Η Ημαθία στον εμφύλιο 1946-1949/ Αλέξανδρος Αντωνίου Χατζηκώστας

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ A. ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΣ

Η ΗΜΑΘΪΑ ΣΤΟ Ν ΕΜΦΥΛίΟ

Ϊ946-1949

Δ η μ ό σ ια Κ ε ν τ ρ ικ ή Β !β λ !θ θ ή κ η Β έ ρ ο ια ς

Δ Ω ΡΕΑ

..^ — .......... , , , , Α,. ^ . ^ , S^, fs*..-'*'- --' -

i^ L s i n - t 1 c^.rOL^.. 1Lû03l· — —

<\3έ :7^

ΐ'Λ i l .

Δ η μ ό σ ια

Κ ε ν τ ρ ικ ή Β ιβ λ ιο θ ή κ η

Β έρ ο α ς

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΝΤΩΝίΟΥ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΣ

Η Η Μ Α Θ ίΑ ΣΤ Ο Ν ΕΜ Φ Υ Λ ίΟ

1946-1949

BEPOÎA2006

Σελιδοποίηση Επεξεργασία εικόνων: Νάγια Κτενά Τυπογραφείο "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ" Φώτο εξωφύλλου: Πλευρές της ζωής των αγωνιστών του Δ.Σ.Ε απο το αρχείο του Μ.Παπαδόπουλου Φώτο οπισθόφυλλου: το σχεδιάγραμμα της μάχης της Νάουσας

<4φ/ερώνίτα; στα 60χρονα του Δ Σ Ε

«Γta την ανάστασή σου, λαέ μας, όλα τα δίνουμε κάθε στιγμή. Αλλο) στις μάχες κι εμείς στα κελιά μας, Του λυτρωμού σου η ώρα να 'ρθει. Κί αν κάθε τόσο μας παίρνουν και μία Δάκρυα δεν τρέχουν, μα όλες μεμιάς, η μια την άλλη στα μάτια κοιτάμε, ακόμα μια στο βωμό Λευτεριάς. Και κάθε τόσο μας παίρνουν και μία, Αύριο μπορεί η δική μου σειρά. Γειά σας αδέρφια, στερνό μας τραγούδι, γεια σας αδέρφια μου, θα'ρθει Λευτεριά. Και κάθε τόσο μας παίρνουν και μία, Εμάς μας θερμαίνει αυτός ο σκοπός. Ζήτω το Δίκιο μας, ζήτω η Νίκη, Κράτος Λαού, αρχηγός ο Λαός»

(Ύραγούδ/ ττου rpcryouâoùaw ο/ ρ&Μοθάνατες γυνα<κίς*-κατα&κασμένίς αττό τα διάφορα Στρατοδικεία- αντόρτ/σες*, ρέ/Sf? των Μ/κών ορ/ανώσε ων καί του ΚΚΕ κα< ττου συχνό τραγουδούσαν οί αντάρτες* του Α Σ Ε . στο Βέρμιο)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή

9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' 'Ενταση των τρομοκρατικών διώξεων σε βάρος των αγωνιστών της ΕΑΜίκής Εθνικής Αντίστασης 1. Το νομοθετικό πλέγμα 2. Η κατάσταση στο ΚΚΕ καί το ΕΑΜίκό κίνημα 3. Τα στρατοδικεία 4. Εκτελέσεις 5. Ο) φυλακισμένοι 6. Εκτοπίσεις 7. Τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων 8. Ot επίκηρυγμένοί 9. Ot δοσίλογοί αθωώνονται 10. Η τρομοκρατία των παρακρατικών 11. Δηλώσεις μετανοίας

13 16 18 27 32 37 40 42 44 48 50

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' Η κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα 1. Το εργατικό κίνημα 2.Το συνδικαλιστικό κίνημα σε επαγγελματίες και αγρότες

57 65

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' 0< πρόσφυγες

66

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' Η ένοπλη σύγκρουση 1. Τα αντίπαλα στρατιωτικά στρατόπεδα 2. 0< νεκροί του εμφυλίου

75 86

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε' Χρονολόγιο

91

Παράρτημα 1 Η μάχης της Νάουσας

138

Παράρτημα 2 Κομματικά σώματα του ΚΚΕ

171

Παράρτημα 3 Υπόμνημα του ΔΣΕ προς τον ΟΗΕ

182

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

198

ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

203

H Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949

Ε ισαγω γή

Α Λ Ε το βιβλίο αυτό ολοκληρώνεται η τριλογία (πρόκειται για π ! V t βιβλία «Η Εθνική Αντίσταση στο νομό Ημαθίας)) και «Η Ημα θίο από τη Βάρκιζα στο Εμφύλιοί) που αφορά, μία πρώτη προσπάθεκ καταγραφής και ερμηνείας, της πολυτάραχης δεκαετίας του 1940-50 στη' Ημαθία, Χρονικά η περίοδος που καλύπτει η παρούσα μελέτη είναι από π τέλη Οκτωβρίου του 1946 (όπου έχουμε την ίδρυση του Γενικού Αρχηγεί ου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας) και ολοκληρώνεται στα τέλη Αυ γούστου του 1949, όπου οι δυνάμεις του ΔΣΕ, εγκαταλείπουν τον Γράμμο Φυσικό οι ημερομηνίες αυτές (έναρξης και λήξης) έχουν το στοιχείο τη< «αυθαιρεσίας)). Οι ρίζες (χρονικά) του εμφυλίου ξεκινούν νωρίτερα, καπ την διάρκεια της κατοχής, ενώ ο τερματισμός του δεν σταματά στις 30 Αυ γούστου γιατί ούτε η «εκκαθάριση)) της χώρας από τις ένοπλες δυνάμεχ του ΔΣΕ από τον «εθνικό στρατό)) ολοκληρώνεται τότε με το πέρασμί των δυνάμεων αυτών στις γειτονικές Λαϊκές Δημοκρατίες, αλλά ούτε και c συνέπειες του Εμφυλίου σταματούν. Η εξεταζόμενη περίοδος ήταν σίγουρα φοβερή και καταστροφικ; για τον ελληνικό λαό και τη χώρα μας. Ο τραγικός απολογισμός (για το* οποίο υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις) της περιόδου αυτής, κάνει λόγί για πάνω από 150.000 συνολικά νεκρούς. 800.000 ξεσπιτωμένους ενυ οι υλικές καταστροφές ήταν τεράστιες (π.χ 45.000 σπίτια ολικά ή μερι κά κατεστραμμένα, 1.600 σχολεία, 476 γέφυρες. 241 νοσοκομεία κ.α). Ο απώλειες του κυβερνητικού στρατού (στοιχεία του ΓΕΣ) ήταν συνολικά 55,527 (νεκροί-τραυματιες-αγνοούμενοι). Αντίστοιχα οι απώλειες του ΔΣΕ υπολογίζονται σε 30.000. Η συζήτηση για το ποιος φταίει, για το ποιος τελικά τον προκάλεσε για τον χαρακτήρα του εμφυλίου πολέμου συνεχίζεται και σήμερα, Μπο ρεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια να έχουν υποχωρήσει απόψεκ περί «κομμουνιστοσυμμοριτών)). «πρακτόρων)) κ.α όμως οι προσπάθει ες διαστρέβλωσης, αλλά και αποσιώπησης των πραγματικά υπευθύνω' συνεχίζεται. Μάλιστα το τελευταίο διάστημα γίνεται μία οργανωμένη προ

Αλέξανδρος Α. Χατζηκώστας

σπάθεια, πίσω από βαρύγδουπες διατυπώσεις περί «διεπιστημονικής έρευνας», «τοπικότηταςΜ, να ξαναγραφτεί η ιστορία παρουσιάζοντας τους αληθινούς θήτες ως θύματα, να διαστρεβλωθούν ο χαρακτήρας του ΔΣΕ και ot συνθήκες που τον επέβαλαν. Βασκός στόχος της προβολής αυτών των απόψεων είναι να συ σκοτιστεί ο πραγματικός χαρακτήρας της αντιπαράθεσης του Εμφυλίου πολέμου, να θεωρηθεί για παράδειγμα «νόμιμη άμυνα» η δράση του Εθνι κού Στρατού (σε σχέση με τους «συμμορίτες» του ΔΣΕ) και των ένοπλων φασιστικών συμμοριών, να δικαιολογηθεί το μαζικό και βίαιο ξερϊζωμα των κατοίκων από τα χωριά τους («ανταρτόπληκτοι»), καθώς και αποκρυφτει η ουσία του «παιδομαζώματος» που πραγματοποίησε το Παλάτι και η Εκκλησία. Ακόμη εμφανής είναι η προσπάθεια από μερίδα συγγραφέων στο όνομα της «τοπικότητας» να χαθεί το πολιτικό σκηνικό που αυτός εκ δηλώθηκε (εσωτερική αντίδραση-εξωτερική επέμβαση Αγγλίας-ΗΠΑ), να κοπεί το νήμα μεταξύ «αιτίας και αποτελέσματος» και να αναπαραχθούν οι παλιότεροι αντίκομμουνιστικοί μύθοι με διαφορετικό πλεόν, επιστημονικοφανές περιτύλιγμα. Ο τρόπος όμως που βλέπει κάποιος τα πολιτικά-ιστορικά γεγονότα δεν είναι ουδέτερος, αταξικός. Η «οπτική του γωνία» εξαρτάται από τη σκοπιά , τον στόχο, τη μέθοδο ανάλυσης των «χρωμάτων» και σε τελευ ταία ανάλυση από το ποια μεριά του λόφου κοιτάζει κανείς. Η ιστορία των ταξικών κοινωνιών δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία της ταξικής πάλης με διάφορες μορφές. Και ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος αυτό το χαρακτήρα είχε. Η ελληνική άρχουσα τάξη. με την βοήθεια στην αρχή της Αγγλίας και στη συνέχεια των ΗΠΑστα πλαίσια των γενικότερων στρατηγικών τους επιδιώξεων, από τη περίοδο ήδη της κατοχής (1943), με σχέδιο, ετοιμα ζόταν για την αντιμετώπιση του κρίσιμου προβλήματος της εξουσίας μετά την απελευθέρωση, εκμεταλλευόμενη ταυτόχρονα τα λάθη του ΕΑΜικού κινήματος (π.χ Συμφωνίες Λιβάνου-Γκαζέρτας -Βάρκιζας). Ετσι αμέσως μετά την απελευθέρωση προχώρησαν στην ένοπλη επέμβαση του Δεκέβρη του 1944 οργάνωσαν το μεταβαρκιζιανό όργιο τρομοκρατίας και εξαπόλυσαν μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο.

Η Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949

Ο) δυνάμεις του ΕΑΜ. το ΚΚΕ απάντησαν όλη την περίοδο που προηγήθηκε. με την πολιτική της ειρήνευσης, της συμφιλίωσης της εθνι κής κα< λαϊκής ενότητας όπως τονιζόταν σε όλα τα ντοκουμέντα τους, αλλά κα) η πρακτική τους δράση αποδείκνυε. Οταν τα πράγματα όμως έφτασαν σε οριακό σημείο ο< λαϊκές δυνά μεις βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα: Να υποκύψουν και να υποταχτούν ή να βαδίσουν στο δύσκολο κα) δύσβατο δρόμο του ένοπλου αγώνα. Και φυσικά διάλεξαν τον δεύτερο! Ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα ήταν αγώνας ηρωϊκός. δίκαιος,πατριωτικός, για δημοκρατικές ελευθερίες και ανεξαρτησία της χώρας μας, στρεφόταν με σαφήνεια ενάντια στην εξάρ τηση κα< αποτελούσε συνέχεια των ανεκπλήρωτων στόχων της Εθνικής Αντίστασης. Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αγώνας αντπμπερίαλίστίκός . αγώνας δ)εθνίστίκός (εδώ δεν θα πρέπε) να ξεχνάμε πω ς έβαλε πέραν των άλλων TC δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών σε μία περίοδο όπου ο ιμπε ριαλισμός είχε ξεκινήσει το λεγόμενο «ψυχρό πόλεμο*) καί ταυτόχρονο αγώνας ταξ'κός, κορυφαία πράξη της ταξικής πάλης στον 20 αιώνα στο\ τόπο μας. Ο τρίχρονος αγώνας του ΔΣΕ αποτέλεσε όπως αποδείχτηκε τον π)ο μεγάλο κίνδυνο κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα για τον ελληνικέ αστικό κράτος κα< την ύπαρξη του ! Η ήττα του ΔΣΕ (ως αποτέλεσμα μ<ας σειράς αντικειμενικών κα υποκειμενικών παραγόντων) οριοθέτησε το τέλος μίας σημαντικής φάσηί του λαϊκού κινήματος στη χώρα μας αλλά και την έναρξη μιας «νέας επο χής)?, ζοφερής για το λαό κα) τον τόπο μας, κάτω πλέον από την αμερικά νικη επικυριαρχία! Η πραγματοποίηση της εργασίας αυτής γ)α την περίοδο του εμφυ λίου στο νομό μας (πάντα σε στενή σύνδεση με το πανελλαδικό πλαίσκ όπου συνέβησαν τα γεγονότα) απαιτούσε από τον μελετητή να αναζητήσε επίσταμένα και να αξ<οπο)ήσε)-αξ)ολογήσε) τους παρακάτω παράγοντες. Τ)ς αρχειακές πρωτογενείς πηγές που λόγω των χρόν ακολούθησαν ήταν σπάνιες έως ανύπαρκτες. Μοναδική εξαίρεση τα επί σημα ανακονωθέντα από πλευράς ΓΕΣ, ΔΣΕ και τα επίσημα ντοκουμένπ


του ΚΚΕ. Κάθε είδους έντυπο υλικό όπω ς είναι αυτοβιογραφικά βιβλία, μαρ τυρίες, μελέτες, ανέκδοτα κείμενα καθώς κα< εφημερίδες της εποχής εκεί νης (τοπ)κά ο ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ), σε επίπεδο Β. Ελλάδας ο) εφημερίδες «ΜΑ ΚΕΔΟΝΙΑ)), «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ)), «ΦΩΣ)) που χρειαζόταν σαφώς προσεγμένη ανάγνωση λόγω της κυριαρχίας πολύπλευρης λογοκρισίας), αλλά του αθηναϊκού Τύπου της εποχής ιδιαίτερα ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) την περίοδο 1946 και 1947 οπότε απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του. -Τις προφορικές μαρτυρίες λαμβάνοντας πάντα υπόψη πω ς οι άν θρωποι προσλαμβάνουν και ζουν τη σχέση τους με τη ιστορία μέσα από διαμεσολαβήσεις από ένα πλέγμα ιδεών, αντιλήψεων, αξιών, νοοτροπιών κ.α πόσο μάλλον όταν έχουν περιέλθει δεκαετίες από τα γεγονότα αυτά. Ερευνώντας τα στοιχεία που συνθέτουν τη συγκεκριμένα μελέτη, ο γράφων ανακάλυψε μια σειρά γεγονότα σε τοπικό επίπεδο για τα οποία είχε (και συνολικά πιστεύω οι νεότερες γενιές) άγνοια. Και αυτό γιατί καί σε επίπεδο νομού, έγίνε συνειδητή προσπάθεια από τους «νικητές)) αφε νός να κρύψουν τις τεράστιες ευθύνες τους καί αφετέρου να σκεπάσουν στη «σκόνην της «λήθης*) σημαντικά πολίτίκά-στρατιωτίκά γεγονότα της σύγχρονης πολιτικής μας ιστορίας ή να τα μεταφέρουν μέσω της προφο ρικής παράδοσης διαστρεβλωμένα. Με την παρούσα μελέτη γίνεται μία πρώτη προσπάθεια καταγρα φής καί ερμηνείας των γεγονότων της εποχής εκείνης. Απαίτούνται όμως συνολικότερες και συλλογικότερες προσπάθειες.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' Έ ντασ η τω ν τρομοκρατικώ ν διώ ξεω ν σε βά ρος τω ν α γω νισ τώ ν της ΕΑΜίκής Εθνικής Αντίστασης 1.Το νομοθετικό πλέγμα 0) διώξεις που ξεκινούν μετά τα «Δεκεμβριανό)) και την Βάρκιζα, των κομμουνιστών, των αριστερών, των αγωνιστών της αντίστασης, η πολύμορφη πολίτική τους καταπίεση, συνεχίζονται πλέον με μεγαλύτερη ένταση και έκταση την περίοδο αυτή. Στρατοδικεία, φυλακές, εξορίες, ξυ λοδαρμοί και εκτελέσεις είναι πια στη ημερήσια διάταξη, αποτελούν συ στατικά στοιχεία της συγκρότησης του μεταπολεμικού ελληνικού αστικού κράτους. (Για όλα αυτά υπάρχει αναλυτική αναφορά στο προηγούμενο βιβλίο μου « Η Ημαθία από τη Βάρκιζα στον Εμφύλιο))). Σε θεσμικό επίπεδο έχουμε τη κατάργηση βασικών συνταγμα τικών διατάξεων και την παραπέρα νομοθετική θωράκιση του αστι κού καθεστώτος. Στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο κυριαρχούσε το περίφη μο Γ' Ψήφισμα (ΦΕΚ 197/18-8-1946). Το Γ Ψήφισμα καταργούσε στην ουσία τα συνταγματικά δικαιώματα του λαού. έδινε υπερεξουσίες στην αστυνομία και κυρίως θέσπιζε την ποινή του θανάτου για <τπρσξε;ς στρε φόμενες κανό π?ς σσφα/ε/ας rot/ xpôrot/ç f? αποβΑεπούσσς ετς απόσπασή εδαφών εκ r% εΜί7νκής cmKpart/oQ;. Σ' αυτό έρχεται να προστεθεί το Δεκέμβρη του 1947 ο Αναγκαστικός Νόμος 509 <ΐ7τερ/ μέΓρων ΑσφαΑείας rou κράτους, rou ποΛ^εϋρατος. rou κο/νων/κού καθεστώτος κα/ ττροστασ/ας των εΛευθερ/ών των ποΛίτών)). Ο Α Ν 509 (που κυρώθηκε με το ΜΗ' Ψήφισμα 9/4/48) ήταν ένας νόμος που σημάδεψε τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου μας. Με τον νόμο αυτόν, που ψηφίστηκε 3 μέρες μετά την ανακοίνωση της Προ σωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης ετίθετο εκτός νόμου το ΚΚΕ (το οποίο νομιμοποιήθηκε πολύ αργότερα, το 1974), το ΕΑΜ την Εθνική Αλ ληλεγγύη κ. a Στο άρθρο 1 προβλεπόταν η διάλυση του ΚΚΕ. του ΕΑΜ και της

- Αλέξανδρος A. Χατζηκώστας

Εθνικής Αλληλεγγύης ω ς «πτροτταρασκευόσαντσ κα/ ενεργούσα rryv Kara π?ς ακερα/ό^Γος r/^ς Χώρος προδοπκήν ανταρσ/αν# ενώ προέβλεπε και τα εξής : κΕπίσης δ/αΛύετα/ κα/ παν άΑΑο ττοΛ/πκό κόμμα, σωμσΓε/ο ή οργόνωσ/ς, ήπς ήθεΛε θεωρ/?θε/...ως συ^εργαζΰμεν/^ μετ' αυτών ή επ/δ/ώκουσα αμέσως r
ίΦΗΜΕΡίΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΜΣΕύΣ ΤΟΥ ΒΑΣ)ΛΕ!ΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ .t *

7

^ TCYXOi npQTOMj

Μ Α Γ Κ Μ Τ ίΚ Ο ) ΚΟΜΟ)

ί

Atnu-vurtMt ΒΚΜΜΧ ftn" 4*^ T*s c**t -f J. r*p a*
i w

ΑΧΑΓΤλΤΠΜ: XÛMM^ V*. ^ * *" ΠΑΥΛΟΝ MMAtYÏ TOWtAAWKQM ?S5)!Γ*ι^*τί _ _ ---—
Wδ^μοσ/ίυσ/? rot/ Λ/.509 στ/?^ Εφ^μίρ/δσ τ/?ς Κί/^ερνήσεως


ή των πρόσκα/ρων δεσμών...#. Επίσης με άλλα άρθρα του απαγόρευε τ<ς συγκεντρώσεις ενώ γ<α την προπαγάνδα των ιδεών που αναφέροντα) στο άρθρο 2. επέβαλε την απόλυση των δημοσίων υπαλλήλων και την απόταξη αξιωματικών καί όρι ζε με σαφήνεια ότ< την ευθύνη των προαναφερθέντων αδικημάτων έφεραν τα έκτακτα στρατοδικεία. Ακόμη στο νομοθετικό πλαίσιο της εποχής αυτής αναφέροντα) καί τα ψηφίσματα: ΛΑ' (17/10/47) με το οποίο προσέθετε μία σειρά άρθρα στο Γ' Ψήφισμα και αποσκοπούσε «ως προς δία του Τύπου πραττόμενα αδ)κήματα))(και με βάση το οποίο κλείνεταί ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ^, η «ΚΟΜΕΠ» και η «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ») καθώς κα) το ΛΒ' με το οποίο απα)τούνταν ειδική άδεια γ<α την έκδοση νέας εφημερίδας ή περιοδικού. Ακόμη τα ψηφίσματα ΛΖ'(7/12/47) «περ/ σττοστερήσεως r% /θσγένε/σς προσώπων σντεθν;κώς δρώντων ε/ς ro εξωτερ/κόν^, ΛΝ'(Απρίλης 1947) κπερ/ εκ7ττώσεως εκΑ^ρούχων συμμε^εχόντων ε/ç τον «ατό του κράτους συρρορ/σ«όν ο/ώνσ^, ΛΜ' (2/11/48) ^περί ^ρ εύσ εω ς περιουσιών των συρρετεχόντων ε/ς το συρρορ<ακόν σ/ώναΑ) κ.α. Υπολογίζεται πω ς στη περίοδο αυτή εκδόθηκαν συνολικά 73 Ψηφίσματα, καθώς κα) παρά τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, 807 νομοθετικά διατάγματα, τα οποία συνίστούσαν ουσιώδεις παρεκβά σεις από τ<ς αρχές των βασικών συνταγματικών θεσμών. Με βάση το νομοθετικό αυτό πλέγμα το Σεπτέμβριο του 1947 έχουμε 19.620 φυλακισμένους καί 36.948 εξόριστους αγωνιστές. Με τη λήξη του εμφυλίου πολέμου το Σεπτέμβρη του 1949 σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης έχουμε 18.000 πολιτικούς κρατούμενους κα) 31.400 άτομα (πολίτες κα) στρατιώτες) εξόριστους σε στρατόπεδα.

Ά Λ Ε ζα νορος Α . χ α τ ςη κ ω σ τ α ς

2.Η κατάσταση στο ΚΚΕ καί το ΕΑΜίκό κίνημα Η ένταση της τρομοκρατίας έχε) ως συνέπεια, την ουσιαστική διάλυση των ΕΑΜίκων οργανώσεων (ot οποίες συνεχίζουν την «νόμιμη)) λειτουργία τους μέχρι το 1947), αλλά και τη διά λυση των κομματικών οργανώσεων του ΚΚΕ. Την περίοδο που εξετάζουμε η πλείοψηφία των μελών των παραπάνω οργανώσεων έχουν συλληφθεί ή έχουν ήδη βγει στο βουνό. Όσοι απέμείναν στις πόλεις σε συνθήκες παρανομίας, αγωνίζονται σε «νόμιμους)) μαζικούς φορείς, ενώ ταυτόχρονα στηρίζουν το αγώνα του ΔΣΕ (π.χ με πληροφορίες, Λ//χο( Ζσχορ<όδ/)ς τρόφιμα κ.α). ΓΓ r/;r Κ.Ε rot/ ΚΚΕ 193-ί-ΐ956 Ως υπεύθυνος της Κ.Ο από τα τέλη του 1946 μέχρι και τα τέλη του 1947 είναι ο Θανάσης Κυρατσός (Ακροναπλίώτης) ενώ άλλα στελέχη που παίζουν καθοδηγηπκό ρόλο είναι οι Γιάννης Μπέρτσος (Νάουσα), Αποστολής Μιζαντζίδης. Νίκος Γιάγκογλου (Φεραίος), Θόδωρος Παπαπαναγίώτου (Αλέκος-δόσκαλος από το Τρίλοφο, μέλος του μακεδονικού γραφείου του ΕΑΜ και αργότερα πολιτι κός επίτροπος ταξιαρχίας στο ΔΣΕ). Χατζόπουλος Δημήτρης κ.α. Ως στελέχη των κομμάτων που αποτελούσαν το ΕΑΜ την περίοδο '45-'46 ήταν Κώστας Αηδονιδης (ΑΚΕ. από Βεργίνα). Γ. Παμός, Αλιχανίδης (Σοσιαλιστικό Κόμμα), Λάμπρος Κυρίακίδης, Στέφανος Σαβίδης, Ελέ νη Γκέρου (από τη Νάουσα μέλος του Κ.Σ της ΕΠΟΝ) κ.α. Παρά πς δύσκολες συνθήκες του 1946 η Κ.Ο στη Ημαθία συνεχίζει την δράση της. Μάλιστα σε έκθεση του Μακεδονικού Γραφείου προς το Π.Γ του ΚΚΕ (8/1/47) υπογραμμίζεται πω ς <ί...Λπό πς ορ/σνώσε/ς !% Ά Μσκεδον/aç πόνε καΑα ο/ ορ/ανώσε/ç rr?ç Βέρο/ος* κα; π?ς* Φ/ώρ/νας* ενώ παρουσ/άφυναδυναρ/ες/? Λ/όουσσκα;^ Ε δ ε σ σ α ...^ Από τα διαθέσιμα στοιχεία το μεγάλο χτύπημα δέχεται ο μηχανί-


σμός του ΚΚΕ κα) του ΕΑΜ στα μέσα του 1948, όπου η πλειοψηφία από τα εναπομείναντα (εκτός φυλακών, εξορίας κα) βουνού) μέλη και οπαδοί του συλλαμβάνοντα) και οδηγούντα) στο στρατοδικείο κα) στις φυλακές. Στις 19 Φλεβάρη του 1948 έχουμε πάνω από 50 συλλήψεις μελών και οπαδών της αριστερός (αλλά κα) των λεγάμενων «συμπαθούντωνο) στη Βέροια οι οποίοι παραπέμφθηκαν στο Στρατοδικείο. Τα έντυπα της εποχής πανηγυρίζουν . ^Ανεκα/ύφθη οΑόκ/ηρος ο σαταν/κός παράνομος μηχαν/σμός 77% ορ/άνωσης του ΚΚΕ Βερο/ας)) 2 Στο ίδιο δημοσίευμα περιέχονται κα) τα παρακάτω στοιχεία : Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν οι Πα ναγιώτης Νίκολαϊδης (διατηρούσε καφενείο στη Καλλιθέα, το οποίο χαρακτηρίστηκε Μγίάφκακ), στην οποία όπως τονίζει το Αστυνομικό Δελτίο σύχναζαν «ot Ασημόκης Βλαχόπουλος, Κυριάκος Τσανασιδης, Κυπριανός Αμαχαλίδης, Μιλτιάδης Κωτιάδης, Δημήτρης Χερεχίδης, Θεμιστοκλής Στυλίδης κ.α Σ'αυτούς «ομΜησε η συμμορ/πσσα 0./7σ7το7τανα/<ώτοο Αθηνά Ρούσσου δ<α την σνά/κη αυτοάμυνας^. ρέ^οζ* του Μακίδον/κοϋ Ταυτόχρονα λειτουργούσε σύμφωνα με το ίδιο /ραφί/ου του f.A.M ανακοινωθέν κγραφε/ο ττό/ης αττοτε/ούμενο αττό Κατ/να Μττεσ/)/α (με ro ψευδώνυμο Κα/τη ω ς /ρσμματέα^ Ξενοττού^ου, Σοφία Χρυσοστομ/δου, Ζίώ/α ^υπεύθυνη της E/10NJ, f εωρ/οττού/ου (σύνδεσμος) σκοπός του ήτο δε η δ<ενέρ^ε<α κατασκοπ/ας κα< ο< αΑΑη/ογραφ/α με τους αντάρτας καί η στρατοΑόγηως νέων^. Ως συνδέσμους το <ψρσφε/ο χρ/^σ<μοττο<ούσε τον μαθητή Ανέστη Κουττ/'δη (αττό /Ιατρ/δα)^ , ενώ «κατηγορείταί» ότ) έστειλε στο βουνό από τη Φυτειά τους Δημήτρη Μπεσίνα, Δημήτρη Τσίλη, Κωνσταντίνο Γκ<λ)όπουλο. Αναστάσιο Ν)κολόπουλο, Μαριωρίτσα Γκίλίνα. Επίσης αναφέρει την δράση κα) σύλληψη του προπολεμικού κομμουνιστή Κώστα Ουμιόπουλου (από Τρίλοφο) δα σολόγου ο οποίος είχε απολυθεί από την υπηρεσία του, του Γεροθωμα Μάστορα (με έδρα την Πατρίδα). Μετά την ανακάλυψη των «γιαφκών)) Καλιθέας κα) Πατρίδας, ανακαλύπτεται και νέα στο κέντρο της Βέροιας (πλατεία Αγίου Αντωνίου). Πρόκειται (όπως αναφέρει το σχετικό αστυνο

Αλέξανδρος A. Χατζηκώστας

μικό δελτίο)
1. ΑΣΚί κουτί 408 φ. 23/1/165 2. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ.ΒΟΡΡΑΣ 20/2/48


3.1α στρατοδικεία

Την περίοδο που εξετάζουμε σε πλήρη ισχύ βρίσκεται η λειτουργία το θεσμού των Εκτακτων Στρατοδικείων. Ο Ημαθιώτες, συνήθως δικαζό ταν στο Στρατοδικείο Γιαννιτσών, σπάνια σ' αυτό της Θεσσαλονίκης, ενώ από τον Μόρτη του 1948 αρχίζει τη λειτουργία του το Έκτακτο Στρατοδι κείο της Βέροιας. Οι συνηθισμένες αποφάσεις των έκτακτων στρατοδικείων ήταν οι θανατικές ποινές. Στις αποφάσεις αυτές τη περίοδο που εξετάζουμε (194749) είχαν καθιερωθεί- άτυπα- τα παρακάτω κριτήρια σε σχέση με την άμε ση ή όχι εκτέλεση των θανατοποινιτών. Αν η απόφαση ήταν ομόφωνη ή 4-1 τότε ο κατάδικος συνήθως εκτελούνταν σε διάστημα 3-7 ημερών, ενώ αν οι ψήφοι ήταν 3-2 ο κατάδικος έπαιρνε «αναστολή εκτελέσεωςκ μέχρι ν' αποφασίσει το Συμβούλιο Χαρίτωνί Ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που έγινε δυνατό (μέσω εφημερίδων της εποχής εκείνης) να καταγραφούν: * Στ<ς 20 Νοέμβρη 1946 στη Λάρισα δικάζονται δια «εσχάτη προ δοσία* 54 στρατιώτες και ιδιώτες από τον Τύρναβο και τη X) Μεραρχία που έδραζε εκεί. Μεταξύ των κατηγορούμενων ήταν και δεκανέας Α. Βέλλιος από τη Νάουσα και ο οπλίτης Α. Θεοδωρόπουλος από τη Βέροια με την κατηγορία ότι «σττοττηρόθησαν ycr ro ττο/1ί?ευμα rr?ç χώ ρος, rroporpùvovroç σε Λ/ποταξίσ στρσπώπος, με τσδίδοντες μυσπκσ στο KKE...V * * <τ7ο έκτακτο στρατοδικείο /Ιανν/τσών κσΓαδίκοσε σε θόνστο rouç δημοκρστ/κοΰς Κωστόττου/ο, Μζσμίδη, Λα/κΜδ/]. Χαρτών/?, σε /σόβ/α δε σμό ro Λεων/δσ κο/ Ουρανία Λ//ζσμίδου κσ/ σε 20 χρόνιο τον Γρη/ορ/όδ/? με την κατη/ορίσ στρστσ/ο/ίος σνσρχ/κών στοιχείων κσ/ ηθ/κής συτουρ/ίσς των ωμοτήτων σε Λ/όουσα κσ/ ro Γρσμμσπκό^ ? (Στη συνέχεια με παρέμβαση του υφυπουργού στρατιωτικών Βουρδουμπό ανέσταλησαν οι εκτελέσεις μέχρι να αποφανθεί το Συμβούλιο Χαριτων) * Στ<ς 4 Φλεβάρη του 1947 το έκτακτο στρατοδικείο Γιαννιτσών καταδικάζει τους ανήλικους Βεροιώτες Μορφίδη Θανάση 20 χρονών. Τζήκα Γιάννη 19 , Στόκα Γιάννη 19, Σιδηρόπουλο Γιώργο 19, Χστζηλάμπρου Θάνο 19 σε θάνατο, ενώ απαλλάσει τον 1δχρονο Παπαδόπουλο Γιώργο,


Ο κ. ΤΡ!ΓΚΒΕ AH ΖΗΤΗΣΕ ΑΜΑΠΟΑΗ TOWΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ ^ '3

ΡίΖ Ο ΙΠ Α ΙΤ Μ Ι

?

I

Π ΡΟ Κ Λ Η ΣΗ Σ Τ Α ENQMENA ΕΟί\Η: Οί ΧΑΣΑΠΗΔΕΣ ΤΟ ΕΓΚ Λ Η Μ Α —---- 1-------- r* ) —" , στααηττκ; Επιτροπής : r - r n ΐρίυνπς tcot αφηθ€

,

"*

ΤΟ ΙΥΛΛΑΑΗΤΙ1ΡΙΟ Μ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΛ A h A S lO A M T Q S ΠΟΛϋΛ'ί-

fNfPraQNO!ΕΚΤΤ^ΕΣΗΣ

K&ÔC τρ^πο ή κν€έργηνη νόέκτελ^ο&οΰν 3 ^4^ ^έμποδίζ^ί λαϊκή Ινμ^ί^οη TMtiJLWYEAM'g .- ^ __ '==

r*-ÎnMc^'nC HMÎOUICiMAAEUfc?

E?Îiiœ==t .- .,

HAfilÎMtWOtHAtmW m m 1 * MtAlA MAI!

*MAFA)AA!J(HmHAHIH

Πρ^ίοσέΑίΰο fût/ Ρ^ΖΟΣ/ΙΑΓΤ^/ //σ rf?y ττα/ύ^ρο^ L/πόθ^σ^ ΕΠΟΝίτες. Για την απόφαση αυτή ξεσηκώνεται κύμα διαμαρτυριών από φορείς της Βέροιας, αλλά και την Παγκόσμια Δημοκρατική Οργάνωση Νέων (ΠΟΑΝ), ενώ το θέμα τίθεται και στο κλιμάκιο του ΟΗΕ που βρισκό ταν στη χώρα μας εκείνο το διάστημα Είναι χαρακτηριστική η παρακάτω ανταπόκριση : κΐ2/3/47.Ενας φ ω α ς (τΜος). Μέ&?κί να ίξετασθέ/ σπά fmrpom) ο Αθ X o^^ôprrpou 78 χρ οιώ ν σπό Βέρο/σ που χαταδ/χσστ^κί σε θάνατο σίτο το στρατοδ/κί/ο Πανν/τσώί' /vc rr?v κα/η/ορία όπ ^rrcp/έθα/ίτί σορρορ/τας. ^ρνήθη ^ τταράσχε/ o /o ^ rro re πΛ/)ροφορ/ας e/ς ra Αργός κα/ f? ο/κ/α rou /ÿro κέντρο αί/στσραχέί^- Ο Χσπ^/όμπρου

20


ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΧίΑίΑΑΕΙ ΛΑΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΜ Ε=ΕΤΑΣΤ!ΚΗ ΕΠίΤΡΟΠΗ Οί ΕΚΤΕΛΕΣΕΣ οτομσηίοουν πιό oi έ^ίλέοος! ^ 10 ΣΥΛΛΑΛίΙΙΉΡίίΓ -Ι^ΐλίΜ!) Μί έθνίκή ίίρήνίΜί)! , -^^έρνηοη κστίυναομοΰ ιό ΕΑΜ! ! *"° '° -**— Μ Ï 9HM H Π Π ϋ Μ Μ Μ Ε ύ 'ί ΠΟΙΟ <^ΚΡ0Π0λ..

.

ι

ΓίΑ ÎHW ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ε Ρ Ε Υ Μ ,Ί ΙΟ Υ ΟΗΕ ΐ-Fΐ

Η [ Π ί Τ Ρ Ο Π Η Τ Ο Υ Ο .Η .Ε. Ο Α Α Κ Ο Υ Ι Η TW MOMiMH

ίΡΓΑΪίΚΗ AtOiKHÏH

/Ιρω ^ οσ έ^ /δο roi/ P / Z O f Π / \ Σ Τ Η //α τ/?ν π ο Μ κ ρ ο τ / ) υ π ό θ ί σ ^

c/rrc όπ 5rv τπψε ποτέ στο βουνό. ΣΕ Ερώπ?σ/7 του /\αβρ/ο/Εφ //ατ<* κατσδ<κόσγ^κί c/rrc; ^ΣυΑΑ^φθήκαμί στ/? Βέρο/ο ύστερα οπό κατα//Ε//α r/yç Λ<ζας 7σακρ/δου όπ θα ανέβουρε στο βουνό;/. Ενώ σπ?ν α/θουσα κυρ/αρχΕ/ βορ/ο ατμόσφα/ρα κα/ ό/ο/ προσέχουν τον μεΛΛοθάνατο, ο Χατ^/άμπρου ε/πε όπ ποίόστ^κί ρ/ο Κυριακή στο δρόμο, έξω από τή Βέρο/ο, όπ δεν άκουοε ττη/ç ο/ Γ/ου/κοσΛάβο/ κα/ ο; ΒούΑ/αρο/ θέΑουν να αποσπάσουν τ/?ν Μακεδονία, ούτε είδε ποτέ ξένους στή Βέροια κα/ όπ δεν έχε/ <ρΜους στο βουνό ^/ατί όΑο/ ο/ φ/Λο/ του Είνα/ σττ? φυΑακή.../; ^ * ^Ενώπ/ον του διαρκούς Στρατοδ/κείου όρχ/σεν χθες τ/? πρω/αν 1 Εττ/ κατασκοπίαν δ/κήν των /\ουκό ΚαβαλΑόρή, Μ/χα//? 7ϊ/ο. κατοίκων Λ/αούσ^ζ* των Ζί. Πέτρο, 71 /ωαννίδή, Π. Μα/ούσ/?, ^ε/^μαχήτ^, Ματσουκατίδ^ κα/ ί. Βαρδέ/τ? στρατ/ωτών κα/ των ερήμην δ/καζορένων /δ/ωτών /Τ.


ΠοΑηού κο/ Ευρ. ΚεΑεμουρίδή. Λπαντες κοΓη/ορούντο/ επί κοτοσκοπίο κοθώς κο/ cm κΑοπήν όπΑων κο/ πυρομοχ/κών... Ω ς μάρτυρες κοτη/ορίος εξετοστήκον ο/ Λερρ/σ^ς, /ΙοννόπουΑος άποντες δεκανείς της ΕΣΛ, ο/ οποίο/ οττεκσ/υφαν ro εξής.* Karô την δ/όρκε/αν νυκερ/νής rrcp/rroA/aç συνε^ήφθησον νο κυκλο φορούν ε/ς Λ/οούση, ε/ς οπο/ορευμένην ώραν ο στρσπώπ?ς /ωονν/δης. Ο οποίος ερευνήθ/?, σνευρέθη 5ε εν ων όυ^οκων rou μίο #Λο/κή Φωνή;). Ανεκρ/νόμενος απεκάΑυψεν or/ η εφημερίδα ενευρέθη ε/ς ro 6υ/άκ/ο rou κρυφίως εκ ποΑ/τών μετά των οποίων συνδ/οσκέδοζε ε/ς ro καφενείο ν. ΕποκοΑούθησε ή σύΑ/ηφ/ς rou /ωάννου ΒαρδέΑη όστ/ς οπεκόΑυφεν ôr/ προ τηςμετοκ/νήσεως rou /όχου, εξ'Α^εξσνδρουττόΑεως εκοτορπ'σθη κομμουν/στ/κός πυρήν ε;ς ro οποίον συμμετέοχον άπαντες ο/ κστή/ορούμενο/ με επ/κεφοΑής rov κατή/ορούμενον τον Αοχίαν Ματσουκατίδην ποΑα/όν κομμουνιστήν. σνθυποΑοχα/όν τους ΕΛΑΣ. Ο κατη/ορούμενος Ματσουκατίδης, εν τη Λ/οούση, ετέΑη ε/ς επαφήν με ro κατηγορούμενον Λουκόν Κο^οΑΑόρή. ε/ς ro οποίον απέδ/δεν π/ηροφορίος περ/ της συνθέσεως rou στρατού, rou ε/δους rou οπΑ/σμού, των κ/νήσεων rou κ.α. Τούτο ομοΑογε/το/ υπό των κατηγορουμένων ίωοννίδη, ΜοΑούση κο/ Βαρδέ/η. Ο κα τηγορούμενος Κα/3οΑ/άρης συΑ/ηφθείς ομο/όγησε or/ πορέΑσ/3εν οπό ro Αοχίαν Μοτσουκοτίδη, πέντε όπΑο κο/ δύο κ/^ώτ/σ φυσίγγ/α ro οποία σπέοτε/Αε ε/ς τσς συμμορίας. ίίεραπέρω ο/ μάρτυρες χαρακτηρίζουν ω ς παρασυρθέντες οπό την προδοτ/κήν οργάνωσην τους ίωαννίδη, ΜαΑούση, ΒαρδέΑη, ενώ εντοπίσαν τήν ευθύνην ε/ς τους Κο^οΑΑόρη, Μοτσουκοτίδη κο/ ΛεΑημοχ/ώτην. Λ/ο rov τεΑευτοίον ο/ μάρτυρες εξέφρασαν την γνώμ/ν or/ ήτο ο προγμοπκός αρχηγός rou πυρήνο. Όσον δε οφορό τος οχέσε/ς rou Μοτσουκοτίδη με ro ΚσβαΑΑσρην, ε^ε^ο/ώθησαν των δ/αδ/κασ/ών or/ oùro/ εσυνσντήθησαν επονε/ε/μένο ε/ς τήν θέσ/ν κΚ/όσκ/Μ κο/ ή αποστοΑή τούτων ήτο η σνταΑΑαγή πΑηροφορ/ών. Σε όΑΑο σημείο ο/ μάρτυρες είπον ôr/ ο/ κατηγορούμενο/ ετέΑων εν γνώσ/ν των προδοτ/κών σκοπών τής ορ/ονώσεως ε/ς τη οποίον σνήκον. δ/ότ/ κατά την εποχήν εκείνη ε/χε αττεκαΑύφθή ή προδοπκή συνεργασία μετά των σΑούων. Κοτο τή δ/άρκε/ο τής δ/σδ/κοσίος ο πρόεδρος κ. Κοκορέτσος, rôv/σε ότ/ δεν δ/κόφντο/ δ/ο ro ενεργηθέντσ μεταξύ στροτ/ωτών έρανον υπέρ της «Εθν/κής ΑΑ/η/εγγής^ δ/ότ/ κοτό την περίοδον εκείνη ro αντεθν/κό ούτο σωματείο ετέΑε/ ε/σέπ υπό


την ττροστασ/αν rou νόμου. Η δ/κη θα συνεχ/σθή σήμερον orrorc αναμένετα/ να εκδοθή α7τόφασ/ν * * Στ<ν 20 Γενάρη Ϊ948 . 7ο Έκτακτο Στρστοδ/κε/σ Θεσσαλονίκηςεκδ/κάζε/ την υπόθεση των Αντωνίου Παττα/εωρ/ίου, /I Με/ζοττού/ου, 6. ΚουΓσσντό, /, 7σ/Αώνη με τη κατη/ορ/α όπ ων μέ/η την «Αυτοάμυνας^ Ρ/ζωμάτων συμμετε^αν #ομάδον σκο?τούσην i/o π-ροσ/3ά/εί δ/α /3ίαν roç Αρχάς κα/ να εκτε/έσε/ αδ/κήματσ κατά την ζωήν rro/ίτών, εξετέΛεσε ανθρωποκτονίαν κατά των Σ. Ανεμό?του/1ον. X. Ξηρόίτου^ο, Λ/. Πα/ταδόrrou/o, Α. Κούσκουρα, /ί. ΟεοδοσόπΌυ/Sou, Λ/. Κουτσαντά, <4. Α/ωνάρη. Ο εκ των κσπι/ορουμένων ΜεΑ/άττου^ον ε/σήχθη καί με την κατη/ορ/α την //7Γθταξίαν δ/όπ <τοτρσπώτ/?ν ον ε/κατέ/ε<ψεν roç τάξε/ν σι/ευ α/τ/αν*. Εκ της διαδικασίαν δ/εττ/στώθη πλήρως η συμμετοχή των κατη/ορουμένων ε/ç ΓηνΑυτοάμυναν Ριζωμάτων καί η συνερ/ασίαν των μετά των ανταρτών τουν orro/ouv εν/σχυον πο<κ

φίδης. Απαξ ε/ç θάνατον.' Ευγενία ^ημητρ/άδου, Μαρία Ζ/ώγα. Δ/ς /σό/3/α. Αντώνιος 7ζ/κας, Γ/ώρ/ος Μανω^ίδης, Θωμάς Δα^σρ/δης. Απαξ /σόβ/α. Λί/κό/αος Αα/ούδης, Μαρία Ζ/ώ/α, Ευ/ενία Δημητρ/άδου, /σμήνη 7(/κσ. Επίσης καταδικάστηκαν σε πολύχρονες φυ^ακ/σε/ς ο/ Αναστάσ/ος ίωαννίδης (70 χρόν/α), Περ/κ/ής Γούναρης (75), Φωτε/νή 7ο//οπού/ου (79). Γίώρ//ος Μαυρίδης (20), Δημήτρ/ος Πεντεφούντας (3). ΚαΑ^/όπη Παπα κωνσταντίνου C7.5). Ενώ στη δίκη αυτή αττηΜσ/ησαν ο<. Ουρανία 7%/κα. Σου/τάνα Κυρστσού. /Ιώργος Θεμε^ής, Μαρία Μυπ/έκα. ίΐώ ρ /ο ς Μυτ//έκας, Ευφροσύνη Δημητρ/αδου, Πανα//ώτα Φωτ/άδου, Ευδοξία Ζωγρά φου, Αναστάσιος Δημητρ/άδης, ίωόννης Βοφε/όδης, Δημήτρ/ος Βρέσκος, Αντώνιος Κό//ας. Γ<ώρ/ος Ζαμπούνης κα/ Μαρία Ρή/α". ^ Το ^εγκαίνια!) (Μάρτης 1948) του Στρατοδικείου της Ημαθίας γίνονται με την δίκη 36 κατοίκων των χω ριώ ν της Ημαθίας. Σ' αυτήν καταδικάσθηκαν 6 σε θάνατο, 3 σε ισόβια κα< 4 σε διάφορες ττοίνές. Επίσης στις 8 ίούνη 1948 έχουμε τη καταδίκη με διάφορες ποινές 50 κατοίκων της Πέλλας κατηγορούμενοί ως μέλη της ΝΟΦ. Σπς 24 ίούλη 1948 έχουμε νέα δίκη 30 κατοίκων από Έδεσσα για συνεργασία με τους αντάρτες. Σε θάνατο καταδικάστηκαν 4, σε ισόβια 4, σε 20 χρόνια 1 καί απαλάχτηκαν 19. (ίΒέρο/α 30 Σεπτεμβρίου 7946* Υπό του Εκτάκτου Στρατοδικεί εξεδώθη η απόφασ/ς //α την κατά το Πάσχα του 7947 ανστίνσξ/ν του εργο στασίου η/εκτροφωπσμού Βέρο/ας. Κσταδ/κσστηκσν ο/ Λ/α/ί/όρος Δημήτρος 9 φορές ε/ς θάνατον. Μ/συρ/ή Λίνα, ε/ς θάνατον, Στο^τίδου Μαρία ε/ς θάνατον. Αθωήθησσν α/ φύΑακα/ του εργοστασίου Κρεμίτσας ΒασΜε/ος, ΣημαντάκοςΑντών/ος. 7σέ^/ας Αναστάσ/ος κα/ Καβόκης Παναγ/ώτης^ ^ * Από την πα ρ α πομ πή σε δίκη (έστω καί με την μορφή ι ε ρ ο δικείου) καί δεν γλίτωσαν ούτε ιερωμένοι! «τΚστά την τ&Αευταίαν συνεδρίασ/ν της ίεράς Συνόδου η οποία δ/έκοφε τας ερ/ασίας της δ/α τα 75ην ίανουαρίου, απεφασίσθη όπως ο τέως Μητροπολίτης Κοζάνης, κατηγο ρούμενος επί Εαμ/σμού τταραττεφθή ε/ς δίκην ευθύς μετά την εττανάΛηφ//ν των εργασ/ών της /εράς Συνόδου. Η δ/εξα/ω/ή ανακρίσεων ανατέθην ε/ς τον Μητροπολίτην Ακαρνανίας κ. ίερόθεον*< ^


Η μαρτυρία του Αντώνη Τσέου Ανάγλυφα τη κατάσταση που επικρατούσε στα Έκτακτα Στρατοδι κεία της εποχής εκείνης δίνει ο αγωνιστής από τη Φυτειά Αντώνης Τσέος (καπετάν Αμίκος) στις ανέκδοτες αναμνήσεις του. Γta ευνόητους λόγους τα ονόματα των συγχωριανών του που ήταν μάρτυρες κατηγορίας(ί) αναφέροντα) μόνο με τα αρχικά τους. «Ξημέρωσε η 20η Γενάρη 1948. Στις 8 το πρωί με πήραν γ<α το Έκτακτο Στρατοδικείο Γιαννιτσών. Πιάνουν τις θέσεις τους στο προεδρείο ot δικαστές: Μπασιώρης Ιωάννης, αντισυνταγματάρχης πεζικού, πρόε δρος. Ντεγιάννης ίωάννης Βασιλικός Επίτροπος Και ακόμη οι Πακουμμής Γεώργιος ίλαρχος, Παπανίκολάου Κ. λοχαγός πεζικού, Μαμωνής Γεώργι ος λοχαγός μεταφορών. Παπαγεωργίου Νικόλαος υπολοχαγός πεζικού. Σ'αυτά τα ονόματα κρέμεται η ζωή του κατηγορούμενου. Ο συνήγορος υπεράσπισης δίνε) κι' αυτός το παρών. Αρχίζουν να φωνάζουν τα ονόματα των μαρτύρων κατηγορίας: Σπύρος Ν. παρών, Θεόδωρος Θ. παρών. Σωτήρης Ζ. παρών, Φώτης Τι παρών, Σωτήρης Ρ. στρατιώτης απών. Νικόλαος Κ. στρατιώτης απών. Πρόεδρος : Να περάσει ο μάρτυρας Σπύρος Ν. Τι ξέρεις μάρτυρα για το κατηγορούμενο ; -Ξέρω ότ) ήταν ο φόβος και ο τρόμος στη περιοχή μας. Πρόεδρος: Τώρα τον φοβάσαι; -Τώρα είναι δεμένος κ. Πρόεδρε, αλλά αν τον ελευθερώσετε... Πρόεδρος: Να περάσε) ο μάρτυρας Θεόδωρος Θ. (ήταν Χίτης) Τι γνωρίζεις για το κατηγορούμενο; -Έκαιγε σπίτια και σκότωνε ανθρώπους. Πρόεδρος: Να περάσε) ο μάρτυρας Σωτήρης Ζ. Εσύ τ) έχεις να μας πείς; -Όπως άκουσα, ήταν κ< αυτός όταν ot αντάρτες χτύπησαν το χωριό μας. Πρόεδρος: Να περάσε) ο Φώτης Τ. Εσύ τι ξέρεις; -Τον έχω ανιψιό καί δεν θέλω να το κατηγορήσω. Πρόεδρος: Ma εδώ η κατάθεσή σου λέει πολλά. Eivat αλήθεια όλα αυτά; -Εμ...αλήθεια πρέπει να' vat,..

ΜΕςανορος a . λατςηκωστας

Στη συνέχ&α ο Πρόεδρος διαβάζει την κατάθεση του: « Δρούσε στη περι οχή Βερμίου κι' αλλού# αλήθεια είναι; -Αλήθεια «Σκότωνε κάθε εθνικόφρονα και πυρπολούσε τας οικίας των χωρικών#, αλήθεια είναι; -Εμ...για να είναι γραμμένα αυτού, αλήθεια θα είναι. «Λεηλατούσε και ήρπαζε ξένας περιουσίας κατ' εξακολούθησή, αλήθεια είναι; -Δεν τον είδα αλλά όπως άκουσα... Υπεράσπιση: Ό πως είπες, στο χωριό τον είδες και μίλησες μαζί του. Έτσι δεν είναι; -Έτσι είναι. Υπεράσπιση: Άρα σε είχε στη εξουσία του. Εσένα πω ς δεν σε σκότωσε αφού οπλοφορούσε; -Εμ... τον έποιασε το φιλότιμο. Υπεράσπιση: Εσένα τι φιλότιμο σ' έπιασε και ήρθες να τον καταδικά σεις; Πρόεδρος: Κύριε συνήγορε σταμάτα! Υπεράσπιση: Μα πρέπει να το διευκρινίσουμε κύριε Πρόεδρε! Βασιλικός Επίτροπος: Μη συνεχίζεις γιατί θα καθίσεις και εσύ στο εδώ λιο. Πρόεδρος: Απολογήσου κατηγορούμενε. Αμίκος: Δεν έχω να πω τίποτε! Μ απόφασή τον Στρατοδ/κε/ου; E/ç 6όνατονΛ>

1.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 20/11/46 2.ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΉΣ 24/11/46 3. ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 13/3/47 4. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ18/6/1947 5. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 22/1/48 6. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 27/1/48 7. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 18/5/48 8. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 2/10/48 9. ΕΜΠΡΟΣ 15/12/46


4 Εκτελέσεις Η Βέροια εκτός από έδρα Έτακτού Στρατοδικείου, χρησ<μοπο)ήθηκε κα< ως τόπος εκτέλεσης αγωνιστών. Δεν έγ)νε δυνατό να βρεθούν αλλά σχετικά στοχεία γί'αυτό. Από δημοσίευμα όμως του «ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΟΡΡΑ); (13/6/48) πλη ροφορούμαστε τα εξής : <ν 7ην πρωίαν της σήμερον (αναφέρετα/ στη Βέρο/aj εξετε/έστηκαν ο/ f εώρ//ος Δ/μτσης, Γίώ ρ/ος Λ//κέζης, Δ/ονύσ/ος ΒαΑκόνας, Δ/ονύσ/ος /Ιαώηός, Χρήστος ΜπσμπαΑής, Κωντσσντίνος Λάφς, Οεόφ/Αος ίΐατσάι/ης, Χρήστος ΔουΑαμάς, 7*ρα/ανός /Ιόντος, Τρα/ανός Θά^ος κα/ Δημήτρ/ος Κεχα//άς κατηγορούμενο; ω ς μέΑη της Λ/ΟΦ αττό την περ/οχήν f o w /τσών. Ο/ ανωτέρω ε/χον καταδ/καστεί ττρο ημερών υττό το Εκτακτου Στρατοδικεί ου της Βέρο/ας επί συμμετοχής ε/ς ομάδα κατασκοπίας επί των εθί'/κών δυνάμεων/). Επίσης από τα Φύλλα Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) της εποχής εκείνης διαβάζουμε εκθέσεις εκτελέσεων αγωνιστών της αντίστα σης από το νομό μας. Αφορούν όχ) αποφάσεις έκτακτων στρατοδικείων αλλά αποφάσεις μεικτών ορκωτών κακουργ<οδ)κείων (τα λεγάμενα «δικα στήρια των συνέδρων))) που εκδίκαζαν υποθέσεις <ΐ<5/άπραξης ε/κΑηματ/κών πράξεων, κυρ/ως ανθρωποκτονιών, κατά την περίοδο από το 7947 μέχρ/ την έναρξη /σχύος το Γ' Ψηφίσματος (6/6/7946))). Εδώ θα πρέπει να υπογραμμιστεί πω ς οι «κατηγορούμενοί)) εάν έκαναν «υπεύθυνη δήλω σην απαλλασσόταν από την εκτέλεση της θανατικής ποινής... 1. Εκτέλεση του Αθανάσιου Καραγκ<οζόπουλου αττό Μελική, φυλακισμένου στ<ς Φυλακές της Αίγινας σπς 7/9/1949 "76 Σεπτεμβρίου 7949. ΦΕΚ 68^ρ/θ. 24 Εκθεα/ς εκτεΑέσεως καταδ/κασπκής ε/ς θάνατον σποφάσεως Εν ^//ίνη σήμερον την 7ην Σεπτεμβρίου του 7949 ημέραν Τετάρτην κα/ ώραν 6ης π.μ ημείς ο παρά τους εν Πε/ρα/εί ίΙΑημ/δ/'κα/ς Αντ/ε/σα//εΑεύς Λ//κόΑαος Ποοαντζής, ορ/σθέντες υπό του Ε/σαγγεΑέως των εν ί7ε/ρα/εί ΠΑημ/δ/κών όπως παραστώμεν κατά τη εκτέΑεσ/ν της υπ' αρ/θμ. 48 κα/ από 79 Οκτωβρίου 7946 σποφάσεως του Δ/καοτηρίου των εν Βερροία Συί/έδρωι/ δ/'ης κατεδ/κάσθη ε/ς την πο/νήν του θανάτου ο κηρυχθείς ένο-


Τομν^μί/ο

:χτί/ίσθί^ωί' στ^^Α/γχ/α

χος φόνων^θαί/άσ/ος Καρογκ/οζοττουΛος του Γεωργ/'ου κα/ τ/^ς Ευθυμ/ας γενν^θε/ς κσ/ κατο/κών εν ΜεΛ/κ^, ετώί/ 30 όγσμος, γεωργός* κα/ χρ/στ/ανός ορθόδοξος κο< ήδ/? κρατούμενος των ενταύθα ΦαΑακών Λ/γ/'ν/^ς, τταρα/αβόντες κα/ τον Δ/καστ/κόν Γραμματέα τ/?ς Ε/οαγγεΛ/ας Πρωτοδ/κών Πε/ρα/ώς Πονογ/ώτ^ν Φωκόν, μετέβ/?μεν ε/ς τον τόττον τ/^ς εκτε/έαεως 7ούρ/ος (*Β*Ο χυρός τ/?ς Κο/νότ/^τος ΜεσαγρούΑγ/ν^ς ένθα τταρ/ατατο ο /ερεύς των Φυ/σκών^/γ/ν^ς Κωνστσντ/νος Κανόκ^ς, ο /ατρός των Φυλα κών Γεώργ/ος Ξυδέας κα/ ο Πρόεδρος τ% Κο/νότ/)τος Μεσσγρού /\/γ/ν^ς Δημήτρ/ος Μττόγρης. Προοαχθε/ς ο κοταδ/καοθε/ς ε/ç θάνατον Αθανάσι ος Γεωργ/ου Καραγκ/οζόττουΛος ττερ/ τ^ς ταυτότητας του οττο/ου εβεβα/ώθ/^μεν υττό του Αρχ/φύΛακος των ΦυΛακών<4/γ/ν^ς/4ττοστόΛου Συρ/ανού κα/ του Ενωμοτάρχου Υττοδ/ο/κήσεως Χωροφυλακής Α/γ/νής Μκ/?φόρου ^νδρ/κόττου/ου αΑΛό κα/ εξ αυτού του /δ/ου καταδ/'κου όοτ/ς ερωτ/?θε?ς εδήΛωοεν ότ/ ουδέν έχε/ να ε/πη. Μεθ'ο τοττοθετηθέντος του καταδ/κου έναντ/ του εκτεΛεστ/κού αττοσπάσματος ανεγνώσθ/? υττό του Γραμμστέως ε/ς εττήκοον ττόντων των


παρ/σταμένων η ρηθε/σα υπ' αρ/θμ. 48/1946 σπόφσσ/ς του Α/κοστηρ/'ου των ev Βερρο/α Συνέ δρων κα/ εξετεΛέσθή υπό rou εκτε/εστ/κού αποσπάσματος δ/ο τυφεκ/σμού θανάτου rou υπό rou /orpoù. Ε φ 'ω συνετάγη /? πορούσο, ήτ/ς ονο/νωσθίίοο κα/ βε/3α/ωθε/σα υπο/ρόφετα/. Ο /Svri/oo/ycAiùç /1/ημ/κών.' Λ//Κ. /10Σ<4Λ/7ΖΗΣ Ο Ζ/κ. Γραμματεύς. /I. ΦΩΚ/ίΣ^ 2. Εκτέλεση του φυλακισμένου στις φυλα... -. , .. Apyup/]ç Παπσδοπου/ο^ κες Αίγινας ^ ρ /υ ρ η Π απαδοπου/ου οπο Κου λούρα στ<ς 7/9/1949. ^16 Σεπτεμβρίου 1949, ΦΕΚ 68 /Sp/0.25 Εκθεο/ς εκτε/έσεως κατοδ/καστ/κής ε/ç θάνατον αποφόσεως Εν/\///νή σήμερον rryv 7ής Σεπτεμβρ/ου 1949 /7μέρο 7ετόρτην κο/ ώραν 6ην π.μ ημε/ς, ο πορό ro/ς εν Πε/ρσ/ε/ /1Αημ/δ/κο/ς <4ντε/σο//ε/εύς /ν/κό/αος Ποσαντζής, ορ/σθέντες υπό rou Ε/σα//εΑέως των εν Πε/ρο/ε/ /7/ημ/δ<κών όπως ποραστώμεν κατά Γήν εκτέΑεσ/ν τής υπ ορ/θμ. 51 κα/ από 26 Σεπτεμβρ/ου 1946 σποφάσεως rou Ζϊ/κοοτήρ/ου των εν Βερρο/α Συνέδρων δ/ ης κατεδ/κόσθ/? ε/ς την πο/νήν rou θανάτου ο /ίρ/ύρ/ος ΠαπαδοπουΛος του Αθανασίου /εννήθε/'ς κα/ κατο/κών εν Κου/ούρο, ετών 50 ΕΛΑην κο/ χρ/στ/ανός ορθόδοξος κο/ ήδή κρατούμενος των ενταύθα ΦυΑακών /\
ΜΕςανορος Α. Αστςηκωστσς

Μεθ' ο τοποθετηθέντος του καταδίκου ένσντ/ του εκτε/εστ/κού αποσττάσματος σνε/νώσθη υπό rot/ Γραμματέων ε/ς επήκοον πάντων των παρ/σταμένων ή ρηθείσα υπ' σρ/θμ. 57/7946 απόφασ/ς του Δικαστηρίου των εν Βερρο/α Συνέδρων κα/ εξετεΑέσθη υττό του εκτεΑεστ/κού αποσπόσματος δ<α τυφεκ/σμού θανατωθέντος του καταδίκου κα/ 5/απ/στωθέντος του θανάτου του υττό του /ατρού. Εφ' ω συνετά/η η παρούσα, ήτ/ς ανα/νωσθείσα κα/ βεβα/ωθείσα υπο/ράφετα/. Ο Αντε/σσγγεΑεύς Π/ημ/λών Λ//Κ. /10ΣΑΛ/7Ζ/-/Σ Ο Δ/κ Γραμματεύς. Π. ΦΩΚΑΣ^ 3. Εκτέλεση των /7σνα//ώτη 7]ρ/φτσν/5η κα/ Αναστάσιου 7σσ /έρ α κοτο/κων της Λ/όουοσς σπς 19/9/1949 φυλακισμένων στο Επταπύργίο. 30 Σεπτεμβρίου 7949, ΦΕΚ70Αρ/θ.54ΐ5 Εκθεσή εκτε/έσεως θανατ/κής ττο/νής Εν Θεσσαλονίκη σήμερον την 79ης Σεπτεμβρίου 7949 έτους, ημέ ραν της εβδομάδος Δευτέραν κα; ώραν 6.75 π.μ όπ/σθεν των Φυ/ακών Επταπυρ//ου κα/ κατά την Λ/.Α π/ευράν αυτών, παρουσία ημών του Αντε/σσ//εΑέως Π/ημμ/ε/οδ/κών Κωνστ. Φαφούτη (ενερ/ούντος ως υποκατσεπάτου του Ε/σσ//εΑέως Ερετών Θεσσαλονίκη^ κα/ του Υπο/ρσμμστέως του Εφετε/ου Θεσσα/ον/κης Σωτηρ/ου Χατζην/κο/αου fop/σθέντος* υττό του Ε/σα/γε/έως των Εφετών^, συμπαρ/σταμένων κα/ των 7) /ερέως των Φυ/ακών Γεωρ^/ου Μα/ρ/π/δη, 2) του αντ/προσώπου του Δημάρχου Θεσσαλονίκης Θωμά Θωμα/δη, Δημοτ/κού Συμβούλου κα/ 3) του /ατρού των Φυ/ακών Μ/χαή/ 7στατσου, ε/ένετο δυνάμε/ της υττ'αρ/θμ. Ε./1. Β' 223/29.6.49 εμπ/στευτ/κής παρα^/ε/ίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης κα/ της το/αύτης Ε./1. 789/75.9.49 του Ε/σαγ/εΛέως Εφετών Θεσσαλονίκης, παρά στρστ/ωτ/κού αποσπάσματος, ορ/σΟέντος υπό του Φρουραρχείου Θεσσαλονίκης. η εκτέ/εσ/ς δ/α τυφεκ/σμού της δ/α της υπ'αρ/θ. 20/7.6.47 αποφάσεως του Δ/κσστηρ/ου των εν Βεροίσ Συνέδρων επ/βΑηθείσης ε/ς τους 7) /7ανα//ώτην 7ρ/φταν/'δην του Κωνσταντίνου /εννηθέντσ εν 7ραπεζούντ/ /Ιόντου κα< κατο/κούντα εν Λ/σούση ετών 32. ερ/άτου κα/ Χρ/στ/ανού Ορθοδόξου κα/ 2) Αναστασίου 7σαγερό του Ανδρέα /εννηθέντα εν Τρσττεφύντ/ Πόντου κα/ κατο/κούντα εν Λ/σούση, ετών 3 6 , ερ/άτου κα/


Χρκτπονού Ορθοδόξου, ττο/νή^ rou θανάτου. /-/ εκτέ^εσ/ç ε/ένετο εν Kcrvovwôr/?r/ κα; ησυχ/'α, των τττωμάτων, των ανωτέρω εκτε/εσθέτων, τταραδοθέντων ττρος ταφήν μετά της υττό rou /ατρού ττ/στοττο/ησ/ν rou θανάτου αυτών. Εφ' ω συνετά/η η τταρούσα, ήτ/ς αναγνωσθε/'σα κα/ /3ε/3α/ωθε/σα υττο/ράφετα/ ως* έττετα;. Ο ί4ντε/σα//εΑεύς ΠΑημ/κών ; Κ. <&4ΦΟΥ7ΗΣ Ο νττο/ραμματεύς-.- Ε. X47ZWN/K0A40V^ * Εττ/σης- στην/ί///να εκτελέστηκε ^22/ΐϊ/^7) κα/ ο ηθοττο/ôç /Ιάννης* ^δαμ/κος αττό τη Βέρο/α, η^/κ/aç 27 ετών ο οίτο/ος ε/χε καταδ/καατε/ αττό ro έκτακτο στρατοδ/κε/ο Αθήνας* με την 696/28.2.45 αττόφασή του //α (ίκατασκοττε/α#.

31

5. Ot φυλακισμένο) Την περίοδο που εξετάζουμε συνεχίζουν να λειτουργούν φυλακές στη Βέροια (στο χώρο του σημερινού 3-14ου Δημοτικού Σχολείου, στο κτίριο της ασφάλειας, αλλά κα) στους στρατώνες), ενώ εκατοντάδες Ημαθ)ώτες στέλνονται κα) σ' άλλες φυλακές καί αρκετοί υφίσταντα) φρ<κτά βασανιστήρια (π.χ Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, Αίγινας κ.α). Σε σχετική έρευνα του αγωνιστή της Αντίστασης Γίάννη Γαλλίκα αναφέροντα) οι παρακάτω ως φυλακισμένοι της περιόδου αυτής. Από την περ<οχή της Βέροιας: Γαλλίκας Γιάννης του Νίκου. Κουμπουλιδου Ευδοξία του Ηλία, Παταρέσκος Θανάσης του Γιώργου. Κουκουρίκης Μίχάλης του Θανάση. Ζαχαρίάδου Πανδώρα του Αναστα σίου, Αγίαννίτης Σταύρος του Κώστα. Τσιαρτσίάνης Νίκος του Στέργίου, Σαρασλανίδης Θόδωρας του Ανέστη, Δελήαγας Μίχάλης του Θόδωρα, Γκίκας Στέργιος του Κώστα, Κουρουζίδης Ανέστης του Χριστόφορου. Παρασκευόπουλος Αριστείδης, Κουλούσιας Γιώργος του Κώστα. Αθανασίάδης Γιώργος (αργότερα εκτελέστηκε). Μπακαλίδης Βασίλης του Αρχιμή δη, Τσομπανέλης Αντώνης, Συμεωνίδου Σόνία, Χαραλαμπίδης Γιάννης. Αβραμίδης Σίμος. Χατζηδανίηλίδης Δαμιανός. Χαλκίδου Ολγα, Σιδηρόπουλος Γίώργος, Στίόκας Γιάννης του Θωμα. Στίόκας Θανάσης του Θωμα, Μορφίδης Θανάσης. Ντουμόνης Παράσχος. Χατζηδημητρίου Δημητρός, Κολιός Στέργιος του Γιώργου. Κοντοκώστας Τάκης. Πατσαβούρας Τάκης, Ραφτόπουλος Κώστας. Αγγέλογλου Καριοφύλης. Φωτιόδης Γιάννης, Ελευ θερίου Νίκος του Θόδωρου, Μακρής Κώστας του Αντώνη (μαζί με τον Β. Παπαστεργίου από τη Βεργίνα κρατήθηκαν αρχικά μαζί με άλλους ανήλι κους στη παιδούπολη-καναμορφωτήρίΟΜ της Κηφισιάς και στη συνέχεια οδηγήθηκαν στο ίντζεδίν), Μαυρίδης Γιώργος. Λαγούδης Νίκος. Γόπας Γίώργης, Τζίκας Γιάννης, Παπαϊωάνου, Τουτούνας Σωτήρης. Αληχανίδης Γιάννης, Συμεωνίδης ίάκωβος, Τζίκα-Γκίκα ίσμήνη, Δαβόρας θωμάς. Μανωλίδης Πώργος. Τζίκας Αντώνης Θρασύβουλος, Κόγίας Νίκος του Γιώρ γου. Χατζηλάμπρου Θάνος του Αποστόλη, αδερφοί Σαρφατή (εβραίοί), Στολτίδου-Σίδηροποΰλου Ουρανία. Πιστοφίδης Θόδωρος, Πεντεφούντας Τάκης, Ρούσος Γιώργος του Δημήτρης. Παστουρματζής Κοσμάς. Από την Πατρίδα: Σίδηρόπουλος Χάρης. Χωροφαίδης Αβραάμ.

H ΗμαΒία στον Εμφύλιο 1946-1949

Από το Κομνήνίο: Μουρατίδου Φρόσω του Θόδωρου, Ανδριανίδης Αλέκος, ΜαραντίδηςΔημήτρης (εκτελέστηκε στα Γιαννιτσά). Από τη Φυτείά: (φυλακισμένο) κα) εξόριστο), πηγή: Ολγα Μά στορα: «Στο δρόμο του χρέους*- Γιάννης Γαλλίκας): Βύζας Μαργαρί της του Θωμά, Βύζας Δημήτρίος του Θωμά, Βύζα Χρυσούλα του Κων/νου. Γκίλίόπουλος Κων/νοςτου Αργύρη, Γκίλίόπουλος Νικόλαος, ΓκίλίναςΑργύρης, Γκίλινα Σοφία του Αργύρη, Ζίώγα Μαρία, Λίόλίου Ελένη του Θωμά, Λίόλίου Κατίνα του Θωμά, Λιόλιος Νικόλαος του Θωμά. Λιόλιος Δημήτρίος του Θωμά. Μάστορας Θωμάς του Γιώργου, Μάστορα Μαρίορίτσα του Θωμά. Μπεοίνα Κατίνα του Μαργαρίτη, Μπεσίνα Χρυσούλα του Μανώλη. Νεδέλκος Στέργίος του Ποβόν, Νίκολοπούλου Σουλτάνα του Δημήτρη. Ntκολοπούλου Αναστασία του Δημήτρη, Νίκολόπουλος Θύμίος του Δημήτρη. Νίκολοπούλου Ελισάβετ του Βασίλη, Τσίλης Κων/νος, Τσέος Αντώνης του Βασίλη, Τσούτσκου Τρίανταφυλίά του Κων/νου, Τσούτσκου Βαϊτσα του Κών/νου, Τσούτσκος Στέργίος, Τσούτσκος Αντώνης κα) (φυλακισμένοι) οι Σιδηρόπουλος Παναγιώτης, Τροχόπουλος Μιχάλης, Φελεκίδης Πώργος, Τότσκας Σταύρος. 7σ δημοσ/εύματα του τοττ/κού Τύπου ε/να/ αττοκαλυπτ/κά ένόμίϊτί 'iptytu. Τοούμπ&υ σΐέν κατάστασης rrou υττσρχε/ στ/ς μ!]να. τη : χ ζί μί& X N tà τοπ<κέςφυ/σκέςί λκ μέ Ëm μωρά <ίκ' τό χω ^ό - Α Ο; κρατούμενο/ παντός Ιαρά$ρα. Δίν ùnip/ct Χ3μμ:ζ φύ/ου,η//κ/ώνκα/τάξεων ε/ς χωθαλάμους, συνωστισμένο, οΜ ημκ imetxtCzt Μέθη άπ ^ ανυπόφορον. Μ/ο βαρ/ό τή Κοβέρνησί. Ή ίφαρμογή -cou βώχα σνθρώπ/νης σάρκας αναόύδμω; iv ax d x stw sAc χ:ΐρΛ; ετα/ εκ των θο/όμων που ασφυκτ/τΟ νχα τά ΐέϋ ο υ ; άρμο5ίων χαί κώς f'fa/ /εμάτοί...Εί/ώ Kparoûô/ üpinet νά x^vouv κρχή τ! * από τρ/μηνον κυ/ νέο/ ττροστ/θεντα/ ϋαρΛπίνω γ&ίζΣχίί. ουδε/'ς φρόνησε δ/α την τροφοδοσία O/SPfM/SEOF 1g/l 7/46

TOUÇA) ^

*<ϊΟ /στρός των φυ/ακών τταρακα^ε/τα/ να εττ/σκεφτε/ τους κρατουμένους του σχοΑείου κσ/ νσ


/^μοσ/ίυμσ OAPB4/ÎEOV^f/46 επ/με/^θεί 7/?ς εξευρέσεως φθε/ροκτόνων σκίνων δίόπ ο/ φορές οτπερρόφησσν το Λ/γοστόν α/μο mou σπέμε/νε στους* δυστυχείς σνθρώττους^ ^ *"Ή Δ/οίκησ?? της χωροφυλακής παρακσΛε/τσ/ νσ ενδ/οφερθεί δ/σ την σνθρωπ/νότερην συμπερ/φοράν rot/ φυ/ακπκού προσωπ/κού των κροτουμένων που στερείτο/ προπα<δεύσεως...Οσσύτως νσ δ<στάξε/ το αρχ/φύΛσκσν όπως επ/7ρέπε/ ro rra/5/σ 7ων κρατουμένων νσ επ/σκέπ^οντσ/ τους γονε/ς τους^ ^ Όσον δε αφορά το ποιοι ήταν εκεί φυλακισμένοι τα παρακάτω δη μοσιεύματα είναι χαρακτηριστικά και αποκαλυπτικά: *

*κ7ο θέαμα αυτό, να κρατούσα/ στη φυ/σκή γέρο/ rrou μετά δυσκοΑ/σς σύρουν τα πόδ/cr τους, ττρέπε/ να εκΑε/φη ro ταχύ repo s/ δ/ότ/ στ/γμστ/φ όχ/ μόνο rot/ πο^/πσμό μας αΑΑά κσ/ ro σνδρ/σμό μας ακόμη/ Ο/ κρατούμενο/ Κ. /Ιάσχος ηΑ/κ/ας 70 era/s/ κσ/ κάτοχος ο <δ/ος εθν/κού rroρασήματος κσ/ με υ<όν φονευθέντα στην ΑΑ^αν/α, /.Θεοδωσ/άδης κα/ /*/. ΚεΑεσ/δης, σαρά)3αΑσ, ηΑ/κ/ας 75 ετών. ε/'να/ φυσ/κώς αδύνατοί va ε/νσ/ ουνερ/στα/ συμμορ/τών κα/ πρέττε/ να κρ/θούν με πνεύμα επ/ε/κε/σς κα/ νο αποφυΑακ/στούν. Ωσαύτως πρεττε/ ν' απΌφυ/ακ/στούν ra κάτω των 75 ετών rra/δίά που συμφύροντα/ εκε/ μέσα. Γfar/ ro θέαμσ αυτό e/va/ όπρεττο κα< αττοκαρδ/ωτ/κό^ ^ Χαρακτηριστικό του κλίματος που κυριαρχεί αναφορικά με τις αθρόες συλλήψεις πολιτών, είναι η παρακάτω επιστολή (16/8/48) προς τον Κ. Ρέντη Υπουργό Ασφαλείας, του πολιτευτή των Φιλελευθέρων ίωάννη Παπαδάκη-Στόϊκου (διετέλεσε βουλευτής και υπουργός) που αναφέρει : <ί... Την στ/γμήν αυτήν, συνεΑήφθησαν στην Βέρο/αν κα/ κρατούντα/ άνω των 760 ατόμων κα/ α/ συΛΑήφ/ε/ς συνεχίφντα/ χωρ<ς να δύνατσ/ κανε/'ς να προσδ/ορ/ση τον αρ/θμόν c/ς τον οττο/ον θα σταματήσουν. Μεταξύ των συΑΑηφθέντων υπάρχουν όνθρωττο/ rrou δεν έδωσαν καμμ/αν αφορμήν, απΑώς δ/ότ/ κατά την εαμ/κήν ττερ/οδον της Κατοχής ε/χον δράσ/ν r/νά εκ καταναγκασμού, δράσ/ν την οττο/σν δεν ηδύνσντο να σττοφύγουν ε/ς ετταρχ/ακάς πόΑε/ς κσ/ την ύττσ/θρον, όταν το σκ/ώδες Κρότος δεν ήτο ε/ς θέσ/ν να τους ττσράσχη σκ/άν σσφαΑε/'ας. ΓΜην όμως, υπάρχουν κσ/ όΑΑο/ που προκαΑούν α/ανάκτησ/ν Σοβαρώτατσ στελέχη μας κρατούντα/ αδ/κων, παρά τα έντονα δ/αβήμστό μου. (Από το βιβλίο του «Μισός αιώνας πο λιτικών αγώνων και εθνικής δρόσεως» Την περίοδο ττου εξετάζουμε ξεχωριστή κατηγορία φυλακισμέ νων ήταν οι θανατοποινίτες. Αυτοί ήταν καταδικασμένο) αττό τα διά φορα στρατοδικεία «εις θάνατον* κα< μεταφερόταν σε διάφορες φυ λακές (π.χ Αίγινας, Κέρκυρας) περψένοντας για μήνες την εκτέλεση τους που γ<α ορισμένους από αυτούς τελικά ττραγματοποίήθηκε!

Σύμφωνα λοιπόν με στοιχεία στα πλαίσια αυτά (μέσα στο 1948), μετά την καταδίκη τους σε θάνατο από το Στρατοδικείο των Γιαννιτσών μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Αίγινας οι παρακάτω μελοθάνατοι Ημαθιώτες: Ανδρέου Χρήστος από τη Νάουσα. Μελιόπουλος Αθανάσιος από τη

ΜΕςανορος a . λατςηκωστας

Βέροια, Παπαδόπουλος Αλέξανδρος του Γαβριήλ από το Ν. Πρόδρομο, Παστουρματζής Κοσμάς από τη Βέροια, Περπερής Δημήτρης του Ευθύμη από τη Σφηκιά, Προύντζος ίωάννης του Μάρκου από Πολυπλάτανο, Στυλίδης Κώστας του ίωάννη από Τριπόταμο, Χατζηλάμπρος Θάνος του Απόστολου από τη Βέροια, Τζήκας ίωάννης του Αναστασίου από τη Βέ ροια, ενώ από το στρατοδικείο Λάρισσας ο Μουρατίδης Αθανάσιος από τη Βεργίνα, (πηγή: Κώστας Καπόπουλος « Αναμέναμε το θάνατο))).

1. 2. 3. 4. 5.

ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 4/11/46 ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ. 18/11/46 ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/12/46). θΑΡΗ4ΛΕΟΣ 78/17/46 ΘΛΡΗΛΛΕΟΣ 2^2/36


6 Εκτοπίσεις

7 ο κο,Α ασίήρίο r % Μ σ κ ρ ο ν ή σ ο υ (Β Ε 7 Ό )

Εκτός όμως από Τ ι ς φυλακίσεις των αγωνιστών επανέρχεται και ο θεσμός των εκτοπϊσεων. Αρχικό έχουμε το νομοθετικό διάταγμα της 4/5/ 1946 με το οποίο επαναφέρεταί η νομοθεσία της δικτατορίας του Πάγκα λου, ενώ στη συνέχεια έχουμε κα) επιπλέον νομοθετικά μέτρα, όπως το Νομοθετικό Διάταγμα 687/1948 με το οποίο θεσμοθετείται αόριστη χρονι κή διάρκεια στο θεσμό των εκτοπϊσεων. Ως τόπο) εκτοπίσεων της εποχής εκείνης αναφέροντα) ο< : Μακρόνησος, ίκαρία, Πούρα, Χίος κα) Τρίκερ) (για γυναίκες), Κέα, Φολέγανδρος κ.α. Πα το σκοπό αυτό συγκροτούνται Επιτροπές Δημοσίας Ασφαλείας σε κάθε νομό. Η Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας που συστόθηκε κα) στο νομό Ημαθίας εκτοπίζει εκατοντάδες ημαθιώτες, αξιοποίώντας το θεσμικό αυτό πλαίσιο, στα διάφορα νησίά-τόπους εξορίας. Μόνο γ<α το 1946 αναφέρεταί («Η ιστορία της Ελληνικής Χω ροφυλακής*) ττως «συνελήφθησαν καί τταραττέμφθησαν εις την Επι τροπήν Δημοσίας Ασφαλείας Νομού Ημαθίας εκτοπίσθέντα 1.185 άτομα, επικίνδυνα δ<α τη Δημοσίαν τάξίν καί Ασφάλειαν* ! Από το «ΘΑΡΡΑΛΕΟ* της εποχής διαβάζουμε: * EmrpoTT/) Ασφα/ε/ας Βερο/ας, από rot/ς νομάρ-


Xf?y /I Πεντζ/Μίν, X. Πσραθυρό Πρόεδρο /Ιρωτοδ/κώί/ κω Θ. Χοτζίκον Ε/σσγ/εΑέο Πρωτοδ/κών εκτοττ/ζέ/ ε/ς ΦοΑέ/σνδρο κο/ Ή έκτροπη Δημοσίος *Α Κέαν τους* κότωθ/ εττ/κ/νδύνοσς δ/ο rryv σ φ α λ * ^ Bspo'ttç d:toïfλου Α^μοσ/σν ΑσρόΛε/oy . Αττό Bépo/ot/ Β. μένη έχ τοϋ Νομάρχου χ. ΕΛευθερ/όδ<ις-<ραρμακο/το/ός, Σ. Σωττ?ρό- Πζνιζίχη Γ χ. ίίαραΰέρα ττουΑος-τομε/οκός. Λ. Σαμαράς, Σ Τσυρ/- X . Προέδρου Πρωτοδίχ&ν χαί χ. Χαίζίχου Q. Εισαγ ÔQÇ, Λ. 7ουρ/'<5/), Ε. Κουτρ/δ^ς, Μ. Λ/οτσ- γελέας ΠροΜοδίχών 5t* d!to ρ/δ^ς, Ε. Μττορδένσ, Μ. 7σσΑομχ/δου, Κ. ψΑοεώ: τη; ixtoniêt ε!ζ ιΑς ΚανέΑα, Θ. 7ρ/αντσ<ρύΑοα. Αττό Μόοί/σσν νήσους Φολέγανδρον χαί Κέ . Θ. ΕΑΑηνσς, /I Ζσχαρόκτ?ς, Ρ. Ρ/φς, Ζί. av, ιού; xdtmOt ώς entxtvδύνον: êv τη δημοαίη Άσφα Α/οροστός, /I 7οΑ<ος, A. Μ^τσαΑος. /. Xeta: ΒλενΟΕΡίάδης φορ Προρστσ/νου. Θ. 7α/μ/ταρ^, X. ΓΌζ/ζό- μαχοπσίό?. Β. Κούβαρης έττουΑος, Ε. Γουσόττοί/Αος, Α. Καρρούσος, πόχτηΓ ÈpYaotaç. Σ . ΣωτηΜ. Πσττσνσ, Σ. Α/τσας, X. Μ ττσ^σνος, ο(!πουλοί τνμ&ίοχόί, Δ. ΣαΒ. Τσέττουρας, Α Καρασίμος, /I Γ/οζεφ- μοί&ς, Σ . Τονρίδη:, Α. Του ρίδης. Ε. Κουτρίδη:, Μ. Ho ττουΑος, Λ/, ΐσέττονρας, Α. /ωστ;φίδ/?ς, W. ταρίδης, Ε. Μπορντένα, Μ. Πετρ/δης, /. Ατμστζ/δ/?ς. Α. Αέτος, Γ Ασ- Τσαλονχ'δου, Κ. Κανίλη. πτοτσς, X. Βοτστ^ς, ΚεφοΑούδ^ς, Α Κσ- θ . Τρκινταφύλλοί!, ΰκαΥΜς êx Β:ροία; xai ot xά^ω$^ εχ ροτσσος, Ξ. ΣτομττοΑίδ/7ς, X. Καρατζός.^ Ναονοης. θ - Έ λ λ η ν α , Γ. Εττ/σ^ς με όΑΑ/? οττόφοστ? εκτοΖαχαράχης, Ρ, Ρ ΐζο;, Δ. Αΐ7/'^οντο/ σε Κέα . Β. KoAojSôç γραμματέ YOQQCTÔs Γ.Τόλίος, Α. Μή ας Πρωτοδικών, Π. /ΙαΑηάς, Β. Παληάς, τσηλη;, I. Προραταί^ον. θ . /. Στεφα^ς, f Στεφο^, Ε. Στεφάνή, Μ. Τοίμπαρη. X. Γίοζίζ^πουVapoy/ovw). A. Ψορογ/άνν^ς, Κ. Ψσρο- λοί. Ε. Γονσνχουλο:, Α.Κα ytow/^ç, Ν. Vapoy/àw/7, Κ. Πόσχου, ΚοΑ. ροΰοσος, Μ Hanav^vou. Σ ΛίΜΟζ, X . Μπη^βδνο.;, Β. Πόσχου, /I Γκέρου, Σ. 7σ/ρ^. Ν/ώττσς, Γ Teenoûeaç. Α. Καραοΐμο;, Σερ/δ/7(, /I Κσσ/δο, Κ. Σαμαρά, A Ταού- Γ. ΓίαζΒζόπουλο?, Ν. ΤοέΑο, /I ΑογκοΑόκ/?, Α. Σσγρ/), Α. Ρ%ος, Ε. πουρα:. Α. Τιρσηφίδη:, Η . L *Ατματζ(8<{/^ 7οκτ?ς, Ε. ΚσρδσΑοϋμ/?, Μ. ΜεΛαν/δ/7. Ο. A. Âétoç, Γ. A(MMn6;. K tΑδσμ/δου. Α. Μττσφί/χ/δου. ^ ναλούδτκ, X Βατα!ζή^ I. * ^Σήμερον εκτοττίφντο/ ε/ς Kàpcudoo^, τας S . Σ:αμπολίΜ?σους υττέρ 800 /)δ/) συΑΑ/;φθέντες οττό 5ης xot X. Καρητζάζ. rQv Βόρε/ο ΕΑΑάδσ...Ε/ς rr?y Βέρρο/σν Θ^ΡΡ/\/ίΕΟΣ7ί!/7?/46

ΑΠΪΜΠί* Μ ΕΑ


υπάρχουν 32 συΜήφ&ς προσώπων, υττ^υθύ^ωί/ δ/όφορω)/ ο^ορχ/κών ορ/σνώσεω ^ ^

'Σύμφωνα με έρευνα του αγωνιστή της αντίστασης Γιάννη Γαλλίκα, αττό τη Βέροια, ω ς εξόριστο) την περίοδο αυτή, α πό την περιοχή της Βέροιας, αναφέρονταί καί οί : Πέτσας Γιάννης, Μπίσμπας Σωτήρης, Κόγ<ας Αντώνης του Γιώργου, Κόγίας Αντώνης του Δημητρίου, Στολτίδης Σίμος, Χατζής Νίκος του Στέργίου, Αθανασιάδης Αριστείδης, Μπίσμπα Φρόσω, Σαββίδου Βέρα, Ζαφειριού Κατίνα, Γερασφίδης Σταύ ρος, Καραγαβριηλίδης Σταύρος, Παρασκευόπουλος Νίκος του Παύλου, Λαδόπουλος Γιώργος, Σίμος Μέρκος, Τσίάμης Αντώνης, Γκασνόκης ΣτέρΥ'ος-

Γtyva/Kcç cfôpKTTt^ στο ip/xcp;

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 18/11/1946 2. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 25/11/46 3. ΕΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 11/7/47


7. Τα πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων Στόχος των κυβερνήσεων της εποχής εκείνης ήταν κα) η «εκκαθάρι ση των δημοσίων υπηρεσιών» καθώς και η γενίκευση της χρήσης «πιστο ποιητικών κοινωνικών φρονημάτων» γ<α την εξασφάλιση της ιδεολογικής κα< πολιτικής «μονολιθικότητας» του κρατικού μηχανισμού με την απομά κρυνση των «κομμουνιστικών μιασμάτων)). Έτσι έχουμε το !ΣΤ' Ψήφισμα (10/12/46) «περί εξυ/<άνσεως ίων δημοσίων υπηρεσιών^) καθώς και τη δημιουργία με βάση τον Ν.516/48 σε κάθε υπηρεσία των «Επιτροπών Νομιμοφροσύνης» τα οποία εξέταζαν τις πολιτικές πεποιθήσεις τόσο των νυν υπαλλήλων αλλά και όσων επρόκειτο να προσληφθούν, ενώ όλοι οι υπάλληλοι καλούνταν να υπογράψουν έγγραφη δήλωση νομιμοφροσύ νης. Χαρακτηριστικά στη προκήρυξη για την κάλυψη 5 θέσεων στο Δήμο Βέροιας ανάμεσα στα απαιτούμενα προσόντα των υποψηφίων δια βάζουμε : «...8ε/3αίωσ/ν του 7μήματος ^σφα/είας περί υ/ε/ών εθν/κών φρονημάτων;;*

* Με βάσή ro νόμο «περί εξ υ γ ία ν σ ή π χ κυ/3έρν??σ% Σοφο σποΜοντα; οπό r^v περ<φέρε<α Βέρο/ας ανάμεσα στους όΜους ο/ πα ρακάτω δάσκαλο; ; <45αμίδ<χ Βα/αχός ίΐ, Βασ/Αε/όδου ΒαωΑ/κή, Γούναρ% Π., Θεοδωρίδ^ς /I. Κώνστας Κ.. ΚωσκχΜσς Κ., Λομττουρδής Λ/., Μποζίν% Λ. /Ισυ/ίδ^ς Κ., Σαμαράς Λί„ 7ούμπουρσς X., 7ρ/ανΓσφυΑΑίδ/?ς Μ.. Φωπάδ?7ςί.2

- ^

W ' ΡίΖΟΙΤΙΑΣΤΗΣ ΟΑΜΕΨίΟΣΤΟΥΚΑΪΖΕΡ

40


Ενώ άλλο δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας αναφέρει : κΕπτά δα σκάλους συμπηΑ/τες μας, ο/ περ/σσότερο/ των οπο/ων /ευκόνθηκαν στη υττηρεσ/α τους σττέΑυσε ro Υπουρ/ε/ο /Ια/δε/ας^ ^ Φυσικά κάτι τέτοιο είχε και συνέπειες στην λειτουργία οργανισμών και υπηρεσιών: *<νΟ νόμος ττερ/ ε&ψ/ανσης, ourô ro εξάμβ/ωμσ της εποχής, έδε/ξε κσ/ στον τόπον μσς το θαύμα rou.' Μετά τη εκκσθάρ/σ/ν σχεδόν ό/ω ν των «μ,σσμένων^ νοσοκόμων, ενσπέμε/νε ro νοσοκομε/ο Βέρο/ας χωρ/ς προ σωπικό κσ/ έτσ/ ο/ υπέρ ττεντήκοντα άρρωστο;, πσρέμε/νσν ε/ς την δ/άθεσ/ν των ευ/ενών εθελεντ/δων νοσοκόμων# ^ *^Δέκα υπσΑ/ή/ους κ^α/ε/ η Γεωρ//κή Ενωσ/ς rrou έχασε αττό την αρρώστ/σν της «εθν/κοφροσύνης;;. ΙΕτω στην ττ/ο κρ/σ/μη εποχή /εωρ/<κών ερ/σσ/ών έμε/νε χωρ/ς ε/δ/κευμένο προσωπ/κό. Λ/σ με π/ο τρόπο προσπσθε/ νσ κάνε/ ανασυγκρότηση η κ υ β έ ρ ν η σ η ;^ *Το θέμα μάλιστα των ελλείψεων των εκπαιδευτικών στα σχολεία της περιοχής (εξαιτίας της όλης κατάστασης διώξεων) μεταφέρεται και στη Βουλή με σχετική ερώτηση του Π. Κανελόπουλου προς το υπουργό Παιδείας Παπαδήμο όπου αναφέρεται : κΕν τη Ναούση ο Æo/κητής rou Τα/ματος κσ/ ο Δ/σ/κητής της Χωροφυ/σκής ω ς κσ/ 70 ποΜτες, ενώπ/ον των βου/ευτών Βο//στζή κα/ Θέμε^η προέβησαν ε/ς δήΑωσ/ν όπ ουδέν σχοΜον /ε/τουρ/ε/.'^^

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 17/2/1947 2. ΦΕΚ 222/24-9-47 3. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 11/8/47 4. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 11/11/46 5. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 20/9/48 6. ΕΜΠΡΟΣ 22/11/46

ΛΛΕζανορος a . Λατςηκωοτας

8. Ot εττίκηρυγμένοί

Αξιοποιώντας το ύπαρχον θεσμικό της οπλοστάσιο (που υπήρχε yta τη δίωξη των «ληστών των ορέων# στις αρχές του αιώνα) η κυβέρνη ση προχώρησε στη επικήρυξη (!) εκατοντάδων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, ιδιαίτερα τη περίοδο του 1946. Τις σχετικές αποφάσεις έπαιρ ναν ο) «Επιτροπές Δημόσιας Ασφαλείας του Νομού)) (ΕΔΑΝ) στις οποίες συμμετείχαν οι Νομάρχης, Πρόεδρος και Εισαγγελέας Πρωτοδικών. Στη συνέχεια οι αποφάσεις αυτές υποβάλλονταν στον υπουργό Δημόσιας Τά ξης ο οποίος εάν τις ενέκρινε εξέδιδε και τις σχετικές αποφάσεις για την εφαρμογή τους. Στα Φύλλα της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) στην κα τάσταση των «ετηκηρυγμένω ν* φιγουράρουν πλήθος αγωνιστών της εθνικής αντίστασης αττό τη Ημαθία:

* κΜε αττόφασ/ ζ/?ς ΕΔ4Λ/ Βεροίας ίτηκ^ρύσσονταί ε/ς /ηστάς ομ φώνως ως εττ/κίνδυνο/ στη δ/?μόσ/α ασφά/ε/α ο/ φυ/όδ/κο/; ΚαΛ/αρ/δ^ς Μ/Λπόδ^ς ή καπετόν Λ/<κήτας, του ίωόννου κα; r/^ς Σο φίας, ετών 25 εκ 7ρ/π*οτόμου Βερο/ας. Κορο/Ζό^ς Συμεών ή κοπετόν 7αρ<[αν, του Ayamou κα/ της ΣουΛΓό νας, ετών 23 κάτοικος 7ρ/ποτόμου Βεροίας. /σκωβ/δ^ς Μ;χα/)/ ή καττετάν Βύρων, του Ευσταθίου, ετών 32 αττό ro Κομνήν/ο Βερο/ας. ΣτοΑ/'δ^ς /ωάννης του Κων/νου κα/ Μαρίας, ετώί/ 27 από τον 7ρ/πόταμο Βεροίας, Δ/ότ/ δ/ωκόμενο; με εντάλματα συΑΑήφεως του ανακρ/τού Βερο/ας κα/ φυ/οδ/κώντες ενετάχθησαν σε ποΑυμεΑή ομάδα ενόπλου συμμορίας κα/ δρουν τρομοκρσπκώς κα/ εγκΑ^ματ/κώς ε/ς βάρος κατοίκων της περ/οχή ς Ημαθίας δ/α77ράτοντες φόνους, σρττσ/ός κα/ όΑΑα εγκλήματα. /Ιροκηρυχθε/σα χρηματ/κή αμο/βή δ/α rr?v σύΑ/ηφ/ν ή φόνον έκα στος εξ'αυτών 2.000.000 όρχ. κα/ 7.000.000 δρχ. δ/α αποτε/εοματ/κή κατόδε/ξ/ ε/ς τας αρχάς^ (ΦΕΚ Β 748/7946). Επίσης με τη υπ' αριθμ. 38 (9/9/46) απόφαση της ΕΔΑΝ Βέροι επικηρύσσονται ως «ληστές)) και «επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια* για το ποσό των 5.000.000δρχ. για τη σύλληψη ή τη δολοφονία τους και


με 3.000.000 δρχ. γ<α την αποτελεσματική κατάδοσή τους σπς Αρχές, ot παρακάτω κάτοικοι της Νάουσας: Ανέστης Κοντοζής ή καπετάν Ακρίτας, του Δημητρίου Χαράλαμπος Παλαμάς του ίωάννη Βασίλειος Μπαμπάτσης του ίωάννη Αθανάσιος Νίώπας ή Κίτσος του Δημητρίου Εμμανουήλ Μαμονίδης ή Τουρλίδάκης του Σταμάτη Δημήτριος Παπαστρατόπουλος ή Πεταλωτής του Δίονύση ίωάννης Ψαρογίάννης του Μίχάλη Θωμάς Σαγρής του Αποστόλη Μίχαλ Εξηντάρης του Γρηγόρη Σωτήρης Μπαμπάτσης του Δημήτρη Δημήτριος Πράπας ή Τάκης του Στέργίου Βασίλειος Ντύμπαλας ή Τόμπογλου του Χρήστου Γεώργίος Τσίότσίος ή Αρβανίτης του Θεοδώρου Δημήτριος Μήτσου ή Καρβουνίάρης του Βασιλείου


9. Ot δοσίλογο) αθωώνονται Ενώ το νομοθετικό πλέγμα H YiMPEUA κατά τη διάρκεια τους εμφυλίου θω ?Γ!Α ΑίΑΜΜΑ) ΤΜ Α!&ΞΜ ΑΰΣίλϋΓΒΜ ρακίζεται σε βάρος των αγωνιστών AM ΣΥΝΟΛΟ 30.000 ΠΡΟΑΟΤΜ της αριστερός, το αντίστοιχο που ΦΥΑΑΚϋΑΚ ί,^Νΰ TO 1,3ot° αφορούσε τους δοσίλογους γίνεται επιεικέστερο με αποτέλεσμα ot πε ρισσότερο από αυτούς να μένουν ατιμώρητοι. Το πρώτο νομοθέτημα που εκδόθηκε για τη δίωξη και την παρα δειγματική τιμωρία των δοσίλογων. Ήταν αυτό του Νοέμβρη του 1944 Ρ/ΖΟΣΠΑΓΤΗί Ϊ7/06/47 (Συντακτική Πράξη υπ. Apte. 1) από τη κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Σ' αυτήν υπογραμμιζόταν: <τ'Οστ/ς κατά rr? ά/αρκε/σν της* εχθρ/κής* κατοχής συνερ/ασθη εκ ττροθέσεως ττροδοπκής μετά του εχθρού, εντεύθεν όε ττροέκυψεν ο/αδήποτε ωφέΑε/σ ε/ς αυτόν ή ζημ/'α ε/ς το Εθν/κόν ή Συμμαχ/κόν σ/ώνα ή ε/ς EM/yvar πο/ίτας ή ε/ς ττοΑ/τσς Συμμάχου Κράτους, τ/μωρε/τα/ κατά r/ς ό/ατάξε/ς του παρόντος νό μου;; (άρθρο 1). Στη συνέχεια έχουμε τροποποίηση της με την Συντακτική Πράξη 6/1945 (20/1/45) κΠερ/ επ/βοΑής κυρώσεων κατά των συνερ/ασθέντωνμετά του εχθρού;;. Kat αυτή όμως υφίσταιαι περαιτέρω μετατροπές σε συσχετισμό πάντα με την πολιτχή κατάσταση καί με στόχο όπως αποδείχτηκε ot διατάξεις να γίνουν ελαστικότερες για τους δοσίλογους. Ot δίκες αυτές ξεκινούν τον Φλεβάρη του 1945 (δίκη των κατοχικών πρωθυπουργών καί υπουργών) .Ο νόμος με τον οποίο ξεκινούν ot δίκες των δοσίλογων. οι οποίες κρατούν μέχρι το 1948, ήταν ο Α Ν 533/3-91945. Σύμφωνα μ' αυτόν

νομού μας (όπου μεγάλο κομμάτι τους όνηκε στους λεγάμενους «ρουμανόβλαχουςκ). Έτσι σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία (δίασωθέντα αρχεία του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσίλογων του Πρωτοδικείου Βέροιας) σε μία από τις δίκες ττου το αποτέλεσμα της εκδόθηκε στις 27/2/1946, δικάστηκαν 61 κατηγορούμενοί και από αυτούς καταδικάστηκαν οι 13. Οι καταδίκασθέντες (ot περισσότεροι ερήμην) κα< ot ττοίνές που τους επιβλήθηκαν ήταν: Δημοσθένης Χατζηγώγος ειρκτή 6 ετών. Δημήτρίος Β. Μπαζάκας φυλάκιση ενός έτους. Δημοσθένης Καραγιάννης πρόσκαιρα δεσμό 12 ετών. Γεώργιος ί. Τσαλέρας φυλάκιση 6 μηνών. Σωτήρης Γ. Παπαθανα σίου ειρκτή 6 ετών. Γεώργιος Ν. Νουλίκας φυλάκιση 2 ετών. Δημήτρίος Καπρίνης πρόσκαιρα δεσμά 15 ετών παρόντες στη δίκη, καθώς κα) τους Στέργίο Χαϊδούλη. Γεώργιο Ζαμάνη, ίωάννη Βρούσα. ίωάννη Ν. Γκόγκο, Κωνσταντίνο Ζαρκάδα κα) Κωσταντίνο Παγκούλη όλους σε ισόβια δεσμά. απόντες. Την περίοδο που εξετάζουμε έχουμε (20/12/1946) καί νέα κυ βερνητική (ευνοϊκή) παρέμβαση με το Ψήφισμα <071946 με το οποίο χορηγήθηκε στους δοσίλογους που δικάστηκαν ερήμην το δικαίωμα της άσκησης του ένδικου μέσου της ανακοπής κατά των καταδίκαοττίκών αποφάσεων των Ειδικών Δικαστηρίων. Με βάση καί αυτό το νομοθέτημα δημίουργούντα) επιπλέον ασφαλιστικές δικλείδες στη κατεύθυνση, ότ< ακόμη κα) οί ελάχιστο) δοσίλογο) για τ)ς ελάχιστες πράξεις που δικάστηκαν, θα τύγχαναν ευνοϊκής μεταχείρισης.

Έτσι κ/ία ro αν <5/καζοτσν ή όχν σποφάσ/^ε π/έον ro δ/κσσπκό συμ<3ού/<ο κα/ όχ/ ο ε/δ/κός επ/Γροπος κα/ κατά Γης απόφασης rou εππρέπεra< η ανακοπή. Ακόμη ro δ/κσστήρ/ο μπορε/ να δ/ατάξε/ της δ/ακοπής της Π'ροφυ/άκ/σης rou δ/κα<Ρμενο κα/ προφυΑακ/σμένου δοσ/Λο/ου. Kara τη συνεδρ/αση που σποφα/νεΓα/ //ο Γην ανα/3ο/ή της δ/κης. 7ο σπουδαιότερο φκσ/κό ζήΓημα ε/να/ όπ μπορε/ κανε/ς να κα^οδ/κασθε/ ερήμην, να καταδ/κσσθε/ ποΑ/ές φορές, να ανακόψε/ όΑες r/ς σποφάσε/ς οτον KarâA/ηΑο χρόνο κα/ σε συνθήκες που θα roy ευνοούσαν κα/ φυσικό να ζήτήσε/ συγ χώνευση πο/νώί/# («Τα παιδιά της Λύκαιναςχ-Σ. Παπαγίάννης). Η ευνοϊκή αυτή μεταχείριση των δοσίλογων έχει να κάνει με την πολιτική τους στάση την περίοδο αυτή. Αρκετοί από αυτούς έχουν ήδη


ενταχτεί στους ΜΑΥδες, ενώ άλλο) προσφέρουν τις «πολύτιμες)) υπηρεσί ες τους, ως κεθνίκόφρονεςκ στο νέο καθεστώς. Αττό τα δίασωθέντα αρχεία του Πρωτοδικείου Β έρο α ς φαίνε ται ττως η μεγάλη πλείοψηφία των κατηγορούμενων γ<α δοσίλογ<σμό απαλλάσσεται λόγω παραγραφής ή γιατί γίνεται δεκτή η ανακο π ή της δίκης λόγω ^λιπομαρτυρίας^ (άλλωστε την περίοδο εκείνη λίγο) ήταν αυτοί που είχαν το Βάρρος να καταθέσουν σε βάρος τους). Με βάση τα δίασωθέντα αρχεία ο αριθμός των κατηγορουμένων γ)α δοσίλογίσμό που απαλλάχτηκαν λόγω παραγραφής ή μέσω ανακο π ή ς ξεπερνά τους 60.

Ορισμένα παραδείγματα: Για την περίοδο 1946: Εξασίας λιπομαρτυρίας γίνεται δεκτή η ανα κοπή γ<α τους : Ν. Τσελεχοβίτη, Ε. Γκόλια, Κ. Λίόλίο, Α. Παπαδόπουλο, Α. Τσάρα. Α. Ζόννα (όλο< από Μελική). Καθώς κα) λόγω παραγραφής π.χ από τον Α. Κοπανό των : Δ. Βάντση, Α. Καραπότόκη, Α. ίντο, Κ. Δελλή. Τ. Γούσίο, Δ. Δητσιώλα. ). Δούμο, Κ. Καραπατόκη κ.α Πα την περίοδο 1947 γίνεται ανάμεσα στους άλλους δεκτή η ανα κοπή για τους Α. Δαβόρα, Θ. Καλλίμπάκα, Π. Βεζερίδη Θ. Θέμελη, Α. Κεμίτζή, κ.α (όλο) από Βέροα). Ο) ανακοπές αλλά κα) ot με)ώσε<ς των πονώ ν που είχαν επιβληθεί συνεχίστηκαν κα< το 1949 (όταν ο εμφύλιος έφτανε στο τέλος του). Έτσι έχουμε αφαίρεση χρόνου προφυλάκίσης γ)α τους Δ. Χατζηγώγο (Βέρο)ας). X. Μαυρίδη (Αραχο), Ν. Σ. Παραπούρα( Μελίκη) κα< ανακοπή για τους Γ. Σαρρή κα) Α. Δοβλέτογλου (από Βέροα). Χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του Δημοσθένη Αποστόλου Χατζηγώγου ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στη δημιουργία αυτονομ<στ)κής κίνησης («λεγεωνάριο)))) στη περιοχή κα) είχε δικαστεί από το Ειδικό Δι καστήριο σε 6 χρόν<α φυλακή. Η πονή του μετριάζεται σε 4 χρόνια με βασιλικό διάταγμα. «ΒασΜε/oy της ΕΜόόος*. Υπσυρ/ε/ον Δ/κωοσύνης

/7ρος 7ον κ. Emrporrov rou Ε/δίκού Δίκοστηρ/ου Θεσσο/ον/κηζ^ Κοίνοπο/ούμε υρ/ν' οπ<σθο/ρόφως σντ/γραφον rou orrô 28 Απρ
Η Ημαθία αιον Εμφύλιο 1946-1949

εμίτρ/όσθ/] e?ç φυ/άκ/σ/^ Γεσσόρω^ ετώί/ η ΠΌ/νή ε/ρκτής 6 ετώί/ η cmβ/ηθε/σσ δυνόρε/ r^ç urr. /\ρ/θ. 57 rryç 27-2-7946 σίτοφόσεως rou Ε/δίκού Δ/κσστηρ/ου Βερρο/σς* ε/ç rot/ xorôSwo ^ηροσθέ^ν/ΐττοστ. Χσ%η/ώγον, κρστούμε^οί/, εν ro/ç E//Sr?por/Kcr/ç φυ/ίακα/ç Errrorrupy/ou κο/ ττσρσκσ/ούμε^ όττως ρερ/ρί/ήσητε ττερί rryç ταχε/α^ arroyyaMoç roûrou o u w κο< υποβολή ryp/y r^ç ο/κε/'aç εκθέσεω ν.

BAï AQI ! / E .I A Ζ T t

T0 3 ΖΑΑΗΪΒί

^'?*!ίϊ

^ ^ Mtttiav i*. #Â/T0t ^

Mi ^ x

^ tl

t.*. ?*tm n $4

t*h*

)Ît 4^^.

* *""** ^ί!" ""'"

,'ίπ 'jÎ*4
' r. X ί * * t

7 a a rro w ^ t/T rn K à ί ά γ ρ α φ α r/?ç u r r ô S M ^ ç Χ σ τ ^ γ ώ ^ ο υ

47

Μίςανορος

Λοτςηκακττας

10. Η τρομοκρατία των παρακρατικών Η περίοδος της τρομοκρατίας σε βάρος κάθε δημοκράτη. ΕΑΜίτη ττου ξεκίνησε αμέσως μετά την συμφωνία της Βάρκιζας, συ νεχίστηκε καί κλιμακώθηκε την περίοδο ττου εξετάζουμε. Η δράση των τταρακρατ<κών ακροδεξιών ομάδων εντάθηκε με κύριο χαρακτηριστικό της, την ουσιαστική συγχώνευση της δράσης της με τον *εθν<κό στρατό* στην επιχείρηση ^εκκαθάρισης* των *Εαμοκομμουνίστών*. Ot ακροδεξιές αυτές συμμορίες συχνό λει τουργούν στα πλαίσια των MAY, όπου ot εττίκεφαλείς τους σε κάθε χωριό είνα) ακραιφνείς εθνίκόφρονες με αμαρτωλό παρελθόν κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Την εποχή εκείνη (όπως βεβαιώνει και ο τ. υπουργός-βουλευτής ί. Παπαδάκης στο βιβλίο του «Μισός αιώνας πολιτικών αγώνων και εθνικής δράσεως^) στο νομό μας δρουν ακροδεξιές συμμορίες έχοντας ως αρχη γούς γνωστούς δοσίλογους της κατοχής. Πρόκειται για τους: 1. Ο καπετάν Γεώργης, ο οποίος είχε καταδικαστεί γ<α δωσιλογισμό από ίο Κακουργιοδικείο της Βέροιας σε 20 χρόνια φυλακή. Η δράση του εξελίσσεται στην περιοχή της Βέροιας (κυρίως πέραν του Αλιάκμονα) αλλά και της Κατερίνης. 2. Ο γνωστός ταγματασφαλίτης, καπετάν Παύλος ο οποίος μάλιστα επί κατοχής είχε ξυλοκοπηθεί δημόσια από τους ίδιους τους γερμανούς για χρηματισμό. Η δράση του ήταν στην περιοχή του Μακροχωρίου. 3. Ο γνωστός ταγματασφαλίτης Μιχάλ Αγάς (ο οποίος τα στα τέλη του 1946 είχε αυτοχρισθεί ως «αρχηγός MAY Αλιάκμονος*) από την Κο ζάνη με δράση και στην περιοχή της Νάουσας. 4. Ο Αριστείδης Παπαδόπουλος. υπόδικος για δοσιλογίσμό Εδώ θα πρέπει να σημωθει πω ς ο εν λόγω ταγματασφαλίτης που έδρασε στο Νησέλι. κατηγορούμενος για δύο φόνους και για ηθική αυτουργία σε άλλους τρεις, προφυλακίστηκε στο Γεντί Κουλέ (9/11/45), μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ως «καρδιοπαθής» (16/8/46) και δραπέτευσε απ' αυτό (25/10/46) χωρίς από τότε να κυνηγηθεί ξανά! Μάλιστα τη περίοδο του εμ φυλίου (1948) διοικούσε ανεξάρτητη ΜΑΔ (Μονάδα Ασφαλείας-Διώξεως) με έδρα τη Μελίκη και υπαγόμενη στο Τακτικό Στρατηγείο Εθνοφρουράς


Βέροιας. Η συνεργασία τους με τις «Αρχές» προκαλει τους πολίτες, οι οποίοι βλέπουν το καινούργιο καθεστώς ότι αποτελεί ένα «σώμα)) με το καθε στώς του δοσιλογισμού της κατοχής. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα ανα φέρει ο τ. βουλευτής ). Παπαδάκης σε επιστολή διαμαρτυρίας προς τον επιτελάρχη του Γ' Σώματος Στρατού Αρχιμήδη Αργυρόπουλο : #...Γ?ερ/έπεσε στη y άμεσον οντίΑ/φ/ν pou όπ ο αρχη/ός των MAY ε/ς την ττερ/οχήν f /ανν/τσών, είνα/ ο /νωοτός από τη κατοχήν τσ/μστασφαΑίτης κοπετόν ΠαύΑος τον οποίον ακόμη κα/ ο/ /ερμανοί είχαν απομακρόνε/ σττό κοντό τους... Σήμερα με πΑηροφορούν όπ η Ταξ/σρχία Βεροίας εν συνερ/σσία με το εκεί τμήμα ασφαΑείας, κατώρθωσαν επί τέΑους να ανακα/ύψουν/ 7ον κατό/^ηΑο σωτήρα της περ/οχής Βεροίας. Ο /νωστός ^ρ/στείδης Παπαδόπουλος, εκρίθη καταΑΑηΑότερος από τας χ/Α/όδας των μονίμων κα/ εφέδρων αξ/ωματ/κών, <5/α να εκκαθαρίση τη ύπα/θρον της Βεροίας/ Υποθέτω πω ς δεν θα σου είνα/ ό/νωστος. Είνα/ ο απα/χονίσας κα/ εκτεΑέσας τους συ/χωρ/ανούς του Λ/ησε/ίου, κατά την Κατοχήν, ο επίσημος καταδότης των Γερμανών, κατά τα μπΑόκα της Βεροίας, ο καταδ/κασθείς ω ς συνερ/ότης των /ερμανών κΑπ. ΟμοΑο/ώ, ότ< εκπΑήσσομα/ δ/α τσς πη /ός των πΑηροφορ/ών των αρμοδίων κο/ την ελαφρότητα με την οποία εμπ/στεύοντα/ την...σωτηρίαν της υπαίθρου ε/ς τέτο/ους...εθν/κούς ήρωας.^

Αλέξανδρος Α Χατζηκώστας

11. Δ η λ ώ σ εις Μετανοίας Η υπογραφή δηλώσεων μετανοίας εγκαινιάστηκε με το Ν.5746 της 18/9/1933 καί αφορούσε αρχικά καταδικασθέντες με το περίφημο ιδιώνυ μο του Ε. Βενίζέλου. Στη συνέχεια το μέτρο αυτό αξιοποιείται έντονα στη δικτατορία του Μεταξά, ενώ στην περίοδο του Εμφυλίου συστηματοποι είτο] κα) αποκτά νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Οι στόχοι τη ς εκάστοτε κυβέρνησης ήταν μ έσω α υ τώ ν η πολύπλευρη απ οδυνάμ ω ση του ΚΚΕ. Μ' αυτόν τον τρ όπ ο χτυπιόταν η εσωτερική του συνοχή, ξεθ ώ ριαζε η αγω νιστική αξιοπιστία του κόμματος. Ακόμη για τους ίδιους τους κδηλωσίες)) σήμαινε συντριβή τη ς π ροσω π ικ ότη τα ς τους και ταυτόχρονα πολιτική τους απ ενεργοποιηση, ε ν ώ για ορισμένους πολίτική μεταστροφή και μετατροπή τους απ ό θύματα σ ε θύτες του καθεστώτος. Στην περίοδο του εμφυλίου γύρω από τις δηλώσεις μετανοίας στή νεται ολόκληρος μηχανισμός, ενώ συνοδευόταν από ολόκληρο «τελετουρ γικό)) που μέσω αυτού επεδίωκαν μέγιστα πολιτικά οφέλη για το καθε στώς. Έτσι για παράδειγμα όταν ένας κρατούμενος υπέγραφε δήλωση, αυτή μεταφερόταν μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης στο τόπο διαμονής του και κατόπιν μέσω των δημοτικών και εκκλησιαστικών αρχών, αλλά και τη συνδρομή του Τύπου δι νόταν δημοσιότητα. Φυσικά σε Af)OUAlHIM3ï!UAOMiAEtAE ι ΠΑ ΤΟΥΕ ΔΚΛΩΠΕΧ δηλώσεις μετανοίας δεν εξανα γκαζόταν μόνο οι φυλακισμένοι ïTLtrs; _ . ^^, _ ή εξόριστοι αλλά και όσοι ακόμη θεωρούνταν «ύποπτοί)) από τις Αρχές, όσοι οδηγούνταν σε δί Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗ! κες , συχνά και όσοι ήθελαν να Ο) ΛΜΓΛΡ'ίΙ ίΛΙΕΑΑΒΜ^ ^ ΚΑ)7hΑΝί Κί ΐ ί ^: ξεκινήσουν επαγγελματική στα διοδρομία κ.α Οι θέσεις του ΚΚΕ για το ζήτημα των δηλώσεων ήταν σα -ί-ïî s?: r <-^.*-[ . φείς ήδη από τη προηγούμενη περίοδο. Καταδίκαζε απερίφραΡ:ΖΟΣΠΑΓΓΜΣ 8/10/47

Η Ημαθία σ τον Εμφύλιο 1946-1949

στα τ<ς δηλώσεις κα) διέγραφε από μέλη του όσους ΐ)ς υπονρόφανε Εν τούτος αρκετοί ήταν αυτοί που πάλεψαν στην πρώτη γραμμή κατά τη διάρκεια της αντίστασης, όντας δηλωσίες. Στο 7ο συνέδριο του ΚΚΕ ο δηλώσεις χαρακτηρίζονται « ω ς αποστασία κα) προδοσίαν κα) π ω ς «δη λωσίες δεν γίνοντα) δεκτοί ξανά στο ΚΚΕ)). Στη 3η ολομέλεια του ΚΚΕ (Σεπτέμβρης 1947) αποφασίστηκαν τα

ΟΙ %Δ Η Λ Ω Σ Ε Ι Σ *

ΑΥΟ ΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟ Υ ΑΗΜΟΚΡ ΑΤΙΜΟΥ Σ Τ Ρ Α Τ Ο Υ ΜΠΗΚΑΜ Σ Τ Α ΓΡΕΒΕΜ Α

Αΐ,

^'

--

Ή ίΗΜίρη ΐξί).ίζη

{Πτχκρήκχ'

ΠΕΘΑΝΕ Ο ΛΕΟΝΤίΟΖ

AfUxniMcnct )iinΧύηρον ΤΟ ΛΛ ) ΚΟ ΠΕΜΘΟΙ ΑΪΧΜΜιΕ: [Ι 'ίΛ ί Κ Α ί

<=ΝΑΥ)ΟΘΕΤΗΣΟΥΜΕ Τ Ο Α ίΤ Η Μ Α Τ Ο Υ Ε Α Μ Γ)Α Ο ΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ))

ΟHPgAHi ί; iM AO H H ZÎO ] ΚΑΙ ΕΑΛΗΜΕΣ : KAIHfOFHMATtKH Ε HA) EtlIÏHMH

Ε rtM.,AHA!HHM«AMMHTrtM ΑρΒρο του Κ.Καραγίώρνη 27/07/47

51


εξής για το όλο ζήτημα : Ο/ομέΑε/σ δ/οπ/στώνε/ ότ/ η απόφαση rot/ 7ου Συνεδρ/ου //ο το ξεκαθόρ/σμο του ΚΚΕ on' τους δηΑωσ/ες της 4r?ç Αυ/ούστου κο< π?ς 7ης κοτοχής προ/ματοπο/ήθηκε κα/ αποφοσ/ζε/ or/ στο εξής ο/ κομμσπκές ορ/ανώσε/ς μπορούν t/α δέχοντα/ ο/τήσε/ς //ο οποκοτοστοση στο ΚΚΕ οπό πρώην δ^ωσ/'ες της mo πάνω κοτη/ορ/ος που με ro έρ/ο rouç κα/ τ/ς θυσ/ες τους οττόδε/ξον ôr< ξονοπόχτησον ro δ/καίωμο κα/ Γην τ/μή vo //νουν μέΑή rou ΚΚΕ. Ο/ κομμοτ/κές οργονώσας θα οποφοσ/'ζόυν κα /<ο ro κατά πόσο ο/ δη/ωσ/ες /του οποκοταστένοντα/ θα περνούν on' ro στόδ/ο rot/ δοκ/μου μέ/ους rot/ ΚΚΕ. Ο/ σποφόσε/ς //ο αποκοτοστοση δ^/ωσ/ών εΑέ/χοντα/ κσ/ errwup^t/o^rcr/ απ' τ/ς C7r/rporréç πό/ης κσ/ /νωστοπο/ούντο/ με ό/ο ro στσ/χε/ο κο/ στο Π.Γ της* Κ.Ε. Η ΟΑομέΑε/α δ/ευκρ/ν/^ε/ or/ η δήλωση rrot/ /έννηκε με /νώση rou Κόμματος, //or/ ο ο/ων/στής έπρεττε νο συνεχ/σε; το y ο/ώνο rot/ θεωρε/ro< πως δεν έ//νε. Επίσης α/ων/στής που με δήΛωση ξε/έ/σσε το εχθρό κα/ β/ήκε στο βουνό //ο να προσφέρε/ το εαυτό του στον ο/ώνο δεν θεωρείro/ δηΛωσίος /Ιο κάθε περίπτωση ro σποδε/χτ/κό στο/χείο ττρέττε/ να 'να/ onôAt/ro πε/στ/κό*). Στη συνέχεια δημοσιεύουμε ορισμένες από αυτές (με μόνο τα αρ χικά τω ν δηλωσίών) διακρίνοντας ταυτόχρονα διάφορες παραλλαγές στη χρησιμοποιούμενη φρασεολογία. Θα πρέπει να τονκπεί π ω ς η διαβάθμιση της φρασεολογίας έχε! να κάνει κα< αρκετές φορές κα: με τη μετέπειτα στάση του «δηλωσία». Έτσ< έχουμε τυπικού χαρακτήρα δηλώσεις, όπου συχνά αυτοί που τις κάνουν σε μ<α πορεία συμμετέχουν στο λαϊκό-αρίστερό κίνημα, δηλώσεις που έγ<ναν στα πλαίσια της στρατιωτικής θητείας, αλλά κα) δηλώσεις όπου εμφανίζεται σαφής ιδεολογική μεταστροφή που φτάνε) μέχρ) το «κάρφωμα)) πρώην συντρόφων τους κα) η συνεργασία μί τ'ς Αρχές. * «Μ Επ/τροπή ^ημοσ/'ος Ασφα/είος οπεφόνθη δ/α /ους κάτωθι ονο/ροφομένους που υ/τέβο/ον δ^ώ σε/ ς ότ/ ουδέποτε υπήρξαν κομμου ν/στα/ κα/ ότ/ σποδο/ί/μάφυν τσς πρόξε/ς τω ν ανορχ/κών, όπ ω ς μη εκτοπ/σθώσ/ν. ΑΑκ/β. Μ., Αποστό/η X., Βοσ. Ε., Μ/κόΛαον Λ/.ν ^ * «Βοσ/ίΑε/ον της ΕΜ όδος 7μήμο Ασφα/είος Βερο/ος. λύνομε/ της υπ'σρ/θ. 79043 δ/οτα/ής* rot/ ΓΕΣ ποροκο/ώ δημοσ/εύσοτε ε/ς* τσ εφημε ρίδας υμών τσ κότωθ/.' «Ο/ στροτ/ώτο/ 7? Σ του ΜκοΑσου εκ Βεροίος, Μ.

Η Ημαθία οιο ν Εμφύλιο 1946-1949

Π. του εκ Bipo/'oç, /l/l rou Αθον. ex Βερο/aç, 7 Xp. 7ou Κων/wu εκ ΚαβσσΜω^, Λ/. O. rou Λ//κοΑόου εκ Βαρβάρες, K. /. rou Εμμσ^ουή/ εκ Βερο/σζ'. /. /I rou /ωό^νη εκ Κότω Tp/rrorâpot/, 7ίΓ rou /ωόί/^η, A. Γ rot/ Αθοί/οσ/ου εκ Βερο/aç, 5/ο όηΑώσεωί/ τω^ αφού εξ/στορούσ/ την φ όσ/ν

-U M M i. M !U Ü H -*. ,Ι.ι-#.* .. . 1C

ίΧλίΟΙΧΏΣΐΙ

Ό κάτΜίχ ίπο^γρ^νος

j — t—

Άί.ϊίζΛΛί

n&on<*; Înitxm tÎ^ τΰ^

_rv vvjoc:

σ-vvt:-

^ ^ ' nrtûv roo ncpl ^cuSoût; M U t ^ H M ^ ^ I & s Î M o & s c w Î o m v '-'-p^fK !<)* * ....... .λΰ wn&iA-M; 4') ànctnûca^

fAv KotJVOMWtÎÎv ta) tàs pho HwnH^^nÎporr^)^ 5οζοο<^ς οίποΰ Ava

____ _ . r

J

^

i — 1^. —^ ,*** ' —

^

____γν-jpCuY ί τ ι οΰτος ύποοκΑπτπ

^τά

ica K^r(xn toÎc!-

^ο-ίή μίίλο;

^

, )M« T7; 5wApn; 5)ά γήν to-

H r-! ^ ΐ3^=γ*Ί i uro^'nev toc Kotttwvtwü Μ !ήν Αίτηρ<3ν TfK Ππρίόοζ !ή &1 Airîûcmu1P4/ Ό ùna)!tùvÎK. δηλύν !ίί&!^ L==ti*. Τ* '^CHi!t srhé. etip τ- tï rc

^rtcsat

J3ai?r* c Ζ ^ίΙΤίί " :*;ί==*'='χρ - .., ' ' ' "<=7^-

B

Ό MTU&) ύτ!ογΓγ^3μ^ένος Γίόρ^ΊΟς h?!VX-3Çτοϋ Χρήστου ..

'

Nàiicu ntpi ψτυδοΟς δηλάοα^; Ç c T i ivsjmov Αρχής δηλύ inrtv&j-

.rri

*

AM

^άτοκος Emonsm^

^ ^5-

ucvvtspôv

ΠΜ ΚΝΜΠ! Μ *

τ ι ς
5οζα3)νζ ûôroO àvayvupûv ^Tt o&te<; ùntwànrü τά &cptλ^αTOQ^τους Kùi clvcô 5έλω έργοτ^Λ &λος μου τός &/νόμος δ Ά τήν λστσπολίμηο<ν ro i «Οί^κν^'σμοΟ &ά τήν ο^τηρίον τ ^ f l o w e r μου. ΒφΛΛΤή 6q Aùyoà?Tût) !Ρ47

*0 unc.'^vm5ηλύν

nO K& F* <4πο 5^μοσ<ίύμστα rot/ ΘΑΡΡΑΛΕΟΥ

53


ran/ κο/ τη δρόσ;ν τω συνεργατών αττοκηρύσσωσ/ ω ς σ/αυοδού/ους κσ/ προδοτ/κάς roç οργσνωσε;ς ΚΚΕ κσ; ζητούν να σγων/σθώσ/ υπέρ της πστρ/δος εναντίον ran/ ανσρχοσΑαύων^ Ο Δ/ο;κητής της ΑσφσΑε/σς Αντων/ου ^ - «Η υπογεγραμένη A w o X. κάτο/κος Βερο,ας, δη/ώ υπευθύνω ς κσ/ εν γνώσε/ των συνεπε/ών rou Λ/όμου ττερ/ ψευδούς δη/ώσεως ότ/ εν αγνο/ο μου με ε/χον εγγράψε/ ε/ς ro κομμουν/στ/κόν κόμμα, ω ς κα; ότ/ υπήρξα εττον/'πσσ. Μετ' σγονσκτήσεως σποκηρύσσω κα; ro κομμουν/σπκόν κόμμσ ω ς κα/ κάθε παραφυάδα auroù Ε/ΤΟΛ/, ΕΑΜ, ΕΑ, ΕΑΑΣ δ/ότ/ σπεδε^θησαν οργανώσε/ς σντεθν/κσ/ κα/ εθνοκτόνο;, ω ς γνήσ;α δε εΑΑην/ς ουδέποτε θα ανεχθώ να κστσπροδόσω την πατρ/δα μου ε/ς τους σ/αύους, όπ ω ς επιδ/ώκουν α/ ανωτέρω πο;κ;Αώνυμο; ορ/ανώσε/ς ω ς κσ/ ότ/ θα εργσσθώ ω ς εΑΑην/ς δ/σ τη νίκην κα/ τη σωτηρ/αν της πστρίδος μου από rov αναρχοκομμουν/σμόν. Την δήΑωσ/ν τούτην υποβόΜω σβ/όστως υττακούσα ε/ς τη φωνήν της συνε/δήσεως μου κσ/ τη φωνήν της γΛυκε/άς μας πατρίδας της Ε Μ σ δ σ ςμ σ ς. Εν Βερο/α Π/8/ΐ947^ -Ο υπογεγραμμένος Δημοσθένης X κάτο/κος Βεροίας δηΑώ υττευθύνως κα/ εν γνώσε; των συνεττε;ών του νόμου περ; ψευδούς δηΑώσεως ότ; Κατά το δ/όστημα της κατοχής π/στεύσας ότ/ το ΕΑΜ έκαμνε αγώνα κατά των κστακτητών μπήκα στη ορ/ανωσ/, π/στεύων ότ; προσφέρω υπη ρεσίαν ε/ς την Πατρίδαν μου ω ς ΕΜην. Αργότερα κατετάγην ε/ς ro ΕΑΑΣ κσ/ εποΑέμησα χωρ/ς νσ εγκΑημστ/σω κατά των αδεΑφών μου, αΑΑό μόνον το καταχτητήν. Εν τω μεταξύ με έγραψαν ε;ς το ΚΚΕ δ/σφωτίζοντας με ότ; πρόκε/τσ; περ/ Κόμματος που αγων/ζετα/ δ/α ro καΑό της άνθρωπό/ητος Τ*ώρα κατσΑσβσ r/ς ψευτ/ές τους κσ/ όΑη την προδοσία τους. At θσ γ/νω ποτέ ΒούΑγσρος ούτε σΑαύος. Ε/μα/ ΙΕΜην κα/ ΈΑΑηνσς θσ αποθάνω Λττοκηρύσσω τσςΑρχσς του Κομμουν/σμού κα/ τα απάνθρωπα εγκΑήμστά του. ΚσταγγέΑω ro ΚΚΕ ω ς ττροδοτ/κόν της πατρίδος μου ε/ς τους σΑσύους. ΔηΑώ ότ/ θσ πολεμήσω κάθε προδοτ/κήν οργάνωσ/ν με όΑσ μου τσς δυνόμε/ς προσφέρω ν κα/ την ζωήν μου δ/σ τη σωτηρ/αν της /Τατρ/άος μου. Εν Βεροία τη 29/8/47" -

wapov κσι τας φθοροπο/ός δο^οσ/σς ouroù οναγνωρ/'ζων or/ ούτος υποσκάτττε/ ro θερέΑ/σ rou κρότους κο/ i/Vo/ όργονον ro/y ΣΛαυοφώνων κο/ or/ θέΛω ερ/ασθή ρε ό/ας pou τος δυνόρε/ς δ/ο rr^v κστοπο/έρησ/ν rot/ Κορμουν/σρού δ/ο r/?v σωτηρ/αν της Πστρ/'δσς pot/. Βέρο/ο τη 8η <4υγούorou 7947*) *0 urro/εγραρρένος 7ί Κωστοντ/νος rou /ωσννη, κ/όσεως 7946 εκ ZS/oôroû, γεωργός, δη/ώ υττευθύνως κο/ συθορμήτως εν γνώσ/ των συνεπε/ών rou νόμου. χωρίς να φοβηθώ β/α r/νό ro κότωθ/. Προ του εΛΑηνο/τσ//κού ποΛέμου ουδεμ/σ σχέσ/ν ε/χον με ro (ενόδουΛον κο/ προδοτ/κό ΚΚΕ. Οργσνώθηκο ε/ς την ΕΠΟΛ/ rov Mopr/ov 7944 orrô rov Xp. f οναπδην, πσρορένω ρέχρ/ της συρφων/ος της Βόρκ/ζσς. Εκτοτε έ/τσψα να συρπσθώ τσς ορ/στερός οργανώσε/ς κο/ όρο rr? συστόσε/ των MAY υπ*ηρέτησσ ω ς ποΛ/'της μέχρ/ της στρστεύσεως pou. Υπεύθυνο/ rou ΚΚΕ ε/να/ ο Γρ. ΖαρσΛ/δης, Μ/Λ. Χερ/δης, rou Ε<4Μ Κ. Κωοτογ/ίδης, Β. Μαν/όπου/ος. της ΕΠΟΛ/ 4ουΛκερ/δης. Ευστ. ΟεοχαρόττουΛος. της Ε7)4 Γ Καρσγεωργίου, της ΕΛ Ερρ. 7σου/Γσ/δης, Αντ ΜποΛτ^ης, της Ε.Π ουδένα γνωρίζω, rou εφεδρ/κού ΕΛΑΣ Θ. Μουρσπδης. Ουδε/ς κστσδ/ώκετο/ αττό r/ς αρχές. Μ<σώ ro ΚΚΕ κο/ τας παραφυάδας του δ/ότ/ δε δ/στόφυν ver δ/απρόξουν ro π/έον φρ/κτότερα εγκΑήροτα προκε/ρένου να πετύχουν rou σκοπού των. την κστό/ηψ/ν της ε^ουσ/ος δ/σ της β/'ας κο/ να εγκοθ/δρυσουν τη rr/εόν μ/σητήν κο/ στυγνήν τυρρσν/'σν των. Κατσδ/κάζω κσ/ αττοκυρύσσω ρετό /3δεΑυγρ/σς κσ/ orrorporr/oopo άττασας τας σνσρχοκομμουν/στ/κάς οργονώσε/ς κο/ κόρρστο ΚΚΕ. ΕΑΜ. ΕΑΑΣ, ΕΠΟΛ/. ΕΑ, Ε714, ΣΛ/ΟΦ, Λ/ΟΦ, ΣΚΟ κσ/ δηΛώ ότ/ θο πολεμήσω ρέχρ/ν τε/ευταίας ρσν/δσς rou α/ρστός ρου γ/σ τη συντρ/;Β/) των επ' αγαθώ της Λατρευτής pou rrorp/δος την οπο/'σ υπεραγσπώ κσ/ δ/σ την οττο/ον ε/ρο/ έτο/ρος να θυσ/οστώ. Βέρο/ο 4/7/48*). Ορισμένο) μάλιστα αττό τους κμεταμΕληθέντΕς* χρησιμοποι ούντο ως ομιλητές σε προπαγανδιστικές συγκεντρώσεις που δω ρ γανώνοντα< α π ό τ<ς τοπικές αρχές.


κο/ την κσπετον/σα ΚαΑ/όπη MopKOjS/rc/. E/ç rr?v συ/κέντρωσ/ν πορέσττ? ο/όκΑ^ροζ* ο Ασός* r/;ç Λ/σούσης... Mero rov Αό/ο rou το/μστάρχτ? (σ.σ 5/o/K^r/) rou 519 rô/μοτος) μΜησον ο/ Κορσφωπός* κο/ Μαρκοβ/τσί?ς δήΑώσοντες δημόσ/ο rr?v με rovo/o των κο/ οττοκο/ύφοντε^ rouç αντεθν/κούς σκοττούς* κο/ ro κοκουρ/ήμοτσ τω ν Ε/\ΜοσΑούων^ ^ Εδώ θα πρέπει να τονιστεί π ω ς σε όλη τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (ιδιαίτερα μετά το πρώτο εξάμηνο του 1947), όπ ω ς αναφέρεται και σε εφημερίδες της εποχής εντείνεται η οργανωμένη προσπάθεια με τη συμμετοχή πολλών «εθνικών οργανώσεων)) με επίκεντρο τη Θεσσαλονί κη στην πραγματοποίηση παρόμοιων «ενημερωτικών συγκεντρώσεων)) σε Βέροια, Νάουσα και Αλεξάνδρεια. Σ'αυτές συμμετείχαν και οι τοπικέςστρατιωτικές αρχές ενώ ω ς ομιλητές χρησιμοποιούνταν καθηγητές του Α.Π.Θ, παλαιοί μακεδονομάχοι και «μετανοήσαντες)) του ΔΣΕ, ενώ συχνά ω ς επιστέγασμα παρόμοιων εξορμήσεων ήταν η έκδοση ψηφισμάτων με τα οποία εκφραζόταν η «λαϊκή θέλησις)) για «καταπολέμησιν τω ν κομμουνιστοσυμμοριτών)).

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/6/47 2. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ19/1/48 3. ΕΛΛΗΝίΚΟΥ ΒΟΡΡΑ 14/5/47


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' Η κ α τά στα ση σ τ ο συ νδικ α λισ τικ ό κίνημα 1. Το Εργατικό Κίνημα Η πολιτική κατάσταση της εποχής δεν μπορούσε να αφήσει ανέ παφο το συνδικαλιστικό κίνημα τω ν εργαζομένων. Τον Μάρτιο (8-10) του 1946 πραγματοποιείται το 8ο συνέδριο της ΓΣΕΕ με τη συμμετοχή 1.790 αντιπροσώπων. Σπς αρχαιρεσίες ο ΕΡΓΑΣ (συνδυασμός που στηριζόταν από το ΕΑΜ) κέρδισε το 71% στο σύνολο τω ν εκλεγμένων! Η σαρωπκή αυτή νίκη του ΕΡΓΑΣ τρομάζει το καθεστώς και τους μηχανισμούς του

Λνπττρόσωττοτ rr;ç Νάουσας στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΣ& Στο κέντρο ο δολοφονημένος πρόεδρος του ΕΚΛ/ /I Βουτυράς

καθώς και τους αγγλοαμερικάνους που με ενεργό ρόλο τω ν πρεσβειών τους επιδιώκουν την ανατροπή της κατάστασης και την «αποκομμουνισπκοποίησηΗ της ΓΣΕΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της τρομοκρατίας της

Αλέξανδρος Α. Χατζηκώαιας

εποχής εκείνης, είναι και δολοφονία (17/4/46) του προέδρου του Εργατι κού Κέντρου Νάουσας, στελέχους του ΕΡΓΑΣ Γ. Βουτυρά. Πέρα από την τρομοκρατία μπαίνουν μπροστά και ot νομοθετικές παρεμβάσεις. Στα πλαίσιο αυτά σπς 26 ίούνη 1946 το Συμβούλιο της Επικρατείας κηρύσσει άκυρη την Υπουργική απόφαση 24792/46 και ακυ ρώνει το Διάταγμα 393/1945 με βάση το οποίο μετά την απελευθέρωση ορίστηκε διοίκηση στη ΓΣΕΕ η οποία ξεκίνησε την διαδικασία αρχαιρεσι ώ ν στα σωματεία, τα εργατικά κέντρα και τις ομοσπονδίες. Στις 25 ίούνη με υπουργική απόφαση του Υπουργού Εργασίας Α. Στρατού απολύεται η εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ και διορίζεται προσωρινή για να διοργονώσει νέο συνέδριο. Μετά από την απόφαση αυτή σε ολόκληρη τη χώρα ξεσπούν δι αμαρτυρίες και απεργίες, ενώ η εκλεγμένη διοίκηση συλλαμβάνεται καί καταδικάζεται σε φυλάκιση 4 μηνών με το επιχείρημα ότι αρνείται να παραδώσει σους εγκάθετους τα μητρώα. Με τη υπογραφή της ελληνοαμερικάνίκης συμφωνίας (20/6/47) από τους πρώτους που καταφτάνουν στην Αθήνα είναι ο trving Brown αντιπρόσωπος των ανπκομουνισπκών αμερι κανικών συνδικάτων AFL στη Ευρώπη. Σε εκτίμηση του για την κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα ανα φέρει χαρακτηριστικά: t 7ο αμερ<κόν/κο σ.χ πρέπε/ ya βοηθήσει στην οι κοδόμηση του εΜη(/<*ού σ.κ. ΑΜ ά t/πό την προϋπόθεση όπ θα ε/να< έ^α ενωμένο, ελεύθερο σοίΆκα/ίίοτ/κό κίί^μσ χωρίς πο/π/κή ε^ίβοΑή του κομμουνίσπκΌί) κόμμα roç χωρίς το^ κυβερί/^^ό έ/ίε/χο ή εύ^οίον. Το διάστημα 9-14 ίούλη 1947 με επιχείρηση «σκούπα» του υπουρ γού Εθνικής Ασφαλείας Ν. Ζέρβα συνελήφθησαν όλο< οι εκλεγμένοι συν δικαλιστές (οι εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο γ<α 15.000 άτομα!) από σωματεία. Ομοσπονδίες και Εργατικά Κέντρα. Στις 28 Μάρτη 1948 πραγ ματοποιείται το 9ο συνέδριο της ΓΣΕΕ μετά από τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Εθνικής Ασφαλείας(ί) καί τω ν αμερικάνων, αποτελούμενο από «εθνικόφρονες αντιπροσώπους» καί το οποίο μετατράπηκε επί 15 μέρες σε ρινγκ μεταξύ των διάφορων ομάδων τω ν εγκάθετων Γραμματέας τελι κά μετά από πολλές παρεμβάσεις εξελέγη ο Φ. Μακρής. Επρόκειτο για με λανή σελίδα του σ.κ της χώρας που το σημάδεψε για πολλές δεκαετίες. Μέσα στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να είδωθεί κα) το σ.κ της περί-


Ε

Ρ

Γ

Α

Τ

Ι

Κ

Η

ΟΕΟΡΗΤί ΚΟ Σ Υ ΝΑ ι Κ Α Λ ' Σ Τ ί Κ Ο ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥΕΡΓΑΕ ΠΑΜΜΜΟΥ 1., U^.-^ ^ ^-τ-6

nEPtexoÊMa

4,

*7**^, J

,

Β

O

.^Ιΐίίίί\^,^ .Λί πί

.*"52L.

Π ΡΟΙΑΜ ΑΤΟΑΜ Μ ΟΙ

- *1* <

'0H.

MAI

ίίΗ Β ίΒ Λ

ir

Το ίχ<χο44*Φ TOUW A I - tpyonxosi A<^mo3Ot«to*) itwjontctxx). ο οποίος Λκη- to μητάλο μέτΜίο τηÂôrtpOç cm3cv^3'Kûroμττά το t m

τημτγόληηΑ^*Φφτκρ4αtyroΛοÎL^dpô ro^Μ&ρτηwv ( C*6

59


οχής μας Ανάγλυφα όλες αυτές οί πλευρές περίγράφοντα) στα δίασωθέ ντα πρακπκά τω ν συνεδριάσεων του Δ.Σ του Εργατικού Κέντρου Βέροιας. Στη περιοχή της Νάουσας δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα πρακτικά μετά τη δολοφονία του Γ. Βουτηρά και Ής διώξεις καί των άλλων μελών του Δ.Σ, απλά αναφέρουμε π ω ς και ο επόμενος, «δοτόςκ πρόεδρος του, Δημήτριος Μπατζουγιάννης δολοφονήθηκε στα τέλη του 194Β. Από τα πρακτικά του Εργαπκού Κέντρου Βέροιας προκύπτουν τα παρακάτω: Στ<ς 31/8/1946 πραγματοποιείται η τελευταία συνεδρίαση της εκλεγμένης διοίκησης του Εργατικού Κέντρου η οποία μετά από σχετική απόφαση του Νομάρχη Ημαθίας (Αρ.3177/12-8-46) που υλοποιούσε τη σχετική Υπουργική Απόφαση, παυόταν. Στη συνεδρίαση αυτή πήραν μέ ρος τα παρακάτω μέλη της διοίκησης: Ν. Λαγούδης (πρόεδρος), Φ. Μπίτζέλης (Γ.Γ), Ε. Πολίτης, ί. Παπαμιχαήλ, Κ. Δημητρακόπουλος, Γ. Κίνίκλής, Ε Σκόδος ενώ απούσιαζαν ο< Γ. Πέτσας (φυλακισμένος) και Γ Εκμετσό-

ΡίΖΟ ΙΠ Α ΣΤΗ Ι MMAXHIMnfOWMAtlAt ΗΤΜΘΜΕΗΑΜΤίΑΡΑΜ

ïtlAZOWTAt IK AVÛ

(ΗΊΑΗίΠΜΜίΑΑΑΑΑ

ΠΟίΟί ΟΡΓΑΜύΖΛΗ ΠΟίΟίΕΖΕΤΕΛΕΣΑΠ ΤΟ ΝΕΟ ΕΓΚΛΗΜΑ; 0*Α0!ΠίΝ<ΕΜΜ<Μ6ίί-

60


γλου. Ομόφωνα χαρακτηρίζουν ω ς επέμβαση καί ω ς αντισυνταγματική καί παράνομη τη παύση τους και ανάμεσα στα άλλα αποφασίζουν παρά σταση διαμαρτυρίας στις Αρχές. Στις 29/8/1946 πραγματοποιείται η πρώτη συνεδρίαση υπό τη προ εδρία του οικονομικού εφόρου Γ. Αλατζάκη, της νέας προσωρινής διοίκη σης. Αυτή αποτελείταί από τους. Ν. Σκαλίάρη (πρόεδρο), Π. Γιαννακάκη (αντιπρόεδρο), Κ. Παπαδόπουλο (Γ.Γ) Αρ. Ματόπουλο (ταμία) και μέλη τους Στ. Μανέα. ). Μίχαηλίδη, Φ. Νέκος, Μ. Διαμαντίδη καί Ε. Κλήμη. Σΐ)ς 11/9/1946 δημίουργείται η πρώτη «ρήξη)) με την αποχώρηση από αυτή τω ν στελεχών του ΑΜΕ («Εθνίκόν Μέτωπον Εργαζομένων)) το οποίο ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1945 και σκόπευε στην « Εθνική ν κα τεύθυνσή τω ν εργαζομένων))) Σ. Μανέα. Π. Γιαννακάκη και ί. Μίχαηλίδη. οι οποίο) όπ ω ς θα αποδειχτεί στη συνέχεια επεδίωκαν μια τπο «εθνικόφροναΜ πορεία του Κέντρου. Στη θέση τους στη διοίκηση έρχονται οι Ε. Σαπουνάκης, Ε Κλήμης και Μ. Αραπίδης ο οποίος και αυτός στη πορεία παραιτείταί καί αναλαμβάνει ο X. Σαγκαρέτας. Τα εμφανιζόμενα σωμα τεία της δύναμης του Κέντρου εκείνη την εποχή ανέρχονται σε 16, ενώ με απόφαση της Διοίκησης ο Ν. Σκαλίάρης ορίζεται ω ς αντιπρόσωπος στη συνδιάσκεψη της ΓΣΕΕ (10/111946), ενώ από το Εργατικό Κέντρο Νάου σας ο Θεοφ. Τόνας. Με απόφαση του Νομάρχη (725/47) σποφασίζεται νέα ανασύν θεση ου Εργατικού Κέντρου και για το σκοπό αυτό σποφασίζεται να κλη θούν τα μέλη της πρώτης ανασύν θεσης του Αυγούστου 1946 «π ρ ος συνεννόησην. Το Δ.Σ μέσα στο 1947 συνεδριάζει αραιά (8 συνεδριάσεις όλο το χρόνο !) και ασχολείτα) με θέ ματα που έχουν να κάνουν με το μοίρασμα τω ν κονδυλίων της Εργατικής Εστίας και δαπάνες μετακινήσεων Η Γεν<κή Συνέλευση που πραγματοποιείται στις

7 Μαρτίου


1948- που Είχε εκλογοαπολογίστίκό χαρακτήρα- δίνε) μία εικόνα της κα τάστασης που υπήρχε κα< τω ν συνδικαλιστικών στελεχών της εποχής. Παίρνουν μέρος συνολικά 23 αντιπρόσωποι: Υποδηματεργατών (Δ. Βογίατζής, Μ. Παπαδόπουλος), Μεταφορέων (X. Παννός, Α. Πολίτικος, A Κουκουτέγος), Οικοδόμων (X. Γκαβανάς, Η Δινάλης, Ν. Δ<ακκοκκ)σβαστής), Σφαγέων (t. Δημούλης), Φορτοεκφορτωτών (Σ. Μσνέας), Τυροκόμων (Ν. Σκαλίάρης, Δ. Μήσίος), Κλωστοϋφαντουργών (Π. Παννακάκης, Ε. Μέλ)ος. Α. Καλίνίώτης, Ν. Μήκας), υπάλληλο) καφεζυθεσπατορίων (Γ. Μττασλής. Σ. Παντέρμας), Αρτεργατών (Γ. Ρίμπός. Π. Παπαδόπουλος). Οδηγών (Ε. Σεραφείμ, Ν. Παραστατίδης) Φοροτεχνικών () Μίχαηλίδης). Στη Γ.Σ εξαπολύεται δρυμία επίθεση από μέρους τω ν Π. Γίαννακάκη πού κατηγορεί τη διοίκηση για «προδοσία*) κα) του Σ. Μανέα που χαρακτήριζε) το Εργατικό Κέντρο ω ς «φωλέα του κομμουνισμού^ κα) π ω ς από εδώ <νεστέΛονταν τσ νήμστυ τσ μσύρσ ρούχο στους αντάρτες με q/εύπκες χστσστόσε/ς^. Το νέο Δ.Σ που εκλέγεται αποτελείτα) από τους : Π. Παννακάκης (πρόεδρος) Αντ. Καλίνιωτης (αντιπρόεδρος), Στ. Μανέας (Γ.Γ), I. Μίχαηλίδης (ταμίας) και Ν. Παραστατίδης. X. Γκαβανάς, Γ. Μπασλής, X. Παννός, Ν. Μήκας ω ς μέλη. Ενώ Εξελεγκτική Επιτροπή ο) ; Ε. Σεραφείμ. Αθ. Κουκουτέγος και Δ. Μήσίας. Αντιπρόσωπος στο 9ο συνέδριο της ΓΣΕΕ εκλέχτηκε ο Π. Παννακάκης. Η πρώτη . μετά τη συγκρότηση του, απόφαση του Δ.Σ είνα) ενδεικτική του κλίματος αλλά και του προσανατο λισμού του: κ<4πΌ(ρασ<'ζετα< παμφηφε/ να ρ/νε< εγκύκΛ/ος προς ό^α τα σωματείο όττως εντός μ/ας ε/3δομόδος από της κο/νοπο/ήσεως Κόβουν σπόφασ/ν σπο5οκ/μασ/ας κσ/ σττοχηρύ^εως της ανταρσ/σς κα/ του κομμουνισμού κα/ όσο δεν /ό^ουν σχετ/κές αποφάσεις να δ/α/ρσφούν της δυνάμεως του Κ έν τρ ο υ (12/3/1948). Επίσης ένα ακόμη στοιχείο προς την κατεύθυνση αυτή. είνα) η πραγματοποίηση Γενικής Συνέλευσης Αντιπροσώπων (25/4/1948) με στόχο αλλαγές στο κατασταπκό του Κέντρου. Στα πλαίσια αυτά αλλάζε) η ονομασία του Κέντρου σε «Εθνικόν Εργατοϋπαλληλικόν Κ έντρ ο ν. ενώ αποφασίζετα) και η χορήγηση μηνιαίας αποζημίωσης στους εκάστοτε προέδρους κα< Γ.Γ.

H HpaBia στον Εμφύλια 1946-1949

Ms βάση τις παραπάνω αποφάσεις έχουμε αφενός την διαγραφή των σωματείων υπαλλήλων τυροκομίας και του συνδέσμου τεχνητών δι ότι δεν «αποκήρυξαν το κομμουνισμό)), και αφετέρου αποφάσεις για την μηνιαία μισθοδοσία τω ν στελεχών του Εργατικού Κέντρου. Αποφασίζεται η χορήγηση μηνιαίας αποζημίωσης στον πρόεδρο Π. Γιαννακάκη 500.000 δρχ.. Στη τοποθέτηση του στη συνεδρίαση του Δ.Σ (13/5/48) αναφέρει: κΕμε/ς ο; σ)/ων%6μεθσ &σ τα συμφέροντα των ερ/στών. 4εν /3/ήκσ πρόεδρος δ/ο να πληρωθώ. ΑΑ^ά μη ξεχνάτε όπ έχω οίκο/ένε/σ.-.Ε/μαί της γνώμης* νο ττ/ηρώνεταί ο πρόεδρος με 500.000 δρχ. το μήνα)). Επίσης σε επόμενη συνεδρίαση αποφασίζεται να πληρώ νεται ο Γ.Γ (7/7/48) με 200.000 δρχ. το μήνα Η Γ.Σ που πραγματοποιήθηκε στις 25/4/48 δίνει μια εικόνα τω ν συν δικαλιστών της εποχής μετά τη νέα αλλαγή του Δ.Σ του Εργατικού Κέντρου. Ως εκπρόσωποί τω ν σωματείων εμφανίζονται οι : Κλωστοϋφαντουργών (Π. Παννακόκης, Ν. Μήκας, Α. Καλίνιώτης. Ε. Μέλιος). Τυροκόμων (Δ. Μήσιας). Αρτεργατών (Π. Παπαδόπουλος), Οικοδόμων (Η. Δινάλης, Η. Διακοκκισβαστής), Μεταφορέων καυσόξυλων (X. Γιαννός), Υποδηματεργατών (Β. Βογ<ατζής-Ν. Παπαδόπουλος), Φορτοεκφορτωτών (Σ. Μανέας), Επαλλήλων Δημοτικών Φ όρων (ί. Μιχαηλίδης). Ελεύθερων Εργατών (Α. Νταματόπουλος). Οδηγών και Βοηθών Αυτοκινήτου (Ε. Σεραφείμ). Το σκηνικό των συνδικαλιστών της εποχής παραμένει ρευστό. Σε επόμενη Γ.Σ (11/7/48) με θέμα τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και την τιμή του ρεύματος εμφανίζονται και νέα στελέχη: Οδηγών (Τσαντόκης), Οι κοδόμων (Η. Δινάλης, Η. Διακοκκισβαστής), Φορτοεκφορτωτών (). Μιχαηλίδης. t. ίωακειμίδης), Κλωστοϋφαντουργών (Π. Παννακόκης, Ν. Μήκας. Α. Καλίνιώτης), Ελεύθερων Εργατών (Ντομανόπουλος, Α. Αναγνώστου, Κ. Σίμος, Κ. Καλαϊζτόγλου), Αρτεργατών (Γ. Ριμπάς, X. Λευκόπουλος, Σ. Κάψάκης, Ε. Κουτοκοτσάκος), Μεταφορέων (X. Γιαννός, Σ. Ζαμπούλης, Α. Πολιτ'κος). Σφαγέων (Γ. Ναουμίδης, Γ. Σιμπόλας, Σ. Γαλίκας, Σ. Μπλαισιώης). Φορτοεκφορτωτών (Σ. Μανέας, Μ. Σόμαλης, Α. Κυραμάρος, Ε. Βλαχομήτρης. I. Τζίμας. Ο. Γουνέρης), Καφεζυθεσπατόρων (Ν. Ασλάνογλου, Β. Μπινιόλας, Ο. Σαμάρας. Κ. Τσιρλάνης, Π.Σωτηρίου, Ο.Λαθήρας, Σ Παντέρμας) Από όλες τις συνεδριάσεις του Δ.Σ διαφαίνεται π ω ς μέσω του συν-

ΛΛΕζανορος A. Λατςηκωστας

δικαλιστικού κινήματος εκείνης της εποχής δεν υπήρχε πάλη για προώθη ση τω ν σοβαρών εργατικών προβλημάτων αλλά απλά γινόταν το μοίρασμα της βοήθειας από τους διάφορους οργανισμούς προς τους κατοίκους, καθώς και η διαχείριση μεγάλων χρηματικών π οσώ ν της Εργατικής Εστί ας, γεγονότα που ήταν συχνά και η βάση διαφόρων «τσακωμών# για τη μοιρασιά τους μεταξύ τω ν μελών του Δ.Σ αλλά και τω ν παρακάτω σωμα τείων... Ταυτόχρονα θα πρέπει να τονιστεί π ω ς το «εργατικό κίνημακ μέσω των οργάνω ν του λειτουργούσε τότε και ως «υ π η ρ εσία* που χορηγούσε τις απαραίτητες βεβαιώσεις γ<α να μπορεί κάποιος να πίάσε< δουλειά!


2. Το συνδικαλιστικό κίνημα σ ε ετταγγελματίες κα< αγρότες

Όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί στο συνδικαλιστικό κί νημα των επαγγελματοβιοτεχνών, το μόνο που διασώζεται Είναι το στοι χείο των αρχαιρεσιών που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 1948, μέσα από δημοσίευμα του «ΘΑΡΡΑΛΕΟΥ)) : ενομένων τω ν αρχα/ρεσ/ών της Ομοσπονδίας Βίο τεχνών Βέροίσ ς ε ^ έ / η σ α ν ο/ κάτω9/. Πρόεδρος.* Θεο/ό/ου Θ., πρόεδρος σωμστε<ου Κουρέων-κομμωτών. Αντιπρόεδρος.' Ρέπας Εμμανουή/S, πρόεδρος* συντε χνίας Εοτ/ατόρων. Γεν<κός Γραμματέας. Λε^εκάκης Γεωργός, /ραμματέας συντεχνίας Ραπτών. 7αμίας* Τ^αφερόττουλος ΜίχάΑης, πρόεδρος σωμα τείου Κσφεπω^ών. Σύμ/5ουΑο/.* Κα^δύ/\ας 7* /ωόννης, πρόεδρος* σωμα τείου Παντοπω/ών, Κωστόκης Θωμάς, πρόεδρος* σωματείου Αρτοττο<ών, 8α/σ^όνης Λί/κό^ας, πρόεδρος σωματείου υποδηματοττο/ών. /ωαννίδης <ωόννης σύμ^ου/ος συντεχνίας 7εχν;τών, Βουτσ//άς Αθανσωος ανππρόίδρος συντεχνίας Κρεοπωλών/). Επίσης τη ίδια εποχή διαβάζουμε ότι εκλέγεται και το Δ.Σ τω ν πα ντοπωλών και εμπόρων του Γιδά (Αλεξάνδρειας) που αποτελείται από τους : Κ. Ρούβαλη (πρόεδρο), Γ. Βαβούρα (αντιπρόεδρο) Αν. Θεοφρονίδης (ταμίας). Μ. Σπανόποπουλος (Γ.Γ) και μέλη τους Γ. Μπέλη, Π. Σεκεριζή και X. Παπαποστόλου. Ανάλογες αλλαγές πραγματοποιούνται και όσον αφορά τις διοι κήσεις στο αγροτικό-συνεταιριστικό κίνημα. Το 1948 αναφέρονται να λει τουργούν 92 συνεταιρισμοί με 13.000 συνεταιρισμένους αγρότες. Ενδεικτικά ο «Θαρραλέος)) (11/11/48) αναφέρει : κ7ην 3ην Οκτω βρίου η Ενωση Γ ε ω ρ γ ώ ν Συνεταιρισμών ενήρ/ησε αρχα/ρεσίες //ο την ονόδε<^η ί/έου <ά/0ίκητ/κ0ύ Συμ/3ου/\ίου. Ε ^ έ / η σ α ν ο; κ.κ.Σ. ΚοΑ/σ/ρας, Κ. Θεοδωρίδης, Σ Κασαπίδης, Θεοδ. Κουρκουτάς κα; Αντώνιος Πρωτο ε τ ή ς . 7ο αποτέλεσμα της εκ/ο/ής παρουσίασε ένα αποκαρδιωτικό φσινόμενο. ττου μσς κάνει να παραδεχτούμε όπ ο/ αγρότες μας δεν έφτασσν οκόμη σε ττο/ιτ/κή ωριμότητα κα; δεν έχουν την ικανότητα να συναισθαν θούν τη θέση τους καί την ανό/κη ττου /3/αίνει από μέσο σπό την τάξη τους νο* εκττροσωττηθούν αττό τους πιο ικανούς ανθρώπους των^.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ Ο) π ρ ό σ φ υ γ ες Μία από τις σημαντικότερες συνέπειες της περιόδου αυτής ήταν το τεράστιο πρόβλημα των προσφύγω ν, που εκδηλώθηκε κα< στην Ημαθία. Η ροή π ροσφ ύ γω ν π ρ ος τα αστικά κέντρα, εξαίτίας της πολιτικής που ακολούθησαν ot ελληνικές κυβερνήσεις γ<α να εκκενωθούν ο< περιοχές δράσης του ΑΣΕ (με στόχο ο< δυνάμεις του να δυσκολεύονται να βρουν εφεδρείες αλλά κα< τρόφψ α) σε συνδυ α σμ ό κα< με την *ο<κε<οθελήΒ έξοδο α π ό τα χωριά, λόγω φόβου (σε πολύ μικρότερη κλίμακα) , πήρε τεράστιες διαστάσεις την περίοδο αυτή. Η ύπαιθρος ερημώθηκε, το δ<ατροφ!κό πρόβλημα της χώρας οξύνθηκε κα< ταυτόχρονα οξύνθηκαν τα ο)κονομ)κά-κο)νων<κά π ρ ο βλήματα στ<ς πόλε<ς.

Η κυβερνητική προπαγάνδα τους ονόμασε «ανταρτόπληκτους» ή «συμμορίόπληκτους» παρουσιάζοντας ω ς δήθεν θύματα της δράσης τω ν ανταρτών. Eivat χαρακτηριστικό τα λεγάμενα του στρατηγού Δ. Ζαφείρόπουλου ότι ο< εκκενώσεις τω ν περιοχών ήταν σχέδιο του ΚΚΕ

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την παρακάτω απόφαση της Διοίκη σης της Χωροφυλακής Βέροιας: «Ημείς ο Χωρ/κής Βεροίας 7α/μ/ρχ^ς Σηφόκ/)ς Λ//κό/αος, έχοντες υττ'όψ/ν τας δ/ατάξε/ς του Γ' Ψηφίσματος τ%^Άναθεωρ^τ/κ/)ς Βου/% τω ν ΕΛ/ήνων «τττερί μέτρων Α/?μοσ/ας 7α^εως κα/ ασφα/είας αττοφασ/'ζομεν κα/ δ/ατάσσομεν. Κτ?ρύσσωμεν νεκρό /τερ/οχήν ά/τασαν την περ/φέρε/σν rot/ χωρίου Ραχ/ός, σττό ΒίΑΑας Β<κέ//α μέχρ/ς Α/<άκμονος ηοΓομού κα< ε/ς α/τόστασ/ν 500 μέτρων BA του χωρίου ισώματα. Κατόττ/ν εκκενώσεως δε του χωρίου Ραχ/ός. α/τσγορεύετα/ όπ ω ς ττερ/φέροντα/ ε/ς ^ /τερ/οχτ)ν τούτην άτομα, α/γοττο/μν/α ζώ α κ//τ. τω ν κατοίκων, καθ' όσο y το μεν αί/οττο/μν/σ θα κατόσχωντα/ υπό των οργάνων μας κα/ των Στρατ/ωπκών /\ρχών ε/ς όφεΛος του Δημοσίου, τα 5ε άτομα θα παραττέμττοντα/ ε/ς το Εκτακτον Στρατοδ/κείον /Ιανν/τσών επί /τοραβάσε/ του ανώτερου ψηφίσματος. Παν άτομον ό7τερ θα κυκλοφορεί ε/ς τ/? ανωτέρω ττερ/οχ^ν δ/ατασσόμενον ό/τως /ταραδοθ/) κα/ μ/? υπακούον ε/ς τ/? πρόσκΛτ?σ/ν των Στραπωτ/κών 7μηματων, θα rrupo/3o/^ro/ υπό τούτων, σνευ ετέρας δ/ατυττώσεως. W υττ^ρεσίας μας ειτ/φυΛάσσε/ ε/ς εαυτ/ÿv το δ/καίωμα οσάκ/ς κατά τ/;ν κρ/σ/ν τ/?ς συντρέχουσ/ν σοβαροί /ό/ο< όπω ς χορ/7//?θ/) αδείας με^ ά σ ε ω ς ε/ς άτομα δ/α rr? ττερ/οχ/)ν τούτην εφ' όσον /)θε/ε κρίνε/ τούτο ίττ

γνου (στο βιβλίο του «Στα κάστρα του αγώνα*)) την κατάσταση που Επι κρατούσε στα χωριά τ ω ν Πίερίων :

0-Ρ.ΊΟΙΪ

— Ρ/ΖΟΣΓΜΣΤΗ,Τ ?6/2/47


?τροσφυ/;ός f/κανά/ί/ΠΌί/τας* όπ ά^μ/ούρ/^σοί/ με 7η δου/ί/ό του μέσο σε 25χρ0ΜΟΑ) ^ Ο αριθμός τους από τον Οκτώβρη του '47 μέχρι και τον ίούνιο του 49 ήταν διαρκώς αυξανόμενος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικάνικης αποστολής - AMAG- ο αριθμός τους πανελλαδικά ξεκίνησε από 284.000 στα τέλη του Οκτώβρη του '47, ανέβηκε στις 483.000 το Γενάρη του '48 και έφτασε το ίανουάριο του '49 στις 662 000. Στο πρώτο εξάμηνο του 1950 (μετά την λήξη του εμφυλίου) το θέμα θεωρήθηκε λήξαν. Στην Ημαθία κυρίως τα ορεινά χωριά (π.χ Πιερίων. Τριλοφος, Φυτειά, χωριά επαρχίας Νάουσας κ.α) είχαν αδειάσει από τους κατοίκους τους. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία της «Υ πηρεσίας Κοινωνικής Πρόνοιας Β. Ελλάδος* γ<α το νομό μας Είχαμε τα παρακάτω συνολι κά στοχεία ό σ ον αφορά των αριθμό των προσφ ύγω ν: 2.260 (15/3/1947) , 11.970 (30/6/47), 20.920 (16/8/47), 22.370 (15/2/48), 23.945 (30/6/48), 24.354 (31/12/48) και 9.118 (15/8/49). Στατιστικά δηλαδή αντιπροσώ πευαν στα 1948 το 25% του συνολικού αγροτικού πληθυσμού του νομού !

Να σημειωθεί ακόμη ότι από το 1948 και μετά αρχίζει η αντίστροφη διαδικασία, του επαναπατρισμού στα χωριά τους. Αυτό γινόταν με από φαση Tou στρατού που χαρακτήριζε ω ς «ασφαλής τα χωριά τους. ενώ κάποιοι αρνιόταν την επιστροφή σ'αυτά με αποτέλεσμα να τους βγάζουν από τους καταλόγους τω ν προσφύγων. Αναφέρεται (από στοιχεία του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας) πως μέχρι τις 30/5/1949 υπήρχαν στο νομό μας 3.520 "επαναπατρισθέντες". Ενώ αναφορικά σε συγκεκριμένα χωριά υπάρχει και το στοιχείο, πολιτών που παρά το ότι διατάχθηκαν, αρνήθηκαν να γυρίσουν πίσω: «Λαζοχώρι 6 οικογένειες, Άγιος Γεώργιος 235 άτομα, Κοπανάς 7 οικογέ νειες, Μονόσπιτα 14 οικογένειες» (πηγή αναφορά ECFS, στηριγμένη σε στοιχεία Υπ. Κοινωνικών Υπηρεσιών). Υπολογίζεται π ω ς συνολικά για το θέμα των π ρ οσ φ ύ γω ν δε σμεύτηκαν απ ό τη περίφημη «αμερικάνικη βοήθειαν την περίοδο '49-'50, 42 εκατομμύρια δολάρια. Το πρόγραμμα περ!λάμβανε τη


π ρ ο σ φ ο ρ ά τ ρ ο φ ή ς , ο ικ ο ν ο

Ρ ΐΖ Ο

μικά β ο η θ ή μ α τα , Ε π ισ κ ευ ές

Q !ΜΗΜΜitfDWi! «I

—

j* " y

- j.

-: r . . \ -

.. 2^ ^ HΖΩΗ ΚΑ! ΟΠΟΛ! 5Π=§ί3 ΣΤΗ BOPE! A ΕΛ/ Ρ/ΖΟΣΠΑΣΎΗΣ 7ΖΌ8/47

ζημιών κ.α Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάτ) τέτοιο δεν ίσχυε για όλους τους πρόσφυ γες. Στη κατηγορία αυτών που έπαιρναν πλήρη κυβερνητική βοήθεια (με παρέμβαση του στρατού) υπαγόταν μόνο ot λεγόμενο) κσυμμοριόπληκτοίΒ (κα< μάλιστα ot «εθνικόφρονεςν από αυτούς, ενώ στη συνέχεια στην κατηγορία αυτή προστέθηκαν και οι οικογένει ες τω ν επιστρατευμένων κα θώς καί τω ν ΜΑΥδων). Φυσικά καί οι ίδιο οι αμερίκόνοι είχαν αμφιβολίες κατά πόσο τα χρήματα αυτό πήγαιναν στους πρόσφυγες καί όχ) σε άλλους σκοπούς (π.χ παράνομος πλουτισμός «επιτηδείων))). Οί περίφημες παροχές προς τους πρόσφυ γες περιλάμβαναν μικρή ημερήσια χρημαπκή βοήθεια (750 αρχικά καί 1500 αργό τερα δραχμών), την διανομή ημερησίως ψωμιού πέρα από τα βασικό δελτίο διανομής και την περίστασίακή προσφορά ρούχων. Ot συνθήκες στέγασης.

70


ήταν Εντελώς ακατάλληλες καί ο< κίνδυνοί από επιδημίες ήταν στη ημερή σια διάταξη, λόγω έλλειψης στοιχειωδών υγειονομικών παροχών. Αναφέρει χαρακτηριστικά η Όλγα Μάστορα («Στο δρόμο του χρέ ους#) από τη Φυτειά : «7ους κατοίκους τω ν ορεινών χωρ/ών τους κατέβα σαν σε χωρ<ό κοντό στ/ς πόΑε/ς ή μέσα στ/ς πό/ε<ς, όπου έμεναν σε αντί σκηνα. 7ά αντίσκηνα εξασφαλιζόταν από την OW/fM κα/ όπ ω ς το τρόφ/μα. έτσ/ κ/ αυτό μο/ρόζονταν κατά προτ/μηση στους «εθν/κόφρονεςΐ). Η πλείοψηφία τω ν λεγάμενων «ανταρτόπληκτων» κατοικούσαν μέ χρι την λήξη του εμφυλίου στη περιοχή του σημερινού Κτηνιατρείου (καφέ Σίσα) στη Βέροια, ενώ λίγότεροί στη περιοχή του Σταθμού σε παράγκες ή σε στρατιωτικά ΤΟΛ καθώς και σε σχολεία (π.χ 6ο Δημοτικό). Είναι χαρα κτηριστικό εδώ το γεγονός π ω ς για αρκετά «στελέχη)) των εκπροσώπων του πληθυσμού υπήρχαν κατηγορίες για κλέψιμο τροφίμων ή για λήψη ποσοστών από αυτά. Ot άνθρωποι της εποχής εκείνης θυμούνται τις άθλι ες συνθήκες διαβίωσης τους, τονίζοντας ξεχωριστά πς ελλείψεις σε νερό αλλά κα) στοιχειωδών χώρων υγιεινής. Στους χώρους όμως αυτούς δεν στεγαζόταν μόνο οικογένειες από χωριά «ανταρτόπληκτα)). Σε δημοσίεύματά του ο τοπικός Τύπος αναφέ ρει: * «7ο άτοπο να στε/όζοντα/ σνα/κσστ/κώς παρά τω ν .Αρχών ο/κο/ένε/ες χωρ/ων μη χαρακτηρ/σθέντων ανταρτόπληκτων έω ς πότε θα συνεχ/ζέτα/.' /Ιατ/ ο κ. Νομάρχης δεν προέβη ακόμη στην εκκαθόρ/σ/ν της πάψεως ,Ά< ^ * «Μ ας κσταγγέΜουν ότ/ ο/ κότο/κο/ του ΞεροΑ/βόδου ενε/ρόφησαν στο κστόΑο/ον ανταρτοπ/ήκτων κα/ σπο/ίσμβόνουν των ευεργετημά των αυτών. Ο κ. Λ/ομόρχης παρακα/ε/τα/ να ερευνήση την υπόθεσ/ν κα/ να πΑηροφορήση την κο/νήν /νώμην η οποία ευ/όγως σ/ανακτε/ κα/ θέΑε/ να οποκα/υφτούν όΑο/ αυτοί ο/ έξυπνο/ κα/ να στα/Soûv στον ε/σα/γεΑέαν 6 Για τη στέγαση τω ν προσφύγων χρησιμοποιείται, περιορισμένα καί η μέθοδος της επίταξης σπίΤίών και εδώ όμως με διακρίσεις : #0 Ααός της Βέρο/ας παρακολουθεί τη μεροΛηπτ/κή στάση του κ. Νομάρχη στο ζήτημα της επ/τόξεως ο<κ/ών y/a τη στέ/αση των εχόντων ονά/κη.. /"ί' αυτό αποφεύ/ε/ να υποχρεώσει τους /δ/οκτήτες που ε/'να/ εκ των εμφανίζομένων ω ς εθνίκόφρονες)) ^


Φυσικά δεν έλειψε και η «φιλανθρωπική φροντίδα» ττρος αυτούς από διάφορες οργανώσεις που είχαν πάντα την άδεια και την υποστήριξη του καθεστώτος: ^φ/χθη ε/ς την πόΑ/ν μας η κα. Με/απόνου, αντ/ττρόσωπος Γης
«Λίγες ημέρες np/v από την επίσκεψή του. η εφημερίδα «7ο Βήμα», σε οχετ/κό σημείωμα της, δ/εκτρσ/ωδούσε την κατάσταση rrot/ επ/κρατού σε στην τπΜη της Λ/όουσας. στη δ/άρκε/α της κατοχής κα/ του ανταρτοποΑίμου έχουν καταστραφε/ σχεδόν οΑοκΑηρωπκά 367 ο/κίες κα/ παραμένουν ουσ/αστ/κό άστεγες 775 ο/κο/ένε/ες. MoAovroûro δεν έχε/ σταΑε/ ούτε ένα από τα δυόμενα σττ/r/a rou υττουρ/ε/'ου /Ιρονο/ας, δεν έχουν ανε/ερθε/ πα ραπήγματα κα/ ο/ άστε/ο/ δεν έχουν εξασφαΑ/σε/ οπυ/αδήποτε βοήθε/α. Ευθύς μετά τη επάνοδο του στη πρωτεύουσα. μέσω Θεσσαλονί κης, ο Κ. Καραμανλής ετπσκέφθηκε ε/δ/κό ro πρωθυπουργό Θ. Σοφού/η, καθώς κα/ του ανέπτυξε την άποψή rou όπ η περίτττωση της Λ/όουσας δημ/ουργε/ ζήτημα ευθυνών κα/ εττ

ουσας κο/ xaraprfÿor/iKoy ε/δ/κά συνερ/ε/σ επ/φορπσμένο να επ//ηφθούν του έρ/ου μό//ς εκδ/ωχθούν ο/ αντάρτες. 0 /πουρ/ός Στρστ/ωπκών, Κ. Ρέντης μετά r/ς κστα/)/εΛίες rou υπουρ/οϋ Προνο/ας //ο την ύπαρξη ευθυνών. οφοϋ συνεννοήθηκε σχεπκά με τον Αρχη/ό του ΓΕΣ, κά/εσε στ/ς ?7 ίανουαρίου, το Ζί/ο/κη7ή της Σχο/ής Ευε/πίδων. avr/στρότη/ο Πατταδόπου/ο κα/ ro ανέθεσε ναμεταβεί στη Θεσσα/ον/κη κα/ τη /νάουσα y/a να δ/ενερ/ήσε/ επ/τόπ/ες ανακρ/σε/ς. ΠοράΑΑη/ο, δ/ατάχθηκε από το υπουρ/είο Προνοίας η σμεση απο στολή στους κατοίκους της Νάουσας 200 σκηνών, ΐ 0.000 κ//νοσκεπασμάτων κα/ 30.000 τεμαχίων /ματ/σμοϋ. Με σκοπό την ανακούφ/ση τους. ζηΓήθηκί ακόμη η μεταφορά ενός δ/σεκοτομμυρ/ου δραχμών από όΜ ες π/στώσε/ς. Ο Γεν/κός Γραμματέας του υπουρ/ε/ου Προνοίος αναχώρησε WO τη σκρ/τ/κή πόΑη. επ/φορτ/σμένος με την τταρακο/ούθηση rou έρ/ου περ/θά/φεως κσ/ την επ/τόπ/ο ^ήφη τω ν ενδεδεζ/μένων μέτρων. Σε οχετ/κή κυβερνητ/κή ανακοίνωση στ/ς 78 ίανουαρίου επ/βεβα/ώθηκε η έναρξη των ερ/ασ/ών εν/σχύσεως κσ/ περ/θά/
Ο αναβρασμός και οι αντιδράσεις που υπήρχαν ήταν πολλές. Μάλιστα το Αγροτικό Κόμμα (ΑΚΕ) με απόφαση του προσανατόλιζε τους πρόσφυγες στη ανάπτυξη κινήματος «επαναπατρισμού τω ν ξεκληρισμέ νω ν» (π.χ μαζική επάνοδος στα χωριά τους, να τους δοθούν ζώα και ερ γαλεία για τη συνέχιση της παραγωγής, υλικά στέγασης αναστολή χρεών κ.α), ενώ το ΕΑΜ με αλλεπάλληλα διαβήματα απαιτούσε: κΛ/α στε/αστοϋν ό/ο/ ο< πρόσφυγες κα/ νο εξοσφσ//στε/ κα/ό κα/ μπάΛ/κο σ/σίτ/ο.Λίσ δοθεί ημερήσ/ο επίδομα 2.000 δρχ. Επίσης να εξασφα λιστεί η uy/ε/νή κο/ /ατρ/κή περίθαλψη# ^ Ακόμη θα πρέπει να σημειωθεί π ω ς αρκετές ήταν οι περιπτώσεις


καί στο νομό μας που κάτοικοι τω ν χωριών αυτών (π.χ Συκιά, Καστανιά κ.α) αρνήθηκαν να εξοπλιστούν στη συνέχεια σε βάρος τω ν ανταρτών.

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 8/9/47 2 ΕΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 29/1/47 3 ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 17/4/47 4 ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 2/5/47 5 ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 6/9/48 6.ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/8/48 7 ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 3/3/1947 8 ΜΑΚΕΔΟΝίΑ 24/11/47 9 ΕΛΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 12/2/ 10. ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 2278/47

W Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' Έ ν ο π λ η σύγκ ρουση

1. Τα αντίπαλα στρατιω τικά σ τρ α τό π εδ α Η Ημαθία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης αλλά κα) της ύπαρξης ορεινών όγκων (Πιερίων-Βερμίου) έπαιζε στρατηγικό ρόλο τόσο για τις δυνάμεις του ΔΣΕ, όσο κα) γ<α τον κυβερνητικό στρατό. Στους ορεινούς όγκους υπήρχαν σημαντικές δυνάμεις του ΔΣΕ (στρατηγεία Βερμίου. Π)ερίων), ενώ ο κυβερνητικός στρατός διατηρούσε στο νομό δυνάμεις ταξι αρχίας, συνεπίκουρούμενες από δυνάμεις χωροφυλακής, καθώς κα) αρ χικά MAY και ΜΑΔ. που στη συνέχεια έδωσαν τη θέση τους στα Τάγματα Εθνοφυλακής. Φυσικά σε περιόδους «εκκαθαριστικών επιχειρήσεων)) ο) κυβερνητικές δυνάμεις ενίσχύονταν από γειτονικές μεραρχίες. Ακόμη, ό σ ον αφορά των συσχετισμό δυνάμεων, θα π ρ έ π ο να υπογραμμιστεί κα< να παρθεί υπόψη π ω ς πέρα α π ό την αριθμητική υπεροχή του *εθν<κού στρατού*, σαφ ώ ς αυτός διέθετε περισσότερο

κα) π ω σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό (τεθωρακισμένα, π υ ρ ο β ο λικό, αλλά συχνά χρησιμοποιούσε κα< αεροπορία!) σε σχέση με τον Ελιπέστατο εξοπλισμό που διέθετε ο ΔΣΕ καθώς καί τα πολλά π ρ ο βλήματα με τον ανεφοδιασμό του που υπήρχαν.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε την εξέλιξη, από στρατιωτική άποψη, ίων αντίπαλων στρατοπέδων, όπου συχνά τουλάχιστον στη πλευρά του κυβερνητικού στρατού παρουσιαζόταν αλλαγές σχεπκά με την έδρα των ταγμάτων ανάλογα με τ<ς υπάρχουσες ανάγκες. Η Ημαθία ανήκε την περίοδο (μετά τον Οκτώβριο του 1946) που Εξετάζουμε, στη ζώνη στρατιωτικής ευθύνης του Γ'ΣΣ με έδρα τη Θεσσα λονίκη (διοικητής ο αντιστράτηγος Κ. Βεντήρης). Ο) δυνάμεις στη Ημαθίας ανήκαν με τη σε)ρά τους στην X) μεραρχία (με έδρα στη Θεσσαλονίκη κα) διοικητή τον Αντιστράτηγο Α. Περίβολίώτη) ενώ στη Βέροια είχε έδρα η 33η Ταξιαρχία (από 8/10/46) με ευθύνη τ<ς περιοχές Βέροιας-Κατερίνης, Ενώ δράσεις στη περιοχή Βερμίου ανέπτυσσε και η 31 η ταξιαρχία (με έδρα τα Γιαννιτσά) καθώς και 32α ταξιαρχία με έδρα την Έδεσσα. Στη Διοίκηση


/tyrôprcç Α Σ .Ε σπ?ν ττίρ/οχή Βερμ/ου w< Κσίμσκτσα^άν crrro ro σρχε/ο rou σ/ω^στί) Πσττσδόίτοο/ου.

76


της η 33η ταξιαρχία είχε την εξής δομή : Διοικητής, συνταγματάρχης πυ ροβολικού Δ. Ολύμπιος. Επιτελάρχης ταγ/χης Ε. Δόρτας. Περιελάμβανε τα εξής τάγματα: 517 (διοικητής αντ/ρχης Κ. Καρδάρας), 518 (διοικητής ταγμ/ρχης Β. Τσιτεκλής μέχρι 13/12 και στη συνέχεια ταγμ/χρης Γ. Καρλής) και 519 (διοικητής ταγμ/ρχης Μ. Σφακιανάκης). Ακό μη με έδρα τη Βέροια υπήρχε και τάγμα Εθνοφυλακής 305 Τ.Ε το οποίο με μετονομάστηκε σε 565 Τ.Γ1 (διοικητής ταγμ/ρχης Ε. Αγγουριδάκης). Τα στοιχεία αυτά αφορούν το 1946. Συγχρόνως με τις δυνάμεις τακτικού στρατού ξεκίνησε σπό το Σεπτέμβρη του 1946 και οι συγκρότηση από την Χωροφυλακή κΛόχων Κυνηγών* τω ν οποίων η δύναμη κυμαίνονταν σπό 60-80 άνδρες, οργα νωμένοι κατά διμοιρίες οι οποίες είχαν στόχο τη δίωξη τω ν δυνάμεων του ΔΣΕ. Για την περιοχή μας αναφέρονται δύο τέτοιο λόχοι με έδρες την Φυτιό και την Μαρίνα Νάουσας. Επίσης από το Οκτώβριο του 1946 δημιουργούνται και οι «Μ ονά δες Ασφαλείας Υπαιθρουχ (Μ.Α.Υ). Αυτές αποτελούνταν από πολίτες (κυ ρίως εθνικόφρονες αλλά και ορισμένους που εξοπλίσθηκαν με το ζόρι) και οι οποίες συγκροτούνταν κατά χωριό ή σε συνεργασία με γειτονικά χωριά. Επικεφαλής τους έμπαιναν είτε παλιοί υπαξιωματικοί. είτε ακραιφνείς εθνι κόφρονες. ορισμένοι εκ τω ν οποίων έδρασαν στο πλευρό του κατακτητή κατά τη διάρκεια της κατοχής. Ο οπλισμός τους προερχόταν είτε από το στρατό (κυρίως) είτε ι^/οραφνΓο εκ του Λαθρεμπορίου rr? πρωτοβουΜτ των κατοίκων κα; ε ξ ιδίων των# («Ο Ελληνικός Στρατός κατά το αντισυμμοριακόν αγώναν/ Δ. Ζαφειρόπουλου). Σχετικά με το κλίμα που προσπαθούσε να εμφυσήσει η Διοίκηση στους στρατιώτες του κυβερνητικού στρατού ήταν και η παρακάτω διαταγή του Γ Σ Σ (αντιστράτηγος Βεντήρης) που τόνιζε τα εξής : "...ftp 'όσον δεν υττύρ-

7ο rày/νσ

cr7r;y Λ/σουσσ.

Το νοσοκομείο του / ΙΣ Ε στο Καίμα/σσα/όν

Οχυρωματικό έρ/ο του ^ Σ Ε κστίστραμένα οττό νσίτάΛμ

7R


χουο< νεκροί, δεν συνε^ήφθησαν σ/χμσ/ωτο/, δεν υπέστησον φθοράν ε«

έμψυχον υ/ίκόν, ο/ συρρορίτο/ επίτυ/χόνουσ<. Επ/χε/ρήσε/ς σνσίρσκτο/ /

σχεδόν οναίρσκτο<, οηρσίνε/ όπ δεν ρετέβημεν να πο/εμήσωρε. α Μ ό ίνί ε ^ η ρ ώ σ ω ρ ε ν το τύπον... &ç το εξής πόσο επ/χείρησ/ς κατά τη οποίον δεν επετεΰχθε/ η εζακρίβωρέ

ε<ς έμψυχον αΑίκόν, οπώΑε/σ των συρρορ/τών δέον να χαρατκτηρ^έτα ως σποτυχίο...#^

Ε νώ σχετικά με τη δράση του «εθνικού στρατού)) στα κατοικημέν( μέρη ενδεικτική είναι η διαταγή του Επιτελείου Στρατού (24/5/1947) : «/7ρέπε< νο κατανοηθή καΆώς υπό ό/ων τωνΔ/ο/κήοεων κα; βσθ μσφόρων, όπ εσν δεν πρσ/ρστοπο<ηθή η π/ήρης εξόρθρωσ/ç των ορ/ο

νώσεων συτοσρύνης των χωρίων δ/' εξοντώσεως ή συ/Λήψεως ό/ων τωι ρεΛών αυτής, το επίπονον έρ/ον τω εκκαθορ/οτ/κών εττ/χε/ρήοεων οπο /3α<ν& ε/ς ρότην^) ^

Ενδεικτικό του τρόπου διαπαιδαγώγησης του «εθνικού στρατούί

Μ4Μ5ίς οπο r/) Βφο<σ στ/?ν rrtp/οχ^ Σί^ίου

79


είναι καί το παρακάτω δημοσίευμα : <τΟ έπαρχος Λ/όουσσς Κ. /ωαννίδης ενεχαρ/σεν ε/ς ro στρσπώτην όσπς κστά nç επ/χί/ρήσος εφόνευσεν rov κοπετόν ΣτάΑιν μία χρυσήν /<ραν^^ Ό σ ον αφορά τον Δημοκρατικό Στρατό , έχουμε από τις 28/10/1946 την ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου. Η ενοποίηση τω ν αντάρτικών ομάδων κάτω από ενιαία στρατιωτική καθοδήγηση πραγματοποίήθηκε μετά από σύσκεψη στις 26-28 του Οκτώβρη στην Ισούκα Ανπχασίων, στην οποία πήραν μέρος ot καπεταναίο) Μάρκος, Κίσσαβος (Μπλάνας, ο καπετάνιος της θεσσαλίκής t μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο τέλος της Κατοχής), Κικιτσας (καπετάν)ος Πίερίων από την αρχή του κατοχικού αντάρτικου) καί Λασσάνης (πολιτικός της 10ης μεραρχίας του Ε Λ Α Σ ). Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου στις 28 του Οκτώβρη, που θεωρείται και μέρα ίδρυσης του ΔΣΕ. Τότε εκδόθηκε η υπ αριθ. 1 διαταγή για τη συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών. Η ιστορική διαταγή ίδρυσης του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών έχει ω ς εξής: *ΓΕΝ)ΚΟ ΑΡΧΗΓΕίΟ ΑΝΤΑΡΤΟΝ ΕΠίΤΕΛίΚΟ ΓΡΑΦΕίΟ 1 ΑΡ!Θ. ΠΡΩΤ. 1 Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών καί του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασίσμό καί τα όργανά του, που ανά γκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά γ<α να υπερασπί σουν τη ζωή τους, οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος. Έχοντας υπόψη ότ< είναι ώρψ η π<α η ανάγκη της δημιουργί ας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό καί την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα, Αποφασίζουμε τη δημιουργία του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, στο οποίο 6α υπάγονται τα αρχηγεία Ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης. Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου 28 Οκτώβρη 1946*.

Ο αντάρτικος στρατός με τη διαταγή αριθμός 19 της 27/12/1946


ονομάστηκε «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας)). Από το Γενάρη του 1947 έχουμε την οργανωτική του ανασυγκρό τηση με τη δημιουργία λόχων, περιφερειακών αρχηγείων, αρχηγείων πε ριοχών κα< το Γενικό Αρχηγείο. Επίσης οργανώθηκαν κα) τάγματα που διοικούνταν από τα περιφερειακό αρχηγεία ή απευθείας από τα αρχηγεία περιοχών. Κάθε αντάρτικη μονάδα είχε επικεφαλής το στρατιωτικό διοικη τή. ενώ δίπλα του είχε το πολιτικό επίτροπο, χαρακτηριστικό θεσμό που συναντιέται σε όλους τους λάικούς-επαναστατικούς στρατούς. Χαρακτηριστικός για τον χαρακτήρα του ΔΣΕ ως λαογέννητου,

Επαναστατικού στρατού, ήταν ο όρκος τω ν μαχητών του ττου αναφέpEt τα εξής : <τΕγώ, παιδί του Λαού της* ΕΜόδας κα; μαχητής του ΔΣΕ, ορκίφμα<; να πο/εμήσω με το όπ/ο στο χέρι. t/c χύσω το σιμά μου κα; να δώ σ ω την ίδιο μου τη ζωή y/a να δ/ώξω από τα χώμστσ της Πατρίδας μου κσ< το τε/ευταίο ξένο καταχτητή. f ία t/a εξσφσνίσω κάθε ίχνος* φασισμού. Για να ί(σσφα/ίζω κα/ να υπερσσπ/σω την εθνική ανεξαρτησία κσι την εδαφική οχερσιότητσ της* Πατρίδας μου. fta να εξασφαλίσω κσι να υπερασπίσω τη δημοκρατία, την πμή, την ερ/ασία, την περιουσία κα; πρόοδο του Λαού W Ορκιφμαι να μαι κα/ός, γενναίος και πειθαρχικός στρατιώτης, να εκτ&Αώ τις διαταγές των ανωτέρων μου. να τηρώ ό/ες τις δ/ατάξεις του κανονισμού και να κρατώ τα μυστικό του ΔΣΕ. Ορκίζομαι να μα/ υπόδειγμα χα^ής* συμπεριφοράς προς το Λαό. φορέας και εμψυχωτής στη Λα/κή ενότητα κσι συμφιλίωση και να αποφεύ γω κάθε πράξη που θα με εκθέτει irai θα με ατιμάζει σαν άτομο και σσ μα χητή. /δσνικό μου έχω τη /εύτερη και ισχυρή Δημοκρατική ΕΜόδα και την πρόοδο και ευημερία του Λαού. Και στην υπηρεσ/σ του ιδανικού μου θέτω το όπΛο μου και τη ζωή μου. Λ ν ποτέ φανώ επίορκος και από κακή πρόθεση παρατώ τον όρκο ίΌίΐ, ας πέσει πάνω μου αμείλικτο το πμωρό χέρι της Πατρίδας και το μίσος Μι η καταφρόνια του Λαού μου/). Τον Γενάρη του 1947, οι δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού στην Ημαθία, συνεχίζουν να υπάγονται στην X) Μεραρχία (με έδρα τη Θεσσα λονίκη κοι διοικητή τον Ταξίαρχο Α. Περιβολιώτη, ενώ από πς 15/3 τον


υποστράτηγο Α. Φιλιππίδη), του Γ' Σώματος Στρατού (διοικητής αντιστρά τηγος Κ. Βεντήρης). Στην Ημαθία την ευθύνη είχε η 33η ταξιαρχία με τα 516, 517, 518 τάγματα (η έδρα της το διάστημα του 1947 μετακινήθηκε από Εδεσσα σε Βέροια και αντίστροφα) καθώς και τα 592 κα) 614 (από 10/7 στο Πολυδένδρι). Φυσικό στις δυνάμεις αυτές θα πρέπει να προστε θούν δυνάμεις των MAY (Μονάδες Αμύνης Υπαίθρου) και ΜΑΔ (Μονάδες ΑμύνηςΔιώξεως) καθώς και δυνάμεις της χωροφυλακής. Στα τέλη του '47 διαλύονται οι μονάδες MAY και ΜΑΔ και δημιουργούνται τάγματα Εθνο φρουράς. Στις 10 Δεκέμβρη δημιουργειται το 30ο Τάγμα Εθνοφρουράς με έδρα τη Βέροια και δύναμη περίπου 500 ανδρών. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ (υπολογισμένες από το ΓΕΣ) στο Αρχηγείο Βερμίου υπολογίζονταν σε 400 και οιο Αρχηγείο Πιερίων-Ολύμπου σε 700. Στο αρχηγείο Πιερίων επικεφαλής είναι ο Τσικιρτζής (Κακουλίδης Γιώργος) ο οποίος στα τέλη Νοέμβρη 1947 πηγαίνει στη έδρα του Αρχηγείου Κ. και Δ. Μακεδονίας. Στη διοίκηση του σχετικού τάγματος (547) στα Πιέρια αναφέρονται οι: Διοικητής Λιακόπουλος Αλέκος .από Κολινδρό, (νωρίτε ρα ο Ανδρεάδης-Γ. Κουκουτάσιος από Λιτόχωρο), πολιτικός επίτροπος Ο Μαυρίδης (στη συνέχεια ο Παναγιωτίδης Γιάννης), Ο. Ανάγνου επιτελής, Τσουκανάρας Π. αξιωματικός πληροφοριών, Στράτος και Καστόνης Γιάν νης της επιμελητείας ενώ ως διοικητές λόχων οι Φλόγας (Παύλος Παύλου, από Σέρβια), Στ. Στάμκος (από Σέρβια). Μακεδόνας , Μαυρομιχάλης και Δίκογλου Χρήστος (από Βαρβάρες - Νεμέας). Σαμιώτης (Ταραλός Σταύ ρος από Βαρβάρες, σκοτώθηκε τον Οκτώβρη του 1947 στα Πιέρια) κ.α. Στα τέλη του 1947 οι δυνάμεις συγκροτούνται σε ταξιαρχία, 37η των Πιερίων, με διοικητή τον Ευριππιδη Καπετάνιο (Πάνο) και πολιπκό επίτροπο το Δήμο Σίδηρόπουλο, ενώ υπεύθυνος της Δημοκρατικής Νε ολαίας ήταν ο Νίκος Θεοδωριδης (Πάρης). Ως στελέχη (πολλά ήταν από την περιοχή της Νάουσας) του ΔΣΕ στη περιοχή Βερμίου αναφέρονται οι Παλαμάς Χρήστος (καπετάν Μαύρος από τη Νάουσα), Κιτσέλης, Λυκούρ γος (Φετλής Γιώργος από Νάουσα) Αράπης, Στάθης, Διάκος. Μάλαμας (Ν. ίωακειμιδης), Λευτεριάς, Μπέρσος κ.α ιδιαίτερη μνεία εδώ θα πρέπει να κάνουμε για το αναρρωτήριο που λει τουργούσε στα Πιέρια κάτω από αντίξοες συνθήκες (και έσωσε πολλούς αντάρτες από το θάνατο) και που το αποτελούσαν οι Μάκης Σπανίδης από


OAya Μάστορα-Ψαρο/ίόνν/?

απο rryv
Ευθυμ<ά<5^ς oveuno
a w r^v Βφοία.

τη Βέροια πρώην φοιτητής ιατρικής της Θεσ σαλονίκης, επίτροπος ο Παππούς Τζαβέλας από το Λιτόχωρο (Παλάσκας Παναγιώτης) καί νοσοκόμο) οι Κώστας Νάστος, Γιώργος Μπασδέκης καθώς και νοσοκομείο του ΔΣΕ στο Λουτράκ) (Πέλλας) με υγειονομικό υπεύ θυνο την Σοφία Γρηγορίάδου και πολίτική επίτροπο της Λευκή Μελίδου από τη Νάουσα, ενώ για τη περίοδο 1946-47 υπεύθυνος γ<α την υγειονομική υπηρεσία του ΔΣΕ για την Κ.Δ. Μακεδονία (κα) αργότερα αρχίατρος του Γ.Α) ήταν ο γιατρός Νώντας Σακελλαρίου κ.α. Σπς αρχές του 1948 οι δυνάμεις του στρατού περιλαμβάνουν την 33η ταξιαρχία (διοικητής ταξίαρχος Κατσωρίδης μέχρι 12/4/ 49) καθώς και τα τάγματα 517 (διοκητής αντισυνταγματάρχης Σκαμνάς μέχρι 29/11/48 κα) στη συνέχεια ο) ταγματάρχης Μαρώνης και συνταγματάρχης Ρούμπος) κα) 518 σε Νά ουσα (διθ)κητές ταγματάρχης Μαυροείδής κα) μετά Κρήτας). Επίσης της περίοδο αυτή δημιουργείτα) το Τακτικό Στρατηγείο Εθνοφρουράς Βέροιας (δ)οικητής ταξίαρχος Α. Πετίνης) και τα τάγματα εθνοφρουράς 30ο (Βέροια), 44ο (Νάουσα) και 45ο (Κασταν)ά). Οι έδρες των Τ.Ε άλλαζαν συχνά με βάση τις επιχειρησια κές ανάγκες. Το 1948 ο) δυνάμεις του ΔΣΕ, Αρχηγεί ου Βερμίου είνα) περίπου 400, ενώ στο Αρχη γείο Ολύμπου-Πίερίων πάνω από 1.000. Στ)ς αρχές του 1949 έχουμε πς παρακά τω δυνάμεις στο κυβερνητικό στρατό: Ουλαμός πεδινού πυροβολικού (Βέροα), ολαμούς τεθω ρακισμένων σε Βέροια και Νάουσα, 515 τάγμα

-------------------------------- Αλέξανδρος A. Χ α τζη κ ώ στα ς--------------------------------------

(Αρχάγγελος), 517, 518, 519 τάγματα (όλα στη Νάουσα), καί τα τάγματα εθνοφρουράς 44ο, (σε Νάουσα), 30ο και 45ο (σε Βέροια). Οι δυνάμεις του ΑΣΕ υπολογίζονται σε Βέρμιο (και Πάϊκο) στους 1.000 και στα Πιέρια στους 200.

1. Αρχείο ΔΙΣ/Φ. 1113Α/24 2 .1η Στρατιά [Σ/242/130/Α2/1 3. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) 28/11/46


2. Οί νεκροί του Εμφυλίου Εκατοντάδες ήταν αυτοί που καί στο νομό μας έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του εμφυλίου απ ό διάφορες αιτίες (π.χ ένο πλοί αλλά καί πολίτες σε μάχες-επίχείρήσείς, εκτελεσμένοί μετά από αποφάσεις στρατοδικείων κ.α). Μέχρι τώρα δεν έχει γίνει δυνα τό να φτιαχτεί ένας κατάλογος α π ' αυτούς, ούτε πολύ περισσότερο υπάρχουν αριθμητικά στοιχεία. Φυσικά ot ερευνητές του μέλλοντος θα πρέπει να «σκύψ ουν* ιδιαίτερα στη αναζήτηση των στοιχείων αυτών. Στη π αρούσα μελέτη αξίοποίούνταί (ως μ<α μικρή συμβολή) στοιχεία απ ό αναμνήσεις αγωνιστών της αντίστασης καί του ΑΣΕ, καθώς καί τα επίσημα αρχεία του ΓΕΣ. Νεκροί του ΑΣΕ

(αναφέρονται και άλλο), ιδιαίτερα στη μάχη της Νάουσας, καθώς κα) δίάσπαρτα σε διάφορα κομμάτια του βιβλίου) : Α π ό τη Βέροια: (Λ π ό στο/χε/α που προέρχοντο; από έρευνα ^vncrmotyç Γίάνν^ ΓαΜ/χσ): Χαραπιανός Γιώργος του Βασίλη, ίωαννίδης Κώστας του ίγνατίου, Παρασκευόπουλος Ηλίας του Αριστείδη, Παρασκευόπουλος Χαράλαμπος του Αριστείδη, Ζαρκάδας Μανώλης του Παύλου, Καισαρίδης Γιάννης του Μιχάλη, Σιδηρόπουλος Αριστοτέλης του Γιάννη, Λυμπερόπουλος Γιώργος, Ιακωβίδης Γιαννούλης, Φάντας Γιώργος του Μιχάλη, Αρμενόκης, Κρ<αράς Μιχάλης. Ακόμη καταγόμενοι από το Σέλι και διαμένοντες στη Βέροια οι : ΚαραγιάννηςΚαραμανώλας Αντώνης του Μανώλη, Κανέλης Νίκος του Τζιμα, Σίμος Τάκης του Παναγιώτη, Πίτσης Γιάννης του Γεωργίου, Σκαραπτσής Τάκης του Γεωργίου, Παλάρας Γούλας του Γιώργου. Χατζής Βασίλης του Στεργιου, Τόσκας Γιάννης του Δημητρίου. Και ακόμη ; Χατζόπουλος Δημήτρης. Γεννήθηκε το 1917 στη Προύσσα ράφτης στο επάγγελμα. Υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ (μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Βέροιας) και δολοφονήθηκε από την ασφάλεια στην αυλή του σπιτιού που κρυβόταν στις 9/5/1948. Κιτσόπουλος Αντώνης, μέ λος του ΚΚΕ από το 1930. Ακροναυπλιώτης, στέλεχος του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της αντίστασης στην περιοχή της ίΊπείρου, εκτελέστηκε μετά από του σ/ωνιστ^


απόφαση Στρατοδικείου τον Μάη του 1949.Σωφρόνης Πολάτογλου του Αλεξάνδρου, σκοτώθηκε το 1947 στην περιοχή του Τριλόφου. Ψωμιάδης Ιωάννης του Δημήτρη, σκοτώθηκε το 1947. Α π ό το χωριό Φυτίά: Λιόλιος Θωμάς (Μπαρούτας). Λιόλιος Κων σταντίνος του Θωμά (Μπαρουτάκης. γιος του Μπαρούτα, διοικητής λόχου του ΔΣΕ σκοτώθηκε το ίούνη του 1949 στο Βίτσι), Λίόλίου Κατίνα (κόρη του Μπαρούτα σκοτώθηκε τον Δεκέμβρη του 1948 στο Μπίκοβίκ), Γκαλίτσιος Γιώργος του Στεφάνή, Γκιλιόπουλος Αντώνης του Αργύρη (μέλος του ΚΚΕ ανθυπολοχαγός Α' σειράς ΣΑΓΑ. έπεσε στη μάχη της Φλώρινας στις 12/2/49 και ονομάστηκε λοχαγός τιμημένος νεκρός με απόφαση της ΠΔΚ), Λιόλιος Θανάσης του Θωμά (αξιωματικός μηχανικού του Γ.Α του ΔΣΕ σκοτώθηκε στους Χ)ονάδες Ηπείρου στις 6/6/49. ταγματάρχης μηχα νικού, τιμημένος νεκρός του ΔΣΕ). Μακρυκώστας Νικόλαος (σκοτώθηκε το 1948 στο Καϊμακτσαλόν, τιμημένος νεκρός του ΔΣΕ με τον βαθμό του λοχαγού). Μπεσίνας Σωτήρης του Μαργαρίτη, Μπεσίνας Λεωνίδας του Εμανουήλ, Νεδέλκος Γιώργος του Στέργιου. ΤσέοςΔημήτρης του Βασιλεί ου. Λαφάρας Στέφανος (από το Αρκοχώρι ανθυπολοχαγός ΔΣΕ). Επίσης αναφέρονται ως θύματα του εμφυλίου οι Βύζα Ανθία του Χρήστου, Βύζα Μαρίο του Χρήστου, Γιτόπουλος Αποστολής του Κώστα. Νικολόπουλος Βασίλειος του Σπύρου. Ντάμτσιος Δημήτρ<ος του Γεωργίου, Ντάμτσιος Γεώργιος, Στογισναττούλου Ελένη.(Πη/ή.- 7ο /3

(ανθυπολοχαγός). (Α π ό το βιβλίο του Μ. Αηδονίδη «Έ να ανταρτόπουλο θυμάται!*). Αττό το χ ω ρ ιό Παλατίτσια : (β π ό tpcuva rot/ ίκπα;5ίυπκού Μ. /7σπα5όπουΑου/ Βατσάχα Μαρία (σκοτώθηκε Γράμμο το 1948), Διαμαντίδης ίωάννης (σκοτώθηκε το 1947) Ζάχος Γεώργιος (σκοτώθηκε σε Κατερίνη το 1946), ίωακειμίδης Χρηστός (σκοτώθηκε σε Γράμμο 1948) ίωακειμίδου Ελένη (σκοτώθηκε σε Κατερίνη) Κακακαγιάνης Χρηστός. Κορυφίδης Λευτέρης, Κυριακίδης Γιώργος (σκοτώθηκε σε Σφηκ)ά), Κυριακίδης Δημήτρίος, Παπαδόπουλος Αριστοτέλης (σκοτώθηκε στη μάχη της Φλώρινας 1949) Παπαδόπουλος Μιλτιάδης (σκοτώθηκε στο Γράμμο). Παπαδόπου λος Νικόλος του Αγγέλου (σκοτώθηκε το 1949) Παρχαριδης Αλκιβιάδης . Σβάρνας Γεώργιος. Στιλπνοπούλου Μαρία , Στυλίδης Κλεάνθης (σκοτώ θηκε στη Κοζάνη το 1948). Στυλίδης ίσαάκ. Στυλίδης ίωάννης, Στυλίδης Χρήστος (σκοτώθηκε σε Αμύνταιο). Στυλίδου Ελένη, Στυλίδου Κυριακή , Στυλίδου Παρθένα . Τσίμκας Αθανάσιος. Α π ό Νάουσα : (Πηγτ) Στέργιος Σπυρ. Α π οστό^ου-συγγρσφ ίσς καθώς κα; η Κατ/να Βο/ιατ^ή-Πρόππα α/ων/στρ/α της Εθνικής 4νπατασης^: Αγελαδάρης Νικόλαος. Αδαμίδης Κων/νος, Αϊνατζής Χρήστος, Ασιατίδης Απόστολος. Βασάλας Στέργιος. Γαλανού Ελένη (το κομμένο κεφάλι της μεταφέρθηκε στη Νάουσα και χρησιμοποιήθηκε ω ς μπάλα για τους στρατιώτες που την συνέλαβανί), Γκέρος Δημήτριος, Δημητρούλης (Γολινας) Αναστάσιος, Δήμπαλας Βασίλειος, Ζντρίγκης Θεόδωρος. Καμπού ρης Αντώνιος, Καραΐσκος Δημήτριος. Καραμάνος ίωάννης, Καραπέτσας Νικόλαος. Καρασίμος Ζήσης. Καψαλιάρης Στέργιος, Κελεμουριδης Ευ ριπίδης, Κιτσέλης Δημήτριος, Κιτσέλης Παναγιώτης. Λαδάς Δημήτριος, Λιόλιος Θωμάς, Λαπατούρας Νικόλαος, Μάστορας (ίτσιος) Δημήτριος, Μάστορας (ίτσιος) Θοδόσιος, Μαυρίδης Χρήστος, Μητρέγκας Αναστάσι ος, Μπομπότσης Μιχαήλ. Μουσικίδης Στέφανος, Παλαμάς Χαράλαμπος, Παντελίδης Μιχαήλ, Παρόλας Λάκης, Πίνες Νικόλαος. Σαγρής Θωμάς. Σακαλής Γεώργιος. Σαράφης Θωμάς, Σκαπέρδα Αγγελική, Σιπιτάνος Τάκης, Ταμπακιάρης Χρήστος, Τατάτσης Κωνσταντίνος. Τάχας Βασίλειος, Τουρλιδάκης Ευάγγελος, Ιουσιάκης ίωάννης, Τράιος Σταύρος, Τριφτανίδης Πα-


ναγίώτης. Τσαγκέρας Λνέστης, Τσάκνας Παναγιώτης, Τσίότσης Γεώργίος, Φραγκόπουλος Λαοκράτης, Φραγκοτσίνός Δημήτριος. Φυτιάνος ίωάννης, Χατζηνώτας Θόδωρος, Χατζηλοζαριδης Κων/νος, Χωροπανίτης Νικόλαος Ψαρογιάννης Νικόλαος κα) Σεβαστή Πράτπτα. Φανή Μυλωνά (και ot δύο τις σκότωσαν αφού τις βίασαν πρώτα), Α π ό cpcuvo κσ/ ρε^έτ^ του Γκσν/Cf? Χρήστου, σγων/στή r/;ç αντ/στοσ^? οπό ro 7ρ/κσ/σ Wpo8/oç προκύπτουν κσ/ ro παρακάτω στο;χοσ. Αρσχος Ελευθεριάδης Κώστας (γεννήθηκε το 1928 αξιωματικός ΔΣΕ-σαμποτέρ, σκοτώθηκε στη μάχη της Νάουσας το 1949), Μαυρομά της Νικόλαος (στο Βέρμιο 1948), Αλεξίάδης (ή Αλεξανδρίδης) Στέφανος (εθνοφύλακας στο ναυάγιο της Χεψάρας), Αλεξ)άδης(ή Αλεξαδρίδης) ίσαόκ (γεννήθηκε το 1919, εκτελέστηκε το 1947 σε γεγονότα Ποντοκερασ'ός). Αλεξάνδρεια: Σαραφόπουλος Μιχαήλ, εκτελέστηκε το 1946 καταδίκασθει'ς από το στρατοδικείο Γιαννιτσών. Νησί: Ναλμανίδης Παναγιώτης του Συμεών (γεννήθηκε το 1929σκοτώθηκε στα Πριόνια Νάουσας το 1948), Πίτσης ίωάννης του Γεωργίου (γεννήθηκε το 1925,σκοτώθηκε στα Πριόνια 1949). Βογίατζής Ευάγγελος Γεωργίου (γεννήθηκε το 1926, σκοτώθηκε στα nptôvta 1948), Χαλάτσης Νικόλαος του Θεοδώρου (γεννήθηκε το1930, σκοτώθηκε σε Σαμαρίνα το 1948), Σίμος Δημήτριος του Παναγιώτη (γεννήθηκε το1925, σκοτώθηκε σε Γράμμο το 1949), Μητσιώτης Δημήτριος του Παναγιώτη (γεννήθηκε το 1925 σκοτώθηκε σε Γράμμο 1949). Μητσιώτης Αναστάσιος του Βασιλείου (γεννήθηκε το 1900 εκτελέστηκε στη Βέροια το 1948 μετά από απόφαση στρατοδικείου), Κρεμίδας Χρήστος του Γεωργίου (γεννήθηκε το 1927 σκο τώθηκε στο Γράμμο το 1948) Παλ)όχώρί:Τσάκαλος Γεώργιος του Νικολάου (γεννήθηκε το 1926, ΕΠΟνίτης, σκοτώθηκε από φασίστες τον Μάη του 1946). Παλιό Σκυλίτσκ Μαυρομάτης Νικόλαος, γεννήθηκε το 1928, ΕΠΟΝίτης, κατατάχτηκε στο ΔΣΕ, σκοτώθηκε στο Βέρμιο το 1947. Ελευθεριάδης Κώστας, γεννήθηκε το 1928, ΕΛΑΣίτης, σκοτώθηκε στη μάχη της Νάουσας το 1949. Σχοινάς.

Χατζόπουλος

Νικόλαος

Αθανασίου

(εκτελέστηκε


Btpyiw %xi#!oc ΕΠΟΜοασο fro ΔΣΕ* απ' κ) J947 mt/

ΔΣΕ &MWστηptydAnράχηίου ΜάλMd&n?Zrrm^/6pnπχ.* MiAct !oeΚΚΕfro ΛΕΕon*:ο

Moo7oponou/oç Θωμόζ', οπό rry /Scwôrrcrpo, ycnv<)&!<(f ro Ï929

κσ/σχοΓώθηκί OT/)V ntp/o//) r/?f Λ/όουσσς ορχέ^ του 7949, σαν μαχητές rot/ /SZE στο τμήμα rot/ Korrcrôv 77/pf).

nt? Σίο ΑΣΕ πίί' io J946 Tpc/t

89

Αλέξανδρος Λ. Χατζηκώστας

σπς 23/6/49 στον Προφήτη Ηλία στη Βέροια) Ραψωμανίκι: Παπαδόπουλος Κωνσταντίνος του Βασιλείου σκο τώθηκε το 1946 από ταγματασφαλήτες. Στεργιόπουλος Αντώνιος του Εμ μανουήλ, σκοτώθηκε το 1947 στη Ξεχασμένη από συγχωριανούς του. Νεκροί αξιωματικοί κα< οπλίτες του κυβερνητικού στρατού (προερχόμενο/ από ΰ/όφορε^ περ/οχέ( Ε/Αάΰσς) Αξιωματικοί που εμφανίζονται ω ς σκοτωμένοι σ ε μάχες στη περιοχή Ημαθίας: Αντισυνταγματάρχης !. Αθανοσιάδης (12/1/49 στη Νά ουσα), Ταγματάρχης X. Μάρκογλου (28/10/47 Νάουσα). Ταγματάρχης ). Καραμπέτσος (26/2/48 Νάουσα). Λοχαγός Κ. Καρακώστας (26/2/48 στο Βέρμιο), Υπολοχαγός Γ. Κόντος (15/9/47 Πιέρια), Υπολοχαγός Ν. Πο λίτης (14/1/49 Νάουσα), Ν. Πολίτης (28/4/47 Βέροια), Υπολοχαγός Μ. Σούμπασης (3/3/48 Βέρμιο), εφεδ. Υπολοχαγός Α. Ταμπακόπουλος MAY (30/12/47 Βέροια), εφδ. Αντυπολοχαγός Ν. Αναδωλής (12/1/49 Νάουσα), ανθυπολοχαγός Δ. Δημήτρίος (24/5/47 Βέρμιο), εφεδρ. Ανθυπολοχαγός Μ. Δούμτσης MAY (18/10/47 Νάουσα), Α. Ζαβές (28/10/47 Νάουσα), Καρύδης Α. (16/7/49 Βέρμο), ανθυπολοχαγός Καρύδας Α. (7/5/47 Βέρμιο), εφεδρ. Ανθυπολ. Γ Κολωνιόρης (13/1/49 Νάουσα),εφεδρος ανθυπολοχαγός. X. Πελειάδης (13/6/47 Βέρμιο), ανθυπ. Πορτολιός Μ. (31/8/47 Νάου σα),εφεδρ. Ανθυπ. Σταματόπουλος Π (13/1/49 Νάουσα), εφεδρ. Ανθυπ. ΧαίδευτόςΑ. (22/12/48 Νάουσα). αθυπασπιστήςΑρτόπουλος Ν. (17/5/48 Βέρμιο). Μετά από σύλληψη : Αν/χης Κοντώσης X (13/1/49 Νάουσα), λοχαγός Σταματόπουλος Α. (13/1/49 Νάουσα), εφεδρ. Ανθυπίατρος Δημητριάδης Γ.(24/5/47 Βέρμιο ), ΔΕΑ Παπαδρικόπουλος Χρ. (24/5/47 Βέρμιο), Ποντίδης Γ. (24/5/47 Βέρμιο). Από το χωριό Κεφαλοχώρι ot Μπιτζιόπουλος Νικόλαος του θωμά (14/2/48 από νάρκη στη περιοχή της Δράμας) και ο Αριστείδης Λιαμόπουλος (θεωρείται «εξαφανισθείςκ στη μάχη της Νάουσας). Με έγγραφο (2/9/48) της η Μητρόπολη Βέροιας προς την ιερά Σύ νοδο αναφέρει ως θύματα της περιόδου τους παρακάτω ιερείς: Αναστά σιος Παπαγιαννόπουλος (εφημέριος Μονοσπίτων), Γεώργιος Μαγαλιός (εφημέριος Π. Προδρόμου) και Αθανάσιος Πέϊος (εφημέριος Κοπανού) (πηγή: ΠΑΥΛΕίΟΣ ΛΟΓΟΣ τ. 63).


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε' ΧΡΟΝΟΛΟΓίΟ ΠΟΛΠΊΚΟΝ - ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΕΜΦΥΛίΟΥ (31/10/1946-Αρχές Σεπτέμβρη 1949) f r o χρονολόγνο που ακολουθεί γίνετα/ προσπόθε/σ να καλυ φτεί το σύνολο ίω ν πολ/πκών κα/ στρατ<ωτ<κών γεγονότων που συ νέβη σαν στη Ημαθία oc συνδυασμό πάντα με τ/ς γεν/κότερες εξελί ξεις στην Ελλάδα. ΊΕγ/νε προσπάθε/α να ύπαρχε/ δ/ασταύρωση των στο/χε/ων, με βάση r/ς υπόρχουσες πηγές (*σνσκο/νώσε/ς ΛΣΕ κα/ ΓΕΣ, αναμνήσε/ς αγων/στών, δημοσ/εύμστα Τύπου κ.α), ώστε ο ανα γνώστης να έχε/ κατά χρον/κή σε/ρσ την εξέλ/ξη των γεγονότων rou

Εμφυλίου. Ο σ ον αφορά τ<ς ανακο/νώσε/ς rou ΓΕΣ ("που ε/νσ/ στην κα θαρεύουσα) σφα/ρέθηκαν επίμαχες εκφράσεις όπω ς «συμμορίτης^ κ.α) ενώ 0α πρέπε; νσ σημε/ωθεί κσ< ο χαρακτήρας προπαγσνδ<στ/κής υπερβολής που έχουν ορ/σμένα από τα στο/χεία που αναφέpovrori ^π.χ σπώλε/ες ανταρτών /ΙΣΕ, καταστροφές σε κστο/κημένες περ<οχές, στρστολόγηση σ π ς γραμμές το υ ^ Σ Ε κ.α). Επίσης π/θανά κάπο/ες από τ/ς ημερομηνίες να μην είνα< ακριβείς (νσ ύπαρχε/ δη/αδή σπόκλ/ση f-2 ημερών) εξα/τίας σφαλμάτων στην μετάδοση των ε ^ ή σ ε ω ν σττό τ/ς δ/σφορες εφημερίδες της εποχής.

1946 31 Οκτώβρη: Δυνάμεις του ΑΣΕ με επικεφαλής τον Απ. Τριανταφυλίδη χτυπούν το σταθμό χωροφυλακής στη Καστανιά και συλλαμβά νουν 4 χωροφύλακες. 4 Νοέμβρη: Μερικός ανασχηματισμός της Κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος, τω ν υπουργών τω ν Εσωτερικών και της Δημόσιας Τάξης, δείγ μα των δυσκολιών που αντιμετώπιζε στην αντιμετώπιση του ΔΣΕ. Την ιδία περίοδο κατατίθεται σχέδιο Ψηφίσματος με τίτλο ΜΠερί μέτρων επιείκειας και αναστολής διώξεως τω ν παραπλανηθέντων αναρχικών)). 5 Νοέμβρη: Σε σχετικό δημοσίευμα του «Ριζοσπάστην καταγγέλ λεται π ω ς στη Βέροια εξαιτίας της τρομοκρατίας που έχει εξαπολυθεί συνελήφθησαν ή αναγκάστηκαν να φύγουν 250 δημοκράτες από την πόλη.

Αλέξανδρος A. Χστζηκωστας

5 & 6 Νοέμβρη: Από το 517 Τ Γ! διενεργήθηκαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις περιοχές Γεωργιανοί-Τριπόΐαμος-Κομνήνίο καθώς κα) σπς 13/11 στην περιοχή Βερ μίου, στ<ς 15/11 σπς Βαρβάρες καί την 21/11 σε Γεωργιανούς. 6-12 Νοέμβρη: Από δυνά μεις της 33ης ταξιαρχίας πραγμα? τοποίήθηκε εκκαθαριστική ετπχείρηση σε Βέρμιο. Κατά τ)ς μάχες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΣ υπήρχαν 2 αξιωματικοί τραυματίες, 1 ενώ από την μεριά των ανταρτών 5 6πί6;σ,) Μ τ;,ά. νεκροί. Σε ανακοίνωση του το ΑρΡ/ΖΟΣΠΑΓΤΗΣ 27Λ2/46 χηγείο Κεντρικής κα) Δυπκής Μακε δονίας του ΑΣΕ αναφέρει : «Ο εχθρός crp/ίζεί εκκαθαρ/στ/κές ε/τ/χε<ρ/)σε/ς ενόντνα στο τρ/)ρατά ρας του Βερρίου ρε ρ;α Μεραρχία της Βέρο<ας κα/ ρ/α Ταξ/αρχία σπό Π] ΦΛώρ/να που βάστοξοί/ ω ς τ/ς ^/^2/46, τα τρηρατά ρας, το πρώτο συγκρούστηκε ατ/ς 9/?2/46 κα/ ώρα 09.40 που υττοστήρ/ζ&ν αερο/τ/άνο κα/ ΠυροβοΛ/κό. 0< ράχες βάσταξαν 48 ώρες κα/ πήραν ποΜές φάσεις ο/τότε ο εχθρός υποχρεώθηκε κάτω α?τό το* χτυπήματα ρας να ορ/ανώσε/ εστίες αντίστασης σ/α υψώρατα ΚουτσούφΛ/ανης κα/ να περ/ορ/στεί σε καθαρά σρυντ/κό cr/ώνα Ε ω ς ότου έφτασε όΑΑο 7aypa ρε arrooro//) ραζί ρε το /Ιαροβο/ίκο κα/ την Αεροπορία να καΛύψε/ τη σύρπτυξη του. 7έ//κά ο εχθρός ενώ ανέβηκε //σ εκκαθαρ/στ/κές επ/χε/ρήσε/ς, ανα γκάστηκε να συ^ππ^θεί άτακτα προς Γίαννακοχώρ/-Λίάουσα. ΠοΜούς τραυρατίες του επέδεσε στο ίΐσννοκοχώρ/ ΛπώΑε/ες εχθρού* ο φασίστας Λοχαγός /7/Λίκας. ένας ανθυπο/οχα/ός κα/ 25 υπαξ/ωρστ/κοί, στρατ/ώτες κα/ χωροφύλακες κα/ ποΑΑοί τρσυρατ/ες. Ζί/κές ρας αττώ/ε/ες 3 νεκροί κα/ 5 τραυρσπες. Λάφυρα ένα ρπρεν κα/ ποΜό ττυροραχ/κά δ/αφόρων ε/δών. Η παρουσία rou πυροβοΛ/κού κα/ της αεροπορίας στ/ς παραπάνω/ εττ/χε/ρήσε/ς χωρίς α/τοτέ/εαρα. Στρατ/ωτ/κόςΔ/ο/κητής Κ/κίτσας^. 10 Νοέμβρη: Ομάδες του ΑΣΕ οναπνάζουν τη γέφυρα της Α τοας Νάουσας και κόβουν την τηλεφωνική γραμμή με τη Βέρο<α Επίσης


ομάδα του ΔΣΕ ανατινάζει τμήματα του δρόμου Βέροιας-Κοζάνης στην Καστανιά και καταστρέφει πολλούς τηλεγραφικούς στύλους. 13-14 Νοέμβρη: πραγματοποιείται περιορισμένης έκτασης εκκα θαριστική επιχείρηση στο Βέρμιο με τη συμμετοχή των 518 καί 519 ταγμά των του «εθνικού στρατού 9. 15 Νοέμβρη: Ομάδα του ΔΣΕ επιτίθεται σε φυλάκιο στις Βαρβάρες και ανατινάζει το πορθμείο του Αλιάκμονα, τραυματίζοντας έναν στρατιώ τη. 15 Νοέμβρη: Ομάδα του ΔΣΕ κυκλώνει τη συνοικία Παναγία της Νάουσας. 18 Δεκέμβρη: Επίθεση του ΔΣΕ στο Παννακοχώρί. Γιατηκαταδίώξή του ο στρατός χρησιμοποιεί και αεροπορία! 19 Δεκέμβρη: Απόσπασμα του ΔΣΕ που επιχειρεί πέρασμα από το Βέρμία στα Πιέρ<α δέχεται αεροπορική επίθεση στην περιοχή του Αλιάκ μονα. 20 Νοέμβρη: Μετά τη επίσκεψη του Π. Κανελόπουλου στη Β. Ελ λάδα κατά την παρέμβαση του στη Βουλή αναφέρει ανάμεσα στ άλλα για την κατάσταση που συνάντησε : κΜέσα στη Νάουσα ο κυβερνητικός στρατός έχει περιχαρακωθεί σε μία μόνο συνοικία της πολιτείας καί πε ριορίζεται στο να φρουρεί τα εργοστάσια Λαναρά*. («ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ*

20/ 11)

20 Νοέμβρη: Το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ με Διακήρυξη του, καλεί όλους όσοι οπλίστηκαν ή καλούνται να οπλιστούν από την Εθνοφυλακή να παραδώσουν τα όπλα ή να αρνηθούν να οπλιστούν. 21 Νοέμβρη: Δημοσιεύεται απόφαση του Π.Γ του ΚΚΕ με τη οποία το ΚΚΕ αποκρούει τη συκοφαντία, ότ) ο εμφύλιος πόλεμος «υποκινείται από τα έξω * και δηλώνει ότι Αριστερά δέχεται συνεννόηση με βάση την έκθεση της αγγλικής κοινοβουλευτικής αποστολής στη Ελλάδα. 22 Νοέμβρη: Σε μάχη μεταξύ δυνάμεων Tou ΔΣΕ με ομάδα στρα τού (518 τάγμα) στο Αρκοχώρι πέφτει νεκρός ο Βασίλης Γ. Γκαλίτσος (επικηρυγμένος με 5.000.000δρχ.) καί συλλαμβάνεται ο Κ. Κουγούσης από τη Βέροια, ενώ ανακαλύπτεται καί κρύπτη με πυρομαχικά. 24 Νοέμβρη: Διμοιρία χωροφυλακής συγκρούεται με 25μελή ομά δα του ΔΣΕ στην «Κουτσούφλιανη*. Μετά από 5ωρη μάχη νεκροί από μέ ρους του ΔΣΕ ήταν οι ίωόννης Χορόπουλος και Θεόδωρος Συμεωνίδης. 25 Δεκέμβρη: Δύναμη 200 ανταρτών (με επικεφαλής το καπετάν Τίγρη-Πέτρος Πετριδης) χτύπησε τη Φυτίά την οποία υπεράσπιζε ένας λό


χος χωροφυλακής καθώς κα) ΜΑΥδες του χωρ<ού. Μετά από 5ωρη μάχη εγκατέλείψαν το χωριό ο< υπερασπιστές του και για λίγες ώρες κατέλαβαν το χωριό ot δυνάμεις του ΔΣΕ. Στ<ς εφημερίδες της εποχής αναφέρονται ω ς νεκροί 4 αντάρτες του ΔΣΕ, καθώς κα) 1 στραπώτης, 1 χωροφύλακας (Λχιλλέας Τρομπούκης), ενώ τραυματίστηκαν 4 στρατιώτες κα) 3 χωρο φύλακες. Σε σχετική ανακοίνωση του Γ'ΣΣ αναφέρετα) : ((...Ο/ Κ/συμμορία; /ενόμενο/ κύρ/ο/ rou χωρ/ού ε/εη/άτησσν /τερί roç 40 ο/κία( οπ ός των orro/ων εκόησσν ^ώντεζ* 77 γέροντες κα; ττα/δ/ά. Ανεξακρίβωτος παρέμε/νεν ο σρ/θμός των σφα/ζασθέντων εθν/κοφρόνων κατοίκων του χωρ/ού. Εκ της δυνάμεως rou /όχου χωροφυ/σκης εφονεύόη ε/ς χωροφύ/αξ κα< ετραυματίσθησαν 4. ί ω ν Κ/Σ α/ αττώ/ε/α/ δεν εξακρ<βώθησαν. /\όχος rou 592 71/1 κσ/ rou 578 7ί/1 κ/νηΟέντες ε/σή/θον ε/ς ro χωρίον την 26ης δε κεμβρ/ου. rr/ην ο/ Κ/Σ είχον ήδη αποχώρησε/ προς ro Κάτω Βέρμ/ον^. Από εφημερίδες της εποχής αναφέρονται ω ς νεκροί από τους πολίτες ο) : Γεώργιος και Εμμανουήλ Τίμτζας, Δήμητρα και Ελισάβετ Τίμτζα, Ευανθία. Μαρία κα) Κώστας Χρήστου. Ελένη Τόσκα και Σωτήρης Περηφανόπουλος. Γ)α την μάχη σε ανταπόκρισή του ο «ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) (2/1/47) δίνε) την παρακάτω ενδιαφέρουσα είδηση:
3 Γενάρη: Αντάρτες του ΔΣΕ μπήκαν στο χωριό Πατρίδα για 6 ώρες και μίλησαν στους κατοίκους για τους σκοπούς του ΔΣΕ. Στη συνέ χεια αποχώρησαν αφού πήραν τρόφιμα και έναν εθελοντή. 8 Γενάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ συγκρούονται με χωροφύλακες στη Λευκόπετρα με έναν τραυματία χωροφύλακα. 9 Γενόρη: Σύγκρουση δυνάμεων του ΔΣΕ με χωροφύλακες στη Γεωργιανή. 9 Γενάρη: Δύναμη 200 ανταρτών μπήκε στα Λευκάδία. παρέλαβε τρόφιμα , ρουχισμό κα< ζώα κα) μετά από 4ωρη παραμονή αναχώρησε. Ως επίκεφαλείς φέροντα) ο Άγρας, Βεροίώτης κα) Ερμής.


;! U) AMMUHV) îttAAAMAUt

; HAtÎBA)MOVh 7Wh IP tlh ^ ΣΕΑΠΕΡΠΑΑίΑΡΚΕίΑΣ ΠΡΟΕΛί ΚΕΛΕΓ

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ nu ΑΑΚΟΜΑ ΧΑί ΑΡΧΑΙΑ

ΕΠίΒΕΣΗ Π Ο ΗΛΕΚΐΡΜΟ EPrOHAIiCT ΤΗΣ ΒΕΡΡΟίΑΣ, t ΧΑΜ. ΑΠΟ ÎHW nûAH

,-πίίΜ'ΐί-ιι^ίΜ'

Ετπ&ν/ι arty Βέροια. Ρ/ΖΟΣΠΑΣ7ΉΣ 5/ϊ 7/47

Eni&twt στο W^t^rp/w ίρ/οστάσιο nr)ç

BtptMOf. Ρ/ΖΟίΠΑίΤΜΣ Î7/Vf/47

11 Γενάρη: Επίσκεψη ίου διαδόχου Παύλου κα< της πριγκίπίσσας Φρειδερίκης στη Βέροια, στα πλαίσια της ανόρθωσης του κλονισμένου ηθικού των «εθνικών δυνάμεων*). Στα δημοσιεύματα της εποχής διαβά ζουμε : «7 η ν 77.30 π.μ αφικετο εις τηί* πό/\ιν της Β φ ο ια ς η A M ο διάδοχος ΠαΜος. συνοδευόμενος ί/πό της πρι/κιπ/σσης Φρειδερίκης, του σωμα τάρχου Βεντήρη, του ανώ τερου δ/οικητή κ. 7σστα/ού κα/ ττοΜ ώ ν άΑΑω^ ανωτέρω)/ αξιωματικών. Ε ξ ω 7ης πό/εως το ^ασι/ικόί/ ^εύ/ος υττοδέχθη ο νομάρχης κ. Πεντ^ϊκης, ο δήμαρχος κ. 7σ/ράκο//ου. ο μητροπολ/της ΑΛέξανδρος κα; -Αοιπαι αρχαί. Εττίσης ε ^ ο ν παρατοχθή κατά μήκος της οδού ο/ μαθητσ/ κα/ ο/ μαθήτρια/ τω ν σχοΛώί/ μετά του δ/δσσκό^ος ττροσωττ/κού Εκε/θεν κατευθύνθησαν ε/ς νομαρχ/αν, εν μ έσω ακράτητου ενθουσιασμού, χειροκροτούμενο/ υπό τους ττ/ήθους. Ο δε διάδοχος εν συί/εχε/σ μετέ^η μετά τω ν αρωματικών εις τον στρατώ να και επιθεώρησεν τη)/ ταξ/αρχ/"αν, η δε πρψκ/π/σσο Φρειδερ/'κη εδέχθη διαφόρους επίτροπός, συΜ ό/ους και σωματεία και δ/ένε/μεν 350 δέματα ρουχισμού. Λκο/ούθως το δισδοχικόν ^εύ/ος κστευθύνθη εις το /υμνασ/ον και εις το στρατιωτικό νοσοκομε/ον


ôrrou επ/θίώρ^σε τους ασθενείς. /Ipoç πμήν του ζέύ/ους ετέθ/) ε^/σήμον /εύμο ε<ς ro ίστ/ΟΎόρ/ο «ΑΛΤ/ί... Μετά τας προσφωνήσε/ς των εκπροσώ π ω ν ο διάδοχος* ευχορ/στ^σί δ<σ roç εκδ^/ώσε<ς καί τόν/σε όπ θο /ίνε< ro rro ώ στε να αποκατασταθή ή τσξ<ς καί σσφά/ε/σ^ («ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡ ΡΑΣ» 12/1/47) 13 Γενάρη: Λεωφορείο κινούμενο από Κοζάνη, στο ύψος τω ν Γε ωργιανών ανατίνάσσεια) από νάρκη με αποτέλεσμα δύο νεκρούς επιβά τες κα) τέσσερις τραυματίες. 16 Γενάρη: Επίθεση ανταρτών σε χωροφύλακες - σκοπούς το εργοστασίου ηλεκτρισμού «Βέρμιον» έξω από τη Βέροια.. Συλαμβάνονται δύο από αυτούς 21 Γενάρη: Κηρύχτηκε πανελλαδική απεργία τω ν δημοσίων υπαλ λήλων, που κράτησε 8 ημέρες. 25 Γενάρη: Ανακοινώνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης από το τραπεζίτη Δ. Μάξψο. Μετέχουν οι Τσαλδάρης, Γονατάς, Αλεξανδρής, Παπανδρέου, Βενιζέλος, Κανελόπουλος, Ζέρβας. ^Αντάρτες πήγαν στο Μοναστήρι του Προδρόμου rrjç Βέροιας. ?τήρσν τρόφ/μα το οπ*ο<*σ φόρτωσαν σε 22 ζώα χα/ έφυ/αν προς το ΠοΑυόένδρο) (ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 25/1/47) 27 Γενάρη: Ομάδα ανταρτών μπαίνε) στον Τρίπόταμο. 7 χωρικο ακολουθούν τους αντάρτες. 29 Γενάρη: Τμήματα του ΔΣΕ κατέστρεψαν 53 τηλεφωνικούς στύ λους μεταξύ των χωριών Γεωργίανοί-Καστανίό, ενώ διακόπηκε η επικοι νωνία με την Κοζάνη. 31 Γενάρη: Ομάδα ανταρτών μπήκε στο χωριό Τρίλοφος και έβαλε φωτιά σε σπίτια εθνίκοφρόνων. Ταυτόχρονα κουβάλησαν προμήθειες με 16 ζώα για το βουνό 1 Φλεβάρη: Το ΕΑΜ με ανακοίνωσή του επαναλαμβάνει τη πρότα ση του για ανακωχή και διακηρύσσει το ιερό και απαραβίαστο της ακεραι ότητας του ελληνικού εδάφους. 2 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Τρίπόταμο κα) Πολλά Νερά. 8 Φλεβάρη: Ο Γ.Γ του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητά από την ελληνική κυβέρνηση να αναστείλεί τις εκτελέσεις μέχρι να εκδοθεί η απόφαση του Συμβουλίου. 8 Φλεβάρη: Επίσκεψη υφυπουργού Εφοδιασμού Οεοχαρίδη στη Βέροια. Σε ομιλία του στη πλατεία Αγίου Αντωνίου τονίζει : « Εντός μίκρού

Μ ίΐμαυια στον εμφύλιο 1946-1949

δ/σστήμστος θα παπτχθε/ η ανταρσ/α κα/ θα επ/βΑηθή ro κράΓος του νό μου. Ε/ς την ΕΑΑόδα έχουν θέσ/ν μόνο ο/ ττρα/μαπκοί Έ/^ηνες^ 8 Φλεβάρη: Στις 11 μ.μ δύναμη ανταρτών χτυπά στρατιωτική δύνα μη που βρισκόταν στο 5ο δημοτικό σχολείο { Καρσι μαχαλά) 2-14 Φλεβάρη: Πραγματοποιούνται-χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσμα τα- εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις περιοχές νοτίου Βερμίου και Πιεριων Σ' αυτές συμμετέχουν 3 τάγματα για το νότιο Βέρμιο και άλλα 3 για τα Πιε ρία. Στις ανακοινώσεις του ΓΕΣ αναφέρεται πως κατέστρεψαν αποθήκες με τρόφιμα και πυρομαχικά των ανταρτών, ενώ από τις μάχες που δόθη καν με τις δυνάμεις του ΔΣΕ ξεχωρίζει αυτή στις 5 Φλεβάρη στη περιοχή της Βεργίνας, όπου σκοτώθηκαν πέντε αντάρτες και τραυματίστηκαν 5 στρατιώτες, ενώ όπως τονίζει η ανακοίνωση του ΓΕΣ κσυναφθηκαν δύο συμπλοκές, συνε/ήφθησαν 2 αι/τάρτες καθώς* κα/ την κομματ/κή εττ/τροττή Γης Βερ^/νας (6μεΑή^. Συνολικά οι επιχειρήσεις αυτές (πάντα σύμφωνα με το ΓΕΣ) είχαν απώλειες για τον εθνικό στρατό 2 νεκρούς και 11 τραυμα τίες, ενώ για το ΔΣΕ 18 νεκρούς, 7 συλληφθέντες και 2 παραδοθέντες. 13 Φλεβάρη: κΠέθανε or/? Μάοί/σαο στρατ/ώΓης/ΐττ. Τσακίρης αττό το <4ρκοα5οχώρ/. E/χε συΜηφθε; στ/ς 73/6/46 μαζ/ με 20 στρατιώτες αττό τη Βέρο/α κα/ είχε βασαν/σθε/ απάνθρωπα. Στ/ς 70/70/46 δ/κόστηκε αττό τα irporro&KE'o f ιανν/ΓΟών κα/ αθωώθηκε. /3rrô τον κα/ρό της σύΑ/ηί//ής rot/ ήταν κατόκο/τος από Γαβασαν/στήρ/α^ (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 19/2/46). 17 Φλεβάρη: Αντιπροσωπεία της Κ.Ε του ΕΑΜ παρουσιάζεται στη Επιτροπή Έρευνας του ΟΗΕ. εκθέτει την κατάσταση που επικρατεί στη Ελλάδα και αναπτύσσει τις απόψεις τω ν κομμάτων του ΕΑΜ για τη λύση του Ελληνικού ζητήματος. 19 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Μονόσπιτα και Ρι ζώματα 20 Φλεβάρη: Το Πρωτοδικείο Αθηνών βγάζει απόφαση για τη διά λυση της ΕΠΟΝ. 21 Φλεβάρη: κΟ αδειούχος στρατιώτης Μιχαλόπουλος απήχθη από την ΟΠΛΑ στη συνοικία Καλλιθέα της Βέροιας. Αντάρτες απ ήγαγαν από την Πατρίδα τον Κ. ίωαννίδη» (Από τηλεγράφημα του Γ'ΣΣ στον Τύπο) 22 & 23 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Πατριδα-Τρίλοφο-Αρκουδοχώρι-Μ. Σάντα-Τριπόταμο-Βεργίνα-Παλστίτσία-Καστανιά και στρατολογούν 230 κατοίκους. 25 Φλεβάρη: Ομάδα ανταρτών χτύπησε τα Μονόσπιτα.


26 Φλεβάρη-10 Μόρτη: Πραγματοποίηση εκκαθαριστικής επιχε ρησης από το Γ'ΣΣ με την κωδική ονομασία «ΓΛΑΡΟ Σ» στο Βέρμιο. 1 Μάρτη: Δυνάμεις του ΔΣΕ καταλαμβάνουν γ)α λίγες ώρες τα Ασώματα και τις Βαρβάρες. 2 Μάρτη: Η Αγγλία καλεί την Αμερική να αναλάβε) τα βάρη της κατοχής στη Ελλάδα. H αμερικάνικη κυβέρνηση δηλώνει, ou θα υποβάλει σχετική πρόταση στο Κογκρέσο. 3 Μάρτη: Ομάδα ανταρτών του ΔΣΕ μπαίνε) στα Μονόσπιτα κα< αφοπλίζει 6 μοναρχικούς κα) παίρνε) μαζί της παπά του χωριού που αρνήθηκε να παραδώσε) τον οπλισμό του. 6 Μάρτη: Ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Θεσ/ν)κης εκδικάστη καν 9 (!) μηνύσας κατά του Ανέστη Σπανίδη, διευθυντή της εφημερίδας (που είχε παυτεί) «Ελεύθερος Λαός Βέροιας» γ)α συκοφαντική δυσφήμηση «δ)α του Τύπου». Το δικαστήριο το καταδίκασε ερήμην σε 28 μήνες φυλάκιση. 8-10 Μάρτη: Με αφορμή πληροφορίες όπ ομάδες του ΔΣΕ βρισκό ταν στην περιοχή Μικρής Σόντας καί ποταμού Αλιάκμονα δ)οργανώνεται επιχείρηση από την X) μεραρχία. Σ' αυτή συμμετέχουν 2 λόχοι του τάγμα τος 592 καθώς και δυνάμεις των ΛΟΚ. Η περιγραφή τω ν μαχών που πραγματοποιήθηκαν εκεί μέσα από τα αρχεία του ΓΕΣ : <τΗ δι/οχίο του 592 τό/ματος μεταφερθείσα δ/'συτοκινήτων μέχρι του χωρ/ou Γεωργ/ανοί, κατευθύνθη εκε/θεν οδικώς προς* την καθορισθείσαν θέσιν. ΑΜ όΛό/ω της* επε/3ούσης νυκτός η ε&ρεύνησις απέ;3ή άκαρ πος και η <5//οχία εττανήΛθεν προς δ/σνυκτέρευσιν εις* f εωρ/ιανούς. Ο 3ος* ΛΟΚ /ό/ω της μικρής του δυνάμεως, ανερχομένης εις 54 μό/ις άνδρες, εκινήθη ο/όκ/ηρος. ό τα ν ειχε προχωρήσει περί τα δύο χι/ιόμετρα και ευρίσκετο της* εσπέραν εις* το ύψωμα 473, εβ^ήθη δρασπκώς υπό ενεδρευόντων ανταρτών κάτι καθη/ώθη. Βραδύτεροι ο /όχος ήρχισε ^αλ^όμενος και εκ ovorro/ικώς του πο ταμού αντερεισμάτων. Καθ'ό/ην την νύκτα συνεχίσθη η ανταΑ^α/ή παρών μεταξύ του /όχου και των ανταρτών. Η δι/οχια του 592 διεταχόείσα περί )*ην ΐΟμμ. Λία σίτευση εις* ενίοχυσιν του /όχου, ή/θεν εις* επαφή)/ μετ'αυτού μό/ις* τις 6π,μ της επομένης. <Λμφότερσ τα τμήμστα εκ/νή0ησσν τότε προς Μικρή ν Σάνταν. Ευθύς ω ς όιή/θον περί την 7π.μ την νότισν παρυφήν του χωρίου, εδέχθησαν πυρά 4-5 αυτομάτων όπ/ων εκ του υψώματος* 516. Επ/τεθέντσ τα τμήματα κατέ/α^ον εντός ;8ρο[^έος χρόνου το ύφωμα


των oyraprcày συμπτυχθέντω^ περ/ ra 600-800 μέτρα wn^rcpos/, οπόΟεί/ δίίΓήρησα^ oüro/ τη^ επαφήν /3άΑΑοντες κατά rtuy στραπωπκών τμημάτων δί'οκτώ ουΓομότωί/ όπΑων. /-/ ΓΟίούΓη ίί/έρ/ίίο απεσκοπε/ προφανώς ε/ç την ατταοχό/ησί)/ rou orporoù προς κόΑυφ/y της δ<εκπα<ραίώσεως δ/α rou πόρου Λο/κ/ό, π/ησ/oy rou οπο/ου ή ray συ/κε^ρωμέ^ο; ω ς εξακρ;/3ώ8η 400-500 αντάρτες, έχο^τες προορ/σμόν ra Πίέρ/α. 7ηκ* 8 π.μ της <δ/ας ημέρας 9ης Μαρπ'οα απεστάΑη εκ Βερροίας ε/ς ε^/'οχυσ/^ των τμημάτων Α^ίόκμονος καί τρίτος

Αλέξονδρος Α. Χατζηκώστας

Αόχος του 592 τάγματος υπό τον Αοχαγό Σεβαστόκη. Ο Αόχος οΰτος αφ/χθη την 5μ.μ ε/ς ro ύψωμα 665 αΑΑά Αόγω rou δύσβατου κα/ κεκαΑυμμένου εδάφους, δε)/ ηδυνήθη να πΑησ/άση ro έτερσ τμήματα του πόρου Λο/κ/ά παρσμε/'ναντος υττό τον έΑεγχον των ανταρτών. 7ος αττοτυχουσας ενεργε/ας των στροτ/ωτ/κών τμημάτων κατά την ημέραν της 9ης Μαρτίου ανεπΑήρωσαν επ/τυχε/ς προσβοΑα/ τω ν ανταρ τών υττό της αεροπορ/ας*. ΕκτεΑέσασα σύτη τρεις εξόδους εντός δύο ωρών. προξένησε σοβαρός αττωΑε/ας ε/ς τούτους, τταρουσ/άσαντας καταφανή στόχον Αό/ω της συγκεντρώσεως των ε/ς περ/ωρ/σμένον χώρον. Προωθηθείς ουΑαμός πυροβοΑ/κού εττεσήμανεν από της ήμέρας την θέστν του ττόρου κα/ έβαΑΑε κατ' αυτής δ/αρκούσης της νυκτός. Η ευρ/σκομένη αττό της 7% Μαρτ/ου ε/ς Κουμαρ/όν δυτ/κώς Βερροί'ας δ/Αοχ/'α του 7α/ματος Βαθμοφόρων, προωθήθη ε/ς Γεωργ/ανούς ένθα αφ/χθη την 4μ.μ τής 9ης Μαρτίου. Εκε/θεν απέστε/Αεν /σχυρόν τμήμα ε/ς τον νοτ/'ως /σβόρου ττόρον. W ετέρα δ/Αοχ/α Βαθμοφόρων εττεστρέφουσα εκ Ναούσης ε/ς ΟεσσαΑον/κην εκρατήθη ε/ς Βέρρο/αν κα/ αττεστόΑη ε/ς Μ/κρήν Σάντα ένθα αφ/χθη την 8μ.μ. Εκε/ ετέθη ε/ς της δ/αθεσ/ν rou 7αγμστόρχη Λ/αούμ. Δ/ο<κητού της δ/Αοχ/ας του 592 7αγματος. W μετά τω ν ανταρτών ετταφή δ/ετηρήθη μέχρ/ την ΐμ.μ τής ΐΟης Μαρτ/ου. <4να/νωρ/σε/ς εκπεμφθε/σα/ της 4μ.μ δεν συνάντησαν αντάρ τες. Κατά τήν εττακοΑουθε/σαν εξερεύνησ/ν της ττερ/οχής ανευρέθησαν 44 πτώματα ανταρτών, δ/άφορα υΑ/κά κα/ κτήνη φόρτου, τταρεδόθήααν δε 9 αντάρτες, αττοκοττέντες του τμήματός των^. 12 Μάρτη: Ο Πρόεδρος τω ν ΕΠΑ X. Τρούμαν διακηρύχνε) ανοικτά στο Κογκρέσο την άμεση ανάμιξη της χώρας του στα εσωτερικά της Ελ λάδας. 13 Μάρτη: Δίλοχία του 592 Τ.Π κίνήθηκε προς Κουμαριά όπου δέ χτηκε επίθεση από αντάρτες με αποτέλεσμα να έχε) δύο στρατιώτες τραυ ματίες. Το χωριό με την παρέμβαση του στρατού εγκαταλείπεταί από τους κατοίκους του. 17 Μάρτη: Το ΕΑΜ με τηλεγράφημά του προς την Διάσκεψη των τεσσάρων υπουργών τω ν Μεγάλων Δυνάμεων στη Μόσχα διαμαρτύρεται Yta την αμερικάνικη επέμβαση κα< τονίζει ότι ο ελληνικός λαός ^αποκρού ει σύσσωμος κάθε πρόταση, οθενδήττοτε προερχομένην κα/ θψουσσ τη^ Εθν/κήν 7/μήν^. 17 Μάρτη: Επίθεση δυνάμεων του ΔΣΕ στη Μελίκη. Η μάχη κρά


τη σε 9 ώρες. Υπήρχε ένας MAY νεκρός καί 5 σπίτια καμένα στη περιοχή «Γερόκη». 20 Μάρτη: Δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη ο Γιάννης Ζεύγος μέλος του Π.Γ της Κ.Ε του ΚΚΕ και πρώην υπουργός της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. 21 Μάρτη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στο Χωροπάνι (Στενήμαχος) καί σύμφωνα με τηλεγράφημα των αρχών «απαγάγουν 14 εθνικόφροναςκ 22 Μαρτίου: Ο υπουργός δημόσιας Τάξης Ν. Ζέρβας επισκέπτεται τη Βέροια κα< Νάουσα. Επισκέφθηκε τη νομαρχία όπου δέχτηκε προϊστά μενους διάφορων υπηρεσιών και στη συνέχεια πραγματοποίησε σύσκεψη με τη συμμετοχή αξιωματικών του στρατού και της χωροφυλακής. Στη συ νέχεια δέχτηκε επιτροπές «ανταρτόπληκτων)) δηλώνοντας : <ϊ7οσον αυτός προσωττ/κώς όσο κα/ r? κυ^έρν/^σ/ς θα εφαρμόσουν δυναμ/κό μέσα κα/ εντός ηΑίγου το μίασμα της αναρχίας θα εξαφαν/σθ/) τ&Αε/ως. Στ/? συνέχεια αφ<χ&7 f /ς Νάουσαν κα/ τον υπεόέχθ^σσν ο δ/ο/κ^ς χωροφυλακές Φ<οράκ/?ς, ο έπαρχος ίωανν/ό^ς, ο δ<ο/κ^τ/)ς του 518 τάγματος, ο δήμαρχος κα/ π^/)θοςκόσμουχ («ΕΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ)) 23/3/47). 23 Μάρτη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στον Τρίλοφο και παίρνουν τρόφιμα και ρούχα. 28 Μάρτη: Έξω από τη Βέροια εκτελείται ο υπολοχαγός Πολεμικής Διαθεσιμότητας Θ. Σκουλαριώτης. 30 Μάρτη: Επίθεση μοναρχικών στα τυπογραφεία της εφημερίδας του γραφείου περιοχής Μακεδονίας του ΚΚΕ «ΑΓΩΝίΣΤΗ)). Εκτελούν με αυτόματο τρεις τυπογράφους και τραυματίζουν 7. 3 Απρίλη. Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Παλατίτσια και Γεράκη (Μελική). 10 Αττρίλη: Το Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης καταδικάζει σε 10 χρό νια φυλακή τους υπεύθυνους τω ν εφημερίδων «ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ)) και «ΑΝΕΞΑΡΤΗΣίΑ)) και κλείνει για ένα χρόνο τις εφημερίδες, επειδή αναδημο σίευσαν το γράμμα του Ν. Σιδηρόπουλου, με το οποίο αποκάλυπτε τα παρασκήνια της δολοφονίας του Γ. Ζεύγου. 14 Αττρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ ανατινάζουν το εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού στη Βέροια, τοποθετώντας 60 κ<λά δυναμίτη. Επικεφαλής ο κο πετόν Νύκτας. 17 Αττρίλη: Ομάδα του ΔΣΕ χτυπά το χωριό Τριπόταμος όπου συλλαμβάνει δύο αγροφύλακες καθώς και τη Ραχιά παίρνοντας τρόφιμα


Ετπχφφτ?) "Φώ/ηττος" 23-30 ΑπρίΜου 7947 ΓΕΣ

102


κα) ζώα γ'α τις μεταφορές ίου. 22 Απρίλη: Στρατιωτικό αυτοκίνητο ανατινάζεται από νάρκη έξω αττό τη Μελική με αποτέλεσμα ένας νεκρός κα) ένας τραυματίας στρατι ώτης. 24 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στους Γεωργιανούς κα) σύμφωνα με ανακοίνωση τω ν Αρχών καπαγάγουν τους X. Μπατσαρά και Ν.Δήμουκ. 25 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ με βλήματα «Πίατο χτυπούν σπίτι σε Βέροα (περ)οχή Λαδομύλων). 25 Απρίλη: Σύμφωνα με ανακοίνωση τω ν Αρχών «Στραπωπκαί δυνάμεις κατέλαβον το χωριό Σέλ). Σμήνος αεροπλάνων διεσκόρπισε δια ρουκετών και πολυβολισμών συμμορίτας. Ευρέθησαν εις το πεδίον μάχης 50 ημίονοι νεκροί». 26 Απρίλη: Σε περιοχή δυτικά της Νάουσας βρέθηκε κατεστραμένο το αεροπλάνο που είχε χαθεί στις επιχειρήσεις ίανουαρίου. Ο πιλότος σμηναγός Διδασκάλου βρέθηκε σκοτωμένος. «Δ εν «δευκρίνίσθη αν το αεροπλάνον κατερρίφθη από τους αντάρτας» σύμφωνα με το επίσημο τηλεγράφημα. 27 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν το Νεόκαστρο. Ο) δυνάμεις των MAY σε συνεργασία με το 513 τάγμα αποκρού ουν την επίθεση. Από τους MAY αναφέροντα) 15 νε κροί ενώ από τους αντάρ τες 3. 27 Απρίλη: Δυνά μεις του ΔΣΕ μπαίνουν στη Μέση. 28 Απρίλη: Δυνά μεις του ΔΣΕ (20 αντάρτες) μπαίνουν στη συνοικία της Βέροιας «Γιολά Γκελντί» παίρνουν τρόφιμα και με

103

Λλεςανορος A. Χατζηκώστας

Π)ΑΓ καταστρέφουν 3 σπίτια με αποτέλεσμα έναν νεκρό και ένας τραυ ματία. 29 Απρίλη: Σύμφωνα με τηλεγράφημα τω ν αρχών <τΣτη θέσ^ ΜτορτόποΑη στο Βέρμιο ομάς στρστ/ωτών ευρέΟη αντ/μέτωπη μετά ομά δας ανταρτών εκ τω ν οττο/ων δύο ήσαν γυνα/κες. Εττ/κο/οΰΟησε συμττ/οκή κατά τη οττο/αν εφονίύθ^ η ϊ 7επ'ς ΕΑένη Γα/ανού εκ Λ/αούσης, η οττο/α ε/χίν αναχώρησε/ εκ της* ττόΛεως την Μ. Παρασκευήν δ/ο να συνταχθε/ε/ς ανταρπκής ομάδα. Π/ησίον του τττώμστος ευρέθη εκτός του όττΛους της* κα/ μαθητ/κόν ττηΛ/κ/ον. Η κεφσ/ή της αττοκοττε/οα εξετάθη ε/ç κο/νήν Θέαν rrpo του τμήματος Γεν/κής ΑσφαΑε/ας της Λ/αούσης. Ο/ υττάΛο/ττο/ 7 συμμορ/τσ/ κατόρθωσαν να δ/αφύ/ουν^ (ΡίΖΟΣΠΑΣΤΉΣ 2/5/47). 29 Απρίλη: Κάρο προσκρούει σε νάρκη έξω από τις Βαρβάρες μ αποτέλεσμα έξι νεκρούς. 23-30 Απρίλη: Διενεργειται εκτεταμένη επιχείρηση εκκαθάρισης Βερμίου με την επωνυμία «Φίλιππος)). Την επιχείρηση διεξήγαγε η X) Με ραρχία με 8 τάγματα πεζικού, 11 Λόχους Ορεινών Καταδρομών, 2 Λόχους Χωροφυλακής. 4 ουλαμούς Πυροβόλων και Τμήματα Τεθωρακισμένων. Επρόκεσο για μια αποτυχημένη όσον αφορά τους στόχους της επιχείρηση του εθνικού στρατού που δεν πέτυχε το στόχο της που ήταν η εξόντωση τω ν δυνάμεων του ΑΣΕ στο Βέρμιο, οι οποίες μετά από ελιγμό κατέφυγαν σε Πιέρια και Κάίμάκσταλάν. Από την πλευρά του εθνικού στρατού αναφέρονται ω ς απώλειες τω ν ανταρτών 15 νεκροί. 25 συλληφθέντες και 8 παραδοθέντες. 2 Μαίου: Ομάδα του ΑΣΕ μπαίνει στο χωριό Διαβατός και συγκ ντρώνει τους κατοίκους στη εκκλησία όπου και τους παρουσιάζει τους στόχους πάλης του και ταυτόχρονα συγκεντρώνει τρόφιμο και ιματισμό. 5 Μαίου: Τμήματα του ΑΣΕ χτυπούν την Μελίκη και το Νεόκαστρο. Υπάρχουν 27 νεκροί και 40 σπίτια καμένα. 6 Μαίου: Στη θέση «πριόνια» του Σελίου συλλαμβάνεται 7μελής ομάδα ανταρτών με επικεφαλής των Αντώνη Τσέο (καπετόν Αμίκο) από τη Φυτειά, ο οποίος τα προηγούμενα χρόνια ανήκε στην ομάδα του Καπετόν Μπαρούτα. 6-7 Μαΐου: Τμήματα του ΑΣΕ (περίπου 150 ανδρών χωρισμένοι σε έξι ομάδες) από το αρχηγείο Πιερίων με επικεφαλής τον Δουλγκίρίδη (άλλες πηγές αναφέρουν ω ς επικεφαλεις τον καπετάν Νύχτα και τον Ζάντζαλη) χτυπούν τη Βέροια στις περιοχές <(Λαδόμυλοΐ'ί «Εληό)) και κΚυριώτιοα»: Δυνάμεις του στρατού (στη Βέροια εκείνη τη περίοδο

η ημαΰΐα στον bpvûAio 1946-1949

βρισκόταν 3 τάγματα. 2 λόχοι κομάντο, μηχανοκίνητο τμήμα και διοίκηση χωροφυλακής)) τους απωθούν. Υπάρχουν 6 νεκροί, 6 τραυματίες και 11 σπίτια καμένα. Νεκροί είνα) οι Πρ. Φανόπουλος. Βαρβάρα Φανοπούλου καί οί Ελπίδα. Μαριγώ, Κατίνα καί Χρήστος Βλαχόπουλος. Η ταφή τους με πρωτοβουλία φορέων της πόλης μετατρεπεταί σε συλλαλητήριο στονΆγίο Αντώνιο στο οποίο ζητείται να παρθούν μέτρα κατά του ΚΚΕ Με στόχο την κτόνωσηκ του ηθικού ο υπουργός Β. Ελλάδας Ροδόπουλος συνοδευόμενος από τον αρχηγό του Γ' Σώματος Στρατού, επισκέπτεται στις 10 Μάη την Βέροια κα< τη Νάουσα πόλη υποσχόμενος ότι «αν οι κομουνιστές τολμήσουν νέα επίθεση, αυτό 8α τους στοιχίσει πολύ ακριβά)). 21 Μαϊου: Πεθαίνει στην Αθήνα ο Γιώργης Σιάντος μέλος του Πο λιτικού Γραφείου του ΚΚΕ. ο οποίος την περίοδο από το 1941 μέχρι την επιστροφή του Νίκου Ζαχαριάδη τις 29 Μαϊου 1945 από το Νταχάου, ήταν A γραμματέας της Κ.Ε του ΚΚΕ. 25 Μαίου: Επίθεση του 518 τάγματος του «εθνικού στρατού)) στο στρατηγείο του Βερμίου (12 χλμ. Δυτικά της Νάουσας) με αποτέλεσμα 1 αξιωματικός και 12 οπλίτες νεκροί καθώς και 4 τραυματίες. Ακόμη υπήρ χαν 3 νεκροί μαχητές του ΔΣΕ τω ν οποίων τα πτώματα ετέθησαν όπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής «εις κοινήν θέαν)) στη Νάουσα. 29 Μαϊου: Αυτοκίνητο προσκρούει σε νάρκη στο σιδηροδρομικό σταθμό της Βέροιας. 1 )ούνη: Σε σύγκρουση δυνάμεων του ΔΣΕ με το «Εθνικό Στρατό*, οι αντάρτες κυριεύουν μεγάλο αριθμό οπλισμού. 3 ίούνη Στο δρόμο για το Αρκοχώρι δυνάμεις του 519 τάγματος σκοτώνουν 2 αντάρτες, τα πτώματα των οποίων τέθηκαν «εις κοινήν θέθ) στη Νάουσα. 9 !ούνη: Απολύεται ο νομάρχης Μπεντζίκης. Νέος νομάρχης διορί ζεται ο Ανδρέας Ευσταθίου. 12 ίούνη Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στα Μονόσπιτα. 13 ίούνη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Ξεχασμένη και Κεφαλο χώρι και παίρνουν τρόφιμα. 19 !ούνη: Σε ανταπόκριση της εφημερίδας «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) αναφέρονται τα εξής «Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας του ΣΑΝ στο χωριό Ξεχασμένη σκοτώθηκε ο αντισυνταγματάρχης Στεργιόπουλος Δεν ανοφέρετα) αν ο αξιωματικός σκοτώθηκε σε μάχη με τους αντάρτες)) 20 ίούνη: Στο στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης καταδικάζεται σε θά νατο ο διευθυντής της Εαμικής εφημερίδας της Νάουσας «ΕΞΟΡΜΗΣΗ*


Καβαλλάρης με τη κατηγορία ότι «διενεργούσε κατασκοπία)'. 21 ίούνη: ΜΑΥδες εττέδραμαν στο χωριό Ξεχασμένη κα) έσ στην πλατεία τον Αντώνη Στεργίόπουλο 55 χρονών. Έκαψαν επίσης το σπίτι του καθώς καί τα σπίτια των δύο αδερφών του. Το θύμα ήταν αγω νιστής της Εθνικής Αντίστασης κα) ήταν έγκλειστος στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελό» το 1944. 27 ίούνη: Ο Μ. Πορφυρογένης εκπροσωπώντας το ΚΚΕ στο δριο του Γαλλικού Κ.Κ διακηρύττει ότι κ <7 οποφοσ?στ/κή έκδοσή κα; ofô?ττυ&7 του Δ Σ Ε ...ανα/κασπκό τε/νο οπτικρίνσταΜω&/ κα; σττοκρυστοΑΑώνετσ; κ/όΑσς προς* τη δ^μ/ουρ//σ μ/aç /ίύτίρ^ς δημοκρσπκής ΕΑΑόόσς, με ό<κή κυβέρν^σ/? κσι όίκή της απόστασή. 30 ίούνη Πραγματοποιούντο) τα εγκαίνια της (στρατιωτική φυρας του Αλιάκμονα η οποίο είχε καταστραφεί, στη περιοχή του χωριού Βαρβάρες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής παραβρέθηκε χιλιάδες κόσμος και ot πολιτικές κα) στρατιωτικές αρχές. 1-3 ίούλη: Πραγματοποιείται πλατείά ολομέλεια της Επιτροπής περιοχής Μακεδονιας-Θράκης του ΚΚΕ. Σ'αυτήν γίνεται αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί στη Β. Ελλάδα όπου ανάμεσα στ' άλλα αναφέρονταί τα παρακάτω στοιχεία. Μέσα σ ένα χρόνο στην περιοχή αυτή 25.000 δημοκρατικοί πολίτες πιάστηκαν, φυλακίστηκαν και εκτοπίστηκαν. Ακόμη πάνω από 50.000 είναι καταδίωκόμενο). 270 στήθηκαν στα εκτελε στικά αποσπάσματα, 700 έπεσαν θύματα από συμμορίες της δεξιάς ενώ ot ξεσπιτωμένο) κάτοικοι ξεπερνούν τους 100.000. 5 ίούλη: Συλλαμβάνοντα) μετά από επιχείρηση της χωροφυλακής με τη κατηγορία ότι ήταν μέλη της ΝΟΦ κα) παραπέμφθηκαν στο στρατο δικείο ot αγωνιστές Λουμπουρδής Θωμάς, Γκέσίος !. και Ζολύλης Γιώργος κάτοικοι Μονοσπίτων. 7 ίούλη: Συλαμβάνοντα) ω ς μέλη της ΝΟΦ ο< αγωνιστές Δημήτρης Σαπουντζής, Γ. Δίάκογλου, Χρήστος Μίλης, Aptcn. Λιάπης, Γρηγόρης Μπάγκος, Σ. Λυκόφτης, Ν. ίωάννου, Γ. Παλάμης από Μονόσππα και Χρή στος Γκιάτης από Μαρίνα. 12 ίούλη: Αυτοκίνητο της συνοδείας του ταξίαρχου Λάϊου π κρουσε σε νάρκη έξω από τη Βέροια κα< ανατινάχτηκε με αποτέλεσμα δύο στρατιώτες νεκροί κα) τρεις τραυματίες. 17 ίούλη: Δημίουργείται ο ραδιοφωνικός σταθμός του ΔΣΕ « ΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ». 20 ίούλη : Πραγματοποιείται συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στη Βέ-


ροία γ<α την «εκμεταλλευτική τακτική*) όπως καταγγέλλεται του εργοστασίου Ηλεκτρι σμού της, <(Βέρμιον**. ΑΝΆΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ 24 ίούλη: Συλλαμβάνετα) ο Αντώνης 8ΕΡΡ0ίΑΣ-8ΕΣΣΑΛ0Ν)ΚΜ 04 !ί^ Παπαγεωργόπουλος με την κατηγορία ότι ήταν «αρχηγός αυτοάμυνας Ριζωμάτων» καθώς κα< Θωμάς Βαρνογίάννης, Αριστεί Ε9ΝΚΟ ΕΓΚΛΜΜΑ δης καί Βασίλης Γκατζολίκας από Δάσκιο. 26 ίούλη: Αντάρτες μπαίνουν σε Πα τρίδα και Ραχίά. 30 ίούλη: Αντάρτες φτάνουν μέχρι το Πρεβαντόριο του Ελβετικού Ερυθρού Σταυ ρού, 3χλμ, έξω από τη Βέροια. 16 εργάτες προσχωρούν στον ΔΣΕ. 31 ίούλη :

17 Αυγούστου; Ομάδα ανταρτών μπήκε στο χωριό Νικομήδεια, 4 κάτοικο) ακολουθούν τους αντάρτες. 18-19 Αυγούστου: Τμήμα του ΔΣΕ μπαίνουν στη Νάουσα. Τη Νά ουσα υπερασπίζουν το 592 Τάγμα με δυνάμεις 275 οπλιτών κα) 25 αξιω ματικών καθώς κα< η υποδιοίκηση της Χωροφυλακής με 42 χωροφύλακες, 3 αξιωματικούς και 60 άνδρες των MAY. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ ανερχόταν κατ εκτίμηση (υπερβολική) του ΓΕΣ στους 600 άντρες. Να π ω ς περιγράφει τη σχετική επιχείρηση το ΓΕΣ: «Ή ενέργε/α των ανταρτών ε&δ/?Λώ&? 7ην 2 U 0 της 78% ^υγούarou δ/α ρ/πών αυτομάτων όπ/ων. βαΑ/ομένων αττό ôpf/crç κσΐευθύνσεω ς κατά των υποκαταστημάτων της Υττοδ/ο/κήσεως Χωροφυ/ακής, rou Τμήματος <4σφσ/είσς «ο/ του ^στυκομ/κού Τρήματος. Ο; ά^δρες της Χωροφυ/σκής ^cr/ παρά ra πυκνά πυρά ε/ς σ ττροσετέθησαν κα/ το/αύτα όΑμων, δ/ετήρουν σταθερώς τας θέσε/ς των. Περί τ/;ν 27.30 η επίθεσης επεξετάθη δυπκώτερον ε/ς το χώρον σταθμεύσεως rou 3ου /όχου όστ/ς προσε^/ήθη εκ τριών κατευθύνσεων. αΜ ό δ/ετήρησε σταθερώς τας θέσε/ς rou, κα/roz ο/ αντάρτες εχρησ/μοποίησσν Kar ouroù crvr/αρμστ/κά ίΐ/ατ κα/ όλμους*. Η επίθεσ/ς εγεν/κεύθη ττερί την 27.45 δ/α ταυτοχρόνου προσβολής του σταθμού Δ/ο/κήσεως rou 7αγμσος του /όχου Δ/ο/κήσεως κα/ των ανεπτυγμένων επί της δυτ/κής τταρυ<ρής τμημάτων του ίου Λόχου, ενώ ταυτόχρονα ο 4ος Λόχος κα/ ra ανε πτυγμένο τμήματά rou εδέχοντο πυκνά ττυρά ελαφρών κα/ βαρέων όττΛων Æεπ/ των υψωμάτων Πρσφητης Μ ία ς κα; ^γ/ος Θεολόγος δ/μο/ρία/, ττροσ^Ληθε/σα/ εττίσης δ/α πυρών, δ/ετ/)ρουν σταθίρώς roç θέσε/ς των. Περ/ τη 22 .00 εξερρσγη πυρκα/ά ε/ς δύο σημείο της ττό/εως, επεκταθείσα Λόγω rou πνεόντος ανέμου «στ της ττυκνότητας των κτ/σμάτων ε/ς ra γε/rov/Kà τετράγωνα.

Ο αγών συνεχίσθη, μέχρ/ των πρώτων ω ρ ώ ν της 19ης Αυγούστου. 4πό της 4.15 ο/ αντάρτες ήρχ/σαν αττοσυρόμενο/. επ/δραμούσα δύναμ/ς ανερχομένη ε/ς 600 κα/ π/έον αττετεΛείΓο ε* 400 ανταρτών rou Αρχηγείου Βερμίου κα/ 200 το Αρχηγείου ίΐ/ερίωνΟΑύμττου. Την ό/ην δ/εύθυνσ/ν της εττ/θέσεως είχεν ο δ/ο/κών το Αρχηγείο Βερμίου Δ/άκος. Ο μεί^ων όγκος της δυνάμεως τούτης ε/σέ^3σΑεν ε/ς τ/^ν πό//ν δ/α της Πορείας π αρυφ ή εκ της θέσεως ΑΛών/α, καθοδηγούμενος υπό εν^οττίων ανταρτών. Δ/α τη καθυστέρησ/ της αφίξεως c/σχύσεων είχεν ναρκοθείηθή ε/ς τρία σημεία η ττρος Βέρρο/αν οδός Την /δία νύκταν προσεβ/ήθη ανεπ/τυχώς (ίτροφανώς γ/α αντ/περ/σπασμό) κσ/ το χωρίο

H HpaCia στον Εμφύλιο 1946-1949

Μαρίνο. Μ εν Βερροία δ/οίκ/?ο/ς ?ης* 5 7 ^ 7αξ/αρχ/α^ ε/ς /;ν ονήκε ro 592 ΐα/μα, /απούσα ro πρώτον /νώων ττ;ς επ/θέσεως περί την 22.00 επε^ί^3ασεν αυτοκ/νήτων άπαντα τα δ/αθέσ/μα τμήματα ήτο/ /όχον rou 5?6 κα/ το/ούτον rou 675 τά/ματος κσ; rot/ 33ο Λόχο s/Ορε/νών Καταδρομών. /-/ φά/α/ξ εκ/νήθη εκ Βερρο/ας r/?v 23.75 συνοδευομέντ/ υπό ου σάρου ττεδ/νού πυρο^3ο//κού κα/ στο^είου τεθωρακ/σμένων. /ίύτ/] δεν τ^κο/ούθησε ττ?ν προς Λ/όουσσν αμαξ/τήν οδό)/, err/ τ/? προόφε/ ναρκοθετήσεως r/)ç, a//' ετέρου avaro//Kiàrcpoy, ήπς εί^εν σνσ/νωρ<σθή rrpo ε/κοσα^μέρου ω ς jSarr) ε/ς τροχόν. M5r? όμως* ή οδός aùr/? ε/ç απόστασ/ν οκτώ χ/Ζ/ομέτρων arro Βερρο/ας* ευρέΟή δ/ακεκομμέντ; «α< κεκα/υμμένή υπό ομ/3ρίων υδάτων ε/ç μήκος* 500 κσ/ πΛέον μέτρων. W φόΖα//ξ ευρεΟε/σα rrpo απροόπτου roùrou κωλύματος σντ/ ν' αναστροφή κσ/ ε/σέ/θ/) f /ς* τ/) αμαξ/τήν οδόν, απεβ/βσσε τους /ôyouç οίτ/νες* εκ/νήθτ?σαν οδίκώς αφ/χθέντες ε/ς* Λ/όουσα την 6π.μ της 79ης <4υ/ούστου, πέντε ώρα^ μετά την αποχώρησ/ν των ανταρτών. 7ην ιδίαν ώραν αφίχθη δ/' auroK/νήΓων εξ Εδέσσης /όχος* ro 578 7α/ματος. 7σ τμήματα εν/οχύσεω ν κα/ ro ανασυνταχθέντα ro/aùra rou 592 7α/μστος ετέθησαν ε/ς κ/νησ/ν μό/<ς περί την 8π.μ προς raç κατευθύνσε/ς Ντορτόπο// κα/ No που Βερμίου δ/α την καταδίωξ/ν των συμμορ/τών αΛ/ ' επανή/ίθον χωρίς να επ

Ew&of? σΜ?ν Λ/όοκσσ 78-79/8/47 ΓΕΣ

<ο, σ υ μ μ ίτ^ α ν 5c cnvyv c/τ/χφήση δύο /όχο; του Κα/μακτσα/όν pc rouf Λαμπη κσ/ /ΐρίστε/δή. Ό /cç ο/ ττ/ηροφορ/ÎEÇ Γων σν/αποκρ//ών συμφω νούν ότ/ στόχος τω ν ίπ/θέσίων υπήρξαν το αστυνομ/κσ κα/ δήμόσ/α κατα στήματα. Jrr? Λ/άουσο βρ/σκότσν ένο /ά/μσ, 25 χωροφύλακες κσ/ δύναμ/? Μ<4Ϋδων. Ταυτόχρονα επ/'θεση έ/ίνε κα/ στο χωρ/ό Μορ/να όπου υπήρχί ένα τάγμα. Δύο /έφυρες στο δρόμο Λ/όουσας-Βέρο/σς κα/ σνατο^/κά του Κοπανού ανατ/νάχτήκσν. Ε(^αν cm'c/yç ναρκοθετήθε/ κα/ ο; δρόμο/ Λ/όουσας-Βέρο/ας κα/ Λ/όουσας-Κοπανού. Σύμφωνο με r/ç ίδ/cç πληροφορίες ο/ αντάρτες «μπήκαν στη ττόΛή οπό το διάκενα των φυ/ακ/ων^Μ/ΙΚΕΔΟΛ/Μ)


κα/ ^εξεδή/ωσαν επ/θεσ/ν κατά τ/ς δ/ο/κήσε/ς του τά/ματος ro ono/'ov υπο χρέωσαν ver κσθηΑωθή)' (ΦΩΣ). O/ αντάρτες επέτυ/αν «να κυρ/αρχήσουν ευθύς εξα ρ χ ή ς του μί/σ/Surcpou τμήματος της πό/εως^ (Μ<4ΚΕΔΟΛ/Μ). 0 μοναρχ/κός τύπος προσπαθώντας να με/ώσε/ τη στραπωπκή κυβερνητι κή αττοτυχίσ στην όμυνσ της* Λ/άουσας μ//άε/ //ο σαμποτέρ που είχαν μπε/ στην πό/η πρ<ν μία εβδομάδα κα/ στη βοήθεια των ντόπ/ων κομμουνιστών, ϊο επ/χε/'ρημα αυτό /κανό στους μοναρχικούς /ία να δίκαίο/ο/ήσουν νέες σφα/ές των πο/πών δεν παρουσ/άφ τη στραπωπκή μορφή της επίθεσης που υπήρξε κεραυνοβό/α, κυκΑωπκή κα/ με συ/κεκρ/μένους στόχους. Ο/ κυβερνηπκές δυνάμε/ς σύντομο άδε/ασαν ra κτίρ/α που κατε/χαν κα/ ο/ αντάρτες τσ'καφαν. Ο/ αντάρτες το πρω/ προχώρησαν ανενόχλητο/ (κο/νή ομο/oyia όΑων των εφημερ/δων) π/ην της ΕΛΕΥΘΕΡ/ΑΣ που μας /ράφε/ ότ< «ο/ συμμορ/τα/ raç πρω/νας ώ ρας απωθήθησαν^ Επ/σημη ανακοίνω ση ανσφέρε/ όπ ο/ εν/αχύσε/ς έφτσσαν μετά τ/ς 6 ro πρω/'κα/ ο/ αντάρτες άρχ/σσν να αποχωρούν από πς 4. Πληροφορίες επίσης από την π/ευρσ των μοναρχ/κών εφημερίδων αναφέρουν ότ/ #η επ/θεσ/ς αναμενόταν^. Από ποΜές ημέρες ε/χε παρατη ρηθεί με/ά/η κίνηση ανταρτών που ε/χαν σταθμεύσε/ 25χ/μ. έξω από τη Λ/αουσα. Αναφέρουν επίσης ότ/ έ/κα/ρα ε/χαν ε/δοπο/ηθε/ προ δύο εβδο μάδων δηλαδή, ο/ στρατ/ωπκές αρχές y/a νο στεΜουν εν/σχύσε/ς ο/ οποίες δενέφτασαν. Απεναντίας το 2ο τό/μα που υπήρχε στη Λίάουσαμετακ/νήθηκε Προφανώς πρόκε/τα/ y/a ro τά/μα της Μαρίνας που η κυβερνητ/κή στρατη/ίκή ro προόρ/ζε y/a εφεδρεία μ/α που περ/μενε την επίθεση, αΜό που κα/ αυτό καθηλώθηκε με την ταυτόχρονη επίθεση του ΔΣΕ. Κα/ ενώ ό/ίες ο/ πληροφορίες μ//ούν y/a σφοδρές μάχες που fy/vav σε ouyKiKp/μένους στόχους, δη/αδή στα κτ/ρ/α όπου ήσαν μυρωμένο/ κα/ σπ όπου ό/ώχτηκαν ο/ κυβερνητικές δυνάμε/ς ο τύπος γράφε/ ότ/ ο/ κυβερνητ/κές δυνάμε/ς ε/χαν απώ/ε/ες 16 στραπώτες, 2 χωροφύ/ακες κα< 3 MAY!;; (ΡΙ ΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 21/8/47). Το θέμα μάλιστα πήρε διεθνείς διαστάσεις μέσω του πρακτορείου Ρώυτερ που σε τηλεγράφημα του αναφέρει :
ΑΛΕξανορος A. Χατζηκώστας

Κλ^μο{ );:00 000

tâ*'"

"if" siî

-"*ΐ

';

^^'.Ομόρ^-ΜΟί^Λ^

,KsStOC!3iM

.ΑγΠοίλο:

AuMC
,*

*----' '

.,.**1..... hcvw^p. '

„,. ; -'s****, ί-^οάκ. < ^.s" ""

.SyTp.ot V^MAOi:t ' -ΧγΜ.^λοΜ'' *ί' .-. ^

Έ π ^ Μ Ρ ^ Β ^ Α Ρ Μ ΙΟ Τ Ε Λ Η Σ . C ^ m o $ ô p to ^ τού BtppÎou ( 2 5 Α ν γ


οτποτεΑε/ μ/σ εκ των ποΑΑών ro/αάτων εναντ/ον ποραμεθορ/ων χωρ/'ων. <4/ σντσρτσ/ ε/χον εξαποΑύσε; απε/νωσμένος* επ;θέσε<ς κατά των έξω της Λ/αούσης κυβερνηπκών φυΑακ/ων, ενώ τη /δ<ο ώ ρο κομμουν/στα/ not/ είχαν δ/ε/σδύσε/ ε/ç την πόΑίν ro^ rcAfuraioç ημέρας έθεταν πυρ ε<ς ro δημόσ/ο κτηρ/α. Ενισχύσεις* rou εΑΑην/κού στρατού εβοήθησαν ε/ς την απόκρουσή των επ/τηθεμένων ο/ οπο/ο/ υπεχώρησον ε/ς ro όρος Βέρμ/ον^. Η επίθεση προκάλεσε έντονη ανησυχία καί στον ^συμμαχικό πα ράγοντα». Έτσι την πόλη για «τόνωση ηθικού» το απόγευμα της ίδιας ημέρας επισκέπτεται ο αρχηγός της αγγλικής αποστολής Ρώλιγκς ί Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης αντιπροσωπεία αποτελούμενη από τον Έπαρχο Νάουσας ίωαννίδη και τον Δήμαρχο Οικονόμου επισκέπτονται την Αθήνα κα) εξασφαλίζουν κονδύλίο 150.000.000 δρχ. yta την αντιμετώπιση τω ν καταστροφών. Αυτές σύμφωνα με σχετικό υπό μνημα που κατέθεσαν ήταν 195 πυρποπολημένες. 95 καταστήματα ενώ οι «απαχθέντες» (που προσχώρησαν στον ΔΣΕ) ήταν 67. 24 Αύγουστου: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν στο Νεόκαστρο. 25 Αυγούστου- 8 Σεπτεμβρίου: Ξεκινά η εκκαθαριστική επιχεί ρηση με τη επωνυμία «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» στη περιοχή Βερμίου - Πάϊκου - Κρούοα- Καίμακτσαλάν. Την επιχείρηση αναλαμβάνει η X) μεραρχία του Γ' Σώματος Στρατού. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης αναφέρεται η διάλυση 4-5 Σεπτέμβρη) τάγματος (δύναμης 250 ανδρών) ΔΣΕ με επικε φαλής τον κοπετόν Πόνο. Σε ανακοίνωση του το ΓΕΣ για την επιχείρηση αναφέρει: R... 7ο τάγμα ακοΑουθούμενον i/rrô εικοσάδας μεπψω/<κώ ν μεταφεροντων τρουμοπας προπθετο να δ/οπερα<ωθή δ/α του πόρου Λο/γ<ά (στον Μ'όκμονα περ/οχή /σβορου) ε<ς* ro Π/έρ/α. W 5^η 7οξ/αρχίο υπαχθε/σα ^ροσωρ<νώς οπό τη 3η)/ Σεπτεμβρίου υπό τη δ/ο/κησης* ης X/ μεραρχίας χσ< εν/σχυθε/σα υπ' ουτής δ/α των 592 με/ον δ/Αοχ/α τά/μοτος κο/ του 77ου Λόχου Καταδρομών, προώθησε την επομένην με εντοΑήν εξερευνήσεων ro μεν 592 7ά/μο ε^ς την Μ<κρήν Σάντον rov δε 77ο Λόχον ε/ς Μούρην Χαράδραν. Συγχρόνως δ/έτοξε τη δ<Αοχ/'αν του 6?5 7ά/μοτος, ε<ς ην δ/εθεσε κο; το επανεΑθόντο εκ Βερρο/ας ουΑσμόν rrupojSoAixou.va κοτοΑόβη ^ δ/οβάσε/ς Χάδοβος-7ρ/ποΓάμου-/1εωρ//ονών οπο/ορεύσασσ ενδεχορένην αναστροφήν των ανταρτών προς Βέρμ/ον. Πρ/ν εκκ/νήση η δ/ΑοΧ<α δ/α raç νέος θέσε/ς ο ε/ς ΚοΑύβες Σπσνού Αόχος της. εξερευνών την περιοχήν συνεπΑάκη περ/ την 7Î3 0 μετά 75μεΑούς ομάδας* ανταρτών με ππΌτέΑεσμσ την σάΑΑη^η πέντε κα/ την παρόδοσ/ν εξ ανταρτών, απάντων


ενόπλων, εν ο/ς /<ο< δ/μο/ρ/Υης rot/ Λόχου Κανέ/η. Εις χε/ρας /ου Aqyou περ/ή/θον 2 οπ/οπο/υβό/α Μπρεν, 1 αυ/όματον, 6 οτομ/κό /υφέκ/σ κο< ττοσότης πυρομοχ/κών. 7ο εξερευνών την περιοχήν Μ/κρός Σάντας 592 7ο/μο ή/θε ε/ς επαφήν περ/ /ην 19.00 με/ά τμήματος οπ/σθοφυΛσκής /ου δ/ορρέον/ος προς /ον ΑΑ/όκμονα /ό/μσ/ος Πόνου με αποτέλεσμα Γην σύΛ/ηψ/ν δύο ανταρτών. Ο ενεδρεύων πσρά rov πόρον Λο///ό /όχος Χωροφυ/ακής. ανπΑηφθε/ς περ/ /ο μεσονύκτ/ον την προσέ///σ/ν σν/ορ/ών επ/χε/ρούντων να δ/έΑθωσ/ ro ποταμόν, όνο/ξεν /τοτ αυτών ομοδ/κό πυρ. 7ηρήσσς τον πόρον υπό /ο πυρά /ου μέχρι της 04.00 7ης 5ης Σεπτεμβρ/ου, ηξηνάγκασί /ους αντάρτες νο παρσ/τηθώσ/ της προθέσως των. Ού/ο/ δ/σσκορπ/σθέντες, εκ/νήθησσν κο/ά μ/κροομάδας προς /ον σνόρρουν /ου πσ/αμού, ασύντακτο/ κα/ σδ/ο/κητο/ ανσ^ήτούντες πόρον δ<σ/3άσεως. Κστσ π/^ροφορ/'ας μετοδοθε/'σας υπό nopo5o9fvmjv, ro τά/μα /ου Πόνου εν /η προσπάθε/ο rou νο δ/έ/θη ro πόρον έσχεν εκτός μόχ^ς περ/ /ους είκοσι νεκρούς κσ/ /ρομοτ/σς. 7ο υπο/ε/μμσ/σ επέτυχον νο δ/απερα/ωθώσ/ τεΛ/κώς ε/ς /ο Π/έρω δ/'ε/έρων πόρων κε/μένων ε/ς σπόοτοσ/ν -15 χ///ομέτρων οπό /ο πόρρον Λο///ά. /3/α rou πόρου Λο///ό δ/ή/θον οκ/ώ αν/όρ/ες o/r/νες συνε/ήφ8^σον υπό /ου Λόχου Χωροφυ/σκής, ε<ς χε/ρος rou οπο/ου περ/ή/6ον 1Û κτήνη φόρ/ου, 14 οτομ/κά /υφέκ/σ. /κανή ποσό/ης πυρομοχ/κών κα/ δ<αφορσ υ/ίχό. Προς οπασχό/ησ/ν /ων σνα/ο//κώς rou πο/ομού σ/ροτ/ωπκώ Vτμ/]μό/ων. δύνομ/ς /ου Λρχηγε/ου Π/ερ/ων-Ο^ύμπου προσέ^3ο/ί δ/α πυρών ανεπ//υχώς την ουτήν νύκζο ro χωρ/ο Ρ/ζωματα, /νο δ/ευκο/ύνη την υ/τύ του /όμστος Πόνου δ/ά/?ασ;ν rou πο/αμού. Ε/ς ro συνεχ/φντην εξερευνήσ) εν /η περ/οχή Μ/κρός Σάντσς 592 7ο/μα, πσρεδόθησον /η 5ης Σεπτμ<3ρ<ου δύο ένοπ/ο/ κα/ επτά όοπ/ο/ αντάρτες. Η δώοχ/σ του 651 7ο/μστο( εν/οχυθε/σα δ/σ /ο /ου 77ο Λόχου Κα/αδρομών δ/ε/όχθη ν'οποφράξη rf?^ δ/ό^οσ/ν Χάδοβας κσ/ νο προβή ε/ς την εξερεύνησ/ν του μέχρ/ του ΛΑ/όκμονος χώρου, εν συνερ/οσ/ο μετά rωv ε/ς ΠοΛύμυ/ον σταθμευόντων τμη μάτων rou Β'Σώμο/ος Στρατού. Ε/ς την δ/Αοχ/'ον τούτην πσρεδόθησαν ^ επομένη τέσσσρες άοπ/ο/ αντάρτες. 7μήμστσ /ου 513 Το/μοτος υπσ/ομένου υπό /ην Ζί/ο/κησ/ Συν/ΟΜσμού Κστερ/νης, ήΑθον ε/ς επαφήν /ην πρω/ον της 7ης Σεπτεμ^ρ/ου παρά /ο ύψωμα Θωμά Ράχη μετά /οχυρός αντσρτ/κής δυνσμεως /ου ^ρχη/ε<ου ΟΜμ/του-Π/ερ/ων. Κατά την εττσκο/ουθήσαν συμπ/ίοκήν, ήτ/ς τταρε/ά0<7


με/Ρ' των αττο/ευματ/νών ωρών. τα στρατ/ωπκά τμήματα έσχον δύο νε κρούς κα/ εξ τραυματίας οπΛ/τσς^ (Αρχείο Δ)Σ/Φ.1240/Α/1). 28 Α υγούστου: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν ιη Μέση. Για ενίσχυση καταφεύγουν μηχανοκίνητες δυνάμεις από τη Βέροια. 29 Α υγούστου: Αυτοκίνητο που μεταφέρει κρατουμένους προ σκρούει σε νάρκη στο 11 χλμ Νάουσας-Βέροιας. Τρεις κρατούμενοι τραυ ματίζονται σοβαρά, ο ένας από αυτούς (Παπαδοπούλας) εξέπνευσε στο νοσοκομείο 7 Σεπτέμβρη Σχηματίζεται κυβέρνηση Λαϊκών-Φιλελευθέρων με πρωθυπουργό το Σοφούλη. 10 Σεπτέμβρη: Ομάδες MAY περικυκλώνουν την Νικομήδεια ψά χνοντας για κρυμμένους αντάρτες με επικεφαλής τον καπετόν Βαρδάρη. Σκοτώνουν τον Στ. Κετόγλου και συλλαμβάνουν έναν αντάρτη. 12-13 Σεπτέμβρη: Συνέρχεται η 3η ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ η οποία αποφάσισε κ.,.όπως το κέντρο βάρους y/a όΛη την κομμστ/κή δουΛε/ά μετατοπ/στε/ σποφασ/στ/κά στο στρατ/κοποΛ/τ/κό τομέα, y/a την ανάδειξη του ΔΣΕ στη δύναμη εκείνη που θα φέρε/, στον mo σύντομο δυ νατό χρον/κό διάστημα, τη δημ/ουραία Λεύτερης ΕΛΛάδας βασ/κό σ ' όΛες τ/ς περ/οχές της Βόρε/σς ΕΛΛάδας^. 13 Σεπτέμβρη: στα πλαίσια της πολιτικής κατευνασμού η κυβέρ νηση Σοφούλη παραχωρεί με το Ψήφισμα ΚΘ' αμνηστία σε όσους αντάρ τες παραδινόταν εντός ενός μηνός. 15 Σεπτέμβρη: Μάχη μεταξύ δυνάμεων του ΔΣΕ και της ΜΑΔ Με λικής στη Συκιά Νεκρός ο διοικητής της Υπολοχαγός Γ. Κοντός. Στις αναμνήσεις iou ο Θ. Ανάγνου (επιτελής τάγματος) αναφέρει :

,P «< ix «t

?Τ,6*"Ό "Μ-ί*'!*'!. )0Μ '

Κ λ ίρ σ ί

Î3 ^ )B

τ& γρ . Αίλοχία

[4 3 ,

1*200 000

n t (m o ü

AtXexia Χ Μ ρ ο φ ν λ π ^ ί ΔΣΕ

------

κ ο τ ίύ ^ ν ν σ ίί tn ^ tO L M i

MATEPÎMW

Φ Aewot

'Cvtpynat

Τα{*ορχίθί (16-26 Itsttnppiev 19^7)

π ίΐμαΰια στον εμφύλιο 1945-1949

Ομάδα ανταρτών χτυπά τη νύχτα τα Παλατιτσια. Ενας ανθυπασπιστής τραυματίας. 17 Σεπτέμβρη: «0< αρχές της Νάουσας δ/έταξαν ver κυκΛωθεί ακραία εργσπκή συνο/κ/α της πόΛης με τη δίκα/οΛογία όπ εκεί κρύβοντα/ αντάρτες. ^άυνάμε/ς της χωροφυΛσκής κα/ του στρατού εκύκΛωσαν τη συνο/κία κα/ άρχ/σσν επίθεση εναντίον των αττ/τ/ών. -4πό τ/ç εμπρηστ/κές χε/ρο/3ομ/3ίδες προκΛήθηκαν πυρκσγ/ές σε /τάνω από 20 αττ/'τ/α. Ο αρ/θμός ro/vατόμων που απανθρακώθηκαν φαίνετα/ ότ/ είνα/ μεγάΛος)ί (ΡΙΖΟΣΠΑ ΣΤΗΣ 18/9/47) 18 Σεπτέμβρη: Πραγματοποιείται εκκαθαριστική επιχείρηση στη περιοχή Συκιάς-Χαρόδρας-υψώματα Ντελίγιάνη με τη συμμετοχή ενός λό χου από τα τάγματα 592 και 615, διλοχια τάγματος χωροφυλακής, τμήμα ΜΑΔ και ουλαμού πυροβολικού. Το ΓΕΣ σε ανακοίνωσή του αναφέρει :

7ήν πρωίαν ττ?ς αυτής ημέρας 19ης Σετττεμβρ/'ου, οφίγθη ε/ς Πο/υδενδρ/ ro 7αγμα Βαθμοφόρων του f Σώματος Στρατού μετά οΑμσρχ/σς. Ε/ς το Toypc σνετέθη η ε^ερεύνησ/ς της ττερ/οχής του χωρίου Ε/αφίνα. Κ/νηθέν ττρος τη κατεύθυνσ/ν τούτην ττροσέκρουσίτν ε/ς σοβαράν σντίστασ/ν της κστεχούσης το χωρ/ον σνταρτ/κής δυνσμεως μετά της οττο/ας κα/ συ νεττ/άκη μέχρ/ς εττεΑεύσεως της νυκτός. Ο κατευθυνθείς αττό της ττροηγουμένης ττρος ra υβώματα 677 κα/ Μττάρσ Αόχος του 615 7α/ματος* ανή/θεν ττερ/ τη 10.30 επ αυτών σκω/ύτως, καθ' όσον ε/χον εγκσταΑε/φή κατά τη δ'άρκε/αν της νυκτός. Προς τα αυτά υψώματα είχε κστευθυνθή εττίσης κα/ ο δεύτερος /όχος* του 592 Ταγμστος. <4μφότερο/ ο/ /όχο/ εττεδόθησσν ε/ς rryv εξερεύνησ/ν της ττερ/οχής Μττάρσ-/\νήΑ<ον κα/ εστάθμευσσν ττρος <5'ανυκτφευσ/ν ε/ς θέσ/ν Πσ/ηάμττεΑα. /-/ευρ/σκόμενη εττί του υψώματος 941 δώοχίσ Χωροφυλακής εττ/χε/ρήσσσα νσ κατσ/άβη τα νοτ/οσνστοΑ/κσ του υψώματος τούτου αντερείσματα. εβΑήθη δραστ/κώς κσ/ συνεττ7ύχθη ττρος το χωρ/ο Χαράδραν...^ (Δ)Σ/Φ.1055/Γ/Ε, Φ. 1240/Α/1). Στις αναμνήσεις του ο Θ. Ανάγνου αναφέρει : <τ Στ/ς 18 Σεπτέμβρη ώ ρσ 10.30 το ττρωί ύστερα αττό ττροτ7σρασκευή ττυρο/3ο/\/κού κα/ κάλυψη της αεροπορίας, βομβαρδίζοντας κα/ μυδρα//οβο<4ώντας πς θέσε/ς μας, εττ/τ/θετα/ ο εχθρός y/a va ονσκαταΑάβε/ το ύψωμσ της Συκ/άς. Με τη σθεναρή αντίστασή μας. αττοκρούσαμε την εχθρ/κή εττ/θεση κσ/ περνάμε σε μσχητ/κή κσ/ θυεΑΑώδη σντεπ/θεση. Ο εχθρός τρέττετσ/ γ/α άΑΑη μ/α φορά σε φυγή. 7ον κυνηγάμε μέχρ/ τα υψώ ματα έ^ω σττ' τη βάση του. ΕγκατσΑείπε/ δέκα νεκρούς κα/ ττοΑΑά Αόφυρα Π/άνουμε δύο α/χμαΑώτους. Εμείς χάνουμε το αγαπητό μας ττοΑ/τ/κό επί τροπο του 280ου Αόχου μας, σκσμτττο σ/ων/στή, το Σσμ/ώτη, σττό β/ήμσ ττυροβοΑ/κού τη στ//μή ττου δίττΑα μου έβγσζέ φωτο/ραφίες σττ' τη μάχη. Ν μάχη δ/όρκεσε μέχρ< πς σπογευμστ/νές ώρες#. (κΣτσ κάστρα του ay^VOA)) 29 Σεπτέμβρη: Με στόχο την ανύψωση του ηθικού του στ κα) του ντόπιου πληθυσμού ο βασιλιάς Παύλος περιοδεύει στη Β. Ελ λάδα. Στα πλαίσια αυτά επισκέπτεται τη Βέροια και τη Νάουσα. Μετά τη σχετική δοξολογία παρουσία πολιτών και μαθητών, σε σχετικό γεύμα που παρατέθηκε στην κΕληόο ο τότε νομάρχης Ευσταθίου στο χαιρετισμό του υπογραμμίζει : «Ο /αός της Βέρο/ας σποτε/ε/ το προμαχώνα της δοκ/μαζομενης ττστρ/δος μας;* Τέλη Σεπτέμβρη: Σε ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας σχε τικά με πρόσφατη σπογραφή που πραγματοποίησε στη Β. Ελλάδα για το


ζήτημα της ανεργίας σημειώνονται τα παρακάτω στοιχεία που αφορούν το νομό μας: Βέροια: Επιχειρήσεις 691, εργαζόμενοι 1225, άνεργοι 454. Νάουσα; Επιχειρήσεις 212, εργαζόμενοι 1542 και άνεργοι 520. 9 Οκτώβρη : "/οχυρό ομός rou Αρχη/ε/ου Βερμίου προσέΛαβε &σ πυρρών τη νύ^τα της 9ης Οκτω^ρ/ου 7947 την βόρ&αν παρυφήν της ττό/εως Βίρρο/σς, προς 5ημ/ουρ//σν εντυπώσεως Στρστ/ωτ/κό τμήματα καί το<αύτα MA/ ό<εσκόρττ/σσν τους αντάρτες". ( ΔίΣ/Φ/1240/Α/1 ). 10 Οκτώβρη: Δυνάμεις ου ΔΣΕ χτυπούν τα Λευκάδια. 14 Οκτώβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Λαζοχώρι και Πατρίδο. 18 Οκτώβρη: Δημοσιεύεται ο νόμος "Περί Τύπουχ που απαγορεύ ει την έκδοση και κυκλοφορία τω ν δημοκρατικών εφημερίδων. Απαγορεύ εται η έκδοση του «Ριζοσπάστην. 22 Οκτώβρη: ιδρύεται το Αρχηγείο περιοχής Κεντρικής Μακεδονί ας του Δ Σ Ε . 27 Οκτώβρη: Πραγματοποιείται παράσταση διαμαρτυρίας του Ερ γατικού Κέντρου Βέροιας στο νομάρχη Ημαθίας με αίτημα την επαναπρόοληφη 200 απολυμένων εργατών αττό το νηματουργείο «Βέρμιον». 28 Οκτώβρη: Στρατιωτικό αυτοκίνητο κινούμενο στο δρόμο Βέροιας-Νάουσας προσέκρουσε σε νάρκη με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4 αξι ωματικοί και ένας οπλίτης. 5 Νοέμβρη: Αρχίζει η ανάδειξη Επαρχιακών Λαϊκών Συμβουλίων σιις ελεύθερες περιοχές της Ελλάδας. 5 Νοέμβρη: Αντάρτες χτυπούν την Επισκοπή και στρατολογούν 43 άνδρες και 4 γυναίκες. 23 Νοέμβρη: Στρατιωτική φάλαγγα που κινήθηκε από Βέροια προς Σφηκιά πέφτει σε ενέδρα του 280ου λόχου του ΔΣΕ, ο οποίος την αιφνιδιάζεί και την εξοντώνει παίρνοντας λάφυρα 80 ζώα φορτωμένα τρόφιμα και οπλισμό, καθώς και 17 πολίτες, απ' τους οποίους οι 10 κατατάσσονται εθελοντικά στο ΔΣΕ, ενώ οι υπόλοιποι αφέΒηκαν ελεύθεροι. 26-27 Νοέμβρη: Ομάδα του ΔΣΕ (280ος λόχος) με επικεφαλής τον Λιακόπουλο χτυπά το σταθμό Χωροφυλακής που έδρευε ση Σφηκιά. Οι απώλειες για τους αντάρτες 5 νεκροί και 10 τραυματίες, ενώ για τη χωρο φυλακή 1 νεκρός και 2 τραυματίες. 28 Νοέμβρη: Τμήμα του 282ου λόχου του ΔΣΕ χτυπά δύο αυτοκί νητα με στρατιωτική δύναμη στο δρόμο Βέροιας-Κόκοβας. Την εξοντώνει προξενώντας απώλειες 15 νεκρούς και αχρηστεύοντας τα αυτοκίνητα.


30 Νοέμβρη: Ομάδα ανταρτών με επίκεφαλή τον καπετόν μα (Νίκο Ιωακαμίδη) χτυπά τη Επισκοπή και συλλαμβάνει 5 MAY και 11 χωρικούς. Νοέμβρης: ιδρύεται Κοινό Αμερικανοίλληνικό Στρατιωτικό Επιτε λείο για το συντονισμό του πολέμου ενάντια στο ΔΣΕ. 4 Δεκέμβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τη Μαρίνα Νάουσας. Ενα ντίον τους κινήθηκαν δύο τάγματα. Νεκροί 1 αντάρτης ενώ 4 συνελήφθησαν. Εξι κάτοικοι ακολουθούν τους αντάρτες. 16 Δεκέμβρη: Στην έδρα του Αρχηγείου Πίερίων περνούν από στρατοδικείο και εκτελούνται ot Τσάρας Σωτήρης από τη Μελίκη καί ο γέρο-Ολυμπος από το Νεόκαστρο (επικεφαλής ανεξάρτητης ομάδας κρούσης) γιατί ενεργούσαν (ομολόγησαν γί'αυτό) κατασκοπεία σε βάρος τω ν τμημάτων του ΔΣΕ. 17 Δεκέμβρη: Ομάδα σαμποτέρ ανατίναξε τρεις γέφυρες, μία οδι κή. μ<α σιδηροδρομική στο Μεγό Ρέμα καί μια της Αράπίτσας. 18 Δεκέμβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν την Βεργίνα, παίρνοντας 40 φορτία τρόφιμα καί στρατολογούν 12 νέους. 23 Δεκέμβρη: Σχηματίζεται προσωρινή Δημοκρατική Κυ ση από τον ΔΣΕ. Στη ίδρυπκή της διακήρυξη αναφέρονταί ανάμεσα στ' άλλα:

κΈχοντες υπόψη: 1. Τ<ς καταστατικές διατάξεις του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ της 10ης Αυγούστου 1947 καί 2. Την εππακπκή ανάγκη, που δημιούργησε η εκμηδέν<ση της εθνικής ανεξαρτησίας απ ό τους ιμπεριαλιστές, η ουσιαστική ανυπαρξία ελληνικής εθνικής κυβέρνησης, η ανάπτυξη του εθνικού κα' δημοκρατικού κινήματος καί η πολεμική επίδοση του Δ.Σ για το σχηματισμό μέσα σ π ς ελεύθερες περιοχές της χώρας μ<ας κεντρικής κυβέρνησης. Συγκροτούμε: Τη π ροσω ρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας, που αποτελεπα) α π ό τα υπογραφόμενα μέλη Κύριος καί πρωταρχικός σκοπός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης είνα<: 1. Να συνεχίσει κα) να εντείνει με όλα τα μέσα καί όλ δυνάμεις του Λαού το αγώνα γ<α την απελευθέρωση της Ελλάδας απ ό το ζυγό τω ν ξένων ιμπεριαλιστών κα< τω ν οργάνων τους, γ<ο την αποκατάσταση της εθνικής ανεξαρτησίας, γ<α την επικράτηση

Η Ημαθία cnov Εμφύλιο 1946-1949

καί νίκη της Δημοκρατίας σ τη ν Ελλάδα καί yta την κατοχύρωση τω ν δημοκρατικών δικαιωμάτων καί ελευθεριών του ελληνικού λαού. 2. Να κυβερνήσει τη χώ ρα ττόνω σε λαϊκές καί δημοκρατικές βάσεις, παίρνοντας όλα τα μέτρα γ<α την ανάτττυξη τω ν λαίκοδημοκρατίκών θεσμ ώ ν καί μεταρρυθμίσεων, όττως τω ν λαϊκών συμβου λίων, της λαϊκής δικαιοσύνης, της αγροτικής μεταρρύθμισης, της λαϊκής παιδείας κλττ. Kat γ<α τη αντιμετώπιση τω ν άμ εσων αναγκών του λαού σ τις ελεύθερες κα< σ τις απελευθερούμενες περιοχές. 3. Να επιδιώξει την πραγματοποίηση καί επέκταση της συμ φιλίω σης καί ενότητας του λαού π ά ν ω στη βάση της εξασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας καί του σεβασμού τω ν δημοκρατικών τους δικαιωμάτων καί ελευθεριών καί 4. Να εκ π ρ οσ ω π εί τη δημοκρατική Ελλάδα στο εξωτερικό καί να αποκαταστήσεί φιλικές σχέσεις με όλους τους δημοκρατικούς λα ούς καί τ<ς κυβερνήσεις τους. Γ)α να πραγματοποιεί τους σκοπούς της η Προσωρινή Δημο κρατική Κυβέρνηση εκδίδει νόμους κα< διατάγματα. Ot νόμο) αποφασίζονταί καί εκδίδονταί απ ό ολόκληρη τη κυβέρνηση. Τα διατάγματα αποφασίζονταί απ ό το αρμόδιο υπουργό καί εκδίδονταί από το Πρό εδρο της κυβέρνησης. Δημοσιεύονται όλα σ τη ν επίσημη Εφημερίδα της Π ροσω ρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης καί ισχύουν αμέσως με τη δημοσίευση τους, εκτός αν ρητά οριστεί αλλιώς*. Τα μέλη της πρώτης κυβέρνησης ήταν : Πρόεδρος κα) υπουργός Στρατιωτικών Μάρκος Βαφείάδης. αντιπρόεδρος και υπουργός Εσωτερι κών Γιάννης ίωαννίδης. Εξωτερικών Πέτρος Ρούσος, Δικαιοσύνης Μιλ τιάδης Πορφυρογένης, Υγιεινής και Πρόνοιας και προσωρινά Παιδείας Πέτρος Κόκαλης, Οικονομικών Βασίλης Μπαρτζίώτας, Γεωργίας Δημήτρης Βλαντάς, Εθνικής Οικονομίας και προσωρινό Επισιτισμού Λεωνίδας Στρίγκος. 29 Δεκέμβρη: Επίθεση ανταρτών στο Παννακοχώρι. Κάηκαν 24 σπίτια. Νεκροί, από πλευράς «εθνικού στρατού)) ο υπολοχαγός Αλεξ. Ταμπακόπουλος, ο επίλοχίας Κουλούρδας καί ο δεκανέας Γούγκας, επίσης υπήρχαν καί 10 τραυματίες. Πενήντα νέοι ακολουθούν τους αντάρτες. Την ίδια μέρα επίθεση του ΔΣΕ σε Μονόσπσα και Πατρίδα.

Αλέξανδρος A, Χατζηκώστας

1946 -------------------------------------------------------------------------------------

3 Γενάρη: Στη έδρα του στρατηγείου του αρχηγείου τω ν Πιερίων το ανταρτοδίκείο καταδικάζει σε θάνατο 9 πληροφοριοδότες του στρατού που συνελήφθηκαν σε Μελίκη, Βεργίνα κα) Παλατίτσία. 4 Γενάρη: Τμήματα του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Καπετόν Τίγρη χτυπούν το Κοπανά, Χαρίεσσα, Μονόσπιτα και Μαρίνα. Πυρπολήθηκαν 55 σπίτια και καταστήματα. Εφονεύθη στο Κοπανά ο ιερέας του χωριού. 2 πολίτες, 1 MAY, ενώ τραυματίστηκαν 4 πολίτες κα) 2 στρατιώτες, ενώ 12 νέο) στρατολογήθηκαν στο ΔΣΕ. Στα Μονόσπιτα κάηκαν 10 σπίτια και στρατολογήθηκαν στο ΔΣΕ 10 νέοι. Στη Χαρρίεσσα υπήρχαν 2 νεκροί στρατιώτες, ενώ στρατολογήθηκαν 14 νέοι. 7 Γενάρη: Επίθεση ομάδας ΔΣΕ στη Μελίκη. Καίγονται 5 σπίτια, ενώ μαζεύονται τρόφιμα και εφόδια γιο το βουνό. 8 Γενάρη: Η κυβέρνηση ψήφιζε) τον αντικομουνίσπκό νόμο 509 «Περί κατασκοπίας)). 9 Γενάρη: Τμήματα του ΔΣΕ ύστερα από μάχη μπήκαν στα χωρ'ά Κοπανάς, Χαρίεσσα καθώς κα) Μονόσπιτα. Εξοντώθηκαν 23 ΜΑΥδες κα) πιάστηκαν4 αιχμάλωτοι. Εκτός από τα άλλα λάφυρα πόρθηκαν 50 φορτία τρόφιμα και 105 ζεύγη άρβυλα. Επίσης 40 νέο) κατατάχτηκαν στο ΔΣΕ. 10 Γενάρη. Σαμποτέρ του ΔΣΕ κατέστρεψαν τη γέφυρα Αραπίτσα καθώς και δύο μικρότερες στο δρόμο Βέροίας-Νάουσας. 10 Γενάρη: Επίσκεψη στη Βέροια - Νάουσα-Γιδά του υφυπουργού του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Μαυρογορδάτου κα) συνερ γασία με τις τοπικές Αρχές όπου δόθηκε η υπόσχεση γ<α «ταχεία εξάληψίν της αναρχίας)). 10 Γενάρη: Ομάδα 4 ανδρών ΔΣΕ έπεσε σε ενέδρα του στρατού κοντά στη Φυτειά. Μετά από μάχη σκοτώθηκαν ot αντάρτες Αντώνιος θεοδωρόπουλος από τη Μέση και Σταύρος Σίδηρόπουλος από Πατρίδα, ενώ συνελήφθηκε ο επικεφαλής τους Κώστας Καραφόλας από Βέροια. 10-13 Γενάρη: Πραγματοποιείτο) εκκαθαριστική επιχείρηση με την κωδίκή ονομασία «ίΕΡΑΞν της X) μεραρχίας του στρατού στο Βέρμιο με στόχο πς δυνάμεις (300 αντρών) του ΔΣΕ που βρισκόταν εκεί. Σ' αυτήν συμμετέχουν 4 τάγματα, πυροβολικό κα) ένας ουλαμός τεθωρακισμένων. Από το ΓΕΣ αναφέρετα) ότ< ο) απώλειες του ΔΣΕ ήταν 13 νεκροί. 2 συλληφθέντες κα) 5 παραδοθέντες, ενώ από τον στρατό 1 νεκρός και 6 τραυ ματίες.

Η ΗμαΒία στον Εμφύλιο 1946-1949

^^36^ Μα^ΰλο

MUCMCMMOU ^Αγ Παΰλοί *"'

,ο:Β^1ΐΓ-"

202? ! *^"ic, ntm" ____ -roûn,. 20!0 ..AyT„pseç 4 *_. "* 1/^ ^ gg;,.

/ rieovc*n^. Ύζομί !7H2

Î^tPÔ!() 'MS

-J)

ΑΛΕςανορος Α. χατςηκωστας

12 Γενάρη: Συλλήψεις 19 μελών κα< οπαδών του ΚΚΕ από πς σ νοικίες «Κεμόλ Μπέηχ κα) «Καρσί Μαχαλά)) με τη κατηγορία όπ ήταν μέλη της «Λαϊκής Αυτοάμυνας)). 14-15 Γενάρη: Επίθεση ανταρτών στο σταθμό χωροφυλακής της Μελικής ττου τότε αποτελούνταν από 8 οπλίτες και το διοικητή τους. Στρα το λ ο γ ο ύ ν ε 50 νέο) για τοΔΣΕ. Επίσης χτυπιέται κα) η Βεργίνα με αποτέ λεσμα τον τραυματισμό 4 στρατιωτών κα) 1 MAY. 15-16 Γενάρη: Γίνεται σύσκεψη κομμαπκών-πολίτικών κα) στρατιωπκών στελεχών του ΔΣΕ. Από τη σύσκεψη αυτή ρίχνετα) το σύνθημα: «τΟΛο; στα «^ρμοτα, όΛα //α n? ν/*^)). 21 Γενάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τα χωριά Πολυπλατανο κα) Χαρίεσα. Γενάρης: Εκδίδετα) το μηνιαίο στραπωπκό-πολίπκό όργανο του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ ^Δημοκρατικός Στρατός)). 24 Γενάρη Η Γενική Ασφάλεια της Βέροιας συλλαμβάνει επώνυ μους «Βεροιώτες)) αλλά και άλλους (σύνολο 30 άτομα) με την κατηγορία ότι ενίσχυαν με λίρες και εφόδια τους αντάρτες. Επρόκειτο γ)α τους Κώστα Πρωτόπαπα γεωπόνος, (αδερφός του καπετάνιου Κίκιτσα), Ευριπίδη Βα σιλείου γεωπόνος. Καλπτόπη Ρίζου κτηματίας. Θεοδόσιο Δέλλα, Σταμάτη Γεωργίάδη. Επίσης συνελήφθησαν οι Αργυρής Οικονόμου δημοδιδάσκα λος. Λαμψίδης δημοδιδάσκαλος. Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Χρήστος Σω τηρίου πρόεδρος Ενωσης Γεωγίκών Συνεταιρισμών, Μιχάλης Κυρατσός υπάλληλος ΤΤΎ, Λεωνίδας ίωσηφίδης καθηγητής, Περικλής Γούναρης δη μοδιδάσκαλος απολυθείς. Νασίκας. Παύλος Μπίσμπας, ίωάννης Κωνσταντινίδης Σφηνίτσας (εκδότης του «ΘΑΡΡΑΛΕΟΥ))) . ίωάννης Σπανίδης. Αντώνης Τζίκας υπάλληλος Ενωσης. Δημήτρης Νικολής εργάτης, Γεώρytoç Οδοιπορίδης υπάλληλος κινηματογράφου, Γεώργιος Ζυγουλίάνας κτηνοτρόφος, Λάζαρος Μουρατίδης υπάλληλος, Δημήτρης Χατζόπουλος. Γεώργιος Λουλίάρος, Γεώργιος Ζαμπογίάννης κτηνοτρόφος. Κοτρίδης Συμεών, Στυλίδης εργάτης. 9 Φλεβάρη Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τη Μαρίνα Νάουσας. 23 & 24 Φλεβάρη: Επιθέσεις ανταρτών στο σταθμό χωροφυλα κής Παννακοχωρίου. Οι αντάρτες είχαν 7 νεκρούς κα) 3 συλληφθέντες, 2 νεκροί στρατιώτες (λοχίας Ορφανίδης κα) Παννακίδης) και δύο αγνοού μενοι. 24 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν στην Αγία Μαρίνα δίλοχία του στρατού και συλλαμβάνουν 2 αιχμαλώτους, καθώς κα) παίρνουν τρό-


φ<μα και στρατιωτικά Είδη ω ς λάφυρα. 25 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τους σταθμεύοντες στη Φυτείά λόχους τω ν 517 και 30ου τάγματος Εθνοφρουράς. Νεκροί 2, τραυ ματίες 4 και αγνοούμενο) 8 οπλίτες. Από πς δυνάμεις του ΔΣΕ 4 νεκροί. 25 Φλεβάρη: Λεωφορείο της γραμμής Νάουσα-Θεσσαλονίκη πέ φτε) σε νάρκη με αποτέλεσμα 9 τραυματίες πολίτες. 26 Φλεβάρη: Τμήματα του ΔΣΕ Βερμίου χτύπησαν δυνάμεις του εθνικού στρατού που κίνήθηκαν από Βέροια προς Κωστοχώρι-Κουμανίτσ) κα< πς ανάγκασαν να συμπτυχθούν. Στο πεδίο τη μάχης έμειναν 10 νεκροί του εθνικού στρατού κα< ανάμεσα τους ο λοχαγός Κων/νος Καρακώστας του 519 τάγματος. Αλλά τμήματα χτύπησαν διλοχία της εθνοφρουράς στα υψώματα της Φυτειάς και την έτρεψαν σε φυγή. Ακόμη χτύπησαν διλοχία που κινήθηκε από Νάουσα προς Αρκουδοχώρι. Σκοτώθηκαν 13 και τραυματίστηκαν 14 στρατιώτες, ενώ καταστράφηκαν 2 τανκς και ένα αυ τοκίνητο. 26 Φλεβάρη: Αυτοκίνητο του 518 τάγματος ανατολικά της Νάου σας χτύπησε σε νάρκη. Νεκροί ο ταγματάρχης ί. Καραμπέτσος και δύο οπλίτες. 1 Μόρτη: Επίθεση με βολές ορειβατικού πυροβόλου σε Νάουσα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν 6 νεκροί και 14 τραυματίες πολίτες. Επίσης επιθέσεις με βολές πυροβολικού έγιναν και σπς 3 κα< 4 του Μάρτη 4 Μαρτίου: Τμήματα του ΔΣΕ σπέκρουσαν αποτελεσματικά στο Βέρμιο επίθεση 3 ταγμάτων που κίνήθηκαν από Νάουσα-Πτολεμαίδα Έδεσσα-Σκύδρα προς Βέρμιο. Στο Άνω Γραμμαπκό είχαν απώλειες 18 νεκρούς και 11 τραυματίες. 5 Μάρτη: "7ο 592 7α/μσ εκινήθη προς την περιοχήν της Σφηκιάς. Ενισχυόμενον εκε/ δια δι/οχ/ας του 577 7αγματος θα προέ;3αινεν συμφώνως προς σχετικός οδη/ίσς του /1ΣΣ εις την απόφρσξιν των πόρων rou ΑΑιόκμονος ποταμού. &' Ενδεχόμενη ν προσπάθειαν του συ/κροτήματος ΠαΛαιο/ό/ου νσ διεπεραιωθή εις Βέρμιον. 7ο 592 7α/μσ άμα τη σφίξει του εις την καθορισθείσαν περιοχήν, ε^ΒΑήθη σνεπιτυχώς υπό αντσρπκού πυρο^ό/ου τετσ/μένου περί τα τέσσερα χι/ιόμετρα νοτίων τουδασκίου^. (Αρχείο ΔίΣ/Φ. 1018/1) 9 Μάρτη: «7ο ενισχυμένον 7α/μα 592 εκινήθη προς ra Βόρε/σ Πιε ρία, ένθα εσημειώθη ανΓαρτική συ^κέντρωσ/ς. Εν τη κινήσει rou προσέκρουσεν ovcrro/ικώς της Σφηκιός επί διαδοχικών αντιστάσεων, ας ανέτρεψε. Kora τας διεξαχθείσσς συμπ/οκός έσχεν 7 νεκρόν οπ/ίτην, τραυματίας


δε 2 ανθυπο/οχα/ούς κα/ 2 οπ//τας. Ε/κατασταΘέν err/ τω ν καταΑηφθκσ ώ ν θέσεων, εδέχθη rryv νύκταν /σχυραν εττ/θεσ/ν, η orréxpot/œv ευ τυ χώς. Έτερο; 2 ανθυπο/οχα/ο/ κα< 8 orr^/ra< ετραυμαπσθησα ν. ^ (Αρχείο Δ)Σ/Φ. 1018/1) 3-26 Μάρτη: Νέα εκκαθαριστική επιχείρηση με τη κωδική ονομασία «ΣΑΡΙΣΑ^ πραγματοποιείται από την X) μεραρχία. Σ' αυτήν παίρνουν μέ ρος τα 513.514,518.519 τάγματα καθώς και ουλαμός πυροβολαρχίας κα< ομάδες πολυβόλων, ενώ επίσης χρησιμοποιήθηκε και αεροπορία. Σύμφω να με ανακοίνωση του ΓΕΣ κατά της επιχείρηση οι απώλειες του στρατού ήσαν 1 αξιωματικός νεκρός (υπολοχαγός Μ. Σούμπασης), 3 αξιωματικοί τραυματίες. 32 τραυματίες κα) 9 αγνοούμενοι οπλίτες. Πα τις απώλειες του ΓΕΣ αναφέρουν 62 νεκρούς. 28 συλληφθέντες και 43 παραδοθέντες. 6 Απρίλη: Δύναμη 150 ανταρτών ετπτέθησαν κατά της φρουράς η γέφυρας, στο χωριό Τρίπόταμος. Εκεί συνάντησαν την άμυνα του 45ου τάγματος εθνοφρουράς με επ<κεφαλή τον ανθυπολοχαγό Σεμερτζίδη. Δύο αντάρτες νεκροί, ενώ καταστρόφηκαν 80 τηλεγραφικοί στύλοι και διακό πηκε η συγκοινωνία Βέροιας-Κοζάνης. 21 Απρίλη: Επαναρχίζει η σιδηροδρομική συγκοινωνία Θεσσαλο νίκης-Βέροιας που είχε διακοπεί. Τα εγκαίνια κάνει ο υπουργός Β. Ελλά δας. 23 Απρίλη: Τμήμα σαμπστέρ του ΔΣΕ καταστρέφει 58 στύλους τ λεφωνικών γραμμών μεταξύ Βέροιας - Κοζάνης. 4 Μάη: Πραγματοποιείται η Α' Συνδιάσκεψη Δημοκρατικής Νε λαίας Κεν. Μακεδονίας. Σε χαιρετιστήριο «π ρος τον στρατηγό Μάρκον αναφέρεται π ω ς "... υποσχόμαστε να δτ?μ/ουρ/ήσουμε αμέσως τά/μα /1ημοκρατ<κής Λ/εο^α/ας κα/ να το αναδεύουμε σε επΜεκτο στρατίωπκό σχημαπσμό.,.Η. 13 Μάη:

Λ

*

/.*Ρφφ<Μ?ρ

//7/7V

^1tyrct/
ΔΣΕ

3ia^-j ^ ^

^ j }

Sk"<* \ ^ W ) ° / : # / / : i ÎW

Æ

v \ 7'

Err

σμα το τραυματισμό 3 MAY. 16-23 Μάη: Πραγματοποιείται Εκκαθαριστική επιχείρηση στο Βέρ μιο με στόχο να χτυπηθούν ο: δυνάμεις του ΔΣΕ με επικεφαλής τον κο πετόν Λευτεριά. Η επιχείρηση φέρει την ονομασία «ΑΕΤΟΣ)) και συμμετέ χουν τα 514.517 και 518 τάγματα καθώς και το 45ο τάγμα εθνοφρουράς, καθώς και δυνάμεις πυροβολικού και έφιππή ίλη. Η αναλυτική περιγραφή από το Αρχείο του ΓΕΣ αναφέρει: «Την πρωίαν της 77ης Mo/ou τα τμήματα εκ/νήθησαν συγ/ά/νόντως προς την κοθορ/σθε/σαν δ/α της αποστολής των περιοχήν, χωρίς να συναντήσωσ/ συμμορίτας. Ου/αμός της X/ εφίππου *Μης δ/αταχθείς να εκτε/έση ανσγνώρ/σ/ν από Λ/έαν ΚούκΑσ/ναν ('σημερ/νός 7ρΜοφος) προς Φυτ/άν. συνεπλάκη περί την 74.00μετά δυνάμεως 750 περίττου ανταρτών. Κατά τονεπακο/ουθήσαντα αγώνα ο ου/σμός κυκλωθείς υπέστη σοβαρός απω/είας κα/ δ/&ΑύΟη. Εφονεύθη ο ανθυπασπ/στής Λ/. Αρτόττου/ος κα/ ε/ς οπλίτης, συνε/ήφθη δε ο δ/ο/κητής της 7/ης ΕπΜαρχος /I Με/ίδης όστ/ς εξετελέσΟη της 25ην Μα/ου. Συνε/ήφθηοαν επίσης εννέα οπΑίτα/. Κατόπ/ν του γεγονότος τούτου δ/ετόχθη η αναστροφή του 578 7σγματος προς Φυπάν. 7ο 574 7αγμα παρέμε/νεν επί του υψώματος Στουρνά ρι, η δε δώοχ/α του 5 77 ε/ς Τρείς πύργους. 7ην 78ην Μα/ου το 57 8 Τάγμα εκίνησε δίΑοχίαν προς Κουμαρ/όν κα/ ετέραν δ/α Μπας Καρτέρι ττρος Καταφ/ίώρα. καθ όσον δ/επ/στώθη ότ/ ο< αντάρτες εκ/νήθησαν εκ Φυτ/ας προς Κουμαριάν, μέρος δε τούτων προς τα βορε/ως Γκα/3ο/άκκου υψώματα. ^ προς Κουμαρ/άν κ/νηθε/σα δί/οχία ενεπ/άκη ε/ς αγώνα μετά ανταρτών κατεχόντων το χωρ/ον κα/ τα ανατοΑ/κώς τούτου υψώματα. 7ας θέσε/ς τσύτας δ/ετήρησαν ο/ αντάρτες καθ' όΑην την ημέραν. 7ο 7αγμα έσχεν ένα νεκρόν κα< τέσσαρας τραυματίας οπ/ίτας. 7ο 574 7σγμσ συνεπ/όκη μετά ανταρτών κατεχόντων το ύψωμα 766. 7ο Ταγμα επττεΟέν τη υποστηρί&; μαχητ/κών αεροπΑάνων σνέτρεψε τους αντάρτες, εγκατσ/1ε/ψαντες εξ νεκρούς. 7ο Ταγμα εσχεν επτά τραυμ τ/ας οπ/ίτας. 7ην νύκταν της 78ης Μαίου ο όγκος τω ν ανταρτών δ/έρρευσε ττρος Λ/ότον. /Ιερί την 7.30 της επομένης 79ης εσημε/ώ&η κατεχών /σχυρώς το ύψωμα 7672 εξ' ου έβα/ε δ/α μυδραλίω ν κατά της δ//οχ/'ας του 577 Τάγματος κατεχούσης το ύψωμα 7ρε/ς Πύργο/. Η δ//οχία δ/' επ/τυχούς επ/θετ/κής ενεργε/'ος κατέλαβε περ/ την 76.00 το ύψωμο τω ν ανταρτών συμπτυχθέντων προς την δασώδη περ/οχήν 'E/tara. Επί του κατα/ηφόέ-


ντος υψώματος σνευρέθησσν δύο τττώρατα ανταρτών. Η δ^οχία έσχεν δύο orr/ίτας τραυρατίας. Το 578 Τα/ρα εκ/νή9η /τρος Λ/ότον. 7b 574 ε(ερευνησαί/ την j3aθί/ό)/ /ραρρήν f καβο/άκκου. κατέστρε

130

-----Ρ


//ο πς* τύχες* rou^. 4-18 ίούλη Πραγματοποιούντο) εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Βέρμιο με στόχο την καταστροφή του Αρχηγείου του Βερμίου. Από το ΓΕΣ αναφέρονται απώλειες, νεκροί 2 και τραυματίες 5 οπλίτες, και δύο εφέ δρους αξιωματικούς. Για το ΔΣΕ αναφέρουν 36 νεκρούς, 9 συλληφθέντες και 2 παραδοθέντες. Ανακοίνωση για τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε Βέρμιο-Πάικο που πραγματοποίησε η 33η Ταξιαρχία εξέδωσε ο νομάρχης Ημαθίας Α. Ευσταθίου στην οποία αναφέρει : <τΕρμ?7νεύων τα αισθήματα ό/ων ?ων κστο/κων ττερίοχ^ εκφράφμεν ro σα^χαρ^τήρία κω rf)v ευ/νωμοσύν/? 7τρος rr;v ηρωίλήν 33ί?ν 7α(ίσρχ/σν X/ Μεραρχ/ας, δ^ο κεραυνο^ό^ου ενερ/είος* πετώσσ orro rou Βερμ/συ rrpoç Πά/κον ε$εμ^δέν<σε δύναμ/ν ?300 εαμο^ου//άρων ο/πνες* κατφχοντο να εν/σχύσουν roL/ς* ψί/χοραγούί/τας ε<ς Γοάμμον ομοίδέακτς* των προδό^ος. /\/ ττό/ε/ς Βερρο/σς* κα; Λ/αούσσ^ς τταν^/^ρίζουν ίδ/α^έρως^ το %3ωwôv κστόρθωμα 33f?ç Tcrôpy/oç, ήπς επ/ εξάμηνον σ/ρυτη/ούσο κα< ακαταπόνητων α/ων/ζόμενη cm του Βερμ/ου κα/ Π/ερρ<ων έχε; εδρα<ώσε< το α/σθημα ασφα/ε/σς τω ν κατο/κων δ/αΛύουσο καί εκμ/?δεν/φυσα εν "? /ενέσε/ πάσαν συ/κέντρωσ;ν των αναρχικών, αν/κανων ττ/έον να εφαρ μόσουν σχέδ/ον επιχειρήσεων)). 7ο εΓπθεπκό ττνεύμα τ^ς* Τσ^ορχ/αν μαζ<' ρε το αίσθημα ασφα/ε/ας εδραιώνει κα< r^v π/στ/ν του Εθνους* or; ο Στρατός τ^ς* ΕΜόδος Αί'αν συντόμως θα απαΆΑά^ την EA/^vw^v ^ ν αττό το μ/ασμσ αυτό των :ομ/3ου//όρων και θα μας* δ<σνο^η την οδόν τ^ς Εθν/κής μσς* αναδημ/ουρ/<ας-)) (ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/8/1948). 7 ίούλη: Δεκαμελής ομάδα Tou ΔΣΕ χτυπά αυτοκίνητο του 518 Τάγ ματος που κατευθυνόταν από Νάουσα προς Σιδηροδρομικό Σταθμό με αποτέλεσμα να υπάρχουν 3 νεκροί και 10 τραυματίες. 8 ίούλη Ανατινάζεται από νάρκη που τοποθέτησαν δυνάμεις του ΔΣΕ μηχανοκίνητη «τερεζίνα» μεταξύ Πλατέος και Αλεξάνδρειας. Νεκροί οι εργάτες τω ν ΣΕΚ Ν. Ψάλτης (οδηγός). Αριστ. Γαλούπης και Π. ίσκενδερίδης και ο οπλίτης ί. Πετρόπουλος. Επίσης τραυματίες ήταν οι ; Λ. Καλαϊτζίδης. Π. Γαλούπης, Δ.Τζήμας.Δ. Κεσερλής. ί. Μικράκης, Ν. Μπακιρτζής και 3 οπλίτες. 12 !ούλη: Ομάδα του ΔΣΕ χτυπά δυνάμεις των MAY στο Λαζοχώρι. Τρεις νεκροί και δύο τραυμοτίες ΜΑΥδες.


13 ίούλη: Ομάδα του ΔΣΕ κτυπά στην Κουλούρα, με στόχο τη διάσωση οικογένειας αντάρτη. 15 ίούλη: Τμήμα του ΔΣΕ στη Ραχίά συγκρούεται με τμήμα το 45ο Τάγματος Εθνοφρουράς και ομάδα ΜΑΥδων με αποτέλεσμα δύο νεκροί αντάρτες. 1 MAY και 1 τραυματίας οπλίτης. 18 !ουλίου: Με πρωτοβουλία της Έ νω σης Γεωργικών Συνεταιρι σμών Βέροιας πραγματοποιείται σύσκεψη φορέων στην Αλεξάνδρεια με θέμα την αύξησης της πμής του σίτου στις 2.500 δρχ. ανό οκό. Συμμετέ χουν εκπρόσωποί αγροτικών συνεταιρισμών (Σχοινά Α. Μηνόπουλος, Μα ρίνας Π. Αλαγκιοζίδης, Τρικάλων Σ. Καλλιάγρας, Διαβατού Μελιτζανίδης, εκπρόσωποι φορέων Εργατικού Κέντρου Μανέας, Συνδέσμου Επιστημό νω ν Γ. Χατζηδήμος, Δικηγόρων Κυρόπουλος κ.α). Εκδίδεται ψήφισμα το οποίο επιδίδεται στις Αρχές. Επίσης με ψήφισμα της συγκέντρωσης αποκηρύσσεται (to συμμοριτισμός)). 9 Αυγούστου: Ομάδα του ΔΣΕ στρατολογεί 17 κατοίκους, μετ από επιχείρηση στη Νάουσα. 14 Α υγούστου: Φάλαγγα αυτοκινήτων πέφτει σε νάρκη έξω από το Πολυδένδρι. Νεκροί 5 πολίτες και 1 εθνοφρουρός. 19 Αυγούστου: Δύο αντάρτες σκοτώνονται σε ναρκοπέδιο βορειο δυτικά του σιδηροδρομικού σταθμού Νάουσας. 28 Αυγούστου. Επίθεση ανταρτών σε Αγκαθίά και Νεοχώρι. Δύ ναμη της υποδιοίκησης Χωροφυλακής Αλεξάνδρειας στάλθηκε για να ενισχύσει της εκεί δυνάμεις, έχει ω ς αποτέλεσμα το τραυματισμό δύο χωρο φυλάκων. 12 Σεπτέμβρη: Σύσκεψη δήμων και 45 κοινοτήτων της Ημαθίας υπό την προεδρία του Γενικού Διοικητή Β. Ελλάδας με στόχο το συντονι σμό του κεθν<κού cr/ώνα κστσ ίω ν συμμορτών;;. 22 Σεπτέμβρη: Ομάδα ανταρτών συγκρούεται με δυνάμεις της εθνοφυλακής στη Βέροια. Τραυματίστηκαν οι Μιζαντζίδης (στέλεχος του ΚΚΕ ο οποίος πέθανε κατά τη σύλληψη του) και Τζιώτζιος. 23 Σεπτέμβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τη Επισκοπή Νάου σας. 25 Οκτώβρη: Στην Ελεύθερη Ελλάδα ιδρύθηκε η Πανελλαδική Δη μοκρατική Έ νω ση Γυναικών (ΠΔΕΓ). 3 Νοέμβρη: Σύγκρουση ομάδας του ΔΣΕ με δυνάμεις του στρατού, με αποτέλεσμα 1 στρατιώτης νεκρός. 4 Νοέμβρη: Τμήμα του 45ου Τάγματος Εθνοφρουράς έπεσε σε


ενέδρα νοτιοανατολικά της Βέροιας με αποτέλεσμα ένα νεκρό κα: πέντε αγνοούμενους. 5 Νοέμβρη. Εφοδιοπομπή κοντό στη Νάουσα πέφτει σε ενέδρα με αποτέλεσμα να έχει δύο άνδρες αγνοούμενους. 24 Νοέμβρη: Δύναμη του ΔΣΕ με επικεφαλής το Φεραίο προερ χόμενη από τα Πιέρια. χτύπησε το χωριό Βαρβάρες που κατέλαβαν φορ τώνοντας τρόφιμα και εφόδια. Νεκροί 2 στρατιώτες, 2 τραυματίες και 48 άτομα στρατολογήθηκαν στο ΔΣΕ. 22-23 Δεκέμβρη: Επίθεση των δυνάμεων του ΔΣΕ (18 ταξιαρχία της X μεραρχίας με επικεφαλής τον Βαγενά) στη Νάουσα. Στο ανακοινω θέν του ΓΕΣ αναφέρονται τα εξής: Ή εττ/θεως εξεδηλώθη την 04.30 της 22ας Δεκεμβρ/ου. 7ο ύψωμα Προφήτης /-/λ/ας κατελήφθη, εξουδετερωθε/σης της κατεχούσης αυτό δίμο/ρ/ας. /Ιερ/ την 06.30 ομάδες ανταρτών ε<χον δ/ε/σδύσε/ ε/ς ro βόρε/ον τμήμα της /τόλεως. <4ττό της 7V.00 ο/ αντάρτες ήρχησαν εττ<πθέμενο< κατά rou βορε/ως Λ/αούσης υψώματος Κουκούλι όττερ κα/ κατέλαβον ττερ/ την 73.30. Η εκκαθάρ/σ/ς τω ν ε/σχωρησάντων ε/ς το /3όρε/ον τμήμα της πάψε ως ανταρτών. ανατεθε/σα ε/ς την δίλοχ/αν του 579 7α/ματος δεν ε^εν ολοκληρωθή μέχρ<ς εσπέρας. Περ/ το μεσονύκτ/ον ανταρτ/κό τμήμα ε/σέδυσε ε/ς την νόπαν ττσρυφήν της πόλεως, εκ της κατευθύνσεως rou /7αλα/ού Λ/εκροταφε/ου. ^ττό της 03.00 της 23ηςδεκεμβρ/ου η ανταρτ/κή ταξ/αρχ/α ήρχ/σε συμτττυσσομέι/η ττρος Βορε/οδυσμάς, συναττοκομ/φυσα πολλούς τραύμα r/σς κα/ τεσσαράκοντα πέντε απαχθέντες κστο/κους Λ/αούσης. Προς καταδ/ω&ν rtuv ανταρτών εκ/νήθησαν την πρω/αν της 24ης Δεκεμβρίου η δ/λοχ/α του 579 7α/ματος εκ Λ/αούσης ττρος το χωρ/ον Μέ/α Ρεύμα. Μ δ/λοχ/α του 579 7α/ματος αττο <4//ον /Ιαύ/ον ττρος Μεταμάρφωσ/ι/-Μέ/α Ρεύμα. Η αφ/χθε/'σα εκ Βερρο/ας ε/ς Πολλά Λ/ερά δ/λοχ/α του 575 7α/ματος ττρος τα υψώματα Κουκουρούτσ/-<4νω Κράστα. /\φ/χ0έντες εκ Κατερ/νης κα< Βερρο/ας ε/ς σ/δηροδρομ/κόν σταθμόν Λ/αούσης δύο ουλαμο/ ττυροβολ/κού, προωθήθησαν ε/ς το χωρ/οι/ Map/t/av, /να άλωσ< Kara των συμπτυσσόμενων ανταρτών κα/ υττοστηρ/ξωσ/ τα ενερ/ούντα τμήμα τα. /Ιερ/ την 77.30 η δ/λοχ/α του 575 7α/μστος έλαβεν ετταφήν μετά <σχυρών ανταρτ/κών τμημάτων κατεχόντων την /ραμμήν των υψωμάτων Γκέρντ/-<4νω Κράστα-648. Εττ/τεθε/σα ττερ/ την 7345 ττροσέκρουσεν ας /οχυράν αντ/στασ/ν κα/ καθηλώθη. Μετά δ/ωρον ε/τετέθη τη υττοστηρ/ξε/ των ουλαμών ττυροβολ/κού κατά του υψώματος Γκέρντ/. αλλά κα/ ττάλ/ν


σίτέτυχεν. <4; ετέρσί δύο δ/^οχ/σ/ δεν êAojSov εττσφ/)ν pcro τω ν σντσρτών. Karo r/yv δ/όρκε/ον rryç ε^ε/θούσ^ς νυκτός rn σνταρπκό τμ^μστσ c/κστέΛε/ψσν roç χστεχομένσς 5έσε<ς, συμΜτυχθέ^ο προς Βοροοδυσμός. ΑποΛεσθε/σης r^ç επαφές ro στραπωπκό ψ^μστσ δίετάχθησον νο εττανέΑθωσ<ν ε/ç roç 5έσε/ς των. /Φ σ^ώΑε<σ< rr?ç 33ryç 7α^αρχ/σς σ ^ / θ ο ν ε<ς 2 α^ωμσπκσύς vtκροί/f yot/ Tb/porôpx^ wpo/3o^
δοθέντίζ-".(ΔίΣ/Φ.1013/Γ/10) 1 9 4 9 __________________________________________________________

12-13 Γενάρη: Τμήματα της 10ης Μεραρχίας του ΔΣΕ ύστερα από σκληρές μάχες κατέλαβαν τη Νάουσα. Ο) νεκροί και ο< τραυματίες ξεπέρασαν τους 950. Αιχμαλωτίστηκαν 352 αξιωματικοί και στρατιώτες και 600 νέο) κα< νέες κατατάχτηκαν στο ΔΣΕ. Κυριεϋθηκαν άφθονα λάφυρα. 30-13 Γενάρη: Συνήλθε στο Γράμμο η 5ης Ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ που ασχολήθηκε με την πολίτική, οικονομική κα) στρατιωτίκοπολεμ)κή κατάσταση, όπως είχε διαμορφωθεί ύστερα από την αποτυχία της εκστρατείας του κυβερνητικού στρατού στα Γράμμο και την ήττα του στο Μάλί-Μόδι. 20 Φλεβάρη: Στα μπουντρούμια της Ασφάλειας της Αθήνας, δολοφονήθηκε ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ Μήτσος Γ)απαρήγας. 5-6 Μάρτη: Συνήλθε η 2η κομματική σύσκεψη τω ν καθοδηγητικών στρατιωτικών και πολιτικών στελεχών του ΔΣΕ. Η σύσκεψη μελέτησε τη στρατιωτικοπολεμική δράση του ΔΣΕ από τη σύσκεψη του Γενάρη του 1948 μέχρ) τον Μάρτη του 1949 και με βάση την πρόσφατη πείρα επεξερ γάστηκε τα προβλήματα που είχε θέσει η 5η Ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ. 3 Απρίλη: Ανασχηματισμός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κ βέρνησης της ελεύθερης Ελλάδας με συμμετοχή του ΕΑΜ, του ΚΚΕ, του


ΑΚΕ. της ΓΣΕΕ κα) της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Γεωργικών Συ νεταιρισμών. Πρόεδρος της ανέλαβε ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, πρώην γραμματέας του ΕΑΜ. Αΐτρίλίος-Μόίος: Με αφορμή την επίθεση του ΔΣΕ στη Νάουσα ο τότε Πολίτικός Επίτροπος του ΔΣΕ Κ. Λουλές (αντισυνταγματάρχης σε άρθρο του στο περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός» 6/49) σημειώνει. κΣτη Λ/όουσα κάΛεσαν τε/ευτσ/α το /αό να πόρε/ όπ/σ να φυ/άε/ την πόΛη. Ο /αός αρνήθηκε Σχηματίστηκε εππροπή που <5/αμαρτυρήθηκε στ/ς αρχές* της Λ/όουσσς κα; στο τα^σρχο της Βέρο/ας. Ο τσ^/αρχος τους σπεώε/ κα; τους έδ/ωξε. Πσρ' ό/σ αυτό αρνήθηκαν ττά/ί να πάρουν όπ/σ. Κλείσανε μέσα 75 που ετο/μόφυν να τους* περάσουν στρατοδικείο. Στη Λ/όουσα παρα/τήθηκε ο δήμαρχος καί το^ημοπκό Συμβού/ίο σ'ένδε/ξη δ/αμαρτυρίας y/cr τ<ς συΜήφος* που τε/ευτα/α έ^/ναν. Στην /<5<α πό/η ο< άνδρες /όχου του 30ου τά/ματος εθνοφρουράς σε συ/κέντρωση του /όχου τους, φώναζαν κθέ/ίουμε απσ/υτήρ<α^. Σε προσπάθεια του /οχα/ού να /3ρε< ποίος φώναζε, φωνόζανε όΑοί μσζί ^θέΑουμε άΑο/ απο/υτηρ/αν. Ύστερα από πς δίσμαρτυρ/ες τους αποΑύσσνε^. Κα/ είνα< αυτό σε ενα με^ά/ο ποσοστό αποτέλεσμα κα; της δράσης των ομάδων ποώπκών επ/τρόπωνλ). 1 ίούνη: 20 μελής ομάδα του ΔΣΕ χτυπά στη Αγκαθιά το 44ο Ίαγμα Εθνοφρουράς. Νεκροί ένας αντάρτης κα) ένας εθνοφρουρός. 17 ίούνη: Πραγματοποιούνται στο Βέρμιο επιθετικές αναγνωρίσει από τα 514 τάγμα, καθώς και τα 30ο. 43ο και 45ο τάγματα εθνοφρουράς μαζί με ΜΕΑ από Έδεσσα. Βέροα και Νάουσα. Κατά τη διάρκεια των μα χών σκοτώθηκαν 3 οπλίτες και τραυματίστηκαν 4. 24 ίούνη: Πεθαίνει σε ηλικία 89 ετών ο πρωθυπουργός της κυβέρ νησης κα) αρχηγός του κόμματος τω ν Φιλελευθέρων Σοφούλης. 25 ίούνη: Ορκίζεται η νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέ ξανδρο Διομήδη. 2 ίούλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν με μυδράλια και όλμους εξω τερικά φυλάκια της Νάουσας. 16-21 ίούλη: Πραγματοποιούνται εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Βέρμιο με τη ονομασία «ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΣχ Κατά τη διάρκεια τους υπάρ χουν 3 νεκροί κα) 16 τραυματίες από το «εθνικό στρατόν και 8 νεκροί, 2 συλληφθέντες και 12 παραδοθέντες αντάρτες. 28 ίούλη: Από έκρηξη νάρκης σκοτώνεται στη Σφηκιά ο έφεδρος ανθυπολοχαγός του 44ου τάγματος ί. Χατζηβασίλης.


'.f /7/Jri//"? 4 /f


30 ίούλη: Από ενέδρα του 71ου Τάγματος Εθνοφρουράς σκοτώνε ται σε συμπλοκή 1 αντάρτης. 16 Αυγούστου: Ομάδα πληροφοριών του στρατού πέφτει σε ενέ δρα του ΑΣΕ στη Συκιά με αποτέλεσμα 3 νεκρούς και 1 τραυματία. 20 Αυγούστου: Τμήματα του 45ου τάγματος εθνοφρουράς συνε πλάκησαν με δυνάμεις του ΑΣΕ στο Αρκοχώρι με αποτέλεσμα 1 τραυμα τία οπλίτη και 11 παραδοθέντες αντάρτες. 22 Αυγούστου: Μετά από ενέδρα του 44ου Τάγματος Εθνοφρου ράς στη Φυτειά, σκοτώνονται 2 αντάρτες. 28-29 Αυγούστου: Οι δυνάμεις του ΑΣΕ εγκαταλείπουν τον Γράμμο. Τελειώνει ο τρίχρονος αγώνας του ΑΣΕ. 29 Αυγούστου: Μετά από ενέδρα του 16ου Ελαφρού Συντάγματος κοντά στην Επισκοπή Νάουσας σκοτώνονται 2 αντάρτες. 30 Αυγούστου: Τμήματα του 45ου Τάγματος Εθνοφρουράς συνε πλάκησαν στο Αρκουδοχώρι με 50μελή ομάδα ανταρτών με αποτέλεσμα 1 νεκρό οπλίτη και 3 νεκρούς αντάρτες. 2 Σεπτεμβρίου: Ομάδα ανταρτών πέφτει σε ενέδρα κοντά στη Συ κιά με αποτέλεσμα να έχει 3 νεκρούς και 1 τραυματία. Παρά την «επίσημη» λήξη του εμφυλίου μικρές δυνάμεις του ΑΣΕ μένουν πίσω. στο Βέρμιο και στα Πιέρια. μέχρι τα μέσα του 1950! Γράφει σχετικά ο Ολγα Μάστορα («Στο δρόμο του χρέους») : κΣτο Βέρμιο ε/χαμε με/νε< αρκετό; (*σ.σ αναφέρε/ ο /Ιάννης Ψαρο/ιόννης από Λ/όουσσ).* Ο Πάννης Μπέρσος, ο Γρη/όρης Λ/όώος. ο Βύζσς Κωνσταντίνος, ο Μσκρής Κώστας, ο σ. ΑΑέκος ('πρόκε/τα/ y/α το Ο. /1απαπανσ/ζώτου. πρώην εττ/τροττσ της 24ης Γσ&σρχ/σς σττό τον ΤρΜοφο) κ.α. Μέχρι το Μάη του 7950 περόσαμε ποΜές άύσκο/ες στψμές. Βρισκό μασταν στα μετόπισθεν. Ο κόσμος που πρώτα μας τροφοδοτούσε, τώρα μας απόφευ/ε. Ο/ φαΑακές κα/ ο< εξορ/ες^ταν /εμάτες. Κα/ τα δ<καστήρ<α έβγαζαν κάθε μέρα καταδ/καστικές σποφασείς. Ήταν αδύνατο να μείνουμε όΜο. Βάζαμε σε κ/νδυνο καί πς ποΖ/πκές ορ/σνώσείς. Έτσ/. πήραμε εντο λή να περάσουμε στην^/βαν/α^


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Η μάχη της Ν ά ο υ σ α ς Μ έσα α π ό τα ντοκουμέντα (ΚΚΕ, ΔΣΕ, ΓΕΣ) Η Επ/θεση στη Μ τουσσ (επικεφαλής τω ν δυνάμεων των μονά δω ν της ΐΟηςμεραρχ/σς του ΔΣΕ-?4, ^8,^03 τα&αργ/ες-ήταν ο Μ. Θεοχαρόπου/ος- *Σκοπ5αςι* με ττοΑτπκό εττ/τροπο τον ΛΛ /ΜπεΑο/ίόνν^ η κστάΑηψη κσ/ το ο/ί/οήμερο <τκράτ^μα^ πρώτη φορά^ μεγάΑης πό/ης από το ΔΣΕ σποτέ/εσε σημαντικό /ε/ονός στον εΜην<κό εμφύΑ/ο. Η συζήτηση ^ α τσ αποτε/έσμστσ της, τσ συμπεράσματα orr' αυτήν, συνεχ/ζετα/ κα/ σήμερα μέσα απ ό σρθρο/ραφ/α σε τοπ/κό αΛ/ό κα< πανελλαδικής κυκλοφορ/ας έντυπα. Σε μία προσπάθεια ο/οκ/ηρωμένου φωτίσματος της μάχης στη Νάουσα, παραθέτουμε στη συνέχε/α ντοκουμέντα κα< <τσπό τ/ς δύο πΑευρές^. Κατ' αρχήν πς εκπμήσε<ς του ΚΚΕ μέσα από αχετ/κή απόφασή του Π.Γ της Κεντρικής Επιτροπής καθώς κα/ την έκθεση τω ν υπεύθυ νω ν της μάχης υποστρατήγων Δ. ΒΑσντά (εκπ ρόσω π ος του Γενικού Αρχηγέ/ου) κα/ λ/. Σκοτ/δα. Κα/ από τη ά Μ η τ/ς εκτ/μήσε/ς του *εθν/κού στρατού^ μέσσ απ ό τα αρχε/α του ΓΕΣ (Γ'.ΣΣ κα; ΓΕΣ).

Α ττόφ αση του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ (10/2/1949) Α ποσττάσματα «Ot επιχειρήσεις μας στο χώρο Έ δεσσας - Αρδέας-Νάουσας, αποτελούν μέρος του σχεδίου μας. για το χειμερινό πόλεμο, ενάντια στο μοναρχοφασισμό. Αυτές οι επιχειρήσεις υπαγορεύτηκαν απ' την ανάγκη μιας αδιάκοπης φθοράς του εχθρού καί συγκέντρωσης τω ν απαραίτητων σί μας εφεδρειών. Κάνοντας μία γενική εκτίμηση τω ν αποτελεσμάτων στις επιχειρή σεις αυτές, που κράτησαν ένα μήνα μπορούμε να πούμε όΐ) έκλεισαν μί δύο αποτυχίες και δύο επιτυχίες. Οί αποτυχίες στην Έδεσσα -Αρδέα είναι αποτέλεσμα δικών μας λαθών. Ποια είναι η βασική αιτία αυτών τω ν απο τυχιών; Τα σχέδια τω ν επιχειρήσεων σε Έ δεσσα - Αρδέα ήταν ανεπαρκή, η διοίκηση δεν είχε στα χέρια της εφεδρεία και δεν εξασφάλισε τη ζωντανή καθοδήγηση στη διάρκεια της κάθε μάχης. Ot επιτυχίες στη Νάουσα και


*^3,. ^ n u s tÎ

^ ^

^Αγ <

9

'ΑϊΠτΛλο^γ

W .

( - Λ /y

-/ ^

/V .Μ"

t.


' / '* ; iL'

ί

140

H Ημαοισ στον Εμφύλιο 1946-1949

στον ελιγμό κερδήθηκαν ακριβώς γιατί αποφύγαμε τα λάθη που παρουσι άσαμε στις δύο πρώτες επιχειρήσεις... Στη Νάουσα κερδίσαμε μια μεγάλη νίκη. Για πρώτη φορά ο ΔΣΕ κατέλαβε ολοκληρωτικά μια πόλη και την κράτησε όσο θεώρησε πως ήταν απαραίτητο. Η νίκη της Νάουσας ήταν αποτέλεσμα της σωστής λύσης των παρακάτω προβλημάτων, από τη διοίκηση αυτής της επιχείρησης. Πρώτο: Έβγαλε τα αναγκαία διδάγματα από τις αποτυχίες μας στην Εδεσσα. Δεύτερο: Με βάση αυτά τα διδάγματα ανάλυσε τη γραμμή και τη τακτική μας. Χτύπησε τις ταλαντεύσεις και άλλες οπορτουνιστικές εκ δηλώσεις. Ανόρθωσε το κλονισμένο ηθικό μαχητών και στελεχών. 'Εκανε συμπληρωματική εκπαίδευση από τμήματα μας. Έπεισε μαχητές και προ πάντων τα στελέχη, π ω ς μπορούσαμε να κερδίσουμε ολοκληρωτικά τη μάχη στη Νάουσα. Τρίτο: Επεξεργάστηκε ένα σω στό σχέδιο επιχείρησης κι ένα λε πτομερειακό σχεδιάγραμμα της Νάουσας. Συγκέντρωσε πς απαραίτητες πληροφορίες. Εξασφάλισε τον απαραίτητο αριθμό έμπειρων οδηγών. Βοήθησε όλα τα στελέχη ν' αφομοιώσουν το σχέδιο στο σύνολό του και ιδιαίτερα κάθε στέλεχος το μέρος που άμεσα το αφορούσε. Τέταρτο: Έκανε με μυστικότητα, μαστοριά, ταχύτητα τον ελιγμό από το Καϊμακτσαλόν στη Νάουσα. Πέμπτο: Έκανε ένα τολμηρό σω στό συνδυασμό όλων των μέσων και τω ν ζωντανών δυνάμεων που είχε στα χέρια της. Εχτο: Είχε στα χέρια της πάντα αρκετή εφεδρεία, που την διέθεσε σωστά και πάντα φρόντιζε να τη μεγαλώνει. Έβδομο: Έ δω σε βασική προσοχή στην παραπλάνηση του εχθρού και στην πράξη τον παραπλάνησε. Όγδοο: Εξασφάλισε κάτω απ' όλες τις συνθήκες, τη ζωντανή καθο δήγηση των τμημάτων μας μέσα στη φωτιά της μάχης. Στη μάχη της Νάουσας παρουσιάσαμε σειρά αδυναμίες, που οι πιο βασικές είναι: Πρώτον: Παρουσιάστηκαν περιπτώσεις κλονισμών π.χ ζητήθηκε από την 18η Ταξιαρχία επέμβαση εφεδρείας, χωρίς να υπάρχει λόγος και γι'αυτό δε δόθηκε. Επειδή δεν είχε πέσει το νοσοκομείο, βασικό εχθρικό οχυρό, δημιουργήθηκε η εντύπωση στη διοίκηση της επιχείρησης πως πρέπει να θεωρηθεί τελειωμένη η επιχείρηση. Δεύτερο: Δεν εφαρμόστηκαν σωστά το σχέδιο επιστράτευσης και γενικότερα δεν οργανώθηκε καλά η δουλειά αυτή. Τα συνεργεία επιστρά-


Μ'κοζ- Μ^ο//όνν/?ς. παΑίπκός imrporroç n;ç

μίρσρχί'ας* του /ΙΣΕ παυ χτύττ^σε 7^ Λίόουσσ.


τευσης οργανώθηκαν την τελευταία στιγμή, ενώ έπρεπε να οργανωθούν πριν ξεκινήσει απ' την Ορμα η φάλαγγα. Στα συνεργεία δε διατέθηκαν τα απαραίτητα κα) ικανά στελέχη και ο απαραίτητος αριθμός μαχητών, δεν κατατοπίστηκαν καλά για την αποστολή τους. Στην ουσία υποπμήθηκε η δουλειά της επιστράτευσης απ' τη διοίκηση της επιχείρησης. Ό μως κι' αυτά έστω τα ελαττωματικά συνεργεία επιστράτευσης, αντί να βρουν όλους τους τρόπους να διευκολύνουν τον επίστρατεύσιμο πληθυσμό να ακολουθήσει τα τμήματα μας. έκαναν τυπικές επισκέψεις στα σπίτια, επη ρεάστηκαν από τ<ς ρεβεράντζες κα< τα κεράσματα που έκαναν οι γυναι κούλες. Έτσι δεν πήραμε όσους μπορούσαμε να επιστρατεύσουμε. Αυτό αποτελει τη βασικότερη αδυναμία της επιχείρησης γιατί πραγμαπκό έπρε πε απ' τη Νάουσα να ακολουθήσουν τα τμήματά μας τουλάχιστον διπλά σιο) νέοι κα) νέες απ' αυτούς που ήρθαν. Τρίτο: Εγίναν αντιλαϊκές πράξεις που μας έβλαψαν πολιτικά Ορι σμένο) μαχητές μας δεν κατάλαβαν όπ εμείς δεν μπορούμε να βάλουμε σε ίση μοίρα το μεγαλοβιομήχανο λαναρά, που πρέπει να του κατάσχουμε ολόκληρη την περιουσία γιατί ανήκε) στο λαό. με το φτωχό επαγγελματία και βιοτέχνη που πρέπει να σεβαστούμε την περιουσία του. Τέταρτο: Η επιμελητεία μας απότυχε. Ο) επιμελητές μας κα) πρωτ' απ' όλους η επιμελητεία του Κλιμακίου του Γ.A έδειξαν πλήρη ανικανότητα. Υπήρχαν τόσες και τέτοιες ποσότητες υλικών, για να φάνε. να ντυθούνε μαχητές μας και να πάρουμε μεγάλες ποσότητες. Αντί να γίνει αυτό, τα τμήματά μας δεν τράφηκαν καλό. δεν πήραν παρά ελάχιστο ιματισμό κα) επίστρέψανε σχεδόν με αδειανά χέρια. Πέμπτο: Παρουσιάστηκαν δισταγμοί να μπει στην πόλη το ορειβα τικό μας πυροβολικό κα) άργησε να χρησιμοποιηθεί από την στιγμή που μπήκε στην πόλη. Έχτο: Δεν πάρθηκαν μέτρα διάσωσης κα< χρησιμοποίησης των 4 πεδινών πυροβόλων, τω ν άλλων όπλων -και πυρομαχίκών που πήραμε από τον εχθρό. Αυτό μας δυσκόλεψε και υποχρέωσε τη διοίκηση της επι χείρησης να βάλε) τέρμα στη μάχη πρόωρα, γ<ατί μείνανε τα τμήματα μας μόνο με τα πυρομαχ<κά ασφαλείας. Ο ελιγμός από Ορμο προς Νάουσα και από εκεί στο Βίτσ) αποτελει αναμφισβήτητα μ<α μεγάλη νίκη. Ο) παράγοντες που εξασφάλισαν αυτή τη νίκη eivat; Πρώτο: Στην πολιτική προετοιμασία των τμημάτων. Δεύτερο: Στην τεχνική προπαρασκευή του ελιγμού. Ο ελιγμός έγ)νε


με μυστικότητα, αθόρυβα με ταχύτητα, με όλα τα μέσα Εμπροσθοφυλακής του εχθρού. Τρίτο: Στη νίκη μας στη Νάουσα, που έδωσε μεγάλη αντοχή στους μαχητές μας. Τέταρτο: Στην έστω λε<ψή δουλειά του μηχανικού σπς γεφυρώσεις κ.λ.π. Πέμπτο: Στους καλούς οδηγούς που εξασφαλίστηκαν. Ο ελιγμός παρουσίασε σειρά αδυναμίες, που ot πιο βασικές είναι: Πρώτο: Το μηχανικό μας δεν μπόρεσε να κάνε) όλες τ<ς απαραίτη τες γεφυρώσεις και διορθώσεις τω ν δρόμων, που ήταν απαραίτητες, από δ)κή του ανεπάρκεια κα< από έλλειψη ελέγχου από τη διοίκηση της επιχεί ρησης. Ετσι η φάλαγγα καθυστέρησε πολλές ώρες σε μερικά άλματα και αντικειμενικά κινδύνεψε. Δεύτερο: Μερικές φορές δεν πάρθηκε έγκαιρα η διάταξη που καθο ρίστηκε στους χώρους κάλυψης, με συνέπειες καθυστέρηση στο ξεκίνημα της φάλαγγας κα) αδικαιολόγητες δικές μας απώλειες. Τρίτο: Τα μέτρα γ)α ενεργητική αεράμυνα ήταν μηδαμινά. Αυτό είχε σαν συνέπεια αδικαιολόγητες απώλειες. Τέταρτο: Παρουσιάστηκαν σε στελέχη υπερβολική κόπωση, κάποιο ζάλισμα, υποχώρηση στην έγκαιρη κα) με ακρίβεια εκτέλεση των διατα γών, έλλειψη του απαιτούμενου ελέγχου. Αυτά επιδείνωσαν όλες πς άλλες αδυναμίες. Η νίκη μας στη Νάουσα μας δίνε) πολλά συμπεράσματα κα) διδάγ ματα. Τα πιο σοβαρό είνα) : Πρώτο: Παρά την ικανότητα, τόλμη μαχητών κα) στελεχών είνα) φανερή η δίοίκηπκή κα) τεχνική ανεπάρκεια τω στελεχών, η ελαττωματική εκπαίδευση των μαχητών μας. η έλλειψη της απαίτούμενης πείρας από στελέχη και μαχητές, για αγώνα σε κατοκημένο. γερά οργανωμένο τόπο Αυτά βέβαια δεν παρουσιάζονται ίσόμερα σε όλες πς ταξιαρχίες που πο λέμησαν στη Νάουσα. Το βασικό συμπέρασμα και καθήκον που βγαίνει από την παραπάνω διαπίστωση είναι: Εκτός από πς ασκήσεις, κείνο που θα φέρει βασικά τη ποοπκή αλλαγή σε στελέχη κα) μαχητές είναι οι μάχες σε πόλεις, η λεπτομερειακή εξαντλητική μελέτη της πείρας από την κάθε τέτοια μάχη, η άσκηση μετά με βάση αυτή την πείρα. Δεύτερο: Ο πόλεμος σε οχυρωμένους, κατοίκημένους στόχους εκτός από την τόλμη, ταχύτητα, απαιτεί ακόμα επαναστατική πονηριά, δεξίοτεχνία. περίσκεψη, σ ω στό συνδυασμό όλων τω ν μέσων κα) ζωντα νώ ν δυνάμεων που έχει κάθε διοικητής. Στη μάχη της Νάουσας βρίσκου

Η ΗμαΒία στον Εμφύλιο 19Λ6-1949

με πολλά παραδείγματα τόλμης, ταχύτητας, περίσκεψης, επαναστατικής πονηριάς, σωστού συνδυασμού μέσων κα) μαχητών. Τόλμη δείχνε) το χτύπημα κάθε φορά του βασικού εχθρικού στόχου πριν πέσουν οι γύρω δευτίρεύοντες στόχοι. Τόλμη δείχνει το μπάσιμο μέσα στην πόλη του μο ναδικού ορειβατικού πυροβόλου που διαθέταμε κα) που τόσο σπουδαία αποτελέσματα έφερε με άμεσες βολές από 50-60 μέτρα. Ταχύτητα δείχνει η κατάληψη του πιο γερού εξωτερικού οχυρού της Νάουσας σε 15 λεπτά. Επαναστατική πονηριά είνα) όταν π.χ μαχητές μας για να εξοντώσουν εχθρικό οχυρό που δεν έπεφτε ανέβαιναν στα κεραμίδια διπλανού σπι τιού και τίναζαν πάνω του δέσμη τέλερμαν, είτε τρυπούσαν σειρά σπίπών ώσπου να φθόσουν ακίνδυνα μπρος σε εχθρικά πολυβολεία, που άλλοτε χτυπούσαν απ εκεί με πάντζερ και άλλοτε έβαζαν με οπλοπολυβόλα κα) διευκόλυναν άλλους μαχητές μας να εξοντώσουν με χειροβομβίδες. Περί σκεψη δείχνει η περίπτωση ομάδας σαμποτέρ όταν έφερνε βόλτα το νο σοκομείο. σπουδαίο οχυρό του εχθρού, βάζοντας με πυρά οπλοπολυβό λου, γ<α να βρει το αδύνατο σημείο της εχθρικής άμυνας κα) που το βρήκε και το κατέλαβε χωρίς απώλειες. Στη μάχη της Νάουσας έχουμε πολλές περιπτώσεις σωστού συνδυασμού δράσης πεζικού, με ταυτόχρονα πυρά ορειβατικού πυροβόλου, αντιαρματικού πυροβόλου, αυτομάτων, πάντζερ. χειροβομβίδων, ατομικών όπλων, μπουρλότων κλπ. Που αυτά εξόντω ναν κα< τα πιο γερά οχυρά, όπω ς π.χ το συγκρότημα των εργοστασίων Λαναρά. Η μάχη της Νάουσας απόδείξε ότι τα μέσα μας είναι παραπάνω από αρκετά, αν τα χρησιμοποιήσουμε σωστά και τα συνδυάζουμε με τη δράση του πεζικού, αν ενεργούμε με ταχύτητα, δεξίοτεχνία. περίσκεψη κα) επαναστατική πονηριά. Τρίτο: Η ταχύτητα στη διείσδυση σε μια πόλη είναι απαραίτητη, αλλά πρεπεί να συνοδεύεται από εξαιρετική προσοχή γιατί πουθενά αλ λού δεν υπάρχει τόσος κίνδυνος κύκλωσης της σφήνας που δημιουργείς όοο σε μ)α πόλη. Τέταρτο: Στη μάχη σε πόλη, βασικό στοιχείο της ταχτικής μας πρέπει να είνα) η απομόνωση ορισμένων στόχων, με οδοφράγματα που έχουν ναρκοπέδια, με άλλα στηρίγματα κλπ. Για το ξεκαθάρισμα με συγκεντρωμένες δυνάμεις τω ν στόχων κατά σειρά. Η πείρα της Νάουσας μας διδάσκει όπ η σε βάθος κα) κοντό στο εχθρό δημιουργία στηριγμάτων μας. ενάντια στις εφεδρείες του εχθρού, σε πεζικό κα) μηχανοκίνητα αποτελεί ένα από τους πιο αποφασιστικούς συντελεστές της νίκης. Πέμπτο: Η μάχη της Νάουσας απόδείξε π ω ς είνα) απαραίτητο να ξέρουν όλοι οί μαχητές μας του πεζικού, στοίχείώδικη χρήση των εκρηχιι-

Αλέξανδρος Α Χατζηκώστας

κών κα< για δημιουργία οδοφραγμάτων. Με βάση την πείρα της Νάουσας πρέπει ν' αρχίσει σ' όλα τα τμήματα του πεζικού του στρατού μας μ<α τέτοια πρσχτική εκπαίδευση. Έχτο: Η μάχη της Νάουσας απόδειξε π ο ο ς είναι ο καλύτερος τρό πος χρησιμοποίησης των μονάδων σαμποτέρ σε κάθε μάχη σε πόλεις Μέσο στην πόλη πρέπει οι μονάδες σαμποτέρ να μην δρουν σαν ανεξάρ τητα τμήματα. Πολύ περισσότερο δε πρέπει να δρούνε σαν πεζικό. Σωστή χρησιμοποίηση τω ν μονάδων σαμποτέρ μέσα στη πόλη είναι να δίνουμε σε κάθε λόχο πεζικού μια ομάδα σαμποτέρ για ανατινάξεις, για ναρκοθέτη ση ενεργητικής πυροδότησης τω ν οδοφραγμάτων κλπ. Δεν πρέπει όμως να σπάζουμε τη συνοχή μιας τέτοιας ομάδας. Οι μονάδες σαμποτέρ έξω από την πόλη. στους άξονες κίνησης, είτε στα σημεία πιθανής ανάπτυξης του εχθρικού πεζικού . πρέπει να δρουν σαν αυτετελή τμήματα, κάτω από τη διοίκηση του διοικητή πεζικού της δοσμένης πλαγιοφύλαξης, για ναρ κοθετήσεις και ενεδρευπκό αγώνα. Εβδομο: Η πείρα της Νάουσας απόδειξε ότι, τα τμήματα που δρουν μέσα στη πόλη πρέπει α μένουν απερίσπαστα στη δουλειά τους, από τη έξω από τη πόλη κατάσταση. Αντιμετώπιση του εχθρού που έρχεται νο ενισχύσει τη φρουρά του σε μια πόλη πρέπει να την αναθέτουμε σε άλλα τμήματα, που αν παραστει ανάγκη θα τα ενισχύσουμε με την εφεδρεία που διαθέτει η διοίκηση της δοσμένης επιχείρησης. Ογδοο: Σε μάχη σε πόλη. η εφεδρεία είναι εντελώς απαραίτητη Αυτό αφορά όλες τις διοικήσεις από π άω ω ς τη διμοιρία. Στη πόλη. στη ριγμένος ο εχθρός στην οχύρωση που ακόμα δεν του ξήλωσες και στο μηχανοκίνητα του. στις ενισχύσεις που του στέλνει η παραπάνω διοίκηση του, μπορεί να σου ξαπολύσε) αντεπιθέσεις, να σου αφαιρέσει εκείνα που κέρδισες και να σε θέσει σε κίνδυνο. Με την ύπαρξη εφεδρείας μπορείς ν' αντιμετωπίσεις κάθε κατάσταση, ν' αντιμετωπίσεις τις εχθρικές αντεπι θέσεις. να εκμεταλλευτείς στο ανώτατο βαθμό ευνοϊκές καταστάσεις που δημιουργούνται κατά την διάρκεια μιας μάχης. Βασικό κεντρικό στη σκέψη της διοίκησης μιας επιχείρησης πρέπει να είναι όχι να έχει απλώς εφε δρεία στα χέρια της και να τη χρησιμοποιεί σωστά, αλλά και να την αυξοίνει στη πορεία της μάχης κάνοντας τις αναγκαίες αναδιατάξεις ύστερο από κάθε επιτυχία. Η ύπαρξη εφεδρείας στα χέρια κάθε διοικητή αποτελίΐ νόμο του πολέμου, που δεν μπορεί να τον αγνοεί ατιμώρητα. Ενατο: Η ζωντανή καθοδήγηση της μάχης, τόσο από τη διοίκηση της δοσμένης επιχείρησης όσο και από τα παρακάτω κλιμάκια αποτελεί


σοβαρότατο δίδαγμα από τη μάχη της Νάουσας. Η διοίκηση μίας μάχης στο σύνολό της, η διοίκηση ενός τομέα μάχης, δεν μπορεί να διευθύνει τη δοσμένη μάχη πίσω από την πλάτη της. Δέκατο: Η άμεση επίμονη εκλαϊκευση σ'όλους τω ν νικών μας, κατά τη πορεία της μάχης . η άμεση χωρίς διακοπή εκλαϊκευση ηρωισμών μα χητών και στελεχών μας. αποτελεί σπουδαίο μέσο παρόρμησης, γ)α πιο μεγάλες νίκες, για πιο μεγάλους ηρωισμούς. Ενδέκατο: Η σχολαστική επίμονη διαφωτισιική δουλειά στους φα ντάρους και αξιωματικούς του αμυνόμενου εχθρού, όχι μόνο σε πολιτικά ζητήματα, είτε με το σύνθημα «παραδοθειτε να γλυτώσετε». αλλά και με τη μετάδοση πληροφοριών για τους στόχους που εξοντώθηκαν, για το ανελέ ητο πελέκημα των εχθρικών ενισχύσεων, τονίζοντας π ω ς αυτές ποτέ δεν θα κατορθώσουν να μπουν στην πόλη, όλα αυτά αποτέλεσαν μια θαυμά σια μέθοδο στη μάχη της Νάουσας και συντέλεσαν στη νίκη. Δωδέκατοί Η αποφυγή ατομικής λαφυραγώγησης κατά τη διάρκεια της μάχης και μετά. η καλή οργάνωση της στρατολογίας η καλή οργά νωση της υγειονομικής υπηρεσίας, η καλή οργάνωση της επιμελητείας, όλα αυτά σποτελούν σοβαρούς συντελεστές της νίκης σε κάθε μάχη και προπάντων σε πόλη. H νίκη μας του ελιγμού μας δίνει επίσης πολλά διδάγματα. Τα πιο σοβαρά είναι: Πρώτο: Τέτοιοι ελιγμοί απαιτούν ακούραστη πολιτική προετοιμασία πριν τον ελιγμό και σ'όλη τη διάρκεια του σε μαχητές και στελέχη. Δεύτερο. Τέτοιοι ελιγμοί απαιτούν ολοκληρωτική επιστράτευση όλων τω ν σωματικών και ψυχικών δυνάμεων από το καθένα, αλληλεγγύη στον ανώτατο βαθμό προς τους αδύνατους, αδιάσπαστη συνοχή και σι δερένια πειθαρχία. Τρίτο: Τέτοιοι ελιγμοί απαιτούν από πς διοικήσεις τω ν τμημάτων πρόβλεψη, περίσκεψη, εξονυχιστική μελέτη και τω ν λεπτομερειών, τόλμη, σβελτάδα στη λήψη αποφάσεων έλεγχο με μεγάλη επιμονή. Αυτό πρέπει να εκφράζονται και με διαταγή για κάθε άλμα Τέταρτο: Κάθε ελιγμός, για να πετύχει χρειάζεται απαραίτητα έναν πραχτικό κανονισμό πορείας, που να εξασφαλίζει τη γρήγορη πορεία, σε συνοχή και με ασφάλεια. Πέμπτο: Η ενεργητική και παθητική αεράμυνα αποτελεί παράγοντα νίκης στο ελιγμό, αν λύσεις αυτό το πρόβλημα στην πράξη, αλλά και με γάλο κίνδυνο αν δεν λύσεις πραχτικά αυτό το πρόβλημα.


Το Π.Γ θεωρεί ότι η πείρα από την παραπάνω εκστρατεία, θεπκή, καί αρνητική, πρέπει ν' αποτελεί βαωκό συστατικό στοιχείο της πραχπκής αλλά κα) θεωρητικής εκπαίδευσης στις σχολές μας κα) σπς ασκήσεις στα τμήματα. Η μάχη της Νάουσας κα) του ελιγμού απόδειξαν την αντοχή και ικανότητα του στρατού μας να συντρίβει το εχθρό και μέσα στα κέντρα του, να τα παίρνε) αλλά και να κρατάει γ)α πάντα. Ο εχθρός περνάε) μια βαθιά κα) ολόπλευρη κρίση. Δ)κό μας άμεσο και διαρκές καθήκον είναι να χτυπάμε ασταμάτητα μαστορικά, θανατερά. Ετσι θα φθόσουμε πιο γρή γορα στη νίκη. Αιώνια η μνήμη των συντρόφων που έπεσαν σ' αυτές τις επιχειρήσεις, χαρίζοντας με τη ζωή τους περίλαμπρες νίκες κα) πλούσια πείρα για π<ο μεγάλες νίκες". Α ϊτό τη έκθεση τ ω ν Δημ. Βλαντά κα) Νίκου Σκοτίδα υ π ο σ τρ α τή γω ν του ΑΣΕ Ο' ίχθρικές δυνάμεις που πήραν μέρος στη μάχη της Νάουσας ήσαν: Πρώτο: Μέσα στην πόλη. 3 λόχο) του 44ου τάγματος εθνοφρουράς, που μαζί με το μηχανισμό του τάγματος υπολογίζουμε τη δύναμή τους σε 350. Μία δίλοχία του 519 τάγματος πεζικού της 33ης ταξιαρχίας με δύναμη περίπου 250. Ο μηχανισμός της 33ης ταξιαρχίας π.χ λόχος στρατηγεί ου κλπ. Περίπου 100. Μια πεδινή πυροβολαρχία των 4 πυροβόλων με δύναμη περίπου 80 κα) που μετά το πάρσιμο από μας των πυροβόλων μας πολέμησε σαν λόχος πεζικού. Αφού ο εχθρός είχε μέσα στην πόλη της Νάουσας 7 αλυσοφόρα τανκς. 21 κόριερς. 220 φορτηγά αυτοκίνητο. 27 μοτοοκλέτες. πρέπει να υπολογίσουμε το προσωπικό όλων αυτών των μέσων, τουλάχιστο σε 250 που κι αυτοί μας πολέμησαν μέσα από ί άρματα και σαν πεζικό. Η υποδιοίκηση της χωροφυλακής κα) ασφάλεια είχαν 60 δύναμη, που μας πολέμησαν λυσσασμένα. Υπήρχαν κα) περί που 520 ΜΑΥδες που όμως είναι ζήτημα αν μας πολέμησαν 100. Ετσι, η συνολική δύναμη του εχθρού στη Νάουσα ήταν περίπου 1.120 εχτός τους ΜΑΥδες. Δεύτερο: Ο εχθρός κίνησε για ενίσχυση της φρουράς του στη Νά ουσα, πς παρακάτω δυνάμεις: ΔιΑοχίο του 556 τάγματος πεζικού, της 26η( ταξιαρχίας από Σκύδρα προς Γάστρα-Νάουσα, δύναμης 250 Προς την tôtc κατεύθυνση δύο λόχους φανατικών ΜΑΥδων, δύναμης 200. Από Βέροΐί προς Χοντροσούβλα-Παλαμάρι-Νάουσα έφερε δίλοχία του 516 τάγματος πεζικού της 32ης ταξιαρχίας, δύναμης 250. Το 517 τάγμα πεζικού της 33ης ταξιαρχίας δύναμης 500. Το 591 τάγμα πεζικού της 73ης ταξιαρχίας δύναμης 550. Από Κοζάνη μέσω Γραμματικού Βερμίου έφεραν τα 597 κο

H ημαοία στον εμφύλιο 1946-1949

612 τάγματα πεζικού της 77ης ταξιαρχίας δύναμης περίπου 1.000. Δίλοχία του 514 τάγματος πεζικού της 32ης ταξιαρχίας που μένει μόνιμα στη Κουτσουφλιανη-Ντορτόπολη και που είχε δύναμη 250. Την άλλη διλοχία του 514 τάγματος πεζικού από Μουχαρέμ Χάνι πλην δύο διμοιριών που είχε δύναμη 190. Σύνολο δυνάμεων που κίνησε ο εχθρός για ενίσχυση της φρουράς του στη Νάουσα 3.190. Συνεπώς αντιμε τωπίσαμε μέσα κι έξω από τη Νάουσα σύ νολο εχθρικών δυνάμεων 4.310. αλυσοφόρα τανκς 7 και 5 απ' έξω, 21 κάργιερς, μια πεδινή πυροβολαρχία από τη κατεύθυνση της Βέρροίας, ένα πεδινό ουλαμό από την κατεύθυνση Σκΰδρας. Ένα σμήνος αερο /7σ!7αίώάίΌί/ πλάνων βρίσκονταν πάντα πάνω από το rouΑΏΕ σπϋ Σταυρό, σ*οτώ&7Κί κσπί rr? άόρκίκτ του ίλψμού μίΓό πεδίο της μάχης. Τι ανππαρατάξαμε εμείς στο εχθρό: rf?Μάχί) rf)r Nôouaor. 3 ταξιαρχίες πεζικού σ 2.069. Τρεις λόχοι σαμποτέρ με δύναμη 170. Μισό ουλαμό ορειβατικού πυροβολικού με δύναμη 25. Ένα λόχο Βερμίου με δύναμη 55. Οι σχηματισμοί της X Μεραρχίας με δύναμη 92. Σύνολο δικών μας δυνάμεων 2.438. Από άποψη μέσων διαθέταμε: Ένα ορειβατικό πυροβόλο. 2 αντιαρματικά πυροβόλα των 37 χιλιοστών, 2 αντι αρματικά των 20 χιλιοστών. 14 ομαδικούς όλμους, 14 πυροβόλα, πάντζερ. ίκρηχπκό υλικό και τον ατομικό οπλισμό των μαχητών μας. Τα πυρομαΧ'κό μας ήσαν περιορισμένα. Στην πορεία της μάχης χρησιμοποιήσαμε λάφυρα που πήραμε οπό τον εχθρό, ένα ολμοβόλο με 250 βλήματα, ένα αλυσοφόρο τακς, δύο κάρνιερς. H μάχη της Νάουσας άρχισε στις 11 προς 12 Γενάρη στιςΐ 1.15' και τελείωσε με την ολοκληρωτική κατάληψη της πόλης-πτώση εργοστασίων Λαναρά στις 13 Γενάρη σπς 19.30' Με πλήρη κατοχή από μας ολόκληρης της πόλης, οι μάχες συνεχίστηκαν έξω απ' αυτήν ω ς τις 14 Γενάρη το βράδυ. Ο υποχωρητικός ελιγμός άρχισε με τάξη σπς 18.00'. Αποτελέσματα της μάχης στη Νάουσα Ποια τ' αποτελέσματα από τη μάχη της Νάουσας; Αυτό είναι τ ακό


λουθα σε βάρος ίο εχθρού: Πρώτο: Νεκροί, μέσα κι έξω από τη Νάουσα, εξακριβωμένο) 500. Ο) τραυματίες υπολογίζονται στους 700. Αιχμάλωτο 300 που ανάμεσα τους είναι ο διοικητής του 44 τάγματος εθνοφρουράς αντισυνταγματάρχης Κοντόσης Χρηστός, ένας λοχαγός, ένας υπομοίραρχος, ένας στρα τιωτικός γιατρός, τρε<ς ανθυπολοχαγο) και ο αρχηγός τω ν ΜΑΔ. Σύνολο λοπτών απωλειών 1.500. Δεύτερο: Λάφυρα 4 πεδινά πυροβόλα, με 3.000 βλήματα. 7 αλυσοφόρο τάνκς, 21 κάργίερς. 210 αυτοκίνητα φορτηγά και 5 τζιπ 27 μοτοσυκλέτες, 1 ολμοβόλο με 250 βλήματα. 5 ομαδικοί όλμοι, με 2000 βλήματα, 9 καναδέζικοι όλμοι, με 3.000 βλήματα. 15 πολυβό λα βίκερς. 110 οπλοπλυβόλα μπραν, 550 ατομικά όπλα. 70 ημιαυτόμα τα. Περίπου 2.000.000 σφαίρες, 15 ασύρματοι αμερικάνικοι και 4 Νο22 γραφομηχανές 13. ράδιο 5. χλαίνες 170, στρατιωτικές στολές 120, ζεύγη όρβυλα 130, μουλάρια ειδικού φόρτου 135. μουλάρια κοινού φόρτου 120, ηλεκτρογεννήτριες 2. τηλέφωνα 33, τηλεφωνικοί πίνακες 3. Πολύ υγειο νομικό υλικό Πάρα πολλά υφάσματα και τρόφιμα, που απ' αυτά ελάχιστα πήραμε, αρκετά μοιράσαμε στο λαό και τ' άλλα κάηκαν στις αποθήκες, παρά τις προσπάθειες μας. κατά τη διάρκεια της μάχης. Ένα τσουβάλι επιτελικοί χάρτες. Τα αρχεία της υποδιοίκησης χωροφυλακής, ασφαλείας, αστυνομικού τμήματος. 44ου τάγματος. 33ης ταξιαρχίας.519 τάγματος. Τρίτο : Ζημιές, κάηκαν m ανατινάχτηκαν οι στρατιωτικές αποθήκες ιματισμού, κλπ. Όλα τα εργοστάσια γιατί ήταν οχυρωμένα. Ρίξαμε δύο αεροπλάνσ . Κάηκαν και ανατινάχτηκαν όλα τα οχυρωμένα δημόσια χτίρια και πλουσιόσπιτσ όπ ω ς π.χ Δημαρχείο, τηλεγραφείο, επαρχείο, ειρηνοδι κείο, δημόσιο ταμείο, τράπεζα Αθηνών, στρατιωτικά γραφεία, διοίκηση χω ροφυλακής. ασφάλεια, αστυνομικό τμήμα, αίθουσα Τιτάνια, βίλες Πετριδη, Χρηστίδη, Λαναρά Αγγελάκη. Πάψη. Κιλιμουρίδη. ΚιτσέληΔημοβίκη κλπ Ανατινάχτηκαν όλες οι γέφυρες στο ποτάμι Αράπιτσα που διασχίζει την πόλη, καθώς και η βεροιώτικη γέφυρα, Τέταρτο: Εχτελέσαμε τους περισσότερους προδότες βασανιστές του λαού. Οι περισσότεροι χαφιέδες της ασφάλειας αυτοχτόνησαν. Πέμπτο: 600 νέοι και νέες ακολούθησαν τα τμήματα μας. Από την πλευρά μας είχαμε τις παρακάτω απώλειες: Νεκροί 58, τραυματίες 174. Αγνοούμενοι 36. που ασφαλώς οι περισσότεροι σκοτώ θηκαν. Λιποτάχτες 4. Σύνολο 272.

Η Ημαθία ατον Εμφύλιο 1946-1949

Εντρομοί ο ίΛέγχομενοζ τύπος τ^ς ί?π%ής

Ε Λ Ε Υ Θ Ε ΡΙΑ H AMTWAÜO Ι ΚΑλΑΑΑΟΜ MHAÔnOVAOY Π!ΤΤΑΑΑ

Ο ^Σ Ο Φ Ο Υ Α Η Σ ΕΘΕΣΕΝ Α !Φ Ν 1 Δ ί Ω Σ Ο Ρ Ο Υ Σ 0-. HEXmAUI AntAC! TCMAtAnpirnATtYiEsa

ï ï T ^ o w i l O O .O O O χ ρ υοω ν λ φ ΰ ν _ _ _ ^ ^ δ ί έ θ Ε Ο ί ν ô Κ α ν ελ λ ό π ο υ λ ο ς wmwftAînArAro^ τον AAor^nnrmY

^

Ή Ν ά ο υ σ α φ λ έγ Ε τα ί Δ ίΕΞλΓΟΝΤΑί ΛΓΡ!Α! Ο Δ Ο Μ Λ Χ !Α !

Π ο ιο ) οί η ρ ο σ τά το ί το ΰ Μ ποκοπούλου

[ Ή πρ?ο6ί!ο Βέρνηζ SinwôAuvc

Ο κ. θ . Σ Ο Φ Ο Υ Λ Η Σ Κ Α Τ Α Ρ Γ Ε Ι Τ Η Μ Κ Υ Β Ε Ρ Μ Η Σ !Μ ^

τήν onôSpootv τοϋ Wnoxonoi'Aou!

müMAiMti: m yuanin: ni'*

ssTtiï et: r*: tMEPru.u ni:

j rj^ïl Ο δ ή δ ίν € λ ίγ χ ο ς à n o rtA c i φ ίν ά κ η ν

ΠΟΑίΣ ThX !\ΑΟΥΣ!!Σ ΑΕί\ ΥΠΑΜΧΕ) ΠΑΕΟΚ - ' - ."^-=τήΜ HUM τ :— - Μ?

^ : π ' -'fi^ .!Τ

***** mMU

151

*


Ε Λ

Ε Υ

Θ

Ε Ρ

Ι Α

!<) K ÎK A M H Q N ΕΝΟΧΟΝ OAOKENtVPYNfTA!

;-ΐ! Αττηλίυθίρώθη - χ 9 έ ς ή Mdtouootj

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ϊ^ρός

Μ ίίρ γ π ο ^ Μ ς tô p M ïêïo u

M jy w n so ^ w ô

Η ΙΟ Τ Μ Α !Α [Γ Ο

ih A H A A A O X ΑΠΛΚΟΠΟΥΛΟΥ

Π ΕΤ Α ^^

Η Ε Μ Τ Ο Λ Η ίΑ Ν ε Τ Ε Θ Η ^ J Î^ i^ E A A n n in A O IX H ^ Ï ό ρ χ η γ ο ί δ * κ 6 ν ο ύ ^ σ νμμσ ρ 'Ο ^ Ε ! Σ ΙΟ Μ κ. Σ Ο Φ Ο Υ Λ Η Ν *AvT)tipo(3p;o Α!ομί)5π - άρ^!θϊροΐπ^}ο Ποηό^ον ο . 4/0*Μ Α *Α

VΤΛΜ 4

ρ

r^rr. x^r . Wiat άποκαλύφΕίς AM!Μ* AfAM) !or t.e^

0! * ΜΕ!ΑλΟ) ΑΠΟΚΡΟΥΟΥΝ

,ίΗΧ ΠΡ0Υ*ΒΜΙΟΥ MAMHH-

152


ΕΜ ΠΡΟ Σ H M E P H E !A ΕΘΜίΚΜ E^WMEPŒ

Η ΑΝΑ6ΕΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧίΣΙΡΑΤΗΓίΑΣ * ΕΙΣ I 0 WΣΤΡΑΤΗΓΟΊ ΠΑΠΑΓΟ^

ΕΜ Π ΡΟ Σ H M E P M H A EeW!MW Ε Φ Μ Μ Ε Ρ ίΣ

8ά cnt5)^Qô οήμ^ρον ίκκσθόρ'Οίζ τήζ ηοΑπκήζ ΜΤθθτόθ€Μς

ΣΥΜΕΧίΖΟΝΐΑί ΣΦΟΔΡΑ!

Dt.lPOYHA"

OAMrOCYfVM

Α)ΜΑΧΑ)Ε)Σ ΐΗΝΜΑΟΥΙΑΜ

Μ ΕΠΜΠΑΑΜ

153


Ελιγμός Κατά το υποχωρητικό ελιγμό στο Βίτσι ο εχθρός κίνησε πς ακό λουθες δυνάμεις για να μας φράξει το δρόμο και να μας εκμηδενίσει. Τα 597 και 612 τάγματα πεζικού της 77ης ταξιαρχίας. Το 514 τάγμα πεζικού της 32ης ταξιαρχίας. Αυτά τα τρία εχθρικά τάγματα προσπάθησαν να μας κυκλώσουν, πιάνοντας Κουτσούφλιανη-Ντορτόπολη-Δραζίλοβο υψ. Αγί ας Φωτεινής, προσπαθώντας να πιόσουν τα υψώματα Τσίκλα- Καραούλι κλπ. Από Καϊλάρια έφερε στο χωριό Κομνηνό και υψ. Προζύμι το 105 τάγμα πεζικού της 77ης ταξιαρχίας, για να μας κόψει το δρόμο προς Ράδοσι. Τα 503 και το 509 τάγματα πεζικού της 22ης ταξιαρχίας, για να μας κόψουν το δρόμο προς Ράδοσι, προσπάθώντας να πιόσουν τη γέφυρα Μπράμορ και τις γύρω θέσεις. Μετά το πέρασμα μας από χωριό Κομνηνό . ο εχθρός μετέφερε γρήγορα το 105 τάγμα, που πιο πάνω αναφέρομε, προς Κλεισούρα για Δροσοπηγή, για να μας κόψει το δρόμο προς Γκλάβατα-Μακρυχώρ). Κί νησε για τον ίδιο σκοπό, μια διλοχία του 568 τάγματος πεζικού της 37ης ταξιαρχίας, από Περκοπάνα προς Τέμνι-Βρι κίνησε μια διλοχία του 504 τάγματος πεζικού της 22ης ταξιαρχίας προς Κριαρένια-Νερά για να μας κόψει το δρόμο προς Τριανταφυλλιά-Κούλα-Μακρυχώρι και προς Ανω Υδρούσα-Ελάτεια-Δροσοπηγή-Γκλάβατα-Μακρυχώρι. Όταν περάσαμε το Ράντοσι ο εχθρός στέλνει γρήγορα από την περιοχή Αμυνταίου το 508 τάγμα πεζικού της 22ης ραξιαρχίας προς υψώματα Ανω Υδρούσας για να μας κόψει τα περάσματα Τριανταφυλλίά-Μακρυχώρι και Ανω Υδρούσα-Δροσοπηγή-Γκλάβατα-Μακρυχώρι. Ετσι κατά το υποχωρητικό ελιγμό μας ο εχθρός κίνησε ενάντια μας για το εγκλωβισμό τάγματα και 2 διλοχίες πεζικού συνολικής δύναμης περίπου 4.500. Επίσης κίνησε 15 τανκς κο άλλα θωρακισμένα, 6 πεδινά και πάντα σμήνος από 6 αεροπλάνα πάνω από τα κεφάλια μας. Απέναντι σ' αυτές τις εχθρικές δυνάμεις εμείς αντιπαρατάξαμε την αρχική μας δύναμη, πλην τις 272 απώλειες που είχαμε στη Νάουσα . συν δύο τάγματα της 108 ταξιαρχίας που έποιασαν τη γέφυρα Μπράμορ κα) τα υψώματα Ράντοσι και που στη μετέττειτα πορεία της φάλαγγας έπαιξαν ρόλο οπισθοφυλακής. Κατά τη διάρκεια του αποχωρητικού μας ελιγμού δώσαμε μάχες Ύψωμα Αγίου Προδρόμου, ύψωμα Καραούλι, δύο χιλιόμετρα Β.Δ Ντόμισκο, υψ. 1056 Κουρή Καψάλα, υψ. 431 Κρόστα,υψ. 1040 Β.Δ αντερεί σματα Δραζίλοβο. υψ. 1058 Προζύμι. Στο δρόμο Κομνηνό-Μεσόβουνο.


μέχρι υψ. 768. Στο δημόσιο δρόμο ανάμεσα Πέρδικα-Φιλώτα. Στη γέφυρα Μττρόμορ. Στα υψώματα Φλόμπουρου-Ανω Υδρούσας-Κριθαρένια Νερά. Τα τάγματα του εχθρού που κινήθηκαν προς Δροσοπηγή-Τέμη-Βρι, αλλά στασίασαν και άλλα δεν έφτασαν από απροθυμία αξιωματικών και φαντά ρων να μπλεχτούν σε μάχη. Σ' όλες αυτές τις μάχες, ο εχθρός είχε εξακριβωμένες απώλειες: Νεκρούς 160, τραυματίες 230. Καταστρέψαμε δύο τανκς, δύο αυτοκίνητα. Οι πραγματικές απώλειες του εχθρού είναι ασύγκριτα πιο μεγάλες. Από την πλευρά μας είχαμε τις παρακάτω απώλειες: Νεκροί 49, τραυματίες 111, αγοούμενοι 33, λιποτάχτες 8. σύνολο 201. Επίσης χάσα με μερικούς αιχμαλώτους και νεοεπιστρατευμένους και περίπου 60 μου λάρια. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι αυτές οι απώλειες ήσαν βασικά απο τελέσματα απαράδεχτων αδυναμιών που παρουσιάσαμε, κατά το υποχω-

στρατού cm?y Λ/άουσα

ρητικό ελιγμό. Θα τις αναφέρουμε πιο κάτω. Αν δεν παρουσιάζαμε αυτές τις αδυναμίες δεν θα είχαμε αυτές τις απώλειες και θα καταφέρναμε στο εχθρό ασύγκριτα πιο μεγάλες απώλειες)). Ονόματα στελεχών του ΑΣΕ που έπεσαν στη μάχη της Νάουσας (Σύμφωνα με έρευνα το συγγραφέα Δημήτρη Κατσή από το πολύτομο έργο του «Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του ΔΣΕ& στη οποία συμπερίλαμβάνονταί καί βίογραφίκά στοιχεία του καθένα καί που φυσικά δεν είναι ολοκληρωμένη) 1-Αναστασόπουλος Πάννης του Αναστάση. Γεννήθηκε το 1918 στον Κολυδώνα Ολυμπίας. Δάσκαλος, μέλος του ΚΚΕ, στοΔΣΕ από


τις 5/7/47. Με διάταγμα η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ) τον προήγαγε σε αντισυνταγματάρχη πεζικού του ΔΣΕ. 2.Ανδρέου Ευθυμία του Αποστόλη, απ' την Κορυφή Κα στοριάς. Μέλος ίου ΚΚΕ. στο Δ ΣΕ από 7/1/48, σκοπεύτρια οπλοπολυβό λου. ΜεΔ/γμα της ΠΔΚ ονομάστηκε τιμητικά ανθυπολοχαγός πεζικού και της απονεμήθηκε το μετάλλιο ανδρείας 3.Βογδάνης Στρατής του Θανάση, από το Βαψίώρι Φλώρινας. Μέ λος του ΚΚΕ, εργάτης, στο Δ ΣΕ από 24/5/48. Πολιτικός Επίτροπος δι μοιρίας της 18ης Ταξιαρχίας. Με διάταγμα της ΠΔΚ ονομάστηκε τιμητικό ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος. 4.Γκελεβίτης Νίκος του Πολύχρονη. Απ' το Βαψιώρι Καστοριάς. Μέ λος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ απ' τις 8/5/47. Με πρόταση της Χί Μεραρχίας του απονεμήθηκε το μετάλιο στρατιωτικής αξίας Β' τάξης. Λοχαγός πμημένος νεκρός με Διάταγμα της ΠΔΚ. 5.Γκούμας Κώστας του Γιάννη. Γεννήθηκε το 1926 στο Ελληνοχώρι Διδυμοτείχου. Μέλος του ΚΚΕ. στο Δ ΣΕ από 22/10/46. Ανθυπολοχαγός πεζικού τηςΔ' σειράς της ΣΑΓΑ. Με Διάταγμα της ΠΔΚ έχει προήχθη τιμη τικά σε υπολοχαγό. 6.Γαρδάνης Μιχάλης του Διαμαντή. Γεννήθηκε το 1926 στο Πίσωδέρι Φλώρινας. Στο ΔΣΕ από 10/8/47 Μέλος του ΚΚΕ, ομαδάρχης στη 18η Ιαξίαχία. Ονομάστηκε τιμητικά σε ανθυπολοχαγό πεζικού. 7.Ελευθεριάδης Κώστας του Θεόδωρου από το Σιδερόνερο Δρά μας. Γεννήθηκε το 1928, μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 28/8/46 ανθυπολοχαγός πεζικού της Γ σειράς της ΣΑΓΑ. Με Διάταγμα της ΠΔΚ προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό μηχανικού. 8.Θωμόπουλος Νίκος του Λαζάρου. Γ εννήθηκε το 1922 στο Κρανοχώρι Καστοριάς. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 18/11/46. ανθυπολοχαγός της Δ' σειράς της ΣΑΓΑ. 9-Καλογιόννης Πέτρος του Γιώργου. Από το Μπόχοβο Αριδαίας. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από 25/1/47. Ανθυπολοχαγός τηςΔ' σειράς της ΣΑΓΑ. Με Διάταγμα της ΠΔΚ προήχθη πμητικά σε λοχαγό πεζικού. ΙΟ.Κατσιαμακης Νίκος του Αχιλλέα. Από το Γιαννακοχώρι Καστο ριάς. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από το 1946. Απόφοτος ανθυπολοχαγός της Γ' σειράς της ΣΑΓΑ. έπεσε στη μάχη της Νάουσας σαν διοικητής δίμορίας σαμποτέρ. 11.ΚοτσιόναςΔημήτρης του Κώστας. Γεννήθηκε το 1915 στα Γαυράκια Δομοκού. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από το 1946, ανθυπολοχαγός


.Trpcrr/ijrcç παρουσιάζουν ό ^ σ στ/? "Βίροίώπχη ίΐτ/σκέφ^Μ Λίόουσσ μίΓό r^v

;?ου αττό rovzSfE.

7ο β α σ ικ ό (iù/oç imOMTiTiroi rr? Λ/άουσα pirô r/)v σίτο rov

/ίΣΕ


Προήχθη μετά θάνατο τιμητικά σε υττολοχαγό μηχανικού. 12.Κοσμίδης Κυριάκος του Ευσταθίου από την Ξιφιανή. Γενήθηκε το 1926, μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 15/8/46. Ηταν Πολίτικός Επίτροπος διμοιρίας. Ονομάστηκε τιμητικά υπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος. 13.Μανώλης Αλέκος του Βάιου. Γεννήθηκε το 1918 στο Βουνέσι Καρδίτσας. Στο Δ ΣΕ από 20/10/47, μέλος του ΚΚΕ, ανθυπολοχαγός επι μελητείας. Προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό επιμελητείας. 14.Μητούσης Κώστας του Αντώνη. Γεννήθηκε το 1924 ση Νέα Βήσσα Εβρου. Μέλος του ΚΚΕ, στο Δ ΣΕ από 17/1/48. Πολιτικός Επίτρο πος διμοιρίας. Ονομάστηκε τιμητικά σε υπολοχαγό Πολιτικό Επίτροπο. 15.Πέτσας Κώστας του Γιάννη. Γενήθηκε το 1927 στη Τσαρίτσανη Ελασσώνας. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 1/5/46. Ανθυπολοχαγός της Γ' σειράς της ΣΑΓΑ. 16.Τζιδημπόπουλος Σάββας του Παναγιώτη. Από το Τρανόβαλτο Κοζάνης. Γενήθηκε ίο 1921, μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 18/11/46, ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος. Προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό μηχανικού. 17.Τζίμα Κωνσταντίνα του Πασχάλη. Γεννήθηκε το 1922 στο Γλυκονέρι Καστοριάς. Μέλος του ΚΚΕ, στο Δ ΣΕ από 7/7/47. Ονομάστηκε ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος για ανδραγαθία. Της απονεμήθηκΕ τιμητικά το παράσημο «ΗλέκτραΜ. 18.1οπούζης Χρήστος του Θανάση. Γεννήθηκε το 1922 στη Διδιά Σουφλίου. Στο ΔΣΕ από 4/5/47, μέλος του ΚΚΕ, ανθυπολοχαγός πεζικού Προήχθη τψητικά σε λοχαγό πεζικού.


Η Κατάληψη της Νάουσας 11-15 Γενάρη (Αττό τα αρχεία του ΓΕΣ-Γ'ΣΣ) " Η ανταρτίκή επίθεσίς εξεδηλώθη την 23.30 της 11ης ίανουαρίου 1949 δία ταυτοχρόνου προσβολής του Βορείως Ναούσης υψώματος Κου κούλι κα) των σημείων στηρίγματος Προφήτης Ηλίας κα) Αγιος Θεολόγος, ζωτ'κής σημασίας δ)α την άμυναν της πόλεως. επεξετάθη δε και εις την περιοχήν Γυμναστηρίου και Παλαιού Νεκροταφείου. Η επί του Κουκούλι δφορία κα< το σημείον στηρίγματος Αγίου Θεολόγου εξουδετερώθησαν ευθύς αμέσως καταληφθέντα υπό των ανταρτών, οίτίνες ήρχισαν διεισδύοντες εις την πόλίν εκ των κατευθύνσεων Γ υμναστηρίου κα) Παλαιού Νεκροταφείου και από Αλώνια προς το εσωτερικόν και προς την έδραν του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς. Προ της δημιουργηθείσης καταστάσεως η Ταξιαρχία εκίνησε δύο διμοιρίας του λόχου Σχολείου Μεταμορφώσεως προς Παλαιόν Νεκροταφείον-εργοστάσίον Εστία κα< ετέρας δύο του λόχου εργοστασίου Λανα ρά μετά στοιχείου τεθωρακισμένων προς Ωρολόγ)ον-Αλών)α με εντολήν εξεδουτερώσεως των δίεισδυσάντων ας το εσωτερικόν του κατωκημένου τόπου ανταρτών. Τα τμήματα ταύτα ενεπλάκησαν εις αγώνα χωρίς να επ)τυχώσι του σκοπού των. Προσπάθεια ανεφοδιασμού δια πυρομαχικών των εις την περιοχήν του Κρατικού Νοσοκομείου τμημάτων απέτυχε, του Στρατηγείου της Ταξιαρχίας απομονωθέντος εκ του υπολοίπου πόλεως. Περί την 04.30 της 12ης ίανουαρίου υπέκυψε και το σημείον στη ρίγματος Προφήτου Ηλία όπερ μετά του τοούτου Αγίου Θεολόγου απετέλουν το ερείσματα του σκελετού αμύνης. Τας πρωινός ώρας ε)ς την περιοχήν Γυμναστηρίου τμήμα συνετπύχθη προς τας θέσεις του ουλα μού πυροβολικού, όσπς εξετέλε) τας προπαρασκευασθεισας βολάς. Αλλά λογω της συνεχώς αυξανομένης πιέσεως διεκόπη η βολή και τα μεν πυ ροβόλο ερυμουλκήθησαν προς το Κεντρικόν Νοσοκομείον το δε προσωτΐίκόν καταλαβόν θέσεις εντός αυτού εμάχετο με τα τυφέκια του. Περί την μΕαηβρίαν η διοίκησις του 44ου Τάγματος απεσύρθη ε)ς την έδραν της Υττοδιοίκήσεως Χωροφυλακής. Εις το υπ αυτής εγκατελείφθέν κτίριον ^γκατασθέντες αντάρτες έβαλλσν δραστίκώς κατά του νοσοκομείου. Εκ ίων αμυνομένων έπεσε μαχόμενος ο έφεδρος Ανθυπολαχαγός πυροβολι κού Αναδωλής Νικόλαος ετραυματίσθησαν δε οΔιοικητής του ουλαμού κα) ε'ς οπλίτης Λόγω εξαντλήσεως των πυρομαχικών εγκατελείφθη περί την μεοηβρίαν το νοσοκομείον κα) η ομάς δίοκήσεως του 2ου λόχου μετά των


ανδρών του ουλαμού συνεπτύχθησαν προς τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης ένθα αφίχθησαν. πλην του διοικητού του λόχου Λοχαγού Σταμοτοπούλου Αθανασίου και τινών οπλιτών οίπνες συνελήφθησαν υπό των ανταρτών. Μετά την απώλειαν του συγκροτήματος του νοσοκομείου εναπέμειναν τρία μόνον σημείο ανπστάοεως. Η Υποδιοίκησις Χωροφυλακής και τμήμα της διλοχίας 519 Τάγματος &ς το κέντρον της πόλεως, το συγκρό τημα εργοστασίου Λαναρά καί το φυλάκιον Δεξαμενής Υδραγωγείου Το τμήμα του 519 Τάγματος υπό τον Διοικητήν της διλοχίας συνοδευόμενον υπό του Υποδιοικητού Χωροφυλακής καί ομάδος χωροφυλάκων επεχείρησε τη νύκτα της 12ης ίανουαρίου να κίνηθή προς την νόπαν παρυφήν της πόλεως ίνα συνδεθή μετά των έξωθι ενεργούντων τμημάτων αλλά προσεβλήθη ίσχυρώς και διελύθη φονευθέντος του Διοκητού της διλοχίας Ταγματάρχου Αθανασιάδου ίωάννου. Περί την μεσηβρίαν της επομένης 13ης ίανουαρίου εξουδετερώθη το συγκρότημα της Υποδιοκήσεως Χωροφυλακής εξαντληθέντων των πυρομαχικών της φρουράς του. Το βάρος της ανταρτικής ενεργείας, κατευθύνθη τότε κατά του εργοστασίου Λαναρά όπερ από της 15.30 ήρχίσί πίεζρμενον ισχυρώς, εξουδετερουμένων διαδοχίκώς των αμυντικών του έργων. Η θέσ<ς της ΔίΟίκήσεως της Ταξιαρχίας κατέστη κρίσιμος. Προς οττοφυγήν. πλήρους εξοντώοεως ή αιχμαλωσίας απεφασίσθη να επίχειρηθή επιθετική έξοδος ήπς και επραγματοποιήθη περί την 17.20 Κατά την ενέργειαν ταύτην εσημειώθησαν σοβαραί απώλεια!. Τελευταία συνεπτύχθη η ομάς του φυλακίου Δεξαμενής Υδραγωγείου άνευ απωλειών Μετά την αποχώρησή της Ταξιαρχίας ολόκληρος η πόλις περιήλθεν εις τους αντάρτες. Η X) Μεραρχία άμα ως έλαβε γνώσιν περί το μεσονύκτιον της 11ης ίανουαρίου τα της επίθέσεως διέταξε την άμεσον κίνησίν προς την προσβληθείσαν πόλίν των εις Εδεσσαν και Βέρροιαν ευρισκομένων λόχων του 556 Τάγματος, Διλοχίας του 517 Τάγματος από Μουχαρέμ Χάνι δία Μαρίνας προς το ύψωμα Προδρόμου, βορείως Ναούσης. Της διμοιρίας προστασίας της Μεραρχίας μετ' ουλαμού τεθωρακισμένων προς σίδηροδρομίκόν σταθμόν Ναούσης. Λόχον του 514 Τάγματος εκ του βορείου Βερμίου ε<ς Νάουσαν Λόχον του 519 Τάγματος εξ' Εδέσσης εις σιδηρο δρομικό σταθμόν Ναούσης, ουλαμού πεδινού πυροβολικού εξ' Εδέσσης προς Μαρίναν. Ταυτοχρόνως προώθησε εις σίδηροδρομίκόν σταθμόν Ναούσης την διοίκησιν του Τακτικού Στρατηγείου Εθνοφρουράς Βερροίας


προς ανάληψιν της δίοκήσεως των εκτός της πόλεως Τμημάτων. Εντός της αυτής νυκτός 11ης ίανουαρίου το Γ' Σώμα Στρατού έθεσεν εις την διάθεον της X! Μεραρχίας ουλαμόν τεθωρακισμένων, δύο ουλαμούς πεδινού πυροβολικού και την διοίκησιν μετα των ετέρων δύο λόχων του 556 Τάγματος. Κατά δε τας επομένας ημέρας δύο ουλαμούς πεδινού πυροβολικού, ουλαμόν αρμάτων μάχης, δύο δίλοχίας εκ των 553 κα< 556 Ταγμάτων και λόχον του 511 Τάγματος. Την 77ην Ταξιαρχίαν εκ δύο ταγμάτων μετά δύο ορειβατικών πυροβολαρχιών κα) το 591 Τάγμα της 73ης Ταξιαρχίας. Η 77η Ταξιαρχία κα) το 591 Τάγμα δίετέθησαν υπό του Β' Σώματος Στρατού, κατόπιν εντολής του ΓΕΣ. Την πρωίαν της 12ης ίανουαρίου αφίχθησαν εις τον σιδηροδρο μικών σταθμόν ο εξ' Εδέσσης λόχος του 556 Τάγματος κα) η μεραρχιακή διμοιρία προστασίας μετ' ουλαμού τεθωρακισμένων. Τα τμήματα ταύτα εκινήθησαν δία της αμαξιτής οδού προς Νάουσαν. Αμα ως έφθασαν περί την 06.30 ε)ς απόστασίν τριών περίπου χιλιομέτρων από της πόλεως, ήρχίσαν βαλλόμενα δρασπκώς δ)' όλμων κα) μυδραλλίων. Προωθηθείς ο ουλαμός τεθωρακισμένων προς εξουδετέρωσα των πρώτων αντιστάσε ων. ευρέθη προ κατεστραμμένης γεφύρας και καθηλώθη, ενώ χρόνω το εν των οχημάτων του ανετινάσσετο υπό νάρκης. Δια την ασφάλειαν ίου ουλαμού παρέμείνεν η διμοιρία προστασίας καλύπτουσα συγχρόνως δια πυρών την προώθησιν του λόχου. Ο εκ Βερροίας προερχόμενος λόχος του αυτού Τάγματος, αφίχθείς εις τον σιδηροδρομίκόν σταθμόν, ενήργησεν επιθετικώς προς τα νοτίως Ναούσης υψώματα, αλλά προσκρούσας εις ισχυρός αντιστάσεις καθηλώ θη. Το 556 Τάγμα μείον των ανωτέρω λόχων, αφίχθέν εκ Θεσσαλονίκης εκ<νήθη επιθετικώς από της 10.00 νοτίως της πόλεως υψώματα αναλαβόν υπό της δίθίκησ<ν του κα) τον προς αυτήν κατεύθυνσή προσηνατολίσμένον λόχον του. Η δίλοχία του 517 Τάγματος φθάσασα εις το χωρίον Μαρίναν, προωθήθη. προς το ύψωμα Προδρόμου παρενοχλούμένη συνεχώς δια πυρών όλμων καί μυδραλλίων. Σχηματισθείσα δίλοχία εκ του αφιχθέντος εξ' Εδέσσης λόχου του 516 Τάγματος και λόχου του 556 Τάγματος προ ωθήθη την νύκταν μέχρ) της νοτιοανατολικής παρυφής, ένθα βληθείσα δραστίκώς συνπετύχθη προς την αμαξίτήν οδόν παρά την Βερροιώτικην Γέφυραν, Οι αφίχθέντες δύο ουλαμοί πεδινού πυροβολικού ετάχθησαν παρά το7 σ)δηροδρομ)κόν σταθμόν και έβαλον κατά τας υποδείξεις της 33ης Ταξιαρχίας. Ο δίαταχθείς υπό της τελευταίας λόχος του 514 Τάγμα τος να κινηθεί εκ της περιοχής του χωρίου Αγιου Παύλου Βερμίου προς

ΑΛΕξανόρος A. λατςηκωστας

Νάουσαν προσκρούσας επί ισχυρών αντιστάσεων εις το ύψωμα 1058 καθηλώθη. Την πρωίαν της 13ης ίανουαρίου η κατάστασίς είχεν ως εξής: Εις το δεξίόν η δίλοχία του 517 Τάγματος επί του υψώματος Προδρόμου. Ε)ς το κέντρον λόχος του 515 Τάγματος επί της αμαξιτής οδού παρά την Βερροιώτίκης Γέφυραν. Λόχος του 556 Τάγματος πλησίον της ανατολικής πορυφής της πόλεως «at ε)ς το αριστερόν το 556 Τάγμα μείον λόχος επί των νοτίως ταύτης υψωμάτων. Λόχος του 519 Τάγματος συνέδεε τα τμήματα του κέντρου με τα του αριστερού. Το 556 Τάγμα επιτεθέν τη υποστηρίξει του πυροβολικού και του ου λαμού αρμάτων, κατέλαβε περί την 15.30 το ύψωμα Γκλόμπα και εγκατασταθέν σταθερώς απέκρουσε τας κατ' αυτού συμμοριακάς αντεπιθέσεις. Το Τάγμα συνέχισε την προσπάθειαν προς το ύψωμα Νταλαμάρι χωρίς να επιτυχή την κατάληψίν των τμημάτων καθηλωθέντων επί των ανατολικών αντερεισμάτων του. Εις το δεξιάν επιθετική ενέργεια της δίλοχίας 517 Τάγματος προς Κουκούλι απέτυχε παρά την παρασχεθείσαν υπό του πυροβολικού και της αεροπορίας υποστήριξή. Ανταρπκή αντεπίθεσίς, εξαπολυθείσα μετά προπαρασκευαστικήν βολήν όλμων κατά του υψώματος Προδρόμου τελικώς απεκρούσθη. H δίλοχία έσχεν απώλειας 2 οπλίτας νεκρούς, τραυ ματίες δε 2 Αξιωματικούς και 9 οπλίτας. Λόγω των απωλειών της και της δυσχερούς καταστάεως εις ην είχε περίέλθει. εξαντλήσασα προσέτι και τα πυρομαχικά της, η διλοχίο πρωτοβουλία του Διοικητού της εγκατέλειψεν την εσπέραν το ύψωμα Προδρόμου, αποσυρθεισα εις το χωρίον Μαρίναν. Μαχητικά αεροπλάνα προσέβαλον διαρκούσης της ημέρας τας ανταρτικάς θέσεις. Προερχομένη εκ Σερρών απεβιβάσθη την 10.30 της 13ης ίανουα ρίου ε<ς τον σιδηροδρομίκόν σταθμόν Χωροπανίου. νοτιοανατολικούς του σιδηροδρομικού σταθμού Ναούσης δίλοχία του 553 Τάγματος Αύτη προωθήθη προς Αρκοχώριον σταθμεύσασα τας εσπερινός ώρας νοτιοαναιοΑίκώς του χωρίου περί τα πέντε χιλιόμετρα νοτίως της Ναούσης. Εις τον οιδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης αφίχθη ε)ς ακόμη ουλαμός πεδινού πυροβολικού. Ούτω διετίθεντο τρεις ουλαμοί του 107 Συντάγματος Πεδι νού Πυροβολικού. Η δίάταξις της εσπέραν της 13ης ίανουαρίου είχεν ως εξής: Εις το δεξιόν η δίλοχία του 517 Τάγματος εις το χωρίον Μαρίναν. Οι λόχοι του κέντρου ως είχον. Το 556 Τάγμα επί του υψώματος Γκλόμπα κα' των


'EfactTnct καττνίζοντοΕ nett ir^tbtiOCTor eί<ΐ ΎΤ^ν f^âoôcxA' Γ* Τ Ο Μ Α Τ Ω Ν Σ Τ Ρ Α Τ Ο Υ ΚΑΤΓΑΛί!Μ«)ΥΝ ΤΟ\Τ: ΣΥΜΜΟΡ'ΤΑΣ Α Υ Κ Κ Ο ί ΤΟΥ Β!π*Μ!ΟΥ !ΪΧ Υ Τ * Α ) A Y N A W E tt Τ Ο Υ H Κ Α ) Ι Ο Υ

ανατολικών κλιτύων του υψώματος Νταλαμάρί. Ο λόχος του 519 Τάγματος νοτιανατολικώς του Αρκοχωρίου. Λόχος του 511 Τάγματος εις Ανω Κοπα νάν. Δύο ουλαμοί τεθωρακισμένων, τρεις ουλαμοί πεδινού πυροβολικού καί ε<ς αρμάτων παρά τον σιδηροδρομικό σταθμόν Ναούσης. Την Μην ίανουαρίου νέα προσπαθεια του 556 Τάγματος προς ολοκλήρωσιν της καταλήψεως του υψώματος Νταλαμάρί απέτυχε.Ο παρά την ανατολικήν παρυφήν λόχος του αυτού Τάγματος π<εσθείς ισχυρώς συνεπτύχθη προς το ύψωμα Γκλόμπα καί ηνώθη με το Τάγμα του. Ο λόχος του 515 Τάγματος κατέλαβε μετά μίκράν αντίστασ<ν το ανατολικώς Ναούσης ύψωμα Γάστρα. Ο λόχος ούτος μετά του λόχου του 519 Τάγματος ετέθησαν υπό ενιαίαν δίοίκησίν. Συγκροτηθέν απόσπασμα από αφιχθείσαν εκ Σερρών διλοχίαν του 558 Τάγματος, δύο ουλαμούς τεθωρακισμένων


κα) τον ουλαμόν αρμάτων ήρχισεν από 10.00 ενεργούν εν τη κατευθύνω Λευκάδι-Νέα Στρούμτσα-Νάουσα με αποστολήν παραβίάσεως της ανταρτικής αντίστάσεως καί εισόδου του εις την πόλίν. Το σπόσπασμα έφθαπί μέχρι της παρυφής, αλλά δε προχώρησεν εις το εσωτερικόν λόγω σοβα ρός αντίδρόσεως των επί των υψωμάτων Κουκούλί-Προφήτης Ηλίας και ενδιαμέσως ανταρτών. Το 591 Τάγμα προερχόμενον εκ Κοζάνης αφίχθη εις το χωρίον Μαρίναν. Εκείθεν εκ<νήθη επιθετικώς από 11.30 κατά των υψωμάτων Κουκούλί-Προδρόμου. λαβόν περί την εσπέραν επαφήν μετά των κατεχόντων ταύτα ανταρτών. Η δίλοχία του 553 Τάγματος εκ της πε ριοχής Αρκοχωρίου αφίχθη την εσπέραν περί τα δυο χιλιόμετρα νοτίοδυτίκώς Ναούσης. λαβούσα επαφήν μετά των κατεχόντων το ύψωμα Σαρίφί. Υπό της αεροπορίας προσεβλήθησσν συγκεντρώσεις καί θέσεις των ανταρτών περί την Νάουσαν. Μαχητίκόν αεροπλάνον βληθέν κατέπεσε κα< συνετρίβη επί του Βερμίου όρους. Η διάταξίς την εσπέραν της 14ης ίανουαρίου ήτο η ακόλουθος. Το 591 Τάγμα εν επαφή προ των υψωμάτων Προδρόμου καί Κουκούλι. Το απόσπασμα νοτίως Νέας Στρούμτσας. Οι λόχοι των 515 καί 519 Ταγμό των από το ύψωμα Γ άστρα μέχρι βορείως της αμαξιτής οδού. Το 556 Τάγ μα επί του υψώματος Γκλόμπα και εγγύς της κορυφής Νταλαμάρί H δίλο χία του 553 Τάγματος νοτίως του υψώματος Σαρίφ) εν επαφή. Η δίλοχίο του 517 Τάγματος εις Μαρίναν-Λευκάδ). Λόχος του 511 Τάγματος και δύο ουλαμοί πεδινού πυροβολικού ε<ς το σιδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης Ο τρίτος ουλαμός παρα το χωρίον Μαρίναν. Η X ανταρτική Μεραρχία διαβλέπουσα ότι η παραμονή της εις Νά ουσαν απέβαίνεν επισφαλής λόγω του δημίουργουμένου περί αυτήν κλοι ού. εγκατέλείψε δίαρκούσης της νυκτός της 14ης ίανουαρίου την πόλιν κα) τα πέρίξ υψώματα συμπτυχθείσα. με γενίκήν κατεύθυνσή προς Μέγο Ρεύμα-Αγία Φωτενήν-Ανω Γραμματίκόν Διαπίστωθείσης την πρωίαν τα 15ης ίανουαρίου της αποχωρήσεως των ανταρτών, προς καταδίωξιν και αποκοπήν του δρομολογίου συμπτϋξεως αυτών εξετελέσθησαν αι ακόλουθα) κινήσεις. Το 591 Τάγμα προωθήθη προς ύψωμα 481. Δίλοχία εκ λόχων των 515 καί 519 Ταγμάτων αφ<χθείσα εις Αγίαν Φωτείνήν εξέπεμψεν αναγνω ρίσεις προς Μαύρες Πέτρες, οπόθεν εβλήθησαν αύτα) δρασπκώς κα) συ νεπτύχθησαν προς την δίλοχίαν έχουσαι δύο τραυματίας καί ένα αγνοουμενον σπλίτας Η 77η Ταξιαρχία του Β' Σώματος Στρατού αφιχθείσο ταζ απογευματινός ώρας της 14ης tavouapiou εις Άγιον Παύλον, προώθησή


το εν εκ των δύο ταγμάτων της βορείως Μεταμορφώσεως. Την πρωίαν της 15ης ίανουαρίου ανατρέψασα συμμορίακός αντιστάσεις ανατολίκώς Μεταμορφώσεως. ήχθη &ς την περιοχήν Ορλώφ-Τσίκλας-Μέγα Ρεύμα. Η δίλοχία του 553 Τάγματος κινηθείσα δία Νταλαμάρ< προς σίδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης ανεύρε εξ πτώματα κα) νωπόν ομαδίκόν τάφον ανταρτών. Μαχητικό αεροπλάνα προσέβαλον καθ' όλην την ημέραν δία βομβών, πολυβόλων καί ρουκετών τους συμπτυσόμενους αντάρτες. H διάταξίς την εσπέραν της 15ης ίανουαρίου είχεν ως εξής: Η δι οίκησή της 77 ης Ταξίαχίας εις Άγιον Παύλον με τα τάγματα της επί Tou υψώματος Τσίκλας κα< περί το χωρίον Μέγα Ρεύμα. Το 591 Ιαγμα ε<ς Παννακοχώρί με διλοχίαν επί του υψώματος 481. Η δίλοχία 515 κα) 519 Ταγ μάτων βορείοδυτίκώς Αγίας Φωτεινής. Ουλαμός πεδινού πυροβολικού εις Μαρίναν. At λοπαί μονάδες ανεχώρησεν δία τας έδρας των. Τη νύκτα της 15ης ίανουαρίου απωλέσθη επαφή μετά των ανταρ τών, οίτίνες δίέρρευσαν προς νοτίοδυσμάς. Ο όγκος των ενετοπίσθη την επομένην πρωίαν υπό αεροπορικών αναγνωρίσεων ένδεκα χιλιόμετρα νοτίοδυτίκώς Tou χωρίου Ανω Γραμματικού περί το χωρίον Μεσόβουνον της περιοχής του Β' Σώματος Στρατού ένθα προσεβλήθη υπό μαχητικών αεροπλάνων. Κατόπιν των υπό αέρος πληροφοριών δίετάχθη η προς τη κατεύθυνσίν των ανταρτών αναστροφή της 77ης Ταξιαρχίας, επανερχομένης υπό την διοίκησιν του Β Σώματος Στρατού. Το 591 Ταγμα μετά εξερεύ νησή του περί το χωρίον Μέγα Ρεύμα χώρου εις ον ανεύρεν εξ πτώματα ανταρτών, ήχθη εις Αγίαν Φωτείνήν. Σϋνεχίσας τας επομένας ημέρας τας εξερευνήσεις, μετεκίνήθη τη 22αν ίανουαρίου ας Σκύδρας-Γίαννίτσά. οπόθεν αναχώρησε την 26ην ίδιου επανελθόν ε<ς το Β' Σώμα Στρατού. Α) απώλειαι το Στρατού κατά τους δίεξαχθέντας αγώνας εντός και εκτός της πόλεως ανήλθον ε<ς 5 νεκρούς, 14 τραυματίας καί 6 αγνοουμέ νους. Αξιωματικούς, 32 νεκρούς, 106 τραυματίας κα< 199 αγνοουμέους οπλίτας. Ε κ τούτων οι 4 νεκροί καί Β τραυματία) Αξιωματικοί κα< οπλίτα) ανήκον εις τη φρουράν Ναούσης. Οί υπόλοποί ανήκον εις τα εκτός της πόλεως ενεργήσαντα τμήματα Ε)ς τους αριθμούς τούτους περιαλμβάνοντοί 8 νεκροί, 1 τραυματίας καί 4 αγνοούμενο) οπλίτα) Χωροφυλακής. Οι πεσάντες εντός της πόλεως μαχόμενοί Αξιωματικοί ήσαν ο Διοικητής της Δίλοχίας 519 Τάγματος,Ταγματάρχης Αθανασίάδης ίωάννης, ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός του ουλαμού πυροβολικού Αναδωλής Νικόλαος και οι έφεδρο Ανθυπολοχαγοί του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς Κολωνιάρης Γρηγόριος και Σταματόπουλος Παντελής. Εκ των εκτός της πόλεως τμη-


μότων εφονεύθη μαχόμενος ο Υπολοχαγός πεζικού της X) Μεραρχίας Πολίτης Νικόλαος. Εκ των εξ αγνοουμένων επανήλθον βραδύτερον οι τέσσαρες. Δεν επανήλθον ο Διοικητής του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς Ανπσυνταγματάρχης Κοντώσης Χρήστος και ο Λοχαγός του αυτού Τάγμα τος Σταματόπουλος Αθανάσιος. Ούτοι συλληφθέντες υπό των ανταρτών εξετελέσθησαν. Αι απώλεια) των ανταρτών ήσαν 94 νεκροί, 11 συλληφθέ ντες κα) 6 παραδοθέντες. Υπό των ανταρτών καταστράφησαν δ<α πυράς εις Νάουσα α<στροτίωτίκαί εγκαταστάσεις μετά των υλικών κα) αρχείων. Κατεστράφησαν επίσης τα δύο πυροβόλα του Α1 ουλαμού του 107 Συντάγματος Πεδινού Πυροβολικού και τα στρατιωτικά αυτοκίνητα Εκ του αμάχου πληθυσμού εφονεύθησαν 36 κα) απήχθησαν 684 άτομα εξ ων 223 γυναίκες. Ε κ του συνόλου των απαχθέντων επανήλθον μέχρ) τέλους ίανουαρίου 136 άτομα. Κατά τη παραμονήν των ε)ς Νάουσαν ot αντάρτες προέβηοαν ε)ς διαρπαγάς ιδίως καταστημάτων κα< παντοειδείς καταστροφάς. Ενέπρησαν ένδεκα δημόσια καταστήματα, οκτώ εργοστάσια, τα ε<ς το κέντρον της πόλεως ξενοδοχεία και καταστήματα, ως κα) τινάς οικίας. Φεύγοντες ουναπεκόμ<σαν άνω των 300 κτηνών, βοοειδή κα< αιγοπρόβατα. Το σύνολον σχεδόν των φόρτων αποτελούμενον εκ των δίαρπαγέντων είδών ανευρέθη την 18η ίανουαρίου υπό διλοχίας του 556 Τάγματος νοτίως του χωριού Μεγάλου Ρεύματος)). Στο πρώτο *Εντυπο σήμα^ (τηλεγράφημα) μετά τη λήξη της επιχείρησης σπό το Γ 'Σ Σ προς το ΓΕΣ/Α1-Α2 (Α.Π 1872/20 - 15/1/ 49.2215) αναφέρονταί τα εξής : «10073/Α1. Πρώτα) πληροφορία) περί ΝΑΟΥΣΗΣ. Εκ της φρουράς παρουσίάσθησαν μέχρ) 16ης ώρα 180. Εκ του Στρατηγείου 33 Ταξιαρχίας δε παρουσίάσθησαν ε<σέτ) Επιτελάρχης Δόρτας και ε<ςΑξ/κος. Ανευρέθησαν εντός πόλεως 57 νεκροί Μεταξύ τούτων πιθανόν κα) Στρατιωτιχοιανεγνωρίοθησαν 5 νεκροί Αξ/κοί. Κατεστράφησαν ή υπέστησσν σοβαρός ζημείας εργοστάσια πόλεως. Επυροπλήθησαν ή υπέστησαν σοβαρός ζημείας μεγάλας 200 περίπου οικία) εκ των οποίων πλείστα) Οικία) στρατιωτι κών εγκαταστάσεων. Ομοίως δημόσια καταστήματα. Εκ του αμάχου πλη θυσμού εξηκρίβώθηκε μέχρι στιγμής ότ< απουσιάζουν 300 περίπου άτομα των οποίων περισσότερα νεαράς ηλικίας, μαθήτρια) πρόσκοπο) οδηγοί Μεταξύ εκτελεσθέντων ο δήμαρχος. ε<ς δημοτικός σύμβουλος, 2 δημόσιο' υπάλληλοί Ηθίκόν πληθυσμού καλόν πάντες εξαίρουσ) αυτοθυσίαν Μ'


ηρωισμόν απάντων στρατιωτικών τμημάτων not Χωροφυλακής". I t σχετική έκθεση του Γ Ε Σ (Δ/νσ<ς A1/ÎV) αναφέροντα) κρ<τ<κές εκτψήσείς γ)α τη μάχη της Νάουσας και εττίρρίτττονταί ευθύνες σε ηγετικά στελέχη του εθνικού στρατού, δείγμα καί της μεγάλης απή χησης ττου είχε η επιτυχία των δυνάμεων του Δ ΣΕ : ^Παρατηρήσεις καί συμπεράσματα 27 Από της 9.1.49 εφ' ης κατέστη γνωστή η εγκατάστασή επί ΒΕΡΜίΟΥ σημαντικών συμμσρίακών δυνάμεων και διεφαίνετο σαφώς η απει λή κατά ΝΑΟΥΣΣΗΣ, έπρεπε: α) Να ληφθούν μέτρα, δία γοργής αναπροσαρμογής της δίατάξεως, προς ενίσχυσιν και προστασίαν των αμέσως απειλούμενων μεγάλων αστικών κέντρων ΕΔΕΣΣΗΣ-ΝΑΟ ΥΣΣΗΣ-ΒΕΡΟ ΙΑΣ. - Είδικώτερον δία την ΝΑΟΥΣΣΑΝ θα έπρεπε δυνάμεις των Σημεί ων Στηρίματος ΝΤΟΡΤΟΠΟΛΕΩΣ ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ καί ΠΑΤΩΜΑΤΟΣ να συμτπυχτούν προς ΝΑΟΥΣΣΑΝ δ)' ενίσχυσιν της φρουράς προς απόκρου σή της καθ' αυτής δίαφαίνομένης απειλής. Τα Σημεία ταύτα στηρίγματος ως δυνάμεθα ευκόλως κατά την νύκτα να παρακαμφθώσίν παρά των Κ/Σ και συνεπώς μη εκπληρούντα ουδένα σκοπόν έπρεπε οπωσδήποτε να συμπτυχθώσίν εις ΝΑΟΥΣΣΑ. - Κύριαν ευθύνην δία την μη αναπροσαρμογήν της δίατάξεως φέρουσίν κατά πρώτον λόγον η 33 Ταξιαρχία καί ε συνεχεία η X) Μεραρχία Β) Η 33 Ταξιαρχία μετά την 8/1 καθ' ην ενεφανίσθησαν επί του ΒΕΡΜίΟΥ αι Κ/Σ δυνάμεις θα έπρεπε να ελάμβανε μέτρα δία τη δημιουρ γίαν μίας Γραμμής Εππηρήσεως προςΔυσμάς δία περιπόλων, αναγνω ρίσεων και ενεδρών. Ούτω δεν θα αίφνίδιάζετο καί δεν θα εδέχετο, κατά μοιρολατρίκόν καί παθηπκόν τρόπον την κατά της ΝΑΟΥΣΣΗΣ εκδήλωσίν ιης Κ/Σ επίθέσεως. Γ) W X) Μεραρχία έπρεπεν δία διαταγής της να είχεν καθορίση την αμοίβαίαν υπσστήρηξιν καί συνδρομήν τω τμημάτων, εις τρόπον ώστε να γνωρίζη ο καθείς τ< πρόκειται να πράξη και να αποφευχθούν οι κατά την τελευταίαν στιγμήν επικίνδυνο) αυτοσχεδίασμοί. Δ) Θα έπρεπε οπωσδήποτε αφ' ης στιγμής εξετιμήθη ως πλέον πιθανή η κατά της ΝΑΟΥΣΣΗΣ επίθεσις των Κ/Σ να εδημίουργήτο εφε5ρικόν τμήμα με συγκεκριμένη αποστολήν, δία την επέμβασίν του προς πέμβασίν του καί να είχεν προβή εκ των προτέρων εις τη εκτέλεσή των απαραιτήτων αναγνωρίσεων. 28. Αύτη η οργάνωος της αμύνης της πόλεως δία των δ)ατ)θ)μένων


δυνάμεων υπήρξεν πλημμελής δ)ότ<: α) Τα κύρ<α στηρίγματα της πόλεως ΑΓ ίΩΑΝΝΗΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ κα< ΠΡΟΦΗΤΗΣ τα αποτελούντα ζωτικόν έδαφος εκρατούντο δ)α μίας δι μοιρίας εθνοφρουράς έκαστον υπό την δίοίκησιν ενός εφέδρου Ανθ/γού, ενώ εκρατούντο ως εφεδρεία δυο Λόχο) Στρατού. Παρεγνωρίσθη η βασική αρχή καθ ην η άμυνα βασίζεται κυρίως επί του σχεδίου πυρός δια την εξυπηρέτησή του οποίου διατίθενται τα 2/3 του συνόλου της δυνόμεως και δευτερευόντως ε)ς τας εφεδρείας δ<α την εκτέλεσιν αντεπιθέσεων και δ<α τας οποίας ουδέποτε διατίθεται δύναμ<ς μεγαλύτερα του 1/3. β) Τα Σημεία Στηρίξεως δεν είχον επιτήρησιν (προωθημένα φυλά κια, ενέδρας, περιπόλους κ.λ π) ôtôTt εάν συνέβαινε τούτο δεν θα αιφνιδίάζοντο. γ) Η άμυνα της πόλεως αφέθη εις τμήματα εθνοφρουράς, τα ΜΕΑ κα) τα ΚΜΕΑ. ήτο) ε<ς τμήματα μαωμένης μαχητικής αξίας και πλαισιωμέ να με Αξ/κούς μη διαθέτοντας πολεμίκήν πείραν. 29. Είναι απορίας άξιον δια τίνα λόγον η όιοίκησις της 33Ταξιαρχίας δεν ενήργησεν δ)α της αξίομάχου διλοχίας την οποίαν δίέθετεν ως εφεδρικήν αντεπιθέσεις ôta την ανακοτάληψίν των ζωτικών υψωμάτων του ΑΓ. ίΩΑΝΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ κα) ΠΡΟΦ. ΗΛίΑαλλά άφησε την διλοχίαν ταύτην να αμυνθή παθητίκώς Tou χώρου σταθμεύσεως της υπό δυσμεναστάτας συνθήκας δία να Εξουδετερωθή τελίκώς. Δεν δίαφαίνετα) η ψύχραιμος και η άμεσος αντιμετώπισις της καταστάσεως. 30. Δεν είνα) άμοιρος ευθύνης η Δίοίκησίς της X) Μεραρχίας δ'όπ δεν είχε επίληφθή και δεν είχεν ελέγξει το Σχέδίον αμύνης της ΝΑΟΥΣΣΗΣ. 31. Σχετικώς με τας παρατηρήσας παραλείψεις και σφάλματα των εκτός της ΝΑΟΥΣΣΗΣ κληθέντων να ενεργήσωσ) τμημάτων άξ<α μνείας είναι τα κάτωθ) ουσιώδη: α) Χαρακτηριστική είνα) η έλλειψη Διοκήσεως δια την κατεύθυνσή του αγώνος κα) τον συντονισμόν των προσπάθείών. Το Τ Σ Ε ΒΕΡΡΟΙΑΣ (Ταξίαρχος Πετείνης) απεδέχθη ανεπαρκές κα) ακατάλληλον. Δίέθετεν αμελετήτος και κατά μέτωπον εξ Α προς Δ παν αφίκνούμενον τμήμα επί του πεδίου μάχης με σκοπόν την απώθησίν των συμμοριτών προς Δυσμάς ήτοι προς τον άξονα συμπτύξεως των. Δεν εξεπονήθη ένα στοιχειώ δες σχέδίον ενεργείας ε<ς στοιχειώδης ελιγμός με σκοπόν την συντριβήν των συμμοριτών, καίτο) η αξία του ελιγμού της δίλοχίας του 553 Τ.Π δι ΑΡΚΟΥΔΟΧΟΡί κατεδείχθη από της πρώτης στιγμής. Δυστυχώς η κατεύ-


θυνος αύτη δε ετροφοδοτήθη επαρκώς από της πρώτης ημέρας. Είναι φανερόν ότ) το αποτέλεσμα της μάχης θα ήτο πολύ διαφορετικόν, εάν από της πρώτης ημέρας εγένετο ενέργεια από ΒΟΡΡΑ δια ΓίΑΝΝΑΚΟΧΩΡίΟΝ προς ΝΤΟΡΤΟΠΟΛίΝ. 32. Εις την κατά μέτωπον κρούσιν δεν δικαρίνει τις την εκτίμησίν της κατστάσεως υπό του ηγήτορος, τον ελιγμόν, την εκλογήν του σημείου κρούσεως προς διάσπσσιν του κλοιού, και την συγκέντρωσή των απαιιούμενων μέσων. Τα πάντα έβαίνον κατά τύχην και αι δυνάμεις δίετίθεντο αραχνοείδώς, ως εάν να επρόκείτο να προστατεύουσν τον εις τον Σίδ. Σταθμόν ευρισκόμενον Σ.Δ από συμμοριακή προσβολήν, Η ευθύνη βα ρύνει την Χί Μεραρχίαν καί του Γ'ΣΣ, ιδίως την πρώτην ήτις εφυσήχασεν αναθέσασα την δίεύθυνσιν του αγώνος εις Διοίκηων γνωστής αξίας, χω ρίς να εκδηλώση στρατίωτικοτέραν επέμβασιν εις τον αγώναν ε<μή μόνον την.,.ήτοί μετά...ημέραν από της εκδηλώσεως της Κ/Σ προσβολής. 33. Τα προς ενίσχυσιν της ΝΑΟΥΣΣΗΣ δίατεθέντα διαδοχικώς και ΣΤΑΓΔΗΝ εις τον αγώνα τμήματα χαρακτηρίζονται από ανομοιογένειαν δυνάμεων έλλειψίν οργανικών δεσμών, έλλείψιν Δίοικήσεως Τάγματος έλλειψίν συντονισμού προσπαθειών. Εξοικονομήθησαν απασπαθείσαι εκ των διαφόρων φρουρών κατά το πλέον πρόχειρον τρόπον. Εχαρακτηρίζοντο τα περισσότερα εκ τούτων ως εφεδρικά τμήματα χωρίς εις την πραγματικότητα να είναι τοίαύτα. Γ ενική εντύπωσις εκ της διαθέσεως και ης χρησιμοποιήσεως τούτων είναι η κυριαρχούσα παραδεκτός δίασπορά εν τόπω και χρόνω και η πλήρης διάσπασίς των οργανικών δεσμών. 34. Κατά τη διεξαγωγήν του αγώνος προς διάσπασιν του κλοιού δεν παρετηρήθη ζωηρό δράσίς περιπόλων κατά τη νύκτα. Ούτε και ετηρήθη η επιβαλλόμενη στενή επαφή μετά των συμμοριτών. Το αποτέλεσμα υπήρξεν να δυνηθώσι ο< Συμμορίταί ανενόχλητοι κα) με πλήρη πρωτο βουλίαν ενεργείας να αποχωρήσωσί της πόλεως κατά την νύκτα της 1415/1 συναποκομίζοντες τους βίαίως στρατολογηθέντας μετά των πάσης φύσεως λαφύρων. 35. Η Δ.Μ καί ο ανεφοδιασμός ελείτούργησαν ικανοποιηπκώς. Αι Διαβιβάσεις εις τας πλείστας των περιπτώσεων ίκανοποίητ<κώς καίτο) το δικτυον του Μερ/κού Τ.Σ ήτο υπεφορτωμένον. 36. Δεν εμελετήθη. ούτε και προπαρασκευάσθη ως έδει Σχέδιον πυρός Πυρ/κού προ κα) κατά την διάρκειαν της επίθέσως. Κατά τη 4ήμερον μάχην δεν ετηρήθη ακριβής και ενημερωμένος χάρτης πληροφο ριών καί επιχειρήσεων.


37. Τέλος δέον να τονίσθή όΐ) το ατύχημα ΝΑΟΥΣΣΗΣ δεν οφείλ ταί ος την έλλείψίν δυνάμεων, διότ) αύταί εξευρέθησαν έστω και καθ' ον τρόπον εγένετο. Οφείλετα) εις την μη πρόβλεψίν κα< τη μη τήρησ<ν στοιχει ωδών αρχών πολέμου (τακτική, ομοιογένεια, ετπθετικότης, ασφάλεια και πληροφορία)). Η ήπα της ΝΑΟΥΣΣΗΣ υπήρξεν ήττα των Διοικήσεων της 33 Ιαξ/ χίας της Χί Μεραρχίας του Γ'ΣΣ. Ο Αρχηγός του ΓΕ Σ ». Νέκρο) αττό τη πλευρό του κυβερνητικού στρατού : Ονόματα οπλιτών κα< χωροφυλάκων (αττό τα αρχεία του ΓΕΣ καί της Χωροφυλακής) ττου σκοτώθηκαν στη επιχείρηση: Από τη Χωροφυλακή: Ν. Φωκέας ανθυπασπίστής, Γ. Καπετανάκης ενωμοτάρχης, Λ. Μητρόπουλος υπενωμοτάρχης κα) ot χωροφύλακες I. Οίκονομόπουλος. Α. Δοίκας, ί. Δημητράκης, Κ. Αναγνωστάκης. Σ. Τσερέπας, Ν. Μανωλούδης, Α. Χατζηανέστης. ). Κυρίακίδης, Δ. Ποβανάκης, 0. Γρηγορίάδης. ί. Κοκολάκης, Κ Καραπάς. Από το Στρατό: Αθανασίάδης Γιάννης διοικητής της δίλοχίας του 519 τάγματος, Αναδωλής Νικός εφεδρος ανθυπολοχαγός, Πολίτης Νίκος, υπολοχαγός πεζικού Ο) έφεδρο) ανθυπολοχαγοί των T E Κολωνίάρης Γρηγόρης, Σταματόπουλος Παντελής, οι λοχίες Ρίζος Δημήτρης, Μάρας Χρήστος καί Τζούμας Κωνσταντίνος κα) ο δεκανέας Σαυρόπουλος Στρατός. Ακόμη ο) στρατιώτες: Λαζής Φίλιππος, Λίτσας Κώστας, Βαλσαμίδης Πέ τρος, Ζίώγας Γιάννης, Λεφούσης Κάσανδρος, Παπακωνσταντίνου Αντώνης, Νέλης Μίχάλης, Μαραγρίτης Θεράπων. Λίαπούσης ίουσπνιανός. Τσόλης Σταύρος, Γκλέτσος Ανδρέας, Βαλαούρης Αναστάσιος, Χρυσάφης Γ'άννης Κολίαντής Βασίλης, Μίχαλόπουλος Κώστας, Δέλτσίος Χρήστος. Στο)5ης Στέργίος, Σιώλης Σωτήρης, Θεοδοσίου Κώστας, Θωμάς Γιώργος. Ζαμανάκης Γρηγόρης, Καρούσης Αλέκος, Αβραάμ Κώστας. Καραδήμας Δημήτρης, Μπαμίχας Μανόλης, Στρέμπλης Γιάννης, Δρακόπουλος Κώ στας, Μανώλης Αναστόσης, Φουρναράκης Μερκούριος, Κυρίακίδης Αναστάσης, Ορφανός Νίκος, Αμουντζόπουλος Θωμάς.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Κομματικά σώματα του Κ Κ Ε Την περίοδο που εξετάζουμε, λόγω και των συνθηκών που υπήρ χαν έχουμε τρείς συνεδριάσεις της Κ.Ε του ΚΚΕ, ενώ στο ενδιάμεσο διά στημα υπήρχαν αποφάσεις του Π.Γ, του οποίου μεγάλο κομμάτι βρισκό ταν στο βουνό και δούλευε ως «κλιμάκιο του Π.Γ)). Η εξέταση των αποφάσεων των κομματικών αυτών σωμάτων, βο ηθά στην ουσιαστική κατανόηση της ακολουθούμενης τακτικής από το ΚΚΕ, φωτίζει πλευρές της πολιτικής και στρατιωτικής κατάστασης τόσο στη χώρα όσο και διεθνώς, αλλά και δίνει πλευρές της εξελισσόμενης στρατιωτικής σύγκρουσης. 3η Ολομέλεια της Κ .Ε του Κ ΚΕ Λυτή πρσγμστοττοΜΣΡηχε την περ/οδο 12-15 Σεπτέμβρη 1947. Of ερ/ασίες δ;ε&ύτ&?σσν σε δύο τμήματα. Ένα στο βουνό (2ο Μ;μόχ/ο, 7 μέλη και αρκετά στρατ/ωπκσ στί/ίέχη) *α< ένα στ/? Αθή να (1ο Μίμάκ/ο, με τη συμμετοχή g με/ών^. Η 3?) ΟΑομέΑε<σ μετά crrro εισήγηση του λ/. Ζαχαρώδη σποφάσ/σε να μεταφερθεί το δέ ντρο ^ôpouç της δουΛ;α^ του Κ Κ Ε στη ορ/άνωση κα/ δ/ε^α/ωγη του ένοπλου σ/ώνα, ενώ αποδέχτηκε την έκθεση τη^ στρατ/κοποΛίΠκής Q/εσ/ας του ΑΣΕ, γνωστή ως Ιχέδ/ο <τ/\/ΜΜΕΣν. Στη ανακο/νωση του Προεδρε/ου αναφέροντα( ανάμεσα στ' άλλα τα ε&)ς ; «Η Ολομέλεια διαπίστωσε και διακήρυξε: 1ον. Ότι η πολιτική του ΕΑΜ για τη συμφιλίωση και τη λάικη ενότηια αποτελεί το μοναδικό δρόμο σωτηρίας για την Ελλάδα. 2ον Ότι πρωταρχικό και βασικό εμπόδιο για να πραγματοποιηθεί η πολιτική αυτή του ΕΑΜ είναι η ιμπεριαλιστική αμερικάνικη και αγγλική κατοχή και επέμβαση στην Ελλάδα, που κατήργησε την ελληνική εθνική ανεξαρτησία και κάθε έννοια δημοκρατίας στη χώρα... 3ον Ότι η καινούργια κυβέρνηση του Σοφούλη αποτελεί συνέχιση και επέκταση στη μεταδεκεμβριανή πολιτική καταστροφής της πατρίδας μας. Αποστολή του Σοφούλη είναι δίπλα στη δυναμική πολιτική και τη δο λοφονική τρομοκρατία να χρησιμοποιήσει πιο έντονα το όπλο της δημοκοπίας και της απάτης. Για μια ακόμα φορά ο Σοφούλης και το κόμμα του ττρόδωσαν τη δημοκρατία, το λαό , την Ελλάδα. 4ο. Ότι η ξενική κατοχή και η μοναρχοφασιστική κτηνωδία και με

ί\ΛΕςανορος

ΡίΖΟίΜΑΣΤΗΣ ΠΑΚΟ ΣΤΗΜ ΠΟΑίΉΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑ ΣΗ! ΑΠΟΦΑΣΗ TOY

n cA m X O Y

Γ ^ Α Φ Ο Ο Υ Τ Η Σ Κ . Σ . T O Y Κ . Κ . Σ . C2 û - n - 4 4 S

Α Π ΤΗ Ι Π Α Ρ Ι Η Μ ΤΗ Α Α Ρ !Σ Α =τί?ΚΑ) IMW ΗΠΒΡΟ BtTOHH ΑΡΑΙΗ

ΣΕτΓί Ε^(ΠΠΕί ΟΜΑΛΕΣiTWΘΕΣΈλλίΑτ=; Ο!EnfxetPMintrrw MMtEAOnt*

^ΜΗΧΑΜΟΡΡΑΦίΕΙ !<ΠΑ ΤΗ Α ίΑ Σ Α Α ΣΥ Σ Η ί

την κυβέρνηση του Σοφούλη δεν αφήνουν στο λαό άλλη εκλογή από την ανειρήνευτη κα) αποφασιστική πάλη για την ανεξαρτησία, τη λευτεριά, τη δημοκρατία. 5ον, Ότι ο ένοπλος αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί τη μοναδική επι βεβλημένη απάντηση που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δόοουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς των. Έξω από τον αγώνα αυτό δεν υπάρχει ζωή και τιμή για την Ελλάδα και το λαό. Γι'αυτό και πρωταρχική υποχρέωση για το κάθε έλληνα πατριώτη είναι να δόσει όλες του τις δυνάμεις για να πετύχει το έργο του ΔΣΕ. με την ατράνταχτη πεποίθηση ότι όσο πιο γερός και αποφασιστικός και νικηφόρος είναι ο


ΡίΖΟ ΣΠΑ ΙΤΗΙ ΥΠΕΡ Β9 ΜϋΝ ΚΑ! EiT!QI\

ΝΟΘΕΣ ΚΑ) AKVPEI Ο'^λΟίΕΙϊΜΣ^ΥΠΡΟΥ

λ^:ΗΐΗί3ίΕ0λ0ΜΕΑύΑί ΠΛTOVt ΰΗΑΛΣίΕ?: Μ&

W ονο^ο/νωσ^

3r;ç ο^ου^οο^ π%* < P στον Ρ/ΖΟ^ΠΑΣ7Η

173


λαός και ο Δ ΣΕ στο αγώνα τους ενάντια στους βέβηλους καταχτητές κα< τους ντόπιους δούλους των. τόσο περισσότερο θα τους υποχρεώσουν να δεχτούν τη δημοκρατική λύση για το ελληνικό ζήτημα που προτείνει το ΕΑΜ κα) υποστηρίζει όλη η δημοκρατική ανθρωπότητα. Η 3η Ολομέλεια καταδίκασε αποφασιστικό όλους τους δισταγμούς και τις ταλαντεύσεις που εκδηλώθηκαν από μεμονωμένους κομμουνιστές στη συνεχή μέχρι τέλους διεξαγωγή του λαϊκού και απελευθερωτικού αγώ να, δισταγμούς και ταλαντεύσεις που δεν συμβιβάζονται με την ιδιότητα του μέλους του ΚΚΕ. Η Ολομέλεια διαπίστωσε ότι η δουλιά των κομμου νιστών στις πόλεις, το ξεσήκωμα του λαϊκού αγώνα σ'αυτές καθυστερούν, και ότι επιτακτικό καθήκον για τους κομμουνιστές στις πόλεις, που δεν επι

ΡΑ1 Χ ΣΤΑ ΓΚ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΉ Σ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ. ΤΉ Σ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ MAKEAOMiAï-ePAKHSÎ ΤΟΥ Κ. Κ Ε.

Τ Α Δ ΥΟ ΚΡΑ ΤΗ

----- -----

CT* can* rev MfronKoy.

---—

J

--- --...

lid rr?çEmrpon-ήζ*

IDnPH

Θράκης* rou ΚΚΕ 5^6/47


δέχεται καμμιά αναβολή, είναι να κινητοποιήσουν όλες τις δυνάμεις τους για να ξεπεράσουν μαζί με όλους τους δημοκράτες και μαζί με το λαό τη καθυστέρηση αυτή. 6ον. Η Ολομέλεια κόλεσε όλα τα μέλη του ΚΚΕ να συνεχίσουν με όλες τους τις δυνάμεις τη πρωτοπόρα με αυταπάρνηση και αυτοθυσία αποφασιστική συμβολή τους στο αγώνα μέχρι την νίκη της δημοκρατίας, μέχρι τη τελική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Η Ολομέλεια απόκρουσε κατηγορηματικά της αμερικανοαγγλικές συκοφαντίες εναντίον του ΚΚΕ και διακήρυξε για μια ακόμα φορά, ότι μοναδική και αποκλειστική επιδίωξη του ΚΚΕ είναι: Η ανεξαρτησία, η ακεραιότητα, η δημοκρατία της Ελλάδας...a. 4η Ολομέλεια της Κ .Ε του Κ Κ Ε πραγμστοτπΜή8ηχί cmç 28-29 /οάΑη Ϊ948 κατά π? &όρxc/σ rou Γράμμου. Πήραν pcpoç ÏS raxnxô κα/ ανσπΑηρωμσπχό ρέΑη Κ.Ε. W Ολορέ/c/a την πο/?μ<κή κα/ ττοΑ/πκή κατάστασή κα/ rcr του κάρματος ενώ fvc*p;vf την απόφα σή rov Γραφτού /7Αηροφορ/ών των Κορρουν/στ/κών κα/ εργαπχών Κομμάρων <τσχεπκό p r την κατάσταση στο ΚΚ Που/κοσ/α)3/α^. Στην απόφαση τη ( σνσρ^σα στ' όΑ/α τον/φν^α/ ra «Η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ διαπιστώνει ότι σήμερα το τέλος του μοναρχοφασισμού είναι πιο κοντά, από κάθε άλλη φορά. φτάνει ο κάθε έλληνας πατριώτης να κάνει ακέραιο το καθήκον του απέναντι στην πατρίδα, πραγματοποιώντας το μαχητικό εγερτήριο σάλπισμα του λαού μας. Όλοι στ' άρματα) Όλα για τη νίκη! 2. Η μοναρχοφασιστική πολιτική χαντακώνει από μέρα σε μέρα πε ρισσότερο την Ελλάδα και το Λαό. Σε όλους τους τομείς της δράσης του ο μοναρχοφασισμός συσσωρεύει ερείπια και καταστροφές. Την Ελλάδα την έχει πουλήσει στους αμερικάνους ιμπεριαλιστές, που την καινούργια τους αυτή αποικία την οργανώνουν γοργά σε πολεμικοστρατιωτική βάση και ορμητήριο. Με το πρόσχημα της ψυχαγωγίας για τις αμερικάνικες δυ νάμεις στη Μεσόγειο ιδρύονται κιόλας στην Ελλάδα στρατόπεδα για τις αμερικάνικες στρατιωτικές δυνάμεις. Οικονομικά ο μοναρχοφασισμός συντηριέται αποκλειστικά και μόνο απ' τα αμερικάνικα ψίχουλο ενώ η εθνική οικονομία στο σύνολό της βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση ύστερα απ' τον παγκόσμιο πόλεμο. Η οικονομική κατάσταση του Λαού έφθασε στο απροχώρητο... Στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις φουντώνει και ξεσπά ένα μαζικό


λαϊκό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στη πλουτοκρατική καταλήστευση και το απεργιακό κίνημα ανεβαίνει. Οι μεγόλΕς στρατιωτικές αποτυχίες του μοναρχοφασισμού και η ετπμονή του στο μακελειό παρά τ<ς προτάσεις για έντιμη δημοκρατική συνεννόηση, που επανειλημμένα έκανε η Προσωρι νή Δημοκρατική Κυβέρνηση φουντώνει την αγανάκτηση μέσα στα πλατιά λαϊκά στρώματα και πρωτ' απ' όλα μέσα στους φαντάρους και τους εθνοφρουρίτες. Ο μοναρχοφασιστικός στρατός ύστερα και από το τσάκισμα της προσπάθειας του στη Β. Πίνδο, παρουσιάζει σοβαρά σημεία κούρα σης και αποσύνθεσης.... Ποτέ η αντικειμενική κατάσταση δεν ήταν τόσο ευνοϊκή για να χτυ πηθεί αποφασιστικά η μοναρχοφασιστική ληστρική σφηκοφωλιά. Στο διάστημα που πέρασε απ' την 3η ολομέλεια, ο Δ ΣΕ δυνάμωσε και ανα πτύχθηκε ακόμα πιο πολύ. H δημιουργία της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης έδειξε το μέστωμα του κινήματος μας, αποτέλεσε σοβαρή κατάχτηση του Λαού και παράγοντα για το παραπέρα ξεδίπλωμα των δυ νάμεων του και για τη σταθεροποίηση των θέσεων του τόσο στο εσωτερι κό όσο και διεθνώς. Ιο παν εξαρτάται, περισσότερο τώρα από κάθε άλλη φορά απ' τη δική μας ικανότητα να χτυπήσουμε αποφασιστικά. Η βασική και κύρια αδυναμία που παρουσιάζει το Κ Κ Ε μέσα στις τις ευνοϊκές αντικειμενικές συνθήκες βρίσκεται στο ότι δεν κατορθώσαμε να συντρίψουμε την οπορτουνιστική συνθηκολόγηση και τις ταλαντεύσεις μέσα στις κομματικές οργανώσεις, πρώτ απ' όλα των πόλεων. Δεν μπο ρέσαμε να ξεσηκώσουμε στις πόλεις ένα παλλαϊκό κίνημα πάλης,να σπά σουμε τους δισταγμούς και το πνεύμα αναμονής που δημιούργησε μέσα σε πλατιά λαϊκά στρώματα η δολοφονική τρομοκρατία και ο ψυχολογικός εκβιασμός που εφαρμόζουν οι μοναρχοφασίστες λακέδες και οι αμερικανοάγγλοι καταχτητές... Η αποτυχία του μοναρχοφασισμού στη Β Πίνδο και η δύναμη και αντοχή που δείχνει ο ΔΣΕ δημιουργούν στην Ελλάδα μια καινούργια κα τάσταση. H εξέλιξη οδηγεί αναμφισβήτητο μπροστά σε μια αποφασιστική καμπή: μπορεί ο μοναρχοφασισμός ν' αντέξει σε μια τέτοια συσσώρευση από αποτυχίες: Μπορεί ο ΔΣΕ ν' αναπτύξει την εποποιία στη Β Πίνδο σε ανατροπή του μοναρχοφασισμού, ανατροπή που θ' ανοίξει για το λαό και το κίνημα μας το δρόμο για άμεσα και θετικά αποτελέσματα: Την απάντη ση στο ερώτημα αυτό μπορεί να δόσει πρωτ' απ' όλα η δουλιά των κομ μουνιστών, όπου κι αν βρίσκονται όπου κι αν δουλεύουν. Αυτό το δρόμο χαράζει η 4η Ολομέλεια της Κ Ε του κόμματός μας...

Η Ημαθία cnov Εμφύλιο 1946-1949

Η 4η Ολομέλεια διαπιστώνει ότι η καθυστέρηση του κινήματος μας στις πόλεις αποτελεί μια απ' τις πρωταρχικές και βασικές αδυναμίες μας. 0) κομματικές μας οργανώσεις δεν πραγματοποίησαν τα καθήκοντα που τους έβαλε η 3η Ολομέλεια όσο και ο< κατοπινές αποφάσεις. Αυτό δημι ουργεί στον ΔΣΕ μεγάλο εμπόδιο για τη πραγματοποίηση της αποστολής του. Τώρα στα αστικό κέντρα φουντώνει ένα μαζικό λαϊκό κίνημα. Οι κομ μουνιστές στις πόλεις πρέπει αποφασιστικά να μπουν επικεφαλής του. να το πλατύνουν, να το βαθαίνουν... Η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ για μια ακόμη φορά διακηρύττει ότι άμεση και πρωταρχική πολιτική επιδίωξη του ΚΚΕ σήμερα είναι να στε ρεώσει και ν' αναπτύξει ακόμα πιο πλατιά τη δημοκρατική συσπείρωση και συμφιλίωση Tou λαού. με βάση την έντιμη δημοκρατική συνεννόηση. Η συνεννόηση αυτή για πρόγραμμα της πρέπει να'χει: ν' απαλλάξει τη χώρα απ' τη ξένη κατοχή, να κατοχυρώσει τη Εθνική Ανεξαρτησία της Ελλάδας και να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη δημοκρατική ανάπτυξή της...)) 5η Ολομέλεια της Κ Ε του Κ Κ Ε ΠρσγματοποίήΡηκε στο / ράμρο crnç 30-37 Γενάρη 1949. Πήροτν μέρο^ 29 τσκπκσ α^αττ^ηρωμσπχά μέΑη τ/yçΚ .Ε Ψήφκτί ττοΑιπκή απόφαση, αττόφσση y/σ <ττη άί&σ οπορτουν/σπκή παρέκκλιση μέσα στο Κ Κ Ε *, κα; πήρε οργανωτικό μέτρα (ττροσΑηψε<^ στ?} Κ.Ε, καθα;ρέσε^, ανασύστασή τον /7./1 δημ/ουρ/ία Πο/^μ/κού Συμβου//Οί/. σνσσχημστ/σμό τη ( /7ροσωρ/νη^ Λημοκρατ/κή^ Κυβέρνηση^. Στην σττόφσση ΕΑ/άδα στο δρόμο npoç τη νίκη, μπροστά στην αποφασιστική κσμττή^ ανάμεσα στ' άΑΑσ ίτπσημα/νοντσ; τσ «Η αμερικάνικη και μοναρχοφασισπκή εκστρατεία στα 1948. που έβαζε για σκοπό να συντρίψει τον ΔΣΕ, να πνίξε) στο αίμα το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα του λαού και να μετατρέψει τη Ελλάδα σε σίγουρο ιμπερι αλιστικό στρατιωπκοπολεμικό προγεφύρωμα απότυχε. Ο Γράμμος και το Βίτσι υψώθηκαν σε ακατάλυτα σύμβολα, σε φλάμπουρα της απόφασης του λαού να παλέψει και να νικήσει. Η αμερικάνικη «βοήθεια)) μεγάλωσε το ματοκύλισμα στην Ελλάδα, δεν μπόρεσε όμως να βγάλει το μοναρχοφασισμό απ' την κρίση του. Τις σημερινές συνθήκες τις χαρακτηρίζουν τα παρακάτω: Πρώτον το παγκόσμιο στρατόπεδο της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, με επικεφαλής τη μεγάλη Σοβιετική Ένωση, προχωρεί σταθερά και με ολοένα επιταχυνόμενο ρυθμό προς νέες επιτυχίες και κα ταχτήσεις.


Απ' τη άλλη στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο ολοένα βαθαίνει η γενική του κρίση, μεγαλώνουν ot δυσκολίες, χάρη ακριβώς στο σχέ διο Μάροαλ καί ot λαοί. τόσο σπς κεφαλαιοκρατικές χώρες, όσο, ιδιαί τερα, στις εξαρτημένες χώρες και στις αποικίες ξεσηκώνονται αποφα σιστικά ενάντια στην ιμπεριαλιστική υποδούλωση, με πρωτοπόρο το λαό της Κίνας, που νικηφόρα καταχτά τη λευτεριά και τη ανεξαρτησία Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες ο μοναρχοφασισμός χάνεται ολοένα και πε ρισσότερο μέσα στις δυσκολίες, στη κρίση και στο αδιέξοδο που ο ίδιος προκάλεσε. Ο ΔΣΕ βγήκε πιο γερός, πιο μεγάλος και ττιο εμπειροπόλεμοςοπ τη δοκιμασία το 1948. Το λαικοαπελευθερωτικό κίνημα ξάπλωσε σε και νούργιες περιοχές πρώτ' απ' όλα στη Πελοπόννησο. Το κύρος της ΠΔΚ. που ακούραστα και με συνέπεια παλεύει για τη ειρήνη και τη έντιμη δη μοκρατική συνεννόηση στερεώθηκε και μεγάλωσε. Οι λαϊκές μάζες στις πόλεις αντιμετωπίζουν πιο έντονα τη πλουτοκρατική επίθεση και τη δο λοφονική τρομοκρατία. Οι φαντάροι, οι εθνοφρουρίτες και οι τίμιοι αξιω ματικοί όχι απλώς καταλαβαίνουν ότι το αίμα στην Ελλάδα χύνεται γιατί αυτό συμφέρει μόνο στους αμερικανοάγγλους ιμπεριαλιστές και στους ντόπιους πλουτοκράτες μα άρχισαν ανοιχτά και μαζικά να εκδηλώνουν τη θέλησή τους για ησυχία και ειρήνη. Ο μοναρχοφασισμός απομονώνεται όλο και περισσότερό από το λαό και μόνο στο αίμα ψάχνει να βρει διέξο δο. Η τύχη του μοναρχοφασισμού και της αμερικανοκρατίας στην Ελλάδα στο 1949 εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο απ' την μαχητική επίδοση του ΔΣΕ, απ' το ξεσήκωμα το λαού στις πόλεις, απ' την αποφασιστική και με συνέπεια εφαρμογή της πολιτικής μας για συναδέλφωση, συνεννόηση κα) ειρήνη. Τα βάσανα του λαού μπορούν να τελειώσουν μέσα στο 1949 και η Ελλάδα να δει φως και λευτεριά όταν όλοι οι πατριώτες και πατριώτιοσες κάνουν ως το τέλος το καθήκον τους. Οι κομμουνιστές καλούνται νο μπουν επικεφαλής των μαζών με πιο μεγάλη αποφασιστικότητα, πάντα πρώτοι στις μάχες και στους αγώνες, πάντα αυτοί υπόδειγμα και παρά δειγμα για όλους. Πρέπει να τσακίσουμε κάθε λιποψυχία, κάθε πνεύμα γιο συνθηκολόγηση και υποταγή, κάθε πανικόβλητο και οπορτουνιστή μέσο στις ίδιες μας γραμμές. Έτσι πιο δυνατοί, πιο ενωμένοι, πιο γεροί θα οδηγήσουμε το Λαό στη Νίκη της λαϊκής επανάστασης στη Ελλάδα... Στα 1948 το λαϊκόδημοκρατικό μας κίνημα αντιμετωπίζοντας τερά στιες δυσκολίες, παρουσιάζει σταθερή ανάπτυξη. Το έργο της ΠΔΚ προ


χωρεί με θετικά αποτελέσματα. Ο) λαϊκοί μας θεσμοί ριζώνουν κα) κατα χτούν το Λαό, επηρεάζουν τ)ς λαϊκές μάζες κα< στις κατεχόμενες περιοχές. Ο Λαός βλέπε) κα< πείθεται ότ) η ΠΔΚ κα) το λαϊκοδημοκρατίκό καθεστώς μας, παρά τα λάθη μας καί πολλές αρνητικές μας εκδηλώσεις, αποτελούν τη βάση για να ξεπεραστεί το χάος, που δημιούργησαν και που τρέφουν η ξενική κατοχή κα< ο μοναρχοφασίσμός καί γ<α να βγει καί η Ελλάδα στο φως της λαϊκοδημοκρατίκής αναδημιουργίας, αποχτώντας ανεξαρτησία, λευτεριά, ειρήνη καί καινούργια ζωή... Ο ΔΣΕ πέτυχε να ματαιώσει όλα τα σχέδια του εχθρού, δεν μπόρε σε όμως να πραγματοποιήσει στο σύνολό της τη δική του στρατηγική επι δίωξη γιατί το κόμμα μας δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει τις απαραίτητες εφεδρείες που προέβλεπε το στρατηγικό μας σχέδιο... Μέσα στο 1948 το Κ Κ Ε σταθερό κράτησε τη θέση του, του καθο δηγητή καί οργανωτή του λαϊκού αγώνα σε όλους τους τομείς, σε όλες Τις γωνιές της χώρας. Ot κομμουνιστές παλεύοντας μαζί με το Λαό, επίκε-

Μ&7 Ο/ίομέΛ&α r% ΚΕ rou ΚΚΕ rrou σ υ ^ & στ^ Φούσκα rot/ Γράμμου ro Γcvdpr? rot/ 7949. Æaxp/vovraf από aptoTepo o' : ΜπαρΓφώΓσς. Ζαχαρώδης, Σ;νάκος. Χαρα/<ώρ/ης, Πορφυρο/έ^ς, Β/αντάς. Μαυρομάτας, Λουφές. Χα^βασί/t/ou, Γκρόζος, Στρ/}γος. Ερυθρ<όδί?ς, ASi/

φαλής του ΔΣΕ στάθηκαν πόντο πρώτοι στην τφή, πρώτοι στον πόλεμο, πρώτοι στη θυσία... (Ανάμεσα σπς αποφάσεις της ολομέλειας αναφέρεταί ακόμη καί η παρακάτω θέση που προκάλεσε πολλές συζητήσεις το επόμε νο διάστημα κα) η οποία χρησψοπο<ή8ηκε πολύπλευρα τα επόμενο χρόνια ενάντια στο Κ Κ Ε. στα μέλη καί τους οπαδούς τους, η οποία όμως άλλαξε στη επόμενη ολομέλεια της Κ.Ε αναγνωρισμένη ως λα θεμένη) ...Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός (σλαβομακεδονίκός) λαός τα δοσε όλα για το αγώνα καί πολεμά με μία ολοκλήρωση ηρωισμού και αυ τοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπα να υπάρχει καμμιό αμφιβολία, ότι σαν αποτέλεσμα της νίκης του ΔΣΕ και της λαϊκής επανά στασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάσταση του έτσι όπως το θέλε) ο ίδιος, προσφέροντας σήμερα το αίμα του για νο την αποχτήσε). Ot μακεδόνες κομμουνιστές στέκονται πάντα επικεφαλής στην πάλη του λαού των. Ταυτόχρονα ot μακεδόνες κομμουνιστές πρέπει να προσέξουν πς διασπαστικές καί διαλυτίκές ενέργειες που ξενοκίνητο σοβινιστικά και αντιδραστικά στοιχεία αναπτύσσουν, για να δίασπάσουν τη ενότητα ανάμεσα στο μακεδονικό (σλαβομακεδονίκό) καί τον ελληνικό λαό. διάσπαση που μόνο τον κο<νό εχθρό, το μοναρχοφασίσμό καί τον αμερίκανοαγγλίκό ιμπεριαλισμό θα ωφελήσει. Παράλληλα το Κ Κ Ε πρέπει ριζικά να βγάλει απ' τη μέση όλα τα εμπόδια, να χτυπήσει όλες πς μεγαλοελλαδίτίκες σοβινιστικές εκδηλώσεις και τα έργα. που προκαλούν δυσα ρέσκεια κα< δυσφορία μέσα στο μακεδονικό λαό κα< έτσι βοηθούν τους δι ασπαστές στη προδοτική δράση τους. ενισχύουν το έργο της αντίδρασης Ο σλαβομακεδονίκός καί ελληνικός λαός μόνον ενωμένο) μπορούν να νι κήσουν. Δίασπασμένοί μόνο ήττες μπορούν να πάθουν Π'αυτό η ενότητα στην πάλη των δύο λαών πρέπει να φυλάγεται σαν κόρη οφθαλμού και να ενίσχύεται και να δυναμώνει σταθερά καί καθημερινά Η λαϊκή επα νάσταση στη Ελλάδα συνεχίζει σταθερά το δύσκολο μα νικηφόρο δρόμο της. Ο μοναρχοφασίσμός μόνος δεν θα μπορούσε ποτέ να κρατηθεί. Οι δυσκολίες για το κίνημα βρίσκονται στην ξένη αμερικανοαγγλίκή ένοπλη επέμβαση... Στη παγκόσμια αντιπαράθεση ανάμεσα στη δημοκρατία κα) τον ιμπεριαλισμό η Ελλάδα της Λαϊκής Δημοκρατίας στέκει στέρεα και ακλό νητα στην πρώτη γραμμή της πάλης γ)α την πρόοδο, την ε<ρήνη. το σο σιαλισμό. Η Ελλάδα ποτέ δεν θα γίνε) ιμπεριαλιστικό στραπωτίκοπολεμι-


κό προγεφύρωμα ενάντια στη Σοβίεπκή Ενωση καί τη Λαϊκή Δημοκρατία στα Βαλκάνια και σ' όλην την Ευρώπη...Το ΚΚΕ προσφέρει κ< αυτό τη συμβολή του στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, παλεύοντας για να εξασφαλίσει τη νίκη της Λαϊκής Δημοκρατίας στη Ελλάδα. Τα σχέδια του μοναρχοφασίσμού και οι ιμπεριαλιστικές αμερικανοαγγλικές επιδιώξεις θα καταρρεύσουν, γ<ατί αυτή είναι η θέληση του Λαού. Μέχρι τη συντριβή του εχθρού, μέχρι τη νίκη της Λαϊκής Δημοκρατίας παλλαϊκό προσκλητήριο σάλπισμα παραμένει: ΟΛΟί ΣΤ'ΑΡΜΑΤΑ! Ο Λ Α ΠΑ ΤΗ ΝΙΚΗ».


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟ Υ Δ Σ Ε ΠΡΟ Σ ΤΟΝ ΟΗΕ «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑ ΤΟ Σ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΕΝίΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΕΠ ΙΤΕΛ ΕΙΟ - ΓΡΑΦΕΙΟ Πα Σ.Δ. Γενικού Αρχηγείου 14 Μαρτίου 1947

ΥΠΟΜΝΗΜΑ προς Την Εξεταστική Επιτροπή του Ο.Η.Ε. «Για τα αίτια που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο καί η γνώμη μας για το σταμάτημό του))

Ο Ελληνικός λαός από την πρώτη μέρα που άρχισε ο πόλεμος τω' Δημοκρατικών Λαών ενάντια στη φασιστική οπισθοδρόμηση καί σκλαβιά βρέθηκε στ<ς επάλξεις του αγώνα αυτού και από τους πρώτους δέχτηκι τα χτυπήματα του Γερμανοϊταλικού φασισμού, με την τετράχρονη κατοχί της χώρας του κάτω από αφάνταστα βασανιστήρια. Πιστός ο Ελληνικοί Λαός στη Συμμαχική υπόθεση της συντριβής του φασισμού κα) αποφα σίσμένος-ύστερα από πολύχρονη ζωή κάτω από φασιστικό καθεστώς κα προ της κατοχής- να ζήσει ελεύθερος καί ανεξάρτητος, απαλλαγμένοαπό κάθε είδους φασισμό, οργάνωσε με αφάνταστες στερήσεις και θυσιε; μα κα< απαράμιλλο ηρωισμό, τον αγώνα της αντίστασης του ενάντια στου< κατακτητές και τους κουΐσλιγκ όργανα τους. Τον αγώνα αυτό οργάνωσε καί καθοδήγησε - όπως ήταν φυσ<κ( γ<α τη χώρα μας- το Ε.Α.Μ. με συνέπεια μέχρι το τέλος κα) τη βοήθεια ηθική κυρίως- των μεγάλων μας Συμμάχων. Ο Ελληνικός Λαός ενωμένοι μέχρι τέλος έφερε σε νικηφόρο τέλος τον αιματηρό του αγώνα και με Τ) βοήθεια των Συμμάχων έδιωξε τους κατακτητές απ' τη χώρα του. Δεν υποπτευόταν ο λαός μας καί ο< οργανώσεις του, που τον κα θοδήγησαν στον αγώνα του, ότ) το τέλος της σκλαβιάς του θα είχε ω< αποτέλεσμα να βρεθεί Σ Ε μ<α άλλη, αυτή τη φορά συμμαχική και φιλί κή. μα πιο άγρια κα< εξοντωτική. Δεν υποπτευόταν ότι ήταν δυνατό ποτέ να παραγνωριστούν οι τόσες μεγάλες θυσίες του, τα αμέτρητα θύματα, <


Ρ ΪΖ 0 ΪΠ Α ΙΤ Η Ι ΣΤΟ ΣΥΜ Β0ΥΑ !0 ΑΣΦΔΑΕ!ΔΣ Ο Σ Ο Β ίΕ Τ Η ίΟ Σ Α Μ Τ!Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Σ ΖΗΤΗΣΕΜ ΑΚΟΥΣΘΕίΗΦΟΜΗ THI ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ! tAAAAAl

^

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΤΟΝ ΙΥΝΔΚΑΤΟΝ Δ Π Ο ΤΟ Φ Α ϋ ΓΜ Ο ί

0< ττσρί^/3σσί<ς* rr?ç ΕΗΑ κα< του ΕΑΜ στον OHC

0 Α Γ Γ Α Ι):ίΟ Υ Μ Υ Π Η Κ Τ Μ Α ίΜ Ι Α ί Π ί !0 Υ Σ E A M H E tt H U P I H

ΤΟ ΕΑΜ ΣΤΗΙΝ ΕΠ!ΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Ο.Η.Ε. Ικντρητπκά κατηγορητήριο κατά τού καάίστώτος τοΰ αϊματος, τοϋ τρόμον, τού ν:οφαακ!μού.-ΆποκάλΜψη τόν αιτίάν τής έοίίτίρ<κής μας Ανστοροχής χαί τύν itntuAuvuv τοΰ ίμφυλίου πολέμου ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΓίΡΟΤΑΙΕίΓ ΠΑ ΝΑ ΒΓΒ Η ΧΟΡΑ Α Γ)0 ΤΟ Α Α ίΕ ϊΟ Α Ο . Ε Ξ Α ΙΦ Α λ ΙΙΚ THE ΟΥΑΕΤΕPOTHTOI ΤΜΣΕΛΛΑΔΑΕ ΑΠΟ TON OHE ΚΑΙ AMEEH A n o X Q P rtIH ΤΟΝ ΑΓΤΛΟΝ.-ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΚΑΤΑ T W Α Π Ο ΦΑ ΙΗ TH t Π Α Λ Τ Α ί-Ο Ρ ίΓ Π Κ Η ΚΑΤΑΠΑΥΙΚ E X S P O n P A ïtW .- r E t W H ΠΟΛΓΠΚΗ A M N h tII)A .-A nO K A TA ITA IH ίΙΟ Π Ο λ Π Ε ίΑ Ι - A IA A Y SH TH I « Β Ο Υ Α Η Ι-Κ Α ) ΓΥΝΤΟΜΕΙ ΕΚΛ Ο ίΈ Ι

Ολόκληρος έ λόγος τοΰ συνογ. MML ΚΥΡΚΟΥ

183

ΑΛε^ανόρος Α, Χατζηκώστας

P tIO IH A IT H I A)ABHMA TOY EAM ΣΤΟΝ κ. MA=!MC M A M A IT O A H

IO N

Ε Π ίΧ Ε ίΡ Η ΙΕ η Ν - Γ .,.

ρ η ιτ ρ η Π Μ

. DATUM ieKTEAKBi-tYAAAAHTMPto.-OAK)-' tnH cΕΠ)ΐΡ0ΠΗ im rU ttrt Π ί ί ΕΠΑΡΧΙΕΣ. OS ΕΧΤΟΠΕΕΚΙ EPEYWHL TOY OHE

MàBéot' κοί ή«Μ6έρνηση τό ζήτημα τίΜ ΚύηροΜ!

rcnp*mtlMwDmMMn '"Τ*.""**' '***"

*rcptYOf B untponov /Sp8po τον Λ/. Ζοχορ«ί5η rrot/ orrodttxvt/ouv τ<}ν rot/ MŒ /<σ ομοΑότηπϊ. κρ^νίί/σ^ χαί 6f]ô*p
ΡίΖΟ ΙΠ Α ΣΤΗ Ι ΚΑΤΕΥΝΑΣΜΟΣ! *ΥΜΟ ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ^ΥΑ'Φ ΟΤΓΑΣΕΑίΔΟ

184


ολοκληρωτική καταστροφή του. Δεν υποπτευόταν ότι ήταν δυνατό οι κουΐσλιγκ πράκτορες των κατακτητών, που βοήθησαν όσο μπορούσαν τους Γερμανοϊταλοβουλγάρους κατακτητές ληστές, που συμπολέμησαν χέρι με χέρι τους κατακτητές. ντύθηκαν τη γερμανική στολή και εξοπλίστηκαν, ότι οι λεγεωνάριοι και ταγματασφαλίτες κάθε χρώματος, θα έρχονταν εποχή που θα μπορούσαν ακόμη μια φορά να σηκώσουν το δολοφονικό τους χέρι ενάντια του, για να τον δολοφονήσουν, για να τον υποτάξουν σε νέ ους αφέντες με νέα πιο γερά δεσμά. Ο λαός μας δεν έδωσε και πολλή σημασία στις ραδιουργίες ξένων πρακτόρων που βρίσκονταν στα ελεύθερα βουνό του, κοντά στο μαχόμενο λαό και στρατό της αντίστασης στα τέσσερα χρόνια της σκλαβιάς του. Τα απέδιδε σε κακή ερμηνεία, παρανόηση των αποφάσεων καί δι ακηρύξεων των συμμάχων εθνών. Δεν πίστευε ποτέ ότι αυτές ot διαβολές μπορούσαν να είναι έκφραση μελλοντικής πολιτικής ενός από τους συμμάχους μας. Κα< στην προσπάθεια κατασυκοφάντησης του αγώνα του από τους ξένους καί ντόπιους, από τους οποίους, άλλο) μεν το δίπλωσαν μπροστά στον κατακτητή, κάνοντας ένα ατιμωτικό συμβιβασμό, άλλοι δε αντέδρασαν φανερά, περνώντας τυπικά καί ουσιαστικά στο αντισυμμαχίκό στρατόπεδο, ο λαός μας με την πανεθνική του οργάνωση, το Ε.Α.Μ., απάντησε με τη πραγματοποίηση της εθνικής ενότητας, με το σχηματισμό αντιπροσωπευτικής Εθνικής Κυβέρνησης. Καί όταν απ' την χώρα μας διώχτηκαν ot κατακτητές, ο λαός μας με αφάνταστο ενθουσιασμό καί ανυπόκριτη αγάπη δέχτηκε τα πρώτα στρα τιωτικά τμήματα των Συμμάχων μας Άγγλων. Είχε πιστέψει ότι μπήκε τέ λος στα βάσανα του. ότ< ανεξάρτητος κα< λεύτερος και με τη βοήθεια των μεγάλων μας συμμάχων, θα τακτοποιούσε το νοικοκυριό του, όπως αυτός νόμιζε καλύτερα, θα ανοικοδομούσε θα γιάτρευε τις πληγές του. Η διαδοχή από κατάσταση κατοχής σε κατάσταση απελευθέρωσης κο αποκατάστασης της Εθνικής καί Λαϊκής κυριαρχίας έγινε με απόλυτη τάξη Με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας επικεφαλής, με τη συμβολή ιης Πανεθνικής οργάνωσης του Ε.Α.Μ.. με τον Εθν<κό Στρατό Ε.Λ.Α.Σ. κα) την Εθνική Πολιτοφυλακή του κάτω απ πς οδηγίες της Κυβέρνησης, επί τρε<ς (3) ολόκληρους μήνες επικράτησε παραδειγματική τάξη και άρχισε το έργο της ανοικοδόμησης, με λαϊκό ενθουσιασμό πρωτοφανή, σε κάθε γωνία της χώρας μας. Όμως όπως εξελίχθηκε η πολιτική κατάσταση στη χώρα μας στο τρίμηνο αυτό διάστημα, τα δραματικά γεγονότα προτού Δεκέμβρη, ο Δε


κέμβρης και η περίοδος μετά το Δεκέμβρη, έπεισαν το Δημοκρατικό Ελλη νικό Λαό καί τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης πόες ήταν ot πραγ ματικές προθέσεις των συμμάχων Αγγλων κα) των ντόπιων πρακτόρων τους στην Ελλάδα Σήμερα καμιά αμφιβολία δεν μένει στο Λαό μας και τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, όπ η σημερινή κατάσταση που υπάρχει στη χώρα μας, καλά κα) ψύχραιμα μελετήθηκε Κ) άρχισε να μπαί νε) σ' εφαρμογή απ' την εποχή ακόμη της Γερμανοφασίσπκής κατοχής, εποχή που ο Λαός μας. αδιαφορώντας για πς καταστροφές που πάθαινε, πολεμούσε αδιάκοπα. Πιστεύουμε όπ τα ντοκουμέντα και οι αποδείξεις που παρουσίασε η ηγεσία του Λαϊκού Δημοκρατικού Κινήματος μπροστά στην παγκόσμια κοινή γνώμη, πως κα) από πού προκλήθηκε ο Δεκέμβρης, αλλά και οι ομολογίες των ντόπιων πρωταγωνιστών του Δεκέμβρη - όπως του τότε πρωθυπουργού Παπανδρέου -δείχνουν ολοκάθαρα όπ ο Δημοκρατικός Λαός κα) η ηγεσία του, όχι μονάχα δεν είχαν συμφέρον να προκαλέσουν τα Δεκεμβριανά γεγονότα, αλλ' αντίθετα είχαν κάθε συμφέρον να αποφευ χθεί ο πόλεμος του Δεκέμβρη. Συμφέρον είχαν καί τον προκάλεσαν ot σύμμαχο) Αγγλο) καί Ο) πράκτορες τους μοναρχοφασίστες, γιατί yt' αυτούς η Ελλάδα έπρεπε να μην ακολουθήσει το δρόμο της Δημοκρατίας, το δρό μο της Λαϊκής Κυριαρχίας, αλλά να αποτελέσει κράτος αποικιακό, εξαρτη μένο, κρότος δοσίλογων, υποτακτικών, με σκοπούς καί σχέδια αντίθετα από το πνεύμα του συμμαχικού αντιφασιστικού αγώνα. Μοναδικό όμως εμπόδιο στα σχεδία αυτά ήταν το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα του Ε.Α.Μ.Ε.Λ.Α.Σ. κα) αυτό έπρεπε να αφανιστεί. Ο) σφαγές του Αθηναϊκού Λόου με τα πιο σύγχρονα πολεμικά μέσα του στρατηγού Σκόμπυ. οι χιλιάδες αγωνιστές της Δημοκρατίας που στάλθηκαν στην Αφρική, είναι η πρώτη μαρτυρία. Μα η ηγεσία του Δημοκρατικού Λοού, με την πατριωτική χειρονομία να υπογράψει τη συμφωνία της Βάρκιζας, απόδείξε ακόμα μ<α φορά, ότι χωρίς κομματικούς υπολογισμούς, θέλε) να απόφυγε ) παραπέρα λαϊκές θυσίες καί έδωσε τη δυνατότητα απ' τη δική της πλευρά να μπε) η χώρα στον ομαλό πολίΤ'κό βίο. Τα τι επακολούθησε μετά τη Βάρκιζα εις βάρος του λαϊκού δημοκρα τικού κινήματος, των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης ιδιαίτερα, είναι ανώτερο πάσης περιγραφής. Τα χιτλερικά μεσαιωνικό μέσα μαρτυρίων, ωχριούν μπροστά στα βασανιστήρια στα οποία υπεβλήθησαν χιλιάδες αγωνιστών, απ' τα χεριά των πρώην ταγματασφαλιτών κα) πρακτόρων


των Γερμανών καταχτητών, που βαπτίστηκαν με τ' όνομα του «εθνικόφροναΜ κα) με λύσσα πέσαν ενάντια στον άοπλο και ανυπεράσπιστο λαό Kat σ' όλο αυτό το διάστημα των οργίων και του αίματος, κανένας δολοφόνος κα) βασανιστής όχ< μόνο δεν τφωρήΒηκε από τα δικαστήρια, αλλά όλο αυτοί οί εγκληματίες απετέλεσαν εξέχοντα στελέχη του μοναρχοφασισμού, τιμήθηκαν με ανώτερα αξιώματα της πολιτείας. Οι σύμμαχο) Αγγλο), που αυτοί πολέμησαν τον Ελληνικό Λαό το Δεκέμβρη μαζί με τους ταγματαοφαλίτεςτης κατοχής, σαν εγγυητές της συμφωνίας της Βάρκιζας όχ) μόνο δεν υποχρέωσαν τις εκάστοτε κυβερνήσεις να εφαρμόσουν τη συμφωνία αυτή, αλλά αντίθετα βοήθησαν με όλα τα μέσα το μοναρχοφασίσμό στον εκτραχηλ)σμό. Χωρίς να αναφερθούμε γ<α την περίοδο που μεσολάβησε απ' την ανακωχή μέχρ) τη συμφωνία της Βάρκιζας, και η ευθύνη των Αγγλων εί ναι άμεση για ό.τι έγινε. αρχίζουμε παράθεση χαρακτηριστικών γεγονότων μετά τη Βάρκιζα. Βάσε) των συμμαχικών διακηρύξεων γ)α την τιμωρία των κουίσλιγκ, σε κάθε χώρα και υστέρα από απόφαση της Κυβέρνησης Εθνι κής Ενότητας, σ) αναγνωρισμένες απ' την Κυβέρνηση αρχές κάναν συλ λήψεις αποδεδειγμένων συνεργατών του κατακτητού. που είχαν διαπράξει πολλές δολοφονίες πατριωτών στο διάστημα της κατοχής και πολέμησαν μαζί του κατά του λαού κα) των συμμάχων. Όλο) αυτοί παραδόθηκαν στις αρχές που προήλθαν από τη συμφωνία της Βάρκιζας και τους Αγγλους. Δεν κροτήθηκαν ούτε μια ώρα στη φυλακή απ' τη στιγμή της παράδοσης τους και αφέθηκαν όλοι ελεύθερο) και εξοπλίστηκαν, (Δεν αναφερόμαστε στο γεγονός ότ) το Δεκέμβρη όσο) πολέμησαν μαζί με τους Αγγλους το λαό μας. στην πλε'οψηφία τους προέρχονταν από τα τάγματα ασφαλείας που οργάνωσε ο κουίσλιγκ Ρόλλης και ο αρχιδολοφόνος Γονατάς). Έτσι άνοιξαν οι φύλακες σ' όλη την Ελλάδα και όλα τα καθάρμα τα και οι εγκληματίες που βγήκαν απ' αυτές, εντάχθηκαν στα αστυνομικά τμήματα κα) στην Εθνοφυλακή. Έτσι άνοιξαν οι φύλακες σ' όλη την Ελλάδα και όλα τα καθάρμα τα κα) ο) εγκληματίες που βγήκαν απ' αυτές, εντάχθηκαν στα αστυνομικά τμήματα κα< στην Εθνοφυλακή. Αφέθηκαν εγκληματίες αρχηγοί γνωστότα τοι γ)α τη δράση τους, όπως ο<: 1) Πίπιλίάγκας, νομάρχης Τρικάλων επί κατοχής, ντυμένος τη γερ μανική στολή, καθοδηγητής των ταγμάτων ασφαλείας (ΕΑΣΑΛ) Θεσσα λίας, αποχωρήσας μετά των γερμανικών στρατευμάτων από τα Τρίκαλα. Πιάστηκε σε μάχη παρά του Ε.Λ.Α.Σ. στην περιοχή της Μακεδονίας. Ο

ΑΛΕζανορος A. λατςηκωστος

μεγαλοδοσίλογος αυτός παραδόθηκε με δικογραφία - όπως κα) όλοι οι πράκτορες των κατακτητών - στ<ς αρχές που προήλθαν από τη συμφω νία της Βάρκιζας κα) αφέθηκε ελεύθερος. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότ) τον Π)π<λ)άγκα, το δικαστήριο που τον κδίκασεκ τον απάλλαξε «λόγω βλακείας;*, δικαιολογία με την οποία απαλλάχθηκαν σχεδόν στο σύνολο τους όλα τα στελέχη των ταγμάτων ασφαλείας. Σήμερα ο Π)π<λιάγκας είναι βουλευτής! 2) Τσαντούλας. αρχηγός ενόπλου εκτελεστικού τμήματος στη Γερμανική κατοχή (Τρίκαλα). Πα τα πολλά του εγκλήματα εις βάρος του αγωνίζόμενου επί κατοχής λαού. καταδικάστηκε τρε<ς φορές ερήμην ο: θάνατο. Αυτός αμέσως μετά τη Βάρκιζα εμφανίστηκε σαν αρχηγός εξο πλισμένης συμμορίας στην περιοχή Τρικάλων καί σε συνεργασία με τα όργανα της χωροφυλακής, δολοφόνησε πολλούς δημοκραπκούς πολίιες, βίασε γυναίκες, άρπαξε περιουσίες κτλ 3) Νικολής, οργανωτής και καθοδηγητής των ταγμάτων ασφαλείας ίΕΑΣΑΔ) στη Θεσσαλία. Όχ) μόνο δε δίώχθηκε, αλλά σήμερα υπηρετεί σαν καθηγητής στο ) Γυμνάσιο Μουζακίου. 4) Μπόκαρης. διευθυντής Λυκείου στη Λάρισα. Επί κατοχής ήταν οργανωτής καί καθοδηγητής των ταγμάτων ασφαλείας στη Λάρισα. Κατα δικάστηκε ερήμην σε θάνατο κα< σήμερα γυρίζει ελεύθερος στην Αθήνα. 5) Καραγίώργος, δάσκαλος, διοικητής λόχου των ταγμάτων ασφα λείας στη Λάρισα. Αμέσως μετά τη Βάρκιζα εμφανίστηκε με εξοπλισμένη συμμορία στην ίδ)α περιοχή. Πα τα εγκλήματα του καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Σήμερα βρίσκεται ελεύθερος, είνα) αρχηγός μοναρχοφασιστικής συμμορίας κα) συνεργάζεται επίσημα με τα κρατικά όργανα. 6) Κώστας Παπαδόπουλος. έφεδρος ανθυπολοχαγός από το Κ κίς, που στην κατοχή οργόνωοε στρατιωτικά τμήματα σύμφωνα με το υπόδειγμα του συντα /ματάρχη Πούλου. που ακολούθησε τους Γερμανούς με τους 250 άνδρες του ντυμένους γερμανικά στην υποχώρηση τους. Ο Κώστας Παπαδόπουλος με τα ίδ)α του τα χέρια κα) την ομάδα εκτελεστών που είχε μαζί του, έσφαξε στην περιφέρεια Κιλκίς πάνω από 500 πατρι ώτες. σε επιδρομές που έκανε στα χωρ<ύ μαζί με Γ ερμανούς κα) Βούλ γαρους Έκαψε ολόκληρα χωρ'ά, ατίμασε κα) πλιατσικολόγησε με τους εγκληματίες του ολόκληρη την περιφέρεια. Ο Παπαδόπουλος αυίός, γιο πολύ καιρό μετά τη Βάρκιζα, χρησφοποιήθηκε στο Γραφείο Πληροφοριών της Στρατιωτικής Διοικήσεως Μακεδονίας σαν αξιωματικός πληροφοριών. Γ <ερα είναι «λαοπρόβλητος^ βουλευτής


7) Παπάς, πρώην χωροφύλακας της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης και πρώτος βοηθός του τρομοκράτη του λαού της Θεσσαλονίκης Δάγκουλα. Ο Παπάς αυτός, στο δρόμο σκότωνε στην κατοχή όποιον ήθελε και σε 84 φτάνουν τα θύματα που εκτέλεσε με τα ίδια του τα χεριά, χωριστά απ' τις εκατοντάδες θύμστα του αρχηγού του, Δάγκουλα. 8) Μιχάλ-Αγάς (Μιχαήλ Παπαδόπουλος) και Κολλάρας, σφαγείς ίου λόου της περιφερείας Κοζάνης-Γρεβενών. Στις εκκαθαριστικές επι χειρήσεις της Πίνδου που έγιναν από τους Γερμανούς το 1944, αυτοί οι εγκληματίες μαζί με τους Γερμανούς, έκαψαν ζωντανούς στο χωριό Κηπουριό Γρεβενών, 17 γυναικόπαιδα, στο χωριό Κοσμάτι Γρεβενών εκτέλεοαν 29 πατριώτες, στο Ξερολίβαδο Βερμίου 280 γυναικόπαιδα, στο χω ριό Κλεισούρα 350 γυναικόπαιδα κτλ. Πλιατσικολόγησαν απ' όλα τους το υπάρχοντα ολόκληρα χωριά. 9) Κοπετόν Γιώργης. υπαρχηγός του Κισά-Μπατζάκ (Κυριάκου Παπαδόπουλου). που κατάσφαξε το λαό της περιφερείας Κατερίνης. Όλο ouToi στην κατοχή πολέμησαν μαζί με τους Γ ερμανούς το λαό μας κα τη συμμαχική υπόθεση και σαν αρχηγοί του «Ελληνικού» Γερμανικό' στρατού, πήγαν στη Γερμανία για επίσκεψη στον Φύρερ τους, Χίτλερ. C φωτογραφίες τους κοσμούν τις σελίδες των γερμανικών περιοδικών τη εποχής 10) Βρετάκος. διοικητής των ταγμάτων ασφαλειας στην Πελοπό\ νησο υπό του Παπαδόγκωνα. Τα θύματα του στην κατοχή ανέρχονται c 7 000. Σήμερα είναι βουλευτής! 11) Λιαράκος, στέλεχος των ταγμάτων ασφαλειας Πελοποννήσο στην περίοδο της κατοχής Σήμερα υπηρετεί στο στρατό με το βαθμό το λοχαγού και διέπραξε σωρεία από καινούρια εγκλήματα σε βάρος το λαού της περιοχής Κισσάβου. (Με τα ίδια του τα χέρια εξετέλεσε τοί πολίτες Κ. Κέρκυρα. Κ. Ναοικα και Ν. Τσαλαντά Tou χωριού Ανατολή, une βάλλοντας τους σε φρικτά βασανιστήρια). 12) Μπουντουβάκης, Νερατζής, Παπούλιας, συνεργάτες των Γε[ μανών, οργανωτές ταγμάτων ασφαλειας, που σε εκατοντάδες ανέρχοντι τα θύματα τους στην περιοχή της Νιγρίτας. 13) Βόιδαρος, στην Ήπειρο. Όλοι αυτοί, από την πρώτη στιγμή αφέθηκαν ελεύθεροι και άρχισί γη δράση τους όπως και πριν, αυτή τη φορά με την προστασία των Α' γλων κα< της δοσίλογης αστυνομίας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του αρχιδολοφόνου Κολλάρι


υπαρχηγού του Μιχάλ-Αγά που έδρασε στην περιοχή Καϊλαρίων Κοζά νης. Ο ΚολΑόρας αυτός πολλές φορές εθεάθηκε να γυρίζει με αυτοκίνητο τζιπ (το 1945 μετά τη Βάρκιζα) μαζί με τον Αγγλο λοχαγό "Εβανς. που ήταν αντιπρόσωπος της αγγλικής αποστολής κοντά στους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ.. στην περιοχή του όρους Βίτσι. Ο Κολλάρας αυτός, δυο μέθοδες χρησιμοποιούσε γ)ο να δολοφονεί τους αγωνιστές που πέφταν στα χέρια του στην περίοδο της γερμανικής κατοχής: α) τους έσφαζε με τη δίκοπη λάμα του. λέγοντας στο θύμα του: «Μη φοβάσαι, δε θα πονέσεις καθόλου Το μαχαίρ) μου κόβε) σαν ξυράφι Κανένας δεν είπε λέξη οΰτε έβγαλε αχ... κτλΒ. β) Με καρφιά καρφωμένα στην άκρη μίας σανίδας, χτυπούσε το θύμα του στο κεφάλι ώσπου να ξεψυχήσει. Μερικές εκατοντάδες οπό τέτοια φασιστικά κτήνη, πλαισιωμένα με άλλους εγκληματίες καθάρματα, συνέχισαν μετά τη Βάρκιζα το όργιο των δολοφονιών των λαϊκών αγωνιστών, σαν όργανα του μοναρχοφασισμοϋ με την ανοχή και καθοδήγηση των Άγγλων. Διατήρησαν ένοπλες τις συμ μορίες τους σ' όλο το διάστημα μετά τη Βάρκιζα. Οι ανακριπκές αρχές υστέρα απ' την πίεση του λαού και. των οργανώσεων του. αναγκάστηκαν να βγάλουν εντάλματα Κανένας όμως δεν πιάστηκε απ' την αστυνομία, παρόλο που πολλές φορές υποδείχτηκαν σε αστυνομικά όργανα, σε ποιο ξενοδοχεία μένουν, σε ποια σπίτια κάθονται ή όταν πήγαιναν επιδρομές στα χωριά. Ένα μήνα μετά τη Βάρκιζα, ο ταγματασφαλίτης Παπούλιος δολοφόνησε μέρα μεσημέρι στην αγορά Νιγρίτας. 5 πολίτες, χωρίς νο ενο χληθεί και μπρος στα μάτια της δοσίλογης αστυνομίας. Η δολοφονία έγινε χωρίς λόγο. μόνο και μόνο για νο τρομοκρατηθεί ο λαός της Νιγρίτας που είναι δημοκρατικός στην παμψηφία του. Ολοι αυτοί μαζί με την αστυνομία ξεφάντωσαν στα δυο χρόνια μειά τη Βάρκιζα. Ποτέ δε διέλυσαν τις συμμορίες τους, που έδρασαν συστημα τικά για την εξόντωση του λόου. Και σήμερα πια. επίσημα, καθοδηγούν τις συμμορίες που εξοπλίστηκαν με όλα τα μέσα. ντύθηκαν τη στολή του χωροφύλακα και τροφοδοτούνται από τον εφοδιασμό του στρατού που τον παραχωρούν οι Άγγλοι. Η συμμοριακή δράση της δεξιάς δεν περιορίστηκε μόνο σ' αυτούς Ο περιβόητος Σούρλας και Καλαμπαλίκης στη Θεσσαλία, οι Βουρλόκης, Κρανιάς, Μπούρος στη Ρούμελη, ο Μαγγανός και ο Κατσαρέας στην Πε λοπόννησο. συγκρότησαν συμμορίες αμέσως μετά τη Βάρκιζα και είναι άπειρες οι επιδρομές που κάναν και κάνουν στο χωριά και τις πόλεις, μαζί με την αστυνομία και το στρατό. Οι δολοφονίες, ατιμώσεις γυναικών, συλ


λήψεις και πλιατσικολογήματα είναι αμέτρητα. Χαρακτηριστικά αναφέρου με την περίπτωση του λήσταρχου Σούρλα, που εγκαταστάθηκε επίσημο στη Λάρισα, μπροστά στα μάτια ολόκληρου Σ. Στρατού και των Άγγλων και του Μάγγανα που κατάσφαξε το λαό των Καλαμών σε συνεργασία με την αστυνομία. Αναφερόμαστε σε περίοδο που ούτε ένας αντάρτης της αριστερός δεν υπήρχε έξω στο βουνό και είναι φανερό γιατί ο μοναρχοφασιομός άφησε ελεύθερους ανθρώπους εξασκημένους στο έγκλημα και με τόση λύσσα στράφηκε ενάντια στο λαό. Αμέσως μετά τη Βάρκιζα και παράδοση των όπλων απ' τον Ε.Λ.Α.Σ., άρχισε η αποκατάσταση των νέων αρχών. Άρχισαν να στέλνο νται αστυνομικές δυνάμεις και τμήματα εθνοφυλακής στις διάφορες πόλεις της υπαίθρου και στην ύπαιθρο. Ο μοναρχοφασισμός και οι Άγγλοι, στην οποστολή αυτών των δυνάμεων έδωσαν χαρακτήρα εκκαθαριστικών επι χειρήσεων. Είχαν διαλυθεί τα τμήματα του ΕΛΑΣ. και οι μόνες ένοπλες δυνάμεις που είχαν μείνει κατόπιν συμφωνίας για να παραδώσουν στις νέες αρχές, ήταν 5-6 πολιτοφύλακες και η τάξη που επικρατούσε ήταν παραδειγματική. Απ' τη στιγμή όμως που φτάσαν η χωροφυλακή και η εθνοφυλακή, άρχισε το έργο της δολοφονίας του λαού και οι επιδρομές στα γραφεία των οργανώσεων. Έτσι στη Λιβαδειά πυροβόλησαν αθώα συγκέντρωση πολιτών και σκότωσαν έναν πολίτη. Σπάσανε όλα τα γραφεία των οργανώσεων και συνέλαβαν όλα τα στελέχη των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων. Στη Βέροια σκότωσαν 8 πολίτες, σπάσανε όλα τα γραφεία και τα κατέλα βαν. Στη Θεσσαλονίκη σκότωσαν 1 πολίτη και κατέλαβαν τα γραφεία του Ε.Α.Μ. της περιοχής και του Κ.Κ.Ε. Στην Εδεσσα σκότωσαν 3 πολίτες και κάψαν τα γραφεία των οργανώσεων. Στην Αλεξανδρούπολη σκότωσαν 3 πολίτες και σπάσαν τα γραφεία των οργανώσεων. Στην Κατερίνη σκότω σαν τον ταγματάρχη του Ε.Λ .Α.Σ. Νικήτα (Κώστα Συννεφάκη). Στη Λάρισα σκότωσαν τον επονίτη Δενδραμή, τραυμάτισαν 7 πολίτες σε αυθόρμητη λάική εκδήλωση και κατέλαβαν όλα τα γραφεία των οργανώσεων και συ νέλαβαν τους ηγέτες τους. Από την Εθνοφυλακή και την αστυνομία άρχισε σωστό πογκρόμ ενάντια στο λαό και τις οργανώσεις του. Στη Θεσσαλο νίκη σπάσανε τα τυπογραφεία των δημοκρατικών εφημερίδων. Σ' όλες τις πόλεις της χώρας, δεκάδες φορές, καταστράφηκαν τα γραφεία όλων των οργανώσεων. Κάθε μέρα. κατά εκατοντάδες άρχισαν οι συλλήψεις και κλείστηκαν αγωνιστές της αντίστασης στις φυλακές, με μάρτυρες κατηγο ρίας τους ταγματασφαλίτες.


Μα εκεί που πήρε μορφή σωστής τραγωδίας ο διωγμός, είναι οι περιοχές που καιοικούνται από Σλαβομακεδόνες. Ενεργήθηκαν επιδρο μές και πλιατσικολογήθηκαν όλα σχεδόν τα χωριά που πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση..... Έτσι ξεκίνησε ο εμφύλιος... ...«Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ο Ε.Λ.Α.Σ. παρέδωσε τον οπλι σμό του με πρωτόκολλο στους Άγγλους αξιωματικούς που ορίστηκαν γιο το σκοπό αυτό. Λογικό ήταν τα όπλα αυτά να διαφυλαχτούν κα) να διατη ρηθούν γ<α τις ανάγκες του στρατού ή ν' αχρηστευθούν. Έγινε όμως το αντίθετο. Δόθηκαν όλα σε χεριά δοκιμασμένων πρακτόρων τους από τον καιρό της κατοχής. Εξοπλίστηκαν ot λεγάμενες «εθνικόφρονεςκ οργανώ σεις χιτών, βενιτών κτλ. Λειτούργησαν κα) λειτουργούν σε στρατιωτικούς σχηματισμούς με εσωτερικό στρατιωτικό οργανισμό. Δεν χρειάζεται πε ρισσότερο από το να ελέγξει κανείς τα αρχεία τους και τις διαταγές τους Ο) οργανώσεις αυτές μαζί με την αστυνομία ή τη βοήθεια και ανοχή της, έβαλαν σα σκοπό τους να διαλύσουν με την τρομοκρατία κάθε μορφής, τις δημοκρατικές οργανώσεις Στο Βόλο κάψαν τα γραφεία της Ε.Π.Ο.Ν., σπάσαν πολλές φορές τα τυπογραφεία της «Αναγέννησης?* και τραυμάτι σαν το προσωπικό. Στη Λάρισα ρίξανε χειροβομβίδα και βάλανε φωτιά με βενζίνη στα γραφεία του Κ.Κ.Ε.. σπάσανε τα τυπογραφεία της εφημερίδας «Αλήθειαν πολλές φορές. Στη Θεσ/νικη έκαψαν τα γραφεία και λέσχη του εκπολιτιστικού συλλόγου Μ.Ε.Ν.Τ. με 25 χρόνια προοδευτική δράση, που τα σεβάστη κε ακόμα και η κατοχή. Στην Κοζάνη έριξαν χειροβομβίδα στη λέσχη της Ε.Π.Ο.Ν. σε ώρα που 100 και πάνω νέοι βρισκόταν συγκεντρωμένοι με άδεια της αστυνομίας. Στην Έδεσσα κόψανε τα γραφεία του ΕΑΜ κοι Κ.Κ.Ε. και επακολούθησαν εκατοντάδες συλλήψεις δημοκρατικών με τη δικαιολογία ότ) auToi βάλανε τη φωτιά. Στα χωριά δόθηκαν όπλα σε όλους όσους είχαν εξοπλιστεί στην κατοχή με όπλα των κατακτητών και είχαν αφοπλιστεί από τον Ε.Λ.Α.Σ. Υπάρχει διαταγή του στρατηγού Μελισσινου, στρατιωτικού διοικητού Καβάλας, που δημοσιεύτηκε και στις εφημερίδες, «να δοθούν όπλα σε κάθε χωριό στους δοκιμασμένους εθνικόφρονεςκ Έτσι εξοπλίστηκαν και τα χωριά. Ύα όπλα δόθηκαν στα χωριά με τη δικαι ολογία της ατομικής τους ασφάλειας και σαν επικουρία της αστυνομίας Μα στην περίοδο αυτή και μέχρι το Μάρτη Tou 1946, δεν υπήρχε ούτε σε βουνό ούτε και σε κανένα χωριό ή πόλη ούτε ένας ένοπλος της αριστερός Όσοι ΕΛΑΣιτες και στελέχη των οργανώσεων ΕΑΜ-ΑΚΕ-ΚΚΕ-ΕΠΟΝ-ΕΑ


μπόρεσαν να διαφύγουν τη σύλληψη ή δολοφονία κατέφυγαν στις μεγά λες πόλεις κατά 90%. Μικρός αριθμός απ' αυτούς κρύβονταν στα δάση κοντά στα σπίτια τους χωρίς να έχουν οπλισμό. Στο χρόνο του 1945 και στο μισό του 1946, είχαν τελείως κλείσει όλα τα γραφεία των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων στις μικρές πόλεις και τα χωριό, ύστερα από αλλεπάλληλες καταστροφές των γραφείων τους, δολοφονία ή σύλληψη, ξυλοδαρμό και φυλάκιση των καθοδηγητών τους. Το έργο της αστυνομίας στην ύπαιθρο με ενίσχυση και των εξο πλισμένων συμμοριών του μοναρχοφασισμού ήταν η εξοντωτική δίωξη, όχι μόνο του ΕΛΑΣίτη και ΕΑΜίτη, αλλά και κάθε πολίτη που τολμούσε να εξωτερικεύσει τα δημοκρατικά του φρονήματα. Το μεγαλύτερο έγκλημα που μπορούσε να διαπράξει Έλληνας πολίτης ήταν να μιλήσει για δη μοκρατία και αυτό και μόνο ήταν αρκετό να τον στείλει στην φυλακή και να καταδικαστεί σαν «εκτελεστής» με ψευδομάρτυρες. Αποσπάσματα με ληστοσυμμορίες διέτρεχαν την ύπαιθρο ακατάπαυστα και μοναδική τους απασχόληση ήταν να μπλοκάρουν τα χωριά, να ξυλοκοπούν μαζικά το λαό. να συλλαμβάνουν εκατοντάδες και να τους οδηγούν στις έδρες των αστυνομικών διοικήσεων, για να αφήνονται οι περισσότεροι ελεύθεροι ύστερα από ταλαιπωρία ολόκληρων ημερών. Χαρακτηριστικό είναι ότι απ' όσα αρχεία έχουμε κατασχέσει από αστυνομικούς σταθμούς και υποδιοικήσεις που καταργήσαμε, εκείνο που φαίνεται είναι ότι δεν υπάρχει ούτε μια διαταγή που να ασχολείται με ζη τήματα άλλα εκτός από διαταγές και οδηγίες που αφορούν την εξόντωση του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος και του Κομμουνιστικού Κόμματος ιδιαίτερα. Έ χ ει ξεχωριστή σημασια-όπως φαίνεται και πιο πάνω- ότι το 1945 τα μπλόκα και οι επιδρομές γίνανε από αγγλικά και ελληνικά στρατεύμα τα από κοινού και υπάρχουν περιπτώσεις που γίνανε μόνο από αγγλικά στρατεύματα. Ετσι με τις εκλογές στις 31 Μάρτη του 1946 υπήρχαν στη χώρα μας πάνω σπό 100.000 καταδιοκώμενοι από τον κρατικό μηχανισμό του μοναρχοφασισμού και τις συμμορίες του. Ο μοναρχοφασισμός δεν μπορει να ισχυριστεί ότι ό.τι έγινε. έγινε από αγανακτισμένους και ανεύθυνους πολίτες χωρίς τη συμμετοχή των κρατικών οργάνων. Ίσα-ίσα, χωρίς τη συνεργασία, καθοδήγηση και ανοχή των κρατικών οργάνων και των Αγ γλων ήταν αδύνατο στους συμμορίτες του μοναρχοφασισμού να κάνουν έστω και την παραμικρή δράση και ζημία στο λαό και τις οργανώσεις του.


Αποκλειστικός σκοπός των διώξεων, δολοφονιών κα) φυλακίσεων, εμπρησμών κα) ατιμώσεων ήταν κα< παραμένει η χωρίς όρους υποταγή του λαού μας στην αντεθνική πολίτική του μοναρχοφασίσμού. Οι εκλογές στις 31 Μάρτη που γίνανε κάτω από καθεστώς αιματηρής τρομοκρατίας και το δημοψήφισμα της 1η; Σεπτέμβρη, δεν άφησαν καμία αμφιβολία σε μας ότι ο μοναρχοφασισμός απογυμνωμένος από κάθε λαϊκό έρεισμα, προσπαθεί να μονιμοποιήσει την εξουσία του yta να ολοκληρώσει το έργο της καταστροφής που άρχισε στη χώρα κα< στα δυο χρόνια που διοικεί κάτω απ' την ξενική καθοδήγηση. Το καθεστώς του μονόπλευρου εμφύλιου πολέμου που καθίέρωσΕ σ' όλο αυτό το διάστημα, αυτό το σκοπό είχε. Καθεστώς ομαλού πολπικού βίου για το μοναρχοφασισμό αποδείχθηκε ότι είναι ο πιο σίγουρος θάνα τος και αυτόν προσπαθεί να αποφύγεί με όλα τα ότφα χιτλερικά τερτίπια κα< χαφίεδοκρατία που καθιέρωσε στη χώρα Μ. «Η ηγεσία του δημοκρατικού λαού μας, το Ε.Α.Μ., στο διάστημα αυτό των δύο χρόνων ακολούθησε σταθερά το δρόμο της ομαλής λύσης του εσωτερικού μας προβλήματος. Όλη της η πολιτική ήταν και είναι μιο ηρωική προσπάθεια να σταματήσει το μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο που κήρυξαν οι Άγγλοι και ο μοναρχοφασισμος ενάντια στο λαό μας, να αποτρέψει την ολοκλήρωση του εμφύλιου πολέμου που γίνεται σήμερα στη χώρα μας. Γta το σκοπό αυτό έκανε κάθε υποχώρηση και σπς άγριες κα ταδιώξεις χιλιάδων αγωνιστών του λαού. στα βασανιστήρια στα αστυνομ!κά τμήματα, στ<ς δολοφονικές επιθέσεις, σπς συγκεντρώσεις του. στους εμπρησμούς των γραφείων των οργανώσεων, σπς φυλακίσεις και δολο φονίες. απάντησε με την εθνοσωτήρια συμφιλίωση. Ma η ψύχραιμη αυτή στάση του είχε σαν αποτέλεσμα ν' αποθρα σύνει ακόμη πιο πολύ τον μοναρχοφασισμό, τους δοσίλογους κα) ταγ ματασφαλίτες. Επίσημες κραπκές αρχές, παρακρατικές οργανώσεις και συμμορίες πολλαπλασίασαν τ<ς διώξεις εναντία στο λαό μας. Κα) αυτή ακόμα η ηγεσία του δημοκρατικού μας λαού δεν απέφυγε ιις δολοφονικές επιθέσεις κα) τραυματισμούς οργανωμένους από τους Άγγλους κα< μο ναρχοφασίστες ταγματασφαλίτες. Kat το πογκρόμ αυτό ενάνπα στο λαο μας μετατράπηκε σε σωστή κόλαση στ*ς παραμονές των εκλογών της 31 η; Μάρτη, που έγίναν κατ' εππαγήν των Άγγλων κατακτητών και μετά Ttç εκλογές και το δημοψήφισμα της 1ης του Σεπτέμβρη. Ολοι ο< δρόμοι ειρηνικής διαβίωσης κλείσαν γ<α το λαό μας. Ήταν αδύνατο νο εξακολουθεί να ανέχεται πς δολοφονίες κα) ατ-


μώσεις χωρίς απάντηση και υποχρεώθηκε να κάνει χρήση ενός δικαιώμα τος που έχουν όλο) οι ελεύθερο) άνθρωποι, αυτοαμύνθηκε. Απάντησε με τα ίδια μέσα. Προτείνοντας πάντοτε στις παράνομες μοναρχοφασιστικές αρχές και τον πολιτικό κόσμο, το δρόμο της συμφιλίωσης και της ειρηνικής λύσης του εσωτερικού προβλήματος. Αλλά τη συμφιλίωση όχι μόνο δε, τη δέχεται ο μοναρχοφασισμός. αλλά και επίσημα την καταπολεμά. Κρατάμε στα χέρια μας έγγραφο του ίδιου του πρώην Υπουργού της Δημόσιας Τάξης, Θεοτόκη, που συνιστά στα κρατικά όργανα να πολεμήσουν κάθε άνθρωπο που κηρύσσει το σύνθημα της συμφιλίωσης. Δεν ήταν στο βουνό ούτε 100 αντάρτες ακόμη και ο μοναρχοφασισμός άρχισε τις περίφημες εκκαθαριστικές του επιχειρήσεις, με τα αποσπάσματα της χωροφυλακής, τους συμμορίτες που πάντα τους είχε ένο πλους και τα τμήματα στρατού. Έργο μοναδικό των αποσπασμάτων ήταν να συλλαμβάνουν όλο τον πληθυσμό των χωριών, να τους βασανίζουν να τους πλιατσικολογούν και να τους κουβαλούν στις φυλακές. Καθιέρω σε τα δολοφονικά στρατοδικεία, που καταδίκαζαν με ψεύτικες κατηγορίες και εκτελούσαν πατριώτες που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με τους ένοπλους του βουνού. Στις μεγάλες πόλεις κάθε υπόλειμμα ελευθερίας που είχε παραμείνει μετά τη Βάρκιζα καταργήθηκε και άρχισε άγριο το κυνηγητό των στελεχών και αγωνιστών της αντίστασης και των οργανώσεων. Η τακτική αυτή της δολοφονίας και, λαϊκής εξόντωσης έσπρωξε κι άλλες εκατοντά δες στην αρχή και χιλιάδες αργότερο ανθρώπους στο βουνό. Και ο εμφύ λιος πόλεμος άναψε σ' όλη τη χώρα με τις καταστροφικές συνέπειες του. Έτσι κάθε απόπειρα του μοναρχοφασισμού να ρίξει αλλού τις ευθύνες του εμφύλιου πολέμου, να κατηγορήσει τις γειτονικές μας δημοκρατικές χώρες, ότι αυτές οργανώνουν και ενισχύουν το Δημοκρατικό Στρατό μας. γιατί επιβουλεύονται τάχα την ανεξαρτησία και, ακεραιότητα της χο3ρας μας, θα συντρίβει κάτω από την ωμή πραγματικότητα. Γιατί ο Δημοκρα τικός Στρατός που οπλίζεται και τροφοδοτείται αποκλειστικά και μόνο από τις δυνάμεις που αντιπαρατάσσει ο μοναρχοφασισμός για να μας «εξοντώσει, έχει πλήρη επίγνωση της αποστολής του και η δύναμη του έγκειται στην αμέριστη υποστήριξη των πλατιών λαϊκών μαζών, που επί δυο χρόνια δοκιμάζουν τα «αγαθά της αγγλικής κατοχής» και των μισητών ττρακτόρων της. Και δεύτερο, γιατί ο Δημοκρατικός Στρατός μας. είναι στρατός της ελευθερίας, της προόδου και της ειρήνης. Και την πρόοδο δεν υπάρχει


καμία δύναμη στον κόσμο που να μπορεί να τη δαμάσει. Ο Δημοκρατικός Στρατός είναι σταθερό προσηλωμένος στο δίκαιο κα) την ηθική. για την οποία αγωνίζεται ο ελληνικός λαός με τη δημοκρατική του ηγεσία επικε φαλής. Ο Δημοκρατικός Στρατός μας ενσαρκώνει ολόψυχα τα ιδανικό του αντιφασιστικού αγώνα που έκαναν οι φιλελεύθεροι και δημοκρατικού λαοί στον μεγάλο αυτόν πόλεμο, με ανυπολόγιστες θυσίες, ενάντια στο φα σιστικό σκοτάδι και τη βαρβαρότητα. Οι μαχητές του αποτελούν μια ατέ λειωτη φάλαγγα ανθρώπων που θυσίασαν τα πάντα για την υπόθεση της ελευθερίας και της ειρήνης, της ομαλότητας κα) ανοικοδόμησης. Έχουν σταθερή την απόφαση τους να συνεχίσουν τον αγώνα, με όσες Ουσίες κι αν χρειασθούν. μέχρι την πλήρη δικαίωση τους)). «Ο Δημοκρατικός Στρατός εμπνεόμενος σπό το πνεύμα της συμφι λίωσης και της ομαλής δημοκρατικής λύσης του εσωτερικού προβλήματος που απασχολεί το λαό μας. δεν παρέλειψε μέχρι σήμερα καμιά ευκαιρία Πρότεινε τα μέτρα εκείνα που θα ανοίξουν το δρόμο στην ομαλή δημοκρα τική λύση του, σε απόλυτη σύμπτωση γνωμών με την έγκυρη δημοκρα τική ηγεσία του Λαΐκοδημοκρατικού μας κινήματος, που εκπροσωπεί τη θέληση του δημοκρατικού λαού μας. ως προς τα αίτια που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα μας και το τέρμα του. Επιμένουμε και επα ναλαμβάνουμε ότ) χωρίς: 1. την αποχώρηση των Αγγλικών στρατευμάτων από τη χώρα μας 2. τη συμμετοχή του ΕΑΜ σε Κυβέρνηση 3. τη Γενική Αμνηστία 4. το ξεκαθάρισμα του κρατικού μηχανισμού από τους δοσίλογους και ταγματασφαλίτες 5. την αποκατάσταση της δημοκρατίας και ελευθερίας στο στρατό και τα σώματα ασφαλείας 6. τη διενέργεια λεύτερων εκλογών δεν είναι δυνατό να ησυχάσει η χώρα μας, να εξασφαλιστεί η ομαλότητα και οι λαϊκές ελευθερίες. Δημοκραπκός Στρατός και λαός θα συνεχί σουν την πάλη τους μέχρι την ολοκληρωτική πραγματοποίηση των δικαί ων και ποθούν τους. βέβαιοι ότι όλοι οι δημοκρατικοί λαοί θα συντρέξουν στο έργο τους αυτό Ο Δημοκρατικός Στρατός πιστεύει ότι η Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ που αντιπροσωπεύει όλους τους δημοκρατικούς και φιλελεύθερους λαούς που πολέμησαν με αφάνταστες θυσίες yta την ήττα του φασισμού, ακολουθώντας το δρόμο της αντικειμενικής έρευνας της κατάστασης που

Μ ίΐμαυια στον Εμφύλιο 1Η46-1949

υπάρχει στη χώρα μας, θα βρει τα πραγματικά αίτια που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο και θα βοηθήσει στην εκπλήρωση των πόθων του λαού μας, που δεν είναι άλλος απ' αυτούς που πολέμησαν όλο) οι δημοκρατικοί και αντιφασίστες λαοί: Η ΕΛΕΥΘΕΡίΑ ΤΟ ΓΕΝίΚΟ ΑΡΧΗΓΕίΟ ΤΟ ΥΔ .Σ ΕΛΛΑΔΟΣ»


Πηγές : Γενικά Αρχεία του Κρότους Ν. Ημαθίας (ιδιαίτερα το αρχείο Μίχάλη Αδαμίδη το οποίο επεξεργάστηκε ο φιλόλογος Χρήστος Σκούπρας) Αρχεία Πρωτοδικείου Βέροιας (Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων) Από το Αρχείο του Κωνσταντίνου Καραμανλή (Εκδοση Καθημερινής 1ος τόμος) Εταιρεία Διάσωσης ιστορικών Αρχείων 1940-1974 (ΕΔ)Α) Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής ιστορίας (ΑΣΚί) Εθνική Βιβλιοθήκη (Ψηφιακή ανατύπωση των εφημερίδων Ρ ίΖΟ ΣΠ Α ΣΤΗ Σ , ΕΜ Π ΡΟ Σ. ΕΛ ΕΥΘ ΕΡΙΑ ).

Ανέκδοτες πηγές: Πρακτικά συνεδριάσεων του Εργατικού Κέντρου Βέροιας Αναμνήσεις Αντώνη Τσέου (καπετάν Αμίκος) από Φυτειά Αναμνήσεις Νίκου Γίάγκογλου (Φεραίος) από Βέροια.

Εφημερίδες: Ρ ΙΖ Ο Σ Π Α Σ ΤΗ Σ (Σκόρπια φύλλα 1946-47) Θ ΑΡΡΑΛΕΟ Σ (1ο τόμος) ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (1946.1947.1948.1949) ΕΛΛΗΝ ΙΚΟ Σ ΒΟ Ρ Ρ Α Σ (1946.1947,1948.1949) ΕΛ ΕΥ Θ ΕΡ ΙΑ (1946. 1947.1948.1949) ΕΜ Π Ρ Ο Σ (1946,1947. 1948.1949) ΦΩΣ (1947) ΕΜ Φ ΥΛίΟΣ Τ Υ Π Ο Σ : Εβδομαδιαία συλλεκτική σειρά (Όλα τα τεύχη)

Περιοδικά: ΚΟ Μ Μ ΟΥΝΙΣΉΚΗ Ε Π ίΘ Ε Ο Ρ Η ΣΗ 4/1996. 7/1997. 6/2006 ΕΘ Ν ίΚΗ Α Ν ΤΙΣΤΑ ΣΗ : Τριμηνιαία έκδοση της Π ΕΑ ΕΑ (Όλα τα τεύχη) ΑΡΧΕΙΟΤΑΞίΟ:Περιοδική έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής ίστορίας (Τεύχη 1-8)

Β!ΒΛ)ΟΓΡΑΦίΑ Αηδονίδης Μιχάλης, Έ ν α ανταρτόπουλο θυμάται. Βέροια 2003. Αιγαίο. Αρχιπέλαγος Μαρτυρίων.ΥπουργείοΑιγαίου-ΕταιρεΙα Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940-1974.2004. Αλεβιζάτου Νίκου, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974. Οψεις της ελληνικής εμπειρίας. Εκδόσεις: Θ ΕΜ ΕΛίΟ 1983. Ανάγνου Θ. Γ., Στα κάστρα του Αγώνα. Με το Δ ΣΕ . Εκδόσεις: ΣΥ ΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟΧΗ 1998. Αποστόλου Σπυρ. Στέργιος, Η κομματική οργάνωση Νάουσας του Κ Κ Ε και το πα νελλήνιο αριστερό κίνημα (1918-1937), Νάουσα 2003. Βαρδινογιάννης Βαρδής - Αρώνης Γ. Παναγιώτης. Οι μισοί στα σίδερα. Εκδόσεις: Φ ΙΛ ΙΣΤΩ Ρ 1995 Βουρνάς Τάσος. Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας. Ο Εμφύλιος. Αθήνα 1981. Γούναρης Κ. Βαοίλης, Εγνωσμένων κοινωνικών φρονημάτων. Εκδόσεις: ΠΑΡΑ-

Η Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949 Τ Η Ρ Η Τ Η Σ 2002. Γεροζήσης Αθ. Τρίσντάφυλλος, Ανταρτόπουλο crro Δ ΣΕ. Το χαμένο ημερολόγιο. Εκδόσεις: ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 2000. ΓΈΣ: Αρχεία εμφυλίου πολέμου (16 τόμοι). Εκδοση: Δ/νση ιστορίας Στρατού 1998. ΓΕ Σ : Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Αντισυμμοριακό Αγώνα (1946-1949). Επιχει ρήσεις του Γ Σώματος Στρατού (1947-1949). Εκδοση: Δ/νση ιστορίας Στρατού 1976 ΓΣΕΕ.Φωτογραφίζοντας...τις Μνήμες και την ιστορία του Εργατικού Συνδικαλιστι κού Κινήματος: Εκδοση ΓΣΕΕ-Α ρ χείο Ιστορίας Συνδικάτων 2001. Γρηγοριάδης Ν. Φοίβος. Ιστορία του Εμφυλίου πολέμου 1945-49 (Το Δεύτερο Αντάρτικο). Εκδόσεις: Κ. ΚΑΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ. «Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια...ο. Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940-1974 (ΕΔΙΑ). Αθήνα 2004. Δασκαλάκης Απόστολος. Ιστορία Χωροφυλακής 1936-1950.Αρχηγείον Χωροφυ λακής, Αθήναι 1973 Ζαούσης Α. Αλέξανδρος. Η τραγική αναμέτρηση (Α+Β τόμος). Εκδόσεις: ΩΚΕΑΝΙΔΑ1993. Ζαφ&ρόπουλος Δημήτριος. Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον αντισυμμοριακόν αγώ να 1946-1949. Εκδοση: 1956 Ηλιού Φίλιππος. Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Η εμπλοκή του ΚΚΕ. Εκδόσεις: ΘΕΜΕΛίΟ 2004. Οεοχαράρος Χρήστος, Χαρίλαος Φλωράκης και λαϊκό κίνημα. Εκδόσεις: ΤΥΠΟ ΕΚΔ Ο ΤΙΚΗ 2001. Ιστορία του Ελληνικού Εθνους (τόμος Ι Σ Τ ) . Εκδοτική Αθηνών Α.Ε Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000 τόμος 8ος). Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜ ΜΑΤΑ 2003. Ιστορία των Ελλήνων (1940-1949 13ος τόμος). Εκδόσεις ΔΟΜΗ 2006. Καποπουλος Κώστας. Αναμέναμε το θάνατο. Εκδόσεις: Κ. Καπόπουλος 1989. ΚατσήςΔημήτρης, Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του Δ ΣΕ 1946-1949 (1ος. 2ος, 3ος, 4ος. 5ος τόμος). Καραγιάννης Ν. Γιώργος. Η εκκλησία από την κατοχή στον εμφύλιο. ΠΡΟΣΚΗΝίΟ

2001.

Καρανόσιος Κ. Χρήστος, Η Νάουσα στην εθνική αντίσταση και στον εμφύλιο. Αθή να 2004. Εκδόσεις Κ Κ Ε Τρίχρονη εποποιία του Δ Σ Ε 1946-1949. Εκδόσεις ΡΙΖΟ ΣΠ Α ΣΤΗ Σ-ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟΧΗ 1998 Δοκίμιο ιστορίας του Κ Κ Ε (Α'τόμος). Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1995 Δημοκρατικός Στρατός (Α+Β). Εκδόσεις: Ρ ΙΖΟ ΣΠ Α ΣΤΗ Σ (επανέκδοση). Επίσημα κείμενο του Κ Κ Ε (6ος τόμος). Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟ ΧΗ.1987. Διακήρυξη της Κ Ε του Κ Κ Ε για τα 60 χρόνια του Δ ΣΕ (ΚΟΜΕΠ4-5/2006)


Ο αντικομμουνισμός χθες και σήμερα: Εκδοση Ιδεολογικής Επιτροπής της Κ .Ε του Κ Κ Ε . Εκδόσεις: ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠ Ο Χ Η 2006. Στα σαράντα χρόνια του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Εκδόσεις : ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟ ΧΗ 1987 Δελτίο Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Δ ΣΕ . Εκδοση Γενικού Αρχηγείου ΑΣΕ (επανέκδοση, εκδόσεις ΜΝΗΜΗ). Κουλούρης Νίκος, Ελληνική βιβλιογραφία του εμφυλίου πολέμου 1945-1949. Εκ δόσεις: Φ ΙΛ ίΣΤΟ Ρ 2000. Κυρίτσης Νίκος. Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Βασικοί σταθμοί του αγώνα.. Εκ δόσεις: ΣΥ ΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 2003. Κυτόπουλος Νίκος, Η μάχη της Νάουσας. Εκδόσεις : ΣΥ ΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 1999 (επανέκδοση). Κωστόπουλος Τάσος, Η αυτολογοκριμένη μνήμη. Τα τάγματα ασφαλείας και η με ταπολεμική εθνικοφροσύνη. Εκδόσεις: Φ ΙΛ ίΣΤΟ Ρ 2004 Λάζαρης Βασίλης, Ο εμφύλιος πόλεμος στη Αχάια. Εκδόσεις. ΣΥ ΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟΧΗ 2006. Λυμπεράτος Π. Μιχάλης, Στα πρόθυρα του Εμφυλίου πολέμου. Εκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ 2006. Mazower Mark, Μετά το πόλεμο . Ανασυγκρότηση της οικογένειας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα. 1943-1960. Επιμέλεια : Εκδόσεις: ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 2000 . Μαργαρίτης Γιώργος, Η ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (Α+Β). Εκδό σεις: ΒΙΒΛ ΙΟ ΡΑ Μ Α 2Μ 1. Μάστορα-Ψαρογιάννη Ολγα, Στο δρόμο του Χρέους. Εκδόσεις: ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 1995 Μαυρίκος Γιώργος, Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα 1918-1948.Εκδόσεις: ΣΥ Γ ΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟ ΧΗ 2002. Ματθαίου Αννα-Πολέμη Πόπη, Η εκδοτική περιπέτεια των ελλήνων κομμουνιστών Από το βουνό στην υπερορία 1947-1968. Εκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ-ΑΣΚΙ 2003. Μελέτες για τον εμφύλιο πόλεμο 1945-1949. Εκδόσεις: ΟΛΚΟΣ 1992. Μπαρτζιώτας Βασίλης. Ο Αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Εκδόσεις: ΣΥ ΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠ Ο Χ Η 1981. Μπαρτζιώτας Βασίλης. Εξήντα χρόνια κομμουνιστής. Εκδόσεις: ΣΥ ΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 1986. Μπενάς Τόκης, Του Εμφυλίου. Εκδόσεις: ΝΕΑ ΣΥΝΟ ΡΑ 1996. Μπουρλίδης Τάκης, Τα λουλούδια περιμένουν περισσότερο φως. Θεσσαλονίκη 2005. ΝικολήΔ., Ιστορική πορεία του Ελληνικού Εθνους Αθήνα 1990. Ο Εμφύλιος Πόλεμος. Εκδόσεις : Θ ΕΜ ΕΛΙΟ 2002 Ο) άλλοι καπεταναίοί. Αντικομμουνιστές ένοπλοι στα χρόνια της κατοχής και το εμφυλίου. Εκδόσεις: Ε Σ Τ ΙΑ Σ 2006. Πτυχές του εμφυλίου πολέμου 1946-1949. Εκδόσεις: Φ ΙΛ ΙΣΤΟ Ρ 2000.

π πμυοιυ utov Ε μ φ υ Α Ι Ο lH4b-lH4H 50 χρονιά μετά τον Εμφύλιο. Εκδόσεις: Ε Ρ Μ Η Σ 1996 Παπαγεωργίου Αλέκος. Εμπειρίες ένοπλων αγώνων.. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟΧΗ 2001. Παπαγιάννης Αστέρίος. Τα παιδιά της Λύκαινας. Σταύρος Εκδόσεις: ΣΟΚΟΛΗ. Παπαδάκης Ιωάννης, Μισός αιώνας πολιτικών αγώνων και εθνικής δράσεως. Πηγαδάς Νίκος. Αίγινα...κάθε κελί σελίδα ιστορίας. Εκδόσεις: ΠΟΝΤΙΚί. Πολυζωιδης Κ. Σταύρος, Η Ιατρική στη Βέροια. Βέροια 2002 Σακελλαρίου Νώντας. Το Υγειονομικό του Δημοκρατικού Στρατού. Εκδόσεις: Αφων ΤΟΛΙΔΗ. Σέρβος Δημήτρης, Το παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια. Εκδόσεις: ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 2001. Σέρβος Δημήτρης. Παράνομες Χειρόγραφες Εφημερίδες στις φυλακές και στις εξο ρίες. Εκδόσεις: ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟ ΧΗ 2003. Σταθάκης Γιώργος. Το δόγμα Τρουμαν και το σχέδιο Μάρσαλ. Η ιστορία της αμερι κάνικης βοήθειας στην ΕλλάδαΕκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ2004. Στιόκας Γιάννης. Μια ζωή στο αγώνα. Βέροια 2006. Σφήκας Δ. Θανάσης. Πόλεμος και Ειρήνη στη στρατηγική του Κ Κ Ε 1945-1949. Εκδόσεις: Φ ΙΛ ΙΣΤΩ Ρ 2001 Σφήκας Δ. Θανάσης. Οι Αγγλοι εργατικοί και ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Ελλάδα. Ο ιμπεριαλισμός της «Μη Επέμβασης)). Εκδόσεις Φ ΙΛΙΣΤΩ Ρ 1997. Τασιόπουλος Τάσος. Κεφαλοχωρινά νέα. Εκδοση : ΤΕ Δ Κ νομού Ημαθίας, Βέροια 2006 Τερζόγλου Νίκος. Η στρατιωτική εκπαίδευση στελεχών στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Εκδόσεις: ΣΥΓΧ ΡΟ Ν Η ΕΠΟΧΗ 2003. Τζαμαλούκας Γιώργης. Ενάντια στο θάνατο στο Γράμμο και το Βίτσι. Εκδόσεις: ΕΙΡΗ Ν Η 1978. Φλάισερ Χάγκεν (επιμέλεια). Η Ελλάδα '36-'49. Από τη Δικτατορία στο Εμφύλιο. Τομές και συνέχειες.Εκδόσεις: ΚΑΣΤΑΝΙΩ ΤΗ 2003. Χουζούρης Στέφανος, Γιατρός σε τρεις πολέμους, Θεσσαλονίκη 1988. Ψιμούλη Βάσω. κΕλεύθερη Ελλάδα»/ «Η φωνή της Αλήθειας)). Εκδόσεις: ΑΣΚΙΟ ΕΜΕΛΙΟ 2006.

202


ΑΡΧΕ!0 ΦΩΤΟΓΡΑΦίΚΟΥ ΥΛίΚΟΥ 1941-1949 Περιλαμβάνονται και ντοκουμέντα της περιόδου 1941-1946 τα οποία δεν συμπεριλήφθησαν στα δύο προηγούμενα βιβλία.

203


rtPOKHPYHIS Γ1ΡΟ Σ T o n

Β Β Ρ Ρ Ο ΙΚ Σ

ΑΡΧΕίΟ Μ. ΑΔΑΜίΔΗ ΓΑΚ N. ΗΜΑΘίΑΣ Προκήρυξη που κυκλοφόρησε στη Βέροια με την είσοδο των γερμανών (9/4/41) Χωρίς σχόλια...

η πμααία στον εμφύλιο 1946-1949

$ 3 3 3 3 $ " ^ ------------------------€

ΚυΜΜ, ^ΜΜΑ ΕλλΑ!ίΑΣ

g

ΠΕΡίΦΕΡ. ΕΠίΤΡΟΠΜ ΒΕΡΟίΑΣ

8

ΠΡΟΣ^ΛΜΣΜ '. : '--- '

Σ ύντροφ οί

ί $

^

A ü p t c , 8& γ ί λ ε ί 6 γ ιο ρ τ κ ΰ μ ά ί τ ω ν 3 6 χ ρ ό ν ο ν το ϋ np siix b û Κ ο μ μ ο υ ν ίο τιχ ο ϋ Κ ο μ μ χ τ ό ; μ ^ίΣ τ ή \ π λ χ τ ε ίχ τοϋ ώ = όλ ογ:οΰ 3ά γίνε! μ ε γ χ λ η σ ν γ χ έ ν τ ρ ω α η c r n v o n o tx ο μ ιλ η τ ή ς 6 ά ά νοίπτύξεί τ ή ν ί ο τ ο ρ ί κ τ ο ϋ Κ ό μ μ ί χ τ ο : μ<χ: π ο ύ ίά ρ ύ & η χ ε n p t\' ά π ο 26 x p ô v t a , τ ο ύ : Α γ ώ ν ε ς τ ο υ τ ί ζ ε υ τ υ χ ί ε ς τ ο υ , χ κ ί τ η ν ο λ η έ π ί5 ρ χ 3 η τ ο υ 3τή^' π ο λ ιτ ίχ ή ζω ή τ ή : χ ώ ρ χ; μ χ:. -

^ ^ ^ ^ ^

# g

^

^

R

Π ^ίρτε oÂ ot μ έ ρ ο ς σ το γ ιο ρ τ α σ μ έ Μ < : te ή & ρκ

^

" η τ Μ τ & 26 χ ρ ό ν ι χ τ ο ϋ ά τ ο χ λ έ ν ι ο υ Κ ό μ μ χ τ ό ς μ χ ;

^

Ζ η τ ώ ό & )<ΰγΐ3τος ά ρ χ η γ ό ς το υ Ζ κ χ κ ρ ίό ίά η ς

^ P X a o Μ. AÆ4M//ÏH fRK Λ/. ^Μ^Θ/ΑΣ


^

Π ρέζ

Ττΐζ- ϋ έ ρ ο ί ί ^

^

* 0 M ovrsp )(o^ (jtr}iQ < , ο ! b o o t \ e y o Î , σ ν ν Β ρ γ Α * :^ τ ο υ &λκ o-r?Î% cJc y iv c t . -:4 x e T o C .^ .- .K w a p ^ t ^ s a s o v Â ^ v m d ^ r o v c r * ç y tn a v -:t$ T out eyanrtv τ η ν έ ν ίη ξ ^ ίτ η o w ^ u ^ o v μ ο ο ^ Α γ γ λ ίπ ζ . *=û^

^.-'τγλί^Η^ν A p x 5 ^ c ^ o f v & j v , μ & τ :6 — νύ χ ο ρ ά γ * !μ κ

Α γ ρ ίΜ θ # νν o t.

γ^.νά ^ονραγ^ό στφν Muic-του^ na(
u o v a p ï n ç ^ n t .' n û v ^ ρ ^ β ω ν ^ β^λ^*τί ^p<*Y^-fT-r^v ^ν^ρ^οσ-τη
H. Λ .^ . Hônmc

^ P X E /O Μ. Α Δ 4 Μ //1 Ν Î ^ K f i Η Μ ^ Θ Μ Σ

Προττσγαν&στ^ό rvrt/yyo rtjv αρχώ^ Trot/ χυκ^οφορούο^ cry^v Maxpôv/ytyo. *rn Α ^ο^Ο Τ Μ ΙΕ Λ Λ λΔ ^^.


Α Π Ο Χ Η

Α Π Ο Χ Η

ΤΟΜ ΕΠΠΉΚΜ Ε . Α . Μ . ίίΙ'ΜΗ

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Η Π ρά; τό Λ α ό

ΓÊptφÉρe^άs u a s

n c tT p tü ïe g Δ η μ ο χ ρ :ζ τ (χ ο ίπ ο λ ΐτ Ε < ;

'Attexn! Mai μόνον Αποχή! Μαχρ*:χ "πέ τι; ΚόίλΛί^!

^ Έ ή τ ω

ή

ΛΠΟΧΗ!

—Κοίτω το txôytxôxaTatOMâoua ΐη: τοΰ Μ^ρτη

Α Ρ Χ Ε Μ ) Μ . Α Δ Α Μ Μ Η Μ Κ Μ. Η Μ Α Ο ίΑ Σ

207


Π.Σ. Ε . Π . Ο . Ν . BEPO iRÏ

Ζ Η Τ Ω Η 23 ΦΛΕΒΑΡΗ 1943 Μ ΕΡΑ ίΔ Ρ Υ Σ Η Σ ΤΗ Σ ΕΠΟΝ

j_<;m

F n o v tÎ m ^ ' X tot κχί \ έ ί ί , Λκέ τη$ B ipem ;

όίϊς Mcrir ΣΗ

^ Ε9ΜΙΚΗ ΣΥΓΙΕΙΔϊ* Π ΕΡΝΑ ΝΕ! A

έ.γν63ζω- ιό ν ν φ 3 ν & νώ τ:ρ3 ο ΰ τ ά t& a v ^ c . Α Π Ο ΤΕίΜ Ο Υ Μ Ε ΤΟΗ Π Ε ίΟ Ά Ε Γ Α Λ Ο Φ Ο ΡΟ Τ ίΜ Η Σ ΚΑ! Ε Υ ΓΝ Ω -

$^ΟΣΥΝΗΣ

^ô?.mics, tïvm.càviOYt Β*3τ;9.:ίρίνη v<ôoyt^ Η Ε Η Ο ΙΗ Τ Α ΑΥΤΗ ΆΟ ΝΟ Μ Σ Τ Ο Υ Σ ΕΧ Θ Ρ Ο Υ ί ΤΗ Σ Ν Ε Ο Λ Α ΪΛ Σ Δ Ε Ν Σ Υ λΙΦ Ε ΡΕ ί. ΑΥΤΟ! ΜΟΜΟΝ ?Ο Μ Α Λ Λ Η Α Ο ΣΠ Α ΡΑ ΓΛ ϊΟ Τ Ή Σ ΠΟ ΘΟΥΝ.

Κσ( a û rts Π Ο Τ Ε ΠΕ!Α α .Α Σ!Σ .Μ 0Σ Π Ο Τ Ε Π Ε!Λ ΠΟ ΑΕ/Λ ΟΣ. Σ Υ Μ Φ 'Λ !3Σ Μ TQM Ί Ξ Ο - Ί A W E = \P lH T A Α Π Ο !Δ Ε Ο Λ Ο Γ !^Ε *:.

Κ a λ ο 3 μ s

- Z H T C H Μ ΕΟΛΑίΑ I H I Β ρ ρ Ο ίΑ Σ

XEC! ΚΑΙ Χ ΕΕΣ Ε Μ Π ΡΟ Σ Γ ί A TC ΜΕΛΛΟΧ Μ ΑΣ

^PXe/O Μ. ΑΑ4Μ/ΑΗ ΜΚ Λ/. ΗΜ^ΘΜΣ


Η ΑΠΕΡΠΑΚΗ ΕίΉΤΡΟΠΗ

ΕΡΓΑΐΟΝ ί(Αί ΕΡΓΑίΡΜΝ ΕΡΓΟΣΐΑΣ!!!Ν ΒΕΡΟίΑΣ Προ; όλον τον Λαό if n πόλη$ pas ΓΜΠΎ Αηεργοΰμ^

. rcii .yju.Î ^7 ^svsjv vi àxar Hiss 3ii έργ??:ά^:ί !:v όηίρχο^ Spsxa: î:n ci ^^:0t^pct is ^ί?χ^7 ^ Â p r â ? : ^ ; . για:: si έργί3τ?3^χ^ ΐ:χ:^&ύν î^P?S!pyr%y^ Y-i vi ή 5*53# -tâ -<â3H*o-c-j^tv2 pxft^ïc? iviym

: 2?μ :νο Δίχ:μζ?γ;.

^ y p a ^ i i t i : va.i -

pspçc&^np^ τά- ûriiis:;::; ?:υ.

2ρ κ λ ίΖ ί^ .

μΛτψ^/.ίρ^; 200('ίκ3ρ7χμ: μ:;οίίίμιτ& ^ * * ή ^ -t ^ ^

'pY^^=-

7^)ΰ ί-3ς_2,00() S?.

ι&ΰ;

5t i 7^

ï

? .μ -

250 z^J^Ôop. τρί^η&χ^

ΐψ ^ λίρχ: o^t) -ό 7 Ι5(λ0()') 2s. ^ίρ7?ΰμ: μ ^ ρ ίχ^ μ ΐΐί

'"" .'

Κ ^ 3έ-η :ΐ3γν!^ ΐ:; ΐ ? μ -ρ ίϊίά μ χ π τ^-1 rpc.3^^:^& μ ί 2 udvsv ν η μ τ ΐ ^ ^ ημ^ρήτ^ "xpSY w yi/^ ix^ v^ ^ U yjtï μέ ^ιμ^! - 3 /κ ΐΰΰ^ΟΟΟ 5ρί Υργάίί^ xt* ίργΛ τρχ; x&Â:t. π:πίί&^3Βίί x n îp Y n x s 3γώ^υ *î vi' έξ<ί3?3λ:32ίίμϊ 6ππ^ρτ^ xod γΜτ! ]d τ ί r ^ p jin n xtpS^ to '^ 3iv :5ΰχ&τρ!^ * i ô Îx a ti χίτ^ μ ΐτά μ ις.

3^v ^ λ ω ι^ ; γίά âvx ^(ρ?χ3μχ?3. Οί i p Y i n : xai &ί àpYâ?p:cç $μω; 7ΐ3^;:ρ-?υ-/ â^.tôouv γ:^Υ3 ά ω ^ τ ι ο ; ίνω μ έ/e: κ λ ό / , μ ^ χρ ^ ΐ xa&i i-.jÊpY:te &à R i:xsX ?^ 3& vv ΐ γ / ίι^ ρ ^ ίιμ ίχ ρ : τ^μ n /.r< ^ ; λΊ^ιη^ τ^-' ^:τ<^μχ:ων x : t ^ ρ * ί -:*^'- ίξι= = ^ -ί ΐμ ίν η y ta t! :tTct:û&ut': γ : ί ό^μ^ μ3ζ, ';?Α *-*"' Ζ ^ ρ ϋ μ ϊίχ τ ? 5λ? * s Àa& 'ά ày& iyy'p^ '6^ωί t!iÿ)tkv ο: έ ^ Y Y sÀ p xti!: ^ : 6:oi^yvt; τΐ}: π ^ ; μ ^ . β ρ 5 3 Χ ϊλ ? ϋ \ϊϊ: ίλ&: ρ: 4ργάίες ΐργτΐρ:5: 'ό*<< :ργ53ΐ2?ίων Rai ά?κντ6οργ<ίων Β κ ο ία ;ό ^ a 5 x c K 'jptux^xal A s : 9.30' κ.μ. :i; τ^ 'ίΕργ, B ip o n τή 12 Is'^cujpfo!: Ι-94Η Η ΑΠΕΓΓ(ΑΚΗ ΕΠΪΤΡΟΠΗ ΕΡΓΑΤΜ^!. EPfATPtON Ε Ρ Γ Ο ΙΤ Α Μ Μ ΒΕΡ?!Α Σ

Kîwn Mcev^voL r^ v e iU n XpuacôX=t Μά:αίν .

McTF^vat AtXurritif^ ^ i^jtiÎK Π ηγή . , . ?ί Βο-ρβ&ρχ SsAM ^tAçv ï'ajpyt&i 'AcXx^gt^'eyAeu

/SPXE/O Μ. ΑΑΑΜΜΗ Π4Κ A/. ΗΜΑΘίΑΣ


ΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ

ΕΚλ, ίίΑΐΑλΟΓΟΥΣ ΑΝΑΚΟ!ΝΩΣΗ

Έ γ γ ρ α φ ή τ ε σ τ ο ύ 5

npôg

1C ΑΑΟ ΒΕΡΟΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡίΧΟΡΩΝ Ό ουνχοπίομ6; Κ&μμάτων EAAf Βεροίας χκλεΤ xct&e πολίτη ?t&ù 5tv Etvxt γραμμένος οτοΰξ έχλοytxoù^ χκτκλέγοΰ; νά 3.nÛ3Et νά έγγραφεΐ έμέοως. Χρέος χ&§ε δημοχοάτη a^vut νά μή iyiost νά χα8εΐ ή KÙxmpt'a ποί) τ^ν οίνε-α^ γίά và Ttâpet μέοο;, με τήν ψτ)γο n u οτήν μάχη

ft&

τή

Δημο-

χρητία.

***0ί έ κ τρ ο π ε; ****

,ί/χουντάξεω : των ixXoYtx&v ΧΛ\'

ΟΗχόγων λειτουργούν χχ^ημερίνά. *OXm. xt' St3*ot πού γεννήθηχχν φρο\τίοητε άμέσωΓ yti

τ& 1925

νά

τήν έγγραφή σκς προτού

τελε'ώσεί ή npothontu, ή 5ποία λήγει οτ!ς 2 τού Ίοΰλου 194G.

Η

E H I T P O Ï m T o r ΕΑΜ ΚΟΜΟΥ Β Ε Ρ Ο ΙΑ Σ

ΛΡΧΕ/Ο Μ. ΑΔΑΜΜΜ fl4K Μ. ΗΜΑΘ/Α^

'


ΖΗΤΩ H 25 ΜΑΡΤΊΟΥ

tmtnmim nmnm ΕΑΜ mu; ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ ΐΟΥ NOMOV ΜΑΣ Ελλη^ϊΑ^.

-*rcû :!

Ytop?n

τή ;

Me τ& pfyatlÔHVcx n^rp^Ttuât

( ^ ΓΜί fi A ΑΗΕΞΑΡΓΜΣ)?..*^

? - ί θ Σ ^ ί \ E

L

ΔΜΜ-Ι^Ρ^λ.

Σ rÎ^ 25 τ cù M i^ rn

24 N ip ïn !?46

H ΔΙΑΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΕΑΜ ΒΕΓΟΑΣ

APXE/O M. AAAMMW Γ4Κ N. ΜΜ^ΘΜΣ

211


ΠΟΑ. ΣΥΝΑΣΠίΣ. K0MMATQN Ε. Α. Μ.

π Ρ Ο ΚΗΡ Υ Ξ Η Πρό; Το λαά Bépotas, Νάουσσα^ καί Kcrrep(vn5

Δί)<^&π&ρχΜ ΛμφίΡολία

Βλη αότή ή

xa-rùoce^ Λτκ: sf) μοναρχο^ρο* tntttd) ocvfpyo^Îo^pi^pta wmt^vgt οΜ^α-

ΥΜΜ^ήΤ^^*ΛγέτΗ^^!!?ΥΛΑ^ ΟΛΟΦ TA

* ΠΕ) ρ λ

ΚΕ) ΝΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠ Ε Ρ ίΣ ΙΟ Τ Ε Ρ Ο -,κ ^

!!ίφνλα^ή^Μ^)ρό. tw^tvo, Auvcnô.

το<. ZHTQ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΛΛΛΑΑ ΖΗ τΟ Η ΛΑ-!-ΚΗ A H E ^ A P lH tiA XiHTQ Ο ΜΡΏ ί ΚΟΣ ΑΗΜΟΚ. ΑΑΟΣ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. /UMMMW /14Κ Μ. ΜΜ/ίΘΜΣ

π πμυο!υ υιό ν ΕίμφυΛίΟ ίΐ^4θ-1!^4^

Μ Μ ΪίΜ Σ

ΣΥΜΑΜίΚι)ΟΣ ΜΜΜΑΤ!)Ν

Ε . Α . Μ .

Π ΡΟ Κ Η ΡΥΞΗ n p c g Te Aate ^spoiocg

nEpuy&pîocc

Οί μ ο ν χ ρ χ ο φ χ 3 :3 ΐίς τΫ); π 3 λ ζ ώ ς μχ^ u^Yipx άρχ^τές μ ^ ρ ^ σ χ ζ ΐ ί οργΛ^ω^χν i(h3
&ν:χχτ5?μΐί2'?η τ7^: ^ΐολύ-^τ^Έ Λ λ^χς ^îxj. * " HNJt. BEPOHZ-KATtP!NHI ysPXE/O Μ. ΑΛ^ΜΜΗ U K Ν. ΜΜΑΘΜί

ν


ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓύΝ ίΣ Τ ύΝ Ε.Λ-Π.Σ. ΒΕΡΟίΑΣ *Ηρωΐχ& nattitx ΐο ΰ Ε.Λ .Α .Σ.!

οπέ??: ιό xépt xdBi ίολοφόνΛΜ TOM λκοϋ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ Α δέρφι EÀaoÏTCS-twcs! Λαε] Νεολαία} Σέ συναγερμό γΐά την υπεράσπιση τ?ι$ζω?ΰ pas

T^Xi^t'u&^ûptï.

^

^

" Atzxnpvsaoonf ivot^dt:

AtOÎ<Îf]
?ôôyûs ^ o ù tc ix ô s :.0^

1* 0 !ϊά ι τ ο ν ς : ^

3

τ ^ ΐ ήγΜ<ος

-Έ μπρό;! Ε.Λ.Α.Σ.

SuvsryMvmi; *È).MtTi$! Λ ot έ !

Xeeâttst!

γίά *ή\ Έλλκίίί!^ το

AtOMWTlKO ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AÆ4MMH Π4Κ Μ. WMAO/Af


ΕΡΓΑΐϋίΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΕΡΰίΑ! ΤΜ ΗΜ Α

r.EFf.

Π Ρ Ο Κ Η ΡΥ Ξ Η Π Ρ

C

2

"CÀcu; ?eù; 'Epyas?:;, *Εργχτρί&$ xac; ^ΥκοίλληλοΌ^ Ή x x i i s n s i ; sr?) μ3; μ$ργ μ ι μ*ρχ χέ^νίί τίτο:^ μ*??^ ^^μ^ζτ: χ ρ ί^ χ 3Ελ%ά. % & ;:ζ χ χ :ο χ ^ :. *0 u s sn s ; Ksv &$ζ(μ%:ί τό?χ i s j x n i χ?&κΑ 1 ^ ;

μ: 3cÀ csSypé* Τή μ ιί = σ:ί ίχό&μΒ çiva :τ& X°r*^

tvat,

ϊλλη ?τ&

Σ*)γάόϊλ?οί, H χ χ τ ζ 2:%:η μ ί ; λ έ γ ^ ?:ό; ή τριμ^χ& χ^χή τόν χ:τ&ν r?Î57t: 5 tz s:sxatf ^ ίμ539 χ ίν ! τ ^ Π :ι τή μ^. Τ χ 5 ^ μ ϋ ;χ m i ; χχτχτ?3?η ; μ ^ : μ2?τυρ95ν *:χ γ$γ&ν6τχ "&J 1 34ÇVSU*' χ χ ί ^ fv w . ç&v^:, ξ^λ5^Λ:μ5ί, χ χί χ ζ ^ μ :ρ ίν ^ ί χυρ55?λ;?μ^ μπρί5(*ν. Ι!:&χθ^; χχ^μ χ ί Π χ ν :γ :& τ^ Γ ^ ν ^ χ χ χ χ ^ ; Τ ίγ ίτη ; Tcj Β<ρμ:$^ Τ5 3πω; χ ο ί ί Ιίχ ^ χ γ ίά τι^ Κ χζχνιζί3% 3 ΐι^ Κγ&λ& *4 s::=τ:λ: τ?υ χ χ ί χ?!ίλη :^ τον è p y ir^ Μχνώ).^ Σ ύί^η. Xa^ ιώ ρ ο ρΦτονμε Α ρ χ:;.

Ποώ? cvOvveToLγ^ά

αύτό;

Ή ρύΟννη έξ Μ οκλήρον :ιέφΎίί ct&v χ . A)*n;.i^; Xmp)xij: xai οτό ύπόΛΟίn c δ ρ ^ α ν ? .* 0 ^ & a& .\tvnvt!n σ η ;ν πόλη μας d v o t χαλά σχηνοΟΕίημένα χοΐ Λ{^οΜ^τΐ(}ύένα. *Η έρ*,*ατ^ τόξη πον Λρ^οψΒρε χ α ί ^pM q^pet τά π ά ντα V3teQ0 έ π υ τη 10χρο\-η σ χ /^ β ίό ^éÀet Τ ά^η— Ά σ ρ ά ? ^ ίκ — Ή σ ν χία . Tt* avr& M axeοη ή Έ ρ γ α ΐc3ιΛ?-/.η/J ^ί; Τάξη ξητάτί?

1) ΧΑ ^χομοχρυν^βΐ έ Δ)ϊη?τή? Χωρ(χηί

2) Χ ό ο^.ηφ Ο οΰ\' ύμέσως δλοί ο! ί^λοφ^ρ^ΰντίς &u?.vûz? ή τρομοχρηηχή 4ργΛ?(ΜΤ X

τρομοχοάτ:ς naÎ νά

3) Nà njn&pq&nüi' π3ραδ2^ματίκ\ ο: σν?.ληψβίνΐ6$ δυ'.0φό\0λ χαί 4) Ν α ύ ^ο χα τα ο το ΰεΐ ή ίά^η χαί Κ ot λ ί ΐ

'0^χ/.ΐ)ρη ϊί)γ *Η(γατοΰπ&υ.ψ.^ή Τύίηοέ

άπ&ργίκ xuÎ γϊΜχηχά&οδο

ο ΐό Ε π α ρ χείο γ*ά Β*το\^ δ:αμκρττρ(α xtu

Δ ηλν ν e % Σ ε π^(^πτ<ύση χον &ev ληφύουν 3μ*πα S p a ^ x à μέτρα ένάνπ α τ ^ ν τρομοχρατών, γ ίέ n n %η?;φίΙ d x ^ ç n a τΐ)Υ ίύΟννη &ά τη ν ipipow ot 20)Îi)4C Η Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η

ΑΡΧΒΟ Μ.

ί^ Κ λ/. ΗΜΑΘ/ΑΣ


ΕΝΩΣΗ Κ Λ Ω Σ Τ Ο Υ - Φ Α Ν Τ Ο Υ Ρ Γ Ω Ν ΕΡΓΑΤΗΝ, ΕΡΓΑΤ?!3 Μ Κ?! TEXK!TÛN ΕΡΓΟΣΠΒΟΝ

B^PQtAi

Π ΡΟΚΗΡΥΞΗ tpc$* ολους feùc έργ^?ε$, έργχτρίε$ ?:pèç σλον τον έργκζόμενο Aetè ?nc Bέpo^5t^ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ). ,Οί χλκΌ τοΰφ αντοοργοί πού γνω ρίζυυν τι] σκληρή χ α ί σκολη ζωή σ α ΐ χΛί πού γ Ά τη β ^ τ ίο σ η π ά λ σ 'ψ α ν καί παλομψουν ο 5 ς χα λο ύ ν τήν Κ υοίαχή στήν Π σνδημοκραή συγκέντρωση στά προαύλιο 'Α π ο σ τό λου Π αύλου. "Ολοι- ot δ η μ ο χ ρ ά τκ . δλοί σι ^pvaCôpevot, δλοί at tot "Ελλ.ην?ς. δλοί δσοί πονούν τόν τόπο μ σ ς. χα! τόν τανίομένο λ π ά p a r δλ3). u t πίστη καί φανατισμό v
ο π ο λ ίίά

Υ '.ά

i\E t.8 io ! s s ,

y à

txf) άμνηστεία, γ ίά νά t α τσ ίώ ο ρ ύ υ : τά σχοτε(νά σ γέδ ία ^ έχθοώ ν τού ΛαοΟ πού πηγαίνουν νά νομιμοποιήσουν Stnocjvioouvid γά ο ς τή ς τρ ο μ ο χ Γ 'α τία ς .'τ η ΐ ns!va<: -<αί 3λίωσης άπ^'.χίοτηίησης τ ϊ ^ νώ ρ α ς μα^ χα) τοΟ Έ coû u a s έξίυ τίλ ίσ μ ο ΰ . έμποδίσ^υμΕ τά φασιστικό πραξί'ηόπηυα πού ÈTOt;ουν ένοπλα χσ! μέ iH vôQsî έ'.'ωυέ'Έζ. ο! oxoTttvëç &υEH μέ τήν ένίσχυση τ<&ν Ά γ γ λ ίχ & ν ά ρ χ ΰ ν κατο χής. λ α έ της BÉpotcc. Ή ζωή. ή τψή.. ή nsp io u o ta, ή λευτεριά μας βρίσχόνσέ xtvRuvo νά π α λ ,ο ίφ -υ μ Ε 'ίν ω μ ίΌ ί Ytà τήν ήσνχίσ x a t τόζη γίό τή Δ ημοχρατίοίχηίτήν έ3νί*ή μαζ ά ν ίζα ρ τη σ ία . — Ζήζύ) ή ΛημΟ κρατίπ — Ζητ/t) ή ενό τη τα τ ^ ί^ ρ γ α τ ί χ η ; τά ξ η ;

ëpoLa 22)3)46

Η ^Ο ίΜ ΙΟ Υ ΣύΜ Α ΐΕίΟ Υ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AAAMMWΠ4Κ Μ. ΗΜΑΘΜΣ


ΕΡΓΑ ΙΰΎίΜ ΑΛ Μ Μ

HEMIP0M ΒΕΡΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ__ Γ. Ε. Ε Ε.

ΠΡΟ Κ H Ρ Y ΞΗ ΓΤρό; ό λ ο υ ; τού; 'Εργάτε;/Εργάτρ!Ε; καί υ π α λ λ ή λ ο υ ; 'H dvnxpM onturtir?! A teix^^Y 35K :vipou έχφράζ:: itjv :t^ v στις τίρχ=: ίθίί ιτ^ς Γ ί/ίχ ί^ ίνν5μΜΚ9-^^χ: ΈργΛΐ&ν 'E X lx M jrêiB ?^Jcv n ; ιήν 5λ.η οίχο'^άμίχη ΧΛΪ Î^CHC3ΐ:χή 3^τ& ?:χιη 0ίΛ^:?τω3κ τ^ΰ; ολόκληρη ^ ίργπ33πκλλ!]λ:χή τ ^ , 6 ρ ^ χ κ : ί J i^ v r e ts iQ ^ n Ûi?t) x s î μ^' τ$ν !ρχ^μ^ΐ3ύ χ!ψώ /Λ ϊίν ΐψ Μ ν κ ζ κ χ^νοόργίΛ xxl / κ ρ - ^ ^ ο χ * * ^ ν χ j 941-1912. TKÇ^.atô-?:çtc uavni^rc nx: _. χύμμ^ΐ: ?s5 'EÂÀi^ 7:χ^ί) Attcô. α'αύτή ι ή / ?:&ù ? :^ ρ ζ ϊψ : =^τη ^ ΰτ:3ίρξητ^ί *R3j.dozj, μ^αίν^ μπρ5?ΐά τ τ ^ ί ν ι ^rîy.c Χ2Η ή ΘΑΤ^ΑΤΟίΧ. Ü μή in^c-^χη -nû /.5 ^^ώ ΐ3 :3 ^ ΰ7τ5μντ;{ί2^0ί τ% T c v :^ ; Έ ρτ% 'h'.A ^Sx; in^-n)v Κι^ίρίτΜτς χ^ί si έ*/=ργί:5ς τών :3ω 'Α ρχόγ x s t oùi: - -ô $È-^ iç3ini;:si6t?-v *r?ùj έ^ϊγΛζ^μϊνΰυί, M^rvcov ηώς ιίο ο ^ Κϋ^ίρλΐ}??^ ίλλο Χ3: σί Ά ρ ^ έ;χ^?λ^ρ9^5ν y i 5τ:κττζρίζ&ϋν-*:3ύ; μ^γχίομάορ^γοprrtç, -/.c-.^cx p iic;. ί χ μ ^ τ ^ . ^ κ ί τΐΰ :*Ελλψ:χίά Aacû χαί F:at. γίνοντχί 3άτ9ΐ)ργο! χχ^ Μ ίχ ή ; τό^ = ιγ -ζ τ μ ί\'ο ο ^ ^ ΰ 3τόν. &άν^τ<.-&?*τήνσ?5^Λ. Γι* a^*ό ^Ι^*ηχή Σίη<^μ^77:^!'5κ:''Εργ-^ν 'Ε?^έί5ς^7:ο<Μίσί7ε^ρί&Λ 10—^— 46 ?ή7 2:κ^=^ΓτρΛωρης xat * : ^tpi^rr^T^ ^èv Ào6c5v τ& e d n ^ x œ : Ûx M -p^dtx ί* κ ύ τ^ ' τ ψ ^TjtoïKÇ^. ^ Μ^ΐί7:ρθ5ίί)^rynxÂ tsix^ÿq τ&ΰ if

.

Η

A

A

Ε

!

â).cxÀ%?) την i^yii-rsûnsâXip.rA^ "ri); B tp s m : Jhtsp^toioitxf; v i âp:^pcup^:n ii ; iœ p'fÎK i'dK Î'xiO t έχΰρ^ χ^ί άκ?ργ&3η^ττ^ xai A x 0.37 a c i C c * ^ήν χ ι ^ ξ η rsAtx^s Ά κ :ρ γ ίχ ς i?:* ΐ^Λ ζ^μίν& ν^μί ^υμ ^ :3 χτ^ ?/.^ν.Ύ(3ν χ λ ά ^ ω /χ ^ : KAp?*3;m)V xjtH^:aLe: - ^ " .

1) Τ '^ 5μ:τη λύ3η ?3ϋ

αίτ^μϊϊ?^ τ^; Γίν.

Έ ργχτώ ν *EX?.dc^ç ig* !;7/ΛΕ\)6€ρνλ^

2) Τ:μα::Μμτχ^ μιρτ^μτίΐ^

Τ ^ άμί^η] ^δττίνομ^ τ&ν 3ργΰίν^7 Îsits

6â^<] 7() -ρτπολΐ!μ:χ^

TtzÎ

-yw/wy.. ΰ^ο.^ημ&τι^ .yjR''- τ ^ ^ μ μ ζ τ ^ ) r

*CXc$ ê cpyatjôpEvog

βpίgχ^^τaE^ c?è πλάι μ χ:.

Te οΰνΒημτ μχ; ttvat CACt ΠΗΜ ΠίΑΗ KM HN)KHHME HHH Μ)ίΣ -ΗΤΏ

H

B ip o m lQ —^1—46 *0 Π ρόίΒ ρος Ν. ΛΑΓΟΥΛ^^

ΑΠΕΡΓΙΑ Γ!& τή Δ ψ ίχ^ση Ό <\1 ΓρκμμΐτΓίύς *0 B! Γ ρ α μ μ κ ττ ί ς Ό Τ σ μ ία ζ X!' 2K W W "A H S Χ .^^Λ Λ ΙΑ ΓΗ Σ Π . Α!ΑΧΕΑΣ

Τ& ίήέλη ! !ΜκκΛ^μίδής, *. ΜΒ^ζέλης. Κ. Δημη^ρο^δπουλος ϊ ί . Γ * ί μ Μ ζ η ς . Γ. Π έ τ ο α ς . Γ Μ ένος*

ΛΡΧΕ/Ο Μ. ΑΔ4ΜΜΗ Γ^Κ Λί. ΜΜΑΘΜί


rtp o w p y s ig ΜΕ ΐΜ B E f f t n

Η Ε ΡίΦ ΕίΉ

X t! v π λ ΐ;γ μ 3 y 3 i ; τ ό i s n i p e ; Χ 3 .τ ::έ ρ 8 η c i : τ ή ν Α η μ ο χ ρ ί 'ί χ ή ^ π α ρ ^ ιζ ξ ίν * 0 Χ ^ 3 ΐ ί 5 ο υ / < : ^ Π ^ * ρ :5 τ ; : s 5 η μ : χ ρ < ! " χ : : Δ τ , μ ^ ρ χ : ; K = c Û 3 i;i χ ΰ έ : t i 6 p i t u v É x p i; χ χ ΐ ω χ κ έ τ ί ^ S s X s ç s u x Ê : α ? = ί p î { t t ü v ϊ " ^ ρ χ : χ : μ μ ^ '- ' ν ' . 3 ΐ ' 5 ν . .. û . t s ? : c 8 i : i i r i τ ί ϋ n ^ p : ) . 6 : / - : 's ; : τ : ο : 5 π ά τ ή ς K u 5 t : v i q : i t a ; Η λ κ a llié e ή τχ -η τί τ ^ : έ γ ρ ί κ : â i À n p s s i c t * ::u τ ά χ ^ Β η χ ί ν τ : ; T s u ω ; π ρ ώ τ ο υ z j / s ' ^ ï a ; τ ι ] ; γ :ίτ 5 ΐ< 3 ς ίχω < * ώ ; ί3 % γ έ ν τ ό έ 8 ν ί χ ί « χ κ 8 ? )Χ ΐν Î s u

ώ ; Π ο τ ρ ίώ ΐ:υ Έ λ λ ^ ν : ; ,

ά ; τ έ κ '/ s v

* fj;

c ù z y îp c u

X a-

c j J 7 * ; . - τ Ε ρ η Β ί ί ; -:f,s n E p t s u c i c i -ccu χ = τ έ ! κ ν *:!}; 5 x i * :6 " έ ^ μ : χ ^ μ μ -υ < :3 ί& ν λ ί ψ ^ : = ; = : 4 i Y o s Î = c i n ) * ::u 5 τ Λ ί è '/Ê À ^ S i 8 ;ίΰ 6 ΰ ν c t v *:s0 Δ ή μ : υ X $ 3 u : 7 ] : ί τ α ξ ϊ ν ώ ; - μ έ ',^ ν o x e n i y τ ? ; : τ :υ τ ί ; '. έ : υ τ : ^ : έ ΐ η : ι ν *:& / σ υ μ π ί λ ί ι ώ ν τ ^ υ χ ^ : î f , ; s : i V i ^ e 8 : ù ? i ; ; U a i p i â s ; . Λ = ίί ΐ ? , ; B : ? : s c : x e : ^ e p t ? : p : : 3 i ί 6 χ 9 ? ^ ί x ' ^ * ^ χ = ίρ ό ς μ ί : 6 : ί ζ κ .'

ΐή ν π ^ ρ τ ζ μ = : ό

;-

*Η M a x i S ^ ï i μ = : y _ s n : a t x e : ?; * Ε λ λ ί ! =

Χ ϊί π έ λ ί^ .

μ : : έ λ ^ χ λ - η ρ η x : v ô t ) v E Û ît

;!

- ί ΐ ί α ΐ κ γ ί ΐ : τ κ :ν K a t5 :& y . i S s ! . ï Î 5 y χ χ : η τ τ έ ρ ί ο '^ μ = ; τ : ; ΐ ί λ ϊ '^ τ κ ί ΐ ΰ ; : κ ί : ? . : ί ν μ : ν έ ο υ ; Λ ίχ :μ 5 ρ := υ ί.

— 3ϊ t û c t s 13. — Χ ώ σ τί

σ χςΐ

ï? :i τ ί ί := υ τ έ ν = a ; χ ^ ί λ ί 5 ^ ΐ ϊ τά

" : τ ί τ7}ς έ η ί ρ χ ^ μ έ ν γ , ς χ = - = : γ : 5 ί ; ! Ό χ ::

* ί χρ^μ=

ΐ:υ .

in s 9 p e 3 M '.'9 : v -

ίΐίγ ά τ η :

μέτρΛ

σ α :!

Ό ρ γ ϊν ω θ ^ τ ί

Ε μ π ο ρ ο ; xm ! i t û t s p : ; μ : x a t ό ίγ ρ ^ τ η {

μΕ

*:ά

τή ν

μ π ρ ζ ΐσ χ

τ : κ X 9Î ^ ^ ^ ë^ 8 :^ )σ :eo μ έ ï s u , έ ! ί ζ ν ί : ΰ μ : ν : : μ έ τ έ κ ίί& μ κ τ : υ , s i v À2 -

τ ίΟ x e : τ τ ;ν κ έ ν ν η

τ :υ .

—æ p o ^ x ^ s T S τ ^ ν ^ ΰ ζ λ λ ί ! Ά λ λ ^ ίμ ^ Υ ίν έ ν χ α ί n i i .t v μ ΐ ; χ : : ϊ^ & ρ γ έ κ Λ τ :^ ί π ω : e î; τή κ r ip is s a v

5 ίχ θ ρ ό ; i K c p n x t u a s ^ 'j : χ ϊΐίχ ^ ζ .—

" ί ί λ ο ί σ έ v e v t x ^ έ ? :ίψ ν λ α χ ? ] ë*:cm i,ot oTTQv vixvjv -Îÿ;; B ÎpC ÎÜ Έ?) H

'I c v c u c t p io u 1 9 4 G

iHMOKfAHXH ΠΑΡΑΜίΗ ΒΕΡΡΟΜ ΑΡΧΕ/Ο Μ. ΑΑΑΜίΛΗ ΓΑΚ Λ/. ΜΜΑΘ/ΑΣ

μ.ε


ΠΡΟ ΣΚΛΗ ΣίΣ "Υστερα άπο τδ Τρομαχτικό έγκλημα των Άναρχοχομμοννίστών τής άνανδρης δολοφονίας 15 τίμιων παληχαρίών εντεταλμένων γίά τή φρούρησί τής Πατρίδας μκς, προοχαλοϋμεν τό Aab τής Βερροίας χαΐ περίχώptov oÈ Παλλαϊκό συλλαλητήριο, γενίκοΰ συναγερμόν αύριο Τρίτην 17ην τρέχοντος χαΐ ώραν 12ην πρωΐνήν στόν Περίβολον τοΟ 'Αγίου 'Αντωνίου γίά và δίαδηλώσουμε τήν άγανάχτηοί μας γίίί τά φριχτά εγκλήματα των Έαμοβουλγάρων που χύρω σχοπό ί/ονν và φέρουν τήν έξα&λίωαί στο τόπο μα; καί νά παραδώοουν τή Μα κεδονία μας στα χέρια των &χ#ρών τής Πατρίδος μας. ΛΑΕ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Β ΕΡΡΟ ίΑ Σ ^ χ λ η ψ η χ χ ν έ ν χ ς σ χ ς χ ύ ρ ί ο χ ?:ό τ ά ν 'Μ θ ν ϋ χ ό χ ύ τ ό e u vxysppko, 6X ot τ χ ;^ .x y x ïtx σ χ ς x x t έ λ χ τ ι ν χ φ ω ν χ σ τ ή Μ υ 6 ? έρ ν η ο ί ν χ σ τ χ ^ χ τ ή σ η n t x χ ύ τ ό τ ά χ χ χ ό χ ^ ί νχ v i s r t p x ) ^ τ ή ν τ χ ς ί. ? tx ττχντχ σ τό .

.

<

.

^χ ν χ ? ù ? a tiv x?c' τ χ Π :ρ χ χ ώ μ ^ χ τ χ τ η ς Κ λλχ& Φ = μ .χ ς άλ ο ϋ ο ί 'Α ρ γ υ ρ ώ ν η τ ο ϋ τ η ς ς έ ν η ς ? ?ρ α ? ? χγ χ ν (?χ : χ χ ί ;Λ .ίίνο υμ .: n ô v a t μ .χ ς ή ρ , ί ί ς ο ί ? :ρ χ γ μ .ζ τ ίΧ ^ : Κ μ .? :ρ ό ς X o t^f)v ί^λ ο : π τ ό ν χ ύρ & χνά σ ^ ν χ γ : ρ : λ ό .

ίί A :œ *!A Η

Ε Π ΙΤ Ρ Ο Π Η

'E)tHoptxO& Συλλόγου Στέφονος

Σνντίχνία: ΠΛν:ΰπω?40ν ΓρηΥ- Γρηγορ:^δή: Α ^ η γο ρ ίχ ο ν Σ ν?Α όγου A C avâo. Βαιρκδης l a ip t x o û Σ υ λ λ ύ γ ο υ Β . Σ^δtp)); 'ί'ΜρμαχΒνϊίχο& Σ ν λ λ ό /o u Ά . Αντωνκί&!!ς

Σωματίου Κφφ:χολων

Ανίώνίο^ ^Ιαοούρο; ΣννΜ^νίος Κουρέων ΛΕωνίδος Γίωργίέ5η( Σ ν λ . *E&Ytxoq?p6vdw Δημ]?.!ον Κ ω '. Ή λ ώ ^ ο υ λ ο ί Êv(ÎM!. *A/ôvtottxMv Μ ηχανώ ν Χ ο ρ . Ά ^ ρ ^ ίδ η ? Σ νν)όμο& Λ οχα νοχη ^ ο υρ ώ ν Γ^ώργ Μ παχά λώ η ; Ε 8 ν . λ ί ί ϊ . Έ ρ γ ο ζ ο μ έ νω γ Π α ν. Γίανν&χάχης *Εθν. Έ ρ γ ο ! ο ν ^ ο λ 7 ^ χ ο ϋ Κ έντρου Σ χαλιόη η ς Σ υ ν δ ίο μ ο υ KpcJLHioXAv Γ εώ ργ, K n o ô ^ o u )^ ? Έ νώ σΕ Φ ; Γ ίω ρ γ . Σ ν ν ]σ μ ώ ν Σ τ έφ . Γ χψ τζή^

*&νω
^ΡΧΕ/Ο Μ.

Π4Κ λ/.


ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΛΑΟΥ

(Ε - Σ - Ε - Λ )

25 MAPHOY 1821 - 25 ΜΑΡΤΊΟΥ 1946

Πρ^ ?ον *EJJmvtx3v Λ^όν. 'Ε π ί τ$

*^Ελληνί$ *Axpt?act.

μεγάλϋ M vut^ ίπ τ η ίφ

ΕΘΧΙΚΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΕΛΑΗΝ^ΟΥ

npoaom cart ιΛησία; μ ο ;.

01 ποοαίώνωί ίχΟροί μα; Ρόηύούμρνο'

& tô τήν β^βήλη^^ν t â ; ίχ

Δίύτνλ^ητζ ΰ^άτήν αρπαγήν χα^τήν 4τ!^ïûaivtL·

ü p è g T tàg i^ c v û é p o o g A n ^ e x p ^ t x e ù ^ A etcùg τ ^ 5 x c c p e u . "*Π

25

Μ α ρ ΐίον

Ι94&

αγώνα v a ic τ η ; ΰ^ άρ ξ:ω ;

5;

σημά?ΐ) τ^ν

Κ σλο!^ :ν ^ â v w ; νά Λσρωίολον&ήοωΰ* τον Tné*ttOv μ α ;. Rn$tryO(iiv μ ο ά π ίί-

χαί

τη; <Ρΐάη; μα;. Ο! nvcvp on xot ταγοί μ κ ; &; o?tcvoow νΑ Π ο ίΜ ίσ μ ο ί τό Ανθρώπινον πν^νμα.

^ λ λ πν t Ό λ ο ι ίί; τά ; ίπ ά λ ς :^ . Ή νίχη β ά o t ^ a τον 5ί%κων τίμΜΜί Αγώνα μα ;.

άχΌμαχρννομένον? αχά :ό; έο:ίσς τνν.

Τ ό :6γον τ η ; κΐφηνη; ^ v c o a v t xot q w t a B τήν ό λ ο χ λή ρ ο ο ιν τών ?nxa{cov {BvsnAv

Πρός ?ά$ 'Ενέπλοΰ$ 'AxtvHvvôntvot χρόί τά ήοϊορίά tôvn

ΖΗ ΤΟ ΤΟ ΕΘΝΟΣ ZHTQ

Ο Β Α Σ ΙΛ Ε Υ Σ

ΖΗ ΤΟ ΣΑΧ AI H PQ I Κ ΑΙ Δ Υ Χ Α Μ Ε ΊΣ Μ Α Σ

Ε Ν Ο Π .\Ο Ι

T C ΓΒΜ !ΚΟ Ρ XYM DCYA!CM

ΤΗ Σ

Ε@Χ!ΚΗΣ Σ Τ Α Υ Ρ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AAAMMW fXK /V. ΜΜΑΘ/ΑΣ

ΒΛΛΗΝ

ΛΑΟΥ


Td

Λ ΙΝ Τ Σ Α Ρ ΙΣ Μ Α

ΤΟΥ

ΝΕΚΡΟΘ ΑΠΤΗ

Α Ρ Ι Σ Τ Ε Ι Δ Η Μ Ε Λ ΙΤ Ζ Α Ν Α

Π Ο Ύ ^ Ε

0

Π Η Ι Ε Ρ Α Σ . ΦΟΓΗΚ;

οό&<Τΐή ^^ίλημοτία Λΐίτλ(τζονά γίά

^.j^cTO -rrxj. *0\^3?.\η^τίχ; ά

t^\Cv. Λ-ά 6^.

ùù^f^n^Tujp^vj

τ^ς ôcDp-rîcy; co^ 'Ο ν π ^ ρ - χ φ ^ ν

- c ôn^j
ίρ,'.τ. ο./ν=Γ,'ί^*.<ζόρ
Αλλ^^.

^
.

1.^

f$ ^ ^ ô

ί,. ^ . . .

' '.Ao' τ ρ

^

n f^r

E3PO<^3u.,9^..v ζί

' ^ΰτό^ ^ p ^ - - , n ^ '< f ^ ^ rÇ ^ s .T ! jo c τ&ί'>4 τ^ 3 n X n ^ i ^ l ^ ô > v λ,& χί*ρ*3ν
titUtAtAAE!ίίίΡΕ! HA) ΟΡΦΑΜΑ

/)ΡΧΕίΟ Μ. ΑΔ^ΜΜΗ ΠΑΚ Ν. WM/SOMi

221


^

oÎsi5ntoi Βχ(τρ3*ος

/

I) Γ:^γκ): ΖΛ.ίτΛ^:^ι^^/χΐί^ρ/^ή? ^

" ^*ι*ίΤΤ"^ /?y/f^

A'^ùpeas ^'*.ο-^Όλ&^-η; ;At<.vt&ct Ι^Λ-το^ης . ^

Π^λορ^ μος beoçavcm

\J 3ΐ$υ/λν:ονί.ρ? 32^txjv^ Γ^ργίΛ&ηζ ^

'* ^

^ \

^33)l^jv6âvttves * \ι,)4 .η λ ί3 ϊ.ί/ V ^

L r^ ^ .o t

3^^0tO&
ζο: ; V

! 4*c^ u

Y

A j - .^, i-/ . . . ^vue?^ίoô^ t.)).^caï-kâvv^cÎ^ i ί.,^-.j ^ :\K
'* ^ ! t - . . . .

3i&Stw*9s&&9t^M<*'!^^^r -

- / ^ 'y^**

^ ^<*/^/^*^

3;%/?. 7///y^-3'f? 'îrejr ^**

^χίί:κ!ζη:!{β A ^<

Π/νόχ/ο rtuv ΜπηγοροΜ/νένων ο τ^ ν C/xn /<σ 5οσίΑσ/<σμό.

Η Ημαθία σιον Εμφύλιο 1946-1949 - ρ ο : ι -yy ρχ?ρ*)ν aôct.ü:ocm τ ^ ^ ,^ ? ^ 3 λ υ ν ^ τ ? ς οντ&) την *=;α ι^ ; 'Βλλη^ίκω Α3^3,Β)^ν cv v tp y -o Ja *:n we την Λ οη^ίίαν 3ρο0 έγένοντο oni,^)L h ^ v ^ à ^ ç icLVcôcr^ e n την -οοοΒολην ρ αί^τητ^? τ η ί Z^pcr exporiYYv5t.ôv &(.α την κάτον;ψηοί.ν τη^ί

Χίρ^^χης -ίί^τη? os δηΟιν ^ιτ^χομένηζ Μτα ^λίίϋόηοί,Βν ηιο ?^υμανί ζοντ^^

net. T)rv ot.tnpa^t:. μζτα ?ων ί:3γυ\^^

αρ^^

*'*ίΡ&λ?,; û-pôcu^ ^ .λ .χ .,5 7 nttt, 109 -!*ν noL v-i^^^j.2ν Scpr-OLA τν

Ιη ^ β ρ ^ ο α ρ ίο ν 1?4ό ExtTp3*ÎOÇ

ί ^ ί / χ η : ϊ.< -ρ /χ ή ;

^

/

/

^?)h-v-:; r.nv-Tpj:.-:.,'',.^ y

*'' \ Λ νόρέΑ^ ^ '4 . ο τ ρ υ λ ο .η ί ;1 \ / ^Λ^<.v^^c;^ Ι ^ τ ο ^ - η ζ

* ^

^ n ip m ç

^ / ^ .v 2 9 άτiv*rÎ.\3f I!n.Ι^μμΰν^ζ^τ* 30^^mi3c\c Κί.χ.Πκτ(>*ί3 *op^V t' 32^txjv,X Tr^pna5t)? ^ ΐ%- 1^ '% ^33)ljjv6iav?Lveq **^,)<.πλ4.ΰι^^ν

^tyin&k&c: Σ.^Λ

V ;7 p i.c ; Π ν λ ο ρ ^ â*

μος b e o ç a v c ü ç

-!^-).ί)ί M&( t .,

i_ /

,

y

;'V Y

Â))nntj^\y)çrcps.n.in^.^

^

-Jvç^ Λ.ίΧ :..

'-υί. ; 3ίβτζΛ5&μη?^^^. ί*ίί\Τί; ί.)).λ03Λ-γίΛννηίώ/^ Î v K C 7 à o to s

^K
3j )jt/^ ^ 3 ^ /f-

7^/ ' - /'-/?/%3' '?

1 ! Γ 3 1*)'*'*-' Π<νάχ<ο των μαρτύρων OTf;v 5/*r) y
223

*

^ ** *


ΑΝΩΤΕΡΑ A. X. Κ. ΜΑΚΕΑΟΝίΑΣ

Ί Η Μ !ί! 8 Μ

*Ταν!ρχτρ: Πολί^.

-λογσγός

Δ Α 1 Σ !0 Σ

ΜΐΧΑΛΗΣ

ΚΜΜίΚΙΑ!...,,

τ ά γ μ α τ ο ς Α Ρ !Σ Τ Ε !Δ Η

Σ ΤΡ^Γ Γ Ο Υ Λ Α Σ ΠΑΠΑΔΗΜΜΤΡίΟΥ

Κ Α ΡΑ Γ!Ο ΡΓΗ ΛΑΦΟΠΟΥΛΟΥ ΑΠ ΟΣΤΟΛ Η

ΘΡΟΟ(λΟΣ ΤΑΝΟνΡΗΣ

Μ)ΜΗΣ 1Έ Ρ .ΊΟ Σ MJ1A ί ΖΑΜΑΣ Μ ΟΡΛΒΑΣ Θ ΡΑΣΟΣ

A êjyôs

ΒΟΛΑΝΗ ΖΑΡΑ Α Ρ ίΣ Τ Ε 'Δ Μ ΖΑΡΑ Α Ρ !ΙΤ Ε )Δ Η

ΒΟΣΚΟΣ ΚΑΡΑΓ!Α^ΜΗΣ A&nou αάτ. Κ!ΤΣΟΥΛί^ Λ ΕΥΤΕΡΗΣ Τ ά γ μ α τ ο ς ΚΟΛ)Λ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΑΜΤΒΠΜΣ ΦΟΥΜΤΑΣ ΗίΚΟΣ Ζ 3ΊΤ Σ Α ΣΤΕΦ Α Η Ο Σ Μ Η ΤΣΟ Σ Λ Ε Ο Η ίΔ Α Σ ΦΟΤΕίΜ ΟΣ ΛΑΜ ΠΡ!ΔΗΣ

^ * *^ ^ * * *

ΚΟΑΙΑ

ΔΚΜ. Ν Ε Ο Λ Α ΙΑ ! Α Ρ ΙΣ Τ Ε ΙΔ Η SOAAMH

Τ Ρ ^ Α Υ ΜΑ Τ ί Α ί -Αρ

Îtr^!p ο χ)W η ς A PPH ^É E T Et tÂ AH Hl"i ^ ' ^ ° ^

'τ '^ ϊ σ w

' ΑΡΕΣΤΕ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. ΑΔΛΜ/ΛΗ ΓΛΚ Μ. ΝΜΑθ/Αί Προττσ^σνδίθτ<κά τρίχ του ΕΟνίχον Στρατού.

224


Ταγϊρχης ΜΛ1ΑΣ; * ΣΑΜΠΑΓίΗΪ

Ιου Τάγματος ΔΗΜ.ΉΕΟΑΛ1Α2 2ου

^ ΓΑΡΕΦΗΣ Λ ο χ α γ ό ς Γ Ρ ίΒ Α Σ Β ^ Σ ίΑ Μ Σ

^ *

fjAPYM ΚΙΤΈΟΥλΗΣ

*

ΓίΙΙΜΟΖ

^

^

^

^

ΓΑΡΕΦ Η Α Χ ίΛ Λ Ε Α

*

^

Α&τ^Ου Α ύ τ ό μ α τ ί ό τ & ν Τοί^. Τ ο μ ^ ο λ ϊδ ίΥ

>

-

Η ά τ ώ ρ α καί τ ό κ ά ϊ ά ν ί η μ ά τ Β ν χ έ ρ ϊφ ή μ ϊΰ ν Τ α γ μ ά τ ω ν ? ο ΰ Μ ά ρ κ ο : *A?t'

Τ ά γ μ α τοΟ Α Λ Ε Υ Ρ Α ,.ί μ ^ ν α ν ά π ά 2 5 0 n o b ? j o â v μ ό ν ο 67^ Tcryuc: ι ο ϋ Λ '.Α Κ ΕΔΟ ^ΐΑ , ι^-:ό 2QC r o ù fto ^ v μ ό ν ο 55.

*Λ?ί' τ6 Λό/ο^ Λ ΰ το μ σ τ^ ιώ '.- ΓΐΤ!?ΐ0Υ

μόνο 17.

' Α χ ' ϊ ό λΐ& χο Α ύ ^ ο μ π τ ίσ τ & ν Κ ίΤ Σ Ο Υ Λ Μ , & ή ό /7 0 μ ό ν ο 13. τ ρ τ ά γ μ ό τ α Δ η μ ο κ ρ α τ ικ ή ς ^ - ο λ ά ί α ς Σ Α Μ Π Α Μ Β κ α ί Λ Α 1 Π Ρ Ο Υ . Τ ό τ ά ν μ α Α Ρ !Σ Τ Ε ! Δ Η , τ ό τ ά γ μ α Α Π Ο Σ Τ Ο Λ Η κ α ί τ ά τ ά /^ ά Γ Λ Ρ^οΗ . - ' - Γ ί ' Λ . .Ο Σ ; ? e ü ^ \ά ρ κ ο '.' η 5 έ ν e t v c :

νοΡ ό^ κα

τή ^ ^ λ α ΐκ ά ά α ς . : c TTortînd σ α ς . τ ο ύ ς γ ο ν ε ί ς , σ ά ς .

!ό ν κ α λ ίίΐ^ ρ ο ΐρ σ ^ ο ο άς

τό ν

ό ôuvaScX çôq σ α ς

το ύ

Α Α χ ο ^ Π Α ^ Λ ^ Π Λ ^ Ο Υ 'τ ο ά τ & γ μ α τ ί ^ ^ Χ Ρ Υ Σ Ο Σ Τ Ο Μ Ο Υ . n o ù σ κ ά τω ο * : τ έ ί Π ο λ !ϊ< ^ * ί-CiTpoYio τ ο ύ Λ ό χ ο ^ A M T D N H τ δ σ κ α ? ί κ α ίζ ί^ σ Μ ^ ίρ α ίλ ^ ί! @ 5 ^ ς ^ * ^ ^ ^ ^ 'γ :σ 1 ^ " τ ό ν ^ 7 )ΐ^ ν ο " ^ ο \< τ Δ ο ι έ & γ α ή ή ;:? ά ίτ ο υ τ :ρ ί!ά ^ π α .

Ή *Ελ^&5α σ ά ς &έλt^ κ ο ντά της, ν ά X n â . σ τη ν € ύ τν χ ία OOC. Λ φ ή ο τ ί ;ιό νο ^ .ς τ ο ύ ς ^ ρ ΐ ϊ ΐ τ ά ν ί ρ υ ς

νά

σ αςκαμ αρώ νη y t û io o u v

μέ

ο τή δ ο υ τ ά xopm ôr

ô o ά ^ ίο ^ ό ^ τ : τ ή ν κ α τα στροφ τ? τ ^ ς Ε λ λ ά δ ο ς ; Ο Τ ίτ ο * κ α τ η /ο ρ ή Β η κ ί ο ά ν Γ Ε ^ \ι^ {ο τ ή ς κ α ϊ δ ίώ χ τ η χ ^ à n * τή^ν Κ ό ρ ^ ό :ο ρ μ {ίπ.έίδή έ ν ΰ : α ^ ίρ & η κ ί ;γ ίά ττ^ - χ ^ ρ α τ ο ο , y t â τ ή λ ί ο ν ρ ί ά τ**ς κ α ί τ ή ν ά ν € & .α ρ τ η σ ία τ η ς . Σ ί σ ά ς δ έ ν ύ π ό ρ χ ί ί τ ί π ο τ ε μ έ σ α σ α ς y t d τήν ^Ελλάδα ; < . ^ ^

1 -6 -4 0

E O W ÎK O I

ΣΤΡΑΤΟ Ι

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AAAMMW Μ Κ Λ/. WMAOMf ΠροτΗίγαν&στίκά rptK rot/ ΕΡν/κού frp a ro ù


MMMHΜΜΜί NMt) BifMI — 4^—

ΠΡΟΚΗΡΥΞΕΣ K o t& ttv -iiv ο η μ ί?"'ώ ν -,εγο\ότω ' τή ; (S.-oxrÎpa:
xat τή; àtomt^æà; Xmg)
^ o ).(to v O m p u i s -

ταίώ; Ttîm;àvfÂEÙÎ)cpotxat .tpoepyoptvat όπό χομμοτίχήν τού ?.r/o)ttvov K t v t p o u ο χ ο π ψ ό τ η τ α . ά λ λ ά ό ΰ ' / Ά ; σ ^ ε κ ι ό μ ε ν ο ; Έ ^ Μ ,χ ό φ ρ Μ ν Κ έ Ε μ ο ; ο ί χ ί μ ό

νον ti^JÜü)$i
J i.} ^

xat Αλοχλήρον

Sή :

Έ ϋ -dSo; Ο ^δόοη

τ ή ν r rp M o u O a v ά π ά ν -

tov; μ ε ? χ α ί ^ ρ ό : tfA^S^ s j^ to y r ) Btt3th)0(ÎKta$ÿ)Ya^) ^ποία n^MV t5n^c(W]3EXCtl· άιό μι

τ τ ^ ί ν t t w p t f ) * 3 i η ν ^ t a q t 'n t ) * t j ^ i p a v ι ώ ν ί χ λ θ γ ^ Υ . χ α !

κ ρ ο ί; xat Kw*ntYtHoü;

χ α ^ 'ψ & ! ;^ ΐ^ ) ί.';- Ε ^ .? .η ν ο $ ? ά % " W

β ά ν ο υ ο α : ή ν ό ρ μ ό ^ ο υ ο α ν t t u ! ] ! t x r , v & É otv τ η ; .

B?potc 20 Φ :β]ρ ίοο 1946

ΐηΜ

MOM Μ V

Ü s APXE/O M.

ί Tu M^

!H ΡΟΠ A 3!

ΓΚΚ Λ/. ΗΜΑΘΜΣ

SiMû?J!p-


ΑΝ8ΤΕΡΑ A. X. Κ. ΜΑΚΕΑΟΝ!ΑΣ Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ ί Σ ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ,

οΛ σρτά. tù φρούτα* u c t 5λοί ϋχονν ο ννεγή τή ν α γω νία ν Λ ω ; ν ά γλιηώ α ονν τό χ ίφ ά λ ί το τ ς y t a ü tT
6 Στράτα;, ύ Hwpmvô; Στάθης 5* 10 άχ^ρα 5v0pwnot ^σντηγμίνοί ατό Λίμα xut σττ]

ττρο^οοία.^

ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ.

ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΑ

ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ,

ΑΡΧΕΊΟ Μ. AASMMW Π4Κ Λ/. ΗΜΑΘ/ΑΣ Π ροττσ/σν& στίχά του Ε8ν<χού Zrpoyoû.

ί\ΛΕςανορος a . λατςηκωσιας

h-

.

mu - Maun - trnmm n t m : - ΗΒΗ - ΜίΚί

ÜPOKHPVSIS Aati

^

ot) cor T^t

ôt<^ JJ ^Îtot ÎÎTOJYXR. *jL^ αέτ^ M

το

r^korj?. îro

^ A ro ^ jj^ jro A ïiiN y ^ .

X-ÎTC 3MV

4* ^ Έϋ^Λα

<«*S-

ZH TO ΤΟ ΕΘ Ν Ο Σ Z H T Q H ΕΛΛΗΚίΚΗ Μ ΛΚΕΑΟΝίΑ

tntiFontt ictt mtpr*zt!nnon tettHiM Mxxnc< mum -4PXE/0 Μ. AAAMMH M K N. ΜΜΑΘΜΣ


ίίίίΙϋΙΙ ΜΗΜΙΙΙ MMHttttlCtl n s p n p i H M BEPPCin:

----

ZHTS μ 3ί ΜΗΡΤίΟΥ <946 mppotzs

wis OPïÊfÔnÔyOyAiEôHas^WcÎ^vloxi;
^Μί /ΪΛΓΚ^Α.^ OjiAj 5L4JX7YÂ* ΑΌΑίΟ.Σ ww xatoAuwi^

^

*d xiôwÎv ïj ot
ίΜ^το τέ Φοίτ,ά.

<Δν Jpa?r<}^^v

HC* ^^3tV3StCHÔ Td iMUt/tacr <*&<*(ϋΛ^ ôêi (pyan*"r: d^w^pno&aon sa^. i*d td ^taâr^ctyisat ytd %άνχsi t'c^ss^^tô^ ^ ^ Wp^tooMêâviv^s simoç ^p^y;MtscKÔç "Βλλ^ν^^ Φέν νά λ^έψ!; Mvptzxi; άχά sô JKOvtxa η^Μ^ληι^ρΜ* ^ A/tAAiHC

ΖΗ ΤΟ ZHTO ΖΗΤη ZHYO

Ο ΕΡΓΑΖΟΜ ΕΝΟΣ ΚΟΣΜ ΟΣ ΎΟ ΕΘΝΟΣ H 3 ! ΜΑΡΤΊΟΥ W Ν!ΚΜ

Ε Μ* Ε

ΑΡΧΕ/Ο Μ. ΑΛΑΜΜΗ fAK Ν. ΗΜΑΘ/ΑΣ


ΕΚΎΑντηγ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΜ !7 8 48

n a p o w A a v n u c v a χ α ! BwaÎan: ο τ ο α τ ο λ ο γ η ρ έ ν ^ Ε λ λ η νό π ο υ λ α , Ψ γου.ονΟλενχος o i ^ m a x v n a i t ^ χτ^ς ?tKpn
την ΑΕΤΟΜ ΗΛ!Ύ ΈΑ

^

^

. Κ

*

νονς σνντρόίρονς οαί χ α ί το βογγητό τώ ν λαβωμέναίν. Λον daôav" ot &xoi οας στήν ^νχη τονς ο ^ α ρ ά ζ^ τΐ]^ xapôtdJ Κσταοτρο<ΓΉ χαί σνμψορα xÂâxuioe το στρατό τοΰ Μάρχο. xt* δλα α ν τά ^γ^ναν ανήμερα της Π Α Ν Α Γ ΙΑ Σ Ή Μ εγαλΑ χαρη^χανε τΟ &ανμα της. Κ αί ^έν εΐγα ι μονον αντό. *H 'A âvtT vrt, μ^ τήν όχοίαν ^έλησε να σ νμ μα-

Σ νχάΐΗ ιχε τά έγχλήμίίτα το ν Μ άρχο χ α ί τόν Ε Γ Κ Α Τ Ε Λ Ε 1 Ψ Ε . Τ ον έγχατέλείψ ε ε^λ^xp^vό χ α ί y tà χτΐντη. Λεν μ ε ν ^ λοΜίον ^αρά ή τελεία χατάστροφή ή ή παρα^οσ^ς. Σ ν ν τ ρ ίν τ ε i.outov τις έτνμωτ^χε^ ΰ).νσσ(δες τής προδοσίας.μ^ τ ις <^χοΐες σά; έδεσαν ο ί πονλημένο^ Αρχηγοί οας, οχοτώοτε τονς έν έναγχτ) xaÀ ελάτε στήν άγχα/Λά τής Μ Α Ν Α Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ . Kt* α ν τή σαν χο λή Μ Α Ν Α ΰ ό σάς ονγχίΜρήσπ. Σ Α Σ Υ Π Ο Σ Χ Ε Τ Α Ι Η Μ Α Ν Α Ε Α ΛΑΛΑ Ν Α Σ Α Σ Σ Υ Γ Χ Ω Ρ Η Σ Η χ α ί ν ά σάς $üMrQ cm v ύ γ χ α λ ^ ί τή ς οίχογενείαΰ σα^ H& η ότοτταγή τ ο ν 'E Ô v tx è v Σ τ ρ ο ίτ ό . Ε Λ Λ Η Ν Ε Σ Σ Τ Ρ Α 'Γ ϊΩ Τ Α ί ΊΓ Ο Υ Ε Θ Ν ίΚ Ο Υ Σ Τ Ρ Α Τ Ο Υ ^ Γράμμος ςεφ ν χά εί χ ά τω τά χτυπήματα σας. Φ α νείτε γ ε ν α ^ ι ^ χ ο . x a t Π Ρ Ο Σ Τ Α Τ Ε Υ Σ Α Τ Ε Ε Κ Ε ΙΝ Ο Ν Π Ο Υ Π Α Ρ Α Δ ΙΔ Ε Τ Α ί άλλα owrpim&Tt χαμ ένα ττον έξαχολον(^ήνάάγτίστέχετ<*^'Eujcpôç, έλάτε χοντ^/ χλ' 'ΐλΖΆ μαζν χατ03^ν ^ α δώ οονμί τ ^ μ ^ Υ ^ η μάχη γ^ά τήν Α Ν Ο ΙΚ Ο Δ Ο Μ Η Σ Η Κ Α Ϊ Τ Η Ν Ε Υ Τ Υ Χ ΙΑ Τ Η Σ ΕΛΛΑΔΟΣ

ί Ο ΓΕΜ. ΕΠ !ΤΕΛΕ!Ο Ν ΣΤΡΑ ΤΟ Υ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AA4MMW Μ Κ Ν. ΜΜΑΘ/ΑΣ Π ρο!τσγσνδ;στ^ά rp

Ε.Σ. Ε.Λ .Ά .Σ. X

ΜΕΡΑΡΧΙΑ

ΑΠΟΑΥΤϋρΐρΝ i)

Ο νομ κ τεπ ώ νυμ ον

-

3) *OtoânacTp0s _ 3)

*

Μ ητρός

_____

4) Β α θ μ ό ς 5 ) ." Ο π λ ο ν

ή 2 ω μ κ

-

.

6) ί-ΐό ν ιμ ο ς . έ φ Ε δ ρ ο ς έ κ 7) Κ λ ά σ η

π -τ < ] ί ό π ο ι α

8; Χ ρ ^ ^ α λ ο γ ίσ

μ ο ν ίμ ω ν , Ε φ ε δ ρ ο ς

ά .ή κ Ε ί

^

--------------.— --

καττάττξ!}^ σ τ ο ν μ ό ν ιμ ο

9) ίΊ ό ίά δ ο ί ο τ ή ν ό π ο ία

ίε λ Ε υ τ α ία

Ε Σ. Ε .Λ .Α .Σ .

ύϋηρΕ τοΰσ Ε

tO ) 1 ό π ο ς K c n a \ ; .) \ï [ q

11) δκχμονηζ (2) *Επ<ΐγγίλμα: ..._____ _

______ _____ ^____ __

Ο π ο φ α π τ ά ν ω ô c n o X Ù E ta c t ά π ό τ ά ξ Ε ίς το Ο Ε Σ . ΕΛ Κ Σ ! ί < r n iT n ' τ η ς ύ ΐ ΐ à p t S . 2 6 9 7 ) ! 5 3 4 5 5 ) γ ή ς τ ο ύ Γ Ε ν ί κ ο ΰ Σ τ ρ < τ τ η γ Ε ί ο υ - o ù Η .Χ Κ .Λ Α .Χ . ά π σ σ ή μ ε ρ ο ν . Β έ ρ ο ίκ

..ί -H

Δ ιο ίκ η σ η

!9 4 5 τη ς

X Μ ε ρ α ρ χ ία ς

. Σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς r. ΠΗΛΚίΟΛΟΓΟΕ Kcfnf.Tdtvtoq Σ. ΠΡΟΙΟΠΗΠΜ - ΚίΚίίΣΜ

Αττο το ο ρ χ ί/ο του α νπ σ τίκπ α χού /op50vf) Κσρσσάρ/?α σττο την Βέρο;α


Ρ!ΖΟΙΠΑΣΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ. ΑΠΟΧΗ! ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ Ή Σ Α Π Ο !Κ !Α Κ ΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟ Υ ΜΠΕΒ!Μ! Η ΧΟΕΣίΝΗ ΜΕΓΑΑΕ!ΟΑΗΣ Α Η Μ Ο Κ Ρ ΑΉΚΗ ΣΥΓΚΕΜ ΤΡΩΣΗ Α π τ ό η τ η ή α δ ο ύ λ ω τ η * Α 8 ή ν α ό ρ ^ ν τ ο φ ώ ν η σ Ε τ ή 6 έ λ η σ η κ α ί τ ή ν ά π ό ^ ο ο ή τ η ς γ ιά ά ν έ ν 5 ο τ η AÎTOXH.- Β ά ρ ΰ ό ρ η έ π ίΒ ε ζ η τ ή ς α σ τ υ ν ο μ ία ς . 40 τρ ο υ μ α τ ίΕ ς , 1 έ .τ ο ίμ 0 6 ά ν α τ ο ς -

A

O/SCfCtTOY-RiaAtiWY^Y

r

Η ΑΠΟΧΗ EMAi

ΜΑΛΜΠΑTOVOM)

Μ OTTcy/j arro

vôC ff tttA oytf rou ϊ946.ΡίΖΟΣΠΑΓΓΗΣ 3^/03/46

Η Ημαθία στον ΕμφύλίΟ 1946-1949

.

—r?,-

Ρ!ΖΟΣ ΠΑΣΤΗΣ Ή cMvtpM!t!*
A H A Q K I I ΤΟΥ ο. Π Α Ρ Γ ί Α Α Μ Η Γ π - ^ ^ ΐίΑ Ih't t &TTtfHt ΕΠΠΡΟί!-.; ΤΟ Υ ^ίίτον

* ô t ΑΓΓΛΟ) ΜΠΛΕΧΤΗΚΑΝ r r n Αλπ==ηΛ π ΕΚΛΟΠΚΟΥ ΕΚΤΡΟ Μ Α ΤΟ Ι ΠΟ Υ Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Α Ν !

° liKI Er? j=^L?S^\=i===r 3; r?i')rr-&i οι "ΚΛΟΓΗ« ΕΔ^ΑΚ tMN ΓΥΜΜΑ MONAFXiKHr ME]OOHC)AHr'^$^;?.'=^:=^--Wαττοχτ? σπΌ r<( v o 8 t( txA oytç lot/ 7946 tn -όνω "P" 2/4/46 κάτω "P " 4/4/46

P ÎZ O IÊ À IT H I Άνακοίν<Αοη τ ΰ ν καρμάτων τή ς ApitrrcpAc;

Σ Α Α Π !Σ Μ λ Ε Ο Ν !Κ Η Σ Σ Ο Τ Η Ρ ίΛ Σ ! ΜΟΝΟ Η ΕΜΟΣΗ ΚΑίΟ ΑΠΟ TU ΣΜΜΑίΑ ΤΗΣ ΔΜΜΟΚΡΑΙίΑΣ

KA)IHLE8NIKHIANEAPÏHHAI ΟΑΣΟΣΕίÎHWΕΑΑΑΑΑΑΠ'ΤΜΜΚΑΐΑΣΙΡΟΦΗί


/ν5ο< σ τρ α τιώ τη του cyyAtpxou Στρατού Κ ατοχής στην Βέρο/α. Arro το σ ρ χ ο ο του σντ<στασ<σ^ού /ορ5άνη Κ αρασόρβσ σττο την Βέρο/α.

Μ'κο^ Πσττσ/<σννούΑη^. Σω τήρης Μούρο/Αου, Κ ώ στας Πατταστίρ/Ζου,

ίζ/ότ^οζ-, ίΜίχόΑη^ Κρίσρό^ (*σ/ωνίστές ο π ό τη Βέρο<α σ ί φω το του ΕΛΛΗΝ/KOV ΒΟΡΡΑ μ ί τ/τΑο<τΚσί αυτο/ φροντίζουν την ίΑ :υ6ίρ/α poçj

Εττ/τροττή τη^ U/VRA στο ΚίφαΑοχώρ;

Η Ημαθία στον Εμφύ/no 1946-1949

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ! ί ΜΟΝΗΛΥΣΗ: ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕ ΙΣΟΤΙΜΗΣΥΜΜΕΤΟΧΗΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ίΟΦΟΥΑΗΣΚΑ) ΑΑΐΚΟΙ ΟΑ ΑΥΞΗΣΟΥΝ ΤΗ^ ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΙΑ

Η

n ç tx r tA c w ? π α ρά n ç n p o r a c t/f

K.E rot) CAM ^/α

ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

HffMfWhiPnxMÎOKM ΡΕΚΟΡ!

Ηnmttut HΜ*ίΜΤΑ

235


*θ! -y ί^^λοέφίρφανο} ^ Χ ίτ ρ ό ^ ρ ο ^ ο yywyTK ^ l ^ P ^ T H o ÿ ç M ccA u w ? EA Aô3oç f ro tt A I E ? r r w

rpu xporwoù
7p
^wo^par/KFiç Nco/σ/σ^ EAAdSaf


< f O / / / 77C L % M y y 7 t y < S € ^

<5έν

όΑΑο 2

^rro ΰημοσκυμα αφ<ίρώμοτο^ EAcueiport/iT/oç

" r ^ 'o n o ^ M ^ o t.o -

hr Βάρ<πζο oe ivc συλ

AcA^pta Acv ^στοτρ^-

ΕΦΗΜΕΡ!ΑΑ Tm

ΠΡΟΣΩΡίΝΗΙ ^ΥΒΕΡΝΗϊΗΐ r^ '..w κκΛ*-* -

ΑΕλΤ!0

"""

ΠΡλΙΕΟΜ ΚΑ! ΑΠ Ο ΦΑ ΙΕ^ TOY rEWtXOY APXHrE!OY TOY A.I.E. KAYAÏTAHKMêtAYAgMï ΠΑ ΤΗ* ΜΗΥΘΪΡΒ tAA44*

Σταέντυπο αυτά &ημοθ€ύοντον ο
-


EA A I/ytf α π ό ra /7α/σπτσ<α. Op8/o< σττό σρίσΐίρσ.' Β ό σ ο ? ΠσττσδόπουΑο^ κο< Χ ρήστου /MO^cfp/fcN/;ç fa*for(j&!*f σ#ο Λ.Σ). Κσ6<στο< σττό αριστερό. Κ ώστα? ΣπΑττνόττουΑο? καί Θ ό δω ρ ο ς /ωσκίψ/3??ς.


1. Ta xouvoùxtot των Αμερίχκνών (Maxe&wâ, 2 Μαρτίου 1948)

010! ΑΓΑΠΟΥΜ ΑΛΜΘ!ΜΑ ΤΜΜ ΕΛΑΑΑΑ ψΗ ^ίζΟ */?

ΑΑΪΚΟΗK0JAMA

Ο/ /ίλ<ο/ραφ/ί^ σπ?ν υττηρίσ/α rot/ Αντ/χομμοί/νίσμού


IrtAijff? τον ΓίΑ rou Α ίΕ ^ ρ ή ρ α ΰία φ ώ πσ^ς). Αττό αριστερό ôp8
7cr rou Π.Γ rot/ ΚΚΕ

Πέτρος Ροόσο^, Γ /o)ow/5f)f κα< Βσσ/'A^s* Myrapr(
240


*

Π Ο Λ ίΤ ίκ π

Ο ίκ Ο Ν Ο η ικ π

3 ))Λ Ο Λ Ο Π κ π

κΛ ι

Σ ϋ Τ ΙΠ Κ π

ΤΟΑΜΕΡίΚΑΝΙΚΟ ΕΠίΐΕΑΕίΟ r i o tè q π ρ ο 5 ( δ ε ί THM Κ Υ Π Ρ Ο ;

Η έκτακτη σύνοδος τοΰ ΚΟΓΚΡΕΣΟΥ

Γο rtAfivnHO

rot/ P/ZOV rr?f A f YTEPAf 24/^!/47

241

*

Αλέξανδρος A Χατζηκώστας

CAO! r r AtxvrAtOAA ru m ]smn)

F7D 0f m

M # r# /

^MOOATO^ri m-ATtXr HAAAAI ] tARHXîTÎMÎ M-HXBTAA ) xrOWAtAMV-^YS.H'

Ta w m m M i i m s w m n a w I ' C S E IΤΠ B S tm in m M M I A

Ti*44^

iim

^

^ #,*4.,^^* #^4 ^4

ncPiOXH ΘΚΙΑΑ!λΙ *— +*

4ίγ * *
^"***3?

Γ7

i .Dc*^-**n**

- è A ^ ^ A T ^r- Bw?

***f:

4^

n a M8PEHMMN ! Μ Π Μ Η Μ U KH

Π^Α ^ 4^4#^ p*-
(

**1 *^

^4*î ^ L ^

^ ----

tu*

Ο Χ Α ίΡ Ε Ή ^ Ο Σ Τ Ο Υ Π Ω Λ Ε Λ Υ Α Ρ '^ ^ '^ - ΣΤΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΟΥ Δ.Ι.Ε, CX ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ) ΣΤΗ ΣΚ*Αί Η MAXfi ΠΑΤΗΜ ΒΡΗΝΗ 74 -Μ-4Γ>*ί— t. *<^ -à ΕΛΛΑΔΑ ΑΓΟΜίΖΟΝΤΑ! *3*ww*i*^ A*. 4^< ^-A A ^M .**#4f,-.T^^^- *- ÏH^Î***-**1. ^ #4<5ί*<^Μ #(^€ ί*^^MU -** Τί!^ -*^. ^ A 4 ^ ^ 4 ^ *^#^H*+4^Î*y *^

Μ* w f ί4Λ<**'4ΐ^<ΧΓ*

* AMt*

^

*******t***1* ***L-'M'LÎ'C ^4

ί***ΐ2, -^ 444^^^ ^ **+.(

**44^ f *V#^

h*tJirV

\

1 0 ΒΙΤΠ ΠΕΡίΜΒΝΒ!

/

T#4 4^
**< ^*Λ*ν ***

4ί

r^

***"

y W .#^S -4-^^*,A ^ 4 ..^ A ^)^ ,. —*******tt* -#-* i! ^^ 4 *4-^*- '* ^w4^.y 4**

'AM^ PAfh^ <

^4-

-*t^... *\ ^44^ 4— ^#A *.t.— ^ ^ s4 ^-— K , WWW***^ 4#*#^ ^ ,<4„H <<^Ψ'( ^4 ^^ <4 .**w <^-^-< ,% ^4* # * * * ί A 4 -* *t ^f44^ -***n-t**.tt^ A-v-4%*** T* 4. ,. ^4y#Âf^ 44< ^^ Λ^^--4^4 ^.t

.* *Ί -4 4 #4* ^ . f Μ. ^ ^ 4 .^ —A .. ' * * t * \ ' * *1*1 *-«-*+**.

3 r 4 ^ .4 f - y .4 ^ ;^ A ..

*1ί Α*.Α^4^χ ^ *4 }'4W .#*<^w^^^-*4 . a^-4w A*f* 44-M-

u.

*,..1?^** #^v* -*— 1) ^

4^-^ ^

**^

4* 4 LAL·^ .+ 0 * 1 ^

Wffoe^cpfv/) :<ρ^μίρίί5α ΔΙΈ "Προ? τ^ M/

Ζ Η Τ Ω Η Π Ρ Ο Σ Ω Ρ ΙΝ Η Δ Η Μ Ο Κ ΡΑ Τ ΙΚ Η Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η T H S Κ Α ΕΥ Θ ΕΡΗ Χ ΚΑΛΑΔΑ2! PtiA m njufÎnà; toB Δ .Σ Ε .

2 4 —12—47

Ά να χοίνί^οη τοΰ nt,mxtooEtou <*Ελ:ΰ&ίρη;*Ελλά5α$*γί.ά o ^n n titto u v τή ; Πυοσκ)(μνή;Αημ.ο<ίρ*ϊίχη^ Κ υβέρνηση; τ ή ; Ε λ ε ύ ^ ε ^ η ; 'Ε λλάδας. *Τό π^α χτο ^εΐο Έλ.εΰό^ίρη 'Ε λ λ ά δ ι* dv^xj^vst <)ti. χ 9 έ ; ^ χ η μ ^ τίο ^ η χε στην *Ελ:ΰ&ε^η Ε λ λ ά δ α η πρώ τη lïc é o ^ Q tV)) Δημοχρατ^χή Κυβέρνηση τή ; Ε λεύθερη; Ε λ λ ά δ ο ς . *Η ούνόεοη τη- Κυβέρνηση; είναι η άχόληύ&η: .' . Π ρό εδρ ο ; χα ί 'Υ πουργό; t&v XtpcmmTtxùèv, ; Σ ίο α τ η γ ό ; M nuxo;. Ά ν ^ π ο ό ε δ ^ ο ; χα ί 'Υ πουργό; tôiv .'Eamte^m

"Ενας μ ε γ ά λ ο ς σ ύ ν τ ρ ο φ ο ς μ ά ς g y tv e t...

ΠΕΘΑΝΕ Χ Θ Ε Σ Ο Γ .Σ ίΑ Ν Τ Ο Σ ΣΗΜΒΆ ΙΟ ΠΡΟ! ΣΤίΣ 11 ΟΑ ΠΜΕί Η ΚΗΑΒΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ

«ΑλΥΠΙΤΟΣΣπΐ ΕΠΑΛΞΕΙΣ! ΕΰΠΜΚΐΕΑΕΥΤΑΙΑΤΟΥΠΜΟΚ...< ôttto προ^ΰνηρα

ΕΜΨΥΧΩΤΗΣ

ΒΡΥΛίΚΟΥ HhHMA!0

ΓίΩΡΓΗΣ ΣΙΑΝΙΟΣ

Ο e à v a ro ç rot/ /ΐ f /σντου μέΛους rot/ Π.Γ rot/ ΚΚΕ

ΡίΖόίΠΑΙΤΗΣ Ο ΛΑΟΣ ΚΗΑΕΥΣΕ ΧΘΕΣ ΤΟΝ Γ. Σ)ΑΝΤΟ ^,

"Κώ νεκρός ό μεγάλος κΤίροςκτούαγώνα ζίϊ,.χ AMR EMHAomrnoMOYmt nixeov: M KHAEjA TOY

ΙΕλΕΠΑΙΟΣ ΧΑ)ΡΕΠΣΜ3Σ

Δ !Α Γ ί TOY Π/


Ρ!ΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Η ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΗ ι ΣΥΜΦΩΝ!Α ΑΠΑΡΑΑΕΚΤΗ

S s^s

H H h EAAHMIKH ΥΠΕΓΡΑΨΕ Η KTBEPMRIH ^ΥΠΜΟίΧΑΜΠΑΜΕΣ ΟΧ) 0 ΕΜ ΗΜ ίΚΟ Σ ΑΑΟΣ IHMAtWOWW ΜίΧΗ nn:, ..^ S

aiMî ipYtTO'^'^f-i:

-

C ! OPCM M I

Η...ΤΕΛΕΤΗ!

n t ï û Α Π Ο TMM BK TtAH M T 0 W ! 7 ,0 < A M f U t t AWOI

Το Δό/μο Τρούμαν

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΖΚΓΗΣΕ THM ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΎ ΚΟΓΚΡΕΣΣΟΥ MA ΜΕΤΑΒΑλΕ! ΣΕ ΤΥΦΛΑ ΟΡΓΑΜΑ ΙΟΥ

ΤΉ Ν ΕΛ Λ Α Δ Α ΚΑ! T H N T O V PK !A HWam MMC -ΠΜΠ!ΜΜΜ!UMMf ΜÜUtM! f**H!

6^tw ύΐΒΟττίρ^ξη^όί Ι^ίν^^ ίΙ&λπΜΜΎ

ήüA-otCtp^wόν'κο^ηνάέπ^<ίη6ίίατρ

ΚΥΠΡΟΣ^ΕΜΩΣΗ! Ο ΑΓ3ΜΑΣΘΑ ΚΡ!ΘΕ! ΣΤΜΡ) ΑΘ ΗΝ Α ΚΑ! THH ΚΥΠΡΟ

245

noeeuA I


0! ΑΜΕΡΙΚΑΝΟ! AIETAÎAN ΧΟΕΣ ΟΜΑΑΙΚΑ ΕΓΚΑΗΜΑΤί ΚΑΙ ΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΑΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑ! Ο -ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΎΉΑΓΕΡΜΟΣ- TBh ΓΡΑΙΚΥΛΏΝ ΑΡΧΙΣΕ ME H ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΙΜ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Μ ΕΤΩ Π Ο Π Ε ΙΗ Α Σ Ο) ίΡΓΑ Ι0Μ & )0) OAlYMtXHOTW

Ο l O ^ C f AtHOI ΦΑ ΙΙΙΜ Ο Ι Α ΠΜ Α Λ ί ΤΟ Π ^Ο ΙΟΠ ίΙΟ Ο M O t Î U k ï M t ΑΚλΟΜΜΤΟΙ ÏTWW MWttfW tri A ASH

TOMAroMA r
ΜίΜΕί ΟΣΤΑΛίΜ

x n mmmttrm*!tMtfrtu

^ίΤίιπνχΛιΐ; .O) ANAY.sC

ΜΑΜύΛΗΣ ΓΑΕΙΟΣ ΚΑΙ ΓΚΡΙΣΓΟΥΟΛίίΤ

-h ÎYNEfTAHA ATM

θΑΜΑΙΧΑΤΑΙΤΡΜίΒ-ί

ί^ΕΠΙΘΕΣΜ AMTAFtûWi; OMWttCOl;ΠΗ ΜΑΚίΑΟΜ* ΚΑΙ 6ΡΑΑΗ'; νΰοο ΜΕΟΙ

Γο rc /tu ro /o yûAo rot/ P/ZOf/TAfTM. ί 8/70/47


(p) Etc

<γ)

""

'33*&w+k*w!):_JCM

^

"* .ϋ.4*< S^??o

*ί<;;*ΐε

^yro έ//ρσφο rou ΓΕΣ //cf /7àyiy στ^?ν πτρ/οχή ^cç.


Δ Η Λ'Β'Σ ) Σ

Μrrtp
248


249


Η ΕΑΑΑΑΑ 2 ΧΡΟΜίΑ ΚΑΤΩ ΑΠ ΤΗ MEA ΚΑΤΟΧΗ Η σ η μ ε ρ ιν ή κ α τά σ τα σ η καί τ ά π ρ ο θ λ ή μ α τ ά τ η ς

ΒΑΡΥΣΗΜΑΝΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΉΠΡΟΣΩΠΕ!ΑΣ ΤΟΥ Κ.Κ.Ε. ΣΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ "Ετοψοί γ ί ά μ ίά δημοκρατικά ά νεκ τή σ υ νεννό η σ η ά λ λ ά ... - Η ΑΜΕΡ!ΚΑί*ΟΑ!ΤΛΚΗ ί(Α ' ΜΟΝΑΡΧΟΟΑΣ!ΣΤ'ΚΗ Α Α ίΑ /ΐΛ Α3Α Ω9ΒΑΝΑΓΧΑΣΤΜ(Α ΣΤΚΔΗΜ!ΟΥΡΤ(Λ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ Δ Κ Η Τ Μ Ι KYBEPNWIW!*

ΤΟΣΧίΛίΟΜΑΡΙΑλ

ΚΑ) HIOB.ENntH

'

10 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

n Z H I H K Χ3ΕΣ ÎOEAAHWIKO


g ] ΡίΖΟΙΠΑΙΤΗΣ -)g r ΛΟΛΟΦΟΝΜΘΗΚΕ ΧΘΕΣ ΓΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ο ΓίΑΝΝΗΣ ΖΕΒίΌΣ ΑΜ.υίΛΗΡΟΜΑΤΤΚΟ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛίΤίΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ TIC KENTPtKHS ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ' ΚΟΜΜΟΥΝίΣΤίΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ. nPOHh' ΥΠΟΥΡΓΟΣ

Al'XHrOi THI ΑλΤίΠΡΟΪΟΠΕίΛί ΙΟΥ CAMm i ΜΛΚΕΛΟΜΙΛΠΑ fils ΰΊΙίΤΙΌΙΙΙΙ ίΡΕΥΜΙΙ Ο Φ Ο Ν Ο Σ Ε Γ ίΝ Ε Μ Ε Τ Α Τ Η Ν Α Φ ίΞ Η Τ Ο Υ Ζ Ε Ρ Β Α ΚΑ) Τ Ο Υ Α Λ Ε Σ Α Ν Δ Ρ Η Η Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Μ K P Y B E T A t Π )Σ Π Α Π Ο MtA Α Ν Α Ν Δ Ρ Η Σ Κ Η Ν Ο Ο Ε Σ ίΑ

Α^ΑΚΟΪίΪΩΣΗ ΤΉΣΚΕΜΤΡίΚΗΣ ΕΠΙΤΙΌΠΜ Ι ΤΟΥ )\ Κ.Ε-

Η 3οΑοφον/α του Γ Zrûyou μέλους rou /1.Γ rou ΚΚΕ arf] Stc/v«c/) 20/3/47

ΡίΖΟΙΠΑΣΤΗΙ Φ Ο Β ίΣΜ Ε Ν Η Η ΕΝ Ο Χ Ο Σ Κ Υ Β ΕΡΝ Η ΣΗ Δ Ε Ν Α Φ Η ΣΕ ΤΟ ΛΑΟ ΝΑ Κ Η Δ ΕΨ Ε) ΤΟΝ Α ΓΩ Ν ΙΣΤΗ Γ. ΖΕΒ ΓΟ Μ Ε ΑΣΤΥΝ ΟΜ ίΚΗ Δ ίΑ ΤΑ ΓΗ Η Κ Η Δ ΕίΑ Ε Π Ν Ε Χ Θ Ε Σ ΣΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ

Ά^ίΚ!Ι)ρΜπ)_ί!ΠγίίγίΙ 'ίν π ά ν ηό<ο !ής χήρος m i 'ijt

ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΑ-ΜΕΑΕΣ ΏΣ ΤΟ ΤΈΛΟΣ

ΣΦΑΓΗ ΣΤΟ ΓΥΟΕίΟ ΙΥΜΜΟΡΠΕΣ ΙΟΥ ί(ΑΐΣΑΡ5Α Ε ΕΙΕΛ ΕΖΑ ^ ΦΥ/υΜΣΜΕΝΟΥΣ A PjÊPO Y I 7 H O A ticI

Ή Μώίργηοη <φν6ίΐ την tsnoon τΰ\ γίγονίτο* Ή ΖΥ MB A WE! ÏTH W * n Ê A 0 n 0 W H H IO ;

^l^rtr=r '—*'— Τ Ο Ε .Α .Μ .Ε Ο Ε Κ I H T H M A Ζ Ε ΡΒΑ

x*m*n*MAPtOY

251

Σ Τ Ο Γ Υ θ Ε !0

Η Ημαθία στον εμφύλιο 1946-1949/ Αλέξανδρος Αντωνίου Χατζηκώστας

Recommend Documents