, ÙÔÜ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎᘠàÌÂٷΛÓËÙÔ˘ ηd ÙÔÜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎᘠâӉ‰ÂÈÁ̤ÓÔ˘, ÙÔÜ ı›Ԣ ηd ÙÔÜ àÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ Ôf ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÁÂÓÈÎa ηd Âå‰ÈÎa ÛÙeÓ çÚÁ·ÓÈÛÌe Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜19. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ıa ϤÁ·Ì ¬ÙÈ àÊÔÚÄ ÛÙcÓ âÊ·ÚÌÔÁc Ùɘ ÔÈÌ·ÓÙÈÎɘ àگɘ Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ ηd Ùɘ àÎÚ›‚ÂÈ·˜ àÓ¿ÏÔÁ· Ìb Ùd˜ Û˘ÓıÉΘ ηd ÙcÓ ÂÚ›ÙˆÛË. ™˘Ó‹ıÈ˙ Óa ϤÂÈ ÛÙe ëÍɘ ï ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ \∂Ï‚ÂÙ›·˜ ¢·Ì·ÛÎËÓfi˜ (¶··Ó‰Ú¤Ô˘): “^∂οÛÙË îÛÙÔÚÈÎc âÔ¯c ‰È·Ê¤ÚÂÈ ÙáÓ ÚÔËÁÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ‰Èe ηd ì ëÚÌËÓ›· Ùɘ ¶·Ú·‰fiÛˆ˜, ì âÓÛ¿ÚΈÛȘ Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜, ‰¤ÔÓ Óa Ï·Ì‚¿ÓFË ëοÛÙÔÙ Ùe öÓ‰˘Ì· Ùɘ âԯɘ, ÙcÓ Û¿Úη Ùɘ ^πÛÙÔÚ›·˜”20. 4. ¶ÚÔÂÚÁ·Û›· ÙÔÜ ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Ìb Ùd˜ ôÏϘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎb˜ âÎÎÏËۛ˜ ηÙa ÙcÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙáÓ ·ÓÔÚıÔ‰fiÍˆÓ ‰È·ÛΤ„ÂˆÓ h∞Ó ‰ÔÜÌ ÙcÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›· ÙÔÜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ıa ‰ÔÜÌ ¬ÙÈ àӤηıÂÓ ÛÎÔe˜ ÙáÓ ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍˆÓ Î·d ÙáÓ ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎáÓ ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍˆÓ ¢È·ÛΤ„ÂˆÓ qÙ·Ó: 1) ^∏ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎc ÂÚÈÁÚ·Êc Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ûb Û¯¤ÛË Ìb Ùe ˙‹ÙËÌ· Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜ ÙáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ Ì¤Û· ÛÙd˜ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ îÛÙÔÚÈΤ˜, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎb˜ ηd ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈÎb˜ Û˘ÓıÉΘ. ™Ùe ú‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ àӷʤÚÂÙ·È Î·d ì \√Úıfi‰ÔÍË àÓÙ›ÏË„Ë ÂÚd ÙáÓ ëÙ¤ÚˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ÙáÓ ^√ÌÔÏÔÁÈáÓ Î·d ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ (ÛÙe ëÍɘ àӷʤÚÂÙ·È ó˜ ¶.™.∂.). 19. ≠√. ·Ú., º∂π¢∞, ÛÂÏ. 128. 20. BRUN M., ¢·Ì·ÛÎËÓe˜ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘ – ¶ÚáÙÔ˜ ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ^∂Ï‚ÂÙ›·˜ 1969-2003, âΉ. \∞ÔÛÙÔÏÈÎc ¢È·ÎÔÓ›·, \∞ı‹Ó· 2011, ÛÂÏ. 636. 83
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
2) ^∏ ηÏÏȤÚÁÂÈ· ëÓe˜ Îϛ̷ÙÔ˜ ÂéÓÔ˚ÎÔÜ ñbÚ Ùɘ öÓ·Ú͢ ÙÔÜ â›ÛËÌÔ˘ ıÂÔÏÔÁÈÎÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Ì¤Ûˇˆ ÙáÓ â›ÛËÌˆÓ ÌÂÈÎÙáÓ ıÂÔÏÔÁÈÎáÓ âÈÙÚÔáÓ. 3) ^∏ âÂÍÂÚÁ·Û›· Ùɘ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜ àÓ¿ÏÔÁ· Ìb ÙcÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›· Ìb ÙcÓ ïÔ›· ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È ï ëοÛÙÔÙ ıÂÔÏÔÁÈÎe˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜. 4) ^√ ÚÔηıÔÚÈÛÌe˜ Ùɘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ ηd ÙáÓ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎáÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ‚¿ÛÂÈ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ıa Ú¤ÂÈ Óa ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È21. ™ÙcÓ ∞ã ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿ÛÎÂ„Ë Ùe 1961 àÔÊ·Û›ÛıËΠì Û‡ÓÙ·ÍË ÌÂϤÙ˘ âd ÙáÓ ÙÚfiˆÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ηd ëÓfiÙËÙ·˜ ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe ÓÂÜÌ· Ùɘ \∂Á΢ÎÏ›Ô˘ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ÙÔÜ 1920. ™˘Ó›÷· ·éÙɘ Ùɘ ·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ âȤ‰Ô˘ ÏËÊı›Û˘ àfiÊ·Û˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËÎ·Ó Ôî àÓÙÈÚÔÛˆÂÖ˜ ñ‡ı˘Ó˜ ÁÈa ÙcÓ öÓ·ÚÍË ÙáÓ â›ÛËÌˆÓ ıÂÔÏÔÁÈÎáÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÌÂÙa Ùɘ ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎɘ22, ÙáÓ \∞Ú¯·›ˆÓ \∞Ó·ÙÔÏÈÎáÓ23, ÙáÓ ¶·Ï·ÈÔηıÔÏÈÎáÓ24, Ùɘ \∞ÁÁÏÈηÓÈÎɘ25 ηd Ùɘ §Ô˘ıËÚ·ÓÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜26 ηd ‚‚·›ˆ˜ ÙÔÜ ¶.™.∂. ∂rÓ·È ·éÙÔÓfiËÙÔ ¬ÙÈ Î¿ı ıÂÔÏÔÁÈÎe˜ â›-
21. MEIMARIS TH., The Holy and Great Council of the Orthodox Church & the Ecumenical Movement, âΉ. Stamoulis, Thessaloniki 2013. ¶Ú‚Ï., VIOREL IONITA, Towards the Holy and Great Synod of the Orthodox Church – The Decisions of the Pan-Orthodox Meetings since 1923 until 2009, öΉ. University of Fribourg – Suisse, 2014. 22. ª∞ƒ∆∑∂§√À °., \√ÚıÔ‰ÔÍ›· ηd Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ ‰È¿ÏÔÁÔÈ, âΉ. ¶Ô˘ÚÓ·ÚÄ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2008, ÛÂÏ. 193-326. µÏ. ^√ \∂›ÛËÌÔ˜ £ÂÔÏÔÁÈÎe˜ ¢È¿ÏÔÁÔ˜ \√Úıfi‰Ô͢ ηd ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ñ‡ı˘ÓÔÈ Ù‡¯Ô˘˜ ª·ÚÙ˙¤ÏÔ˜ °. - Hofrichter P., âΉ. ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1998. µÏ., â›Û˘ ¶∞¶∞¢√¶√À§√À ∞¡∆., £ÂÔÏÔÁÈÎe˜ ¢È¿ÏÔÁÔ˜ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ Î·d ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎáÓ (^πÛÙÔÚ›· - ∫›ÌÂÓ· - ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·), âΉ. ∫˘ÚȷΛ‰Ë, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1997. 23. PAUL G., LAZARETH W. H., NISSIOTIS N., Does Chalcedon divide or unite? Towards convergence in Orthodox Christology, öΉ. WCC, Geneva 1981. µÏ. â›Û˘ µ∞ƒ∂§§∞ ∂À., ¢ÈÔÚıfi‰ÔÍÔÈ Î·d √åÎÔ˘ÌÂÓÈηd ™¯¤ÛÂȘ ÙÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ηÙa ÙeÓ ∫ã ·åáÓ·, öΉ. ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎeÓ ≠π‰Ú˘Ì· ¶·ÙÂÚÈÎáÓ ªÂÏÂÙáÓ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1994, ÛÂÏ. 222-236. 24. §π∞¡∆∞ °ƒ., ¢ÈÔÚıfi‰ÔÍÔ˜ ¢È·ÎÔÓ›· ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ηd Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜ ηd ì Û˘Ì‚ÔÏc ÙáÓ ‰‡Ô \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ÛÙÔf˜ ‰ÈÌÂÚÂÖ˜ ıÂÔÏÔÁÈÎÔf˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜ Ìb Ùc ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›· ηd ÙcÓ \∂ÎÎÏËÛ›· ÙáÓ ¶·Ï·ÈÔηıÔÏÈÎáÓ, öΉ. ∫ÔÚÓËÏ›· ™Ê·ÎÈ·Ó¿ÎË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2009, ÛÂÏ. 51-67, 95-146. 25. ª∏∆ƒ√¶√§π∆∏ ¶π™π¢π∞™ ª∂£√¢π√À, \√ÚıÔ‰ÔÍ›·, ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎÈÛÌfi˜, \∞ÁÁÏÈηÓÈÛÌfi˜, âΉ. §È‚¿ÓË, \∞ı‹Ó· 1996. 26. ª∏∆ƒ√¶√§π∆∏ ™∞™πªø¡ °∂¡¡∞¢π√À, “^√ ¢ÈÂıÓc˜ £ÂÔÏÔÁÈÎe˜ ¢È¿ÏÔÁÔ˜ ÌÂÙ·Íf Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd Ùɘ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ §Ô˘ıËÚ·ÓÈÎɘ ^√ÌÔÛÔÓ‰›·˜. ^∏ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÎc ÙÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ηd ÚÔÔÙÈηd ‰Èa Ùe ̤ÏÏÔÓ”, ÂåÛ‹ÁËÛË ÛÙc ™‡Ó·ÍË Ùɘ ^πÂÚ·Ú¯›·˜ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ £ÚfiÓÔ˘ ÁÈa ÙeÓ ¢È¿ÏÔÁÔ Ìb ÙÔf˜ §Ô˘ıËÚ·ÓÔf˜ ÛÙd˜ 2/10/2015. 84
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
ÛËÌÔ˜ ‰ÈÌÂÚc˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È àe Ùa ‰Èο ÙÔ˘ å‰È·›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, Ùc ‰È΋ ÙÔ˘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ηd Ùc ‰È΋ ÙÔ˘ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· àԂϤÔÓÙ·˜, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙcÓ ÚÒÈÌË Ê¿ÛË, ÛÙcÓ àÏÏËÏÔÁÓˆÚÈÌ›· ηd ÛÙe ¯Ù›ÛÈÌÔ ëÓe˜ Îϛ̷ÙÔ˜ àÌÔÈ‚·›·˜ âÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ‰‡Ô âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎáÓ ·Ú·‰fiÛˆÓ. ™ÙcÓ °ã ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿ÛÎÂ„Ë Ùe 1964 àÔÙ˘ÒıËΠηd ¿ÏÈ ì ‚Ô‡ÏËÛË Î·d ì âÈı˘Ì›· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÛÙe Û‡ÓÔÏfi Ù˘, ¬ˆ˜ àÓ·Ù‡ÍÂÈ àÁ·ıb˜ Û¯¤ÛÂȘ â\ ÔåÎÔ‰ÔÌFÉ Ùɘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎɘ ëÓfiÙËÙ·˜ Âé‰ÔΛ÷· ηd ¯¿ÚÈÙÈ ÙÔÜ ∆ÚÈ·‰ÈÎÔÜ £ÂÔÜ. ∆e ·éÙe ÙÔÓ›ÛÙËΠηd ÛÙd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ ¢ã ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ¢È·ÛΤ„ˆ˜ Ùe 1968. º˘ÛÈÎa Ùe â›ÛËÌÔ Î›ÌÂÓÔ – ÌÂϤÙË Ôf ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠÛÙcÓ °ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎc ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿ÛÎÂ„Ë Ùe 1986 àÔÙÂÏÂÖ úÛˆ˜ Ùe àÔÎÔڇʈ̷ Ùɘ ÂéÚ‡ÙËÙ·˜ ηd Ùɘ ‰È¿ıÂÛ˘ âΠ̤ÚÔ˘˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Óa ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ Ìb ÓËÊ·ÏÈfiÙËÙ· Ùe ‰‡ÛÎÔÏÔ ˙‹ÙËÌ· Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ëÓfiÙËÙ·˜ Ìb ÙÔf˜ ëÙ¤ÚÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. °›ÓÂÙ·È ÏÔÈeÓ Û·Êb˜ ¬ÙÈ ÙÔf˜ Û˘ÓÔ‰ÈÎÔf˜ ·Ù¤Ú˜ à·Û¯fiÏËÛ âÓÙfiÓˆ˜, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙcÓ ÚÒÈÌË Ê¿ÛË, Ùe ˙‹ÙËÌ· ÙÔÜ ÙÚfiÔ˘ àԉԯɘ ÙáÓ ÈÛÙáÓ ÙáÓ ôÏÏˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Ôf âÈı˘ÌÔÜÓ Óa Á›ÓÔ˘Ó ‰ÂÎÙÔd ÛÙÔf˜ ÎfiÏÔ˘˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ìb ‚¿ÛË Ùd˜ àÚ¯b˜ Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ j Ùɘ àÎÚ›‚ÂÈ·˜ àÓ¿ÏÔÁ· Ìb Ùd˜ îÛÙÔÚÈÎb˜ Û˘ÓıÉΘ. ò∂ÙÛÈ Î·d Û˘Ó›÷· ÙáÓ ·Ú·¿Óˆ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÚˆÙÔ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠÙe 1968 ηÙa Ùd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ ¢ã ¶·Ó·Úıfi‰Ô͢ ¢È¿Û΄˘ ÛÙc °ÂÓÂ‡Ë Ùe ΛÌÂÓÔ Ìb Ù›ÙÏÔ “√åÎÔÓÔÌ›· âÓ ÙFÉ \√ÚıÔ‰fi͡ˆ \∂ÎÎÏËÛ›÷·”, Ùe ïÔÖÔ àÔÙ¤ÏÂÛ àÓÙÈΛÌÂÓÔ ÌÂϤÙ˘ ηd ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔÜ ÌÂÙ·Íf ÙáÓ àÓÙÈÚÔÛˆÂÈáÓ ¬ÏˆÓ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ27. o∏Ù·Ó ≤Ó· ΛÌÂÓÔ Ôf Û˘Óԉ‡ÙËΠàe ÌÂÁ¿Ï˜ àÓÙȉڿÛÂȘ àe Ùc ÌÂÚÈa ÔÏÏáÓ Ìb ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙÂÚÔ úÛˆ˜ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ùe ñfiÌÓËÌ· ÙáÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎáÓ Î·ıËÁËÙáÓ ıÂÔÏÔÁ›·˜ ªÚ·ÙÛÈÒÙË, £ÂÔ‰ÒÚÔ˘, ∆ÚÂ̤Ϸ, ªÔ˘Ú·Ù›‰Ë Ùe ïÔÖÔ ñ¤‚·Ï·Ó Úe˜ ÙcÓ ^π. ™‡ÓÔ‰Ô Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰·˜ Ìb ìÌÂÚÔÌËÓ›· 5/6/1972. ™˘ÓÔÙÈÎa àӷʤÚÔ˘Ì ¬ÙÈ Ùe Û˘Ì¤Ú·ÛÌ¿ ÙÔ˘˜ qÙ·Ó Ùe ëÍɘ: “¶Úԯ›ڈ˜ ηd ‚‚ȷṲ̂ӈ˜ âÂÏ‹ÊıË ÙÔÜ ÎÂÊ·Ï·ÈÒ‰Ô˘˜ ÙÔ‡ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ ìÌáÓ ›ÛÙˆ˜ ηd Ôé¯d ‰Èa Ùɘ âÈ‚·ÏÏÔ̤Ó˘ ηd âÓ‰ÂϯÔܘ ηd âÌÂÚÈÛٷو̤Ó˘ ÌÂϤÙ˘ ÙáÓ ËÁáÓ... ‰›‰ÂÙ·È ì âÓÙ‡ˆÛȘ ¬ÙÈ ì ¯ÚÉÛȘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ √åÎÔÓÔÌ›·˜ Á›ÓÂÙ·È ÔÏÏ¿ÎȘ ñe
27. ≠√. ·Ú., «ò∂ÎıÂÛȘ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜ ¢·Ì·ÛÎËÓÔÜ âd Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘», ÛÂÏ. 168-171. 85
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ àÊÂȉá˜, Ì¿ÏÈÛÙ· ‰b ηÙa ÙcÓ âÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ âd ëÙÂÚÔ‰fiÍˆÓ Î·d Û¯ÈÛÌ·ÙÈÎáÓ”28. \∂›Û˘ àÍ›˙ÂÈ Ó\ àÓ·ÊÂÚıÂÖ ì öÓÛÙ·ÛË ÙÔÜ ÙfiÙ àÚ¯ÈÌ·Ó‰Ú›ÙË - ‰È‰¿ÎÙÔÚ· ∫·ÓÔÓÈÎÔÜ ¢Èη›Ô˘, ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ºÈÏ·‰ÂÏÊ›·˜ ηd ÓÜÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ µ·ÚıÔÏÔÌ·›Ô˘: “£a qÙÔ ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔÓ Óa ÌcÓ Âr¯Â Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÂÖ Ùe ı¤Ì· ÙÔÜÙÔ Âå˜ ÙeÓ ñe Ùɘ ∞ã ¶·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ¢È·ÛΤ„ˆ˜ ηٷÚÙÈÛı¤ÓÙ· ∫·Ù¿ÏÔÁÔÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Î·d ëÔ̤ӈ˜ Óa ÌcÓ Âr¯Â âÍÂÙ·ÛıÉ Î·d ñe Ùɘ ¶ÚÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈÎɘ \∂ÈÙÚÔɘ”29. ∫·d ÁÈ·Ù› åÛ¯˘Ú›˙ÂÙ·È Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ; ¢ÈfiÙÈ, ¬ˆ˜ àӷʤÚÂÈ ÛÙc Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ì √åÎÔÓÔÌ›· ÂrÓ·È Î¿ÙÈ, Ùe ïÔÖÔ ‚ÈÒÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ·Úa ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È, j àÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·ıÔÚ›˙ÂÙ·È. \∂ÈϤÔÓ ì ÔÈÌ·ÓÙÈÎc âÊ·ÚÌÔÁc ηd ëÚÌËÓ›· ÙáÓ Î·ÓfiÓˆÓ Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe ÓÂÜÌ· Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ àÔÙÂÏÂÖ ≤Ó· ·Ó¿Ú¯·ÈÔ ÚÔÓfiÌÈÔ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ™˘ÓÂᘠÁ›ÓÂÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙe ¬ÙÈ Ùe ˙‹ÙËÌ· Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ ‰bÓ ÂrÓ·È êÏa ≤Ó· ı¤Ì· ÂÈı·Ú¯›·˜ ηd Ù¿Í˘ ∫·ÓÔÓÈÎÔÜ ¢Èη›Ô˘, àÏÏa ö¯ÂÈ Ì›· ıÂÔÏÔÁÈÎc ηd âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎc ‰È¿ÛÙ·ÛË. ∞éÙc ÙcÓ ÔåÎÔÓÔÌÈÎc ‰È¿ÛÙ·ÛË Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ‰ËÏ·‰c ÙcÓ îηÓfiÙËÙ· fiÙ Óa Û˘ÛÙ¤ÏÏÂÙ·È Î·d fiÙ Óa ‰È·ÛÙ¤ÏÏÂÙ·È öÓ·ÓÙÈ ÙáÓ ôÏÏˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ‰bÓ ÌÔÚÔÜÌ Óa ÙcÓ àÁÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ, àÏÏa àÓÙÈı¤Ùˆ˜ Ú¤ÂÈ ¿ÓÙÔÙ Óa ÙcÓ âÍÂÙ¿˙Ô˘Ì ̤۷ ÛÙcÓ îÛÙÔÚÈ΋ Ù˘ Û˘Ó¿ÊÂÈ· ηd ÛÙe ÔÏÈÙÈÎfi, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi, ÎÔÈÓˆÓÈÎe ηd îÛÙÔÚÈÎe ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ôf οı ÊÔÚa Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ·. ™ÙcÓ âÚÒÙËÛË ÔÈa j ÔÜ ÂrÓ·È Ùa ¬ÚÈ· ÌÂÙ·Íf ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ ηd àÎÚ›‚ÂÈ·˜, ï ∂éÏfiÁÈÔ˜ \∞ÏÂÍ·Ó‰Ú›·˜ ÌĘ ‰›ÓÂÈ Ì›· âÓ‰ÂÈÎÙÈÎc à¿ÓÙËÛË: “∆fiÙ Ùa˜ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ ï çÚıe˜ ÏfiÁÔ˜ ÌÂÙ·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È, ¬Ù Ùe ‰fiÁÌ· Ùɘ ÂéÛ‚›·˜ Ôé‰bÓ ·Ú·‚Ï¿ÙÂÙ·È... ̤¯ÚȘ iÓ Ôé‰bÓ Î·ÈÓÔÙÔÌÉÙ·È ÙáÓ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ‰ÔÁÌ¿ÙˆÓ”30. ª¤Ûˇˆ Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ ÏÔÈeÓ ì \∂ÎÎÏËÛ›· ÌÔÚÂÖ Óa ·ÚÂÎÎÏ›ÓÂÈ àe ÙcÓ ·éÛÙËÚc ηd ôηÌÙË âÊ·ÚÌÔÁc ÙáÓ îÂÚáÓ Î·ÓfiÓˆÓ âÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙcÓ âÈ›ÎÂÈ·, ÙcÓ àÁ¿Ë ηd ÙcÓ Û˘Áηٿ‚·ÛË Úe˜ Ùd˜ àÛı¤ÓÂȘ ÙáÓ àÓıÚÒˆÓ Ìb àÒÙÂÚÔ ÛÎÔe Ùe ÌÂÖ˙ÔÓ Î·ÏeÓ Î·d ÙcÓ ÁÂÓÈÎc èʤÏÂÈ· Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ™\ àÓÙ›ıÂÙË ÂÚ›ÙˆÛË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ˘ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ηd ‚Ï¿‚˘ ·éÙɘ ì \∂ÎÎÏËÛ›· ‰È·-
28. ≠√. ·Ú., «ò∂ÎıÂÛȘ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜ ¢·Ì·ÛÎËÓÔÜ âd Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘», ÛÂÏ. 166. 29. ≠√. ·Ú., «ò∂ÎıÂÛȘ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∆Ú·ÓÔ˘fiψ˜ ¢·Ì·ÛÎËÓÔÜ âd Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ Ùɘ ™˘Ófi‰Ô˘», ÛÂÏ. 168. 30. ∂À§√°π√À ∞§∂•∞¡¢ƒ∂π∞™, ™ÙËÏÈÙ¢ÙÈÎe˜ §fiÁÔ˜ – ·Úa ºˆÙ›ˇˆ, ª˘ÚÈfi‚È‚ÏÔ˜ 227, PG 103, 953, 956. 86
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
¯ÚÔÓÈÎa âÊ¿ÚÌÔ˙ ηd âÊ·ÚÌfi˙ÂÈ ·éÛÙËÚa ηd à·Ú¤ÁÎÏÈÙ· Ùd˜ ΛÌÂÓ˜ ηÓÔÓÈÎb˜ ‰È·Ù¿ÍÂȘ. ò∂ÙÛÈ ‰È·ÈÛÙÒıËΠ̛· àÛÙ¿ıÂÈ· ηd àÌÊÈÙ·Ï¿ÓÙ¢ÛË ÛÙcÓ îÛÙÔÚÈÎc ‰È·ÌfiÚʈÛË Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ Ú¿Í˘ àÓ¿ÏÔÁ· Ìb ÙcÓ Î˘Ì·ÈÓfiÌÂÓË ¯Ú‹ÛË fiÙ Ùɘ àÎÚ›‚ÂÈ·˜ ηd fiÙ Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎe ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· àÔÙÂÏÂÖ ì ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ∫·ÏÏÈÓ›ÎÔ˘ ¢ã, ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔÜ ∫˘Ú›ÏÏÔ˘ ∂ã, ÙeÓ ïÔÖÔ ï çÚıfi‰ÔÍÔ˜ Ï·e˜ Ùɘ ¶fiÏ˘ ÙeÓ ÊfiÓ¢Û ηÙËÁÔÚÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ó˜ Ï·ÙÈÓfiÊÚÔÓ·, ‰ÈfiÙÈ ÚfiÙÂÈÓ ÙcÓ àÔ‰Ô¯c ÙáÓ Ï·Ù›ÓˆÓ ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ‰Èa ̇ÚÔ˘ ηd ù¯È ‰Èa ‚·Ù›ÛÌ·ÙÔ˜, ¬ˆ˜ ïÚÈ˙fiÙ·Ó àe ÙeÓ ∫‡ÚÈÏÏÔ ∂ã ÛÙc ÁÓˆÛÙc ™‡ÓÔ‰Ô ∫ˆÓ/fiψ˜ ÙÔÜ 1756. ¶¿ÓÙˆ˜ ì ÔåÎÔÓÔÌ›· Ûb η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‰bÓ àÔÙÂÏÂÖ ·Ú¿‚·ÛË Ùɘ àÎÚ›‚ÂÈ·˜, àÏÏa Ì›· ôÏÏË ÌÔÚÊc âÊ·ÚÌÔÁɘ ÔÈÌ·ÓÙÈÎɘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ηd ÛˆÙËÚ›·˜ ÙÔÜ àÓıÚÒÔ˘. ^∏ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ÔåÎÔÓÔÌ›· ‰bÓ ÂrÓ·È Î¿ÙÈ Ùe öÎÙ·ÎÙÔ Î·d ÂÚÈÔ‰ÈÎfi, àÏÏa οÙÈ Ùe ıÂÌÂÏÈá‰Â˜ ÛÙcÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd ‰bÓ àӷʤÚÂÙ·È ÛÙc ÌÂٷΛÓËÛË ‰ÔÁÌ·ÙÈÎáÓ ¬ÚˆÓ31. ¶¿ÓÙˆ˜ ηd Ôî ‰‡Ô ÙÚfiÔÈ çÚıÔÙÔÌÔÜÓ ÙeÓ ÏfiÁÔ ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ıa ϤÁ·Ì ¬ÙÈ ñ¿Ú¯ÂÈ ≤Ó·˜ ÙÚÈÏe˜ ôÍÔÓ·˜ âd Ùɘ âÊ·ÚÌÔÁɘ Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜: ·) àÔÊ˘Ác Ì›˙ÔÓÔ˜ ηÎÔÜ, ‚) Ùe ÂåÏÈÎÚÈÓb˜ Ùɘ ÌÂÙ·ÓÔ›·˜ (·éÙÔÜ Ôf ı¤ÏÂÈ Óa Á›ÓÂÈ Ì¤ÏÔ˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜), Á) Ùe ÏÉıÔ˜ ÙáÓ âÈÛÙÚÂÊfiÓÙˆÓ ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›·, ¬ˆ˜ ÏfiÁÔ˘ ì ÂÚ›ÙˆÛË 50.000 ªÂϯÈÙáÓ ∫·ıÔÏÈÎáÓ, Ôf ˙‹ÙËÛ·Ó Óa ÚÔÛ¤ÏıÔ˘Ó ÛÙcÓ \√ÚıÔ‰ÔÍ›· ηd öÁÈÓ·Ó ‰ÂÎÙÔd ÌfiÓÔ ‰Èa ÏÈ‚¤ÏÏÔ˘ ›ÛÙˆ˜. °ÂÓÈÎa ¿ÓÙˆ˜ ï 7Ô˜ ηÓfiÓ·˜ Ùɘ µã √åÎ. ™˘Ófi‰Ô˘ ηd ï 95Ô˜ Ùɘ ¶ÂÓı¤ÎÙ˘ ïÚ›˙Ô˘Ó â\ àÎÚȂᘠÙa åÛ¯‡ÔÓÙ·. h∞˜ àӷʤÚÔ˘Ì ≤Ó· Û¯ÂÙÈÎe ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· àÓÙÏÔ‡ÌÂÓÔ àe ÙcÓ â›ÛËÌË àÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· ÌÂÙ·Íf ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ηd Ùɘ ^π. ™˘Ófi‰Ô˘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰·˜, ηÙa Ùe öÙÔ˜ 1875, Ìb àÓÙÈΛÌÂÓÔ Û˘˙‹ÙËÛ˘ iÓ ıa Á›ÓÔÓÙ·È ‰ÂÎÙÔd Ôî ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎÔd ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ‰Èa ‚·Ù›ÛÌ·ÙÔ˜ j ‰Èa ̇ÚÔ˘: “∆Ô‡ÙˆÓ Ô≈Ùˆ˜ â¯fiÓÙˆÓ àfiÎÂÈÙ·È ÙFÉ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎFÉ Û˘Ó¤ÛÂÈ Ùɘ ·éÙɘ ¶·ÓÈÂÚfiÙËÙÔ˜ ηd ÙáÓ ÏÔÈáÓ Û˘ÓÔ‰ÈÎáÓ ÌÂÏáÓ ·Ú·‰¤Í·Ûı·È j Ìc Ùe ¯Ú‹Û·Ûı·È ÙFÉ ÔåÎÔÓÔÌ›÷·, mÓ Î·d ëÙ¤Ú· \∂ÎÎÏËÛ›· àe ηd â¤ÎÂÈÓ· ·åÒÓˆÓ Î·Ù¤¯ÂÈ à·ÚÂÁÎϛو˜, ÂrÁÂ, ó˜ ÁÚ¿ÊÂÈ, ì ÔåÎÔÓÔÌ›· ·≈ÙË ÚÔ·ÁÁ¤ÏÏÂÙ·È ÌÂÁ¿Ï·˜ èÊÂÏ›·˜ Ùc ·éÙfiıÈ \∂ÎÎÏËÛ›· ηd àÛÊ·Ï›˙ÂÈ ·éÙcÓ àeÓ âÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎáÓ ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ. ≠√Ù·Ó ‰b ÔÙb ‰˘ÓËıáÛÈÓ ·î ηÙa ÙfiÔ˘˜ \√Úıfi‰ÔÍÔÈ \∂ÎÎÏËÛ›·È Û˘ÓÂÏıÂÖÓ âd Ùe ·éÙfi, ÙfiÙ ÛfÓ £Âˇá ÁÂÓ‹ÛÂÙ·È ì ÔıËÙc â›ÛËÌÔ˜ 31. ∞§πµπ∑∞∆√À ∞., ^∏ ÔåÎÔÓÔÌ›· ηÙa Ùe ∫·ÓÔÓÈÎeÓ ¢›Î·ÈÔÓ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, \∞ıÉÓ·È 1949, ÛÂÏ. 21. 87
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
Û˘ÓÂÓÓfiËÛȘ ηd ÂÚd ÙÔÜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˘, ηıg˜ ηd ÂÚd ôÏψӔ (ì ñÔÁÚ¿ÌÌÈÛË ‰È΋ Ì·˜)32. \∂ÈϤÔÓ ‰bÓ Ú¤ÂÈ Óa ÏËÛÌÔÓÂÖÙ·È Ùe îÛÙÔÚÈÎa àÔ‰ÂÎÙe ÁÂÁÔÓe˜ ¬ÙÈ ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· Ûb ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍÔ â›Â‰Ô ‰bÓ ö¯ÂÈ àÔÊ·ÓıÂÖ ÂÚd Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ı¤Û˘ ÙáÓ ôÏÏˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ. µÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ηd ÔÚ¢fiÌ·ÛÙ ÛÙcÓ ï‰e ÙÔÜ ıÂÔÏÔÁÈÎÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Ìb ÙÔf˜ ëÙ¤ÚÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. ^∂Ô̤ӈ˜ Úe Ùɘ ïÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ ηd Úe Ùɘ ϋ͈˜ ÙáÓ ıÂÔÏÔÁÈÎáÓ – â›ÛËÌˆÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ, ÂúÙ ö¯ÔÓÙ·˜ ·éÙÔd ıÂÙÈÎfi, ÂúÙ àÚÓËÙÈÎe àÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ıa öÏÂÁ οÔÈÔ˜ ¬ÙÈ ÂrÓ·È ôηÈÚÔ, ôÛÎÔÔ Î·d àÓÒÚÈÌÔ Û\ ·éÙc Ùc Ê¿ÛË Óa àÔÊ·ÛÈÛıÂÖ Ì›· ïÌÔÈfiÌÔÚÊË Î·d ‰ÂÛÌ¢ÙÈÎc Ú·ÎÙÈÎc ÁÈa ¬Ï˜ Ùd˜ \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜. \∂Í·ÈÙ›·˜ ÏÔÈeÓ ÙáÓ öÓÙÔÓˆÓ àÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂˆÓ Ôf ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó âd ÙÔÜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌ›·˜ àÔÊ·Û›ÛÙËΠÓa ÌcÓ Û˘ÌÂÚÈÏËÊıÂÖ ÛÙeÓ ÙÂÏÈÎe Úe˜ Û˘˙‹ÙËÛË Î·Ù¿ÏÔÁÔ. ^øÛÙfiÛÔ, ì ¶ÚÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈÎc \∂ÈÙÚÔc âÂÍÂÚÁ¿ÛÙËΠ‰‡Ô ôÏÏ· Û¯ÂÙÈÎa ΛÌÂÓ·, âÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎa ηd ‰‡ÛÎÔÏ·, Ùa ïÔÖ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ °ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎɘ ¶·ÓÔÚıfi‰Ô͢ ¢È¿Û΄˘ Ìb Ù›ÙÏÔ “™¯¤ÛȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎeÓ ÎfiÛÌÔÓ” η› “\√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· ηd √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛȘ”. ∆ÂÏÈÎᘠÛÙcÓ ∂ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎc ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍÔ ¢È¿ÛÎÂ„Ë (\√ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ 2015) ÛÙc °ÂÓÂ‡Ë àÔÊ·Û›ÛÙËΠì Û˘Á¯ÒÓ¢ÛË ÙáÓ ‰‡Ô ·Ú·¿Óˆ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Û\ ≤Ó·, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙeÓ Ù›ÙÏÔ “™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎeÓ ÎfiÛÌÔÓ”, àÏÏa Ìb ïÚÈṲ̂Ó˜ àÏÏ·Áb˜ ÛÙe ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘. 5. ™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ìb ÙcÓ ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ΛÓËÛË h∞˜ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ì ÛÙc Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ûb Ì›· ÚÒÙË àÍÈÔÏfiÁËÛË ÙáÓ ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ ö¯ÔÓÙ·˜ ó˜ ï‰ËÁe Ùe ΛÌÂÓÔ Ôf ıa ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÂÖ ÛÙcÓ ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∞η‰ËÌ›· ∫Ú‹Ù˘. ™ÙcÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ì·˜ ·éÙc ıa ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ̛· ÛÂÈÚa âÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ìb ΛÓËÙÚÔ ÙeÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Ì·˜ âd Ùɘ âÓ Á¤ÓÂÈ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ñ¿Ú¯Ô˘Û·˜ ηٿÛÙ·Û˘: 1. ∆e ÚáÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi, Ìb ÌÔÚÊc âÚˆÙ‹Ì·ÙÔ˜, ö¯ÂÈ Óa οÓÂÈ Ìb Ùe “ÁÈ·Ù› ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙÔf˜ ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔf˜ ‰È·Ïfi32. £∂√∆√∫∞ ª., ¡ÔÌÔÏÔÁ›· √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘, ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏȘ 1879, ÛÂÏ. 70. 88
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
ÁÔ˘˜ ηd ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÛÙcÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË;”33. ∆e âÚÒÙËÌ· ·éÙe Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ìb ÙcÓ ú‰È· ÙcÓ ·éÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, ¬ˆ˜ ôÏψÛÙ àÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÛÙcÓ ÚÒÙË ÎÈfiÏ·˜ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ ÙÔÜ Û¯ÂÙÈÎÔÜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ûb Û˘Ó‰˘·ÛÌe Ìb Ùe ᘠàÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·d ‚ϤÂÈ ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. ∫·d âÓá ¬ÏÔÈ Ôî \√Úıfi‰ÔÍÔÈ Û˘ÌʈÓÔÜÌ âd ÙáÓ ‚·ÛÈÎáÓ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎáÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎáÓ, Ôf ì ≤ÙÂÚË âÎÎÏËÛ›· çÊ›ÏÂÈ Óa ö¯ÂÈ, ‰bÓ Û˘ÌʈÓÔÜÌ óÛÙfiÛÔ ÛÙd˜ Ú·ÎÙÈÎb˜ Û˘Ó¤ÂȘ Ôf àÔÚÚ¤Ô˘Ó àe ·éÙc Ùc Û˘Ìʈӛ·. ∆e η›ÚÈÔ ÏÔÈeÓ âÚÒÙËÌ·, ÛÙe ïÔÖÔ Î·Ïԇ̷ÛÙ ó˜ \√Úıfi‰ÔÍÔÈ Óa ‰ÒÛÔ˘Ì à¿ÓÙËÛË, âÌÂÖ˜ ηd ù¯È ôÏÏÔÈ, ÂrÓ·È Ùe ëÍɘ: ñ¿Ú¯ÂÈ ¯áÚÔ˜ Û\ âÌĘ, ÁÈa Óa ‰Â¯ÙÔÜÌ ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜, ù¯È ¬ˆ˜ âÌÂÖ˜ ıa ÙÔf˜ ı¤Ï·Ì Óa ÂrÓ·È, àÏÏa ¬ˆ˜ ·éÙÔd ı¤ÏÔ˘Ó âχıÂÚ· Óa ·éÙÔÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È; ^∂Ô̤ӈ˜ Ùe âÚÒÙËÌ· ‰bÓ ö¯ÂÈ Óa οÓÂÈ ÙfiÛÔ Ìb ÙcÓ öÓÓÔÈ· ÙÔÜ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎÔÜ ¯ÒÚÔ˘, ¬ÛÔ ÙÔÜ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎÔÜ ÙÚfiÔ˘. ¢ËÏ·‰c Ìb ôÏÏ· ÏfiÁÈ· ᘠàÔ‰¤¯ÔÌ·È Î·d ᘠàÓ·ÁÓˆÚ›˙ˆ ÙeÓ Ìc \√Úıfi‰ÔÍÔ ÃÚÈÛÙÈ·Ófi34; 2. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÂÚd ëÓe˜ âÍfi¯ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔÜ, Âé·›ÛıËÙÔ˘, àÏÏa ηd ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰‡ÛÎÔÏÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ìb âÈÙ·ÎÙÈÎa âÚˆÙ‹Ì·Ù·, ¬ˆ˜ ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚË á˜ ÂrÓ·È ‰˘Ó·ÙeÓ Óa ÌÈÏÄÌÂ, ¯ˆÚd˜ Óa àÓÙÈÊ¿ÛÎÔ˘ÌÂ, ÂÚd ÔÏÏáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·d ·Ú¿ÏÏËÏ· ÁÈa ª›·, ^∞Á›·, ∫·ıÔÏÈÎc ηd \∞ÔÛÙÔÏÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›· ÙcÓ ïÔ›· ÙcÓ Ù·˘Ù›˙Ô˘Ì Ìb ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË; ª‹ˆ˜ ηÙ\ ·éÙeÓ ÙeÓ ÙÚfiÔ ıˆÚÔÜÌ ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ó˜ Ì›· ôÏÏË \∂ÎÎÏËÛ›·, j ^√ÌÔÏÔÁ›·, ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ôÏÏˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ j ^√ÌÔÏÔÁÈáÓ35; ≠√Ù·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂÖÙ·È ÁÈa ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ ï ¬ÚÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂÖÙ·È ó˜ terminus technicus, j ùÓÙˆ˜ ñ¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈ· âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎc ñfiÛÙ·ÛË Î·d àÓ·ÁÓÒÚÈÛË ›Ûˆ àe Ùc ¯Ú‹ÛË ·éÙ‹; ™b ÙÂÏÈÎc àÓ¿Ï˘ÛË ñ¿Ú¯ÂÈ ¯áÚÔ˜ ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁ›·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó\ àÔ‰Â-
33. ª¶∞´ƒ∞Ã∆∞ƒ∏ ∞., ^∏ âȉ›ˆÍË Ùɘ Û˘Ó‡·Ú͢. √åÎÔ˘Ì¤ÓË – √åÎÔÏÔÁ›· – √åÎÔÓÔÌ›·, âΉ. ™Ù·ÌÔ‡ÏË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2015, ÛÂÏ. 27-72. 34. µÏ. Û¯. ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎe ∂é¯ÔÏfiÁÈÔ àÚÈıÌ. 213, Έ‰. Coislin, \∂ıÓÈÎc µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ¶·ÚÈÛ›ˆÓ (Ìb ìÌÂÚÔÌËÓ›· 1027), ÛÙe J. COAR, Rituale Greacorum, Venetiis 1730, ÛÂÏ. 694-695. ™Ùe ·Ú·¿Óˆ ÏÔÈeÓ Âé¯ÔÏfiÁÈÔ Á›ÓÂÙ·È ì ëÍɘ ‰È¿ÎÚÈÛË: ·) ÌÈÎÚÔd ·îÚÂÙÈÎÔd j ëÙÂÚfi‰ÔÍÔÈ - ‰ÂÎÙÔd ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ‰Èa ÙÔÜ êÁ›Ô˘ ̇ÚÔ˘, ‚) Ôî Û¯ÈÛÌ·ÙÈÎÔ› - ‰ÂÎÙÔd ‰Èa ÏÈ‚¤ÏÏÔ˘ ›ÛÙˆ˜, Á) ëÙÂÚfiıÚËÛÎÔÈ j ÌÂÁ¿ÏÔÈ ·îÚÂÙÈÎÔ› - ‰ÂÎÙÔd ‰Èa ‚·Ù›ÛÌ·ÙÔ˜. 35. ∆™√ª¶∞¡π¢∏ ™∆., ^∏ Û˘Ì‚ÔÏc Ùɘ \√Úıfi‰Ô͢ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd £ÂÔÏÔÁ›·˜ ÛÙe ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, âΉ. ¶Ô˘ÚÓ·ÚĘ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2008, ÛÂÏ. 215. 89
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
¯ÙÔÜÌ ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔf˜ j ù¯È36; ∫·d iÓ Ó·›, ÔÈÔ‡˜; ¶ÔÈa ıa ÂrÓ·È Ùa ÙÂÏÈÎa ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ‚¿ÛÂÈ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ οÔÈÔ˘˜ ı\ àԉ¯ÙÔÜÌ ηd οÔÈÔ˘˜ ı\ àÔÚÚ›„Ô˘ÌÂ; ¶ÔÈa ÂrÓ·È ì âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎc àÚ¯‹, ì ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ηd ì ÚÔÔÙÈÎc ¿Óˆ ÛÙcÓ ïÔ›· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ì ÙeÓ ıÂÔÏÔÁÈÎe ‰È¿ÏÔÁÔ Ìb Ùd˜ ôÏϘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎb˜ \∂ÎÎÏËۛ˜ ηd ^√ÌÔÏÔÁ›Â˜37; ªb ôÏÏ· ÏfiÁÈ· ñ¿Ú¯ÂÈ Ì›· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎc Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· âÎÙe˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰ÔÍ›·˜, ÁÈa ÙcÓ ïÔ›· âÌÂÖ˜ Ôî \√Úıfi‰ÔÍÔÈ Ú¤ÂÈ Óa ¿ÚÔ˘Ì ̛· ı¤ÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË38. ∆e ú‰ÈÔ Ú¿ÁÌ· ÌÔÚÔÜÌ Óa Ùe ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ì ηd Ìb ÙcÓ ëÍɘ ÌÔÚÊ‹: ÔÈe˜ âÈÙ¤ÏÔ˘˜ ÂrÓ·È ï âÓ ÃÚÈÛÙˇá à‰ÂÏÊfi˜ ÌÔ˘39; °Èa Óa ‰ÔÜÌ ٛ àӷʤÚÂÙ·È ÛÙe ΛÌÂÓÔ: 3. £∂™∏ ∞ (·Ú. 1): “^∏ \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· ÔsÛ· ì ª›·, ^∞Á›·, ∫·ıÔÏÈÎc ηd \∞ÔÛÙÔÏÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›·, âÓ ÙFÉ ‚·ı›÷· âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎFÉ ·éÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›÷· ·éÙɘ ÈÛÙ‡ÂÈ àÎÚ·‰¿ÓÙˆ˜ ¬ÙÈ Î·Ù¤¯ÂÈ Î˘Ú›·Ó ı¤ÛÈÓ Âå˜ ÙcÓ ñfiıÂÛÈÓ Ùɘ ÚÔˆı‹Ûˆ˜ Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜ ÙáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ âÓÙe˜ ÙÔÜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘”. £∂™∏ µ (·Ú. 6): “^∏ \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· àÓ·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙcÓ îÛÙÔÚÈÎcÓ ≈·ÚÍÈÓ ôÏÏˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·d ^√ÌÔÏÔÁÈáÓ Ìc ÂéÚÈÛÎÔÌ¤ÓˆÓ âÓ ÎÔÈÓˆÓ›÷· ÌÂÙ\ ·éÙɘ, àÏÏa ηd ÈÛÙ‡ÂÈ ¬ÙÈ ·î Úe˜ Ù·‡Ù·˜ Û¯¤ÛÂȘ ·éÙɘ Ú¤ÂÈ Óa ÛÙËÚ›˙ˆÓÙ·È âd Ùɘ ñ\ ·éÙáÓ ¬ÛÔÓ öÓÂÛÙÈ Ù·¯˘Ù¤Ú·˜ ηd àÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈΈ٤ڷ˜ àÔÛ·ÊËÓ›Ûˆ˜ ÙÔÜ ¬ÏÔ˘ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎÔÜ ı¤Ì·ÙÔ˜ ηd å‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ Ùɘ ÁÂÓÈΈ٤ڷ˜ ·Ú\ ·éÙ·Ö˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÂÚd Ì˘ÛÙËÚ›ˆÓ, ¯¿ÚÈÙÔ˜, îÂÚˆÛ‡Ó˘ ηd àÔÛÙÔÏÈÎɘ ‰È·‰Ô¯É˜”40. 4. ∂ƒø∆∏ª∞ ∞: ∆› ÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ ì \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· àÓ·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙcÓ îÛÙÔÚÈÎcÓ ≈·ÚÍÈÓ ôÏÏˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·d ^√ÌÔÏÔÁÈáÓ Ìc ÂñÚÈÛÎÔÌ¤ÓˆÓ âÓ ÎÔÈÓˆÓ›÷· ÌÂÙ\ ·éÙɘ;
36. TANNER M., “The significance of the Special Commission”, ÛÙe Grace in Ambudance, Orthodox Reflections on the Way to Porto Alegre, öΉ. WCC, Geneva 2004, ÛÂÏ. 117. 37. TSETSIS G., “The Bilateral Dialogues of the Orthodox Church – Problems arising from theReception of their Agreed Statements”, ÛÙe Orthodoxes Forum, vol. 2 (1995), ÛÂÏ. 231-241. 38. ª∏∆ƒ√¶√§π∆∏ ªÀƒø¡ ÃÀ™√™∆√ª√À, \√Úıfi‰ÔÍÔÈ ∫·Ùfi„ÂȘ, ÙfiÌ. °ã, âΉ. ∆¤ÚÙÈÔ˜, ∫·ÙÂÚ›ÓË 1991. 39. µÏ., §ÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎc ¢È·ÎÔÓ›· - ^∏ ÎÔÈÓˆÓÈÎc àÔÛÙÔÏc Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÛÙe Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÎfiÛÌÔ, öΉ. \√Úıfi‰ÔÍË \∞η‰ËÌ›· ∫Ú‹Ù˘, ÷ÓÈa 1981, ÛÂÏ. 76. 40. µÏ., “™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎeÓ ÎfiÛÌÔÓ”, ÛÂÏ. 1-2. 90
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
∞¶∞¡∆∏™∏: ^∏ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· àÔÙÂÏÂÖ, Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe ΛÌÂÓÔ, ÙeÓ ÊÔÚ¤· Ùɘ ª›·˜, ^∞Á›·˜, ∫·ıÔÏÈÎɘ ηd \∞ÔÛÙÔÏÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ àÓ·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙcÓ îÛÙÔÚÈÎc ≈·ÚÍË ÙáÓ ôÏψÓ41. ∆› ÛËÌ·›ÓÂÈ ·éÙfi; ^∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË àÓ·ÁÓÒÚÈÛË ‰bÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÔûÙ àÔ‰Ô¯‹, ÔûÙ âȂ‚·›ˆÛË Ùɘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙáÓ ôÏÏˆÓ âΠ̤ÚÔ˘˜ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ (‚Ϥ Ùe ΛÌÂÓÔ ÙÔÜ ∆ÔÚfiÓÙÔ 1950 ηd ÙcÓ àÚ¯c Ùɘ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎɘ Ôé‰ÂÙÂÚfiÙËÙ·˜, ¬ˆ˜ ϤÁÂÙ·È, Ôf âÈÎÚ¿ÙËÛ öÎÙÔÙÂ)42. \∞Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ ‰bÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÂÖÙ·È Ï¤ÔÓ Îϛ̷ fiψÛ˘ ηd â¯ıÚÈÎɘ öÓÙ·Û˘ ÛÙc ÌÂٷ͇ Ì·˜ Û¯¤ÛË, âÓá ÛÙeÓ ‰È¿ÏÔÁÔ Ôf Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔÜÌ ÂúÌ·ÛÙ åÛfiÙÈÌÔÈ (·Ú. 18). \πÛfiÙÈÌÔÈ ù¯È öÓ·ÓÙÈ Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜, àÏÏa öÓ·ÓÙÈ ÙÔÜ ÙÚfiÔ˘ Ôf ‰È·ÏÂÁfiÌ·ÛÙÂ. ^∏ åÛÔÙÈÌ›· ÛÙcÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·éÙc ÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ ó˜ ôÓıÚˆÔÈ, ¬ˆ˜ ¬ÏÔÈ ÂúÌ·ÛÙÂ, ö¯Ô˘Ì ÙcÓ ú‰È· ‰ÂÎÙÈÎfiÙËÙ· öÓ·ÓÙÈ Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜, ù¯È ηÙÔ¯c Ùɘ ú‰È·˜ àÏ‹ıÂÈ·˜43. \∞Ó·ÁÓÒÚÈÛË â›Û˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ı¤ÏËÛË Î·d ‰È¿ıÂÛË ÁÈa Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ηٷÓfiËÛË Î·d ‰È¿Ï·ÛË Ùɘ âÛ¯·ÙÔÏÔÁÈÎɘ àÓÙ›Ï˄˘ ÙáÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, œÛÙ ÛÙc ‰˘Ó·ÌÈÎc ·éÙc ΛÓËÛË Óa Û˘Ó·ÓÙ‹-
41. ¶Ú‚Ï., SABEV TH. (ed.), The Sofia Consultation – Orthodox Involvement in the World Council of Churches, öΉ. WCC, Geneva 1982, ÛÂÏ. 69: “Acceptance by the WCC of the funtamental principle that the Orthodox Church is not the same as its other member churches and that the local Orthodox Churches cannot be considered and treated simply as ‘ecclesiastical bodies’ ...it does so not as one of the ‘confessional families’ of contemporary Christianity, but as the principal tradition of the One Church”. 42. \∂Π̤ÚÔ˘˜ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ – ÌÂÏáÓ ÙÔÜ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ñÉÚÍ öÓÙÔÓË àÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ ∑ã °ÂÓÈÎɘ ™˘ÓÂχۈ˜ ÙÔÜ ¶.™.∂. Ùe 1991 ÛÙcÓ ∫·Ì¤ÚÚ· Ûb Ì›· âӉ¯fiÌÂÓË àÏÏ·Ác Ùɘ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎɘ ‚¿Ûˆ˜ ÙÔÜ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘, Ôf ‰È·Ù˘ÒıËΠÛÙe ∆ÔÚfiÓÙÔ (1950). \∞ӷʤÚÂÙ·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙcÓ ‰‹ÏˆÛË ÙáÓ \√ÚıÔ‰fi͈Ó: “√î \√Úıfi‰ÔÍÔÈ ‰È·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ¬ÙÈ Ùe ¶™∂ àÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È âÎ Ùɘ ¢ËÏÒÛˆ˜ ÙÔÜ ∆ÔÚfiÓÙÔ Ì¤Ûˇˆ óÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·d ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈáÓ ÙÔ˘. ¢È\ ìÌĘ, ì ¢‹ÏˆÛȘ ÙÔÜ ∆ÔÚfiÓÙÔ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ó˜ íÓ ÔéÛÈ·ÛÙÈÎeÓ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔÓ ‰Èa ÙcÓ Û˘ÌÌÂÙÔ¯cÓ ìÌáÓ ó˜ ̤ÏÔ˘˜ Âå˜ Ùe ¶™∂. ¶ÄÛ· âӉ¯fiÌÂÓË àÓ·ıÂÒÚËÛȘ Ùɘ ¢ËÏÒÛˆ˜ ÙÔÜ ∆ÔÚfiÓÙÔ ñe Ùe ÊᘠÙɘ âÌÂÈÚ›·˜ ÙáÓ ÙÂÛÛ·Ú¿ÎÔÓÙ· âÙáÓ Âå˜ ÙcÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎcÓ ∫›ÓËÛÈÓ, ‰¤ÔÓ ¬ˆ˜ Ìc ñÔÓÔ̇ÛË Ùe ‚·ÛÈÎeÓ ÙÔÜÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔÓ j öÏıË Âå˜ àÓÙ›ıÂÛÈÓ Úe˜ ·éÙfi”. µÏ., ^∏ ∑ã °ÂÓÈÎc ™˘Ó¤Ï¢ÛË ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ - ÃÚÔÓÈÎfi, ∫›ÌÂÓ·, \∞ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ, âΉ. ∆¤ÚÙÈÔ˜, ∫·ÙÂÚ›ÓË 1992, ÛÂÏ. 98-99. ¶Ú‚Ï., “The Church, the Churches and the World Council of Churches”, ÛÙeÓ Û˘ÏÏÔÁÈÎe ÙfiÌÔ The Ecumenical Movement – An Anthology of Key texts and Voices, öΉ. WCC, Geneva 2002, ÛÂÏ. 463-469. ¶Ú‚Ï., W. A. VISSER T’ HOOFT, The Genesis and Formation of the World Counicl of Churches, öΉ. WCC, Geneva 1982, ÛÂÏ. 70-85. 43. ≠√. ·Ú., ∆™√ª¶∞¡π¢∏ ™∆., ^∏ Û˘Ì‚ÔÏc Ùɘ \√Úıfi‰Ô͢ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd £ÂÔÏÔÁ›·˜ ÛÙe ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ÛÂÏ. 217. 91
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
Ûˆ ÙeÓ ôÏÏÔÓ. \∞Ó·ÁÓÒÚÈÛË ‰bÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ àÊ·ÓÈÛÌfi˜, Û˘ÁÎÂÚ·ÛÌfi˜, Û˘Á¯ÒÓ¢ÛË j àÊÔÌÔ›ˆÛË ÙÔÜ ëÓe˜ àe ÙeÓ ôÏÏÔÓ. 5. ≠∂Ó· ôÏÏÔ ÛÙÔȯÂÖÔ, Ôf ÌÔÚÂÖ Î¿ÔÈÔ˜ Ó\ àÓÙÏ‹ÛÂÈ àe ÙÔf˜ ‰ÈÌÂÚÂÖ˜ â›ÛËÌÔ˘˜ ıÂÔÏÔÁÈÎÔf˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜, Ôf ‰ÈÂÍ¿ÁÂÈ ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›·, ¿ÓÙÔÙ Ûb Û¯¤ÛË Ìb Ùe ΛÌÂÓÔ, ÂrÓ·È Î·Ù·Ú¯cÓ ì àÌÔÈ‚·›· ÁÓˆÚÈÌ›·. ªÂÙa àe ÔÏÏÔf˜ ·åáÓ˜ àÎÈÓËÛ›·˜ ηd Ìc ôÛÎËÛ˘ ıÂÔÏÔÁÈÎÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ÌÂÙ·Íf \∞Ó·ÙÔÏɘ ηd ¢‡Û˘, ì ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎc ¢‡ÛË ö¯ÂÈ Ùc ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Óa ÏËÚÔÊÔÚËıÂÖ ÁÈa ÙcÓ àÔÛÙÔÏÈÎÔ·Ú¿‰ÔÙË ›ÛÙË Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, Ôf ‰È·Ù‹ÚËÛÂ Ì¤Ûˇˆ Ùɘ Ï·ÙÚ›·˜, Ùɘ Ì˘ÛÙËÚÈ·Îɘ ˙ˆÉ˜ ηd Ùɘ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎɘ Ù˘ àÎÚ›‚ÂÈ·˜ ηd âÌÂÖ˜, ó˜ \√Úıfi‰ÔÍÔÈ, Óa ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì ÙÔf˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔf˜ Ùɘ ¢‡Û˘, ù¯È ̤۷ àe âÁ¯ÂÈÚ›‰È· ηd ôÚıÚ·, àÏÏa ̤۷ àe ÙcÓ ú‰È· ÙcÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. 6. \∂ÈϤÔÓ ÎÚ›ÓÂÙ·È âÎ ÙáÓ zÓ ÔéÎ ôÓ¢ âȂ‚ÏË̤ÓË ì ÍÂοı·ÚË ‰È·Ù‡ˆÛË Ùɘ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎɘ àگɘ, Ùɘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ ηd Ùɘ ÚÔÔÙÈÎɘ ‚¿ÛÂÈ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ÚÔ¯ˆÚÄ ÛÙc ‰ÈÂÍ·ÁˆÁc ÙáÓ ıÂÔÏÔÁÈÎáÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ Ìb ÙÔf˜ ëÙ¤ÚÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜, œÛÙ Ó\ àÔÊ¢¯ıÂÖ Î¿ı Âr‰Ô˜ ·ÚÂÍ‹ÁËÛ˘ ηd ï ôÏÏÔ˜ àe ≤ÙÂÚÔ˜ Óa Á›ÓÂÈ ëÙ·ÖÚÔ˜ ÛÙc Ì·ÚÙ˘ÚÈÎc ÔÚ›· Úe˜ ÙcÓ ≤ÓˆÛË. °È\ ·éÙe ÙeÓ ÏfiÁÔ ïÚ›˙ÂÙ·È Ìb Û·Ê‹ÓÂÈ· ÛÙe â›ÛËÌÔ Î›ÌÂÓÔ ¬ÙÈ Ôî ıÂÔÏÔÁÈÎÔd ‰È¿ÏÔÁÔÈ Á›ÓÔÓÙ·È âd ÙFÉ ‚¿ÛÂÈ Ùɘ ›ÛÙˆ˜ ηd Ùɘ ·Ú·‰fiÛˆ˜ Ùɘ àÚ¯·›·˜ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÙáÓ ëÙa √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎáÓ ™˘Ófi‰ˆÓ Ùɘ à‰È·ÈÚ¤ÙÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. \∂›Û˘ ì ‚¿ÛË Ùɘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì·˜ Ûb ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎe â›Â‰Ô Ìb ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔf˜ ıÂÛÌÔf˜ ηd ÊÔÚÂÖ˜ ÂrÓ·È ì ›ÛÙË ÛÙeÓ ÃÚÈÛÙe ó˜ £Âe ηd ™ˆÙÉÚ·, ì àfi‰ÔÛË Ùɘ ‰fi͢ ÛÙeÓ ∆ÚÈ·‰ÈÎe £Âe ηd ì ÌÔÓ·‰ÈÎfiÙËÙ· ÛÙcÓ ·éıÂÓÙ›· Ùɘ ^∞Á›·˜ °Ú·Êɘ ó˜ ÏfiÁÔ˘ ÙÔÜ £ÂÔÜ. 7. ∂ƒø∆∏ª∞ µ (·Ú. 18): ªÔÚÂÖ ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· Óa àԉ¯ÙÂÖ Î¿ÔÈ· ÌÔÚÊc ‰ÈÔÌÔÏÔÁÈ·Îɘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁɘ j ÙcÓ àÚ¯c ÙÔÜ intercommunion ó˜ ÙÚfiÔ ëÓfiÙËÙ·˜; ∞¶∞¡∆∏™∏: ^∏ àÚ¯c ÙÔÜ intercommunion, j àÏÏÈᘠì àÓÔȯÙc ÙÚ¿Â˙·, Ôf ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È àe ïÚÈṲ̂Ó˜ ¶ÚÔÙÂÛÙ·ÓÙÈÎb˜ \∂ÎÎÏËۛ˜ ó˜ ÙÚfiÔ˜ ηd ̤ıÔ‰Ô˜, Ôf ıa ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙcÓ ≤ÓˆÛË ‚·ÛÈṲ̂ÓË ÛÙcÓ àÚ¯c ¬ÙÈ, ì ÙÚ¿Â˙· ‰bÓ ÂrÓ·È ‰È΋ Ì·˜, àÏÏa ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘ ηd Û˘ÓÂᘠıa öÚ Óa ÂrÓ·È àÓÔȯÙc Úe˜ ¬ÏÔ˘˜, ‰bÓ ÌÔÚÂÖ Óa Á›ÓÂÈ àÔ‰ÂÎÙc ÔÙb àe ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›·. ∆e âȯ›ÚËÌ· ·éÙe ‰bÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ ¬ÙÈ ï ïÔÈÔÛ‰‹ÔÙ ηd à‰È·ÎÚ›Ùˆ˜ ÌÔÚÂÖ Óa ÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙcÓ ÙÚ¿Â˙· ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘. ^∏ £Â›· ∂鯷ÚÈÛÙ›· à¢ı‡ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙcÓ ‚·ÙÈṲ̂ÓË Î·d Ì˘ÛÙËÚÈ·Îᘠ92
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
˙áÛ· ÎÔÈÓfiÙËÙ·, âÓá ï ηÚe˜ Ùɘ Â鯷ÚÈÛÙÈ·Îɘ ˙ˆÉ˜ à¢ı‡ÓÂÙ·È Ûb ¬ÏÔ ÙeÓ ÎfiÛÌÔ. ^∏ £Â›· ∂鯷ÚÈÛÙ›· ÚÔÛʤÚÂÙ·È à\ ¬ÏË ÙcÓ ÎÙ›ÛË, àÏÏa ÌfiÓÔ Ùa ̤ÏË ÙÔÜ ™ÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘, Ùa ïÔÖ· ÂrÓ·È âÓۈ̷و̤ӷ Û\ ·éÙe ‰Èa ÙÔÜ ‚·Ù›ÛÌ·ÙÔ˜, ÙÔÜ ¯Ú›ÛÌ·ÙÔ˜ ηd ‰Èa Ùɘ âÓ Á¤ÓÂÈ Ì˘ÛÙËÚÈ·Îɘ ˙ˆÉ˜ âÓ ÃÚÈÛÙˇá, ÌÔÚÔÜÓ Óa ÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙa Ì˘ÛÙ‹ÚÈ·. ^øÛÙfiÛÔ, Ûb ÙÂÏÈÎc àÓ¿Ï˘ÛË Î·ÓÂd˜ ‰bÓ ÌÂÙ¤¯ÂÈ àÍ›ˆ˜, âÓá ï ÃÚÈÛÙe˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ï ÌfiÓÔ˜ ∫ÚÈÙc˜ ÙÔÜ ÎfiÛÌÔ˘44. ∆c ̤ıÔ‰Ô ÏÔÈeÓ Ùɘ ‰È·-ÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ùe ÏÂÁfiÌÂÓÔ intercommunion, Ú¤ÂÈ Óa Ùe àÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ ù¯È ó˜ ·åÙ›· Ùɘ àÏÏ·Áɘ ÙÔÜ ÎfiÛÌÔ˘, àÏÏa ó˜ àÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ùɘ ÌÂÙ·ÌfiÚʈÛ˘ ÙÔÜ ÎfiÛÌÔ˘, ÏfiÁˆ Ùɘ Â鯷ÚÈÛÙ›·˜, Ùɘ Ì·ÚÙ˘Ú›·˜ ηd Ùɘ ‰È·ÎÔÓ›·˜ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜45. 8. ∂ƒø∆∏ª∞ ° (·Ú. 6 & 11): °È·Ù› ÂrÓ·È àÓ·ÁηÖÔ˜ ï ‰È·-¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎe˜ ηd ï ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Ôf ‰ÈÂÍ¿ÁÂÈ ì \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›·; ∞¶∞¡∆∏™∏: ^∏ \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· Ì¤Ûˇˆ ÙáÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ ÚÔÛʤÚÂÈ çÊÂÈÏÂÙÈÎc Ì·ÚÙ˘Ú›· ÛÙÔf˜ ëÙÂÚfi‰ÔÍÔ˘˜ ÁÈa Ùc ÛËÌ·Û›· ηd Ùc Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË Ùɘ Âéı‡Ó˘ ÁÈa Ùc ‰È·›ÚÂÛË ÙÔÜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔÜ, Ôf ö¯ÂÈ ó˜ àÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙcÓ Û˘Ó¯È˙fiÌÂÓË àÔͤӈÛË Î·d ÙcÓ ïÌÔÏÔÁÈ·Îc Û‡Á¯˘ÛË. \∂Óá ·Ú¿ÏÏËÏ· ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ùa ̤ÁÈÛÙ· ÛÙeÓ ÙÂÚÌ·ÙÈÛÌe Ùɘ ÚÔ·Á¿Ó‰·˜ ηd ÙÔÜ ÚÔÛËÏ˘ÙÈÛÌÔÜ. ™ÎÔe˜ ÙÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ‰bÓ ÂrÓ·È ì ‰È·ÌfiÚʈÛË ÌÈĘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ¯ˆÚd˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ, οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ÂrÓ·È ÔéÙÔÈÎfi, àÏÏa ì Á¤ÓÓËÛË ÌÈĘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ì ïÔ›· ıa ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ‰Èa ÙÔÜ £ÂÔÜ ÙcÓ Î·Ù·ÏÏ·Á‹46. h∞Ó ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ·‡ÛÂÈ, ·Úa Ùa ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ηd Ùd˜ ‰˘Û¯¤ÚÂȘ Ôf ö¯ÂÈ, ÙfiÙ ı\ àÚ¯›ÛÔ˘Ì ó˜ \∂ÎÎÏËۛ˜ Óa ÙÚ¤ÊÔ˘Ì àÛ˘Ó›‰ËÙ· Ùc ÌÈÛ·ÏÏÔ‰ÔÍ›·47, ÙeÓ Ê·Ó·ÙÈÛÌfi, ÙeÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎe ÊÔÓÙ·ÌÂÓÙ·ÏÈÛÌfi48, ÙcÓ âÁˆÎÂÓÙÚÈÎfiÙËÙ·, ÙcÓ à‰È·ÊÔÚ›· ÁÈa ÙeÓ ÏËÛ›ÔÓ Î·d âÓ Ù¤ÏÂÈ ÙcÓ à‰È·ÊÔÚ›· ÁÈa ÙcÓ âÛ¯·ÙÔÏÔÁÈÎc àÓ·Á¤ÓÓËÛË ÙáÓ ¿ÓÙˆÓ. \∞ӷʤÚÂ44. BRIA I. (ed.), Go forth in Peace – Orthodox Perspectives on Mission, öΉ. WCC, Geneva 1986, ÛÂÏ. 70-72. 45. µ∞™π§∂π∞¢∏ ¶. (âÈÌ.), \√Úıfi‰ÔÍË £ÂÔÏÔÁ›· ηd √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ ¢È¿ÏÔÁÔ˜, âΉ. \∞ÔÛÙÔÏÈÎc ¢È·ÎÔÓ›·, \∞ı‹Ó· 2005, ÛÂÏ. 102. 46. BAIRACTARIS A., “Ecumenical Dialogue: A Necessity of our era and the inner source of the renewal”, ÛÙe The Ecumenical Review, vol. 62.3 (2010), ÛÂÏ. 302-307. \∂‰á ‚Ï. ÛÂÏ. 303. 47. ¶∂∆ƒ√À π., ¶ÔÏ˘ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfiÙËÙ· ηd £ÚËÛ΢ÙÈÎc \∂Ï¢ıÂÚ›·, âΉ. µ¿ÓÈ·˜, 2005, ÛÂÏ. 103-125. 48. ª¶∞´ƒ∞Ã∆∞ƒ∏ ∞., £ÂÔÏÔÁ›· ηd £ÚËÛ΢ÙÈÎe˜ ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÌe˜ Ûb ≤Ó· Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÎfiÛÌÔ, âΉ. ™Ù·ÌÔ‡ÏË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2015, ÛÂÏ. 45-51. ¶Ú‚Ï., π. ª. ¢∏ª∏∆ƒπ∞¢√™ – ∞∫∞¢∏ªÿ∞ £∂√§√°π∫á¡ ™¶√À¢á¡, \πÛÏaÌ Î·d ºÔÓÙ·ÌÂÓÙ·ÏÈÛÌe˜, \√ÚıÔ‰ÔÍ›· ηd ¶·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛË, âΉ. òπÓ‰ÈÎÙÔ˜, \∞ı‹Ó· 2006. 93
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
Ù·È ÛÙe Ì‹Ó˘Ì· ÙáÓ ¶ÚÔηıËÌ¤ÓˆÓ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ÛÙd˜ 9 ª·ÚÙ›Ô˘ 2014: “\∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÌÂÓ ¬ÙÈ ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Ù˘Á¯¿ÓÂÈ ¿ÓÙÔÙ ηÏÏ›ÙÂÚÔ˜ Ùɘ Û˘ÁÎÚÔ‡Ûˆ˜. ^∏ àÔ¯ÒÚËÛȘ ηd ì àÔÌfiÓˆÛȘ Ô鉤ÔÙ àÔÙÂÏÔÜÓ âÈÏÔÁ‹Ó. \∂·Ó·‚‚·ÈÔÜÌÂÓ ÙcÓ ñÔ¯Ú¤ˆÛ›Ó Ì·˜ Óa ‰È·ÏÂÁÒÌÂı· Úe˜ ÙeÓ ôÏÏÔÓ, ÌÂÙa ÙáÓ ôÏÏˆÓ àÓıÚÒˆÓ, ÌÂÙa ÙáÓ ôÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌáÓ, ¬ˆ˜ ηd ÌÂÙa ÙáÓ ôÏÏˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓáÓ Î·d ÙáÓ àÓıÚÒˆÓ ôÏÏˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎáÓ ÂÔÈı‹ÛˆӔ. 9. ^√ ıÂÔÏÔÁÈÎe˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‚ÔËıÄ ÙÔf˜ ıÂÔÏfiÁÔ˘˜ Óa àӷχÛÔ˘Ó, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ Ùd˜ ËÁ¤˜, ηχÙÂÚ· Ùd˜ îÛÙÔÚÈÎb˜ Û˘ÓıÉΘ, ¬Ô˘ öÏ·‚ ¯ÒÚ· Ùe ïÚÈÛÙÈÎe Û¯›ÛÌ· ÌÂÙ·Íf àÓ·ÙÔÏɘ – ‰‡Û˘, œÛÙ Óa Á›ÓÔ˘Ó Î·Ù·ÓÔËÙb˜ Ìb „˘¯Ú·ÈÌ›· Ôî ÔÈΛϘ ıÂÔÏÔÁÈÎb˜ Ù¿ÛÂȘ Ôf àÓ·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙeÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌe ÛÙa ‰È¿ÊÔÚ· ıÂÔÏÔÁÈο - ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îa ΤÓÙÚ·, àÏÏa ηd Û˘Ó¿Ì· Óa ‰ÔÜÌ Ìb ÎÚÈÙÈÎc Ì·ÙÈa Ùd˜ Û˘Ó¤ÂȘ Ôf ÚԤ΢„·Ó âÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔÜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔÜ àÔÌÔÓˆÙÈÛÌÔÜ Î·d Ùɘ „˘¯ÔÏÔÁÈÎɘ àÔͤӈÛ˘ ÙÔÜ ëÓe˜ àe ÙeÓ ôÏÏÔÓ, ö¯ÔÓÙ·˜ àÚÓËÙÈÎc ÚԉȿıÂÛË Î·d ÓÂÜÌ· η¯˘Ô„›·˜ ï ≤Ó·˜ ÁÈa ÙeÓ ôÏÏÔÓ. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙÂÚÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ì ·úÛıËÛË Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ·éÙ¿ÚÎÂÈ·˜, ì ÂûÎÔÏË Î·Ù·‰›ÎË ÙÔÜ ôÏÏÔ˘ âÍ·ÈÙ›·˜ Ùɘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ¯ˆÚd˜ àÓ¿Ï˘ÛË ÙáÓ ÚˆÙÔÁÂÓáÓ îÛÙÔÚÈÎáÓ ·åÙÈáÓ, ì Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ·éÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›·˜ ¬ÙÈ ì ηıÂÌ›· \∂ÎÎÏËÛ›· àÔÙÂÏÂÖ ÙcÓ ò√ÓÙˆ˜ \∂ÎÎÏËÛ›·49 ηd Ì›· ÛÂÈÚa àe ôÏÏ· ı¤Ì·Ù· Ùa ïÔÖ· àÔÙÂÏÔÜÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎa âÌfi‰È· ÛÙc ÌÂÙ·Íf ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ âÈÎÔÈÓˆÓ›·. °È\ ·éÙe ÏÔÈeÓ ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‚ÔËıÄ ÛÙcÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔÜ Ù› ÂrÓ·È Ùe ñÂÚ‚ÔÏÈÎeÓ Î·d Ù› ÂrÓ·È Ùe âÏÏȤ˜, öÙÛÈ œÛÙ Óa âÚÁ·ÛÙÔÜÌ ÛÙcÓ àÓ·˙‹ÙËÛË ÙÔÜ Ì¤ÙÚÔ˘. ¢bÓ ıa ÎÚÈıÔÜÌ ÌfiÓÔ ÁÈa ÙÔf˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ôf Âú·ÌÂ, àÏÏa ηd ÁÈa ÙcÓ ÛȈc Ôf ‰È·ÙËÚ‹Û·ÌÂ, Ùc ÛÙÈÁÌc ¬Ìˆ˜ Ôf öÚ ó˜ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· Óa ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ì Ìb ÙfiÏÌË Î·d ‰È¿ÎÚÈÛË, Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe ÚfiÙ˘Ô ÙÔÜ êÁ›Ô˘ ª·Í›ÌÔ˘ ^√ÌÔÏÔÁËÙÉ: “ªc 49. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎe ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· àÔÙÂÏÂÖ ì ı¤ÛË ÌÂÙ·Íf ôÏÏˆÓ ÙÔÜ ¢ËÌËÙÚfiÔ˘ÏÔ˘ Ôf öÁÚ·Ê ÛÙd˜ àÚ¯b˜ Ùɘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎɘ ∫›ÓËÛ˘: “\∂Î ÙÔ‡ÙˆÓ Û˘ÌÂÚ·›ÓÂÙ·È à‰È·ÊÈÏÔÓÈ΋و˜ ¬ÙÈ âÎ ÙáÓ ÓÜÓ ÔÏÏáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ÌfiÓÔÓ ì \∞Ó·ÙÔÏÈÎc \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ ∫·ıÔÏÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›· ÂrÓ·È ì \∂ÎÎÏËÛ›·, ‰ÈfiÙÈ ·éÙc ÌfiÓË àÔÙÂÏÂÖ à‰È¿ÎÔÔÓ Û˘Ó¤¯ÂÈ·Ó Ùɘ àÚ¯·›·˜ ÌÈĘ ηd à‰È·ÈÚ¤ÙÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È àÔχو˜ ηٿ Ù Ùe ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ÙcÓ Û‡ÛÙ·ÛÈÓ Î·d ÙcÓ ›ÛÙÈÓ Úe˜ ·éÙ‹Ó. ∞î ôÏÏ·È \∂ÎÎÏËÛ›·È ÄÛ·È, à\ ·éÙɘ ëÎÔ˘Û›ˆ˜ àÔÎÔÂÖÛ·È, ≤ÓÂÎÂÓ àÔÌ·ÎÚ‡ÓÛˆ˜ ·éÙáÓ àe ÙcÓ çÚıcÓ ›ÛÙÈÓ, äÌÔÚÔÜÓ Óa ϤÁÔÓÙ·È âÎÎÏËÛ›·È, àÏÏ\ Ôé‰ÂÌ›· ÙÔ‡ÙˆÓ ÂrÓ·È ì \∂ÎÎÏËÛ›·”. µÏ., ¢∏ª∏∆ƒ√¶√À§√À ¶., “^∏ \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· ηd ì √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛȘ”, àÓ¿Ù˘Ô àe Ùe \∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎe µÉÌ·, Ù. 111-116, \∞ı‹Ó· 1958, ÛÂÏ. 17. 94
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
ηÙ\ àÏÏ‹ÏˆÓ â·ÈÚÒÌÂı· ‰Èa ÙcÓ ÂÚd ìÌĘ àÓÈÛfiÙËÙ·, àÏÏa ÌÄÏÏÔÓ ÛÒÊÚÔÓÈ ÏÔÁÈÛÌˇá ÙcÓ Ùɘ ïÌÔÙ›ÌÔ˘ ʇÛˆ˜ àӈ̷ϛ·Ó âÍÔ̷ϛۈÌÂÓ, Ùa˜ ÙáÓ ôÏÏˆÓ âÏÏ›„ÂȘ Ù·Ö˜ ìÌáÓ ·éÙáÓ àÓ·ÏËÚÔÜÓÙ˜ ñÂÚ‚ÔÏ·Ö˜”50. 10. ∞éÙe ÏÔÈeÓ Ôf ÚÔ¤¯ÂÈ ÛÙc ‰ÈÂÍ·ÁˆÁc ÙÔÜ ıÂÔÏÔÁÈÎÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ‰bÓ ÂrÓ·È ì àÓÙȉÈΛ·, ì ÛÙ›ڷ àÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË, j ì àÓ¿Ù˘ÍË ·Ú¿ÏÏËÏˆÓ ÌÔÓÔÏfiÁˆÓ, àÏÏa ì ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ùɘ îηÓfiÙËÙ·˜ Ó\ àÎÔÜÌ ÙeÓ ôÏÏÔÓ, ù¯È Ìb ÙcÓ å‰ÈfiÙËÙ· ÙÔÜ àÎÚÔ·ÙÉ, àÏÏa Ìb ÙcÓ å‰ÈfiÙËÙ· ÙÔÜ à‰ÂÏÊÔÜ, Ôf ÓÈÒıÂÈ ‚·ıÈa ÙeÓ fiÓÔ, Ôf ‚ÈÒÓÂÈ ï âÓ ÃÚÈÛÙˇá à‰ÂÏÊe˜ âÍ·ÈÙ›·˜ Ùɘ ‰È·›ÚÂÛ˘51. ¢ËÏ·‰c Óa ÌÔÚÔÜÌ Óa àÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ ÛÙcÓ Ú¿ÍË Î·d ù¯È ÛÙcÓ ıˆڛ· Ùd˜ Û˘Ó¤ÂȘ Ùɘ ‰È¯ÔÙfiÌËÛ˘ ÙÔÜ ëÓe˜ ™ÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘. ¢bÓ ÌÔÚÂÖ Ó\ àÔÙÂÏÂÖ ÛοӉ·ÏÔ ì ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÁÈa ëÓfiÙËÙ·, ηd àÓÙ›ÛÙÔȯ· Óa ÌcÓ àÔÙÂÏÂÖ ÛοӉ·ÏÔ ì ÚÔÛ¿ıÂÈ· οÔÈˆÓ Î‡ÎÏˆÓ Óa ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙcÓ ñ¿Ú¯Ô˘Û· âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc ‰È·›ÚÂÛË ÌÂÙ·Íf \∞Ó·ÙÔÏɘ – ¢‡Û˘. ¶ÔÈe Ùe ùÊÂÏÔ˜; ¶ÔÈe˜ ¯¿ÓÂÈ Î·d ÔÈe˜ ÎÂÚ‰›˙ÂÈ; ªb ôÏÏ· ÏfiÁÈ· ᘠÂrÓ·È ‰˘Ó·ÙeÓ Ó\ àԉ¯fiÌ·ÛÙÂ ó˜ ‰Â‰Ô̤ÓÔ Ùe ηıÂÛÙg˜ Ùɘ àÎÔÈÓˆÓËÛ›·˜ Ùc ÛÙÈÁÌc Ôf ì Ì˘ÛÙËÚȷ΋ Ì·˜ ˙ˆc ηd ì Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ Ì·˜ ·Ú¿‰ÔÛË ö¯Ô˘Ó ó˜ ˘ÚÉÓ· ÙcÓ öÓÓÔÈ· Ùɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜; ¶ÔÈa ÂrÓ·È ì âÛ¯·ÙÔÏÔÁÈ΋ Ì·˜ ‰È‰·Ûηϛ· ó˜ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ̤۷ àe ÙcÓ ÚÔÔÙÈÎc Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜; ^∏ ‰È·›ÚÂÛË ÂrÓ·È îηÓc Óa ·Ú¿Û¯ÂÈ ˙ˆ‹52; 6. ™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ìb Ùe ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ 1. ^∏ ∞ã ¶ÚÔÛ˘ÓÔ‰ÈÎc ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍË ¢È¿ÛÎÂ„Ë Ùe 1976 „‹ÊÈÛ ïÌfiʈӷ ÌÂÙa àe ÂåÛ‹ÁËÛË Ùɘ ∂å‰ÈÎɘ \∂ÈÙÚÔɘ ÙcÓ ÚfiÙ·ÛË ÁÈa Û˘Ó¤¯ÈÛË Ùɘ
50. ª∞•πª√À √ª√§√°∏∆√À, PG 91, 1105B. 51. º§øƒ√º™∫À °., £¤Ì·Ù· \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ £ÂÔÏÔÁ›·˜, âΉ. ò∞ÚÙÔ˜ ∑ˆÉ˜, \∞ı‹Ó· 1989, ÛÂÏ. 214 - 215. 52. \∞ӷʤÚÂÈ Û¯ÂÙÈÎa ï ηı. ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ª·ÙÛԇη˜: “\∞ÎfiÌË Î·d ÛÙc ÛËÌÂÚÈÓc Û¯ÈÛÌ·ÙÈÎc ηٿÛÙ·ÛË ÙÔÜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔÜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ηd ÛÙd˜ ∞ j µ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎb˜ àÔÎÏ›ÛÂȘ, Ûb ïÚÈṲ̂Ó˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎb˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜, Ôî \∂ÎÎÏËۛ˜, ηıg˜ Û˘Ó·ÓÙÈÔÜÓÙ·È ÛÙe ‰È¿ÏÔÁÔ ÌÔÚÔÜÓ Ìb Ùc ÛËÌÂÚÈÓc âÌÂÈÚ›· Óa ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙcÓ ÎÔÈÓc ·éÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›· ¬ÙÈ Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Óa ÂrÓ·È Ì¤ÏË Ùɘ ÌÈĘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜”. µÏ. ª∞∆™√À∫∞ ¡., √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc £ÂÔÏÔÁ›·. ò∂ÎıÂÛË Ùɘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎɘ ›ÛÙ˘. ¶ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ëÓe˜ ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘, âΉ. ¶Ô˘ÚÓ·ÚÄ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2005, ÛÂÏ. 349. 95
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
Û˘ÌÌÂÙԯɘ ÙáÓ Î·Ùa ÙfiÔ˘˜ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ÛÙe ¶.™.∂. \∂›Û˘ ÚÔÙ¿ıËΠì ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÛÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁ›· ηd Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÚd ÙáÓ ïÚ›ˆÓ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ·Ú·‰fiÛˆ˜, œÛÙ Óa âÈÙ¢¯ıÂÖ Ì›· ëÓÈ·›· ÛÙ¿ÛË ¬ÏˆÓ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Û¯ÂÙÈÎa Ìb Ùe ˙‹ÙËÌ· ÙáÓ ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ ‰È·ÏfiÁˆÓ. \∂ÈϤÔÓ, ÚÔÙ¿ıËΠï Âéıf˜ ηıÔÚÈÛÌe˜ ‰Èa ·ÓÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ àÔÊ¿Ûˆ˜ ÙáÓ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂˆÓ ÁÈa ÙcÓ ·ÚÔ¯c Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ìb ÙÔf˜ ëÙÂÚfi‰ÔÍÔ˘˜ Ìb àÒÙÂÚÔ ÛÎÔe ÙcÓ Ï‹ÚË àÔηٿÛÙ·ÛË Ùɘ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, œÛÙ Óa àÔʇÁÔÓÙ·È ôηÈÚ˜ ηd ÌÔÓÔÌÂÚÂÖ˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎb˜ Ú¿ÍÂȘ. ™˘ÓÂᘠÁ›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚc ì àÓ¿ÁÎË ≈·Ú͢ ηd ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ëÓe˜ ÎÂÓÙÚÈÎÔÜ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔÜ Ìb ‚¿ÛË ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË Î·ÓÔÓÈÎc ·Ú¿‰ÔÛË Î·d îÛÙÔÚ›· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, œÛÙ Óa âÈÙ¢¯ıÂÖ Ì›· ïÌfiʈÓË Î·d Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓË ı¤ÛË ¬ÏˆÓ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ÛÙa ñe Û˘˙‹ÙËÛË ı¤Ì·Ù·53. 2. ^∏ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›· ö¯ÔÓÙ·˜ Û˘Ó›‰ËÛË ÙÔÜ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ¬ÙÈ ì √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Û˘Ó¯ᘠӤ˜ ÌÔÚʤ˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Óa ÂrÓ·È îηÓc Ó\ àÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙd˜ Ӥ˜ Û˘ÓıÉΘ ηd ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ ÙÔÜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ çÚÁ·ÓÈÎa ηd Ï‹Úˆ˜ ÛÙa ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔÜ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ àگɘ ÁÂÓÔ̤Ó˘ àe ÙcÓ ¥‰Ú˘Û‹ ÙÔ˘. \∞ӷʤÚÂÙ·È Ûb Ì›· àӤΉÔÙË âÈÛÙÔÏc ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë \∞ıËÓ·ÁfiÚ· Úe˜ ÙeÓ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ∫ÂÚ·ڷ˜ η› ¶·ÍáÓ ªÂıfi‰ÈÔ: “¢ÈÂÚ¯fiÌÂı· à‰ÂÏÊb ÎÚÈÛ›ÌÔ˘˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔf˜ ηd ÎÔÈÓˆÓÈÎÔf˜ ηÈÚÔf˜ Âå˜ àÓÙÈÌÂÙÒÈÛÈÓ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ ì \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›· çÊ›ÏÂÈ Óa η٤ÏıÂÈ. ¢ÈfiÙÈ ì \√ÚıÔ‰ÔÍ›· ÔéÎ âÛÙd ÌfiÓÔÓ ›ÛÙȘ ηd ·Ú¿‰ÔÛȘ ηd ˙ˆ‹, àÏÏ\ âÓ Ù·˘Ùˇá ηd ÚÔ‚ÔÏc ó˜ ¯Ú¤Ô˜ Úe˜ Ùe ë·˘Ùɘ ¶Ï‹ÚˆÌ· âÓ ê¿ÛFË ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘ ‰ÂÛÔÙ›÷· ηd Âå˜ à¿ÓÙËÛÈÓ Úe˜ Ùe ö͈ıÂÓ ·éÙFÉ âÚ¯fiÌÂÓÔÓ ·úÙËÌ·, ¬ˆ˜ Û˘Ó¯ᘠÚÔ¿ÁFË ÙcÓ àÓ·ÏËÊıÂÖÛ·Ó ìÁÂÛ›·Ó Ùɘ ·Á¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎɘ ÎÈÓ‹Ûˆ˜ Úe˜ ÙcÓ ÌÂÁ¿ÏËÓ ñfiıÂÛÈÓ Ùɘ ëÓfiÙËÙÔ˜ ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ÙÔÜ ÃÚÈÛÙÔÜ”54. ™\ ·éÙc Ùc ‰È·‰Èηۛ· ÏÔÈeÓ ì ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎc Û˘Ì‚ÔÏ‹, àÏÏa ηd ì Ì·ÚÙ˘Ú›· Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ âd ÙFÉ ‚¿ÛÂÈ Ùɘ àÔÛÙÔÏÈÎɘ ›ÛÙ˘ ηd ·-
53. ª∏∆ƒ√¶√§π∆∏ ∂§µ∂∆π∞™ ¢∞ª∞™∫∏¡√À, §fiÁÔ˜ ¢È·ÏfiÁÔ˘ – ^∏ \√ÚıÔ‰ÔÍ›· âÓÒÈÔÓ Ùɘ ÙÚ›Ù˘ ¯ÈÏÈÂÙ›·˜, âΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙË, \∞ı‹Ó· 1997, ÛÂÏ. 172-174. 54. µÏ., \∞ıËÓ·ÁfiÚ·˜ âϤˇˆ £ÂÔÜ \∞گțÛÎÔÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜, ¡¤·˜ ƒÒÌ˘ ηd √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ ¶·ÙÚȿگ˘ \∞ıËÓ·ÁfiÚ·˜, \∞ÚÈıÌ. ¶ÚˆÙ. 810/1960. 96
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
Ú¿‰ÔÛ˘ ÂrÓ·È àÓ·Áη›· ηd âȂ‚ÏË̤ÓË55 ÁÈa Ì›· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÚˆÙ›ÛÙˆ˜ ÛÙeÓ ÙÔ̤· ÙÔÜ ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ Ú·ÎÙÈÎÔÜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔÜ, ‰È·ÎËÚ‡ÛÛÔÓÙ·˜ ¬ÙÈ Ôî ‰ÔÁÌ·ÙÈÎb˜ ‰È·ÊÔÚb˜ ‰bÓ Ú¤ÂÈ Óa ÛÙ·ıÔÜÓ âÌfi‰ÈÔ ÛÙd˜ ÎÔÈÓb˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ56. 3. h∞˜ âÍÂÙ¿ÛÔ˘Ì ٛ àӷʤÚÂÈ Ùe ú‰ÈÔ Ùe ΛÌÂÓÔ Ìb Ù›ÙÏÔ ™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎeÓ ÎfiÛÌÔÓ ÛÙcÓ 4Ë ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ Û¯ÂÙÈÎa Ìb ÙcÓ Û¯¤ÛË ÌÂÙ·Íf Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd Ùɘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎɘ ∫ÈÓ‹Ûˆ˜: 4. £∂™∏ ° (·Ú. 4): “^∏ \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ \∂ÎÎÏËÛ›·, à‰È·Ï›و˜ ÚÔÛ¢¯Ô̤ÓË ñbÚ Ùɘ ÙáÓ ¿ÓÙˆÓ ëÓÒÛˆ˜, âηÏÏȤÚÁÂÈ ¿ÓÙÔÙ ÙeÓ ‰È¿ÏÔÁÔÓ ÌÂÙa ÙáÓ âÍ ·éÙcÓ ‰ÈÂÛÙÒÙˆÓ, ÙáÓ âÁÁf˜ ηd ÙáÓ Ì·ÎÚ¿Ó, âÚˆÙÔÛÙ¿ÙËÛ ̿ÏÈÛÙ· Âå˜ ÙcÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔÓ àÓ·˙‹ÙËÛÈÓ ï‰áÓ Î·d ÙÚfiˆÓ Ùɘ àÔηٷÛÙ¿Ûˆ˜ Ùɘ ëÓfiÙËÙÔ˜ ÙáÓ Âå˜ ÃÚÈÛÙeÓ ÈÛÙ¢fiÓÙˆÓ, ÌÂ٤ۯ Ùɘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎɘ ∫ÈÓ‹Ûˆ˜ àe Ùɘ âÌÊ·Ó›Ûˆ˜ ·éÙɘ ηd Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛÂÓ Âå˜ ÙcÓ ‰È·ÌfiÚʈÛÈÓ Î·d ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ âͤÏÈÍÈÓ ·éÙɘ... ¢Èfi, ì \√Úıfi‰ÔÍÔ˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯c Âå˜ ÙcÓ Î›ÓËÛÈÓ Úe˜ àÔηٿÛÙ·ÛÈÓ Ùɘ ëÓfiÙËÙÔ˜ ÙáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ Ôé‰fiψ˜ Ù˘Á¯¿ÓÂÈ Í¤ÓË Úe˜ ÙcÓ Ê‡ÛÈÓ Î·d ÙcÓ îÛÙÔÚ›·Ó Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, àÏÏ\ àÔÙÂÏÂÖ Û˘ÓÂÉ öÎÊÚ·ÛÈÓ Ùɘ àÔÛÙÔÏÈÎɘ ›ÛÙˆ˜ ηd ·Ú·‰fiÛˆ˜, âÓÙe˜ Ó¤ˆÓ îÛÙÔÚÈÎáÓ Û˘ÓıËÎáÓ”57. 5. ∆e ·Ú·¿Óˆ àfiÛ·ÛÌ· àӷʤÚÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙd˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙÔÜ àÔȉ›ÌÔ˘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ô˘ \πˆ·ÎÂdÌ °ã, ï ïÔÖÔ˜ Ì¤Ûˇˆ ÙáÓ ™˘ÓÔ‰ÈÎáÓ ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎáÓ \∂Á΢ÎÏ›ˆÓ ÙÔÜ 190258 ηd ÙÔÜ 1904 ηd ΢ڛˆ˜ ÙÔÜ 192059, ì ïÔ›· àÔ‰›‰ÂÙ·È ÛÙeÓ ÙÔÔÙËÚËÙc ÙÔÜ £ÚfiÓÔ˘ ªËÙÚÔÔÏ›-
55. ¶Ú‚Ï., ∫∂ƒ∞ªπ¢∞ ¢., ^πÂÚ·ÔÛÙÔÏc ηd ¢È·ıÚËÛÎÂÈ·Îe˜ ¢È¿ÏÔÁÔ˜ ÛÙc ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎc \∂ÎÎÏËÛ›· ÌÂÙa Ùc µã ™‡ÓÔ‰Ô ÙÔÜ µ·ÙÈηÓÔÜ (1962-1965), âΉ. ™Ù·ÌÔ‡ÏË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2012. 56. ∆™∂∆™∏ °., √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎa \∞Ó¿ÏÂÎÙ· – ™˘Ì‚ÔÏc ÛÙcÓ ^πÛÙÔÚ›· ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, âΉ. ∆¤ÚÙÈÔ˜, ∫·ÙÂÚ›ÓË 1987, ÛÂÏ. 74-75. 57. ≠√. ·Ú., “™¯¤ÛÂȘ Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Úe˜ ÙeÓ ÏÔÈeÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎeÓ ÎfiÛÌÔÓ”, ÛÂÏ. 1. ¶Ú‚Ï., TSETSIS G. (ED.), “Orthodox Involvement in the World Council of Churches”, ÛÙe Orthodox Thought – Reports of Orthodox Consultations organized by the World Council of Churches 1975-1982, öΉ. WCC, Geneva 1983, ÛÂÏ. 67-76. 58. ∆™∂∆™∏ °., \πˆ·ÎÂdÌ ï °ã ηd ì ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎc ηd ™˘ÓÔ‰ÈÎc \∂Á·ÎÏÈÔ˜ ÙÔÜ 1902. ™Î¤„ÂȘ ηd ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔd âd ÙFÉ Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ëηÙÔÓÙ·ÂÙ›·˜ àe Ùɘ âÍ·ÔχÛÂÒ˜ Ù˘ (1902-2002), àÓ¿Ù˘Ô àe ÙcÓ \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎc ¶·ÚÔ˘Û›· ^∂ÛÙ›·˜ £ÂÔÏfiÁˆÓ ÿÏ΢, \∞ı‹Ó· 2002, ÙfiÌ. ∂ã, ÛÂÏ. 609-622. 59. VISSER ’ T HOOFT, Memoirs, öΉ. WCC, Geneva 1973, ÛÂÏ. 254. 97
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
ÙË ¶ÚÔ‡Û˘ ¢ˆÚfiıÂÔ, Ùe º·Ó¿ÚÈ ˙ËÙÔÜÛ àe Ùd˜ à‰ÂÏÊb˜ \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜ ≤Ó·Ó ÚˆÙÔÁÂÓÉ âÛˆÙÂÚÈÎe ‰È¿ÏÔÁÔ, œÛÙ Óa ‰È·ÈÛÙˆıÔÜÓ ÔÜ Ùa ¬ÌÔÈ· ηd ÔÜ Ùa àÓfiÌÔÈ· ıÂÔÏÔÁÈÎa ÛËÌÂÖ· ÌÂÙ·Íf Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd ÙáÓ ôÏÏˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î·d ïÌÔÏÔÁÈáÓ. ∂å‰ÈÎfiÙÂÚË àÓ·ÊÔÚa Á›ÓÂÙ·È ÛÙcÓ àÓ¿Ù˘ÍË ‰ÈÌÂÚáÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂÙa Ùɘ \∞ÁÁÏÈηÓÈÎɘ, ¶·Ï·ÈÔηıÔÏÈÎɘ, ƒˆÌ·ÈÔηıÔÏÈÎɘ ηd \∞ÚÌÂÓÈÎɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, âÓá àÚÁfiÙÂÚ· ıa ÚÔÛÙÂıÂÖ Î·d ì §Ô˘ıËÚ·ÓÈ΋. ∂rÓ·È àÓ·ÁηÖÔ Ó\ àÓ·ÊÂÚıÂÖ ÛÙe ÛËÌÂÖÔ ·éÙe ¬ÙÈ ï ¶·ÙÚȿگ˘ \πˆ·ÎÂdÌ °ã Âr¯Â ‚·ıÈa ÁÓÒÛË Ùɘ âÛˆÙÂÚÈÎɘ ‰È¿Û·Û˘, Ôf Âr¯Â â¤ÏıÂÈ âÓÙe˜ Ùɘ \√ÚıÔ‰ÔÍ›·˜ ÏfiÁˆ ÙÔÜ âıÓÔÊ˘ÏÂÙÈÛÌÔÜ, âÍ·ÈÙ›·˜ ‰ËÏ·‰c Ùɘ ‰Ú¿Û˘ ηd ÙáÓ âÓÂÚÁÂÈáÓ ÙáÓ Î·Ùa ÙfiÔ˘˜ ∞éÙÔÎÂÊ¿ÏˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ. \∞ӷʤÚÂÙ·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙcÓ \∂Á·ÎÏÈÔ: “™ÎÔÔd ηd ñÔÏÔÁÈÛÌÔd ÎÔÛÌÈÎÒÙÂÚÔÓ Î·d Ê˘ÏÂÙÈÎÒÙÂÚÔÓ ö¯ÔÓÙ˜ ¯·Ú·ÎÙÉÚ· ηd ÙÔÖ˜ îÂÚÔÖ˜ \∞ÔÛÙÔÏÈÎÔÖ˜ ηd ™˘ÓÔ‰ÈÎÔÖ˜ ηÓfiÛÈÓ àÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓÔÈ Ù›ÓÔ˘Ó Óa ‰È·Û¿ÛÔ˘Ó Âå˜ Ì¤ÚË Î·d ÙÌ‹Ì·Ù· àe Ê˘ÏÂÙÈÎáÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î·d ÁψÛÛÈÎáÓ å‰ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÁÓˆÚÈ˙fiÌÂÓ·”. ^√ \πˆ·ÎÂdÌ °ã ÏÔÈeÓ ÚáÙ· öıÂÛ Ùe ˙‹ÙËÌ· Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜ ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ Î·d ‰Â˘ÙÂÚ¢fiÓÙˆ˜ Ùe ˙‹ÙËÌ· “ÙáÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂÙa ÙáÓ ‰‡Ô ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÙÔÜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔÜ àÓ·‰ÂÓ‰Ú¿‰ˆÓ, Ùɘ ¢˘ÙÈÎɘ ‰ËÏÔÓÔÜÓ Î·d Ùɘ ÙáÓ ¢È·Ì·ÚÙ˘ÚÔÌ¤ÓˆÓ \∂ÎÎÏËÛ›·˜”, Ìb àÒÙÂÚÔ ÛÎÔe ÙcÓ â͇ÚÂÛË ÙÚfiˆÓ “ÊÈÏÈÎɘ ηd àÌÔÈ‚·›·˜ ÚÔÛÂÏ¿Ûˆ˜” ÙáÓ ‰˘ÛÎÔÏÈáÓ60, ηıfiÙÈ Î·d ·éÙÔ› “ÙFÉ ¶·Ó·Á›÷· ∆ÚÈ¿‰È ÈÛÙ‡ÔÓÙ˜ ηd Ùˇá çÓfiÌ·ÙÈ ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘ ìÌáÓ \πËÛÔÜ ÃÚÈÛÙÔÜ ÛÂÌÓ˘ÓfiÌÂÓÔÈ, ÙFÉ ¯¿ÚÈÙÈ ÙÔÜ £ÂÔÜ ÛˆıÉÓ·È âÏ›˙Ô˘ÛÈÓ”61. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ì ÚÒÙË âÓ¤ÚÁÂÈ· Û‡ÛÊÈ͢ ÙáÓ ‰ÈÔÚıÔ‰fiÍˆÓ Û¯¤ÛˆÓ, Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe ÓÂÜÌ· ÙÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë \πˆ·ÎÂdÌ °ã, qÙ·Ó Ùe ¶·ÓÔÚıfi‰ÔÍÔ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ Ôf Û˘ÁοÏÂÛ ÛÙcÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ùe 1923 ï √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ ¶·ÙÚȿگ˘ ªÂϤÙÈÔ˜ ¢ã, «âÓ Ì¤Ûˇˆ ÛÎÏËÚÔÙ¿ÙˆÓ ‰ÔÎÈÌ·ÛÈáÓ ÙÔÜ ÔÈÌÓ›Ô˘ ηd ÙáÓ ÔÈÌ¤ÓˆÓ ÙáÓ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎáÓ â·Ú¯ÈáÓ ÙÔÜ £ÚfiÓÔ˘», ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ öÙÛÈ «ÙcÓ ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎcÓ ·éÙÔÜ ·éÙÔÛ˘ÓÂȉËÛ›·Ó, ≥ÙȘ ÙÔÜ âÈ‚¿ÏÏÂÈ Óa àÚıFÉ ñÂÚ¿Óˆ ÙÔÜ ÚÔÛˆÈÎÔÜ ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔÜ Úe˜ âÎÏ‹ÚˆÛÈÓ ‰ÈÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ ‰È·ÎÔÓ›·˜» ηd ì ‰Â‡ÙÂÚË âÓ¤ÚÁÂÈ· qÙ·Ó ì Û˘-
60. ∆™∂∆™∏ °., (âÈÌ.), √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ £ÚfiÓÔ˜ ηd √åÎÔ˘Ì¤ÓË – \∂›ÛËÌ· ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎa ∫›ÌÂÓ·, âΉ. ∆¤ÚÙÈÔ˜, ∫·ÙÂÚ›ÓË 1989, ÛÂÏ. 26-34. 61. ≠√. ·Ú., ∆™∂∆™∏ °., (âÈÌ.), √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe˜ £ÚfiÓÔ˜ ηd √åÎÔ˘Ì¤ÓË – \∂›ÛËÌ· ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎa ∫›ÌÂÓ·, ÛÂÏ. 38-45. 98
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
Ó¿ÓÙËÛË Ùɘ ¶ÚÔηٷÚÎÙÈÎɘ ¢ÈÔÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∂ÈÙÚÔɘ ÛÙcÓ ^πÂÚa ªÔÓc µ·ÙÔ‰›Ô˘ ÛÙe ≠∞ÁÈÔ ò√ÚÔ˜ Ùe ª¿˚Ô ÙÔÜ 193062. 6. ™Ùc Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ùe √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎe ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÂÖÔ ÚÔ¯ÒÚËÛ ≤Ó· ‚ÉÌ· ·Ú·¿Óˆ ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË Ùɘ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ (≤Ó· ¬Ú·Ì· Ôf ÚÔËÁ‹ıËΠÙɘ ¥‰Ú˘Û˘ ÙÔÜ ¶.™.∂. Ùe 1948 ÛÙe ò∞ÌÛÙÂÚÓÙ·Ì) Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe ÚfiÙ˘Ô Ùɘ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙáÓ \∂ıÓáÓ, Ôf ÚfiÛÊ·Ù· Âr¯Â ηıÈÂÚˆıÂÖ ÛÙc ‰ÈÂıÓÉ ‰Èψ̷ٛ· ηd ÔÏÈÙÈ΋. ¶›Ûˆ àe Ùc Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰Ú¿ÛË qÙ·Ó ì àÎÔ‡Ú·ÛÙË âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· ηd ÁÚ·Ê›‰· ÙÔÜ \∞Ú¯ÈÂÈÛÎfiÔ˘ £˘·ÙÂ›ÚˆÓ °ÂÚÌ·ÓÔÜ ™ÙÚ˘ÓfiÔ˘ÏÔ˘, ïÔÖÔ˜ âÓÛ¿ÚΈÓ ÙeÓ ˙ÉÏÔ Î·d Ùd˜ âÓ Á¤ÓÂÈ ÚÔÛ¿ıÂȘ Óa ʤÚÂÈ ÙcÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎc \∞Ó·ÙÔÏc Ûb Û¯¤ÛË ‰È·ÏfiÁÔ˘ Ìb ÙcÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎc ¢‡ÛË ÛÙd˜ àÚ¯b˜ ÙÔÜ 20ÔÜ ·åáÓ·, Ûb Ì›· ÂÚ›Ô‰Ô Ôf ï ÎfiÛÌÔ˜ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·Ó Ûb ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈΤ˜, ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎb˜ ηd Ê·ÛÈÛÙÈÎb˜ ÎÔÈӈӛ˜ Ìb àÔÎÔڇʈ̷ Ùe ͤ۷ÛÌ· ÙáÓ ‰‡Ô ·ÁÎfiÛÌÈˆÓ ÔϤ̈Ó. 7. °Èa Óa ‰ÔÜÌ ٛ àÓ·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙeÓ ∫Ò‰Èη ¶Ú·ÎÙÈÎáÓ Ùɘ ^πÂÚĘ ™˘Ófi‰Ô˘ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ Ìb àÚÈıÌ. 992 ∞ – µ, ÛÂÏ. 26-27 Û¯ÂÙÈÎa Ìb ÙcÓ âÁ·ÎÏÈÔ ÙÔÜ 1920. ∫·Ù·Ú¯cÓ ÛÙcÓ ÚfiÙ·ÛË ÙÔÜ ÙÔÔÙËÚËÙÉ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ¢ˆÚÔı¤Ô˘ Ùe Û‡ÓÔÏÔ ÙáÓ Û˘ÓÔ‰ÈÎáÓ àÚ¯ÈÂÚ¤ˆÓ qÙ·Ó ıÂÙÈÎfi. ªÂÙ·Íf ·éÙáÓ Í¯ÒÚÈÛ·Ó ï ºÈÏ·‰ÂÏÊ›·˜ ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ (ÌÂÙ¤ÂÈÙ· \∞گțÛÎÔÔ˜ \∞ıËÓáÓ), ï ∫·ÈÛ·Ú›·˜ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ηd ï \∞Á·ڷ˜ °ÂÚ‚¿ÛÈÔ˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎa ÂrÓ·È Ùa ÏfiÁÈ· ÙÔÜ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ÃÚ˘ÛÔÛÙfiÌÔ˘: “ÿÚÈÓ ÙÔÜ ñ„›ÛÙÔ˘ ÛÎÔÔÜ Ùɘ ëÓÒÛˆ˜ ÙfiÛÔÓ âÓ Ùˇá Ú·ÎÙÈΡá, ¬ÛÔÓ Î·d âÓ Ùˇá ıˆÚËÙÈΡá ηd ‰ÔÁÌ·ÙÈΡá ̤ÚÂÈ, Óa ÚÔ‚áÌÂÓ Âå˜ ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂȘ ÙÈÓ¿˜, Û˘Áηٷ‚·›ÓÔÓÙ˜ ÙȘ Ùa˜ à‰˘Ó·Ì›·˜ ÙáÓ Ï·áÓ, Âå˜ ÙcÓ Ùˆ¯Â›·Ó Ùɘ ÁÏÒÛÛ˘ ·éÙáÓ Úe˜ ‰È·Ù‡ˆÛÈÓ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎáÓ ñ„ËÏáÓ âÓÓÔÈáÓ Î·d Âå˜ öıÈÌ· à\ ·åÒÓˆÓ âÈÎÚ·Ù‹Û·ÓÙ· ηd ÙáÓ ïÔ›ˆÓ ì ôÚÛȘ ‰bÓ ıa ÂrÓ·È ‰˘Ó·ÙeÓ Óa Á›ÓÂÈ à̤ۈ˜ ¯ˆÚd˜ Óa àÂÈÏËıáÛÈ Û¯›ÛÌ·Ù· ηd ‰È·ÈÚ¤ÛÂȘ ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ÌÂÏáÓ Ùɘ ÌÈĘ ηd Ùɘ ·éÙɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜. ∂å˜ Ùa âÔ˘ÛÈÒ‰Ë ÏÔÈeÓ àÊ‹ÓÔÓÙ˜ âÏ¢ı¤Ú·Ó ëοÛÙËÓ \∂ÎÎÏËÛ›·Ó, ‰˘Ó¿ÌÂı·, ·Ú\ ¬ÏËÓ ÙcÓ ‰È·ÊˆÓ›·Ó ηd àÛ˘Ìʈӛ·Ó Óa Û˘ÌʈӋۈÌÂÓ Âå˜ Ùa ÔéÛÈÒ‰Ë, àÚÎÂÖ ÌfiÓÔÓ ·î Ô≈Ùˆ ‰ÈÈÛÙ¿ÌÂÓ·È \∂ÎÎÏËÛ›·È Óa âÍËÁ‹ÛˆÛÈÓ ìÌÖÓ Ù› âÓÓÔÔÜÛÈÓ 62. ∆™∂∆™∏ °., «\πˆ·ÎÂdÌ °ãηd ì ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎc ηd ™˘ÓÔ‰ÈÎc \∂Á·ÎÏÈÔ˜ ÙÔÜ 1902 – ™Î¤„ÂȘ ηd ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔd âd ÙFÉ Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ëηÙÔÓÙ·ÂÙ›·˜ àe Ùɘ âÍ·ÔχÛÂÒ˜ Ù˘ 1902-2002», àÓ¿Ù˘Ô àe ÙcÓ \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎc ¶·ÚÔ˘Û›· ^∂ÛÙ›·˜ £ÂÔÏfiÁˆÓ ÿÏ΢, ÙfiÌ. ∂ã (2002), ÛÂÏ. 617618. 99
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
ñe ÙcÓ ÙÔÈ·‡ÙËÓ j ÙÔÈ·‡ÙËÓ ‰È·ÊÔÚ¿Ó”63. ∫Ú›ÓÂÙ·È ÏÔÈeÓ àÓ·ÁηÖÔ ì àÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË Î¿ı ‰˘ÛÈÛÙ›·˜ ηd ì àÓ¿Ù˘ÍË âӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÁÈa ÙcÓ ÂéÛÙ¿ıÂÈ· ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ “ó˜ Û˘ÁÁÂÓáÓ Î·d ÔåΛˆÓ âÓ ÃÚÈÛÙˇá”, ÚÄÁÌ· Ôf Ê·ÓÂÚÒÓÂÙ·È ÛÙcÓ àÏÏËÏÔ‚Ô‹ıÂÈ· ηd ÛÙc Û˘Ó·ÓÙ›ÏË„Ë Ûb ÛÙÈÁÌb˜ àÓ¿Á΢. \∂›Û˘ àÔÊ·Û›ÛÙËΠ̤۷ ÛÙe Ï·›ÛÈÔ ·éÙe ì Ì›· \∂ÎÎÏËÛ›· Óa ·Ú·¯ˆÚÂÖ ÛÙcÓ ôÏÏË ÂéÎÙ‹ÚÈÔ˘˜ ÔúÎÔ˘˜ ηd ÎÔÈÌËÙ‹ÚÈ·, Óa ‰È·ÎÔÓ‹ÛÔ˘Ó ÛÙe ˙‹ÙËÌ· ÙáÓ ÌÈÎÙáÓ Á¿ÌˆÓ ηd Óa âÚÁ·ÛÙÔÜÓ àe ÎÔÈÓÔÜ ÛÙeÓ ÙÔ̤· Ùɘ ÊÈÏ·ÓıÚˆ›·˜, ÙáÓ ñÔÙÚÔÊÈáÓ, Ùɘ àÓÙ·ÏÏ·Áɘ ÊÔÈÙËÙáÓ. ™Ùe οÏÂÛÌ· ·éÙe ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ à¿ÓÙËÛ·Ó ‰Èa âÈÛÙÔÏɘ ï ¶·ÙÚȿگ˘ ^πÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ ¢·ÌÈ·Ófi˜, ï ¶·ÙÚȿگ˘ \∞ÓÙÈԯ›·˜ °ÚËÁfiÚÈÔ˜, ï µÂÏÈÁÚ·‰›Ô˘ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜, ï ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ µÔ˘ÎÔ˘ÚÂÛÙ›Ô˘ ηd ¶ÚÈÌ¿ÙÔ˜ ƒÔ˘Ì·Ó›·˜ ª‡ÚˆÓ ∫ÚÈÛÙ¤·, ï ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ª·˘ÚÔ‚ÔÓ›Ô˘ ªËÙÚÔÊ¿Ó˘, Ôî ïÔÖÔÈ Â鯋ıËÎ·Ó ÁÈa ÙcÓ Âéfi‰ˆÛË Ùɘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ ÂÚd Ùɘ ÚÔÛÂÁÁ›Ûˆ˜ ηd ëÓÒÛˆ˜ ¬ÏˆÓ ÙáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ64. ∆e ·éÙe öÚ·Í·Ó Ìb ηı˘ÛÙ¤ÚËÛË Î·d Ôî ôÏϘ \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜ ‰Èa â›ÛËÌ˘ âÈÛÙÔÏÔÁÚ·Ê›·˜, ÏcÓ ÙÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ \∞ÏÂÍ·Ó‰Ú›·˜ ÁÈa Ìc ÁÓˆÛÙÔf˜ Ûb âÌĘ ÏfiÁÔ˘˜. °Ú¿ÊÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ï ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘ ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ ÛÙd˜ 21 ª·ÚÙ›Ô˘ 1920 ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙcÓ âÓ ÏfiÁˇˆ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ £ÚfiÓÔ˘: “≠√ıÂÓ Ôé‰bÓ åÛ¯‡ÂÈ Î·Ùa ÙÔÜ ËéÏÔÁË̤ÓÔ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘ ηd ÌÔÓ·‰ÈÎÔÜ öÚÁÔ˘, ¬Ù·Ó Ì¿ÏÈÛÙ· ηd Ôî ÙÂÙÈÌË̤ÓÔÈ ñÔ˘ÚÁÔd ·éÙÔÜ Î·d ˙Ëψٷd Ùɘ ñ„›ÛÙ˘ ηd å‰Âˆ‰ÂÛÙ¿Ù˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎɘ âÓÙÔÏɘ ÌÂÙa Ú·fiÙËÙÔ˜, ÓËÊ·ÏÈfiÙËÙÔ˜, äÚÂÌ›·˜, ηÏÔηÁ·ı›·˜ ηd ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ëÓˆıáÛÈ Î·d Û˘ÓÂÚÁ·ÛıáÛÈÓ àÓÔ›ÁÔÓÙ˜ àÏÏ‹ÏÔȘ Ùa˜ ηډ›·˜ ·éÙáÓ Î·d ¯ÂÈÚ·ÁˆÁÔ‡ÌÂÓÔÈ ñe ÙÔÜ ^π. ∂é·ÁÁÂÏ›Ô˘”65. 8. ¶ÔÈe˜ qÙ·Ó ÏÔÈeÓ ï àÒÙÂÚÔ˜ ÛÎÔe˜ ηd ì ÚˆÙÔÁÂÓc˜ ·åÙ›· Û‡ÓÙ·Í˘ ·éÙɘ Ùɘ \∂Á΢ÎÏ›Ô˘; ^∏ à¿ÓÙËÛË ÂrÓ·È ÔÏf êÏ‹, ¬ˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Î·d ̤۷ àe Ùd˜ ú‰È˜ Ùd˜ ËÁb˜ Ùɘ ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎɘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘. ^∏ ÔÈÌ·ÓÙÈÎc ÊÚÔÓÙ›‰· ÁÈa Ùd˜ ÔÏ‡Ù˘¯Â˜ àÓ¿ÁΘ ÙÔÜ ‰ÔÎÈÌ·˙fiÌÂÓÔ˘ \√Úıfi‰Ô-
63. ∆™∂∆™∏ °., ^∏ Û˘Ì‚ÔÏc ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ÛÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, âΉ. ∆¤ÚÙÈÔ˜, ∫·ÙÂÚ›ÓË 1988, ÛÂÏ. 77. 64. ≠√. ·Ú., ∆™∂∆™∏ °., ^∏ Û˘Ì‚ÔÏc ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ÛÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ÛÂÏ. 82-85. 65. ≠√. ·Ú., ∆™∂∆™∏ °., ^∏ Û˘Ì‚ÔÏc ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ ÛÙcÓ ¥‰Ú˘ÛË ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, ÛÂÏ. 256. 100
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
ÍÔ˘ ÔÈÌÓ›Ô˘ Ù˘ ηd ì ÂÔ›ıËÛ‹ Ù˘ ¬ÙÈ ÌfiÓÔ Ìb Ì›· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ âȤ‰Ô˘ ıa qÙ·Ó ‰˘Ó·ÙeÓ Ôî \∂ÎÎÏËۛ˜ Óa àÓÙÈÙ¿ÍÔ˘Ó ÏfiÁÔ öÓ·ÓÙÈ ÙáÓ åÛ¯˘ÚáÓ ÙÔÜ ·åáÓÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˘. 9. ∂ƒø∆∏ª∞ ¢ (·Ú. 16-21): ∆› ÂrÓ·È Ùe ¶.™.∂. ηd ì √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË; ∞¶∞¡∆∏™∏: ≠∂Ó· àe Ùa ΢ÚÈfiÙÂÚ· ùÚÁ·Ó· Ùɘ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎɘ ∫ÈÓ‹Ûˆ˜ ÛÙcÓ Û‡Á¯ÚÔÓË âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc îÛÙÔÚ›· ÂrÓ·È Ùe ¶.™.∂., ÛÙe ïÔÖÔ àӷʤÚÂÙ·È âÎÙÂÓᘠÙe ΛÌÂÓÔ, Ôf ıa Û˘˙ËÙËıÂÖ ÛÙcÓ ^∞Á›· ηd ªÂÁ¿ÏË ™‡ÓÔ‰Ô. ∆› ÂrÓ·È ¬Ìˆ˜ àÎÚȂᘠÙe ¶.™.∂. ÂÚd Ôy ÔÏf˜ ÏfiÁÔ˜ Á›ÓÂÙ·È; “∆e ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ ÂrÓ·È Ì›· ÎÔÈÓfiÙËÙ· âÎÎÏËÛÈáÓ Ôf ïÌÔÏÔÁÔÜÓ ÙeÓ ∫‡ÚÈÔ \πËÛÔÜ ÃÚÈÛÙe ó˜ £Âe ηd ™ˆÙÉÚ· ηÙa Ùa˜ °Ú·Ê¿˜, ηd ëÔ̤ӈ˜ âȉÈÒÎÔ˘Ó Óa âÎÏËÚÒÛÔ˘Ó àe ÎÔÈÓÔÜ ÙcÓ ÎÔÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÎÏ‹ÛË Úe˜ ‰fiÍ·Ó ÙÔÜ ëÓe˜ £ÂÔ‡”66. \∞ӷʤÚÔ˘Ó ÛÙc ÌÂϤÙË Ôf Û˘Ó¤Ù·Í·Ó, ≈ÛÙÂÚ· àe âÓÙÔÏc Ùɘ ^π. ™˘Ófi‰Ô˘ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰·˜, Ôî ηıËÁËÙb˜ £ÂÔ‰ÒÚÔ˘, ∫·ÚÌ›Ú˘, ∫ÔÓȉ¿Ú˘, ¡ËÛÈÒÙ˘: “¢Èa ÙÔÜ ¬ÚÔ˘ ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ΛÓËÛȘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ÄÛ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂÙ·Íf ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ àÓËÎfiÓÙˆÓ Âå˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎa˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎa˜ ïÌÔÏÔÁ›·˜, ηıg˜ ηd ÄÛ· â›ÛËÌÔ˜ ‰ÈÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎc â·Êc ηd ıÂÔÏÔÁÈÎc Û˘˙‹ÙËÛȘ Ì¤Ûˇˆ âÈۋ̈˜ ‰ÈÔÚÈÛı¤ÓÙˆÓ àÓÙÈÚÔÛÒˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Ìb ÛÎÔeÓ ÙcÓ ÚÔÒıËÛÈÓ Ùɘ ñÔı¤Ûˆ˜ Ùɘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎɘ ηd âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ëÓfiÙËÙÔ˜ ηd Ùɘ àe ÎÔÈÓÔÜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ˙ˆÉ˜ ηd Ùɘ îÂÚ·ÔÛÙÔÏÈÎɘ ‰Ú¿Ûˆ˜ Âå˜ ÙeÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔÓ ÎfiÛÌÔÓ”67. 10. ∆e ¶.™.∂. ÏÔÈeÓ ÂrÓ·È ≤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÔÙË̤ÓÔ, ‰È·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi, ÛáÌ· àÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ àe 345 \∂ÎÎÏËۛ˜ – ̤ÏË, ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ˜ àe 110 ¯áÚ˜ ηd âÎÚÔÛˆÒÓÙ·˜ ۯ‰eÓ 500 âÎ. àÓıÚÒÔ˘˜, Ùe ïÔÖÔ î‰Ú‡ıËΠÙe 1948 ÛÙe ò∞ÌÛÙÂÚÓÙ·Ì Ùɘ ^√ÏÏ·Ó‰›·˜. ò∂ÎÙÔÙ ö¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÂÖ 10 °ÂÓÈÎb˜ ™˘ÓÂχÛÂȘ. √î \√Úıfi‰Ô͘ \∂ÎÎÏËۛ˜, âÎÙe˜ Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùɘ °ÂˆÚÁ›·˜ ηd Ùɘ µÔ˘ÏÁ·Ú›·˜ Ôf àÔ¯ÒÚËÛ·Ó àe Ùe ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Ùe 1997 ηd 1998 àÓÙ›ÛÙÔȯ·, Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ï‹Úˆ˜ ÛÙe Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜68, ¯ˆÚd˜ 66. §∞πª√¶√À§√À °., ¢ÔÌc ηd §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔÜ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ, âΉ. ¶Ô˘ÚÓ·ÚĘ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 2012, ÛÂÏ. 22. 67. π. ∫∞ƒªπƒ∏, °. ∫√¡π¢∞ƒ∏, ∂. £∂√¢øƒ√À, ¡. ¡∏™πø∆∏, \∂ÚÁ·Û›· Ùɘ ^∞ÁȈٿÙ˘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜ âd ÙÔÜ 9Ô˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ùɘ ìÌÂÚ‹ÛÈ·˜ ‰È·Ù¿Íˆ˜ Ùɘ ^∞Á›·˜ ηd ªÂÁ¿Ï˘ ™˘Ófi‰Ô˘, õÙÔÈ: \√ÚıÔ‰ÔÍ›· ηd √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË, ÛÂÏ. 1. 68. ¶∞¶∞¢∂ƒ√À ∞§., √åÎÔ˘ÌÂÓÈÛÌfi˜: ∫Ï‹ÛË Î·d ¶ÚfiÎÏËÛË, öΉ. \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ \∞η‰ËÌ›·˜ ∫Ú‹Ù˘, ∫ÔÏ˘Ì¿ÚÈ – ÷ÓÈa 1984, ÛÂÏ. 19. 101
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
óÛÙfiÛÔ Ó\ àÔ‰¤¯ÔÓÙ·È ÙcÓ åÛfiÙËÙ· ÙáÓ ïÌÔÏÔÁÈáÓ Î·d ¯ˆÚd˜ Óa âȉÈÒÎÔ˘Ó ÙcÓ ëÓfiÙËÙ· ̤۷ àe ≤Ó· Û¯ÉÌ· ‰ÔÁÌ·ÙÈÎɘ ‰ÈÔÌÔÏÔÁÈ·Îɘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁɘ. ^∏ ‚¿ÛË Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜ ÂrÓ·È “ì âÓ ÙÔÖ˜ Ì˘ÛÙËÚ›ÔȘ ÙËÚÔ˘Ì¤Ó˘ ηd ‚ÈÔ˘Ì¤Ó˘ âÓ ÙFÉ \√ÚıÔ‰fi͡ˆ \∂ÎÎÏËÛ›÷· ëÓfiÙËÙÔ˜ Ùɘ ›ÛÙˆ˜”, Û‡Ìʈӷ Ìb Ùe â›ÛËÌÔ Î›ÌÂÓÔ. 11. ∆e ¶.™.∂. ‰bÓ ÂrÓ·È Î·d Ûb η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‰bÓ âÈÙÚ¤ÂÙ·È Óa ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂÖ j Óa ‰Ú÷Ä ó˜ ñÂÚ – \∂ÎÎÏËÛ›·. ™ÎÔe˜ ÙÔÜ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÂrÓ·È Óa ʤÚÓÂÈ Ùd˜ \∂ÎÎÏËۛ˜ – ̤ÏË Ûb ˙áÛ· â·Êc ηd Û˘ÓÂ¯É ıÂÔÏÔÁÈÎe ‰È¿ÏÔÁÔ, ηıg˜ Ôî ú‰È˜ Ôî \∂ÎÎÏËۛ˜ ÂrÓ·È ·éÙb˜ Ôf ıa âÈÙ‡¯Ô˘Ó j ù¯È âÍ å‰›ˆÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈáÓ ÙcÓ ëÓfiÙËÙ·, ηd ù¯È Ùe ¶.™.∂. ·éÙe ηı\ ·éÙfi, Ùe ïÔÖÔ ‰bÓ ö¯ÂÈ Î·Ì›· êÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ· ÔûÙ Óa âÈ‚¿ÏÏÂÈ, ÔûÙ Óa ñÔ¯ÚÂÒÓÂÈ Û˘Ì‚·Ùb˜ Û˘Ìʈӛ˜ ÛÙd˜ \∂ÎÎÏËۛ˜ – ̤ÏË Î·d Ùe ïÔÖÔ Ûb ÙÂÏÈÎc àÓ¿Ï˘ÛË Û˘ÁÎÚÔÙÂÖÙ·È àe Ùd˜ ú‰È˜ Ùd˜ \∂ÎÎÏËۛ˜. ≠√Ï· Ùa ·Ú·¿Óˆ ÛÙÔȯÂÖ· àÔÙÂÏÔÜÓ Ùe ÏÂÁfiÌÂÓÔ ôÚıÚÔ – ‚¿ÛË ÙÔÜ Î·Ù·ÛÙ·ÙÈÎÔÜ ¯¿ÚÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔÜ ¶.™.∂69. 12. ^∏ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË ÏÔÈeÓ Ìb ΢ÚÈfiÙÂÚÔ˘˜ ıÂÛÌÈÎÔf˜ ÊÔÚÂÖ˜ Ùe ¶.™.∂. ηd ÙcÓ ¢È¿ÛÎÂ„Ë ÙáÓ ∂éÚˆ·˚ÎáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ (∫.∂.∫.) âÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙcÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ñ¤Ú‚·Û˘ ÙÔÜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔÜ Û¯›ÛÌ·ÙÔ˜. ª›· ¬Ìˆ˜ àÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎc ‰˘ÛÎÔÏ›· ÂrÓ·È ¬ÙÈ Ùe ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Û˘ÁÎÚÔÙÂÖÙ·È àe \∂ÎÎÏËۛ˜, Ôf ‰È¤ÔÓÙ·È àe ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎb˜ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎb˜ àÚ¯¤˜, ÎÔ˘ÏÙÔÜÚ˜ ηd ·Ú·‰fiÛÂȘ. °Èa Ó\ àÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘ÌÂ Û˘ÓÔÏÈÎa ¬Ìˆ˜ Ùe Úfi‚ÏËÌ· ÙÔÜ Û¯›ÛÌ·ÙÔ˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Óa Ùe ıÂڷ‡ÛÔ˘ÌÂ, Ú¤ÂÈ ÚáÙ· Óa ÂúÌ·ÛÙ Ûb ı¤ÛË Óa ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì ̛· ÎÔÈÓc àÓÙ›ÏË„Ë ÂÚd Ùɘ Ê˘ÛÈÔÏÔÁ›·˜ ÙÔÜ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ηd Ì›· ÎÔÈÓc ıÂÔÏÔÁÈÎc ÁÏáÛÛ· ηd ïÚÔÏÔÁ›·, œÛÙ Óa ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ì Ìb Û·Ê‹ÓÂÈ· ηd ¯ˆÚd˜ ·ÚÂÍËÁ‹ÛÂȘ Ùe ·éÙe Úfi‚ÏËÌ·. ∆¤ÏÔ˜ àÍ›˙ÂÈ Óa àӷʤÚÔ˘Ì ¬ÙÈ Ì¤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌɘ ö¯Ô˘Ó ÚÔÙ·ıÂÖ ÙÚ›· Û¯‹Ì·Ù· – ÌÔÚÊb˜ âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎɘ ëÓfiÙËÙ·˜: 1) çÚÁ·ÓÈÎc ëÓfiÙËÙ· (organic unity), 2) ηÙËÏÏ·Á̤ÓË ÎÔÈÓˆÓ›· (reconciled fellowship), 3) Û˘ÓÔ‰ÈÎc ÎÔÈÓˆÓ›· (conciliar fellowship). 13. ∂ƒø∆∏ª∞ ∂ (·Ú. 19): ¶ÔÈa \∂ÎÎÏËÛ›· ö¯ÂÈ ‰Èη›ˆÌ· Û˘ÌÌÂÙԯɘ ÛÙe ¶.™.∂.;
69. METROPOLITE DE SUISSE DAMASKINOS (PAPANDREOU), “L’ Orthodoxie et l’ Oecumenisme”, ÛÙe Orthodoxie et Mouvement Oecumnique, ÛÙc ÛÂÈÚa Etudes Theologiques vol. 6, öΉ. Centre Orthodoxe du Chambesy, Geneva 1986, ÛÂÏ. 29-34. 102
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
∞¶∞¡∆∏™∏: ∞éÙc Ôf àÓ·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙeÓ ∫‡ÚÈÔ \πËÛÔÜ ÃÚÈÛÙe ó˜ £Âe ηd ™ˆÙÉÚ· ηÙa Ùa˜ °Ú·Êa˜ ηd ïÌÔÏÔÁÂÖ ÙeÓ âÓ ∆ÚÈ¿‰È £Âfi, ¶·Ù¤Ú·, Àîe ηd ≠∞ÁÈÔ ¶ÓÂÜÌ· ηÙa Ùe ۇ̂ÔÏÔ ¡Èη›·˜ – ∫ˆÓ/fiψ˜. ™·Ê¤Ûٷٷ àÚ¯ÈÎa Ùe ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ Ùe ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ùɘ ÃÚÈÛÙÔÎÂÓÙÚÈÎɘ ·ÁÎÔÛÌÈfiÙËÙ·˜, ¬Ù·Ó öÚ Óa ‚ÚÂıÂÖ ≤Ó· Ó¤Ô ıÂ̤ÏÈÔ ÌÂÙa ÙcÓ ÙÒÛË ÙÔÜ corpus Christianum ó˜ ıÂ̤ÏÈÔ ÙÔÜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔÜ ÔÏÈÙÈÛÌÔÜ ÛÙd˜ ‰˘ÙÈÎÔÂ˘Úˆ·˚Îb˜ ÎÔÈӈӛ˜70. ™\ ·éÙc ÙcÓ ÃÚÈÛÙÔÎÂÓÙÚÈÎfiÙËÙ· ÙÚ›· ÛÙÔȯÂÖ· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ: ·) ÙcÓ ïÌÔÏÔÁ›· ÛÙeÓ \πËÛÔÜ ÃÚÈÛÙfi, ‚) ÙcÓ ëÓfiÙËÙ· ÙÔÜ Ï·ÔÜ Î·d Á) ÙcÓ ÎÏ‹ÛË ÁÈa Ì·ÚÙ˘Ú›· ηd ‰È·ÎÔÓ›· Û\ ïÏfiÎÏËÚË ÙcÓ àÓıÚˆfiÙËÙ·71. ÿÚË ¬Ìˆ˜ ÛÙc Û˘Ì‚ÔÏc ÙáÓ \√ÚıÔ‰fiÍˆÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ Î·d Ùɘ \√ÚıÔ‰fiÍÔ˘ ıÂÔÏÔÁ›·˜ ‰fiıËΠöÌÊ·ÛË ÛÙcÓ ∆ÚÈ·‰ÔÏÔÁ›· (§¤ÓÈÓÁÎÚ·ÓÙ 1959), ÛÙeÓ ÚfiÏÔ ÙÔÜ ^∞Á›Ô˘ ¶Ó‡̷ÙÔ˜ (¡¤Ô ¢Âϯd 1961), ÛÙcÓ öÓÓÔÈ· Ùɘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÌÂÙa Ùc ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· (\∞ÚÌÂÓ›· 1975), ÛÙcÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎc ‰È·ÎÔÓ›· (∫Ú‹ÙË 1978), ÛÙcÓ öÓÓÔÈ· Ùɘ Û˘ÓÔ‰ÈÎfiÙËÙ·˜ Ûb Û¯¤ÛË Ìb ÙcÓ ëÓfiÙËÙ· (µ·ÓÎÔÜ‚ÂÚ 1983), ÛÙeÓ Û˘Ó·ÈÓÂÙÈÎe ÙÚfiÔ Ï‹„˘ ÙáÓ àÔÊ¿ÛÂˆÓ ‰Èa Ùɘ ÌÂıfi‰Ô˘ ÙÔÜ consensus (¶fiÚÙÔ \∞ϤÁÎÚ 2009). ≠√Ï· Ùa ·Ú·¿Óˆ ÛÙÔȯÂÖ· Âr¯·Ó ó˜ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙcÓ àÏÏ·Ác ηÙ‡ı˘ÓÛ˘ ÙÔÜ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ àÔÎÙÒÓÙ·˜ ≤Ó·Ó ¯·Ú·ÎÙÉÚ· ïÏÈÛÙÈÎe ηd ïÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ. ™˘Ì¤Ú·ÛÌ· – \∂›ÏÔÁÔ˜ 9. h∞˜ ÎÏ›ÛÔ˘Ì ÙcÓ ·ÚÔÜÛ· ÂåÛ‹ÁËÛ‹ Ì·˜ Ìb ïÚÈṲ̂Ó˜ ÛΤ„ÂȘ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎÔÜ ¯·Ú·ÎÙÉÚ·: 9.1. ªfiÓÔ ¬Ù·Ó ö¯Ô˘ÌÂ Û˘Ó›‰ËÛË Ùɘ ÏËÚfiÙËÙ·˜, Ùɘ ηıÔÏÈÎfiÙËÙ·˜, Ùɘ ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜, ¬ˆ˜ ÛËÌ›ˆÓ ï ∂é‰ÔΛ̈Ê72, ÌfiÓÔ ¬Ù·Ó ‚ÈÒÓÔ˘Ì ÙeÓ fiÓÔ Ùɘ ‰È·›ÚÂÛ˘ ñÔʤÚÔ˘Ì àÏËıÈÓ¿. ∞éÙe˜ ¬Ìˆ˜ ï fiÓÔ˜ Ùɘ ‰È·›ÚÂÛ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂÖ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ηd ó˜ ËÁc
70. ¶∞¶∞¢√¶√À§√™ ∞¡∆., “∆a Û‡Á¯ÚÔÓ· ıÚËÛ΢ÙÈÎa ÎÈÓ‹Ì·Ù· ΛӉ˘ÓÔ˜ ÁÈa ÙeÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎe ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌe Ùɘ ∂éÚÒ˘”, ÛÙe ^√ ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎe˜ ¶ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌe˜ Ùɘ ∂éÚÒ˘, âΉ. ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1997, ÛÂÏ. 253-266. 71. RAISER K., ∆e ̤ÏÏÔÓ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÛÌÔÜ. \∞ÏÏ·Ác ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ÛÙcÓ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎc ∫›ÓËÛË;, âΉ. ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1995, ÛÂÏ. 81. 72. ∂À¢√∫πªøº ¶., ^∏ \√ÚıÔ‰ÔÍ›·, âΉ. ƒËÁÔÔ‡ÏÔ˘, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1972, ÛÂÏ. 453. 103
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
öÌÓ¢Û˘ Ìb ÛÎÔe ÙcÓ àÓ·˙‹ÙËÛË Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜ Ì·ÎÚÈa àe οı ÌÔÚÊc Û˘Ì‚È‚·ÛÌÔÜ73. ^øÛÙfiÛÔ, àÎfiÌË Î·d Û‹ÌÂÚ· ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È ÌÂÙa χ˘ ¬ÙÈ ñ¿Ú¯ÂÈ ÎÂÓe ÛÙcÓ âÈÎÔÈÓˆÓ›·, âÍ·ÈÙ›·˜ Ùɘ öÏÏÂȄ˘ ÎÔÈÓɘ ıÂÔÏÔÁÈÎɘ ÁÏÒÛÛ·˜, ÎÔÈÓɘ ïÚÔÏÔÁ›·˜ ηd ÎÔÈÓÔÜ ÓÔÜ. ∞éÙe Ôf ‚Ï¤Ô˘Ì ÂrÓ·È ¬ÙÈ Ôî \∂ÎÎÏËۛ˜ àÚÎÔÜÓÙ·È ÛÙcÓ ÂåÚËÓÈÎc Û˘Ó‡·ÚÍË âÓÙe˜ ÌÈĘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ηıg˜ Ùe âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎe Úfi‚ÏËÌ· ̤ÓÂÈ ôÏ˘ÙÔ74. ∞éÙe ‚¤‚·È· ÚdÓ àe ÌÂÚÈÎb˜ ‰ÂηÂٛ˜ ‰bÓ qÙ·Ó ·éÙÔÓfiËÙÔ, ηıg˜ ¯ÚÂÈ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÏÏb˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÈa Óa Êı¿ÛÔ˘Ì ÛÙe â›Â‰Ô Ôf ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ۋÌÂÚ·. 9.2. ≠√ˆ˜ ñ¿Ú¯Ô˘Ì âÌÂÖ˜ ÁÈa ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜, öÙÛÈ ñ¿Ú¯Ô˘Ó ηd Ôî ôÏÏÔÈ ÁÈa âÌĘ. ^∂Ô̤ӈ˜ ‰bÓ ÌÔÚÂÖ ·Úa âÌÂÖ˜ Óa Á›ÓÔ˘Ì ηٷÓÔËÙÔd àe ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ ηd Ôî ôÏÏÔÈ àe âÌĘ âÓÙe˜ ëÓe˜ âÎÎÏËÛÈÔÏÔÁÈÎÔÜ ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÌÔÜ. ^øÛÙfiÛÔ, ôÏÏÔ ÚÄÁÌ· ÂrÓ·È ì ηٷÓfiËÛË Î·d ôÏÏÔ ÚÄÁÌ· ÂrÓ·È ì àÔ‰Ô¯‹. °È\ ·éÙeÓ àÎÚȂᘠÙeÓ ÏfiÁÔ ÂrÓ·È àÓ·ÁηÖÔ˜ ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜: ÁÈa Ùc ‰fiÌËÛË ·éÙɘ Ùɘ â·Êɘ ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ‰‡Ô Ï¢ÚáÓ. ≠√ÛÔ Èe Ú·ÏÈÛÙÈÎe˜ ÂrÓ·È ï ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ÙfiÛÔ Èe Ú·ÏÈÛÙÈÎc ÌÔÚÂÖ Ó\ àÔ‚ÂÖ ì Û¯¤ÛË ·éÙ‹. \∞ÓÙd ÏÔÈeÓ ÁÈa àÔÌfiÓˆÛË ÂrÓ·È Î·Ï‡ÙÂÚÔ Óa ñ¿Ú¯ÂÈ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ûb ı¤Ì·Ù· ÎÔÈÓɘ àԉԯɘ ηd âӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, ¬ˆ˜ ÂrÓ·È ì ÎÔÈÓˆÓÈÎc ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ì ÂåÚ‹ÓË, ì àÔÊ˘Ác ÔÏ¤ÌˆÓ Î·d ıÚËÛ΢ÙÈÎáÓ ‰ÈˆÁÌáÓ, Ùe ÔåÎÔÏÔÁÈÎfi, ì àÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ùɘ ÔåÎÔÓÔÌÈÎɘ ÎÚ›Û˘ ηd ÙÔÜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈÎÔÜ Î.ô75. ^∏ οı ıÚËÛ΢ÙÈÎc ÎÔÈÓfiÙËÙ· ö¯ÂÈ àÓ·Ù‡ÍÂÈ ÛÙc ‰È·‰ÚÔÌc ÙáÓ ·åÒÓˆÓ Ùd˜ ‰ÈΤ˜ Ù˘ àÚ¯¤˜,
73. TSETSIS G. (ED.), Just Developement for Fullness of Life: An Orthodox CÔntribution to the Theme of the Sixth Assembly of the WCC (Vancouver, Canada, 1983), ÛÙe Orthodox Thought – Reports of Orthodox Consultations organized by the World Council of Churches 1975-1982, öΉ. WCC, Geneva 1983, ÛÂÏ. 93. 74. ¡π∫√§∞´¢∏ ∞¶., √î ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎb˜ ÂÚȤÙÂȘ ÙÔÜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔÜ, âΉ. °ÚËÁfiÚË, \∞ı‹Ó· 2008, ÛÂÏ. 230. 75. SABEV TODOR, “The contribution of the Local Orthodox Churches to the Realization of Peace”, ÛÙe Un Regard Orthodoxe sur la Paix, ÛÙc ÛÂÈÚa Etudes Theologiques vol. 7, öΉ. Centre Orthodoxe du Chambesy, Geneva 1986, ÛÂÏ. 119-134. ™∆√ π¢π√ ‚Ï., NISSIOTIS N., “Religion, Christian Faith and Peace”, ÛÂÏ. 90-105. 104
∆√ ∑∏∆∏ª∞ ∆ø¡ ¢π∞Ãπ™∆π∞¡π∫ø¡ ¢π∞§√°ø¡: ∞¡∞§À™∏, ¢À™∫√§π∂™, ¶ƒ√√¶∆π∫∂™
âÌÓ‡ÛÂȘ, Ú·ÎÙÈÎb˜ ηd ÔÏÈÙÈÛÌfi, Ú¿ÁÌ· Ôf Ú¤ÂÈ Óa ηٷÛÙÂÖ Û‚·ÛÙe àe ¬Ï˜ Ùd˜ Ï¢ڤ˜76. 9.3. ^√ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‰bÓ àÔÙÂÏÂÖ Ì›· êÏc ıˆÚËÙÈÎc öÎÊÚ·ÛË Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜, àÏÏa Ì›· Û¯¤ÛË àÁ¿Ë˜ Úe˜ ÙeÓ ÎfiÛÌÔ Î·d ≤Ó·Ó àÁÒÓ· âÓ¿ÓÙÈ· ÛÙa ‰È·Û·ÛÙÈÎa ÛÙÔȯÂÖ· Ôf àÂÈÏÔÜÓ ÙcÓ \∂ÎÎÏËÛ›·. ª›· ‰ËÏ·‰c öÓÙÔÓË àӷ̤ÙÚËÛË ÌÂÙ·Íf Ùɘ öÍ·ÚÛ˘ Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜ ηd Ùɘ ÚÔ‚ÔÏɘ ·éÙɘ. ^∏ Û‡ÁÎÏËÛË Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηd ì Ú¿ÍË ÙÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ‰bÓ ÓÔÂÖÙ·È ó˜ âÍfiÓÙˆÛË ÙÔÜ àÓÙÈ¿ÏÔ˘, àÏÏa ÚáÙÔÓ ó˜ ÛÙÈÁÌc ·éÙÔÎÚÈÙÈÎɘ, ÂéηÈÚ›· âÛˆÙÂÚÈÎɘ οı·ÚÛ˘ ηd ‰Â‡ÙÂÚÔÓ ÌÂÙ¿‰ÔÛË Ùɘ àÏ‹ıÂÈ·˜ ÛÙeÓ ÎfiÛÌÔ77. 9.4. ^∏ ·úÛıËÛË Ùɘ Âéı‡Ó˘ ÁÈa ëÓfiÙËÙ· ÌÂÙ·Íf ÙáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ, Ùɘ âÊ·ÚÌÔÁɘ Ùɘ àÔÛÙÔÏÈÎɘ ›ÛÙ˘ ηd Ùɘ Âé·ÁÁÂÏÈÎɘ Ì·ÚÙ˘Ú›·˜, Ôf ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙcÓ \√Úıfi‰ÔÍË \∂ÎÎÏËÛ›·, ÂrÓ·È ì ‚·ÛÈÎc ·åÙ›· üıËÛ‹ Ù˘ ÁÈa Ì›· ôÌÂÛË âÌÏÔ΋, Û˘ÌÌÂÙÔ¯c ηd Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Û\ â›Â‰Ô ÔåÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi, œÛÙ ì ëÓfiÙËÙ· ηÙa ÙcÓ âÓÙÔÏc ÙÔÜ ∫˘Ú›Ô˘ “¥Ó· ¿ÓÙ˜ âÓ zÛÈÓ” (\πˆ. 17,21) Óa Ìc Ì›ÓÂÈ ¬Ú·Ì·, àÏÏa Óa Á›ÓÂÈ Ú¿ÍË Ì¤Û· ÛÙd˜ Ӥ˜ ‰È·ÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓ˜ îÛÙÔÚÈÎb˜ ‰ÔÌb˜ ηd Û˘ÓıÉΘ. 9.5. ≠√ˆ˜ ÌÈÏÔÜÌ ÁÈa ¯·ÚÈÛÌ·ÙÈÎa ¬ÚÈ· Ùɘ \∂ÎÎÏËÛ›·˜, öÙÛÈ Ú¤ÂÈ Óa àÚ¯›ÛÔ˘Ì Óa ÌÈÏÔÜÌ ηd ÁÈa ¯·ÚÈÛÌ·ÙÈÎa ¬ÚÈ· ÙÔÜ ‰È·ÏfiÁÔ˘. ^∏ \∂ÎÎÏËÛ›· ¿ÓÙÔÙ ÔÚ¢fiÙ·Ó îÛÙÔÚÈÎa ÌÂÙ·Íf ‰‡Ô âÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎáÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ: Ùɘ ëÓfiÙËÙ·˜ ηd Ùɘ ‰È¿Û·Û˘, Ùɘ ≤ÓˆÛ˘ ηd Ùɘ ‰È·›ÚÂÛ˘. ≠√ÛÔ ÏÔÈeÓ Ôî \∂ÎÎÏËۛ˜ ÙÔÜ ÎfiÛÌÔ˘ àÓÙÈ·ÏÂ‡Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÁÈa Ùe ÔÈa ö¯ÂÈ Ùd˜ àÚ¯·ÈfiÙÂÚ˜ Ú›˙˜, ÙfiÛÔ ‚·ı·›ÓÂÈ Ùe ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÚÉÁÌ·. ∆e Óa ÄÌ Úe˜ Ùa ›Ûˆ ÌfiÓÔ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎa Ûb Ì›· å‰Â·ÏÈÛÙÈÎc àÓÙ›ÏË„Ë Ôf ö¯Ô˘Ì ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓË ÁÈa Ùe ·ÚÂÏıfiÓ, œÛÙ Óa âÓÙÔ›ÛÔ˘Ì Ùd˜ ÎÔÈÓ¤˜ Ì·˜ Ú›˙˜, ‰bÓ ÌÔÚÂÖ Óa ηÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Î¿ÙÈ Ùe ηÏeÓ ÛÙe ·ÚfiÓ, ηıg˜ ì ÛˆÙËÚ›· Ì·˜ öÚ¯ÂÙ·È àe Ùa öÛ¯·Ù·, ‰ËÏ·‰c àe Ùe ÌÂÏÏÔÓÙÈÎe ·ÚfiÓ. ≠√ÛÔ ÏÔÈeÓ Ôî ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔd àÁˆÓÈÔÜÓ ÁÈa Ùe ̤ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, ÁÈa Ùc ̤ÏÏÔ˘Û· µ·ÛÈÏ›· ÙáÓ √éÚ·ÓáÓ, ηd ¬ÛÔ àÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È 76. ∞ƒÃπ∂¶π™∫√¶√À ∞§µ∞¡π∞™ ∞¡∞™∆∞™π√À, ¶·ÁÎÔÛÌÈfiÙËÙ· ηd \√ÚıÔ‰ÔÍ›·, âΉ. \∞ÎÚ›Ù·˜, 2002, ÛÂÏ. 260-261. 77. ª∞∆™√À∫∞ ¡., “\∞fi„ÂȘ ÂÚd ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¢È·ÏfiÁÔ˘”, ÛÙe ^∏ ëÓfiÙËÙ· ÙáÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓáÓ ó˜ ηıÉÎÔÓ, âΉ. ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1998, ÛÂÏ. 90. 105
£∂√§√°π∞ 1/2016
. ∞éÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ª·˚Ú·¯Ù¿ÚË
·éÙe Ùe ̤ÏÏÔÓ Óa Á›ÓÂÈ ·ÚfiÓ, ÙfiÛÔ ì ÌÂÙ·Íf ÙáÓ \∂ÎÎÏËÛÈáÓ àfiÛÙ·ÛË ıa ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ Î·d ÙfiÙ ı¿ “ηÙÔÚıˆıÉ îÛÙÔÚÈÎá˜ ì ·Úa ¿ÓÙˆÓ ÔıÔ‡ÌÂÓË àÏËıc˜ ηd ÃÚÈÛÙÔÛ‡ÏÏÂÎÙÔ˜ ≤ÓˆÛȘ, j ¿ÏÈÓ àÚÎÂÛıËÛfiÌÂı· Âå˜ Ùa˜ ìÌáÓ ‰ÈËÓÂÎÂÖ˜ ÚÔÛ¢¯a˜ ηd ‰Â‹ÛÂȘ ñbÚ Ùɘ ÂåÚ‹Ó˘ ÙÔÜ Û‡Ì·ÓÙÔ˜, Ùɘ ÂéÛÙ·ı›·˜ ÙáÓ êÁ›ˆÓ ÙÔÜ £ÂÔÜ âÎÎÏËÛÈáÓ Î·d Ùɘ ÙáÓ ¿ÓÙˆÓ ëÓÒÛˆ˜”, Û‡Ìʈӷ Ìb ÙÔf˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔÜ √åÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔÜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë °ÚËÁÔÚ›Ô˘ ™∆ã, ï ïÔÖÔ˜ à¤ÚÚÈ„Â Ùe 1869 ÙcÓ ÚfiÛÎÏËÛË ÙÔÜ ¶¿· ƒÒÌ˘ ¶›Ô˘ £ã Óa ·Ú¢ÚÂıÂÖ \√Úıfi‰ÔÍË àÓÙÈÚÔۈ›· ÛÙd˜ âÚÁ·Û›Â˜ Ùɘ ∞ã µ·ÙÈοÓÂÈ·˜ ™˘Ófi‰Ô˘.
106
