Καζαντζάκης, Νίκος(1883-1957)-Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946).pdf

ΒΙΟΣ Ι(ΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ

ΝΙΙ(ΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

ΒΙΟΣ ΚΑΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ

ΑΛΕΞΗ

ΖΟΡΜΙΙΑ ΕΚΤΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛ. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΑΘΗΝΑ 1968

C1{-Ολλές φορές πεl'Jύμησα vrj γράψω το βίο καΙ τή" U Ι πολιτεία του •Αλέξη Ζορμπά, ένος Υέρου IΡΥάτη που πολύ άΥάπησα.

Σιή ζΙιΗ7 μου, οΙ πιο μη'άλοι μου εύεΡΥέτες σrά{}ηκα" τά ταξΙδια και τά όνεΙρατα· ιιπο τού, &νι'Jρώποvς, ζωντανούς καΙ πε{}αμένους, πολύ λίγοι βόηt'Jησαν τον άΥώ'α μου. 'Ό­ μως, αν ήθελα νά ξεχωρΙσω ποιοΙ α:,,{}ρωποι άφηκαν βa{}ύ­ τερα τ' άχνάρια του, στήν ψυχή μοι', ίσω, να ξεχύJριζα τρεϊ,

τέσσερεις: το" 'Όμηρο, τον .\Ιπέρξονα, το ΝΙτσε και

1'0 Ζορ­

μπά.

Ό πρώτο, στά{}ηκε Υια μένα το yαλΗVo κατάφωτο μάτι

-

σάν το δίσκο τον ηλιιιυ

-

πού φωτίζει μέ ι1πολυτρωτικιά

λάμψη τά ;τάντα· ό ltJπέρξονα, μέ άλάφρωσε άπο άλυτες φιλrισoφικές άΥωνίες πού μέ τυραννουσαν στα πρώτα νιάτα· ό .ΥΙτσε με πλούτισε μέ και"ούριες άγω,'{ες και μ'έμαθε

νά μετουσιώνω τή δυστυχία, τήν πίκρα, τήν άβ,βαιότητα σέ περηφάνια' κι ό Ζορμπάς μ'έμα{}ε ν'άΥα:tώ τή ζωη και νά μή φοβουμαι το IΜνατο.

-Αν ηταν στον κόσμον δλο σήμερα "ά διάλιΥα ένα ψΙ'ΧΙΚΟ όδηΥό, «γκουρού,. δπω, τον λένε οΙ Ίντοί, «Γέροντα,. δπως

τό,'ε λίνε οΙ καλόγεροι στο' Αγιονόρο" σίΥουρα {}α διάλεΥα το Ζορμπα. Γιατl αύτος εΙχε δ,τι χρειάζεται ένας καλαμαρας Υιά ),ά σω{)εί

: τήν

πρωτόγονη ματιά πού άδράχνει ψηλά{}ε σαϊΗυ­

τα τή {}ροφl7 της· τή δημιιιυΡΥικιί, κάι'/ε πρωί &νανεούμε"η, ήφέλεια, να βλέπει άκατάπαυτα Υια πριύτη φορά τά πά"ΤfΙ ί

καΙ "ά δΙ"ει παρi)ενιά στά αΙώνια κα{}ημερι"ά στοιχεία

-

άγέρα, θάλασσα, φωτιά, γυναΙκα, ψωμ[· τή σιγουράδα τοίί

χεριοίί, τή δροσερά δα της καρδιά" την παλικαριά νά κοροϊ­ δεύει τή" rδια του τή" ψυχή,σά

,,& "χε μέσα του μια δύ"α­

μη ά"ώτερη άπό τή" ψυχή, κα2 τέλο, τό l1γριο γάργαρο γέ­

λιο άπό βαθια πηγή, βα{}ύτερη άπό τό σπλ&χ"ο τοίί άν{}ρώ­ που, πού ά"ατινάζουνταν άπολυτρωτικό στίς κρΕσιμε, στιγ­ μΑ, άπό τό γέρικο στη{}ος του Ζορμπά· άνατινάζουνταν καΙ

μπορουσε "α γκρεμΙσει, καΙ γκρέμιζε, όλους του, φράχτε,

-

ή{}ική, θρησκεΙα, πατρΙδα

-

πού l1σκωσε γύρα του δ κα­

κομοΕρη, ό φοβητσιάρη, ό l1ν{}ρωπο, γιά νά κουτσοπορέ­

ψει άσφαλισμένα τή ζωούλα.

"Ότα" συλλογΕζουμαι μΑ τΙ θροφή τόσα χρό"ια μΑ τάιζα)' τα βιβλΙα κι οΙ δασκάλοι για νά χορτάσουν μιά λιμασμένη

ψυχή καΙ τΙ λιονταρίσ" μυαλό γιά θροφή μΑ τάισε δ Ζορ­ μπά, σΑ λlγoυς μηνε" δύσκολα μπορώ "ά βαστάξω τήν όργή καΙ τή θλίψη μου. Άπό μιά σύμπτωση πηγε ή ζωή μου χα­ μένη· πολύ &ργά συ"απαντήθηκα μΑ τό «Γέροντα. τουτον

'" ό, τι μπορoiiσε άκόμα μέσα μου "α σωθεί ηταν άσήμα"το. Ή μεγάλη στροφή, ή όλοκληρωτική άλλαγή τοίί μετώπου, ή

«Ικπύρωσι,. κι ή «ά"ακαΕνισι,. δέν έγι"α".

wHrav πια

πα­

λύ ιΙργά. Κι έτσι ό Ζορμπά" άντl "ά γΙνει Υια μένα ύψηλό, Ιπιταχτικό πρότυπο ζωης, ξέπεσε κι έγινε φιλολογικό, άλ[­

μο"ο, θέμα γιά "α μου"τζαλώσω κάμποσες κόλλε, χαρτί.

Τοίίτο τό θλιβερδ προ"όμιο, "α κάνεις τέχνη τή ζωή, κα­ τα"τάει σέ πολλές σαρκοβόρε, ψυχέ, όλέθριο. ΓιατΙΙτσι, βρΙ­ σκο"τα, διέξοδο τδ .;φοδρό πάθος, φεύγει άπό -ιό στηθος κι

άλαφρώνει ή ψυχή, δΑ" πλαιιτάει πιά, δέ νιώ{}ει πια τήν ιΙ­ "άΥκη κορμ2 μΑ κορμl νά παλέψει, ΙπεμβαΙνοντα, lJ.μεσα στή ζωή καΙ στή" πράξη -

τη, τό πάθο,

μά χα[ρεται καμαρώ"υ"τα, τό σφοδρό

δαχτυλιδώνεται στό" ιΙγέρα καΙ "α σβή.,ει.

"a

Κι δχι μο"άχα χαΙρεται παρ~ εΙ"αι καΙ περήφα"η· θαρ­ ρεί π"",, πραΥματώ"ει [ργο {ιψηλό, τή" Ιφήμερη ά"α"τικα­ τάστατη σΤΙΥμή

-

τη μό"η στό" άπίρα"το καιρό πού [χει

8

σάρκα κι αΙμα

d Ζορμπας, d

-

μετατρέποντάς τη τάχα σ" αΙώνια. Κι έτσι

Υιμάτοι; σάρκα καΙ κόκαΑα, κατάντησε στα χέ­

ρια μου μεΑάνι καΙ χαρτΙ. ΧωρΙι; να τό θέΑω, καΙ μάΑιστα

θέΑονται; τό άντΙθιτο, κΙνησι άπό καιρό να κρυσταΑλώνεται μέσα μου

d μύθος

τοίί Ζορμπα. ''Δρχισι ~ μVΣτικη στό σπΑά­

χνο κατεΡΥασΙα· στην άρχή μια μοι,σικη ταραχή, πυρετική ~­ δονή καΙ δυσφορΙα, σα να μπηκε μέσα στό αΙμα μου Ινα ξέ­

νο σώμα καΙ μάχουνταν

d

όΡΥανισμόι; μου να τό δαμάσει

και να τό άφανίσιι, άφομοιώνοντάς το. Κι αρχισε Υύρα όπό τόν πυρήνα αύτόν να τρέχουν οΙ Αέξειι;, να τόν κυκλώνουν και να τόν θρέφουν σαν έμβρυο. Στερεώνουνταν οΙ θαμπω­ μένες {}ύμησες, άνέβαιναν οι βουΑιαΥμένες χαρές και πίκρες,

μετατοπίζουνταν σε ΑλαφρότερονάΥέρα ~ ζωή, γίνουν ταν

d

Ζορμπας παραμύ{}ι.

Δέν κάτεχα άκόμα τΙ μορφη να δώσω στό 'παραμύiJι τού­ το τού Ζορμπα: ρομάντσο, τραγούδι, πολύπλοκο φανταστικό διήγημα της Χαλιμας ~ στεΥνά, ξερά, να ξεσηκώσω τις κου­

βέντεςπού μοίί έκανε σ' Ινα άΚΡΟΥιάλι της Κρήτης, σπου ζή­ σαμε, σκάβοντας για να βρούμε τάχα λιγνίτη. Ξέραμε καλα

κι οΙ δυό πως ό πραχτικόι; αύτός σκοπός Ιίτανε στάχτη για τα μάτια τού κόσμου· Ιμεί, βιαζόμαστε πότε να βασιλέψει ό ήλιος, να σκολάσουν οΙ lργάtες, να στρωfJoύμε οΙ δυό μας στην άμμουδιά, να φαμε τό χωριάτικο νόστιμο φαt μας, να

πιούμε τό μπρούσκο κρητικό κρασΙ καΙ ν" άρχίσουμε την κουβέντα.

Έγώ, τΙς περισσότερες φορές, δέ μιλούσα· τΙ να πεί Ινας cδιανοοvμενος» σ" [να δράκο

i Τόν ακουγα να μοίί μιλάει

για τό χωριό του στόν 'Όλυμπο, γ~α τα χιόνια, τούς λύκουι;, τούς κομιτατζηδες, την Άγια-Σοφιά, τό λΙΥνΙτη, τό λευκό­ λιθο, τις γυναίκες, τό θεό, την πατρΙδα καΙ τό θάνατο­ καΙ ξάφνου, σταν πλαντοίίσι καΙ πια δεν τόν χωροίίσαν τα

λόγια, τινάζουνταν &πάνω, στα χοντρα χαλίκια τού γιαλού, κι άρχιζε να χορεύιι.

Γέρος, όρfJόκορμος, κοκαΑ.ιάι!ης, με άνάγερτο κατα πίσω

9

τι'ι Κf'φάλι ι μΑ καταστρόγγυλα μικρά μάτια σά" πουλιου, χό­ ρευε και σκλήριζε και χτυπOOσε τις άδρές πατουσες στο για­

λο και πιτσίλιζε μέ ι'Μλασσα το πρόσωπό μου. "Αν ακουγα τή φωνή του

-

-

όχι τή φωνή, τή" κρανγή του

ή ζωή μου {Μ 'χε πάρει άξίcι'

t?d

ζOOσα μ' αΙμα και σάρ­

κα και κόκαλα Ο, τι τώρα χασισοπότικα στοχάζουμαι κι Ινερ­ γώ μέ χαρτι και καλαμάρι •

.Μά

Μ" τόλμησα. -Εβλεπα τό Ζορμπό. μεσά"υχτα νά χο­

ρεύει χλιμιντρίζοντας και νά μοϋ κράζει νά τι"αχτώ κι Ιγώ

άπό τό βολικό καβούκι Tlj; φΡΟI'ιμάδας καί Τιϊς συνήΟεια; και νά φύγω γιά τά μεΥάλα ταξίδια μαζί του

-

κι έμενα ά­

σάλευτος, τουρτουρίζοντας.

Πολλές φορές έχω Ι'τ!!απεί στή ζωή μου, γιατι έπιασα

τι)ν ψιιΧιί μου )'l1 μι}ν τολμάει "ά κάνει δι τι ή άνώτατη ραφροσύvη

-

ιί ούσία τίίς ζωής

-

nr.c-

μOO φώνα;ε νά κ(ί,μω'

μά ποτέ Μ,· ,'τράπηκα για τήν ψυΧιί μου Ο(Jη μ;τροστά στο Ζορμπό..

'Έ",ι πρωί, ξημερώματα, χωρίσαμε' 'γι;) τράβηξα π(ί,λι γιά τιιν ξενΙΤΗί" άγιrί,τρευΤI1 χτυπημΙνος άπό τή φαουστικί}ν άρ­ ρώστια της μάΟησης' αύτός πιί!!' κατά βορρό. και ΚCΙTαστά­ λαξε σTl} Σερβία, σ'

lva

βουνό

xovrd

στά ~'κόπια, ο;του ξε­

τόπωσε, λέει, πλούσια φλέβα λεΙ'κόλιl?ο, τύλιξ" μερικοι'; πα­ !!αλιϊδες, (lγόρασε σύνεργα, στρατολόγησε lργrίτε; κι l1ρχισε

π(ί,λι ν' ιιl'οίγει μέσα στή γης γαλαρίες. Τίναξ, βρ,ίχοι·ς,

1:'-

φτιασε δρόμους, έφερε νερό, έχτισε σπίτι, παντρl'ύτηκl', γέ­ ρος κοτσω'άτος, μιαν δμορφη γλl')'τοΧιίρα, τή .1ιούμπα, κι έκαμε '-να παιδι μαζί της.

Λιια μέρα, στο Βερολίνο, έλαβα ένα τηλεγράφημα: «Εύ­ ρον πρασίνΗV πέτραν ώραΙOτάTΗV, έλ,?έ άμέσως. Ζορμπό.ς ...

·Ηταν Ι) έποχ'} Τιϊς μεγάλης ;τείνας στή Γερμανία. Τόσο

εΙχε κατρακυλήσει το μάρκο, που γιά να κάμεις μια μικρl) πλερωμή κoυβαλoiiσες μΑ το τσουβάλι τα Ικατομμύρια' κι

10

στα", πήγαι."ες στό ρεστωράν κι Ιτρωγες, άνοιγες την παρα­

φουσκωμένη χαρτονομίσματα σερβιέτα σου καΙ την άδειαζες άπάνω στό τραπέζι γιά να πλερώσεις' κι ήρθαν μ/ρες ποί· χρειάζovσαν δέκα δισεκατομμύρια μάρκα για ένα γρq.μμα­ τόσημο. ΠεΙ."α, κρύο, τριμμένα σακάκια, ξεπατωμένα παπούτσια, τα κ6κκινα γερμανικα μάγουλα εΙχαν κιτρινίσει.' Αγέρας χινοπωριάτικος, κι ϊπεφταν σά φύλλα οΙ άv{}ρωποι στού; δρόμους. Στα μωρα ϊδιναν ένα κομμάτι λάστιχο να το μα­ σουλίζουν, ,·α ξεγελιυVνται, να μj,ν κλαίνε. Ή άστυνομία πε­ ριπολουσε τα γιοφύρια τoV ποταμoV, για να μην πέφτουν

rj,

νυχτα οΙ μανάδες μέ τα μωρά τους να πνιγουν να γλιτώσουν. Χειμώνας, χιόνιζε. Στ;, διπλανή μου κάμαρα ένας Γερ­ μανός κα{}ηγητης κινεζολ6γο;, Υια νά ζεστα{}εί, επαιρνε τιΊ μακρυ πινέλο καΙ μέ τόν άβολο τρ6πο της Μακρινης' Ανατο­ λης προσπαοουσε ν' άντιγράψει κάποιο παλιό κινέζικο τρα­ γούδι η κανένα ρητο του Κουμφουκιου. Ή μύτη του πινέλου,

ό άνασηκωμένος άνάερα άγκώνας κι ή καρδια του σοφoV έ­ πρεπε να σχηματίζουν τρίγωνο.

-

'Ύστερα ά;τό λίγα λεφτά, μου "λεγε εύχαριστημένος, ό ί­

δρώτας τρέχει άπό τΙς άμασκάλες μου κι ϊτσι ζεσταίνουμαι. Μέσα σέ τέτοιε, φαρμακερές μέρες Ιλαβα το τηλεγράφη­ μα του Ζορμπα. Στήν άρχη {}ύμωσα. 'Εκατομμύρια lJ.νθρω­ ποι Iξεvτελίζoνται καΙ γονατίζουν, γιατί δένΙχουν ένα κομ­

μάτι ψωμί να στυλώσου" την ψυχή τους καΙ τα κόκαλά τους' κι όρίστε τ(Λρα έ)'α τηλεγράφημα, νι! κινήσεις να κάμεις χί­

λια μίλια για να δείς μιαν όμορφη πράσινη πέτρα Ι Άνά­ {}εμα, εΙπα, στήν όμορφιά, γιατί εΙναι άκαρδη καΙ δέ νοιά­

ζεται για τΟν πόνο τov άνθρώπου. Μα ξαφνικά τρ6μαξα' ό {}υμος εΙχε κιόλα ξεΟυμάνει κι [νιω{}α μέ φρίκη πώς ή άπάν{}ρωπη αύτη κραυγή του Ζορ­ μπα άπoκρίνovνταν σΑ άλλη άπάγ{}ρωπη μέσα μου κραυγl/. 'Ένα άγριο όρνιο μέσα μου τίναξε τα φτερά του νά φύγει.

'Όμως δΑν έφυγα' δΑν τόλμησα πάλι. Δέν μπηκα στο τρέ-

11

νο, δΑν άκoλotίι?oηoα τη ι?οεΤκιά ι?οηριώδη μέσα μου κραvγή,

δΑν Ικαμα μιά γενναΙα παράλογη πράξη. •Λκoλotίι?oησα τή με­ τρημένη, κρt1α, άνι?ορώπι"η φιmιη τoiί λογικου. Και πήρα τη" πέ"α κι Ιγραψα τoiί Ζορμπα και τoiί ξηγoiίσα •..

Κι αύτος μoiί άποκρίι?οηκε: cΕΙσαι, και "ά μΑ συμπαι?οας, άφε"τικό, καλαμαράς. Μπο­ ρουσες και σtί, κακομοίρη, μιά φορά στη ζωή σου"ά δείς μιά"

δμορφη πράσι"η πέτρα καί δΑ" τη" εΙδες. Μά το θεό, xdι?oov­

μου" κάπστε, δτα" δΑ" εΙχα δουλειά, κι Ελεγα μΑ το "oiί μου: «Ύπάρχει, δΑ" ;'πάρχει Κόλαση γράμμα σου, εΙπα:

•• Σίγουρα

;" Μά

χτΑς πού Ελαβα το

πρέπει "ά υπάρχει Κόλαση γιά

μερικούς καλαμαράδες /"~

Ξεκί"ησα" οΙ ι?otίμησες και σπρώχ"ει ~ μιά τη" άλλη και βιά­ ζου"ται. Καιρος"ά βάλοvμε τάξη. Νά πιάσουμε το βίο και τη" πολιτεία τoiί Ζορμπα άπο τη" άρχή. Και τά πιο άσή­

μα"τα περιστατικά πού δέι?οηκα" μαζί του λάμπου" τη στιγ­ μη τούτη στο

"ov

μου και?οαρά, γοργοσάλευτα και πολύτιμα,

σά" πολύχρωμα ψάρια σΑ διάφα"η καλοκαιριάτικη ι?οάλασσα. Τίποτα δικό του δΑ" πέι?οα"ε μέσα μου, δ,τι αγγιξε το Ζορ­ μπα ι?οαρρείς κι Ιγι"ε άι?οά"ατο, κι δμως τις μέρες τoiίτες ά­

ξαφ"η ά"ησυχία μΑ ταράζει: Ιχω δυο χρό"ια "ά λάβω γράμ­ μα του, ι?οά '"αι πιά έβδομή"τα και πά"ω χρό"ω", μπορεί

και "ά κι"τυ"εύει. Σίγουρα ι?οά κι"τυ"εtίει, άλλιώς, δΑ" μπα­ ρώ "ά Ιξηγ{ισω τη" άπότομη ά"άγκη πού μέ κυρίεψε

,,' ά"α­

συ"τάξω δ,n δικό του,,,ά ι?ουμηι?οώ δ,τι μου εΙπε κι δσα έ­ καμε, και νά τ' άκινητήσω στο χαρτί, "ά μη φύγου". Σά "ά ι?οέλω να ξορκίσω το ι?οάνατο· το ι?οάνατό του. Δέ" εΙ"αι του­ το, φoβoiίμαι, βιβλίο πού γράφω· εΙ"αι Μ"ημόσυνο. 'Έχει, τώρα το βλέπω, δλα τα χαραχτηριστικά τoiί μ"η­ μόσυνου. Στολισμέ"ος δ δίσκος τα κόλλvβα μΑ πυκ"η πασπα­

λισμέ"η ζάχαρη και γραμμένο τ' δ"ομα άπά"ω: ΛΛΕΞΗΣ ΖΟΡΜΠΛΣ μΑ κα"έλα και μύγδαλα. Κοιτάζω τ' δ"ομα κι

12

δλομεμια, τινάζεται ι) δάλασσα ι) λουλακιά τη, Κρήτη, καΙ

συΥκλύζει το μυαλό μου. ΛόΥια, ΥΙλια, χοροl, μεδt'Jσια,I'1νοιες, σΙΥαλινέ, κουβΙντε, το δειλινό, μάτια καταστρόYΎVλα πον τρυφερά καΙ καταφρονετικά στυλιmιoυνταν dπάνω μου, σά νά μέ καλωσόριζαν κά-θε στιγμή, σά νά μέ dπoXαιρετoV­ σαν κά-θε σΤΙΥμή, γιά πάντα. Κι 8πως οταν κοιτάζουμε το νεκρικο καταστόλιστο δΙσκο κρεμιου."ται dρμα-θιέ, σά ."υχτερίδες κι

dlle, μΙσα

στή σπη­

λιά της καρδιάς μας δt'Jμήσες, 8μοια, χωρίς ."ά το -θΙλω, πε­ ριπλiχτηκε άπο τή." πρώτη στιγμή μέ το." ίσκιο του Ζορμπό. κι [."ας άλλος ίσκιος πολυαγαπημΙ."ος, καΙ πΙσω του, dπρoσ­

δόκητα, [."ας άλλος άκόμα, μιάς ξεπεσμΙνης, χιλιοβαμμένη" χιλιοφιλημέ."η, Υυναίκας, πον τή." εΕχαμε συ."α."τήσει μέ το Ζορμπά σ" ένα dμμουδερο άκρογιάλι της Κρήτης, στο Λιβυ­ κο πέλαγο ...

Σίγovρα ~ καρδιά τov dν-θρώπου εΙ."αι ένας κλειστο, λάκ­ κος αΙμα, κι αμα

dJJolEBt

τρΙχουν νά πιov." καΙ νά ζωντα­

νέψουν 8λοι ΟΙ διψασμένοι dπαρηγόρητoι Ισκιοι, πον δλοένα καΙ πυκνιmιoυ."ται γύρω μας καΙ σκοτεινιάζουν τον άγέρα. Τρέχουν νά πιουν το αΙμα της καρδιάς μας, γιατΙ ξέρουν

πως ολλη ά"άσταση δέ." υπάρχει. Κι άπ" 8λους πιο μπροστά τρέχει σήμερα δ Ζορμπό.ς μέ τΙς μεγάλε, δρασκελιές του κι

dναμερΙζει τονς

dllov,

Ισκιου" γιατ/ ξΙρει πως γι" αυτόν

γΙνεται σήμερα το μ."ημόσυνο •

.. Α,

τov δώσουμε λοιπο." το αΙμα μα, νά ζwν'fανιψιι. •Α,

κάμουμε

8, τι

μπορoVμε ."ά ζήσει λίγο άκόμα

d lEn.lato,

τος φαΥάς, πιοτής, δουλευταράς, γυναικά, κι άλήτης. ·1-1 πιό πλατιά ψυχή, τό πιο σίγουρο σώμα, ή πιο λεύτερη κραυγή πού γ."ώρισα στή ζωή μου.

13

αlι­

Τ ΟΝ IIPΩTOΓN~PIΣA .ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ. ΕΙΧΑ ΚΑ· τέ6ε: στό λιμ.iνι '1'« πΖρω τό 6~r;6pt γι* τΥιν Κρήτη. ΚΙν­

τι\lε

'1'«

~'fjμερώσιι. ·Έβρεχε. Φ\ισοΟσε ~υν~τ~ σoρι:ιx:ίocσ χι ι­

φτ~ν~ οΙ πιτσιλι~, τ-η, θ:xλ~σ~~, στό μιχρό X~l'ινεδZxι. Κλιι­

στ~, οΙ τ;cσμόπoρτι" μυρι;ε φcσιπ6μYIλo. 'Έx~νι δξω χρύο

6 «yipilt' iYθpώttty'fj Xiltl τι1 τ;Ζμιll ιΙχιιν

66χcσ χlιΙ πιιχνισα!

«πό τΙ, ιiνzσις. Ilέντ'ιει θCΣI.cσσσινOΙ ξενυχτισμίνοι, μ~ τΙ,

Xilt-

l'ιτιΙ, «πό ΎιOότριχ~ φ~νέλι" Ιπινιιν χιιφέοι; χllΙ 1'1ιιπ6μΥΙ­ λll χιιΙ xoΙτ~;cσν ιiπό τ« θiltμπcιιμiνilt τζ:ίμιCΣ τ~ θ:ίλcσσσαι.

Τι1 ΦZριcσ, π~ρ~;~λισμένcσ ιΧπό τιΧ χτ\lπήμCΣΤCΣ τ-η, φουρ­ τoύνcσ" εΙχ~ν 6ρεΙ XCΣoriltl'uyt xcσμYIλi στιί -ησυχcσ νεριί xcσΙ πι­

ρίμεναιν πότε

'1'«

yCΣI.ψέΦιι

6

Χ6σμο, ιΧπ«νω' χι οΙ Φcσρ:ίδε"

στριμωγμένοι στού, xcσφενέδε" περΙμεναtν χι cσύΤOΙ πότε νιΧ

π:ίφει ~

ettxti

τcσρcσχή, νιί ξεφο6ΥΙθοον XCΣΙ ν' «νέβουν στό

πρόσωπο τοσ νεροσ

ti ΦZριcσ νιί τσιμπήσουν. ΟΙ γλώσσε" οΙ

σχορπιοί, τιί σελ«χιαt, ΥυρνοΟσαιν ιΧπό τΙ, νuxtIptyt, Ιπιδρο­ μΙ, το\l, νιί χοtμ'fjθοσν. :Ξ:'fjμέρωνι.

Ή τ;cσμόΠOρταt 4νοιεε' Ινcσ, χοντό" τcσycσριcσσμένo, λιμcσ, ν:ώττι, μπijxε' εειπούφωτο" ξυπ6λυτο" δλολ«σπωτο,. -~E Kωστcσντή, φώνiltξε Ιν~, Υέρο; θCΣI.cσσσόλuxo, μΙ γCΣΛIi­ ζιcσ πcστcστoύxcσ, τΙ yίνεσCΣΙ, μπρέ

-

;

Ό Kωστcσντ~, Ιl'ΤΥσε ξcσyριιμΙνo,. ΤΙ νιί Υίνουμιιι; :ΧποχρίθτιΧι. ΚiιtλημέρCΣ, χαιφενέ

σπέpcσ, σπΙτι

!

KCΣΛτιμέρ~, XCΣ'fIyf

ζωή μου. ΔουλιιΖ, ΥιόΧ

! KCΣA,',I­ ! KCΣΛ7jattlpCΣ, σπίτι! ΝΖ ~

!

ΜεριχοΙ γέλlισιιν, Wot χούY'ιjσlιν τό χεφιiλι, 6λcσστήμησιιν.

15

-Ή ζω~ ιΙνιχι Ιαόβιιχ, ιΙπι Unoto~ μoυατιxxcxλ~~, πού ιΙχι χ:Χμει τΙ, φιλοαοφιχΙ, του anou8t~ στ~ν Κα:ρα:Υχιόζ1j' !σόβια:,

~νιiθιμιi

't1j Ι

rλυx~ Ύα:λα:ζοπριίσινο φ&, περΙχυσι τιΧ 6ρώμιχα: τζ&μια:, μπfjΧΙ χι α:ύτ~ στ~ χα:φενιΤο, χρεμιίσΤ1jΧΙ σε Χ'ρια: χα:Ι μύτl,

χα:Ι χούτιλα:, π~81jει στ~ τζιίΧι, πfjρcxνφωτιci: οΙ μπoτίλιε~. Τά: ήλεχτριχά: lχι:ι:αα:ν τ~ 8ύνα:μ~ του" ΙΙπλωσι

6

μα:χμουρ­

λ~~ ε:xyρυπνισμΙνo~ xα:φετζ~~ τ~ χΙρι χα:Ι τιi 'σβφι.

Μιά: σΤΙΎμ~ αιωπ~. Τά: μιiτια: δλα: σ1jXώθ1jXιχν χα:Ι χοΙτα:­ ξιχν δεω τ~ λιχσπωμΙν1j μΙριχ .• Αχούστηχιχν τα: Χύμιχτιχ που

σποΟσιχν μουΥχρΙζοντα:, χα:Ι μΙσιχ στ~ν

xcxrpavt

μεριχοΙ να:ρ­

γιλέ8ι~ που Ύουργούριζα:ν. Ό γερο-θα:λα:σσόλυχο, ~α:στένιxξι.

-

ΜωρΙ, τΙ να: γΙνετιχι

6 χα:πετα:ν

Λιμoν~~ j φώνιχξι. Ό θι~~

να: 6ιiλει τ~ χΙρι του Ι

ΚοΙ τιχξι μt ΙΙΎΡΙΟ μιiτι ΠΙρα: τ~ θιiλιxαάα:.

-

Φτού σου, ci:νΤΡΟΥυνοχωρΙστριχ Ι IΥρουξι χα:Ι διiΎxα:αι τ~

Φιxρ~ μουστιίΧι του. Κιίθουμουν σε μιά: Ύωνιιί, χρύωνα:, πα:ριΧγΎιιλιχ χα:Ι διύτι­ ρο φα:σΧ6μ1jλο' νύστα:ζα:' πιίλευα: με τ~ν

Gmo.

μt τ~ν χούριχ­

σYj χι:ι:Ι με τ~ν πpωιν~ θλΙΦτι tfj~ μιρα:~. ΚοΙτα:ζα: ~πlι τα: θιχμ­ πά: τζιίμια: τ~ λιμιiνι πού ξυπνοοσι χι οδρλια:ζι μ1 'tt~ βα:πο­ p(σιε~ aItpfjva~ χα:Ι μt τού, ~pα:μπ:xδι~ χιχΙ

'toIJ,

tiιxρuP1jSI~.

ΚοΙτα:ζα:, χοΙτα(α:, χι Ινιχ πιxριxyιiδι ~πlι θιiλιxσσιx, βPoΧ~ χα:Ι μισιμό, πuxνlι πολύ, σuνtύλιyι την xιxρδιιi μου.

ΕΙχιχ χlZρφΦαιι τi μτιιχ ~νtΙXΡIX στη ΜCXΎρη πλώρα: μι­ Ύιίλου βιχποριοο, βουλιΙΧΥμ!νου ~x6μιx ~πlι τφ xoυπιxατ~ χlZΙ

u'tcI)

μiσlZ σt~

Wx'tcx. "Εδριχι. χι Ιβλιπιχ τιi

ν~μιxτIX tfj~ δρα­

xfj~ πού ΙαμΙΎιχν τ~ν o6ριxνlι ιύ τη λιiσπη. Κι ~ χοΙτα:ζιχ τ~ μcxOρο βα:π6ρι χιχΙ τo~ Τσxιo~ χιχΙ 't~

βροχή, αιyιi σιyιi Ιπcιιρνι πρόαωπο ή πΙχριχ μου, ~νΙδcιινα:ν

οΙ 8υμησι~, σtιριώνoυντιxν στlιν δyρlιν ~ΎΙpα:, χα:μωμΙνο, ~πlι

βpoχ~ χα:Ι ).cιXτιiρα:, δ ~Υα:~1jμΙ.,ο, φ[).~. Πότι j ΠΙρυσι j σε ιιλλη ζωή; χΤΙ, j ι1xcι xcιτΙβει στlι λιμιiνι 'τοοτο νιί τlιν ~πo-

16

χχιρετ'ήσω. ΒΡΟΧ1] θυμουμσιι πciλι χσιΙ χρύο χσιΙ ξ'Yjμερώμιχτιχ' χι fι χιχρδια πciλι φούσχωνε cXντσιρεμέν'Yj. ΦιχρμciΧΙ δ αργος αποχωρισμt.ς απο τους &:νθρώπους που αγιxΠιiζ χσιλύτεριχ να Χό6εις με το μχχΙΧίρι χΙΧί να μένεις πά­

λι δλομόνσιχοι;; στο φυσιχο χλίμσι τoCΊ ανθρώπου, σΤ11 μονΙΧξιά.

'Όμως, Τ1] βροχεΡ1]

lxEiv'Yj ΙΧύγ'ή, (' Αργότεριχ

σω απο το φlλo μου.

δεν μπoρoCΊσιx να ξεχολλ'ή­ ~νιωσσι, αλίμονο πολυ αρ­

γά, το γιιχτί.) ΕΙχιχ ανέβει μχζί τ~υ στο βιχπόρι χσιί Χάθου'

μουν σΤ1]ν χίχμπίνα του, ανιΧμεσα απο τίς σχορπισμένε; βΙΧλΙ· τσες. Τον χοί ταζα ιiργά, έπίμονα, δταν πρόσεχε αλλοσ, σα νά 'θελα να σ'Yjμιχδέψω lνσι lνχ τα: σουσούμι α του

-

τα φωτερα

γαλαζοπράσινα μιΧτια, το παχουλο νεανιχο πρόσωπο, Τ1] φΙνα περ'ήφαν'Yj ~xcppaa'Yj χι απάνω απ' δλα τα μιχχροΜχτυλΙΧ αρ·

χοντιχα χέρια του.

Μια σΤΙΥμ1] πρόφτασε Τ1] ματιά μου να σούρνεται ά:ρπιχ­ χτά, βυζαχτά, απάνω του' atpιXcp'YjxE, με το περιπαιχτιχο ϋφ~ς

που Ιπαιρνε δταν ~θελε να χρύψει Τ1] συγΧίνφ'ή του. Με Χ6·

χεψε' χατιΧλαβε. ΚαΙ Υια να ξεστρατίσει Τ1] θλίψ'Yj του χωρι· σμου:

-"Qς πότε j με pώt'YjaE χαμογελώντας εΙρωνιχιΧ .

....:... -

Τί ως πότε j θα τριί)ς χαρτί, θα πασσιλείφεσαι μελάνια j 'Έλα μαζί μου'

έχε! πέρα, στον Κιχύχα?ο, χιλιάδες απο

t1]

ράτσα μα; χιντυ'

νεύoυν'lλα να τούς σώσουμε. Γέλασε, σα νά 'θελε να χοροϊδέψει Τ1]ν αψ'Yjλ'ή του πρόθεσ'Yj.

-

Μπορε! βέβαιιχ να μ1]ν τους σώσουμε, πρόστεσε' μα θα σω·

θουμε έμετς προσπαθώντας να σώσουμε. 'Έτσι δεν εΙναι

; Αύ­

τα δεν Χ'Yjρύχνεις, οιΧοχαλέ μου j «'Ο μόνος τρόπος να σώσεις τον Ιιχυτό σου εΙναι να μιΧχεσαι να σώσεις τους ιΧλλους ... » Έμπρός, λοιπόν, οιΧσχαλε που δίδσισχες .. .'Έλα!

Δεν

αΠΟΧΡ(θ'Yjχα. 'Άγια, θεογενν'ήτρα Ά νατoλfι, αψ'Yjλα

β~ι]I;ά, χραυγ1] του Προμ'Yjθέα χσιρφωμέν'Yj στο βράχο ... Καρ. ψωμέv'Yj τα χρόνια έχεΤνα fι ριΧτσχ μιχς στους !οιους βριΧχους,

ψώνσιζε. Κιντύνευε' φώνσιζε πιiλι lνσι Υιό

17

't'YjI:

να Τ1] σώσει.

K~ εγω τΥιν ~xouyx χνεργ')ζ, σιΧ νχ 'τχν δνεφο δ r:όνος, κ:

i,

ζωή μ~ιi σuνα:ρπα:χτική τρ:χγωο:α:, κι είνα:ι μεγHΎj χωρια:τι:): κι ιiφέλεια: ν& πετιέ':Jα:ι α:πο το θεωρεί')

oou

στή σκψΥι κα::

ν& επεμ6α:ίνεις στήν πρXξΎj. Ό φίλος μοu, χωρίς νιΧ περιμένε~ iπ:iνΤ'Υ)':Jη, σηκώθηκε. T~ 6α:πόρι σφύριζε τώριχ ΥΙιΧ τρ: τη φr:ψ:i. "Απλωσε το χέρι:

-

Γειct

oou,

χα:ρτοπόντικχ

τή ouyxtvηoij

! εί πε

περγελα:χτct, ΥΙιΧ ν& κρύψει

tou.

Τό 'ξερε χα:Η πω;; Υιτα:ν '/ΤΡr:Jπη νιΧ μήν μπ')ρεΤς ν& έξ')'J­ σιχσει;; τήν κα:ρδιιΧ

oou.

Δ:iχρuα:, τρυ:ρεριΧ λόγια:, ιiXIXt:iotIX­

τες χερονομίες, λΙΧϊκες r:Jικειότητες, του φ:iντα:ζα:ν ιiσκΎιμιες ιiνXξιες του α:νθρώποu. Ποτέ, εμείς π')ύ τόσο άΥα:πι')ύμα:στε,

δεν ε!χιχμε στιχuρώσει εν" τρuφερο λόγο' πα:ίζα:με κα:ί τσχγ­ ΚΡr:Juνιούμιχστε σα:

eEpt:i.

Αυτο; φίνος, εΙρωνικός, πολι τισμέ­

νο\;" εΥω 6:iρ6ΙΧΡος. Αυτος σuγκρα:ΤΎjμένr:Jς, εξα:ντλώ'/τχς ~νετ::ι. δλα: τα: φιχνερώμο:το:

tij;

ψuχijς

t')u

γύρα: άπο το χο:μόΥελr;;'

εΥω άπ6τομος, ξεσπώντο:ς σε άνιΧρμοστ') άπολίτιστο γέλιο. 'Έκο:μο: να: κα:μοuφΗΡω κι εΥω μ' εν:χ σκλΎjΡO λ6γο

tijv

τα:ρ:χχή μr:JU, μ& ντριXΠΎjΚx. 'Όχι, δεν ντρχπηκα:' δεν μπόρεσχ. 'Έ':Jφιξ:Χ το χέρι

tou' το xpxtr:Jua:x

χ:χΙ δεν το ιiφψo:. Με κ')(­

τα:ξε με άπορί:Χ.

-

ΣuγκίνησYj

; μου

Εκα:με ΠΡr:JσΠΧθώ'/τχς να: χxμoγελ:iσει.

Ν ο:ί, του άΠOκpίθΎjΚX Για:τί

;

ijouxiX.

Δεν ε!πιχμε, χρόνια: τώρ:χ δεν ε!χχμε μείνει σύμ-

φωνοι

; πως το λεν οΙ Για:πωνέζοι πού cXγrxΠιiς; , Α πΧθεια:, άτιχρα:ξίο:, το πρόσωπο χχμογελούσχ

Φουντόσιν! άκίνΎjΤΎj μ:Χ­

σκα:. Τί Υίνετ:χι πίσω άπο τή μιΧσκ:χ, οικός μα:ς λογα:ρια:σμός.

-

ΝΙΧί, α:ποκρίθΥΙΚΟ: πιΧλι, πρ')σπ:χθώντα:ς να: μήν ξα:νοιχτω σε

χχμι& μεγ:iλΎj φpXσΎj

-

δεν ijμr:Juν 6έ6Χιο;; πω;; θ& μΠr:Jρουσα:

ν& κu6εΡνήσω τή φωνή μοu, να: μήν τρέμει.

Το γχ.Ονγχ άχOίισΤΎjχε στο 6α:π6ρι να: οιώΧ'/ει α:πο' κα:μ· πίν:χ σε χα:μπίνιχ τούς επισχέφτες. Σιγ66ρεχε. Ό άγέρ:χς γιό­ μισε λόγιιχ πΙΧθΥΙτιχ& του χωρισμ')υ, ορχοuι;;, μrxχΡ6σερτα: φι­ λι:Χ, γοργες λο:χιχνια:στε; π:χρα:γγελίες ... WΕπεφτε ~ μιΧν:χ

18

':JtG

';':~, '(1 γυν(Χίκιχ στον άντρ:ι:,6 :ρίλ'); στο φίλο. Σi

'(~i

r.:Xyt(X·

vi

χώριζ(Χ';

σά: νά: του; θύμι;ε, δ μικρο; ετοστος χωρισμός, τ~

ΜεγιΧλο. Κι δ γλυκότιχτος &χος τοΟ γκoVΓx ξ(Χφνικά: άντιλιΧ· λφε, πρύμνιχ πλώριχ, μέσ(Χ στον

c.ypov

&γέριχ, σ,χ νεκριχιά:

κιχμπιΧνιχ.

Ό φίλος μου Ισκυψε: -'Άκουσε, εΙπε σιγιΧ, μ-ην Ιχε~; χ(χχο Ψυx~νέμισμιx;

-

ΝΙΧί, άποκρίθ1)ΚΙΧ

n:iAt.

Πιστεύει; σε τέτοιιχ παριxμύθ~ιx;

-'Όχι, &ποκρίθ1)ΚΙΧ με 6ε6ιχιόΤ1)ΤΙΧ.

-'Έ, λοιπόν; Δεν είχε λοιπόν' δεν πΙστευιχ, μά: φι;6όμουν.

Ό φίλος μου &πίθωσε &λα;φριά:- το &ριστερ6 του χέρι στο γόνιχτ6 μου, δπως συν-ήθιζε στην πιο εγκάρδια; στιγμή, δτ~ν κου6εντιιΧζιχμε μαζί χα;ί τον έσπρωχνα;

vi

πάρει κάποιιχν cXπό­

ψ(Χσ1) κι ΙΧύτος άντιστέκουντα;ν Κ(Χ! τέλος δέxoυντ~ν κιχ! μου

άγγιζε το γόν(Χτο, σά: ν,χ μοσ 'λεγε: «θά: κιΧμω δ, τι θές,

cXno

άγιiΠ1) ... » Δυο τρεΙς φορές; &νιχπετ:iρ~σιχν τά 6λέφιχρ:i τΟυ. Με χοί­

τ~εε

n:iAt.

Κατ:%λιχ6ε πως ~μoυν πολυ θλιμμένος χιχΙ δίστιχσε

νά: μετιχχειριστεί τ' άγΙΧΠ1)μένιχ μ:ι:; δπλιχ

-

το γέλιο, το περ·

γέλιο ...

-

ΚιχλιΧ, είί'.:ε. Δωσ' μου το χέρι σου'

Giv

lνιχς; άπα τοΙΙς; δυ6

μ~ς 6ρεθεί σε κίντυνο θιχνάτου ... ΣτιχμιiΤ1)σε, σά: νά: ντριiΠ1)κε. 'Εμείς που χρόνιιχ περγελού­

σιχμε τΙς μετιχψυχικες α;ύτες &εροδρομίες κ~! ρίχνιχμε στο.,

Ειο λιiχχο χορτοφάγους, πνεμ~τιστέ;, θεοσ6φους; χι εχτοπλά­ σμιχτιχ

-

...

Λοιπόν; ρώΤ1)σιχ, προσr.ΙΧθώντιχ; να: μιχντέψω.

-~Aς το πάρουμε, ετσι, πιχιχ.,ίδι, είπε 6ι~στιxά, γι,χ ν,χ γλι-

τώ σει &πο τΥιν επικΙντυν1)

'fp:ia'Yj

l3που μπΗΧΤ1)χε. ~ Αν lvιxς

ιχ ..ο τους δυό μ~ς; 6ρεθεΙ σε κίντυνο e~v:itou, ν,χ στοχα;στε:

τ~ν

:iHo

με τόσφ Ιντιχσ1)

r.-:JU

νά: τον ε1δοποι-ήσει, δπου χι ίΙν

~ίσxετιxι ... Σύμφωνοι;

19

"Έχcxμε να: γελιΧσει, μα: τα: χείλια: του λες x~

'Ijtcxv

πα.γω­

μένcx, δεν χουν~θYjχcxν. Σύμφωνοι, είπcx.

-

Ό φίλ-:;ς μου φο6~θYjχε μΥιν πcxρcx:ριΧνYjχε 1ι τα.ρα:χfι του, xcσι

πρόστεσε fSLcxottX&: -Δεν πιστεύω 6έ6α:ιcx σε τέτοιες ένcσέρ~ες ψυχικες συγκοι­ νωνίες ... Δεν πειρfζε~, μουρμούρ~σcx' ιiς είνx~ ...

-

Κα:λα: λοιπόν, ιiς

ElYCXL' ιiς

πcxίςουμε. Σύμφωνοι;

Σ:Jί.1ψωνοι, cXποχρΙθYjΚCX παλι.

Αότ:i

'Ijtcxv t:i

χέριcx, lσμιςcxν τα:

τελευι:;ι.ία: μα.ς λόγια:. Σ:ριςcxμε cXμίλYjΤΟΙ τΟ:

8ixtUAcx

ΕψυΥα: -rpYιropcx, χωρΙς να:

A_xtcxp~ot:X,

atpcxrpGJ

xiliptocxv

cXπότομcx, κι

πίσω, σα: να: με

XUYYjyoootEpvij

"Έκα.μα: να: "(υρΙσω το κεφιΧλι νιΧ δω το φίλο μου

vcxy.

ΨΟΡf, μ:i κρcxτ-ήθYjΧCX. ftιXVEL

«M1j

γυρίσεις! πρι,Sστcxςcx άπο μέσcx μου'

!»

'Όλο λιXooτYj 1ι ψυχΥι του ιΧνθρώπου, cXδούλευτYj, cXπελέκYj­ τη, με χοντροκομμένες άκόμα: χωριιΧτισσες cx!σΤYjσες,

xcxt

τΙ-.

oτotcx κΧθαρό, σίγουρο, δεν μπορε! να: μcxντέψει' ιiν μιΧντευε, π6σο

otcxrpopEttxo;

θιΧ "τ «ν δ χωρισμος έτοστος!

η φως πλήθcxινε, τα: ουο πρωινα: lσμιγcxν, το cXγαΠYjμένο ΠΡl­ σωπο του φίλου μου, τό "6λεπα: κcxθcxρότερcx τώρα, βρέχουν­ τ:χν

cXaiAauto,

θλιμμένο, μέσα. στόν ιΧγέρα. τοΟ λιμcxνιου. Ή

τ;αμόπορτα: του καφενέ άνοιξε, μΟ:Jγκρισε 1ι θιXAaoacx, μπΥίκε μέσα

iva;

θα.λcxσσινΟς ιΧνοιχτοσΧέλης, κοντοπόδαρος, με κρε­

μ:χστα: μοuστcXκιcx. Φωνες χα.ρούμενες ςέσπcxσcxν:

-

Καλως τον καπετα:ν Λεμονή.

Στριγμώθτικ.α στΥι γωνιιΧ μου, πρόσπάθτισα να: συγκενψώ­ σω πάλι τΥιν ψυχή μου' μα: το πρόσωπο του φCΛoυ μου είχε

κιόλα λιώσει μέσα στΥι 6ροχή, χάθ'Yjχε. Ό κcxπεΤcXν ΛεμονΥι, είχε 6"(ιΧλει το κομπολόι του κι lπcxι­ ζε ~συχoς, 6CXΡύς, λΙΥομ!λYjτος. Mιiχoυμoυν να: μΥι 6λέπω, να:

20

μην cXΧr.JUω xιxt νιΧ xρ:χτfισω ιΧΧόμιχ τ' δριχμιχ που χιiνoυντιxν.

ΝιΧ ςιxν:χζ~σω πιiλι το θυμο τ;ου με εΙχε xυριέψε~ τότε, δχι το θυμ""6, την ντρoπ~, δτιχν μ'lχριχςε δ φιλο.; μου «χιχρτοτ;όν­ τιχιχ». ΕΙχε δίχιο! ~γω που τόσο ιΧγιχποΟσιχ τη ζω~, π/ί)~ ε!­ ΧΙΧ μπλεχτεΤ, χρόνιιχ τώρα:, στιΧ χιχρτιιΧ xιxt στιΧ μελcXνιιχ! Ό

φίλo~ μου, τη μέριχ ~κείνrι τοΟ χωρισμοο, με 6όrιθrισε νιΧ ο/ί) xιxθιxριi. Xιiρrιxιx· ςέρoντιx~ πιιΧ τ' δνομιχ t'ij~ xιxXOμOtριιX~ μου, μποροοσιχ !σω~ ευκολώτεριχ νιΧ τη νικ~σω. ΣιΧ νιΧ μην j]tιxv πιιΧ σκoρπισμένrι, ιXσώμιxτrι κι !πιιxστrι· σιΧ

'JcX 'χε

πcXρει σ/ί)­

μιχ, κιχι μοο ήτιχν τώριχ εύκολο νιΧ τ;ιχλέψω μιχζί τrι~.

Ό σκλrιρo~ λόγo~ ιχυτος του φίλου μου κουφο8ρομοσσε μέ­ σιχ μου, κι ιΧπο τότε γΙΙρευιχ νιΧ 6ρ/ί) άφορμη νιΧ πιχριχτΥισω τιΧ χιχρτιιΧ κιχι νιΧ ριχτ/ί) στήν πρ:iςrι. ΣιχιχΙνουμουν xιxt ντρέτ;ου­ μουν νιi 'χω πνεμιχτικό μου oZκόσrιμo το ιiθλιo ιχυτο τρωχτι­ κο ζ/ί)ο. Kιxt πρΙν ά;πο lvιx μ~νιx 6p'ijxιx την εύκιχιρΙιχ· 'Ι'.Ι(κιιχ­

σιχ σ' Ινιχ κprιτικo

cXxPOyttXAt,

προς το Λι6υκο πέλιχγο, lvιx πιχ­

pιxτrιμένo όρυχε!ο λιγνίτrι κιχΙ κιχτέ6ιχινιχ τώριχ στ~ν Kρήτrι,

νιΧ ζήσω με &πλου; ά;νθρώπου;, εργιiτες, χωρt:iτες, ILΙXxptιX

cX-

πο τή συν'.lμ'.lτιχςΙ:χ τ/ί)ν χιχρτοπόν.ιχων.

Έτoιμιiστrικιx νιΧ φΙΙγω κι ημουν πολύ συγκινrιμένoι;;, σιΧ ν2 'χε κtXΠΟΙΟ τ;ι:ιλυ χ?υφο ν6rιμ:χ το τιχςί5ι μου ετουτο· μέσιχ μω εΙχιχ ΠtXρει :xπόφιxσrι ν' ά;λλιΧςω atp:itιx. «"Ως τώριχ, Ψυχ~ μου, lλεγιχ, 16λεπες τον (σκι? κιχι χόρτιχινε;· τώριχ σε π:iω στο κρέΙΧι;;. » 'Ήμουν ~τoιμoς· τrιν πlXριxμoν~ τοΟ μισεμοΟ, ψιiχνoντιxς τιΧ χιχρτιιΧ μου, 6pjjxιx Ινιχ μισοτελείωμένό χερόγριχφο. Το ιXνιxσrι­ κωσιχ στιΧ χέριιχ

ILou,

το ςεφΙΙλλισιχ oιστιiζoyτιxς. Δυο χρόνιιχ

τώριχ στδ σπλιiXνo μου μιιΧ τιxpιxx~, μιιΧ λιxXΤιipιx μεγιiλrι,

l·

νιχς σπόρος: δ ΒοΙΙΟιχς. Τον lνιωθιχ ι%κιxτιiπιxυτιx μέσιχ μου νιΧ τρώει, ν' ά;φομοιώνει, νιΧ δένει. ΜεγcXλωνε, λιiXτιζε, !ρχιζε 'ι/ιΧ κλοτσιχει

.0

στjjθος μου νιΧ φΙΙγει. Kιxt τώριχ δε μοο 'κιχνε κιχρ­

διΙΧ νΙΧ τον πετιiςω' οεν μποροΟσιχ. ΥΗτιχν κιόλιχ πολύ ιΧρ"(ιΧ "(ιιΧ

μιιΧν τέτοιιχ πνεμιχτικην ά;π060λή. Μι:Χ στι '(μ~, Ιτσι που κριχτοΟσιχ το χερόγριχφο ιΧνιχποφcXσι-

21

:Jταζ, το χαμόγελα το::ί 'fίλ~υ μ~:.ι δι:iνεψε στον ιiγέρα, δλα ε:· ρωνεία καΙ τρυφερότητα. «θα το πιΧρω

! εΙπα

πεισματωμένας'

δεν το φα6ασμαι, θιi τCι ΠcXρω, μη χαμαγελάς!» Το τίιλιεα με προσαχή, σιi νιi 't:JAtyιx στΥι 'fιxaXLcX του 6ρέφΟζ, και το πήρα.

Ή φωνη ταυ καπετάν Λεμονη cXΚ":Jστηκε 6α.ριΧ, 6ρα.χνια.σμέ­ νη. 'Έστησα τCι αυτί· μιλοσσε γιιi τά τελώνια

:JEt

.. α~

είχα.ν πιι:.ί·

κι άγλειψαν, μέ:Jα στη 'fOtJPtαίIνιx, τα κατΧρτια. το::ί κα.ρχ-

6ιαυ ταυ.

-

ΜαλακιΧ, γ~oιτσεpιX, τα

.. ιιΧ·/εις

κα.ι τά χέρια. σο:.ι γιομώ­

ναυν ψωτιές' πασιΧλειψα. τά μα:.ιστιΧκια μαυ, κι ελη τΎI νύχτα. γυιΧλιζα σα διιΧαλας. Μπήκε λοιπον παu λέτε fι θ:Χλα:σσα: στο

καριΧ6ι, μαυσκείιτηκαν τα κΧρ6α:.ινα ποu ήμουν ψαρ τωμένος, 6OCρυναν. Το καρOC6ι άρχισε νσ. γανα.τίζει, μιi f6ΙXΛE δ θεΟζ το χέρι του, fριξε το ιiστραπελέκι το:.ι, fσπασαν τά παρτέλα, γέ­ μισε fι θάλασσα ίtιXρ6oυyo. Το κα:ριΧ6ι ξαλιΧφρωσε, πήρε ιiπά­ νω, γλιτωσα. ΠιΧει κι αυτό! 'Έ6γαλΙΧ ιΧπο

τΎlν τσέπη μο:.ι το μικρό μαυ Ντχντε το

~υνταξιδιώτη· άναψα. την πίπα. μα:.ι, ιiχoίιμπησα. στον ΤΟίχο, 60λείιτηκα. ΚιχμπιΧνισε μιιi στιγμη 'ή πεθυμιιΧ μου· ιiπo ποσ

./ ιiνιxσίιρω τοuς ιiθιXνα.τoυ; στίχου,"; , Απο την XΙX'JtTj πίσσα τής Κόλασης, ιiπo τη δροσιΧτη φλόγα του Κα:θα:ρτήριου ~ νιi χιμή­ ξω δλο'ισια: στ6

r.tO

άΨ·ηJ.~ ϊ.ιΧτωμα. τής Έλr.ίδα.; του ιiνΘpώ­

που; ''Ο' τι θέλω δια:ι.έγω. Κρατα::ίσα το μικρoσκ~πικ6 μου Ντc.(ντε, xα.:ρ~υμoυν τη λευτεριιΧ μου. Ο[ στίx~ι

r.ou θi διOCλε­

γα πρωι πρωι θιi ρύΘιιιζαν τΥι μέρlχ μου δλη. 'Έ'3κυψα στο πυκν6τα:το Cρα.μα. να πιΧρω άr.ό'frι.ση, μιi δεν

r.p6Aιx6ιx· δλoμεμιιi;, ιΧ.".llσ:.ιχος, σήκωσα. το κεφάλι. 'Ένιωσrι., (;εν ξέρω πως, σα ν' ιiναί γο:.ιντιχν δυο τρίιπε; στΎι ν κορψη το::ί κεφα.λΙΟ::ί μαυ· στριXφrικα. cXπόταμιχ, κοίτΙΧζα. π:σω μου, κιχτά τΎιν τζιχμόπαρτιχ. ' Α'3τραϊ.η πέρlχσε το νοίί μου

11

έλ πίδιχ

: «θχ

εω πάλι το φίλο μαυ.» 'Ήμαυν ετοιμΟζ να δεχτω το θάμιχ. Μά "{ελocστηκιχ' ενα.ς γέρος, έξψτxπενΤιXρrις, πα:νίιψηλο,., ξεριχκια:-

',6;,

με γοuρλωμένcx τ± μάτιιχ, είχε κολλήσει το μοστρο

to'J

στ~

τ;άμι κιχ! με κοίτΙΧζε. Kρ~τoOσε: εν~ μικρο πιτιχκωτο μπ6γο κάτω άπο τη μιχσκάλη. 'Ό, τι άπ' δλιχ μοσ 'κιχνε εντύπωση ήτιχν

tcX μfτιcx του,

περγε­

λιχστικά, θλιμμένιχ, ciyYιO'JXcx, l5λο φλόγιχ. 'Έτσι μοσ φfνηκcxν. Ευτυς 6ις εσμιξιχν οΙ μιχτιές μιχς, θιχρρείς κιχ! 6ε6ιχιώθηκε ;τως εγω -ημοuν ιχυτος που ζητοσσε, κι απλωσε το χέρι :Χπc­ :ριχσιστικ± κι άνοιξε την πόρτιχ. Πέριχσε άνάμεσιχ ιΧπο

tcX

τριχ­

πέζιιχ με γοργο υ.ιχστικC περπάτημιχ κι ήρθε Κ7.Ι στά&ηκε :Χπο πάνω μου.

-

Ί'ΙΧξίδι

fLcX

; με

ρώτησε. Γι± ποσ, με το κΙΧλό

;

την Κρήτη. Γιcxτί ρωτάς;

Με πΙΧίρνεις μιχζί

OO'J ;

Τον χοίτΙΧξΙΧ με προσοχή. Βουλιιχγμένιχ μάγουλΙΧ, XO'~τpή μιχσέλΙΧ, εξογχωμένιχ ζυγωμιχτικά, ψιχρά κιχτσιχρωμένιχ μcxλλ ιά, μάτιιχ που σπίθιζιχν.

-

Γιιχτί

; τί

'ιIcX σε χάμω;

Σήκωσε τους ώμους.

-

Γιιχτί

!

Γιιχτί

! εκιχμε

με περιφρόνηση. Δεν μπορεί τέλος

πάντων δ άνθρωπος νά χάμει κάτι κιχι χωρις γιιχτί

; 'Έτσ:,

γιιΧ το κέφι του. Νά, πάρε με, ας ποσμε, μάγερcx' ξέρω χιχι φτιάνω κάτι σοσπες 'Έ6ιχλιχ

tcX

γέλιιχ.

!... Mo:J

άρεσιχν οΙ tOExoupιitot τρόποι χιχι

τιΧ λόγιιχ του' μοσ άρεσιχν κι οΙ σοΟπες. Δε θιi 'τιχν άσχημο,

σuλλογίστηκcx, 'ιIcX τον πάρω μΙΧζί μοu το γέρο ετοστον κρεμιχν­

tcxH

στο μιχκρινο Ιρημο ακρογιάλι. Σοσπες, γέλιιχ, κου6έν­

τες ... Φιχί νουντιχν πολυτιχξιδεμένος, πολυζωισμένος Σε6cXΧ θιχ­ λιχσσινός- μοσ άρεσε.

-

Τί συλλογιέσιχι

; μοσ

χάνει κουνώντιχς τη χοντρή του κε­

φάλΙΧ. ΚριχτιΧς κιχι τοσ λόγου δράμι, ε

; Μωρέ, πάρε

oou

ζυγιxpιιi, ε

; Ζυγιάζεις με το

απ6φιχση, κιχτά: διΙΧόλου οΙ ζυγιχριές!

Στέκουντιχν απο πάνω μου μcxντράχcxλος, χοκΙΧλιάρηζ, χιχι xoυpCΊζoυμoυν νά σηκώνω το κεφάλι νά: τοσ μιλω. 'Έκλεισιχ τον Ντάντε.

23

-

κιχτσε, τοσ εΙπσc' πσcίρνει; gvιx φσcσxόμYIλo j

κιχθισε' ~πίθωσε με προσοχΥι τον μπόγο του στΥι δι πλσc· νη χιχρέχλΙΧ.

-

ΦσcσxόμYIλo j lχιχμε περιφρονΥΙΤΙΧιΧ. 'Έλιχ Ιδώ, χιχφετζή'

g.

νιχ ρούμι!

'Ήπιε τδ ρούμι ρουφιιΧ ρουψιιχ' τό xριxτoσσ~ πολλΥιν ίiψι. στδ στόμσι του νιΧ τό χιχρε!, χι lπειτιχ τδ c!φYjνε ~γάλιιx νιΧ xσc' τε6σιίνει xιxt νιΧ τοσ ζεστσιίνει τιχ σωθιχιχ. «Φιλήδονος;, συλ­ λογίστΥΙΧΙΧ, μεριχχλ ής ... »

-

Τε δουλειιΧ χιχνεις; j τδν ρώΤΥΙσιχ.

_ΟΌλες τΙς; δουλειές;' τοσ ποδιχριοσ, τοσ χεριοσ, τοσ χεφΙΧλιοσ,

δλες;. Αυτό μιiς lλειπε τώριχ XΙXL

-

Ποσ δούλευες τώρσc τελευτιχ!ιχ

vi ;

διΙΧλέγουμε.

Σ' lνιχ μετΙΧλλε!ο. ΕΙμιχι, νιΧ ξέρεις;, ΧΙΧλός; μινιχΜρος;' χιχτιχ-

λΙΧ6ΙΧίνω ~πδ μέτΙΧλλιχ,6ρίσχω φιλόνιιχ, ~νoίγω γΙΧλιχρίες;, χιχ­

τε6ιχενω στιΧ ΠΥΙγάδιιχ, δε φο60σμιχι. Δούλευιχ ΧΙΧλά, lxιxvιx τον ιiρχιεργιχτYI, πιχριχπονο δεν εΙχιχ' μιΧ νά που δ διάολος; l6ιχλε

την oυριi του. Τό περσισμένο Σσι66ιχτό6ριχδο ~ρθιx στό Χέφι, xιxt μιιΧ xιxt δυό χινώ, 6ρΙσχω τδν 1διοχτήΤΥ) πού 'χε lρθει Ιχεί­ νΥ) τΥι μέρσι νιΧ μιi;; Ιπιθεωρήσει χσιΙ τδν σπάζω στό ξύλο.

-

ΜιΧ γιιχτί j τε σοσ 'χιχμε j

-Έμένιχ j τίποτιχ

! ΜιΧ

τεποτιχ, σοσ λέω! ΠρώΤΥ) φoριi τόν

l-

6λεπιχ τόν c!νθρωπο. Mιiι;; μοΙριχσε xιxt τσιγιiριx, δ χιχχομοίΡΥΙς.

-

Τότε λοι πόν j

-

Οδ, xιiθεσσcι xιxt ρωτΙΧς;! 'Έτσι μοσ Χάπνισε, 6ρε ιΧδερφέ!

'Από τή; μυλωνοσς; τόν πισινδ ζYIτιiς; όρθογριχφίΙΧ.

co πισινc.ς;

τής; μυλωνοσς; εΙνιχι δ νοσς; τοσ ιΧνθρώπου. ΕΙχιχ οιΙΧ6άσει πολλους; δρισμους τοίί νου του ιΧνθρώπου' τουτος; μοίί φιiνYIxε δ πιό xιxτσcπλYIχτιxό;, xιxt μου

c!paaa.

Κο!­

τιχςιχ τόν χιχινούριο σόντροφο- τό πρόσωπό του ~τιxν γεμιiτ:)

. ζάρες;,

σχιχλισμένο, σιχριχχοτρυΠΥΙμένο, σιΧ νιΧ τό 'χιχν φάει

ti

λιo6όρισc χι οΕ 6ροχές;. <Ένιχ ιiλλo πρόσωπο; f}στεριχ ιΧπό λίγσc

χρόνισc, μου 'χιχμε τΥιν Ιδιιχ ΙντύπωσΥΙ, δουλεμένου, δυστυχισμέ­ νου ςόλου: τδ πρόσωπο του llιxvιxtt ΊστράτΥΙ.

24

-

Kιxt

'tL lXEL;

o't~y μίoόγ~

Ό σόνψοψός μοι) σ-ήχωσε

-

; Τρόψιμιχ ; ροσχιχ ; έργΙΧλείΙΧ ; 'tou; ωμοuς, γέλιχσε.

Πολλα ψρόνιμος μοσ ψΙΧίνεσιχι, είπε, xιxt να με σuμπιχθιiς. ΧcXιδεψε με 'tιx μιχχριi σχληρχ

'tou

OcXX'tuAιx 't~y μίο6γο.

-'Όχι, πρόσ'tεσε· εΙνιχι σιχντοόρι.

-

Σιχντοόρι

! Πιχίζεις

σιχντοόρ:

;

<Ότιχν με σψίξοuν οΙ ψτώχειες, γuρίζιι)

πΙΧίζω σιχντοόρι. 'fpιxyouoIi> χι6λΙΧ σχοποός, μιχχεΟονί'tιχοuς. σχοσψο

'tou'tov, χιχΙ

- πως σε λένε; - ' Αλέξη Zopμπιi.

xcX'tL

'tou; χιχψενέδες

xιxt

πιχλιοuςχλέψτιχοuς

Κι ίiστεριx 6γcXζω δίσχο· νχ,

't0

μιχζεόω ΟεχcXρες.

Με λένε κιχΙ Τελέγριχφο, για

ξοuν ποό 'μιχι μιχχρΙΙς μ:χχρΙΙς χ:Χλόγερος

x:xt

vi

με πειρχ-

πί'tιχ Υι χεψ:Χλ-ή

μοu. Μα οεν πιiνε να λένε! Με ψωνcXζοuν χιχί Taιxxιx'taouxιx, γιιχτΙ μια ψορα ποuλοuσιχ χολοχuθόσποροuς χ:Χ60UΡν'tισμένοuς;. Με λένε xιxt Περονόσπορο, ytιx'tt I5ΠΟι) πι:tω, λέει,

'ti

χχνω

μποόλ6ερη xιxt xoupVLιxx'tc5. 'Έχω χι ~λλ:x ίοιχρ:χτσοόχλι:χ, μα άλλη ωρ:χ ...

-

Kιxt πως lμιχθες aιxv'torJp:

; etxoat ΧΡΟ'ιων. Σ' Ινιχ ίο:χνηγόρι τοσ χωρ:οσ μοu, πέρ,χ, o'tyj ρίζα: 'tou 'Όλυμποu, ιΧχουσιχ για πρώτη ψορi σιχντοόρι. llLcXo'tYjxe Υι ιXvιxr;voYι μοu. ΤρεΤς μέρες lχ:χμιχ να 6cXλω μποuχια O'tG στόμα: μου. «1'( lχεις, μωρέ;» μοσ χχνε: δ π:χτέριχς μου, δ eEG," vi συχωρέσει 'tyjv ψυχ-ή του. «Έγω θέλω να μcXθω aιxvtoupt ! - Μωρέ, δεν νψέπεσ:χ: ; Κα:τσί6ελο; εΙσ:χι; οργιχνιχ θα ίοιχίζεις; -Έγω θέλω να μχ&ω a:xvtou· ρι !... » ΕΙχα: χομπόδεμιχ μεριχi πα:ρΙΧδχχια:, για vi π:χντρευ· -Έγω ήμουν

τω, σαν lΡθει Υι ωρα:. Πα:ιδί πρχμιχ, 6λέπεις, π:Χλα:6ός, 't~ (Χι· μα: l6Ρα:ζε, ijθελΙΧ π:χντρί για δ έρ!φης! 'Έδωχα:

15, τι

εΙχ:χ χιχ:

δεν εΙχιχ, χι ιΧγόριχσιχ εν:χ σιχντοόρι. Νχ, Ετοστο έδω τ.οΙΙ 6λέ­

πεις. "Εφυγιχ μ:Χζί

'tou,

πΥιγ:χ στη ΣΙΧλονίχη, 6ρήΧΙΧ Ινιχ μερ:χ·

χλη Τοσρχο, τον Ρετσείο+ρέντη, το δχσχα:λο 'tou σα:ντουριοσ. lΙέψ'tω στα πόδια: 'tou. «ΤΙ θέ,., μωρε ρωμιόπουλο ;» μοσ χΧνει.

«' Εγω

~έλω να μΧθω

a:xvto:JPL ! -"Ε, χ:ιιΙ

25

γιιχτί μΙΧθέ; τ.έφτει;

στιΧ πόδιιχ μου j -

Γιιχτί δ~ν εχω πιχριΧδει; νιΧ σ~ πλερώσω!

-'Έχειι; μεριΧχι "(LcX aιxvtoupt j -'Έχω. -'Έ, κιΧτσε, μωρέ, κι Ιγω δ~ θέλω πλερωμή!» 'Έχιχτσιχ μιχζί του Ινιχ χρόνο χι εμΙΧθΙΧ. Ό θεοι; ν' ά:γιιΧσει τιΧ χόχΙΧλιΧ του

-

θιΧ 'χει πιιi πε­

θιiνει. "Αν δ θεοι; Μζει στ~ν Πιxριiδεισo xιxl σκίιλουι;, ιiς 6ιi­ ι.ει xιxl τον Pετσ~π'~φέντ"Y). Άπο τον χιχιρο που εμΙΧθα: σιχ',­ τοόρι, γίν"Υ)ΧΙΧ ι!λλοι; ι!νθρωποι;. 'Ότα:ν εχω σεκλέτιιχ -η

Bta:v

μ~ ζορίσει fι φτώχειa:, πΙΧίζω σιχντοόρι χι &λιχφρώνω. 'Ότ:χ', πΙΧίζω, μοσ μιλοσν

xa:l

δεν &χοόω' χι ιiν &χοίισω, δεν μΠι:J~ω

νιΧ μιλήσω. θέλω, θέλω, μιΧ δεν μΠι:Jρω. ΜιΧ για:τί, ΖορμπιΧ j

-

-'Έ, σε6ντιΧι;!

.

Ή πόρτα ι!νοιξε' fι 60υ~ τήι; θ:iλα;σσα;ι; μπήχε πιΧλι στον

χαφενέ, τιΧ πόδια; χαί τιΧ χέρια: τουρτοόρισα;ν. ΒολεόΤ"Υ)κα: πιο 6α;θιιΧ στΥι γωνιιΧ μου, τυλίΧΤ"Υ)χα: στο πιχλτό μου, ενιωσα: ιΧ­ νιχπιΧντεΧ"Υ) είιδαιμονίΙΧ. «Ποσ

νιi πιΧω j συλλογίσΤ"Υ)ΚΙΧ' κιχλιΧ

εΙμιχι Ιδω. Χρόνιιχ νιi 6αστιΧξει ~τoότ"Y) fι στιγμή.»

ΚοίτΙΧξΙΧ τον πιχριΧξενο μουσιχφίρ"Υ) μπροστιΧ μου' το μιiτι του 'ήτιχν κιχρφωμένο ιΧπιΧνω μου' μιχρό, στρογγυλό, χιχτιΧμιχυ'

ρο' με Χόχχινει; φλε6ίτσει; στο &σπριΧδι' ενιωθα, με τρυποσσε

ΧΙΧί μ' εΨαχνε &χόρtα;γο.

-

Λοιπόν j εχαμα' χι (jστεριχ j

Ό ΖορμπιΧς σήχωσε πιΧλι του, χοχαλιιΧριχους ώμους.

-

Δ~ 6ιχριέσιχι! εΙπε' μοσ δίνεις Ινιχ τσιγιiρo

;

ΤοσΌωχιχ. ~E6γιxλε &πο το γιλέΧο του τσιχχμΙΧΧόπετριχ χιχί φιτίλι, ι!να;ψε. τσ: μιΧτιιχ σο:.ι μισόχλεισιχν εδχιχρισΤ"Υ)μένιχ.

-

ΠιχντρεόΤΥ)Χες j

-'Άνθρωπος δεν είμαι j 'Άνθρωπος, πιΧει νιi πεί στρΙΧ66ς' επεσα χι ~γω μέ τιΧ μοίίτριχ στο λιΧκχο l5που επεσιχν χι

of

μπροστινοί μου. ΠιχντρείιΤ"Υ)χα. Πήριχ τΥιν ΧΙΧΤΡΙΧΧίιλΙΧ. 'Έγινιχ νοιχοΧίιρ"Υ)ς;, εχτισα σπ:-τι' εκ:χμιχ πα:ιδιιΧ. ΒιΧσιχνιχ. Mιi ιiς; εΙ· ναι xιxλιi -το σιχν-τοίιρι.

-'Έπa:ιζες; σπί-τι νιΧ πιΧ'/ ο! πίκρες κιΧ-τω j

-'Έ, μωρέ, πω; :γΙΧ:'fε-τιχι πως δέ', παίζεις; χιχνένα δΡΎιχνο. Τί 2ιί

'/:Χι χυτα: πού τσαμπουνΙΧς; Στο σπίτι εΙναι σχοτουρει;, γυ·

,xίxc.ι, πχιδιά, τί θα :ρΙΧμε, πω;; να: ντυθοωμε, τί θ' &πογίνου·

με; Κόλαση! Kc.ιΙ το σχνΤΟ:JΡΙ θέλει κc.ιλη xc.ιρδιιX. 'Άμc.ι μου πεΙ εμένc.ι ή γυνc.ιίxα μου περίσσιο Μγο, τί καρδια: θες νά 'χω "Ι;: '''Α μχ τα<' Jtc.ιt
..

;

xόπιc.ισε του λόγου σου να: πc.ιίζεις. ΤΟ σχντούρι θέλει να: συλ­ λι:ιγ:έσc.ιι μoνάχc.ι σc.ιντoύρι

-

κxτάλc.ι6ες

:

Kc.ιτάλα6α πω;; δ ΖορμπΙΧ; Ετουτος εΙνχι δ άνθρωπος πού τ6σον καιρο τον ζητοCiσχ κχ: δεν τον ε6ρισκα' μια: ζωντc.ιν-Yι χαρδιά,

gvct

ζεστο λc.ιρύγγι, μια α:κατέργχστη μεγάλη ψυχή,

πού &Χόμα δεν &:ραλοχόπηκε ιXJtQ τη μάνα τη;, τη l'jjς. 'fί θα: τ:εί τέχνη, ερωτας τής δμορ:ρ:άς, ιΧγνότητχ, πάθος

-

~ εργάτης ετοΟτος μο:] το ζεδιάλυνε με τα πιο ιΧπλα &:ν­

fιpώπινx λόγια.

Κο[ ταζc.ι τα χέρια c.ιύτα πού κάτεχα'~ να: δουλεύουν τον κc.ι­ σμα χαΙ το σχντούρι

-

γιομάτχ ρόζους καί χαρc.ιμάδες, πc.ι­

ρxμopφωμένc.ι και νευρικά. ''Aνoιζc.ιν με προσοχη κc.ιί τρυφε­ ράδc.ι, σα: νά 'γδυνc.ιν γυνΧίκα, το σακούλι κι ε6γαλα'~ ενα πc.ι; λιο μc.ιγληνo σc.ιντο:Jρι, με

JtA'i'j!:Jo;

κ6ρδες, με προύντζινα κc.ι Ι

ψιλντισένιc.ι στoλίδιc.ι κχί με μιαν κ6χκινη μετc.ιζωτY; φoύντc.ι στΥ;ν ιXκρc.ι. τα: χοντρα δάχτυλΧ το χάδεψc.ιν δλο, &ργά, πc.ι­ θητιχιΧ, σα: να: χάδευαν γυνc.ιίκx. Κι υστερχ πάλι το τύλιζc.ιν,

δπως τυλίγουμε α:γc.ιπημέ'~o σωμα μ-η μΙΧς κρυώσει.

- Αυτο είναι! μουρμΟ:Jρισε 7tPOaExtLXcX στ-ην xc.ιρέκλc.ι.

με στοργ-Υι και το ιΧπίθωσε πάλι

οε θχλασσινοί σχουντρο:]σχ'ι τώρχ τα πoτήριc.ι τους, εμπη­

χνχν τα γέλιc.ι. 'Ένχς

xt:JotYjaE

χx~ευτικα τ-ην πλάτη του κc.ι­

πεταν Λεμονjj. -''Ε, σε πψ πέντε κι

g,lx,

XX7tEtιXy Λεμονή, πες την ιΧλή­

fιειx! Ό θεος ζέρει τί λ~xμπάδες ετΧζες στον Άι-Nικ6λc.ι! Ό χαπετάνιος ζάρωσε τ' αγκΧθωτά του :pρύδιc.ι.

- Μωρέ, tQ X:ipo

σάς ~ρχίζoυμαι, πxιδ~ά, μά τη Hλc.ισσc.ι, δτχν εΙδc.ι

μπροστά μου, μήτε IIανx'(~α συλλOγίστηXc.ι μήτε

'Αι-Νικόλα! Γύρισχ χχτα τ-Υι'ι

27

Ko:JAoupYJ,

Ι:ιυμήθηκα τη γυ-

να:Ιχιχ μου ΧΙΧί φώνΙΧξΙΧ: «''Ε μωρΥι ΚιχτερΙνιχ, χΙΧί

στο xρε6~τι σου!»

vi 'μουνιχ .

'Έσχιχσιχν π~λι οΕ θιχλΙΧσδινοί στα: γέλιιχ' γέλιχσε χι δ χιχ.

πετα:ν ΛεμOν~tϊ. Μωρέ, τΙ θεριό Ύιχι δ &νθpωπotϊ! εΙπε. Στέχετιχι δ ιXρχ~γ'

-

γελος d:πο π~νω του με το σπιχθΙ, μα: δ νους του ΙχεΤ, oι~νιx

01)

!

να: χΙΧθεΤ, δ ξετσΙπωτος!

Χ τόπησε τα: πιxλιxμ~xιιx.

-

Kιxφετζ~, φώνιχξε, φέρε να: xεp~σειtϊ τα: πιxιoι~!

Ό Zopμπιi~ εΙχε στ~σει τΥιν ιχυτοόχλα: του χι d:φουχρ~' ζουντιχν. Στp~φηxε, χοΙτιχξε τoυtϊ θιxλιxσσινOόtϊ, σστεριχ Ιμένα:.

-

Που «ΙχεΤ»

; ρώτησε.

ΤΙ λέει ιxυτόtϊ;

Μα: ξα:ψνιχα: μπ1jχε στο νόημα:, ·τιν~χτηxε.

-

Μωρέ, μTφ~60! lχιχμε με θιχμιχσμό. Αυτοί οΙ θα:λιχσσινοί

ξέρουν το μυστιΧό' γιιχτί πιχλεόουν μΙXθεtϊ μέριχ νόχτα: με το {j~νιχτο.

Κοόνησε ΤΥΙ χεροόΧλΙΧ του στον d:yipιx.

-

''Ας εΙνιχι, εΙ πε' &λλου πιxπιi τρoπ~pι ιχυτό ... Atϊ Ιρθουμε στ:Χ

Oι'l(~ μιχς

-

: Να:

ΧΙΧθΙσω; να: φόγω

; Π~pε

d:πόφιχση.

Zopμπιi, εΙπιχ χΙΧί με 6ια:tϊ xpα:τ~θηxιx να: μΥιν τον ιXρπ~ξω

d:πο το χέρι, Zopμπιi, σόμφωνοι' θ~ , ρθεις μιχζΙ μου. 'Έχω λι­

γνΙτη στΥιν Kp~τη, θα: Ιπιστα:τεΤς τoυtϊ Ιpγ~τεtϊ. Το 6p~oυ θα: ξιχπλώνουμε οΕ ουό μιxtϊ στΥιν d:μμουοια: σχυλια: οεν Ιχω

-

-

γυνιχ(χιχ, πιxιoι~,

θα: τρ/ί)με χΙΧί θιi πΙνουμε μα:ζΙ Κι σστεριχ

θα: ΠIXΙζειtϊ σιχντοόρι.

-"Αν lχω Χέφι, d:xoOtϊ;

C2v

Ιχω κέφι. Να: σου οουλεόω δσ~

θέtϊ' σxλ~60ς σου! Μα: το σιχντοόρι εΙνιχι &λλο πρ~μιx. ΕΙνιχι θεριό, θέλει λευτεpι~. "Αν lχω κέφι, θα: πιχΙζω' θα: τΡιχ'(ουο/ί) χιόλα:. Κα:ί θα: χορεόω το ζεϊμπέΧικο, το χα:σ~πιxo. τον πεν­

τoζ~λη

-

μα: πρέπει, ξεχομμένιχ πιxζ~ριιx! ν~ 'χω κέφι. Πα:­

στριχοί λογα:ρια:σμοΙ' ιiν με ζop(σειtϊ, μ' lχιxσιtϊ. Σ' α:υτα: τα:

π~μιxτιx, πρέπει να: ξέpιιtϊ, εΙμιχι &νθρωΠOtϊ. -'Άνθpωπ~tϊ; Τι θες να: πεΤtϊ;

-

N~, λεότερotϊ.

28

-

Κ:χφετζf], φώνα;ςα;, !να; ρούμι ιix6μα;!

Δυο ρούμια;! πετiΧΤYjχε δ Zoρμπά~. θιi πιεΤ~ χα;Ι ΤCίϋ λό-

γο:) σου, νιi τσουγχρίσουμε. Φ:χσΧ6μYjλο με ρούμι συμπεθεριο

~έν χιΧνουν' θιi πιεΤ~ χιχΙ τοσ λόγου σου ρούμι. Γιιi νιi πιιΧσει τ~ συμπεθεριό. Σχοuντρf]ςα;με τιi ΠΟΤYjριΧχια; μα;~' εΙχε πιιi xιxλιi ςYjμερώ· σει. Το 6α;π6ρι σφύριζε. 7Ηρθε δ 6α;ρχιΧΡYjς που μοσ εΙχε πιΧει

τίς 6α;λΙτσει;; στο 6α;πόρι, μοσ 'γνεψε. ΣYjΧώθYjΧΙΧ' ΙΙγγιςα; τον ώμο τοσ ΖορμΠά.

-

Πάμε, εΙπα;' στ'lSνομα; τοσ θεοσ!

-

Κα;Ι τοσ οια;6όλου! συμπλf]ρωσε Υ}συχα; δ Ζορμπάι;;. ΥΕσχυψε, π'ijρε πα;ριχμιΧσχα;λα; το σιχντούρι, ΙΙνοιςε τΥιν πόρο

τχ χα;Ι 6γήχε πρωτo~.

29

Θ ΑΛΑΣΣΑ, ΧΙΝΟΠΩΡΙΑΤΙΚΗ

fArKA,

ΦΩΤΟΛοr­

σμέν" νrισιά, δι:xψcι:νo r:έπλο ά:πο ψιλΎ) 6?OΧOόλcι: που

εντuνε τ~ν ά:θάνCΙ:ΤT) γόμνι(% τής ΈλΗΟ(%ς. Χ(%ρα: στον άνθρω­

.. ο,

σuλλογΙζουμcι:ι, που άζιώθTjκε, ΠΡΟΤΟίί πεθάνει, ν' άρμενΙ­

σει το Alγcι:Τo. Πολλες χcι:pες εχει δ κόσμος Ετοίίτος;

γυνcι:Iκες, φροίίτα.,

-

Ιδέες' μα; νά 'νcι:ι χινόπωρο τρυψερο κlχΙ να; σκίζεις το πέλα;ο

ΕΤΟίίΤΟ, μουρμουρΙζοντ"ς τ' O'loμcι: τοίί κάθε νψnοίί, θcι:ppώ δεν όπάρχει XCΙ:Pα: που να: 6υθΙζει πεp~σσότεpo τ~ν 'Κιχρδιά; τοίί

ά:νθρώπου στ~ν Πcι:pάδεισo.

llO'Jeevi

ά:λλοσ δε μετ(XτoπΙζεσ.:x~

τόσο γcι:λTJVα; κcι:Ι πιο άνετ" άπο τΥιν &λήθει(Χ στ ο'ιεφο' τα: σόνορ" ιΧρα;ιώνουν κ"Ι τα; κlΧτ:Χ?τ~1Χ κα;Ι του πιο σ,,?:Χ61χ;'.ου κcι:pcι:6ΙOίί πετοίίν 6λcι:στoυς κlχΙ στα;φόλια;' :Χλήθεια;, Ζοώ, 'jΤ~,I Έλλάδ", το θάμcι: εΙνα;ι ι5 σίγoυpo~ άνθος

'tij.;

ιΧνάγκη;.

Κ"Τα: το μεσημέρι iι 6ροχη εΙχε στιχμα;τήσε~, εσκισε ~ η­

λιo~ τα: σόννεφα; κcι:Ι

.. ρό6ΙΧλε

δροσερός, τρυφερό,;, ν~ολοuσμ.έ­

νος κα;! κιχνάκιζε με τΙς άχτΙδες του τ' ά:γlχπημένα; νερά; χlX~

χώμ"τιχ. Στέκουμουν στην πλώριχ κlΧ! περ~χα;ίpoυμoυν, ως 'tijν ~XP:l τοίί ουριχνοθάλ"σσου, το θάμα;' κ~: μέσα; στο 6(%π6ρι ΟΙ τε ,ρα;­

πέριχτοι Ρωμιοί, τα: μάτι" τ' ~ρr.IΧΧτικά, τα Ψιλικα;τζ:δικα. μuιχλά, οΙ μικροπολιτικοΙ κΙΧ6Υάδες, ενcι: ξεκοuροισμένι:ι r::,i'10, τΙμιες φιχρμα;κερες κυράτσες, μ-:;,χθηρή, μονότονη έ r;:ΧΡχ~ώ­

ΤΙΚΥΙ μιζέρια;. ΣοΟ ερχότιχν να πι:xσει~ το

6:xr:6pt ir:Q tl;

δυο άκρες, να: το 60υτ'ήξεις στΥι θ:Xλcι:σσcι:, να: τ·~ τινάξει; κlχΗ κιxλιi, να: φύγουν δλα; τα: ζων'IΧ',ά

30

r.?u το μολεur:ιuν - &vIjr-G/·

ΠQ:, ποντίκια:, κορέοι

-

κα:ί

vci

το aVEotiaEtιo πιΧλι cXπtXνω

atci

κuμα:τα:, άδεια:νο κα:! φρεσκοπλυμένο. ΚιΧποτε π ιΧλ ι συμπόνια: με κυρίέυε' μι:i συμπόνια: βoυoικ~, xpuιx,

συμ πέρα:σμα: άπο πολuπλοχοuς μετα:φυσικους συλ­

aci

λογισμοUς. Συμπόνιιχ δχι κα:!

ytci

ytci

τους aνθρώποuς μονtXΧιχ πιχρci

τον κόσμο άλιΧκερο που πα,λεuει, ψωνιΧζει, χλΙΧίει, Ιλ­

πΙζε: κα:! δέ βλέπει πως l5λα: εΙνα,ι ψιχντα,σμιχγορίΙΧ του Τί­ ποτα,. Συμπόνια:

τ~ θιΧλιχσσιχ κα:!

ytci τους Ρωμ:ους χιχ! ytci το βα:πόρι κιχ! ytci y:ci μένιχ κιχ! y:ci τ~ν Ιπιχείρηση του λιγνίΤΥ)

χα:ί γιli το χερόγριχφο του «Bouoιx», γιli l5λιχ ιτουτιχ τιΧ μιi' τα:ια: συμπλέγμιχτιχ άπο !σχιο χιχί φως, που μιιΧ στιγμ~ άνιχ­

στιχτώνουν κιχί μολεuοuν τον akpιx. Κοίτιχζα: το Ζορμπά άνιχκερωμένο ά;πο τη θιiλιχσσα:,νά χουρ' νιχζει κα:τσουφιιχσμένος άπχνω σε μι:iν xouAouριx σχοινιιΧ στ~~

Τολώρη. Μυρίζουντιχν ~νιχ λεμόνι, τέντωνε τ~ν ιxiJtouXAΙX του, άκουγε τους ΙπιβιΧτες νιΧ πιχνουντιχι δ ~νιχς γιιΧ το βιχσιλιιΧ,

δ άλλος γιιΧ τό Βενιζέλο. Κουνουσε τ~ν κεφιΧλιχ του, lφτuνε.

-

Πα:λιχιιΧ πολιτέμιχτιχ! μοuρμοuριζε με κιχτιχψρόνιιχ' δεν ντρέ·

r.QUytιxt

-

!

'fί θιΧ πεί: πιχλιχιιΧ πολι τέμιχτα" Ζορμπά; ΝιΧ, l5λιχ ιτουτιχ: βιχσιλΙΧδες, δημοκριχτίες, βουλευτές, μιχ·

σκα:ριχλίκια,

!

Στο νου του Ζορμπά τιΧ auyxρovιx εΙχιχν κιχτιχντ~σει πιχμ' π iλα,ι α: , τόσο τιχ 'χε κιόλα: μέσα: του ξεπερΧσει. Σίγουρα: μέ­ σα: του δ τηλέγριχφος κιχ! το 6α:πόρι χ: δ σιδερόδρομος κι

ij

τρεχοuμενη ήθικ~ κι fι πιχψίδ:ι: κι fι θρφκεία: θci φιΧντιχζιχν π:ι:λα:ιιΧ πολιτέμιχτιχ. Πολυ πιο Ύp~γoρα, άπο τον χάσμο προ'

χωρουσε fι Ψυx~ του. Σοuρα:uλιζα:ν τli σκοινιli

at:i

κα:τχρτια" τ' άκρογιιΧλιιχ χό·

ρευα:ν, οΕ γυνα:ίκες εΙχιχν γίνει κίτρινες σιiν το φλουρΙ ΕΙχιχν πα:ριχδώσει τ' άρμιχτα:

-

φκια:σίδια" φουρκέτες, χτενιΧχιιχ

χείλιιχ τους εΙχιχν άσπρίσει, σα:ν οΕ κα,ριχκΧξες, lπεσιχν

t:i

t:i vux:x

τους μπλιi6ισιxν.

- τιΧ MxoYj'

ξένα, φτερli -κορδελίτσες, ψεU·

τ:κιχ ιpρuotιx, ψεuτtκες tλιές, στηθοπχ'/ιχ

31

-

κι

ltat

που τΙς

l·

6λεπες στιi πρόθυρ(.ΙC τοσ -Ιμετοσ,Ενιωθες

2'Y)Ol(.IC X(.ICi

μεγάλη

συμπόνι(.ΙC.

Κιτρίνισε κι δ Zoρμπ~ς, πριχσίνισε, το α:στριχφτερό του μά­ τι θόλωσε. Μονάχα, κιχτιΧ το δειλινό, το μάτι του Επαιξε·,ί­

.πλωσε το χέρι χαΙ μοσ 'δειξε δυο μεγάλΙΧ δελφίνια που Π'ΥΙ· δ:;σσαν χαί παρά6γιχινιχν με το 6ιχπόρι.

Δελφίνια! Εχαμε χιχρούμενος.

-

Τότε γιιi πρώτη φoριi πi'jρε το μάτι μου πως δ δείΧΤ'Υ)ς τοσ ιΧριστερου χεριου του Υίτιχν χομμένος xoντιi &ς τΥι μέση. Τί έπαθε το δάχτυλό σου, Zoρμπ~

-

; φώνιχξα.

Τίποτιχ! ιΧποχρίθ'Υ)κε, πειρ(.ΙCγμένος που δε χάΡ'Υ)χα lΙσο Ε-

πρεπε γιιi τιi δελφίνιιχ.

- Σοσ το ni'jpE κιxμιιi μ'Υ)χιχνΤι ; έπέμεινιχ. - Τι μ'Υ)χιχνΥι χάθεσαι χιχί λές; Τό "ΧΟψ(.ΙC μονιχχός μου! - Μονιχχός σου; Γιατί; - Ποσ νιi χιχτΙΧλιΧ6εις έλ6γου σο:.ι, α:φεντικό ! είπε σ'Υ)κώνονt(.ICc;; τους ώμους. Σου είπα πως δλες τίς τέχνες τίς πέριχσιχ. Μια: ψορα: το λοι πον lxιxvιx χιχί τ~ν χιχνιχτιΧ. την ιXyιxnOUQ('Ic τΥιν τέχνη ΙΧδτη σιiν παλαεό~. Ξέρεις τί θιi πεΤ νιi πιάνεις ι­

νιχ σ6ωλο λάσΠ7J 'Καί νιi Χάνεις Δ, τι θές; Φρρρ

!δ

τροχός, κι

~ λάσπ'Υ) στρουφο"(υρίζει σιΧ δαιμονισμέν'Υ), χιχΙ συ απο πιΧνω

t7JC;;

ΧΙΧί λές: θα: χιΧμω χανάτι, θιi κάμω πιάτο, θα: Χάμω λυ­

χνάρι, θιΧ χάμω διάολο! AδΤ~ θιi πεΤ νά "σιχι άνθρωπος, σο(ί λέω: "ΕλευτερίΙΧ

!

Είχε ξεχάσει τη θάλ(.ΙC(Jσιχ,

GE

ο:Χ"(χιχνε πια: το λεμόνι,";.)

μάτι του ξεθόλωσε.

-

Λοιπόν; ρώτ7JOΙΧ· χιχΙ το δάχτυλο;

Νά, μ" έμπόδιζε στον τροχό· έμπιχινε στ-η μέσ'Υ) χΙΧί μου χιχ-

λοσσε τα: σχέδιιχ. <ΆΡΠΙΧξ(.ΙC λΟΙΠGν χι έγω μιιi μέριχ το σκε­ πάρνι ...

-

ΚΙΧί δεν πόνεσες

;

Πως δεν πόνεσιχ; Κουτσούρι εlμ(.ΙCι

; "Άνθρωπος είμιχι,

πόνε-

σιχ. Mιi μ" έμπ6διζε, σοσ λέω, στ-η Ι;;ουλειά μο:.ι· Χόψ" το λοιπόν!

Ό ήλιος έπεσε, fι θάλιχσσιχ κάλμ:χρε λίγο, σκόρπισαν τα:

32

σόννεψιχ. ' Ο 'Α ποσπερί Τ'Υ/ς

xouooiJYtaE στόν ουριχνό.

Κοί τlXξ~ ΤΥΙ

ΙΗλlχσσlχ, κοίτιχξιχ τόν Cιυρ~νό, επεσιχ σε λογισμοός ... "Ετσι ν' a:Ί~Πιiι;, νιi πιχ:ρνειι; τό σκεπ:Χρνι, νιi πoνιiς κlΧί νιi κ66εις ...

Mιi εκρuψιχ τΥι συγκίνφή μοu.

-

Κιχκο σόσΤ'Υ/μlχ lΧδτό, Zoρμπιi ! ε ί πιχ γελώντιχι;. "Ομοιιχ χι

Ινιχς άσκ'Υ/ΤΥιι; μιιi ψορ3., λεν τιi συνlXξιίρι~, είοε μιιi γυνlΧίκlχ,

σκ~ντlXλίσΤ'Y/κε, πηρε ενιχ μπlΧλ τιi...

- Tc,y

ΚlΧκό του τδν κ~ιρ6

! μοσ

..

'κοψε τΥιν κoυ6έντ~ δ Ζορ­

μπιiι;, που μιίντεψε τί θι:i 'λεγιχ. Αυτό νιi κόψει! νιi χιχθει δ

κουτεντέι;

-

! Mιi

ιχυτό το 6λΟΎ'Υ)μένο ποτε οεν εμποΟΙζει ...

Πως! επέμεινlχ· εμποδίζει, κ~ί πολυ μιίλιστιχ. Σε τί;

Nιi μπεις στή

6IXatAELIX

των ουριχνων.

'Ο Zoρμπιiι; με λοξοκοίτlΧξε ΚΟΡΟ·ίΟευτικιί.

-

Mιi ΙΧδτό, είπε, κουτέ, είνιχι τό κλειοί τής 1IIXρι:ioεισoς! Σήκωσε τό κεψι:iλι, με κοίτιχξε

XIXAiX,

σιi νιi 'θελε νιi ξεκρί­

νει τί Ιοέlχν Ιχω γιιi μέλλουσει; ζωει; κιχί 6lχσιλεΤει; των ου­

ριχνων κlΧ! γυνιχ!κες κ~ί πlχπιΧΟες· μιi ψlΧίνετlχι οεν μπόρεσε

νιi xlXtlXHOεt πoλλιi πριiμlXτlX κlχΙ κοόν'Υ/σε με περίσκεψ'Υ/ την γκρίζιχ σlχρlχκοψlχγωμέν'Υ/ κεψιXλ~.

-

Σlχκlχτεμένοι δεν μπlΧίνοuν στΥιν ΠlχριΧοεισο

! είπε

κιχί σώ­

πιχσε.

ΞιΧπλωσlχ στήν κιχμπίνιχ μου, πήριχ

EYIX 6ί6λίο, δ Boόδ~ς xu-

6ερνοσσε a:χόμιχ τΙς Ιγνοιες μου· διιΧ6ιχσιχ το «Διάλογο Βούδα; κιχ! Βοσκοσ», που τιi τελευτ~Τιx ετοστιχ χρόνιιχ γέμιζε το στη· θος μου εΙρήνη κι

«'Ο Βοσκός:

-

a:aqJiXAEtlX. Το ψιχ"ι μοu ψήθηκε, άρμεξlΧ τα: πρό6ιχτά

μου· μlχντlΧλωμένο το κΙΧλύ6ι μου, a:νιχμμέν'Υ/ ~ ψωτιά μοu· κιχ! σύ,6ρέχε δσο θές,οδρlχνέ μου!

»'0

Βοόδιχς:

-

Δεν lχω

a:viXyx'Y/

πια:

a:rto

ψlXγιιi κιχΙ γιΧ­

λιχτιχ· οΙ άνεμοι είνιχι το κιχλΜι μου, lσ6ησε ~ ψωτιιΧ μου· κlΧ!

σό, ορέχε δσο θέι;, οδρlχνέ μου!

»'0 ΒοσΧ6ι;:

-'Έχω 668ι~, έχω γελιΧδει;, lχω λι6Η:χ ί:Χ'

τρογονιχχ χι lν~ τοιορο ποΙΙ ΠYjοiει τίι;

yeAi8E'

μι;;υ' χα: σ~,

6ρέχε δσο θέι;, oύp~νέ μου!

»'0 Βοόοοιι; : -

Δεν Ιχω ~δι~ μ-ήτε γελ:Χοει;' δεν lχω λ:6χ ο

διοι. Δεν Ιχω τΙποτιχ. Δε φο600μιχι τΙποτιχ' χιχ! σό,6ρέχε δσo:J θέι;, ούριχνέ μου!

»'0

Βo:Jσχ6ι;: -'Έχω μιιΧ 60aXo:Jr.:otJAoι ύπιΧχουΥ) x~ί πιστ-ή'

χρ6νιιχ τώροι γυνοιΙχιχ μου, x~ί χ~ίpoυμ~ι νιi ποιΙζω μ~ζί ΤΥϊ; "'ή νόχτ~' χοι! σό, 6ρέχε δσο θέι;, ι;;ύροινέ μου!

»'0 Βι;;όδοιι;:

-'Έχω μιiν ψυχ'ή ύπιΧχουΥ) χοι! λεότεΡΥ( χρό·

νιοι τώροι "'ή γυμνίζω χοι! τ'ή μΙΧθοιίνω νιi πιχΙζει μ~ζΙ μι;;υ' X~! σό, 6ρέχε δσο θέι;, oύp~νέ μου!» Μιλουσοιν liχ6μσι οΙ δυο έτι;;υτει; φωνέι;, κι δ (ίπνος με

r.:ij'

ρε. ' Αγέρσιι; πάλι ε~χε σΥικωΙΙετ, κ::χ! σπουσ::χν στο XPo:JuaΤXA'

λένιο φενεστρίνι τιΧ xόμoιτ~. Δι%νευ:ι:, μισο στέρεο" μι σο

iv%·

ριοι; κοιπν6ι;, ά:νίμεσιχ ϋπνου κ~! ξόπνου. Τ! κόμ~τ~ ε~χ~ν γΙ· νει φι;;ypτoόν~ δυνοιτ-ή, τιΧ λι6%διοι 60όλ:oιξ~ν, πνΙγYικ~ν τχ

66·

διιχ, οι γεΗδει;, δ τοιΟροι;. Π Τιρε δ άνεμο; τΥι στέγΥ) του x~o

Au6Lo:JU, la6YjQE

~ φωτιά,

laupe

φων'ή ~ γυν~ίx~ χοι! σωριιΧ ο

σΤΥΙχε νεκρ-Γι μέσσι στ'ή λ:ΧσπΥΙ. Κι δ Βοσχοι; χ(νΥΙσε το

Op'i'jVIj,

φώνΧζε, δε" άκουγοι τί ηεγε, φώνοιζε, κι έγω γλιστροοσ:ι δλο

κ~! πιο 6~θιx στον ϋπνο, ΧΥΤιΧ, σχν ψ%ρι στ'ή θ:Χλοισσ:ι.

'Όταν ξόπνΥΙσσι, ξΥϊμερώματσι, το μέΥ:Χ ιΧρχοντον-ήσι άπλώνι;;υν' τ:ιν δεζ% μσι.; X~Xo:JtP%xaAO, περ-ή'fJσινο, κσι! τιχ 6o:Juvιi λι;;υσχν ε1Ρ'r)νεμέν~ στον πρωινδν

YjALo.

iXYo:Jye·

Ή θ:Xλ:ισσ~ χοχΗκ:·

ζε Υύρχ μ~; μπλε λουλχκι%.

'Ο Ζo:Jρμπ:iι;, τυλι γμένo:Jς σε χοντρ'ή xOΙ'fJEtti χι;;υ6έρτσι, κι;;l·

τ~ζε iX6pt::Xy~ τ'ήν Kpoήt'r). ΊΌ μ%τι

to:JU

πετουσε ιΧπο το

6Iju·

νο στον κάμπο κι lπειτ::χ τρ:ι6ι6ταν γιαλο Υι::χλό έρευνώντσις.

Σiν δλ!Χ τιχ χώμ!Χτα έτουτ:ι νχ του

i)tiXV

γνώριμα κιχ! τώρα

χα:ίρουντιχν νιi ξαναπερπα:τχει ιΧπάνω τι;;υι; με το νοΟ Ζύγωσα, άγΥιξιχ τον ώμι;;

'to:JU 34

Ζι;;ρμπ:Χ.

to:JU.

Σίγοuρχ δεν εΙνχι

-

1,

ί.ρώτr, ~opιX που Ιρχεσχι στΥιν ΚρΥι­

τη, Ζορμπli! εΙπχ' τ~ν χ?:τΧζει.; σιΧν ΠιΖλιιΧ :ριλεν.χο%.

Ό Ζορμπli; χxσμoυpγήfιη 6:χριεστισμένο;' δέν

xx&~'

elxe

λου χέφι νιΧ πιιίσει χου6έντ%. Γέλιχσιχ.

Βιχριέ σιχι ."ιi μιλήσει;, Ζ?ρμπli

-

;

Δε 6lχριέμιχι, &:ρεντιχό, &:πoxpίθrιχε' μιi ~υ'1x?λεό?υμx:. Δυσxoλε~εσx:

;

Δεν ά:π?χρίθηχ; ευτ~;. ' Apy~συρ; πCΊλι τΥί μσιτ:CΊ του στ' ά:χρογιιίλιχ' εΙχε χ?ιμYJfιεί στ~ χ:χτiστρωμιχ, xιxt τιi γχρ:ζχ xιxτσιxpιi μιxλλιCΊ του ΙστΧζ:χν SPIjOOUAιx. <Όλε; οΙ 6ιΖθιε; ζCΊ­ ρε; στιΧ μ.ιΧγουΗ tljIJ, στο π-ηΥοόνι χιχΙ στο λιχιμο tfωτίστ-ηχιχν (Ί)~ το 6υθ6, τώρ% π?υ εΙχε πέσει ά:πιiνω του; δ ~λιo;. Tιi χείλι% tlj!) τέλ?ς, χ?ντρχ, χρεμιxστιi σιΧν τρCΊyoυ, χου­ νήθ-ηχιχν.

-

Δυσχολεόουμιχι ν' ά:νοίξω το πρωΙ το στόμχ νιi μιλfισω,

εΙπε' δυσχολεόουμιχι, xιxt νιi με συμπΙΧθliς.

Σώπιχσε χιχΙ xιipφωσε πiλι το σΤΡ?γΥυλδ μ.χτι

at1JV Κρήτ-η.

Το χουδοίινι χτίιr.Yjσε γιιΧ τον ί.ρωινΟ χιχφέ. "Αρχισιχν νιi ξε­ τρυπώνουν ά:πο τΙς χιχμπίνες τσΙΧλιχχωμένε; χλωΡοr.ΡCΊσινε; φχ­ τσες' Υυνιχίχες με χρεμιίμεν?υ; έτοιμόρροπους Χότσουι;; στρχτ.χ­ ριζιχν τ ρε χλίζσντιχι;; ιXπ~ ΤΡιΖπέζι σε τριχπέζι,μίιριζιχν Ιμετο χχΙ

χολ6νιιχ χιχΙ το μχτ: τ?υ; εΙχε θ.jλώσει τρομιΖΥμένο χι ~λί&ι? Ό Ζορμπάς, χ:χθο~μενιjς ά:ντιχρό μ?υ, ρου:ροϋσε με ζωιχΥι ιΧνιχγ.χλλι:χσΥ) τ~ν χχ:ρέ τ?υ. 'Άλειψε το ψωμί του 6?ίιτυρο xιxl

μέλι, lτρωε. "Α'ιοιξε, μέρωσε το τ:ρ6σωπό του, το στόμιχ του yλt)xιxνε. Ί'δν χρυ:ροχχμχρωνχ νχ ξεΙΙηχιχρώνει ά:γιiλιιx &Υ:Χλι:χ ιΧπο τον

i)r.yo

xιzl

tYj

σιωπΥ; χχ(

vi

μτ:ιρμπιλεζουν

ti

μχτιχ

του.

'Άνιχψε lνιχ τσιγχρο, ροόψΥιξε με λαχτχρ:χ, ξετουλοόπωσχν τιΧ μΙΧλλιιχριί του ρουθοόνιιΖ γιχλάζΙΟ'Jς χ:χπνοίι;. Λόγισε το δε­

ει του πδδι

x:xl

xιiθισε ιΧπ:Χνω' 60λείιτ-ηχε ιΧνχτολίτιχ:χ, μπο­

ροσσε τώριχ νιΧ μιλήσει. Μίλφε.

-

''Αν εΙνιχι ~ "ρώτ-η

tf?pi

που lΡχουμ:χ: στΤιν Κρήτ-η; ιip-

35

χισε, μισόχλεισε τα μάτιιχ χι ιiγνxντεψε πέριχ, ιΧπο το π~ρx­

&υρο, τον ΨτιλορεΙττι πc;ΙΙ σΤfΙCΧfτάλιζε. 'Όχι, δεν είνιχι ττι φορά. Τό

'96

11

πρώ­

έγω ήμουν ΙΙνΤΡΙΧζ ξετελεμένος;. T~ "'(ένιιχ μου

χιχ! τιΧ μΙΧλλιιΧ είχιχν το aλYίθιγό

tc;ur;

χριϊψιχ, μ:χορο χιχριχμπο­

γιά. Είχιχ τριάντιχ δυο δ6ντιιχ, χι οτιχν μεθοοσιχ Ιτρωγιχ μεζέδες; χι σστεριχ Ιτρωγιχ χιχ! το πιάτο ποu είχε

'tI)U!;

'tl)ur; μεζέ­

δες;. Κι Ισιιχ Τσιιχ δ διάολοι; τό 'φερε χι έχείντι τΥιν έποχΥι στι­ χώθηχε πάλι Υι Κρήτ:η. »'Έχιχνιχ τότε τον πριχμιχτευτή. Γόριζιχ ΙX:tO χωριο σε χωριο στΥι ΜιχχεδονΙιχ, πουλοΟ":Χ ψιλιχιΧ χι Ιπιχιρνιχ, ιiντίς; γιιΧ πλε­

ρωμή, τυρί, μΙΧλλί, 60ότυρο, χουνέλιιχ, xιxλιxμπόxι,τ~ μετιχπου­

λοΟσιχ χΙΧί xέρ~ιζιx διπλά. τη νόχτιχ, σε 15ποιο χωριο 6ριχδιά­ ζουμουν, ήξεριχ σε ποιο σπίτι νιΧ χl)νέψω

- IttXyta μια χήριχ xtX&e χωριό. 'Έδινιχ τσατσάριχ 'Jj lvιx φιχχιό­

πονόψυχη, ιΧς; είνιχι χαλά! 6ρίσχετιχι στό το λοιπόν μιαν χου6ιχρΙστριχ

'Jj

μιιΧν

λι, μιχυρο έξιχιτίΙΧι; του μιχχιχρίτη, χιχ! χοιμόμουνιχ μιχζΙ τηι;. Φτήνιιχ

!

» Φτήνιιχ, ιΧφεντιχό, ζωΥι χιχρισάμενη. M~ ytX σου δ δι~oλoι;, χΙΧί πιάνει πάλι το τουφέΧι Υι KrTιtYI. «Φτοό, ιΧνtXθεμιχ τ"ή μοίρα; μου, εΙπιχ' ιχυτΥ) Υι Κρήτη δε θα μιiς; ιiφήσει τέλοι; πάν­ των ήσυχους;;» Πιχράτφιχ τίς; χου6α;ρίστρες; χΙΧί τίς; χήρες;,

πi'jριχ lvιx τουφέχι, Ισμιξιχ με τοΙΙς; ΙΙλλουζ ρέμπελους; χα! τριχ-

6ήξιχμε γιατΥιν Κρήττι. Ό Zoρμπιiς; σώπιχσε. Περνοόσ::ψε τώρα; ενιχ

yupl)yttiAt

ιΧμ­

μουδερό, ήσυχο, τιΧ χόμιχτιχ Ιμπιx~νιxν χι ιΧπλώνουντα;ν στον Χόρ­ φο του χωρίς; νιΧ σπάσουν χι ιΧπίθωνιχν μονάχιχ λίγους ιiφρoιις;

δλόγυρα; στον ciμμο. τα σόννεφα είχαν σχορπίσει, lλιxμπε δ ήλιος; χι "rι ciyptιx Κρήτη χιχμογελουσε εΙρηνεμένη. Ό Zoρμπιiς; στράφτιχε χιχ! με χόχεψε χοροί"δευτιχά.

-

Έλόγου σου θοφρε!ι;, ιiφεντιxό, πως; θα χιχθίσω τώριχ να σοΟ

ιiρσιδΙcXσω πόσιχ τοόρχιχιχ χεφάλιιχ Ιχοψιχ ΧΙΧί πόσα τοόρχιχιχ

ιχυτιιΧ ΙΟαλιχ στο σπΙρτο

-

χιχθως; το συντιθοονε στήν Κρήττι ...

Βγάλ' το ιΧπ' το νου σου' 6ιχριέμιχr, ντρέπουμιχι. Τι

ytX

Ύιχι αΙΙ­

τΥ) rι λόσσιχ, στοχάζουμαι τώρα ποΙΙ Ι6σιλα γνώση, τΙ νιi Ύαι

36

α.ίιΤ~ fι λLιcrσα. να χιμιi~

vi

οιχγχ%νεις Ινα.ν άλλον !lνθρωτ:ο,

π?u δε σου 'χιχμε τί ΠΟΤΙΧ, να του xό~ειι; τ~ μότΥΙ, νι.Χ τοσ πΙΧίρ­ νειι; το ιχυτί, νιi του ι.Χνι:;ίγεις; τΥιν χοιλιι.Χ χΙΧί να ψωνάζεις το

θεο νι.Χ χιχτέβει -,α σε 60YIHfισει

-

πάει νι.Χ ΠΕΙ, νι.Χ χ66ει χι

ΙXύΤO~ μότες; κι α.υτιι.Χ χα.ί ν' :iνοίγει χοιλιές;; Mι:i τότε ε6ρα.­ ζε, 6λέπεις, το ιχ[μα. μου, που μυα.λΟ νι.Χ ςεψιχχνίζω! οε σω­ στοί, οε τίμιο! λογισμοί θέλουν fισυχίιx, γεράμιχτιχ, ψιχψουτιχ­

ρίΙΧ_ 'Ότιχν είσιχι "t'ιχφΟUΤYjς;, εϋχολο ε[νιχι νι.Χ λές;: «Ν ψoπfι, πιχιδιά, μ~ διχγΧάνετε!» Μι.Χ δτα.ν εχειι; χα.ί τι.Χ τριάντιχ δυό

aot)

τα δ6ντιlχ ... θεριό εΙνιχι δ άνθρωποι; στ~ νιάτιχ του, θε­

ριό :xνfιμερo, κα.ί τρώει ά:νθρώπους! Κοόνησε τ~ κεφάλι. Τρώει ΚΙ :xρνιιi κΙΧί Χ6τες χα.ί γουρουν%χια., μιi

-

ocv

δε ψάει

άνθρωπο, l5χι, δε χορτΙΧίνει, πρόστεσε xιxt ζοόΠΥΙεε το τσιγά­ ρο στο πιιχτάκι του χιχψέ. "Οχι, δε χορτΙΧίνει λόγου σου, OOfoAoyt6tιxtE

, -

! Τί

λες κα.ί τοσ

;

Μά, χωρίς ν:Χ περιμένει ά:πάντYj'1Yj: ΤΙ μπoρεί~ να πεΙς: εχα.με ζuγιάζο'tτάς με με τη μιχτιά.

Κιχθω; χα.ΤΙΧ).ΙΧΟιχ[νω, fι ευγενεΙιχ

crou

σε" δεν εχλεψες, δε μοΙχεψει;

τΙ μπορε!; λoιπCιν να: ξέρεις;

-

δεν τ:εΙνιχσες;, δε σχότω­

ά:πό χόσμο; 'Άπηχτο μυΙΧΑ?, ά:νfιλιιxγo χρέιχς ... μοuρμοuριtJε με t'ιxVEp~ τ:εΡΙt'ρ6νησYj.· Κι έ γω 'ιψάπYjχα. για τ' :iaouAEutιX μου χέριιχ, γιιΧ το χλω­ μό μου πρόσωπο χlΧί τ~ν :iνfιλια.γYj ζωfι μου. -'Άς είνχι, εχ:χμε δ Zoρμπιiς χι ιiπ6συρε σuγχιχτα.6ιχτιχi% τ~

6χριά του :ροόχτιχ :Χπάνω στό ψιχπέζι, σιΧ νι.Χ κριχτουσε σψουγ­ γάρι κι εσ~'Y)Yε' <Χζ ε[να.ι. 'Ένχ 1ψάμιχ μονάχα. ήθελΙΧ νι.Χ σε ρω­ τΥρω' Ηά 'χεις ςεt'uλλΙσει Ινιχ μπα.ουλο ψυλλάδει;. Μπορεί νιΧ

ξέρεις ...

-

Γιά Ηγε, Zoρμπιi, τΙ

:

-Έ?ω γίνετα.ι, ιiψεντιχό, Ινιχ θάμχ ... "Ενιχ ιiλλόxoτo θάμιχ,

χι δ νοσ; μ'.)υ σιχστΙζει. 'Όλες α.ύτε:; οε ά:τιμίει;, οΙ χλεψιές, οΙ σl1α.γει;

itou

χάμιχμε έμε!ς οε :iντάρτες;, εψερα.ν τον πρΙγχιπlχ

Γεώργι '.) "τ~ν KρfιτYI' τη λευτεριά!

37

Με χοίΤιΖξε με γουρλωμΙνGΙC μ:Χτι:χ, χ:χτ:Χπλ1jΧΤΟ~.

-

ΜυστΤιριο! μουρμούρισε' μυστΤιριο μεγ:Χλο!

rtd:

νιί ·ρθει

λοιπον Τι λευτεριιΧ στον χ6σμο χρει:Χζουντ:χι τ6σ:χ φονιχιΧ ΧιΖΙ

τ6σε~ άτιμίε~; rLΙZtt, να: χ%θίσω να: σοσ &p%διcίσω τί άτι μΙ­ ε~ xιiμιzμε χιΖΙ τΙ φονιχ:Χ, θιΧ σTjχωθε! fι τρίχιχ σου. Κι ~μω~

ποιο ~τιzν το άποτέλεσμιΖ

;Ή

λευτεριιi

! 'ΑντΙ

δ θεo~

v:i

ρΙ­

ξει το άστρoπελixι του νιi μιX~ χ:Χψει, μιi, δΙνει τ~ λευτεριιΧ Ι Δεν χιχτιχλιΖβιχΙνω τίποτιχ

!

Με χόίτιχξε σιΧ νιi ζ1jτοuσε 60fιθειιx. Τό '6λεΠE~, πoΛU τον εΙχε τυριxννfισει το μυστfιριo έτοστο χΙΧί δεν μπορουσε νΙΧ βρε! ΙΧχρ:χ.

-

Kιxτιzλιxβιxίνει~ του λόγου σου, &:ι;εντιΧό

;

ρώτησε με &γω­

νίιχ.

Τί νιΧ χιχτΙΧλιί6ω

λέμε θε6~, ~ τιi

l

; Τι

νιΧ τοσ πω; "Η δεν δπιΧρχει ιxutO που

θεo~ ιΧΥιΖπιΧει τα: :ι;ονιχιΧ ΧΙΧΙ τΙ~ ιXτιμίE~, ~

%U-

λέμε φονιχιΧ χι ιXτιμίε~ εΙν%ι άπιχΡΙΧ(Τ1jΤIΧ στον &γώ­

nou

ν:χ χΙΧί στην ιΧγωνίΙΧ τοσ Χόσμου ...

Mιi ΠΡOσπι'θrισlX νιi βρω γιιi το Zoρμπιi μιιi ΙΧλλΥ) άπόχρισ1j:

-

lIω~ ιΧπο την xoπpιιi χι ιΧπα τη βΡώμlχ φυτρώνει χιχι θρέ­

φετιχι lνιχ λουλούδι

; ΠΙ~,

Zoρμπιi, πω~ xoπριιi εΙν%ι δ ΙΧνθρω­

πo~ χιχί λουλούδι εΙν%ι Τι έλευτερίΙΧ.

- Mιi δ σπ6ρo~; Ιχιχμε l Zoρμπιi, χlΧί χτύΠYjσε τ~ γρ~θιCΊ tou στο τρlχπέζι. Για: νιΧ 't'υτρώσει lνιχ λουλούδι χρει:Χζετ:χι l σπόρος. Ποιος Ιο%λε lνσιν τέτοιο σπόρο στιi 6ρωμεpιi σπλcί­ χνσι μ%~ ; χ%ί γ:%τΙ 6 σπ6FΙ;~ ΙΧ\.ιτc.ς \ld: Ilij\l πετcίει λι;υλ~:Jδι με την χιχλοσύνη χιχ! τYι'~ τιμ:6τYjΤ:Χ; μα: \ια: θέλει σιΙμσι χ%Ι ερώμ:χ

;

Κούνησιχ

-

tc.

xε~CΊλι.

Δεν ξέρω, είπσι. Ποιοι; ξέρει; KιxviYGlt~.

Μα: τότε λι;ιπ6ν,1ών:Χξε

l

ΙΙ;Ρμπiι; ιXπελπισμένo~ χι lρι-

ξε γύριχ τι;υ ΙΧγρι% IlGltttCΊ, τΙ '~d: τ:; μ1ίχ:χνες ΧlΧί τΙΧ xoλ:iρ:x

;

38

t:i x:iILW

έΥω

t:i

6:χπόριιχ χ:χΙ

1'JO

τρείς σΤΡ~T,;~τσ~ρισμένoι :iTιO τη θά.λ(Χσσ(Χ, που χά­

~ι;,~)',Iτ:χν στο διπλιχνο τρ(Χπέζι χι επιναν τον χlχφέ τους, ζων­

τ:Χ',εφc.t·/, μυρίσΤ'Υ)καν κα6γ:i χ:χί "(όργωσαν το ιχυτί. 'Ο Ζορμπocς σιχάθηκε ΥΧ τ~ν π:χρακ!Χτσεύουν, χιχμήλωσε

ΤΤΙ 'fωΛJ. -"Ας τ' χ:γήσουμε !Xlιτx νχ Tι(iy στό διάολο, εΖπε. 'Ότιχν τιi συλλο:-γίζουμ!Χι, μocί 'pχετ~ι νχ σπάσω δ,τι 6ρω μπροστά. μου,

μι i" κcxρέκλ~

1)

μιχ Ημπ:χ fι

()στερ:χ, τί κ:χτ:χλ:Χ6α[νω

; Τον

'tC

κε:ρ:Χλι μου στον τοίχο. Κ ι

κ:χκ6 μου τον κ:χιρό! Πλερώνω

τα: σπ:χσμέν:χ η πάω στό ψαρμ:χκείο κ:χι μocί τυλίγουν με γά­ ζες τ" κεψΧλι. Κ ι

tH

ilv υπάρχει θεός, ε, τότε πιά, μούντζωτα! otptIXv:iEt χπό ΤΟΥ ουρα'ιό κ:χι θχ σκάει στχ γέλι~. K':i:J'tYjOE ττιν :χr.:αλάμ'Υ) tQU χπ6ΤQμ:χ, σα: νά 'διωχνε κάποια με

μύγ:χ Tι':iU τ~ν 6~σάνιζε.

- TέA':i; πάντων! εΖ πε 6:ΧΡιεστισμέ'Ic.ς. Alιτ~ που ήθελlΧ νιi oc.O .. ώ ε['/:χι ετr;,οτr;, : σταν Ε'fτ:χσε τό 6:χσιλικο 6απόρι σημαι­ ι;,στόλισΤQ κι αρχισ:χ'ι/ οΙ x!Xvc.YlE; κ!χι πάτησε l r.:ρίγκιπας το ,,6~ι τι:ιυ στΥlν ΚρΤιτη ... Eί~ε; πc.τέ σου λαο νιi ζουρλlΧίνετlχι ελι;,ς μ:χζί, γι:χτι ε[~ε τγι Atuttpt:i tc.u; 'Όχι; ''Ε, τότε, καχο­ μc.ίρη μο:.ι χ:μντικό, στρα:6ό; γεννήθηκες, στρ:Χ6ός θά: πεΙΗ­ νεις. 'Εγώ, κ:χι χίλt:Χ χρόνι:χ νχ ζήσω χ:χι μιιiν

fLr.:ouxtx

μο­

ν:iχ:χ κρέ:χς νχ μοϋ μένει ζωντ:χνό, αυτο το πράμιχ που είδlΧ κείνη ττι μέρ:χ δε Ιιi τό ςεχ:i.,ω. Κ ι αν ήτ:χν κάθε άνθρωπος

'ι/Χ διαλέει τΥι'l lI:χρά~εισ6 τι:ιυ στόν ουριχνό, γοΟστα τι;,υ

-

με τά:

OU'fW\lCI:

ετσι πρέπει! :Χ'Jτό ΙΗ πει ΙΙιχράδεισι;,!

-

εγω

U:i 'λεγcι τοΟ θεοϋ: «θεέ μου, v:i Ύ:χι "ι ΙΙαράδεισ6 μου μιιΧ ΚρΎίτη γεμάτη μερτιες κ:χι σημ:Χίες' και νχ 6:χστoc αιώνιιχ 'ή στιγμτ)

r.:ou

π:χτάει δ :ψίγκιπα; Γεώργιος

tC

πόδι του στην

KpijtYι ... TίnJtIX άλλο δε θέλω!» ~ώr.:αοε πάλι δ Ζc.ρμπάς. "":.,τριψε τό μι;,υστάκι του, ξε­ χείλισε

gvCI: r.:c.ti,pt

παγωμέ'ι/Ο νερό, τό 'πιε

-

Τ: έγινε, ZopfLTιoc, στΥιν Κρήτη; λέγε!

-

.\6γι:.ι ΙΗ λέμε; εκψε ~

Ε·{ι',) οι;Ο ),έω πως

6

κ6σμ':iς

fLOYOPOU'fl.

Zc.pfLni; κι :iγρίεψε πάλι. Μωρέ, EtoQtc.; ε lYIXt fLuotrJptc. κι δ αν-

ΙΙρωπο, εΙνιχι

6,.

xti)vo;

μεγiλo. Χ τΎjνo; μεγ:Χλο χΙΧί μεγ~λo, ΙΙε-

'Ένιχς χιχχοσργο, χομιτα-τζής, ποΙΙ εΙχε χα.τέ5ει χι α-ΙΙτ(ι;

μιχζί μου σ:πό τη Μα:χεδονία-, δ l'ιώργα-ρος με τ' ονομα-, ΧΙ

Er-

χε xιiμει τέρα:τα: χα:ί σημεία., ~να-ι;; δρωμερόι;; χοτρος, fχλα.ι­

γε. «Τί χλα-Τι;;, μωρέ Γιώργα-ρε;» τοσ x~νω, ΧΙ fΤPEXIXV xcιί μέ­ να: 6ρύσες τσ: μιiτια: μου. «'Ι'ί Χλα-Τς, βρέ γουρούνι;» τός fπεσε σ:πιiνω μου xc.ιΙ δώστου να με φιλιiει χα:ί

v:i

M:i

c.ιύ­

χλα-ίει

σιi μωρό πιχιδί. Κι υστερα- f6γα-λε, α-ύτός δ τσιγχούνα-ροι;;, το

χεμέρι του, φχα:ίρεσε στην

rcooti

του τΙς χρυσές λίρες, ποΙΙ

εΙχε χουρσέψει σ:πό τοΙΙς ΊΌύρχουι;; ποΙΙ σχότωσε χι ιΧπό τ:Χ

σπίτια: ποΙΙ πιiΤYjσε, χα:Ι τίς πετοσσε :ροσχτει;; φοίίΧΤΕΙ;; γέρα:, Kιxτιiλα:6ες, σ:ψεντιχό

; Αύτο

atGV &;-

θ:i ΠΕ"ί έλευΤΕρία:!

. ΣηΧώθηχα-, σ:νέ6ηχα- σΤ1) γέφυρα- να μέ χτυπήσΕΙ δ χα-θα-­ ρος σ:γέρc.ις,

Αύτο θά πεί έλΕυτερία-,συλλογίζουμουν, ~i 'ΧΕις ~να- π~θoς, νιi μιχζΕύΕις χρυσές λίΡΕς, χα-ί ξc.ιψνιX:X να νιχ~ς το πά.θος χιχΙ

νιi σxoρπ~ς l5λο τό εχει σου

atGV

ιΧγέρα-!

Nιi λευτερωΟΕίς ιΧπο ~να: πάθΟζ, ΙΙπιχχούοντα-ς σ' ενc.ι

iHo

ιιψYjλόΤEpO ... Μά μήπως χι α-ύτο ~έν εΙνα-ι σχλιχ5ιά.; Να θυ­ σιιiζEσα-ι γιά μιάν 1δέιχ,

yt:i

τη ράοτσιχ σου, για το θεό; 'Ή

μήπως l5σο πιο σ:ΨYjλα στέχετιχι δ &ψένΤYjς τόσο ΧΙΧί πιο μιχ­ χρα:ίνΕΙ το σχοινΙ τής σΧλα.Οιiς μα-ς, ϊ.YjδοϋμΕ τόΤΕ χ:);(

r:XE-

ζουμε σέ πολΙΙ πλιχτύχωρο ~λώ'/ι, πεθα-ίνουμε χωρΙς ν& 6ρo~­ μΕ την ixpιx του, χι α.ύτ(ι

tt

λέμε έλεuτερία.;

Ά ί.ομεσΥιμερο φτάσαμε στο :χμμοu~ερ6 ά;χρογιiλι μα.;. 'Ά­ σπρη, ψιλοχοσχινισμένη &μμούδΙΧ, :iν!Jισμένες ά;χ6μα. πιχροδi­ ψνες, συχιές, χα:ρουπιές, χα.ί πιο πέριχ, δεξιi, χιχμηλ(ι στα-χτε­ ρό βουνα-λάχι άδεντρο, ποΙΙ εμοιιχζε μέ &να-γερτο πρόσωπο γU­ νc.ιίχας' χα-Ι χιΧτω ά;πο το ΠYjΥούνι της, στο λα.ψό, περνοσσα-ν

χα:στα-'16μαυρες οΕ φλέ5ες τοσ λι γνί tYj. v

Ανεμος ιΧπ06ρ ο χά ΡΥΙς 'f'JIJOUaιo, &να.ψoύφoυoc.ι σύννεφα- περ­

νοσσαν με 6ιιΧση χαΙ γλύχα-ινιχ'ι, θχμπών'jντiς ΤΥΙ, τη γi)ς' Η-

40

λχ iνηφόριζ!Χν ά:πο τον ~\ιρ!X'lo ξηριεμέν!Χ. Σκεπ::Χζουναν,

ςε(JκεΤ:::Χζουντ!Χν

t -ηλιος, Κ!Χ: το πρ6"ωπο τής γής ζfωτίζOυν­

τ:χν κ!Χί σχοτείνι!Χζε σά:ν πρ6(Jωί.Ο ζωντ!Χνο κι ά:ντ!Χρεμένο.

Στ::ΧθΎ)Κ!Χ μια στιγμ~ στΥιν άμμο, κοετ!Χξα:. Ή χγι!Χ μον!Χ­

ξιά: ά:r;λώθηκε μπροστ::Χ μου :p!Xρμ:xxερ~, μ!Xυλιστιx~, σαν τ'ιν έρημο. ΤΟ σειρψιχο σουδιχο τρ:χγούδι σηΧώθηχε &:πο το χω­

μ:χ

x:xl

τύλιξε το σπλιiχνo μου

τρ!Χοηχτω στΥινΙρημί!Χ

-

: «Ω~τε

λοιπόν, έπιτέλους, θα

μονχχο;, δίχως σύντροφο, με μόνο

τ'ιν ~γισ; 6εσα:ιι5ΤΎ)Τ!Χ πως δλσ; είνχι l5νειρο; χοuρέλι!Χ μου

νος στό 60υνό; ν:χι

r;!Xpi

χωρΙς έπιθυμεες

-

-

Πότε με τά:

θά: τρσ;ΟΎ)χτω χσ;ρούμε­

Πότε, σλέποντσ;ς πως το κορμί μου δεν εΙ­

&:ρρώστισ; χ:Χί φονιΧό, γερχμ:χτ:χ κ:Χί θ::Χν:χτος

τερος, ιΧψ060ζ, δλο χ%ρ&: ί.ότε

-

ΙΗ τρ%~ηχτω στο δ::Χσο

-

-

λεύ­

Πότε;

;-

: πότε;»

Ό Ζορμπάς με το (J:χντούρι π:χρα:μ::Χσκα:λ:Χ ζ(ιγω(Jε.

-

1\'::Χ το λιγνίτη! είπα: γι&: να σκεπ::Χ"ω τη συγκίνφ~ μου

χι :χπλω(J% το χέρι προς το &:νχγερτο πρόσωπο τΥις γuν:χεκ:χς.

Μα δ Ζορμπάς μ:ΧζεΦε τ&: φρύ~ια:, ~ε σψχψηχε -"ΑλλΎ) ωρ:χ, &:φεντιΧό, είπε' τ:χ: :χχ6μ!Χ,

vi

:

'/&: στ:χθεϊ πρωτα: ~ γή. Κουνιέ­

π:Χρει δ δι::Χολος, χουνιέτ:χ: fι :χτtμΎ), σά:ν χ:χ­

ΤΧ(Jtρωμα:. Πάμε γρήγορ!Χ στό χωριό! εΙπε χι :χνοιξε το μ:χ­ χρύ

tou

κομΠ::Χ(JΟ.

Δυο ξυπόλυτ% χωριιχτ:χχ::χ, Υlλ:οκ:χμέν:χ σi :ρελχχόποuJ.lχ,

έτρεξ:χν χ:Χί :ρορτώθΎ)χσ;ν τίς 6:Χλ:τ"ες. 'Έν%; τελωνοφύλ:χχ:χς γ:χλ:χνομ::ΧτΤι;, ί.:χχύς:, χχπνιζε ν%ργιλε στΥ(1 π:χρ::Χγκ:χ πού π%­

ΡΧ"Τ:ΧΙ'/ε τελωνείο. :\Ιάς χοίτ:Χξε λοςχ, εριξε μιiν :iργόσερτη

μ:χτ:i στΙς 6:Χλ:τσες, χο:.ιν+Ιθηχε μιi στιγμΥι :χ;:ο την χ:χρέ­ χλ:χ το:.ι χι εχιχμε νi σηχωθεί' μi 6:χρέθηχε. Σήχωσε μ:χρκούτ"ι

-

ipyi

τό

:

Κ:χλως δρ:σ!Χτε

! εί πε

μ:χχμο:.ιρλίδ: Χ1:.

ΊΌ εν:χ :Χπο τ:Χ χωρι:χτ::Χχι:χ με ζ:JΥω(JΞ' ετ.:χιξε τ± χ:χτχ­ μ:χιη:χ σ:l:'ι έλιες μΧΤΙ:Χ το:.ι

-

:

Ω:Χλιοελλ:Χδίτης! εκ:χμε ;:ερι;::χιχτ:κ:Χ' 6:xpι~τx: Δε 6:χριοσ·/τ:χι τ:Χχ:χτε κι ο[ ΚρΥιΤ:ΚΟ:; εΙ τ:χ.

41

!

-

B:xρ:~Oντ:xι ... 6:χριι:;Οντ:χι ... :χπι:;κρίθ1jκε το Κρητικόπουλο,

μ:χ αλλιώς ...

-

ΕΙΥ:ΧΙ μ:χκρια: το χωριό;

-

~J .. :i! μι±ν τoυφεκιι.i!

X:i,

πίσω :χ;το τ:χ

.. ερ66λι:χ,

στΥί ρε-

μ:χτι:i. Κ:χλο χωριό, α:φεντικ6' εχει τα: έλέη τι:ιΟ θει:;υ: χ:χρι:;ό­

ΠΙ:Χ, 6po06ε~, λι.i8ι, κρ:χσί. Κι εκεί πέρ:χ, στΥιν χμμι:ι, 6γαίνουν τα: πιο πρώιμ:χ &:γΥοόρι:χ στrj'1

Kpijt'Yj.

''Ερχετ:χι δ ±γέρ:χς απο

τΥ)ν ' Αρ:χπι± κιχ! τα: μεγ:χλώνει' κ:Χί να: ΚCιιμηθεΤι; στο μΠCιστ:iνι tij νόχτ:χ, τ' :Χκι:;υι; ν± τρίζου'ι κρρ ! κρρ ! κρρ ! κ:χί να: μεγ:Χλώ­ vc.uv. Ό ΖορμΠξί; πήγαινε μπροστ± κ:Χί σΤΡ:Χ60π:χτc.οσε ακόμιχ ζσιλισμέ·lος.

-

Κι:;:.ιρ:iγιο, ΖορμΠξί

6ξίσ:χι

! του

~ώϊ:xξ:x' πι:Χσαμε κλαρί, μΥ)

fO-

!

ΙΙερ .. :χτι:ιόσ:χμε γρήγι:;ρ:χ. T~ χώμ:χ

ανακ:χtεμένι:; με

Yjt:xv

αμμο κ:Χί κοχόλι:χ' κ:iποu κ:Χπι:;υ εν:χ άρμυρίκι, μι± τι;.όψιχ

6ι:;ορλ:Χ, ~αρμιxκερo: ~λόμCιΙ. Κου:γό6ρ:χση. 'Β σ:J'nεφα δλι:; κ:χί χ:χμΥίλων:χν, δ :Χγέρ:χς 6:Χρ:χινε. Ι1ερνΟ:Jο:χμε :Χπο μια: μεγ:iλη σ:.ι:.ι:ιι.i· διδυμιipικoς δ κορμός

τψ;,

.. εριπλεμένος,

κι άρχιζε ν± κo:.ψxλιι.iζει &:πο τι:\: γερ:xτιι.i.

'Β ['ι:χ π:χιοί με τίι; 6ιχλίtσες στ:iθ1jκε'

tivtWOE

τ~ πηγcuνι,

μι;.ο 'δειξε το γέρικο Οέ·,τρο.

-

Τής Άρχοντοποvλα~ ~ ~τι.il:ιηκ:x. Στο χώμ:χ

ouitL:i! είπε. toOtO tij; KprIt'Yj;

κι.iθε πέτριχ, χι.iθε

8έντρο εχει την τρ:χγική τοl) Ιοτορί:Χ.

-

Τijι; , Αρχοντοποόλ:χς

-

Στον Κ:ΧιΡο του π:χππου μο:.ι μι& αρχοντοποόλ:χ :χγ:iΠ'Yjσε

; Γι:χτί ;

Ιν:χ μικρο 60σκόπι:;υλο. Μα δ παtέρ:χς Τ'YjΙ; δεν Υιθελε'εκλιχιγε,

ψώνιχζε, σκοτώνι:;υντ:χν ~ αρχι:;vτοποvλ:Χ, μα δ γέρο; το X:x6ι.i τι;.:.ι! 'Όπι:;υ εν:χ 6ρι.iδυ X:iI:ι'Yjx:xv χι ι;.! δυο tρωΤΟΧΤUΠ'Yjμένοι.

Tou,

ζητουοιχν μια: μέρ:χ, 8:.ι6, τρεΙς, μια: 6δoμ:iδιx' :Χφαντοι

!

Μ± .Υ/ταν κ:Χλοκ:Χίρι, 6ρώμφ:χ'I, πiιp~ν τον ντορο tijΙ; 6ρώ­ μ:χς χ:χ: tr.~ς 6ρήκ:χν

vr.u;

it:itw

:χ;τ~

ττι

χ: :ΧγΧ:Χλι:χσμένr.:.ι;. Κ:χτ:Χλα6ες;

42

ouxt:i Tou;

τοότη σ:ΧΠ'Υίμέ­ 6ρήκ:χν :xπ~ τη

ερώμσι! Ποίι:ρ! ποίι:ρ

Ή

60uij

! εχ:χμε

το π:χ:δί χι ε .,π:x~ ε στα: γέλισι.

του χωριοσ Iix~:J~t'JjIιE' σχυλια:

ζουν, γυν:xΤxε~ σΧλήριζ:Χ'I,

'ti

:ipx ισσιν vi

γσιεΥΙ­

χ~x6ρ ι:χ δ::χλ:χλοQ~::t\l τΥιν ιiλ­

λσιςοχ:χιρι:χ. Ό ιiγέρ:xς μ'JΡιζε τσί πο:.ιρο :iot~ τ:Χ ρ::tΜχ:Χζχνσι.

-

~:X το χωρ:6

! :fών:Χξ:χν

τ:Χ δ:.ιΟ πχιδι:Χ κ:χι πΥιρ:χν :ρ"ΡΧ.

~τo ~πoγίιρ:σμx το:ιΩ :iμμ6λο:ρου :Ρ:Χ\Ι'Υ)χε, σχ::tΡ:ΡΧλωμένο στή ρεμχτι:Χ, το χωΡΙΟ'J~iκι, 'Α..,Ι:;ε..,τωμέν:); χ::tμό~τ;ιτχ με

ρ:Χτσε" το lyGι χολλ'JjΤ:Χ στο ~νoιxτα

'ti

:iHo,

't::t-

χι ετσι που μGιυΡOλOγoυσιxν

ΠGιp:xθυρ6:p:.ιA).:x, εμGιχζ:χν

o:iv

ξχσπρισμέ,Ι:Χ χρσι­

νίχ σ:Ρ'Jjνωμένχ στί~ πέτρε~,

ΖίιΥωσσι το Ζορμπi,

-

Το νοσ σου, Ζορμπi, τοσ πχρ:Χγγειλιχ σΙΥ:Χ,

vi

:ρερθεί~ χχ­

θώ; πρέπει, τώρχ που μπcι[νoυμε στο χωριό, Να: μΥ. μi; π:Χ"

ρουν μ:.ιρω~ι:X, Ζορμπi μχτίε, χοί,

vi

-

! Ni

χ:χνοuμε 'tou~ o06ιxpou~ littXEΙP'Jj­

έγώ το &:ρεντιχο χχί σι. δ ιiΡχιεΡΥ:Χτ'Jj~. ΟΙ

KP'Jjtt-

ξέρει" δε χωρχτείιουν' μια: ψψχ να: σε μπχνίσει το

μ:Χτι τoυ~, σου 6ρίσχουν Eutu~ το

xouao:Jp:

XGιί σου χολνουν

lνχ πσιρχτσούΧλι, χχΙ πια ~εν εxει~ γλιτωμό· τρέχει; πιi σα: σxίιl.o~ που του 'οεσχν lvcιv τενεχε στΥϊν οtψΙ

Ό Ζορμπi~ φούχτωνε τα: μoυ~τ:xxιx τ~υ, επεσε σε συλ­ λογή.

-

~α: σου πώ, ιΧ:ρεντιΧό, είπε τέλc,~· 2ν εχε: έδώ χχμια: χή­

pGι, μΤι

Tij

fi06ioOtL·

ιiν δμω, δεν εχει ...

στιγμΥι έχείν'Jj, στο εμπχ τ~σ χωρ:c,σ, μια: χουρελο:ρορ­

τωμέν'Jj ζ'Jjτι:χνχ Ιτρεξε με ιΧπλωμένο το χέρ:' λΙΙj'~'Jjμέν'Jj, δλο λίy~ιx, με μιχυρο ιX~ρo μουστσιχ:Χχ:. -'Έχουμπ:Χρε, φώνχςε τοσ ΖΟFμr.i, ε κουμπ:Χρε, εχει~Φυχή; Ό Ζορμπiς στ:χθ'Jjχε

:

-'Έχω, :χποχρίθ'Jjχε με σ~6::.φ6τ'JjΤΧ.

-'Έ, τότε δώσε μου πέντε δρχχμέ,!

Ό ΖορμπιΧς; εεγGιλε μι:Χν έτοιμ6ΡροΠ1j πέτσινη πορτο:ρόλσι aπc τον Χόρ:ρο του.

-

II:iFE ! είπε ΣΤΡ:Χ7fΤιχε :

χιχ! τ:Χ 'fl.ομωμέΥΙΧ χε!λ:χ το:.ι γέλιχσσιν.

43

-'Εδώ 6λέπιι),

efr;e,

μεγ:ΧλΥ, φτ~ν~:x: πέιιτε δρ:χχμε; fι Ψυx~.

ΤιΧ σχυλιιΧ τοσ χωριοσ χίμηξ:χll άπιiιιω μ:χς, οΙ

yuy:xtxe; ιΧποχρεμliστηχ:χ1l στιΧ δώμ:χτ:χ, τ:]: π:χιδιιΧ μιiς JtijplZ'l '(toux:xt· ζοιιτ:χς ξοπίσω, χι άλλ:χ γIi6γ~;:xIl, ~λλ:x χορν::Τριζ:χ1l ai .. :X/Jτοχ( ιιητ:χ ΧΙ άλλ:χ μιiς JtPOar.ePIlOUa:x1l χ:Χί μιiς κοί τα;:x'~ με με γ:%λα έκστιχτιχιΧ μιiτι:χ.

Φτ::Τσαμε στ~1I πλιχτεί:χ τι;;σ χωριοσ: δυο ,-αllύΨrιλες λείίχε.;, χοιιτροπελεχημέιιοι κορμοί, γ{ψχ το:.ι; π:χγκ::Τκιιχ χι άντίΧρ:χ

το Κ:Χι:Ρενείο με μι:]: φ:χρ;;ι:]: ξεθωΡΙ:Χ'jμέ'lη έπιγρ:xφ~

: cΚ:χ-ρε­

κρεοπωλείον ~ ΑΙδώς •.

-

Γιιχτί γελιiς;, άψεντιΧ6

MIi

; ρώτησε

δ Ζ?ρμπιiς.

δεν πρ6λΙΧ6:Χ ν' άπιχντήσω· ιΧπο τ~'I π6ρτ:χ τοσ Χ:Χι:Ρε­

χρεοπωλείου πετιiχτηκ:χll

πέντ' εξ~

ιΧιιτρΙΧ)(λιχρ::Τοες, με

τίς

μπΗι5ει; ψουφοσλες, με τιΧ χ6χχιν:χ ζωνιiριιχ.

-

Κιχλώς

ti

χουμπιχριiχιιχ! φών:χξ:χν. Κοπιίστε νιΧ πίρετε

μιιΧ ρΙΧΧή, ζεστ~ ζεστ~ ιΧΧόμ:χ, χπο το χΙΧζliνι.

Ό Ζορμπιiς χτύπησε ΤΥΙ γλώσσ:χ: «Τι λές, ιΧφεντιΧ6;» σΤΡ::ΤΨYJχε χ:Χί μοσ 'π:χιξε το μ::Ττι· «πί­ νουμε μιli

;.

'Ήπιcψε, τχ σωθιχ::Τ μ:χ; χΧΥίχ:χν. Ό χ:χφετζ?χ:χσιiπης, ενας

ντΙΧ6ρ:χντισμένος γοργοχίνητ?; γέρος, μιiς εφερε χιχρέχλε;. ΡώΤYJσ:χ γιιΧ σπίτι.

- Ν:]: πιiτε στijς fl:xvtifl Όρτ::Τν;, :ρώνιχξε χιir.οιος. - ΦρανΤ'1έζιχ; εχ:χμιχ ξιχφνι:χσμένος. - ' Από τοίί δι:χόλ?:) τrι μΧν:χ. Η(ος x:xl ποΛιτείιχ. Πή8Υ)ξε

τ.')λ-

λιΧ πιxλoύx~:x, χ:Χί τώρ:χ τ.olι ;-έρ:χσε, χ::Τθισε στο στερνο π:χ­ λ?ύχ~ Ιδώ χι άνοιξε χ::Τ'lι.

-

lIo:.ιλiε~ χ:χί χ:ψχ:..ι.έλες! πετχχτηχε εν:χ "ιχι;;Ι K~ Χλευρώγετ:χ: χ:Χί μτ.?γι:x'~τ[ζετ:xι! :ρώνιχζε εν:χ Χλλ').

Β::Τνει μιιΧν χορ8έλ:χ στο λ:χιμ6· εxε~ κι ~'I:X It:xr;ιxyH?

-

Χ ήρ:χ; ρώτφε δ Ζ?ρμτ.ιiς" ΖΥιρ:χ

:

ΜιΧ χ:χ'Iέν:χς δεν τοσ xr.oxp[fιYJxz.

-

Χήρ:χ; ξιχ\l:χρώΤΥ)ΟΕ μέ

Ό xηετζrις

fOtJZtW1E

A:XX::ip:x. τχ '-ΥίΧΤΧ '~:xp:]: γένιιχ ΤΟΙJ

44

:

..

-

Ι16,ες; τρίχες; εΙνcιι ετούτες, xeιυμπάρε

; πόσες; ; ''Ε, aito

τό­

σους &ντΡες; εΙνcιι xcι! τοότη χ'ήpcι. Μπijχες στο νόYIμcι;

-

Mitijxcι, &ποχρίθηχεδ Zeιρμπιi; χι εγλειψε τ~ χείλιcι του. Μπορεί νά σε χάμει

σου, χουμπάρε

! φώνcιξε

xijpo

xcιι τοσ λόγου σου'εχε το νoCΊ

lν:χς πρ6σχcιρoς; γέρος; χι δλοι πάτη­

σcιν τ~ χάχ:xνcι. Πρό6ιχλε πιΧλι δ xcιφετζ~ς; μ' lvcι δίσχο xcι~voupt:t τpcιτιx­

ρίσμιχτιχ : χρίθινη xoυλoόρcι, &θότυρο, axHOtιx.

-

Μωρέ, aφijστε του; aνθρώποu; ησυχους;! φώνιχξε. Τί μιχν­

τιΧμες, ξεμιχντάμες

; Στο

σπίτι μο:.ι θά xotμYIθoσν.

-Έγω θ~ τους; πιΧρω, Κοντομιχνολιό! είπε δ γέρο;" εγω

GEV

έχω πιχιδιά, το σπίτι μου εΙνιχι μεγάλο, εχει τόπο.

-

~~ με συμπ:xθιiς, μπιχρμπ:χ-' Ανιχγνώστη, φώνΙΧξε δ χιχφε­

τζΥlς σχUOοντιχ; στ~ ιxut! τοσ γέρου' εγω το πρωτόπιχ!

-

ΠιΧρε εσΙΙ τον lvιx, είπε

δ μπιxρμπcι-'Aνιxγνώ"YIς;' εγω

πΙΧίρνω το γέρο.

-

Ποιο γέρο; εχιχμε δ Zeιρμπάς; χιχ! τά μιΧτιιχ τ'.)Ι) aγρίεΦcιν.

Δε χωρίζουμε, είϊ;ΙΧ έΎω κι εγνεψιχ τοσ Ζορμπά ν& μην

άγριεόει' δε χωρίζουμε. θ~ πιΧμε στijς; μιχντ&μ ΌρτιΧνς.

-

Κ:χλως δρίσιχτε

! Κιχλως δρίσιχτε !

Μιά γυνιχιχοόλΙΧ χοντουλ'ή, π:χχουλ'ή, με ξέθωριχ λινιχρό­

ςιχνθΙΧ μΙΧλλιιΧ, με γoυρoυνotριχιXτη Ελιά στο πηγοόνι, πρό6ιχ­ λε χιΧτω

aitO

τΙς λεσχες χουνιστ'ή, στρΙΧ60πόδΙΧ, με aνοιχτες;

τ!ς; ιiγxιXλες;. Φοροσσε Χόκκινη 6ελουδένιιχ χορδέλ:Χ στο λιχι­ μc κ:χ! τ~ μιχριχμέν:χ της μάγουλιχ ήτιχν πιχστωμένιχ με μω6

ποόδριχ. υEνcι πιχιχνιδιάρικο τσουλοόφι πετιότιχν τελδ της; χι ετσι Εμ'.)ι:Χζε με τ~ γρι~ Σιiριχ επιχιζε τ~ν

-

aito το χοό­ MitEP':l:XP, δτιχν

«' Aετιδέcι».

Κιχλως σιΧς 6ρ'ήκιχμε, μ:χντάμ ΌρτιΧνς;

! a ΠOκρίθηκcι

κι

l-

xcιμ:x ν~ τής φιλ'ήσω το χέρι, συνεπιχρμένος; ιiπo ιiξcιφνo κέφι. Ή ζω~ ιiστpιxψε μπροστά μοΙ) σαν π:χριχμόθι, σα μια χω­ μωδί:t τοσ Σιχιξπ'ήροu, "ή «Τ ρικuμί:χ» ν~ ποσμε. Κι ε!χcιμε ξέ-

45

μr::χρχ:Ιρει εμεί;, μ,)U'1κεμένοι

ςερεuνο:)με

&r:o tO

ψ:χ'/t:χ"τιχc. Y:X~Jiyt~, ε­

x:xt:xr:ArιxttxIi :iχΡογι:iλι:χ

t&

x:xl

Χ:ΧιΡεtΙ;ίίμε μ'

επισΥιιιδτητ:χ τα: ζω'/t:χνα: το:) τ6τ;')υ. Κι fι μ:χντα:μ Όρτα:ν; έ­

toutyj

μ~σ ~:Ιντ:xζε ~ 6:Χ'1ίλισσ:χ το:) νφιοσ, ~ν:x εΙΟΟζ μοu­

στ:χχ:χλίΥ:Χ;, γυ:ΧλιστερΤΙ; ~ώκι:x;,

χιλι:Ιδε; χρ6ΥΙσι, στΥιν ιχμμοu?ια:

r:OlJ είχε ξετ;έσει, τφίν :ir:o toutYj, μισoσσιπrιμέYrι, π:χρ­

φoυμ:xpισμένrι, χ:φοUμεΥYj. ΙΗσω τη;, με μπόλιχ:χ χεφίλ:Χ, ~­ λο λ1γδ:Χ χ:Χί τρίχε; χ:χί χέφι, δ Κ:ΙλιμπσιΥ δ λΧό;, T.OlJ

tYjv

κο1 t:x;e με περιφρον1ι'1η χ:Χί χ:χμ:Ιρι. Κι δ Ζ')ρμτ;χς, δ μεt:χμ:ριε'1μέψ;ς τ;ρ1 γχιπχ;,

χι

:XlJtC;

tYjY χ:χμ:Ιρωνε yp::i

με γoυpλωμ~yσι μ:Ιτι:χ, σα: μ:χχρινYj σUΥtΡ6:ρισ'1Χ,

χ:xp:x~έλ:x,

r:'):) xi .. ou

τ;ολέμησε κι x~τ~, σε ιχλχργΙΥες θ%λχ'1-

σε;, ν1κφε, vtxr,(Jrιxe, r:ληΥώΟrιχε, iΥοις:χv οΙ μ;-;ουχΧτ;6ρτες ΤΎj;, ε'J;-;:ΧΤ:Χ'1 τα:

x:xtiptt:x της, σχίστrιχσιy τα: tl; κσιλχφ:Ιτιζε

t(~?:x, γεμίnι χ:χρ:χμΧδες ΠΟlJ

πσινιi τη;

-x:xt

με ποσορε;, τρχ-

6ii Z:cΎj"loΞ. '1τ6 :iΧΡ'ηιiλι έτοΟτο Χ:Χί περ1μεΥε. ~ί γουρχ θΧ

r:etOV σσιp:xιιτσιπλrιγι:Ιprι x:xr:EtiYto. ΚσιΙ χ:χ:­ ροuμοu'ι να: ~λέτ.ι!) to:); ouo θεσιτρίνους Υα: Υλυχ:ΧΥτ:.ιιμώΥ')υν, επιτέλους, '1tO &πΗ έτ'):)το σχηνοθεtrιμέ'lο, ΧΟΥtΡ?μπογι:χντι" ρίμενε το Ζ?ρμπχ,

σμένο χρητιχο τ?π10.

xpe6ittiX, μ:χντα:μ Όρt:ΙΥζ ! εΙπχ χι ύπoxλίθrιχx μπρο" tYj γρι:Χ θεσιτρίν:χ τοσ ερωτσι. Δυο xpe6:r.ttx χωρ:; χορέ?υζ ... - Κορέο '/tE ... εχει! Ytey εχει! μο:) :irtoxpίOYjxe ρ1ΧΥΟΥτί; μου -

Δu6

σt:χ :Χτ.ο

ιiργ6σεΡΠI τ.ροκλ1jtιχι:Χ μχtι:χ τ.:xμτ.%λσιιrι; σ:χνtέζ:Χ;. -'Έχει! "Εκει

! ψώΥχξσιΥ

χχχσιρίζΟΥτσις τ:Χ στδμχτ:χ

to-:; K:f·

λψτ.:χν.

-

Ντεν εχει!

NtEY εχει!

πεισμ:ΧτωΥε ~ τ.ρωΤ:ΧΥωνί'1tρι:χ, χτυ­

πώΥτσις στίς πέτρες ενχ πχχουλο τ.οδ:Χρ:Ιχι με χοντρΥϊ Υ:χΗ­ ζι:χ κciλ τσ:χ.

ΦοροΟσε π:χλι:Χ γο6:Ικι:χ ξεπ:χτωμέν:χ, μ' εν:χ κ?κέτ:χο ;:;ι?­

γχ:Ιχι μετ:xξωτ~.

-

ου ν:Χ χ:χθείζ, τ.ρψ:χ'/τ6νχ

! ψών:χξε

χσιρίζ?ντ:χς.

4t;

πχλι

6 Kiλψίo:XY

χχ'

M~ ~ μ~ντ~μ 'Ορτχν; μ~ iξ:f)ϊ.Ρέϊ.ε:~ tp~6f)Q~E τώp~ μr:ρ".

στι:Χ κ~ί μi~

:XYI)LYE

τ? δρ6μ". MCιρ:~ε r.fjiJ'3p~ κ~! Ψ;ΤYίν~ μΙ).

σκοσ:Χποuνl).

Ό Ζl)ρμπ:χ~ r.:oήy~tνE π[~ω ΤΥι; κ~: Μωρέ, γι:Χ

-

XI)Ltcx

tr,v

έτρωγε μΖ τ~ μΧτι.

Τ'7), μl)Ο κ:Χνει κλείνl)ντi~ μl)u το μχτ:, σχν

,

-.s.2.λ~ πα;πια; περπα;τα;, 'Ι ~φι t.ιτιμrι.'πω;

σιiν κ:Χτι πρo6xτΙνε~ με

oupi

,

ΚI)UΊιετα;ι,

δλl) ξίιγκι

r.·λ'Ι'" α;ψ;. ίoλ~~

•

!...

Δυο τρεΙ~ xoντρε~ στΗες επεσΧΊ, δ ο\ιρ:χνο; aXfjtE:v:~aE.

Γxλ:iζιε~ ιiστρα;πε~ σπ:ΧθιζΧΊ το 01)uν6. Mικρε~ κοπελl)ο3ες 6:Χ' στικέ~, με τ' :Χσπρα; ιiπo γ:δ6τριχα; κχπl)τ:χχια; ΤI)U;, γCιρι~xν

ιi;πo τ~ 60σx~ τ~ν χχτσΙχχ χχί το πρό6Χτl) τοΟ σπιτιl)Ο. ο!

γ~νιx!xε~, χουχου6ιστες: δμπρo~ στο τζ:Χχ:, :ΧΊιχοχν τ~ 6ρxδιν~ φωτι:Χ. Ό Zoρμπ~1: δ:Χγχιχσε νευριχο; το μl)u~τ:iχι του κι δλl) ΧΧί χοΙ τχζε με 6l)υλιμΙα; τιi Xf)uνtatιi χα;ποίιλιχ τή~ μχντ:Χμχ;.

-

Χμ! μουρμοίιρισε μιιi ~τιγμYί στεν:Χ;fjντχ;' ιiνXθεμX Τ'7) τΥι

ζωή, δεν εχει ~ :Χτιμ'7) τελειωμό!

47

Τ Ο ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΙ ΤΗΣ ΜΑΝΤΑΜ ΟΡΤΑΝΣ ΗΤΑΝ

μια σειΡ&: παμπ~λαιες κοιμπ(νες μπιχνιου, xoλλημένε~

1;

μια πίσω ιΧπο την άλλη. Ή πρώτη καμπίνα ~τoιν το μοι­

γαζί' πουλουσε καραμέλες, τσιγιχροι, φιστίκια άριχπιχοι, φιτί­

λια τ'i)ς Ημπας, άλφoιεητ~ρια, μοσκολίδοινο. Τέσσερεις άλλε~ καμπίνες συνέχειοι ~τoιν αυλil ~τoιν

1;

trX

δωμάτιοι του υπνου' καί πίσω στrιν

κουζίνα, το ,-λυσταριό, το κοτέτσι κοι! τα

xou-

νέλια. Γύροι τρογύροι, φυτεμένοι στ")ν ψιλην αμμούδα, πυχνα κα­ λιχμια κι άραποσυκιές. 'Όλο το σύμπλεγμοι οιύτο μύριζε θιχ­

λοισσα,

xoutOOUAt&:

χα, δταν περνουσε δι&:

-

κα! δριμύτοιτο ούρο. K~πoυ κ~πoυ μονιΧ­

1;

μανΤrXμ ΌρτιΧνς, άλλοιζε δ άγέρας μuρω­

σα νrX χύνουντοιν μΠΡQστcX

QQU

μια λεχιχνη κουρείου.

Στρώθrικαν τα χρε6~τιoι, πέσαμε κοιί τον πήροιμε μονορού­ φι. Δε θυμουμοιι τί ονειΡΟ εΙδα, μrX το πρωί ήμουν άνάλαφρo~ χα! χαρούμενος σ&: νιΧ 'δγαινα άπο τη θΗοισσα. ΥΗταν Κυριακή, οΙ εργάτες θ~ 'ρχοuνταν αύριο άπο ΤrX XQν­

τινrX χωριrX να πι~σι:.υν

ooUAELrX

στο λιγνίτrι' είχα λοιπον και­

ρο να ογιϊ> σΎlμεροι' σερι~νι και ν~ δω σε τί άκρογιοιλια μ' Ιρι­ ξε

1;

μοίρα. Ξημερώματ:χ άκόμα πετιΧχτηκοι Ιξω, πέρασα τι:!:

περ6όλια, εκαμοι ενοι γύρο γιοιλο γιαλό, γνωρίστηκ.α πετcxχτcX με ",ο νερό, το χωμα, τον &:γέρα τοσ τόπου, μιΧζεψα μυριστικα αγριόχι:.ρτα κι οΙ παλάμες μου μ'Jρισαν ΙΙρούμπα, φασκόμη­

λο καί φλισκούνι. 'Ανέδηκοι σ'

gvcx

ψήλωμα, κοί τοιξα. Αuστηρό, σο6οιρο ΤQ7tίο

:Χπο σιδερόπετρα, άπο σκούροι δέντρα κι άσπρο ασ6εστόχωμα ποι, λες δεν μπορεί χα:ψ:Χς

',rX

48

το χαράξει' μα ξάφνου χίτρι-

ν:χ ντελι')(:Χτιχ χριν:Χνθιιχ τρυποίίσ:χν 'tYjν l1στριχχωμένη τσίnτι γijς χι ελιχμπιχν στον ijλιο. Μιχχρι:Χ, χ:χτα: νόΤCιυ, lνιχ ν'Yjσ:iχι χ:χ'

μηλ6, &.μμουΟερό, λιχμποχοποίίσε τρι:xνΤIXψυλλένιCι χ:χΙ χοχχί­ νιζε Χ:ΧΤiXπ:iρθενο στ!ς πρGJτες l1χτίΟες. Λίγο πιο μέσ:χ I1ΠΟ το γuρογι:iλι, υ-ιέ;, χ:χρουπιές, συκιέ;, λίγ:χ cXμπέλιιχ' στΙς cXπ:iνεμες λ:χκχοσ6ες, &.ν:χμεσ:χ σε

ν:Χλ:iκιiX, ξ:νόδεντρ:χ χ:χ! μουσ:.10υλιές,

XiX!

8Jo 60U-

πι? «οντα στ~ γι:χ­

Μ, τα: μποστ:iνιiX. 'Ώρ:χ πολλ-η χ:Χίρσυμουν I1ΠΟ τδ ψήλωμ:χ του; &π:Χλους χυ· μ:xτισμo~ς τ'ijι; γής" ζGJνες ζGJνες οΙ σιδερόπετρες, οΙ σχουρο­ πρχσινες χ:χρουπιές, οΙ ιiσ'Yjμόl1υλλε; ελιέ;, μπροστχ σου χυμ:χτιστο

pty:ito

ai ν' άπλώνουντα:ι

δέρμ:χ τΙ γρη~. Κ:χ! πέρ:χ, χ:χ­

τα νότου, στριχ:ρτ:iλιζε ~ θυμωμένη &«6μ:χ θ:iλ:χσσ:χ, &πέρ:χντη, ερημη, εψτ:χνε ως τΥιν Μπ:χρμπ:χρι:Χ, μο,jγ:ιφιζε, χιμοσσε κι ε­

τρωε τ-ην Κρήτη. 'Έμοι:χζε τ? χρητικο ετο::;το τοπίο, Ετσι μο::; Cf:iνTjxE, με τ-η·ι

χ:χλ-η πρόζ:Χ: κ:Χλοδουλεμένο, λ:γόλι::ιΥΟ, λυτρωΙ.1ένο απο περιτ­ τα πλοuτ-η, ουν:χτο χ:χ! συγκρ:χτηΙ.1ένο. Δι:χτuπωνε με στερ:χ μέσ:χ

'tYjv

t

ιΧπλο:)­

ουσΙ:χ. Δεν επ:χιζε, δεν χ:χτ:χοέχουντ:χν να χρη­

σιμοποιήσει χ:χνένιχ τερτίπι, οε ρητόρευε' ηεγε δ, τι ήθελε να: πεΙ με ιiντρ[xιIX ιχυστηρ6τητ:χ. Μά &ν:iμεσ:χ ά;πδ τΙς ιxu­

στηρες γρ:χμμές του ξεχώριζες στο χρητιχο ετοοτο τοπίο προσ06κητ-η ευ:χιστησί:Χ χ:χ! τpU:fEp:io:x

&-

σε άπ:Χνεμες γοΟ-

-

6ες μοσχο60λο::;σ:χν οΙ λεμονιες χι οΙ ΠOΡΤCιxιxλιές, ΧΙΧΙ πέριχ, &πδ τΥιν cXπέρ:χντ'Yj

θ:iλiXσσ:χ, ξεχuνουντιχν

cXστέρεuτη

τ;οί­

ησ-η.

-Ή Κρήτ-η, μοuρμοuριζ:Χ, fι Κρήτη ...

-

χι ~ χ:χρδιά. μου

&-

ν:χπετάριζε.

Κ:χτέ6ηχ:χ &πο το 60υν:χΗκι, πήρ:χ γι:Χλο γι:Χλ6. Κ:χχ:χρι­

στες κοπέλες

:p:iVTjX:XV

ιiπo το χωριό, με τΙς χιον:iτες μϊ.ολΙ­

δες τοuς, με τα Χίτριν:χ στι6:iνιiX, με &νιχσ-ηκωμένες τις φοΟστες,

χ:χ! πήγιχιν:χν πέρ:χ, στό l1κρογιιχλΙσιο μονιχστήρι, να λε<τουρ­ γηθοσν_

ΣτιΧθηχ:χ. Ευτυ; ώς με πήρε το μ.:Χτι τους, το γέλιο τους χ6-

49

πηχε. Το πρόσωπό τoυ~, ι1ι~ εΙ8ιχν ξξνον ιiντριx, κλείστηκε &ο­ Ύριεμξνο,&πο χορφi'j; τ.ό σώμιχ του; δχυρώΟΥΙκε, τιΧ 8ιΧχτυλΙΧ &Ογ­ κριφώθΥΙχιχν νευριχιΧ ιiπo τιΧ σ:ριχτοκουμπωμξνιχ μπολκιΧχιιχ, κιχτιΧ το στi'jθο~ ..

Το ιχΙμιχ, πιxμπιXλ~ιo μέσ~ τoυ~, θυμότιχν κιχΙ τρόμιχξε· σε δλΙΧ ltοQτ~ τιΧ xΡYIτιxιi ιixρoγιHιιx που 6λέπουν κ~τιX την Μ πιχρμ πιχριιΧ, ιx!ώνε~ πoλλoυ~ Χ ιμoίίσ~ν οΙ κoυρσιiρoι, α:ρπΙΧζιχν πρό6~τιx, γυν~!κε~, πιχι8ιιΧ, τιi '5ενιχν με τιΧ χόχχινιχ ζωνιΧριιχ

τoυ~, τιΧ 'ριχν~ν στ ιiμπιXρι~ κιχΙ σιiλπερνιxν νιΧ τιΧ πoυλ~σoυν

στο 'Αλγέρι, στην ΆλεζιΧντριχ, στο Μπεροίιτι. AZώνε~ πoλλoυ~ δ γιιxλo~ ltoQto~ ιiντιλΙXΛoOσε ιiπό κΗμιχτιχ κιχΙ στρώνουντιχν

με πλεξoo8ε~. Koίτ~ζ~ τ!~ κoπέλε~ νιΧ ζυγώνουν ~γριε~, κολ­ λΥΙΤιΧ ~ μιιΧ στην ιiλλYI, σιΧ νιΧ 'θελιχν νιΧ κιiμoυν ιi8ιιxπέριxστo

φριiγμιx κιχΙ νιΧ litLxeιp~aouv ιiπελπισμένYIν ιiμυν~. Σίγoυρε~ κΙνφε~, iπιχριχίΤYjτε~ πρΙν ιiπo ιxZώνε~, κιχΙ που ξιχνιχγυρΙζουν

σ~μεριx χωρΙ~ λόγο, ιiκoλoυθώντΙX~ το ρυθμο μιιi~ περιχσμέ­

νYI~ ιiνιXγχYI~. ΜιΧ ι1ι~ περνοΟσιχν οΙ κoπέλε~ μπρo';nιi μου, τριx6~χτηxιx ijauxιx ijauxιx κιχΙ χιχμογέλιχσιχ. Κι ευτίι~, ι1ι~ νιΧ 'νιωσιχν μονο­

μιιi~ πώ~ ιiπo ιχΖώνε, τώριχ δ xίντυνo~ εΙχε περιiσει, σιΧ νιΧ ξίιπνφιχν &πότομιχ χιχΙ 6ρέθΥΙκιχν στη σΥΙμερινη &σ:ρΙΧλισμένη

litox~, κιχΙ τιΧ πρόσωπιΧ τoυ~ ιiνoιζιxν, ιiριxίωσε ~ πυχνωμένΥΙ πιxριiτιxςYI χι δλε~ μΙΧζΙ κΙΧλΥΙμξρισιχν με γιiργιxρε~ φωνε; κι

οΙ λιxLμoί

tO'J;;

lλιxμψ~ν. ΤΥιν t8Lιx στι γμΥι οΙ x~μπιXνε;; τοίί

μιχχρινοίί μονιχσΤΥΙριοίί, χιxρoίιμενε~, itιxLXYL8LιXPL)tE~, γέμισιχν τον &γέριχ ευ8ιχιμονίΙΧ.

Ό ijλιο~ εΙχε ψηλώσει, δ oυριxνo~ ~τιxν x~τ~κιiθιxρo~. Τρίι­ πωξιχ στoυ~ 6ριXχoυ~, στριμώχτΥΙΧΙΧ σιΧ γλιXρo~ σε μιιΧν

xou-

φιΧλΙΧ, κοίτιχςιχ ευτυχισμένo~ το πέλιχο. ''Ενιωθιχ το σG)μιχ μου 8υνιχτό, 8ροσερό, δπιiκoυo· χι δ νoίί~ μου, ιixoλoυθώντιx~ το κίι· μιχ, γίνουν\ιχν xίιμ~ κι δποτιΧζουντιχν κι ιxυτό~, χωρΙ~ ιiντίστιx­

σΥΙ, στ~ χορευ'τ'ο ρυθμό -ci'j~ θιiλιxσσιx~. Mci σιγιΧ σιγιΧ ιiρχιζε ~ κιχρ8ιιΧ ν' ιiγριείιει,

φωνει;; σχοτει­

νε~ ιiνέ6~ινιxν ιiπo το σπλιiχνo μου· ήξεριχ ποιόι;; φώνιχζε' μι):

50

σ'tιγμ~ νιΧ 'μενιχ μόνο" μοίιγχριζε μέοιχ μου ~γχoυσεμένoς

i .. ~

~χΙΧ'tιχν6μGl:σ'tε, Ιπιθυμίες, ~πo ΠΙΧρ:Χ'fορες, ~νισόρρoπες tλ πί­ δες χιχί προσδοκοσοε ~πo μένιχ 't~ λίιψωοη.

"Ανοιςιχ

'tov

ypiJyOpGl: 'tov ~'t&v'tE 'tov 'to φ06ερό, δλο

α:χοίιω' νιi ςορχίσω

Συν'tιΧςιδιώ't1), νιi μrιν θλίψη

σα; μου δα;ίμονα;. ΞεφίιλλιζGl:, ο:&οα;ζα; σχ6ρπια;

'tEfi'tarvtX,

θυμόμουν δλο το

X&V'to,

XGl:l δίιναμη, μέ­ IVGl: o'trxo, μι~ν

&νέ6α;ινα;ν οuρλιiXζΟ'/'tGl:ς &πο

τι, πίιρινες σελί8ε, οΙ χολίχσμένοι' μιiχoυντα;ν πιο TtipGl: μεγιi­ λε, λα;6ωμένε, ψuχε, νιi σκα;ρφα;λώσουν

IVGl:

ΠGl:νίιψ1)λο

60uv6'

πιο πιiνω ~κ6μGl: σερι&νιζα;ν σε λιο:iδ:GΙ: &πο σμαριiγδι οΙ μGl:­

χ&ριε, ψυχέ;, σιiν χGl:'tιiφω'tες πυγολαμπίδες. 'Ave60xιxti6tXLVGl:

το φ06ερο τρίπα;το οΙκοδόμημα τή, MotPGl:Iί, xuxAoqJc.pouoιx ιΧ­ νετα oτ~ν Κόλαση, στο ΚGι:θGl:ρτήρι, στον Πα;ράδεισο, σιi νά 'τα;ν το οΙχ08όμ'ήμσι

ttou'to 'tO

σπίτι μι::ιυ. Πονοσσα;, προσδι::ι·

χοσσα; χα;Ι χα;ίρουμουν α:ρμενίζοντα;, &πιiνω atouIί ιςαίσιους

στίχου,. "Έκλεισα; τον Ντάντε, χοί'tιχςα; &λ&ργα;

πέλα;ο. 'Ένας

'tO

γλ:Χρος α:κοόμπησε τ~ν χοιλι& του στ~ χίιμα; χα;Ι πα;ριiτησε

το χορμί του στ~ μεγ&λη δροσερώτα;τη ~Ooνή. 'Ένα; ~λιoχιx­

μένο α:γόρι φιiνηκε για;λο για;λο ςυrτ6λυ'tο χα;Ι tptXyouoouae Ιρωτικε, μα;ντινά8εζ θα;ρρω,

xtX'ttXA&6tXtve τον πόνο 'tOUIί,

για;τ!

~ φωνή του εΙχε ~ρχίσει χιόλΙΧ νιi 6ρα;χνοκοκορίζει. 'Όμοια;

tptXyou8touv'ttXV

8α; του, κι οΙ στίχοι τοσ

χρόνισι πολλ&, α;ιωνει;, o'trιv πα;ψί-

N't&vtE.

γοίιδι προετοιμ&ζει τ' α:γόρια; γιιi

Κι l5πω, το Ιρω'tιχο τριχ­

'tov

ερωτα;, δμοια; προετοί­

μα;ζιχν χι οΙ φλογεροΙ φλωρεντίνιχοι στΙχοι

60υς γιιi

'tov

tou,

Ί'tι:χλι::ιu, Εφη-

Ιθνιχον &γώνα χα;Ι τη λίιτρωση. ΚαΙ σιγιi σιγ~

l5λοι, μετα;λα;6α;ίνοντα;ς τ~ν Ψυχ~ τοσ ποιητή, μετουσίωνα;ν τ~ σχλα;6ι~ σΊλευτερΙσι.

Γέλιο &χοίιστηχε πίσω μου. Κσιτρσιχίιλησσι μεμι~, α:πο tfIί χο­ ρυφε, τοσ Ντάντε, στρ&φηκσι χι εΙ8σι το Zoρμπ~ ν~ τσιι πίσω μου, χι l5λο

'tO

πρόσωπό του γελοοσε.

51

o'tixe-

Τι 'ναι αότ:Χ, ~φεντιx6

-

να σε ξετρουπώσω

;

φώναξε. ~Ωpε~ σε ζητώ, μα ποσ

!

Κι Bπω~ μ' ε6λεπε &:μίλητο, ιΧΧίνητο Το μεσημέρι πέρczσε, φώνczξε· ~ κότα

-

: l6pczae,

θά 'γινε λιώ­

μα ~ κczχομοίΡΙΧ! κιΧτάλιχ6ες; Κατάλcz6cz, μi δεν πεινώ.

-

Δεν πεινά;! εχczμε δ Ζορμπά; χτυπώντcz~ τα χέριcz στα

μεριά του.

Mi

ιΧπο το πρωΙ δεν ε:ρ:χες τί ποτcz· εχει

χορμί ψυχή, λυπήσου

του να φάει, αότό

'vczt

1:0.

Δώσ' του

μczθε~ το

vi ψχει, ycz·COoupcixt

xczt

το

ιΧ:ρεντιΧ6, δώσ'

μα~· ιΧν δεν το

'tcztaEt~, θα σε παρατήσει μεσ6στρczτcz.

, Aπ~

χρόνιcι χczτα:ρρονοοσcz τΙς χαpε~ ΙτoOτε~ -τής σάρχ:χς,

χα! νά 'τιχν 60λετό, θά 'τρωγcz χρu:ρά, σα νά

'xczy:x

ντροπερη

πράξη· μi 'tώρcz, για νιΧ μη φωνάζει δ ΖορμΠάς:

-

ΚαΗ, εΙπα· ερχουμczι.

Πήρ:χμε

xcz'ti -το χωριό. οε ώρες μέσα στους XCZV περ!iσει aiv ΙρωτιΧές, μον:χστρ:χπίς. ''Ενιωθcz

6pάχoυ~ εΙ­ ιΧκόμα άπά­

νω μου 1:-η φλογά'tη iνczπνοη -τοΟ Φλωρεντίνου.

-

Συλλογίζουσουν το λιγνίτη; ρώτησε δ ΖορμΠάς με κάποιο

διστ:χγμό.

-Άμ' -τί άλλο; ιΧποχρίθηχ:χ γελώντ:χς. Αύριο πιά·/ουμε δου· λει!i, Ιπρεπε νιΧ χάμω λογαριασμοίις.

Ό Ζορμπάς με χοίτ:Χξε με την κόχη -τοΟ μιχτιοσ, σώπιχσε.

Kczt:xH6:xty:x π:Χλι πω; με ζίιγιζε, δεν ijξερε iχόμcz - vi πι­ στέψει, vi μην πιστέψει; - κ:χι 1:ί ε6γczλες ; ρώτησε πάλι προχωρώντczς με περίσχεψη. - πω; uatepcz ιΧπο τρε!ς μήνες πρέπει νιΧ 6γάζουμε δέχα τόνους λιγνίτη -τη μέρ:χ, για v" άπαντοσμε 'ti έξοδα. Ό Ζορμπάς με χοίτΙΧξε πάλι, μα -τώριχ ιΧνήσυχος· χι υστε­

pcz -

ιΧπο λίγο: Κιχ! ytιx'ti πήγες στη θάλczσσcι, εΙ πε, γιιΧ να Χάνεις λογιχ ...

ριιχσμοίις

; Με

συμπιxθά~, ιΧφεντιΧ6, που σε ρω'tώ, μιΧ δεν χιχ­

-τΙΧλιχ6:χίνω. 'Εγώ, δτιχν ΧCZ1:ιχπιάvουμιχι με Υοίιμεριχ, θά 'θελΙΧ

νιΧ χωθώ σε μιιΧ -τρίιπιχ -τ-ης γ'ijς, νιΧ στρΙΧ6ωθώ, νιΧ μη 6λέπω.

52

~ Χ σ'Υ)κώσω τιχ μ!%τιιχ κιχ! νχ !3/ί) τΥι θ:Χλιχσσιχ ~ lνιχ δέντρο

η μι:i γυνιxίκ~, μωρ~ ας εΙν~ι x~! γριιΧ, πιiνε στό oι~oλo οΙ λoγ~ριιxσμoί. ΚιΧνουν φτεριΧ

νoόμεp~, ~ν:xθεμιX ΤΙΧ, κάνουν

t:i

φτεριΧ x~! φεόγουν!

-

ΓιιχτΙ, Ζr.ρμπιi j Ιχιχμιχ γιιΧ

τον πειράξω. Φτ~ίς ει:;υ.

v:i

Δ~ν Εχεις τ'ή δt)νιxμ'Y) νιΧ συμμΙΧζέψεις το νου σου.

-

Ξέρω κι εγώ, &1iεντικό j 'Ό ..ω~ το πάρεις. ΕΙνιχι μερικιΧ

πράμιχτιχ, που μήτε δ σοφος Σολομώντιχς ... ~ ά, μιιΧ μέριχ περ­ νοίίσιχ &πο lνιχ χωρι-;υ?:Χκι. 'Ένιχς μπr.ιιμπ6yερoς lνεψήντr.ιι χρον/ί)

φότευε μιιΧ μυγδΙΧλιά. «'Έ πιχπποόλ'Υ), του κάνω;"υγδιχλι:Χ φυ­

tEuEt; j»

Κι ΙΧδτ6ς, ετσι σκυμμένος ποu ήτ~ν, στριΧφΥ}κε κιχί μ-;ί)

κάνει: «'Εγώ, πιχιδί μου, ε'/Ξργώ

o:i

νιΧ fιμ~,υν :iθά,lιχ-::,-ς

εγώ, του &ποκρίθηκιχ, ενεργ6) σιΧ νιΧ 'τιχν

v:i

!-

Κι

πεθiνω τΎιν πιΧσιχ

στι γμή.» Ποιος &πο του; ουό μιχς εΙχε δίκιο, &:ρεντικό i M~ κοίτΙΧξε θριιχμεευτικ:Χ

:

~Έo/ί) σ~ θέλω! εΙπε. Σώπιχινιχ. 'Όμοιιχ

:XY'Y)'fofiLxot

κι ιΧντρίκιοι κι οΙ δυο δρ6-

μοι, κιχί μπορουν νιΧ 'fέρουν κι οΙ

ouo

στΎιν κσρυ:ρή.

r\:i ενερ­

γείς σιΧ νιΧ μYjν ίιπΥιρχε θάνιχτι:;ς κΙΧί νιΧ ενεργείς Exo·~τιx; στο νου σι:;υ κάθε στιγμη το ΙΗνιχτο, εΙνιχι, rσως, εν:χ· μιΧ τότε, Ει­ τιχν μ~ ρώτφε δ Zoρμπιiς, δεν τό 'ξεριχ.

-

Λοιπόν j ρώΤ'Υ)σε δ Zoρμπιiς περιπιχιχτικά. Μην κιχκι:;ικιχρ­

c.ίζεις, ιΧ'fεντικό, δε βρίσκεις ακριχ· ciλλιχ λ6γιιχ, ρε πιxι~ιά. Έ­ γω συλλογίζουμιχι την ωριχ

ltotJt'Y)

,ο :ρ ιx·t , τΎιν κ6τιχ κιχ! το

τ:ιλ:Χ:ρι, μ~ τΎιν κιχνέλ:χ στην ΚΟΡI'.fΥι· κι /)),0 το μυΙΧλό μου χ­ χνίζει σχν πιλ:Χ:ρι. ''Ας r.piμε πρώτιχς, !Χζ σΙΧ60uρώσοuμε πρ/ί)·

ΤΙΧ;, κι σστεριχ Ε:λέπουμ.ε. "Ενιχ ενιχ, με τΎ/ σεψχ του. Τώριχ μπροστά μα; ε!νιχι πιλ:Χ:ρι· τ:ιΗ:ρι το λΟΙϊ.Ον κι

6

νους μα~.

ΜιΡΙΟ θά 'ναι μ .. ρι:;στά μιχς λιγνίΤ'Υ)ς· λιγνίτης το λοιτ.Ο·1 κι δ νους μας. 'Όχι μισες δoυλει~ς

-

κιχτιΧλαι)ες i

Μ πιχί νιχμε στο χωριό. ΟΙ γυνΙΧίκες κάθι:;ιυντιχν στ± κατιο­

φλια 'τους κιχ! ΨιλoκoυE:έντιιxζ~ν, οι γέροι ιΧκουμ.πουσιχν ριχ Ι)3ι:Χ τους κιχ! σώϊ.ιχινιχν. Κ:Χτω ~ϊ.ό

joLl:iv

μιιΧ στιχ:ριοι:χσμέν'Υ) γριοόλΙΧ Ψείριζε το εγγονάκι Τ'Υ)ς.

53

ot:i

κιχτάΧΙΧρ;,,;'Υ) ρo~ιιX

'λπόξω ~Πό το κ~φενείo στέκουντ"ν (νlX~ ι3ρθόκoρμo~ γέ· ρο;, κr;:.ικοuλομΧτ'Yj~, με

IXUat'YjPYj

σuγκεντρωμέν'Yj φυσιογνωμία,

με ~ι τίσι~ μίιτ'Yj, με ιΧρχοντικο θώρι. ~HτlXν δ Ιν!lχuραντών'Yjζ, δ ~'Yjμογέροντ~;, πού μιiς είχε νoιxιιfσει τό λιγνίτ'Yj. Είχε περιf. σει χτε; ~πό τΎί; μαν ταμ Όρτανζ

-

Είνιχι

ILEyxA'Yj ντροπ-ή, είπε, ιΧνθρώπους 'tt χωριό.

είΧΖ

ytcX

να μιiς πιfρει σπίτι του.

να μένετε

att

χάνι,

ocX να

μΥlν

Ή τ~ν σoo~ρoς κ~! cXχρι60μίλ'YjΤΟΙ;;, Η'Yjθινός ~ρxoντlX, .• Αρ­ ν'Yjθ-ήχαμε' πειράΧΤ'Yjκε, μα δεν έπέμενε. -'ΈκlXμ~ τό χρέος μου, είπε χι εφυγε. Σε λίγο μιi; έστειλε δυό κεφάλιιχ τυρί, (νιχ κοφίνι ρόδιιχ,

εΥIΧ χιο:.ιπΧκι στ~φίδε~

xlX!

εερα σόκιχ κlΧ! μιαν νταμιζιfνlX

ρ~x-ή.

-

'Ορίστε (να χαιρετισμό ~πό τον

XlXrtEtcXv

}ιlχuραντώ'l'Yj, εΙ πε

~ φαμέγιοι;; εεφορτώνοντιχς τό γlΧϊδουράκι' λίγο πράμα, λέει, καΙ πολλ η ~γάπ'Yj

!

X~φε τ-ήσαμε τόν προεστο ΤCιίί χωριοσ με περίσσια έγχχρ­ δια λόγια.

-

Πολλά. τα ετ'Yj σας! εί πε ιiπλώνOντlX~ τrιν πlχΗμ'Yj στο στΎί­

f.j.,ς.

Κι

-

IiAAo

δε μίλφε.

Δε θέλει πoλH~ κo~6έντες, μουρμοίιρισε δ Zoρμπιiζ στυ-

1'0' !iνθρωπος. - Περ-ήφ:xνo~,

εί πα εγώ' μοσ ιiρέσει.

Φτ,Ζνlχμε πιχ' τα ρoυθoίινι~ τοσ Zoρμπιi ε πιχιζαν χαροίιμενα.

Ή μ"νταμ Όρτχνς, ώ; μιi; ιiγν:iντεψε ιiπό το κατώφλι, έσυ­ ρε χ~ροίιμεν'Yj :ρωνη χα! μπΎίχε μέσα.

'()

Ζορμπχς εστρωσε το ψχπέζι στην αυλ-ή, χχτω ιΧπο τη

μ~δ'Yjμέν'Yj χλ'YjματlχριΧ. 'Έκοψε μεγάλε~ φέτε~ ψωμί,

E'f'EpE

κρ""ί, έ6ΙΧλε τα πιάτα χα! τα χουταλοπίρουνα. ~ΤΡ:Χ:Ρ'Yjχε, με

κοί τιχεε με rtoy'YjpCιf, μοσ 'γνεψε χιχτα το τρlχπέζι: είχε 6άΑει τρία σερ6ί τσια

-

!

K~τ:Xλα6ε" ιi:ρέντιxό

; μοσ

σφίιριεε στό lΧύτί.

K~τ:xλlXolX, cXποχρίθ'YjΧIΧ' χιχτάλιχοα, γερο-χολlχσμένε

54

!

-Ή γρια χό'tιχ Ιχει

'to

ζουμί, εΙπε γλείφον'tιχς ,α χείλιιχ

'tou'

ξέρω,

x:X'tL

Π'Yjγιχινοέρχι;uν'tιχν σeέλ'tος, ,α μιΧ'tΙΙΧ ,ου πε'tουσιχν σπί­

θε~, σιγομουρμοίιριζε πιχλιοuι;; ciμιχνέΟει;;.

-

A{I'to

θα πεΙ ζω~, ciψεν'tιχό' ζωη χιχΙ χό'tιχ, Ιλεγε, ΝιΧ, τώ·

ριχ Ινεργω σα νιΧ 'τιχν να πέθιχινιχ ΙτοίιΤΥΙ τη στιγμ~' χιχΙ 6ιιί­ ζουμιχι να μ .γιν ,α χιχχιχρώσω πρΙ ν να φχω ,~ν χότιχ.

Κοπιχστε στο ,ριχπέζι

-

! πρόστιχζε ~ μσtνταμ Όρ'tιΧνς, 'tO 'taouxiXt χι ~ρθε να το iπιθώ~ει μπροσ'ti μσt~, ciπόμεινε μέ 'tO σ't6μιχ ciνι:ιιχτό' εΙχε πιΧρει ,ο μχ'tι 'ΥΙΙ;;

Σ~χωσε Μα

,α ψίΙΧ σερ6Ιτσιιχ. Κcx'tcxχοχχίνισε ciπο ,ην εuχcxρίσ't'Yjσ'Yj' χι:ιί­

'σtξε

,α ξι'/ιΧ γιxλ:Xζισt μσtτxxισt ΤYI~ Ιπιxιξσtν.

-

'tO Ζορμπα, χ:χΙ ll'iJpcxv ψω'tιcX 'tcx

μπιχτζιίχιιχ 'ΥΙΙ;;, μου χιΧνει σιγα δ Ζορ­

μπας.

"f o'tEPιx,

μέ μεγιίλΥΙ ευγένε ιιχ, στριίΨΥΙχε

o'tij

μcxν'tιΧμcx:

Πεν'tχμορψ'Yj νερiιδιχ του γιΙΧλοο, εΙπε, εΙμσtσ'tε xιxpιx6o'taιx­

-

χισμένοι χιχΙ μ:iι;; Ιριξε ~ θiλιx,σιx

ξου να φας μιχζί μιχς, γι:ιργόνιχ μου

o'tO !

6ιχσίλειό σου' χιχτΙΧδέ­

Ή γρια σιχντέζΙΧ ciνοιγο,ψΗ'Yjξε τη q;ιxPOLcXv ιXyxiλoYj, σιΧ νιΧ 'θελε νιΧ (J,:i~ πxρε~,μέσιx χσt,Ι 'tοuς δυό, χι:ιuνιχροσείσ't'Yjχε

χι iχΡΧΥΥιξε' μέ περιπΧθειιχ πρω~σt ,ο Ζορμπα χι ua'tEpιx Ι­ μένσt χιχ! γοuργοuρίζον'tιχς Ιψεξε στΥιν χXμΙXριίηι~' σέ λίγο νχτΥΙ, χιχ'tιΧφtιχσε, σεινχμενΥΙ χουνχμενΥΙ, μέ ττιν πιο χΙΧλ1ι 'ΥΙς ,oυσtλέτιx: Ινιχ πιχλιο πρχσινο 6ελουδο χσt'tιχξεi''tισμένο, μέ χί­

,ρινιχ λιωμένιχ σιρίτιιχ' το στijθο; Ιμενε φιλόξενιχ ιΧνΟΙΧ'tό, χι εΙχε χιχρψώσει o't~ διχιίλιχ Ινσt ξεφοuν'tωμένο πιίνινο ,ριιχν­

,ΙΧψυλλο. Στο χέρι 'ΥΙΙ;; χριχτουσε

χσtΙ

'tO

'to

χλου6ί μέ ,ον ΠΙΧΠΙΧΥχλο

χρέμσtσε ιΧν'tίχριχ ΤYI~ o'tYιv χλ'Yjμιχ'tιχΡιιί.

Ί'~ Μλιχμε κΙΧί κΙΧθισε o't~ μέσΥΙ' δ Ζορμπα; δεξιιΧ, Ιγώ

ci-

ριστερΙΧ 'ΥΙς. Πέσσtμε χι οΕ ,ρε!ς μέ 'tιX μου'tριχ δέ 6ΥΙΧζιχμε άχνιχ' ,ιχ'εζιχμε μέ 6ιιίσΥΙ

o'tQ φιχ'ε. ΚχμποσΥΙ ωριχ 'to ΥΙΧϊδουριίκι μιx~, 'to

πο'tίζιχμε κρ:χσί, γίνουντιχν γρ1ιγοριχ ~ θροψη ιχΙμιχ, τιΧ σωθιχα σ'tέριωνlχν, δ xό]μo~ όμ6ρφιχινε, χι ~ γυνα;ίκιχ δίπλιχ μιχι;; Βλ"

55

yiv~u'iΤXV πιο νέ" χι οΙ ζXρε~ της ::Ιψ"ν[ζcίυντ"ν. Κι δ

x"l

:-.::xγiλo; Πcίυ χρέμcίυντ:xν

at'i'/fIo;,

εσχυ6ε

x:xi

:iytEXP'J

μi~ Y-cί:τ"ζε κ"ί μχ; ψα:ίνουναν r.ι5τε σχ

μικροσκοπικο μχγεμένο ιiνθρωπXκι κα:Ι πότε τής

ypci;

r.x-

\.Ι.:χ;, πρχσινος, με χίτρινο

aiv

τ-ην Φ'JΧΥι

σχ'/τέζ:Χ;, με τΥ/ν Βι:χ πρ:χσ,νοκ[τρινη τουΧλέτ:χ. Κι

χπχνω :i;το τχ XEt:iλt:x μ:χ; fι ξεφυλλισμένη κλημ:χτ:χριχ πέ­ τ:Χξε ξχφν,κ% κχτι μεγχλ" μ"υρ6ρωγ" στιχ:ρόλι:χ.

Ό ΖΟfψ;:i; f'iωσε

-

ti

Μπρέ, τί Ύ:χι έτr.ιOτo

χέρι:χ, σχ ν' ιiyxXλι:xζε τον κόσμο.

; ;>ών:χξε

σ:χστισμένος. Πίνεις ~ν:x πο­

τηρχκι χρ:χσ[, κι δ κόσμο; τχ χΧνει. Μωρέ, τί Ύ:χι -(ι ζωή,

φεντικ?

; Στδ

θε? σου, ΙΗ:Χψόλι:χ είν:χι

cx·jti

:i-

"ου κρέμουντ:χι

:iπο πχνω μ:χς, &.ΥΥέλοι εΙνlχι, δεν ξεχωρίζω. 'Ή ~εν είν:χι τΙ­ ποτ:χ, δεν

δ;:χρχει

Κρήτη: Μίλ:Χ,

τΙτοοτ:χ, μr,τε κ6τ:χ, μr,τε νερχιδ:Χ, μήτε

&'-fE'/ttx?,

μ(λ:χ, μΥ/ν π"λα:6ώ.,ω!

Ό Ζορμπiς είχε έρθει στο κέφι' τέλειωσε με τΥ/ν κότα:, κr.ι:­ τιχζε τώρα: τη μ:χντχμ

'Opt:iv;

με λαιμ:χργΙα:.

T:i

μχτι:χ του

χιμοσσα:ν &.π:Χνω της, ιΧνέ6α:ιν:χν, κα:τέ6:χινα:ν, τρότοων"ν στο πα:p"φcίυσχω:ιzνo σΤΥ,θος κα:! το εψχχνα:ν, σχ χέρι:χ. 'Έλα:μr::χν κα:ί τ% μ:χtiκι:χ τή; χυρχ; μα:ς, ιΧγ:χποίίσε το κρ:χσχκι κι ε!χε

σουρώ,ει κXμΠcίσ'λ ({:χ! το σxα:ντα:λιXρικcί δα:ιμόνιο Τcίcί ::Ιμπε­ λιoCΊ τΥιν είχε γυρίσει ;:ί.,ω

':Jtx π:Χλιχ, είχε γίνΕΙ r.Ht τρη,ε­ X'iOtxt6x:xpI;Yj, σ 'Υίκώθ YjΚε , :iμr.::ίρι,)'jεti,ν ξώ­ πr.ιρτ::.c, νχ μη·ι τη 6λέΠcίυν CΊΙ χωρια:νοί - το «XγκpιCΊ; &'ιτρω­ ΠΟζ», ί;;:ω; ΤCΊ~ς έλεγε - χν:χ'}ε fy:x t'j(γipo κι ~pχισε νχ 6γχ­

ρή, χψ;ιχτ6'jt'Yjθη,

ζει XX;-;VCΊ:J; δ:χχτυλ[δι:χ fι &.να:σηχωμέ·nl φρα:ντσέζικη μυτίτσα:.

Τέτοιες στιγμ~; ~λz; οΙ π6ρτες

tij;

γυνα:[κχς ε!νχι &'νcίΙ­

χτέ;, cίΙ 'fp~'JPOt εΧcίυν X;-;oxcίιμηθετ κι ε'/α:ς ΧΧλδ; λ6γι:.ς ε!'ιχι ΠX'ltCΊ~όνα:μoς, .,:Χν τσ χρυσχ:ρι Υ)

aiv

τον έρωτα:.

",\να:ψ:χ λοι;-;ο'l τΥι'1 ;:Ιπ:χ μου χι εΙπ:χ τσ,ι κ:χλΟ λ6γCί:

-

)(cίίί θυμίζεις, νχ 'σ:χι Χ:Χλi, μ:χντχμ Όρτ::ίν;, τΥ/

Μ:-.:ερνΧρ ... δτα:'ι Υιτα:ν νέα:. Τέτοια: κψΦ6τητα:, χχρη,

Σ::ίρ:χ

EuylVEt:x

·κα: 1• τέτοια: ~μCίρt:tχ δεν περίμενα: στον χγριο έτocίτoν τόπο. Πcίιo~ ~x(ξπήρoς σ' έστειλε χνχμεσ:χ Βω στου; ιΧν(Ιρωποφχ­

yO'J; : fi6

- - Σ~ιςπήρo, i lχ~με aνοίγ'Jντιχ; τά: ςεέ~μμένιx μ~τ~χιιx Τ"l" τΙ Σ~ιςπYίΡo' i Ό νoCί~ Τ"lΙ; πέτ~ςε Ψ~xoυλείιoντ~ς στά: (ι~~τρ~ που εΙοε, Ι­ χ~με μιi βόλτιχ στά: χα.φε σ~ντXν, ιΧπό τό II~ρίσι tσψε το Μπε­

ρο(ιτι, aπό χε! γιΙΧλο γιιχλό στην' Avιxtr;AfJ, x~ί ς~:ρνoυ θυμή­ θ-ηχε

-

στην Άλες~ντpει~, μεγ~λ"l σ~λ~, με πoλυέλ~ιoυ; χ~!

6ελουδένια. χ~θίσμ~τ~, πλΥιΙΙος άντρες κ~ί γυν~!χε;, γυμνε~

πΗτες, μυρωδιέι;;, λoυλo(Ιδι~, χ: iς:Χ'fν:χ άνοιςε ~ ~υλ:xίιx χ~ί φΖνr,κε Ιν:χς :ρ06ερος &ρ~ .. ~κ~ς ...

-

Τί Σ~ιςπYίPOΙ;; i εχ~με πΧλι, χ:χροίιμεν"l 1:01; έπι τέλΟ'Jς (ιυ­

μήθrικε' ΙΖυτός που τόνε λένε κι '()bέλο;

-

Autl;.

Ποιός ~~ιξπijρος σ' εριξε, κυρχ μου, στό :Χγριο έ­

τοστο ά:κpoγι~λι i

Κοί τ~ςε γ(ιp~ τ"l" οΙ πόρτες σ7f~λ"lχτές, δ π~π~γ~λoς χοι­ μ6τ:χ'l, τά: κουνέλιιχ εχ:χν:χν ερωτ:χ, ~μ:xστ:xν μόνοι. Κι &ρχισε νά: μ.χς aνoίγει την χ~ρδι~ Τ'1);, β .. ω; ά:νοίγουμε ε·/~ π:χλιο σεν­

touxt,

γεμ~τo μπα.χ~ρικi, κιτρι·lt~σμέν:x ρ~6:xσXκι:x, π~λιες

τoυ~λέτες ... Μιλοσσε τά: ρωμ:Χίιχ:χ τσXτρ~ πXτp~, μr:έρδευε τί; συλλιχ· 6ές, ήθελε νά: πεΙ ν:Χίιιχρχος κι έλεγε v:i6p:xxo~ κ:χι τη·, έ1::xν~­ στ:xσrι την έλεγε aviat~o"l. 'Όμως, (ϊς εΙ'/~Ι κ~H τό κρ:χσί, τέ­ λεια. τήν κ:xτ~λ:x6~ίν:xμε, κιχ! πότε με 6ιά:; κριχτοuσ~με τά; γέ­

λι~, πότε πΧΑι

-

τ6 'χα.με κιόλ~ τσοuξει κ~μ .. 6σo

-

μ~ι;; ε­

π~ιpν~ν τιΧ χHμ~τ~.

-

Λοιπόν (~\η:ά: aπ~νω κχτω μ~; π~ρ~μt)f:jολογΟιJσε ~ γριά:

σειpήν~ στην εuωδiτ"l ~ύλή τ"lι;), λοιπόν, έγω που 6λέπετε ή­ μr;ιuν,

ix!

μεγ:iλ"l x~ί tp~νfι. 'Όχι, οεν rιμοuν έγω τoCί χ~:ρε

ά:μχν' ήμr;ιt)'1 :ροuμισμέν-η ά:ρτ1στ~ κ~! :ρopoσσ~ μετ~ξωτε; κομ­ πινεζόν με ιχλ"lθινε; δ:χντέλες. Μά: δ εpωτ~ς ...

Άν~στέν~ξε 6~θιX. Κι άν~Ψε x~tvoupto τσιγχρι:ι ιΧπο τη q;ωτιi τoCί Zopμπ~. -ΆγXπφ~ εν~ «νX~p~κι:ι». Ή Κρήτ'1) εΙχε πΧΑι «ά:νχστιχσ"l» χι οΙ στόλοι &p:xξ~ν στΥ/ Σoίιδ~. ξΙΧ χι έγώ. 'Έ μεγ~λε!:x

"( στερχ ιΧπο λ1 γες μέρες χρχ­ ! 'Έπρεπε νά: 6λέπχτε του, τέσσερουι;;

57

«νx6pcιxι:ιυ,», ' Aγγλίcι;;, Γcιλλίcι;;, Ίτ~λίcι" xcιΙ το Ρι:ιΟσο' ~λG χpυσ~~ι, λουcrτρίνι πcιπoίιτσι xcιΙ ψτεριΧ στο xε~~λι. Σιiν χ",χό­ ρι:ιι. Mεγ~λoι χοΧόροι,

60 xcιΙ 70

δχχοε, δ χcιθlνcι,' με ξlΧΙΧ­

μ~ν. ΚΙΧΙ τί γένιcι! Σγoυp~, δλι:ιμέτcιξ~' μσιΟρσι, ξcινθx, Ψcιp~, xσιστ~νx, x~Ι πω;; μιιpιζ~ν! Κσιθlν~; εΙχε x~Ι τη μυpωoιιi τη οιχιχ του, χι

ltat τι:ιυς

ξεχώpιζ~ τη νιιχτ~' δ 'Εγγλέζο;; μΙΙριζε

xoλόνι~, δ Φp~ντσέζo, 6ιολlτ~, δ Ροοσος μόσχο χι ~ 'Ιτσιλίσι,

lix! ~

'Ι τ~λί~ τpελcιί νoυντ~ν γιιi το π~τσoυλί. Τί γένιcι, Χριστε

xcιΙ Π~νcιγιX μου, τί

» ΠοΗε;;

ylytcx !

φορες x~θ6μ~στ~ν χι οΙ

'ItlytE

στη «νcι6pcιxΙδιx»

x~Ι μιλoιισcιμε γιιΧ την «*νιiστ~ση», ντεχολτε δλοι. 'Εγω μ'

l-

νcι μετ:Χξωτζ, πoυx~μισιixι που χολνοσσε liπ~νω μου, γι~τί μοσ

το 'ItEplxuvcιv σcιμπ~νιcι. K~λι:ιxcιίpι, 6λlπεις. ΜιλοΙΙσσιμε λοι­ πον γιιΧ την «*yxcrtcιaYJ», σoβcιpες

xou6lytE"

χι Ιγω Ιπισινσι

τα γένιcι κ:χΙ τα πcιpcικ:xλoOσcι νιi μη 60μ6σιρδίζουν τιi κσιη­

μένα: τιi Kpητικ~xιcι. τα 6λέπ~με με τιχ κιxλι~, liπ~νω σ' lνα: 6ρχχο, κoντιi στιi Xσr;νιx' μικpιi μιxριi σα μεpμ~γκισr;, με

χχτι 6pcικxκιcι γcιHζι~ κσιΙ κίτ?ινες μπότε;;. Κσι! φώνcιζα:ν,

φών~ζσιν ζ~τω! ζ~τω! χι εΙχcιν κ~ί μιιi σημσιία: ... Tιi xιxHμιcι που lx~yσr;y φpCΙχτη στην cιίιλiι xoυν~θηκ~ν. Ή π~λια να:υ~pχoμxχcι σταμCΙτφε τpoμ~γμένη' *ν~μεσcι ιiπο τα x~Hμι~ μικρα πcιμπόνηp~ μXτι~ σπίθισσιν. Tιi π~ιδιιi τοσ χω­ ριοσ εΙχcιν μυριστεί το γλέντι μ~ς κ~Ι πιxp~xxτσευcιν.

Ή σα:ντέζ~ Ικ~με νιΧ σηκωθεί, μα δεν τα κα:τχψερε' εΙχε φχει xcιΙ πιεί πολΙΙ, χχθισε xιiτω ιaΡωμένη. Ό Zopμιiς άpπ~­

ξε *πδ χιiμω μιιiν πέτpcι' τα πα:ιοιιΧ σκόρπισσιν γι",υχcι·tζοντcι;;.

-

Λέγε, xυpα:-νεp~ιδ~ μι:ιυ, λέγε, χρυσό μου! Ικcιμε δ Ζορ­

μπιi;;, ζυγώνοντσις την xcιpέxλσι του.

-'Έλεγσι λοιπόν στόν Ίτ~λ6, που εΙx~ κ~Ι το περισσότερο θ~ρρι:ι;;' τοσ 'πισινcι τιi γένισι χα:Ι τοσ 'λεγcι -Ιτσι τόν lλεγcιν

-

:

«Kcινcι6xρo μου

K~νσι60υpιiκι μου, μην χ:Χμει, μποΙΙμ

!

μποΙΙμ! Μην κ~μει;; μπουμ! μποΙΙμ!» »Πόσες φορε;; Ιγω που eλέπει;; γλ[τωσ~ του;; Κρητιχου;

ιiπό τό θ~νcιτo

! Πόσε;;

φορε, οεν ~τcιν τιi κcινόνιcι lτοιμcι, κι

58

έγω xpιx'touaιx

'tcX

γένιιχ 'tC'JU «νιΧ6ριχχου» χιχ! δεν _~ν ιiψψιx

νιΧ Χclμει μπούμ! μποόμ

! ΜιΧ

ποιοι; μου

xpwa'tclEt xclpYj

j ''Αν

E!OΙX'tE σεΤι; πιχριΧσΥΙμο, εΙδιχ χι έγώ",

θόμωσε ή μιχν'tcXμ πων,

x'tUJtYjaE 'ty)

'Op'tcXYI;

γιιΧ -Υιν cXXΙXpta'ttΙX _ων ιΧνθρώ­

γροθί _σιχ "'Υ)Ι; _η μΙΧλΙΧΧι::Χ, τη ζιχρωμένΥΙ,

a'tO a't' ιΧΥοιγμένιχ, πολυδουλεμένιχ &r:ιXvw a'ty) συγχίνΥΙσΥΙ, χιχ! ψώ­

"ριχπέζι, Κι δ ΖορμΠά, &:πλωσε γόνιχ'tιχ χιχ! Τ αρπιχςε, 'tιXxιx'tE νιχςε:

Μπουμπουλίνιχ μου, νιΧ σε χιχρω, μην Χclμειι; μποόμ! ιιποόμ!

-

KιX'tw

'tcX

ςεριΧ σου! Εκιχμε ή xtJPιX μιχι; χιχιρίζον'tιχι;' γιιΧ

ποιι:Χ με πΥίρει;, χιχλέ

Κιχ!

-

'tou' ριςε

;

μιιΧν ,ρυψερΥ) μιχ'tιιΧ,

ΤπιΧρχει θεόι;, !λεγε δ πιχμπόνΥΙΡ?Ι; γεροςοόρ'Υ/Ι;, μΥ) μοσ

a'tEvoxwptiaιxt, Μπουμπουλ(νιχ μου Σήχωσε ή γριιΧ φριχν'tσέζιχ ''Υ/ς

! ΤπιΧρχει θεόι;'

έδω ε!μιχ­

χι έμετι;' μΤΙν cXνιχσ'tενιΧζειι;,

a'tE

a'tov ουριχνό, μΙΧ εΕε _Cιν 'tou, χιχ'tιχπριΧσινος,

'tcX

ςινισμένιχ μπλιΧ6ιχ μιχ'tclΧΙΙΧ

πιχπιχγιΧλο "'Υ)ς πού χοιμό'tιχν

a'to

χλου6ί

-

Kιxvιx6clpO μου, Kιxνιx6CιυριXxι μου, γουργοόρισε lpw'ttxιX, Κι δ πιχπιχγclλοι; γνώρισε

'tY)

φωνή, ιiνoιςε

'tcX

μcl'tιιχ, γιχν­

_ζώθ'Υ)χε ιΧπο 'tι:X σuρμιχ'tιχ _οίί χλου6ιοίί χι άρχισε νιΧ φωνιΧ­

ζει με 6ριχχνΥ) φωνη ιΧνθρώπ?υ πού JtY(YE'tιxt

-

ΚιχνιχΜρο

ΠΙΧρών

:

! Kιxvιx6clpO !

! φώνιχςε

δ Ζορμπάς χι ιΧπλωσε πιΧλι

'tO

χέρι

cr'tcX

πολυδουλεμένιχ γόνιχ'tιχ, σΙΧ νιΧ 'θελε νΙΧ Χclμει xιx'toxyι_

Ή γριιΧ σιχν'tέζιχ

'tptcp't'Y)xE cr'ty)V :

χιχρέΧλΙΧ χι άνοιξε πιΧλι

'to

ζιχρωμένο cr'toμΙX'tclXt

-

Πολέμφιχ χι έγώ, σ'tήθος με σ'tήθος, πΙΧλιχιχρίσιιχ, ΜιΧ -ηρ­

θιχν χι οΙ χιχχες μέρες'ή KpYι't'Y) λεu'tερώθ'Υ/χε, οΙ σ'tόλοι πή­

ριχν Stιx'tιxyij νΙΧ φόγουν, «Τί θ' ιΧπογίνω έγω επιιχνιχ

'tcX

μεγΙΧλεΤΙΧ, συνήθισιχ θισιχ

cr'tcX

-

ξεφώνιζΙΧ χι

_έσσεριχ γένιιχ, Ποίί θΙΧ με &φήσε'tε j Συνήθισιχ

cr'tt;

σιχμπιΧνιες χιχΙ

'tcX

vιxu'tιXxtιx πού μοίί χχνιχν σχήμιχ,

μ~ xot'tιx;ιxv, νΙΧ 'tι:X χιχρω

! E'tcrt,

cr'tcX

χο'tόποuλΙΧ, συνή­

cr'tcX

χιχν6νιιχ πού

nλιχγιιχσ'tιΧ, γεμιΧ'tιχ, σΙΧν άν-

τι-ες;

! Τί (j' ιΧπογίνω

εγώ, τέ.,σερει; φορες; χήρσ., «νΧ6ρσ.χι:ιί»

μι:ιυ;

»

Κι σ.υτοί γελοο.,:χν

-

ΙΧχ, ο[ !νψες!

-

με γέμισ:χν λί·

ρες εγγλέζιχε;, λφέΤΞ;, ρo:)~λισ. χ:χ[ φρΧγχ:χ. 'Έ6:χλσ. στίς κcXλ· τσ~ς; μου Χ:Χί στδν Χόρφο μοu χσ.ί στ:Χ σχσ.ρπινΧχισ.. Κι Ιχλσ.ι·

γ:χ Τ"IΥ

tEAEUtxi:x

6ρ:χ?ι:Χ χσ.ί I"fών~ζα:. Κι οΙ «ΥΧι)Ρσ.κοι» με λυ­

r.:Yιf:ιΎjX:XV, γέμισσ.ν τΥιν μr.:~'"ιέρσ. a:xμr.:xytx, με βοίιτηξαν μέσσ. χι εχσ.ν:χ μπρο.,τΧ του; το μπ&νιο μου ()χρρι:ις

-

χι ί)'1τερ:χ

6outoQaxv

τΥI σ:χμ;;χνιιχ, κ:Χλή τους ωρσ.! :ρωτσ.

-

ε!χσ.με, βλέπεις, το

l-ιέ.,σ. τ:Χ r.:otYιptιx κί Υιπισ.ν

1\ σ.:

t;AY]

μέθu.,:χν χι Ισ6ησσ.Υ τα.

...

» 'Β r.:ρωί μtψζσ. t;A η, r.:σ.τω'j:ες; r.::χτωσ:ές, 6ιο),έτσ., χι:ιλ6· νι:χ, μ6.,κο κσ.Ι πσ.τσουλ!. Κ:Χί τΙς τέσσερεις; μεγ&λες ΔUΥχμες

- τΥ,ν ' Αγγλίσ., τΥ, Ρουσ!σ., tYj Γσ.λλίσ., τΥιν Ίτσ.λίσ. - τίς χρσ.. t-:.'j'1:X εδω, ε~ω στ~ν κ6ρ:ρο μου χσ.ί τίς επσ.ιζσ., νχ, Ετ.,ι ! Κι !νο: γε }~ μσ.ντα.μ 'ορτα.νς τ:Χ χοντουλ:Χ πσ.χοu),a 6ρ:χχι6· ν:~ τη;, χ:χί τ' iΥέ~σ.ζε, τα. χσ.τέ6:Χζε, σα να. τσ.χτΧριζε στα. γ6· νσ.τΧ της μωρ6.

-

Ν"Χ, ετ.,ι, Ετσ:! Κι :Χμ:χ ξΎjμέpω.,ε, !ρχ:.,σ.ν οΙ χσ.νονιές, σiς

l.ρχίζlJuμσ.ι στΥιν τ:μΥ, μ?u, :iρχι.,:χν Ι;ΙΙ χσ.νoνι~ς;, κσ.( με r.:iιΡε μια. ΙΧσπρη 6Χρκσ. με εώδεκσ. κου;;ια. κ:Χί μ'ε6Υσ.λε έξω στα. Χσ.νιΧ ... "J<:πι:χ.,ε το μ:χντιΗκι

-r;;

χι

:ipxtaE

ν± χλσ.:ει α.Π:ΧΡΤϊγ6.

ΡΤϊτσ..

-

Μ;;οuμr.:ι::uλί'/σ. μου, g;ών:χξε

l.

Ιι:ιρμπi; χσ.τ:χσuγκ:νημένος,

xAEi'JE τα. μσ.τΧχισ. σου ... Κλείσε τα. μ:χτΧκισ. σου, χρυσό μου' εγώ εΙμ:χι

-

l.

Κ:Χ'f:χ6χρσ!

Κχτω τ:Χ ξερχ σου, σοα λέω! Εγρσυξε πχλι ~ κυρ:Χ μσ.ς νσ.ζ·

λίδικ:χ. 'Ορίστε μοΟψ:χ

! lI",o Ύ:χι ; "Αχ!

κσ.ντ6, τα. μυρωεχτσ. γένισ.

σ[ Ζρυσες σπσ.λέτες, τ~ τρι· :Χχ!

'Έ.,φιξε γλυχ:Χ το χέρι τοα Ισρμπιi κι ΙΧρχισε πιΧλι να. χλσ.ίει.

Δρόσισε. ΣωπΧσσ.με. Ή θΧλσ..,σ:χ πέρ:χ ιiπo τα. χσ.Ημισ. α:­ ν:χ.,τέν:Χξε τώρσ. ·ησυχ:χ, τputEp:X. 'Ο Χγέρσ.ς; εΙχε r.:έσει,

l. -;1·

λιος; 6σ.σίλεψε. Δυδ χσ.λοθρεμμένιχ κορ:Χκισ. πέρσ.σιχν ιiπo πχνω

60

μ~~, χ!χι τ" ψτερi% tou~ σουριξαν σα ν;Χ "Χίστηχε μετσcςωτo π~­

νΙ

το μετ!Χξωτο πo:.ιx~μισo, να πουμε μιιi~ σαντέζσc~.

-

Τ6 σοuροuπο Επεψτε χρuση σκ6νη xσcΙ πιχσπ~λιζε την αύλ~. Το Τ'jοuλοuφι

tij;;

μ!Χνταμ Όρταν~ πijρε φωτιCι Χ!ΧΙ xouνt6tIXν

6ίιχιιχ στο 6pIX?tνo ά:γερ~κι, σCι ν:t 'θελε νlX φυγει, νlX μεταδώ­ σει τ-ην πuρκ!Χγιlχ στ' ά;ντιχρινα xεφ~λι~. Τά: μεσ!Χνοιγμέν:χ

στ~θη τη~, τ' ά;νοιγμένιχ γεΡΙJντ6πιχχιχ y6νIXti τη~, οΙ ζ~ρε~ του λΙΧtμου της, τά: ξεπιχτωμέν:χ y06i%xtIXt"f/~ γέμισ:χν Ή σμέ'/ΙΧ

XpuaiiJt.

ypt:t μιχ; σεφ~ν:x ά;νιχτρίχιιχσε. ΜΞσ6χλεΙ::Jε τά: XIJxxtνt­ XT;(j τά: δΧχρ:.ι:χ xIXl το χριχσΙ μ:χτχ)(ι:χ τη~, χιχΙ πότε ΧΙJί­

τιχζε lμένιχ, πότε τ? Zoρμπιi, ΠΙJU με στεγνά: ψ:χγίσι:χ χείλι:χ ά:~οχρεμι6τιχ\Ι στον κόρφο τη;;, Mιi~ κοίταζε χ:χί τoυ~ τηματιΧά:

-

ouo lρω­ ytlX κ:χ).ά: - xat προσπ:χ­ ou6 μας είν:χι δ K!X'/:x6ιiρo.

είχε σχΙJτεινι~σει πιά:

eIJuat νlX χωρίσει ποιο;; άπο τoυ~ - Μποuμϊ.οuλίν!Χ μοu, τή~ γο:.ιργουριζε

με περιπ~Oει:x δ Ζορ­

μπιiς, χι είχε τώριχ κΙΧ6ΙΧλικέψει το y6νIXt6 το!) το y6νIXt6 τη~'

δεν

&Iti%PXEt θεό~, δεν &π~ρxει οι::tολος, μ-η μου στενοχωρΙέ· Σ~χω::Jε το χεψιχΗκι aou, ά:κουμπησε το χερ:Χκι σο!) στό μ::tγοuλο Χ!ΧΙ tp::t6IX τον ά:μ:χνέ, νlX πεθ:Χνει δ Xάρo~! Ό Zoρμπιiς είχε πάρει ψωτι:Χ ! Με το οεξ6 το!) χέρι έστρι6ε το μοuστ~χι 'tl')u, χι ιΧπλωνε το ζερ66 το!) στ-η ζΙΧλισμέν"f/

OIXt.

σ!Χνtiζιχ. Μιλοίίσε με κομμένη ά:ν:χπνο-η κ:χ! τCι μi%τι!Χ το!) εΙ­ χ:χν γλ:χρώσει. Σίγοuρ:χ δεν έ6λεπε τώρ!Χ πιά: μπροστά το!) τ-η

6αμμένη

ltout"f/

μπσcλσσcμωμένη γριά, Π!ΧΡΙΧ ά:Ηκερο το «θη­

λuκο γένo~», δπω~ σuν~θιζε νlX λέει τ-η γuνσcίκσc. Ή ά:τομικ6-

't"f/tIX

α:φσcνίζοuντ!Χν, το πρ6σωπο XιXνOUνtIXν, νέσc ~ OΣCpi%6IXAO,

όμορψη fι ~'jχ"f/μ"f/, κ!ΧtiXνΤΙJίίσlχν ItΙXpIXHιxyE;; ά:σήμιxντε~' πίσω

ά:πο

x::tOE

γuνΙΧίΧΙΧ δρθώνοuντιχν ιχυστηρό, Ιερό, γεμ::tτο μuστ~­

ριο, το πρ6σωπο t'i)~' ΑψροΟίτηζ. Αοτο το πρόσωπο Ε6λεπε δ Zoρμπιiς, με ΙΧύτο μιλΟίίσε, ΙΧύ­

το λΙΧΧΤ::tριζε, κΙ ~ μιχντιχμ ~Oρτά:ν; ήτιχν μονάχ!Χ μια lψήμερ"f/ aι~φιxνη μ::tσχιχ' κι δ Zoρμπιiς τ-ην έσχιζε για νά: φιλήσει το ΙΧΙώνιο σ.6μιχ.

-

Σήχωσε το xιoν~τo λιxtμ6

aou, 6Ι

χρuσό μοu, ξ!Xν~ρxιζε ί.ΙΧ·

pα:xλητιxι~, λα:χσι:νισι:σμένη ~ φων~ του· σ~xω3ε το χιον:χτο λ.σι:ιμό σου, τριioιx τον ~μσι:νέ! Κι ~ γρι!Χ σιχντέζα: ιΧχοίιμπησε το πoλυπλιiνητo, σχιχσμέ­ νο ιΧπο τΙς; μπoυγ~δες χέρι στο μ:χγουλό της; χα:Ι τιΧ μα:τ:χχιιχ

της; λιγώθηχσι:ν· Ισυρε μια: θλι~ερη ιXyριoφων~pσι: χι άρχισε το ιΧγιχπημένο της, χιλιοειπωμένο της τρα:Υοίιδι, xoιτ~ζoντιxς εΙχε πιιΧ xιiμει τrιν tχλογ~ της Zopμπ~

-

-

με λιγωμένιχ μ~τιιx το

: «ΕΙς τό ρεύμα της ζωης μου διατΙ να σε άπαντήσω . .. »

Κι δ Zopμπ~; τιν:χχτηκε, Ιφερε ιΧπο μέσιχ το ol%YtOupt,

x~θισε διπλοπόδι χ~μω, τό 'γδυσε, το ιΧπίθωσε ιΧπ:χνω στιΧ γ6να:τcί του, ιΧπλωσε τΙς χεροΟΧλες του.

-"Ωχου

! ώχου ! μούγχρισε·

π:χρε μσι:χα:ίρι, σφ~εε με, ~Iπoυ­

μπουλίνα: μου! Κι l3τα:ν άρχισε να: πέφτει ~ νίιχτα: χα:Ι χιχτρα:Χίιλησε στον

ουριχνο δ Άποσπερίτης; χι ιΧκοίιστηκε ~ συνένοχη μιχυλιστικη φωνη τοΟ σιχντουριοΟ, ~ μιχντ!Χμ Όρτcίν;, πιχρσι:γΕμισμένη με χότΙΧ xιxi ρίιζι κιχΙ μίιγδιχλα: ΧΙΧ6'JυΡντισμένα: xιxi κριχσί, Ιγειρε 6ιχριιΧ στον ώμο τοΟ Zopμπ~ κι ιΧν:χστένιχξε. Τρίφτηκε ιΧλιχφριιΧ

στΙςκοΧΙΧλιιχρικέςτου πλcίτες, xα:σμoυρ~θηxε, ιΧνιχστένΙΧξε πιiλι. Ό Zoρμπ~ς μοο 'Υνεψε· xα:μ~λωσε τη φων~

- ' Ανιχψιχν

:

τιΧ μπιxτζιiκιιx της, ιΧφεντικό· φείιΥΙΧ!

62

ΓΗ' HMi<.:P~~~E Ο θΕΟΣ, ΑΝΟΙΞΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΙ ΕΙΔΑ

~ α',τίχριχ μου το Ζορμπli νΟ: χ:iθετιχι otitAoittot στΥιν ιi' κρ:χ

'tou κρε6:χτιου του κ:χ! νΟ: χ:χπνίζει, σε 6ΙΧθιΟ: συλλoγ~. Kp:Xtouat σΤ'Jλωμέν:χ τα: μικρχ σΤΡΟΥΥυΗ του ILitt:x στο φεγ' γί ΤΥι ILitpo,t:i 'tO'J, πο:) εΙχε αρχίσει να: γιχλ:χχτώνετιχι ιΧπο το ψj); τή; 1X1Jyij;. '1Ίχ IL:itt:X του ήτιχν πρησμένlχ, δ γυμνο; λ:χι' μ~; 'tO'J δ χoκ:>:λιxρικo~ τ:χνυζουντ:χν μ:xκρoυλό~, ιXνώμ:xλo~, σα:ν δρνιου.

~ΙX:x τρ:Χ6ηχτεΤ ένωρίζ xτε~ 6ρΧ3υ απο το γλέντι xlx! τον είχ:χ ιX'foήaEt μονχχο με τη γρια: γοργόν:χ.

-

Φευγω, εί π:χ, Χ:ΧλΥι οι:χσχέ3:χσΥI, Ζορμπli' χ:χΙ Χ:ΧλΥ) δίινιχ·

μη

!

-

Στο χ:χλ?, α:φεντικ6, εχ:χμε δ Ζορμπιiς' ~φφέ μlΧζ έμιiζ νΟ:

6γΧλουμε τα: μχτι:χ μ:x~. Φ:χίνετ:χι

!:Ji

τχ '6γ:Χλ:χν, γι:χτΙ στ(,ν σπνο μου σΟ: ν' ιixoυ·

σ:χ σιγ:χνα: γουργουρητχ, χ:χι μια: στιγμη σα: να: σείστηκε ~ ~ι τ;λ:χνΥι κχμ:χρ:χ' σστερ:χ με πήρε πΧΑι δ υπνΟζ.

lltplX

πιΟ:

α:πο τα: μ~,Xν:.ιxτ:x ενιωσ:χ το Ζορμπli να: μπ:Χίνει ευπόλυΤΟζ χ:Χί

vi

πέφτει στο στρ6>μ:χ του έλ:χφριΟ: έλ:χφριχ, μΥ) με ευ.

πν-ήσει. Κ:χΙ τώρ:χ, ξημερώμ:χτ:χ, τον ε6λεπ:χ να: χοιτiζει πέρ:χ, ΧΙΧ­

τα: το φ6>;, χ:χ: το μχτι τι;ιυ δεν είχε αΧόμ:χ α:νiφει' ένιωθε~, ήτ:χν 6υι.ιισμένος σε πrιχτy}

&:y:xyiHt:X,

δεν εΙχ:χν αχδμιχ

δ~σει απο τα μελί ΥγΙ:Χ του ο[ φτέρουγεζ π:ΧθΥ)ΤΙΧΧ, π:χρ:χδίνουντ:χν

'1' ~ν:x

'tou

ILIX'

ίίπνου. 'Ήσuχιχ,

μΙ'10σΧ6τεινο, Ο:ργοΧίνητο σΟ:

μέλι, ποτχμι' χuλοuσε δ χό'1μο;, χώμ:χτιχ, νερχ, λογισμοί, ιΧν· Ιί3

I1pffi;tOt, κ:ιτα

μια θ~λ:ισσ:ι μ:ικρ:ν~, κuλοuσε κι δ Ζι:Jρμ;ti;

μ:ιζί tι:Ju, χωρίς ν~ φέρει ιΧντίστ:ισYj, χωρίς

vi

ρωτ~ε:, e~t'J­

χισμένοι;_

Τδ χωριδ άρχιζε v:i ξuπν1ε: - 6ou~ ιXν~κ:ιτY) ιΧπδ Y.ι:Jκ6ρι:ι, γοuροίινι:ι, γ:ιϊOι:J6ρι:ι, ά:νθρώ;tοuς. 'Έκ:ιμ:ι

πο ΤΟ κρε6:Χτι,

v:i

φω'ιiζω

:

v:i

τι\l:ιχτώ ά:­

«'Έ ΖορμπιΧ, σ~μερ:ιlχοuμε

oou-

λει7.!» μ:i ενιωΟ:ι: κι έγω πολλΥιν ε~3:ι:μoνί:ι Ετσι, ά:μ(λYjΤ:Ι, ά:χί\lYjΤχ,

v:i

πχρχδί\lοuμχι στις i~έδ:ιιες, ροδόtlωτες δπeι60λEς

αυγής. 'ΌλΥ) ~ ζω~ στις μχγικες έτοστες στιγμε; fi:ιντ:χ­

tYj;

ζε: ιXv:XλxfipYj

- a:i

a:iv

ΠΟ:Jποuλο, κι ~

yYj;

~ΠYjΧΤYj, ιXvxiJoίItlouaYj

σίιννεφο ποΙΙ δλο κι αλΗζει μoρφ~ κ:ιΙ μετ:ιπλάθετιχι

στο fiίισYjμα τοσ ιΧ\ιέμοu. 'Έ~λεπα; το Ζορμr.:i νχ κ:ιπνίζει, ζοίιλεψ:ι' :Χπλωσ:ι τcl χέ­

ρι, πYjρ:ι την πίπ:ι μι:JU. ΤΥιν κο[τ:ιζ:ι με σuγκίνφYj' μοσ την εΙχε χ:ιρίσει δ φίλος μοu με

t:i

γκριζοπρ:Χσιν:ι μ~τια;. με τ'

ιXρχeιντικ!% μ:ισοuροδiχτuλ:ι χέρι:ι. Χρόνια; τώρ:ι, στ~ν ξενι, τι:Χ, f·lx μεσημέρι' εΙχε τελειώσει τΙς σποuδές

το 6p:Xδu έκε!νο

yt:i τΥιν

tou, lfieuye - μοσ ItEt:i;' σ~ν τις yu-

Έλλ:ΧΟ:ι, «lΙχρ:Χτ:ι το τσιγάρο

'πε- το ιΧν:Χ6ειι;;, το κ:ιπνίζεις το μισό, το

ν:ι!χες τοσ Ορόμοu. ΝτροπYjς πρiμ:ιτ:ι. Π:ιντρέψοu τΥιν πίπα;' έτοίιτη εΙνα;ι 1ι γuνα;ίκα; 1ι πιστ~'

a:i

θ:i γuρίζεις σπίτι, α;ύτ~

θ:i σε περιμένει ιiσάλεuτη. Κ:χ! κοί τ:χζε τον κ:χπνο ν~ λιοώνετιχι στον ά:γέρ:χ

με θuμiiσ:χι

- v:i

Ήτ:χν μεσημέρι, 6γ:Χίνιχμε ιΧπο

fy:x

o:xxtu-

!»

μοuσείΌ τοΟ Βερολίνοu,

δποu εΙχε πάει ν' απoχ:xιρετ~σει τον ά:γΙΧΠΥιμένο

tou

«lΙολε­

μιστΥι» τοσ Ρέμπρχντ, με το ά:ψηλδ προίιντζινο κράνος, με τα χλωμα λιωμένα; μ~γοuλα;, με

'tYJv

d:ΠΟtl:χσιστιχι~, θλιμμένη μα;­

τι:Χ. «''Αν θιi κ~νω ποτ ε μι!% γενν:Χία; πρ~ξY) στ~ ζω~ μι:JU­ μοuρμοίιρισε κοιτ:Χζοντιχι;; τον

στ~

-

cXItpoaXUYYjto,

ιΧνέλ πιοο πολεμι­

σε τοΟτον έοώ θα το χρωστώ .. ,»

Bγ~χιxμε έξω, ιΧχοuμπ'ήσα;με σε μι:iν χολό,/α; στην α;ύλη τοσ Μοuσείοu' ιΧντίκρα; μα;ς

ly:x

μιχuρισμένο χ~λxινo άγ:χλμιχ

γuμνη ά:μα;ζόν:χ ποΙΙ κΙΧ6:Χλιχείιει με

youp:Xoa lva

ciiJp:xatYJ

-

μια

χ:Χρη χιχΙ σι­

γuμνο άλογο' κ:Χποιο μικρο γκρίζο ποuλί, μια

64

OOUOGUpiQiX, χ:ίθισε μιιί στιγμη σ'to χεψ:ίλι τή;; ιίμιιζόνιχ;;, χούνησε 6LiX'Htxi τφ oupi, σ1i:jριξε δUΌ τρεΊ;; φορέ;; περιγε­ λιχστιχ:Χ, χι ε1iuγε.

ΆνιχτρΙχιιι'3ΙΙ· X~ΙΤIXξIX το 1Ιλο μGU ρώτησιχ· σιίν χ:Χτι

ci;;

vi

: C·AX~:JaE;; το πουλί; - CΌGuλάχι Ύιιι χι λέει !"» ιίπ~xρί&ηxε δ φίλ~;;

μci;; εΙπε χι l1iuγε.

χελιχηδεΊ, πoυλixι Ύιιι χι ~;;

μου Χ2:ί Χ2:μογέλ2:σε. Ηώ;; ιίνέ6ηχε σήμερ:χ: πρωί πρωί στο χρητιχο ίτουτο ιί­ χρογιΗι ~ μιχχρινη στιγμΤι ίχείνη χιιΙ εεχείλισε πίΧριι τό νου μου!

I'έμισιι

ciyiALiX την πίπιχ χιιπνό, ιiνιιΦιι.

<Όλιι Ιχουν {νιι xρυ~ νόημιχ σ'tΙν χάσμο Ιτουτον, συλλο­ Υ[στηχιι. σΟλιχ, ΙΙνθρωποι, ζωιχ, δέντριι, ιlσ'tρIX, εΙνιιι Ιερογλυ­ φιxιi, χιι! χιιριί σ' ίχείνον, ι:Uίμoνo σ' ΙχεΊνον, πού ιίρχίζει νιi

τιί συλλιι6ίζει χαιΙ νιί μιχντεύει τί λένε ... τη στιγμη πού τιί 6λέπει;; δέν χιιτιχλαι6ιιίνει;· θιχρρεΊς πω; εΙνιιι ΙΙνθρωποι, ζωιχ,

δέντριι, ΙΙστριχ· μονάχιι ϋστεραι ιίπο χρόνιιι, πολύ ιίργά, μπΙΧί­ νει;; στό νόημιχ.

Ό Πολεμιστη;; μέ τό προύντζινο xριiνιϊ;;, δ 1ίλο;; μου πού ιίχουμπουσε τό θιιμπο ίχεΊν!) μεσημέρι στήν X!JAlYιx, ~ σου­ σουράδιι χιι! τ[ μci;; εΙπε τιτι6ίζοντιχς, χι ιίΧόμιι δ δημοτιΧό;;

στίχο;; ιίπό τό νεχριχο τριχγούδι τή;; 'Αρετή:;, Βλιχ ίτ~υτιι, συλ­ λογίζουμιιι σήμεριι, μπορεί

vi

'χουν χάποιο χρυ:ρό νόημιι· μιί

ποιό;

Πιιριχχολουθουσιι τον Χ2:πνο νιί στροιη;ίζετιχι, νιί ξεστρου·

φίζετιιι μέσιι στό μεσόφωτο, νιί ΠIXιχνιδίζε~ μιιί στιγμη γιι· λάζιο;;, πολύπλοχοςί χιι! νά χωνεύει ιίργιί, νιί γίνετιχι ιίγέριχ;;. Κι ~ φυχή μου περιπλέΧΟ:Jντιχν μιιζε του, πιχιχνΙδιζε χιχΙ χιί­ νουντιχν χι ιίνέ6ιιινε πιίλι μέ τδν ΧiXιν!Jύριο στρό6ιλ!) του Χ2:­

πνου χιιΙ εΙXΝCXΧάνoυντιιν. σQρ:χ πολλή, xa;l ζ~υσιι xιιτ~σ:xρxIX, χωρΙς τη μεσολιί6ηση του λογιχου, μέ ΙΙφρ:χστη 6ε6ιχιότητιχ,

τηνιίρχή, την ιίχμη χιχΙ την lξiXl'iνιση του Χόσμου. Βυθίζου­

μουν πιίλι, μιί χωρΙς τώριχ τΙς Π:.&ρΙΧπλιινητιΧές λέξες χιιΙ τιί εετσ[πωτιι σχοινο6ιιτιχιί πιιιχνίδιιι του νου, στό Βούδιι. 'EtoU-

τος δ κιχπνός εΙνιχι ~ ουσίιχ τής διοιχσχΙΧλίιχς του, έτουτιχ τ2:

Ιφ~μεριx μετιχπλΙΧθόμενιχ σχ~μιxτιx εΙνιχι ~ ζωΥ) που κιxτιxλ~γει,

Y1auxYj, ιi:OcPUQYj, ευτυχισμένYj,στΥι γιχλάζιιχ νιρβάνιχ ...

Δεν Ικιχ­

νιχ συλλογισμούς, δε μάχου μουν νιi: βρω τίποτιχ, οεν εΙχιχ κιχ­ μιιi: ιi:μqιιβoλΙιx· ζουσιχ ΤΥΙ βεβιχιότYjΤιχ.

ΣτένιχξΙΧ σιγά. Κιχ! σιi: νιi: μ' Ιqιερε δ στενιχγμος ιχυτtς στΥιν τωρινΥ) στιγμ~, κοίτΙΧξΙΧ κι εΙδιχ γύριχ μου τΥιν &θλιιχ σιχνι13έ­ νιιχ κιχμπίνιχ, !νιχ μικρό κιxθρεqιτάκι που κρέμουντιχν 13ί πλιχ μου

στδν το!χο κι εΙχε πέσει ιi:πάνω του ~ π~ώτY) ιi:χτί13α κιχ! πε­ τουσε σπιθες· κι ιi:ντίκριx μ~υ, ιi:πάνω στό στ~ωμιx του, ιi:νιxκα­

θιστός δ ΖορμΠάς μου εΙχε γυρισμένη τΥιν πλάτη καί κάπνιζε. ΚΙΧί μονομιάς ξεπετάχτη μέσα μου, με δλες τίς τριχγικές, κωμικές ΤYjς περιπέτειες,"ίι χτεσινΥ) μέριχ. Μυρωδιες ξεθυμα­ σμένης 6ιολέτας

-

βιολέτας, κολόνιας, μόσκου κΙΧί πατσουλί·

κι Ινας παπαγάλος, μιιi: ιi:νθρώπινη ΦυχΥι πού 'Υινε παπαγά­ λος κΙΧί χτυπουσε τιi: φτεριi: στό σιδερένιο κλου6! κα! φώνα­ ζε· καί μιιi: γριιi: μαούνα πού 'χε ιΧπομείνει ιi:πό δλόκληρο στό­

λο κι ιi:νιxθίβανε παμπάλαιες ναυμαχίες ... Ό Ζορμπάς ιfκoυσε τό στενιχγμό μου, τίναξε τό κεψάλι, στράφηχε:

-

Kακιi: φερθ~καμε, μουρμούρισε· κακ2: qιερθ~καμε, άψεντι­

κό. Γέλασες, γέλασα κι έγώ, καί μάς εΙδε ~ κακομοίριχ

! Κι l-

τσι που Ιqιυγες χωρίς νιi: τΥίς ριχτε!ς, σιi: νά 'ταν χιλιων χρο­

νων μπαμπόγρια, τί ντρoπ~! Δεν εΙναι αυτιi: ευγένειιχ, άqιεν· τικ6, οε qιέρνoυνται Ιτσι οΙ άνθρωποι, οχι, καί νιi: με συμπα­ θάς! Γυναίκα εΙναι, μαθέι,;, ιi:ΔUνατo πλάσμα, πιχραπονιάρικο.

Πάλι καλά που ιi:π6μεινιx έγω νιi: τΥιν παρηγoρ~σω.

-

Μά τί 'ναι αυτά, Ζορμπά, εΙπα γελώντας· με τά σωστά σου

θιχρρε!ς πως κάθε γυναίκα 13εν Ιχει &λλο πράμα στό νου της;

-'Όχι,οεν Ιχει &λλο πράμα στό νου της, άqιεντικό. 'Άκου ιε έμένα που εΙδιχ κι Ιπαθα χι Ικιχμα πολλά κι Ι6αλα, ιiς 'ιτοσμε, γνώσYj. Ή γυναίκα δεν Ιχει άλλο πράμιχ στό νου της,

; Ινιχι

άρρωστο πράμιχ, σου λέω, παραπονιάρικο. "Αν δεν τής

'ιεΙς πως τ~ν ιi:γαπάς καί πως τ~ θέι,;, ιi:ρχίζει τιi: κλάμιχτιχ.

66

Μ;:ΟΡ.εί νχ μη σέ θέλει χ~θ6λοu, να ~έ ·σΙX~ίνετ:r;( μXλιστ~, μπορεί νιi: σου πεΙ όχι' ιiλλo πρ:xμ~ ιχυτό. Μπορεί. Mιi: θέλει πιΧντιχ l3ποιος τη οε! να την πεθuμή~ει. Αυτο θέλει iι κ~κo­ μοίρα:, κ:Χμε της λοιπον το χιχτίρι! »Έγω εΙχα: μιιi: για:γι~, θχ 'τ~ν ι3γ3όντχ χρονών. Tιi: Ι~τo­ ρικιΧ ιχυτής

ti)l;

γριάς εΙν~ι σω~τo π~ρ~μύθι. ''Ας εΙνα:ι, ιiλλo

τρoπ~ρι ... θ~ 'τα:ν τότε ως ι3γδ6ντ~ χρονών, κι ιi:ντίκρα: στο σπίτι μ~ς κxθoυντ~ν μιιΧ κoτoέλ~ ομορφη, σιΧν το κρίιο το νε­ ρό, κα:Ι την lλεγιxν Κροu~τΧλλω. Κχθε ~ιx66~τό6ρ~δo έμεί~

tci:

ξεπετιχρούοιιχ του χωρ:οσ π[νιχμε, έρx6μιx~τιxν στο κέφι,

περνούσαμε ενα: κλωνΙ 6ιχσιλικο ~τo α.υτί μ~~, επαιρνε ενα:~ έξιfδερ:ρ6ς μοu τον τ~μποuρi ΚΙΧΙ τής κΧνα.με κιχντΧδιχ. ΠΧ­

θος, σε6ντχς, μοuγκρίζιχμε ~ιx 6ι:Ju6:iλtrx. 'Όλοι τ'ή θέλιχμε, κιχΙ πηγ~ίνα.με κχ&ε ΣIX66IXτ66pιxδι:J, Κι:J1';Xδι, να δι~λέξει. »Έ λο:π6ν, θα το πι~tέΦlΙ;;, χ:ρεντ:κ:); M'Jatoήpco ψ06ερο

iι γυνα.ίκιχ, κι εχει μιιΧν πι. ηγη πι:J~ δεν χλείνει ποτέ της. "ο­ λες οΙ πληγές κλείνουν, IXUtYj δε,ι κλείνει, κιχ! μήν ixoij;;, πο­ τέ της_ Τί πως εΙν~ι ι3γδόντlχ XΡι:J'/ών iι γυνlΧίκιχ; Ή 7':ληγΥι ιΧνοιχτή_

» ΚιΧθε

Σχ66ιχτο λοι τοον Ύι γρ:χ τρIX6ι:Jσ~ε το μεντέρι τη;;

στο παραθύρι, ε πιχιρνε κρυ:ριΧ τ~ κ'Χθρε:ρτχχι, Κ'Χ( ;;ώ~τοu χτέ­ νιζε l3σα. μαλλιιΧ τής εΙχα.ν χπομείνει χιχί τχ 'χιχνε xωρίστρ~.

ΚοίτΙΧζε γύρα. κλεψτχ, μΥ/ν τΥI 6λέπουμε' χι δτιχν χlχ'/ένιχ; μ~ς ζύγωνε, μα.ζώνουντιχν

YjauXYJ

σχ :ρριχγκοπιχνιχγια κι εκιχνε 'CιX­

χατε τήν κοιμισμένη. ~I± ποο νχ κοιμηθεί! Ι1ερίμενε τ'ήν κιχν­ τiδlX. 'Ογδόντα. χρο, :\ν κ~, ιΧψεντιΧό

; Έμένιχ

! }\IΧΤΧλ:Χ6:Χίνε:;

τί μuστΤιριο

il

γuνιχί­

μοσ ' PX0'J'/t'XL τώρ:χ τχ xλ:Xμ:xτ~. Μα. τό­

τε ήμουν σερσέμης, δεν κ~τ:xλ:x~'Xιν:x x~ι γελι:Jσσ:x. ~Iια. μέρα.

φούρκισα. μα.ζί τη;;, γι'ΧτΙ μέ μ:Χλωνε τoo~ xuVYJyouaιx τΙς χοπέ­ λες, κιχ! τής ΤΧ 'Φιχλιχ ΧΙ έγω χιχΑα ε·ιιχ χερ:Χχι

: «Τί

μου τρΙ-

6εις μέ κlχρυδ6ψυλλο τιχ χείλιιχ χχΙΙε ~x66lXτo χlχΙ μου κ:Χνεις χωρίστριχ; θιχρρείς γιιΧ ~έν~ κ:χνοuμε κιχντχδιχ; Έμείς τ'ήν ΚρουστΧλλω θέμε' έσυ μυρίζει; λι6χνι

!»

» θα. το πιστέψεις, χφεντικό ; Τότε χιχτχΑιχ61χ γι:Χ πρώΤΥϊ

67

φopιi τ( θιi πεΙ YUYΙX(XIX. Δυο πύρινιχ oixpuιz πετιΧΧΤΥΙχιιν ιiπo

τιi μιΧτιιι τή~ γιιxyι~ μου. ΚουλουριιΧστΥΙΧ! σιi σχόλ!Χ χι

1-

τρεμε το χ!ΧτωσιΧΥον6 τη~. cΤήν ΚρουστιΧλλω, φώνιχξιι Ιγω χιιΙ τΥι ζυΥωσιχ, ν' ιixoυσει Χ2:λύτεριχ' τήν ΚρουστιΧλλω!»" ΑΥΡΙΟ πριΧμιχ εΙνιχι ~ νι6τΥΙ, ιiπιXνθρωπo, ΥΙΙΧΤΙ δεν XXtΙXAιx'5ιx(vet. Ή ΥιιχγιιΧ μου σήχωσε τιi ςυλιιισμiνιι

xiPLIX

ΤYI~ στόν ούριχν6:

cΤΥιν χιχτιΧριχ μου νιΧ 'xει~ ιΧπο τcΊ φύλλιι τή~ xιxpδιιi~

!»

φώ­

νιχςε. Κι άπο ΤΥΙ μέριχ ΙχεΙvrι ~ χιιχομο(ριχ ~ ΥΙΙΧ,,(ΙιΧ μ~υ πήρε

τΥιν χιΧτω 66λτιχ. MιxρcXζωσε, χι σστεριι ιΧπο δυο μήνε~ Ιπεσε

τοΟ θιxνιxτιi. ΤΥιν ώριχ που Φυχομιχχοσσε με πήρε το μιΧτι tYj~' φύσΥΙζε σιiν ΤΥΙ χελώνιχ χι ιfπλιιι~ε το ςε?6 ΤYI~ νιi με &ρπ«­ εει

: «Έσυ μ' lφιxε~, σούριξε, ισυ •ΑλέςΥΙ! ΤΥιν xΙXtιXpIX μου νιΧ 'xει~, χι

μ'lφιxε~, άνΙΧθεμιχτισμένε

δ, ΤΙ lπιιθΙΧ, νιi τό πιXθει~!»

Ό Zopμπιi~ Υέλιισε.

-

<Η xιxtιXpΙX τή, yρι~ 6ιί6ως; lπιιισε! Il πε χιχδεύοντιχς τιi μου­

στιΧχιιχ του. "Εχω πιιτήσει, θιχρΡ6ί, τ2: iξήντιχ πέντε, μi iχιχτο χρονών νιi γίνω, yyώGYJ δε θ:! 6ιUιιι'

φτιΧχι

atTjv

τσέπΥΙ μου χιιΙ

Oi

O:i 'χω άΧ6μιχ

!νιχ ΧΙΧθρε­

χυνΥΙΥώ το θYjλuxό γένος.

Γέλιχσε πιΧλι' πέτιχξε το τσΙΥιΧρο του ιiπo το φεΥΥ(ΤΥΙ, άπο­ 'tιxup(atYjxE. "':"'''Εχω πoλλcί χουσούριιχ, εΙπε, ΜcΊ ιι6το θιi με φιΧει!

ΠήδΥΙξε ιiπo το στΡ6ίμιχ του: -~A~ τ' άφήσουμε ΙΧ6τιΧ' πoλλιi εΙπιιμε. Σήμεριχ, δουλει« Ι

ΝτύθΥΙχε ΥρήΥΟΡΙΧ ΥρήΥΟΡΙΙ, Ι6ιχλε τιi χονtροπιΧπουτσιΧ του, πετιΧΧΤΥΙχε δςω στΥιν ιχ6λή.

''ΕσχυΦιχ το χεφιΧλι στο στTjθoς, &νιχμιχυλοοσιχ τιi λ6ΥΙΙΧ τοΟ Zoρμπ~, χιχΙ ςιxφνιxιi ciνέ6YIXE στο νοΟ μου μιCΊ μιχχρινη χιο­ νισμένΥΙ ttOAttEEιx, χι ΙΥω στέxoUΜoυν χιχΙ χοΙτιχζ;ΙΧ σε μιιiν

lx-

θεσΥΙ τοΟ Ροντέν !νιχ tEpιioτto προύνtζινο χέρι, το «Χέρι τοο θε~O». <Η ιiπιxλiμη ήτιιν μισοΧΛεισμ!νΥΙ, χιχΙ μέσιχ στην άπιχ­ λιΧμΥΙ, άλλοπιχρμένοι, πιιλεύοντιις;, lσμΙΥιιν !νιις; ιfντpιx~ χιχΙ μιιi Υυνιχ(χιχ. 6Α

Μια: χι;)πέλοι ζύγωσε xlιί στιίθ1jXε δεπλοι μου' χοίτΙΧζε χι

οιυτΥι, τ!Xρlιγμένη, το ιiνr,συxιxστιxo ιχΖώνιο σUμπλεγμoc. Ήτocy λιγνΥι, χΙΧλοδεμένη, μέ ξιχνθα: πuxνα: μοιλλιιί, δυνιχτο σιχγ6νι, φotEVci: σπιχθιίτοι χεLλη. ΕΙχε

utt

τό ιiπoφιxσιστιxό χΙΧί το ιiν­

τρΙχιο. Κι εγώ που δχτρεύι;υμοιι να: πιιίνω εδχολε, χου6έντl"

δέν ξέρω πι;ιό χέρι μ'Ισπρωεε, στριίφηχιχ χοιί τ~, μίλησιχ:

-

Τί

ouHoyciotE ; t'ij

ρώτησιχ.

Να: μπορι;)Οσε χοινείι;; να: ξεφύγει! μουρμούρισε μέ πεΤσμοι. ΠοΟ να: πιίει

;

Το χέρι τοΟ θεοο εΙνιχι πιχντοΟ. ΣωτηρΙιχ δέν

δπιίρχει. Λυπli"τε ί -'Όχι. Μπορε! δ Ιρωτιzt;; νιi 'νιχι ή πιο σφοδρ'ij χιχρα: ιiπιiνω

ot'ij γή,. Μ παρε!.

Μα: τώριχ που 6λέπω το προύντζινα ιχυτο χέρι,

θιi 'θελΙΧ να: ςεφύγω.

-

Πρατιμιiτε

-r'ij

λευτεριιΧ;

Νιχί.

Κι ιΧν τ6τε μc.νιiχoc ε[μιχστε έλεύτεροι, Ιτocν δπιχχοϋμε στδ

πρι;uντζινο χέρι; ''Αν ή λέξη «θεό,. δέν Ιχει τYjν πρ~χεψrι Ιννοιιχ που το πλijθο, τή, δίνει; Με χαί τιχςε iν1jσυχη. τα: μιiτιoι τη, ~τιxν γχρίζοι μετΙΧλλι.

Χιί, τα: χείλη τη, στεΥνα:

-

xoci

πιxρlιμένιx.

Δεν χιχτΙΧλΙΧ6ΙΧίνω, εΙπε χι ιiπoμoιxpύνθηxε τρομοιγμένη. Xιiθηxε. ' Απο τ6τε πια: ποτέ δέν ιiνέ6ηχε στο νοΟ μου' ΙS­

μω, ζουσε φΙΧίνετιχι μέσιχ μου ΧιΣί 6ύζοιινε χιίτω ιiπo τΥιν χοι­

τιχπιχχτΥι του στfιθι;υ, μGυ

-

χοιί τώροι, στο Ιρημο ετοοτο ιi­

χραΥι!iλι, τ:ώ, ΠF66ΙΧλε α:πό το σπλιiχνo μGυ, ιiνYιλιoιyη, χλω­ μfι, πιχριχπι;νεμένη

!

Φέρθηχιχ ιiσχημoι,Ιχει δίχιο δ Ζορμπli,. Koιλfι 'τοιν ιiφoρ­

μη το πρι;uντζινο οιυτο χέρι, χιχλα: εΙχε ιiρχίσει ή πρώτη εποι­ φfι, 60λικα: τα: πρώτιΣ λ6γιιΣ, χΙΧί μΠΟΡGύσιχμε σιγα: σιγιί, χω­ ρΙ, χι ι:ΙΙ SUG να: το νιώσουμε, η, χι ιiν .ό νιώθιχμε, χωρΙς να: ν.ριχποομε, ν' ιiγxoιλιoιστooμε ΧιΣί να: σμίξοuμε i1ouxoι στην ιi­

ποιλιίμη

.00

θεοΟ. Μα: Ιγώ πYιδηξlι ιiπ6τoμoι ιiπo τη

yYjt;;

στδν

ουριχν6, χι ή γυνΙΧίΧιΣ "τρ6μ.«ξε χι Ιφυγε.

Ό ΥεΡΟ'Χ6χοροις στYjν οιυλή τής μιχντα:μ Όρτα:ν, λιίλησε'

69

τι μέριχ πιιχ lμπιχινε Χάτιχσπρη από το πιχρΙΧθυράχι' τινάχτ'Υ)­ χιχ ιiπάνω,

ΟΕ Ιργάτες εΙχιχν ιiρχίσει νιχ χιχτοιφτά.νουν χιχΙ

v:i 6ροντοσν

Χά.τω τΙς τσάπες τους, τους λοστους χοιί τους χιχσμάδες, '" Αχου­

~ιx το Zoρμπιi νιχ δίνει διιχτιχγές;' εΙχε χιόλΙΧ μπεΤ στΥι δουλειά, χι 16λεπες τον άνθρωπο που 7jξερε νιχ προστάζει χι ιiγιxπoυ­

σε τΥιν ευθίιν'Υ), Πρό6ΙΧλΙΧ το χεφάλι ιiπo το φεγγίτ'Υ) χιχΙ τον εΙδιχ νιχ στέ­ κετιχι, πιχνίιψ'Υ)λος μοιντράχΙΧλο;, ιiνά.μεσιx σε μιιχν τριιχντιχριιχ

μιχυριδερους λιγνομεσά.τους βρακά.Οες' το μπράτσο του ιΧπλώ­ νουνταν προστοιχτικ6, τα: λόγιοι του ήτοιν λίγιχ κοιΙ στιχρά.τιχ' κιχί μιιχ στιγμΥι &ρπιχξε ιiπo το σβέρκο (νιχ νιοίιτσικο που μουρ­ μοίιριζε χαΙ xoytoatiXOtJytιI,l, -'Έχεις νιχ πεΤς τίποτιχ; του ψώνΙΧξε' λέγε το δυνατά! ΟΕ

μ~υρμoυρες δε μου ιiρέσoυν, Ή δουλειχ θέλει κέφι' ΙΧν δεν ε­ χεις, τρά6ιχ στον κιχφεΥέ

!

Φάνηχε τΥ) στιγμΥι ιχυτΥι fι μοιντιχμ 'Ορτά.νς' ιiναμιxλλιάριx, φουσκομά.γουλ'Υ), ά6ιχψη, με βρώμιχ'Υ) φιχρδιιχ πουχά.μισιχ, σοίιρ­ νCiντιχς κά.τι μιχκριες ςεχcι;ρβ&λωτες κουΥτουρες, "'Εβ'Υ)ςε το 6ριχ­

χνό γΙΧϊδουρόβηχιχ τη; γριιi; σιχντέζΙΧζ' στάθηκε, κοί τΙΧξε με κιχμά.ρι το Zoρμπιi' τιχ μάτιιχ της θόλωσιχν, ξιχνά6ηξε πάλι γιιχ

v:i

τΥιν ιiκoίισει κιχΙ πέριχσε κουνιστή, σουσουρα8(ζΟΥτας, δί­

πλα ιiπo το Zoρμπιi' παρχ τρίχιχ χα.Ι ΤΟΥ άγγιζε με το φαρδο­

μάνιΧό της, Μιχ αυτος μήτε στρά.:Ρ'Υ)κε νιχ τΥ) δεΤ, Πηρε ιiπo (νιΖ έργάτ'Υ) (νιχ χομμά.τι χριθιχροκουλοίιροι XOΙL μιιχ φοίιχτιχ έλιές,

-'Ομπρός, πιχιδιά, φώνιχξε, Χά.μετε το στοιυρ6 σιχ;' στο δνομιχ του θεου! ΚαΙ τρά.βηξε τΥιν τ,ουρμα, με πλοιτιες δρασκελιές, γροιμ­ μη χατιχ το βουνό,

Δε θιχ στορήσω έδώ τΙς δουλειες του λιγ'/ίτη' ιΖυτο θέλει δπο­ μονή, χι έγω δ~ν εχω, ΕΙχιχμε στεριώσει με ΧΙΧλάμιιχ, με λυγιΖ­ ριεζ χιχΙ γιχζοτενεχέδ.ς μ~ιXY πιχράγκιχ κοντιχ στΥ) θάλιχσσιχ' χιχ-

70

ρχμα:τα: ξυπνοοσε δ Zoρμπιiς, αρπαζε τον κασμά, πήγαινε δμ­ πρ~ς από τούς εργάτες, άνοιγε μιC:Ι γαλ"ιΡία, την παρχτοΟσε,

ε6ρισκε μιC:Ι φλΙ6α: λιγνίτη λαμπερο σC:Ιν πετροκάρ60υνο, χό­ ρευε άπο τη χα:ρά του' μα: σε λίγες μέρες το φιλόνι χάνουν­ τα:ν κι δ Zoρμπιiς επεφτε ιΧνάσκελα κι εδινε χεροπόδα:ρχ μοΟν­ τζες στον ουρα:νό.

Είχε πάρει τη δουλεια: κατάκαρδα' μήτε με ρωτοοσε πιιΧ. 'Απο τις πρli>τες μέρες ιXλάκ~ρη ~ εΎνοια κι ~ ευθίινη με­

τατοπίστηκαν από τC:Ι χέρια μου στα: χέρια του. Αυτος α'lέ­ λα:6ε ν' σ:ποφα:σίζει καί νC:Ι εχτελει' εγω μονάχα: σ:νέλ(.(Οα: νC:Ι πλερώνω τC:Ι σπα:σμένα, χωρίς καί μεγάλη στενοχώρια' γιατί, τό Ύιωθα καΗ, οΙ μijνες ετοοτοι θά χισμένους

tij;

νιωθrx πω;; την

::Χπο τους πιο ευτυ­

'trx,/

ζωijς μου' κι ετσι, χάνοντας το λογαρια:σμ6, ε­

Eutuxrrx

μου την ιΧγόρrxζrx πολύ φτηνά.

Ό πα:πποίις μου, απο τη γενια: τής μητέρα:; μου, σ' ~να χω­

ριο tijΙO Κρήτηι;, επαιρνε κάθε 6ράδυ το rprxvιXpt και γίιριζε μιιΧ 6όλτα το χωριό νC:Ι δε! μπC:Ις κι ήρθε κα:νένας ξένος' τον κου­ βαλοοσε σπίτι, τοΟ 'δινε μπόλικα κι ετρωε κι επι'/ε, κχθουν-'

trxv

επειτrx στο μεντέρι, άνα6ε το μα:κρύ τσιμπούκι, γυρ'/οσσε

προς το μουσαφίρη του

-

-

εΙχε φτάσει ~ ώρα τής πλερωμής

κα:ί τοΟ 'λεγε προσταχτικά: «Λέγε!

Μουστογιώργ1J;

-

-

Τί νά πω, γερο­

Τί είσαι, ποιος είσαι, cXΠΟ ποΟ ερχεσαι,

τί χli>ρες καί xωριC:Ι είδαν τα: μάτια σου' l3λα:, l3λα να: τα: πεις. 'Εμπρός, λέγε!» Κι άρχιζε δ μουσιχφίΡ1Jς νά; λέει ιΧλήθειες

xrxl

ψευτιες ιΧ­

νάκατιχ, κι δ παππούς μου κάπνιζε το τσιμποίικι κι άκουγε

xrxl

τrxξίδευε μα:ζί του, ησυχιχ κΧθούμενος στο μεντέρι. Κι ιiν

τσΟ άρεσε δ μουσιχφίρης, τοΟ 'λεγε: «θα μείνεις κι αυριο, δε φεύγειι;. 'Έχεις κι ιXHrx να πείμ> Δεν είχε ξεπορτίσει ποτε δ πrxππούς μου ιΧπο το χωριό του'

μήτε στο Μεγάλο Κάστρο είχε πάει μήτε στο Ρέθεμνος. «Τί να: πχω; έλεγε' ιΧπο δω περνοον Ρεθεμνιωτε; καί Κιχστρι­

νοί, ερχετχι το Ρέθεμνος xιxl το Κάστρο στο σπίτι μοu, ας εΙ-· ναι καΗ. Τί ανάγκη εχω να πάω έγώ ;»

71

Σ:Jνεχίζω τώριχ χι Ιτώ,Ιδ& στ~ χρητιd ιl:XΡOytcUt, τ~ με­ ~xι τοΟ πιχπποΟ μου.

Bpijn χι Ιτώ, σιi: νιi: τ~ν εΙχιι ζητή·

σει μ! τ~ φιzνιiρι, lνιz μουσιιφΙρη, δ1ν τ~ν ΙΙ:φήνω νιi: φότει, μαϋ Χο<πίζει πολύ πι~ ιl:xρι6ιi: «πδ lν2: δείπνο, μιi τδ ΙΙ:ξίζει. Kιi­ θε

6p:iSu τδν περιμένω νιi: σxoλιiσει, τ~ν 6ιiζω νιi: χιιθίσει b-

τίΧριι μου, τρώμε, lρχετιιι ή ώριχ τη; πλερωμη~, του λέω: «ΛΙ­ τε!» Κιιπνίζω την πίπιι μου χι ΙΙ:Χούω·lχει πολύ τυρίσει τη

yή~ δ μoυσΙΙl'ίρη~ Ιτoυτ~,Ιxει πολύ τυρίσει τ'ήν ψυχ'ij του

b!»

θρώπου, δ1 χορτιχ[νω νιΧ τ~ν «χούω. «Λέτε, Ζορμπci, λέτε

Κι δλη ή MιzxεStiνEιz ξιινοίτετιχι μπρoστιi μου, &:πλώνετιιι σ't~ μιχρδ χωρο bιiμEOιx Zoρμπ~ χι Ιμένιχ, μ! τιi: 6oυνιi, τιi:

διi~η χιχ! τιi: νεριi τη~, τoύ~ χομι τιχτζ 'ijSE~ τη~, τΙ~ δουλευτιι­ ρoυδε~ «νψoyυνιιIxε~ Χ2:Ι τo~ τρxxιoύ~ μονοχόμμιιτου; ιΙΥ­ τρε~ ... ΚΙΧΙ πότε τδ Άτιονόρο; μ1 τιi: εΤχοσι lνιx μονιχστήριιι

του Χ2:Ι τού; Τ2:ρσιzνιioε~, χχί

'tou; xoντρόxωλoυ~ xηl'ijνε~. Ξε­

τινιiζει δ Zoρμπ~ τό ΤΙΩi του τελειώνoντιι~ τΙ~ &:τιορεΙτι­ xε~ Eστoρίε~ του, χιιΙ λέει σπώνΤ2:~ στιΧ τέλΙ2:: «Ό θε~~ νιi: σΙ φυλιiει, ιΙ::ρεντιΧό, iπ~ τιi.πισιν! τo~ μουλιιριου χι ιl:π~ τΙΙ μπρο­ στινιi: του χιιλοτέρου!»

Με σεΡΙ2:ν:Χει xιiθε 6ριiί3υ δ Ζ:Jρμπ~ στΤιν ΈλΗδ2:, σττ 8αυλ,ιιρίιι, at'ijν Πόλη, σll!lλνώ τ! μiτιιι Χ2:Ι 6λέπω. -Εχει τυ­

ρίσει τιi: μπερδεμένιχ

2:iJti, πoλυ62:~2:νισμέν2: Λlπ!lλx%'1ιx, Χ2:Ι ti σ6ιiρνισε δλΙΧ, τρήΤΟΡ2:, χιηιτ:Χ, σ! τεριι· χιου. rοuρλώνει xiOe τό~O ΤΙΙ μ:ΧΤΙ2:, πρ:Χμ2:Τ2:, πού τιi 'χουμε ΙμεI~ συνηθίσει Χ2:Ι τ! προσ;:ερνουμε iSt:Xl'0POt, δρθώνουντχl μπροστΙΙ ιilt~ 'tb Zoρμπ~ σχ qIoSepi χΙνίτμχτχ. 8λέπεt μι! τυ­ τδ μιχρό του μιiτι

νιιεχιι νά: περν:Χει χιχΙ στιχμιχτ:Χει με τρόμο: «Τί μυσττ,ριο εΙ­ νιιι Ιτουτο; ρωτιiει. Τί ΟΧ πεΙ τυν2:ίΧΙΧ, χχΙ ΤΙιΖτί νχ λιΖσχ:Χρει

lτσι τΙς 6ίί3ες του μυιΖλου μ2:;; Τί Ύ2:Ι πιiλι ιΖύτδ -

δε μου λέ~;»

"Όμοιιι τουρλώνει ΧιΖΙ ρωτ:Χει xoιτ:xζoντ~ μ! xιxτιiπληξη lvιzν

!νθρωπο, lvιz ΙΙ:νθισμένο δέντρο, lvιz ποτήρι δροσερδ νερό. 'Ό­ λιΖ

ti

6λέπει δ ΖορμπιΖς,

xiOe

μέριΖ,

yti

πρώτη φoριi_

'ΌΤιΖν xτε~ ΧΧΟίσιΖμε iπόξω iπδ την πιxριiτxιz χι ήπιε νιΖ ποτήρι χρχσΕ, στρ2l'ηχε χιχι με χοίτιιξε τρoμιzyμένo~:

72

l-

-

ΤΕ Ύιιι πiλι αtύ~ό ~~ χόχχινQ νερ6, ιiIfEν~txb

-

δέ μοϋ λέ;

;

-Ενιι πιι:λΙΙ;;ΧQύ~σοuΡΟ πετιΣει 6λιιστούι;, xpέμOυνταtι χιΣτι ξινi

μπιχλιμπίδιαt, χι δ xιιιp~ς περνιίει, δ ήλιος ~ά: ψήνει, yίν~υν' τιιι Υλuxi σά:ν ~δ μέλι, xαtl ~i λιμε ~6τε σταtφύλιιι' ~ά: ΠΙΙΤQU· με. 6yιί~oυμε ~δ ζουμί ~oυς. τό 6:iζι;;uμε σ~ά: 6ιιpέλιαt, μονιι:χό ~QU, ~δ iνotyo!JμE ~QQ

< Αι.ΓιώΡΥη

6p:i;Et

του Mεθυσ~η τδν

'Οχτώ6?η, χιιι 6yαtίνει χριισί! Τι θ:iμαt εΙναtι πιίλι ιιύτό; Τδ πίνεις, ~~ x~xxινo ιιύτδ ζουμί, χι ή ψυχη μεΥιιλώνει, δέν τη

ΧωΡιίει

nti

τδ παtλιo~6μιιpo, iν~Ροχ:χλιέταtι ~δ θεδ νά: πιιλέ­

ΦΟυν. T~ "νιιι ιιύτ:Ι, ιiψεντιxό, δέ μου λές

;

Δι μιλο:;'1:Χ' lνιωθιι, ypιxών~ιις ~o Zopμπιi, ν' ά:νιινιώνετιιι ή nιιpθEYti του Χ6σμου. σΟλιι τά: χ:χ&ημερινά: χιιί τά: ξεθωριιι­

σμέν:χ ξ:xνΣ;;;:xιpναtν τή Η:-ιψη

nQU εΙχιιν

τΙς πpf.Oτες μέρες που

6Υηχ:χν ιiπό ~i χέριιι ~?ϋ θεQυ. Τδ νε?6, ή ΥυνιιίΧιι, το ιiστpo,

τδ ψωμί, ξιινΙΙΥύριζιιν στΥιν ά:ρχέΥονη, μυσ~ηριώOη ξ:xν:Ιπαtιpνε ψ?ριι στόν ιΖΥέρχ ι5

OEIQ,

..ηΥή,

χιιΙ

ψοχ6ς;.

!Η Υιιιτί, χ:Ιθε ~ρXOυ, ξιι ..λωμένQ. στά: χιιλίΧιιι του Υιιιλου,

..ερΕμενιι

τό ZopμΠιi μέ λιιχτiριι. Μέ το iνοιχτο ξεχουρδισμέ­

νο περπ:Ιτημχ, Υεμ:Ιτι;;; λ:Ισ;;;Tj, πιισπιιλισμένος Χιίρ60υνο, τον 16λε .. ιι νi ξε;;;ι;;ρε;ει σχν τερ:Ι"τιο;

..όντιχιχς ιiπό τά: σπΗχνιι τη. yr,; .• Από μιιχριi x:xτxλιi6:xινιι .. ως πηΥιιν σήμεριι οΙ Oou· λειέ;' i;;t; το ιiνιίριμμ:x 't"JG χορμιο:; του, inb ~ή χιιμTjλωμέ· γη η iνΧ'1YjχωμένTj ψTjλά: χεψ%λ:Χ 'tQU, i ..oτον ψόπο που xou· νΟ:;'1ε τ~ς μιιχ?ιές 'tQU χεροϋΧλες. ~ττ,ν Σρχή .. ήΥιιιν:χ χι lyιO μιι;ί 'tou, ΠΙΧΡΙΙΧQλ?uθοuσιι ΤQυς έfiYί~ες" μίχοuμι;;uν νi .. :ι ρω χιιινι;;{ιριο 5ρόμQ, νιi ένδΙΙΙi'ερ· θω yti τtς .. ρ:χχτιχές οι;;υλειές, να: Υνωρίσω, vi ιΖΥιιπήσω το ιbUpώ;;:tYQ {,λΙΧδ itQU lπεσε στα: χέριιι μQU' vi ί3οχιμ:Ισω τή μ:χχ?ο;;;όθTjΤJj χιιρi vi μΥιν εχω vi χιίνω πιά: μέ λέξες πχ·

mμέ ζωνΤΙΙΥ?ΙΙς iνθρώ"Quς. Κι εχ:χν:χ ρομχντιχi σχέοιιι, νά:

π~ε. λέει, χ:χΒ: ν:χ

of

ΟQuλειέ;

'tQ:;

λΙΥνίΤTj, νά: όΡΥχ.,ώσουμε

!.

EloQ; χομQύναι, C;;;QU δλοι vi οοuλεύοuμε, δλαι ν:Ι "ναιι χοι­

νιί, νά: τρωμε μχζΙ

ISAQt

τό {διι;;

1'%:,

νά: ντυνόμιχστε τά: [διιι

rκ>ϋχαι, σά:ν ά:~έρφιιι. ΜιιΖν χχινούρι:χ χι;;ινι"νίΙΧ επλ:xfι:x G~b

73

VQU

μου, το προζύμι μιιΧζ χα;ιν(Juρια;; συμοίω,η;

t/i)y

ιΧνθρώπων ...

Μα: δεν ιXπo~σ,Ι;ι:x ιXxόμ~ νιΧ ψα;νερώ,ω τά; σχέ3ιά μου στο

Zι:Jpμπιx. Τον Μλεπα; νά; με χοιτάζει tXπορημένος να: τρογυρί­ ζω ιΧνάμεσα; στου; έργcXτες, νιΧ

pwt/i) ,

να: έπεμ6α;ίνω χα;Ι νά;

πα;ίρνω πάντα; το μέρο; τοσ έρ'{άτη. Ό ΖορμπιΧ; σοίιφρωνε τά; χείλια;

:

-'Αφεντικό, μοϋ 'λεγε, δεν πiς νά; σερια;νίσεΙζ lςω; 'Ήλ:Οζ, χα;ρα: θεοΟ, πήγα;ινε

!

Μχ έγώ, τον πρωτο χα;ιρό, έπέμενα;, δεν εφευγα;. ΡωτοΟ,α;.

κου6έντια;ζα;, ήξερα; τά; Ιστορικα: τοΟ ΧcXθε έργiτη

:

τχ π:ιιδια:

που εΖχα;ν νli θρέψουν, τΙς ciδερφcXδεζ που εΖχα;ν νli πα;ντρέ­ ψουν, τουζ γέρους ciνήμπορο'J; γoνιoύ~. ΤΙς lγνοιες, τΙς αρρώ­ στιες, τli Οάσα;να;.

-

Mijv

ξεσκα;λίζεις τα:

fatOpLxi

τους, α:φεντικό, μοο 'λεγε δ

ΖορμπιΧς χ:ιτσουφια:σμένος' θli πια;στεί ~ κα;ρδιά σου, θα: το\.ιζ αγα;πή,εις περισσότερο ιΧπ' δ,τι πρέπει χι ιΧπο δ,τι συφέρει στΥ) δουλειά μα;ς' κι δ,τι κι αν χχνουν, θα: τους το συχωρνιΧς ...

Κα;ί τότε, ιΧλίμονο, ~ δουλειli θα: ΠcXει χα:τli διαόλου, χαΙ να το ξέρεις. Τδ σκληρο ιΧφεντικο οΙ έργcXτες το φοοοονται, το σέ60υνται κα! δουλείιουν" το μα:λα:κο άφεντικο το κα:6α:λικείιουν χα;Ι τεμπελιάζουν. Κατάλ:ι6ες

;

Κα;Ι μια ~λλη 6ρα:διά, σα: σκόλασε, πέταξε τον χα:σμά του

ιΧπόξω άπο

tijv

πα;ΡcXγκα: ιΧγα:ναχτισμένΟζ.

-'Έ ιΧφεντικό, σε πα;ρα:κ:ιλω, μijν άνα:κ:ιτεύεσα:ι. Έγω χτί­ ζω, κα;Ι τοϋ λόγου σου χα:λνιΧς. Τι 'να:ι ΠcXλι αύτli που τούς

l-

λεγες σήμερα;; ΣοσιαλισμΟζ χα;Ι χοροφέξαλα! Ίεροκήρυκα:ζ είσα;ι μα:θεζ tι χεφα:λα:ιοϋχος; Πρέπει να: διαλέξεις. ΜIi ποΟ νli διαλέξω! Μ' τα

auvSucXaw

x~! τα:

φωθοσν οΙ θανά,ψες ζωij χα:Ι

tij

ltpwye ~ άπλοϊκij λα;χτάρα να ου6, νχ 6ρω tij σ:Jνθεση δπου να αδερ­ ιΧντίθεσες κα:! νli κερδίσω tijv έπίγεια

6α:'1ιλεία των o~.ιρ~νων. Χρόνια; τώρα;, ιΧπο μικρός.

'Ότα:ν ήμουν ακ6μα; στο σκολειό, εκα;μ~ με τους πιο στενούζ μου φίλους μια: μυσtιχij «Φιλικ~ Έτ:ιιρεία:», κι δρκιστ-ήκα;με, κλειοωμέΥΟΙ μέ'1α;

74

atijv

ltat

τΥI λέγα:με,

κ~μαρά μου, πω; δλη

μχς τη ζω-η

ei

την &:ψιερώνιχμε να: πολεμοσμε την &:Οικίιχ.

Κι fψεχιχν χοντρi τα: κλcXμιχτιχ &:πο τα: μιΧτιιχ μιχς, τη σΤΙΎ­

μη ποΙΙ βάζιχμε το χέρι απάνω στην κα:ροιά μιχς κιχ! δίνιχμε τον l3ρκο.

Πα:ιοια:κίσια: 10α:νικά, δμως αλίμονο στο-/ άνθρωπο ποΙΙ τ' &:κοίιει κα:Ι γελάει! 'Όαν ~λέπω ποσ κα:τάντησιχν τα: μέλη

tijr,;

«Φιλικijς Έτα:ιρεία:ς»

-

γιχψουοάκια:, δικηγοράκια:, lμ­

ποράκια:, πολιτικάντηδες, γα:ζετχτζijδες

-

σφίγγετχι fι κα:ρ­

διά μου. Τρα:χΙΙ εΙνχι, ψα::'ΙΖαι, σκληρο πoΛU το κλίμα: τijι;

yijr,;

lτοίιτης, κι οΙ πιο πολίιτιμοι σπόρo~ δεν πετοσν φίιτρο ~

πvίγoυντα:ι &:πο τιχ χοψψήλιχ κχΙ τΙς τσουκνίδες. Κι δμως

κα:θως; 6λέπω, δεν ε6α:λα: ακόμα: γνώι"lη· κα:! τώρα: ακόμlχ,06

ξα: σοι δ θεός! είμα:ι fτοιμος γιιΧ δονκιχώτικες έκσψα:τείες την Κυριιχκη συγυριζόμιχστα:ν κι οΙ δυο σα γιχμπροί, ξοιι ριζόμχστα:ν,6άζlχμε κlΧθlΧρο άσπρο πουκάμισο κα:! πηγα:ίνα:.

με κα:τιΧ το δειλινο

atij;

μXίlτxμ ΌρτιΧν;.

Mi;

εσφαζε κάθε

Κυρια:κη μιιΧν κότα:, καθίζα:με κ~ οΙ τρεΙς πάλι, τρώγα:με καΙ πίνα:με, άπλωνε δ Ζορμπάς τις μαίtpιές του χεροσκλες απάνω στον κα:λολίμα-/ο κόρφο

'tijr,; xupir,;

κι εκανε κατοχή. Κ ι δταν,

νίιχτα: πιιΧ, γυρίζα:με στο άκρογιάλι μας, fι ζωη μάς ψα:ίνουν­ τα:ν κα:λοπροαίρετη, μπα:τάλικη γp~ά, μα νόστιμη ποΑΙΙ κα:! ψι· λόξενη, σχν τη μα:νταμ Όρτάνς. ΜιιΧν τέτοια Κυρια:κή, γυρίζοντα:ς απο το πλοίισιο ψαγο­ πότι, άποφάσισα ν' ανοίξω τ" στόμα: μου καΙ νιΧ μπιστευτω τιχ σχέδιά μου στο Ζορμπά. Με άκουγε με &νοιχτο το στό­

μιχ, fxιxve υπομονή, κάπου xιXrtCiU μονάχιχ itO'JYOUae αγριεμέ­

..

να: τrιν κεφ:Χλα: του· ευτΙΙς α 6 τα

.. ρωτα:

μου λόγιιχ είχε ξε­

μεθίισει, το μυΧλ6 του κlΧθάρ:σε, καΙ σαν τέλειωσα ξερίζωσε νευρια:σμένα δυο τρίχες άπο το μουστάκι του.

-

Να με συμπαθάς, αφεντικό, εί .. ε, μα θιχρρω πως τα μυα:Aιi

σου είνα:ι κουρκοίιτι. Πόσων ΧΡOίlων εΙσlχι j

-

Τριά·,τιχ πέντε.

-''Ε, τότε δε θα πήξουν ΠCiτέ, εί πε κι εσπασε στα γέλια:. Πε:σμάτωσcι:, θίιμωσα:

: ίό

-

Δ~ν πιστεύει~ Ισύ στον ιfνθρωπo; Μη θυμώνει~, ιiφεντιx6. 'Όχι,

stv

πιστεύω τίποτιχ. "Αν πΙ·

στευιχ στον ιfνθρωπo, θιi πίστευ:χ

xcxt

στο θε6, θά: πίστευ:χ x:xt

στο διιΧολο' χι εΙνιχι μεγιΧλη φ:ισιχρίΙΧ. Μπερδεύ?υντ:ιι τά: πρi.

μιχτιχ, ιiφεντιx6, 6ρίσ~ω τον μπελi μου. Σώπιχσε. 'Έ6γ:χλε το σχ?σφο του, Ιξυσε το xεφιiλι ταυ μ! μ:ινίΙΧ, τρi6Yjξε πΗι τά: μουστχχιιχ του, σά: νιΧ 'θελε νιi τά; ξε· ριζώσει' Τιθελε χχτι να;

x6xYj

r.tt,

μιi χρ:ιτι6τιχν. Μ! χοίτιχξε μ~ την

τοΟ μ:χτιοΟ, μ~ ξιχν:χχ?ί τ:ιξε, πήρε ιiπ6φcxσYj.

-'Ο ιfνθρωπo~ εΙν:ιι ΧτYίνo~! ζfώνιxεε

xcxt χτύΠYjσε μ~ θυμό

τό ρΙΧ6δί του στι~ πέtρε~. ΜεγΧλα ΧτΥίνοι,;. Δ~ν το εέρει fι εύ· ΥενείΙΧ σου, σου ~ρθιxν μ:ιθ~~ δλ:ι 60λιχχ, μά: ρώτ:ι χ:ιι μένσι' χτήνo~, σοΟ λέω!

Tou

'xιxμε~ ΧΙΧΧ6; Σ~ σέ6ετ:ιι x:ι~ σ~ τρέ·

μει. Τοο 'x:ιμε~ χ:ιλ6 i Σ?ίί 6γiζει τα; μιiτιιx.

» Κρχτιχ την ιiπ6στιχσYj, ά:φεντιΧ6 ! Μη δίνει~ θιiρρo~ στoύ~ ιiνθρώπoυ~, μην τoύ~ H~ πω~ δλοι ε!μιχστε lνιχ, πω; l.Ιλοι

l·

χουμε τιi !διιχ διχιχιώμ:ιτιχ' γιlχτΙ εύτύ~ θa σοϊι πιχτήσουν το

δίχι? σου, θά: σοίί ιΧρπ:χξουν το ψωμ.ί σου

xcxt

θά; σ~ ιiφήσoυν

νά; Ψoφήσει~ τή~ πείν:ι~. Κρχτ:ι την ιiπ6στ:χσYj, ιiφεντιxό, το ΧlΧλό πού σοΟ θέλω!

-

Mιi δ~ν πιστεύει~ Ισύ σ~ τίποτ:ι

-'Όχι, δ~ν πιστεύω σ~ τίπ?τ:ι

; Ιχιχμιχ

φουρχισμέΥΟ;.

- π6σε~ φoρ~~ νά: σοΟ το πώ;

Δ~ν πιστεύω σ~ τίποτ:χ, μήτε σ~ χ:χνένlχ, π:xριi μονιΧχ:ι στό

ΖορμπlΧ. 'Όχι γι:χτί δ ZoρμπlX~ εΙνιχι xιxλύτερo~ ιΧπό tc,u~ ιΧλ· λoυ~, χ:ιθ6λc,υ, μα; χ:ιθδλ"υ

! Χ τήνo~ χι

:ιύτ6~. Μά: πιστεύω στό

ΖορμπlΧ, γιlχτΙ ιχ\ιτον μονχχιχ έχω στην ΙξουσίlΧ μου, :χύτον μ?' νιiχlX ξέρω, l.Ιλοι οΙ ιfλλoι φlχντΧσμιχτlχ. Με τιi

ILitLIX

του 6λέ·

πω, με τ' ιχ\ιτιχ του α;κ?ύω, με τ' ιΧντεριΧ του χωνεύω. 'Όλοι

οΙ ιfλλoι, σοϋ λέω, φlχντ:Χσμlχτιχ:Άμlχ θά: πεθιΧνω Ιγώ, δλ:ι

r.E·

θlΧίνουν. 'Όλo~ δ ΖορμπIχ6δκ?σμ?; π:χει στό φοϋντο!

-

Mωρ~ Ιγωισμ6;! εΙπlχ σ:ιρx:χζ?ντιx~. ΤΙ νιi χιΧμω, ιiφεντικ6 i Αύτό εΙνlχι. Κουκιά: Ιφ:χγιχ, x?υκιιi

μολογώ. Zoρμπli~ εΙμιχι, ζορμπΧδ!Χ:ι μιλώ. Δ~ μίλφιχ. ''Επεσιχν ιiπ:xνω μ?υ μlXστιγιε~ τιχ λ6γιιχ τ?ϋ

76

Zopμπ~. Τον χ(%μάρωνοι πού "ήΤΟΙΥ lτσι OUν(%tO~ XOΙt μποροΟσε

νιχ σιχοιΙνετ(%ι τόσο τoύ~ ιiνθΡώποu~, XOΙt auνcXILoι νcX 'χει "όσο Χέφι νcX ζεΙ

x(%t

νcX ποιλεόει μ(%ζΙ tou~. 'Εγώ ~ θcX γΙνοuμοuν

ιiσxYjτ-η~ ~ θi στόλιζοι με φεό'tιχ(%


τoύ~ ιiνθΡώποu~,

ytcX

νcX "ούς; ιiνέχοuμοιι. Ό Zopμπ~ς; σψχφYjχε, με χοΙ'tοιξε' σ'tο ιiσψ6φεγγo ξέΧρι­ νοι

στόμοι

'to

tou νcX χοιμογελ2ει πλοιτιcX, χι lφ't:ιινε 'to 't' oιuttcX 'tou. πε(ροιζοι, ιtφεντιx6 ; εΙπε χ:ιιί χον'tοστ2θYjχε.

χοιμό­

γελο Τσοιμε

-

Σε

ΕΤχοιμε ΠΙcX φΤcXσει σ't-ην π(%ρcXγχ:ιι. Δεν ιtπoxρ(θψ,oι' δ νoo~ μοu Yj't(%ν σόμφωΥος με

'tO

Zoρμπιi,

μιi fι χοιρ3Ι2 μοu ιtν'tιστέχοuν'tοιν' ήθελε oιb'tYj νcX Π2ρει φόρι:χ,

νcX ζεφόγει ιiπo το X't~νo~, ν' ιiνo(ζει δρόμο.

-

Δε νuσΤcXζω ιtπ6φε, Zoρμπ~, εΙποι' "Ρ26ι:χ

'tou

λόγοu σοu

ycX

χοιμYjθε!;.

Τ' !io'tpoι εψεμ(%ν, fι θ2λσισσσι χ'ισιστέΥΙΧζε -ησuχιχ χι Εγλει­ φε

'tcX χοχλcXδιιχ' μιιΧ λχμΠYj5όνοι ~'IOΙΦε ΧcXτω ιtπo τ-ην χοιλιcX .'tYj~ 'to Ιρωτιχο προισινόχρuσο 'fΙXνCcp2XL "Yj~' 'tcX μΙΧλλιιΧ tij~ νόXΤoι~ lσ'tιχζοιν δροσοόλΙΧ, :Ε:2πλωσοι στο γΙΙΧλό,6uθΙστYjΧ(% στη σιγή, xωΡί~ νιΧ στο­ ΧcXζοuμιχι τ(πο'tοι' γ(νYj1((% Ιν(% με "η νόχτιχ χαΙ με "ή θcXλιχσ­

σοι, μιιΧ λ(%μΠYjδ6νοι Yj'tιxν fι φuχή μοu, πού !iΥΟΙΦε

'tO

έρωτιΧό

"Yj~ φοιναΡ2ΧΙ, xcXθισε ιtΠcXνω στcX δγpιi μιχΟροι χώμιχτιχ xιxt πε­ ρ(μενε.

Τ' !iσ'tροι μετοιτοπΙζΟU'l't(%ν, οΕ ώpε~ περνοΟσιχν

-

χι 8τοιν

σYjχώθYjΧΙΧ εΙχιχ μέσ(% μοu, xωΡί~ νιΧ το χιχ'tιχΗ6ω π/ί)~, xιxpcX­

εει "ελειωτιχιΧ

'to :

διπλο xρέo~ πού lπρεπε νιΧ "ελέΦω στο ιt­

χρογΙcXλι έτοΟΤΟ

οι'

NcX

γλι'tώσω ιtπo

'to

Βοόδοι, νcX ξεφορ'tώσω στι~ λέζε~

δλε~ μοu "ί~ με'tοιφuσιχε~ εγνoιε~ XOΙt ν' &λιχφρώσω' ο'

NcX 'ρθω,

&πο "ώριχ

xcxt

πέριχ, σε νYjφcXλιcx, θερμ-η έπιχ­

φ-η με "oύ~ ιtνθρώποu~, 'Ίσως, lλεγ:ιι,

'12 ''toιν

ιtxόμιx xoιιp6~.

77

Α

Ν ΕΧΕΤΕ, ΛΕΕΙ, ΊΉΝ El'XAPIΣTH~H, ΝΑ κο­ πιιΧσετε στό σπίτι του μπιχρμπιχ.' Α νχγνώστη, του δη­

μογέροντιχ, νά: πιΧρετε Ινιχ μεζεδιΧκι. Ό κιxθιxριστ~ς θα: περιΧ­

σει σήμεριχ άπό το χωριό νά: μουνουχίσει τους χοίρους" ~ κυρ~. Άνιχγνώστιχινιχ θά: σιiς ψήσει, λέει, τ' ά:μολόητ:χ, νά: πείτε κιχι

χρόνιιχ πολλά: γιά: το lγγονάκι Τfjuς, τό Μηνli,

"ou

'χει σήμε­

ριχ τ~ γιορτή του.

Χ:χρά: μεγιΧλη νά: μπΙΧίνεις

,,' εν:χ χωριάτικο κρητικό σπί­ : το τζιΧκι, εν:χ λuχνάρι κρε­

τι· δλιχ yupιx πιχτριιχρχικιΧ, ΙΧ1ώνιιχ

μιχσμένο δί πλιχ στο τζάχι, πιθιΧριιχ με Ηδι κ:χι γεννήμ:χτιχ, κιχι ζερ6ά: ώς μπΙΧίνουμε, σ' εν:χ χοuφωμιχ τι::ιυ τοίχου, στο στιχ­

μνοστάτη, τό στιχμνι με τό δροσερό νερό, τιχπωμένι::ι με στιχ­ μνιχγκιΧθι. Στά: δοχάριιχ κρέμουντιχι άρμΙΧθιες κυδώνιιχ κιχι ρό­ διιχ κιχι μυρωδάτιχ 6ότιχνιχ

-

φιχσκόμηλο, δυόσμο, δεντρολί6ΙΧ­

νο, θροUμπιχ. Στο 6ιΧθι::ις, τρίΙΧ τέσσεριχ σκιχλοπιΧτιιχ, χι άνε6ιχί­

νεις στό σοφά, δπου εΙνιχι τό στριποδένιο κρε6ιΧτι, κι άπό πi­ νω τ' aγιιχ κονίσμιχτ:χ με τό άνιχμμένο κιχντήλι. Τό σπίτι σου φΙΧίνετιχι άδειιχνδ, χι δμως τά 'χει δλιχ· τόσο λίγιχ πράμ:χτιχ ~­

χει άνιΧγχη δ σωστός άνθρωπος. Ή μέριχ ήτιχν χιχρα: θεου, γλuχuτιχτος, πράος δ χινοπωριιΧ­ τιχος ήλιος. Κιχθίσιχμe άπόξω άπό τό σπίτι, στό σώχωρο, κιχ­ τω άπό μιά:ν κιχτιΧκιχρπη tλιΧ. ' Ανάμεσιχ άπό τ' άσημένι:χ φuλ­

λιχ διιχχρίνιχμε πέριχ τ~ θ:Ηιχσσιχ ήσυχη, ΠΥlχτή, νά: στραφτιχ­ λίζει. ' Ανάριιχ auVVEcpιx περνουσιχν άπα πάνω μ:χς, χι Ετσι που

σκέπ:Χζιχν ξεσχέπΙΧζ:χν τόν ήλιο, θιχρρουσες πώς δ κόσμι::ις άνιΧ­

πνεε, μια: χιχροuμεvος, μια: θλιμμένος.

78

Στην άλλη άκριχ τσίί σώχωρου, σ' gvιx μικρο μιχντριΧκι,

i·

κουγιχμε το μουνουχισμένο χοίρο νά: μάι;; ζεκου:ρΙΧίνει· μσυγ· κριζε ιiπo τον πόνο· κΙΧί μέσιχ ι:Χπο το τζιΧκι μάς ερχουντιχν

μυρωδιά: ιiπo τ' ιiμoλόητιX του, πού Ψήνουντιχν στη θράκιχ. Μιλουσιχμε για τά: ιχ/ώνια: τά: σπιχρμένιχ, τ' ιiμπέλιιx, τη 6ρσχή. Φωνάζιχμε, γιιχτί δ γερο·προεστΟς δεν καλιΧκουγε· εΙ­

χε, λέει, πολύ περήφανο το α.υτί. Γλυκια ~ κσυ6έντιχ τοίί μπαρ­ μπιχ-' Ανιχγνώστη, ησυχη ~ ζωή τσυ, σά: δέντρου σε ιiπιXνεμη λιχκκοίιειχ. Γεννήθηκε, μεγάλωσε, π:χντρείιτηκε· εκα.με παιδιά,

επιιχσε &:γγόνιιχ· πέθιχνα.'1 κάμ;τσσιχ, μά: ζουν άλλιχ, έζιχσ:ρΙΧλί­ στηκε το σόι.

θυμήθηκε

6 γερσ- Κρητικc.ι;;

τα παλιά, τα χρόνιιχ τής Τουρ­

κιάς, ιiνιxστιψήθηκε τα λόγιιχ τοίί κυΡΟίί του· τα θάμιχτιχ πού γίνουνταν τ.Υιν εποχη εκείνη, γιιχτί οΙ άνθρωποι ήτιχν θεοφο60ίιμενοι κιχί πίστευιχν.

-

1\'ά, εγώ πού Ηωρείτε, εγώ δ μπιχρμπιχ-'Ανιχγνώστη;, ι:Χπο

θάμιχ γεννήΗηκιχ. Ν ΙΧίσκε, απο θάμιχ. Κιχί να σάς στορήσω το

πω;, να θιχμάζετε κΙΧί να πείτε: «ΜήστητΙ μου, κυριε!» κΙΧί να πάτε στο μονιχστήρι τijς Πιχνιχγιάς μιχς να τής άνάψετε

gvcx

κερί. ''Εκιχμε το στιχυρ6 του κι άρχισε ησυχιχ ησυχιχ με τη γλυ· κια φωνή του

-

:

Στο χωριό μιχς, το λοιπόν, πσύ λέτε, ήτιχν την έπσχη έκεί­

νη μια πλουσιιχ Τι;ιυρκάλΙΧ

-

'-[(j~ιx στα κόκιχλά της! Μα νά

πού γκιχστρώθηκε -Ιί χνΙΧθεμιχτισμένη κι ήρθε δ κιχιρόι;; της να γεννήσει. τη 6άλιχνε στα σκιχμνιά, κιχί μσυγκριζε σαν τη μου·

σκάριχ τρετς μέρες κιχ! τρείς νύχτες, Μα το παιδί δεν ε6γιχινε. - πίσσιχ στα κόκα.λά της! - τής κάνει: «Δε

Μια φιλενάaιχ της

φωνάζεις, Τζιχφερ-χα.'oICίιμ, κα.ί τη Μεί"ρε-μάνιχ;» l\Iεϊρε-μάνιχ

λεν οΙ Τσίίρκοι τ.Υιν lΙιχ',lιχγίΙΧ, μεγάλη ~ χάρη της! «Αύτη να φωνάζω; μουγκρισε ~ σκυλιχ ~ Τζιχ:ρέριχινιχ' ΙΧύτή

; Κάλ­

λιο να πεθάνω!» Μά σΙ πόνοι ήτιχν μεγάλοι. lΙέριχσε ενιχ με­

ρονυχτι άκόμιχ, μουγκριζε, μα δε γεννοίίσε, Τί να κάμει; Δε 6ιχστοίίσε πια τούς π6νσυζ, έσυρε q;ωνή 7~~

: «Μεί'ρε-μάνιχ ! Μεί'ρε·

Jl:iyιz!:. ΦώνιΖ;ε, φώνιχζε, μά: οΙ πόνοι

131

:nιoλνoυσιxv, τό πιχιδ!

δ1ν Ι6Υιχινε. cΔ1ν άχούει, εΙπε -ή rptAEv:ioιx, δ1 θιi Χ2τΙχει τ?ύρχιχιχ· χρ:iξε τη μ1 το ρωμΙΧίιΧό τηι; τ' δνομιχ.

-

Π~ιzyιιi

τών Ρωμιών! Ισυρε τότε φωνή -ή σΧύλΙΧ, cΠιxνιxyιιi των Ρω­ μιών!:.

-

μιi του ΧΙ%χου· οΙ πόνοι πλήθιΖινιχν. cΔ1ν της φωνιi­

ζειι; xιxAGi, Τζιχ:ρέρ χιχνούμ, εΙπε πGiλι -ή rptAEYGiOιx· δ1ν τη; cpat" νCΊζειι; χιχΗ, xιxt δ1ν ΙρχετιΖΙ.:' Kιxt τότε πιιi -ή σχόλΙΧ -ή χρι­

στιιχνομ:iχιχ, 6λΙποντιχι; τιi Χίντυνιχ, Ισυρε φωνη μεyCΊΛη

: cΠιχ­

νΙΧΥ[ΙΧ μου!:. xιzt μoνoμιιiΙ; ΥλΙστρηξε το πιχιδ! ιiπo την χοι­ λιCΊ, σιi χιλι.

:. Αίnο

Υίνηχε μιιiν Κυρtιχχή· xιzt νιi δεΙτε το τυχερό: την

4λλ η Κυριιχχή, χι -ή JlGivιx μ?υ χοιλ?πονοϋσε. Πονοϋσε χι czύ­ τη -ή χιχχομοίριχ, πονουσε, μούγχριζε -ή μGtνιx μου. Φών2ζε: CΠιΖνιχγίιχ μου! ΠιχνιχγίΙΧ μου!:. μιi λευτεpιιi δέ θωΡοϋσε. Ό

Χύρηι; μου xCΊθoυντιxν χCΊμω, στη μΙση τηι; ΙΧύληι;, χιχ! μήτε Ιτρωγε, μήτε Ιπινε ιiπo τον χιχημό του.

'fGi 'χε

μ! την Πιxvιx­

yιCΊ. Mιιi φopιi μΙΧθ1ι; τή rrώνιχξε -ή σχύλιΖ -ή ΤζιχφέΡ!Ζινιχ,

xcd

ΥχρεμοτσιΖΧίστηχε xιxt πηΥε νά: τη λευτερώσει· xιzl τιj,ΡIΣ. ••

TTjv

ΤΙΤιΖρτη πιιi μέριχ δ χύρηι; μου δ1 6GiστιΖςε· πΙΧίρνει τή

διχιxλό6εpyCΊ του μιιΧ xιxl δυο xιxl πGiEΙ στο μον!Ζστηρι τijc

Πιxνιzyιιiς τη; Σl'ιχμένηι;, 60ήθειCΊ μιχι;! Πcίει, μπΙΧίνει μέσιΖ στTjν lΧχΑφι:i, χωρΙι; μήτε το σΤιΖυρό του νιΧ xcίμει, τόση ~­

x!Zl

ατέ­

χετιχι μπροστιΖ ιiπα το x6νισμCΊ της;: c~E llιxνιzytGi, τηι;

ΤιΖν -ή φούΡχΙΧ του, μιχντιχλώνει ξ?πίσω του τ-ην πόρτιΖ

q;"-

νιΖξε, -ή ΥυνιχίχιΖ μου -ή MιxpoUAt:i, ΧιΖτέχειι; τη διi πού G?ii φέρνει xcίθε ΣιΖ66Giτο 6pCΊδυ Ηδι χι ιivGi6Et τιΖ Χ!ΖΥτήλιιΖ σου. -ή ΥυνΙΧίΧΙΧ μου -ή ΜιχρουλιιΧ x?ιλoπoνcίει τΡίιΖ μεpόνuχτιz xιxl σοϋ φωνcίζει

δέν

χοΟς.

μιχθέι; χιχμιιΖ σχύλιΖ Tζιzilpιxtvιz. xιxμιιi μιΖΥιι­

NGi 'τιχνε

'tTjv ιix?σι; ; ΚουψGiθηχες;, θιΖΡρω, xιxl

δ1ν ιi­

ρισμένη, γι6εντισμένη Toupx:iAιx, θά: μοϋ yxpεμoτσιzxίζouσouν νιΖ πιΖι; νιΖ

'tr,v

ξεμπερδέψειι;. Mιi τη χριστιιχνή, τη ΥυνιΖ(χιι

μου τη MιzpouAtGi. xoυ:pcίθηxες;, δέν την ιixooς! ~E μωρέ. νιi μην ijaouvιx Πιxνι;ι:yιιi χιxpχaλό6εpyιz

x!Zt

σ?σ 'οειχνιχ ΙΥω μ! τούτη Ιδώ τή

!:.

80

» ΕΙπε, χα:Ι

χωρΙ, να: προσχυνήσει, γόρισε τΥιν πλcίτ'η του

να: φόγει. M~, μέγα:, εΙσα:ι, Κόριε

! ΤΥΙ

στιγμΥι ΙχεΙν'η !τpι~ε

δυνα:τα: το χ6νισμa:, σα: να: ρ&ισε. 'Έτσι τρίζουν τα: χονΙσμα:τα:,

χα:Ι μcίθετέ το ιΧν δεν τό 'χετε &χ.ουστ&, Ιτσι τρΙζουν δτα:ν xcί· νουν τα: θ&μα:τα:. Ό Χύρ'η' μου χα:τ&λα:6ε' στρ&φ'ηκε. !6α:λε με· τcίνoια:, !χα:με το στα:υρό του: «'Ήμα:ρτον, Πα:να:γιά μου, φώνα:­

~ε, χι δ,τι ε[πα:με, νερο χι ό:λάτι

!» xa:Ad: xa:Ad: στό χωριο χα:Ι τοΟ τ.ρόφτα:· μα:ντcίτo: «Nd: σοΟ ζήσει, Κωστα:ντή, γένν'ησε -fι

»Δεν εΙχε φτ:Χσει σα:ν το χα:λο

γυνα:Ιχα: σου, !χα:με γιό.» Έμένα: δα: ποι, θωρεΤτε'Ιμένα:, τον

μπα:ρμπα:·' Ανα:γνώστ'η. Μα: γεννήθ'ηκa: λιγάκι με περήφα:νο

α:ότΙ' δ κύρ'η' μου μa:θε, 6λα:στήμ'ηςε κι εΙπε τΥιν Πα:να:για: χουφή. «'Έτσι Ι j θά 'πε -fι Πα:να:γι ά' θα: κ&μω το λοιπόν χι Ι· γ«l> τό γιό σου κου::ρό, για: να: μάθεις να: 6λα:σΤ'ημιi,!»

Ό μπα:ρμπα:·· Ανα:γνώστ'η' στα:υροκοπήθ'ηκε.

-

Π:Χl.ι χα:λά, εΙπε, δόςα: σοι δ θεός! Για:τΙ μποροοσε να: με

xcίμει aoτpa:6b ~ νερa:rδι~Ρ'η, ~ χa:μπούρ'η, δευε

! θηλυΧό.

Γέμισε τα:

-

Π~λι

xa:H, ποτήρια: :

11, θέ μου

~εμπέρ'

προσκυνώ τη χάρη της!

Boήθειcχ μa:ς -fι χιχρη τη,! εΙπε χα:Ι σήχωσε το γεμcίτo.

Στην δγειά σου, μπα:ρμπa:·' Ava:yYiliaTJj, χα:Ι να: ζήσει,

χα:το χρόνια:,

·0

yd:

πιάσει~

xa:t

i·

δισέγγονα:!

γέρος χα:τέ6α:σε μονορού::ρι το χρα:σΙ του, σφοόγγιξε τιί

μουστάκια:

: -"Όχι, na:toC

μου, φτcχνει! ΆγΥόνια: Ιπια:σα:, 11τιΧνει! Να: μη

θέμε Μ να: φιiμε χα:Ι τον κόσμο

! ~Hρθε

δ κa:ιρός μου' γέρα:·

σα:, μωρε πa:ιοιcX, &δειcχσα:ν τα: νε::ρριχ μου, οεν μπορώ πιιχ, θέ·

λω, μα: οεν μπορώ, να: σπείρω χοπέλια:. η

vd:

την χάμω λοι·

πόν τΥι ζωή j :Ε:α:νa:γέμισε τα: ποτήρια:, Ι6γα:λε &πό τΥ; ζώνη χα:Ι μιi, φί­ λεψε χα:ρόοια: χα:Ι ξερα: σόχα: τυ}.ιγμένa: σε Οa:ψνόφυλλa:.

-

ΜοΙρα:σα: δ, τι εΙχα:

xa:t

δεν εΙχα: στα: πα:ιδιά μου. ΠΗχω­

σε -fι φτώχεια:, πλάχωσε, μα: οε με νοιάζει' Ιχει δ θεός! -"Έχει δ θεό;, μπα:ρμπα:·· Α να:γνώστη, φώνa:ςε δ Zoρμπ~ς;

il

ατο α:δτΙ τοΟ γέρου'Ιχει δ θεόι;, μιi ~μειι; δέν lΧΟ'Jμ.ε· δέ μiι; δΙνει, δ τσιγχούνα:ροι; Ι Mιi δ γερο·προεστΟι; ζιΧρωσε τιi φρύδια:. -''Ε, μ~ν τον ιiπoπα:Ιρνειι; διΧ, χουμπάρε, το θεό, εΙπε μέ :χύ· σΤ'r/ρόΤ'r/τα:. M~ν τον ιiπoπα:ΙρνεΙζ ιiπo μιiς περιμένει διi χι :χύ· τόι;, δ χα:χομοΙρ'r/Ι;!

'Ωστόσο, ιiμΕλ'r/Τ'r/, δποταχτιχιά, Ιφερε fι χυρα· Άναγνώ· στα:ινα: Φ'r/μένα:, σ'lνα: π1ιλινο σχουτέλι, τ' rχμολό'r/τα: τοΟ χοί· ρου χι lνα: μεγάλο προύντζινο μα:στρα:πιi χρ:χσΙ Τ' ιiπίθωσε

στο τριχπέζι, στιίθ'r/χε δρθια:, στΙΧύρωσε τιi χέρι:χ χα:Ι χα:μ1ιλω· σε τα; μιίτια:.

Σ ιχα:Ινουμουν νιi δοχιμιίσω το μεζέ, μιi ντρέπουμουν πιίλι ν' ιiρν'r/θιi>. Ό Zoρμπιiι; μέ λοςοχοίτα:ζε χα:Ι xα:μoγελoCίσε.

-

ΕΙνα:ι τό νοστιμότερο χρέιχι;, ιiφεντιxό, μέ 6ε6α:ίωνε' μ~ σι·

χα:ίνεσα:ι.

Ό γερο· Ά να:γνώστ'r/Ι; χα:σχογέλα:σε.

- ' Αλ1ιθεια:

λέει, ιiλ1ιθεια:, δοχΙμα:σε νιi δεΤι;. Μυα:λόι;

! ''Ότα:ν - χα:.

πέρα:σε ιiπό τό μονα:στ1ιΡι μα:ι; δ πρΙγχιπα:ς Γεώργιοι;

λ1ι του ώρα:!- τοΟ 'στρωσα:ν οΕ χα:λόγεροι 6ιχσιλιχο τρα:πέζι xιxt σέ δλουι; Ι6α:λα:ν κρέα:τα:' μα; στόν πρίγκιπα: lνα: 6α:θυ πιιί· το σούπα:. ''Επια:σε δ πρΙγχιπα:, το κουτάλι, &:να:χάτεψε

σόλει;; ρώΤ'r/σε ςα:ψνια:σμένοι;.

-

: «Φιχ·

Φάε, πρΙγχιπιί μου, εΙπε δ

γερο·γούμενοι;, φιίε, κι (}στερα: τιi λέμε.»

» ΔοκΙμα:σε δ πρΙγχιπα:ι; μιάν κουτιχλιιί, δυό, τρεΤς, άδεια:· σε τό πιιίτο, Ιγλειψε τά χεΕλια: του. «Τι θάμα: εΙνα:ι α:υτό; εΙ· πε. ΤΙ νόστιμει; φα:σόλει;' μυα:λ6ς

!-

Δέν εΙνα:ι φα:σόλει;, πρΙγ·

κιπά μου, τοΟ Χάνει δ γούμενο, χα:Ι γέλα:σε' δέν εΙνα:ι φα:σά· λει;' μουνουχΙσα:με δλουι; του, πετεινου, τΥίι; ~πα:ρxΙα:ι;!» Γέλα:σε δ γέρo~, Χιίρφωσε μέ το πιρούνι lνα: χομμιίτι &:πό τ' &:μολό'r/τα: τοΟ χοίρου.

-

Πριγχιπικοι; μεζές! εΙπε' άνοιςε τό στόμα: σου. 'Άνοιξα: τό στόμα: μου χα:Ι μοο τον Ιχωσε μέσα:. Γέμισε πά·

λι τά ποτ1ιρια:, ~πια:με στ~ν ~γειιX τοΟ ~γγoνocί του, τά μάτια:

τοΟ πα:πποΟ Ιλα:μψα:ν.

82

-

ΤΙ θε~ νι): γίνει, μτ;cφμπa:·Άνa:γνώστη, δ Ιγγον6ς; σου;

τόν ρώτησοι. Πέ~ μa:~, νι): του ευχηθοσμε.

-

Τί

vri

θέλω, ποιιδί μου; ΝιΧ,

vri

πιίρει τη σωστη στριΧτοι.

Nri

γίνει κoιλό~ άνθρωπo~, κοιλός νοικοκίιρης, vri ποιντρευτετ, νι): κιΧ­ μει κι οιυτός ποιιδιri κι d:yy6VLOΙ, κι fvoι d:πο τι): ποιιδιιί του νιi:

μοσ μoιιiζει.

Nri

το θωροσν οΕ γέροι κοιΙ

μoιιiζει του γερο-' Ανοιγνώστη

!Ό

vri λένε:

«Μωρέ, π/ί)ς;

θεος ν' άγιιΧσει την ψυχή

του' ήτοιν κoιλo~ άνθρωπo~.»

-Άνεζινιώ, fχοιμε χωρΙ~ νιi: στρa:φετ στη γυνοιίκοι του' Ά­ νεζινιώ, γέμισε d:κ6μοι το μιχστριχπri κριχσί

!

τη στιγμ-η ΙκεΙνη, μ' fvoι δυνοιτό σκοίιντημοι, άνοιζ! το πορ­ τέλο στο μικρο μοιντριίκι κοιΙ χίμηζε, μπoιϊλντισμένo~ d:πό το ... πόνο, δ χoΤρo~ στό σώχωρο, μουγκρίζοντοις. Πήγοιινε, d:πιίνω κιΧτω, μπρoστιi: ιΧπό τoυ~ τρεΤ~ που κχθουντοιν γλυκοκου6εν­ τιιiζoντoις χι ltpwyoιv τ' d:μολ6'Yj'tιί του.

-

ΠονιΧει δ κa:χομοΙρης ... εκa:με δ Zoρμπιiς με συμπόνιοι. Πoνιiει, μΙΧθές! εΙπε δ γερο· Κρητικός κιχΙ γέλιχσε. ~Aν σοΟ

κιΧνοινε το Ιδιο, δε θri πονουσες κι ~ &:φεντιιΧ σου; Ό ZCιρμπιi~ μετοικουνήθηκε.

-

Nri

κοπεΤ ~ γλώσσοι σου, κου:ριΧλιοιχοι ! μουρμοίιρισε τρο·

μoιγμένo~. Ό χοτρος Τ;'ηΥοιιν6ρχουντιχν &:πιΧνω κιiτω μπροστιΧ μoι~ κοιΙ μιiς κοΙ τιχζε &:Υριεμένος.

-

ΜιΧ τ.Υιν πίστη μου, θοιρρεΤς κοιΙ κοιτa:λοι6ιχΙνει πως τοσ τα:

τρ/ί)με

! εκοιμε

πιiλι δ γερο·' Α νoιγνώστη~, που τό λίγο κροισιί­

κι τόν εΙχε φέρει στό κέφι.

Mri

εμεΤς τρώγίχμε ήσυχa:, ευχοιριστημένοι, τό νόστιμο με­

ζέ, σriν κοινΙ6ΙΧλοι, κιχΙ πίνιχμε το μιχσρο κριχσΙ κιχΙ κoιτιiζoιμ!

&:νιiμεσιx &:πο τ' &:σημένιοι Ελι6κλωνιχ τη θιίλοισσιχ, που εΙχε γΙ­ νει τώροι, στου ηλιου τό 6ιχσίλεμa:, τριιχντιίφυλλο.

'Ότιχν, 6ριiδυ πιιί, φείιγιχμε &:πό το σπΙ τι τοσ δημογέροντοι, δ Ζορ­ μπιiς εΙχε ερθει κι ιχuτος στο κέφι, Υίθελε κου6έντιχ. 'Άρχισε:

83

-

Τι λιγιχμε προχτΙι;;, ιΧφεπιχ6 ; Nιl φωτίσειι;;, λΙει, τό λΙΧ6,

νιl του ιΧνοίξεις;, λΙει, τιl μGίτιιx! Όρίστε του λό"{ου σου ν' ιΧ­ νοίξειι;; τιl μGίτιιx του μπιχρμπιχ· ΆνΙΧ"(Υώστη

! ΕΙδει;;

χουντιχν 1ι "{υνιχίχ% του σοόζΙΧ χιΖΙ περίμενε διιχτιχ"{Ιι;;

π(ί);; στΙ­

; Πήγιχι­

νε τώριχ 1ι ευγενείιχ σου νιl τούι;; μGίθειι;; πωι;; 1ι "{υνΙΧίΧΙΧ Εχει Τσιχ διχιχιώμιχτιχ μ~ τόν

«Y'tp!%

χιχΙ πώι;; εΙνιχι πολύ σχληρό πρGί­

μιχ νιl τρ(ί)ι;; lνιχ χoμμGίτι ιΧπό τδ Χρέιχι;; του χοίρου χι δ χο!­ ροι;; νci μουγχρίζει μπρoστGί σου ζωντιινοι;; χιχΙ πωι;; εΙνιχι με­

"{ιχλ η χoυτιxμGίριx νιl ευχιχριστιέσιχι πού Ιχει δ θεόι;; χι ιiι;; ψ~­ φιiι;; Ισυ ιΧπο τΥιν πεΙνιχ! Τί θιl χερδΙσει δ μιχυροσχ6τεινοι;; δ μπιχρμπιχ-' Α νΙΧ"(Υώστηι;; ιΧπ' δλει;; ιχυτέι;; τΙι;; δι!%φωτιστιχΙι;; σου ιΧρλοσμπει;;

; θιl

τόν 6ιiλειι;; μoνGίχιx σ~ μπελιiδει;;. Kιxt τΙ θci χερ­

δΙσει χι 1ι χυριχ-' Ανιχγνώπιχινιχ ; θ' ιΧρχίσουν οΙ x!%6γGίδει;;, 1ι l5ρνιθΙΧ θci θlλει νιl "{Ινει χ6χοριχι;;, χιχΙ τΟ ιΧπρ6"{υνο πιci δλο

xιxt θci τσιxxoπετεινιGίζoυν χ!%Ι θιl μ!%διοΟπιχι ... 'Άσε τουι;; ιΧν­ θρώπουι;; ~συχoυι;;, d:ιpeyoςtx6, μΥιν τού; ιΧνΟ[Υειι;; τιl μGίτιιx' ιiν τουι;; τ' &νοΙξειι;;, τΙ θιl δουν; ΤΥιν ΧΙΧΧή τουι;; χιχΙ τΥιν ψυχρή! 'Άσ' τιχ λοιπόν χλειστιl νιl όνειρεόουντιχι! Σώπιχσε μιci στιγμή, Ιξυσε το XEqκU.ι, συλλο"{ίζουντιχν. -Έξ6ν, Ιχιχμε τΙλοι;;, ΙξΟν .••

-

Τί

; γιGί

νci δοσμε!

-Έξόν ι!ν, δτιχν θ' &νοίξουν τιl μGίΤΙ/Σ τouι;;, Ιχειι;; ξειι;; lνιχν Χ6σμο χιχλότερο .•. "Εχειι;;

vci τούι;; δεΙ-

;

Δ~ν ~ςεριx. 'Ήξεριχ xιxλιl τί θιl ΥχρεμιστεΤ' δ~ν "ίςεριχ τΙ θιl xoτtaoτet ιΧπιχνω στιl γxρεμΙσμCZΤ/Σ. Κιινένιχι;; ΙΧδτδ δέν μπορε! νιl τό ξΙρει μ~ σιγουρ:ίδιχ, συλ).o"{ίζouμoυν· τδ πιχλιο εΙνιχι χερο­ πιιχστ6, στερεωμΙνο, το ~oυμε χα:Ι το πι%λεύOUΜΕ xιiθε στι"{μή, δπιχρχει' το μελλοόμενο εΙνιχι ιΧ"{Ιντητο, CΙπιιχστο, ρεοόμενο, εΙ­

νιχι χιχμωμΙνο ιΧπό τό δλιΧδ πού πλιiθoυΠ/ΣΙ τιl δνειριχ, lνιχ σύν­ νεφο xιxt τό χτυποον δυνιχτοΙ 4νεμοι -

1ι τόχη,

6 θεόι;; -

δ Ιρωτιχι;;, 1ι φιχντιχσ(ιχ,

ιΧριχιώνετιΖΙ, πuxνώνετιxι, μετι:tllιiζει ... Κι δ

πιό μεγιiλoι;; προφήτηι;; μoνιiχιz lνι:t σόνθημ/Σ μπορετ νιl δώ­ σει στουι;; ιΧνθρώπουι;;, χι φήτηι;;.

000 πιδ ιi:6pιστo τόσο ΧιΖΙ πιό προ­

Ό Zoρμπ~ μ.έ χοιτιΖζε περιπι&ιχτιχά: xι&μoγελώντ~. θύ­ μωσι&.

-'Έχω, «ποχρίθηχι& πεισμtzτωμένo,.

-'Έχει,; rtιi λΙΥε!

-

ΔΙν μπορώ νά: σου πίίί' δΙ θά: xι&τι:iλιί6ει,.

-'Έ, τότε δΙν Ixει~! Ιχι&με λιχ; 1:0υ.

6 Zoρμπ~

χουνώντι&, τ~ν χεφιί-

θιχ;ρρεΙ, π~ Ιφι&γι& χουτόχορτο, «φεντιΧό' σΙ γί­

M-ij

λιχ;σιχ;ν. ΕΙμι&ι ι%γριΣμμ«τ~ χι Ιγω

ad:v τον μπιχ;ρμπιχ-' Ανιχ;γνώ­ ! •Αφου λοιπον Ιγω δΙ θd: xι&τι&λιi6ει 6 «γιχ;θο, ιχ;ύτο, «νθρωπιί­

στ'Υ/, μιi δΙν εΙμι&ι τ6σο χου1:ό" δχι xιx;τιx;λιi6ω, π~ ΟΙ, νά:

χο, .χι 1ι xυριx;~γελιiδι&, 1ι συμ6ιιχ; του; 'Όλοι οΙ' Ανιχγνώστ'Υ/­ δε, χι l3λε, οΙ' Ανεζινε, 1:0υ χόσμου; Κιχ;ινούριιχ; λοιπον σχο­ τιίδιιχ; θά: δουν; ..Ασε 1:l)υ~ τ61:ε σ1:ά: πιx;λιιi, πού ΎΙΧι χιχι συν'Υ/­ θισμινοι. Κι&λά:

1:2: XΙX;1:ιiφεριx;ν ως 1:ώριχ;- δ~ 6λέπει, ; Ζοον

χιχ;ι

χιχλοζοΟν, γεννουν, χιΣνουν χι ι%γγόνιιχ;, του, χουφιχ;Ινει δ θεό" τους στριχ;6ώνει, χι ι&ύ1:0Ι φωνιiζoυν: cΔ6ξιχ; σοι δ θεό~

!»

Βο­

λεύΤ'Υ/χιχ;ν στ~ν x!ZXoμoιριιi. Πιx;ριiτιx; τoυ~ το λοιπον χιχι σώπιχ;.

Σώπιχσιχ;. Περνούσι&με ι%πό το περι6όλι oτi'j~ χ~ριx;;, δ Ζορ­ μπιΧ; χοντοσ1:ιίθηχε, ι%νι&πένιχ;ξε, μά: δΙ μίλφε. Κιίπου θιi 'χε 6ρέξει χι δ «γέριχ;ς μύριζε δροσιιΧ χιχ;Ι χωμιχ;τίλιχ;. ΤιΧ πρωτι&

«στέριιχ; φiν1jXΙXV'

1:0

νΙό ψε"("(2ΡΙ γυιiλισε "ρυφερό, χλωρο.

πριiσινl), ξεχείλισε δ OύΡιx;νo~ γλύΧιχ;. cΌ ~yθρωπo; ιχ;ύ1:ός;, συλλογίσ1:ηχιχ;, δΙν πi'jγε

χιχι

'to

o'to

σχολειο

μυΙΧλό "ου δέ xιiλιxσε. ΕΙδε χι ~xιxμε χι Ιπιχθε πολλιί,

~νoιξε δ νου; 1:0υ, 1ι xιx;ρ~ιιi

'tl)tI

πλιi'tuvε, χωρι; νιi χιίσει "~ν

«ρχέγον'Υ/ πΙΧλιχιχ;ριιί τη;. 'Όλιχ; 1:ιΧ πολύπλοχιχ, ~λυ'tιχ; γιιΧ μ~ πρI)6λ~μιχ'tιχ, 1:ιΧ λύνει ιx;iJ'tt~ μ.έ μιιΧ σπΙΧθιιί, σιΧν 1:ριώ't'Υ/ 1:0υ

1:0

'tov

συμπιχ-

Mέyaι' Aλέξιxvψo. Δύσχολο νιΧ πέσει δξω ιxu­

"ό~, ytιx'tt ιΧχουμπιΧ ι%λιixερo~, ι%πο 1:ις πιχ'tοΟσε;

λι,

o'to

&; 'to χεφιί­ 1:Tj,' ΑφρΙΧTj; λιχ;'tρειJουν 'to φίδι, γιιχ­ 'tO χορμΙ ι%πίζει 1:0 χωμιχ; χι l'tat ξέρει 13-

χιί>μι&. ΟΙ ~γριoι

"ι ιiλιXxερό 1:0υ

λιχ 'tιX ILua'ttxιX 1:Τίς γTί~. ΤιΧ ξέρει μΙ 1:~ν xoιλιιi "ου, μΙ 1:~ν ούριί "ου, μ.έ

1:' ι%xιx;μνιi

1:0υ, μΙ

'to

χεφιίλι. 'Αγγίζει, σμΙγει,

τίvε'tιχι lvιx μΙ 1:~ Mιiνιx;. Τέ1:ΟΙΟ; χι δ ΖορμπιΧ;. Έμετ, οΙ

85

γρcxμμcx'tιζοόμενοι εΤμcxσ'tε

'tcX σερσέμικα; πουλιιΧ ",ου Iiyipcx.» Iia'tiptcx πλ~θυνcxν. 'Άγριcx, Iixcx't&OEX'tcx, σκληρ&, χωρί~ xcxvivcx Ιλεος; γιιΧ 'tou; ά;νθρώπου;;. Δε μιλ~σcxμε πιά. ΚΟΙ'tάζcxμε κι οΕ δυο ",ον oupcxvo με ψό· μο, νιώθcxμε δλοένα; vd: κcx'tcxφτι:Χνουν κι άλλα; ά;στέρια; xcxt vd: Ί"

φουν'tώνει ~ πυρκcxγιά. Φτι:iσcxμε

a'tijv

πcxρ:χγκcx' δεν εΙχα: δρεξη νιΧ φάω,

xcxt

κά·

θισα; σ' lνα; 6ράχο στ-η θάλcxσσcx. Ό Ζορμπaς άνcxψε φωτιι:i,

lipcxE,

lκcxμε νι:i' ρθει

στρG'>μcx ",ου

xcxt

vd:

με 6ρεΤ, μιΧ με'tάνιωσε, Ιπεσε στο

κoιμ~θηκε.

Ή θ&λcxσσcx εΙχε π~ξει, δεν κουνιό'tcxν' κι ~ γijς, μουλω· μένη κάτω &πο ",-ην ξcxγριεμένη α.στρo60λ~, σώπcxινε κι (Xίιτ~. M~'tE lνα; σκυλΙ δε γι:i6γιζε, μ~τε lνα; νυΧ'tοπούλι δε θρηνου·

σε,

6cxeLcX

σιγ~. ΜιιΧ σιγη uπουλη, επικίν'tυνη, κcxμωμένη &πο

χιλιι:iδες;

xpcxUYE; ",όσο μcxκρινές, ~ τόσο μέσα; μcxς, ποι, δεν &xotJyouytcxt. rpιxoQacx μον&χα; τη 6ουη ποι, lxcxVE 'tO (ΧΙμα; μου χ'tυπών'tcxς 'tcX μελίγγια; κcxί τΙς 6cxσιλόfiλε6ες; τοίί λcxψοQ. «'Η μελωδία; "'Υίς; ",ί γρης;!» συλλογίστηκα: α.νcxτριχιιΧζοντcxς. Σ'tΙς Ίντίες;,

IStcxv

πλcxκώνει ~

vtJx'tcx,

ψέλνουν πολι, σιγιΧ

lνα; θλιμμένο μονότονο σκοπό, lνα: άγριο σιΧν το μcxκρινο χcxσμουρητο θεΡΙΟίί

-

τη

atycxvo tpcxyotJot,' μελωδία; ti'j; ",ίγρης;.

Ή κlχρδιιΧ του α.νθρώπου ςεχειλίζει α.νομολόγητη τρομάρcx. Κι ώς; συλλογίστηκα: ",η φο5ερη μελωδίlΧ, άρχισε, σιγιΧ σιγιΧ,

vd:

σΤΥίθος μου

'to

ξεχειλίζει' ξυΠΥοΟσlΧΥ Τ lΧίιτιά, ~ σιω­

πη με'tουσιώνουν'tcxν σε xpcxuy~, 'tιχνύζουντcxν ~ Ψυx~, κιχμω­ μένη κι Ιξω α.πό

IXU'tyj α.πο ",-ην Τδιιχ μελωδίlΧ, 'to κορμί, ν' &κούσει.

κcxί πρό6ΙΧΙΥε α.ν~συxη

'ΈσκυψlΧ, γέμισlχ ",η φούχτα: μου θι:iλlXσσlX, Ι6ρεξιχ το μέ­ ",ωπο

'Xcxt

τιΧ μελίγγιιχ' δροσέρεψcx. ουρλιlχχτιΧ α.κούστηκιχν μέ­

σιχ μου, φο6εριστικιΧ, σfiιχτομπλεμένcx, ιΧνυπόμονα: ~'tcxv ~ τίγρη κlχΙ φώναζε. Κι δλομεμιli; άκουσιχ

ψων~

: «'ο

μέσlχ μου

xcxecxpcX

μια:

Βούδcxς! Ό Βούδcxς!» κΙΧί τινιixτηκlX ιΧπιΧΥω.

ΠερπιΧτησα; yp~yopcx, γιlχλΟ γιcxλό, σά: ΥιΧ 'θελα; ΥιΧ ςεφύ­

γω. Κάμποσο 1'lχιρο ",ώριχ,

Otcxy

86

εΙμcxι μόνος ",η

vtJxtcx, κι

εΙ·

νιχι 6ιχθιιΧ σιωπή, ιiκoύω 'tYι φωνή "ου

-

o'tYιv ιipXη θλιμμέ­

νη, itιxpGtXAYj'tLxtIί, σιΧ μοιρολόι, κι ιiΎιίλια ιiΎιiλια ιiΎριεύει, μ:Χλώνει, δίνει

itpoa'tGtoyt;.

Κ:ΧΙ λ:χχ'tίζει

σ'tj)θο; μου, σιi

'tO

6ρέφο; που ήρθε δ κιχιρός; "ου. θιί ''tGtν μεσιίνυχ't:χ. Μασρ:χ σύννεφιχ είχιχν μ:χζωχ'tεΤ

o'tov

οόρανό, χοΥψε; o'tιXAe; επεσαν o'tιX χέριιχ μου. ΜιΧ δ νοσ; μου 'Yj'tGtν ιiλλoσ' είχα 6υθισ'tεΤ σε διιίπυρη ιi'tμόσφιχψχ, ενιωθιχ

δεξ6ζερ6α o'tιX μελίΎΎtG~ μου δυο 66σψυχους; φωηιί. «~Hρθε rι σ'tιγμή, νογήθηκα ιiνα'tριχιιίζον'tα;, με συνεΠ:Χίρ­ νει δ 60υδικος "ροχός, 'ήρθε rι σ'tΙΎμη νιΧ λευ'tερωθώ a.πο

'tO

θεϊκό μέσ:χ μου 6Χρος.»

Γύρισα 6taa'ttxo; o'tYι'l παριίγκο:, άνο:ψιχ 'tO λυχ'IΧρι. Ό Zoρμπιiς, ώς; "ον X'tuitηoe

'tO

φως, a.ν:XitE'tιXptae

άνοιξε 'tιX μιΧ'tΙ:Χ, με κοί "αξε νιΧ σκύ6ω ιiπxνω νιΧ ΎριΧφω'

XX'tt

'ti 6λέφαρ:χ, o'to χ:χρ "Ι καΙ

εΎρουξε, δεν άχ?υ-:ι:χ, Ύύρισε cXπό'tομ:χ πp~ς;

"ον "οΤχο και ξιχν:Χ60ύλιαξε o'tOν σπνο. ''ΕΎραφα γρήγορ:χ, χωρΙ.; &:ναψυχή, 6ιιΧζουμουν. 'ΑλιΧκερος;

δ «Β?ύδ:χς;» 'Yj'tιxν μέσα μου Ε'tοιμος, "ον ε6λεπα νιΧ ξε'tυλί­

YE'tat

ιiπo

'to

σπλάχνο μου σά: γαλΧζιιχ κ?ρδέλιχ -YEμx'tYj γρχμ­

μιχ't:χ' ξε'tυλίγουν't:χν γοργα: πολύ, κι

χέρι μοu νιΧ

E'tpeXE 'tO

προφ'tάσω. ''Εγραφ:χ, εγριχ:ριχ, δλα είχιχν γίνει ευκολΙΧ, πολΙΙ ά­

πλά' δεν εγρ:χφο:, ιiν'ttyp:xcpιx. τα: itxν'tGt διάνευαν μπροσ'tά

μου, κ:χμωμένα ιiπo συμπόν~ιx, ιiπάpνηση κι ιiγέp:x AιX'ttGt

'tou

Βούοιχ, οΙ γυνο:ίχε;

'tou

χ:χρεμιοσ,

άμχξι, 'tιX "ρία φριχτιΧ συν:χπ:χντήμ:χτ:χ

a'tou, 'tou νεκροσ' rι cpuyfj, rι tij; σω'tηρίΙΧ;' άνθιζε rι -yij;

: 'tou

'tO

-

"α: πιχ­

μ:Χλ:χμ:χτένιο

γέρου,

ά"κηση, rι λύτρωση,

'toO άρρω­ 'to κήρυγμιχ

κίτρινα; λουλού8ια, ντίινουνταν οΙ

ζητιιΧνοι κι οΙ 6ιχσιλιάδε; κίψινιχ ρχσ:χ, ιiλά:ρρωνιxν οΙ "έτρες,

'tιX ξύλΙΧ, οΙ σάρκες;' οΙ ψυχες γίνουντ:χν ιiγέp:x;, ytvouν't:xν πνέ­ μα,

'tO

πνέμιχ cX:ριχνίζουντιχν. ΤιΧ δχχτυλά μου κουρχστηκιχν,

μιΧ δεν ήθελΙΧ, δεν μποροσσ:χ να: στ:χμ:χτήσω' Τ δριχμ:χ περνοΟ-

σε γορ(ό, έφευγε, επρεπε να

ΤΟ πρωΙ με '10 ιiΠιXνω

o'to

6pijxe

'tO

προφτιΧσω.

.

δ Ζορμτ.ας με το κεφάλι ιiκoυμπισμέ­

χερ6γραφο, νιΧ κotμ?oμιxt.

87

Ε

ΙΧΕ ΠΙΑ ΑΝΈΒΕΙ ΔfΟ ΚΟΝΤΑΡΙΑ Ο ΗΛΙΟΣ ο­ ταν ξύπν1jσιχ: το δεξό μ~υ το χέρι εΙχε πιαστεΤ ιΧπό τό

γράψιμο κοιΙ

stv

μπορουσαν να σμίξ~υν τα δ~χτυλα. Ή 60υ­

δικη μπόρσι. εΙχε περχσει ιΧπο π~νω μου καΙ μt εΙχε ιΧψΤΙσει Ιξαντλ1jμένο κι ιΧΟειανό. 'Έσκυψα, μάζεψα τα χερόγραφoc που εΙχαν κατασκορπίσει

χάμω,

stv

εΙχα οϋτε την δρεξ1j, ουτε τη δύναμ1j να τιΧ κοι­

τάξω' σιΧ νά 'ταν δλ1j ετ~ύΤ1j ~ σφοδρή επιφοίΤ1jΟ1j ονεφο, και

8tv

ήθελα νιi τό δω νιΧ φυλακίζεται, να εξευτελίζεται μέσα

στΙι;; λέξες. 'Έβρεχε σήμερσι, γλυκχ, μσιλσιx~, δ ΖορμπιΧι;; προτου φύγει

μου 'χε ιΧνΧψΖΙ τδ μΟΙΥκΧλι, κι δλ1j τrι μέρ:χ κΧθο:.lμ~υν διπλ~­ πόδι, μt ι%πλωμένα τιΧ χέρια ιΧπχνω ιΧπό τη φωτιχ, χωρΙι;; νιΧ ψιΖω, χκΙν1jτος, κι ιΧκουγα το

otyocvo

πρωτ06ρόχι.

Δt συλλογΙζουμουν τίποτα. ΤΟ μυαλό μου, τυλιγμένο σαν τυφλοπόντιχοις μέσα στα: μουσκεμέ'/:χ χώματα, ιiν:xπαύoυντoιν .

• Αχουγα

ιiνxριoι σocλέμocτα ',ι οι Ι 6oU1jtιX κα:Ι ροχocνίσμ:χτoc

tij;

γήι;;, καΙ τη 6ροχη νχ πέ:(ΤΕΙ κ:χι νιΧ φουσκώνουν οΕ οr.:όρ~:.

'Ένιωθα τδν οι.ψχνΟ κσιι τη

yijt;;

νιΧ σμίγουν δπως τΙς πρωτ6-

"'(ονε; εποχtι;; που εσμιγαν σιΧν άντρ:χι;; κσιί γ:.lvocίχσι κι EXOCναν παιο:!i' χι ομπρός (.Ι.ου, γι:Χλο "'(ισιλό, ιΧφουκρΧζουμουν τ-η

θΧλocσοoc να μουγκρίζει xlXt ν' ιiναγλείψετocι, σα θεριΌ που ά­ πλώνει Τ1) γλώσοoc ΤΟ') κχί πίνει.

"Ήμουν ευτυχής, κοιΙ τό 'ξερχ. 'Όσο ζου(.l.ε μιαν ευτυχίσι, ί%­ σχολα τη νιώθουμε' μΟ'lάχα: οταν περχσει κ!Χί κoιτ:xξ~υμε π(­ σω μας, κα;τlΧl'σι6:Χίνουμε ξα:γνικιi

88

-

χ!ΧΙ κ:Χ::οτε με κ!Χτχπλ'r)-

εη

-

πόσο στα.θ~Xσtμε ευτυχισμένοι. Έγω ΙSμωι;;, στο χρητιχο

Ιτοστο &χρογιάλι, ζοσσα. τ'ήν ευτυχία. χι ήξερα. συνάμα. πωι;;

εΙμα.ι ευτυχισμένοι;;. θάλα.σσα. &πέρα.ντη, &ι;; χ::Χτω στ' &φριxα.νιxCΣ &χρογι::Χλια.. Κάθε τόσο πολυ ζεστοι;; νoτιCΣι;; φυ~oσσε, λΙ6ΙΧι;;, που χα.τάφτα.νε &πο τΙι;; μα.χρινει;; πυρωμένει;; &μμ?σδει;;. Μύριζε fι θάλα.σσα. το πρωΙ χα.ρπούζι, το μεσημέρι ~xνιζε, &να.σηΧώνουντα.ν χα.Ι γέ­ μι~ε μιχρουι;; μιχρουι;; ~γoυρoυι;; μα.στούι;;, χα.Ι το 6ράδυ στέ­ να.ζε τρια.ντα.φυλλιά, χρα.σάτη, μελτζιχνιά, σχούριχ γαλάζια..

rέμιζα. πα.Ιζοντα.ι;;, το δειλινό, τ'ή φούχτα. μου ψιλ'ή ξα.νθ'ή 4μμο χα.Ι τ'ήν ~φηνα. νCΣ γλιστράει χα.Ι νCΣ φεύγει ζεστ~, μα.­ λα.χιά, &νάμεσα. &πο τCΣ δάχτυλά μου. Κλεψύδρα. fι φούχτα., χα.Ι

φεύγει fι ζω~ χα.Ι χάνετα.ι· χιχνετα.ι, χα.ί χοιτάζω τ'ή θάλGltσσα:, &ΧlJύω το Ζορμπli, χα.Ι τα: μελΙγγια μου τρίζουν &πο ευτυχΙα. MιCΣ φορά, θυμουμα.ι, fι μιχΡΟ'Jλα μου &νιψιιχ, fι "Αλχιχ, τεσ­ σάρων

xpovG'>v,

την ώρα: που χα.ζεύαμε, πιχρα.μονη τΥίι;; ιΧρχιχρο­

νιli~, μια: 6ιτρίνα. με πιχιχνιδιχχι:χ, στριχψηχε χαΙ μου 'πε: «θεΤε Δριχχο (ετσι μ' lλεγε) , θείε ΔριΧχο, ιΧπο την πολλη χαριχ μου li6ΥlΧλ:Χ χέρσιτα.!» Τρόμσιξα.. Τι θιΧμιχ λοιπον εΙνα.ι fι ζωή, χιχΙ πως σμίγουν, δτιχν φτιχσουν 6α.θια: στΙς ρίζες ΤlJυι;;, δλει;; οΙ Ψυ­ χες χιχΙ γίνoυντCιι

gva!

rιcxτΙ θυμ~θηxα. ευτόι;;, σ' ενα. μlJυσεΤο

μα.χριν~, μιιΧ μάσκιχ που εΙχ:χ οε! του ΒούδΙΧ, σΧlΧλισμένη σε

γυ:Χλιστερ" 16ενο. Ό ΒοόδΙΧ; εΙχε λυτρωθεί χα.Ι τον εΙχε συγ­ χλόσει fι ιΧνώτα.τ'Υ) χιχριχ, αστερ:χ ιΧπο έψτ::Χχρονη &γωνία.. Κι οΙ 6α.σιλ6φλε6ει;; του μετώ~oυ του 13εξιΧ κ:χί ζερ6;: εΙχlχν τόσο φου­

σχώ.1ει

&..0

τη χlχρ::Χ,

.. ου

εΙχα.ν ξε .. ετα.ΧΤΕί όξω &πο το δέρ­

μιχ κι εΙχα.ν γίνει ου" στρου:rηΧΤ:Χ σαν iτσlχλένιix έλ:χτήρια., δλο δύνιχμη, χέρlχτ:χ.

ΚιχτιΧ το οειλινο fι 6ΡlJχούλ:χ είχε στ:χμιχτήσει, χα.ύ:ίρισε δ ουρα.νό;;. Πεινουσα., χα.ίρουμουν που πεινουσα., γιιχτί τώρα. θιi ·ρχουντα.ν δ Ζορμ .. ας, θ' άνα.6ε :ρωτι:Χ χlΧί (ι' άρχιζε fι κα.θη­

μερινη τελετ-ή τΥίς μ:χγεριας χ:χί τΥί.; κου6έντα.ς. -"Αλλη &τέλειωτη Ιστορία. κα.ί τοότη! έλεγε συχν:Χ ό Ζορ­ μπάς,

.. ιθώ·/οντα.ς

το τσουκ:Χλι απάνω στη φωτι::Χ·13εν Ζ:ν:χι μlJ-

νάχα. ~ γυνΙΧίΧα. νιχι

xcx!

ΧΙΧλή της

-

ατέλειωτη ΙστορΙ:χ, ε[­

wpcx! -

το φιχΙ

Για πρώτη φορα στο ιΧκρογιάλι έτοΟτο χάρηκα. ti) γλίικα.

,00 φα-γιοο. "Οτιχν το 6ρ:iδu δ Ζορμπάς ~νιx6ε ανάμεσιχ σε δυο πυρομάχους φωτια κιχ! μιχγέρευε κι ()στερ:χ ιΧρχίζιχμε να τρωμε κιχ! να κουτσοπίνουμε χα.ί

φουντώνει ~ χου6έντα., ενιωθα.

va

πω~ ε[νιχι χιχΙ το φιχt μιa ψυχικΥ, χι ΙXIJ,O λειτουργ!α., κα.ί πως ,ο χρέ:χς, τσ ψωμΙ χιχΙ το ΚΡΜ! ε[ν(Χι οΙ πρωτες σλες ιχπ' δπου

γί·/ετα.ι το πνέμιχ. ΠρΙν φάει

xcxt

πιεΙ δ ΖορμΠάς, μετα τον χάμcxτο

tij;

δου­

λειάς το 6ράδυ, δεν ε[χε χέφι, οΙ χου6έντες του ήτcxν 6α,ριε­

στημένες κ(χι

ta

λόγι:χ Τι:Jυ ε6γιχιν:χν με το τσιγΧέλι' χι οΙ χε­

ρονομίες του ήτιχν χουρ(Χσμένες κι ~γα:ρμπες.

Ma ευτύς ώ; ερι­

χνε, κιxθω~ lλεγε, κάροουνο στη μηχιχν+Ι, δλο το μοuδιcxσμένο, ξεκουρδισμένο έργοστάσιο τοΟ κορμιοσ του ζωντάνευε, νε φόρα, χι ~ρχιζε να: δουλεύει.

Ta

EitCXtp-

μάτια. του ~vcx6(Xv, ~ μνή­

μη ξεχείλιζε, τα πόδιιχ του πετοΟσlχν φτερά, χόρεUCXν.

-

Πέ~ μου τί κάνΕις το φα:Ι' πo~ τρως, μοσ είΠΕ κάποτε,

θα: σοίί πω ποιος είσα.ι. 'Άλλοι το κάνουν ξίγκιιχ

~λλoι το χάνουν δουλεια:

Xcr.YOuy,

XCXt

XCX!

XCXt

κοπριά,

κέ:;;ι, χι ~λλoι, εχω ΙΧχουστά, ,ο

λέει, θεό. τριων λογιων είνιχι το λοιπόν οΙ ΙΧνθρωιτοι'

έγώ, α:;;εντιΧό, δεν είμα:ι απο τούς χειρότερους μήτε πάλι :Χπο τοΙΙς κlΧλίιτερους' στέχουμα.ι στΥ) μέση, χάνω οουλεια κιχΙ Χέφι. Πάλι χα.Η

'1'6

φcxt πού τρώγω το

!

Με κοίτΙΧξε πονηρά, γέλιχσε,

-

Τοο λόγου σου, ΙΧφεντικό, θcxρρω πω; πολεμάς νά κχμεις

το φα.t πού τρως θεό' μά δεν τ-Χ χ:;ιτα.:;;έρνεις, κα.ί 6Μανίζε­ σαι. 'ΈπcxΟες δ, τι ετ:αθε κι

-

Kcxt

6

κ6ρακιχς.

τί επιχθε δ χ6ρακα;, Ζορμπά;

Αυτός, πού λές, περπα,τοσσε πρωτύτερα. τίμιιχ, σωστά, σαν

κ6ρ:χκα,ς' μα μια μέρα, τeισ κάπνισε να περπατάει, λέει, κι ιχυ­ το; χιχμαρωτά, σα.ν τΥ,ν πέρδιχ:χ' κι

ir.O

τότε δ κιχκομοίρης

ξέχα,σε χα,! τΎ) δικιά του περτ;:;ιτησιά, τά 'χιχσε, κα:! τώp~­

δεν τον 6λέπεις;

-

πάει "1j~l)κοr.ώντα,ς.

flO

Σ'ήκωσιχ το κεψιχλι' άκουσιχ το περπιχτημιχ του Ζορμπά να Κ(,Ο,

τηψορίζει άπο το λι γνί τη' σελί γο τον ε!δΙΧ να ζυγώνει με χρε­ μιχσμ.ένιχ μoCΊτpιx, χιχτσουψια:σμένος' χι οΙ χερουΧλες του χιχμ­ πιχνιζιχν ξεκούρδιστες.

-

ΚΙΧλησπέριχ, άψεντικό

! εΙπε

με μι σο στόμιχ.

Κιχλως τον' πως πήγε ~ δουλεια: σ'ήμεριχ, Ζορμπά; Δεν άποχρίθηκε.

-'Άς άνιχΨω φωτιιχ, είπε, θiμιχγερέψω. Πήρε μιαν άγΚΙΧλιi ξύλα: !Χπο τη γωνιχ, 6γήκε lξω, τα χιχ. λύ6ωσε με τέχνη άνιiμεσιx σε δυο πυρομχχους χι άνιχψε ψω­

τιιχ'lστησε το π'ήλινο τσoυxιiλι, lριξε μέσιχ νερό, χρεμμύδι, ντομχτιχ, ρύζι, χι άρχισε το μιχγέρεμιχ. Έγώ ώστόσο εστρωνιχ άπιiνω σ' ενιχ στρογγυλο σο:ρριχδιχκι μια:ν πετσέτα: κ: lxo6ιx χορτιχστιΧές ψέτες στιχρένιο ψωμί, κα:Ι γέμισιχ, άπο μιαν ντιχ­ μιζιiνιx, κριχσΙ την ξεμπλιιχστη ψΗσκιχ που μάς είχε χιχρίσει

τΙς πρωτες μέρες δ μπιχρμπιχ-' Ανα:γνώστηζ. Ό Ζορμπά:;; ε!χε διπλογονιχτίσε: μπpoστιi άπο το τσoυκιi­ λι, κοίτΙΧζε με άσιiλευτιx μχτια: τη φωτιιΧ, σώπιχινε. -'Έχει:;; πιxιδιιi, ΖορμΠά; τον ρώτησιχ ξιxφνικιi. ΣτΡχ:ρηχε

-

:

Γιιχτί ρωτάς; 'Έχω μ:ιi θ:.ιγα:τέριχ.

Πα:ντρεμένη

;

Ό Ζορμπάς γέλιχσε.

-

Γιιχτί γελά" ΖορμΠά; θέλει κι ΙΧύτο ρώτημα:, άφεντικ6

;

Κουτη είνιχι νιi μην πιχν-

τρεuτεί; Δούλευα: σ' ε"ιχ μετΙΧλλείΟ Χ,α:λκ6, στην Πρα:6ίτα: τ*

Xιxλxιδιxijς. Mιιi μέρα: ελιχ'::α: yp:iμoμoιx ιΧπο τον άδερ:ρό μου Τ9 Γιιiννη. Ξέχιχσα: άλ'ήθειιχ νιi σου πω πώς lχω ενιχ άδερ:ρ6,

νοικοΧύρη, ψρόνιμο, θρήσχο, τοκογλύ:ρο, δποκριτ'ή, άνθρωπο ΧΙΧθώ; πρέπει, στύλο τής κοινωνίΙΧ;. Ε!νιχι μπιχκιΧλης στη Σιχ­ λον[κη. «Άδερψέ Άλέξη, μου 'γρα::ρε, ~ θυγιχτέριχ σου fι Φρ6σω πήρε τον κιχκο δρόμο, ντΡCπιιχσε το τίμιο ονομιχ μΙΧς" Ιχει ενα: &:γα:π'l)τιΧ6, εκιχμε μα:ζί του κα:ι πιχιδί, πχει fι τιμ'ή μιχς

θιi πετα:χτω στο χωριο νιi τη σ1iΧξω.»

91

!

-

Κα:Ι τΙ lxα:μι~ Ισύ, ZOpμπιi

;

Ό Zopμπιi~ άνα:σijχωσι του; ώμoυ~

-

«Πφφ! yυνα:!x!~

•Ανα:ΧΙΙτιψε -

!» ιΙπα:

:

χα:Ι εέσχισα: το ΥρΙΙμμα: .

το φα:t, ιριεε &λΙΙτι, Υέλα:σε.

ΜιΧ στΙΙσου νιΧ 8ε!~ το πιο άστε!ο. 'Ύστερα: .χπο

lva: μijνα: : μου' Αλέξ'Υ] ! ΙΥρα:φε

λα:6α:ί ναι άπο τον χουτεντε τον άδεΡφό μου δεύτερο γράμμα: «ΓειιΧ χα:Ι χα:ρΙΙ σου, ά:γα:r.'Υ]μένε ioepςp!

δ σερσέμ'Υ]Ι;' ξα:νάρθε πΙΙλι fι τιμΤ; στον τόπο Τ'Υ]Ι;, μπopεί~ τώ­

ρα: νιΧ σ'Υ]χώσειι; το χούτελό σου &:ψ'Υ]λιΧ, δ λεγΙΙμενo~ στεφα:­ νώθ'Υ]χε ΤΥΙ Φρόσω!» Zopμπιi~ στpιX~'Y]xε, με χοΕτοιξι' στΥι λάμψ'Υ] του τσΙΥΙΙ­

·0

ρου του ξέχρινα: τιΧ μιΧτια: 'tGU νιΧ σπιθί;ουν. Σijχωσε πάλι τoυ~ ιj)μoυ~

-

:

Πφφ

! ιiντpει; ! Ιχα:με

με άπεpEγpα:~τ'Y] περιφρόν'Υ]σ'Υ].

Κα:Ι σε λίγο:

-

ΤΙ πεpιμένει~ &:πο τΙ~ yυνα:!xε~

: ΝιΧ

χιΧνουν π:χιδιιΧ με δ­

ποιον λcXχει. Τι πεpιμένει~ άπο τoυ~ ιiντpει; ; ΝιΧ πέφτουν στ7ι

φάΧοι. BcXλτoυ ρίΥα:νΥ), ιΧφεντιχ6! Κα:τέ6α:σε το τσουΧάλι, χ:χθίσα:με οιπλοπόοι, φάγα:με.

Ό Zopμπιi~ εΙχε πέσει σε 6α:θιιΧ

auHorij.

ΚιΧποια: Ιγνοια:

τον τρι6έλιζε. Με κοίτα:ζε, άνΟΙΥε το στόμα:, τό 'χλεινε πcίλι.

Kcίτω ά:πο το φωι; τοΟ λυχνα:ριοο ξέχρινα χ!Χθα:ριΧ τιχ μιΧτι!Χ του στενοχωΡΥ)μέν:χ χι ιΧνijσυχα:.

Δε 6άστα:ξα:.

-

ΖορμΠά, κάτι θει; νιΧ μοο

..εΤς' λέγε

το! Κοιλιοπονάς, γέν­

ν'Υ]σε!

·0

Zoρμπιiι; σώr.α:ινε· επια:σε ιΧπο χάμω ενιχ

σφεντόνισε με OUνιχμ'Υ] άπα

ti)v ci'Iotxti)

..ετρα:ΟιΧχι,

το

πόρτιχ.

-'Άσε τΙι; πέτρει;, λέγε!

·0

Zopμπιiι; απλωσε το ζιχρωμένο λ:χιμό.

-'Έχειι; έμπιστοσόν'Υ] σε μένα, ά:φεντιΧό

; ρώΤ'Υ]σε

με ιΧγωνία:

χα:Ι με στύλωσε χιχτάμα:τιχ.

-'Έχω, ΖΟΡμr:ιi, του ιΧποχρ:θΎ)Κ';. "'Ο' τι κι

Ii'l

χάνεις, δεν

μπορείς να πέσεις Ιξω' χιχ! ν% !:ιέ;, δεν μr.ο:;ρείι; να πέσει; ε-

92

ξω. Είσιχι σ~ν ~να λιι;ιντιΧρι, ν~ ποίίμε, Υι σ~ν lνας; λίιχος;' τ~

θεριιi αύτιΧ

.. οτε

οε φέρνουνται σαν

.. ρό6ΙΧτιχ Υι σα γΙΧϊοοίιρια, ltat καΙ σίι: Ζορ·

οεν ξεστριχτίζι;ιυν ποτε ιΧπο τΥι φόση τους;' μπ~ς, άπο τΥιν κι;ιρφΥι

&;

τιi v:Jxtιx.

Ό Ζι;ιρμπιΧς χοίινησε το κεψΧλι.

-

~H έΥω οεν ξέρω πιιi ποσ δtcXολο οχ8ίζουμε

!

-ΈΥω ξέρω, μΥι σε νοιιΧζει' τρΧ6ΙΧ όμπρός;!

-

Γιχ ζιχνιχπέ; το πΧλι, αφεντικό, νιi κχμω κoυριiγιo

! φώνιχ-

ξε δ ΖορμπιΧς.

-

Τρχ6ιχ ομπρός!

τα :.1Χτιιχ τοσ Zoρμπιi ιiστρxψιxν.

-

Τώριχ μ;:ι;ιρω να σι;ισ μιλήσω, το Αοιπον'lχω, μέρες; τώριχ,

lvιx μεγά),ι;ι σχέοιι;ι, μtα ιί3έιχ ;:ΙΧλΙΧ6Υι στδ νοσ μου' ν~ τΥιν έ· φιχρμόσουμε

-

;

Κιχι το ρωτιiς

; Mιi

γι' αύτδ ήρθιχμε Ιδώ : ν~ έφιχρμόσουμε

Ιδέες;.

Ό ΖορμπιΧς ιΧπλωσε τό λιχιμό, με χοίτιχξε με χιχρΧ. με τρό­ μο:

-

Μίλιχ κιχλ:Χ, ιXqIEvttxcS

! φώνΙΧξε.

Δεν ήρθιχμε Ιοώ για κιΧ ρ-

60υνο;

-

Το κχροουνσ εΙνιχι μιιi ιiτ;oρμή' Ετσι, γιιi νιi μΥι σχαντιχ­

λίζετιχι δ κόσμος. ΓιιΧ νιΧ θιχρρι:;σν πω; εΙμιχστε σο6ιχροΙ έπι­ χειρημιχτίες, νιΧ μΥι μιiς; πιΧρουν με τΙς λεμονόχουπες;. ΚατιΧ­ λΙΧ6ε;, Zι;ιρμπιi

;

Ό Zoρμπιiς έμεινε με μισιΧνοιχτο στόμα' πολεμοίίσε να κα­ τΙΧλ:Χ6ει, δεν τολμοσσε νιΧ πιστέψει τόση εύτυχίΙΧ. "Αξαφνα μΠήκε στό νόημιχ' χίιθηχε ιΧπιΧνω μου, με αρπιχξε ιχπο τον ώμο.

-

Χορείιεις;

; με

ρώΤ1)Οε με λαχτχριχ' xoρείιει~

;

-"Οχι .

-"Οχι ;! Κρέμιχσε τα χέριιχ κιχτΧπληχτος.

-

ΚιχλιΧ, εΙπε σε λίγο' τότε νιi χορέψω έγώ, αψεντικό. ΣτιΧ­

σι;ιυ πιο πέρχ, να μΥι σε ιiνιxπoδι;ιγυρίσω. Xιiι "Έοωχε ~νιx σΗτο,

.. ετcXχtηκε

93

! ΧιΧι !

δξω άπο τΥιν πιχριΧγκιχ, πέ-

τιχζε τ~ πιχπούτσιιχ του, το σΙΧΧάΧι, το ΥιλέΧο, ιXνιxσ~xωσε τι2: πιχντιχλόνιιχ ω~ τά: γόνιχτιχ, ιΧρχισε νά: χορεύει. Το μοοτρο του, μουντζΙΧλωμένο ιΧΧόμιχ ιΧπο το Χάρ60υνο, ήτιχν χιχτιχσχότεινο" τά: μάτιιχ του γυάλιζιχν Χάτιχσπριχ.

Χύθηχε στο χορό, χτυποϋσε τά: πΙΧλιχμάΧιιχ, πη8ουσε,στρου­ φογύριζε στον ιΧγέριχ, επεφτε χάτω με λυγισμένιχ γόνιχτιχ χι ιΧντι πηοοοσε ιΧνάεριχ xιxθιστό~, σα: λάστιχο . .,Αζιχφνιχ τινάζουν­

τιχν πάλι ιΧψηλά: στον ιΧγέριχ, σά: νά: τό 'χε 6άλει πεΤσμιχ νά:

νιx~σει τoυ~ μεγάλους νόμους, νά: χάνει φτερά: χιχΙ νά: φύγει. 'Ένιωθες μέσιχ στο σιχριχχοψαγωμένο αυτο ταΥιχριιχσμένο χορ­ μΙ τ~ν Ψυx~ νά: μάχετιχι νά: συνεπάρει τ~ σάρχιχ χσιΙ να: χυ­

θεΤ μιχζΕ τη~, ιΧστρο6ολΕοιχ, μέσιχ στο σχοτάΟι. ΤΕνσιζε ~ ψυχη το χορμί, μά: ιχυτο litEιptt, οε 6ιχστοΟσε πολλη ωριχ στον ιΧγέ­ ριχ, το ζιχνσιτΙνΙΧζε, ιXν~λεη, λίγο τώριχ πιο ά:ψηλά, μά: πάλι το lρμο ζιχνάπεφτε ά:γχομιχχώντιχς.

Ό ΖορμπιΧς μάζευε τα: φρύδιιχ, το πρόσωπό του εΙχε π~­ ρει ιΧνησυχιχστιχια: σο6ιχρότητιχ· οε σxλ~ριζε πιά· με σφιγμένιχ τά: 86ντιιχ δ ΖορμπιΧς μάχουντιχν να: φτάσει το ά:8όνιχτο.

-

ΖορμπιΧ, ΖορμπιΧ, φώνΙΧζσι· φτάνει! Φ06όμουν μ1)ν ζιχφνιΧά: ιΧπο τΤιν τόση φόριχ οε 6ιχστάξει

το γέριχο χορμί του χιχΙ σχορπίσει στον ιΧγέριχ θρύμμιχτιχ.

ΦώνΙΧζΙΧ, μα: ποΟ ν' ιΧχούσει δ ZoρμπιX~ τΙ~ φωνε~ του χω­

μάτου· το σπλάχνο του εΙχε γίνει σα:ν τοΟ πουλιοΟ. Πιχριχχολουθουσιχ με ιΧνάλσιφρο τρόμο τον ιΧγριο, ιΧνέλπιοο χορό. 'Ότιχν ήμουν μιχρο πιχιοί, οούλευε ξεχιχπίστρωτη ~ φιχν­

τιχσιά μου χι lλεγιχ τεριxτoλoγίε~ στους φίλους μου, χιχΙ τΙι,; πίστευιχ.

-

πως πέθιχνε δ πιχππούς σι:;υ Ισένιχ; με ρώτησιχν οΙ συμμιχ­

θητές μι:;u μιά: μέριχ, σΤ1)ν πρώτη του Δημοτιχου. Κι Ιγώ μεμιιΧι,; lπλιχσσι gyιx μύθο, μιλουσιχ χιχΙ τον επλιχ­ θΙΧ, χι "δσο τον επλσιθιχ τον πίστευιχ:

-

Ό πιχππού;; μου Ιμένιχ ψοροΟσε λαστιχένιιχ πιχπούτσιιχ. Μιά:

μέριχ, δτιχν l6γΙΧλε ιΧσπριχ γένιιχ, π~oηξε ιΧπο Τ1) στέγη τοΟ σπιτιου μιχι,;. μα: ώ;; ιΧγΥιξε τη γ7);;, ιΧντιστοί6σιςε σα:ν τόπι χι

94

ιi:νέ6ψιε

r:tG

ιΧψηλιΧ ιΧπό τό στ.:ίτι

χι δλο

-

xcxt

πιό άψηλά.,

πιό άψηλά., πιό ιΧψηλά., ώσότου χά.θηχε στιΧ σύννεφιχ. 'Έτσι πέθιχνε δ πcxr:πούι; μιϊυ. 'Από τ~ μέρα: που επλιχσιχ τό μύθο ιχυτόν, δσει; ψορέι; πή­ "(ιχινιχ στ~ μιχρούλΙΧ tΧΧλησιιΧ τοσ Άγίου ΜηνΙΤ χι έ6λεπιχ

xcx-

μηλιΧ στό τέμτ.:λο τ~ν 'Ανά.ληψη τοσ Χριστοσ, ιΧπλωνιχ τό χέρι χι έλεγιχ στουι; συμμα:θητές μου

-

:

Νά. δ πιχτ.:πούς μου με τιΧ λιχστιχένιιχ πιχπούτσιιχ!

Κι ιΧπόψε, Οστερα: ιΧπό τόσα: χρόνιιχ, 6λέποντιχι; τό ΖορμπΙΤ νιΧ πηδά.ει στόν ιΧγέριχ, ξιχνΙΧζοοσιχ τό πιχιδιά.τιχο πιχριχμύθι

με τρόμο

-

σιΧ νιΧ φοβόμουν μ~ χΙΧθεί χι δ ΖορμπΙΤς μέσιχ στα:

σύννεφιχ.

-

ΖορμπιΧ, ΖορμπιΧ, φώνΙΧζΙΧ· ψτά.νει

!

Ό ΖορμπΙΤι; χουχού5ισε στό χωμιχ, λιχχιχνιιχσμένος. Τό πρό· σωπό του nιχμπε ευτυχισμένο. τα: γχρίζΙΧ μΙΧλλιά. του εΙχιχν χολλήσει στό χούτελό του χι δ Εδρώτιχι; χουρνέλιιχζε στιΧ μά.­

"(ουλά. του xιxt στό πηγούνι, ιΧΥιχχιχτεμένοι; με Χά.ρ60υνο. 'Έσχυψιχ άπά.νω του άνήσυχος.

- ' ΑλΧφρωσιχ,

εΙπε σε λίγο· σα: να: μοσ πήριχν ιχΙμιχ. Τώριχ μπο­

ρω νιΧ μιλήσω. Μπήχε μέσιχ στ~ν πιχρά.γχιχ, ιΧνιχχά.θισε μπροστιΧ ιΧπό το

μΙΧ"(Χά.λι, χι nιχμπε τό πρόσωπό του.

-

Τι σ' επιιχσε χι άρχισει; το χορό;

Τί ijθελες νιΧ Χά.μω, ιΧφεντιχό

χιχρά. μου· έπρεπε νιΧ ξεσΧά.σω.

; Πλα:ντοΟσιχ ιΧπό τ~ν πoλλ~ Kcxt πωι; μτ.:ορεί νιΧ ξεσΧά.σει

(νιχι; άνθρωποι;; Με τιΧ λόγιιχ; Πφφ!

-

ποια: χιχρά. σου;

Μέ χοίτιχξε ιΧνήσυΧΟς" τό χείλος του έτρεμε:

-

ΠοιιΧ χιχρά. μου; Μα: ιχυτα: που μοσ 'πες τώριχ νά., τά. 'πες

έτσι, τοσ 6ρόντου; Δεν τιΧ χιχτΙΧλά.6ιχινει; xιxt συ δ Ιδιος; Δεν

ijρθιχμε

ttJw, λέει, "(ΙιΧ Χά.ρ60υνο ... 'Έτσι ντέ, ν' ιΧλιχφρώσω ! 'Ήρ­

θιχμε "'(ιιΧ νιΧ περά.σει ~ ώριχ μιχι;, νιΧ ρίξουμε στά.χτη στιΧ μά.­ τιιχ τοσ Χόσμου, νιΧ μ~ μΙΤς πά.ρουν γιιΧ πΙΧλΙΧ60ύς, νιΧ μ~ μιΧς πετοΟν λεμονόχουπει;

-

χι tμείι;, δτιχν θιΧ μεΙνουμε δλομόνιχ·

95

χοι x~ί δε μιiς βλέπει κ~νένας, ν~ σπουμε σ,~ γέλια! Αυ,ό,

λόγο τtμYίζ, ζΥΙ,ουσα κι έγώ, μα: οεν το κα,αλάβαινα καλ~ x~­ Η. Πότε το Χ2ροουν() συλλογίζουμουν, r.ότε τ~ν xupιx-Mr.Cιu­ μπουλίνα, πότε την α:ρεντιά σ()υ ... M~λλι~ χου6Χρια. 'Ότ~ν ά­ ν()ιγα μι~ γαλαρία, έλεγα: «Κχρ50υνο θέλω! KάρoCιυνo θέλω!

KcXp60uvo θέλω!» Κι από τΥι φτέρνα ως τΥιν κoρ:p~ γίνου­ μουν χΧρ60υνο. Κι (;-;αν πάλι σxoλνCιυσα χι Ιπαιζα με αύΤ~

Τ~'Ι π~λΙOφώxια

-

χαλή ,ης ωρ~

κρεμοσσα

!-

oAou, ,()ύς

λι­

γνίτες χι l5λα Τ α:ρεντιχα: ιXr.r, ,-Υιν χορδελί ,σα ,ου λ~ιμoυ ,ης. Kρεμ~υσα καί το Zoρμπιi, τχ 'χανα. Κι δταν ιXπόμεν~ μόνος κ~ι οεν είχα

O()UAEtX,

σ' l'fEPV~ στο νCιυ μοu, ιΧψεντιΧό, χι rι

χαρδιά μου ρΧιζε. Τό 'χα 6Χρο; σ,·ην ψυχή μου: «NtρoΠYίς, μωρε Z()ρμπιi, φώναζα' ντpoπ'ijς, μωρε Ζ()ρμπGt, να χοροϊδεύεις τον χαλον αύτον άνθρωπο χαί να τ()υ τρως τα λε:ρτχ του. "Qς

r.ότε Οά 'σαι ϊοαλιχνθρωπ();, μωρε ΖορμΠά; Φτχνει

r.tct!»

» Τχ 'χα. σου λέω, α:ρεντικό, χαμέν~' δ διάολος με τρα60υ­ :;ε &;πο τ~ μι~ μεριά, δ θεος

tou;;

cXr.O

τΤιν άλλη, μ' εσxιζ~ν οΙ ουό

μες σ,~ μέ'Jη. Tώp~, ά; είσαι χαλά, αψεντιΧό, είπες gvιx

μεγΧλο λόγο χι ιiνoιξαν ,ά: στp~6x μου' είδα! χατχλα6α! Σu­ νεννοηθήκαμε. Τώρα, φωτιιΧ στά: τόπια! Π6σα λεψ,cX 'χεις αχό­ μα; Βχλ' τιχ χάτω

! ~ Ας

πχει χαί το r.αλιΧμπελCι!

Ό Zoρμπιi;; σφούγΥιξε τον Ιορώτα του, εΨαξε γύρω' Τ α­ πομεινάρια ΤCιυ δεί πνου μας ήταν σχορπισμένα στο σοφρα­ δάχι' χπλωσε τ~ χερούχλα

-

:

Με τ~ν άοειχ σου, li:ρενΤΙΧό, είπε' πείνασα πάλι. Πήρε μιά:. φέ,α ψωμί, ενιχ χρεμμύοι, μια: φούχτα έλιές'Ε­

,ρωγε με 6()υλιμία' αναποδογίιρισε στο στόμα του, χωρίς να

τΤιν αγγίζοuν τ% χείλια ,ou, τη φΗσχα, ρισε. Ό Zopμίoιiς χ,ίιπφε ΤΤΙ γλώσσα

X('ll

το χρασΙ χαχχ­

tou ευxαρισ,ημένCις.

-Ήρθε rι χαροια στον τόπο ,ης, είπε. Μέ χοίταξε, μου 'κλεισε το μcXΤΙ

-

:

Γιατί δε γελιiςi ρώτησε. Τί με χοιτάς ετσι

; Τέτοιο

είναι

το σχαρί μ()υ. 'Ένας διxoλCις είναι μέσα μ()u χαί ψωνΧζει, χαΙ

χάνω

15, τι

μ()σ πεΤ. Κχθε ΠCιυ πάω ν~ πλαντχξω, μοσ ψωνχ'

96

ζει: «Χόρεψε

!» κα,ι

χορείιω. Ξεπλα,ντάζω. ΜιιΧ ψορα ποΙΙ πι­

θ:χνε το πα,ι~ί μου, δ Δημητράκης μου, στη Χα,λκιδικΥI, Ιτσι σηκώθηκα, πάλι κ:χΙ χόρεψ:χ. ΟΙ συγγενείς χι οΕ φίλοι που μ~

θωρoCΊσα,ν να: χορείιω μπρoσΤ~ιXπδ τCι λείψα,νο, χίιθηχG(ν να με πιi%σουν. «Τρελάθηχε δ Ζορμπά;, ι:;ών:Χξ:χν, τρελάθηκε δ Ζορ­

μΠliς!»

έγώ, τη στιγμ.Υι έκείνη, ιΧν δ~ χόρευα" θιΧ τρελαί­

l\B

νουμουν ιΧπο

tGV r:Q,IO.

Για,τι 'τα,ν

6

r:ρωτος μι;υ γιός κι ~τα,ν

τριων χρονων κ:χι δεν μποροίίσ:χ νιΧ 6:χστάξω το χ:χμό του. Κα­

τάλΙΧ6ες τί σοίί λέω, ιΧ:ρεντικό,

-

1)

μιλω τοίί ιΧγέριχ

;

Kιxτ:iλ:x6α, ΖορμΠά, κ:χτάλΙΧ6ΙΧ' δε μιλάς τoCΊ ιΧγέρ:χ. Μια:ν άλλη πάλι qιoρα: ~μoυνα, στη Ρουσ(ιχ' γιιχτι itfjyιx χι

έχεί πέρα, ιΧΧόμ:χ, πάλι για: μετα,λλεϊα,' γιιΧ χα,λΧό, χοντα στο Νο60ρωσίσχι.

» ΕΙχα,

μάθει πέντ' lξι ροίισικες λέξες, δσες μocί χρειάζουΥ­

ταν στη δουλειά μου: «'Όχι, νΙΧί, ψωμί, νερό, σ~ ιΧγιχπω, έλα, πόσο

i» M:i

νχ ποΙΙ επια,σα φιλίες μ'

lva

Pocίσo, ψο6ερδ μπολ­

σε6ίκο. Στρωνόμα,στε το λοι itGV χάθε 6ράδυ σ~ μιιΧν τΙΧ6έρνα στο λιμάνι χα,ι χα,τε6άζα,με χάμποσα χα;ρα:ράχια 6ότχιχ, έρχό­

μιx~τα,ν στο Χέ:ρι. Κι ώ:;; έρχόμα,στα,ν στο κέφι, ιfνoιγε ~ χα,ρ8ιά μα;, cxuτος ~θελε

v:i

μοίί στορήσει, χα,ρτι χα,ι χαλαμάρι,

τιΧ δσα, είδε χι επαθε στη ΡΟ:Jοιχη έπανχστιχση, χι έγω πάλι

νιΧ τοσ εεμυστηρευτω το βίο χα.ι την πολιτεία μου' μεθίισιΧ­ με, 6λέπεις, χι ε!χ:χμε γίνει ιΧΟέρφια,.

» Με

χερονομίες, τσάτρ:χ πάτρα" συνΞννοηθήχα,με' αύτδς θ'

ιfρχιζε πρωτος νιΧ μιλ:Χει' δτ:χ'ι πιιΧ δε θα: χα,τ:Χλά6αινα" θιΧ τocί

φώναζα: «Στόπ

!». θα:

σηΧώνουντα,ν τότε νιΧ χορέψει' να χο­

ρέψει δ,τι ~θελε να μοσ πεϊ. Το Ιδιο χι έγώ. 'Ό,τι δ~ν μπο­ ροίισιχμε νιΧ ποσμε με το στόμα, θα: τCι λέγιχμε με τιΧ πόδια, μ~ τιΧ χέρια, μ~ την χοιλια: Χ6πλα! Βίρα,

1)

μ~ άγριες χρα,ξιές

: «Χάι-χάι !

!»

»'Άρχισε πρωτος δ Ροσσος' πως αρπαξαν τιΧ τουφέχια, πως άν:χψε δ πόλεμος, πως εφτα;σιχν

atG

Νο60ρωσίσχι ... 'Ότιχν

δεν μποροσσα, να χα,τιχλά6ω τί μοσ 'λεγε, σήκων:χ τCι χέρι, φώ­ ν:ΧζΙΧ: «Στόπ

!»,

κι εύτΙΙς δ Ροσσος πετιότιχν ιΧπάνω χιχι δώσ~7

σα δ~ιμoνισμένOζ χι έγω χοί τα;;:ι

ti

χέρια; του, τα πόδια; του, τα στήθια; του, τα μάτια; -του χ:ιΙ

του να χορεόει

! Χόρευε

"ti

~τα;λά6~ινα; δλα;: πως μπηχα;ν στο Νο60ρωσίσχι, "ως σχό·

τωσα;ν -τοΙΙς ιΧφεν"tιΧδες, πως εχα;μα;ν ρεμοόλα;

a"tcX μα;γα;ζιά,

πως

μπYjχιχν στα σπί -τια; χι ιXρπα;ξ~ν -τις γυνα;ίκες. Σ"t-ην ιΧρχ-η ε­ Χλα;ιγα;ν οΕ ιΧφιλ6τιμες, γρα;"tσοuνι6ν"tα;ν, γρ~τσoόνιζα;ν, μα σι­

γα σιγα μέρωνα;ν, σφ~νoOσα;ν -τα μάτια;, σχλήριζσ.ν ευχοφι­

στημένες. Γυνα;ίχες, 6λέπεις ...

» Κι σστερα; άρχιζα; έγώ. 'Απο "ti πρωτα; λόγι~ δ Ρου­ σος, χα;χόλος εΙνα;ι μα;θές, δεν πα;ίζει το μυα;λό του, ψώνα;ζε

:

«Σ"tόπ!» 'Άλλο ποΙΙ δεν ήθελα;! Πεη6μουν ιΧπάνω, πα;p~μέ­ ριζα; -τΙς χα;ρέΧλες χα;Ι -τα τpα;πέζι~, εr.ια;να; το χορό .. .'Έ μω­

ρέ, ποΟ xιxtιXv"tΎJOΙXV οΕ ιΧνθρωποι, ψ"tοu νιΧ χΙΧθοσνε! 'Arpijxιxv -τα χορμιιΧ τους κα;! 60υ6άθηχα;ν, χα;ι μονάχα; με -το στ6μιχ μι·

λοσνε. Μα τί να πεί το στόμιχ, τί μπορεί να πεί το στόμ~; Νά '6λεπες

"tou

λόγου σου -το Ροσσο πώς μ'ετρωγε με το μά·

τι

"tou, ιΧπο -τ-ην χορφ-η &ς τα π6δια;, χιχ! πω; τα x~τ~λιX6~ινε ! ΤοΟ δηγήθ'Yjκα; χορεύοντα;ς τα πάθη μου, τα -τα;ξίδια;, πό­ σες φορες πα;ντρεύτηχα;, -τΙ τέχνες επια;σα; : ντα;μ~pτζ ής, μι νιxδQ­ δλ~

poς,γυpoλόγoς,χα;να;τάς,xoμιτα;τζής,σ~ντoυpτζής,στpα;γα;λα;­

τζής, γύφτος, λα;θρέμπορος' "ως με χωσα.ν φυλα.κή, πως τό 'σχα.σα., πως εφτα.σα. στ-η Poυσί~ ... »'Όλα;, δλα. τα xα.τα.λά6~ινε, άς ήτα;ν χα.! χα.χόλος. Μιλουσα.ν

τα πόδια; μου, τα χέριιχ μου, μιλoσσ~ν τα μα.λλιά μου, τα ροσ­ ΧΙΧ μου. Κι !νιχς σουγιας ποΙΙ χρέμουντα;ν ιΧπο το ζωνάρι μου, χι ιχυτός μιλουσε ... Κι δτα.ν πια τέλειωνιχ, δ χα.χόλος με ιΧγ­ χιΧλια.ζε, με φιλουσε, ξιχνιχγεμίζιχμε τα ποτήριιχ μα.ς 6ότχ~, χλα.ίγιχμε χιχΙ γελούσα;με, πεσμένοι δ lvιxr,; O"tYιv ιΧγΧΙΧλιιΧ -τοίί

άλλου ... Κιχ! τα ξημερώμιχτιχ μΙΧς χώpιζ~ν x~! πηγα.ίνιχμε σχουντουφλώντα.ς να χοιμηθΟίίμε. Κα.! το 6ρΙΧδάχι πάλι, ξα.να.­ σμίγιχμε.

»

Γελιiς; Δεν πιστεύεις, ιΧφεντιχό; Λες ιΧπο μέσιχ σου: «Μω­

ρέ, τΙ 'γιχι ιχυτα ποΙΙ μου τσιχμπουνάει έτουτος δ Σε6ιΧχ θα.

λιχσσινός; Κου6έντα; με τό χορο γίνετα.ι ;» Κι δμως έγω 6άςω

98

το χεφιίλι μου, Ιτσι θιi χουοεντιιίζουν οΕ θεοΙ χι οΕ διΙΧόλοι.

» Μιί,

6λέπω, νόστιxξε~. Πολύ ντελιxιίτo~ εΙσιχι, δεν άντέ­

χει~. 'Έ, !fιντε να; xιίμει~ νιχνιίΧιιχ, χι cιυριo πιίλι τα; λέμε. 'Έχω lνιχ σχέδιο, σπουδιχ!ο σχέ8ιο, ιχυριο θα; σο!) το πω. Έγω θα; xcι­

πνίσω άΧόμιχ lνιχ τσιγιίρο, μπορε! χιχΙ να; οουτήξω το χεφιί­ λι μου στ-η θιίλιχσσιχ: !fνιχψιχ, πρέπει να; σΟ-ήσω. Κιχληνόχτιχ

- APY1jaιx

!

να; χλείσω μιίτι. Χσιμένη fι ζωή μου, συλλογ!ζου­

μουν· να; μπορο!)σιχ νιί 'πιιχνιχ lνιχ σφουΊ'ϊιίρι, να; τα; σοήσω 8λιχ δσιχ 8ιιί6ιχσσι, 8σιχ εΙ8ιχ χι ιlxoυσcι, να: μπ6) στο σχολειο το!)

ΖορμπιΧ χιχΙ ν' άρχίσω τ-η μεγιίλη, τ-ην άληθιν-η άλφιx6ήτcι! Πόσο 8ιιχφορετιχια; στριίτιχ θιΧ 'πιχιρνιχ! θα; γόμνιχζιχ τέλειιχ

τΙ~ πέντε μου ιχrστησε~, το 8έρμιχ μου άλιίχερο, να; χιxίρετcιι χιχΙ να; χιχτΙΧλΙΧ6ιχίνει. θα; μιίθcιινιx να; τρέχω, να; πΙΧλεόω, να; χολυμπω, να; χιμ6) xcι6ιίλιx, να; χιίνω χουπί, να; 68ηγ6) ΙΧύτοχί­

ν1jΤΟ, νιΧ ρίχνω τουφέΧι. θιΧ γέμιζcι σιίρχιχ τ-ην ψυχή μου· θιΧ γέμιζΙΧ ψυχ-η τ-η σχρχιχ μου· θα; φ(λιωνιχ μέσιχ μου, έπιτέλους, τoύ~ 8υο προιχιώνιους .έτοότους δχτρoό~ ... ΆνΙΧΧΙΧθιστος στο στρ6)μιχ μου, άνιχθί6ιχνιχ τ-η ζωή μου πού

πήγcιινε χιχμένη. Άπο τ-ην άνΟΙΧΤ1) πόρτα: οιιίχρινιχ θcιμπιX μέ­ σιχ σΤ1)ν άστροφεγγια; το ΖορμπιΧ να; χιΧθετιχι κουχουοιστος σ' lνιχ 6ριίχο, σα;ν δρνιο νυχτερινό, xcιΙ να; χοιτιΧζει Τ1) θιίλιχσσιχ, xcιΙ τον ζήλευιχ. «ΑίΙτος 6ρήκε τΥlν ιΧλήθειιχ, συλλογίζουμουν, ΙΧύτός εΙνιχι

6

δρόμo~!»

Σε ιlλλες, πρωτόγoνε~ δημιoυργιxε~ έπoχέ~,

6 ZoρμπιX~

θιί

'τιχν άρχηγo~ ριΧτσιχς, θα; πήγιχινε μπροστα; χιχΙ θ' ιlνoιγε με

το τσεκοόρι 8ρόμο· ~ θιΧ 'τιχν ξα:χουσμένος τρo6ιx80!)po~ πού θα; γόριζε τούς άρχοντικοίΙς πόργους, χιχΙ θα; χρέμουντα:ν 8λοι, άφεντιχα; χιχΙ φιχμέγιοι χιχΙ χυρΧδες, άπο τα; χοντριί του χεΙ­

λιιχ ... Στήν άχιΧριστη έποχή μιχς φέρνει 6όλτε~, λιμα:σμένος, γόριχ άπο τΙς μιίντρες, σα; λUxoς· η εεπέφτει χιχΙ γίνετιχι τζου­ τζες χιΧποιου xιxλα:μcιριX.

-Αξιχφνιχ εΙοα: το ΖορμπιΧ να; σηΧώνετα:ι. Γ8όθηχε, πέτΙΧξε

99

t:i

ροσχιχ του

at:i

χοχΗοιιχ, ετ;εσε στη eiAιxaaιx.

που ξέχρινιχ στο λιγοστο crEyγipt τΥ,ν κεφiλΙΧ

Ki;tfJU xi· τ~:,ι v:iroPfJ'

6ιχενει άπο το νερο χιχ! τ:Η, νχ

χχπι:;υ Ισερ'

xiVEt:XL' χχτ;ι:;υ

νε μιιΧ φων'ή, -yιi6γιζε, χλιμίντρ~ζε, εκιχνε σχν χόκι:;ριχς

-

ξιχ.

νιχγύριζε ~ ψυχ'ή του πίσω στιΧ ζωιχ, Ετσι που ήτιχν στην

l·

ρημη έτούτη y:JxtΙX δλομόνιχχη κιχι κολ:,ιμτ;ουσε στΥι eiAiXaaιx ... Σιγιi, χωρΙς νιΧ το κιχταΗ6ω, μξ πijρε δ ίjπν~ς. Κιχ!

tc..

πρωί, ΧGφiμιχτiX, εΙδΙΧ το Ζορμπ:i νΣ 'ρχεται γελαστός, ξεκού· ραστος, νιΧ με τραοΙΧ d:πο τχ τ:όδιιχ.

-

Σ~κω, ιiφεντικι), είπε, ν:Χ σου ξεμΟI.Ο"f'Yjθω το σχέδιό μο:,ι.

'Ακοσς; -'Ακούω. ΣΤΡΟΥγυλοστρώθηκε

OLr.AOycSViXto;

χιiμω χι άρχισε 'ΙΧ μοσ

πιχραστΙΧίνει πG)ς νιΧ έγκιxταστ~σει ένΙΧέριο σιδερόδρομο, ιiπo τΥιν κορυ:ρΤι τοσ 60υνου ως το ιiκρ~>yιάλι, γιιΧ νιΧ κατε6iζουμε

τιΧ ξύλΙΧ που μιΧς χρει:Χζουντιχι γιιΧ 'τΙς γαλαρίες καΙ νιΧ που. λουμε τ' ά:ποδέλοιπιχ γιιΧ ξυλείΙΧ. ΕΙχιχμε ά:ποφασίσει νχ νοικιιΧ· σουμε Ινιχ μονιχστηριιχκο διΧσο πεοκιχ, μά κόστιζε ποΑυ ~ με· τα:ροριΧ κιχι μoυλιiριιx δε βρίσκιχμε. Ό Ζορμπάς λοιτ;ον σο:ρί. στηκε

v:i

σχιχρώσει ένΙΧέριο με χοντΡΟ σύρμιχ, με στύλους, με

μιxκαριiδες, νά: κpεμιiει τους κορμους ά:πο την κορυφη τοσ 6ου· νου, κι δσο νιΧ πεΙς κύμινο νιΧ σφεντονίζουνται στο ά:κρoγιιiλι.

-

Σύμφωνοι; με ρώτησε αμιχ τέλεψε' δτcoγριi:ρεις;

-'fπογρχ:ρω, ΖορμπιΧ' 6Σλε όμπρός.

Mou

ιiνιxψε το μιxγκιiλι, Ε6ιχλε το μπρίκι, μοσ έτοίμιχσε τον

XΙXili, Ιριξε μιιΧν πιχτιχνίά στιΧ πόδιιχ μου νιΧ μΤιν κρυώνω κι Ιφυγε ευχαριστημένος.

-

Σ~μεpα, είπε, θιΧ χτυπ~σoυμε μιιΧν χιχινούριιχ -yιxAcφtcx'

6ρi'ίxιx lνα φιλ6νι, μιχυρο Oιιxμιiντι

..Ανοιειχ

!

το χερ6γραφο του ΒούδΙΧ, 6υθίστηχιχ χι έγω στΙς

διxtς μου τΙς -ΥΙΧλιχρίες. Δούλευιχ οΑη μέριχ, χι δσο δούλευα

ά:Ηφρωνιχ, -Υλίτωνιχ, Ινιωθιχ πολύπλοχ'Yj μέσιχ μου συ-Υκίνηση

100

-

~να:ΚOόψιστι, δπερτιψχνια: χ: &:τιδίΙΧ. Μά: δοόλευιχ συνεπ;χρ'

μ!νος, γιιχτΙ τ6 'ξερα: πως ~μα: τελιψω το χερόγριχψο έτοΟτο χιχΙ το σψριχγίσω χιχΙ το ~!σω, θιΧ γίνω έλεότεροι;;.

Πε:νΟίίσα:'Ιψιχγιχ λίγες στιχψίδει;; κα:Ι μόγδΙΧλΙΧ χι !νιχ κομ­

μάτι ψωμί. Περίμενιχ το ZOρμπιi νά 'ρθει χα:Ι νιΧ ψ!ρει ~λIX τ' &:γΙΧθιΧ που ψρΙΧίνουν τον άνθρωπο

-

το γιiργIXΡo γ!λιο, τΥιν

ΧΙΧλΥ) χου6έντα:, το νόστιμο ϊΡα:!. ΚιχτιΧ τδ βράδυ ξεπρό6ιχλε. Μιχγέρεψε, ψιiγIXμε, μα δ νοΟι;; του Ι60σκε &:λλοίί. IΌνιiτισε χιiμω, Χάρψωσε ξυλιxριiκιIX στΟ χtί>μIX, τέντωσε !νιχ σπιΧγγο, κρέμιχσε &:πο μιχροσχοπιχους γιΧν­ τζου; !να: σπίρτο χιχΙ προσπα:θο:jσε νιΧ 6ρε! τΙ κλΙστι να aώ­ σει στο σόρμα: για

vi

μΥ) γίνουν l3λα: σμπα:ρΧλιιχ.

-'Άν εΙνιχι πε?ισσότερτι &:π'8,τι πρέπει 1ι χλίστι,μοο ξτι­ γοσσε, μιiς πα:ίρνει δ διάολο;' ίi9 εΙνιχι λιγότερτι, πιiλι μιiι;;

παοίρνει δ διάολος. Πρέπει

v:i

6ροίίμε στΥιν τρίχιχ τΥιν κλίστι

που χρε:άζετιχι' κι α:ύτο θέλει, &:ψεντικ6, νοσ κα-Ι χριχσί.

-

Κρα-σι εχο:.ιμε μπόλικο, εΙπα: γελώντα:;' νοίί δμωι;; j

·0 -

Zoρμ:-::ιi; ξέσπιχσε στ~ γέλια::

Κάτι κα:τα:λα:6α:ίνεις κα:Ι τοσ λόγου σο:.ι, iψενταό, εΙπε χα-Ι

με χοί τιχξε με τρυψερ6ττιτα:. KCΊθισε ν~ ξεχουρα:στε!, άν:ιψε !ν:χ τσ:Υάρο. 'Έκιχμε πάλι

χ!ψι, λ'Jθτιχε ~ γλώσσα: του.

-

Να ;;ετόχει δ ένα:έριο;, εΙπε,

' AE:rt±

vi .,

χα:τε6άσουμε δλο το Μ-

'..

l. 'ι; Ο'Jμε έ ργοστ:χσ:ο, 'Ια: κα:νΟ'.ψε σιχνιοια-, στυ 'λ ους, σο, ν 'ιι c;τνΟΙ

..

δρόνια:, νi 6γάλο:.ιμε

με τήν ουρά,

xcc-

σχιχρώσουμε !νιχ

vi

τριxιiτα:pτo χα:ρά6ι, νχ ;;άρο:.ιμε τ± μάτια: μα:ς, νιΧ ρίξουμε πέ­ τρ:χ πίσω μιχς χα:Ι νιΧ γυρίσουμε τον χ6.,μο

!

'Έλ:χμψα:',Ι τα μάτι:χ τοσ Z"ρμπιi' γέμισα:ν μα:χρινες γυνιχί­ χες, τ.ολ:ΤΖίες, ψωτα:Ψίες, σπ(τια: Οε6ρα:τα:, μτιχιχνές, 6ιχπόριιχ.

-'Έ6γα:λ:Χ άστ.:ρες τρίχε;, ~ψεντιx6, τχ δόντια: μου &:ρχίζουν νιΧ ΧΙJυ',lοσ,Ι, οεν Ιχω :-::ι~ χα:ιΡΟ νιΧ χάνω. Τοίί λόγου σου εΙσιχι νέος, μ:-;ορεΤς να Χάνε:ς 'πομον-ή, έΥω οεν μτ.ορω. Μά το θεό, δσο γερ·;ω κι ιiγριεόω

! Τι

χάθουντοιι χα:Ι μοίί λένε έμένιχ πως

τιχ γερχμα:τα: μερώνουν τον άνθρωτ.:ο; r.ω; ξεθυμΙΧίνει, λέει,

101

-ιι σπιρτιίοα: τοΩ &:νθρώπου, βλέπει το Χιίρο, &πλώνει το λα:ι­ μοχor;t λέει: «ΣψιΧξε με, ιΧγιΧ, ν' &γιιΧσω» i Έγώ, δσο γερν6) χι ιΧγριεύω. Δεν το 6ιΧζω χιΧτω, θέλω να: ψιΧω τον Χόσμο. ΣτιΧώθτιχε, ξεχρέμα:σε ιΧπο τδν τοτχο το aor;YtoίIpt. -'Έλα: lo6), οα:ίμονα:, εΙπε' τΙ κιΧθεσα:ι στον τοτχο χα:t σωπα:Ι­ νειι; i Σύρε ψωνή

! x6ptor;tva: να: rpEp6tTjtor; ξετύλιγε Δε

6λέπω το Ζορμπά με τΙ προσοχη

xor;t

τρυ­

το σor;ντούρι ιΧπο τα: πor;νια: που τ6 'χε τυ­

λιγμένο' σα: να: χor;θιΧριζε σύκο, σα: νιΧ 'γουνε γυνα:Ικα:.

, Απίθωσε

το σα:ντούρι στα: γ6να:τιΧ -του, Ισκυψε ιΧπιΧνω του,

χιίδεψε ciλor;ψρια: τιι; κόρδει; του

ouytor;v

-

θα:ρρεΤς χα:ι το συμ6ουλεύ­

τΙ σκοπο να: -τρα:γουδήσουν, -το πα:ρα:κα:λοοσε να: ξυπνή­

σει, το κα:λ6πιor;νε νιΧ ' ρθει να: κιΧμει συν-τροψια: στην ψυχή του,

που σεκλέτιζε πιιΧ, δε 6α:στοΟσε ΤΥΙ μονιΧζιor;. '"Αρχισε ενα: τρα:­ γούοι, δεν Ιογα:ινε, το πα:ριΧττισε, ιΧρχισε ιΧλλο, οΕ κ6ρδει; σκλή­ ριζα:ν σα: να: πονοΟσα:ν, σα: να: μΤιν ήθελα:ν' δ Ζορμπάι; ιΧκούμ­ πτισε στον τοΤχο, σφούγγιζε -τον Ιδρώτα: που εΙχε ξor;ψνικα:

&-

να:βρυσΙσει στο κούτελ6 του.

-

Δε θέλει ... μουρμοίιρισε, κοιτΧζοντα:ι; με τρόμο το σα:ντού-

ρι' οε θέλει .. . Το τύλιξε πιΧλι με προσοχή, σα: νιΧ 'ταν, λέι;, θεριο

66τα:ν μη τον Qor;yxιXaEt, στικώθτικε σιγιΧ

xor;t

xor;t

ψο-

το κρέμor;σε ;στον

-τοΤχο.

-

Δε θέλει ... μουρμούρισε πιΧλι' δε θέλει ... Δεν πρέπει να: το

ζορΙζω.

ΚιΧθισε πιΧλι χιΧμω, πor;ριΧχωσε xιXatιxvor; στη χ660λτι τοΩ μor;γκα:λΙΟίί, γέμισε τα: πoτήρι~ μα:ς κρα:σΙ 'Ήπιε, ξα:νιΧπιε, χα:­ θιίρισε ενα: κιίστα:νο, μοίί τό Όωκε. e , • :L • - Κ α:τα:λ α:οor;ινει; -τιίtOΤIX, ~ψεντικo i

>.'

μ~. ρωττισε.

'Ε"

γω τα:

, χω

χαμένα:. <Όλor; Ιχουν ψυχή, κα:ι τα: ξίιλα: κι οΙ πέτρει; χor;Ι το

xpor;at

που πίνουμε χα:ι το χ6)μα: που πor;τοίίμε. ·Όλα, δλα,

ψεντιx~. Σήίtωσε το ποτήρι.

-

Στην δγειιί σο:.ι!

102

&-

ΤΟ άδειιχσε, το ξιχνιχγέμισε.

-

την άτιμη τη ζωή! μοuρμοUΡισε. την άτιμη! ΕΙνιχι κι ιxu­

τη σάν την ΚUΡιχ-Μποuμποuλίνιχ. Γέλιχσιχ.

-'Άκοu με lμένιχ, &φεντικό, μη γελά~' ~ ζωή 'νιχι σάν την κ:.ψχ-Μποuμποuλίνιχ. Γριά, κι l5μω; εχει ~ σκορδόπιστη το χάζι τη~' ξέρει τέχνες, σου πΙΧίρνει το νου. Σφιχλνά;; τά μά­ τιιχ κιχι θιχρρείς πω; &γκΙΧλιάζεις μιάν κοπέλιχ εΙκοσι χρον(ί)ν. Μωρέ, γίνετιχι ε!κοσι χρονών, σοΟ λέω, δτιχν εχεις κέφι και! σ6ήσεις το φ(ί)ς!

»Μά θά μοσ πεί;;, εΙνιχι μισοσιχπημένη, εχει κάμει στ~ ζωή της σημείιχ κιχι τέριχτιχ, πέριχσε &πο yιxuxpxou;;, νιχuτχκιιχ, φιχντιχράκιιχ, χωριάτες, πριχμιχτεUΤijδες, πιχπάδες, ψιχράδες, χω­

ροφόλιχκες, oιxaxXλou;, Ιεροκήρuκες, εΙρψοδίκες νά πεΤ

; Ξεχνχει

-

μά τΙ πάει

γρήγοριχ ~ πιχτσΙΧ60όριχ, δε θuμάΤΙΧΙ κιχνένιχ

&-

γιχπητικό, γίνετιχι, &λήθειιχ σοΟ λέω, &θώιχ πεΡΙ:Jτερά, πρωτό6γΙΧλτη, πιτσοuνάκι, κιχι κοκκινίζει,

cixou

με που σοΟ λέω, κοκ­

κινίζει κιχι τρέμει σά νά 'τιχν ~ πρώτη φορά. ΜU:JτήΡΙΟ εΙνιχι ~ γuνιχίκιχ, άφεντικό. Χίλιες φορες νά πέσει, χίλιες φορες σηκώ­ νετιχ: πιχρθένιχ. Κιχι γιιχτί

-

; θά

μοσ πε!ς. Νχ, γιιχτ! δε θϋμάτιχι.

Ό πιχπιχγΧλος δμω; θuμ~τιχι, Zopμπ~, εΙπιχ γιά νά τΙν πει­

ράξω' φωνάζει πχντιχ ~νιx l5νομιχ που δεν εΙνιχι τΟ δικό Δε σε διχιμονίζει ιχuτό

; την ωριχ

aou.

που 6ρίσκεσ ιχι μιχζί της στους

έφτά ουριχνοός, ν' άκοόσεις τον πιχπιχγάλο νά φωνάζει: «Κιχ­ νιχ6ιΧρο! Κιχνιχ6ιΧρο

!», δε

σου 'ρχετιχι να: τον ά:ρπάξεις &πο το

λΙΧιμο να: τ6ν πνίξεις; 'Ά, έπιτέλοuς, είναιι ΚΙΧιΡος πιά να τον μάθεις να: φωνχζει

-

: «Zopμπ~ ! Ζορμπά !»

Πωπώ! πΙΧλιες σΚCιUΡιές! πιχλια πολιτέμιχτιχ! φώνΙΧξε δ Ζορ­

μΠά~ κιχι 60uλω:Jε τ' ιχυτιά πνίξω, λέει; Μα:

lyr!>

tou

με τις χεροσκλες

tou.

Να τον

τρελΙΧίνοuμιχι να τον &κοόω να: φωνάζει

τ' l5νομιχ ιxυτCι που λές. ην κρεμά ~ &θεόφ06η τη νόχτιχ &πά­ νω &πο το κρε6:iτι, κιχ! σου 'χει δ άτιμο;; fvιx μάτι που

tpu-

πάει το σχοτάδι, χιχ: μόλις μάς δε! να: 6γάζοuμε τα μάτιιχ μιχ;;

&ρχίζει τ!ς φωνές: «ΚιχνΙΧ6άρο

! ΚιχνΙΧ6άρο !»

103

» Κι lYId εύτύς,

σου δρκίζoυμ~ι, &:~εντικ6, μi% ποQ νιχ κιιτ~­

λιί6ειι;; του λόγου σοιί, που σ' έχουν φάει τ' &:νοιθεμοιτισμέν:χ τιχ 6ι6λίοι

! σου δρκίζουμσιι,

νιώθω λουστρίνι στΙι;; πo~ιίρε, μου,

φτερcX στό χεφάλι μου, κάτι "(ένιοι μετσιξωτi% ποισοιλειμμένιι μ~ ποιτσουλΙ «Μπουο\l"(κι6ρνο! Mπoυενoι~έρ~! M~γκιάτε μσιχοι­ ρόνι ;» rίνουμσιι σωστό, K~νσι6άρo.' A'/ε6~ίνω στΥ] χιλιοτρύπτι­ ττι νσιυσιρχίδσι μου, κσιΙ δώ~τoυ ψωτιi%

ati% x~ζάνt~! 'Αρχίζει ! Πήρ~ν tcX γέλι~ τό Zoρμπ~. 'Έκλεισε τδ ζερ6ό του μάτι, μ~ xoίτ~ξε : - Ni% μ~ συμπσιθiΙ;;, ~~εντικό, εΙπε, μ~ lYId μοιάζω του πιχπ­ που μου, τοσ χσιπετιΧν 'Αλέξ'l), δ θεόι;; ν' &:γιάσει ti% xόκ~λi του ! YHτ~ν έχ~τo χρονώ, κάθoυντ~ν τό δειλινό cXπ6ξω ιΧπδ τδ xσιτώ~λι του, "(Li vi x~μ~ρώνει τΙς κοπέλει;; που πήγιχινιχν στΥ] 6ρύση. M~ ti μxτι~ του εΙx~ν θσιμπώ~ει, δ~ν ξεχώριζε χοιλ%. Φών~ζε λοιπόν τΙς κοπέλες. «lloti εΙσσιι, μωρή; - Τό Λενιό τοσ Μσιστρσιντών'l) !-'Έλ~, μωρή, vi σ~ iγγίξω! 'ΈλΙΧ, μωρή, μΥ] ~ο6i'1σιι !» Κι iι xoπέλ~ επνιγε τό γέλιο ττιι;; κιχΙ τδ κ~νoν!δι

ζόγωνε. Κι δ τ;σιππούς μου εριχ'/ε τΥιν cXπ~λάμ'l) στό πρόσω­

πο τής κορχσί3σι; κ:χΙ τό πσι'1πάτευε σουρτχ, τρυφερά, λιμ~­ σμέν~. Κι ετρεχσιν

ti

κλάμσιτχ του. «l'ι~τί χλα:!;, πσιππού

;

τδν ρώτφχ μι~ μέρσι. -'Έ, ε[νσι~. μωρε π~ιί3ί μου, νιΧ μΥιν

xλ~ίω, που χοπέλες

lYId

πεΟσιίνω χι itιήνω πίσω μ?'J τ6σε~ δμoρ~ε;

;»

Ό Ζ?ρμc:iς ~ν~στένσιξε. -~i';χσιχ?μ?ίρη ϊ';~ππoύ, εΙ .. ε, κσιΙ πώς σε κσιτσιλσι6~ίνω! Κά­

θoυμ~ι ~UXvi κσιΙ λέω με το νοσ μου: «"Αχ! "Αχ! x~Ι νά 'τ~ν ν~ πέθσιινσιν χι ί5λε; οι l5μoρ~ε; μσιζί μου!» φει;; f:ι~ ζήσουν, ΙΗ κ~oζήσoυν,

(j'

Mi

~ύτε, οΙ σχρ6-

~γκ~λι:xζoυντ~ι,

ei

φιλιοσν­

τσιι, χι δ Ζ"ψμπiς θιΧ 'χει γίνει xώμ~, νιΧ με π~τoσνε

!

·Έ6γ~.ε μερικi κάστσινα ~πό τΥι θράκ~, τ~ Χ:Χθάρισε, σχουν­ τρήξ:χμε

ti

ποτήρι:χ μ:χ;. υ~lρ:χ πολλη πίναμε χ:χΙ μσισουλίζΙΧ­

με ησυχσι -ησυχοι, σιΧ δυό μεγάλ~ κουνέλιοι, χι cXχούγσιμε &:π6ξω τή (jάλσισσ:χ

vi

μουγκρίζει.

104

Κ ΑΜΠΟΣΗ ΩΡΑ ffPA ΛΠΟ ΤΟ ΜΑΓΚΑΛΙ ΟΙ ΔfΟ

μ~~ σωπιxίν~με. Bε6~ιώθη)(~ πiλι π6σο fι ευτυχίΙΧ εΙ­

νιχι πρ:xγμ~ άπλδ κ~! λιτoδί~ιτo

Ινιχ τ.οτήρι xρ~σί, Ινιχ

-

xi-

στιχνο, Ινιχ ψτωχικδ μ~γx~H)(ι, fι 60υη τής θιΧλα:σσα:ς' τίπο­ τα: ιΧλλο. Xρει:xζετ~ι μον:Χχα:, για: να: νιώσεις πω; l3λ~ τοΟτα: εΙνα:ι είιτυχία:, μιιΧ χιχρδια: ά:πλη κ~! λιτοδΙα:ιτη.

-

Πόσες φορες πιχντρεότηχες, Ζορμπ:i

; ρώΤYjOα:

σστεριχ ιiτ.δ

λίγη ωρα:. ΕΤχιχμε έρθει x~ οΙ δυο στο κέφι, όχι τόσο α:πο το πολυ χριχσ! δσο ιiπo τΥιν τ.ολλΤι μέσιχ μιχς α:νομολ6γητη είιτυχίΙΧ. ΒιχθιιΧ το x~τ~λιx6α:(να:με κι οΙ ?υό μ~;, με τον τρόπο τον έδιχ6 του δ κΙΧ&ένιχς, πω; ήμ:χστ:χν δυ? μικρα: λιγό;ωιχ εντομιχ, χιχ­

λιΧ σo~ιλιιxσμένιx α:π:Χνω στή ~λo6δ:x μιιΧ 60λικη

ywvti,

tij;

γfjς, χι εrχιχμε 6ρεΤ

δ( .. λ:Χ σ'Ιν:χ α:χρογιiλι, πίσω :Χτ.Ο χιχλιΧ­

μι~, σ:xνίδι~ κιχ! γκ~ζoτενεxέ3Eς, κ~ί στριμωχτήκα:με χοντ2: κοντα: δ Ιν~ς στον ΙΧλλον, χι εrχ~με μπροστιΧ μ~ς r:riYILιxt~

εuχiριστ:χ x~ί 'F~γώσιμιχ, κιχ: μέσ~

I.L:X;

τΥ) γ:Χλήνη, την

:Xyi-

πη x~ί τrιν α:σφiλειιχ.

Ό Zoρμπιiς δε με ~κoυσε' εν~; θεος ςέρει σε τί πέλ~Ύ~ ιiρμένιζε δ νο(ίς του κιχι δεν μποροοσε νιΧ τον

cptiaEl

fι :ρω­

νή μου. "Aπλωσ~ τ? χέρι, τCιν :Xnις~.

-

Π6σε; φορες πιχντρε6Τ'ljκες, Ζορμπ:i

TtvixtYjxe.

-

"Λχο:nε,

xouVYj'jE

; ξιxν~ρώτφ~.

τrι χεροόκλΙΧ το:).

Οδ, μοίί άποκρίΘηκε, τ( κ:Χθεσιχι τώρ~ χι ιiνιxσx~λεύεις!

"Λνθρωπος δεν εΙμιχι

; ''Εχιχμιχ

χι έΥω τΥ) ΗεΥιΧλη Κουτ:χμχ­

ρα:' έτσι λέω, κα:! να: με σ:)μπα:θοΟν i5λοι οΙ πα:ντρεμένοι, το ΙΟ5

γ:Χμο. 'Έκιxμ~ λοιπον τη Mεγιiλη ΚΟlJτιχμιiΡΙΧ, πιχντΡεύτηκιχ. ΚΙΧλά, μci πόσες φορές;

-

Ό Ζορμπάς lςlJσε

VElJptKci

το λιχιμό

'tOIJ· σlJλλΟγίστηχε

μιci

στιγμή.

Πόσες φορές; Ικιχμε τέλος. Τίμιιχ, μιci φορά, μιci χι δςω.

-

μεσοτίμιιχ,

OIJO φορές· άτιμιχ, χίλιες, OIJO χιλιάοες, τρείς χι­

λιάοες, ποϋ

eci

vci χριχτω τεφτέρι!

Γιά λέγε, Ζορμπά! Αυριο εΙνιχι ΚlJριιχκή, 6iλΟΙJμε

'tci

χιχλά μιχ,;,

eci

Oci

ςΟlJριστοΟμε,

πάμε στην ΧlJριχ-ΜΠΟlJμΠΟlJλΙ­

νιχ, ζωη χιχΙ χότιχ! Δεν εχουμε ΟΟlJλειά· ιi; το ρίςΟlJμε λοιπον

5ςω ά:πόψε· λέγε! τί

; Tci τίμιιχ ζεlJγιχ­ vci πω; Φιλί 'νιχι ιχυτό, vci σε χιχμ~ρώνΟlJν ο[ άγιοι ά:πό το εΖχονοστάσι xιxt vci σοϋ otyOIJV την ευκή ΤΟlJς; Έμείς λέμε στο χωριό μ~ς : «Μο­ - Mci

vci

πω; ΛέγΟlJντιχι ιχυτά, ά:φεντικό

ρώμιχτιχ εΙνιχι &:νoύσι~· φιχι χωρΙς πιπέρι. Τί

νάχιχ το χλεψίμιο κρέιχς εχει νοστίμιιχ»· ~ "(lJv~tXΙX σοlJ δεν εΙνιχι χλεψίμιο χρέιχς.

» Τ'

άτιμ:χ π:Χλι ζεlJγιχρώμιχτιχ, ποίί

δ χόκορtxς τεφτέρι; Δε 6ιχριέσtxι ρι

; Έγω

! ΚΙΧί

vci tci

θlJμάσtxι

γιιχτί

vci

! Κριχτά

χριχτά τεφτέ­

μιci φορά, δτιχν ήμΟlJν μ~θες νέος, εΙχιχ τη λόςιχ,

ά:πο Χάθε "(IJYΙXtXΙX που πλ:ΧγιΙΧζΙΧ

vci

της πΙΧίρνω χι Ινιχ

'tOOIJl\fci

λούφι μΙΧλλιά. ΕΙχιχ λοιπον το Ψ~λιδ:Xκι πιχντιχ μιχζί μοlJ.

στην έκχλφιci

vci

πήγιχινιχ, το ψtxλιδάκι στην τσέπη. Ανθρω­ W

ποι ε!μιχστε, δεν ςέρεις τί γίνετtxι. »Μιχζωνιχ λοιπόν τ:): τσΟlJλούψιιχ, μΙΧίίριχ, ςιχνθά, χιχστιχνά,

χιχΙ με άσπρες τρίχες ά:κόμιχ· μάζωνιχ, μάζωνιχ, γέμισ:χ Ινιχ μιχ­ ςιλ:Χρι. Γέμισιχ Ινιχ μιχςιλάρι χ:χί τό '6txζΙΧ χιχΙ χοιμόμΟIJν" μci

μoνάχ~ το χειμών:χ, γιιχτί το κιxλeιxιxίρι με άνιχ6ε. χιχιρο το σιχάθηχιχ χι ιx~τό, άρχισε, 6λέπεις,

vci

Mci

σε λίγο

μlJρίζει, τοΟ

'6ιχλιχ φωτιά.

Ό Ζορμπάς γέλ:χσε.

-

Αυτci ήτιχν

'tci

τεφτέρι~ μοlJ, ά:φεντικό, εΙπε· Χάηχιχν. Βιχ­

ρέθηx~, θιχρροίίσιχ πως λειωμο

-

e:i 'τtxv

λί γες, εΙδ~ πως δεν

πέτ~ςιx τό ΦΙΧλιΟ:iΧΙ.

106

EXOIJV

τε­

-

Κιχι τιi μεσοτίμιιχ ζειιγιχρώμιχτιχ, Ζορμπli j

-''Ε, ιxυτιi εχοιιν το χιΧζι τοιις, άποχρίθ1jχε χιχιρΙζοντιχς. ''Ε

μωρε γιινΙΧίΧΙΧ Σλά6ιχ, χίλιιχ χρόνιιχ νιi ζήσεις;! ΈλειιτερίΙΧ Δεν εχει: ποσ

1'jaouv, γιιχτί

!

ciργ.1jσες; j ποσ χοιμήθ1jχες j Μήτε

σε ρωτιΧει, μήτε ΤΥΙ ρωτιiς. ΈλειιτερΙιχ

!

Άπλοχέρισε στο ποτήρι τοιι, το ciδειιχσε, ςεφλοόδισε lvιx χιΧστιχνο. Μιχσοόλιζε κα:ι μιλι:Jσσε

- T1j

:

μιιi ΤΥΙ λέγιχνε Σοφίνχα:, την ciλλ1j Νοόσιχ.

T1j

Σοψίνχιχ

τη γνώρισιχ a'lyιx μεγιΧλο χωριό, xoντιi στο Ν060ρωσίσχι. Χειμώνιχς;, χιόνιιχ, πήγιχινιχ γιιi μετΙΧλλεΤο, περνοίίσιχ άπο το χωριο χιχι atcie1jxιx' ε!χε πιxζ~ρι τη μέρα: εχείνη, χι ιiπ' δλιχ τιi Xωριιi γόριχ ε!χιχν χα:τέβει γιινιχίχες; χιχι ciντρες; νιi πιΧροιιν

χιχι νιi δώσοιιν. Πείνιχ μεγάλ1j, χρόο φοβερό, οΕ ciνθρωποι ποιι­ λοσσιχν δ, τι εΙχιχν χιχι δεν ε Ιχιχν, ιixόμα χιχι τιi χονίσμσιτά

τοιις;, γιιi ν' ιiyopriaouv ψωμί.

»Τρογιιρνοσσιχ που λές; το πσιζιΧρι, δποιι 6λέπω νιi Π1jδli ιi­ πο lvoι x~ρo μιιΧ χωριιχτοποόλσι, ντσιρντιΧνα:, διιο μέτρσι μπόι, με μπλά6ΙΧ μάτιιχ θιΧλσισσιχ, με x~τι γοψοός, σιΧ φορ:Χδιχ ... Tιi ariattaιx. «'Έ χιχχομοίρ1j Zι:Jρμπli, εΙπα, χriθ1jχες!»

» ΤΥιν

πi'jρσι άπο πίσω, την έτρωγιχ με τιΧ μ:Χτισι, τΥιν ετρω­

γιχ, μιΧ ποσ νιi ΤΥΙ χορτriσω που χοιινιοσντσιν τιΧ χαποόλισι Τ1jς; σιΧν τΙς χσιμπάνες τijς; Λα:μπρYjς. «ΤΙ ζηΤliς, μωρέ, μετσιλλεΤο j

lλεγσι με το νοίί μοιι. Ποίί πάς χαι χιΧνεσιχι, ιiνεμοδοόΡ1j j Νά το άλ1jθινο μετσιλλετο, χώσοιι με τιΧ μι:Jστρσι, ciνοιςε γΙΧλσιρίες;

-

!»

» Στciθ1jχε ~ χοπέλΙΧ, πσιζιΧρεψε, ιiγόρσισε ξόλσι, τιΧ σήχωσε ! - τιχ ' ριςε στο xci-

τί μπριχτσοσΧλες; ήταν εκείνες, θέ μοιι

ρο. 'Α γόρσισε λίγο ψωμί, πέντ' lςι xσιπνιστιi Ψ:Χριιχ. «Πόσο κιΧ­ νοιιν j ρώΤ1)Οε.-Τόσο.» ''Ε6γσιλε άπο το ιχυτί Τ1jς το χριισό Τ1jς; σχοιιλσιρίΧ ι νιi πλερώσει. Λεφτti δεν είχε,

eri

Όινε το σχοιιλσι­

ρίΧι. 'Όποιι εγώ yiV1jXιx μπιχροότι. Ν' άφήσω εγώ μιιΧ γιινσιί­

χιχ νιi δώσει τιi σχοιιλιχρίΧισι Τ1jΙ;, τιi μπιχλιμπΙδισι Τ1jς;, τιi μοσχοσciποιινcX Τ1jς, lvιx μποτιλάκι λε6άντσι ... ΝιΧ τιi δώσει χι ιχυτά, χάνετσιι δ χόσμος! Είνσιι σιi

vti

μΙΧδήσεις; lvιx πιχγόνι.

Σοσ 6αστIi 1ι χιχρδιιΧ νιi μΙΧ(;ήσεις; lvιx πιχγόνι j Ποτέ! 'Όχι,

107

δχι, l3σο ζεΙ δ Ζορμπcil;, εΙπιχ, ΙΧύτο δε θα: γίνει. 'Άνοιζιχ :.:ι σιχχοόλι μου, πλέρωσιχ. ΥΠτιχν ~ έποχ-η 'It
με δέχα: ερα:χμει; μιd: γυνα:ίχα:. »Πλέρωσιχ, το λοιπόν. Ή ντοι:ρντ:Χνα: στρ:x~ηxε, μέ χοίτιχ­ ξε. Μου άρπιχξε το χέρ: να: μου το φιλήσει. Μα: έγω το τριχ6ηξα: πίσω· τί, για: γέρο μέ

it'ijpE ; «Σπιχσίμπιχ ! Σπα:σίμπιχ!»

μου φώνοι:ζε· που θd: πεΙ: «Εύχα:ριστω

! Εύχιχριστω!»

!νιχ πήδΥ)μα: σιΧλτα:ρε στό

τ2: γΧέμια:, σήχωσε τ~

xipo, .. ήρε

χα:Ι μ'

χιχμουτσίΧι. «Ζορμπ:Χ, εΙ πα: τότε, τό νου σου, μωρέ, θα: σου φό­ γει

!» Μ' Ινιχ

σ:Χλτο 6ρέθηχα: χι έγω στό xιiρo δίπλα: τηι;;. Δεν

εΙπε τίποτιχ· μήτε στριiφY)xε ν2: μέ δε!. "Έδωχε μι2: του d:λό­ γου, χινήσιχμε.

»Στο δρόμο χιχτ:Χλα:6ε πω.; την ήθελΙΧ γυνα:ίχα:. Λίγιχ ροό­

σιχα: τΊξεριχ, μα: ΙΧύτέι;; οε δουλειές δε θένε πολλα: λόγιιχ. Μι­ λοόσιχμε με τα: μάτιιχ, με τ2: χέριιχ, με τα: γόνα:τ<Χ. ΦτιΧσιχμε, να: μ-ην τα: πολυλογουμε, στο χωριό, στ:Χθήχιχμε α:π6ξω ΙΧ1'Ο

μια:ν [σμπιχ. Κιχτε6ήχα:με. Με μι2: σπρωξιιΧ άνοιξε fι χοπέλ:χ την

r;6pt:x,

μr;rιχα:με. Ξεφορτώσιχμε στ-ην ιχύλ-η τ2: ξόλα:, πή­

ρ:χμε τα: ψάρ:ιχ χ:χΙ το ψωμί, μr;ήχα:με στ-ην χ:Χμα:ρα:. Μι2: γρ:­

οόλιχ χιiθΟ:Jντιχν είπλιχ στο σ6Υ)μένο τζιixι, τουρτοόριζε. Ήτιχν χουχουλωμένΥ) με τσου6ιΧλια:, με χο:.ιρέλια:, με προ6ιές, μα: τουρ­ τούριζε. Κρύο, .;.r:ιυ λέω, πέ~τα:ν τα: νύχια: σου. 'Έσχυψα: έγώ, l6ιχλιχ μπόλιχιχ ξΙΙλιχ στο τζιΧχι, άν:χψιχ φωτι:Χ. Ή γρ:ούλΙΧ με χοίτα:ζε χιχΙ χ:χμογελουσε. Κ:Χτι

'tij, εΙπε

1;

Χ6ρΥ) ΤΥΙ';, μd: δεν

χ:χτ:Χλιχ6ιχ. 'Άναψα: τ-η φωτι:Χ· ζεστ:Χθηχε 1ι γρι:Χ, ζωντ:Χνεψε. »Ή χοπέλιχ ώστόσο lστρωνε τδ τρα:πέζι· έφερε Η γΥ) ε6τ­

ΧΙΧ, τΥιν ήπιιχμε. "Ανα:φε το σιχμο6ιΧρι, έφτια:σε τσ:Χι, xιxtιίσιxμε, φ:Χγα:με, δώσιχμε χιχΙ

'tij; yptcil;. <'(στερα: έστρωσε το χρε6ιΧτ:·

~f3αλε ΧΙΧθιχρd: σεντ6νιιχ, άνιχφε το χανΤΥ)λιΧχι μ1'ροστα: χ6νισμ:χ

t'ij;

&r;o

το

ΠιχνιχγίΙΧι;;, έχιχμε το στιχυρ6 ΤΥ);;- Μου 'χιχμε σστε­

ριχ ν6Υ)μα:, γονιχτίσα:με χι οε δυο μπροστα: :Χπο ΤΥΙ ΎΡΙ:Χ, τΥις

φιλήσιχμε το χέρι. Κι ιxύτ~ d:r;ίθωσε τα: χοχα:λιιΧριχιχ χέρι% ΤΥ)Ι;; στd: xε~ιXλιιx μα:ι;; χιχΙ χ:Χτι μο\ψμοόρισε· φιχίνετιχι, μciς ε-

108

δωχε την ευχ"ή της. «Σπιχσίμπιχ! Σπιχσίμ πα:!» φώνιχειχ Ιγώ, χa;Ι

μ' ~ν:x σιΧλτο 6ρεθ"ήχ:χμε με την ντ:χρντ"ιιχ στο χρε6ιΧτι. Ό Zoρμπιi; σώπιχσε. Σ"ήχωσε τδ χεφ&λι, χοίτιχεε πέριχ, χιχ­ τ-Χ τή θάλιχσσ:χ.

--

Τή λέγιχνε Σο't'ίνχ:χ ... εΙπε σε λΙγο χιχ! σώπιχσε πιΧλι.

Λοιπόν j ρt!>τησιx α.νυπόμονος' λοιπόν j Δεν Ιχει λοιπόν! Τι μιχνίΙΧ που Ιχεις, α.φεντιΧό, με τιi λοι-

πον χιχ! τα γι:χτί! Λέγουντιχι ιχυτ:χ, στο θεό σου j Ή γυν:ΧίΧΙΧ εΙν:χι μιιi πηγΤι δροσερ"ή, σχύ6εις, θωρi; το πρόσωπό σου, χιχΙ πίνεις, πίνεις, χιχ! τιi χόχιχλά σου τρίζουν. Κι σστερ:χ Ιρχετιχι ~YΙXIo &λλος; πιΧλι που διΦiει, σχUOει χι ιχυτός, θωριΧει το πρό­ σωπό του χιχΙ πίνει. Κι Βστεριχ Εν"ς άλλος ... Αυτο θιi πεΤ πη­ γ"ή' ιχυτο θιi πεΙ γυν:ΧίΧΙΧ.

-

Κι σστεριχ,

-

Τι Ύίθελες

l't'UYE," j vi χάμω

j Αυτ"ή 'γιχι πηγ"ή, ε!πιχμε, Ιγω διΙΧ6ιΧ-

της, πijριχ πάλι το δρόμο. ''Εμειν:χ τρεΙς μijνες μιχζί της, δ θεος νιi τήν Ιχει χ:χΗ, πιχράπονο δεν Ιχω. Mιi σστεριχ α.ίοΟ τρεΙς

μij'/ες, θυμ"ήθηχ:χ τ.:ω; Χίνησιχ γιιi μετΙΧλλε!ο, «ΣοφΙνχιχ, εΙ πιχ ~νιx πρωί, Ιγω Ιχω δουλει:Χ' πρέπει να φύγω,

-

'tij,"

ΚιχλιΧ,

είπε tι Σοφίνχιχ, π"ήγιχινε. θιi σε περιμένω ~νιx μ"ήνιχ' ιiν δεν Ιρθεις σστερ:χ α.πο ~νιx μ"ήνιχ, εΙμιχι λεύτερη. ΕΙσιχι χιχ! συ λεύ­ τερος, Στήν ευχή τοΟ θεου

-

!»

''Εφυγιχ.

ΚΙΧΙ γύρισες Βστερ:χ α.πΟ Ενιχ μ"ήνιχ j

Mιi είσ:χι χουτός, α.φεντιΧό, χιχΙ νιi με συμπιxθιiς! φώνιχξε

δZoρμπιiς.

11(10

να γυρίσεις! Σε α.φ"ήνουν οΙ α.φορεσμένες; j

'Τστεριχ α.πο ~νιx μ"ήνιχ, στο ΚουμπιΧν, 6pijxιx τή Νούσιχ.

-

Λέγε! Λέγε!

-'Άλλη φοριΧ, α.φεντιΧό. ΜΥιν τΙς μπερδεύουμε τΙς χιχχομοΤ-

ρες

! ΣτΥιν

δγεια

-

ΚιχλιΧ, εΙπε, θα σοΟ μιλ"ήσω χ:χ! γιιi τΥι Νούσ", Το χεφιΧλι

tij,"

ΣοφΙνχιχς!

Κ:χτέ6ιχσε το χριχσ! μονορούφι, α.χούμπησε στον τοΤχο.

μου &πόψε γέμισε Ρουσίιχ. ΜιΧΙΥ:Χ, θ!! ξεφορτώσω! Σφούγγιξε τα μουστιΧχι:χ του, α.νιχσχάλεΨε τΥι θράΧΙΧ.

-

Αυτή λοιτ.:όν, που λές, τή Νούσιχ, τή γνώρισιχ σ' ~YΙX χωριο

109

του Κουμπάν. Kcυ.oκιxίρι εκεί πέρα. Κιχρποόζια κιχι πεπόy~:x

60υνά, εσκυ6α, επαιρνα gν:x, κ:χνέν:χς δε μοσ 'λεγε

6ρε τ: κά­

-

νεις αύτου; Τό 'κοοα στη μέση κι εχωνα τΥι μοόρη μου μέσα. »'Όλα: μπόλικ:χ εκεί πέρ:χ στον Κ:Χύκ:χσο, cXi/εντικό, l3λχ χόμα:

-

διαλέγετε καΙ π:Χίρνετε! Κι οχι μονιΧχ:χ, να: πείς, τ%

πεπόνια: κα:Ι τα: κα:ρπούζια:, πaφα: καΙ τα: ψάρια καΙ τα: 00')-

τυρα: κι οΕ γυνα:ίκες. Περνιi;, 6λέπεις gνa κιχρπούζι, το παίρ­

νεις 6λέπεις μια: γυναίκα, την παίρνεις. 'Όχι σα:ν εδΙΟ, στήν Ψωροκώσταινα, πού αμα: πάρεις χανενος ενα: χ:χρπουζ6φυλλο σε πάει στα: δικα:στήρια:, κι αμα cXγγίξεις μιζι γυνα:ίκα, φόρα

τη μα:χα:ίρα δ cXoEΡrpo,.

'1% σε κάμει κιμά. Μιζέρι:χ, τσιγκου­ νιιΧ, δικό σου καΙ δικ6 μου - ου '1% χαθητε, ψωριιΧρηδες ! Ν % πιiτε, μωρέ, στη Ρουσία, να: δείτε cXρχοντιά!

» Πέρασα λοιπον cXπο

το Κουμπάν, εΙο:χ μια: γυναίκα σ' gν:x

μποστιΧνι, μου άρεσε. Πρέπει νχ ξέρεις, cXi/εντικό, τ.ως ~ Σλά6α δεν εΙναι σα:ν κ:χΙ τουτες

tt,.

φτενες σ:η;εροντολόγες Ρωμιές,

πού σου πουλουν τον ερωτα: με το δράμι καΙ κά'ιουν

8, τι

μπο­

ροσν για: νχ σου τον πασιΧρουν ξίκικο, νχ σε γελάσουν στο ζύγι' ~ ΣλιΧ6α, cXi/εντικό, σου τον ζυγιάζει μπόλικ:χ, 6αρύ οα­ ρύ' κα:Ι στον σπνο κ:χΙ στον ερωτα καΙ στο

rp:xt

εΙναι πολύ

συγγενης με τα: ζώα, πολύ συγγενης με τη γη;, δίνει, δίνει

μπόλικα, δεν τσιγκουνεύεται, σα:ν καΙ τουτες τΙς Ρωμιές, ψιλικατζίνες! «πως σε λένε

'tl;;

;» τη ρώτησα:. Βλέπεις, με τίς γυ­

να:ίκες εΙχα: μάθει τώρα: κα:Ι λίγα: ρούσικα: ... «Νοόσα:' κιχι σέ­ να; -'Αλέξη. Πολι) μου cXρέσεις, Νοόσα:.» Με κοίταξε κιχλα: καλά, δπως κοιτάζουμε ενα: άλογο ποι) θέλουμε ν'

cXyoptiaou.

με. «ΚαΙ σι) δε φαίνεσα:ι αχα:μνός, μου κάνει. 'Έxε~ς γερ% δόν­ τιιχ, μεγάλα μουστάκια:, φα:ρδιες πλάτες, χοντρα: μπράτσα. Μου Ο:ρέσεις.» Πολλα: άλλα πράγματα δεν ε!παμε, μήτε κι ~τlXν ιΧνάγκη. Μάνι μάνι τχ συi/ωνήσαμε' θχ π-ήγιχιν:χ σπί τι της το Τδιο βράδυ με τα: καλιΧ μου ροσχιχ. «'!Έχεις κ:χΙ γοόνα; με

ρωτιΧ ~ Νοόσα. -'Έχω, μχ με τέτοια ζέστη ... -

Δεν

.. ειρά·

ζει' φέρ' την για: μεγαλείο.»

» Ντuθ'Yjκα

λοιπον το 6ράδυ σα: γα:μπρό~, φορτώθ'YjΚ:Χ στο

ιίο

μπριΧτσο μου τη γούνcx, π'i'jρcx χι {να: μπcxστούνι ποu εΙχα: με ιΧσημένια: λcx6-ή, π'i'jΥCX. ΜεΥιΧλο σπετι χωριιΧτιχο, με ιχυλές, ~­ γελιXδε~, πιχτητ-ήριιχ, φωτιε~ ιXνιxμμένε~ στ'ήν ιχυλ-ή, χcxζιίνιιχ ά­

πιΧνω στΙς

φωτιέ~. «Τι 6ριίζετε έδω; ρώτησιχ.

άπα χιχρπούζιιχ. ρέ, τε Ύιχι έδω

-

Κι έδω;

; εΙ πιχ

-

Πετιμέζι

Πετιμέζι ιΧπα πεπόνιιχ.» Μω­

-

με τα νου μου. ' Αχους έχε! πετιμέζι ιΧπα

πεπόνιιχ χιχΙ χιχρπούζιιχ!

f'i'j

τ'i'jς έΠΙΧΥγελε!Χς, δςω φτώχειιχ.!

'Έχε την ευχ-ή μου, Zoρμπιi, χιχλα Ιπεσες έ~ω μέσ!Χ· σαν πόν­ τιχιχς σ' Ινιχ τουλούμι τυρΙ

»Άνέ6ηχιχ τΙς σχιXλε~. ΚιΧτι ςύλινες θεόριχτες σχιίλες ποu

τρεζιχνε. Στα χεφΙΧλόσχΙΧλ? δ πcxτέρcxς χι fι μιΧν!Χ τ* Νούσcxς, ντυμένοι μ'lνα: εΙoo~ σcxλΜριcx πρctσινcx,

xcxt

χόχχινο ζουν&­

ρι μέ χοντρές φoυντε~. ΆρχοντιΧνθρωποι. 'Άνοιςιχν τα μπρά­ τσcx, ματς μoύτ~, ιΧγχcxλιάσμcxτιχ. Γέμισιχ σ&λιιχ. Μου μιλουσ!Χν γρ-ήγοριχ γρ-ήγοριχ, δεν χιχτιχλιΧ6ιχινιχ σχραπ

• Απα τη φ&τσιχ τους » Μπιχενω μέσιχ -

-

μα τε πειρ&ζει

;

τό '6λεπιχ, τα χιχχό μου δεν ήθελιχν.

χιχΙ τε νά δω

τωμένιχ σαν τριχctτcxρτιχ xιxpιX6tcx.

; Τριχπέζιιχ στρωμένιχ, φορ­ 'Όλοι οΙ συγγενείς, yuvcxt-

χες χι ιfντρες, δρθιοι, χιχΙ μπροστα στέκουντcxν fι Νούσcx, 6cxμ­ μένη, στολισμένη, ξεστ-ήθωτη, σά γοργόνα: του κ!Χριχ6ιου. 'Ά­ στριχφτε ιΧπα όμορφιά κιχι νιάτιχ· φορ?υσε {να: κόκκινο μcxν­

τLλι στο χεφ&λι, χι ιΧπάνω στην χιχρδιιΧ της εΙχε χεντημένο Ινιχ σφυρΙ χι Ινιχ δρεπιΧνι. «Μωρέ άθεόψο6ε Zoρμπιi, εΙπιχ μέ τα νου μου, έτουτο το χρέ!Χς εΙν!Χι διχ6 σου; Έτουτο το χορ­

μΙ θ' άγχιχλιιΧσεις άπ6ψε; Ό θεος νά συχωρέσει τον κύρ"ll χιχΙ τη μ&νιχ ποu σε γέννησιχν!»

» Πέσιχμε

με τά μουτριχ, γυνcxίχες χι άντρες, στα φιχγοπ6-

τι. ΤρώΥιχμε σά χΟίροι, πεν!Χμε σά 60υΟιΧλι!Χ. «Κι δ πιχπιΧς

j»

ρώτησιχ ταν πιχτέριχ τi'j~ Νούσcxς, ποu χάθουντcxν δίπλα: μου χι Ι6Υιχζε cXxvou~ το χορμε του απα το πoΛU φιχt· «που

δ ΠCXΠcXς νά μιi~ 6λο-ήσει;

-

'vcxt

Δεν Ιχει παπιΧ, μου ιΧποκρΙθη­

χε καΙ με πιτσ[λισε πάλι με τά σιΧλια: του, δέν Ιχει πιχπά.

Ή θρησχεΙcx, δπιο του λιχ?υ.»

» ΕΙπε

χιχΙ σηχώθηχε χoρδωμένo~, ξέσφιξε το χόχχινο ζω-

111

v:ipt 'tou, άπλωσε 'tQ χέρι να χχμει σιωπή. KPIX'toOaE ξέχειλl) 'tb πο'tήρι 'tou χα! με χοί τιχζε στα μΧτια. 'Άρχισε να λέει, νά λέει, μου '6γαζε λόγο. Τί Ελεγε; Ό θεός χι ~ ψυχή του. Βαρέθηχα νά στέχουμlχι, εΙχlχ αρχίσει χα! να ζαλίζουμιχι' χχ­

θισ!Χ πΧλι. Κχθισα χα! x~AλoY)oct

'tij;

'to γόνατό μου o'tb γόν!Χτο

Νοίισας, Oες~ μου.

» Μιλουσε, μιλουσε ό γέρος, ϊδρωσε, δλοι ρίχτηχαν χα! 'tov ιiyxHtlXacxv γιά νά σωπΧσει. Σώπασε. Ή Νοίισα μου εγνεψε

:

«Μίλα, ν'tέ, χα! σίι!» »Σηχώθ'Υ)χα λΟΙΠGν χι εγώ, ε6γΙΧλΙΧ λόγο, μισό ροίισιχα,

μισό ρωμαίιχα. Τί εΙ"α

;' Avxf:jEμ~

με αν ήξερα. θυμουμαι μο­

ν~χα πως στ~ τέλος τό 'χα ρ:ξε: στό Χλέ:ρτιχl). ΕΙχα αρχίσει χωρ!ς α1τία χι ιi:poρμη ν± γχαρ:ζω

:

»Βγηκαν κλέφτες στd

,"td vd

fiovvd

κλέψου)' αλογα!

Κι αλογα δε βΡlίκανε

Και τι) lΥούσα ;r.ιίρανε Ι

» Βλέπεις, ά:ρεντιΧ6, το άλλαζα χα! λίγο, γιά τΥlν περί­ σταση

: »Και πανε, ;τανε, πα"

(ι7ιντε, μανούλα μου, παν 1). -Αχ Νουσάκι μ', αχ 1'.,τουσάκι μ',

βάι!

» Κι

ώς μ~ίιγxpισα

: «6χ: !»

χίιθηχα χα! φίλφα τ~ Νοίισα.

» Αυτό ήταν! Σα νχ 'aωχα, λέ;, το σενιΗο που περίμενctν, άλλο που δεν ήθελ!Χν,

"Etixt'Y)xcxv

μεριχο! μαϊxλαρ~δες χοχ­

χινογένη3ες χι εσ6'Υ)σα'l τ± :ρωτα.

»οε γυναίχες οε "αμ.πόνηρες σΧλήριξαν, τ~xατε πω; τρό­ μαξαν. Μ± γρήγορα, χιχιχί

!

μέσ!Χ στό σχοτΧδι, άρχισαν τά:

γαργαλίσματα χα! τ± γέλια.

» ΊΌ τί εγινε, α:ΥεντιΧό, ενας θεός τό ςέρει. Μα θαρρω πω~

11:!

μ~τε ιχυτοι; τ6 'ξερε, γιlχτΙ ιΧν τό 'ξερε θ&. 'ριχνε το ι1στροπε­

λέχι του νli μιΧι; χ&.ψει. 'Άντρει; χιχι γυνοι!χει;, μlΧλλια χου6ιΧ­ ΡΙΙΧ, χυλεστηχιχν xcXτω' έψιχχνα: να 6ριί> τΥι Νούσιχ, μα ποΟ να τή 6Ρώ!

»Tci:

BpYjxlX

μιαν άλλη, έ6γΙΧλΙΧ τα μιΧτια μου μlΧζ( τη!;.

ξημερώμιχτιχ σηΧώθηχlχ

vci:

πιΧρω τή γυνιχεχα μου

vci:

φύγουμε. ΣχοτιΧοι &Χόμιχ, δεν χιχλό6λεπιχ. Πιάνω Ινιχ πόδι, το ψΙΧ6ιί>, δεν -ητιχν τή; Νούσιχι;' πι&.νω άλλο, μ~τε αυτό! Πιάνω

άλλο, μ~τε ιχυτό! Πι:Χνω άλλο, άλλο, χαΙ τέλο, πιίντων, εΙδοι χι έπαθlχ,6ρίσχω το πόοι τΥί; Νούσαι;, το

'tpa6G>,

ττιν ξεμπλέ­

χω &πο δυο τρεΊς ντιχγλιχράδες, π(ιιι τήν εΙχαν πιταχωμένη

την χcxχομl)(ΡCX, χιχι τήν ξυπνιί>. «Ν (ιύσιχ, τΥί, λέω, πάμε Ι

-

Μ 1jv

ξεχάσεις τή γl)ύνcx σου! μ(ιΟ &ποχρίθηχε' πιΧμε.» Φύγαμε.

-

Λοιπόν; ρώτησα πιiλι 6λέποντιχ, το ΖορμπιΧ νli σωποι(νει.

τε το θει; πιίλι το λοιπόν; έχαμε δ Ζορμπάι; νευριασμένοι;.

, Aνcιστένcxξε. -"Eζφcι Ιξι μήνει; μα:ζί τη!;. Άπο τότε πιιi, μά το θεό, ~ε <ροβοίίμαι τίποτιχ. ΜIi

'ttnl)tIX,

σου λέω! 'Ένα μονάχιχ

: μην

τύ­

χει δ διιίολl)ς ~ δ θεος xcιΙ μοίί σ6ήσουν &πο τη θύμησή μου τoUι; Ιξι cιυτoιιι; μΥίνει;. Kατ:xλcι6ει; Ό ΖοΡμΠιΧ<; έχλεισε

μένοι;. Πρώτη

1'opli

tli

; Kcιτάλα61X, vci:

λέι;.

μ&.τια. Φα(νουνταν πολΙΙ συΥχινη­

τον έ6λεπcι

vci:

πι&.νετιχι τόσο πολΙΙ ι1πο

μιci:ν περιχσμένη στιγμ~.

-

Τόσο λοιπον πl)λu την &γιΧπησει; τή γυνιχεχιχ αύτή; ρώτη­

σα υστερα: ιiπο λεγο.

Ό ΖοΡμΠιΧ; άνοιξε τιΧ μ&.τια:.

-

ΕΙσαι νέοι; τοίί λόγου σου, ά.1'εντιΧό, εΙσιχι νέο" τ( xIXτcι­

λιχ6αίνειι;

; "Αμα:

6γάλεις χι 1ι CΧ1'εντιιi σου άσπρες ψίχες,

έλcι να χουΟεντι&.σουμε

την ά.τέλειωτη ιχυτη ύπόθεση ...

ytcX

&τέλειωτη ύπόθεση

-

llotci:v

-

τη ΎυνCΙεxIX. Ι1όσει; 1'ορει;

; vci:

σοίί το πιί>

; Άτέλειωτη

ύπό-

θεση εΙνιχι 1ι γυνα:εχιχ. Tώρcι τοίί λόγ(ιυ σου εΙσcιι σαν τα χο­ χορ&.χια: ποΙΙ nYjOI)(jy μΙcXν ά.σψιχπη τΙι; Χότει; χι υστερα <ρου­

σχώ'ιουν το λιχιμό, ά.νε6ιχίνουν στΥιν χοπριci: χιχι χράζουν χαΙ

χοχορεύουντιχι. Δεν χοιτ&.ζ"υν την Χ6τlχ, χοιτιΧζουν το λειρ(

11.

του,. Τί μποροον λοιπον νιi xιxτιxλιi60υν ιχπο ερωτιχ; Τον κιχ­ κό του, τον κιχιρό

!

'Έφτυσε χιiμω μ~ κιχτιχφρόνιιχ· στριiψηκε πέριχ, δ~ν ήθελε

ν:Χ μ~ κοιτάξει. Λοιπόν, Zoρμπιi, ρώτησιχ πιiλι, κι fι Νοίισιχ;

-

Ό Zoρμπιi" κoιτιiζoντιxς πέριχ κιχ:τ:α: τ-η θιiλιxσσιx:

-'Ένιχ εράδυ, άποκρίθηκε, γίιρισιχ σπίτι κιχι δ~ν τ-η 6ρήκιχ. ΕΙχε φόγει. Κάποιο, όμορφονιος φιxντιiρoς εΙχε περιiσει τις

μέρε, έκεΤνε, ιχπο το χωριό, εφυγε μιχζί του. Πάει! Ή κιχρ­ διιi μου σκίστηκε, εγινε δυο ΚQμμιiτιιχ· μα: γρ~γoριx, fι άτιμη, ξιχνιχκόλλησε. ΕΙδες κάτι χιλιομπιχλωμένιχ πιχνια: κιχρ:Χ6ιοο, μ~ κόκκινιχ, κί τρινιχ, μιχΟριχ μπΙΧλώμιχτιχ, ριχμμένιχ μ~ χοντρο σπάγ­

'(ο, που πιιΧ δ~ν ξεσκίζουντιχι κιχι στΙ, πιο μεγάλες φουρτοο­

νε,

; Τέτοιιχ

fι κιxρδιιi μου. Χιλιοτρυπημένη, χιλιομπΙΧλωμένη,

ιχέττητη.

-

Κιχ! δ~ θόμωσε, μ~ τ-η Νοίισιχ, Zoρμπιi j Γιιχτί νιΧ θυμώσω j 'Ό,τι θ~ς λέγε· fι '(υνΙΧίκιχ εΙνιχι κάτ:

άλλο, ιχφεντικό, κάτι άλλο, σχι άνθρωπι:J,. Γιι:χτί νιΧ θυμώσω; ΕΙνιχι !νιχ πράμιχ άκιχτιχνόητο fι '(υνΙ:Χίκι:χ, κι l5λοι οΙ νόμοι τής πολιτείΙΧ, κιχ! τή, θρησκείιχς 6ρίσκουντι:χι σε λιiθoς. Δ~ν πρέ­ πει νιΧ φέρνουντι:χι ετσι στ-η γυνΙ:Χίκιχ, οχι! Tijς φέρνουντιχι πο­ λυ σκλYjρά, άφεντιχό, πολυ άδιχιχ ... 'Εγώ, άν περνοοσε ιχπο το

χέρι μου νιΧ 6άλω νόμQυς, θιi '6:ΧζΙΧ άλλους για: τον άντριχ, άλ­ λους για: τ-η γυνΙ:Χίκιχ. Δέχιχ, ~κ:xτό, χίλιε, έντολέ, γιιΧ τον άν­ τριχ· άντριχς εΙνιχι, μΙΧθές, σYjκώνει. 'Όμω~ χιχμιιΧ γιιΧ τ-η γυ­ νιχίχιχ. Γιιχτ!, πόσε~ φoρ~~ νιΧ σοΟ το πω, :Χφεντικό

; fι

γυνΙΧί­

κιχ εΙνιχι άδίινιχμο πλιiσμιx. Στ-ην δγειιΧ τ'i'jς Νοίισι:χι;;, ιχφεντιχό! Στ-ην δγ εια: τής γυνΙΧίχι:χι;;

! Κι

δ θεος νιΧ 6άλει κι:χ! σ' έμιiς τους

άντρες γνώση!

'Ήπιε, σ~χωσε το χέρι του, το κιχτέ6ι:χσε άπότομ:χ, σ:Χ

vd:

κρι:χτοΟσε μπΙΧλτά.

-''Η νιΧ μιiς 6άλει γνώσΥΙ, εΙπε,

, Α λλιως,

1)

νιΧ μιiς κάμει έγχεΙριση.

άκου που σοΟ λέω, άφεντικο

114

: εΤμιχστε

χιχμένοι

!

Σ ΗΜΕΡΑ ΒΡΕΧΕΙ ΣιrΑ, ΑΠΑΛΑ, ΣΜιrΕΙ ο OrPA· νος με

'tyj

γη με άπειρη 'tρuφεριΧδιχ. ''EPXE'tιxt σ'tΟ νου

μου lνιx !ν'tLιiνLXo &;νιiγλυφo, ιΧπο σχοόριχ γχρίζιχ πέψιχ: δ άν­ 'tpιxς; Ιχει ρίξει

'tck

μπριi'tσιχ

'tou

γόριχ ιΧπο

'tyj γυνιχΙχιχ χιχΙ

σμί­

γει μιχζΙ 'tyj~ με 'tόση ιΧπιχΗδιχ χι lγχιχρ'tέρηση, που θιχρρεΤς, l'tσι που χι δ χιχιρος Ιχει ~γλείΨει χιχΙ φχει σχεδον

μιιi, πως 6λέπεις δυο lν'tομιχ που Ισμιξιχν χι άρχισε

6ροχή, 6ριixηxιxν οΕ

ip'tEpoUYE'

'tους, χιχΙ

'tck χορ­ 1) ψιλη

'tck χιχ'tιχπίνει 'tilipιx 'ta δυό,1) γη.

~συxιx, λιxeιόδιxιx, σφΙΧ'tιχγΧΙΧλιιχσμένα; χιχΙ

Kιiθoυμιxι μέσιχ σ'tην ΠΙΧΡΧΥΧΙΧ xιxi χοι'tιiζω 'toν χόσμο νa θιχμπώνει xιxi νη. 'Απο

'tyj

'tyj

θιΧλιχσσιχ να; φωτολιχμπυρΙζει σ'tΙΧΧ'tοπριiσι­

μια;ν άχριχ

'toQ

γιΙΧλου rσιχμε 'tyjν άλλη, μή'tε άν­

θρωπος, μή'tε πιχνΙ 6ιiρxιxς, μήτε πουλί. •Απο

'tO cXvotX'to

πιχ­

ριxθυριixι μoνιixιx μπιχΙνει 1) μυρω6ια; 'too χωμιΧ'tου. Σηχώθηχιχ, ιΧπλωσιχ ξιχφνιχ μου

δχι διχιιΧ

'to χέρι o'ty) 6ροχή, σα; ζη'tιιiνος. Κι ά­ 'ρθε να; 6Χλω 'tck χλιiμιχ'tιχ. Μια; θλΙψη, δχι για; μένιχ, μοu, πιο 6ΙΧθιιΧ, πιο σχο'tεινή, ιΧνέ6ιχινε ιΧπο 'tyj

6ρεμένη γη σ'tιΧ σωθιxιi μου. Ό πιχνιΧός. Ό πιχνιχος; που θιΧ "ι(uριεόει

'tO ζο που

6όσχει ιΧνέγνοιο, xιxi μoνoμΙιiς, χωρΙς να; δεΙ

.ίπο'tιχ, Ψυχιχνεμ.Ιζε'tιχι δλόγυριi

'tou

πως εΙνιχι μπλοχιχρισμέ.

νο χιχΙ δε γλι'tώνει.

''Εχιχμιχ να; σόρω φωνή, ήξεριχ πως ιxb'to θα; με &;λιiφρωνε, μιΧ ν'tριiπηχα.

Ό ουρανος δλο χιχΙ χαμ.ήλωνε· χοί'tιχξΙΧ ιΧπο

'.lli

.0

σόννεφιχ εΙχαν σχεπιΧσει

'to

ψήλωμα

cXνιxYEP'to γυνα(χειο πρόσωπο 60όλιιχξε.

115

'tO πιxριxθυριixι. 'too λιγνΙ'tη, χα!

Ήδoνιxέ~, δλο θλεΦΥ) οΙ ωρες iτοοτες 'tij; φιλjj;

6poxi,;,

σ~ ν~ 6Ρέχετt:tι ~ ψυχή σι;υ ~ πετt:tλοuδ:χ Χ3.ί 60υλι:iζει στο

χG>μ3.. ~Epxoυντιxι στο νοΟ σου δλε; οΙ πιxρε~ θύμφε~, οΙ στερ­ νΙt:tσμένε~ στην χGtρ3ι:i σσυ

- χωρισμι;ί ΙXr.O :γίλου;, ΧGtμ6Ί'ε­
λ3. γυνιχιχων

χα:ί τ:ι τρωει.

Κι ιχγ:iλιGt, μέσ3.

altO τη 6ροχη Χ3.ί το 6ρεμένο χωμιχ, &:.. :%λι στΥιν xα:ρ~ι7. μου δ ξενιτεμένο; φίλος, .. έρ3., στον ΚΙΧύχιχσο. fijjpGt τΥιν πένιχ, εQχυψχ στο χιχρτί, ιipxισα: ν~ μι­ λω μGtζί τι;υ, για να μπορέσω να σχίσω το δίχτυ 'tij; 6ροχjjς,

νέ6Yjχε

να ξι:ιρΧίσω τη θλίΦYj:

c'Αγt:tϊ.Yjμένε, σοσ γρ:iφω ιχπο lνιχ ερημο &:χρογι:iλιτjj~ Κρή­

ΤYjς, ~πoυ συtlωνήσ3.με, ~ Μοίρ3. χι έΥώ, ν~ μείνω λίγι:ιυς μij­ νε~ γι~ νχ Π3.ίξω. Νχ Π3.ίξω Τ(,'Ι χηΙΧλα:ιοσχο, τον 1διοχτήΤΥ) λιγνιτωρυχείου, τ~ν έπιχεψημα:τία:, χι

νίδι μι:ιυ, ν~ πω

't6tE ..ω;' οεν

cX'I

πετuχει το πα:ιχ­

εΠ3.ιξιχ, πα:ρ~ έπηριχ μι:Χ μεγ:i­

λYj όιr:6:ΡCX(JYj χι ιΧλλα:ξ3. ζωή.

» θυμi(J3.Ι, δτα:ν εφευγες μ' E.tρα:ξες Χα:ρτοr:6ντιχα:. Πεισμ:i­ τωσα: λοιπον x~ έγω, ιχπο:ρ:iσισGt ν~ ΠΙΧΡ3.τήσω λίγο Χ3.ιρό Τι γι~ π:iντ3.; χιιχσα:

fvGt

-

-

τ:Χ X3.pτι~ χα:Ι νχ ριχτω στΥιν πρ:iξYj. Νσί­

60υν3.λ:iχι με λιγ'/ίτη, πήρ3. lpγ:itE;, Κ3.σμ:iΟες,

ψτυ:iρι3., λ:iμπε~ &:σετυλίνYj;, ΚΙ:Ιfίνι3., Χ3.ροτσ:iκιt:t, ιiνoιξ" γ3.­ λ3.ρ[ες Χ3.ί χωνουμ3.Ι μέσGt. 'Έτσι, για το πεΤσμ3. σου' χι &:πο

ΧGtΡτοπ6ντιχGtς εγινιχ, ax:i6oVt~, x:ivoVtGt~ λα:γούμι" στΥι γ-ης, τυ:ρλοπόντιχt:tς.

»Έλπίζω νχ έγxρίνει~ τΥιν ::iλAGtyYj. Σuχν:i, πεΡΙΠGtίζοντ:iς με, λες πω; εΙσGtι μGtθYjτή~ μου. Κι έγω έπω:ρελοCiμGtι, ξέρον­ τ3.~ χΙΧλιΧ ποιο εΙνιχι το xρέo~

ax:iAou ~ ν~

xt:tt

τό xέρδo~ τοΟ &:λYjθινοQ

13t:t-

προσπιχθήσει νά: μ:iθει δ, τι μπορεΤ άπο το μt:tθYj'

τή του, ν~ μυριστε(Χ3.τi~πο(j

tpx6i

116

~ νι6τYj

xGtt

νιΧ r:λωρί-

σει χ:χτσ: χεΤ χι :x~τoς ττιν ψ:.ιχή του. ~::i πώ;, ιΧχολουθώντ:χ;

ΤΥΙ oι:;:x~x:xλ[", του μΙΧθ7lΤΥι μου, lfΤιχ~", στΥιν Κρήτ7l.

» οε χιχρέ; μου Ιδώ εΖνιχι μεγ::iλε~, γι",τΙ εΙν",ι πολύ ά:πλές, χιχμωμένει; ιΧπο τσ: ιχ/ώνια: στοιχεΤ",

: ~νoιxτo~ cXγέρ",ς, θ::iλ:xσ­ x",t το 6p::i~u lv"" χιχτα:πλ7lχτιχος Σε6ιΧχ x::i&tIXL οιπλΟΠGδι μπροστ::i μου, ~νoίγει το

σ"" σιτ",ρένιο φωμί, θΙΧλιχσσινός, που

στόμιχ, μιΗει, χι δ χόσμοι; πλ",τ(Χίνει. ΚιΧποτε, l5τ:χν δ λόγος

δέν τον xωριiει, πετιέτ",ι cXπιΧνω, χορεύει' χιΧποτε, l5τ",ν χι δ

χορος δέν τον χωριΧει, πΙΧίρνει το σ",ντούρι του στσ: γόν",τα: χι ιΧρχίζει νσ: πα:!ζει_

» lΙότε δ σχοπο; εΙν(Χι άγρ~ός χ",[ σοϋ , ρχετα:ι νσ: πλιχντ:ί­ ~ειι;, γι(Χτί χ",τα:λ",6α:ίνεις ~α:ψν~xσ: πώς 1ι ζωή σου ~τ(Xν άνού­ σια: χα:Ι xιxxoμoιpια:~μέτη, &:νιiεια: του cXνθρώπου' χ",ί πότε δ σχοπος εΙνιχι θλι6ερός, χ",Ι νιώθεις πώς 1ι ζωΥι περνιΧει xιxt χύνετ(Χι σιΧν άμμος ιiνιiμε~:x άπο τιχ oιiXτυλιi σου χ:χΙ δεν

u-

πιΧρχει σωΤ7lρί",. »Ή ψυχή μι;ιυ πιiει χι Ιρχ!τ",ι, cioτo ΤΥΙ μια:ν άχρη σττιν

CΙλλη τι:ιυ στήθους, σιΣ σιχιτα:, χι Uf",ίνει .•:rψ:Χίνει τι;ιύς λίγους

Ιτούτου; μΥινες πι:ιύ θci περιΧ'3ω στrιν Κρήτη, χι δ θεος νσ: μέ συχωρέσει, μα: θ",ρ~ώ πώς εΙμ:χι ευτυχής_

»Ό Koμψeιύχιoς λέει: «Πολλοί ζητι:ιυν την ευτυχί", uψη­ λότερ:χ

cino

τον άνθρωπο' άλλοι x",μrιλι$τεριx' μα: 1ι ευτυχία:

εΙν:χι στο μr.6ι τοΟ άνθρώπου.» ~ω~τιX. Ίπ:ίρχουν τόσες ευ­ τυχίες λοιπόν l5σ:χ χι civθρώπιν:χ μr.όγι",. 'Ετούτη εΙνιχι,

ciy"'-

Π7lμένε μeιυ μ:Χθ7lτή χ",Ι διΧσχ:Χλε, fι ευτυχί:χ μου τώρ:χ' ττ] με­

τρώ, τΥιν ξ",ν:χμετρώ &:νή'3:.ιχος, γιιΧ να: μ::iθω ποιο εΙ'~ΙXΙ τώρα: το μπ6ι μι:ιυ. l'ι",τΙ ξέι:;εις Υ.:χΗ, τ(, μπ6ι του ιX'~θρώπoυ δέ μέ­ νει r.::iνt:x το Ιδιο.

» Ηώ; iλHζει, ciνiλογα: μέ το Χλίμ:χ, μέ ττ] σιωπή, μέ ΤΥΙ μον:Χξια: η ΤΤΙ συντροψιιΧ,1ι ψυχΤ] τοΟ &:νύρώπου

! οε άνθρωποι txL σιΧ μερμήγχια:, Ιν",ντίον : σιΧ μεγαrθήριιx,

μου ψΙΧίνι:;:,nτ:χι, άπο ΤΥΙ μονα:ξιιΧ μου εδώ, Χ:Χθώ; σί γουριχ θά: νομ!ζεις, πιχριχ το

δειν6σ:χυροι χ:χΙ ψτεροδι%χτυλοι, πού ζουν σέ άγέριχ χορεσμέ­ ',10

cXνθρ",χιχο δ~ύ χ",ί π7lΧΤΥι χοσμογονιχΥι σιχπ[λιχ. ΜιιΧ ζούγΙ1ϊ

χλσι: ciχczτczνό1jΤ1j, ciνό1j'1j

XCZL

cφυλ-η:ι που ciγczπιi~,

XCZL θλιβερή. ΟΙ lννoιε~ «πczψίδcx:t οΙ lvvotE; «δπεΡΠCZ'Ρίδcz:ι χι cciνθΡω­

πόΤ1jΤCZ:Ι που μ' lχουν σczγΥ/νέψει, ciποχ.οον τ-ην Τδισι: ι3:ξίσι: στόν πczντοδύνczμον ι3:γέρσι τής φθopιiς. Ν ιώθουμε πώς tYμocza.e χουρδισμένοι γιιi νιi ποΟμε μεριχες συλλσι6ές, χιΧπο.ε GίI.e χαν

συλλcz6έ~, ι!νCZΡθΡες φωνές,

lvcz α Ilvcz

ου 1- χι ϋστερσι σπά­

~oυμ.ε. Κι οΙ πιο μεγάλες lδέες ι3:Χόμσι, &μσι ι3:νοίξεις .ην χοι­

λιιΧ τους, 6λέπεις πώς εΙνοιι χοοχλες χι οιυ.ές, ποιροιγεμισμέ­ νε~ με πΙ τουροι, χοιΙ μέσοι στα πΙ τουρσι, πt1:ήδειοι ποιρlχχωμέ­ νο, lvoι τενεχεδένιο έλczτήρι'J.

:t

Koιλιi ξέρεις πώς οΙ σχλΥ/ρότσιτοι οιυτοι στοχοισμοΙ δχι

μονάχοι δε μοο χό60υν τιi

ii ποιτιχ, ΠIΧΡi εΙνοιι ι3:ΠIΧΡlχί'1jΤCZ προ­

σοινάμμοιτοι στ-η μέσοι μου φλόγοι. ΓιιχτΙ, ΧΙΧθώ; λέει χι δ Μσχιχ­

λό; μου δ BoΌSoις, ε Ι δ οι. Κι ι3:φοο εΙοοι χlχΙ συνεννοήθ1jΧΟΙ Χλείνοντοις το μάτι σ.Ον ι3:όρlχτο, γεμάτο Χέφι

XIXL

φοιντιχσίοι,

ΣΧΥ/νοθέΤΥ/, μπορώ πιιi νιi πlχΙξω ι!ρτιοι, δΥ/λοιδη με συνοχ-η χlχΙ χωρΙς λιποψυχίοι, το ρόλο μου στΥι γijς. ΓιοιτΙ το ρόλο έτοοτον δε μοο τον lοωχε μoν~χoι Αυτος Π'Jυ με χοόρδισε, ποιρα χι ι3:πο διχή μου 60όλ1jσΥ/ οιύτοχουρδίσΤΥ/·ΧΟΙ χι έγώ. Γιοι.ί j Γιlχ.Ι ε

l-

δ οι· χlχΙ συνεργάσΤΥ/ΧΟΙ χι έγώ σ.Ο lργο που πoιί~ω, στ-η σΧΥ/­

ν-η τοΟ Χοιτζοιϊ6ιΧ'Υ/ θέ'JΟ. :ι'Έτσι, σ6οιρνίζ'Οντσις το μάτι μου στην ποιγΧόσμιlχ σΧΥ/νή,

σε 6λέπω πέροι, στιi θpυλιxιi λΥ/μέριlχ τοΟ

KcztJxlXaou, νιi ποιί­

ζεις χlχΙ συ χοιΙ ν' ι3:γωνίζεσοιι νιi σώσεις χιΧμποσες χιλιάδες ψυχες ι3:πο .-η ράτσιχ μοις; που χιν.υνεόουν. Ψευ.oπpoμy/θέ~,

που θιi δποφέρεις δμως; ciλ1jθινιi μιχρτόριιχ ι3:πο τΙς σxoτεινε~ δυνάμες που πoλεμιi; χlχΙ σε πολεμ.οΟνε

τ-ην ciΡΡώστιιχ,

.0

-

τΥιν πε(νοι, το χρόο,

θάνοιτο. ΚIχΙ σό, θιχρρω, περήφοινος ώς εΙσοιι,

θιi χιχ(ρεσιχι που οΙ σχοτεινες δυνάμες εΙνlχι .όσο πολλές χι

ciχιχτοιγώνιστες· γιlΧ.ί lτσι ~ πρόθεσή σου γΙνετοιι πιο ~pωιxήι δντοις σχεo~ν ciνέλΠΙΟΥ/, χι ~ έχσψοιτείοι

'ij,

ψυχijς σου ciπο­

xtι:iEL .ροιγιΧότερο μεγοιλετο.

:ι την τέτοιlχ ~ωή σου .-η θεωρεΤς έσό, σίγουριχ,

eutUXLcz_

Κι ciϊpou τ-η θεωρεΤς, εΙνlχι. 'Έχοψες χοιΙ συ τ-ην εύτυχΙIΧ σ.ιt:

118

μέ-τ:ριχ τοΟ μΠΟΥΙΟΟ

aou'

κιχ! το μπόι σο:) τώριχ, δόξ:χ σοι δ

θεόι;;

! είνιχι μεΥΙΧλύτΕΡ':Ι ιΧπο το δικό μοu. Τρ:χνότερη ιΧμοι6η : νά κάμει μΙΧθητΥ) d:νώτερό 'tou. »'ΕΥω auxycX ξεχνώ, πεΡΥελώ, πιχρχστΡιχτίζω, fι πίστη μο:) εΙνιχι μωσΙΧϊκο κιχμωμένο ιχπο &:πιστίει;;, μοο 'ρχετιχι κάποτε v:i: πάρω μι:i: μικρη στιγμη κιχ! v:i: δώ.,ω &:λάκερη τη ζωή μοu. δ κιxλ~ς δάσκΙΧλοι;; δε θέλει ιΧπο τοίιτη

ΜIi ΙσΙΙ κpιxτιi; στέρειχ το τιμόνι κιχ! δεν ξεχνιi:;;, κιχ! στΙς πιο

YAuXE:;;

θιχνάσιμες στιγμέι;;, γιά ποΟ l5ιχλει;; πλώριχ.

»θuμιiσιχι κάποτε ποΙΙ περνοίισιχμε οΙ λία κιχ! γuρίζιχμε στην ΈλΗ8Χ

; ΕΤχχμε

ours

μιχ; την Ί τ α­

πάρει μιιiν &:πόφα­

ση γιά τον Πόντο ποΙΙ κιντίινεuε τότε, θuμιi.,ιχι, χιχ! πηΥαίνιχ­

με νli την lχτελέσοuμε. Σε μιά μικρη πολιτεία κατε6ήκαμε ιχπο το τρένο 6ιιχστικοί, γιχτ! δεν εtχαμε κιχιρό, μ:άν ωρα μονάχιχ, ώσδτο:) lΡθει το άλλο τρένο. Μπήκιχμε σ' Ινιχ κατα­

πράσινο φοuντωτο πάρκο κοντα στο στΙΧθμό' πλιχτιόφuλλΙΧ δέν­ τρα, μπανάνει;;, κιχΗμιιχ με σκοΟρο μετΙΧλλικο χρώμιχ, μελίσ σια ποΙΙ είχιχν πιαστεΙ ιχπο

gvx

-

ιΧνθισμένο κλαρί, κιχ! το κλα­

ρ! lΤΡεμε, χιχροίιμενο ποΙΙ 6uζιχ(νοuντιχν.

»Προχωροίισιχμε

άλΙΧλοι, σuνεπαρμένοι, δπω; σε ονεφο,

Κιχ! νά, σ' Ινιχ ιΧπογίιρισμ:χ τοσ ιΧνθισμένο:) δρόμοu,

OUO

κοπέ­

λει;; ποΙΙ περπατοοσαν κιχ! διά6ΙΧζιχν, Δε θuμοuμχι, δμορφει;; ~­

ταν ~ ά.,κημει;;' θuμοuμιχι μονάχα πω; fι μιά -ηταν ξιχνθη κι fι άλλη μελ:χχρινη κα! φοροοσιχν κι οΙ

ouo

ιΧνοιξι.χτικει;; μπλοσ­

ζει;;.

κα!

» Κιχ! με au τοuι;;

την τόλμη ποΙΙ lχοuμε στά όνε ίρατα, ζUΥώσιχμε, είπες γελώντας: «''Ο, τι κι ιiν δια6άζετε, θ:i: μι­

λ'ήσοuμε ιΧπάνω σε αυτο κιχ! θα χιχροομε

» Διά6:Χζαν Γκόρκη,

!»

Κι ιΧρχ(σαμε να μιλοσμε γρ'ήγορα γρ'ή­

γορα, γιιχτί 6ιαζόμιχστιχν, γιά τη ζωή, γιli τη φτώχεια, γιιi την ιΧντιχρσίΙΧ τTjι;; ψuχTj;, γιά τον lρωτιχ .. ,

» lΙοτε δε θά ξεχάσω τη χιχρά μιχι;; κιχ! την πίκρα, Σά νιi 'μασταν πιχλιο! φίλοι, παλιοί ιΧγαπητικοΙ κιχΙ με τΙς

Ouo ΙτοΟ­

τει;; άγνωστες κοπέλες, σά νά 'χαμε ευθίινΥ) γιιi τΙι;; ψuχει;; κιχΙ

119

τ% xoρμιιi τους; x~Ι 6ι~ζδμ~στ~y, γι~τί σε λίγ~ λεφτχ θi χω·

ρζ~με ϊια: πiντιχ' δ ά:γέριχς; ήτ:ι:ν τριχυμισμένος; άπο ~ρπ~γY, χlχΙ θιiνιxτo.

» Το τρένο lφτ~σε, σψuΙΧξε· τιν:ι;xτήx~με σα: vi ζυπνοu­ σ:ι:με, δώσιχμε

ti

xέρι~. πως

vi

ξεχΙΧσω το σφιχτο ανέλπιδο

αγxIXλι~σμlX των χεριων, τα: δέx~ δiXxτυλlX ποι, δεν fιθελ~ν, τα: xιxxόμoιp~, να: χωρίσουν! Ή μια: ι1πο τΙς; χοπέλες ήτ~ν x~­

τΙΧχλωμτι, ~ άλλτι γελοσσε κι ετρεμε.

»

ΚιχΙ σου εΙπ~ τότε, θυμοσμιχι

χρέος; Nιi ~ ιiλήθειιx!» K~Ι

σι,

: «Τί

θα: πεΙ ΈλHδ~ x~Ι

ι1ποχριθηχες;: «Τίποτιχ δε

θα; πεΙ ΈλλιΧ?1χ X~ί χρέΟς" δμως; γιιi το τί ϊ:ΟΤΙΧ ΙΧύτο θελτιμιχ­ τιxιi ιiς; χΙΧθουμε

»

!»

Mιi γιιχτΙ σου τά γριiψω ελ~ lτοίίτ~; Γιά να: σου π~ π~

τί ποτιχ άπο δσιχ ζ ήσιχμε μ~ζί, τί πoτ~ δεν ξέχιχσιχ. ΚιχΙ γιά: ν« 6~ lπιτέλοuς; εύx~ιρί~ να: φ~νερώσω ποτέ, ι1πό τΥιν χlΧλ Yj

i} XIXXYj

ati

γριXμμιxτιi μου δ, τι

συνήθειιχ ποι, πήριχμε νιi συγχριχ­

τιούμιχστε, δε στιiθηxε 60λετο νιi φιχνεΡώσω δτιχν 6ρισχόμlχ­ στιχν μιχζι.

» Τώριχ πο\) δεν εΙσιχι μπρoστιi μου χιχΙ δε 6λέπεις; τί lxΙPPIX'Jyj πlΧίρνει το πρόσωπό μου χ~ί δεν χιντυνε6ω

tpUflEpo;;

vi

φιχνω

χιχΙ γελo!o~, σοίί λέω πως; σε ι1γιχπω πολU.»

TέλεΦ~ το γρΙΧμμιχ, xoυ6έντιιxσ~ με το φίλο μου, IiΗψρωσιχ. ΦώνιχξlΧ τδ ΖορμΠά. Κουχl)υ~ισμένο;; xιiτω ι1πο ενιχ 6ρι.τχο, για:

....

μΥι 6ρΙxετ~ι, Ιχιχνε τΙς; πρό6ε; του

yti

τδν Ινιχέριο.

-'Έλιχ, ΖορμΠά, τοίί ψών:ι;ξ~· σήχω, πάμε στό χtιlριO ΥΙΙ σε-

ΡΙ8-.ιίσOUΜΕ·

-

Κ'φι Εχεις;, ιiφεντιxό· 6ρέχει. Δtν πdς μονιχχός σου;

-"Εχ.. Χέφι, δε θέλω νΙΙ το χι.τσω· σα:ν εΙμιχστε μαιζί, δε φο-

ιou,..ι ·lλιx. rlλlXGε.

-

XaίΡOυμlXι ποι, Ιχε~ς; τΥιν ιiviyxYj μου· πιiμΙ! "E6cλε το

XP'l1ttXCI

μιiλλιν') χιχποτιΧχι μt ΤΥΙ μυτιρΥι 1~

x.u-

. . ~ίιλ:x,

που τοα εΙχιχ χιχρίσει, μτ.ήκ:χμε στο 8ρόμο, τσΙΧλ:χ";;-:.υ·

τώντιχς στη λ:iσπη.

"~6ρεχε. οι κeιρ~έ~ είχιχν σκετ.:χστεΤ, ιiγέριx~ ο! ψυσοίίσε,

-:.1 .. έτρες

γυΗιζ:χν. Το 60υν:xλ:iκι τ~σ λιγνίτη ~τιxν πλιχντοιγ­

μένο στΥιν κ:χτάχνιιχ· ιiνθρώτ.ινη !:Jλίψη λέ~ συνΤ:Jλιγε το γυ­ νιχίκειο πρόσωτ.ο τοσ λό~oυ, σ~ νά 'χε λιτ.οθυμήσει χ::tτω ιΧπο

τη 6ροχή. -Ή κ:xρ8ι~ τοσ ~\lθρώπoυ πι::tνετ:χι, είπε δ Z~ρμπli~· μfιν τ-η συνερίζεσ:χι δτ:χν 6ρέχει. 'Έσκυψε στη ρίζ:χ έ'Ιος :ρρά.χτη, εΚlJψε τα πρώτιχ άγριιχ ζιχμ­ r.ixtΙX· τα κοίτιχζε πολλην ίJψ1., χχόρτ:χγιχ, σά

y::t

'6λεκε πpίt­

τη ~oρά ζιχμπά.χιιχ, τα μ:Jρισε σ:ι::Χλνώντ:χ; τα μiτιαι,

. . . .-

νιχςε κιχ! μοα τ:χ 'ί3ωκε.

-

r\:i

ζέριχμε, άφεντικό,

Elr.e,

τί λένε οΙ πέτρε~, τιί λ.......

8ιοι,1ι 6ροχή! Μπορετ νά :ριιιν::t;ουν, να μli; ~ωνiζCι:Nι. έ­ μετ, να μην ιiχoσμε. ~ά., δπω, χι εμετι; :ρων::t;οΥμ.ε χι

otv

ιΧκοίίνε. lΙότε θ' iνlJίζουν τ' ιχυτι:); τοσ κόσμου,

ΙΙότε {Ι' ιXνoίξ~υν τα μά.τι:χ μιχς να δοσμε

...... ιXr-νu.6 ;

; Πότε tI' iνοίε~

οι

&γχ:Χλιές. μ:χς, πέτρες, λουλοίιδι:χ κ:χι 6ροχη κι ιΧνθρ&Jtοι Υ' ιΧγχΙΧλιιχστοομε

ti -

; Τί

λες χ:χ!

tlJG J.6yov

σου, άφεντικό

; Τί

λένε

χ;τ~,;,:~~;

Τδν χ:χχ6 του; τον Κ:ΧιΡ6

! Elr.:x χρησψοποιώντιχς την ιΧγιχ­ ttv χ:χκ6 τoυ~ τον κ:χιρ6. Αυτο

πημένη τράση τοα Ιορμπi· λένε· τίπlJΤ:Χ ~λλo.

'Ο Ιr:ιρμ"άς μlJU ';;ιιχσε τ6 μπpXτσ~.

-

~α σeισ

να κάμεις

.. ώ g,/:x

μιαν ί~έ:x, χ:ι:εντ:κ6, ε!πε, μα να μη θυμώσει;: σωρ6 (;λ:χ σ~υ τα κιτά,τ.ι:χ κ:χι να τι:ι~; 6Ηει;

φωτιά.. Τ6τε, ΠlJιtς ζέρει, κ~υτδ; ~έ'I εΙσιχι, κ:χλ(.; :i'lHpwϊo~;

είσ:χι ... κ:Χτι θα μτ.ι:ιρέσΕΙζ

x:xl

σ~ ν:Χ χ:xτ:xλά~εις!

«~ωστά.ι σωστά.! τώ'n.ξΙΧ μέσ:xμ~υ' σωστά, μα δt·ι μ;:ορώ!» ΚlJντοστά,ΙΙΥίκε

{,

Ι-:'Ρμr.:i;, σκέ:ρτηχε· κ:χl σε λίγο:

-'Εγω κάτι κ:χτ:χΑΙΧe:χ['1ω ... είτ.ε.

-

Τί

; γιά

λέγε, Ιι:,ρμπi

!

Ξέρω κι εγώ; 'Έτσι μοσ ψ:χ[νετ:χ:' κιΧτ: κ:χτ:χλ:χ::::χ[νω ...

121

Mi

ιiν θελ~σω

VcX ,ο πω, θ~ ,ο χοιλιΧσω. ΚοιμιιΧ μέρcx, νιΧ 'χω

κέψι, θ~ σου ,ο χορέψω.

Πήρε

vcX

6ρέχει 'tώρcx Ouνcx'tιX. ΦτιΧνcxμε

κoπελoOδε~ γόριζοιν ιΧπδ ,η 60σκη είχοιν ξεζέψει

'tcX

o'to

χωριό. Mικρε~

πρό6cx'tcx, οΙ ζευγιXδε~

't:X

6όδιcx ,ου;, πcxριΧ'tφcxν μισcxλεψισμένο 'Cι

χωριΧψι ,ου;, οΙ yuνcxIXE; περμ:iζωνcxν

'tcX

πcxιοιιΧ ,ους ιΧπο

ooxιXxtcx. XcxpouμoEνo; ποινικός είχε κυριέψει ,ό χωριό απροσδόκηη) μπόΡCX·

γελοοσοιν, ιXπCι

'tcX

c;!

yuνcxIXE; σκλ~ριζcxν

'tcX o'tYjv

xcx! 'tcX μoιX'ttcx; ,oυ~ xcx! '~ γερτα

σψηνω'tcX yfνtcx ,ων ιΧνψων

μουστιΧκια; xpfμooUY'tcxν χονψές στ:Xλε~· ,ό Xfuμocx, οΙ πέ'tρε~, τιΧ Χόρ'tcx μόρισιχν.

Τρυπώξιχμε μουσκίοι

o'to

χcxψεχρεοπωλε!οv

1)

«Alδώ~».

Kόσμo~ πoλιJ;, ιiλλoι fπcxιζcxν πρέψcx, ιiλλoι χου6έντιcxζcxν ψω­

νιxX'tιX, σα νιΧ 6Ρίσχουν'tcxν σε ιXντιXPΙ'l~ 60υνιΧ. ΜΠΡοσ'tcX ιΧπό gyιx ψcxπεζιΧχι,

o'to

6ιΧθο;, ιXπιfνω σε σοινιδένιο 7tcxtιfpt, θρό­

νιΙΧζιχν οΙ προuχον'tες ,ου χωριου: δ μπcxρμΠΙΧ-Άνιχγνώσ'tης,

μ.ε ,ο ιiσπpo ψιxpδoμιfνιxo πουκiμισο, δ ΜιχυΡcxντώνYj~, σιω­ πηλό;, ιxύστηpό~, χιΧπνιζε νcxργιλέ, με

'tcX

μocX'ttct; χcxρψωμέ­

νιχ χιΧμω, δ διΧσχΙΧλος, μεσοκcxιρί'tη~, ξεpιxxιιxνό~, ιΧκουμποοσε στο χοντρο ριχ6οί ,ου χι ιiκoυγε με

ouyxcx'tcx6cx'ttxCI

λο gvιx μocxHtιxpo άvψcxκλcx, που είχε γυρίσει, 'tώρcx ,ό Κάσψο χιχ!

o'topoUOE 't:X

χιχμόγε­

v:i,

ιΧπο

θιΧμcx'tιχ τή; μεγιΧλη; πολι'tείιχς.

Ό χιχψε'tζ~ς, σκυμμένο; ιΧπο

,εζι<Χχι ,ου, ιiκoυγε κΙΧί γε­

'tO

λουσε κι είχε χιχ! ,ό νου ,ου στcX μπρίΧιιχ, που ~'tιxv ιXpcx5tιx­

oμofνcx στην πυρωμένη χό60λη. Ε{nυς ιhς μιiς είδε, δ μποιρ­ μπιχ·' Ανιχγνώστης προσηΧώθηκε

-

:

Κοπι<Χσ'tΕ ιΧπο δω, πιχψιω'tες, είπε· δ Σψιχχιιχνονικολ ής μιi~

ί3ηγιi'tιχι

'tcX

δσοι είδε κι fπcxθε

o'tCI

Kιfσψo ... 'Έχει ,ό χiζι

,ου, χοπιιΧστε ν' ιΧχοόσετε.

Σψιfψηκε στον χα;ψετζ~

-

:

Δυο ρα;χέ;, Μcxνολ:Χκη, είπε.

Κοιθίσα;με.

'U ιiγριo~ 60σκ<Χνθρωπο;, ιh~ είδε ξένoυ~,' μιχ.

ζώχτηκε· σώπcxσε.

-

Κιχ! πήγες δ~ και στο fιέιxτρo, κcxπε'tιiv Nικoλ~; ,όν ρώ-

122

τησε ,δ 8&σκ!Χλος, γιιi νιi τον κ&μει νιi μιλήσει. πως σοΟ <ριΖ­

ντικε, μΙΧθές

;

'Άπλωσε δ ΣlΙιχκιιχνονικολ Υι; _Υι χεροίικλ!Χ _ου, φούχτωσε τΥιν κούπιχ

'tO κριχσί

_ου,

'tO

κιχ'tέ6ιχσε Ι.Lονοκοπ!Χνιάι;· πijρε κου­

ρ&γιο.

- Κι d:jJoE δεν lΠijγιχ; φώνΙΧξε'lπijγ!Χ μ!Χθές. 'Άκουγιχ 8ιi χι lyIJ> Κοτοποίιλ τι 'XlXt Κοτοποίιλ ΤΙ, ΚΙ ~κιxμ!X Ινιχ 6ρ&δυ 'tO στιχυ· ρό μου κι εΙπ!Χ : νιi πάω θέλω, μ& τΥιν πίσττι μου, να: πάω θέ­ λω κι lyIJ> να: τήνε δω. ''Ιντ!Χ διάολος μιχθει; εΙνιχι κιχι τήνε λένε Κοτοποίιλτι ! . - Κι !v'tιx 'δες, μπρε Νικολή; ρώτησε δ μπιχρμπ!Χ-Άνιχγνώ­ στYjΙ;, !ντιχ 'δες, στο θεό σου; Πρ&μιχ δεν εΙ8ιχ, θε6ψυχ& μου, πρ&μιχ

-

! θέΙΧτρο

ά:κοσς, κιχΙ

θιχρρεΤς θα: πάς κιχΙ θα: κιΧνεις χ&ζι. Κρίμιχ _σοΙ πιχρΧδες ποό 'δωκιχ. Ήτιχν Ινιχς κιχφενες στρογγυλος σα:ν το άλώνι, τίγκιχ χιχρέκλες κιχΙ κιχνΤYjλέριιχ κι d:νθρώπους. Τά 'χιχσιχ, θάμπωσε το φG'>ς μου, δε θωροUσlχ. «Σ'tο διάολο, εΙπιχ, lπιχε μοσ κ&νου­

νε μιΖγιιχ, θα: φύγω!» Μα: μια: σoυσeιυρ&8ιx με πijρε ά:πο τΥ)

χέριχ. «Που με πάς, μωρή;» τής κ&νω, μα: ιxu'tYι με πήγιχινε, με πήγιχινε χι υστεριχ γυρίζει κ!χι μeισ κιΧνει

«Κάτσε

:

!»

'Έ­

κιχτσιχ. Μπροσ'tιi κιχΙ πίσω μου, δεξα: κιχι ζερ6& μου, ά:νθρω­ ποι. Μωρέ, θα: πλιχντ&ξω, συλλογίσττικιχ, θα: σκιΧσω, δεν Ιχει

d:lpιx! Γυρίζω στο γείτον& μ':)υ: «Άπο ποσ, μωρε κουμπιχριΧ­ κι, θιi προ6άλουν οΙ περμιχν'tόνες; _όνε ρω'tω. μέσιχ!» μου κ&'/ει πον κι

lyIJ>

xlXt

μου δείχνει

lv!X

-

ΝιΧ, ά:πeικεΤ

μπερηέ. Στύλωσιχ λοι­

τα: μιΧτιιχ μου στον μπερντέ.

»'Όπου, &λήΟειιχ κιόλΙΧ, Χ'tυπ&ει μια: κουδοίινιχ, ά:νοίγει δ

μπεΡV'tες μου

xlXt

xlXt

6γΙΧίνει ~ K':)τeιπoίιλΎj πeιu λένε. Μ& _Υιν πίσΤΎj

δεν ~'tιxv

IXUtYj

ΚΟ't':)ποίιλτι, ιxu'tYι 'τιχνε γυνΙΧίκιχ. Γυ·

vlXfxΙX με τα: δλιχ Ττι;. ~eιuσeιuριΧaιζε, σoυσeιυράδιζε d:π&νω κ&­ τω, ά:πιΧ'/ω κιΧτω, χι σστεριχ 6ιχρεΙΙήκιχνε πια: οΙ d:νθρωποι, τijι; πιχίξ!Χνε τα: κουρτιχΗκιιχ κιχι μπ'ijκε μέσ!Χ. Ο[ χωΡΙ:Ι'tες ξέστ;ιχσιχν στα: χχχιχψι,' δ ΣfιχκιιχνονικολYjι;

άγρίεφε, ν'tΡΧΠYjκε' στρχ:γτικε

xlXtcX

123

τΥlν πόρ'tιχ.

Βρέχει! εΙπε

--

yt:i: ν' iλHξει xoυ6έν-τ:~.

'Όλοι σ-τ:Ρχφηχιχν χιχ-τ:ιΧ -τ:fιν π6ρ-τ:ιχ' χι ΙσιιΧ Ισιιχ, δ διιXoλo~ -τ:6 'χιχμε χΙΧί -τ:η σ-τ:ιγμη Ιχείνη περνοοσε -τ:ρεχιΧ-τ:η, με ιΧνιχση­

χωμένο -τ:ο μιχορο -τ:ης φουσ-τ:ιΧνι ώ; -τ:!Χ γόνιχ-τ:ιχ, με -τ:ιΧ μΙΧλλιιΧ χυμένιχ σ-τ:ους ώμουι;;, μιιΧ γυνΙΧίκιχ. Σ-τ:poυμπoυλ~, χου'/ισ-τ:ή, -τ:ιΧ ΡΟΟχιχ -τ:ης χολνοΟσ:χν &:πχνω τριχγο:ν6,

a:i:v

'tYj;

χΙΧί ψιχνέρωνιχν προΧλητιΧό,

ψιΧρι σπιχρτο:ριστό, -τ:? χορμί τη;.

Ά νιχ,,;ιν:Χχ-τ:ηχιχ. Τι θεριδ Ξ [ν:χ: έτοστο; ΣιΧν τί γρισσιχ μοο φ:Χνηχε, ιΧ'/θρωπο:ριΧγ:χ.

Σtp:Χ~Yjχε iι γυνιχ[χιχ μιιΧ στιγμη χι ~pιξε σΠΙΧθιΧτYj μιχ-τ:ιιΧ

μέσιχ σ-τ:δν χιχφενέ' -τ:ο πρ6σωτ.6 τη; στριχφ-τ:Χλισε ξιχνο:μμένο, -τ:ιΧ μιΧ-τ:ι:χ

tYj;

μπιρμπίλισ:χν.

ΠιχνΙΧΥίιχ μου! μουρμΟ:Jρισε (ν:χ; χ'/ουδομ:ΧΎουl.οι;; νι6;, ποΙΙ

-

xιiθoυν-τ:ιxν χοντ!Χ στο -τ:ζιΧμι.

-Άν:Χθεμά σε, πυρωμένYj! 6poυχ~θηxε δ Μο:ν6λο:χιχι;; δ άγρα­ φίιλΙΧΧΙΧι;;" μάς 6ιX~ει; φωτιιΧ σ-τ:ιΧ μπιχ-τ:ζιΧχιιχ, χι σστεριχ δεν τη

σ6~νει;. Ό νιδς ποιι χιΧθουντιχν χον-τ:ιΧ στο τζάμι πήρε νιΧ -Τ:ΡΙΧΎου­ οάει'

atijv

ιipχή σι 'ίιΧ, διστιχχ-τ:ιχιΧ, χι δλοένιχ 1ι φωνή του 6ριχ­

χνοχοΧ6ρ:ζε

:

της χήρας το προσκέφαλο μυρίζει σα" κυδώνι,

και το μυρίστηκα κι εΥιό, κι ό νους μοv δέ μερώ"ΕΙ Ι

-

Σχο:σμ6ς

! 'fώνΙΧξε

δ ΜιχυριχντώνYjς, ΟYjχώ'/ον-Τ:ΙΧζ -τ:ο μιχρχοίι·

-τ:σι του νιχργιλέ -τ:ου. Ό νιο; λοίιφ:χξε. 'Ένιχς γέρος με μ:χχριιΧ μΙΧλλιο:οοίιριχ

l-

σχυψε στο Μ:χνόλΙΧχιχ τον ιΧγροφίιλιχχιχ.

-'Ο μπιΧρμπιχς σου, εί .. ε σιγά, ιΧγρίεψε πιXλΙ'νιXπερνeιυσε&:­ πο το χέρι -τ:ου, ΗιΧ -τ:ην Ιχιχνε λουρίδε; λουρίδει;; την χιχχομοί.

ρο:

-

δ θεδ; νιΧ τήι;; γρ:Χ:ρει χρόνιιχ!

-~E γερο·' Α ντρουλι6, εχ:χμε δ Μ:χν6λιχχ:χς, θιχρρώ πιc.ισ-Τ:1)'

χε; χιχί -τ:ου λόγου σου ιΧπο το :ρουστχνι -τ:ijς χ~pιxι;;. Δεν ντρέ. πεσ:χι, ποιι εΙσο:ι χιόλιχ χιχνΤYjΑιχν:χ:ρτYjΙ;;

-

Αυτο ποιι σου λέω έγώ, δ θε~;

124

;

v:i: τfιν Ιχει χιχλιΧ! Είδε;

μωρχ τοίί χωΡΙΟίί μιχ;

:1 ~~

'Ας εΙ'I~ι χ:χΗ ~ ϊ.λ:%νο;

r.';/)

γε'n:οσ,/τιχι τον τελευΤΙΧίο χιχι­

ε1να~ iX~t:i πχιδιχ, ε1,1χ: :iγγέλοι. ΚχΙ γιχτί, θχρρεί;

; .lzv

: σβήνεις

;

ΤΤιν εχει μ:χ!ιε; δλο το χωριδ γ:α

xij"x!

το λυχνχρι Υ-Χ: !ιιχρρείς οεν !Χγχιχλιχζεις τΥ)

γυνχ:χ:χ σου, r.Χί-* ΤΤI χήριχ. Κι ~τσι 6γχ;ει, ϊ.ο\ι λές, l)μορlliX ϊ.χ:aιi το χωριό μιχ;.

Σώϊ.ιχσε μιχ στιγμ-η δ γερο-' Α ντρουλι6ς' κι σστεριχ ιiπo λ(· γο:

Χ:χρχ

-

μωρέ,

μερι:i πού ττιν άγκ:χλιχζουν! μοuρμοίιρισε. ~E

ot:i

xxt

νχ 'μοuνiX

το'l IlχυλΥ, τοίί Μιχυριχ\ιτώ'lη,

a:iv

Erxoot

χρονών!

-'Όπου νχ Ύιχι, θχ τ(,'/ ~oσμε

v:i

ξεπροοΧλλει! εΙϊ.ε Χίποιος

χχΙ γέλιχσε.

ΚοίτΙΧξιχν χ:χτ% τΤιν r;όρτχ' ε~ρεxε με τα τουλουμιιχ, χιχχί· ριζχν τα νερ:i :Χπχνω στίς; πέτρες,

xiTtou

xiτoou αστρ:χττε; σϊ.ά­

(jιζχν τον αγέριχ. Ό Ιορμϊ.!Χ;, σχστισμένος άΧ6μχ ρ:χσμχ

t'ij;

Δε βρέχει

-

CXr.O

το r;έ·

χήρχ;, στpί~ηχε, μοσ 'χ:χμε ν6Τιμχ.

r.ti, :i:rtvttx6,

είπε' πiμε!

Στην r.όρτχ ΨΧ'Ι"'ιχε ενχς νιομτσιχο;, ξuπ6λuτος, ιΧνιχμΧλλιί­ ρης, με μεγίλΧ &λλοπχρμέ'IΧ μίτι:χ' τέτοιον άγιoγPIX~ooν τον Ί\ι·Γιίννη το Bx~τιστή, με τ:Χ μίτιιχ γιγιχντωμένχ &πο τΤιν r.είνχ χιχΙ τΥιν iψ:.ισευΧή. Κ:χλώ; τον Μιμηθ6

-

!

~ώνxξxν μερικοί γελώντχς.

Κίθε χωριο εχει τον '/ει,

"(t:i

να

r;tpVi

~

r;iXAiX66 του' χι ιiν atv εχει, τον φτιί­ ωρχ tou' δ ~lιμYjθG; ήτιχν δ ϊ.ΙΧλΧ60; τοίί

χωριοϋ.

-

Χωρι:χνο[, ~ώνIXξε δ λfιμYIθo; με

tYjv

τσευδη γυνιχιχίστι­

χη φων-ή του' χωριχ'/οί, fι χΤιρ:χ ή Σοuρμελί'lχ εχιχσε ΤΤ,ν προ6χτίνχ ΤΥΙς'

Or.c.to;

ττi 6ρε!, r.έντε όχΗες κριχσΙ 6ρετίΧιιχ!

-'Έ6γα Ι)ξω, νεραϊδιίρη ρ:χντώνΥΙ' οξω

! :ixo:J'jtTJxE

ϊ.ίλι iι φωνη τοϋ lΊ1IXυ­

!

Ό l\1:μΥΙθός, τρομιχγμένος, χουλουριίσΤΥιχε στη γωνιί, δί­ ;:λα στΥιν r;όρτiX.

-

Κίτσε, μωρε lΊ1ιμYI06,

v:i

;";ιε!; μι* ρχχη να μτιν πουντιά-

l:!iJ

σεις;! εΙπε δ γερο-ΆνιχγνώσΤ1jς που τον λυπ~θτιxε. Τί θ' ιΧτ'';ι' γΙνει το χωριό μιχς; χωρίς χουζουλό

;

'Ένιχς; νέος με χλωμιΧ χνουδ&:τιχ μ&:γουλΙΧ, με εέθωριχ γιχΗ­ ζιιχ μά,τιιχ, πρό6ιχλε

π6ρτιχ. Λιχχιχνιιχσμένος;, τιχ μΙΧλλι &:

at1jv

του χολ'lο(jσr.;ν στο χοότελό του χι lσΤΙΧζιχν.

-

Κιχλώς τον Πιχυλή

! φώνΙΧξε

δ ΜιχνόλΙΧΧΙΧς" χιχλώ; το &ξ:Χ.

δερfl&:ΧΙ' χόπιιχσε στην ΠΙΧFέiX μιχς. 'Ο Μιχυριχντών1jς; στρ&:φ1jχε, είδε το γιό του, μά,ζεψε τιχ CfψJ­

διιχ. «Γιός; μου είνιχι ιχυτός; συλλογΙστηκε. Αυτο το ξεφυσίδι ΠΟΙΙΧ'lοίί διιχ6λου μοι&:ζει σ6έρχι:ι χιχί

vci

; Μοίί ' ρχετιχι vci

τον σηχωχτυπήσω χά,τω, σιΧ χτιχπ60Ι!»

'Ο Ζορμπάς χά,θουντιχν νά,ψει

-

atci

χ&:ρ60υνιχ. Ή χήρ:χ τοίί εΙχε ά­

μυΙΧλά" δεν τον χωροσσ:χν πιιχ οΕ τέσσερεις;

tci

Πάμε,

;

τον iΡπά,ξω άπο το

&f1EvttxcS,

πάμε ... μοσ 'λεγε χ&:θε τδσο'

taIi>

tOrXOl. μέσιχ θ:Χ

σχ&:σουμε!

ΚΙΧί τοίί φΙΧίνουντιχν πω; είχιχν σχορπί-,ει τιχ σύννεflΙΧ κι εΙχε προ6&:λει δ ήλιος.

Στρ&:φηχε

-

lIot&:

atc.v

κιxφετζ~:

'νιχι ιχυτη ~

xr;piX;

ρώτφε χιχί χιχμώθηχε τον άδι&:·

φορο.

-

ΜιιΧ φορ&:δΙΧ, ιΧ;;:οχρίθηχε δ Κοντομιχνολιός. 'Έ6ΙΧλε το δ&:χτυλο στci χείλιιχ χι έδειξε με το μ&:τι τον Μιχυ­

ριχντώ'/η, που είχε χiXρflώσει πiλι το μ&:τι του στο χώμιχ.

-

Mtci

φι;ρ&:δΙΧ, ξιχνάπε' ιiς μη μιλΟίίμε γι' ιχυτή,

vci

μην χρι·

μιχτιστοίίμε.

'Ο Mιxυριxντώνrις σηχώθηχε' τύλιξε το μιχρκούτσι γύρ",

Iir:G

το λ",ιμο τοίί νιχργιλέ.

-

ΝιΧ με συμπΙΧθάτε, εΙπε' θιΧ π&:ω σπίτι. ~Eλ:x έδώ, Πιχυι.ή,

άχλούθιχ

!

Πήρε το γιό του, μπήχε μπροστιΧ χιχΙ χ&:θηχ:χν χι οΕ δυο μέσχ στη 6ροχή. Σ1jΧώθηχε χι δ Μιχνόλιχχιχς, πήγε ξοπίσω τους.

'Ο Κοντομιχνολιος θρονι&:στηχε ευτυς στΥιν χιχρέΧλΙΧ τeιίί Μιχυριχντώνη. -'Ο ερμος δ Μα:υριχντώνης θci σχ&:σει &πο το χα:χό του, είπε

126

σιγά, να: μην τον &:κι:;ίισουν τα: διπλα'l~ τραπέζια:. Μεγ:Χλη ψω· τια: μ .. ήκε στο σπίτι του. Χ τες τον άκουσα:, εγω δ rδιος, με τ' α:υτιά μου,

tc.v

Πα:υλΥ) να: τοσ λέει: «''Αν δεν τΥινπάρω, θα: σκο·

τωθli>!» Μα: ιxutYj ~ ξετσιπωμένη, δεν τον θέλει· τόνε λέει Mίιξ~.

-

Π~με, &.:ρεντικό, εΙπε πάλι δ Ζορμπάς, που δσο άκουγε γι~

τΥ) xήrι~, κόρωνε.

τα: κοκόρια άρχισαν να: Αα:λοσΥ, Υι 6ροχΥι ξέκι:;ψε λίγο.

-

Πάμε, εΙπα κα:ι σηκώθηχχ.

Ό l\~ψηθος πετάΧΤΥΙκε &. .. 0 τη γωνιά του, Ηκησε ξοπίσω μ~ς.

ΟΙ πέτρες γυάλιζ~ν, οΙ πόρτες, μουσκεμένες, εΙχα:ν γίνει κα:τάμ~υρες, οΙ γριοΟλες εΙx~ν πάρει τ~ κα:λα:θάκια τους κι

Ι6γαιναν να: μαζέψου'l σ~λ~γκάρια. Ό Μιμηθος με ζύγωσε, μου άγγιξε το μπράτσο:

γα

Δωσ' μου gyιx τσιγαράκ~, :χ:ρεντιχό, εΙπε, να: χαρείς δπου

&.-

.. ~ς. Του 'δωκα· απ),ωσε το λιγνό, λΙΟΨΥΙμένο χέρι:

-

Δωσ' μου καΙ φωτιά!

ToQ 'δωκ~, ρoίι:ρrιξε σίισπλαχνα, Ι6γαλε τον καπνό &:πο τ~ pouOouytιx, μισόκλεισε τα: μάτια.

-

Μ πέΥΙς

! μουρμοίιρισε

ευτυχισμένος.

Ποο πά;;

~τής χήρχς το περ66λι. Ε:πε πως θα: μου δώσει ν~ φάω,

:Χν τελαλίσω, λέει, για: την τ;ρ06χτίνχ της.

Περπατούσαμε 6ιχστικά. T~ σίιννεψχ εΙχαν &:νοίξει λίγο, δ Ύ)λιος πρό6~λε. 'Όλο το χωριο γέλασε, φρεσκοπλυμένο.

-

~oσ &.ρέσει ~ χήρα, Mψrιθό ; εκαμε δ Ζορμπάς καΙ το κα·

τωσάγουν6 του εμεινε κρεμάμενο.

Ό ΜΨΥΙθος χιχίρισε.

-

Γιάντχ να: μη μου ά.ρέσει, κουμπάρε; Δε 6γήκχ Μ κι εγώ

&.πο uπόνομο;

-,-'Απδ uπόνομο; εκαμχ ά.πορώντας. Τί θες να: πεΙς, Μιμηθό;

-

Νά, ά.πο κοιλι:χ μάνχς.

Τρ6μχξα. Μονάχα gνας; ~αιξπi)ρος, συλλογίσΤΥΙκα, θα: μ.πι:;·

127

ροοσε, στ!~ πιο δημιουργικες στιγμές του, να: 6ρετ μι:Χν τόσι::ι

ωμΥι ρε~λιστικη εχ.fρ~ση, που

'16,

ξεσκεπάζει ολι::ι το σκοτει­

'1%

6ρωμερδ μυστ'ήριι::ι τής γένν~ς. Kι::ιΙτ~ξ:ι το Μιμηθ6' τα; μάτι:χ 't1'j'J Υιτ:χν μεγάλοι, fι::ιυσχω­

μένοι, λΙ γο ιiλλ 'ήθωρ:χ.

-

πω; τΥιν πω;

'1%

τη μέρ:χ σου, Μιμηθό

itEpv:i;

τΥιν περνω; Mπέη~

! Ξυπνω

κομμάτι ψωμΙ Κι σστερ:χ χ:χμ.:.ιλίκι, νω θελ'ήμχτ:χ,

XlJu6:XAti> XIjjtp:i,

;

το πρω:, τρώγω (ν:χ

Or.IJtJ 6ρώ, δ,τ: βρω' κά­

μ:χζώνω κ:Χ6:ΧλΙ'/ες, έχω κι ε',l:ι

χοιΗμ.ι x~t Ψχρε'Jω. ΚάΟι::ιυμχ: στΎjς

fJet:i; (-Lou,

στΎj; κυρ:Χ-Λε­

νιως τΥί; μoιpι::ιλorιτρ:x ... θ% τΥ;ν κχτέχετε' δλος

6 κόσμο; τΥιν -rup:;w σr.ί­ άν εχει' <%',1 δε',l

κ~τέxει. ΤΥ, ftιltoyp:XftO:X',lE κ:όλ:.ι. Σ% ~ρ:.ι~ιiσει, τι, τρώγω ενχ σκοuτέλι Cf:.ι·t, πίνω κρ:.ισάκι,

εχει, νεράκι τοίί θεο(), μϊ.6λικο. Γίνετχ: fι κο:λιά μου τοίιι.ι­ π:χνο. Κι ίjστερ:x, κ:χΑψ:jχτ:.ι

-

K:xt

!

οε fJi π:χντρευτεί; χ~! σίι, ΜιμΥιΟό

;

-'ΚΥώ; Κοuζουλ:Χθηκχ; ΤΙ λές, βρε π:χιδΙ; μπελΗες λω στο χε:γiλι μou; Ή

yuy:x[x:x

6Ρώ; Νά, εγώ

ςlJr;6λυτος.

- K:xt -- πω;

r.Epit:Xtti>

δεν εχε:; στι6άν::χ δε,ι εχω

; "Εν:χ;

',1%

e,,-

~έλει π:χποίιτσι:χ! Πο() να: τα:

;

πέθ:χνε

jttpua:

χ:χ! τι::ιίί Τ% 'εΥ:χλε -ιι

θει% μου fι Λενιώ :Χττο τ% πόδ::Χ τι::ιυ. ~H τ% 6άζω κάθε Λ:χμ­ πρΥί χ:χι πάω στΤΙν έΧΧλφι:Χ

xxl

κάνω χάζι του; r;:χπάδες,

Κι ίjστερ:x τα: εγ:Χζω, τ% r.epνti> στο λ:χιμό μι::ιu κ:χ: γυρ:ζω σr.Ιτι.

-

ΤΙ πράμ:χ

iy:xot:i;,

ΜψηΗό, :Χπ' δλ:χ π:ο πολυ στ~ν χόσμο

χ:χ: στ:χρένιι::ι! μωρέ, ά; είν:χι χι χρ:χσΙ

-

"fστερ:χ

τον

Κ:χ: τη yuνxtx:x ΙΙΗ

! Φάε,

iito

χριθάρ:! 'Τσ.ερ:χ το

ur:ylJ, ;

πιες κχΙ τρά6:Χ να: xoιμηθεΤ~, σοίί λέω! 'Όλ:ι

τ'άλλ:Χ,σχι::ιuτι::ιίίρες!

-

;

Ηρώτ:χ, τ~ ψωμί. ''Ε, χ:χρω τι::ι! ζεστο ζεστό, χ:ιΙ νά Ύχ:

Κ:ιι τη χ'ήρ:χ;

-'Άσ' τηνε στο οιάι::ιλι::ι, το χ:Χλδ που σι::ιίί θέλω!

1:!8

'Έφτυσε τρείς; φορες χι εχ:χμε το σταυρό του.

- K:.tt

ξέρεις γρ:Ιμμ:χτιχ;

-~A μr.::Ι! 'Ότιχν ήμουνιχ μιχρός, με πΥιγιχνε με το ζόρι στο σχολειό' μi γρΥιγοριχ επιχθιχ τ61'Ο χι εγιν:χ χουτός. Κι ετσι γλίτωσ:χ!

Μά δ Ζορμπάς 6ιχριόντιχν τις χουεέντες μι;υ, εΙχε το νοίί του στΥ) χήριχ.

-Ά'fε·/τιχό ... μοίί 'πε χιχΙ με πήρε Στρ:iψηχε στο ΜιμYjθό

-

ir:o

το μ;:ρ:iτσο.

:

Πήγιχινε Ισυ μπροστ:i, τον πρόστιχξε' εχουμε

διχιιΧ μας

χου6έντιχ.

Χιχμήλωσε τΥ) φωνή, φΙΧίνουντιχν συγχινYjμένος.

- ' Αφεντιχό,

Ιδώ σε θέλω' μήν νψοπιάσεις το ιiντριxo γένος!

Ό θεοδι:Ιολος σοίί στέλνει ιχυτον τον μεζέ, δόντιιχ εχεις, μΥιν τον ιiφήσεις! 'Άπλωσε το χέρι, πάρ' τον! ΙΊιχτί μάς; εφτιιχσε

δ ΠλάσΤYjς; χέριιχ

; Γιά

νά πιάνουμε'

nt:iaE

Ι 'Έχω δεΙ πολλες

γυνΙΧΙχες στή ζωή μου' μά lτοuτYj ~ χήριχ ξεθεμελιώνει χιΧ·

στριχ, ιiν:iθεμ:i τ.,ί!

-

Δε θέλω μπελάδες;! anoxpίOYjxιx με θυμό. θuμωcrιχ, γιιχτΙ 6ιχθιά μου εΙχιχ χι Ιγω λιχχτιχρΙσει το πιχν·

το8ύναμο ιχυτο χορμΙ που πέρασε μπροστά μου, σιiν ιiγxρι· σμένο θεριό, γεμάτο μόσχο.

-

Δε θες; μπελάδες;

! εχιχμε ;

δ Ζορμπάς; με Xιxτάπλrιξrι' ιiμ' τί

θες; το λοιπόν, ιiψεντιχό Δεν αποχρίθYjχιχ.

-

Ή ζωή 'νιχι μπελάς,Ιξιxxoλoίιθrισε δ ΖορμΠάς, δ θάνατος

δεν εΙνιχι. Ζωντανος ιiνθρωπoς, ξέρεις τί θιi πεΙ; Ν' ιiμoλας το ζωνάρι σι;υ χιχΙ νά γυρείιεις ΧΙΧ6γά.

Δε μιλοίίσιχ. 'Ήξεριχ πω~ δ ΖορμΠάς εΙχε δίΧιο, τό 'ξερα, μά δεν τολμΟίίσιχ. ΕΙχε π:Ιρει στριχ60 δρόμο ~ ζωή μου, εΙχα χιχτιχντήσει Ισωτεριχο μονόλογο τήν Ιπιχφή μου με τους ιiν·

θρώπους. ΕΙχα τόσο ξεπέσει, που αν ~τιxν νιi διιχλέξω: νιi Ι­ ρωτευτω μιιi γυνιχ(χιχ

7)

νά δια6άσω Ινα χιχλο 6ι6λίο γιιi τον

ερωτα, θιi διάλεγιχ το 6ι6λίο.

12! 9

-

Μη λογαριάζεις, άψεντικό, έξακολοίιθησε δ ΖορμΠάς, άσε

τ:): 'ιοίιμερα, σπιiσε την άτιμη τΥI ζυγαριά, σφάλ να το μπα­

κάλικο, σι:ισ λέω. Τώρα εΙναι που θιi σώσεις η θιi χαντακώ:­ σεις την ψυχή σου. 'Άκου, ιΧφεντικό, πάρε ενα. μ:χ.ντίλι, δέσε κόμπο δυο τρείς λίρες, μιi χρυσές, οχι

xctptti, αυτιi δε θαμ­

πώνουν το μάτι, πέψε τις με το Μιμηθο στη χήρα, παράγ­ γειλέ του τί θχ πεί: «Χαιρετίσματα, λέει, άπο τον άφεντικο' tljij κάρβουνου, κι δρίστε το μαντιλάκι. Λίγο πράμα, λέει, χα[

πι:ιλλη άγάπη. ΚαΙ ν:): μη σεκλεντίζεσαι, λέει, γιιi την Τοροοα­

τίνα, καΙ νιΧ χαθεί μη σε νοιάζει' έδω εrμαστε έμείς, μη ψο6iσαι

! Σε elaE,

λέει, άπα τον κα;ψενε νιΧ περνάς, σάστισε δ

νους του.»

»Αυτά. Κι υστερα ευτυς το άλλο 6ράδυ χάρην εχει

-

-

το γοργο και

νιi χτυπήσεις την πόρτα τη;. 'Έχασες τα δρό­

μο, θιi πείς, σκoτείνια;σεΎιi σου δώσει ενα φα;νάρι. 'Ή: σ' ε­ πια;σε ξαφνικη ζάλη, θχ πείς, καΙ θες ενα; ποτήρι νερό. 'Ή, ιΧκ6μα; κα;λίιτερα: άγοράζεις μιχν άλλη προβατίνα κα;Ι την

πηγαίνει~

:

«'Ορίστε, κυpιi μου, νιi τ'ijς πείς, την προ6ιχτίνα

πι:ιίι 'χασες' έγω τΥι 6Ρ'ijχα!» Κι -1ι χήρα, άκουσέ με έμένα;, ιΧ­ φεντικό, -1ι χήρα

!:J:i

σου δώσει τ:): 6ρετίκια, και θιi μπεΙς­

ωχου χαΙ νά 'μουνα κι έγω ατά καποίιλιιχ το(ί άλόγου σου!

-

θιΧ μπεις, σου λέω, κα6αλ:Χρης στην ΠαράδεισΙJ. 'Άλλη Πα­ ράδεισο, κιχκομοίρη μου, δεν ύπάρχει' μην ιΧκουι; τους παπά­ δες- άλλη Πα.ράδεισο δεν ύπάρχει!

Ζυγώναμε πιιi στο περι66λι τής χήριχς, γιατΙ δ .ΜιμηθΟς; ιΧναστέναξε κι

IipxtaE

με τη θηλυκιιi φωνή του νιi τραγουδάει

τον πόνο του:

ΤΟ κάστανο {)έλει κρασι και το καρύδι μέλι καΙ το κοπέλι κοπελια κι ή κοπελια κοπέλι! 'Ο Ζι:ιρμπάζ άνοιξε το κι:ιμπάσο, τιχ ρουθοίινια του επαιξαν.

Στάθηκε,

-

itijpE

6αθιιiν ιΧναπνοή, με χοίταζε:

Λοιπόν i εκαμε κιχΙ περίμενε με λαχτάρα;.

Πιiμε! &ποχρίθψα &πότομα καΙ γρηγόρεψα το 6ήμα.

130

Ό Zoρμπιi~ κίνησε το κεφάλι, κιΧτι

Eyeuee, μιΧ otν

ιfκoυσα:.

ΣιΧ φτάσιχμε στΥιν πlχριΧγκlχ, διπλογονάτισε, ζιΧπλωσε το σιχντοόρι ciπάνω στιΧ γόνιχτά του, σήχω~ε το χεφάλι, 6uθισμi­

νo~

at

συλλογή, σιΧ νli ζεοιάλεγε στο

'1100

του τli τριχγοόδιιχ,

χι άρχισε lνlX πολύ πιχρο πιχριχπονιάριχο σχοπ6 ...

Κάπου χάπου εριχνε μιli λοξή μιχτιli χα:Ι μt χοίτlΧζε' ε­

νιωθιΖ πως 15,τι otν μποροοσε ~ otν 1jθελε νli μοο το πεΙ μt τli λόγιιχ, μοΟ

.6 'λεγε

μt

.0

μου χlχμένη, πω~ ~ χήρα: χι

σιχντοόρι. πω~ πήγιχινε ~ ζωή

lyili ε!μα:στε ουο εντομιχ, ζοίίμε

lνιx οευτερ6λεφτο στον ήλιο κι ϋ~τερα: ψοφοομε ΙΧ1ώνιlχ. Πο­

tt

πιά! ποτε πιά! Ό Zoρμπιi; σηκώθηκε ciπότομιχ, κιχτάλα:6ιι ζιχφνιχli πω;

χάνει τον κόπο του. 'Αχοόμπησε στον

tO!X!J,

ι!νιt:ψε lν:x .σ~­

γάρο. Κι σστεριχ ciπο λίγο:

-

θι σοίί φιχνερώσω, ciφεντικό, εΙπε, lνlX λόγο ποι> μοσ 'πε

μιιΧ μέριχ lνιx; χότζιx~ στΥι ΣlΧλον[κη, θli σοΟ τον φlXνερώ~ω, κι ιX~ πιΧε ι χlχμέ νo~. »Έγω εκιχνιχ τότε το γυρολόγο στη ΣΙΧλονίκη. ΓόριζlΧ τ!~ γειτονιtς κlΧ! πουλοΟσlχ xoυεoφίστρε~, 6ελόνες, 6ίoυ~ των

&-

γΙων, μo~xoλί6ιxνo, πι πέρι ... Ε[χ:χ μιli φωνή ciηοόνι' κlΧ! πρέ­

πει νli ξέρεις, οΙ "(UνlX!xe;; τ.ιάνου'/τάι κι ciπο ΤΥΙ φωνΥι (κι ciπο ποίί οεν πιιΧνουνται, οΙ σxρ6:pε~ Ι). ΤΙ γίνετιχι μέσ:χ στ~ σπΗχνο τ')υς, lνιx;; διιΧολος το ξέΡΕΙ! Μ πορε! νά 'σιχι άσκη­ μας, καυτσό;, κ:χμπο6ρης' μi ιiν εχεις γλυκι:Χ φωνή κ:χ! τρ~­ γoυoιi~, παλαβώνουν οΙ γυνιχ!κες. »"Εχα'ιιχ λοιπόν το γυρολόγο

XlXl

περνοίίσιχ κι

cir;o

τουρ­

χομαχαλάοες' κlΧ! κιχθω; φlΧίνεται, μιli πλοόσιιχ Τουρχάλα πιά­

στηκε ciπ(; ΤΥΙ φωνή μου, τά 'χασε_ Φώνιχξε gνιx γέρο χότζlΧ,

τοίί γέμισε ΤΥΙ φαόχτα μετζίτιιχ. «'Αμάν, τοίί 'πε, φώνΙΧξε τόν γκιιχ06ρη τον πριχμιχτευτη νιΧ 'ρθει, ciμάν Υταγιιχντίζω

»Ό χότζlX~ ~ρθε χιχ! με 6ΡΥιχε χιΧνει, ελιχ μ:χζί μου

-

! χιχ!

νli τον δω! Δεν

!» !-

:

«Μωρt ρωμιόπουλο, μοο

Δt·ιερχοuμιχι, τοίί λέω, ποίί θιΧ με πιiς

;

Μιli χιχνοόμη, μωρε ρωμιόπουλο, σιΧν τli χρόΙΧ νερά, σε πε-

131

ριμένει στόν όντιΧ της, Eλ~!» Mιi εγώ -ηξεριχ πώς σκ6τωνιχν τούς χριστιιχνούς στούς τουρχομιχχΙΧλιΧ8ες τη νύχτα. «~Oχ Ι, δεν Ιρχoυμ~ι

! το(ί χιΧνω. rtcxtE νιi "όν φο6YjθG) ; -

ΚΙΧΙ δε φ06ιiσιχι τδ θε6, γκιιχούρη

;-

ΓιιχτΙ, μωρε ρωμι6πουλο, δποιος μr:ο­

ρε! νιi σμΙξει με μιιi γυνιχΙχιχ

x,,;t

δε σμΙγει, κιiνει μεγ:Χλο χρΙ­

μιχ. Nιi σε φωνιiξει, μωρέ, μιιi γυνιχΙχιχ στό σ'tρG)μα: "ης κ~Ι νιi μrιν πιiς, χιiθηκε fι ψυχ7ι σου! Ή γυνιxΙx~

cxu'tyj

θ' ιΧνcxσ'tενιΧ­

ξει στη μεγάλη χρΙση "ο(ί θεΟ(ί, χι δ σ'tενcxγμός ιχυτός "ής γυ­ νιχΙχιχς θιi σε γκρεμΙσει, δποιος; χιχΙ νιi 'σιχι, δσιχ xιxλιi χι

av

Ιχεις; χιχμωμένιχ, σ'tην Κ6λιχση!»

Ό Zι:ιρμπιiς; στέν:Χξε. -''Αν υπάρχει Κ6λιχσΥΙ, θιi πάω σ'tην ΚόλιχσΥΙ, χι ιχυτδ θά ΎΙΧι fι ιχΙτΙιχ. 'Όχι

ytcx'tt

Ιχλεψιχ, σκ6τωσιχ, μοΙχεψ:χ· δχι, δχι

"ιi 8εν εΤνιχι τΙπο'tcx· δ θεός "ιi σχωρνάει. Mιi θιi πάω Κόλιχση,

ytcx'tt

"η

vux'tcx

! AuO'tyjv

εχεΙνΥ) μια γυνιχ[χιχ με περΙμενε σ'tό

σ'tρG)μcx "ΥΙς χι εγώ 8εν πήγιχ ...

Σ'Υ)χώθ'Υ)χε, ιfνιxφε φω'tιά, l6cxλε να μιχγερέΦει. Με λοξοχοΙ­

"ΙΧξε. Χιχμογέλιχσε 'ItEPtςpPOV'Y)'ttXιi: -'Όσο θες στο(ί χουφΟ(ί "ην πόρ'tcx 6ρόν'tcx! μουρμούρισε,Ι­

σχυφε χι ιfρχισε νιi φυσάει με θυμό "ιi 6ρεμένιχ ξύλΙΧ.

132

Ο

Ι ΜΕΡΕΣ ΟΛΟ ΚΑΙ ΜικΡΑΙΝΑΝ, ΤΟ ΦQΣΕΦΕr­ γε γρ~γoριx, πιιΧνουντιχν 'ή χιχροια: τοίί ιi:νθρώπoυ χιΧθε

ιi:Πt)μεσ~μερο. Ξιχνιχγόριζε 'ή ιi:ρχέyoνη τρομιΧριχ τιϊ)ν πρ6ΥΟ­ νων, που έ6λεπιχν του, χειμωνιιΧτιχους μYjνες τόν 11λιο 8λο χι Ινωρίτεριχ νιi σβήνει. «ΑUριο θα: σ6~σει 'πιιi δλ6τελιχ» λ6ΥΙΙΧ­

ζαν ιiπελπισμένoι, χαΙ ςΙΧΥρυπνοίίσιχν 8λην~χτιx 'ιiπιiνω στά:

ψηλώμιχτιχ με ιiyωνίιx: θα: 6Υε!, δε θα: 6γε! i χι ίτρεμιχν. Ό Ζ?ρμπιΧς τΥ} ζοοσε την ιiyωνία: ΙΧίιτΥ} πιό 6ιχθια: χιχΙ πιό

πρωτ6Υονιχ ιiπό μένιχ. Γιιi νιi γλιτώσει, οεν ςεπρ66ιχινε ιiπό τΙ, γ'Χλιχρίες που εΙχε ιiνoίςει χιΧτω ιiπό τΥ}

yYji:

πιχρά: 8τιχν πιά:

τ' ιiστέpιιx εΙχιχν ιiνιXψει στόν ουριχν6.

ΕΙχε πετόχει χ:Χποι? χα:λό φιλ6νι λΙΥνίτη, χωρΙ, πολλη

στιixτη, με λίγη δγρα:σίΙΧ, με π?λλες θερμίοε" χι. δ ΖορμπιΧ, 'ήτιχν ευχιχριστημένσς. ΓιατΙ μονχστριχπΙ, μετούσίωνl! μέσιχ του

τό Χέροος

χιχΙ τ6 'χιχνε τΧξίδι, γυνιχ!χες χιχΙ νέες .περιπέ­

-

τειες .• Α νυπομονοίίσε π6τε νιi χερδίσει πoλλιi, νά: χ:iμει πολ­

λιi ψ:;εριi -έτσι,

rptep:i,

έλεγε τα: λεφτά:

-

χιχΙ νά: πετιΧεει.

Γι' ιχυτό ςχγρυπνοίίσε νόχτες ιiλιixερες να: χιΧνει πρ66ες με τό μιχροοχσπιχ6 του Ινα:έριο. Να: 6ρε! τη σωστΥ} χλίση, να: χα:τε6χίνουν τιi ευλ!Χ μΧλΙΧΧιΧ μrxλχχ:i, έλεγε, σα: να: τα: χου6ιχλοίί­ σa:ν ιiyγέλoι. Κ:iποτε πήρε μια: μεΥιΧλη χ6λλιχ χιχρτΙ χιχΙ χρωμιxτιστιl μολυ6ιιχ

xxl

ζωγριΧψισε τό 6συν6, τό διΧσο, τόν ΙνΙΧέριο, τα: εό­

λ~ που xxτε~xίνoυν χρεμ:iμενrx στό σόρμιχ, χιχΙ χιΧθέ εόλο εΙχl!

δεξ6ζεΡ6:i του ουό μεγιiλες γrxΧ:iζιες φτεΡ0cίγε,. ΚΙΧΙ στό σtΡΟγΥυλό λιμιxνιixι ζωγριiψισε μαCΊριx 6~π6ρι~ με πριΧσινουι;

133

v :xOτε~,

σα:ν ποιποιγοιλάκιοι, κα:Ι μα:οο."ες που ΚCιu6cxλοuσcxv κί­

τρινους 8εyτρoκoρμoύ~. Κα:Ι ,έσσερεις κοιλόγεροι στέκουντοιν στΙς τέσσερεις γωνιέ~, κι απο το στόμοι _ους

JtE'ttouvtCXv ,ριοιν­ : «Μέγcxς

_οιφυλλένιες κορδέλες με κεφοιλCXία: μοιορα: γράμμcxτcx εΙσοιι, Κύριε, χοιΙ θα:υμα:στα:

εργα; σου!»

't:%.

Τις _ελευτα:ίε~ μέρες δ ΖΙJρμπtiς &νοι6ε μάνι μάνι _η φω­

_ιά, μοιγέρευε, 'tI".ίώγοιμε, κα:Ι χάΥουντα:ν κα:τα: το 8ρ6μο τοο χω­

ριοο. 'Ύ σ'tερα: απο κάμποση ωρχ γύριζε πίσω κοιτσουφια:σμέ­ νος.

-

ποσ γύριζες πάλι, ΖορμπιΧ

; tCv

ρωτοΟσα:.

Μούν'tζωσ' 'toι, cXqJ~v'ttxcS, έλεγε κα:: άλλΧζε κου6έντα:. 'Ένα; οράδυ που γύριζε, με ρώτησε με αγωνία;

-'frtιXpXEt, δεν υπάρχει θεός; 'fί λες κα:ι ιiφεντικό; Κι άν υπάρχει 'tάζεσcxι

δλοι

-

ytvouv'tcxt -

tIJU

: λόγου σου,

πω~ τον φα:ν­

;

, AvcxaYιxwaoι

_ου; ώμ.ους, δεν α;;οκρίθηκοι.

-'Εγώ, μη γελ:Χσεις, αφεντικό, φα:ντάζουμcxι το θεο απcxράλ­

λοιχτο σα:ν κ:χΙ μένοι. Μονάχα: πιο ιiψηλό, πιο 8υνοιτ6, πιο πα:­ λοι6ό' κι αθάνcxτο. Κάθε tCXt σε μα:λcxκες πρ06ιες χουζουρφένα:,

κι -ή ποιράγκα: του

elvcxc

δ οΙιρ:χνό;. 'Όχι απο γκoιζoτενεκέδε~,

σα:ν τ.,1 δικιά μcxς, παρ:%. ά;;ο σύννεφα:. Κρατάει στο δεξό του

χέρι -:Ζ.Ι σπαθί, οχ: ζυγαρι:%.

α:υτά τα εργαλεία εΙναι για:

-

το:); r,;·"ιXOe; και του; μπα:κΗηδες' δ θεος κραΤά

lvCI:

με­

γάλ~ afouγyιXpt γεμiτο νερό, σα aίIvvet'0 τΥί; 6ΡΟΧΥίς. Δεξά. του -ή ΙΙαράδεισο, ζερβά του -ή Κ6λcxση. 'Έρχε'tαι -ή κα:κομοί­ ρα: -ή ψυχή, τσίτσιδο, για:τι εχα:σε το κορμί της χαΙ τουρτου­

ρίζει. Ό θεος την χοιτάζει κα:ι γελάει κάτω απο τα: μου­ στ:Χκια του' μα: κα:μώνεται

tc.v

μπα:μπούλα. «'Έλα εοω, τyί~

'λέει, κα:Ι χοντρα:ίνει _η φωνή Τ 0:.1 , έλα: έδω,.καταραμένη!»

ΚαΙ.πι:iνει την ανάκριση. Πέφτει -ή ψυχη

«' Αμάν!

τοΟ φωνάζε:' -ημαρτον

!»

o'td:

πόδια τοΟ θεοσ.

ΚαΙ δώσ'tΟU να: λέει, να λέει

_α: κρίμcxτά της. Λέει, λέει, δεν εχουν τελειωμό. Κι δ θεo~ 6α­

ριέται, χασμουριέται. «Σώπα πι:Χ, τΥί; φωνά.ζει, με ξεκούφα­ νε;!» ΚαΙ Τ':Χπ

! δίνει

μ'ιά με τ6 σφουγγάρι χαΙ σ6ήνει δλε~ _Ις

134

~μ.:χr:-τ[ες. «Ξεκουμπίσου στην Il:χράδεισο! τΥις κάνει.- Πέ­

τΡΟ, 6άλ' τη καΙ τούτη μέσα, τΎιν κακομοίρα

» Γι:χτ!

!»

πρέπει να ξέρεις, αφεντικό, δ θεος ε[ναι άρχοντα,

μεγάλος' κι αυτο θα πεί αρχοντια: να συχωρνά;! τη 6ρΧδια έκείνη, θυμουμαι, δτχν μου τ' αΡΧl3ιασε αυτα

δ ΖΟΡΙ.Lπάς, γέλασα' δμως απCι τότε ή «αρχοντια» αυτ-η του Ηεοϊί σαρκώνουνταν κι ·ε~ενε μέσα μου, πονε τικιά, ανο:χτοχέ­ ρχ κ:Χί παντοδύνχμη.

'Ένα άλλο 6ΡΧδυ που εορεχε κι .ΥιμΜταν ζαρωμένοι σΤ1ιν πχράγκχ μχς κα! ψήναμ.ε πάλι κάσταν:χ στο μαγκάλι, δ Ζορ'

μπάζ στράψηκε, με κοίταξε κάμποση ωριχ, σα νά 'θελε να ξε­ σκαλίσει κάποιο μεγάλο μυ~τήριo. Τέλος, δε βάσταξε: -'ΉΙΙελιχ να ξέρω, αφεντικό, ε[πε, τί διάολο βρίσκεις σε μένα καΙ δε με πιάνεις ιΧπο το αυτί να με πετάξεις δξω

! Σου

εχω

πεί πως με λένε καΙ Περονόσπορο, γιατί οπου πάω, τα κάνω

γης Μαδιάμ ... κ:χτα δι:Χόλου θα πάει ή δουλειά σου' πέτ:Χξέ με δξω, σου λέω

-

MoG

!

ά;ρέ~εΙζ, αποκρίθηκα' μη ρωτάς πιο πέρα.

Μα δεν κ:χταλαβαίνεΙζ, αφεντικό, πως δεν τά 'χω τετρα-

κόσια; Μπορεί να τά 'χω πε'fτακό~ια, μπορεί καΙ τριακόσια,

ανάθεμά με αν ξέρω. Μα τετρακόσι:χ δεν τά 'χω, σίγουρα. Ό­ ρίστε, για να κατ:ΧλάβεΙζ: μέρες τώρα, νύχτες τώρα, ή χήρα

δε με αφήνει να ήσυχάσω. 'Όχι για μένα, δχι, σου δρκΙζου' μ:χι. 'Εγώ, που να την πάρει δ διάολο,! το ξέρω θετικά, δε

θα τ"ιν αγγίξω ποτέ' δεν εΙναι για τα δ~.,ιτια μου ... Μα δ1 θέλω πάλι καΙ να πάει χαμένη. Δε θέλω να κοιμάται μοναχή. 'Άδικο πράμα, αφεντικό, δεν το βαστά ή καρδιά μου. ΚαΙ τρι­ γυρίζω τη νύχτα γύρ:χ απο το περ6όλι τη, με χάνεις καί με ρωτά, που

πάω

-

ξέρει,

-

γι' αυτο καΙ γιατ!; για να

δω αν πηγαίνει, λέει, κανένα, καί κoιμιiται μαζί τη" να ή­ συxιiσω. Γέλασα.

135

-

Μή γελάς, cXtιεντιχό! ~Aν μιιi γuν~ίχix χοιμι2τσιι μονσιχή,

έμεΤς, δλοι ο[ ιiντρες, tιτ~!με. <Όλοι θί 'χοuμε την άλλ1j μέ­

ρσι, στήν

xp[a1j τασ θεασ, νά. δώσαuμε Μγα. Ό θεός l3λες τΙ~ auXWPY:XEt, ε! π~με, ~ρσιτ:xει σψQUΥγcXΡΙ' έταύΤ1j δέν τη auxwpvcXEt.' Αλίμονα στόν ιiντρσι, ιΧψεντιΧ6, παυ

ιiμσιρτίε~ τΙ~ δμως

μποραυσε να ΧΟΨ'1)θεΤ μέ γuνσιίχ~ x~Ι δέν τό 'χσιμε' ά:λΙμανα στη γuνσιίχσι που μποροσσε· νά. ΧΟψ1jθετ μέ ιiνtρ~ χσιΙ δέν τό ·χσιμε. θuμήσοu τΙ μοσ 'λεγε χι δ χότζσις. Σώπσισε λίγο' χιεπειτσι, ξσιψνιxιi

-

:

Μπαρετ, :iμσι πεθιiνει ~ν~ς ιiνθρωπας, νιi ξ~ν~γενν1JθεΤ

; ρώ­

τΊtσε.

-

Δέν τα πιστεύω, Ζορμπι2. Μήτε έγώ. Mιi ~ν μπ,ψοσσε, τότε οΕ ιi.νθρωπαι σιύταΙ που

λέμε τώρ~, σιύτοΙ που αρνήθηκσιν δπηρεσίσι, οΕ λιπoτιixτε~ να ποϋμε, θ:i ξσι'ιlσιγύριζσιν

rttij γης - ξέρεις πfuς; MouHptIX! Σώπσισε πιiAΙ, σΧέ-ΡΤ1jχε' ~ξσι'Pνx τα μ:χτισι toU σπΙθισσιν.

-

Ποιός ξέρει, εΙπε χσιραύμενος, μπορετ l3λσι τά. μοuλcXΡΙσι που

6λέποuμε σήμερσι στόν Χόσμο, νιΧ ' ~~ι οΕ ιiνθρωπoι σιύτο(, οΙ χοuτεντέδε~, παu δα':! ζoϋσ~'/ -ητσιν χσιΙ δέν

YjtIXV

ιiντρες, ήΤιΖν

x~Ι δέν ήτ~ν γuνσιίχες. Γι' σιύτό χι εγινσιν μοuλcXΡΙσι' γι' σιυτό

χι

EXouv τόσο πετσμσι σο;;, i"Evttx? ;

-

κσιΙ χλοτσουνε. Τί λέει χι 1ι ευγενεΙσι

IIω~ τιΧ 'χεις tρισιxόσισι, Ζορμπι2, rXποχρΙθ1jΧσι γελώνΤιΖς.

Σήχω φέρε τό σσιντούρι!

-

Δέν εχει ιΧπόψε σ~ντoύpι, α:ρεντιΧ6, χσιΙ μή πρός χσιχο"σι­

νισμό

aou.

Μιλfu, μιλfu, λέω χοuτσιμcXρες

-

ξέρεις γισιτί

; γισιτΙ

εχω μεΥιΧλεςΙγναιες. Mεγ~λες στεναχώριες. Ή x~ινoύρισι γιΖ­ λσιρΙσι,1ι iνσιθεμσιτισμένη, θιi μοϋ σχσιρώσει δοuλειές. ΚσιΙ τοΟ λόγοu σου μοϋ λές σσιντούρι ...

ΕΙπε. ε6γσιλε ιΧπό τή θριΧχσι τιi χιΧστσινσι. μου 'δωσε μιιi φoύxτ~, γέμισε τιi ΠΟΤ1JΡcXΧΙσι μ~ς ρ~xή.

-<ο θεός νιΧ τιi φ~ρει δεξι:Χ! εΙπσι σχαuντρώντσις.

-

Ό θεός νιi τιi φέρει ιΧριστερ:Χ! διόρθωσε δ Ζορμπάς. "Ώς

τώρσι, μέ τιi δεξιιΧ l προχαπή δέν εtδΙΧμε.

136

'Ήπιε μoνoμι~~ τΥιν όγρΥ) φωτιιΧ χσιΙ ξάπλωσε στο στρ/ί)μιχ του.

Αδριο, εΙπε, πρΙπει νά 'χω πολλΥ) δόνιχμ'Ι" Ιχω

-

Φω χίλιoυ~ διxιμόνoυ~. Κιχλ7j~όΧ'tσι

va

πιχΗ­

!

ΤΥιν ιiH7j μΙριχ δ Zoρμπ~~, πρωΙ πρωΙ, χώθ7jχε μΙσιχ στο λι­ γνΙΤ7j. ΕΙχιχν προχωρήσει πιιχ τΥιν χιχινοόριιχ γΙΧλ,φΙιχ μΙσιχ

στο χσιλο φιλόνι,

'ta vapa

ΙστΙΧζαν ιΧπο την όροφή, οΙ Ιργά­

τε~ τσιχλιχ60υτουσιχν στΥ) λάσΠ7j.

Ό Zoρμπ~~ εΙχε χου6ΙΧλήσει ιΧπο προχτες χορμοΙΙς δΙσει τΥ) γιχλσιρίιχ· μ.i ήτιχν ιXνήσυχo~·

'ta

yta va

ξόλΙΧ δεν ήτιχν l5σο

Ιπρεπε χοντρά, χιχΙ με το ιiσφιxλτό του Φυχόρμ7jΤΟ ποΙΙ τον Ιχιχνε

va

ζεΤ ιiμεσιx, σa σ/ί)μσι του, l5λον Ιτουτον τον υπόγειο

λσιβόρινθο, Ινιωθε πως οΙ ξυλοδεσιες δεν ήτιχν σίγουρες χι ά­ χουγε, ιΧνάλΙΧl1ΡΙΧ ιΧχόμ!Χ, ιΧνάχουστιχ

ΤΙΧ,

aa

yca

τοΙΙς άλλους τριξΙμιχ­

ν' ιΧνιχστΙνΙΧζε ιΧπο το 6άρος fι α:ρμιχτωσιιΧ

'tiji:

όροφij~.

Κι lνσι άλλο ιΧ)(όμιχ Ιχιχμε σήμερσι το Zoρμπ~ πιο ιΧνήσυ­ χο: τη στιγμrι ποΙΙ έΤιϊιμάζουντιχν νιΧ χιχτε6εΤ στΥ) γΙΧλιχρίΙΧ, δ πιχπιΧς του χωριου, δ πιχπιχ· Στέφ!Χνος, περνουσε χ!Χ6άλιχ στο

μουλάρι του χιχΙ πήγιχινε στο διπλιχνο γυνΙΧίχειο μονσιστήρι

νιΧ μετιχλά6ει μιιΧν χσιλόγριιχ έτοιμοθάνΙΧΤ7j. Ό Zoρμπ~~, μό­ λι~ τον εΙδε, πρόλΙΧ6ε εΙΙτυχ/ί)ς, πρΙν του μιλήσει, νιΧ φτόσει τρεΤς φορες στον χ6ρφο του.

-

ΚΙΧλ7jμέριχ, γέροντιχ

! αποχρίθ7jχε

με μισο χείλι στό χιχι·

ρετισμό του πιxπ~. ΚΙΧΙ σε λίγο, χιχμ7jλ6φωνιχ

-

Πίσω μου σ' Ιχω, Σιxτιxν~

: !

'Ένιωθε δμως πως τιχ ξόρχιιχ ΙτoιJτιx δεν ήτιχν αρχετa νιΧ

διώξουν τΥ) συφορά, χιχΙ τρόπω;ε αντιxρεμέ\lo~ στΥιν χιχινοό­ ριιχ γΙΧλιχρίΙΧ.

ΒιχριιΧ μυρωοιa από λιγνίΤ7j χι ιΧσετυλίν7j· οΙ Ιργάτες εΙ­ χσιν αρχίσει από προχτες νιΧ στερεώνουν τoιι~ χορμοΙΙι; χιχΙ

va

δΙνουν τΥ) γιχλιχρ':f1..

137

Ό Ζορμπά; κα;λημέρισε μπροϋσκΙJ;, κ~τσoύ:ρης, cXv::tσκοuμ· πώθηχε κι άρχισε νιΧ δουλεύει. ΜιιΧ δεχα;ρι&

tpy(X-tE; 6cxpoua::tv

το φιλόνι με τους κα:σμά­

δες, σωριάζουντα;ν το κάρ60υνο στιΧ πόoι~ του;, άλλοι το ψτυά­ ριζα;ν κα;: με μικρα: χερα:μάξιιΧ τδ κoυ6~λoϋσα:ν έξω.

ΜιιΧ στιγμη δ Ζορμπάς στα;μάτησε· έγνεψε κα:! στους ερ­ γάτες· εστησε το α;υτί του. UΟ πως δ χα:οιχΗρης γίνετιχι

gycx

με το άλογο, δπως δ χα:πετάνιο; με το K~pi6t του, δ Ζορμπάς έσμιγε με τ' δρυχείο κι ένιωθε τΙς γcxλ~ρίες νιΧ δια;κλα;οίζουν­ τιχι σα: ψλέβες στα: σπλάχνα: του, κι δ, τι αργοϋσα;ν νιΧ μα;ντέ­ ψουν οΙ σκοτεινες μiζες τοϋ 60υνοϋ, το ψυχιχνεμίζουντιχν πρω­ τος, με ιΧνθρώπινη δια;όγεια;, δ Ζορμπάς.

Ε[χε τεντώσει λοιπον την ιχυτούκλα; του, αψουκράζουν­ τα;ν· τη στιγμη εκείνη έψτα;σα: κι εγώ. Σχ ν% 'χιχ κάποιο κα;·

κο ψυχα:νέμισμιχ, σιΧν κάποιο χέρι να: μ' έσπρωξε. Τινάχτηκιχ

ιΧπο τον σπνο, ντύθ'Υ)ΚCX, πετάχτηκα; έξω, δεν ξέρω για;τί κα;Ι χιχτα: που, μιΧ το σωμιχ ιχδίστα;χτιχ πηρε το δρόμο κιχτα: το

60υνο. Κι.

Efitcxa::t

xip-

!σιιχ !σιιχ την ωριχ που δ ΖορμΠάς, αν-ήσυ­

χος, τέντωνε το ιχυτί του ν' ακούσει.

-

Τίποτιχ ... εΙπε σε λίγο· μου φάνηκε. τη δουλειά σιχς, πιχι­

διά!

Στρά:ρηκε, με πηρε το μάτι του, σού:ρρωσε τιΧ χείλιιχ:

-

llli>;

ιΧπο δω πρωΙ πρωί, α:ρεντικό

;

Ζύγωσε κοντά μου:

-

Δεν ιΧνε6ΙΧίνειι; ιΧπάνω νιΧ πάρεις τον 3:έριχ σου, α::ρενtικό

;

μου σψόριξε σιγά. 'Έρχεσαι άλλη μέριχ να: σεριιχνίσεις.

-

Τί τρέχει, ΖορμΠά; Τί ΠΟΤΙΧ ... Ίδέιχ μου. Ε[δα: gvιxv πιχπιΧ σήμεριχ πρωΙ πρωί,

ψεόγα;

!

-''Αν υπάρχει κίντυνος, δεν

-

ECyCXt

ΕΙνιχι, ιΧποκρίθ'Υ)χε δ ΖΙJρμπά~. θά 'ψευγες εσό

;

-"Όχι. -Λοιπόν;

138

ντροπη να: ψόγω;

-'Άλλα μέτρα ~xω εγω για το ΖΟΡμΠi, ~καμε ξενευρισμέ· νος, κι άλλα: για τοΙΙς άλλους. Μα ιΧφου το κατ~λα:6ες πιJ)ς εί· ναι ντροπη να φύγεις, μη φύγεις' μείνε.

Πήρε το σφυρί, τεντώθηκε στΙς μύτες των ποδιων του, κι άρχισε να κιχρφώνει με χοντρα κα:ρφια τΥίν ξυλοδεσιa τής όροφής. Ξεκρέμασα ιΧπο ενιχ στύλο μια λ~μπα τής ιΧσετυλί­ νης, πήγαινα ιXπ~νω κ~τω μέσ:χ στη λάσπη, κοί τα:ζα: το φιλό­

νι. Σκουρο καστlχν6, γυ~λιζε· δάση :Χπέρα'/τα 60ύλια:ξ:χν, έκ:χ­

τομμύρια χρ6νια πέρασα:ν, μα:σουσε, χώνευε, μετουσίωνε ~ γή, τα παιδι~ της. τα δέντρlχ ~γιν:xν κ~p60υνo, κι ήρθε δ Ζορ­ μπάς και το 6ρήκε.

Κρέμασα π~λι τη λ~μπα: στη θέση της, κοίτα:ζα: το Ζορ­ μπά να δουλεύει. Δίνουνταν δλος στη δoυλει~, δεν είχε τ[πο­

τα άλλο στο νου του, γίνουντχν ενα με τη γής, με τ6ν κα:σμ~,

με το κ~p60υνo. Το σφυρί, τα καpφι~, σα ν~

'xIXV

γίνει σωμα

του κιχι π~λευε με το ξύλο· π~λευε με το τlχ6&νι τη; γΧλΙΧ­ ρίιχς πού 'κιχνε κoιλι~· πάλευε με δλο το 60υν6, κι

ijeEAE

να

τeιυ πάρει το κάρ60υνο κα! να φύγει. 'Ένιωθε δ Ζορμπ,χς την

uAYj

με σιγουράδα κιχι τη χτυπσσσε &:λ~θευτα εκεί ποΙΙ ήταν

πιο ιΧδύνιχτη κιχ! μπορουσε να νικηθεί. Κι έτσι ποΙΙ τον έ6λε­ πlχ τώρα: μουντζαλωμένο, όλοκάρ60υνο, με μονάχα τ' ιXσπp~­ δlιχ των ματιων του πolι φέγγριζ:χν, Ελεγιχ πω; εΙχε κχμου­ φλιχριστεί σε κάρ60υνο, είχε γίνει κ~p60υ'IO, για να μπορέσει πιο εΙΙχολα να ζυγώσει τον ιΧΥτί παλο και να πατήσει το κ~­ στρο

-

του.

Γει~ σου, Ζορμπ,χ

! φώναξχ

άθεΗ μου.

Μα αύτος μήτε στράφηκε. Που να κάθετ:χι τώριχ ΙΧύτος να πιάνει κου6έντες μ' ενα «ιΧνήλιαγο χρέα:ς», ποΙΙ ιΧντ!ς κασμα χρατουσε στο χέρι του εν:χ μoλυ6~κι

; Είχε

δoυλει~, δεν κιχ­

ταδέχουντα:ν να μιλήσει. «Μη μου μιλ,χς, δτιχν δουλεύω, μου 'λεγε ενα 6p~δυ' μπορεί κα! να σπ~σω μπά; γιατί;

-

!-

Να σπάσεις, Ζορ­

Π~λι ζητάς το γιιχτί! Σαν το μικρο πιχιδΙ

Πω, να σου το ξηγήσω; Είμαι παραδομένος στη δoυλει~ μου, τεντωμένος ιΧπο τα νύχια ως την χορ:ρή, γραμμη κατα πάνω

139

O't~V πέ'tρα:

1} o'tO xcXp6ouvo

ποΙΙ πα:λευω,1}

o'tO

aιxy'toupt. Κι

~ν με αγγίςεις; ιiςιxl'νιx, ~ν μοσ μιλ~σεις; χιχ! με χάμεις νχ O'tpιxιpιi>, μπορε! χιχΙ νά: σπάσω· μd: ποσ νά: χα:'t~λcXεεις

Κοί _ιχςα:

-

't0

!»

ρολόι' χόντεuε δέκα:.

Κα:ιρο; νά: χολιχ'tσίσε'tε, πα:ιδιcX, εΙπα:' τ:έριχ.,ε ~ ωρα:.

ME'td:

χαράς; οΕ lργ~'tες πέτα:ςιχν o't~ γωνιά: τιχ συνεργιχ,

σl'ουγγιςα:ν _ον fδρώ'tιχ, έτοψ:χζοuν'tιχν νά: 6γοσν από "~ γιχ­

λιχρία:."'Ο ΖορμΠάς, πα:ρΙΧδομένος; o't~ δ~uλειcX 'tou, δεν εΙχε αχουσει. Μά: χι ~ν ιXxouYE, δε θχ σκολνοσσε.

-

Στχθε!τε, εΙπιχ σ'tοuς ΙργιΧτες;, νά: σάς δώσω lvιx 'Έψα:ςα: σ'tΙς _σέπες

vd:

'tatycXpo.

6ριi> το πιχχέ'tΟ' γυρα: μοu οΕ ΙργιΧ­

_ες; περίμενα:ν.

'Άςα:l'να: δ Ζορμπάς;

'ttycXX't"Y)XE' χόλλ"Υ)σε 'to ιxu'tt _ου o'to 'tij, ασε'tuλίν"Υ)ς; διιΧχρινα: 'to

_οίχωμιχ 'tijς "(α:λα:ρία:ς' στο ιριi>ς; στόμα:

-

tou

d:νοιγμένο σπα:σμωδιχιΧ.

Τί επα:θες;, Ζορμπά; φώνα:ςα:. Μα _~ σ'tιγμ~ Ιχείν"Υ) ανα:τρίχια:σε απο πάνω μα:; αλιΧχερο.

'to tGt6cXvt 'tijς γα:λα:ρίιχς;. - Φεuγάτε ! ιρώνα:ξε δ Ζορμπάς;

6ρα:χνιιχσμένιχ· ιρεuγά'tε

!

Xtμ~ςα:με προς _~ν εςοδο' μd: πρΙν ψ'tιΧσοuμε O't~V πρώΤ"Υ) ςuλοδεσιά,

OEu'tEPo

_ρίξιμο

axoua't"Y)XE

απο πάνω μα:ς, πιο

νιχ'tό. 'Ο Ζορμπάς; _~ν ωρα: Ιχείν"Υ) ανα:σ~χωνε χορμό,

vd:

lva:

ou-

μεγάλο

_ον σΙΡ"Υ)νώσει ουνα:μάρι σε μια: λα:σχιχρισμέν"Υ) ξuλο­

δεσιά· ιiν πρόφ'tα:ινε, tσως νιΧ χρα:'tιό'tα;ν γιιΧ λίγα; οεu'tερόλε­

ψ'tα;αχόμιχ

'tO _α;6άνι, νά: προλά60uμε να: ψUγοuμε. - Φεuγά'tε ! d:xoua't"Y)XE τώριχ d:πόΚΟUψ"Υ) ~ ψων~ 'tou Ζορμπά, σά: νά '6γιχινε από 'td: σπλάχνα; "ijς γijς;. 'Όλοι, με "~ν avGtY'tpCa: που μάς; πιιΧνει auxvd: σ'tΙς χρί.,ι­ με.; σ'tιγμές;, πε'tα;Χ't~)(!Χμε εξω, χωρΙς; να γνοιιχσ'tοuμε για 'tO ΖορμΠά. ΜιΧ σσ'tερα από λίγιχ οεu'tερόλεφ'tιχ, μπόρεσιχ χι d:vιxauv­

'tιXx't"Y)xιx, γυρισα; πίσω.

-

Ζορμπά, ψώνα;ξα;, Ζορμπά!

Mou

εΙχε ψιχνε! πως φώνιχξιχ, επει'tιχ 13μως; κιχ'tιΧλΙΧ6ιχ πως;

140

1ι φωνη δε

6y'ijxe

&πο το λαρύγγι μοι.

'φό60~ εΙχε 1tλαντά­

ξει τη φων-ή μου.

Ντράπηχα. "Εχαμα μια δρασχελία' &κιψα; πρό~ τα πίσω, απλωσα τα, χέρια. Ό Ζορμπαζ τη στιγμη εχείνη εΙχε πια;

στερεώσει το χοντρό δ'υναμάρι καΙ τινάζου'ιτα;ν ςεγλιστρών­ τα~ με 6ίαιη χίνηση να φίιγει. Mέσcι στο μεσοσκόταδο, στη ψόρα;

:tou,

Ιπεσε &πiνω μου. ΧωρΙς; να το θέμε, &γκαλιαστ~­

χαμε.

-

Δρόμο' Ιγρουξε με πνιγμένο λα;ρίιγγι' δρόμο

"

Τρέξαμε, φτάσαμε στό φώ~' οΕ εργάτε~, μαζεμένοι στην μπασιά, cXφοuκρiζοuνταν &μιλητοι, χαταχίτρινοι.

.

,

Τρίτο ψίξιμο &κοίιστηχε, πιο δυνατό, σαν κορμος; δέντρο!) που τσακίζεται σ-ιη μέση. ΚαΙ μoνCιμιάς; μοίιγκρισμα ξέσπασε χατρcικυλιστ6, κουν-ήθηκε τό 60υν6, ~ γαλαρία γκρεμίστηκε.

-

Μν-ήστητί μου, Κίιριε

, μCιυρμoίιρισαν

οΕ εργάτει;; χαι σταυ­

ροκοπ-ήθηχαν.

-

Παρατ-ήσατε μέσα τους; κασμiδει;;; φώνcιςε δ Ζορμπάς; μΙ

θυμό. ΟΕ εργάτες; σώπαιναν.

-

Γιατί δεν τους; π-ήρατε

; ψώνιχςε

πάλι &γριεμένo~. τα; χά­

ματε &πάνω σας;, παλικαρiδες;. Κρίμα στα σίινεργα

-

!

τους; χασμiδε; θιΧ χοιτάζουμε τώρcι, Ζορμπά; εΙπα επεμ-

6αίνοντας. Νά 'μαστε ευχαριστημένοι' που δεν Ιπαθε χανένας; άνθρωπος;' ας; εΙσαι καλιΧ, ΖορμΠά, l5λοι σε σένα χρωστοομε ,η ζω-ή μας;.

-

Π~ινώ 'Ικαμε δ Ζορμπά;;' μου άνοιξε ~ Ορεξη.

lI'ijpe

το μαντιλι του με το χολατσιό, που τό 'χε &ποθέ­

σει σε μιιΧν πέψα, τCι άνοιξε, Ι6γαλε ψωμί, ελιές;, χρεμμίιδια. μιιΧ 6ρασμένη πατιΧτα, lνα φλχσκιΧκι κρασί.

-

Κοπιiστε νιΧ φάμε, εΙπε με γεμιΧτο στόμα. 'Έτρωγε ά:ρπαχτιΧ, σιΧ νιΧ του 'χαν &ΠQΤΟμα φίιγει πολλες;

δυνάμες κι ijθελε τώρα να; ςαναγεμίσει μ' αΙμα Τ1)ν χαρδιά του.

"Etρωγε σκυ~τ6ς;, &μίλητος;, π'ijρε το φλασχάκι, &;νάγειρε

141

το λαιμ6, κακ&ρισε τό κρασΙ μέσα στο στεγνωμένο λαρ:Jγγ:. Κι οΙ εργ&τες έκαμαν κι αυτοί κουρ&γιο, άνοιξαν τά: ξομ· πλιαστά: ταγ&ρια κι άρχισαν

τρωνε. Ε[χαν καθίσει ολοι δι­

vi

πλοπ6δι γυρα &:πο το Ζορμπά, ετρωγαν και τον χοίταζαν. 'Ή· θελαν νά: πέσουν στα π6δια του,να του φιλήσουν

ti

χέρια,

μα: ήξεραν πιJ); ήταν παράξενος καΙ κανέ'/ας δεν τολμοσσε

vi

6&λει χερικ6.

Τέλος δ Μιχελής, δ

!tto

~λικιωμένoς, με xoνψlx γκρί;α

μουστάκια, πήρε την &:π6:ρασ1)

-

:

Νά 'λειπες, κυρ Άλέξ1), ε[πε, τα παιδι& μας {ι' &:ρ:ράνευαν.

Σκασμ6ς

! έκαμε

δ Ζορμπάς με μπουκωμένο στ6μα καΙ κα;·

νένας πια: δεν τ6λμ.1)σε να μιλήσει.

142

«ΙΙΟΙΟΣ ΕΦΤΙΑΣΕ ΤΟ ΔΑΙΔΑΛΟ ΑΙΤΟΝ ΤΗΣ ΑΒΕ6αιόΤ'Υ)ταζ, το ναο τη; &λα~oνείας, τή στάμν:χ με τις άμαρτίες, το χωρά:ρι τό σπαρμένο σκ:χνταλόχορτα, τό στ6μ:χ

τijς Κόλασ'Υ)ς, το πανέρι το ξεχειλισμένο πανουργίες, το :ραρ­ μάκι που μοιάζει μέλι, τΥιν άλυσίοα που δένει τους θνητους με τον κόσμο

-

τή γυναίκα;»

''Εγρα:γα, ξανάγρα:ρα το 60υ5ικο έτοίίτο τραγούδι, σταυρο­

πόδι χάμω, δίπλα στο αναμμένο μαγκάλι. Μάχουμουν, σωριά­ ζοντας ξόρκια στα ξόρκια, να διώξω &πο το νοίί μου ενα κορ­

μι μουσκεμέψ) &πο ΤΥΙ 6ροχή, με κυματι:ιτα κατ.ο6λια, που περνοίίσε δλες τΙς χειμωνιάτικες έτοστες νύχτες, περνοίίσε, ςανιχπερνοίίσε μέσα στον &γέρα. Δεν ξέρω πώς, εύτυς μετα το γκρέμισμα

tij;;

γαλ:χρίας, δπου κιντύνεψε να κοπεί &πότομα

'ή ζωή μου, fι χήρα τινάχτηκε μέσα στό α[μα μου, με φώναζε σαν &γκρισμένο θεριό, προσταχτικα και παpαπo'~εμέ'n;.

« 'Έλα, έλα, φώναζε' ή ~ωή 'ν:χι μια &στΡαπή, έλα ypYιr/j­ ρα, έλα, έλα να προλάβεις!»

'Ήξερα πώ. -ί'jταν δ Μαρά, το πνέμα τοίί πονηροσ, με γυ­ ναίκειο δρθοκάπουλο κορμί. Πάλευα, Κά.θουμουν κι εγραφα το Βούδα, δπως οΕ άγριοι μέσα στ!ς σΠ'Υ)λιές τους χάραζαν με μια μυτερή πέτρα Ύj ζωγpά~ιζαν με μπογιες τα θερια που τους τΡιγυρνοοσαν πειν:χ:ιμένα' μάχουνταν κι ιχυτοί, στορίζον­

τάς τα, να τα καρφώσουν άπάνω στό βράχο, να μή χιμήξουν ιΧπάνω τους και τους φάνε.

, Απο

τή μέρα που κιντ6νεψα να σκοτωθώ, ή χήρα. περνοίί­

σε &νάερα μέσα στήν ερημιά μου, κι εγνε~ε Μυνώντας &νά-

143

λ~ψρσι τιΧ λσιγ6νισι' τή μέρσι είχσι δόνσιμη, ήτσιν ξυπνητeις ~ νους μου, μποροσσσι χσι! την lδιωχν~. 'Έγρcxφ~ με φή ήρθε δ πειρσισμος στο

Bouocx, πω;

Tt(JtcX

μορ­

ντόθηχε γυνσιίχ~, πω;

ιΧχοόμπησε "ιΧπάνω στιi μεριά του τιi σχληριi ιXν~σηxωμέν~ τής στήθιcx. Κι δ Βοόδσις είοε τον χίντυνο, Χήρυξε έπιστρά­ τεψη μέσσι του, xσιτ~τρό1>ωσε τον πειρσισμό. Κσι! τον χσιΤIΧ­

ψόπωνσι χι έγω μcxζί τόυ. "Έγρσιφσι, χσι! σε χάθε φρά.ση ιΧΗφρωνσι, δυνάl.ιωνcx, lνιωθιχ τον Πειριχσμο νιi φεόγει, χυνηγημένος ιΧπο το πlXντoδόνιiμo

ξόρχι, τή λέξη. Πάλευιχ δσο μποροσοιχ με γεννιχιότητιχ, τη μέ­ ριχ' μιi τη νόχτιχ δ νοσς μου ξ~ρμσιτώνoυντlXν, οΕ μέσlχ πόρτες άνοιγιχν χι lμoTtlXtvt ~ χήριχ.

Το πρω! ξυπνοσσσι έξ~ντλημένcς χσι! νιχημένος, χι άρχιζε

πάλι δ πόλεμος. Κάποτε σήχωνσι το χεφάλι' ιiπoμεσήμερo,

l-

φευγε χυνηγημένο το φως, πΗχω'ιε ιΧπότομlχ το σχοτάδι. Μί­ χριχινιχν οΕ μέρες, ζόγωνιχν τιi Χριστοόγεννσι, πιχριχχολουθου­ σ~ το ΙΧ/ώνιο τουτο πάλεμσι στον ιΧγέρlχ, lλεγlX

: «Δεν

είμιχι

μόνος' μιιi μεγάλη δόνσιμη, το φως, πιχλεόει χι ιχυτό, νιχιέτlχι, νιΧάει, δεν ιΧπελπΙζετlχι' θιi νιΧήσω μlΧζί του!»

φσιΙνουντσιν, χι σιυτο μοσ 'δινε μεγάλο κουράγιο, πω;

Mou

&'χολουθοσσιχ χι έγω Ινσι μεγάλο πσιγχόσμιο ρυθμό, πσιλεόον­ τιχς με τη χήριχ. τουτο το χορμ! πηρε, συλλογΙζουμουν, ~ πσιμ­ πόνηρη ϋλη γιιi νά: δποτάξει γλυχιi χσι! νιi σ6ήσει τή μέσlχ

μου λεότερη φλ6γlχ. 'Έλεγσι : «θεo~ είνιχι ~ ιΧκσιτάλυτη 8όνlX­ μη που μετσιμορψώνει την ίjλη σε πνέμσι' κάθε άνθρωπος εχει μέσlχ του Ινσι χομμάτι ιΧπο το θε'ίχον ιχυτο στρό6ιλο, χιχ! γι' σιυτο χιχτορθώνει νιi μετουσιώνει το ψωμ! χσι! το νερο χιχ! το χρέlχς χιχ! νιi το χάνει στοχσισμο χιχ! πρά.ξη. 'Έχει δίχιο δ

ΖορμπιΧς

σοσ πΙΟ

τί είσιχι

: "Πές μου τΙ xiVEt; ιχυτο που τρως χσι! θιΧ !"» Μάχουμουν χι έγω τώριχ δλη έτοότη τη

σφοδρή

λlΧχτcXρlχ της σcXρχσις νιi τη μετουσιώσω σε «Βοόδιχ».

-

Τί συλλογιέσσιι

; σεχλετισμένο σε 6λέπω,

ιΧφεντιχό, μοσ 'πε

lνσι 6ρcXδυ, πιχριχμονη των Χριστουγέννων, δ ΖορμπιΧς, που ΧΙΧ­ τιΧλιχ6ε με τΙ οΙΧίμονlχ πσιλεόω.

144

'Έχανα πω, δεν ~xoυσα·

δ Zoρμπ~ι; οε με ΙΙψψε

Ili

EU·

χc.λα.

-

E~σαι νέc.ς, ~t'εντι)(6, ε~πε κι ~ξα:ρνα fι φωνή του ξ~σr.:α­

σ!; τ.:ιχρΥι

xxt

θυμωμέν.,/" εΙσαι νέο;, γερός, τρω; καΙ πίνεις

χαλ:Χ, ~νατ;νE' καθαp~ν &.γέρα,

IlX;EoJEt"

μαζε:Jεις δύναμη -

τ"rιν κ:Χνεις ; KotIli~xc μονΧΥΟ;, κρ:μα στη Μ'ι/αμη

! ~iικω,

τΕ νιί,

ιIίt6Φε κιόλα, μη χάνεις καιρό, ιX"λ~ς ε~ναι δ κόσμο;, :1φεντικο

-

r.:~aEt; φορες να σου το

r.:fu ;

μην τ~ν μπερδεoJεις!

Είχα μr.:ροστ:Χ μc.u κ:χι ςε:Υ6λλιζ:Χ

,i

xερ6γρ:x~:x του «Βού­

δα», άχc.υγ:χ τα λόγια τοΟ Ζορμτ.i, ήςερα μεγΧλο σίγοuρο δρ6μο, φωνες κι αuτi του

r.:ili; &.νοίγουν M:xpi το() νοσ,

ενα τοΟ

παμ τ;6νΥί ρου μα~τpωπoυ"

Τον άκουγ:χ &.μίλΥίτος, :1πο:ρ:χσισμέ'iος ν' :iντισταθG>, :ipyd: }.' " . . . . " , "ι ..ι: ε:ρυ λί''''' Λιl"οντ:χς τ" χεΡΟΥΡ:Χ:ΡΟ, χαι σ:ρυριl"α για να κρυ';-ω την ταρ:χχή Ilc.u. ~I:X δ Ζορμπi;, Βσο μ' E6AEr.:E να σωπαίνω, χό­ '

ρω'ι/ε:

-

~ύxτα τών Χριστc.uγέννων ε~ναι ιΧπόφε, πήγαινε γρήγορα

να τΥI ~ρεΤ;, πριν ί.:Χει στYj'J εχκλησιά. Χριστό, γεννιέτιχι, ά­ φεντικ6, &.πόψε, κάμε κ:χΙ σΙΙ το θάμα σου! Σηκι.u(jηκα νευριασμένο;

-

:

Φτχνει πιά, Ζορμτ.:i, εΙπα· κΧθε ανθρωπος Ιχει χαΙ το δρό­

μο τόν εδιχό του, κα&ως καΙ κΧθε δέντρο. λΙΧλωσες πoτ~ σου τη οuκια γιιχτι δεν κχνει

xtp:icrtx; Σώπα, το στrιν lXXAYjati να δοσμε

λοιτ.:όν

! Κοντεύ­

ουν μεσχνυχτ:χ, πiμε

κι εμεΊς το Χρι­

στο νιΧ γενν:έται.

Ό Ζc.ρμπi; έχωσε εαθιi στο κεψ:Χλι το χειμωνιάτιχό του

crxc.U:yo: - Καλ:Χ,

ε~πε 6αριεστισμένος,

r:iIlE.

lΊIX, ν&. τό ξέρεις άπο μέ­

να, πιο ποΑΙΙ θχ 'ταν εuχαριστημένος δ θεός αν πήγαινε; πόψε στij, χήρας, σα,ι/ τον :χρχ:Χγγελο ΓαΟριήλ. ''Αν

:icXxoAou-

θοσσε, :iφεντιχό, τό δρόμο σου δ Θεό;, τ.οτε δέ θα πήγαινε στη Μαρία,

.. οτε

δε οα γεννιότ:χν δ Χριστός. ''Αν με ρωτήσεις

ποιόι; ε~ναι δ δρ6μο; τοσ θεοσ, θα σοΟ 'λεγα δ δρόμος ποΙΙ τ;:iει οτΥι ~Iαρία. Μαρία εΙναι fι χήρα.

14[) 10

~ώπιxσε,

.. ερίμενε

ιiπάνΤ1jσ1j, τοο χάχου' άνοιξε με δuνCψ1j

τ~ν πόρτιχ, 6γήχιχμε Ιξω, ΧΤUΠ1jσε το ριχεδί του στα χιχλίχιιχ. Ν ΙΧί, νιχΙ, ξιχνΙΧπε ίοεισμιχτωμένο;. ΜιχρίΙΧ εΙνιχι ~ χήριχ!

-

ΠΙΧμε, εΙπιχ, μ~ φωνάζεις! Περπιχτοόσιχμε γρήγοριχ μέσιχ στ~ χειμω'lιάΤΙΧ1j νόχτιχ, δ

οuριχνος ~τιxν έφτιχχiaaρος, τ' αστέριιχ nιχμπιχν χοντρά, χιχμ1j­

λά, σαν χρεμάμενες μπουχιες φωτιά. 'Έμοιιχζε ~ νόχτιχ, Ιτσι

ποι.ι περπιχτοόσιχμε γιΙΧλό γιΙΧλό, σαν gvιx σχοτωμένο θεριό, ξΙΧ­ πλωμένο στ~ν άΧριχ τYjς θiλιχσσιχς.

«' Απο τ~ νόχτιχ έΤΟUΤ1j, συλλογίζουμουν, το φως, ποι.ι τό 'χε στριμώξει δ χειμώνιχ;, ιiρχίζει xιxl πΙΧίρνει απάνω του. Σα να

YEvvije1jXE

ιiπόψε χι ιxuto με το θεί"Χο χιχριτωμένο 6ρέφος.»

'Όλοι οΕ χωριιχνοΙ εΙχιχν στριμωχτεί μέσιχ στη ζεστή, μυρω­

Mt1j

χυψέλ1j, στΥιν έχχλ1jσιά' μπροστα οΙ άντρες, πίσω, στιχυ­

ρο τα χέριιχ, οΕ γυνιχίχες. Ό πιχτ:ιχ-Στέφιχνος, αΨ1jλός, ξεριχ­

χιιχνός, ξιχγριεμένος ιiπo τ~ σιχριχντiμεΡ1j νφτείΙΧ, ντυμένος τα χρυσά του, Ιτρεχε ιiπιXνω χάτω με δριχσχελιές, 6ιχροοσε

το θυμιιχτήρι, l".fώνΙΧζε, 6ιάζουντιχν να δεί το Χριστο να γεν· νιέτιχι xιxl να πάει σπίτι του νχ ριχτεί στΥ) λιπιχρΥ) χρειχτό· σουπιχ χιχΙ στα Aouxivtxιx xιxl στ ιΧπιΧχιιχ ...

~ Αν Ηεγιχν: «Σήμεριχ γεννιέτιχι το φως», δε θα λιχχτiριζε ~ χιχρδια τοο ανθρώπου, δε θιΧ ytVOu'ltΙXV πιχριχμόθι ~ Ιδέιχ χιχΙ δε θα χιχτιχχτοΟσε τον χόσμο'

ei 'μενε

gvιx χιχνονιχο φυ­

σιχο φιχινόμενο, ποι.ι δε θ' ιiνιxστάτωνε τΥ) ψιχντιχσίΙΧ, δ1jAΙXδ~

τ~ν ψυχή μιχς. Μα το φως που γεννιέτιχι στrιν χιχρδια τοΟ χει­ μώνιχ Ιγινε πιχιδΙ, το πιχιδΙ θεό;, χι ε[χοσι ιχιωνες τώριχ ~ ψυχη τον χριχτιΧει στον Χόρφο Τ1jς χιχΙ τον 6υζιχΙνει ...

Λίγο μετα τα μεσάνυχτιχ ~ μυστιx~ τελετ~ πYjρε τέλος

YEvvije1jXE

δ Χριστός, lΤPEXιxv οΕ χωριιχνοΙ πεινιχσμένοι, χιχ­

ροόμενοι, στιχ σπΙτιιχ τους, να φΙΧν xιxl να νιώσουν ως τα 6ά­

θ1/

-cYjI:

xoιλιιiς τους το μυστήριο 'tYjιo σιΧρχωΟ1jς. Ή

εΙνιχι τα γερα θεμέλιο' ψωμΙ χιχΙ χρlχσΙ

xlXl

xotALIX

χρέlχς πρωτιχ' χω­

ρΙς ιxutιX θεος δε γΙνετlχι. 'Έλιχμπιχν τώριχ τ' ιiστέριlX μεγάλlΧ σαν άγΥελοι, δ Ίορδά-

146

νης ποτιχμδς χόνουντιχν d:πο τΥI μι:Χ μερι:Χ τ'

oupcxvoO

rσcxμ~

τήν άλλη, Ινιχ πρ:χ.σινο άστρο χιχμπιΧνιζε άπο π:χ.νω μιχς

o:t

σμιχριΧγδι. ΣτένΙΧξΙΧ.

Ό ΖορμπΙΧς στριΧφηχε

-

:

Πιστεόεις τοο λόγου σου, d:φεντιχό, πω; δ θεος εγινε άν­

θρωπο; χιχΙ γεννήθηχε μέσιχ στο στιΧ6λο, πιστεόεις -η κοροl'­ δεόεις τδν χόσμο;

-

Δόσχολο νΙΧ σοσ

d:noxptefu, ;

ΖορμπΙΧ' μήτε το πιστε6ω μή­

τε δεν το πιστεύω. Έσ6

-

Mιi τήν πίστη μου, τιi 'χω χι έγω χιχμένιχ. Τε νΙΧ σοΟ πω

<Ότιχν ήμουν πιτσιΡ[χος,

xcx1.

;

μου στοροοσε ~ γιιxγιιi μο\) πιχ­

ριχμόθιιχ, κιχθόλου εεν τα πίστευιχ' χι δμως ετρεμιχ άπο τ~ λιχ­ χτιipιx, γελοοσιχ χι εΧλιχιγιχ, σχ νχ πίστευιχ. ΣΙΧν Ε6γΙΧλΙΧ γέ­ νιιχ, δλιχ

cxutX

τχ πιχριχμόθιιχ τα π~.ψXτησιx

xcxt

τΙΧ χορ6ιδευιχ'

μi τώριχ πiλι στα γεpιiμIXΤIX ξεμωpιiθηxιx, cXj)εντικό, άρχίζω τ;ιΧλι κιχΙ τΙΧ πιστεόω ... Μυστήριο δ άνθρωπος! Ε!χ:ψε πάρει το δρόμο προς τ~ μιχντΙΧμ Όpτιiνς, τρέχαμε σαν αλογιχ ;;εινιχσμένιχ.

! εκιχμε δ ΖορμπΙΧς' σε πιιi­ νουν ιΧπο τήν χοιλιιΧ, πως vi ξεφόγεις; Ni μήν τρως, λέει, σιxpιiντιx .μέρε; χρέιχς, νηστείιχ' γιιχτί ; γι:Χ νΙΧ λιχχτιχρίσεις τ~ κρέΙΧ; ! ~E τους τιxυpιxμπ:χ.~ες, 5λιχ τιΧ τερτί πιιχ ti ξέριιυν ! -

Τετριχπέριχτοι ο[ άγιοι Πιχτέρες

Γρηγόρεψε το 6ήμιχ: -'Άνοιξε τιΧ κιχνιιχ σου, άφεντιχό, εΙπε' ~ γαλοποόλΙΧ θ:χ. 'χει γίνει λουχοόμι!

<Ότιχν μπήχιχμε στ~ν χιχμ:φοόλιχ τής χυριiς μιχς με το διπλό·

ψιχρδο xpε6ιiτι, το τΡιχπέζι -ητιχν στρωμένο με άσπρο τριχπε­ ζομιΧντιλο, ~ γΙΧλοποόλΙΧ αχνιζε d:νιχσχελΙΧ με τα: π6διιχ

d:vot-

χτα: χι άπό το άνιχμμένο μιχγχιχλι άνέ6ιχινε γλυΧ6τιχτη ζέστη.

Κι 1ι μιχνταμ Όρτανς εΙχε χιχμει μΠΟΟΧλες

xcxl

ψοροΟσε

μια μιχχρια: ξεθωριιχσμένη τριιχντιχφυλλένιιχ ρ6μπιχ, με ψιχρ8ια

μιχνίΧιιχ xιxl ξεφτισμένες διχντέλες' μια: πλιχτιά, δυο ΜχτυλΙΧ,

147

xxνα:ρινιιi ιiπόφε χορδέλα:

't'ij;

Ισφιγγε τό ζα:ρωμένο λχιμό'

χι εΙχε περεχύσει τΙ; μα:σχ~λες Ττι; μ~ ιiνθ6νερo. «Πόσο εΙνα:ι 8λα:, συλλογίσττιχα:, τέλειιχ συντχιρια:σμένχ ιi· π~νω στ-η γη;! ΚιχΙ πόσο χα:Η ~ γης εΙνα:ι συντα:ιρ:ιχσμένη

μ~ τ-ην xιχρoιιi το!) ι:Χνθρώπου! N~ τ-η γριΟ: Ιτο(ιτη σα:ντέζΧ, πέρα:σε τόσα: πα:λούΧΙCX,

xcxt

τώρ:χ, ςεπεσμέν'r) στό lΡ'r)μογιΗι

ΗοΟτο, συγχεντρώνει στ-ην άθλιcx Ιδω ΚcXμcxρ:χ δλ'r)

'tYJV

άγιχ

'φροντίοα:, τΥ; ζεστα:σια: κα:Ι τ-η νοικοχuροσύν'r) τη; yuvcxlxcxιo.» Τό πεΡΙΠΟΙ'r)μένο μπόλιχο ψi:x·t, το ιiνcxμμέ',ιο μcxγΧ%λι, τό χα:τcxστόλιστο, σ'r)μcxιοστόλιοτο κορμί, ~ μυρωoιCι τοσ ιiνθόνε­ ρου, δλες ΙτοΟτες ο[ μικρΖς, τόσο ιiνθρώπινες, σωμα:τικ~ς χ:χ.

ρέ;, πόσο ιXπλιi χιχ-η

xcxt εδφροσύν'r) !

γρ-ήγορα: μετοuσιώνοuντcxν σ~ μεγcXλ'r) φυ­

Mιιi στιΥμ-η τΟ: μcXτια: μου 60ύρκωσα:ν' σιi να: μοσ ΨcXνηχε πως o~ν ήμουν πα:ντέΡ'r)μΟζ τ-η μεγcXλη

ltout'r)

6ρα:δι~, στην

ιfxpcx Ιδω τ'ijς θ~λα:σσα:;, μα: Ιτρεξε να: μ~ γνοια:στετ

lvcx

θ'r)­

λυΧό πλιfσl1CX, ποιι. άντιπροσώπευε, μ~ tcIa'r) ιi~οσίωσ'r), τρυ~ε­

pcIt'r)ta:

χα:Ι χα:ρτερία:, τ-η μ~να:, τ-ην ιioερψ-ή, τ-η γυνιχ[χιχ. Κι

Ιγω ποιι θcxρρο!jσα: πως o~ν εΙχα:

&vcXrx'r) :Χι-ό 'ItcXvtcx.

τίποτcx, Ινιωσιχ

ξιχφνικα: πω; εΙχιχ ιiν~Ί'κη ι:Χπό τα: Κι δ ΖορμΠάς θcX 'νιωθε τ-ην

tata:

Υλυκι:Χ τα:ριχχ-ή, για:τΙ

μόλι; μπ-ήχα:με, χύθ'r)κε κι Ισ;r,ιςε σtην &Ί'κα:λιΙΧ του τ-η στι­ μα:ιοστόλιστΤι Ί'ριΙΧ μιχς τ-η χιλια:ντρούσα:.

-

Χριστό; Υεννιέτcxι

! φώνιχξε' χα:Τρε, :

γυνα:ικετο φύλο!

Στρ:χφ'r)κε σ~ μένιχ γελιχστό;

-

ΕΙοε; τί πιχμπόν'r)ΡΟ πλ:Χσμιχ σοσ εΙνα:ι ~

τιΧό; Κα:Ι τό θεό χιχτΙΧφερε νιi ΤΟΥ τυλίξει

yuvcxlxcx,

ιiφεν·

!

Στρωθ-ήκα:με στό τρcxπέζι, ριχτ-ήκιχμε στιi φιχγιcX, ήπια:με .χριχσί, χΙΧρτιχε fι χοιλιcX, χουνήθτιχε ~ κιχρδι:Χ μα:;. Πηρε ΠcXλι φωτια: δ ΖορμΠά;.

-

τρωε χαΙ πίνε, μοσ φώνα:ζε κάθε τ?σο, τρωε χα:Ι πίΥε,

&xcxt σίι, μωρ~ πα:ιοΙ, σιΣν τοιι; δΦίστοις !... » Γεννήθηχε δ Χριστό;,

φεντιΧό, σπΙΧσε Χέφι, τρα:Υοίιοτισε τσοπα:Υα:ρα:ίου;: «Δόξα: Ιν

δέν εΙΥα:ι πα:τξε γέλα:σε' αίιρε τον ιiμα:ν~ Υα: σέ &κούσει δ θεό;,

148

Υ' ιiνιxγιxλλιιίσει χι ιx\ιτό~ δ χιχχομοίρ'Υ);· φτιίνει τιi φιχρμ2χια

ποό τόν ποτΙζοuμε!

..

ΕΙχε Ιρθει στό xέ~ι, πήρε φ6ρχ.

-

Γενν~θηxε δ Xριστ6~,

aot:E

Σολομών, ΧΙΧλ:lψιχριί μου ! M~ν

ΦιλoxoσxινΙζει~ : γενν~θηxε, δε γενν~θ'Y)xε ; μωρέ, γενν~θ'Y)xε, μ~ν εΙσιχι xoυτ6~!

,. Αν

πιιίσει~ φlΧΧό νιΧ ZεΤ~ τό νερό ποό πί­

νουμε, μοσ '"ε μιιΧ μέρlχ IνlX~ μ'Y)xlXνιx6~, θιΧ 6pε!~, λέει, πω~ τό νερό εΙνιχι γεμιίτο σxoυλ~xιιx, μιχριΧ μιχριί, ποό δεν φιχΙ­

νουντιχι στό μάτι. θιΧ δεΤς; τιΧ σxoυλ~xιιx χlΧί δε θιi πιεΤ~. Δε

θιi πιε!; χαί θιi πεθιXνει~ τή~ δΙΦιx~. Σπιίσε τό φΙΧΧ6, ιiφεν­ τιΧ6, σπιίσε τον, τόν ιΧτιμο, ν' ιiφιxνιστoOν εύτός; τιΧ σxoυλ~­

ΧΙΙΧ, νιi πιεΤ~ νερό νιΧ δρoσερέφει~!

Στριίφηχε στ~ν πιxpδlXλ~ συντρ6φισσιί μιx~, σ~xωσε τό γε· μιίτο: -'Εγώ, εΙτ.;ε, χυριχ-Πlχρθένιχ μου, συνιχγωνίστριιχ, θιi πιιϊ:ι τό

πoτ~pι Ιτοοτο στ~ν δγειιί σου! 'Έχω δεΤ στ~ ζω~ μου τ.;ολ­ λες; φιγoYρε~ χιχρIΧ6Ισιες;· xιxpφωμένε~ στΥιν "λώριχ, χρατοον τιi στ~θιιx τoυ~ χι Εχουν 6αμμένιχ χιχτιχχ6χχινα τιΧ μιΧγουλιί τους;

ΧlΧί τιΧ χε!λιιχ. 'Έχουν γυρίσει δλε, τίς; Θιίλιxσσε~, Εχουν
eE-

μπιχρΧέρνουν στ~ στεpιιi χι ιiιι.oυμπoσν ω~ τό τέλo~ τή~ ζωής; τoυ~ σ'lνιχ τοίχο ΦιχριίδΙXΙJυ χιχφενε τ.;οό πάν οΕ χιχπετιχνιχίοι χιχί πίνουν.

» Κυριχ·χocπετάνισσιχ, ιΧπ6ψε πolι σε 6λέπω στό ιΧχρογιιίλι ΙτoστCι, τώριχ ποό Ιφιχγιχ ΧΙ rιπιlX ΧΙΧλιί, χι ανοιξιχν τιi φεγγιιί μου, μοίί φαίνεσαι σιΧ μια: φιγούρα μεγάλου χlχρoc6ΙΟίί. Κι Ιγω 'μιχι το στερνCι λιμάνι σου, ΜπουμπουλΙνιχ μου, Ιγώ 'μιχι δ

xoc-

φενε~ ΠCιlι πάν Cι[ κιχπετιχνιχίοι χιχί πΙνουν· lλιx, άχοίιμΠ'Υ)σε

άπιίνω μου, μάινιχ τιΧ πιχνιιί

! Πίνω

το γεμιίτο ΙτοΥτο πoτ~ρι,

γοργόνιχ μου, στΥιν δγειά σου!

Ή μocντ~μ. Όρτιίνς, χlχτocσuγχινYjμέν'Υ), Ι61χι..ε τιi xλάμιxτσc

χι άΧΟ:Jμπφε στόν ώμο τοίί ΖορμΠii.

-

θ~ δεΙ;, μοσ σφύριξε δ Ζορμτ.;ά; στο αύτί, με τον κocλον

lXu-

το λόγο τ.;οό εΙπoc, θα: 6ριϊ:ι τον μπεΗ μου· δε θιi με ά:γ~σει fι

149

χφιλ6τιμη να: φύγω ιiπ6ψε. ΜιΧ lλoι ποσμοιι, τ!~ ')(oι')(oμoΤpε~

- Xpιστo~ Uγε ιιi μoι~! ΠΙροισε

rcou

τ!~ λυποσμοιι. τ!~ λυ·

!

γεννΙΙ1:ΟΙΙ! φώνοιξε OUYCX1:ιX σ1:Υ) γοργ6νοι

1:0

μπpιi1:σ" 1:0υ ιiπδ

1:0

1:OU· σ1:Υιν

μπpιi1:σo 1:f)~ μoιν1:άμoι~, χι

~πιoιν χι οΙ ουο μονορούφι, χερcxγχοιλιιΧ,

1:0

χροισί

1:(;U;, xcx!

χοΙτοιζοιν δ lνoι~ 1:0ν άλλον μ~ ΧΟΙ1:άνυξη.

θιi 'τοιν χον1:α: ςημερώμΟΙ1:CX ΙS1:OΙν lφuγοι μ6νo~ ιiπo

1:Yj ζε­ 1:0 δρόμο 1:CU γυρισμοσ. Το χωριο xcx! 1:ώρcx χοιμό1:οιν με χλειστιΧ πορ­

σ1:Τι χοιμοιρούλοι χι IΠΟΙιΡνοι εΙχε χοιλοφιΧει, χοιλοπιεΤ,

τοποιριΧθυροι xιi1:ω ιiπo τα: χονψιΧ χειμωνιιΧτιχοι άστρχ.

'Έχοινε χρύο, ~ θιiλoισσoι μοόγχριζε,

1:0

&σψο tij~ 'Αφροδί-

1:η~ xpεμιiστηxε ΧΧ1:ιΧ 1:Υιν ιiνιx1:oλfι φιλάρεσχο, δλο χ"ρο χοι!

ποιιχνίδι. Πήγοιινοι Ύιοιλο γιοιλδ,lποιιζοι μ~ 1:ιΧ χύμΟΙ1:ΟΙ, χιμοσ­ acxv νιΧ μ~ 6ρΙξοuν. ξέφευγοι. ~μoυ'ι EutuXYι~. lλεγoι : «'Ετού1:η εΙνοιι ~ ιiληθινY) εύτυχΙοι· νιΧ μΥιν lxει~ χχμιιΧ φιλοδοξίοι χοι! νιΧ δοuλεύει~ σχυλΙσιοι. σιΧ νά 'χες δλε~ 1:!~ φιλοδοξίες· νιΧ ζεΤ~

μοιχριιΧ ιiπδ τoυ~ ιiνθρώποu;

XCX!

νιΧ 1:0ιι~ άγoιπιX~ χοιΙ '1ιΧ μΥιν

1:0υ~ Ixει~ ιiνιXγxη. Nιi Ύχι Χρισ1:0ύγεννοι. νιΧ φιX~. νιΧ πιεΤ~ xoιλιi, χι σσ1:εροι νιΧ ξεφύγει~ μ6νo~ ιiπ' l3λοι 1:ιΧ δολώμΟΙ1:Χ, χοι!

ν:Χ Ύοιι τ' ά~1:ΡOΙ ιi1tO πιiνω σου, ζερ6ιΧ fι γYί~, δεξιιΧ ~ θιΧλοισσοι

-

χοι! νιΧ ν"γιX~ ξοιφνιχιΧ πω~ μΙσοι σ1:Υιν xoιρoιιi σου ~ ζωΥι 1:Ι­

λεψε κοι! το στερνδ 1:ηι;; τον άθλο χι Ιγινε πoιρσrμόθι.»

'Έμποιινοιν, Ι6γοιινοιν οΙ μέρε~. μιixoυμoυν νιΧ χιΧμω xoυριiγιo. φώνοιζοι, Ιποιιζοι· μα: σ1:ιΧ δλ6σ1:ερνοι, σγουριΧ φυλλοκ&ρδιοι ~­

μοuν θλιμμΙνo~. <Όλη

1:1j ytfJP1:Ep1j l1:fJutYj

6δομιΧοιχ σηΧώθη­

χοιν οΙ θύμησε~. γέμισιχν 1:ιΧ σπλιiXνιx μοuσιχ1j χι άγοιπημΙ­

vou~ ιiνθpώπoυ~. 'Ένιωσοι πιΧλι πόσο σωστο το πoινιipχιxιo ποι­ ρcψύθι. πω~ ~ καρδια

1:0U

άνθρώπου εΙΥαι lνχς λιixxo~ οιΙμιχ

καΙ ΠΙ:Ρ1:0υν ιXnocvIιI !,ηροόμυτχ οΙ άγαΤΙΎ/μένοι νεχρο! κχ! πι­ ,l,J'JV

-το αΙμιχ ~ια~ να ζων c::ι.yέ'~oυy· χι δσο πιο άγχπημένοι εΙ·

YCH, τόσο χα! rtEf,tι:lrJ6tEfi" αΙμ(( σσσ 1,ίνων.

15υ

lI~ραμoνη τi'jς αρxιχρoνι~ι;. Βουερο τσοuρμο χωριατόπ/)'J' λ~, μ' εν:χ μεγιΧλο χ&ρτινο κ~p&6ι, ξ!πεσε κι &ς τ'ήν π:χρciγχιχ

μιχς κι άρχισε με ψιλει; x~p/)ύμενει; φωνει; τιi κιiλαντα. ΚΙν'Υ)­ σε δ Άι-Βασιλ'Υ)ς

cinG τrιν

Κ:χισ&ρεια, λόγιος κι αότόι;, με χαρ­

τΙ κ:χΙ κ:Χλαμ&ρι, κι Ιφτασε στο λουλ:ΧκΙ ΙτοΟτο κρητικο κρογιciλι νιi πλ!ξει τό Ιγκώμιο τοΟ Zopμπ~, Ιμένc.ιι κιχΙ

ci"ti'jI:

ciνύπιχρχτης «ciρχόντισσα; κυρί:χι;».

"Ακουγ:χ, άκουγα, δε μιλοσσ:χ. 'Ένιωθ:χ νιi μα~&ει ϊ.ιΧλι ~ν~ φύλλο, ενας χρόνο;, από την κ:xpoιιi μου'Ικαν:χ ciκόμ:χ ~νlX 6i'jμα κ:xτιi τό μ:χσρ., Ηχκο.

-

Τί εr.ιχθες, αφεντικό; ρώτφε δ Ζορμr.~;, που τρ:χγουοοσσε

με τουι; πιτaιΡίκουι; κ:χΙ χτυποσσε το ντ:χούλι' τι έπlΧθες, μωρε παιδί μου; Έσυ χλώμιασει;, γέρασες, ιX1iEvttx6. Έγω σΙΧν

πόψε γίνουμαι

r.:iAt

ci-

μικρο πlXι~ί' ξαναγεννιέμαι σαν τό Χρι­

στό. Πώ; γεννιέτ:χι αύτός κ:Χθε χρόνο; 'Έτσι κι έγώ. Ξ&πλωσ:χ στο κρε6Χτι κι εκλεισιχ τιi μ&τια' ήταν ΙΧπόψε fι καρδιci μου αγριεμένη καΙ δεν ήθελα κου6έντα. Δεν μποροϋσ:χ να. κοιμηθώ. Σιi νχ 'τ:χν ciπόψε νιi λογοδο­

τ~σω για. τΙς .tpctςες μοu, κι δλη μου fι ζωη ciνέοηχε ΎΡ~­ γορη, ιiσuν:ΧΡτητη, ιi5έo~ιη, σιiν δνειΡΟ, κ~Ι την κοΙ ταζα α­ πελπισμέ·/Ci;.

Σιiν ποuίtοuλένιο auνVEfiO, ϊ.ου τό Qiρνouν ψηλιi c,ι αγέρη­ δες, άλλ:Χζε fι ζω~ μου σxrιμlX, εσμιγε, χώριζε, ξ~νxσμιγε κιχ! μεταμορ:ρώνοuντιχν -

κύκνοι;, σκύλος, :)α[μ.,ν:χι;;, σκορπιόι;, χρυ­

σό παγόνι, πίθηκο., κι δλο καί ξε:ρτιοσσε τό σύννεfiΟ κlχΙ σκόρ­ πιζε, γεμχτο ΟUΡανοο6ς:χΡΟ κι ciγέΡIΧ.

'Όλιχ τιi pωτ~μιxτιx που

ElxlX

θέσει στη ζω'ή μου εμενιχν

δχι μον&χα ιiνιxπ&ντητlX, πlXpιi δλο κα! περιπλέκουνταν κι

ci-

yρtEUIXV. Κι οΙ πιό μεγιΧλε'ί μ.,υ iλπίδες έξευτελίστηκ:χν χι αυτές ι φρ.,ν ιμεύονται; ... Ξημέρωσε. Δεν ιXνCity:x τα μχτια, r.:ολεμοοσα να συγκεΥ­ τρώσω τΥι λαχτχρα μοu, νιi δΙ::Χϊ.ερciσω Τ1I στερεωμένη κρού­ στα τοϋ μulΧλοu κ:χ! νιi μr.ώ στο ΙπικΙντυνο σκοτεινό κlXνιiλ,.

που σμίγει την κ:χθε ciνθρώ7ωη στιΧλοι με τό μεγάλο ώκεα-

1!J1

v6.

Βιi%ζουμlJυv νιΧ σκίσω τον πέπλο κlΧ! νιΧ δω τί μοίί φέρνει

δ κlχινούΡΙΟζ EtlJutO~ xρ6νo~ ...

-

ΚlΧλημέρlχ, ιΧφεντικό, Xρόν~1X ΠlJλλcί

!

Ή φωνη τoίi Ζορμπi μ~ ξιχν&ριξε ιΧ;tότομlχ στη y'ij~. ''Α. νοιξιχ τιΧ μιΧτιlχ κlΧ! πρόψτιχσιχ το Zoρμπιi νιΧ σφεντονίζει στο

κιχτώφλι

':trVtlX

tij;

πιχρ&γκιχς gνlX μεγΧλο ρόδι. ΤιΧ

τινιΧχτηκlχν

&;

OPIJOEPX

ρουμ­

το χρε6άτι μου, μάζεψιχ μερικcί, τχ 'φιχ­

γιχ, δροσίστηκε δ λιχιμ6ς μου.

-

KIXAci

κέρδητlχ, ιΧΥεντικό, κιχλη κιχρδιά, κlΧλ!ς κoπiλε~ νιΧ

μιi; κλέψουνε

! ψώνlΧξε

Ι Z"ρμπιi; 8λο κέφι.

Πλύθηκε, ξουρίστηκε. ε6ιχλε τχ κlχλιΧ του

-

πιχντιχλόνι ά­

πο πρ&σινη τσόχιχ, γκρίζο σlχκιΧκι ιΧπο σιχμιχροσκούτι, κι Ινιχ κοντογούνι ιΧπο

μεσομ:χσημένη πρι:ι6ιιΧ κιχτσίκιχς' ε~lXλε το

ρούσικο σκof.ίφo του ιΧπο ιiστρ:xκιXν, εστριψε το μCιυστιXκι: -'Αφεντικό, εΙπε, εγω θχ πι;(ω νιΧ :-;ιχρουσιιχστω στην εκκλη­ σιιΧ, ιXντ:πρ6σωπo~ τΥ)ς Έτιχιρε[ιχς. Δ~ συψέρει στο κάρ60υνο

νιΧ μιiς πάρουν γιιΧ μlχσόνους.Τί θιΧ χχσω; θιΧ ':tEpιXaEL κι Υι ωρ:χ μου.

"Έγειρε το κε:ράλι, μ/jίί 'κλεισε το μιΧτι.

-

Μ πορει νιΧ δώ χιχ! τη χήριχ, μ/jυρμr.ύρισε.

Ό θεός, το συφέρο τΥ)ς 'EτlXιρ~ίcις κι Υι χήριχ εΙχlχν σμί­ ξει άξεδιάλυτ:χ στό νοίί Τ/jίί Zoρμπιi' άκουσιχ το ιXνcίλlX~ρό του ;;ερπάτημ:χ ν' HαργlXίν~ι,

r.EtXxtYJX:X

άπχνω' τιΧ μχγιιχ

ElxlXv

διαλυΟεΤ, κλείστηΚΕ r;:Xλt fι ΨUΥ'η στην κρ~ατένι:x 'fIUAIXitYj της.

Ν τύθηκιχ. πΥ)ρ:χ το γιαλό, περπατof.ίσα γρήγ/jρα χι r,:10UY χιχ­

ρούμενο:;, οχ νχ 'χα γλιτώσΕΙ ιΧπο κlχνέΥIΧ κίντυΥΟ ~ &πο κιχ­ μιά άμαρτία' σάν !ερ6συλη μοσ :ράνηΚΕ αςηνιχ fι πρωινη λιχ­ χτιΧρα μω ν± ΧIΧ,=IΧ':)Κ/jι.έΨω xlXl νχ δώ, &γέν'/ητο ιΧκ6μιχ, το μελλ/j:JμεV/j.

θ:.ιμΎιΙιηκlχ xXr.oto ί.ρωί, ;:ι;~ ε[χιχ ΠΕτ,jχει σ' gvlX πεσκ? ~ylX κ?υχο6λι ;:ετχλι:/ι~α;, τη ':)ΤΙΥμη ϊ.ι;υ εσκ:..:ζε τ~ τσώ;:;λι

K~ ~Τ/jψi~t):.Jν~:ι:'1 ή μέ'JΧ '~'Jϊ..(, '1:( ;-;P'j~:Xλ$Ι, IΙερ:lιε·I.χ, ;:Ζρί·

μεν2, ιiργoO ,ε,

"ρχισα:

XL

εΎω 6L~ζουμουν' Ισχυψα: τ6ΤΕ ιiπάνω Τ1)~ χι

τη ζεστιχίνω μ~ την ιiν~σα: μου,

v:i

,,6μον2, χιχΙ το θάμα: !Χρχισε

TYJ ζέστα:Lνιχ ιiνυ­

ςετυλίγετιχL μπροστΙΧ μου, μ~

v:i

γοργο πα:ρ:i φύ(1) ρυθμό' το τ:}ώ:ρλι "νοιξε δλο,1ι πετιχλούδιχ πρ66ιχλε, Μα: ποτΕ δ~ θα: ξεχΙΧσω τη 1'Ρ(Χ1) μου: τα: φτερά Τ1)~ lμενα:ν σγουρά, ιiξεδΙπλωτα:, l3λο Τ1)~ το χορμχχι Ιτρεμε

μάχουντιχν

v:i

x2l

τα: ςετuλίξεL, μα: δ~ν μotοροοσε' μΙΧχουμουν χι

εγω μ~ την ιiνάσα: μου

v:i

τη 60ηθήσω, ΤοΟ

xiXxou'

εΙχε ιi­

ΥιΧγχ'Υ) ιiπo δπoμoνετιx~ ώρίμα:σμιχ χα:ί ξετύλιγμα: μέσιχ στον ΥΙλιο, Χ2Ι τώριχ πια: ~τα:ν ιipγIX' fι πνο'ή μου εΙχε ζορίσει τΥιν πεΤ2λούδ2 να: ξεπρ06ΙΧλει πρΙ ν tij~ ωpσcς, ζα:ρωμέν'Υ) χι έφτιχ­ μ'Υ)νίτιχ'Υ),

ByijxE

ιiμέστωτ'Y), χουνήθ'Υ)χε ιiπελπισμέν'Y), xσcΙ σ~

λίγο πέθ2νε στην ιΧπα:Ημ'Υ) μου, Το πουίοουλένιο κoυ:ρ~pι ιχυτο

tij;

πετιχλoύδσcς θα;ρρ/ί) πω~

εΙνιχι το μεγιχλύτερο 6:xpo~ που lχω στη συνείδrισή μου, ΚιχΙ νιΧ, σήμερα; Χ2τιΧλιχ5α: 62θι:Χ

:

ECVΙXL θ2νχσιμο 6:μ:χΡΤ'Υ)μ2 να: 6ι­

άζει; του\; ιχΙώνιους ν6μoυ~'Ιχεις χpέo~ ν' ιixoλo:.ιθ:2; τ~ν ιiθx·

νσcτo pυθμ~ μ'tμπιστοσuν'Υ), Κοίιρνια:σα σ' gνα 6ρχχο

./ ιΧ:ρομοιώσω YIσυχσc tc.v πρωτο· ! να: μποροοσ2, lλεγιχ, ΤΟ'l

χρονιΙΧτικο ετοΟτον στοχιχσμό. "Α χιχινούριο ετοΟτον χρ6'lο,

v:i

pίιθμιζσc Ιτσι, χωpί~ δστερικες

ιiνυπoμoνφίες, τη ζωή μου! Ή μιχρΥι ετούτ'Υ) πεΤ2λουοίτσ2, που σκότωσα γΙ2Τ! ίο2Ρ26ι:χσΤ'Υ)Χ2 να: την αναστήσω, άς rιΤ2ν να: πετοΟσε ίοΙΧνΤ2 μ .. ροστ:χ μι:;υ κα;ί να: μου δείχνει το δρό­ μο! Κι ετσι μια: πετα;λΟ:J~α; ίοι:;υ

.. ρ6ωρα;

ίοέθ:χ'/ε, νχ βΟΥιθήσει

μια:ν ιX~εpyή Τ"ί~, μια,ι ιΧ'lυρώπιν'Υ) Ψυχ+Ι, να: μΥI 6ιχ;εΤ2Ι κ:x~ να: πρι:;:ρt:tσει να ξετυλίξει με αργο ρυυμο τίς φΤΞρι:;υγε;

!

Π

ΕΤΑΧΤΗΚΑ ΑΠΑΝΩ ΧΑΡοrΜΕΝΟΣ, ΚΡΑτοrΣΑ τον πρωτοχρονιιΧτιχο μπουνιχμχ μου. Κρίιο; άγέρ:ι:ς, χιχ­

θΙΧρο; οίψχν6;, ~ θιΧλιχσσιχ έλαμπε.

llijpιx το δρόμο χα,τιΧ·.Ο χωριό' θιΧ 'χε πια άπολίισει ~ λει­ τουργιχ, προχωροσσιχ, χιχΙ περίμενιχ με πα,ρOCλογο χτυποχιΧρ­ δι ποιος θα τίιχιχινε δ πρώτος ιiνθρωπoς ποu θOC '6λεπιχ άρ­

χιχρσνιχτιχιχ' ποιος θά 'χιχνε ποοιχριχο στην ψυχή μου. Νά 'τιχν Ινιχ πιχι?OCχι, lλεγιx, με τιχ πρωτοχρονιOCτιχιχ τ.ιχιχνιδά­

χιιχ στο χέρι ~ Ινα,; γέρος χοτσονιΧτος, με ιiσπρo φ:ι:ροομ::iνι­ χο πουχOCμισο, που νά 'χει τελέψει άΧέρα,ιο το χρέος

tO\J

στη

γijς! 'Όσο προχωροασιχ χιχΙ ζίιγωνιχ στό χωριό, τόσο χα,Ι πλή­

θα,ινε Υι τα,ριχχή μου. Κι ιiς:ι::ρνα, τιi γόνιχτOC μου λίιγισα,ν' άπο το δρόμο τοα χω­ ριοα, χOCτω άπό τΙς ελιές, χουνιστή, ξιχνιχιιμένη, με το μιxcίρo

τσεμπέρι, λα,μπα,δ6χυτη, πρό6α,λε ~ χήρα. Πήγαινε χυμιχτιστή, σα: μcxίιρη λιόπιχρδη, χιχ! μοα φιχνη­

χε πω; ξέχυνε δριμυ μόσχο στον άγέριχ. Να: μπόρουν να: φίι­ γω! συλλογίστηχcx. ΚOCτεχιχ

xcxAcX

πως ετσατο το θυμωμένο θε­

ριο οεν εχει έλεος, χι Υι μόνη νίχη εΙνιχι Υι φυγή. Mιi τ.ώ; να φύγω; Ή χήριχ ζίιγωνε' Ετριζα,ν τα χΙΧλί ΧΙΙΧ, σα να πεpνocίσε στρcxτός' άνιχτίναξε το χεφιΧλι, γλίστρησε το τσεμπέρι, φιΧνη­ χιχν τα: μΙΧλλιιχ τη;, γυ:ι:λιστεριΧ, xopιxxoctcx. Με γοργ06λεφιΧρι­ σε χ:χΙ χιχμσγέλοισε' το μιΧτι τη; εΙχε ιiγpια, γλίιχα. Κα! γρή.

yopcx γρήγορ:ι: ξα,να,τύλιξε το

xεφcXλι

a'tQ τσεμπέρι, σιΧ να ντρά­ 'tij; γυνα,ίxιx~ - 'tGi

πηχε τιΧχιχ παu φιΧνηχε -το 6:ι:θu μuσ'tιχο μα,λλιχ τη;.

''Εκιχμσ; νιi χα;ιρετ"ήσω, ,~% πώ «χρόVtα; πολλά», μιi δ λ:χ:·

μός; μου εΙχε φρά.ξεt, σπωι;; τ~ μέρσ; που γχρεμΙσΤ'Yjχε fι γα;­ λσ;ρία; χα;Ι κtvτuνεψε fι ζω~ μου. τα. κ(Χλά.μt(Χ στο φράΧΤΥ) τoCί περ60λtοu

t'Yj;

κοuν~θ'YjΚ:Χ~, δ χεψωνtάτtκος ijλtος; Ιπεσε ι1-

πάνω στα. χρυ~ιi λεμονοπορτόκ(Χλσ; με τΙι;; μ(Χσρες φuλλωσtέι;;.

xt

lSλο το περ6όλt lλαμψε σα.."

lliXpriOEtao. xipt,

Ή χήρα; τώρ(Χ στάθηκε, :Χπλωσε το

ν(ΧμΥ) τΤιν πόρτιχ

':ou

Ισπρωξε με δίι­

περ60λιοσ Τ'Yjς, άνοιξε. ΤΥ) στιγμΥ) έκεί­

νΥ) περνoσ~α; ιiπo μπροστά

t'Yj:;;'

γίιρ~~ε, με κοίτσ;ξε πι.tλι, τci

ιγρίιδια; της επα;ιξ(Χν.

, Αφήκε

τΥιν πόρτα ι1νοιχτη κα! την εΙδ(Χ νιi χι.tνεται, κου­

νώντ(Χς; τιΧ γoφιι.t της, πίσω ιiπo τίς πορτοκαλιές. Nιi ορασκελΙσω το κατώφλι, να. μ(Χντσ;λώσω τΥιν πόρτιχ, νci

τρέξω πίσω Τ'Yjς, νιi τΥιν πriρω ιiπo τη μέση, νιi μΥιν ποσμε τΙ­ πoτcι, Κ(ΧΙ νιi πέσουμε ιiπά-ιω στο στρωμένο XPE6ι.ttt

-

cιυτo

θιi πει Iivτρ(Χς! Αυτο θά. 'Κ:ΧΥε δ π:χπποίι; μου, μ:xκ~ρι κcιΙ το

έγγόΥΙ μου' έγω στέκoυμcιι στ~ μέση κ:;ι;ι συλλογιέμαι ...

-

Σε

IiHYj

ζωή, μουρμι:ιυρισ:χ πικριi χ:χμογελώΥτας, θιi φερ­

θώ ΧΙΧλίιτερ:χ' τώρ(Χ, πιiμε

!

Χώθηκ(Χ στο πρι.tσινo φσ;ρriΥγι, χι Ινιωθσ;

6ripo;

στην καρ­

oιι.t, σιi νά 'χα κάμει θανriσιμη &μσ;ρτίσ;. Γίιριζα, γίιριζα, εκα­ νε κρίιο, τουρτουριζα. 'Έοιωχν:χ το κι:ι')ν1jμσ;, το χσ;μόγελο, τιi

μά.τια, τιΧ στήθια ti'jIj; χήρσ;ς, μα. (Χυτά σλο Κ(ΧΙ ξ:xνι.tρχeιυνταν

-

κι ετρεχ(Χ, σιi νιi με κυνηΥοσσσ;ν.

Tιi δέντρσ; δεν εΙχσ;ν ιiκ6μ:x ιiνoίξει, μιi τιi μάτια τους φοίι·

σκωναν κιόλα

XiXt aot:XPYOUalXv'

πΙσω ιiπo κά.θε μriτι Ινιωθει;;

συμπυκνωμένους, πιτσ;)(ωμένeιυι;;, ετοιμους νιΧ πεταχτoCίν στο φως, 6λlχστοίιι;;, :xνθeιυς κα! κ:χρπού; μελωμένουι;;. ΠΙσ!!> ι1πο τΙι;; ξερες φλοσοει;; ιiθόρυ6α, κρυφι.t, μέρσ; νίιχτα, δφ:Χίνουνταν μέσα στο χειμώνιχ το μέγα θάμ:χ τής άνοιξηι;;.

''Aςαφνcι Ισυρα; χσ;ροίιμενη φωνή' μπροστά. μου, σε μιιi γοίι6α, μι% γενναία; πρωτοπόρα μυγο:ΧλιιΧ εΙχε άνθίσει' πήγιχινε μπρeιστιX ιΧπ' δλιχ τιi οέντρlχ καΙ διιχλιχλοσσε την άνοιξη. 'AHφρωσcι. Αυτό ήθελα .• Aνά.σcινlX 6::ι:θιιi τtιν ιivriλαφρ'1 πι-

156

περ&τη μυρωδιά, ιΧνα:μέρισα: ιΧπο το δρόμο χιχΙ πήγα: χα:ί χ:Χ, θισιχ χι::ιυχoυαιστ~ς; χχτω ιΧπδ t' ιΧνθισμένιχ χλώνια.

"Ωρα: πολλή, χω?Ι~ νd:: συλλι:ηιέμαι τε ποτcx, χωρ:ς; χαμιιΧν Ιγνοιιχ, εδτυχισμένος;. ΣιΧ νιΧ ΧΧθι::ιυμι::ιυν στΥιν CXlro'/t6tYjtιx, κιχ· τω ιΧπο

lvcx

δέντρο

ΙΙαρΧδεισος;.

ti'ji;;

'ΆςlX~νιx μιd:: &:yρ:ι:ι~ων:xρα: με πέτcxςε ιXr.o τΥιν

-

ΙΙι:ιΟ τρύπωςες; στο λc%Χκι;,:Ιfε'/τ:κ6

σε γυρεύω'

xoy'tEUEt

μεσημέρι' τ;άμ.~

; ''EfCXYCX

lltlpiOEtao.

"ον χόσμο να:

!

-ΠοΟ;

- Ποσ i ! χα:Ι 'to ρωτάς; Σ'tij'ι χΥρα:· Γ ΟΥρουνοπούλα:. vcxaE, ; 'tO γGυΡοuνδΠGυλο Q'(i'jXE !%"ο το φοσρνο, ~

Δεν πεΙμυρω8ιιΧ

"ου σ ;;ciζε ι μ:Jτεζ πάμε, σοΟ λέω. Σηκώθηκα' χάοεψιχ

'to

σΧΛηρο κορμό τής; μυγδΙΧλΙάς;, το

μυστr;Ριώδη, που μπόρεσε νιΧ πετάςει τ' δλcXνθιστo ltooto θι%­ μα. ΤρΙΧ6ι:ιοσε μr:ρι:ιστd:: δ Ζι:ιρμπά;, σ6έλ τος, Βλι:ι κέ~ι κα:Ι πεΙ· νιχ' οΙ θεμελιακες ιίνάγκες τι:ιΟ a:νθρώπι:ιu χα, χορος;

-

-

~%ι, πιοτό, γΥνα(­

ιΧr.ι:ιχΡCXΤΟΩσCXν ιΧχόμα: ιΧξεθύμιχστες; στο ζεϊμπέ­

χιχι:ι κι:ιρμ( του. Κρα:τοΟσε στο χέρι κχτι τυλιγμένο σε ροζ χα:ρ­ τί, δεμένο με ΧΡΥσδ σφ:τι.

-

ΜΠΟΥναμάς

; ρώΤ7jσcx.

Ό ZI:JPfLr.ιX; γέλιχσε, ΠΡΟ:ί7.ιχθώ'/τ:χ; ν:): κρύψει τΥI σΥγκί'Ι1/­ σή tGU. -"Ε, ν:): μΥ/ν r.cxριχπι:ινιέτιχι ~ κcxκι;;μι:ιίρ%

! εΙπε

δίχως νιi στριχ­

<ρε!. ΝιΧ ΟΥμηθετ r.ερα:σμένα: fLeycxXetιx ... ΓΥναίκ% είναι, δεν ε!­ παμε

-

; r.α:ριχπονι:Χρικι:ι τ;ρΧμα:. ; ~ φωτογριχ:ρiιχ σΟΥ, θεομτ.:ιχiχτη ; θιΧ δεί~ ... θιi δ~Τς, μΥι αιciζεσιχι' τό 'cpttcxaιx μόνος fLo'J.

Φωτι;;γρατίcx

Πά-

με γρήγορα.

'Ήλιος μεσημεριχτικος, xtliPO'J·/tιx'I το κόκιχλο τοΟ Βι·ιθρώ· που. Ή θΗcxσσcx λι:iζΙ:Ι'Jντιχν κι ιχυτΥι εUΤ'Jχι"μένη. Πέριχ, το

μικρο ξερονήσι, τ.:εριξψτ.:λιιχσμέψ) με &vcXλcxfpYj ϊ.Ζχνη, εΙχε άνασηκωθεΤ ΙΧϊ.Ο τη υ:iλιx:ίOΙX κι ε;:λεε. ΦτΧνιχμ.ε στο χωριό' ~r:-&e κι;;ψ;χ μο') δ Ζι:ιρμ;Τάς, χιχμήλω­ σε τη φωνή:

-

Ξέpει~, i:ρενΤΙΧ6,

elr;E,

~ λεγχμενΥ) ήτχν στ'ήν ΙΧΧλησιΧ.

ΣτέκουμουΥ μπροστχ, δίπλΧ στον ψχλΤΥ)' δπου μια στιγιιΥι 6λέ­ πω τ~ τέμπλο να φωτίζετ:χι' tiνΤΙΑΧμr;ισε δ Xpιστό~, ~ Πα;­ νιχγιιΧ, οΕ δώδεχ:χ iποστόλοι ... «'fί 'Υ ΧΙ ιτοστο; εΙπιχ κι εκχ­

μιχ τδ στα:υρό μου' τίλιος ;» ΣΤΡΧΨΥΙκα:' ήτα;ν ~ χήρα:. -"Άσε τις χου6έΥτες, Ζορμ .. ά, :ΡΤΧΥει

! εΙ .. α:

χι ιΧνοιξα: τό

6ημχ.

M:i

-

δ Ζορμπάς ετ?εςε

:X .. ~

πίσω μσυ

:

ΤΥιν εΙδχ ιiπo κσντχ, :χ~ενtιχό' εχει μιαν έλια στό μΧγου·

λο, πσυ σσσ πΙΧίρνει το νοσ. Τε μυστήριο πχλι οΕ έλιες στό μciγουλο της γυΥχί ΚΧΙ;

-

!

Γούρλωσε πχλι

t:i

μχτι:χ του με χιχτΧπλΥ)ζΥ).

ΕΙδες, ιiφεντιχ~

; Το .. ετσΙ

πχει στρωτό' ιΧζχ:ρνιχ, μια μΙΧύ­

ΡΥ) τ.ιτσιλιΧ. Κι δμως, σοσ πχ(ρνει το νοσ ΠΟΤΙΧ, ιillεντιχό

-

; Τί

λέ'/ε τ± χιτχπιχ σσ\)

Τδν χχχό τσυς τον χχφ6

! K:xτιxλιx6xίνει~ ;

τί'

!

Ό Ζορμπάς γέλχσε ε~χ:.φΙ'jΤΥ)μένο;. -'Έτσι ντέ, εΙπε' ΧΡϊ.ί;εc;

v:i

χχτΧλχεΧίνεις.

lΙεράσα:με γρήγσρχ :iτ.ό τδν χιχ:ρενέ, χωρ!ς να στ:Χθοσμε.

Ή ~ιipχόντ:σσ:x κυρίΙΧ» εΙχε έτotμxσει στο φοσρνο ~νιx γου· Ροuνόr;οuλο χχι μάι; περίμενε όρθ'ή στο χχτώ:ρλι.

ΕΙχε περχσει τ.Χλι στδ λ:xtμO τΥιν χχν:χρινια κορδέλ:Χ, χι ετσι που ήτχν 6α:ρι:Χ πχστωμέ'/Υ) με ΠΟΟδρες, χα:ι τ:Χ χείλιιχ

ΤYI~ ΠΥΙχτ:Χ ευσσινιχ, τp6μαζε~. Κουνήθηχα:ν δλες ΤΥΙ; οΙ σάρ. χε; μόλις μά; εΙδε χα:ί ΧΧΡΥ)χα:ν, επαιξ:χν τσ:χχπίνιχιχ τα ξέ· θωριχ μιχτχχια: ΤΥΙς χα:ι χα:ρ:ρώθΥ)κα:'1 ιΧπχνω στις στρtμμένε~

μοuσΤcXχες τοσ ΖορμΠά. Κι α:υτός, ευτυς ώς μα:ντα:λώθΥΙχε ~ ζώο πορτα:, τ'ήν πηρε ιiπo τ'ή μέσΥΙ.

-

Χρόνια: πολλά, Μπουμπουλίνιχ μου, τής

elr;e' xoίτ~

τί σοί)

χριχτω!

Κ:χι tiI φίλησε στο ζα:ρωμένο πxχoυλCι σ6έρχο. ΓιχργιχλΙσΤΥΙχε ~ γρια Σειρήνα, μα δεν τά 'χασε' τό μάτι

ΤYI~ γαρίδα στο δώρο' τό άρπα:ζε, lλυσε το χρυσό σιρίτι, χοί· τΙΧξε, εσυρε φωνή.

157

'Έσχυψιχ νci οω: Σ' ~νιx χοντρο χ!Χρτόνι δ θεομπΙΧίχτης ~

Ζορμπα.; εΙχε ζωγρcxψ(σει με τέσσερεις διcxq;ορετιχες μπογιε; ξιχνθ~, χιxστιxν~, γκρίζιχ χιχ! μΙΧόρη

-

τέσσερcx μεγΧλΙΧ θω­

-

ριχχωτα σηl.ιιχιοστόλιστιχ. Ή θιiλιχσσιχ τριιχ'/τιχψιιλλιιΧ,

xlx! μπρο­

στα ιΧπο τιχ θωριχχωτχ,ξιχπλωμένη στα χuμcxτcx,χiτcxσπρη,

δλόγυμνη, με ξέπλεχιχ ι:~λιx, με δλ6ρθΙΧ ::1τ~θη χοι! με στροιι­ φηχτ-η ούρα ψΙΧΡΙΟίί, άρμένιζε μ' ~νιx χορδεΗκι χί τρινο στο λιχιμό, μια

"(ClpylyCX.

Ή μιχνταμ ΌρτΧνς. Κριχτοίίσε τέσσερεις

σπlirγoυς χοι! τροι60σσε τ&: θωριχχωτ&: με τ-ην έrγλέζιxη, ρο:)­ σιχη, φριχντσέζιχη χι ιτοιλιχια ποιντιγέροι. νια τοΟ xx~ρoυ χρέμοιιντοιν κι άπο μια στιχνιιΧ, γχρίζΙΧ

xcx!

Kcx! στ-ην χχΘε γω­ YE'tEtiocx ξιχνθιιΧ, κιχ­

μΙΧόρη χlχρ!ΧμΠCίγιιΧ.

ΜCινcxστρcxπ!ς 'ή γρια Σεψήνιχ μπήκε στο νόημ!Χ. -ΈγΧώ! εΙπε δείχνοντιχς τ-η Ύοργονιχ με χιχμΧρι.

, Ανιχστένιχξε. -''Αχ, άχ, YjμCluν χι έγω μι&: ψοριχ Μεγχλη Μνιχμη ... Ξεχρέμ!Χσε

fvcx στρorγυλό χΙΧθρε:ρτχκι

7:0') εΙχε άπχνω

το κρε6χτι της, δί πλιχ στο χλοι;6ι τοίί πcxπcxγ:iλοu,

xcxt

cXr.b

χρέμιχ­

σε το ερΊ'Ο ΤcίO Ζορμπα. Κχτω από τα πηχτ&: XClXxtVX~tCX,

-:0

πρόσωr.ό τη; θχ 'χε γίνει κΧτιχσπρο.

Ό Ζορμπας ώστόσο εΙχε τρυπώξει στ-ην χουζίνιχ, πεινοίίσε' ~φερε

το

τlΧψ!

το γοιιροιινόπουλο, Ε6ιχλε μπρClστχ τοιι μιαν

μποιιχΙΧλιχ χροισί, γέμισε τα τρίΙΧ πoτ~ριιx.

-

ΚοπιΙΧστε

! q;ώνcxζε,

χτιιπώντιχς τιχ πcxλcxμiχιιχ. Ν' ιXpxiao:.J­

με cXπο το θεμέλιο, τ-ην

XCltArX' U::1tEp!X,

ΜπClιιμποu).[νcx μοιι,

παμε χιχ! στα 7.cxρlχχΧτω! ΜιΧ δ άγέρlχ; εΙχε θιχμπώσει ά:πο τ' άνιχστεν:Χγμιχτιχ τής

Ί'ριας Ί'οργόνιχς μ!Χς. ΕΙχε χι lΧύτ-η χιiθε της Δεuτέρlχ

llCXpOUailX,

&:pxrxpClyri

τ-η μιχρ~

θά ζόγιΙΧζε χι lΧύτ-η τ-η ζω~ της

θα τ-ην ε6ρισχε χlχμένη. Στο μεσομcxδημένο έτοίίτο

XIX! yuvcxiXEto

χεφιiλι,οί πολιτείες, οΙ άντρες, οΙ μετcxξωτες ρόμπες, οΙ σοιμ­ πιiνιες, οΙ πlχρψοuμcxρισμένες γενειιiδες, θ'

cXvcxatcxivouvtcxt, xcx! θιΧ φω­

στΙς έπίσημες μέρες, cXπο τα μέσοι τη; μν~μcxτcx νιiζουν.

158

-

Ντεν εχω 1SΡεξ1j, μουρμούριζε

xcxot:iptxcx· ντεν

εχω ... ντέν

εχω ...

Γoνιiτισε μπροστιΧ Ι%πο το μα:γxιiλι, axtXAtae τ~ πυρωμένα: κιipβoυνα:, τιχ xpεμιiμενα: "μιiγoυAιi t1jt; αντιλ:iμπισα:ν. 'Ένα: τσουλούφι ΧΡεμtXστrιχε απο το χούτελό τrιι; χι άγγιςε τη φω· τιιi· μύρισε ~ xιiμα:pα: με την ανα:γουλια:στιχη βρώμα:

tij;

χα:.

μένrιι; τρίχα:;.

-

Ντεν τ~ φ:Χω ... ντεν τιχ φ:iω ... μουρμούρισε π:Χλι, βλέπον­

τα:; τ.ω; δεν τ~ν προσέχα:με. Ό ZOpμπιiς εσφιξε τη γpoθιιi του φουρχισμένο;· ατ:όμεινε μια: στιγμ"ή ανα:ποφ:Χσιστο;. ΜΠΟΡΟίίσε νιΧ τ"ήν αφήσει να: μουρ­

μουρΙζει οσο θέλει χα:Ι να: ΡΙΧΤΟίίμε Ιμε!; στο φα:γοπότι· μπο· ροίίσε χα:Ι να: γονα:τίσει μπpoστιi τrι;, να: τ~ν &ρπιΧξει στΥιν άγxα:λιιi του, χα:Ι μ' ~να: χΙΧλο λoγιixι να: την χιiμει μέλι γιi·

λα:. Τον κοίτΙΧζΙΧ κι α:νιΧγνωθα: στrι pεoύμενrι εκφpα:σrι τοίί ΤΙΧ· γιχριιχσμένου μούτρου -του τ' αντιμιχχόμενιχ κύμcxtcx να: περ· νοίίνε.

E:x~νoυ -το πρόσωπο τοίί Zopμπιi στιxμιiτrισε· εΙχε πιΧρει άπόφιxσrι. IΌνιiτισε, επιιχσε τα: γόνιχτιχ -τής ΣειΡήνιχι;:

-''Αν οε φιi; Ισύ, ΜπουμπουλΙνα: μου, εΙπε με σπαριχχτικια: ψωνή, δ κόσμοι; χιΧνετιχι. Λυπήσου τον κόσμο, κυριΧ μου, κα:Ι φιiε το ποδα:ρ:Χκι α:δτο τοίί γουρουνόπουλου! ΚΙΧΙ

tijt;

σφήνωσε στ~ στόμιχ -το τρα:γιχνό, δλο βούτυρο, πο­

δΙΧρ:Χκι.

Trιν πήρε στ-ην

ciYXCXAttX

του, τη σήκωσε, τ~ θρόνιιχσε

atYJV

κιχρέΧλΙΧ τrις, ά;νιiμεσιi μcxι;.

-

Φιίε, εΙπε, ψιiε, να: μπεΙ δ Άι· Bιxσίλrιι; στο χωριό μιχ;

! Άλ·

λιlί);, να: το ξέρεις, οεν μπcxίνει. θα: γυρΙσει πίσω στ-ην ΠΙΧ· τρίδιχ -του, στην ΚιχισιΧρειιχ, θα: πιΧρει πίσω το χιχρτΙ κιχΙ -το

κΙΧλιχμιΧρι, τΙ; βιχσιλόπιτε;, τοuς μπoυνιxμιίδε~, τα: πιxιχνιOιi· κιιχ τlί)ν πιxιδιlί)ν, το γουρουνόπουλο Ιτοίίτο, κιχΙ θα: ψύγει. Το

λοιπόν, Μ πoυμπoυλινιiκι μου, άνοιξε το στομιχτιΧκι σου, φιίε 'Άπλωσε τιχ ουό -του διΧχτυλιχ κιχι -τη γιxpγιiλrισε

atY}

!

μιχ.

σχιiλrι. Κι fι γριιΧ ΣειΡήνιχ χιχίρισε, σι:Ρούγγιςε τιχ κοκκινι-

159

σμέν:χ μ:xτ:xκι~

't"t);

κι ~ρχισε

vi

γλυΚ'ψ:χσουλίζει

tG

ςΞF-:Ι-

Ψrιμένι:; πo~~pXκι __ _

τ-η στιγμΥI εκεί-/"t) δυο ερωτεμένοι γχτοι στο δωμα, i~:χvω

ιΧπο

ti κεψΧλι:χ μας, ιipxtcG·/ να: c·jΡλιiX;οuv. Oδpλι~;~ν με

μίσος, λυσσασμένοι, χνέ6αιν:χν, κατέ6αιν~y οΙ φωνές του; δλο

φ06έp~, καί ξ:χ:rνοu του; ιXxouY~flE νιi κυλιοσνται μ~λλια: κου6iXpt~ στο δώμ:χ καΙ ν~ κ~ταξεσκίζoυνται.

-

Ν ι:Χου-νι:Χου ...

fXCXflE

δ Ζορμπ:iς, κι fκλεισε το μ:Χτι στη

γρια: Σειρήνα.

Κι cxutrι χαμογέλασε καΙ τοσ 'σtlιξε το χέρι XPUf~ κ:Χτω ιΧπο τ~ τραπέζι. Ξέt'ραξε ~ λ~ιμ6ς Τ'Υ)ς κι ~pχισε πι:Χ, δλο κέ­ φι, να: τρώει.

Ό ήλιο; εγεφε, μπ'Yjκε άπο το παραθυρ:Χκι, κ:Χθισε στά πό­ δια τής Μί.ουμπουλίνας. Ή μπoυκH~ είχε α:δει:Χσει, δ Ζορ­ μπCi; ε~χε ζυγώσει με δpθι~ [l(Juat:Xx:~ άγρι6γατου στο «θη­

λυκο γέΥος». Κι ~ μ~ντ~μ Όρτ:Χνς, κουχου6ιστή, με το χωμένο

O'tou;

XEtlH:

ώμου;, ενιωfιε χ .. ο πiXνω τη;, xν~τpιχι:x;oντ~ς,

ΤΥΙ θερμΥ) κρασωμένη ιΧΥ:Χσα.

-

Τί μυστήριο είναι π:Χλι καί τοστο, ιitlEνttXG

μου κχνει δ

ZopflitCi;.

; γυρν:Χει

κ~Ι

'Όλα σε μένα π:iνε &:ν:Χποδα. 'Όταν Ύj­

μουνα μωρό, μοσ λένε, fμοιαζ:χ σα: γέρο;,

6cxpu;,

λΙΥομίλψο;,

χοντρΥ) γεροντίστικη φωνή' εμοιαζα, λέει, τοσ παππο::ϊ μου! Κι 8σο φορτώνουμσυν χρόνια, τόσο χι ιiHφpωνα. Ε!κοσι χρο· νων ιipχιζα; νχ κ:Χνω τρέλες, .μά: οχι κα;Ι πολλές' τ!ς συνηθι­ σμένες. Σχν fγινα; σαρ:Χντ:χ ΧΡΟ'/ών, ~pχισα; στιi γεμ:Χτα ΥΧ

νιώθω τΥ) νιότ'Υ) μου κι άρμένισ:χ πιi στίς μεγciλες τρέλες. ΚαΙ τώρ:χ που πiXτησ:χ τα: έξήντα φεντικό,

fli cxuto μετ:χξ:} μας έξήντ:χ, μ::.ί τ-ην .. ίστη flou, πώς 8ε με χωρχει !

-

ε~μα;ι έξήντ:χ πέντε, χ­

τώρα; λοιπον ποιι π:iτησα τά:

το ξ'Υ)γχς, &:φεντικό

;δ

κόσμος

ΣΤ;".ωσε το ποη1ΡΙ, atp:iςpYJXE με χ:χτ:iνuζη στrιν κυρχ του

-

Στ-ην

uYECci

:

σου, άρχόντισσ:χ χυρία, ειπε μ' επίσημο τ6νο'

~ θεος ΥΧ δώσει νά: ε"{χλεις τον χαινούριο χρόνο ~6ντι:x κ~Ι φρύοια σιi σπ~θιιi χαΙ νχ κ:Χμεις πΗι Ιν:χ 8έρμ:χ

160

fl:ipflCXPO,

νά: πετ&ξεις πιά: άπο το λιχιμό σου τΙς άτιμες ιχυτές χορδε­ λίτσες! ΚιχΙ να σ'Υ)χώσει, λέει, πάλι έπιχνάστιχσ'Υ) ~ Κρήτ'Υ) χιχΙ νά 'ρθeιυν πάλι, Μπουμπουλίνιχ μου, οΕ τέσσερεις Μεγάλες Δυ­ νχμες, με τους στόλους τους, χι 'δ κάθε στόλος νχ 'χει το «ν~6ριχχ6» του, χιχΙ χχθε «νΧβριχχος» τα γένιιχ του, cry'.:lupιx χιχΙ

μυρωδάτιχ. ΚΙΧΙ

vi

πετιχχτεΤς π:iλι έσίι, γοργόνιχ μου, &πο τά:

χίιμιχτιχ χιχΙ ν' άρχίσεις

-

άμχν, χσιθήχσιμε

!-

το τριχγοίιδι.

Κι δλοι οΕ στόλοι νιi τσιχκιστουν στους ουο στρογγυλοuς ετοίι­ τους άγριους βράχους!

ΕΙπε, χι άπλωσε τη χεροίικλιχ του στιi ψλασχισισμένα ντάν­ τουλιχ στήθια τής μιχντάμιχς.

ΕΙχε πάλι άνάψει δ ΖορμΠάς, βράχνιασε ~ ψωνή του άπο το πάθος. Κάποτε είχα οεΙ στον χινηματογρχψο !να Τουρχο πιxσιi νιi οιιχσχεοάζει στιi χιχμπιχρε του Παρισιου' χριχτουσε

στά γόνιχτά του μιιiν ξιχνθοίιλα μιντινέτιχ' κι δ πιxσιiς άναβε,

χόρωνε, χι έβλεπες ν' άνασ'Υ)χώνετιχι σιγιi σιγιi ~ ψοίιντιχ του ψεσιου του, ν' άχιν'Υ)τεί, στην άρχή, δριζόντιιχ κι

ucrtepcx vi

πΙΧίρνει ψόριχ χιχΙ νιi στέχετσιι δλόρθ'Υ) στον άγέr-α.

-

Γιατί γελάς, άψεντιχ6; με ρώτησε δ ΖορμΠάς. Mιi ~ μιχντάμιχ εΙχε &κόμιχ το νου της στιiλόγια

t'.:lG ΖορμΠά.

-''Αχ, εχαμε, γίνουνται ιχυτχ, ΖορμΠά μου; Πάνε τιi νι:Χτιχ!

Ό Ζορμπάς ζίιγωσε πιο κοντά, οΕ δυο κσιρέκλες χόλλφιχν. -"Αχου νιΧ σου πω, Μπουμπουλίνα μου, εΙπε, τφοσπαθών­ τας νιΧ ξεκουμπώσει

xcxl

το τρίτο, το κρίσιμο κουμπί τής μπλοίι­

ζΙΧ, Τ'Υ)ς" άχου νιi σου πω Ινιχ μεγάλο δωρο

ttou

θιi σου κάμω:

Βγ-ηκε !νας κσιινοίιριος γιατρος που κάνΕΙ θάμιχτα. Σ~υ δίνει !να γιιχτρικό, στάλες εΙναι, σκονάκιιχ είναι, θιi σε γεΗσω, χαΙ γίνεσιχι πάλι ELXOcrt χρονων, το πολυ εΙκοσι πέντε. Σώπα έσίι, χυριχ-Μπουμπουλίνα μου, κι έγώ θιi σου παριχγγείλω στrιν

Ευρώπ'Υ) ... Ή γριιΧ Σειρήνα μας τινΧΧΤ'Υ)κε' φέγγρισε, ά:νάμεσα ιΧπο τΙς άριες τρίχες του κεψΙΧλιου της, γυαλιστερό, κοκκινωπό, το

δέρμα. -'Αλήθεια; φώνιχξε' άλήθεια

;

1.1

'Έριξε τιi ντάντουλιχ πι:xχoυλιi μπράτσιχ Τ'Υ); στό λιχιμό τοσ ΖορμπΙΤ

:

-''Αν εΙνιχι, ΖορμπΙΤ μου, γουργοίιρισε χιχΙ τρΙ60υντιχν απάνω του, ιiν εΙνιχι στάλε;, να: μου πι:χριχγγειλει; μιιi ντιχμιζάνιχ' χι ΙΙν πάλι εΙνιχι σχονάχιιχ ...

-'Ένιχ τσου6άλι! ~xιχμε δ ΖορμπΙΤς χιχΙ ξεχοίιμπωσε το τρετο χουμπι.

ΟΕ γάτοι, που εΙχιχν μιιi στιγμ~ σωπάσει, άρχισιχν πάλι

νιi oόρλιάζoυν'~ μιιi φων~ θΡ'Υ)νοσσε χιχΙ πιχριχxάλιχε,μιi ~ <Ιλλ'Υ) ά:ρνιότιχν χιχΙ φο6έριζε ... Ή χυρά μιχ; χιxσμoυρ~θ'Y)κε, τιi μάτιιχ Τ'Υ); γλάρωσιχν.

- ' Axou; του; γάΤόυ; j

δεν ντρέπουντιχι ... μουρμοίιρισε xιxt κά­

θισε στιi γόνιχτιχ τοσ ΖορμπΙΤ. 'Έγειρε στό λιχιμό του κι ανι:χστένιχξε' εΙχε πιεΙ περεσσιο χριχσΙ χιχΙ τιi μάτιιχ Τ'Υ); 60ίιρχωσιχν.

-

Τε συλλΟΥιέσιχι, ΜπουμπουλΙνιχ μου, xιxt τιi μιχτάΧιιχ σου

60ίιρχωσιχν

; lχιχμε

δ ΖορμπΙΤς χιχΙ γέμισε ~ φοίιχτιχ του στ-η­

θο;.

-

T~ν Άλεξάντρειιχ ... μουρμοίιρισε ~ πολυτάξιδ'Υ) γοργόνιχ

χλιχΦουρΙζοντιχς' τrιν Άλεξάντρειιχ ... το Μπεροίιτι ... τΥιν Πό­ λ'Υ) ... Τουρχιχλάδε;, •Αριχπάδες, σερμπέτιιχ, χρυσιi πιχσουμάχιιχ, φέσιιχ ...

•Ανιχστένιχξε

πάλι.

-'Ότιχν δ Άλ~'μπέ'Y); Ιμενε μιχζε μου τ~ νίιχτιχ στάχιιχ ήτιχν ΙΧότά, τΙ φρίιδιιχ, τε μπράτσιχ!

πιχιζιχν

&;

-

-

τε μου­

πλέρωνε χι

l-

τιi ζ'Υ)μερώμιχτι:χ στ~ν ιχόλ~ μου τιi τοίιμπιχνιχ χι οΕ

ζουρνάδες. Κι οΕ γειτόνισσες σΧίιλιcxζιχν από τό χcxχό τους χι

lλeycxv: «'Ο Άλ~-μπέ'Y); εΙνιχι πάλι με τ~ μιχντάμιχ ... »

» Κι σστεριχ, στ~ν Πόλ'Υ), δ Σoυλεϊμιiν-πιxσά:ς δε με άφηνε τ~ν Πιχpιχσxευ~ νιi βγω σεριάνι, μ~ν τίιχει χιχΙ με δε! δ Σουλ­ τάνο;, που π~γιχινε στό τζιχμΙ, χιχΙ σιχστεσει από τrιν όμορ­

φιά μου

xcxt

με πάρει στό χcxρέμι του ... Κι 15τιχν Ιφευγε το

πρωΙ από τό σπΙτι μου, l6ιχζε τρε!; Άριχπάοε; στ~ν πόρτα;

μου, νιi μrι ζυγώσει &:ρσενιΧό; ... "'Αχ, ιiχ, Σουλεϊμάν'Υ) μου!

162

Πηρε

μa.ν'tιλάκι _ης κιχΙ

'to

'to

οιΧγκιχνε, σουριζε σ! νερο·

χελώνα.. Ό Zopμπιiι; ,ην ξεφόρτωσε στη διπλανη κιχρέκλα. κιχΙ ση­

χώθ1)κε φουρκισμένοι;' πηγε ουο ,ρε!ι; φορες

in::ivw

xιX'tw, φυ­

σουσε κι cxu't6ι;, ~ κιΧμσφα: μίκρχνε, ά!ρ;;ιχξε _η μα:γκουριχ _ου, πετάΧ'tηκε

a'tYjv

ιxυλ~, ιiκoυμπησε _ην ιiνεμόσκα:λιx στον _οΤ­

χο κα:Ι _ον εΙοιχ ν'

-

ive6cxEVEt

δυο δυο

'ti

σκιχλι:ιπιΧ'tιcx.

Ποιδν πιiς να οείρειι;, Zopμπιi; φώνιχξιχ' τον Σουλεϊμαν·

πιχσιΧ ; - ' ΑνιΧθεμιΧ

,ου; γιά: "(άτει;' δε με ιX:ρ~νoυν -ησυχο!

ΚΙΧΙ μ'Ινα: aiλ'to π~oηξε στδ ο ιϊψιχ.

Ή μα:ν'tα:μ ΌρτιΧνς, μεθυσμένη, ιiνιxμα:λλιιxσμένη, εΙχε κλεί­ σει _ώρα: _α: πολυφιλημένιχ μάτιιχ, κι δ σπνος την εΙχε σηκώ­ σει κα:Ι ,ην π~γα:ινε στΙς μεγάλες πολι'tεΤει; τηι; Άνιχτοληι;­ a'tιX κλειστα: περι6όλιιχ, στιΧ oxo'tEtvιX χιχρέμιιχ, στοΙΙι;

ae6v'tIX-

ληοει; πιχσιΧΟες. Κι σστεριχ _ην περνουσε &:πο _Ιι; θιΧλιχσσες, χι όνειΡεύουντα:ν πώς ψιΧρευε κι εΙχε ρίξει, λέει, _έσσερειι; πε­

_ονιές, κι εΙχε πιιΧσει, λέει, _έσσερχ μεγάλα: θωριχκω'tά ... "Ήσυχη, οροσολουσμένη

a'tov

ino

_η θιΧλlχσσιχ, ~ γριά: Σειp~να.

σπνο -ηι; Χ ιχμ/jγελουσε.

Ό Zopμπιiς μπηκε μέσιχ κουνώντα:ς _η μιχγκουριχ.

-

KoιμιiτlXι

; εκιχμε

6λέποντα:ς _η μιχν'tιΧμιχ· xotμιi'txt ~ σκρ6-

φιχ;

-

ΝαΙ, ιiπoXpίθηκlX, την πηρε δ Βι:ιρονώφ

που ξανιχνιώνει

_ουι; γέρους, ZoρμΠιi-πιxσιX μου, δ σπνοι;- τώριχ ΙΧύτη εΙνιχι εΙ­

χοσι χρονων κα:Ι σεριιχνίζει στην' Αλεξ::iν'tρειcx, στο Μπερου_ι

-

... Να χΙΧθετ, ~ πΙΧλιο6ρώμιχ! μουρμουρισε δ Zoρμπιi; κι ε­

φτυσε χιΧμω· γιά κοίτα: πως χιχμι:ιγελάει «φεν'tικ6

'Έ6ΙΧλε

-

Να

! Πιiμε

να φυγουμε,

!

'to

'to

σκοοφο του, ιfνoιξε _ην πόρ'tcx.

σκάσουμε

l'tot ;

κιχΙ νχ ,ην &:φ~σoυμε δλομόνιχχη,

εΙπιχ, δεν εΙνιχι νψoπ~

-

Δεν εΙνιχι δλομόνιχχη, εγρουξε δ Zoρμπιiι;, εΙνιχι με

163

'to

ΣοΙ)·

λεϊμα:ν-πα;σιi,

atv

τΥ) 6λέπεις

; ΒρΕσχετα;ι

στους έφτα

oupczvouIj;

το 6ρωμοθήλύΧο, πάμε!

Βγήχιχμε εξω στόν χρύον &γέρα;· το φεΊ'"'(ιΧρι ιiρμένιζε

ijauxo

στον χα;τευτυχισμένο οUρα;νό.

-

Γυνιχ!κες

! εκιχμε

δ Ζορμπάς μ.t &'Υ)δΕα;, φτού

! Μα

δε φτα;Τ­

τε ΙσεΤς, φτιχ!με Ιμε!ς, οΕ σερσέμ'Υ)δες, οΕ χοχορόμυιχλοι, οΕ Σου­ λεϊμάν'Υ)δες χι οΕ Zoρμπιiδες! Kιxt

-

λΕγο:

at

Μήτε Ιμείς

at

φ:cα;!με, Ινα;ς μoνιiχα; φτα;ίει, Ινας μoνιiχα,

δ Μεγάλος Σερσέμ'Υ)ς xιxt Κοχορόμυα;λος, δ Mεγιiλoς Σουλεϊ­ μιiν'Y)ς xιxt ΖορμΠάς ... ξέρεις ποιός! -"Αν δπιiρχει, εΙπιχ· μα

-

i2v atv

ύπιiρχει

;

Τότε, μoύ~τζωσ' τα!

Kάμπo~'Y) ώρα; Π'Υ)γΙΧίνιχμε ':;~ήγoρα;, at μιλούσα;με. '0 Ζορ­

μπάς -ητιχν 6υθισμένος σε άγριους λογισμούς, για;τΙ xιiθε τό­ σο χτυπουσε

. ..Αξαφνα;

-

ILt

το ρΙΧ6δΕ του τΙς πέτρες χι εφτυνε.

στριi1>'Y)xε

Ό θεος ν' &:γι~σει

ξερε

czutoIj;

: ta

Χόκιχλα; του πα;ππου μου, εΙπε_ 'Ή­

&πο γυνα;ίκες, γιιχτΙ χι

czutoIj;

τΙς &γαπουσε πολυ

δ μα;κιχρΕΤ'Υ)ς χα;Ι του 'χα;ν ψήσε ι το ψάρι στα χείλια;. «Nιi 'χεις

τΥιν

euxi)

μου, ' Αλέξ'Υ), μου 'λεγε, 6ιiρδα; &πο γυνα!χες! "Οτιχν

l6γα;λε δ θεος

-

&νιiθεμιx την ώριχ

!-

τΥιν πλιΧτ'Υ) &πο τον' Α­

δαμ για να πΗσει τΥ) γυνιχΕχιχ, δ διάολος γΕτηκε φΕδι, χα;Ι

χιiπ

! αρπιχξε

την πλιiτ'Y) xιxt πιiει ... Χύθ'Υ)χε δ θεός, τον ε­

πια:σε, μα του γλίσΤρ'Υ)ξε κι &πόμεινα:ν στα χέρια του μoνιiχα; τα xέρα;τιi του .•• Ή χιχλη νoιxoxυριi, εΙπε δ θεός, με το χου­ τιiλι γνέθει·

ILt

τα Χέρα;τα; του διιχόλου θα φτιάσω χι Ιγω τΥ)

γυνα;Εχιχ. "ΤΥιν εφτια;σε, χα;Ι μάς πΥίρε δ διιioλoς, ' Αλέξ'Υ) μου. ·'Οπου χι

i2v

&γγΕξεις τΥ) γυνα;Εχα;, εΙνιχι Χέριχτο του οια;όλου,

6ιiρδιx, πιχιδΕ μου!

Aut1j

lχλεψε χα;Ι τα μΥίλα: τΥίς Πα:ριiδεισoς,

τιi "6α;λε στον Χόρφο Τ'Υ)ς, χα:Ι τώρα: πιiει χι ερχετα;ι xιxt σε­ ρια:νΕζει xιxt χα;μιχρώνει, χιχχο χρόνο νιi 'χει! 'Έφαες &πο τα:

164

μ'ijλιχ ιxυτιi

; Xιiθηxε~'

δένΙφίxε~

; χιiθηxε~ πιiλι. Τί ν~ σέ συ!» AutcX μοσ 'λεγε δ μcX lγω ποα ycX 6ιiλω γνώση!

60υλέΦω, μωρέ πιχιοί μου; Kιiνε δ,·τι θέ~ συχωpεμένo~ δ πιχππούς μου,

llijpιx χι lγω τον lδιχό του δρόμο, "'ijyιx xιxtcX διιχ6λου! Περνούσιχμε μ~ 6ιιiση το χωριό' ιΧνήσυχο, ιΧνησυχιχστιχο φεγγιipι, σcX

ycX

μέθυσε~ ΧΙΧί 6yijxE~ εξω

περπιχτήσει; χι

ycX

δ xόσμ.o~ ciλλΙΧξε. ΟΕ δρόμοι Ιγινιχν πoτιiμιιx γιiλιx, οΕ λιixxoι ξεχείλισιχν άσ6έστη, χιόνισιχν

tcX

6oυνιi.

TcX

χέριιχ σου, το πρ6-

σωπο, δ λαιμός, φωσtιopιζιxν σcXν τΥιν χοιλιcX tij~ λιxμπηδ6νιx~. ΣcXν Ινιχ -Υχόλφι στρογγυλά, ξωτιΧό, κρέμουντιχν στ~ στήθιιχ σου το φέγγιipι ... Περπιχτούσιχμε

yopycX

γopγιi,

ocXv

ίΧλογιχ, κι ετσι πιωμένοι

που ~μιxστιxν, νιώθιχμε ιXνιiλιxφpo το κορμί μιx~, σιχμε. Στο κοιμισμένο χωριο πίσω μιχς 6ει

atcX

tcX

πετού·

ocX vcX

σκuλιcX εΙΧΙΧΥ άνέ-

δώμιχτιχ κιχί γιi6γιζιxν θpηyητικιi, μέ

tcX

μιiτιιx κιχρ·

:ρωμένιχ στο l1εγγιipι' κΙΧί σου 'ρχουντιχν, χωpΙ~ ιχΙτίΙΧ,

ycX

στι­

κώσει~ κΙΧί συ το λιχιμο κιχΙ ν' ιΧρχίσεις το θρijνο.

Περνούσιχμε τώριχ άπο το περ66λι

tij;

xήpιx~. Ό Zopμπά~

στιiθηxε' τόν εΙχε ζΙΧλίσει το κριχσί, το φιχt, το φεγγιΧρι. Σή­ χωσε το λαιμό χι ciρχισε μέ ΤΥΙ γιxΙ'ooυpoφωνιipιx του μΙcXν ξε. τσίπωτη μιχντινάδ:Χ, που ΤΥΙ στιγμΥι

lxEtvYJ,

θιχρρω, ξιχνιχμμέ­

νo~ δπως 'ήτιχν, ττ,ν εΙχε ΤΙΧιΡιάσει στο μυΙΧλ6 του: Χαρώ το τό κορμάκι σου άπ' τα μισα και κάτω'

β"&"ει τό χέλι ζω"τ.ανό, και μο"ομιαι; ψοφα το! -'Άλλο κέριχτο του διαόλου κιχΙ τούτη! εΙπε' πάμε, ιΧφεντικό!

Κ6ντευε πιι! να: ζτιμερώσει l3τιχν φτιiσαμε στΥιν πιxpιiγκιx. Έγω Ιπεσιχ στο xpε6ιiτι lξιχντλημένος' δ Ζορμπάς πλύθηκε, ΙΙνιχψε τΟκιχμινέ.ο, εχιχμε κιχφέ. Kιiθισε χιiμω διπλοπόδι μπρο­ ατα: ιΧπο την πόρτα, ιiνιxφε Ινιχ τσιγιipo καΙ κιiπνιζε ~pεμo~, μέ τCιν χορμο δλόρθο, ιΧκίντιτο, κιχί κοίτΙΧζε ΤΥΙ θιiλιxσσιx. Το 1tΡ6σωπό του 'ήτcxν σο6ΙΧρο xιxi συγκεντρωμένο' εμοιιχζε μέ μια:

Υιιχπωνέζιχτι ζωΥριχφια: πού ιΧγιχπουσα: δ άσxητYι~ κιiθετrιι διπλοπόδι, τυλιμένo~ σέ πορτοΧΙΧλΙ pιiσo, το πρόσωπό του λιiμ-

165

πει, σχλ"lρό, ΦιλοσΧΙΧλισμένο ξόλο, μιχυρισμΙνο ιΧπο τΙς χές,

xGt!

61'0-

χοιτάζει με ιXΛUγιστo λιχψό, χα:μογελώντιχς, χωρίς

τρόμο, μπροστά του τ~ν χιχτάμα:υρ'Υ/ νόχτιχ ... ΚοΙτΙΧζΙΧ στό φεγγιχρόψωτο το ΖορμπιΧ χιχ! χιχμάρων.ιχ μ~

τΙ πιχλιχιχριd: χι άπλότ'Υ/ΤΙΧ σoφLλιιxζε με τον κό-:ιμο, πως σω­ μιχ χιχ! Φυχ~ Υίτιχν lvιx, χι l3λιχ, γυνιχ!χες, φωμΙ, μυιχλό, σπνo~, &:ρμόδενιχν μ~ τ-η σάρκιχ τι;;υ άμε-:ιιχ, χιχρούμενιχ, χιχΙ γΙνουντιχν

Ζορμπάς. ποτε δεν εΙχα: δε! μ:ι% τόσο φιλιx~ ciντιχπόχρισ1j &νθρώπου χιχ! σύμπιχντι:;υ.

"Έγερνε πιd: στ~ δύ-:ι'Υ/ του το φεγγάρι' δλοστρ6ΥΥυλο, χλω­ μοπράσινο' άφριχστ'Υ/ γλύχα: χόθ'Υ/κε στ~ θίΧλιχσσα:. ΠΙτιχξε δ Ζορμπάς το τσιγάρο του, απλωσε το χΙρι, ά:νιχ­ σΧάλεΦε σ' lvιx χα:Ηθι, ε6γΙΧλε σπάγγους, χιχροόλιιχ, ξυλιχρά­

χιιχ, άνιχφε το λόχνο χι άρχισε

vd:

χάνει πρόβες του ΙνιχΙριου.

Σχυμμένος ιΧπάνω ιΧπα το πρωτόγονο πιχιχνιδάχι του, Υίτιχν πελιχγωμΙνο, σε δόσχολους σΙ γουριχ ύπολογισμοός, γιιχτ! χάθε τόσο lξυνε με μιχνΙιχ το χεφάλι του χιχ! 6λιχστ"lμοUσε. Κι ιlξιxφνιx, δλομεμΙάς, 6ιχριεστισμένος, lδωχε με τ~ν πιχ­ τούσιχ του μιd:ν χλοτσια. στον ΙνΙΧέριο χαΙ τον γκρέμισε Χάτω.

166

l\ ,ι Ε ΠΗΡΕ Ο ΥΠΝΟΣ' ΟΤΑΝ ΞΙΠΝΗΣΑ,Ο ΖΟΡΜΠΑΣ

1\'1 εΙχε φίιγει, "Εκανε

κρίιο, δεν εΙχα καθόλου κέφι να:

σrικωθω, απλωσα το χέρι σ' !να μικρο pilIL ιiπo πiνω μου, πΥίριχ !νιχ σισλίο ποu ιiγαπooσιx κι εΙχα κoυσαλ~σει μcxζί μου, τα: τριχγοίιδια τοΟ MιxHcxpμot. Διιfσcxσcx ιipyi, σκορπιστιΧ, τό

'κλεισα, το εcxνιfνοιξcx, το πέτcxεcx, 'Όλα

EtoOtCX

μοσ rpxvrιxcxv,

για: πpώτrι φορα: σ~μεpα, χωρΙς ιxlμocx, χωρίς μυpω~ια: κι οό­ σίιχ ιiνθpώπoυ' γιχΗζει;; ξεσιχμμένες, ιiδειιxνε; λέεες στον ιiγέ­ ριχ, •Αποστιχγμένο πεντιχκiθcxΡΟ νερ?, χωρ!ι;; μικρό6ια μα: καΙ

χωρΙς θρεφτικες ουσίες' χωρΙς ζω~, 'Όr.ω; στίς ξεθυμcxσμένες θρφχείες οι θεοΙ rιttxi μοτίσα, ξόμπλια

ναξια:

xcxl

yti vi

τοuς το!χου;, δμοια

λαχτά:ρα τΥίς

xcxp3tiX b, fι

xcxt:xytouv

ποι"

στολΙζουν την ιiνθρώπινrι μο"

xcxl

τoίιτrι fι ποίφη, Ή θολή

γεμιfτη xfuμocx καΙ σπόρους,

fXEL

κΙΧ"

ταντ'ήσε: στε!ρο νorιτικo παιχνΙδι κι ιipχιτεχτoνικη τοΟ ιiγέpα,

..Ανοιξα

πιfλι το 6ι6λίο, ξcxνcxοιά:σcxσcx,

τα: τραγοίιδιιχ ιχυτά με εΙχαν συνεπιΧρει ζωη

vi

rtCXtr, τόσcx χρόνια. ; ΚΙΧθαρη ποΙηση! Ή

γ~νει παιχνίδι δ:ιΧφιχνο, ιiνά:λαφpo, ποu νά μην τΥ) οιχ"

ρΙΧίνει μ~τε !νας κόμπος cxlμcx, Χωριά:τικο, άξεστο, ιixά:θιxpτo εΙναι το ιiνθpώπινo στοιχείο

-

-

δ έρωται;;, fι σά:ρκα. fι xpιxuy'ij

ciς γίνει ιiφrιpημένη 1δέα, κιχΙ μέσιχ στην ύψικά:μινο τοΟ νοΟ,

ιiπo ιiλχημεία σε ιiλχημείιx, να εξασλωθεί κιχΙ να σκορπΙσει Πως ετοοτιχ BλCX, ΠOJU τόσο με

Elxcxv

!

μαυλΙσει, μοο φά:νrι"

κιχν σ~μεpιx το πρωί ύΨrιλ~; τσαρλιχτά:νικει;; σχοινοοcxσ!ει;;! Πιfντα, στο τέλος κά:θε πολιτισμοο, δμοιιχ τελειώνει. σε τιχχυ"

διχχτυλουργικά:, πολu μιχστορικα: πιχιχνίδιιχ

167

-

κΙΧθΙΧρΥι πoΙrιση.

ΧΙΧθι:ψή μουσική, ΧΙΧθιχρή νόηση

-

fι ά.γωνίΙΧ του &νθρώπου.

Του στερνοσ &νθρώπου, πο\.) &ρφάνεψε &πο Χάθε πίστη χιχΙ πλάνη, ποι, δεν περιμένει πιχ τίπO'tιχ, δε φ06ιΧτιχι πιά. τίποτιχ, δλο του το χιϊ)μιχ χιχτocντησε πνέμιχ χιχΙ το πνέμιχ δεν Ιχει πιά.

που νιΣ ρίξει τΙς ρίζες του να: 6υζά.ξει χιχΙ να: θριχψεΤ ..• 'Ά· δειιχσε δ άνθρωπος, μήτε σπέρμιχ πιά, μήτε Χόπρο, μήτε ιχΙμιχ. 'Όλιχ τά. πpά.:l~Τ~ χιχτχντησιχν λέξες, ΙSλες οΕ λέξες μουσιχά.

πιχιχνιδίσμιχτιχ, x~Ι τώp~ κάθετ!Χι δ στερνος ιiνθpωτ.:oς στΥιν άκριχ τijς; ~pημιιX; το:,) ΧΙ ιiπoσυνθέτει ΤΤΙ μουσιχΥι σε 60υ6ες μ:Χθημιχτ ι κες &ν :Χλογ ί ες.

Τινάχτψ:χ. Ό Βουδ:χς είν:χι δ στερνος άνθρωπος! ψώνιχ·

ξΙΧ. Αύτο εΙν:χι το φ06ερο μυστικό του νόημιχ. Ό Βουδιχς εΙ­ νιχι fι «κΙΧθ:χρή» ψυχή που 'χει &δειά.σει, δεν Ιχει μέσιχ του τί ΠΙ:ΙΤ:Χ, ε[νιχι το τε r:otΙX. «Άοειάζετε τα: σπλάχν:χ, ιiδειάζετε tOU νοσ, ά.δειάζετε τΥι'1 κιχρδιoc σ:χς!» φωνάζει - δπου πιχτήσει

το πόδι του, νερό πια: δεν 6γιχ[νει, χόρτο δε ψυτρώνει, πιχιδΙ δε γεννιέτιχι. Πρέπει, συλλογίστηκιχ, με πιχρομοΙωσες χιχΙ μιχ­

γικον

:ixo να:

τον πολιορκήσω, νιΣ τον μιχυλίσω, νά. τον Χάμω

νά. ξεκι:ιρμίσει &πο το σr:λάχνο μου, νιΣ ρίξω &πάνω του το δΙ­ χτυ τΙς λέξες, να τον πιάσω, να λυτρωθώ! Το να: γράψω το Βι:ιυδιχ επιχυε πιά. νά Ύιχι φιλολογιχο πιχι­

χνίδι· ήτ~ν ά.γώνιχς με μια μεγάλη κιxτ~λυτικYι δύνιχμη μέσιχ μου, &γών~; με το μεγάλο τ' 'Όχι, ποι, Ιτρωγε τΥιν χιχρδιά

μου

-

κι άπο τον &γώνιχ ΙΧύτον κρέμουντιχν fι ζωή μου.

Πηριχ το χερόγριχφο χιχρούμενος, ε[χιχ 6ρε! τώριχ τΥιν χιχρ­

διά, ήξε~ιx τώριχ πια πο!) νά. χτυπήσω! Ό Βούδιχς εΙνιχι δ στερ­ νος άνθρωπος, έμείς εΙμ~στε &κόμιχ στΥιν &ρχή, δε ψάγιχμε, δεν ήπιιxμ~, δε φιλήσιχμε ά.ρκετά, δε ζήσα:με &κόμιχ· πρόωρα:

μιΧς ήρθε δ Υτελικχτος έτοστος ξεθυμιχσμένος γέρος, ci~ ξεκουμ­ πιστεί νιΣ φυγει

!

'Έτσι φώνιχζιχ μέσ~ μου, κι άpxισ~ νιΣ γράψω. Δεν ήτιχν ιχUτο τώp~ πιιΣ γρχψιμο, Υίτιχν πόλεμος, χυνήγι &νήλεο, πολιορΧίΙΧ

x~Ι ξόρκι νι:\: ξεπροl5ιΧλει το θεριο &πο ΤΥΙ μονιά του. ΜιχγιχΥι Eερoπp~ξίιx, &λήθειιχ, εΙνιχι fι τέχνη, σχοτεινες &νθρωποχτόνες

168

δυνάμε~ χιχτοιχοΟν στα σωθιχιΧ μιχς, απoτpόπιxιε~ δρμ!~ νά

σχοτώσ6υμε, νιΧ γxρεμίσeιυμε, νιΧ μισrισoυμε, ν' ατιμιiσoυμε· χι lρχετιχι ~ τέχνΥ) με το γλυχο σουρΙΧόλι χιχΙ μιi~ λυτρώνει. 'Έγριχψιχ, πιΧλευιχ δλΥ) μέριχ. Το 6ριΧδυ είχιχ πιιΧ lςιχντλ'r)θεΓ μιΧ, ήμουν σίγουρος, εΙχιχ προχωρέσει, εΙχιχ χυριέψει σημεριχ χιΧμποσιχ δψώμιχτιχ. 'Ανυπομονουσιχ νά 'ρθει δ Zopμπιi~, νιΧ φιΧω, νιΧ xotμηθω, νιΧ πάρω χιχινοόρι·ιχ δτ)νιχμη

xcxt

νιΧ ςιχνιχρ­

χ(σω χιχριΧμιχτιχ τ~ μάχη. Λυχνιχνι!μμιχτιχ ~φτιxσε δ ΖορμπιΧς· το πρόσωπό του lλιxμπε:

«Bpijxe

χι ΙΧδτός,

Spijxe!»

εΙπιχ με το νου μου χιχΙ περίμενιχ.

ΕΙχιχ 6ιxριεστfισει χιχΙ του 'χιχ δ'r)λώσει πpoχτε~ θυμωμένo~:

-

ΤιΧ λεφτιΧ τελειώνουν, ΖορμπιΧ, δ, τι εΙνιχι νιΧ γίνει, νιΧ γί­

ν·ει γρfιγoριx! ΝιΧ 6άλουμε μπροστιΧ τον lνΙΧέΡΙΟ· ιΧν οεν πετύ­ χει το Χάρ60υνο, να πιιχστουμε ιΧπο τ~ν ςυλείΙΧ. 'Αλλιώς εΤ­ μιχστε χιχμένοι.

-

Ό ZoρμπιX~ fξυσε το χεφάλι. τα λεφτιΧ τελειώνουν, αφεντικό; Κιχχο ιχδτό! ΠCίνε, τιΧ φιΧγιχμε, ZoρμπCί' χάμε το λογιχριιχσμό σου. πως

πCίνε οΙ πpό6ε~ του lνΙΧέριου! 'Ακόμιχ

;

Ό ZoρμπιX~ χιχτέ6ιχσε το χεφάλι . δεν ιΧποχρίθηκε. ΕΙχε ντρο­ πιιχστεί, θιΧ τό 'βl%λε μέσιχ του πείσμιχ νιΧ νιxfισει, χιχΙ νιΧ, α­

πόψε το πρόσωπό του lλιxμπε.

- Bpijxl%, ιiφεντικό! φώνιχξε απο μl%χριά. Βρψιχ τ~ σωστ~ xλla'r)' γλιστρουσε, ξεγλιστρουσε ~ άτtμ'r), μιΧ τ~ν lr.tΙX:JΙX! - ΒιΧλε λοιπον όμπρός γρfιγoρα! ΦωτιιΧ στιi tISr.tιx, ZoρμπCί! Τι χρειάζεσαι;

-

Αυριο πρωΙ πρωι τφέπει νιΧ φόγω γιιΧ το Κάστρο, νιΧ ψω­

νίσω τα χρειοιζοόμενιχ δλικχ

-

χοντρο ατσιχλένιο σχοινί, μιχ­

χαράδες, κουζινέτα, καρφιά, γάντζους ... θιΧ πάω χιχΙ θά 'ρθω σιΧν πουλί.

'Άνιχψε σ6έλ τα τη ψωτιά, μl%γέρεΨε, ψχγιχμε, ήπιαμε, με περίσσιιχ Ορεξ'r)· χι οΙ δυο ε!χαμε κl%λα δουλέψει σfιμεριx. Το πρωι συνόδεψσ. το ZopμπCί ως το χωριό. Κου6εντιάζΙΧ­ με ψρόνιμιχ, πρσ.χτικά, γιιΧ τΙς οουλειες του λιγνίτη· σ'Ινα χιχ-

169

τήφορο δ Zoρμπιi~ σχόνταψε σε μια:ν πέτρα, χι 1ι πέτρα άρχι­

σε να: xιxτpιxxuAiXEl χαιΙ να: φείιγει. Ό ZOρμπιi~ στιΧθηχε ξα­

φνιασμένo~ σα: νιΧ '6λεπε πρώτη φορα: στή ζωή ΤciU Ινα τόσο χαιταιπληχτιχο θέαμα· στρ~φηxε, με χοίταξε, χαιΙ στα: μιΧτιιΖ

τοu διέχρινα iviXAΙXifpo τρόμο,

-

Τό 'χει~ ΠΡCiσέξει, άφεντικ6; μοίί εΙ πε τέλΟζ οΙ πέτρες στον

xατήϊj)OΡO ζωντανείιοuν

!

Δέ μίλησαι, μΧ 1ι χαιρ~

fLou

ήταιν πολλή. 'Όμοια οΙ μεγιΧ­

λοι δράμαιτιστέ~, l5μοιαι οΙ μεγ~λoι ποιητές, ελέποuν τi π~ν­ τα για: πρώτη :poρ~. K~θε πρωί 6λέr:οuν μπρoστ~ τοu; καιι­ νοίιριο χόσμCi· δε 6λέποuν χχινοίιριο Χόσμο, τον

OYjfLtoupyoUv.

Ό κόσμο; ήταν γιχ τδ Zoρμπιi, l5πω; χαιΙ για: τoυ~ πρώ­ ΤciU; α:νθρώποu~, l5ρσ:μαι ΠΤιχτ6, τ' άστέρια τ~ν άγγιζα.ν, 1ι θά­ λαισ':1α σποίίσε στα: μελίγγιαι

'tou, ζοίίσε,

χωρΙ; τΥιν παραιμορ­

φωτιΧή μεσολ:Χ6ηση τοσ λογιχο:ι, .α: χώμσ:τα, τα: νερ~, τα: ζώα.,

το θεό. Ή μαιντάμ Όρτάν~ εΙχε εΙδοποιηθεί χσ:ί μlΧ; περίμενε στο

χατώφλt. Βαμμένη, χαιλχ:ρσ:τισμένη με ποίιδραι,

ivijcruxYI. ΕΙχε fLouAiXpt

χσ:τσ:στολιστεί σχν χα:ρε άμιχν το Σα66ατό6ρσ:δΡ· το

ήταιν Ιτοιμο άπ6ξω άπο τήν πόρται, πήδηξε δ ΖορμπlΧ;, αρπα­ ξε το χαιλινάρι. Ζίιγωσε 1ι γρι~ μχς Σειρήνσ: δειλά χσ:ί ι:Χχοίιμ­

rt'YjaE

το τ,σ:χοuλο χεράΧι τη~ στο σΤΥίθος τοίί fLOUAιxptCiU, σα:

νιΧ 'θελε νeι σταιμσ:τήσε ι τον χαιλό τη ς νά μη φίιγε ι.

-

ΖορμπlΧ ...

youpyouptcrE

κι άνασηΧώθηχε

στ' άκραινίιχια'

ΖορμπlΧ ... Ό Zoρμπιiς ε:Jτριψε πέραι το πρόσωπο' δεν τοίί άρεσαν lτσι,

μέσα στο δρό~ιo, τχ ερωτιΧά σαιλιαιρίσμσ:ται. Ή χαΧόμοιρη 1ι μαιντάμσ: εΙδε .ή μαιτιά τοίί Zoρμπιi, τρόμαιξε' μά το χέρι τη~ ι:XxoufLrto(j':1E άκόμσ:, δλο Ικεσία, στο σΤ.ΥίΙΙος τοίί

fLCiUAxptOU. - Τί θές ; lχαιμε δ Zoρμπιiς νεuριασμένος. - ZOpfLr:lX. fLoupfLo6ptcrE παιραχλητιχά, φρόνιμιχ ... μη με ξεχά':1εις, ΖορμπlΧ· φρόνιμαι ... Ό ΖορμπlΧ; τίνα.ξε το χα:λιν~ρι, χωρίς νά δώσει άr:άντη· ση' το

fLouAcXpt r:'ijpE

δρόμο: ΙίΟ

Στο κα:λό, Ιoρμπιi

-

! φώνα:ξα:.

Τρεις μέρες, Τ ιiκooς

; ιIxt πα:­

ρα:πάνω!

Στράφ'ηκε, κούνΥΙσε τή χερούκλα: του· 1ι γρια: Σεφήνα: χλα:ιγε

xt

Ισκα:6α:ν τα: δ~ρυιX

'tYj'

l·

α:uλάκtα: μέ:1α: στήν πού·

δρα:. --Εχεtς το λόγο μου, α:φεντtχό

! Κα:λή

ιiντιXμω:1Y) Ι

Κα:Ι χάθYjχε μέσα: στίς έλιέ;. 'Έκλα:ιγε fι μα:ντα:μ Όρτάνς, lκλα:tγε κα:Ι κο( τα:ζε χιΧΠ':JU χiποu ν' ιi:1τριXφτε t κα:Ι να: σ6ή­

VEt

μέσα: ιiπo Τ ιiσYjμένια: φύλλα: χα:Ρ':JύμενYj fι κόκκινΥ) πα­

ταν(α ποΙΙ τοο 'χε στρώσει fι κα:κόμοφΥ) για: νχ κιΧθετα:t δ κα­

λό;

'tYj'

ιiνα:πα:μένα:. Σε λίγο εΙχε έξιχφα:νιστεΤ κι α:ίιτή· κο(­

ταξε γύρα:

'tYj'

fι μα:ντα:μ Όρτάνς, κι δ κόσμο, εΙχε ιiδειάσεt.

Δε γύρισα: πίσω στο ιiκρογtάλι· ;;ijpιx ιiψYjλα: κιχτα: το 60υνό.

ΠρΙν πιάσω το ιiYYjiIoptxO μονοπάτι, ιiκoυσιx τρουμπέτιχ· δ ιi­ γροτικος διιχνομέας μYjνοuσε στο χωριο τον έρχομό του.

- ' Αφεντικό!

μοο φώνιχξε Κ':Juνώντιχς το χέρt.

Ιίιγωσε, μοο 'δωσε lνιx πακέτο έφ-ημερίδες, περιοδικά καΙ δυο γράμματα. Το lνa: το έκρυψα ιiμέσως στήν τσέπYj, να: το δια6άσω το 6ράδυ, δταΥ τελέψει 1ι μέρα καΙ γλυκάνεt δ νοΟς·

-ηςεριχ ποιος μοο 'ypιxfE κι ήθελα ν' &να:6ιΧλω, για: να: κρατή' σει περισσότερο, τή χα:ρά μου.

Το ιiλλo γράμμα το γνώρισα: ιiπo το νευρικο κοφτο γρά­ ψtμο κι ιiπo τα: ξωτικα: ιΧπιΧνω του γριχμμιχτόσYjμα· μοο τό

"στελνε lνιx, παλιός μαu συμμ:ΧθYjτή;, δ ΚιχραγtάννYjς, ιΧπο την 'Αφρική, ιΧπο lvιx 6ι:ιυνο X':Jνtd: στήν 'Τιχγκιχνίκιχ. Άλλόκοτος, ιiπότcμoς, μιχυριδερός, με Χάτιχσπριχ κοφτερα:

δόντιιχ· lνιx' σκυλόδοντό του πρό6ιχινε εςω, σα:ν κάπρου. Δε μι­ λοΟσε ποτέ, φώνΙΧζε· δε συζ'Υ)τοΟσε, μάλωνε. ΕΙχε φίιγεt ιiπo την πα:τρίδιχ του τήν ΚρήτΥΙ, ~πoυ ήτιχν ΚΙΧθYjγYjτής

tij, θεο­

λογίιχς, πολΙΙ νέος, με το ράσο. Τά 'χε ψήσε ι με μια: μαθήτρtά tO'J, τοΙΙς εΙχιχν πιάσει μιιΧ μέριχ στα: χωράφtιχ να: φtλιοuνται,

τοΙΙς γιουχάισιχν. Τήν

tota

μέρα: πέταξε δ κaθYjγ'J)τής τα: ρά-

171

σιΣ, μπijκε στο ~ιΣπόρι.

llijye

στην' Αφρική, σ' ~ν:x auγyevr,

του, ρίχτηκε στη δουλειi, ciνοιξε έργοστάσιο να φτιάνει σκοι· νιά, εΚιΣμε 'ΠιΣράδε~. ΚιΧπου κιΧπου μου 'γΡιΣφε ΚιΣι με ΚιΣλου­ σε να πάω να μείνω μ:χζΙ του Ιξι μijνε~. 'Ω~

,

ciyotycx

κιΧθε του

γράμμιΣ ΚιΣι πριν &:ΧόμιΣ το oΙιΣ6ιiσω, ενιωθιΣ ~νιΣ άνεμο δρμη-

τιχο να ξεχίινετιΣΙ άπο τι~ lJ.πόλιχε~ πιiντ'cx, ΡιΣμμένε~ με σπάγ­ γο, σελίδες του ΧιΣι ν' &:ν:X~Τ2;.ώνε~ τα μιΣλλιά μου. Κι l5λο χι

επ:χιρνιΣ την &:Πό:PιΣ~η να πάω στ.,.'! Άφρικη να τΟν.δω, χι ι5λο χιΣΙ δεν πήγιΣινιΣ.

ΆνιΣμέρισιΣ &:πο το μονοπάτι, κάθισα: ,σε μια πέτριΣ,oιιt6ιΣσιΣ :

«Πότε λοιπόν, έλλιΣδίτιχο στρείδι, θα πιiρειι; πια την &:πό­

ψιΣση κα:Ι θά' ρθει~ ;' KιΣτάντησε~, θα:ρρω, x:xt του λόγου σου PωμιCι~ ΚιΣΙ χυλιέσιΣΙ στοΙΙς ΚιΣφενέδες. ΚιΣΙ δεν εΙνιΣΙ μoνιXχcι:, ΚιΣΙ μη θιΣρρεΤς, χα:φενέδες οΕ ΚιΣ:ρενέδες;- εΙνιΣΙ ΚιΣΙ τα 6ι6λίιΣ

χι οΙ συνήθειε~ κι οΕ περίψημε~ Ιδεoλoγίε~. ΣήμεριΣ εΙνιΣΙ Κυ­ ΡΙιΣκή, οουλεια δεν εχω, 6ρίσκουμα:ι στο σπίτι στο χτijμιΣ μου

ΧιΣΙ σε συλλoγιέμ~ι. Ό ηλιος ΧιΣίει χ:χμίνι. ΣτάλιΣ 6ροχή. Βρο­ χε~ έδώ, XιΣΤιΣxλυσμ6~, 'Απρίλη, MιX'rj, 'IoUν'rj.

» ΕΙμα:ι δλoμόνcι:χo~, ετσι μου !iρέσει. ΕΙνιΣΙ κιΧμποσοι Ρω­ μιοΙ έδώ, μα δε θέλω να τοΙΙς 6λέπω. Τούς σΙΧιΣίνουμιΣί. Κι έδω άΧόμιΣ, ΈλλιΣοίτες, &:νάθεμιi σα~, μιiς χου6α:λήσ:χτε τη λέ­

ΠΡιΣ σα:ς, τ' άτιμιΣ τα χομμιΣΤΙΧΧ' ιΣύτα τρώνε το Ρωμιό. Ό τζόγος :Χκ6μ:χ τον τρώ~ι, ~ :χγρ:χμμΧΤ'Jσίινη το\) χι ~ σάρχιΣ.

» Μισώ τοΙΙς Eυρωίtα:ίι::ιυς, γι' Gt.JtQ κα:ί γυρίζω έCίώ στα 60υ­ να του Bα:σ:xμπιi. Μισώ τοΙΙς ΕυρωΠιΣίι;;υς, μα περισσότερο ά:π'

8λους μισω τούς Ρωμ:οΙΙ; κα:Ι το ρωμα:ίικο. ΔΖ θα ξ:χνιΣπχτήσω το πόδι μοu στην Έλλάδα: σιΣς. Έaώ θ:i ψοφήσω, ΜιΣλιΣ χιό­ λιΣ ΧιΣ! μου 'κα:ν:χν τον τάφο μου ά:r:6ξω ΙXr:O το σπίτι μου,

στο ερημο 60υνό. 'Έ6:Χλα: ΚιΣΙ την tcx:p6r:eτp:x ΚιΣΙ χάρα:ξιΣ

!iitIi-

νω μoνιiχoς μου με χοντρα κεφ:ΧλιΣΤα: γριΧμμα:τιΣ:

ΕΝθΑΔΕ ΚΕΙΤΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΡΩΜΙΟΣ

llOf

ΣΙΧΑΙΝΕΤΑΙ

ΤΟfΣ ΡQΜΙΟfΣ

» :Ε:εΧιΣρδίζοuμιΣΙ

στα ,γέλιιΣ, φτίινω, 6λ:χσΤ'rjμώ, χλ:χίω δΤιΣν

172

συλλογίζουμιχι την ΈλλιΧδα:. ΓιιΧ να. μη 6λέπω το Ρωμιο χcιΙ

το ρωμα:ίικο fψυγα: "(ιιΧ πιXντcι ιΧπο τΎjν πα:τρΙδα:' ~ρθcι εδώ,

fψερα: εδώ τη μοίρα: μου - δε μ' fψερε ~ μοίρα: μου, δ άν­ θρωπο;

xiVEt

Ο,ΤΙ θέλει!

-

fiIepιx εδώ τη μοίρα: μου κcιΙ δού­

λεψ:χ σα.ν το σκυλΙ χα:Ι δουλεύω. ΠοτιΧμι:χ εδρώτα: fxuaιx κcιΙ

χύνω. ΜιΧχουμα:ι με το χώμα, με τον ιΧγέρα:, με τη 6ρoχ~, με

tou;

εργιΧτες, μ:χύρου; χcιΙ κόκκινου;.

»Κα:μιιΧ χα "α. δεν fχω' μια. μονιΧχ:χ

:

νιΧ δουλεύω. Σωμα:­

τικιΧ κ:χι πνεματικιΧ' κ:Χλύτερα: 8μω; σωμα:τικιΧ. Μου ιΧρέσει

νιΧ κου"ιΧζcυμα:ι, νιΧ εδρώνω, ν' ιΧχούω τα: χόχα:λιΧ μου να: τρί­ ζουν. Το ΧΡ'iiμα: το μισ/ί), το πετ/ί), το σπα:τα:λ/ί) δπου χι 8πω;

μου χα:πνίσει' δεν είμα:ι δουλος του πα:ριΧ' δ παρα:ς είνα:ι δου­ λος μου. 'Εγω είμ:χι, τ:μ~ μου! δουλος της δουλειιΧς. Κό6ω

ξύλα:, fχω χοντριΧτο με

tou; 'Εγγλέζου;-

ΨΤΙcXνω σχοινί, τώριχ

ψυτεύω χαΙ μπιχμϊ.ιΧχι. 'Έχω πολλοu; έργιΧτες, μΙΧύρου; χα:Ι Χόχχινους χα:Ι μ:χυροΧόκκινους. Κοπρόσχυλα. ΜοιρολιΧτρες. ' Α­

χιΧθα:ρτοι, ψευτες, πόρνοι. Χ τ~;

cXito tou;

μα:ύρους μοu

:

6pcXSu

πιιΧστηκα:ν δυο φυλές

οε ΒιχγιιΧοι χα:Ι οΙ Βιχγγόνοι, για: μισ.

γυνΙΧίκιχ. ΓιιΧ μια:ν πόρνη. Τό φιλότιμο, 6λέπεις' το Τδιο με το διχό σα:ς, ω Ρωμιοί! Βρισίδι, ξύλο με ρόίοα:λα:, εσπα:σιχν τιΧ χε­ φιίλια: τους. 'Έτρεξα:ν οΙ γυνιχ!κες τη νύχτ:χ κα:Ι με ξύπνησαΥ σκληρίζοντα:ς, νιΧ

tou; διχιΧσω.

θύμωσα:, τούς fστειλα: στο διιΧ­

ολο, σστερα: στην εγγλέζίχη cXστυνομία:. Μα: α:υτοι fμεινιχν δλη

νύχτα: άπόξω άπο την πόρτα: μου χι οδρλια:ζα:ν. τα: ξημερώ­ μα:τα: κιχτέ6ηχα: κα:Ι

» Αδριο'

tou;

δίκα:σα:.

Δευτέρα, ϊ.ρωΙ πρωί, θ' ιΧνέ6ω στα. 60υνα. του Βα:­

σ:χμπιΧ, στα. ίουκνα: δ&ση, στιΧ κρύα: νεριΧ, στην α:Ιώνιιχ πρα:σι­

'lιΧδα: ... ''Ε, ίοότε θα. ξεκoλλ~σει; κα:ί σύ, Ρωμιέ, ιχπο τη Βα6υλώνα:, «τη μητέρα: τ/ί)ν πορνών κιχ! τ/ί)ν 6δελυγμιΧτων

t'ii;

γ'iiς», τrιν Ευρώπη; Πότε θi 'ρθει; ν' ιΧνέ60υμε μαζί τ' άμό­ λευτιχ 6cυνα. ετουτα:;

»'Έχω gvιx πα:ιδ! άπο μια: μΙΧύρη. Είνα:ι θηλυκό. τη μιΧνιχ του τΥιν fδιωξιχ. Με κεριΧτωνε ψιχνεριΧ, μέρα: μεσημέρι, κιίτω

ιχπο ΧcXθε πριΧσινο δέντρο' 6αρέθηκα: λοιπον καΙ την fδιωςα.

173

ΜιΧ το πσι:ιδ! το xpcit'r)aιx, εΙνα:ι δυο χρονών. Περπσι:τχει, ιΧρ­ χΙζει κιχ! μιλχει, το μσι:θα:ίνω ρωμσι:ίιχα:,1ι πρώτ'r) ιppx"'r) που τoCί 'μα:θα:

: «Φτου crGtJ, ρωμιοσuν'r) ! φτου σου, ρωμιοσuν'r) !» » Mocί μοιciζει το ιΧ:ριλότιμο' μονχχσι: 1ι μότ'r) 't'r); ιpCXpOLci,

πλα:χουτσωτ-ή, εΙνιχι τής μχνGt; Τ'r)ς. την ιΧγσι:Πώ, μιΧ δπως ιΧ­ γα:ΠOCίμε τη

ycitcx

μιχς χιχ! το σχόλο μσι:ς. Σα ζωΧχι. 'Έλα:

χciμεις χα:! συ ιΧπο χσι:μιιΧ Βσι:σα:μπα:

lvcx

y:c

ιΧγόρι, νιΧ τιΧ πσι:'ι­

τρέψουμε!»

'Άφ'r)σσι: ιΧνοιχτο το γράμμα: πciνω στα

y6'Jcxtci

μου' άστρα:­

ψε πχλι μέσα: μου 1ι λσι:χτciρσι: νσ: φύγω' οχι ιΧπο ιXvxyx'r) ιpu­ γής' χα:λα εlμGtι στο α:χρογιiλι ετοστο, με χωρ~ άνετα:, τΙπο­

τα: δε μoCί λείπει' μΙΧ με τρώει 1ι Ιγνοιιχ

itGUt'r): να

δώ, ν' ιΧγ­

γίξω lΙσο μπορώ περισσότερ'r) γή χα:! θάλcxσσcx, ;;;ΡOΤOcί νΙΧ πε­

θciνω. ΣYjΧώθ'r)ΧCX. Μετciνιω"σι:, οεν ΤΡΧ~'Υ)ξcx Τ.ci'lω στό 6ουνό, χα:­ 't'r)qJ6ptaιx στ' ιΧχρ,'"(ιciλι μου. ''Ενιωθcx στην ;;;άνω (1έση τocί

acx-

xσι:xιocί μου το άλλο γράμμα: χα:! δεν χρcxτι6μουν. ' Αρχε-::ιΧ 6ά­ στcxξε, lλεγα: 1ι γλυκιά, μcxρτυρικη πρ6γεψ'Υ) τijς χσι:ρ~ι;. "Έφτσι:σcx στην πcxρχγχcx, άνα:ψcx φωτιi, Ιχσι:μιχ τσάι, Ι:ρα:γσι:

ψωμί, 60ότυρο, μέλι, πσρτοχιΧλιcx. fOόe'Y)Kcx, ξiπλωσα: στο κρε6ιΧτι, άνοιξα: το γρiμμιχ:

«ΔιΧσχσι:λέ μου

xcxt

νεοφώτιστε μcxθ'Υ)τ-ή μου,

xcxYPE !

» Πολλη δουλειιΧ εδώ κιχ! δόσχολ'Υ), δόξcx σοι δ «θεός». Μιχν­ τρίζω την. επικίΥτυν'Υ) λέξ'r) μέσσι: στΙΧ εΙσcxγωγιχcX (δπω~ lνιχ θεριο μέσcx στσ: χχγκελcx), γιΙΧ νιΧ μη θυμώσειι;

Eutu, ιΧνοίγοντιχ, το γρciμμιχ. Δόσκολ'Υ) λοιπον οουλεια εδώ, δ6ξcx σοι δ «θεός» ! Μισο έχcxτομμόριο 'Έλλ'Υ)νες κιντυνεόουν στη N6ttcx Ρουσία: κα:! στον' AyttxcxUxcxao. Πολλο! &πο cxutoUI; μιλσCίν μονιΧχιΖ τοόρκιχιχ η pouatxcx,Yj xcxpotci τους lΙμως μιΗει με ιpcxYCXtt­ σμο ρωμΙΧίιχιχ. Elvcxt ιχΙμιχ δικ6 μιχ,' φτάνει νιΧ του, δεΙς - τιΖ μciτια: τους πώς λιΧμπουν ά:ρπιχχτικιΧ, τΙΧ χε(λια: τους πώ; ΧιΖ­

μoγελoCίν πcxμπ6ν'r)ΡCX xcx! φιλ-ήδονcx, κιχ! πω; χιχτιΧφεριχν νιΧ γΙ.

174

νουν ιiφεντιίδε~ χιχΙ ν% 'χουν στ-η δοόλεψή του; μουζΙχου;

-

γιιi νιi χιχτιχΗ6εις πως εΙνιχι 6έροι ιiπόγoνoι τοΟ ιiγιxΠ'Y)μένoυ

σου Όδυσσέιχ' θιi τους ιiγιxπήσεις τότε χιχΙ δε θιi τους ιiψή­ σεις νΟ: χΙΧθοον.

» ΓιιχτΙ χιντυνεύουν νιi χιχθόΟν. 'Έχιχσιχν δ, τι εΙχιχν χιχΙ δεν εΙχιχν, πεινοΟν' ιiπo τ-η μιιi μεριιi τους χυν'Υ)γοΟν οΕ μπολσε6Ι­

χοι, ό:r.Ο τ-ην ι!λλ'Υ) οΕ ΚοΟρδοι. ΣτριμώΧΤ'Υ)χιχν ιiπo πιχντοΟ σε μεριχες πολιτεΤες της Γεωργίιχς χι 'ΑρμενίΙΧ;;, πρόσ'fυγεζ δεν δπάρχουν τρόφιμιχ, ροοχιχ, φάρμιχχιχ, μΙΧζεύουντιχι στιi λιμιΧνιιχ,

ιiγνιxντεύoυν με ιiγωνίιx ιΧν ~ρχoυντιxι έλλ'Y)YΙΧιi 6ιχπόριιχ νιi

tou,

πάρουν, νιΧ γυρίσουν στ-η μιίνιχ tους, τ-ην ΈλΗδιχ. 'Ένιχ

χομμιΧτι τη~ ριΧτσιχς μιχς;, διΧσχιχλέ μου, δ'Υ)λΙΧδ-η lvιx χομμιίτι άπο τ-ην ψυχή μιχς, χυριεύΤ'Υ)χε ιΧπο πιχνιχό.

»"'Αν τους ιΧψήσουμε στην τύχ'Υ) τους, θιi χΙΧθουν. Χρειιίζε­

τιχι πολλ-η ό:γιΧπ'Υ), πολυ μυ"λ6, ένθουσιιχσμος χι δΡΥιΧνωσ'Υ) οΕ δυο ιχυτες ό:ρετες που τόσο ό:γιxπιiς δτιχν εΙνιχι ένωμένες

-

γιιi νιi μπορέσουμε νιi τους σώσουμε χιχΙ νιi τους μετιχφυτέ­ ψουμε στιi λεύτεριχ χώμιχτιΧ μιχς, ~χεΤ που περισσότερο συφέ­ ρει στ-η ριίτσ~ μιχς

-

ψ'Y)λιi. στιi σύνοριχ της Μιχχεδονίιχς, πέριχ

στιi σύνοριχ τijς θριίΧ'Υ);;. ΕΙνιχι ό:νάγχ'Υ). 'Έτσι μονιίχιχ θιi 'σω­ θοΟν έχιχτοντιΧδες; χιλιιΧδες έλλ'Υ)Υιχες ψυχές, χιχΙ θα σωθοομε χι έμετς μιχζΙ τους. ΓιατΙ, ό:πο τ-η στιγμ-η που ~φτασιx έδιί>, χάριχξιχ, ιixoλoυθώντιxς τ-η διδασχαλία σου,

lvav

ΧύΧλο, χι ιxu­

τον τον δνόμιχσα: χρέος μου. Κι εΙπιχ: ιΧν :iλιίxερo τον χύχλο

αυτον τον σώσω, σώθ'Υ)χα' Ciν δεν τον σώσω, χιiθ'Y)xιx. ΚιχΙ μέ­ σιχ στόν χύχλον ιχυτον ε!νιχι οΕ

500.000

έτουτοι 'Έλλ'Υ)Υες.

» Τρέχω χιί>ρες χιχΙ χωριιΧ, συγχεντρώνω του; 'Έλλ'Υ)νες, χιχ­ νω δπομνήμιχτιχ, Τ'Υ)λεγριχφιί>, μιΧχουμιχι νιΧ πείσω τους έπίσ'Υ)­ μους νιi στείλουν 6ιχπόριιχ, τρόφιμιχ, ροοχιχ, φιiρμιxxιx χιχΙ νιi

φέρουν l5λες έτοοτες τΙς ψυχές στ-ην Έλλιiδα. 'Άν το ν' ιiγω­ νίζουμιχι με τόσο πε!σμιχ εΙνιχι ευτυχίιχ, εΙμαι ευτυχής. Δεν

ξέρω ι!ν, l5πως λές, Ιχοψιχ τrιν ευτυχία μου στα μέτριχ του μπο­ γιοο μου' μιχχιΧρι, γιιχτΙ τότε το μπόι μου θιΧ 'τιχν μεγάλο. Προ­

tιμιί> l5μως να: πιχριχτρΙΧ6ήξω το μπόι μου Τσιιχ με ιχυτο που

175

θεωρώ Eu'tuxiιx μου, δηλαδΥ) Ισιιχ μ~ tct πιο cXXfJLVct σίινορ:ιι τή~ Έλλιiδιx~. Mιi ιiς μΥιν κιiνω θεωρίες' του λόγου σου εΙσιχι ξα:­ πλωμένος

o'to κρητικο ιΧκρογιάλι σου, ιΧκους τΥ) θάλιχσσ:ιι κ:ιιΙ

'Σο σιχντοίιρι, Ιχει~ κιχιρό, lγώ δεν έχω. Ή lνέργει:ιι με τρώει, κιχΙ χΙΧίρουμιχι' ή πpιiςη, ή πράξη, άλλη λίιτρωση δεν ύπιiρχει. ΣτΥιν ιΧρχ1ι yj'tιxv ή πράξη

κιχΙ στο τέλος.

-

:t Τώριχ ή σκέψη μου εΙνιχι πoΛU ιXπλ~, μονοκόμμιχτη: Λέω:

ΙτοΟτοι οΕ Πόντιοι κι οΕ Κιχυκάσιοι, οΕ χωριιΧτες του οΕ Ιμποροι κι Ιμποράκοι

t'ijl;

Kctp;

κι

Τιφλίδιχς, του Βιχτοίιμ, του Νο-

60ρωσίσκ, 'Σου Ροστό6, τής Όντέσιχς, τής ΚριμΙΧίιχς, εΙνιχι δι­ κοί μιχς, ιχΙμιχ μιχς, έχουν κι ΙΧύτοΙ σαν κι lμ~ς μέσ~ τους πρω­ τείιουσιχ τΤιν Πόλη. 'Έχουμε l5λοι τον Ιδιο ιΧρχηγό'

lau

τον λε~

Όl3υσσέΙΧ, άλλοι Κωνστιχντ!νο ΠΙΧλα:ιολόγο, lSχι ιχυτον που σκο­

τώθηκε, παρct τον άλλο, τον μα:ρμιχρωμένο του πιχραμυθιου. Έ­ γώ, μ~ τΥιν cil3ELιi σου, τον ιΧρχηγο ιχυτον τής ράτσα:ς μιχς τον λέω' Ακρίτιχ .. Ή λέξη α:υτΥ) μου ιΧρέσει πιο πολίι, εΙνα:ι πιο α:υ­ στηρΥ) κιχΙ πολεμόχ:ιιρη, για:τι ευτυς ώς τΥιν ιΧκοίισεις τινιiζετα:ι

μέσ:ιι σου πιiνoπλoς δ α:/ώνιος 'Έλλ ψα:ς, που μάχετα:~ ιΧκα:τιΧ­ πιχυτιχ στΙς άκρες,στιi σίινορ:ιι. Στα: κιΧθε σίινορα: -lθνικcX, πνε­

μιχτικιΧ, ψυχικά. Κι ιiν πείς και Δι γεν~ς. ιΧκόμα: πιο 6α:θ:α στο­ ρ~ι,; τΥ) ριiτσιx μιχς, τΤιν lξαίσιcx σίινθεση , Ανα:τολής κα:Ι Δόσης. »Βρίσχιίυμιχι τώρα στο ΚιΧρς. l5που πήγα: να: μα:ζέψω ιΧπ' l3λιχ τα χωpιιi γίιριχ τους 'Έλλψες' τΥιν ίδια: μέρα που έφτιχ­ σιχ, οΕ Κουρδοι εΙχαν πιάσει απέξω ιΧπο το ΚιΧρς ~ναν πιχπιΧ

μιχς κι ~νιx δχσκα:λο κιχ! τους πετάλωσαν σα μουλάρια. Τρο­ μιχγμένοι l3λοι μαζώχτηκαν στο σπίτι δπου έστησα

tct

λημέ­

ριιχ μου' 2:κουμε l5λο καΙ τ.ιο κοντα: τα; κανόνια των Κοίιρδων που ζυγώνουν. αΟλοι έχουν καρ~ωμένα τα: μάτια τουι,; ιΧπάνω μου, σα: νχ 'χω lγώ τη δίιναμη νιi τους σώσω.

»Ήταν, να: φίιγω ιχυριο για: την Τιφλίδα. μιi τώρα. μπρο­

o'tct

στον κίντυνο, ντρέπουμαι νιΧ φύγω. Μένω λοιπόν. Δε λέω

πώς δε φο60υμαι' φο60σμαι. μα: ντρέπουμαι. ΤΟ !δ:ο δε θά 'κα­

νε κι δ cΠολεμιστΥις» του Ρέμπραντ; θχ 'μενε' μένω λοιπον κι lγώ. "Αν μποον οΕ Κουρδο:. εΙναι φυσικο καΙ δίκιο lμένιχ

176

να: πρωτοπετΙΧλώσουν. Τέτοιο μουλιχρίσιο τέλo~ τοΟ μιχθηΤή σου. δάσχιχλέ μου. σίγουριχ

Qtv

το πεpίμενε~.

»'Ύστεριχ άπο πολλη ρωμΙΧί:χη λΟγομιχχΙιχ. πήριχμε τ~ν ά­ π6φιχση νιΧ συνιχχτοΟν άπόψε Ι:;Ι αΕλληνες δλοι. μέ τιχ μουλά­

ριιχ τoυ~. μέ τ' ιfλoγιx. μέ τιχ 66διιχ τους. μέ τιχ πρ66ΙΧτιχ. μέ τΙς γυνιxίxε~ χιχΙ τιχ πιχιδιά τoυ~. xιxl ξημερώμιχτιχ. δλοι μιχζΙ. θα: χινijσουμε χιχτιχ 6oppcϊ· χιχΙ θιΧ πηγΙΧίνω μπροστιί. μπροστιχ­ ρ6χριο;_

» Πιxτpιιxpχιx~ μετιχνιίστεψη λιχοΟ.

μέσιχ άπο δpoσειpέ~ χιχΙ

πεδιάδε~ μέ θρυλιχιΧ δνόμιχτιχ. Κι lyιO θιί 'μιχι gvιx εΙδo~ Μωυ­

σή

-

Ψευτομωυσή

-

που θιΧ δδηγli> τον lΧλεχτο λα:ο πpo~ τ~

Γή τή~' AΠ!ΣΎΎελίιx~. δπως τ~ λέ~ τ~ν Έλλιίδα:. 'Έπρεπε 6έ6ιχιιχ. για: νά 'μιχι στο σψος τή~ Μωσα:ϊχής άπoστoλή~ μου χα:Ι

νά: μΤι σέ ντροπιάζω. νιΧ πετάξω τί~ xoμΨέ~ μου γxέτε~. που τόσο τΙ~ xopoϊδεύει~. χα:Ι νιΧ τυλιχτli> τουσλούχιιχ άπο προ6ιές· χιχΙ νά 'χω μιχχριά. τριχυμισμένιχ. γεμιίτιχ λίγδιχ γένιιχ ΧΙΧΙ. το

σπουδιχι6τερο. δυο Χέριχτιχ. ΜιΧ

ouatuxli>;

8έ θιi σοΟ χάμω το

χιχτΙρι· πιο ευχολΙΧ μπopεί~ νιΧ μέ χιiμeις ν' άλλιίξω ΦυχΤι πιχριχ νWσιμο· φoρli> γΧέτες. εΙμιχι ξουρισμένος σιi γουλΙ χι εΙμιχι ά­ νύπιχντρος.

»Άγιχπημένε διίσΧΙΧλε, lλπίζω νιi λιί6ει~ το γράμμιχ μου

ΙτοΟτο. που [σως νιi 'νιχι χιχΙ το στερνό μου. Κιχνένιχς δέν ξέρει. Δέν Ιχω Ιμπιστοσύνη στΙς μυστιxέ~ δυνιiμες που προστιχτεύ­

ουν τάχιχ τoυ~ άνθpώπoυ~. Πιστεύω στΙς τυ:pλέ~ δυνιίμε~ που χwποον δεξά. ζερ6ά. χωρΙι;; χιχχΙιχ, χωρΙι;; σχοπό. χα:Ι σχοτώ­

νουν l5ποιον λιiχει χοντά τους. ,.Α ν φύγω άπδ τΤι γi'ίς (λέω «φύ­ Υω» Υια: να: μΤιν πli> τΤι λέξη τΤιν χυριολεχτιχYj χιχΙ τpoμιiξεις.

τρομάξω χι Ιγώ). ~ν φύγω λοιπόν άπο τ~ γi'ί~. τότε lχε γειά. «γιχπημένε δάσχιχλε

! Ντρέπουμιχι

νιi το πω. μιi πρέπει. συμ­

πιiθ7jσέ με: χι ΙΥω σέ άγάπησιχ πολύ.» Κι «πο Χάτω. μέ μολύ6ι. 6ιιχστιχιί

«

:

r_r. ΤYj συμφωνΙιχ που Χλείσιχμε στο 6ιχπόρι. δτιχν lφευ­

ΥΙΧ. δέν τ~ν ξεχνli>· ~ν εΙνιχι νιi

.. φύγω .... θιi

σέ εΙδοποιijσω. νιi

το ξέρεις, l5που χι ~ν 6ρΙσχεσιχι. χιχΙ μ ~ν τρομάξειι;;.»

17'7 ]2

Π

ΕΡΑΣΑΝ ΤΡΕΙΣ ΜΕΡΕΣ, ΠΕΡΑΣΑΝ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ, πέρασαν πέντε, δ Ζορμπάς δε ψαίνουνταν.

Πιtνω στΙς !ξι μέρες Ελα6α !να πολυσέλιδο γριiμμ:x α:πο

το Kιtστρo, μιαν πανταχούσα. Ήταν γραμμένο σε μυρωδιΧτο χαρτ! ροζ χι εΙχε ζωγραψισμένη στΥιν &χρα μιαν χαρδια τρυ­

πημένη πέρα ως πέρα με 6έλος. ΤΟ ψύλιχξιχ με πρoσoχ~, χιχ! το α:ντιγριtψω με τΙς σΧ6ρ­ πιες Ιδώ χι ΙχεΤ έλληνιχοορες του' ~6ιxλα σε τιtξη μoνιiχιx τΥ)

χιχριτωμένη του α:νορθογριχψίΙΧ. Ό Ζορμπάς χρατοϊίσε τΥιν :πέ­ να σιi σxεπιtρνι, τΥ) 6ιxρocίσε με δύναμη, χα! γι' ιχυτό σε πολ­

λα μέρη το χιχρτΙ Τίτιχν σχισμένο χι α:λλocί πιτσιλισμένο με μελιtνι.

c' Αγαπημένο α:ψεντιΧ6, χύριε xεψιxλιxιoCίχε! » Πρώτον Ιρχομαι να Ιρωτ~σω oιιi το ιxratov τής δγείας σιχς, οεύτερον χα! ~με!ς χιχλώς δγιΙΧίνομεν, 06ξΙΧ τφ θεφ.

»'Εγώ προ πoλλocί α:ντελ ~ψθην δτι οεν ΤίρθΙΧ στόν χ6σμο ι!λογο ~ 66δι' μ6νο τα ζώΙΧ ζocίν οια να τρώγουν. Δια ν' α:πο­

ψύγω τΥιν ~νωθε χατηγορία, δημιουργώ μέριχ χα! νύχτα οου­ λειές, χιντυνεύω το ψωμί μου για μιιi Ζδέα, α:νιχποδογυρΙζω τΙς παροιμίει; χιχ! λέω: "xιtλλιo δέχα χιχ! χιχρτέρει πιχρα πέν­ τε χιχ! στο χέρι

,._

» Πολλο! εΙνιχι πατριώτει; με το α:ζημΙωτ6 τους' Ιγώ δεν εΙ­ μαι πατριώτηι;, χι ιiς ζ ημιώνουμαι' πολλο! πιστεύουν στΥιν Πα­

ριtδεισo χι Ιχουν δεμένο το γιtιδιxρ6 τουι;' Ιγώ δεν ~χω γιtιδιx·

ρο, εΙμιχι λεύτεροι; χιχ! δε ψ06ocίμιxι. t'iJv Κ6λιχση, δπου να ψο·. ψ~σει δ γιtιδιxρόι; μου' οδτε ΙλπΙζω στΥιν Πιxριtδεισo, δπου νιi

178

φιiει τριφύλλι. ΕΙμιχι &γριiμμιxτoι;, δ~ν ξ!ρω

vri: tri:

λ!ω, μri:

λόγου σου, &φεντιΧό, μ~ χιχτΙΧλΙΧ6ΙΧίνεις.

toG

» ΠολλοΙ φo6~θrιxιxν Τ1) μιxτιxιότrιτιx'Ιγώ Τ1) νΙχφιχ. Πολ­ λοΙ σx!φτ~υντιxι' ~γώ o~ν lχω &νιiγxrι vri: σχ!φτουμιχι. Δ~ χιχΙ­ ρουμιχι ycri: τό χιχλό μ~τε λυπουμιχι ytri: τό χιχχό' ~ν μιiθω πη· ριχν Τ1)ν Πόλrι οΕ 'Έλλrινει;, εΙνιχι τό !οιο ycri: μ!νιχ ιiν πιΧρουν Τ1)ν 'Aθ~νιx οΕ Τοορχοι. »Άπό ιχότri: που σοΟ γριΧφω, ιiν χιχτΙΧλΙΧ6ΙΧίνειι; πώ; lφτιχ­

σε 'ή 'ήλιΧίΙΧ μου σΤ1) γερoντιx~, γριίψε μού το. Έγώ γυρίζω

atri:

μιχγιχζιri: του ΚιΧστρου ν' &γoριiσω σύρμιχ

ριό μιχς χιχΙ γελώ. «ΓιιχτΙ γελιiς, χουμπιΧρε ποΟ

vri:

;»

ytri:

τόν Ινιχ!­

μ~ ρωτουν.

Mri:

τους εώσω λογιχριιχσμό! Έγώ γελ6), γιιχτΙ ξιχφνιχιΧ,

Τ1)ν ώριχ που άπλώνω τό χΙρι

vri: 06)

ιiν εΙνιχι χα:λό τό σύρ­

μιχ, συλλογιΙμιχι τΙ εΙνιχι δ άνθρωπος χιχΙ γιιχτΙ 'ήρθε στόν Χό­ σμο χιχΙ τί χρrισιμεύει .•. Έγώ νομίζω σ~ τίποτιχ. 'Όλιχ εΙνιχι

τό !οιο' ιiν lχω γυνΙΧίΧσι:

i}

τιμος, ιiν εΙμιχι μπΙrιι;

6ιχστιίζος' μονιΧχσι: ιiν εΙμιχι ζωντιχ­

νοι;

i}

i}

αν o~ν lχω, ιiν εΙμιχι τίμιος

πεθιχμένοι; lχει ΟιιχφοριΧ. ~ Α ν μ~ πιΧρει δ οιιΧολοι;

θεος (τΙ

vri:

σου π6), &φεντιΧό

; θιχρρ6)

i} i}

ά­ δ

τό [οιο χιΧνει), θri: ψο­

φ~σω, θri: γίνω 6ρωμερο χουφιΧρι, θri: 6ρωμίσω τον χόσμο χιχΙ θ' &νιχγχιχστεΤ δ χόσμος ΙΧότος νΙΧ μ~ πιχριχχώσει,

vri:

μ1)ν πιΧ­

θει &πο &σψυξίΙΧ.

» ΚιχΙ τώριχ που 'ήρθε 'ή χου6έντιχ, θri: σ~ ρωτ~σω, &φεντι· Χό, Ινιχ πριίμιχ που φ0600μιχι μ~ &φ~νει μΙριχ νύχτα:

vri:

γεριχτιιί, ξορχισμένσι: νιί 'νιχι

tri:

άλλο o~ φ060υμιχι

-

-

χιχΙ o~

'ήσυχιίσω: μ~ φ06ίζουν, &φεντιΧό,

!Ό

θιίνιχτο, o~ν εΙνιχι τίπο­

tΙX, Ινιχ φφφ! χιχΙ σ6~νει τό χερί' μα: τιi γεριxτι~ εΙνιχι μεγιΧ­ λrι ντρoπ~.

» Πολυ μεγάλrι νΤΡΟΠ1) το θεω(6) νιi μoλo~σω πώς εΙμιχι γέροι;, xιxt χιίνω 8,τι μπο(6) νιi μ-ην τό πιΧρει χιχμπάρι xcxνΙ­ νιχι; πώι; γέριχσιχ' πrι06), χορεύω, πονουνε τα νεφρά μου, μα χο­

ρεύω' πίνω, μου 'ρχετιχι ζιXλrι, γυρίζει δ Χόσμοι;, μιi Ιγώ στΙ­ χουμιχι ντουροι;, τάχιχτε πώι; o~ ζιxλίστrιxιx. 'Ιορώνω,

o't1)

θιΧλιχσσιχ, χρυολογουμιχι, θέλω νιi 6~ξω,

179

6ou't6) γχούχ ! γχούχ !

χ:ιΙ ν' άλιχφρώσω, μα lιψέπουμιχι,

6ήχιχ με πο'tέ

! Κι

'to

ζ6ρι

-

ciifiEY'ttx6, ΎυρΙζω

πίσω _~

χιχΙ ΎΙ' ιxu't6, με ιixoυσε~ πο'tε νιΧ 6ήξω

;

δχι νιΧ πεΤι;; σιΧν εΕιιιχι χι ιiλλoι μΠΡCισ'tci παρa χιχΙ

σάν εΙμιχ( μοιιιΧχοι;;. Ν'tΡέπουμιχι

'tQ

Zopμπιi,

ciifiEIl'ttx6,

_ί νά

σοσ πω; _ον ν'tρέπουμιχι!

» Μια φορα Ύνώρισιχ o'tO ΆΎιον6ροι;; - πijΎιχ χι ΙχεΤ, που 111% 'σπΙΧζ!Χ 'to ποδiΡΙ μου! --.-.: lvιxv χΙΧΛ6Ύερο, .Ον πιΧτερ Λιχυ· pέν'tιo, άπο .•Yj Χι6. Αυ.οι;; δ ΙρίΨ'ΥιΙ;; θΙΧΡΡΙJϋσε π.ω; εΕχε lvιx διιΧολο μέσιχ .ου, χιχΙ τοσ 'χε 6γiλει χι6λΙΧ; δllομ!Χ· .011 fλε­ γε Χ6'tζΙΧ. «·0 Χ6.ζιχι;; θέλει νά φιΧει xpicr;~ ΜεγιΧλη llιxpιx· σχευή» μούγχριζε 6 χιχχι:ιμσίρηι;; 6 Λιχυρέντιοι;; xιxt x.υπoCίσε 'tO χεφιΧλι .ου στο χιχτώφλι 'ijι;; Ιxxλησι~· «6 Χ6τζιχι;; θέ­ λει νιΧ χοιμηθεΤ με γυνΙΧίχιχ, 6 Χ6.ζιχι;; θέλει νιΧ σχCι.ώσει .0 γσύμενο. ·0 ΧότζΙΧι;;, 6 Χό.ζΙΧι;;, δχι Ιγώ !» Kιxt δώστου νά χ.υ· πιΧει .0 χούτελό .συ στΥιν πέτριχ. »'Έτσι Εχω χι Ιγώ, άφεν'tιχό, lvιx διιΧολο μέσιχ μου xιxt

_611ε λέω Zopμπιi.

·0 άπομέσιχ Zoρμπιi~ δε θέλει νά ·ΎεριΧσει,

δχι, δε θέλει, δχι, δε γέριχσε, εΕιιιχι δριΧχοι;;, εχει χσριχχιΧτ!Χ

μΙΧλλιιΧ, "ριιΧντιχ δυο (άριθμοι;; στο ιχυτί. ΜιΧ

6

32)

δόν'tΙΙΧ χι lvιx γιχρούφ!Χ),ο

άπόξω Zopμπιiι;; Εχιχμε νεριΖ

6

χιχχομοΙρηι;;,

Ε6γΙΧλε ~σπριx μιχλλιιΧ, ζιΧρωσε, σούφρωσε, πέφ'Ούν

'tci

MII'ttιx

_ου, χι ~ ιχυτούΧλΙΧ _ου Ύέμισε ιiσπρει;; γερον'tιχει;; γΙΧϊδουρ6"pιxε~.

» ΤΙ llci

χιΧμω, άφεντιχ6

; "Ως

πό.ε θιΧ π!Χλεύουν σ[ δυο Ζορ­

μπl%δει;;; Ποιοι;; θιΧ νιΧήσει στο _έλo~ j "'Αν ψοφήσω γρήγοριχ, πιΧει ΧΙΧλ:Χ, Εχω lμπισ'tοσύνη· μιΧ ιiν ζiισω άΧ6μιχ πολύ, χιΧ­ θηχιχ· χιΧθηχιχ, άφε'ι/'tιχό, θi 'ρθει μέριχ που θιΧ Ιξευτελισ.ω.

θιΖ χιΧσω _Υι λευ'tεριιΧ μου, θιΧ με διιχτιΧζει ~ νύφη μου xιxt 1ι χ6ρη μου νιΧ προσέχω lllιx χουτσού6ελο, lvιx .έpιx~,.O πιχιδιΧ­ χι _ουι;;,lιιΖ μΥιIl χιχεΤ, νιΧ μΥιν πέσει, νιΧ μΥ) λερωθεΤ· χι ιΧν λε­ ρωθεΤ,

lIa. χιχθΙσω

Ιγώ, φτ.ύ

»ΤιΖ Τδιιχ θιΖ πιXθει~ xιxt

! νιΧ το πιχστρέψω! .ou λόγου σσυ, άφεν'tιχό, χι

εΙσιχι ιιέοι;;, Εχε

θιχ

ιΧι;;

'tO IIOU σου! Γι' ιχu'tό, ιixoυ .Ι σου λέω, άχλού­ 'to δρόμο που 6ΙΧδΙ'ω, ιiλλη σωτηρΙιχ δεll ύπιΧρχει, lιιΧ γυ-

180

ρΙζουμε "ιi 6oυνιi, νιi 6γιiλoυμε χιΧρ60υνο, ΧΙΧλΧό, σΙδερο, λευ­

Χόλιθο, νιi χερδίσουμε πoλλιi, νιi μά~ ifio6oov'tιxt οΕ συyyενεΤ~, νιi μάς ιiγλείφoυν οΕ φιλοι, νιi μά~ βγιiζoυν χοχυρ:χΤοι. "Αν δεν

'tO

'to

χιχπ!λο οΕ νοι­

πετόχουμε ΙΧύ'tό, ΧΙΧλότεριχ θιiνιχ'tο~, ιi­

φεντιΧό, ιiπo λόχους, ιiπo ιiρxoυδες, ιiπ' δ, "ι θεριο 6ρεθεΤ

μπρoστιi μ:χς, χιxλιiλι "ου! Γι' ιxlJ'tO Ιπεψε δ θεo~ "ιi θεριιi

o'tov

χόσμο· νιi "Ρφνε μεριxoύ~ σιiν χσιΙ μάς, νιi μ'ijν ~ςευτελι­

σ'tουμε.:t

'Εδώ εΙχε ζωγριχφΕσει δ Ζορμπάς με xιiτι χρωμιχτισ'tιi μο­ λό6ιιχ !νιχν άνθρωπο, ιiψηλό, xoxιxλιιiρη, νιi ψ!χει xιiτω ιiπo πριiσινιx S!Y'tpιx, χιχΙ πΙσω "ου έφτιi Χόχχινοι λόχοι νιi "ον χυ­ νηγουν· χι ιiπo xιiτω με χoνψιi γριiμμιχ'tιχ: «'Ο Ζορμπάς χιχΙ

"ιi έφτιi ιΧμΙΧΡ'tήμιχτιχ.:t. Κι ~ςιxxoλoυθoσσε:

«Άπο

'tO

γρ~μμ:x μου θ:χρρω πω; θιi xιxτιxλιi6εις πόσο δυ­

σ;υχ~ς άνθρωπος εΙμιχι· μόνο μ:χζΙ σου Εχω λίγη lλπίoιx l3τιχν σου μιλώ, ν' ιiλΙΧ'Fρώσω ιiπo "~ν δποχονδρΙ:χ μου. ΓιιχτΙ εΙ­ σιχι χι ~ εύγενείΙΧ σου σιiν χ:χΙ μ!νιχ, ·μιi δεν το ξέρεις· Ιχει~ χιχΙ σύ

'tO

διιioλo μέσιχ σου, μιi δεν ξέρεις άΧόμιχ πως "όνε λέ­

νε. Κι ~nEtS'ij δεν ξέρεις πώς "όνε λένε, πλιχντάς" 6ιiifi'ttai τον,

ιiifiEY'ttxtS, ν' ιiλιx~ρώσεις. »'Έλεγιχ λοιπόν πόσο εΙμιχι δυστυχής· /3λΥ) ~ ~ξυπνιiδιx μου

τ~ 6λέπω ψιxνεριi πως εΙν:χι 6λιχχεΙιχ χιχΙ "ί ποτ:χ ιfλλo· χι /3μω; Εχει στιγμές, 6:Χδίζω xιi'tt μέρες με διιχλογισμούς μεγιΧ­ λου ιΧνθρώπου, χι ιΧν μποροσσ:χ νιi ~χτελέσω

ιΧπομέσιχ ΖορμΠάς,

/3, τι

δι:χ'tιΧξει δ

&' άποροσσε δ κόσμος!

»Έπειδ~ δεν Ιχω συμ6όλ:Χιο προθεσμΙιχς με τη ζωή μου, λιxσxιiρω τό φρένο l3τιχν φτιiσω στΥιν πιό ~πιxΙντυνY) χλΙσΥ).

'()

6Ιι:ις κχθε ιiνθρώπoυ εΙνιχι μιιi γριxμμ~ με ιiνήφoρo χιχΙ

χιχτήφορο, χιχΙ πι:ιρεόε'tιχι xιiθε γνωστιΧός με φρένο· μιi ~γώ, έδώ 'ναι ~ ιiξΙιx μου, ιiφεντιxό, Ιχω πετάξει ιiπo πολύν χιχιρο το ψρΖΥΟ μι;,υ, γιιχτΙ δε με φο6Ιζουν οΕ χιχραμπόλες" καριχμπό­ λες λέμε έμείς οΕ έργιiτες τον έχτροχιιχσμό. Άνιiθεμιi με, ιΧν 6Χζω πρι:ισοχΥι στΙς χαριχμτ.όλες τ.:ού χΧνω· νόχτιχ μέριχ ψέχω

181

τρoχιiδτιν, xιiνω τό Χέψι μου, χι ~. τσσιχιστG), νιi γίνω τρίψσιλσι. Τί lχω νιi χιiσω ί τίποτες;. ΤιΧχσι μου ~ν πορεόουμσιι ψρόνιμσι, δε θιi τaσικιστG) ί θιi ~σσικιστω' ψωτιιi στιi τόπισι, το λοιπόν!

» Τώρσι lσυ γελ~; με μένα:, &φεντικό, μιi lyιI> σοίί γρ~φω τΙς; ιi;νoτισίες; μου μου -

ij, ας;

ποίίμε, τΙΙ; σχέψες; μου

1)

τΙς; &δυνα:μίες;

μιi τό θεό, τί δια:ψορi Ιχουν χσιΙ τιi τρίσι σιυτιi, δεν χσι­

τσιλσι6σιΙνω

-

λιϊ) που γελιiς;

σοίί γρ~ψω, χσιί γέλσι, ~ν δε 6ιχριέσιχι. Κι

-

lyili γε·

χι lτσι το γέλιο στόν κόσμο δεν lχει τελειω·

μό. Kιiθε άνθρωπος; Ιχει την τρέλσι του' μi ~ μεγσιλότερτι τρέλσι εΙνσιι, eoιppG), να μην lχεις τρέλσι.

»Έγω σπoυδ~ζω τό λοιπον

l'3G)

στο ΚιΧστρο τrιν τρέλσι

μου X9tt σοίί τιi γριΧψω ολσι τιi χσιθέκιχστιχ, γιιχτ! θέλω νιi ζτι­ τ'ήσω τη συμ60υλfι σου. Ε!σιχι νέο; &Χόμα:, &ψεντιΧό, εΙνιχι

&.

λ'ήθεια:' μi Ιχεις; διιx6ιiσει γέρικες σοφίες; χι lγινες;, με τό συμπιiθειo, λιγιΧχι γέρος;' θέλω λοιπον τη συμ6oί.ιλfι σου. »Λοιπον

lyili

νομίζω πως; δ χάθε άνθρωπος; 6γιiζει μιαν

ξεχωριστη μυρωδ:ιi: δεν τrιν κιχτα:λΙΧ6ΙΧίνουμε, γισιτΙ μπερ'

δεόουντσιι οΙ μυρωδιές, δεν ξέρουμε ποιιΧ 'νσιι διxfι σου χσιΙ πoιιi δικfι μου' χα:tα:λιχ6ιχίνουμε μο'ιάχσι πως; δ &γέριχς; 6Υάζει

μιιi 6ρώμιχ, κσιΙ τfινε λένε &νθρωπίλσι. "Αλλοι την &νσισσιίνουν αχ λε6ιiντα:' έμένσι μοίί 'ρχετα:ι να x~μω lμετό. ''Ας; εΙνσιι, σιυ· το εΙνσιι άλλο τροπΧρι.

»'Ήθελ~ νιi πG), χ:χΙ λίγο lλειψε πιΧλι νιi χιΧσω τό ψρένο, πως οΙ ιχφιλότιμες; οΙ γυνσιίκες lχουν δγρη μόττι, σιiν τΙς; σχό­

λες;, κιχ! πΙΧίρ\ίουν ευτυς μυρωδιιi ποιος; άντρα:ς τΙς λιχχτιχρΙζει χιχΙ ποιος τΙς σιχσιίνετσιι. Γι' σιυτό, σε δποισι πολιτεΙσι χι ~ν

περπιΧτηa:χ, χ:χί τώρα: &κόμα:, χι ~; εΙμα:ι χσιΙ γέρος; χι &σχτι­ μ'ψοόρτις; χ:χί χσικοφορεμένος, δύο τρείς γυν:χ!κες; θα τρέξουν

πιΧντlχ ξοπίσω μου. lIijplXy, 6λέπεις;, τον ντορό μου οΙ σκύλες; οΙ λιχγωνιάρες;, δ θεός να τίς; lχει χιχλι%!

» την

πρώττι μέριχ λοιπόν πού 'ψτιχσα με το χ:χλο στο ΚιΧ­

στρο, 'ήτα:ν 6ριiδυ, σούρουπο. 'Έτρεξα &μέσως; στα μιχγσιζιι%, μιi

'αν κλειστιi, πήγα: σ' gνa χιiνι, Ε6σιλσι το μουλάρι μου χι

1-

ψα:γε, ε:ρ:χγσι κι έγώ, πλύθηκα, ιiνσιψσι το τσιγσιριiκι μου χιχ!

182

6yijxιx νιΧ χιΧμω μιιΧ 66λτιχ. Δε γνώριζιχ ψυχΥι στΥιν πολιτείΙΧ,

5ε με γνώριζε ψυχή, ήμουν λεύτερo~. ΜποροΟσιχ νιΧ σφυριeω στο 5ρ6μο, νιΧ γελώ, νιΧ μιλώ μoνιxχ6~ μ~υ, &γ6ρ:χσιχ ΠΙΧ'3ιχτέμ­ πο, lτρωγιχ, lψτυνιχ, σεριάνιζΙΧ. 'Άνιχψιχν τιχ ψιχνάριιχ, οΕ ι1ν­ τρε~ lπινιχν το οίίζο τoυ~, οΕ xox6νε~ γύριζιχν στιΧ σπΙτιιχ

τoυ~, μύριζε δ &γέριx~ &πδ πού5ριχ xιxt μοσχοσάπουνο xιxt σου6λάχιιχ μεζέ5ει;;. «"Ε μωρε Zoρμπ~, lλεγιx, χι

&;

πότε θιΧ ζεΤς,

μωρέ, χσιΙ θ' &νοιγοχλειοον τιχ ρουθούνιιχ σου; ΔΙ γον χιχιρο &χ6μιχ, χιχχομοίρη, θιΧ μuρίζεσιχι τ~ν &γέρ:χ, πάρε 6ιχθιιΧν ιiνιXσιx

!»

»'Έπιχιρνιχ 6:χθιιΧν &νιΧσιχ χιχ! περπ:χτοΟσιχ πάνω χάτω στΥι

μεγάλη πλιχτείΙΧ, τΥιν ξέρεις;. 'Όπου &χούω ξιχψνιχιΧ τριχγού5ιιχ, χορούς;, ντέψι, &μιχνέ5ες;. 'Γρουλώνω τ' ιχυτιιΧ, τρέχω χιχτιχ τον &χ6' ήτ:χν (νιχ χιχφε &μάν, ι1λλο που 5εν ήθελ:Χ, μπιχ(νω

μέσιχ. Στρώθηχσι σ' lνιχ τριχπεζάΧι, μπροστιΧ μπρoστ~. 1'ιιχτ(

νιΧ ΥΤΡσιπG'>

; ΕΤπιχμε,

ψυχΥι 5ε με .γνώριζε, λεύτερος;

!

»ΜιιΧ γχρ:χνχά'1ΙΧ χ6ρευε στο πΧλΧο, &νέ6:χζε, χιχτέ6ΙΧζε

τιχ ψoυστ~νιιx της, μci εγω 5εν 16:ΧζΙΧ προσοχή. ΠσιράγγειλΙΧ μιιΧ μποτίλιιχ μπύριχ, χσιΙ ν~ σου χι lρχετιχι

x:xt

θρονιιΧζετιχι

5ίπλιχ μου μιιΧ μιχρούλΙΧ, νοστιμούλιχ, μ:χυροτσούΧΙΧλο, 6ιχμμέ­

νη με το μυστρι.

» -Έπιτρέπετιχι,

πιχππούλη; μοο κιΧνει xιxt γελοοσε.

»Έγω ι1νιχψιχ' μο!) 'ρθε

λιχιμοΟ, τΟ ν~άνιιxρo!

l\B

νος;, ψώνΙΧξα το γχαρσόνι

»-

vci

τΥιν :Χρπχξω &πο το χ:χρύ5ι τοΟ

6ιΧστιχςσι, λυπήθηχιχ το θηλυχο γέ­

:

Δυο σιχμπάνιες! πρόσταξα.

» (Νά:

με συμπαθ~;, ~φεντιχό, ξό8εψιχ λεφτιΧ διχιΧ σου, μα

fι προσ6:ιλΤ) ήταν μεγάλη, lπρεπε νά: μΥιν ντροπιιχστώ, νιΧ μΥιν ντροπιιχστεΤς χ:χΙ τοΟ λόγου σου, &φεντικ6, έπρεπε νιΧ σοΟ χά­ μω ιχυτο το χουτσοίι6ελο να: γονατίσει μπροστά μ:χς. 'Έπρε­ πε. Kιxt δε θά: με ι1ψτινες, σε ξέρω εγώ, έτσι, &νυπεράσπιστο, στΥι Sύσχoλη ετούτη ωρ:χ. Δυο σ:xμπ~νιες, λo~ πόν, γκιχρσόν

!)

»Ήρθ:χν οΕ σαμπάνιες, παρ~γγειλ:x κιχΙ γλυχιΧ, διιχτάζω

χι ι1λλες σιχμπάνιες. Πέρασε lνας με γιασεμί, &γόρ:χσσι δλο το πανέρι, το ά3ει:χσιχ στΥιν π08ιά της.

183

»

ΠΙνιχμε, πΙνιχμε, μα σοσ ΙρΧίζουμιχι,

ιiYΎιξιx. Ξέρω

'tYj

d:ifey'ttx6, oIί'tE τΤιν 'tb πρω'tο που γέριχσιχ, 'tb πρω'tο

δουλειιχ μου· δ'tιχν ήμουνιχ νέος,

πράμιχ πού 'χιχνιχ Yί'tιxv ν' d:γγίζω· 'tώριχ

πριχμιχ που χάνω εΙνιχι να ξοδεύω. Νά 'μιχι γΙΧλιχντ6μος;, να πε­

'tfi) 'tti

λεψ'tά· πΙΧλιχεώνουν οΕ γυνΙΧίκε, με 'tέ'tοιιχ φερσίμα:'tιχ,

π ΙΧλιχεώνουν οΕ μπερμπάν'tισσε" χιχΙ χιχμπούΡΥΙζ νιχ Όιχι χα:Ι γέ­

Ρ ο" σιχρά6acλο χιχΙ Μπερτ6δουλος, l3λιχ 6λέπουν, οΕ 6ρώμε,· μον&.χιχ

'tb

'tti

ξεχνοσν. Τίπο'tα: δε

χέρι που σχορπΙζει

'tti

λεφτά.

i2, εΙσιχι χιχλα χι δ θεό, να σου τα πλΥΙ­ d:tpey'ttx6, ξόδευιχ, χι 1ι λεγιχμενΥΙ δεν εΙχε πια ξεχολ­ λημό d:nb xoy'tιx μου. Με ζύγωνε σιγα σιγιΧ, d:χουμπουσε 'tb yovιx'tιXxt 'tyj, στα ξερ&. μου· μα ΙΎω μάρμιχρο, χι oi, ελιωνα: !iπό μέσιχ μου. Au'tb δια:ολίζει 'tt, γυνιχίχε" ΧΙΧί να τό ξέρει" oiv σου τύχει περίστιχση. Να νιώθουν πω, μέσα: σου ΧΙΧίγεσα:ι »

Ξόδευιχ λοιπ6ν,

θΙΧίνει,

χι δμως; να μΥιν &πλώνει, χέρι.

»

Τέλος

-

'~ιIί", να μΥ) σοσ τα: πολυλΟΎω, ltp'tιxaιxv

'tti

με­

aιXvux'tιx, πέρα:σα;~· εσβησαν λίγα λΙγα 'tιx φώτα, σψαλνουσε

'tb

χαφε &:μάν. 'Έ6γαλΙΧ ~να μάτσο χιλιιχριχα, πλέρωσα:, εδωχα: χι lνα ,γενναίο ρεΎιχλο στό Ύχοφσόνι. »Ή μιχρούλα χρεμ'.iσΤYjχε :Χπάνω μου.

» - llG>, σε λένε; με ρωτιχει με λΙΎωμένΥΙ φωνούλα. » - ΠαπποόλΥΙ ! &:ποχρίθηκα πικοφισμένος;.

» Τό

άτιμο τό θηλυκό με τσίμπησε δυνχτά:

» -'Έλα ... μοσ 'πε καΙ μοσ 'παιξε 'tb μάτι. » llYjpιx 'tO χερ&.κι 'tou καΙ τ6' σφιξα με νόημα. »-Παμε, μικρό μου ... :ΧποκρΙθηκα, κι 1ι φωνή μου εΙχε 6ραχνιιχσει.

»τα Ιπίλοιπσι 'tιx κσιτσιλαΟσιΙνεις;. Βγάλσιμε τα μάτισι μσι,. Κι ()στερσι μας; πYjρε δ ϋπνος. 'Όταν ξόπνrισσι, θά 'ταν πια με­

σημέρι. ΚοΙ'tσιξσι γόρω μου, χσιΙ τΙ να: δω; Μια καμαροόλσι πα­ σ'tριχια πσιστριχι&., πολυθρόνες, ~νσι λα60μάνο, σσιπούνισι, μπο­ τ(λιες, μποτιλ&.Χισι, χσιθρέφτε;, καΗρεφτάκια ... ~τoυς; τοίχου, χρέμουντσιν φουστ'.iνια; παρδ:χΗ κ:Χ1 πλήυο, φω'tογρσιι:γίει;

-

νσιστε" d:ξιωματικοΙ, καπετα;ναίοι, χωρcι:γύλακες, χορευτρες,

184

γυνιχ!χει;; ν'tυμένει;; μoνιiχιx με δυο πιχσουμιΧχιιχ. Κιχ! πλιiι μου,

xPEl5ιX'tt, ζεσ'tό, μυρωδιi'tο, ξεμΙΧλλιιχσμένο,

o'to

'to

θηλυχο γέ·

νοι;;.

»" ''Ε ΖορμπιΧ, μουρμούρισιχ κι lxAEtaιx _α μιiτιιx, μπijχει;; ζωντιxν~ι;; στrιν Πιxριiδεισo' χιχΑιΧ Ύιχι

» Kιiθε

lofu,

μrιν το χουνήσειι;;!"

ιiνθρωπoι;;, σοσ _ό 'πιχ χ: ιiλλη φoριi, άφεντιΧό,

l·

χει χιχ! τ~ν Πoφιiδεισό _ου' τοσ λόγου σου rι Πιχράδεισο θιi Ύιχι γεμά'tη 6ι6λ(ΙΧ χιχ! μεγιiλει;; ντιχμι Φχνει;; μελιiνι' άλλου· νοσ γεμάτη 6ιχΡέλιιχ χριχσί, ~υζo, κoνιιiκ' άλλουνοΟ στοί6ει;; γλέζικες λίρες' rι δικιά μου lμένιχ Πιxριiδεισo εΙνιχι

ly· ltou'tYj :

μια μικρ~ μυρωδιΧτη κιχμιχρούλΙΧ με πιχρδΙΧλα φουστάνιιχ κιχ! μοσκοσάπουνιχ κι lvιx διπλ6:ρcφδο κρεβάτι με σοΟστες, κιχι δί­ πλιχ μου _δ θΥΙλυκο γένος.

»ΆμιχρτίΙΧ ξεμολογΥΙμένΥΙ, ά:μιχρτίΙΧ δε λογιέτιχι' δλη μέρχ δεν ξεμύ'tισιχ όξω. ΠοΟ να πιiω; Τί

v:i κιiμω; Δε 6~φιέσιxι' κιχΑ:Χ lOfu. Πιxριiγγε ιλιχ σ'tδ xιxAtJ'tEPo μιχγέρικο κιχ! μιΧς εφεριχν δίσκο φιxγιιi, i5AΙX δυνιxμωτικιi : μιχσρο χιx6ιιxριiκι, μπριζό·

ήμουν lvιx

λει;;, ψιiριιx, :ρροστιχ μπόλικιχ, κιχντιχ·Ι:ρι. Ξιxνιx6γιiλιxμε τα μιi'tιιχ μιχι;;, ξ ιχν ιχκο ιμ "Yjθήκιχμε' ξυπνήσιχμε

'to 6ριχΜκι,

ντυθήχιχμε, _~ν

πijριχ άλιχμπριχτσέτιχ κιχι πήγιχμε στο χιχ:ρε άμ:iν να δουλέψει.

» N:i μ~ σοΟ t:i πολυλογώ χιχι σε ζα:λίζω, &:ρεντικό, IX'J' το το δρομολόγιο εξακολουθεί &κ6μιχ. Μ:iμ~ στενCιχωριέσα:ι' χoιτιiζω χιχι τιι;; δουλειές μιχς. Κάπου κάπ~υ 6γΙΧίνω κιχ! μι&

6όλτιχ στ& μιxγιxζιιi, ρίχνω μια μxτιιi, θ' &γοράσω το σύρμιχ, θα πιiρω δτι μχς χpειιiζετ!Xι,

πρωτύτερ!Χ, μια μέρ!Χ

1)

v:i

μέ'/εις 1ίσυχ-:ις. Τί μια μέριχ

μι:i 6δoμιiδιx υστερώτερα; Ή ΥιΧτιχ,

λέει, αι-δ τ~ 6:άσΥ) ΤΥΙ; κιiνει στριχ6α ζεσιχι λ-:ιιπ6ν.

l't:i

t:i

γιχτιΧκι!Χ ΤΥΙς' μ~ 6:ιi­

κιχλο δικό σου, περιμένω

v:i

ξεφράξουν τα

μάτια μου, νχ χΙΧΤΙΧ'Jτ!Χλ:Χξει δ νους μου, νχ μ"i; μ:i; YEAιX'Jouv. 'η σύρμ!Χ πρέπει νιi Ύιχι χΙΧλό, ΠFώτYj;, γιατί αλλιώς πάμε Χ'Χ'

μένοι' χιiμε

tG AOt7:G'1

υπομονή, έχε έμπι "τ~σύνY) σε μένα:.

» Καί να μΥ; σεχλε'lτίζεσαι κ!ΧΟ6λου yt:i 'to μούτσουνό μου' με θρέ:ρουν οΙ περιπέτειει;;, σε λίγες μέρες εγι'ια ειχοσι χρο­ νων. "Εχω

t6'JYj

δύνιχμΥΙ, 7:0U θα μr:,Cι φυτρώσουν, θ!Χρρώ, χ!Χι-

VQUPLOI:

δόνtι::ιι:' ΠQνQuσ::ιι:ν, θυμάσσι:ι, tιi

μQU, tώρα: ε,l,ινιχ

vefIpci

περδίκι' κχθε πρω1 κ"ι tciζω τον κ::ιι:θρέψtη κι ά:π"ρω πω; δ~ν

lXQUV

γίνει ά:κόμα:

td:

μ::ιι:λλιιί μQU κιχρχμπογιΧ.

» Μα: "(IΙXtt, θα πεις,

OQU

tιX γρχψω δλΙΧ ttQUtΙX; 'Εγώ, μιί­

θε, σ' εχω ώ; πνεμ::ιι:τιΧό μQU xιx1 δ~ν νtρέποuμα:ι νιi μQλQγηθω δλες μQU τ1ς &μιχρτίες' χα:1 ξέρεις "(LΙXt!

OQU

ξQ­

; ''EtaL

μQΟ

φΙΧίνετα:ι, πεντιίριχ δέ δ(νεις σ.ν χχνω χχΗ 1) χ::ιι:χΧ. Κρ::ιι:τάς (να. 6ρεμένο OfIQUγyιXpL χχΙ

au

σιiν το θεό, χ::ιι:1 πΗtς, πλQuτς,

δλσι:, χ::ιι:λιί, ΧΧΧιί, τιi σ6ήνεις. Γι' σι:ύτο έχω το θciρρος χα.Ι σου τα: λέω' άΚQu~ε, το λQιπόν:

» Είμ::ιι:ι :Χνω κά.tω, π:Χει νιi μQU ψό'Ι'ει το τσερ5έλQ' σε ΠΙΧ­ eutu; ώ; H6~ις το γρΖμ.μ::ιι: μQU ltQUtQ, πιχσε την

ρ::ιι:κΧλώ,

πένχ κι ά:πciντησέ μQU' ili~GtQU νιi Η6ω ιΧπόκριση θά κά.θQU­ μ::ιι:ι στιi κ:ΧρβQUVIx. 'Εγω νομίζω πω; τώρα; κιχ1 π"λλιΧ χρόνιιχ δεν είμχι πια: γρ::ιι:μμένQ; στο θεϊκο Κ::ΙΙ:Τ:ΧjΤΙΧΟ, μα: μήτε στοσ οιχόλQU' μόνΙ) στο κ::ιι:τ:χσtΙΧQ το δικό

OQU

μέVQς, δεν έχω λQΙ πον άλλον ν' ά:ν::ιι:ψερθω π::ιι:ρα

xx1

ε ίμ::ιι: ι γριχμ­

atYjV

εύγε­

νείιχ OQU, δωσε λQιπον &κρό::ιι:ση. 'Ορίστε τί τρέχει: »χτες -ljtιxv έδω XQvtιX στο KιXaΤPQ π::ιι:νηγόρ.ι, δ δΙΧQλο;

να: με πά.ρει δεν ξέρω ΠQΙ::ΙΙ:ΥQU άγίου. Ή Δόλιχ θει::ιι: να

»-

OQU

-

κ:Χμω τη σόστlχσ'Υ), Δόλιχ τη λένε

ξέχlχσ::ιι: &λή­ μQU κχνει

ΠIΧΠΠQuλη, έγω θέλω νιi πά.ω στο πιχνηγόρι.

»-

Nιi πάς, τής λέω, για;γιάκα; μQU, να πάς.

» - Μα έγω θέλω νιi πά.ω μαζί OQU. » -'Εγω δεν πά.ω, 6χριέμαι' πήγα;ινε έσό. » -''Ε, τότε δεν πά.ω μήτε Εγώ. » ΓQuρλωσα; τιi μά.τια;. » - Δεν Τ(άς; Γιατί; δε θές; » -"Αν έρθεις κ:χ[ σ6, θέλω" αν δεν έρθεις, δε θέλω. »-

:

Πα;ΠΠQuλη (με λέει &κόμχ ΠIΧΠΠQίιλη, μα: x
Μ± γιατί; Δεν είj:ΧΙ λε(ΙΤ!ΡQ; άνθρωπος;

» -"Οχι, δε,ι εlμ::ιι:ι. ' » - Δε οε; '1;( Ό:χι λείιτερη ; »-Δε Ιjέλω!

18t;

»Τί να: σοΟ πω, α:φεντιΧ6

»-

; Mou

'ρθε να: χρεπιίρω.

Δε θες νιί 'σσιι λεύτερη; φώνσις:χ.

»-'Όχι, δε θέλω! δε θέλω! δε θέλω!

»' ΑφεντιΧ6,

σοΟ γρχφω &πο την χχμ:χρ:χ τής Λόλσις, στό

χσιρτΙ τYjς Λόλσις, δωσε πρoσoχ~, σε πσιρσιχσιλω

: Έγω

νομίζω

πως ~νθρωπoς εΙνσιι σιύτός ποιι θέλει νχ Ύσιι λεύτερος' ~ γυ­ νσιίχσι δε θέλει νιί Ύσιι λεύτερη' εΙνσιι λοιπόν ~ γυνσιίΧσι άν­

θρωπος j

» Σε

πσιρσιχσιλω, &πιΧνΤ'Yjσέ μου &μέσω;. Σε φιλιxo:xσπιiζo-

μσιι,

»Έγώ, δ' Αλέξης ΖορμπCiς.»

'Άμσι 'ποδιιί6σισσι τό γρχμμ:χ τοσ ΖορμπCi, xιiμπoση ώρσι

l-

μεινσι &νσιποφιίσιστος. Δεν Υίςερ:χ, να: θυμώσω, να: γελχσω, ~ να: χ:χμ:χρώσω τον πρωτόγονο

την χρούστσι τσι

-

tYj,

ζωYj;

-

:xutOV

άνθρωπο πού, ςεπερνώντσις

ΤΥΙ λoγιx~, την ήθιx~, την τιμιότ'Yj­

φτιίνει στην ούσίσι. 'Όλες οΕ μιχρες ιΧρετές, οΕ τόσο χρ~­

σιμες, τοσ λείπουν, χσιΙ του ιΧπόμεινε μονιΧχσι μια: ά60λ'Yj, ιΧ6ό­

λευτ'Yj, έπιΧίντυνη ιXρετ~, ποιι τόν σπρώχνει ιix:xτ:xμxχητ:x στό &χρότσιτο σύνορο,στην ~6υσσo. Ό ιiγριiμμσιτoς σιύτός lpyιXt'Yj;, ποιι δτ:χν γρίφει σπιίζει τΙς

π.ένες ιΧπό τΥιν ιΧνυπόμονη φόρ:χ,εΙνσιι χυριεμένος,σιΧν τοΙΙς πρώ­ τους &νθρώπους ποΙΙ ςέφυγσιν χπό τοΙΙς πιθ~xoυς

1i

σα:ν τοΙΙς

μεγιίλους φιλόσοφους, &πό τιΧ θεμελισιχά: πρo6λ~μσιτσι τής ζω­ "ίς χσιΙ τά: ζει σιΧν ~μεσες έπείγου-:Jες ιΧνΧγχες. 'Όπως τό πσιι­

δί, 6λέπει χι σιύτός τιΧ π"ντσι γιιΧ πρώτη φορί, χι δλο ξσιφνιιί­ ζετσιι χ:χΙ ρωτιίει, χι δλσι του φσιίνουντ:χι θιΧμσι, χ:χΙ χιίθε πρωΙ

ποΙΙ &νοίγει τιΧ μιίτισι του χσιΙ βλέπει τιΧ δέντρ:χ, τΥι θιΧλσισσσι,

τΙς πέτρες, lvoι πουλί, μένει με τό στόμιχ δλιίνοιχτο. ΤΙ Ύσιι το θ:ίμσι έτοοτο; φωνιίζει. Τι θi πει δέντρο, θ:Χλσισσσι, πέτρσι, πουλί;

Μια μέρσι, θυμουμσιι, ποΙΙ δδεύσιμε πρός τό χωριό, συνσιν­ τ~σσιμε χ:Χποιο γεροντάχι

ποΙΙ ΧIΧ6:Χλίχευε. lvoι μουλάρι. Ό

ΖορμπCiς γούρλωσε τιΧ στρογγυλιί του μιίτισι χσιΙ χοΙ ταςε τό μουλιΧρι. ΚσιΙ

t'Yjt:X

t6a'Yj

φαίνεται

θιί 'τσιν ~ φλόγα χι ~ σφοδρό­

τής ματtCiς του, ποΙΙ δ χωριΧός φώνσιςε τρομσιγμένος:

187

- Για δνομα; του θεου, χοιιμΠ2ρε, μή μου το μαΤΙ2σεις;! Κι Ιχα;με το σταιιρό τοιι. Στρ~ψY}χα; στο Zoρμπιi:

-

Τι του 'χα;μες του γέροιι χα;ί φων~ζει j

-'Εγώ

j

τΙ να του χ~μω

j

ΚοΙτα;ξα; το μoιιλ~ρι' δε σου χ~νει

χα;ί σένα; έντίιπωση, &ψεντΙΧό

;

-Τι;

-

NtX,

πως δπ~ρχoιιν στόν χόσμο μοιιλ:Χρια;.

Μιαν ιfλλη μέρα; Π2λι πού ήμοιιν ξα;πλωμένος; στο για;λο χα;! δι~6α;ζα;, δ ΖορμπιΧς ήρθε, x~θισε αντΙχρα; μοιι διπλοπόδι, Ι6α;­ λε το σα;ντοίιρι απtXνω στα γόνα;τ:Χ τοιι χι ιfρχισε να πα;Ιζει.

Σήχωσα; τα μtXτια;, τόν χοίτα;ζα;. Σιγα σιγα το πρόσωπό τοιι ~λ­ λα;ζε, ιfγρια; χα;ρα τον χιιρΙεψε, αλλόχοτη Ιξα;ρση, &να;τΙνα;ξε το μα;χροιιλδ χα;τα;ζα;ρωμένο λα;ιμό τοιι χι ιfρχισε τό τρα;γοίιΟι.

Σχοποί μα;χεδονΙτιχοι, Χλέψτιχα; τρα;γοίιδια;, ψωνες; ιfγρtεζ,

το ανθρώπινο λα;ρίιΥγΙ ξα;να;γίιριζε σε προα;νθρώπινα; χρόνια;, δ­ ποιι ~ χρα;ιιγή ήτα;ν μια αψηλή σίινθεση χα;ί σιιμπίιχνωνε δ, τι σήμερα; λέμε μοιισιχή, ποίηση χα;ί π~θoς;. «''Αχ! 6:Χχ!» ψώ· να;ζε από το σπλι:ίχνο τοιι δ Zoρμπιiς, χι δλη ~ φτενή χροίι­

στα; πού λέμε πολι τισμο ράγιζε, χα;ί πηδουσε από μέσα; το

d:-

θ~νιxτo θεριό, δ μlXλλια;ρoζ θεός, δ τρομερος Γορίλα;ς. Λι γν Ι τες, ζ 'Υ}μιες χα;ί χέρδ'Υ} , 1\1 ποιιμ ποιιλΙ νει;, δλιχ αφα;νΙζοιιν­ τα;ν. Ή χριχιιγΥ) τα σιινέπα;φνε l5λα;, δεν εΙχα;με πια αν~γχη

από τίποτα;' αχίνητοι χι οΙ διιό στο ΙΡ1)μο ιΧχρογιάλι τΥις Κρή­ Τ'Υ}ς;, χριχτοίισα;με στχ στfιθιΙX μιχς άπ&νω l5λ1) τ.Υιν πίχρα; χα;ί τή

γλίιχα; τΥίζ ζωΥίς, πίχρα; χα;ί γλίιχα; δεν δπΥιΡΧΙΧΥ, δ Υίλιος χοιι­ νιουντιχν, Ιψτιχσε ~ νίιχτα;, χόρεΙΙΕ ~ 1\1εγΧλ1) Άρχοίιδα; γίιρα; άπο τόν άχ[ν1)ΤΟ ιfξeινα; τ' ούριχνου, άνέ.6α;ινε τ~ φεΥγ&ΡΙ χιχ! χοίτα;ζε τρομα;γμένο διιο μιχρα ζωίιφια

στον ιfμμ.o χα;ί

-

v:i

v:i

τρα;γοιιοουν απ:Χνω

μ ή φο60υντιχι χα;νένα;.

Μωρέ, θεριό ε[να;ι δ άνθρωπος, ε[πε ξα;:ρνιχιΧ δ Zoρμπ~, ξοι­

γριωμένος άπό πεσα;ι

; θεριο

'tO πολύ

τρα;γοίιδι' ΠGΨΧ'tα; τα χιτ&πια;, Ι)έΥ vtpέ­

ε[νιχι δ ιfνθρωπoς, ,α θερι:i δε διoι6iζoιιν!

Σώπα;σε λίγο, γέλα;σε:

188

-

Ξέρεις, εΙπε, πως lπλα:σε δ θεος τc.ν ιiνθpωπo; Ξέρεις τ[

λ~γι-x πρωτ?πε το θεριο ιχυτό, δ ιiνθpωπoς, στο θεό; -'Όχι· πω; θες να ξέρω; Δεν ijμοuν Ικεί.

-

'Εγώ ijμουν! φώνα:ξε δ ΖορμπιΧ; κα:ί τιΧ μ~τια: του ιiστριx-

ψα:ν.

-

Πές μα:ς λοιπόν! Κι ιipχισε δ ΖορμπιΧς, μισδ Ηλοπιχρμένος, μισο κoρoϊδειJ­

οντα:ς, νιΧ μυfιoπHθει τ~ δημιouργία: τοίί ανθρώπου:

-'Άκουσε λοιπόν, ιΧψεντικό

! Ό eec.;

ξιJπνησε lνα: πρωί δια:­

ολισμένος. «Τί θεος εΙμα:ι Ιγώ, εΙπε, νιΧ μ~ν lχω ανθρώπους νιΧ με λι6α:νίζου'! κα:Ι ',1.% με 6λα:στημΟίίν, νιΧ περνιΧ ~ ωριχ μου;

Βα:ρέθηκα: πιιΧ να ζω δλομόνα:χος σαν τον μποίίψο. ΦτoιJ φτυσε στίς απιχΗμε;

tou,

ιΧνα:σκουμπώθηκε,

lQIXAe

!»

'Έ­

τιΧ γυα:λιιi

του. Πήρε μιά: ψoιJχτα: χωμα:, τό 'ψτυσε, τ6 'κιχμε λ~σπη, το μ~­

λΙΧξε κ-χλιΧ κ-χλα κι εκα:μεlν-χ ιXνθpωπ~κι κα:Ι τό ΌlΧλε

atc.v

-ηλιο. Μετα έψτά: μέρες τό'6γΙΧλε· εΙχε Ψηθεί. Το κοίτα:ξε δ θε­ ός, γέλιχσε

:

Να με πάρει δ διάολος, εΙπε, μα α:ύτος εΙνιχι ΙSρθιoς

»-

χοίρο;. 'Άλλο ijθελlΧ, ιiλλo 6γήκε. T~ν litΙXelX, πιiει

!

»Τον αρπιχξε άπCι το σβέρκο, τοίί Όωκε μιαν κλoτσιιi

» -'Άιντε,

:

τp~6α:· κιΧμε κι ιiλλιx γoυpoυν~κιιx, διxι~ σου ~

γής·δΡόμο!UΕν,δu6,μ~ρς!

» Αυτος δμως, μιiτιιx μου, δεν-ητα:ν χοίρος· ψοροίίσε ρεπoιJμ­ πλικα:, μια·, πα:τα:τoιJκιx ανιxριχτ~ στίς πλάτες, πιχντιχλ6νι με τσ~κιση κα:ί τσα:poιJχιιx με κ?κκινη ψoιJντιx. ΕΙχε κιχί στή μέ­ ση -

δ δι~oλoς θα τοίί τον lδωκε

-

fvιx άκονισμένο Ηζο που

Ιγριχψε απ~νω: «θι:Χ σε ψ~ω!» »ΥΗτ!Χν δ άνθρωπος· απλωσε δ θεος το χέρι του, νι:Χ τοΟ το ψιλήσει· μα δ άνθρωπος Ιστριψε το μoυστ~κι του κι εΙπε:

»-

Kιiμε, ώρε γέρο, τόπο ',11% περ~σω!

Ό Zoρμπ~ς στlXμ~τησε 6λέποντάς με νι:Χ ξεκιχρδίζουμα;ι στι:Χ γιλιιχ. KlXτσoιJψιιxσε.

-

Μή γελιiς, μοίί κιΧνει, Ιτσι Ιγινε! Μι:Χ πως το ξέρεις;

189

-"Έτσι Ιγινε, σοΟ λΙω· ετσι θά 'κιχνιχ Ιγω ιiν ~μoυν "Αδάμ.

Βάζω τδ κε!fάλι μου, ετσι θά 'κιχμε κι δ' Αδάμ. ΚιχΙ μ1)ν κοΟς; ιχυτιΧ που λεν τα; κιτάπιιχ· έμΙνιχ ν' ά,κοος;

:i.

!

'Άπλωσε Τ1) χερι:;ίικλΙΧ, χωρΙ~ να; περψΙνει &πάνΤ'Υ)σ'Υ), κι ιipχισε πάλι το σιχντοίιρι.

ΚριχτοΟσιχ ιΧκόμιχ το μυρωδάτο γράμμιχ τοΟ ΖορμΠά, με Τ1) ζω­ γριχψισΤ1) σlΧί'τολιχεωμέν'Υ) κιχρδιά, κι ιΧνιχθί6ιχνιχ δλες; τΙ; μέρες πι:;υ πΙρlχσιχ μιχζί του, γεμάτες; ιΧ'ιθρώπιν'Υ) ούσίιχ. Ό χιχιΡΟΙ;

εΙχε πάρει, πλάι στο ΖορμπιΧ, κιχινοίιριιχ γέψ'Υ)· δεν ήτιχν πια μιχθ'Υ)μΙΧΤΙΚ1) διιχδΟΧ1) ιΧπο γεγονότιχ μήτε φιλοσοφικο μΙσιχ μου ιiλυτo πρό6λ'Υ)μιχ· Υιτιχν ζεστός, ψιλι:;κοσκινιcμένος; ιiμμoς,

κιχ! τον ενιωθιχ να ψείιγει τρυψερ:χ, γιχργΙΧλιστα; μΙσσ: ιΧπο τα; διΧχτυλά μου.

-

"'Ας εΙνιχι κιχλα; δ ΖορμΠάς, ψιθίιρισιχ, ιχυτος; Ιδωκε σ(ί)μιχ

ιΧγΙΧΠYjμένο κιχΙ θερμο στΙς ιΧΨ'Υ)Ρ'Υ)μένες εννοιες μέσιχ μου πού τουρτοίιριζιχν. 'Ότιχν λείπει, ιΧρχίζω πιΧλι κιχ! κρυώνω. Πήριχ χιχρτί, φώνιχξιχ !νιχν Ιργάτη, Ιστειλιχ Τ'Υ)λεγρ:χφ'Υ)μιχ

6ιιχστικ6

:

«'Έλσ: ιΧμέσως.»

190

Σ

ΑΒΒΑΤΟ ΔΕΙΛΙΝΟ, ΠΡΏΤΗ TOr ΜΑΡΤΗ. HMOrN ιΧχουμπισμένοι;; σ' lνιχ 6ρ:ίχο, μπρoστιi στ~ θιiλιxσσιx, χι

Ιγριχφιχ. ΕΙχιχ οεί σήμεριχ

tG

μενοι;;, έτρεχε το ξ6ρχι

Βc..όδcx στο χιχρτΙ ιΧνεμπ60ιστιχ, το

tc..O

πρώτο χελιδόνι, Τιμουν χιχροό­

πιiλεμet μιχζ( του εΙχε γλυΧ:ίνει, οε 6ιιiζoυμoυν πιιi, ήμουν σί­ γουροι;; γιιi τ~ λότρωσ1j. "Αξιχφνιχ ιΧχοόω ΠCXΤ1jμcxσιει;; στιi χοχλάοιιχ' σ~xωσιx το χε­

φ&.λι. Ξέκρινιχ νιi χιχτριχχυλάει, γιΙΧλο γιΙΧλό, χcxτetστολισμέν1j

φρεγ ciOet, ξcxνιχμμέν1j, λetΧetνιασμέν1j,~ γριιi Σειρ~νιx μαι;;. ΦαίyouYtetV cXy~aUX1j. ~ -"Έκει γκρ:ίμμα; ψώνσιξε με &:γωνίΙΧ. -'Έχει! cXπι;κρίθ1jΚCX γελώντιχι;; κιχΙ σ1jχώθ1jΧCX να τΥιν δπο-

δεχτώ. Πoλλιi χcxιρετίσμetτet, λέει, σε θυμάται μέριχ νόχτιχ κιχ! δεν μπορεί νιi φάει, λέει, οεν μπορεί νιi κοιμ1jθεί, δε 6ιχστάει το χωρισμό σου.

-'"Αλλο

ντε λέει;

T~ λυπfιθ1jκα'l6γιχλcxcXΠΟ τΥιν τσέΠ1j μου το γράμμα, ε­

Xetvet

πωι;; Οιιi6etζet. Ή γρια Σειρ~νet ι!νοιγε το φetφοότιχο

στόμιχ, μεσοχιχμνυοοσε τα μcxτιiχιet χι ιΧφσυχράζουντιχν 6ΙΧλαν­

τωμέν1j. "Έκetνet πωι;; οιιi6ΙΧζet, τιi μπέρδευα, χιχμώνουμουν πωι;; οεν l6γetζet τα γριiμμetτcx:

«χ τει;;

Elxet

πιiει, ιΧφεντικό, σ'

lvet

μ etyiptxo νιi φάω. ΠεινοΟσιχ. <Όπου 6λέπω xet! μπet(νει μέσα μιιi κοπέλΙΧ πεντιiμσρΨ1j, νεpιiιoα cXλ1jθιν~. θέ μου, πώι;; έ­ μοιιχζε

tij,

Μπουμπουλίναι;; μου! Κι εύτυι;; τιi μάτιet μου Ιτρε­

ξetν 6ρόσες; lφΡetξε δ λιχιμ6ι;; μου, ποΟ νιi κetτcxπιώ ! Σ1jχώθ1j-

191

ΚΙΧ, πλέρωσιχ, εφυγιχ. Κι έγω ποu σπιΧνιιχ θυμοσμιχι

tou;

&1'Ι­

ουζ, τόσο μ' εχει χτυπήσει δ σε6'ltιΧζ, ιiφεντικό, πσu εtρεςcx στην έκκλφια: τοσ 'Αγίου MY)YiX xcxi τσσ άνιχψιχ μιcX λιχμπ:Χδα. " Άι- M1jViX μου, προσευκήθ1jκα, δώσε ycX λ:Χ6ω καλα:;μαντ:Χτιχ ιiπό τόν άγγελο ποu ιiγαΠώ. Δώσε γρήγοριχ ycX σμίςουν οΙ φτεροσγεζ μα;!"»

-

ΧιχιχΙ

! εκιχμε ~ μαντιΧμΌρτα:ν;

fιατί γελιΧς, κυρ:Χ μου; ρώΤ1jοα:

κι άναψε τό πρόσωπό Τ1jς.

xcxt

στιΧθψ(ιχ να: πιΧρω ιi-

νιΧσιχ κιχι να: σχιχρώσω στό νοσ μου κι άλλες ψευτιές. Γιιχτ[ γελιΧς; Έμένα μοσ 'ρχουνται κλιΧματιχ.

-

Ν:Χ 'ξερες ... νιΧ 'ξερες ... γουργούρισε χιχιρίζοντιχς.

-ΤΙ;

-

Φτεροσγες, λέει, δ α:θεόφ060ς, τα: πόδια. 'Έτσι τιχ λέει,

15-

τιχν 'πομένουμε μον:Χχοι. Nιi σμί~oυν, λέει, οΙ φτεροσγες μας ...

Χιχιχί !

-

Κι άχου ακόμα πιχρα:χ:Χτω, κυρ.χ μου, να: σαστίσεις ... Γύρισα: τη σελίδΙΧ, εκανιχ π:Χλι πω; διιΧ6ΙΧζα: «Σήμερα π:Χλι περνοσσα ιiπό !νιχ κουρείο· τη στιγμΥι

XECY1j

εχυνε ιiπόξω δ μπιχρμπέρ1jς ΤΥΙ

AEX:XY1j

ν.χδε;· δ δρόμος μοσχομύρισε. Κι έγω ΜπουμΠΟ:Jλίνα μου κιχι με πήριχν

l-

με τΙς σιχπου­

π.χλι θυμήθ1jΚΙΧ τΥιν

ta κλιΧμιχτιχ.

Δεν μπορώ πιιΧ,

ιiφεντικό, να: 6ρίσχουμα:ι μα:χρι:Χ Τ1jς. θα: παλΙΧ6ώσω. ΝιΧ, κιχ­ ΤcXντφcx κιχΙ ριμαδόρος· προχτες ποu δεν μποροσσιχ να: κοι­ μ1jθώ, χ:Χθισα: xιxi τής τα:ίριαξα !νιχ τρα:γουΟ:Χχι· σε πιχραχαλώ

ycX

της τό δια:6:Χσεις, να: δε! τί υποφέρω:

«"Λχου

καΙ ν' άνταμώναμε σ'[να στε"ο τα δυό μας,

καΙ το στενΟ νά 'ναι πλατύ, να βάνει τον καημό μας

/

Κομμάτια κι αν μέ κάμουνε, κιμα κι αν μέ μαλάξουν,

πάλι τα κοκαλάκια μου άπά"ω σου

{}' άράξουν /»

Ή μαντα:μ Όρτ:xν~, με μισοΧλεισμένιχ, γλιχρωμένιχ μιΧτιιχ, άκουγε, άχουγε 6ιχλαντωμέν1j. 'Έ6γιχλε καΙ τΥιν

xopotACtacx

!%πό τό λιχιμό, τΥιν επνιγε, χι αμόλφε λεύτερες τΙς ζιΧρες.

Σώπιχινε, χαμογελοσσε. 'Ένιωθες, δ νοσ;

192

't1j;

αρμένιζε, χα-

ρ"ίιμε'l');, εuτuχι']μένος;, μιχχριχ, μlXκρι~, στ:i x~μέ'/1X νερι.Ι Μχρτηζ, δρ,,']ερό χορτχρ:, κ6χχινχ, χ:ψινιχ, μω6 λουλου­

δχχιιχ, O:xf%ν% νερχ, κι ά;:Χ'/ω τι:,υ; ζε'Jγχρωνlχν, κελΙΧΥιδών­ ΤΙΧ;, ιΧ:ίΠΡ%

xxl

μ%σρ~ χο;;Χ3ι% χ')χν"ι' ά'];:ρες ο[ Ο-ηλυΧέ;, μχα­

ροι οΕ άρ']ενι)(οί, με π"ρ:ρυρ::ι. ά'lι;,ιγμέ'I% ρ~;cμfιi. 'Έ6γιχινιχν σtpΧfτ~λ[ζ"ντχ; ι;,Ε πι:,;χσινες σ:ιέ:;'/ε; ά::6 τδ νερό, εσμιγιχν με μεγΧλΧ γχΗζιχ t=ί3ιχ, 'Η μ%ντecμ Όρτχ'l; είχε γί'/ει πiλι δεχχτέσ:ίερων χρόνων,

z6PE'JE

iiti,Jfι) σε άνχτι;,λίτ:κ% χlΧλιιΧ

στΥιν 'Αλεξ:Χντρειχ, στο l\!r;ει:,;ι:,'JΤΙ, στΥι ~:ιίιρνη, στΥιν 1Ι6λ'Υ/ χι

σστερχ σε γυΧλιστερχ κ~ρx;;'ίσι.x πηΧέτχ στΥ,ν Κρήτ'Υ/ ...

Tci

μπέρδε'Jε, δε θυμ6τχν. 'Όλχ τ'lί ; :ι:χνΤΧζχν ενιχ, τ:Χ στΥιθ;ίχ ΤΥιζ στέκουντχν δρΟιχ, εψιζ%ν Τ' άΧ?/jγιiλιχ.

Κι ες:Χfνlχ, έκε! ίo/j'; χ6ΡΖ'J~, Υέμι 1~

6 ΥιχΜ;

καρΧ6ιιχ, με

μΙΧλιχμχτέν:ες πλώρες, μ~ r.:ι:,J.:Jχρωμες τέ',ιτες ']τΥ,'1 ::ρ6μνlχ, μέ μετχςωτε; μπ:xντι~pε;. Κι ε~γα:νx'l ά::~ τχ κχρ:Χ6ι%, ε6γlχι­

ν%ν π%σ:Βε; με χρυσές δρΑ:ε; :ι:"σντες στά κ?κκι'ι% :rέ']ια, γέ­ ροι μ;:έηδες ;;ρι;,σχυ'/ητές, μέ

iXplf;;i

τ::t;(μχτχ στά χέρι%, χι

ιiμOίιστlXκ% θλιμμέν% μπεγ6r.:"'Jλ%. 'Έ6γlχι.ν%ν ·/IXUIXPAOΙ μ~ λιστερά τρικχ'/τ:Χ, κ:χι

'n'Jt:XXl:X με κ:χαχ:χΟ%ρες

"('J:X-

ΤΡΧΧΤιλιε; χχΙ

ψ%ρδια ΤΡΙΚ'Jμισιιέ'ι::ι: π~ντ:xλ6νι.lX. "E~Ύxιν%ν Κι:,;ητιχ?π"υλ% με γlχΗζιες τσόχινε; :r/j'J'f/jCίAe; κΧί χ:τρινιχ στι6χνιχ, μχσρχ

μιχντίλι:ι. στχ μ:χί,λιi, 'Έ;;;γχ:'/ε, όλοστερ'/6;, κι ό Ι"ριιπi;,

πανίιψΥιλ"ς, λιγνεμέ'l"ζ -Χπο τ~'1 ερωτιχ, μ' ενιχ χ"ντρό άρ;.1Χ6ώ­ νιχ σΤ9 ~:xχτυλo

xxl

με

']tE:r:X'1I.

λεμ/j'ι:ι.'ι{j,:..;; στά ψ=φά μΧλ­

λιχ του ...

'Έ6γ%:νχν άπο τά.

x%;:.i6:x

ει-οι οΕ 2ντρες που γ'/ώρ:σε

at-r,v

πολυσ6χν:χστ'Υ/ ζωή της, ελ/jΙ, ~λι;,ι, δεν Ξλε:πε "δτε εν.~ς' χι δ γεΡ,,-€)lχρχiΡη; αΧ6μ:χ, δ 'f~:r ι:,6 της, δ κ:ψ;:"ίιρης, πι:,'; τΎιν πή­

γε μια

(-Lip:x

σερι:Χνι IJt'ij; 116ί. η;; τ:Χ '/ΕΡ:Χ ΧΙ είχε 6:;:x3::iaEΙ

χχΙ κ:χ'/έ/:χς δε,ι τ.,~ς ε~λz"ε ... "Ολι;,:,

;;X/j:

σω τι;υς ι:,ωστου κι εσμΙ"(7.ν ')~ 'ηlέρ'/ε;,

υ:Ιγχιν:-ι.'I, κιχ!

.. [-

1:"1. '{:6ι:χ, ι:,~ κ')χν"ι.

"Ε'" ΧΙ', 7.'1 "Ε α'ιτΡες Κι Ε:ίμι'( :Χ'Ι μ ';ζ ί Τ1,;. ;'λ~ι &ι;ιι::Διι:Χ, σα;ν τ& έρωτψέ'/:Χ :ι::διχ Τ7,'1 :('IΙ;:;Ίί, "Ι;') σ:Χ;;'Ji.ιi~~.υ'I,

~pθιx, ;ι.:.tl "ι;υρίζΙJυ'l 'jτlς πέ τp~;.

::1'7. μ~;ε, 1\ %ί στι, μ~ 1η Τ'/,; :ί;:.μ7.0:iς,

xιiτα;σπρ"η, δλόγuμν'Yj, μοuσχίδι στον Ιδρώτα;, μΙ μεσα;νοιγμένα;

χείλια;, μΙ xoψτεριi δoντιixια;, &Χίνητη, &χόρτα;γη, δρθόστηθη, σούριζε fι μα;ντιiμ Όρτιiνι;, δεχα;τέσσερων χρc;νων, τριιiντα;, σα;ριiντα;, tξήντα; ... Τίποτα; ΟΙ χιiθηxε, χ.α;νένα;ι; &γα;πητιχος δΙν πέθα;νε, στιί μα;ρα;μένα; στήθια; της δλοι &να;στιχίνοuντα;ι πιiνoπλoι. Σιi νιi

'Υα;ι 6ιxθιιi τριxιiτιxρτη ψρεγιioα; fι μα;ντιiμ Όρτιiνι;, χι δλοι οΙ &γιχπητιχοΙ

-

σα;ριiντα; πέντε τώριχ χρόνια; που οοuλεύει­

σxα;ρφιiλωσα;ν &πάνω τη;, στ' &μπιiριιx, στην χοuπιχστή, στιi

ξιiρτια;, χι &ρμενίζει, χιλΙΟΤΡUΠ'Yjμένη, χιλιοχα;λα;ψιχτισμένη, χα;Ι τρα;6ιiει στο μα;χροπόθητο λιμάνι

-

το γιiμo. Κι δ Ζορ­

μπξίς πα;ίρνει χίλια; πρόσωπα;, τούρχιχα;, φριiγxιxα;, &ρμένιχα;,

&pιiπιxα;, ρωμα;Ιιχα;, χι &γxα;λιιiζoντιi; τον fι μα;ντιiμ Όρτιiνς; &γxα;λιιiζει &λιixερη την Ιερη &πέρα;ντη λιτα;νεία; ... Ή γριιi Σειρήνα; πΥίρε xιi60 ξιx:ρνικιi πως στα;μιiτησα;, χ?­ πηκε &πότομα; τ' l5ρα;μιi της, &νοιξε τιi 6α;ριο:ρορτωμένα; 6λέ­ ψιχρα;

:

Τίποτα; &λλο ντε λέει; μοuρμοuρισε μΙ πα;ριΧπονο, γλείψον·

-

τα;ς λι χούδ ιχα; τιi χείλια;.

-

ΤΙ &λλο θές, μα;ντιiμ ΌρτιΧνς; Mιi οε 6λέπεις

; δλο το

γριiμ­

μα; γιιi σένα; μονάχα; μιλιiει. Ν:Χ, χοίτα;ξε, τέσσερεις κόλλες. Κι Ιχει κα;Ι μιιiν xα;ρoιιi, ν:Χ, lδω στη γωνιιΧ, δ Σδιος δ Ζορ·

μπξίς τη ζωγριiφισε, λέει, με το χέρι τοu. Κοίτα;ξε, τη Οια;περ· νιiει, πέρα; τα;,

ouo

&;

πέρα;, μιιi σιχtτα;, δ Ιρωτα;ς. Κι &πο xιiτω, χοΙ·

περιστέριιχ που ψιλιοοντιχι· χι &πιiνω στιi ψτεριi τοuς,

με μι xριi μιxριi γρα;μμιxτιixια; που δε ψα;ίνοuντιχι, εΙνα;ι γρα;μ­

μένα; &γxιxλια;στιi

OUO

δνόμα;τα; με Χόχκινο μελιiνι

: Όρτιiνς­

ΖορμπιΧς.

ΔΙν υπΥίρχα;ν μήτε περιστέρια; μήτε Ύριiμμα;τα;· μιi τιi μα;­ τιixιιx τΥίς γριξίς Σειρήνα;ς μα;ς εΙχα;ν &π06α;σιλέψει γλα;ρωμέ­ να; χι Ι6λεπα;ν δ,τι λα;χτιiριζιxν.

-

Τίποτα; &λλο; Τίποτα; &λλο; ξα;να;ρώτησε &νικα;νοποί­

ητη.

'Όλιχ lτοΟτα; xα;λιi χι cfytιx -

ψτεροΟγες, μπα;ρμπέρ:χες σα;-

194

itouycX8e~, περιστεριΧχισι

---' ομορφσι

λόγισι ιτοατσι χι ayipcx~·

μιΧ τα πρσιχτιχα μucxλα τή~ γuνcxίχcxς ζητοασε χιΧτι άλλο, πια χεροπισιστό, πια σεγοuΡΟ. Πόσε~ ψopε~ τιΧ 'χε axoίIae: στ"ή

ζωή τη~ τιΧ πσιχιιΧ σιύτιΧ λόγισι! Τε ΧCXΤcXλcx6ε;

,. στερσι aitQ

τόσσι χρόνισι που 80ίιλεψε, εΙχε aπoμείνει Ιρημη στoυ~ πέντε 8Ρόμοu~.

-

Τίποτσι άλλο; μοuρμοίιρισε πιΧλι πσιρσιπονιιΧριχσι· τ(πο·

τσι άλλο; Με χοίτΧξε στιΧ μιΧτισι σιΧν κuνηγημένη λcxψίνcx' τ"ή λuπή­ θηκσι.

-

Λέει

xcx: χιΧτι

άλλο, πολυ πολυ

aitou8cx!o, μcxντιΧμ ΌPΤιXν~,

εΙπσι· γι' (Χυτα τα ιΧφήχσι χσιΙ τελεuτcxίο.

- ΓιιΧ να: - Γρχφει aou, '/:i σε

80αμε ... Ιχσιμε ξεψuχισμένη.

πως εύτυς ιDς

yuptaet,

θ" πέσει, λέει, στιΧ r.Q~tCX

πcxρcxχcxλέσει, με τιΧ 8ιXxpucx στα: μιΧτιcx, νιΧ

atErpcx-

νωθείτε. Δε 6χστ:Χει πιιχ. θέλει νιΧ σε χιΧμει, λέει, γuνcxιχοίιλcx

tou, μcx'/τιΧμ ΌρτιΧν;

ΖορμπιΧ, νιΧ μη χωριστείτε ποτέ. ..

Τώρα: πι:l; τιΧ ξινισμένα: μχτιΧχια: άρχισχν νιΧ

tpixouv.

ΝιΧ

ή χσιριΧ ή μεγOCλη, νιΧ τα λιμιΧνι, νιΧ δ χcxημος δλη; τή~ ζωής!

ΝιΧ ~auxcXaEt, νιΧ ςcxπλωθεί σ' ~να: τίμιο κρε6ιΧτι, φτιΧνει πιOC

!

Σχοίι ίtισε τ:l; μιΧτισι.

-

ΚχλOC, εί πε με ιΧρχοντιχια σuγΚ:ΧΤcX6cxση, 8έχοuμιχι. Μα: νιΧ

τοα γριΧψεις, r.~pcxxcxAfu, πω; Ιδώ στο χωρια 8εν uπ:χρχοuν

στέφcxνcx γOCμοu· νιΧ τ:l; ψ!ρει χπα το ΚιΧστΡΟ. ΝιΧ φέρει

xcxt 8uQ

άσπρες λχμπ:Χοες με ρtζ χορ8έλες. ΝιΧ ψέι:;ει χχΙ ΚQuφέτcx ά­

πα τα χcxλ-ri, :.ιε μUγδcxλο.

Kcx!

νιΧ μοα κρ:χτιΧει χι:ιΙ μιιΧν άσπρη

νuφιocτικη τοucxλέτcx, μετcxξωτες χιΧλ τσει,; χσιΙ γο6άχια: μετχ­ ςωτιΧ. Σε'lτόνια: εχοuμε, να: τοο γpocψει~,

xcxl

νιΧ μ"ή ψέρει. ''Ε.

χοuμε χσιΙ χρε6:Χτι.

Τσιχτοπο(φε τΙς π~σιγγελιέ~ τη~, lοcxλε χιόλα: ταν άντpcι

τη~ νιΧ χοuΟ:ι:Ηει. Σηκώθηκε· είχε π:Χρει ςcxψνικιΧ μεγσιλόπρε­ πο

ayipcx

π:xντpεμένη~.

-'Έχω κ:Χτι να: σοσ προτείνω,

ao6cxp6,

σuγκινημένη.

195

εΙπε χσιΙ στcxμcXτησι

-

Λέγε, μ:xντ~!-ι Ζ"Ρμτ.:i·

ati;

~ιαταyέ; σου.

-'Ο ΖΟΡμτ.:i; κι ΕΥ!!> σε σ:.ιμπαθ"OμiΞ· είσ~ι κι ιiν"ιχτοχέΡYJς;,

8!

θχ μ:i; νΤΡCιτ.:2"ει;. M;:~(νiΞΙ; χο:.ιμτ.2ρος

; E!Z:X:i.s Κ2ΠOΤiΞ στο τ.::ιτp:κCι σ .. !τι μιiν ύπτιο γριχ .lt:Xtli'/tw, χ .. ::Χνω ~πCι έξYίντ~ χρονων, γερον­

Ί'Ι'/2ΧΤ'ιίΚ~' ρέτρι:χ, τΥι

τοχ6ρτι. MΙ'30;-;~λx~ωμέν7) Χ7:ό τΥι·,ι π::φfJiΞ',ιι::χ, '/iΞυρικι::x, στ~1'Ι­

Οιασμέν1j, χω~ίς στ'iίHo,;, μO:.ι'3τ~χ~λ:'/X. ' Αγ2;:ΤΙ'3ε τό ~Iijtao, το μτ.~χ:xMϊooυλo τ'iί; γεΙΤCι'ιι:iς, Ε'/:ι: λιγ~ερ6, κ~λoOρεμμένo, ιiμoίιστ~χo Xωρι~τ6;:o:.ιλo.

-

Ilότε θi με

.. :;'ρε:ς ; Τ~',ι pwtOUcr::

κΗΙε Κuριcxκή. ΙΗΡΖ με

πω; μr:ορείς κ:Χί 6~'3t:i; Ξσό; 'Εγώ

-

Κι έ'{ώ δε 6α:στω,

_ij;

ae

iπχ'/τοίί'3ε ~

λτις;, που τΥιν κ~λ6 .. ι:x·,ιε ΥΙΧ

'/±

!

6:::1τω! τ.~μ .. 6ν7)po; μτ.:χχί­

τΥι'1 εχει "iΞλάτισσ~' χι έγώ

οε 6~στιί>, Δι~μ2ντω μο:.ι, μχ κί·,ιε ιΧκόμ:ι: λΙγτι υ;-;ομον'ή. Κιί­ νε δ .. ομον'ή, εσο νχ εγάλω χι έγω μο:.ι'3τΙίχι ...

'Έτ'JΙ περνoOσ~'1

ti

χρ6'/ι:χ κι 1ι ΥΡΙΧ Δια:μi'/τω εx~νε δ­

πομον'ή. Ί'± νείίρα: ττις κ::xλμ~;ψxν, οΕ χε:ρxλ6πCι'lo: λιγ6στεΨ~ν, το πιχρψένο ιΧ~[λ1JΤΟ χε[λι Τ1); Υέλα:'JiΞ. Κι

l .. λενε χα:l.ότε­ 'taO'JXvwve .. ιΧ

ρ~ τ± ροσχα:, Eσ;;:~;ε λιγότερα: πι:xτ~ χα:ί 8έ',ι το φαt.

-

Μπα:ίνεις ΧΟ')μϊοίρο;, χ'fεντιχ:χχι

; με

ρώττισε χρuφi !νσι

6ρΙίΟυ.

-

!tI;-;χΙνω, Δια:μίντω, τΥΙς ιiτ.Cικρ[θηκ:ι: κι δ λιΧιμ6ς μου πιιΧ­

σττιχ! ιi ..

o τΥιν

τ:(κρα:.

<Η χοuμπα:ριa: ιΧ,jτΥι με εΙχε

γιιΧΤΙ, γριχώντ~ς τώρα: τ:Ηι

-

tyl

r:ot:OEt

πολυ φα:ρμ::Χχι. χχΙ νιΧ

μχντχμ ΌΡΤ2νς, ΤΙΥ::Χχττιχα:.

~Ir:xtvw, ιiϊ.οχρειι1Jχ~· τιμ'ή μου, μ~yτXμ ΌρτΙίν; ...

Λίγε με ΚCι'Jμ:t:χρcx

r:ti,

oτ~ν ε!μ:Χ'3τε μό·ιοι ...

elr:e

χσιΙ

χι:ψ:ιγέλ:χσι μ! χχμίρι.

•

Σηχώι)1)χε. Δ:6ρΟωσε

'ti τσoυλoCι~ι:x 7:Cιυ ξεr.ρ66cxινcxν χπό ti XEtλtcx. Κα:λην:JΧΤ:Χ, κουμπί?ε ! εΙπ!. Κα:λψJχτα:, κ:χΙ με το χ:Χλο τον δεχτοσμι ...

τ~ χχπελΙνο της, Ιγλειφε

ν«

ΤΥιν έβλεπα: Υ' iπομcxχρCινετα:ι χουνιστ'ή, τσ:χχΙ;οντα:; τΥι γί-

196

ΡΙΧ1) μέσ1) με χοριτσ!στιχο νάζι· πετοσσε ιΧπό τ~ χα:ρ~ τη;; χα;Ι τΙΧ ϊ.CXΛιIX στρα5οϊ.αΤ7jμένα; τη~ γo6CΊxια; Ιχ:χνα;ν μιxρέ~, 6α­

θιε~ "'(oυ6ίτσε~ σΤGν ι:iμμo. Δεν εΖχε ιΧχο μα; στρίΨει τον x~60, χι ι:iΎpιε~ φωνες χαΙ χΗμα;τα; ά:χούσΤΥΙχ:χν στό ιXκρo"'(ι~λι.

Πετ~χτηxα; ιΧπάνω, Ιτρεξα;· πέρα, στον ι:iλλo xcί60, γυν:χ!­ xε~ σκλ~ριζα;ν, σΙΧ νcί 'σερναν μοιρολόι· ιiνέ6YIxα; σ' ενα; 6pcί­ χο, 6ίγλισα;· ιΧπό το χωριό ξεxινCιo"αν ι:iντρε, χα;Ι "'(υναίxε~ χι lτρεχαν, πίσω τoυ~ τΙΧ σΧUλιιχ Ύ~6Ύιζ:xν, δυό τpεί~ χα6αλά­

ρη8ε~ χιμοσ"αν μπ?oστ~, χι ιiνέΙSαινε πυκνό σύννεφο δ xCιυρ­ νια;χτO~.

«Kcίπoιo ουστύΧΥΙμα» συλλογίστηχα, χαί xατη~oρισα 6ι:χ­

ottXIX

πρc,~

-rc,v

x~60.

·OλCιένα; άκo~γoυντ:xν χα;ί πι~ ουν:χτ:( ~ 6oυ~· δ iίλιoς εΙχε 6α;σιλέψει, δυο τρία; ιiνoιζι~τιxα; τρια;ντα;:γυλλένι:χ συννε:γ~xια; εΙχ:χν άXι'lητfισει στον eιΙΙρα;νό. Ή συΧΙΙΧ -r1jιo •Aρχeιντoπoύλας; εΙχε r.:ετ~ξει κα;ινούρια

r.:pxIJtY:X

:ρ~λλ:x.

"Αζα;:ρν:χ ~ μ:χντ:Χμ ΌΡΤcXνς Χύλησε μπρoστCΊ μου· γ~pιζε πίσω ξεμ:ΧλλιασμένΥι, λα;χανια;σμένη, χ:χ! το εν:χ "'(eι6%xι τijς εΙ· χε φ~γει. 'η, 6:χστι:ισ"ε στό χέρι χι έτρεχε χι ΙΧλαιγε.

-

Koυμπ~?ε ... ΚΟ'Jμπ::tΡε ... μοσ ((ών:Χξε χ:χι τρέΧλισε νχ πέ­

σει ιiπxνω μ')υ

ΤΥιν ιiν:X'1τ~λω'1α;.

-

l'ι:χτί χι.:χί;, κουμπχρ:χ

;

Κα;! τΥ; 60"ήθησ:χ νχ 6Ηει το ξεπατωμένο της γo6~xι.

-

Φο60ομα;ι ... cρo60::Ψ,:X: ...

-Τί;

-Ό Η"α;το;.

.

Είχε μ'Jριστεί τ~ν όσμ-η τοσ θ:xνcίτoυ στον άγέρα; χαΙ τρΟ· μα;ξε. ΤΥ,ν π'ijρ:χ ιiπo το πλα;i3a;ΡΟ μπρχτσο, μΙΧ το γέριχο χο,," μΙ ά·/τ:στέκι:ιυντιχν χι έτρεμε.

-

Ντεν τέλω ... ντεν τέλω ... σxλ~pιζε. Φo5~τ:x'! ~ δύστυχη

πa;τ~σει

6 l:Ι%νατο;.

vi

ζυγώσει σε μιιχ πεpιoχ-η~ΙSπou εΙχε

Νά μYjν τ~ i3εί δ X~ρo; χa;Ι τ-η θυμτιθεΙ ..• 19ϊ

'Όπω, δλοι οΕ γέροι, πρoσπ~θoσσε κι fι κακόμΟψΥ/ ή ~ειρ~­ νχ μα:, να: κρυ:ρτε! στο νχ κρυ:ρ'τε! στο χώμ:χ,

ρε! δ Xipo~

xcpt:ipL -cij; yij" να: γίνει ;:p:iaLY'I)' νιΧ yi'lEt σκούρ:χ κ:χψετιιΧ, νιi μΤιν flr:o-

yIX t1jv ξεχωρίσει, ΕΙχε ζ:χρώσει το κεφΗι μέ­

σα: στου, πα:χουλους κ~μπ')υριασμένoυς ώμους Σοόρθηκε σε μιιΧ'Ι

Ht:i,

t'l);;' !τρεμε,

άνοιξε το μπ~λωμένo πιι:λ τoυ~&κι

τ'l)',

'Υέ' 'ί'" , -- .... κ πασε με, κι;;uμπ:χρ., ε πε' σχετ,:χσε με Κ:Χι "'Ι)γαινε, - Κρυώνει, i - Κρυώνω, σκέπ~σέ με, Tij σκέπa:σα, δσο μπορι;;::ίσα: πιό ί.ιτ~δει7., '1ά. μ'ιjν ξεχωρί­ ζει &.. 0 το χώμα, κι l:ΡUΥα, . Ζόγωνα πιιi τόν κχ60' ξέκρ:ν:χ τώρα κ:ΧθΧρχ τχ μοιρολό­

για, 'Ο Mψ'I)θ~,. πέρ:χσε &πο μπρ')στ:i μοu τρεχ:iτος,

-

Τί Ύ:Χι, MΨΎίθ~ i :ρώνcι:ξ:x, Πνίγ'l)κε

! ΠνίΎ7Jκε ! μοίί

iποκρίθηκε χωρΙ; να σταμ:xτ~σει,

Πνίγηκε!

-

Πoι~;;

-'Ο

-

ll:xu).1j,

το::ί Μ:χυρ:χ'ιτώνη

!

Γι:χ.ί;

-Ή χΥιρ:χ", Ή ψωνΥ; χ:iθηκε :ιέσ:χ στο σύθρηνο, 'Έτσι άνχερ:χ

br;~:E

fJ

λέξη, Υέμισ.;

6 σκοτει νo~

r:otJ

στιΧ­

&γέρ:χς &.. 0 το σπ:χρτ::φιστό,

Ι-;,;ικ('ιtυνο κορι.ιί τή; χήρα;,

.

Ε[χχ φτ:iσ;~ τού; ερ:iχι;;υ;; δπου ήτ:ι:ν ι.ι:χζεμένο τό χωριό,

ΟΙ ά'/τρες στέκι:;υΥΤ:Χ,l άμίλ'l)τι;ι, ξεσκοότω.οι, οΕ γυν:Χίκες με XX,E~:xafli'J:X τχ τσεμr.:έρι:χ σΤΙ;;!Jς (ομοu; συρομ:χaΙΟίίντ:χν κ:χΙ σχλ~ριζαν, χι ::;;:';',ω στ:% χ:Χλίκια ξ:χπλωμένι;; Ζν:χ φουσκωμέ­

νο κατ:iμ .. λα6ο κορμί, 'Ο ΊεΡο-Μ~JωΡ:ι:ντών'l); στέΚIJUνταν ά:πο πιΧνω του &κί','Ι)το; κ:ι:ί το θωροσσε' με το δεξό του χέρι άκουμ­

ποϋσε στ~ p~60[ τι;υ κι lσκυοε' με το ζερ60 του φοόχτωνε '.:ά: φ:χριχ, στρι;?τ:% γέ,ι!Χ του.

- ' Αν&θεμ& gE, χΥιρ:ι:! &κοόστ'l)χε •A;:~ το θεο ν:Χ τ6 '(;?εις !

198

ς&-ρνοu μιιi στριγγιχ ψων'ή•

ΜιιΧ γυν~ίκ~ ιiν~τιν&Xτηκε ιΧπο χάμω, στράφηκε στους αν­ τρες:

-

Δε 6ρίσκετιχι, μωρέ, στό χωριό μ~ζ Ινιχς ι!ντριχς, νιΧ τ~ σφά­

ξει στιΧ γόνιχτιΧ του ιiπ&νω σιΧν ιiρν(; Φτού σιχς

!

Κι lφτυσε στους ι!Υ';ρες που τ~ν κo(τ~ζιxν ιiμιλητoι.

·0 -

Κοντομιχνολιός, δ κιxφετζ~ς, πετάχτηκε:

M~ μιiς ντροπιάζεις, Ντεληκιχτερ(νιχ, φώνΙΧξε· μ~ μιi; ντρο­

πιιΧζεις, κι

lXEt

κ~λoυς άντρες το χωριό μιχς κιχΙ θιΧ το δε!ς!

Δε Mστ~ξιx:

-

Nτρoπ~, π~ιδιιX

! φώνΙΧξΙΧ·

τΙ φτιχ(ει ~ γυνΙΧίκιχ; "Ετσι 'ήτιχν

το γριχφτό του. Φο6ηθε!τε το θεό!

1t1a

κ~νένιxς δεν ιiπηλoγ~θηκε.

·0 Μιχνόλιχκιχς, δ ΙξιΧοερφος του πνιμένου με το θεόριχτο

κορ­

μί, lσκυψε, &ρπΙΧξε στΥιν ιiγκιxλιά του το κουφιΧρι τοσ πνιμέ­ νου κιχι τριΧ6ηξε μπροστιΧ, χ~τιx τΟ χωριό. ΟΕ γυν~!xες σκλ~­ ριζιχν κιχί τσιχγκρουνομιχοιοuνtιχν, κι ώςεΙδιχντο κουφάρι νιΧ το

πΙΧίρνουν, χύθηχιχ'Ι

vi γιχνtζώ'10υ'J ιiπιXνω του· μi δ γερο-Μιχυ­ ρα.ντώνης δ!πλωσε 'to ρΙΧ63ί ,ου, ,Ις ιiνιxμέρισε κιχΙ μπηκε μπρο­ στιΧ. ΚΙΧΙ τ;ίσω ,ου ιΧκλουθοσ::ιιχν μοιρολ'ηών'tιχς οΕ γυνιχ!κες, πιο πίσω, ιΧμ!λητοι, οΕ άντρες. ΧιΧθηχ:χν μέσιχ

o'tO

σοίιρουπο, ιixouo'tYJXE πάλι ~ σιγιxν~ ιi­

νιχτ;νοη ,ης θιΧλα.σσ:χς. Κοί't:χξ:χ γύριχ· είχ:χ ιiτ;oμείνει μόνος. -"Ας γυρίσω π!σω, είπιχ· μπόλιχο φιxρμιiκι εΙχε, δόξΙΧ σοι δ

θεός! κ:Χί 'toίI'ty) ~ μέρ:χ. ΩΥιρ:χ

'to

μονοπιΧ'tι, συλλογισμένος· στο μεσ6φωτο ξέκρινιχ

,ον μ π:χρμ πιχ- Ά ν:χγνώ::ι'tη που σ'tέκουντιχν ιXκ~μ η σε μιιΧν πέ· ψιχ' είχε ιiκ()uμπήσει

'tO πη'(οίινι του ot~ &ψηλό

ρΙΧ6δΙ ,ου κιχΙ

κοί ,ιχζε ''1ι θιΧλ:χσσιχ. Του φώναξιχ, δεν άχουσε' ζίιγωσα, με εΙδε, κούνησε

'to

κε­

Mi

δεν

φάλι:

-

Ωαντέρμε κόσμε! μουρμοίιρισε. Κρίμιχ σ'ti Ytci'tΙX!

μπορουσε δ μιχυροσκότεινος νιΧ 6ιχσ'tιiξει ,ον ΚΙΧ'Yjμό, lπεσε o'tYι θιiλιxσσιx κιχ! πνίγηκε. Γλί'tωσε.

-

Γλί'tωσε;

199

-

Γλίτω~ε, ;;:~ιδί μ'χl, γλίτω~<:. Τι νιΧ τΥιν κχμει, μΧθές, τη

ζωή; '"Αν ει::χιρνΕ

Χ';IP~, γρΥιγορ:χ Α' :xpXιζ~ν

trj

μπορεί κι οΙ νΤΡΟί.ές. Ι'ι:χτι Ύ~ι σ:Χν τή φορΧΟα.,

'j! γκρίνιες, ~ ;;:uPWIliV"j"

χλιμιντρίζει :ϊμα. δε! αντρα.. ''Αν πχλι δεν τΥιν εΠ:ΧιΡνε, θ:Χ τ6

'χε μ~ρxζι σε δλ'Υ) του

trJ

ζωή, γι~τί θ:Χ θ~φpoσσε

r.ili;

εχασε

κιχνένα μεγχλο κελεπο6ρι. ~1 .. ρ6ς γχρεμν~; χαΙ πίσω ρέμα..

-

Μη λες τ~ λ6για. αo.Jt:X, μ"ΧΡμr.α.·'Αν~γνώaΤ"j" κ66ει; τ:Χ

ήπ~α τι::lσ !iνθρώί-ΟU.

!ixoUEt; Κι ~ν τ' cXxouaEt, πι::lιoς μέν:χ r.tO τυχερος :ΧνΑρωπος; ΕΙχα. Xwp:X:rt~, !iμr.έλι~, λι6:ρυτ~ κι lvαo σπίτι oίπ~τι::l, i'jIlou' να. YIJtxIJYoUPYJ;' ~ γυν:x~κx IlO'J 6γΥικε κα.λή, UΠΧΚι::Ι'J1) κι cXρσε. -

Μωρέ,

Ili; ~o6ia~t'

ΠΙJ:~ς τ'

τ:Χ πιaτεύει. Νχ, σΤΧΙΙ'Υ)κε

CXr;O

νικι::lγεννι::l6σ~' δε σYικω~ε ποτέ μ::ί:τια. '/:Χ με οε! κ~τ~πp6σω' πα:, χα.Ι ι3γYικ~ν κ~λιi τιi

.. ~ι·3ιX Ilι::l'J' r;α:ΡΧΠΟ'/ι::Ι δεν εχω. 'Έ­ xα:μ~ κι d:Υγόνια.· τί :Xλλι::l Ηέλω ; 'Έ?:ξ~ 6~Hιες ρίζε;. Κι δμως, vi 'τ~ν! ν~ ξ~'/~γε'lYηOώ, f:Ji πει:ηoσa~ κι έγω μι:Χν πέτρα. ιΧπο το λ:χψ6 IlIJ'J, σ~'/ τον 11 :X'JAYι, κ~! &χ 'πε:ρτα: στή O:iA~ao:x, Βα.· ρι:Χ Ύ~ι ~ ζω';), μ~θές, κι ~ ί.ΙΟ Τ'Jχψή, 6~ριx 'να:ι, iνΧθψχ τη!

-

Μ± τί σι::loj λείπει, μπα.pμπ:x·'Aν~γνώaτ'Y); Για.τί ιΧνα:στενχ­

ζεις;

-

Tίπι::lτ:x ~! μοσ λε~πει, σοσ λέω! lΊB κxθι::lυ τώp~ ~ ιΧφεν­

τιχ Oι::l'J

v'

d:'/α.Ρωti;

tr/v

ϊαρ3ι± Τι::lϋ &vθΡώπο'J!

Σώί.~aε μι± στιγμή' κοίτ:χξε πχλι τη H:Xλ~σσα. πι::lι.. ιipxι­ σε ν~ σκι::lτ!ι'/ιxζει:

-

ΚχΑ% Εκ:χμε;, μωρε Π~'Jλή! :rών~ξε κα.! σήκωσε το p~6δί

του' ΙΧaε τΙς γυ'/α.ίχες νιi σκληρίζουν, γυν~ίκε; είνιχ:, μυ:Χλο

δεν lxouv. Έ:ru γλίτω:rες;' το ξέρει δ κόρη; σου, χα:! γι' α..Jτό,

efoe; ; οε

6γΧζει :XX'J~.

'Έριξε μι± μ~τ:ιi στον o.Jp~vo X~! γ6ρ~ στιi 6ουνι% ποι..

xxvo'Jytιxv τώρ~ στο σκοτιΧ3ι.

-

Νόχτωσε, εΙπε, πιΧω.

KoYtι::latx!JYjXE, τιχ xείλι~ τι::lυ' σ±

ai v:i

ν± μετχ'ιιωσε γι± τ± δσιχ ξέφυγιχν ιΧπο 'χε

.. ροδώσει

xxπι::lιo

χ:χ! τώρα. πολεμοσσε νιΧ το ί.Χρει πισω.

:lOO

IlEy:iAO

μυστιχο

"Έ6α:λε το ι:Χποςερα:μένο χέρι του στον ώμο μου:

-

Νέος εΙσιχι, μοίί 'πε χχμογελώ'ιτιχς, μην ι:Χχοσς τους γέρους.

~ Αν ιΧχουγε δ κόσμος τους γέρους, γρήγορχ θ! ρήμιχζε. "Αν σοσ λιίχει κχμι! χήρα. στη στρΧτα. σου, όρτσα: χα.τχπιίνω της! Πιχντρέψου, χιίμε πχιδιιί, μη δειλι!X~' τ! 6xσIXYιi Ύιχι για: τους

λε6έΥτες! ~E:ptcx'JiX στο ι:Χκρογιιίλι μου, άνα.ψα: ψωτια: χι έτοίμχσχ το

6ρα:οινο τσΧι. 'Ήμουν χουρα.σμένο;, πεινιχσμένος,

x:.ti

τώρχ που

ξεχουρΧζουμουν χι !τρωγιχ, !νιωθιχ μια:Υ ευτυχίιχ 6Χθύτερη ι:Χ­

πο τον ιΧνθρωπο, ζωώδικη, ΙΧΙώνιχ. 'Άξιχψνα. δ lΊIιμηθoς πρ66Χλε το ψτενο λειψο χε:ρ&λι του ιΧπο το πιχρα.θυρ&χι, με χοί τχςε χουκου6ισμένο μπροστα: ι:Χπο τη :ρωτια: ν:i τρώγω

-

xcxi

Σοίί tfέρνω, ι:ΧφεντιΧ6, !να. χα.ιρετισμό ι:Χπο τη χήρχ' !νσι:

χα.λα.θ&κι πoρτoxιiλια..

-

χα.μογέλχσε πονηριχ.

Τί θές, Μιμηθό;

T:i τελευτα.ίΧ, λέει, ~πo το περ6ό),ι της.

Άπο ΤΥΙ χΥιρχ; !κιχμχ τα:ρα:γμένo~. KiXi γιιχτί μοσ τα: στέλνει; Για τδν ΧΧλό, λέει, το λόγο πού "πε~ «π6ψε στους χωριcr:-

',Ιούς.

-

Ποιον χχλο λόγο;

Κα.τέχω διi χι έγώ; Αυτο μ~cί "πει ιχυτο σου λέω!

''Αοειχσε χύμιχ τιχ πορτοκΗιχ ~τ.:ιίνω στο xρε6ιiτι' δλη ~ πιχρχγχχ μοσχομύρισε.

-

Νιί Ύχι

x:.tH,

να: τής πείς, για: το πεσχέσι της χιχί νχ 'χει

το νοίί της! Ν& 'χει τδ νου της,

ι:Χκοίίς

; ΝιΧ

v:i

μΥιν ξεμυτίσει στο χωριό,

χΧθετα.ι σπίτι τη;, δσο ν% περιiσει κιίμποσος κχι·

ρ6ς, ν% ξεχχστεΤ το χα.χ6. Kιxτιiλιx6ες, Μιμηθό

-

Τίτ.:οτιχ ιΧλλο, ι:Χφεντιχ6

;

;

Τίποτχ άλλο, π-ήΥιχινε.

Ό Μιμηθος μου 'χλεισε το μ&τι.

-

Τίτ.:οτχ ιΧλλο;

ΦεύΥΧ! "Έφυγε. ΚΙΧθιίρισχ ενα: πι;ρτοχ&λι, ζουμερό, yλ:.lxO σα: μέλι'

εχπλωσχ, με πήρε δ Βπνος χι δλη τiι νύχτα. σεΡι&νιζιχ κ&τω

α.πο πoρτoxC%λιές;, κιχΙ φυσοσσε ζεστός; α.Υέριχς;, κι 'ήτιχν άνCιΙΧΤO χιχΙ φουντωμένο το σΤ"ίjθoς; μου, χι εΙχιχ lvιx κλΙΧρΙ 6ιχσιλιχο

στό ΙΧύτΙ Κι ημουν εΙχοσι χρονών χωριιxτόπoυλ~, κιχΙ π~yιxι­ νιχ άπιΧνω κχτω στο περι6όλι με τΙς; πορτοκΙΧλιέι;;, χιχΙ σφό­

ριζΙΧ, χιχΙ περίμενιχ ... Ποιόν περίμενιχ, δεν ξέρω· μα: ~ χιχρδιιΧ μου π~γιxινε να: σπ~σει ά;πο τ~ χιxρ~· εστρι6ΙΧ τό μl)uστ~χι μου χι ι!χουγιχ, λΙει, δλ'Υ) νόχτιχ, πίσω άπο τΙς; πορτοΧΙΧλιέι;;, τ-η

θ~λιxσσιx να: άνιxστεν~ζει, σα: γυνΙΧίΧΙΧ.

202

Ν

ΟΤΙΑΣ ΔΥΝΛΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ, ΚΑΥΤΕΡΟΣ, ΑIΙΟ ΤΙΣ &;ντιxριν~ι; &μ.μουδει; τής ΆριχπιΙΧι;. Σ6ννεψ2. ψιλη άμ­

μο στροl5ιλΙζοuντιχν στ~ν ιΧγέρ2. κι ~μπιxινε στ% λ2.ρυγγι2. Χ2.Ι στα: σπλ:Χχνιχ του &;νθρώπου. Τ% ί3όντι2. τσ2.χiλιζ2.ν, τα. μά­ τιιχ Χ2.( γουντιχν, μιχντiλωνες Π2.ρΧθ,;ρ:ι χ:χι π6ρτει; γ ι% να ψcίι;

l·,ιx

XOfLfLitt

ψωμι χωρΙι; να: Π2.σΠ2.λιστεί με άμμο.

Κουψ66ριχση. Με είχε σuνεπiρει χιχι μένιχ, τίι; χιχτιχθλι­

πτικ~ς μέρες τη; φQuσκοοενtριiiς, ή ουσ:ρορίΙΧ τής άνοιςηι;. Μ.ι% XOfLfLipιx, μια τιχριχχη στό σΤήθος, ενιχ μερμή5ισμ:χ σε ι'ιλο

τ~ κορμί, μια: A:xxtipιx λYJ, σ,πλή,

fLeyiAYJ

-

AΙXXtXpιx η θuμφYj

;-

για: μιαν αλ­

εύτυχίΙΧ. Τή'/ !διιχ ή;;'-:ινή, τον !διο πόνο,

σ-;:; :ρουσχοδεντρίτισσες ετοστες μέρες, σίγι:ιυρ:χ θα '/ιώfJοuν χι οί ψχσχιωμένες χiμπιες, νΟΥώ'/Τ:Χ; στις πλ:Χτες

'tf.)U;

ν' ά:νοί·

σα δυο πλ YJYE; οΙ δυο φ τεροσΥες.

youv

Π ηριχ το πετρομονοπχτι το;:) 150uνoo, να περπ:χτήσω τρείς ωρες,

&;

τη μιχρη μινωικη πoλιτεΙ~, ;-;1:)') 'χε ςετ.:ρo6iλει ά;.

π? τ% χώμιχτ:χ, ύστερ:χ

iit?

τρ:είς, τέσσερεις χιλιχ;;ες χρ6'/ι2.

χ:;ι;ι ς:χν:ΧζεσΤ:Χίνοuναν στ~'I αΊ7.ΠYJμένο

'tYJ;

'ίjλιo τη; Κρή­

της. 'Ίσως, lλεy2., να κo~η:xστω ;-;ερ;-;:χτώ'/τ:χς κ:χι ν' ά:ληφώ­

σω από την &;ψ:ιιςι:;(τικη θλ1ψYJ.

Πέτρες γκρίζες, σι5ερ6;-;ετρες, Υuμνια: δλο φως, τα

oou"a

ο;-;ως μ?Ο αρέσουν, χωρίς Χ"λ6030λες ρι:ιμ:χντικες πρ:χσινi3ες. Μια

X?Uxouoxyt:x,

τu:ρλω:.1έ·/η Ζπό το ι:ερ(σσιο :ρω;, με τα κι­

ΤΡΙ'ί:Χ χ:χτ:χσ:ρ6ΥΥυλ" μ:Χ-;ιχ, χο:)ρ'/ι:χζε σ~ μιαν πέτρ2., 0062.-

ρή, χ:χριτωμένϊ), δλο μυστ·ήριο. fI:χτ?υσ:χ αν:%λ2. t:Ρ:Χ μη μ~!ιX­

;;~;ε~''-'μ:x 'τχ,/ δλι;, I%Ut:, τρόμ.:χς:ε, κοu:ροr;έαςε ανΧμεσ2. στΙς 203

π!ψει;; χιχΙ Xcίθηxε. Μύριζε δ ιiγ!ρIXΙ;; θυμcίρι· οΕ iγΧiXΡiXθιε; εΙχιχν χιόλιχ πετcίξει, ιiνcίμεOIX στ':xγXcίθιIX τουι;;,

ti πρωτιχ tpu-

ιptpi Χίτρινιχ λουλούδιιχ τουι;;.

"Οτα:ν lψΤiXσiX στη μιχρη Ιρε:::ωμ!νη πολιτεΕΙΧ, ξ:χψνι%­ στηχιχ. θ% 'τιχν μεσημέρι, το φως lπεψτε

xieEto

χι lπνιγε

τΙΙ: XIXλcίσμα:τIX. Σε πΧλιει;; ρημιχγμ!νει;; πολιτεΤει;; ~ ωρα: Ιτούτη εΙν:χι ΙπιΧίντυνη. Ό ιΧγέρχς ε:νιχι

"'(EfL:ito;

φωνες χα:Ι 1iιIIέμa:­

ΤΙΧ. "Ενιχ ΧλΙΧρΙ νΙΙ: ψίςει, μιΙΙ: σιχόριχ νιΙ: OιjυρθεΤ,lνIX σύννε­ φο νιΙ: περ%οει νχ ρίξει τον Ισx~o το:.ι- σε χυριεύει πα:νικόι;.

Kcίθε σπιθιχμη γΥίς που ΠiXτiς, κιχΙ μνYίμ~ -

χι οΕ πεθχμ!νοι

φωνcίζoυν.

, AγcίλιIX

ιΧγ%Αια:, μέοιχ στο πολυ φως, το μ%τι συν~θιζε.

Διέχρινιχ τώριχ μ!σιχ στΙι;; πέτρες Ιτουτει;; το χέρι του :Χ',θρώ­

που

: δυο

φιχρδιοΙ δρόμοι στρωμένοι με γυψ6πετρει;, δεςόζερ-

6cί τoυ~ σοχ:Χχιιχ

1)

atEv:t,

στροuψηχτ:i, μια: στΡΟΥγυλη πλιχτεΕιχ,

ιXyop:i, χα:Ι οίπλιχ εύτύι;;, με δημοχριχτιχ:ΙΙ: σuγΧiXτi6iXοη,

το πιχΗτι του

6iXotAti, με τΙς διπλΕς κολόνες, με τΙς ιpa:p­ διΕι;; πέτρινες oxiAt:;;, με τΙι;; στενόμχχρες ιΧτ:οθΥίχες. Κα:Ι στΥιν χιχρδι:Χ τΥί,; πολιτείχς, έχε! που cE πέτρει;; χ:tμω

εΙνχι ο[ πιο φχγωμένες :Χπό τΙΙ: π60ΙΙΧ των α:νθρώπων, τc [ε­ ρό τ* Μεγ:tλης θεc2ς, με τ' :iYιjtXti ξέχειλα: στ~θιx χχΙ τ2:

Ιεριi ψίοια: στα: μπρ%τσα:. Κ"Ι πα:ντο(), μ:κροσχοπ:χα: μηα:;:Χχ:α: χι εργα:οτήριιχ

-

λιoτρι6ειcί, χα:λχιδι:Χ, μa:ρα:γχούδιχ:χ, στ"μνΧ:;ιχ:χ. Περίτεχνη,

χ:χΗ ιΧσψa:λισμένYj, νΟΙΧ(iχ:.ιρεμέ·'η μερμηγxo~ωλι:x, X:XL τ:Χ μερμ~γxι:x 'έχουν φύγει τωρχ χ:χι xιλ:%~ες χρ6νι:χ. ~' εν:χ :Χρ­ YIXστfιρ: χ:Χποιος τεχνί τη; σΧ:%λιζε σε πολύ1!λε6η

.. έτριχ l,,:x

λIXγfινι, λιχμίοΡ'.. εργο τέχνYj;;' μα: δεν πρόλ:χ6ε νχ το ξετελέ­ ψει. Κι Υι σμίλΙΧ 'έ ::εσε :Χπό τ:Χ χέριχ το() τεχνί τη χIX~ 6ρέθη­

κε, σστεριχ :Χπο χιλιχοε; xρ6ν~:x, ~:πλIX στό μεσοςετελεμέ'J~

lpy". Τ:Χ ΙΧ1ώνιιχ, ίοερι ΤΤ%, ήλίθ::Χ ρωτ~μ:xτx

: '(ιιχτί ; ί.ρό; τ: ;.-

ιΧνε6χί'lο:.ιν ί.:%λ: κ:χι ψ:ιρμ:χχών(iuν τΥιν χ:χρ3ιχ σο')' :χuτό -:ό

μεσ(iζετελεμένο λΙΧΊΥι'ι:, ;;ί.(i:.ι :Χ::χνω το:.ι εχει σί.%σει, έχε!

ί.'j:.ι ;:ετoσ~ε χ~ροuμενTj χ:Χί

a(YOUPTj,

~ όρμη τοΟ τεχ'~(n"

σ! ί:ι:.τ!;ει ;::=ιρμ2Χι.

"Kn: €0~x6;:IJuXo ξ:Χ't'νοu, ';ιλιox~μέ·~o, μ7.'Jρογ6ν:χτο, μ'lν:χ XPO~'1ωτo μ~,~τ[λι σχρίΧι

ojtci

σγι:.uρ% μΧλλι:ί, ορθώθτιχε ~­

τ.:ί'~ω σε μι~ν ~έτρx, δίί.λ~ στCι γχρεμι~μέ'/O πχλ:Χτι. -~ε χ-:ιuμπ:ίρε, κουι.1 .. ΧΡ:ΧΧ:! μοσ τών:ιξε, WΗ(ιελ%

M:i

v"

~πoμε[νω μ6'lο;' έxxμ~ πω; ~έν ix'ju~x.

τ? 6')~χι5τ.oυλ-:ι "(έλ~σε τ.εριπ%ιχτικ:Χ:

-"Ε, χ:Χνε:;

γχρ:Χκι

; Δωσ'

0% .. ως

δεν iΧι:;iJ;! 'Έ χ')υμ .. :Χρε, εχεις I€ν~ τσ:­

~ιι;u, γιχτί έ~ω στΥιν έρrιμι~ σεκλz'~τ[;ω,

~Jε τ6,') ;::ΧΙΙι;ς :Χτ.6συρε τΥιν τελεun:::χ λέξ'Yj, πι:;υ ή χαρ­ ~~i μι:,,') τt. r:6'1ε'Jε.

Τσιγ:Χρο ~έν είχχ, ε6γ:cλ:ι νχ τ-:ισ δώ:;ω λετ;ti. ~Iιί τ? 6ι:;­ σχ6;-;ι;.'Jλ-:ι (j'Jμω,ε,

-

Στο δ::Χ-:ιI.') ι;[ ;::xp:x~z;! :;:ών:χξε, Τε ν% τοΙίς κ:Χμω

σ.,σ λέω, σεκλε'/τ~~ω, 06")'1' μι;υ ε·~x τσ:ΥΧΡΟ

-

; 'Εγώ,

!

Δε,~ έχω, είtxμ:x ±ο:ελ;:ι:;μέν?;, δεν έχω!

Δέ'I εχει;! ~ών:xξz τΡ!'~::Χojμέ'~ο τ?ι 6-:ισκ6ο:ι;.υλο x~!

τ.·φε δυy~τ% τΙ;

.. έτρε;

με τΥιν :xγκλίτ:;~ του. ~έν εχεις!

xt,j' Αμ'

τΙ Eχ'ε~; στ~; ':jέ;:ε; σ~y x:ct ~~tJrjXώΥι:,uν; -'Έ'~x

6(6),:0,

I€νx μ~yτ[λι, χχρτί, μολu6ι, I€νx

O'Ju'(t:X,

:Χπι:.­

xp(θrιxx, 6γiζοντ:χ; εν% I€νx ε,τι εΤχ:ι στην τσέπη μ')u,t\±

σοσ χ%ρίσω το σουγιιΧ

;

-'Έχω' 2;;-;' (;λ% ~χω. Κ%ί ψωμ! χΧί

tupl

χι έλιες κ%ί μ%χ:χί­

ρ: χχΙ σου6λί χχ: πετσί

-(ti ti στι~:xνιx μο') κι Ενχ :Ρ,χσχί ±;-;' ελχ! :Χπ' ελχ ! ~Ii τ~:γ;(PO ~ε . . εχω' .. ρΧμχ δε" έχω! Κι !ντ% yupEuzt; τοu λι5γου σου στ± χχλiσμχτχ; - θωρω τ' !ipxxix, - Κι ίνα xx~xλ%6%ί.,ει; ; - Πρiμ%! - IIp:ί.μ~ κι έγώ, A~τo: τ.εO:Xν~yz, έμει; ζουμε' ~ε ojt?! χΧλ6 ! ~i vi 'τχ'ι τ? στοιχειδ τοσ τ'.Sπου x~ί μ' ε~ιωχνε_ - Φε·jγω, είτ.~ UΠ:Χί(Ο:Jοvτχς_ νερό,

Ιιi,ρχ γρ'fιγι:.p'X πί~ω το μονι;;::Χτι, μι± στι"(ιιΥι σΨΧfTjί('Χ

2U5

χι εΙοιχ το σε'ΧλεΥτισμέΥΟ βοσκόπουλο δρθιο ιixόμιx στ~y πξ­ τριχ, x~ι τιi σγoυριi του ξεπετιoυyτ~y ιiπo μιχυρο μΙΧΥτίλι, ιi­ νέμιζιχν στο δυΥιχτό ΥΟΤ:ι.Χ. ' Α .. ο τό χι:ιίιτελό του ως τι% πόδιιχ χυλουσε το φως, σΟ: ΥΟ: χίιΥουΥΤ7,Υ ιiπάyω σέ πρι:ιίιΥτζΙΥΟ lif'Yj-

6ιχο άγΙΧλμιχ. ΕΙχε τώρ~ περ~σμέyo το 60σχορά60Ι του στοΙΙς ώμους κιχ! σ~ίιριζε.

II ήριχ

άλλο δρόμο, άρχισιχ yιi κιχτε67,ίΥω Κ~ΤO: το περιγιά­

λι. ΠεΡΥουσα.Υ ιΧπο πιiyω μου ζεστές ιiρocπικες ΠΥοές κ:ι( μυ­ ρωδιές ιΧπο ΧΟΥΤΙΥι% περ6όλια.· το xωμ~ μίιριζε, ~ θOCλα.σσα. γελοοσε, δ ΟΟΡΙΧΥος 'ΥίΤ7,Υ γα.Ηζιο;, yuΙXAtσtEpo; σΧΥ ιΧτσΗι.

Ό χειμώΥΙΧ; ζα.ρώΥει το κορμΙ κα.Ι τΥϊΥ ψuχή μα;ς' κι ~ρxε­ τα;ι τώριχ ~ ζέστα; κα.( φα.ρδα;ίΥει το στr,θ/jς. Κι ώς πήγ~ιyσι,

πηρε το σιοτί μου 6ρσιΧΥές κρ~ξιές στόΥ οΟρ:χ.vCι·.σr,κωσσι το κε­ φιiλι κι ECi30ι πάλι το Ιξ~ίσιo ηέσιμ~ ποιι ιiπo τι% ϊ.ιxιOικιiτιx ιΧνσι­

στάτωνε τΥιΥ ΚiXρoιιi μο!)

: τοΙΙς γεΡiXΥοΙΙς

πσιΡiXΤiXlψέΥους, 8μοισι

στριχτός, ΥΟ: ξσιΥα.γυρίζΟUΥ ιΧπο τΙς θερμες χωρες Χ7,Ι Υι% κου67,­ λο::ίΥ, l5πως θέλει ~ ~α.yτσισίσι, τΟ: χελιδόΥΙα. στΙς φτερουγες tou~

Χ7,Ι στΙς ε7,θιές κοu:ρocλες του ΧΟΚ7,λιάρικου κορμΙΟ::ί τοuς. Ή ρuθμικYj ιΧΥα.κίικλωσ'Yj του κσιψ,υ, δ τροχός του κόσμου ποΙΙ γυρίζει, τιi τέσσερα; πρόσωπσι τής γης, ποΙΙ τό ~yσι υστε­

ρσι ιir.b τό άλλο φωτίζΟUΥΤ7,Ι ιiπo ΤΟΥ ηλιο, ~ ζωΥ) ποΙΙ φείι­ γει χα;Ι φείιγουμε μ7,ζί Τ'Yjς, γέμισε πlΧλι τα;ρσιχΥι ΆντιΗλφε πάλι μέσα; μου, με τ~ φωνΥ) του 6ερη προει?οποίYjσ'Yj πω; ~ ζωΥ)

ltout'Yj

tG ati)Oo, μου. γεΡ7,Υοσ, ~ '1'0-

εΙΥα;ι μΟΥιχ?ιχη γιΟ:

τόΥ κιiθε ιΧΥθρωπο, άλλη οε . . εχει, 8,τι μπορείς

'10:

τό χα;ρεΤς,

Ιδω θΟ: τό χσιρε!ς, ϊ.εpYιiει γρήγορα; κιχΙ οε θΟ: σι:ισ ζα;να;οοθεΤ, στΥ,Υ σιΙωνιότητα., άλλη εΟκα.ιρΙα;. ''Ενιχς νοΟς ποΙΙ ιiκoίιει την ιΧΥήλεη

λεος

-

-

κιχΙ τ6σο γεμιiτη

ιiyγελία. Ιτοίιτη, πσιίρνει τΥϊΥ ιiτ.6ψιxση

'13:

l-

Υικήσει τl~

ιΧθλι6τητες κα.! τΙς a:δuνctμ1ες του, νΟ: νικήσει τΥίν τεμ.;-;ελιΟ: κα;! τΙς μιiτιxιες μεγ:Χλε; Ιλπίδες κ:ιl

'/0: ϊ.ια;στεί ιiHκερoς ιiπό

τό κ:ΧΙΙε δευτερ6λε:ρτο ποΙΙ :ρείιγει γιι% ϊ.::<'Υτα;.

lΊIεγιiλιx ϊop6tuϊoct ιX'/El5ιx1 youY στΥι μνήμη σι:ιυ, ~λέ ϊ.ε' ς κιχθ:χ­ ρι% πω; εΙσ7,Ι τι .. οτέΥιος, r;ω; Χ:ΧΥετιχι ~ ζωή σου σ~ μικι-ε; χιχ-

:?OG

ρέι;, σ~ μιxρ~ι; θλΙψει;, σ~ &νάξιει; χοu6έντει;. Φωνάζειι; : «Ν τρο­ πή! Ντροπή

!»

χι ιχΕμιχτώνειι; τα: χείλια:.

ΟΕ γερα:νοΙ πέριχσιχν &πο τον ο{ψχνό, χιίθΥ)χιχν χα:τα: 60ΡΡιΧ, μα: χριΧζοuν &χόμ.ιχ 6ριχχνα: χιχΙ πετοΟν &χrxτάπrxuτrx &πο το Ι­

νιχ μελίγγι 'Έφτιχσιχ

aou στο cfAAo. at'ij θάλιχσσιχ,

περπιχτοΟσιχ γιΙΧλο γιΙΧλο μ~ 6ιά­

σΥ). Δόσχολο να: περπιxτιiι; δλομόνα:χοι;

at'ijv

cfxρrx τήι; θάλιχσ­

σιχζ χάθε Χόμιχ, χάθε ποuλΙ στον οtψχνο φωνάζει χιχΙ σοΟ θu­

μΙζει το χρέοι;. <Ότιχν ΠΥ)γιχΙνειι; με cfλλοuι;, γελιiι; χιχΙ

xou6EV-

τιάζειι;, σuζΥ)Τιiι;, σΥ)χώνετιχι θόρu60Ι;, δεν &χοοι; τΙ λένε τα: χό­ μιχτιχ χιχΙ τα: ποuλιιΧ· μπορετ χα:Ι να: μ'ij λένε τότε τΙποτιχ. Σε

χοιτάζοuν να: περνιiι; μέσιχ σε cfθλιει; φωνει; χιχΙ cpAurxΡLE, χιχΙ

6ou6rxLVo uytrxL. :3:άπλωσιχ στα: 'χοχλάδιιχ, lχλεισιχ τα: μάτιιχ. «Τι Ύιχι λοι­ πον ~ ψuχή, σuλλογΙζοuμοuν, χιχΙ τΙ xρucp'ij &ντιχπόχρισΥ) &νά­ μεσά Τ1)Ι; χι &νάμεσιχ διέι;

; Σα:

νά Ύιχι λει;

at'ij θάλιχσσιχ, στα: σόννεφιχ, στΙι; μuρω­ χι rxut'ij θάλιχσσιχ χιχΙ σόννεφο χιχΙ μu­

ρωδιά ... » ΣΥ)χώθΥ)ΧΙΧ, χΙνΥ)σιχ πάλι, εΙχιχ πάρει &πόφιχσΥ). Ποιάν

; δ~ν

tίξεριx .

.,Αξιχφνσι: -

&χοόω φων'ij πΙσω μοu

Για: ποΟ μ~ το χΙΧλό, &φεντιχό ΣτράφΥ)ΧΙΧ· !νιχι;

prx6OΙ, με

γέροι;

; Για:

το μονιχστήρι

;

χοτσονάτο;, χοντοπΙθΙΧροι;, χωρΙι;

μιχΟρο στριφτο μιχντίλι στα: μΙΧλλιά, μοο

χιχμογελώντιχι; το χέρι. Τ' &χνάριιχ

tou,

:

xouvoOaE tou &xoAoueooaE ~ γριά

χιχΙ πΙσω ΤΥ)Ι; ~ ΧόρΥ), μrxuριδερή; &γριομάτιχ, με cfσΠΡΥ)

μπολΙδΙΧ.

-

Για: το μονιχστήρι; ξιχνιχρώΤΥ)σε δ γέροι;. Κι δλομεμιιΧι; lνιωσιχ πωι; εΙχιχ πάρει την &πόφιχσΥ) χιχτιΧ

χεΤ· μήνει; τώριχ tjθελrx νιi πάω στο μιχρο

yuvrxLxELo

μονιχσΤΥ)·

ράΧι πλιίι στη θάλιχσσιχ χιχΙ δεν το &ποφάσιζΙΧ· τώριχ, ξιχφνι­

Χά, το σωμιχ μοu εΙχε πάρει την &πόφιχσΥ).

-

Για: το μονιχστήρι, &ποχρίθΥ)ΧΙΧ· ν' &χοόσω

σμοuι;

ti'j,

Πιχνοιγ Ι σι:ι;.

207

tou,

ΧΙΧιΡετι·

-- ΒοήθειΙΧ σου ~ χιiρη Τη;! Γρηγόρεψε το 6YjμGt, μ' lϊptGtaE.

- Tou λόγου σου εΙσιχι ~ έτιχιρείΙΧ, ποιι λένε, γι~ το χιΧΡ· 60υνο j -Έγώ.

-"'Ε, ~ llGtyιxy(ιx ν~ σοσ δίνει χιχλα: ΧέρΟητιχ. KιXνει~ χιχλο στον τόπο· δίνεις ψωμί σ! ~τωχoυς φιχμελίτες, ν:Χ 'σιχι xιxλιi!

Κιχ! σε λ(γο

6

φίνο; γέρ');, ποιι θί 'χε

μυριστε! πω; οΙ

ooυλει!~ πήγιχινιχν χιχτχ ~ιx6λoυ, πρόστεσε πιχρηγορητιχιΧ:

-

Κιχ! τίποτιχ νχ μΥιν χερο:σεις,

nGttOL

μου, Ιννοιιχ σου! Πιi­

λι χερδεμένο; θΧ 6γεί~· ~ ψυχή σου Οά: ϊ.:Χει στΥιν Πcιριχοεισο

-

... Αδτο θέλω χι Ιγώ, πιχπποίιλη.

-'Εγω γρ:χμμιχτa; πολλά: οεν κιχτέχω· μιi ϊpopi l3μω;

oGt

στΥιν Ικκλησια:

lyGt

τυπώθηχε στο μυιχλ6 μι:ιυ σεις, λέει,. g, τι Ιxει~

1..0

:Xxou·

λόγο τοσ Χριστοσ, χι ΙΧδτο; δ λόγος

xGt!

xGt! Ttti

δε

6YGtLVEt: νι:Χ

ξεπουλή­

δε., εχει; κΙΧί ν" &γορΙΧσει; το Mεγιi-

μ::τργGtριτ:Χρι. KGtt ποιό Ύ:χι το Μεγ:ΧΑ') μιχργΙΧΡΙΤ::CΡΙj Ή σω­

τηρίΙΧ τ'ijς ΨuχYj~,

.. ιχιδ( (Lou.

ΊΙ εδΥενείΧ σου, ιi~εντικό, πιχ,

yti το Μεγ:Χλο (LΙXPYΙXPLtipt. Το Μεγ:Χλι:ι f'ιxpya;ptt:Xp: ! Πόσες Iρr:-pe; οεν lλa;μψε (Lou, (LiaGt στο σκοτΙΧδι, σα:ν ε,/χ μεγάλ" ~ixpuo ; ΙΙροχωροόσιχμε, οΙ

στο νοσ

OUO χντρες μπpeιo,Χ, οΙ γuνΙΧίκες, στιχυ­

ρο τι:Χ χέριχ, πίσω. Kιiπoυ κ:Χ;;οι) πετrΛ:;a;με κιχ! μιά:ν χου-

6ένΤGt -

γιιi τ!~ ιλιε; ιΧν

fJi δέ':Ιουν τ"., i'lfJιI τοuς, αν θα: 6ρέ­ 0:* nEtvouaa;ILE χι

ξει νά: πήξοuν oτi χριθ:iριχ. ΚΙΧί φGtLνετ;ιι οΕ δυ6,

ytGtt!

IρipGtILE

ypYjyopa; την vi την &:λΗξοuμε. 'va;t τ(, ΧΙΧλίιτερ6 σοι)

κοu~έντιχ στ:Χ :rιxytd: κιχ!

οε θέλιχμε πιά:

-

Κιχ! ποιό

Ί-ΙΧΙ, ,;χπποίιλ"l)

;

-"'Ολιχ, gλιx, πιχιδ( μου. Είν:χ: μεγάλη jμ.:χρτ(ιχ νΖ λέμε: τοστο το ϊpa;t είνιχι κΙΧλ6, εκείψ:ι κ.%χ6!

- Γιιχτί j Δεν μπορι:ισμε ·/:Χ διχλSξι:ιuμε : - 'Όχι, μGtuές, δεν μr.οροijμΞ. - Mi yta;tL j :!Ο8

i-

-

rι:χτι δπ:Χρχουν ~vepwotct ϊ.οΙΙ ϊ.εινοίίνε.

ΣώΤ::Χ:J:Χ ντρoπι:xσμένo~. π?τε δεν εΙχε μπορέσει ~ κιxρoι~ μου νχ

':ft:X:JEt σε Τ .Ι.' κ:χμπ:χν:χκι [J

τόση εύγέ'/ει:χ κ:χι συμπόνι:χ. τι;,σ

μΟ'/:Χ:Jτηριοίί

~_, c;{.κοuστηκε

, ι, χ:χρουμενο,

σκερτσόζικο, σχ Υυν:Χίκειο γέλιο,

Ό Ύέρo~ εκ:χμε το

-

B'JYjfJEt:X μ:χ;

at:xuP?

του:

~ Μεγ:χλόχ:χρη ~ Σψ:χμέ'/η

! μουρμούρισε,

'Έ­

χει μιχ μ:χχ:χφιχ στό λ:χιμο κ:χ: τΡΞχει :χΙμ:χ, Στον κ:χιρο των

xoupσ:ipwv"

,

Κι άρχισε δ γέρο; ν± ξcμπλιιχζει τ% π:Χθ-ήμ:χτ:χ τή; Π:χ­ ν:xyti;, σ% ν:Χ 'τα:ν γυν:Χίκ:χ ά:λΥιθινή, r:Ρ'JσφυΥοr:οuλ:χ κ:χτα:­ τρεμένη, κ:χί τη μ:χχ:χ!ρωσ:χν ι;,ε ~ott:Jto: •Αγ:χρηνοΙ, κι Υιρθε

κλ:ΧίΥοντ:χ; πέρ:χ ά:πο τrιν Άν:χτ?λή, με τό πιxι~ί ΤΤις.

-

Μι% ~oρ% το χρ6ν? τρέχει ά:ληθινο :χΙμιχ, ζεστό, ά:ϊ.δ την

πληγή της, θυμοσμα:ι, μι% ~?P% στό π:xνrιγύρι τr;ς, -r,μουν

l-

γω τι5τε; ά:μούστα:χο π:Χλικ:Χρι, χ:χτε6ήκ:χμε ά:π' όλ:χ γύρα: τ% κοντ?χώρι:χ

t:XyoU:Jt?;'

'1%

ΠΡΟ'.1κυ'l-ήσουμε τη χiρη τη;, Ήτ:χ'ι δεκ:χπεν­

ξ:xπλώσ~ψε, οε άντρες, νά: κcψηθοuμε στΥ.ν ιχύλ-ή'

οΙ yuν:xrXE; μέσ:χ, 'Όπου lγώ, στον σϊ.,10 μου, μέγ:χς εΙσιχι, Κόριε

! γρικω

τΥ.ν ΙΙ:χν:χγιχ ν± ψων:Χζει. ΙιετιοΟμ:χι ι%πιΧν(!),

τρέχω στο κόνισμ:Χ τη;, ιΧπλώ'/ω το χέρι στό λα;ιμ6 της κ:Χ1 τΙ ν± δω; τα

S:xxtU).t:x

μου γέμΙ'.1ιχν :χrμ:χτ:χ ...

Ό γέρι;,ς στ:χυροκοπήθΥικε' στρ:ΧψηΚΕ πί'.1ω, εΙοε τΙς γιι'l:χ!­ κε;, τΙ; πόνεσε:

-'Έ yυψxίχε~, ψώ'/:Χξε, κουΡ:ΧΎΙΟ, ΨΤ:ΧΥουμε

!

Χ:χμήλω'.1ε τη φωΥή του: -'Ήμ?υ'ι ιΧ'lόπ:χντρ?; ά:κ6μ:χ' επεσ:χ τ± μπρ?όμυη, προσΚ'1νφιχ τη χ:Χρη της χ:χΙ πfjρ:χ την ιΧπόt::Χ:Jη νά: π:χρ:χτήσω τον

ψεύτη

ltoOtov

κόσμο κ:χΙ ν± χ:χλογερέψω ...

rέλ:χσε.

- rt:Xt: γελiς, τ;:χπτ;ούλη ; - Ery:Xt '1% μη γελω, π:xι~ί μ?υ; 'Όπου τΥιν Βια: μέρ:χ στό π:χνηγόρι δ Σ:ΧΤ:Χ'li; '1Τ(Jθηχε γυν:Χίκα: κ:χΙ στ:ΧΟη'(ε δμπρό~ μου' 'ιjτ:χν ~ ά:φεντι:Χ της!

i09

Κa;Ι μοο Ί3ειζε, χωρΙς νιχ στρa;φε!, άνa;γυρνώντa;ς τον άντι­ δι%χτυλ6 του πίσω, τ~ γριιΧ που μciς άκολουθοσσε άμίλ'YjΤ'Yj. M~ν τ~ 6λέπεις τώρα;, εΙπε,

-

r.:otJ

σιχιχ(νεσιχι νιΧ τrιν άγ­

γίζεις. Τ6τες, ~τιxν ~ σκορ86πιστ'Yj σπa;ρτιχριστ~ ac}y το ψ~­ ρι. Ήτιχν ~ fιxttιxv6cppuQ'Yj, με τ" δνόμιχ. Τώριχ, σμε

! ποΟ

Ύιχι τιΧ φρύδιιχ Τ'YjΙ;;;

llciVE

l πιχντέρμε κ6!

στο διάολο, μάδφιχν

Μιιχ στιγμή, πίσω μιχι;;, ~ γριιΧ !γρουξε, σιΧ δεμένο διχγκιχ­ νιάρικο σκυλί' μιΧ δεν !6γΙΧλε ~xya;. Nιi το μονa;στήρι

-

! !κιχμε δ γέρος &πλώνοντιχ; το χέρι. ti'jIi: θ:Χλιχσσιχι.;, σφψωμένο άν~μεσιx σε δυο με­

Στ-ην ~κριx

γάλους 6ράχουι;;, το μικρο μονιχστ'l)ράκι γυάλισε κάτιχσπρο.

Στ-η μέσ'Yj δ τροσλοι;;

cia6iat'Yj,

ti'jIi:

lκκλφιciι;;, φρεσκογΙΧλιχχτωμένος με

κιχτιχστρ6γγυλος, μικρός, !μοιa;ζε με σΤi'jθος Ύυνa;(·

κειο' γύριχ άπο τ-ην lxXΛ'YjatcX πέντ" !ξι κελιιΧ με γιχλa;ζο6ιχμ­ μένες r.6ρτες,

xa;t στ~ν ΙΧύλ-η τρ(ιχ λιχμπΙΧδωτιΧ μεγ&λιχ χυπιχ­ cppcXXt'Yj γύριχ, χοντρες φιχριχοσυκιει;; &νθισμένες.

ρίσσιιχ' κιχΙ στό

Γοργώσιχμε το 6ijμιχ, μελωδικες ψιχλμουδίες cixouat'YjXιxv

άπο το άνοιχτο πιχρΙΧθυράκι τοσ Ιεροσ, δ &ρμυρος άγέριχς μύ­ ρισε μοσχολί6ιχνο. Ή δoξιxρωτ~ ξώπορτα: όρθάνοιχτ'Yj, το πε­ ριa;ύλι ιiπλώνoυντιxν χιχτιχκάθσφο, στρωμένο με ~σπριx κ:χι μιχΟ­

μιχ

χοχλάδιιχ τοσ γιΙΧλοσ. Δεξόζερ6ΙΧ, σύντοιχιχ, σειρες γλά­

στρες με δυ6σμο, μιχν~rοuράνιχ κιχΙ 6a;σιλικό.

"ΗσυχΙιχ, γλύκιχ, δ iJλιος 6ιχσίλευε κι οΙ άσ6εστωμένοι το!­ χοι ρόδισιχν.

CH ΙκκλφούλΙΧ, ζεστή, μεσοφωτισμέν'Yj,

μύριζε κερί' ~ντρες

κιχΙ Ύυνιχ!κες σάλευιχν μέσιχ στους κιxπvoυι;; τοσ λι6a;νιοσ κιχΙ πέντ"lςι ΧΙΧλ6γριες, σφιχτοτυλψένες στιΧ μιχσριχ τους ρ~σιx,

Ιψελνιχν με γλυκες ψιλες φωνες το «Κύριε των Δυνάμεων». Κι Βλο κι !κιχνιχν μετάνοιες χι άκούγουντa;ν το φρουφρούρι­ σμιχ τοΟ ράσου, σιΧ νά "τιχν θρος φτεροσγες.

ΕΙχιχ χρ6νιιχ ν" άχούσω τουι;; Χιχιρετισμούς. 'Ύστεριχ άπό τ-ην άντιχρσ(ιχ ti')," πρώΤ'Yjς νι6Τ'Yjς, προσπερνοσσιχ μεκιχτιχφρ6νιιχ κιχΙ θυμο άπο τΙς lκχλ'Yjσιές' με τον κιχιρο γλύκιχνιχ. Κά·

που κάπου πήγιχινιχ στΙς θεμελιιχχες γιορτές, στιΧ Χριστού-

210

τινν~, στΙ~ ιiγρυπνιΙ~, στΥιν ' AνιXστ~σ.,( καΙ χαΙρουμουν ν' ιi- ! νιχσταίνετ8tι τ~ πιχιΙΗ που 'χε πσφαπομεΙνει μέσα μου. ΟΙ .τριοι κιατιυουν πω; δτιχν τό μουσικό δργανο ξ.επέσει ιiπό τή θρησχιυτιχΥι του ιiπoστoλYι καΙ ξεθυμιΧνει, 6γιίζει &ρμονι­ x~ λciλο. ΤιΤΟΙιΖ ιχΙσθητικΥι χιxρι:i: είχε κιχταντ1ισει μέσα μου

Yi

θρηαχεΙιχ. ΣτιΧθηκα σt μιι:i: γωνιιί, ιiχoύμπησα στό γυΙΧλιστερό στιχ­

σΙ8ι, που τό 'χιχν κιΧμει φLλντ(σι ιiπό τό πολυ τρίΨιμο τι:i: χέ­ ριιχ των πιστων, κι άχουγιχ ιiπo τι:i: 6ιίθη του κιχιροσ νιί ' ρχουν­

τιχι οΙ 6υζαντινt~ μελω8ίε~: «Χαίρε, ϋψος δυσα"άβατο"άν­

{}ρωπl"οις λογισμοί ς' χαίρε, βάiJος δυσι'Jεώρητoν κα2 .άγγl­ λω" όφiJαλμοίς_ .. Χαίρε, Νύμφη άνύμφευτε ..... Κι Ιπεψτιχν κιΧτω πίστομιχ οΙ κΙΧλόγριες κιχΙ ψρουψρούρι­ ζαν πιίλι τιχ ριίσιχ τους, σι:i: φτερoσγε~.

ΟΙ στιγμές περνοσσιχν σιχν άγΥελοι μt μοσχολι6ιίνιστα φτεριί, κριχτώντιχς κρίνιχ κλειστιΧ, κιχι Ψέλνιχν τι:i: κΗλη τjjς Μιχρίιχς. Ό ηλιος 6IXσLλεψε, επεσιχν τι:i: μουχρώμιχτιχ χνου8ω­

τι:i: κ:χι γΙΧλιΧζιιχ. Δέ θυμοσμιχι πως 6ρεθΥικιχμε δξω στΥιν IXυλ~ χι εΙχ:χ ιiπoμεΙνει μόνος μέ ΤΥΙ yριι:i: γουμένισσιχ κιχ! 8υό νιού­

τσικες κΙΧλόγριες κιΧτω ιiπό τό πιό μεγιίλο κυπσφΙσσι. Κι

ήρθε τό γλυκό τοσ κουτιχλιοσ, τ~ δροσερό νερό,

f,

γΙΧληνΥι κου-

6έντιχ ... Μιλ1jcrιχμε

ytcX ti

θιίμιχτιχ τΥίς Π:χν:χγιιiς, γιιχ τό λιγνίτη,

γιιΧ τ~ς ορνιθες που ιΧρχίζουν τώριχ τΥιν άνοιξη νι:i: γεννοσν, γιιi τΥιν ιΧδελψΥ) Ευδοξίιχ που σεληνιΙΧζετιχι. Πέφτει στίς πλιΧκες

ti)Ii: iχκλφtιiς κιχί σπιχριΧζει σι:i:ν τό ψΙΧρι' 5γιίζει ιΧψρούς, 6λιxστημ~ει κιχι crκΙζει τιχ ροσχιχ της ...

-

ΕΙνιχι ψιΙΧντιχ τ.έ'/τε χρονων,

.. ρ6στεσε

~ γουμένισσιχ στε­

νιίζοντιχς, κιχτ:χριχμένη ~λικίιx, δύσκολες ώρες, ~ χιίρη της θιi

τΥι

60YjHfJcrEt

κΙΧί θι:i: γιιΧνει.

"f στερ:χ

ιiπό 8έκιχ, 8εκιχπέντι

χρόνιιχ, θιχ γιΙΧνει ...

-

Δέκιχ, 8εκιχπέντε χρ6νιιχ ... μουρμούρισιχ στενιίζοντιχς. ΤΙ 'νιχι aέχα, δεκιχπέντε χρόνι:χ, είπε ~ γουμένισσιχ μέ αυ-

στηρότητα: εt συλλογιέσιχι τΥιν α!ωνιότητιχ;

211

Δ~ μίληοcc' 'ijςερcc τ:ω; ccΙωνι6τ'7]ΤCC EZνcc: 1ι τ:οίι περνχει' φίλ'7]σcc το χέρι

't'ij;

στιγμΥι

xie.

γο:.ιμένισσccς, άσπροτ:ιχχου­

λό, λι6ccνισμέν?, χ~ lφυγ:χ. ΕΙχε 6ρcx8ι:ί:σει. Δυο τρίΙΧ χορ:ί:ΧΙCC γύρι ζccν 6ιccοτιχα: στΙς χουρνιές τoυ~, 16y(%tνccν άπδ τις χ?uφχλες των δέντρων οΙ χουχου6:ί:γιες

yt:i v:i φ~ν, 16γιx~ν(%ν :ir:o ΤΥΙ yij; τα: aιxAtyxi­ t:i σχουλ rιxtcc, 't:i τ:οντίχι (%, για: v:i ψlXγωθoίiν x?uxou6iytE;.

ριιχ, οΕ χ:ί:μπιες,

'άπο τΙς

Το μυστιχο φί5ι, r:oίI δ ιχγΧ:ί:νε ι τΥιν οίιρ:ί: του, μ'lζωσε' γενν~ 1ι

y'ij;

χιχ! τρώει

't:i

τ:ιχιδι:ί: τ:rις,

ξ(%νΙΧΥενν:ί:ει,

't:i

',:i

ςιχ.

νccτρώει. Τέλειος ΧύΧλο;. 'Έπccιξ(% το μ:ί:τ: γύριχ μου' το σχοτ:ί:δι εΙχε πέσει, lΡ'7]μίlΧ. Κι ο[ τεl'εuτ(%ί?ι χωριiτε; εΙχ:χν φύγει, )((%νiycc; ~~ μ'IΟλε·

τ:ε. Ξuι:ολύθ'7]Χ:Χ, 60ίιΤ'7]ξ(%

't:i

r:ό~ιcx μου στή θ:ί:λccσσcc, χυλί­

στ'7]ΧCC στrιν&:μμοu~cc. ' Αν:ί:γχ'7] με χυρίεψε ν' &:γΥίξω, μ~ γυ­ μνο χ?ρμί, τις πέτρε;, το νερό, τδν άγέρ:χ. Ή λέξ'7] τijς μένισσ:χ; «(%1ωνι6τ'7]ΤCC» μ' εΙχε &:γριέψει,

σα:

eeAt:i r:OU

you-

άπ:ί:νω μ?u

lr:taE

πι:ί:ν?υν τ' άμέρωτcc ~λ?γιx. Τιν:ί:χτ'7]Χσι

Y:i

ξε­

φύγω' ν' άγΥίξω, χωρις ροοχσι, στΥιθο; με σΤήθος, τrι γΥίς, τrι θ:ί:λχσσιχ, ΧΙΧ! να: νιώσω με σι'(ουρ:ί:διχ τ:ω; τ' άγΙXπrιμέν(% lτοΟ­

l1irιμεΡIΧ

'tCC

Ur:Xpx?UY.

cΈσι. δπ:ί:ρχεις, laίI μονiχ(%, q;ών(%ζ(% άπο μέσ(% μου, ω τ:έ· τριχ χ:χι χωμιχ χ(%ι νερό

xcc!

άγέρlχ' χι lγώ 'μ(%ι, ω

νογένν'7]τος δ γι6; aou Χ(%! χρ:χτω το 6uζί σου

xcc!

fij;, XlXt

δ στερ­

Ο:.ιζ(%ίνω

δ~ν το &:φΥι'/ω. M~ ά1'rινεις XlXt ζω μον:ί:χ(% μι:i στιγμή,

μα: γίνετιχι 1ι στιγμrι ου;! χlχΙ 6uζΙΧίνω.» Σα: να: χιντύνεψcx να: γχρεμιστω μέσ(% στrιν ΙΧνθρωποφ:ί:γlχ

lτούτ'7] λέξ'7] «:χΙωνιότ'7]ΤCC»' :iνccσΤΟρrιθ'7]ΧIΧ μ~ π6σ'7] λιχχτ:ί:ριχ !λλοτε

-

πότε

; πέρυσι άΧόμ(% -lσχυοιχ :Χπ:ί:νω Τ'7]ς χ:χΙ :XYOtxt:i 't:i χέριιχ, v:i πέσω.

a1'CCλ­

νoίiσιx τα: μ:ί:τιιχ, μ~

''Οτιχν ΤΙμουν στrιν Α' τοσ Δτιμοτιχοσ ε!χccμε στό ο' μέρο; τοΟ Άλφ:Χ6τιτ:ί:ριου

yt:i

ΙΧν:ί:γνωσμlχ !ν:χ τ:ιχρ:χμίιθι

δ:ί:Χι εΙχε πέσει, λέει, σ'

τιΧμορψτι πολιτείΙΧ

-

!YCC

πτιγ:ί:δι χι

lxE!

: 'Ένιχ

τ:ιχι­

6ρήχε μι:Χν πε'ι­

6ιχθι:Χ περι66λισι, θυμοομ(%ι, μέλι, ρυζ~·

212

γ%λι:ι, π%ιχνιδιΧχιιχ ... Συλλi6ιζ%, χ%ί χΙίΟε συλλ%6Τ) μ~ 6{ιθιζε

χ%ί πιό 6%l:ΙιιΧ στο π%ρocμUθι. Κι Ιν:ι μεσΥ)μέρι, γυρίζο'/τ:ι:; ιi:πό το σκολειό, μπΥιΧ% τρέχοντιχ; σπίτι, Ισχυψ:ι: στό πyπIί~ι τΥ);

(XuA ή;

μ%~, χΙίτω ιtπό την Χλτιμ%τιχριΙί, χΙΧί χι:ιί ηζ:ι:, συ­

νεπ%ρμένο;, το μιχσρ(; γυιχλιστερο πρόσωπο τοσ νεροσ. Κ:ι:Ι μοσ φιΧνΥ)χε πω; eraιx την πεντiμΟΡr"l) πολιτεί:ι, σπίτι:ι χ%ί δρό­ μι:ιυ; χ:ι:ί π:ι:ιδιιΧ χ%ί μιιΧν χλΥ)μ:ιτ:ιριιΧ φι:ιρτωμέν"l) στ%:ρύλιιχ.

Δεν χριχτ-ήθΥ)Χ:Ι πιιί' χρέμιχσα. x~.ω το χεφΙίλι, ιΧπλων:χ τιΧ χέ­

ρι% μου χι lδινα. ~ι6λ:ι: χλοτσιιΧ στΤ) γY)~, νιΧ πάρω φ6ρ% νιΧ πέσω. ΜιΧ τη στιγμ,η Ιχείνη ~ μητέρ:ι μου μ~ πήρε το μriτι τη\;,lσυρε φων-ή, ltρεςε, χι !σι:χ [σια. πι:ιυ πρ6λΙΧ6ε νιΧ με ιΧρ­ πιiξει ιi:πc ττl μέση ... 'Ότιχν -ημ,ουν μιχρό πα.ιδί, χιντΥνεφ:χ νιΧ πέσω στο πηγιΧδι' δτ%ν μεγιiλωσ:x, χιντΥνεφ:χ νιΧ πέσω σΤΤί λέξη «ιxlwyt6t"l)t%»'

χΙΧί σε xιXμπoσε~ άλλε; λέξε~ ιtx6μ:x: «lρωτιχ;», cΙλπίδΙΧ», cπιχτρΙδ%», «θεό;».

KiOe χρόνο μ,ου φ:χίνουντ%ν πω; γλίτω­

να., χ:χί πρι:ιχωροσσ%. Δεν προχωροσσιχ' .iλλ:ΧζΙΧ μι:ινΙίχ:χ λέξη, χι ιχυτο τ6 'λεγα. λυτρωμό. Κ:Χί τώρ:χ τελευτα.!:χ, δυό ιiHxερα. χρόνι%, χρέμουμ:χι ιΧπχνω :Χπό

t'Yj

λέξη: «ΒούΟ:χς».

~H, ~; είν:χι χ:χΗ δ Zι:ιρμπ~;, έτι:ιστο εΖν:χι το στερνό πη­

'(ιX~ι, ~ στερνΤ) λές'f/, Χ:Χί θιΧ γλιτώ?1ι) πιά: γιιΧ πιΧντ:χ.l'ιιΧ πάν­ τ:χ

; 'Έτσι

2:κ:χτiπ:χuτ% λέμε.

ΤινΙίχτΥΙΚ:Χ. "Όλο μου τό σίίψ:χ, ιtπo τη φτέρν:ι ω; τό μυιχ­ λό, ~τ:xν ευtυχισμένο. ΙΌύθηχ:ι, Ιπεσ:ι στη ΟΙίλ:χσσ:ι, γελοσ­ σ:χν τ% x·jμoxt:x, γελοσσ:χ χι Ιγω μ:χζί

xouPXatylx:x

tou;,

π:χίζ%με. Κι ετ:χν

χ:χί 6γΥικ:χ ~ξω χ:χ: στέΥνωζ:Χ στο νυχτερινον :i-

γέρ:χ χ:ιί πijριχ με ιXν:O.:XHε~ δρ:χσχελιές το δρόμο, μοσ φcί­ Πιχε πω; εΖχ:χ γλιτώ?ΕΙ ιΧπό Ιν:χ μ,εΥΙίλι:ι Χίντυνο, χι εΖχιχ πιΧ· λι :iρπ:χχτεί σφιχτιΧ %πο τδ 6υζί τfι~

:!13

M:iYx;

χ:ιί 6ύζ:χινlχ.

Ω

Σ ΑΝΤΙΚΡΙΣΑ ΤΟ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ. σ1:~θ'φ,ιx ιiπό1:oμoι' μέσσc σ1:Υιν πσcp~γxιx εΙ8ιχ φω,. «θ~

'ρθε δ Ζορμπι2,!» συλλογίσ1:'Υ)ΧΙΧ χιχρουμενο,. -Εχιχνιχ νιΧ 1:ρέξω, μιΧ XPΙX1:~θ'Y)XΙX. «Πρέπει νιΧ χρυΦω 1:Τι χιχ­ p~ μου, εΙπιχ' πρέπει νιΧ φιχνω θυμωμένο, χιχΙ ν' ιipχίσω μΙΧλώμΙΧ1:::Ι:. Τον lσ1:ειλιχ γιιΧ 6ιιχσ1:ιχε, 80υλειέ" χι

CXU1:0,

1:ct

σΧόρ­

πισε 1:ιΧ λεΨ1::Χ, lμπλεξε με σσcνtέζες, ιipyoπόpφε 8ώ8εχοι μ.έ­ ρε,. Πρέπει νιΧ χιχμωθω

1:0

θυμωμένο, πρέπει ... »

ΚΙν'Υ)σιχ με ιipγιX 6ήμΙΧ1:::Ι:,

yti

ν~ 'χω

νιΧ θυμώσω.

xcxtpo

ΠροσπΙΧθοσσ::ι: νιΧ Ιρεθίσω 1:0ν ~CXυtό μου, μιiζευσc 1:ιΧ φρυ8ιιχ, lσφιγγιχ 1:Ι, γροθιέ" lχιχνιχ δλες 1:Ι, χειρονομίε,

1:00 θυμωμί­

νου γιιΧ νιΧ θυμώσω. ΜιΧ δε θυμωσιχ. 'Όσο ζυγωνιχ, χι 1ι χιχριί

μου πλ~θιxινε.

. 1:1)V ιixp:x 1:ων π08ιων' ΧΟ(1:ιχξιχ ιiπo 1:0 φωtισμ!­ νο πιχρΙΧθυρ:Χχι . δ Ζ')ρμπι2; ~1:ιxν γOνΣC1:ισμένO' χιΧ1:ω, εΙ χε ιiνιXφει 1:0 χcxμινέtο χι IΦ'Υ)νε χιχψΙ Ή χιχρ8ιιΧ μου lλιωσε' φώνσcξιx: - Zopμπιi! Ζυγωσιχ με

Mεμιιi, 1ι πόρtcx ιiνoιξε, δ Zopμπιiς; ξυπόλυ1:0ς, χωρΙ, που­ xιiμισo, πε1:ιΧΧ1:'Υ)χε δξω' 1:έν1:ωσε

πijρε

1:0

1:0

λΙΧιμο σ1:0 σΧΟ1:ιΧ8ι, ιW

μ:Χτι 1:0υ, ιiνoιξε 1:Υιν ιiγxιxλιιi, μιΧ

autu;

XΡΙX1:~θηxι

χα;Ι χρέμιχσε .χιΧ1:ω τιΧ μΠΡ:Χ1:σα;.

-

Ka;λως; σε 6Ρijχα;, ιiφεν1:ιxό! εΙπε 8ισ1:α;Χ1:ΙΧιΧ χα;Ι σ1:ιΧθ'Υ)ΧΙ

μπροσ1:ιΧ μου με χρεμιχσμένιχ· μοοψιχ.

ΠροσπιΧθησα; νιΧ xιiμω 6:ΧριιΧ

-

Κα;λως; μιi; Χόπια;σε;

! εΙπα;

1:Yj

φων~ μου:

περγελιχχtcX.

ρ(ζεις μοσχοσιΧπουνο.

214

MYj ζυγώνει,' μυ­

-

Κα:Ι ν:i 'εερες πόσο πλύθηκ(Χ, &φεντικ6, μουρμούρισε' τρΙ­

φτηκα:, ζύστρισα: το οια:ολόπετσό μου πρΙ νιi πιxpoυσια:στtί>

μπροστ:i σου!

N:i,

μι.χ (bpιx πλένουμ!)υν.

νη α:ότ-η μυρω5ιΧ ... Mιi τΙ θιi κ:iμει pιi

-

-

ΠΙΧμε μέσα:, εΙπα:.

Mi fι ιiν(Xθεμιxτισμέ­ ; o~ν εΙνιχι fι πρώτη φο­

θιi 6γεί, θέλει o~ θέλει.

'Ένιωθα: πώς a~ν μποροσσα: πιά, θιi μ' fΠΙΧΙΡνα:ν τιi γέλιιχ. Μπ-ήκα:με' μύριζε fι πα:ρ:iγκιχ μυρωδιές, πι:ιϋορες, σα:Π?ΙJ­ νια:, γυνιχικίλΙΧ.

-

Κι cιότιi τιi μιχσκιχρα:λΙκια: τΙ 'να:ι, δ~ μοσ λές ; φώνα:ζ~ 6λέ­

ποντιχς ιiριxoια:σμένα: ιiπάνω σ' ~νιx κιχσόνι τσα:ντάκια:, μοσκο­

σάπουνα:,

x:iA τσες γυνα:ικείες,

~να: κόκκινο όμπρελί '10, δυο μπα­

τιλάκιιχ μυρωδιά.

-

Δtί>p(X ... μουρμούρισε δ Zopμπιiς ~ σκυμμένο το κεφcnι. Δtί>pα:

;! lχα:μ(Χ

πρι:ισπ(Χθώντιχς ν' ιiγpιέψω' otί>ρα:

;

Δtί>ρ:ι:, ιiφεντικό, μ-η θυμώσεις' γιιΧ τ-ην χιχημένη τ-ην Μπου-

μπ?υλΙν(Χ ... Λιχμ"ρ-η ζυγώνει, c!νθρωπ?ς εΙνα:ι χι α:ότ-ή. Kιxt:icpepιx νιi κριχτ-ήσω τιi γέλια:.

-

Το σπουQ(Χιότερο δεν τΥίς lφερες ... εΙπιχ.

-Ποιό:

- Tci

στέφα:να:.

Κα:Ι τοσ διηγ-ήθηκα: τΙ 'χα: σκαρώσει στ-ην ερωτοχτυπημέ­ νη γοργόνα..

Ό Ζt.jρμπciς εζυσε το κεφάλι, σκέφτηχε λίγο.

-

Δ~ν lχ(Χμες καλά, ιi1?εντικ6, εΙπε τέλος' o~ν lκ(Χμες κα.λά,

κα.Ι νιΧ μ~ συμπα.θΙΧς. Τέτοια. χωρ(Χτ:i, άφεντικό ... Ή γυνσιίΧσι εΙνσιι άδύνα.το πλάσμιχ, ντελικάτο, πόσες φop~ς θιΧ σοϋ το πtί> i 'Ένα: φ(Χρφ?υρένιο 6άζο. θέλει μεγάλη προσοχή, ιiφεντικό. Ντρ:iπηκα:. Τό 'χα. κι εγώ μετ(Χνιώσει, μά 'τα:ν πολυ ιiργά .

•Αλλσιζα: κουΟέντα:. - Κα:Ι το σύρμα: ; ρώτφα:. Tci

εργιχλεΤα:

;

-''Ολα:, δλσι τά 'φερσι, lγνοισι σου! Κι fι πίτα: άΗκερη κα:Ι τό σχυλΙ χορτάτο. Ένα:έριος σιοερόδρομος, Λόλα:, ΜπουμπουλΙν(,ς, 'Αφεντικο

--:- δλσι

εν τ:iζει

r 215

Κlχτέ6,;σε χπο ΤΤΙ φωτια: το μr.ρtκι, γέμισε το φλιτζιΧνι μο'J, μ~Cί Όωκε σου"ιχμιι)τα: x~υλoυρxκι!X ποίι 'χε φέρει χ:χι μελένιο Xl%λ6ιX, πo~ 'ξερε πόσο τον cXγ:χπω.

-

Σοσ κρ:χτω

lv:x

μεγχλο κουτΙ χ!Χλ6χ δωρο

! μΟ(ί

'πε με τρυ­

φερότητ:χ' δε σε ξέΧ:χ,,:χ. N:i, r.Yjp:x κ:χΙ για: τον π:χπcιγ:iλο μια: σlχχοίιλlΧ ά:ρ:iπικ:χ φιστ[κιιχ.

K:xvivl%

δεν ξέχcισcι.

T:i

'χω, σοΟ

λέω, πεvτlχκ6σιl%.

'Έφιχγιχ κοuλΟ'Jρ:iκι:χ xcιι χcιλ6χ,1jπιcι τον κ:χφέ, διπλοπό­ δι χιΧτω, κι δ Zoρμπ~; Ιπινε κι cιυΤδ; το χ:χφεο:iχι του, κιΧ­ πνιζ~, με κoετcιζε, κ:χΙ τα: μιiτι:x του με μιχίιλιζl%v σχν τοΟ φι­ διοσ.

-'Έλυσε; το μεγ:iλο πρ66λ-ημ% πού σε τυΡ:Χ,lΥοσ"ε, γερο·χο­ λl%σμένε

; τδν ρώτφ:χ μ~:xκώyo'lτcι; τή φων-ή μου. - Ποιδ πρ66λημ:χ, &-:ΥΕντικό ; -"Av 1ι γυΥ:χεκ:χ εί'l,;ι η δεν ε[Υ:ΧΙ άνθρωπo~. - Ououdu ! "ιΧει α~τ6! :xπoκρUιYίχε δ Ζορμ~:i; ΚO'JνώΥΤ:Χ; τΥ) xερo~xλ:x. "ΑνΟρωπο; eiVlXt κι :x·jtYι, 2',θρωπος crxv κ:χι μ~; - κ:χι χειρ6τερ'l'l ! Μ ι:Χ στιγμΥI &λέπει τΥI σ:χχοίιλ:χ σου κlχΙ ζ%­ λίζετ%ι, χoλ'~xει ;τχνω σου, ΧΧνει ΤΤΙ λεuτερι:i Τyί~ κ:Χί χ%ερε­ τ:χι πού τή χχνει' γι:χτΙ, 6λtr.Et;, πεσω γu:χλΙζει 1ι σιχκούλ%

σου.

Mi

γρήγοριχ ... "Ασ' τlχ στ ΧΥχ(ιεμ:χ, χφεΥτικό

!

ΣηκώΙΙ-ηκε, πέτlχξΕ χπό το r.,;ρ:xl)up:ix: τ~ ""ty:iρo.

-

Τώρ% :Χ'lτρlστιχε; χοu6έvτε;, ε:ϊ.Ε.

νει, φέρ%με τ~ σuρμ:χ, χ:χφ6; 6ροσμε

'to·j;

MeyH'YJ

v' :XvteouflE

Βδομχ?:χ ζυγώ­

στο μονlΧ'1τΥ;ρι, νχ

τ:χ·ψ:χμ.;::Εε;, ν:Χ :)ϊ.ογρΧψουμε τχ χ:xρτ:~ γι:Χ το

Ο:%σο ... lJρ! νχ

aoov τ~y εΥ%έριο χ:Χί r.ιXpOu'l τ:Χ μυ:ΧλΧ του; ; Ό x,;tpc,; ;:ερνΧΕΙ, :Χ,:μντικό, οε,ι ε:ν:χι σω­ στα: πριΧμ%τlχ %,jt:X '1:Χ τεμπελε:Jοuμε, πρέπει ;:ι:Χ ν:Χ 6γΗουμε πρ:iμ%, ν:Χ •ρθουν 6 :Χ;:6ρ::χ vx -:Υ,=,ρτώσουν, ,/ i ϊ.:χvτrισΙ:Ι'JI.Lε td: lξοδ:Χ ... Αύτό τ~ τ%;ε~ι το(ί Ι\:Χ:ιτρου κ6στισε ποί,ίι' ~ ειχολο;, βλέπει; .. . Σώπ:χσε' τον "'J;:r/j>,x%. ''ΙΙτ:χνε σχ'! π%ι~Ι r:ou 'χ:χιιε .χτ,;­ εΙε; χιχ! τώρ% δεν ξέρει r.w; ',χ t:x μπl%i.ώσει. Κ:ΧΙ τρέμει 1ι χ:χροοόλ:Χ tou. «γέρlχ, χlX~H:x6ε;

«Nτρoπ~ σου, φώ'l:χζιχ σΤΟΥ έ:χ:.ιτ6 μου, ciTI~YGUV μιιΧν τέ­ τοιιχ ψυχη νιΧ tρέμει

; Σ~xω ά.ί.~'1ω, τ.:οίί θιΧ 6ρε!~ πι;ιτέ σου :Χλ· ciJti'/W, π~ρε τδ σφουγγ&ρι xιxi σ6'ijσε !» φών:xξ~ ξεσπώντιχς, :Χσε ΤΟ atioAo, δεν -rc.v έχου­

λο Zoρμπ~. Σfιxω

-

Zoρμϊ.~,

με civ~yxYj! Περ:χσμέν:χ, ξεχ:χσμέν:χ. ΙΙι&σε το σιχντούρι! 'Άπλωσε τιχ χέριιι, σιΧ νιi 'θελε π~λι νιΧ με ιΧΥκ:χλι:Χσει' μιΧ τ~ 'χλεισε ευτύ;, κ:Χί με μιi δρ:χσκελιιΧ εφτιχσε σΤΟΥ το!χο χι

cXYlXtlXYUatYjXE Yi

ξεκρεμ~σει το σ:χντούρι. 'Ως ζύγωσε στο φως

τοίί λυχν:χριοσ, ξέχριν:χ τιχ μ:Χλλιχ του: μΙΙUΡ!f' κ:χρ:χμπογι&.

-

Βρε θε"μί.IΧΙΧΤΥΙ, φών:χξ:χ, τΙ μ:Χλλιi εΤνlχι αύτχ; Ποίί τιχ

6ρ'ijχες;

Ό Zoρμί.~; γέλ~'3E.

- Tti Ό:χψ:χ, ά.φεντικό, τχ - Γιατί; - N~, ciitG φιλότιμο. Mtci

'6:χψ:χ, τιχ γρο:.ισοόζιχιχ ...

μέρ:χ πΥιγlχιν:χ με τη Λ6λ:χ

x:xi

τΥιν

χρ:xτoCΊσ:x ciτ.:c. το χέρι. 'Όχι δηλ:xO~ ... ν:Χ, ετσι, ιΧκρ:χ :Χχρ:χ! 'Όπου Ιν% μ .. %στ~ρ~ι)!.O, εν:χ; τ.:ιτσιρΙχος τόσος δχ, μιϊς πlΧίρ·

νει ιΧπο ί.Ισω. «Ρε γέρο, φώνCt:;ε το ά.νlΧθεμlχτισμένο, ρε γέρο, ~oσ τΥιν

.. ~ς

τΥιν ε1'{oν~ σου ;»

Ή Χ%YjμένYj ~ νά. μΥιν τΥι'1 κ:Χνω

AcSACt: νΤΡΧΠΥΙκε, ytρ:XJtYjXCt: κι Y:i: vtpir;Et:xt, .. 'ijy:x τΥιΥ Ιδιιχ

εγώ. Κ:Χί

yt:i:

6ρ:ΧδιιΧ στον

μΠ'ΙΡΙ.1ί.έρΤί κ:χί τχ '6:χψ:χ. Γέλ:χσ:χ. Ό Ζορμτ.::i; με ΧGίΤ:Χξε με σ06:χρ6τητ:χ.

cifEvttxcS ; Κι δμω; :Χκο:.ισε ·ιά. (ίε!;, 6 !Χνθρω.:ο;. 'Α .. δ τΥι μέρ% τ;ο:) τχ '6:χΦ%, lytyCt: :ino; ~"fJρωΤ;Gς. θ:χρρε!; χι εγω 6 rato; ΤΟ .. :στεψ%, ..ω; έχω μ%ίίρ:χ (1:Χλ/.ιΧ - ξεxν~ει, €Air;:Et~, εi)κολ:χ δ ιXyOpwr;:'.); ~,τι οεν ΤΟΥ σ:.ιμ:ρέρει - χ:χ: ILX τδ θεό, .. λfιlJ:.ινε ~ δύν:χμή μο:.ι. Το κ:xτxλ:x~ε κι i, .\6λ:χ. Κ:Χί μ:± σο:.ιF.λι:i ;:'.)u 'χ:χ ε~ώ στά. νεφρ:Χ, τΥι Ουμχσ:χ: ; r;::(Et κ: ~..'.ι:YI! Δεν το .. tatEuEt;" :x-JΤΧ, 6λέ .. ε:;, 3έ." -r:i 1,/1.".('.)')'1 Τ% χ:.φτ:χ σου ... Γέλ%σε ε1ρω"ικ:(, (1% τδ μετΧ ... :ωσε :Χ11έσως: - 1'\:% με σtJ!ιr;::χfJi;, ε:;:ε. 'Εγώ τδ μ6'lο ει6λ:ι;. ::'/.ι ί3:x~:xσ:x στΥ; ζωτι μι;ι!) εΙν:χ: 6 ~1;:ερτ6~,,:.ιλlj;· δε" εΕ:χ μΕγ:Χλ)) ώ~έλε:::ι. -

Σο:; :ρ%(νετ:χι ά.στε!ο,

τΙ μyστ~ριo ::Gό Ύ:χι

:8:εκρέμιχσε το σιχνΤΟ:JΡt, τό 'γδυσε π~λt τρυi1ερGi,71συχιχ.

-

Πιiμε δξω, εΙπε. Έδώ στου; τέσσερεt~ τoΙχoυ~ οε χωρGiεt

το σιχντούρt·

Oept6 'νσn,

θέλεt &πλοχωρt~.

Βγήκιχμε δξω. Τ' ιiστέρtlΧ τσιχκμ:χκtζιχν στον οδρ:χν6. Ό Ίoρoιiγ'Y/~ πoταμo~ χόνουντιχν ιiπo τ-η μtιiν ιfκρα Τ οδριχνοΟ ω, τ-ην ιfλλ'Y/. Ή θιiλιxσσιx χ6χλΙΧζε.

ΚΙΧθίσιχμε οtπλοπόδt στα: χοχλciΟtιχ· τ:Χ Χόμ:χτιχ lγλεtφιχv τΙ~ πιχτοΟσε, μιx~.

-Ή φτώχεtιχ θέλεt ΧΙΧλοπέριχσ'Υ/, εΙπε δ Ζαρμπli,. Άμ' τΙ;

θιχρρεί πω~ Oιi μli, 6Giλεt κιiτω ί 'Έλιχ υ.iώ, σιχνταύρι

!

-'Ένιχ μιχκεδονΙτtχα σκαπό, τήζ πιχτρίοιχ, σου, Ζορμπli! εΙπιχ.

- 'Ένιχ ΧΡ'Υ/τιχό, 't'ij; πιχτρίδΙΧζ σαυ ! lχιχμε δ Ζορμπli;· θιi σαυ τριχγ6υοήσω μtιi μιχντtνciοιχ που μαο τ-ην -ΙμΙΧθιχν στο ΚιΧστρο·

ιi;πo τ-η μέριχ που τ-ην ΙμΙΧθΙΧ, ιfλλιxξε fι ζωή μου. ΣΧέφτηχε λίγα:

-'Όχt, δεν ιfλλιxξε, εΙπε· μιi τώΡΙΧΧ:ΧΤΙΧλ1Χ6ΙΧίνω πω; εΙχιχ δί­ xtα.

·Άπλωσε τιi χαντραl3:iχτυλιΧ του στο σιχνταόρι, σήχ.ωσε;τΟ λΙXtμό. Ή φωνή ταυ, ιfyptιx, 6ριχχνή! δλο. ντέρτt, 'tpικuμtσε στον ιiγέρlX

-

:

Σαν τη λογιάσει," μια δουλειά, όρτσα καΙ μη φοβάσαι· άμόλα τη τη 'ΙΙιότη σου καΙ μήν τηνε λυπάσαι! Σκόρπισιχν οΕ lγναtεζ, π'ijριχν δρόμο. αΕ τιχπεt\lε; σXCιυτoO­

ρεζ, 6ρήκε fι ψυχ-η τ-ην καρυφή τηζ. ΛόλΙΧ, λtγνΙτηζ, ΙνΙΧέΡΙΟζ, «ιχΙωνιότητιχ», lγνοtεζ μιχ.ρέ;;, Ιγνοιες μεγιΧλεζ, δλιχ γίνηχιχν γιχΗζΙΟζ χ.ιχπνόζ, σκόρπισιχν,.κt ιiπόμεινε μανιiχlX lvιx ιiτσιx­

λένια παυλί, fι ψυχ":ι τοΟ ιiνθρώπoυ, παυ κελιχηδοοσε.

-

Χ:χΗλι σαυ, Ζσρμπli

σχαπόζ" x:xλ:XAt σlJυ δ, τι

! φώνΙΧξ:Χ lχιχμεζ -

Βτιχ\l τέλειωσε δ πέρφlχναζ fι σιχντέζΙΧ, τιΧ μιxλλιιi ποό

'6ιχψε;, τ% λεφτ:Χ π~Cι 'φαες, Βλ'Χ, Βλιχ! Τρ'Χγαό3φε π~λt! Σήκωσε το λιγνό, δλο χσUfl~λεζ λ:χtμό

-

:

'Όρτσα, διάλε .την πίστη του, κι όπου το βγάλει ή βράση­ γιά που {}ά σιάσει μια δουλειά, γιά που

218

{Jd

'σοχαλάσει Ι

ΜιιΧ οεχαριιΧ 4χουσαν

'tI;

lpy:itE;

που χοιμόν'tοιν άπόξω άπα

'tO λΙΥν!τη

μαντιν~oες" ~rιxώθηκoιν, XOΙΤYI~όρισαν xAEςp'tιXtcx

χουχοΜιοοιν Υuροι μιχς. "Αχουγαν 'tδν άγοιπημένο του,

XIXI

σχοπο χαΙ τζι πόοιοι τoυ~ μερμήΟιζlχν.

Κι άξα~νoι οέν μπόρεσοιν πιιχ νιΧ χροιτηθοσν' tιν:iΧΤYjχ:ι:ν άπο

'tO

σχοτάδι, μισόγυμνοι δπω, ήταν, ά;νoιμαλλι~ρ"l/δε~, με

'tI~ ψoυσxωμένε~ ψου:ροσλε; τους, έ6αλαν στή μέσ1) το Z~ρ· μπιΧ με

'tG

σαντοuρι χοιΙ στέλιωσαν άγριο χορο άπάνω

o'tcx

χοντριΧ χαλίχια. Κι έγω τoυ~ χοί 'tαζα συνεπαρμένο;, άμ:λ1)τος, χ:ι:Ι συλλο­ γιοuμουν:

«Αύτό 'ναι

'tO

άλ1)θινο φιλόνι που ζΥΙτοσσα' άλλο δε θέλω.»

Τήν άλλ1) μέρα, άξημέρωτα, άνΤΥΙχοσσαν οε γαλοιρίες :Χπο

'tou,

χασμάοες κοιΙ τΙς ψωνε~ τοσ ΖορμπιΧ. οε έργ~τε~ oouAEUOΙV με

Auaacx'

μονάχ:χ δ ZoρμπιX~ μποροσσε νιΧ

'tou;

συνεπ~ρει' μοιζί

του ~ δουλειά γίνουνταν χρα:σ!, τpoιyouot, έρωτοι;, κοιΙ μεθοσ­ σαν. Ζων't~νευε δ κόσμο; στιΧ χέριοι

'tou,

οε πέτρες, το x~ρ-

60υνο, τ:Χ ξόλα, οε έργιΧ'tες, έπαιρνα:ν το ρυθμό

tou,

πόλεμος

ξεσποσσε μέσα στίς Υοιλσφ:ε;, χάτω άπο το άσπρο ψω;. τής άσε'tuλίν1)ς, κι δ Ζορμπi; τρα:60σσε μπροστιΧ χοιΙ π~λεuε

o'tij-

θος με σΤήθος. 'Έ3ινε l5νομοι στήν χάθε γαλαρία χοιΙ το χάθε φιλόνι, έδινε πρόσωπο στίς άπρ6σωπες οuνάμε; χι ετσι δεν μπeιρoσσoιν πιιχ νιΧ τοσ ξεψUΥοuν.

«<Άμα: ξέρω έγώ, Ελεγε, πω; αύτή 'νοιι ~ γοιλαρίοι «Κα:να­

βάρο" (έτσι εΙχε 6οι:ρτίσει τήν πρώτη γ:Χλοιρί:ι:), πο:) θιΧ μοΟ πίε:

; τ-ην

ξέρω με

't' l5νομί

't1)ς, οεν κoτ~ει νιΧ μοσ σκαρώ­

σει κοιμιιΧ 6ρωμοδουλειά. Μήτε ~ <ΊΌuμένισσα" μήτε ~ «Στροι-

60κάνοι" μή'tε ~ με

't' l5νομά

«KcxtpouAou". Τις ξέρω, σοσ λέω, μιιΧ μι~,

'tοuς.»

ΕΙχοι σήμεροι γλιο'tρήσει μέσοι στή Υαλοιρ!α, χωρίς νιΧ με πάρει το μάτι

-

tou.

Βίρ:ι:! Βίροι! ψών:χζε στους έργ~τες' όμπρ6;, παιοιά, νιΧ ψιχ-

219

με το 60υνό! "Ανθρωποι εlμ%στε, μεγ:χλ% θερ::χ, ι5 θεΙ; μi;

6λΙπει χιχι τον πι~νει τρψ:χρα. Έσε!ς Κρητιχοί, έγώ Μιχχε­ δόνα;, θιi φιiμε τ" 60υνό, δ~ Oιi μιi; 'f:χει

! ΤΤιν

To\)ρxι~, μω·

ρΙ, ττι φ:χγιχμε, χιχι το 60υν%Ηχι %:Ιτο θ~ φΟΙ;ΤιΘΟίίμε

K~πoιoι;; ζίιγωσε τρεχ~τoι;; τ" Zoρμπιi' στο

:rw;

; Βερ% ! tij; ιΧσε·

τυλΙνηι;; ξέχριν% το φτενο μΟίίτρο τοίί ΜιμηΟΟίί.

-

Ζορμr:ιi, Εχ%με μ~ τΥιν t~E\)~ij :ρων"ή του, Zoρμπιi ... M~ αύτΙ; στρ~τηxε, είδε τ" Mιμrιθό, xιxτ~).ιx6ε· σΥιχωσε τ~

χεροίιΧλΙΧ

-

:

Φείιγιχ! εεχουμπΙσου

!

-'Έρχουμιχι ιΧπο τη μιxντ~μιx ... άρχισε ι5 ιΧλCt"'ρροtσχιωτοι;.

-

Φείιγιχ, σοΟ λέω! 'Έχουμε ooυλει~! Ό Μψηθ,,; τό '6ιχλε στ~ π60ιιχ' δ Zoρμπιiς Ε:ρτυσε νευρια­

σμένος.

-Ή μΙριχ είνιχι γιιΧ τη δoυλει~, είπε'"ή μέρ% είν%ι ~ντpιxς. Ή νίιχτιχ είνιχι γι~ το γλέντι' "ή νίιχτιχ είν:χ: γυν%ίΧΙΧ. Miιν τιΧ μπερ~είιoυμε

!

ΙΙετ:ΧχτηΥ.ΙΧ τότε.

-

Π:xι~ι~, είπιχ, είνιχι μεσrιμΙρι' xιxtpl; \'ιΧ σχολχσετε γι~

φιχ!.

Ό ΖορμπΙΧι;; σΤΡ~'fηΧε, μ~ ~ίδε, ζXρω~ε τ~ μοίίτρ,;:

v:i

γ:ομ%­

τΙσειι;; τοΟ λδγου σου. χ:χσ%με εώδεχ% μέpε~, ::ρέ::ει

vi €γ:χ­

-

)Ιέ τΥιν ά~ει:χ σου, «τεντιΧό, ιiσε μ:χς;. Π ~γ:x:νε

λουμε τη ζΤιμιιΧ' Χ:Χλτ) Gρεξη! Βγήχ% «ί.Ο ττι γΙΧλ%ρί%, χ%τΗ;ΥιΧ% στ~ γ::χλό' άνο:ς% τδ

ει6λίο που xp,;τoo~:x, πεινοίίσ%, ξέχ%~% είν:χι χι "ή σκέψη, συλλoγί~τrιX%, 6ίρ%

ti,'1 .. είν,;. «!\ τ:.ψΧρ:

!», χ%ί

6'λι:~τy,κ% atllί

μεγιΧλει;; γιχλ%ρίει;; τοΟ μυ:χl.οίί. Άνrι~υχ:xστo(O 6ι€Ι.ίo

- y:i

.~ χ:oνoσxέ .. %~Jτ% €~\)'1:i: τοίί

θι6Ιτ, τιΧ μυ.,τηριώί3η μoν,;~τY;pι,;, το:.ι; σ:ω"Υ,λο:.ι; Χ,;λ?γε­

"ου; μέ τιΧ χ: τριν,; ΡΧ"%, .. ο:.ι "\)ϊxεντpών~ντ~; ti, Οil"φή το\); «ν2γχχ;ουν μιιi; τουι;

tlv

ΙΧ((ιέρ% νχ πχρει το "χΥιμ,; τiι;

r.:eII:J-

.

•λψηΗ,

,~OPtl'fi;. Χϊέρχ; r.υχ'lοχ%τοικr;μένο; ~:!()

:Xr.'..

r;νέμ%-

Τ:Ι, ο! 'ft=X·;E~ ω; έχε! Π2~"ω τ~ μ2Τ2ΙΟ 60υ6~ύyισμ~ του x~­

σμου. Ό μεΥΧλσς ιiσκητrι; Π2:ίΡ'ιει τους μ2:θητές του, &.yόρι~ δεκάξι, δεΚ2:σχτω

xpavGn Κ~: τούς πη"(2:ί'ιει μεσΧ'/υΧΤ2: σ!

μιiν π%γωμέν'Yj λίμ·,ιη το:) oouvoD.l'atJvouyt~c, σπ::ίζουν τό κρού­

σΤ2:λλο, 60υτσσν τ:Χ ΡCισχ:x τσυ; στό π σιγωι.ιένσ νερό, ρσσν

l"Ett2:

κΧί τιΧ στεγ-,ιώνCιUV

i .. Χνω

ti

φο­

στή σχρκσι τους. Τά:

ςσινχ6συτ-:.Dν, τ% ς2:'ΙχστεΥΥώνου'l, έ11τά: φCιρές. Κι επεΙΤ2: γΥ­ ρίζου'l στό μ-:.ν%:JΤ~ΡΙ γι:Χ τόν Ορθρο.

, Avel5:xiVCιtJ'l

σε μ~:x ΚCιρy11~, .-;έντε, ~ξι χιλιά~ες μέτρ:χ iJΨσ~.

Κάθ-:.uντχι -ησυχχ, :Χν%;;νέσυν Ο%ΙΙ:::ί, ρυ θμικχ, με τό ιiπ~νω­

χόρμι γυμ'ιό κ~: οεν κρυώνουν. ΚΡ2:τοσν ~ν:x Τ:Χ'1Ι Π2:γωμένο νερό στίς 11ι:JDxtE; του;, τό κσιτΧζουν, σyγκενtρώνoy',ιτ~ι, ρί­ χνσυν :iπ:ίνω στό κρσυστ%λλΙ2:'1μένο νερό τΥι δύν:;cμ~ ΤΟΥ;, Κ2:Ι τό

'IEpt

6ρ::ίζε:' κ:Χί ψτι:ί'/ουν τό τσάι τους.

Ό μεΥ:Χλο; :i'1ί(ηΤΥι; μ%ζεύει

"(:Jp:;c

τσυ τους μ2:θ'Yjτές, r.rω­

νχζει:

«<Όπo~σ; δεν εχει μέ,σ2: του τΥ.ν πηΥτ, τijς ευΤΥχί2:ς, ιiλί­ μονό τσυ! »"Oπo~ι:J; θέλει ν' ιiρέ'1ει στι:Jtι; ~λλoυς, :iλίμον6 ΤΟΥ! »"O,-;oΙCιζ δέ νιώθει .-;ως iι ζωή έτούτη κι iι ~λλη εΙν2:Ι

gy:;c,

&.λίμCι·Ι~ ΤΟΥ!»

Erxe

νυχ-:ώσει

.. ιΧ,

δεν ε6λε .. :χ

v:i

δι%6:ίζω' εκλεισχ τό 6ι­

l5λίο, κσίΤ2:ζ:ι: τrι &:Χλ:;cσσ:ι:. «Πρέ.-;ει, συλλoγίζoυμι:Jυν, πρέ.-;ει 'ι:Χ γλιτώσω iπ'l.Ιλοu; τους

t;:;:iAtE; -

60σδ;ς, ΙΙει:Jύς, Π2:τρί­

δες, Ιδέες ... 'Όποιος δέ γλιτώσει, ;:;ών2:ζσι, ιiπό 60σοες, θεούς, ΠΙΧτΡ:δες, Ζaέες, :Χλίμον6 ΤΟΥ!» Άπ6τομ:χ iι θH~σσ:x εΙχε γίνει μχύρη" τό :iμέστωτο φεΥ­ γιχρ6'-;ΟΥλο χχτρ:χχΥ),οσσε στή δύση τ?υ' μχκριά, :Χπό τ:Χ περ-

6όλιχ,

aX'JAt:X

Cιu?λι~ζ~ν θλιμμέν% κι l.Ιλ? τό φ2:ρ:ίγγι y:ί~γιζε.

Πρ662:Αε δ Ζορμπc2ς μουντζ2:λωμένος, χ~τxλσισπωμένo~, τό πουκ:;ίμισό ΤΟΥ χρέμουνΤ2:'Ι ΚΟΥρέλισι. ΚΟΥκού6ισε δίπΑ2: μσυ. 22Ι

- KrxH

πήγε ~ μέριχ σήμεριχ, εΙπε ευχιχρισΤ'Υ)μένος' δουλέ·

ψιχμε.

'Άχουσιχ τιi λόγιιχ του Ζορμπά xωρί~ νιi τιi κιχτιχΗ6ω'

G

νoυ~ μου ~τιxν &:Χόμιχ σε μιχχρινιΧ μυστικιΧ κιχτσά6ρ:χχιχ.

-

Τί συλλογιέσιχι, &:φεντικό

; Όνου\; σου άρμενίζει &:λάργιχ.

Περιμάζεψιχ το νου μου, γίιρισιχ' χοί τιχξα: το σίιντροφό μου, κοίιν'Υ)σιχ το κεφάλι.

-

ΖορμΠά, &:ποκρ!θηκα:, έσΙΙ θα:ρρετς πώς εΙσ:χι gylX; φ06ερο;

κΙΧί τpoμεpό~ Σε6ιiχ θ:Χλιχσσινος ποΙΙ γίιρ:σες

tCV

κόσμο κα:ί

κοκορείιεσιχι. Κιχί δεν εΙδεζ τίποα, τίποτα:, δυστυχισμένε!

Μήτ' έγώ. Ό κόσμΟζ εΙνιχ: πολΙΙ πιο μεγάλο; άπ'

11, τι

θιχρρου­

με. Τιχξιδείιουμε, τ:ιξιδείιουμε, κι ιΧχ6μα: δεν ξεμυτίσα:με &:πο το χιχτώ:ρλι του σπιτιοσ μα:ς;.

Ό ΖορμΠάζ σοίιφρωσε τιi χειλι:χ' δε μιλησε. ''Εγρουςε μο­

vixlX σιΧν το πιστο σκυλί ποΙΙ το δέΡνοuν.

- 'r πάρχουν

60uνά, έξα:κολοίιθ'Υ)σlχ, θε6ρα:τα:, θεοχα:τοίΧ'Υ)τα:,

γεμάτα: μονιχστήρια:. Κιχί μέσα: στιi μονιχστήρια: α:υτιΧ ζουν ΧΙΧ­

λι:γέροι με κίτρινιχ ράσιχ, κάθοuντιχι διπλοπόδι fvrx μήνιχ, δυό μήνεζ, Ιξι μi'jνες χιχί συλλογίζουντιχι fylX χιχί μόνο πράμιχ. 'Ένιχ,

το &:χουζ

; 'Όχι ou6' gylX ! Δε συλλογίζοuντιχι σιiν χί έμά~ γυ­

νlΧίκlχ χΙΧί λιγνίΤ'Υ),6:6λίο κα:ί λιγνίτη, συγκεντρώνοuν, Ζορ­ μ7tά, το νου τoυ~ σ' gvrx κlΧί μόνο πράμα:'

xlxt κάνουν θάμΙΧΤIΧ. 'Έτσι YLYOUYtlXL τιi θάμα:τα:. EΙδε~, ΖορμΠά, δτ:;ιν 6άλει~ fvrx φιχκο στον iίλιo κιχ! μlχζέΨεις τίς &:χτίδες του σ' gy:x χα:ί μόνο

σ'Υ)μεΤο; τι; σ"l)μεΤο ιχυτο σε λίγο πlΧίρνει φωτιά' γιιχτί

; για:τί

1ι δίινιχμη του ήλιο!) δε σκόρπισε, μιχζώχτηχε lΙλ"1) έπ&:νω tOU. 'Όμοιιχ κι δ νου\; τοΟ &;νθρώπου' χάνεις θάμιχτιχ, ιΧν ρ[ξεις τ~ νοο σου σ' fylX κlΧί μόνο πράμιχ. ΚlχτΙΧλlΧ6ΙΧίνεις, Ζορμπά j

Ή cl:νιχπνο'ή τοΟ Ζορμπά εΙχε πιlχστεΤ' μιιi στιγμΥι τινάχτ'Υ)­ χε σιi νά 'θελε νιi ψJγει. Mιi κριχτήθ"l)κε.

-

Λέγε! ΙΥρουςε με πνιγμέν'Υ) φωνή. Mιi ευτίι;, πετάΧΤ'Υ)κε &:πάνω δλόρθο;.

-

Σώπιχ

! Σώπιχ ! φών:χξε' τΙ

μου τιΧ λε; ιχυτά, Ctfεντικό j Τι

μοο φα:pμιxxώνει~ τΥιν κιχρδιιΧ

; Kιxλιi

222

~μoυν έδω, τί με axOUY"

τιiς;

; ΠεινοΟσoc

χocι μοσ ' ριξε

6

θεός χι δ ί5ιάολος; (~νάθεμά με

ιiν τούς ξεχωρίζω) lvoc χ6χocλο χocι τό 'γ λε ιφoc. Κουνοσσoc τΥιν oυpιi μου, τοΟ φώνιχζoc: «Ευχocριστ/ί)!

EuxlXptatfu!» Κιχι τώρoc ... rUptae τΥιν πλά­

Χ τόπφε τό ποΜρι του στις; πέτρες;, μοο Ιχocμε

't1j.

va

τρoc6ήξει χocτα τΥιν πocράγχoc· μα Ι6ραζε ά:Χ6μoc

μέσιχ του, στάθ1jχε. Πφφ

-

! χαρα

στό Χ6χΙΧλο πού μοσ πέτΙΧξε δ θεοί5ιάολος;!

μοόγκρισε. Μια πocλιοσαντέζΙΧ! Μια πocλιομιχοόνoc! 'Έπιιχσε μια φοόχτoc χα:λίΧιιχ, τΟ: πέτocξε στΥ) θάλOCJσoc. ΜΟ: ποιος; εΙνιχι ιχυτός, φών:Χξε, ποιος εΙνιχι ocύτδς; πού μιiς;

-

πετάει τΟ: κ6κocλoc

;

Περίμενε λίγο, κocι μΥιν ι);χοόγοντocς; να τοσ ~πoxpΙνoυμocι, φοόρκισε.

Δε μιλιiς;, aφεντιχ6

-

; ~ Αν

ξέρεις;, πές; μου να ξέρω χι Ιγω

τ' ονομi του, χι Ιγνοιιχ σου, σοΟ τόνε συγυρίζω. Μα Ιτσι, στα χουτουροο, χocτα ποΟ να ρ:χτ/ί);

ea σπάσω τα μοοτρoc μου.

Πεινώ, εΙπoc· πιάσε να μocγερέψεις;· να φιiμε πρώτoc!

-

Δεν aντέχoυμε μιΟ: 6ρocοια να μΥ) φιiμε, aφεντιχό

εΙχoc

lvoc

; Έγω

μπάρμπoc χα:λ6γερο ΚΙ Ιτρωγε δλ1j τΥ) 6δομάοιχ νε­

ρο μονάχoc κι ά:λάτι· τΥιν

KuptlXXYj

κιχι τ!ς; μεγάλες; γιορτές;

Ιριχνε κocι λίγο πίτουρο. Κι lζ1jσε έχα:τον ε!χοσι χρόνιoc.

-

'Έζ1jσε έχιχτόν εΤχο:n χρ6νιoc, Zopμπιi, γιocτι πίστευε· εΙχε

6ρεΤ το θεό του, εΙχε .δέσει τό γάιδιχρό του, δεν εΙχε χα:μιαν Ιγνοιoc. Μα Ιμετς;, Zopμπιi, δεν Ιχουμε θεό να μιiς; θρέφει·

11-

νocψε λοιπόν φωτιά, Ιχουμε λίγoc πετρόψocρoc· χάμε μια σοό­ πlχ ζεστή, Π1jχτή, με μπόλιχο xpεμμUδι χocι πιπέρι, 8πως; μιiς;

apέσει. Κι ϋστερoc 6λέπουμε. Τί θα δοσμε

-

; Ιχιχμε

δ Zopμπιiς διιχολισμένος;. "Αμoc θα φιi­

με χocι θΟ: χορτάσουμε, θα ξεχάσουμε.

-

ΑΙΙτό θέλω· γι' ιχΙΙτο Ιχει ά:ξΙoc τό φιχΙ .. 'Άιντε γειά σου,

φτιάσε μocς; μια ψιχρόσουπoc, Zopμπιi, να μΥιν χρεπάρει δ νoO~ μιχς;

!

ΜΟ: δ Zopμπιiς; δεν χουνοσσε· στέχουντocν ά:Χίν1jτος; χocΙ μ~ κοίτα:ζε.

223

-''Αχου νχ σ")α

Tώ?~

-

r:w,

x:rE·/t:x~,

E!r:E,

ξέρω τΙ σΧ")ΠΟ'J; εχε:;.

μ")ϋ μ~λoσ,ες, ~στρ~Ψε το μυ~λ6 μl)u, εΙo~!

v:f, .. ,:/)

Τε σχl)πl)uς εχω, Zl)~oμr::x

; ρώτησ~ "i)u

θες 'ΙΧ χτίσεις κ~Ι τοα λ6Υου

γελώντ~ς.

;

ε,ι~ μl)ν~στfιρι, νχ

6%-

λε:; μέσ~, i'ιτ! χ::ιλογέρο:.ι;, μερ~χοuς σχν x~! τΥ,ν χ:;;ε'JΤΙ% σο:.ι, χ::ιλ~μ~ρ%~ες"

'12

δ(~ι)%;oυ'J χ::ιΙ νιΧ γρ::ί:;;ουν μέp~ νίιχτ::ι χ~ί

νχ 6γ::ί;ετε Xπ~ το στ6μ~ σ::ις, σ2 μερ~κοu; ά:γίοuς π(Λ 6λέ­

πο:.ιμε στ!; ζωγΡ~tιές, τυ .. ωιιέ'Jες κορδΞλες. ''Ε, τ~ ερYίκ~; 'Έσχυψ::ι το xε:ρ%λ~ r::κρ::ιμέν?ς. Π~λ:X, νε::Ι'Ι:Κ2 ό'ιείρ~τ~, μεγ:iλ::ι :ΥτεΡ2 ποu μ%οφ::ι'ι, χ:ρέλειες, εuγέvειες, ΧΨΥιλες έπι­ Ουμ!ες ... Νά Ιδρίισο:.ιμε Ιν~ Τ:'J:φ~τιxo Κ?:'J66ΙΟ, με μέσ~ μ::Χ δεχ:χρια συντρ6?ο: τές ... -

-

'12

χλειστι;,α­

μουσικοί, ζωγρ%CΡOΙ, ποιη­

ν:Χ ~oυλείιoυμε ~λ'Y) τη μέρ~, ν± συν~νΤΙOίιμ~στε μ?­

ν:xx~ τό βρ:X~:.ι, 'J:Χ μ:λ?αμε ... ΕΖχ:χ τότε κ:~λ~ σ:.ιντ%ξει ΤΟ'Ι χ:χ'ι")νισμο τ?σ κ?ιν6oSιοu. EΙχ~ βρε! κ~ί το χτίριο' στον Ά:­

Γι%'lνrι τ~'J Κυ'Ι'Υ)Υ6, σ' Ιν~ δ:χσελο τσΟ Ύμ'Υ)ττοα ...

-

Το €ΡY.κ:x! εκ~με δ Ι")ρμπiς ε~x~?:σΤYίμέν")ς, 6λέr:l)ντ:χ~

με '.Ι:Χ ξεΡΟΚ")ΧΚΙ'ιί;ω κ:Χί ν:Χ σωr:~ίνω.

-

Τό 6ρήκες, Ζορμ .. ά, α .. ")κpω'Y)Κ~,

xpueovt:x;

τη συγκί'/'Υ)­

σή μου.

-

Τότε, λ")ιπ6ν, μι:Χ Χ%Ρ'Υ) σ?σ ζ'Υ)τω, :Χ"(ιε Κ~θ'Υ)'(,,):Jμενε

μο'/:χστήρι ~uto να με 6Ηε:;

.. ορτ:έρ'Υ),

:

Στδ

γι:Χ ν:Χ κ:Χ'ιω xoντρ~­

μπ:Χντο. Ν 2 μπ%ζω κ:Χπου κ%πι;.υ στό μι;,ν:χστr.ρι χ:χτι iλλδ-

,

κοτ:χ πρ~μ:xτ~

,

~ γυν~!Y.ες, μ-:tο:.ι~ο:.ιχι:χ, ντ~μι ζ"~ ~νες I)u'o0,

-

Τ2 ΎOυ?oυν:Xxι~ ... ΝιΧ μΥ;,1 λ~ .. ίπες

.. :Χει

Φ

'1)-

δλ'Υ) ~ ζωΊ) χ~μένη στΙς "~ρ'

!

l'έλ~σε χα:Ι ορ6μωσε 6ι~στικός πρό; τΥιν ,-~?%γx~' ετρε­ ε~ ξοr;!aω

'tI)U.

K~θ%ρ:σε τ:Χ Ψ:Χρια: ιΧμΩ;ητος' ε:rερα: χι έγώ

ξ'JΑα:, άν~Ψ:x :ρωτι::ί_ "Εγινε -1/ σoίιΠ~, τ:;ι~y~με

i ..o τδ

.. :%σ~με

τ:Χ κο:.ιτΗια:,

τσο:.ιχ:Χλι.

Κα:νέν:.ις 3ε μιλοασε' εΙχ~με να :ράμε δλ'Υ) μέρ:χ, τρώΥ:χμε

με 60:Jλψ(~ κι οΙ

0:J6. 'Ή .. ια:με κp~σί, ~ρO:.ιμε στο κέ:ρι' ~νoι'

ξε το στ6μ~ το:.ι δ Ζορμ:::iς:

-'Έχε: γοαστl), λέει, :i:rενΤ~Υ.δ, νχ ςεμr;Ροβ::ίλει τώρ:χ ~ Μπου-

μποuλΙνGl:

vcXXGl:

-

ΧGl:λ~

λείπ~ι.

KGl:t

~ ξορχισμiν'Yj νά

t'Yj' &pGl:,

'vGl:t ! Aότ~

μο­

να: σοίί π/i), μεΤGl:ςύ μGl:Ι;, ιiφεντιx6, τΥιν πε­

θύμ'YjOGI:, που να: τΥιν πάρει δ διάολοι;!

- Δέ ρωτιiι; τώρGl: ποιος σοίί πετάει το χ6ΧGl:λο Gι:ότ6 ; - Τι σέ μiλει, ιiφεντιx6 ; Ψύλλουι; στ' ιiXEpGl:. Το χ6ΧGι:λο χοίtGl:, ιiσε το χέρι που το ρίχνει. ΕΙνιχι ν6στιμο ; lXEL λίγο χρε­ Gι:τάΧι; Αότ6 ΎΧι το ζ~Τ'YjμGl:' δλΙΧ τ' ιiλλGl: ... -'ΈΧGl:με το φιχ! το θ!Xμ~ του! .ιπιχ χτυπώντιχς τον ώμο τοίί

Zoρμπιi. ΉσύΧGι:σε το χορμΙ που πεινοίίσε; ~σύΧGl:σε χι ~ ψυ­ χ~ μου που ρωτοίίσε ... Φέρε το σιχντούρι

!

Μα: ΤΥΙ στιγμΥι που σ'Yjχώνοuντιχν δ Zoρμπιiι;, ιΧχούσΤ'Yjχιχν 6ιιx~τιx!X, 6ιχρια: 6'Yjμιχτ!Χχιιχ στα: χοχλάΟιGl:. τα: μΙΧλλιιχρα: ρου­ θούνιιχ του Zoρμπιi lπιχιςιχν.

Μέ ΤΥΙ φωνΥι χι δ γάιοιχρος! εΙπε σιγα: χιχΙ χτύΠ'Yjσε τα:

-

χέριιχ στα: μεριά του. "'Ερχετιχι

! Muptat'YjxE

Zoρμπιi ~ σΧύλΙΧ,

πi'iρε τον ντορο χι lPXEtιxt.

-Έγω φεύγω, εΙπιχ χιχΙ σ'Yjχώθ'Yjχιχ' 6ιχριέμιχι. θα: πάω να: χά­ μω μια: 66λτιχ' 6γάλτε τα: μάτιιχ σιχι;.

- Κιχλ'Yjνύχτιχ, ιΧφεντιχό ! - KGl:t μΥιν ξεχνιiι;, Zoρμπιi' ti'i'

lτιχςες γάμο, μΥι μέ 6γάλειι;

φεύτ'Yj.

Ό Zoρμπιiι; ιΧνιχστένΙΧξε

- ' Αχ6μGl:

:

θα: πιχντρεύουμιχι, ιΧφεντιΧ6

; Bιxpie'Yjxιx

πιά.

Ή μυρωοια: τοίί μοσχοσάπουνου ζύγωνε.

Κουράγιο, Zoρμπιi !

-

'Έφυγιχ 6ιιχστιΧ6ι;' ιixoυγιx χι6λιχς ιΧπ6ςω το λιχχάνιιχσμιχ

ti'i'

γριιiι; Σεtρ~νΙXς,

2:!5 15

ΗΝ Τ -

ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ, ΞΗΜΕΡΩΜΑΤΑ, ΜΕ ΤΙΝΑΞΕ

Iiπο

'tov

σπνο ~ φων~ του ΖορμπιΧ.

ΤΙ lπΙΧθε, πρωΙ πρωί, του xιiνω, γιιχτΙ φωνιiζει,;

-

Δtν εΙνιχι ιχδ't~ δουλειιΧ, ιiφεντιxό, εΙπε, γεμίζοντιχ, μt τρό-

φιμιχ

'to

'tιxyιipt του. 'Έφεριχ 8υο μoυλιiριιx, σΥιχω να: πιΧμε στο

μονιχστΥιρι νι! όπoγριiψoυμε τα: χιxρτιιi, να: 6ιiλoυμε μπροστα:

τον ΙνΙΧ!ριο. 'Ένιχ πριiμιx φ06ιΧτιχι το λιoντιiρι ~ φιΧνε ο[ ψετρε" ιiφεν'tιχό

-

rtιxtE

At,

: τ~ν

ψεΙριχ. θα:

!

ψeΙριχ τ~ν ΧΙΧ'Υ/μένη τ~ν ΜπουμπουλΙνlχ; εΙπlχ

γελώντιχ,. Μι! δ ΖορμπιΧ, χιχμώθηχε τον χουφό.

-

ΠιΧμε, εΙπε, πρΙ να: ψηλώσει δ ήλιο,. ΕΙχιχ πεθυμΥισει ν' ιiνέ6ω 60υνό, να: μυρίσω πευχο' χΙΧ6ΙΧ­

λήσιχμε, πήριΧμε τον Iiνήφορο. ΣτΙΧθΥιχιχμε λίγο στο λιγνίτη, δ Zopμπ~ lδωσε σ'tοu, Ιργιiτε, τΙ, ΠΙΧΡΙΧΥγελιέ, του

: να:

χτυ­

πήσουν 't~ «rοuμένισσιχ», ν' ιiνoΙξoυν το ιxύλιiχι στ~ν «Κιχ­

'tpouAou»

να: πιiρoυν

'ttl

νεριi ...

'ΈλΙΣμΠΕ ~ μέριχ ιiχιiριxγo ~ιιxμιXντι. 'Όσο iνε6ιχίνιχμε, ιiνέ6ιχινε χι ~ ψυχή, xιxθιiριζε. ΔοχΙμΙΧζΙΧ πιiλι τΙ Ψυχιx~ν ιiξΙιx

Ιχει ~ λιxγιxριiδιx

'toO

ιiγέριx, ~ ιiλιxφριXδιx

't'ij,

ιiνιχπνο'ij\;,

'tO

πλιiτo, τοΟ δρΙζοντιχ. θιχρρετ, χι εΙνιχι ~ Ψυχ~ Ινιχ ιiγρίμι, μΑ πλεμ6νιιχ χιχΙ ρουθούνιιχ,

lxet ιiνιiγxη xlXt στΙ\;

xιxt πλιxντιiει μέσιχ o't~ σΧόνη

'0

ιiπo πολυ όξυγόνο

πoλλt\; ιiνιxπνoέ\; ...

11λιο, εΙχΙ! ψηλώσει l5τιχν μπήχιχμε μέσιχ στο 8ιiσo τιΖ

πεΟχιχ. Μυρωδιι! ιiπo μέλι, το ιiγεριixι φυσοσσε ιiπo πιiνω μ~ χιχΙ φρουφρούριζε σα: θιiλιxσσιx.

226

Ό Ζορμπάι; σε 13λ11 τη oι~oρoμη πσφιχκολουθοοσε τΥιν χλί· σΥΙ τ?ϋ 60υνοσ, κιΧρ:ρωνε με τό νοσ του σε κχθε λίγιχ μέτριχ στό· λουι;, σ~κωνε τιi μιΣΤΙ2: κι ε6λεπε κι6λιχ τδ σόρμ~ νιΧ γυcι:λί· ζει στδν iίλιo κιχΙ νιi xιxτε6cι:ίνει γρcι:μμη &ς τδ ixpoytιXAt' κι άπιΧνω κρεμιΧμενοι οΙ λΙlΧΥισμινοι οεντροκορμοΙ σ60ύριζcι:ν, σcι:· tτει;.

'Έτρι6ε τιi χέρια: του

-

:

Kcι:λY) oι:JυλειιX, lλεγε, μιXλcι:μ~. θ2: 6γιΧλουμε λίρα με τη σέ·

σουλα: κα:Ι θιΧ χιΧμουμε ιχυτό που ε!πcι:με.

Τδν κoίτιxξcι: ξιχφνιιχσμένοι;. -Ε", κιΧνειι; οιΧ πωι; τδ ξέχcι:σει;

!

προτοσ νιi χτίσουμε τδ μα·

νcι:στ~ρι μcι:ς, ν2: ΤΡ2:6~ξoυμε γιιi τδ μεΥιΧλο 6?υν6, πω; τδ ).i.

νε; θ~6cι:.

-

θι6έτ, Zoρμπιi, θι6έτ ... Mιi οΕ ου6 μcι:ς. Έκε! δ τόποι; οε

σηΧώνει yυνcι:!κες;.

-

Kcι:Ι ποιδι; σι:JO μιλιΧει γιιi yυνcι:!κες;

; Kcι:λέι;

εΙνcι:ι οΕ κ~κo·

μο!ρες, κcι:λές, μΥιν τΙς; iποπ~ίρνεις;, l3τ~ν δ άντρcι:ι; τυχcι:ίνει μην εχει μι2:

oouAEtcXII

iYOΤPLxtlX

-

ν2: 6ΥιΧζει χιΣρ6ουνο,

ycX

τιΧει κιΧστρα:, νιΧ μιΗει με τδ θεό. Τί νιΧ κιΧμει τότε ΥΙιΧ

vcX

πιχ·

ycX

μη σκχσει; Πίνει χρα:σί, π~ίζει ζciριcι:, άΥκcι:λιciζει Υυνιχ!κει;. ΚIχΙ περιμένει. Περιμένει

vci 'ρθει

~ ώριχ του

ιiν ερθει.

-

Σώίocι:σε χιίμποσΥΙ ώρ~.

-""Αν ερθει! ξα:νιiπε άγριεμέ"Ος" Υια:τΙ μίοαρε! κcι:Ι

vcX μΥινΙρ.

θει ποτέ της. Κα:Ι σε λίγο:

-

Δεν μπορω πιχ, i:ρεντικό, εΙπε, οεν μΠι:Jρω'

πει νιΧ μεycι:λώσει

7} lyili vcX

7}

~ Υi'jι; πρέ.

μιχριίνω' άλλιως; εΙμcι:ι χlχμένος;.

<Έν~ι; κlΧλόγερος; πρό6α:λε άπό τιi πεσκcι:' κοκκινοτρίχης, κι· τρ:νιχρης, με &να:σχουμπωμένο τδ ρχσο, μιχσρο τρουλωτδ σκοΟ· φο. KΡ~Τι:Jσσε μιιΧ σιδερένιιχ 6έΡΥα:, χτυποοσε τη

yi'jc;

κcι:Ι π-ή·

y~ινε με φόρcι:.
pIX6?l:

-

Πο(ί πιiτε, ευλογημένοι; ρώΤΥΙσε.

Στο μoνlXστ~ρι, ιΧποχρίθ-ηχε δ Zoρμπιiς;, νιΧ προσκυν-ήσουμε.

227

-

rUΡί::J'tε πίσω, xpto'ttι,xvo!

! φώνι,χξε

δ χι,χλόγερος; xι,xt

'to φου'

σχω'tο γι,xλιiζo _ου μά'tι χοχχίνισε. rυΡίσ'tε πίσω, το χ:Χλο που σιiς; θέλω! Δεν εΙνι,χι ι,xu'toIj; x'i)ίooIj;

't'i)Ij; Πι,χνι,χγίι,χς;, εΙνι,χι 'to πε­ 'tol) Σι,χ'tι,χνιi. Φ'tώχειι,χ, Uίoo'tι,xy~, π:χρθενία, 5 στέφ:χνος;. λέει, 'tol) μονι,χχοl) ! Ψευτιές ! Ψευ'tιές~! Γυρίσ'tε πίσω, σιiς λέω' πι,χράς, σπι,χνα: χι,χι ποιός; θιΧ γίνει γούμενος - νά ~ Άγίι,χ Τριά­ ρι6όλι

δι,χ τους!

-

Au'toIj; εΙνι,χι γλέν'tι,

&φεντικ6. στράψηχε δ Zopμπιiς χι,χΙ μου

σφύριξε χι,χ'tι,χχι,χρούμενο;;.

~Eσχυψε

'to -

o'tov

χι,χλόγερο:

Πιί>ς; σε λένε, γέpoντ~

; ρώ'tYj::Jε.

Kι,xt γιιΧ ποσ _ό Όι,χλες, με

χι,χλό;

Ζι,χχι,χρίι,χ με λένε' ίo'i)pι.x _ό _ιχγάρι μου χι,χΙ l1εύγω. Φεύγω.

φεύγω, δεν μποριί> πιά. Χάρισέ μου

-

't'

l5νoμιi σου, πι,χτριώ'tΤΙ.

Κι,χνι,χ6άρο.

Δεν μποριί> πιά, &δελφέ Kι,xvι.x6iXpo. "Ολτι VUX'tι,x δ

μουγχρίζει

x:xt

XPLo'toIj;

δε με ιXφ~νει νιΧ χοιμτιθιί>' μουγχρίζω χι Ιγω

μι,χζί _ου. χι δ γούμενο;;

- o'to

πl)ρ

'to

iξώ'tερον!

-

σ~μερι.x

πρωΙ πρωΙ με φώνι,χξε: «''Ε Ζ:χχ:χρίι,χ, μοσ εΙπε. δεν ιXφ~νεις; _ους ciδελφοuς ·~ιx χοιμ'Yjθοuν' θχ σε διώξω! -Έγω δεν _ου;; &:pfινω να: χοιμ'Yjθοl)ν,

'tou

χiXνω, Ιγω η δ Χρισ'tός;

; Au'toIj; μουγ­

χρίζει.» Σ~χω::Jε _-ην ~γoυμενιx~ _ο:.ι πι,χ'tερί'tοι,χ δ ciy'tixpta'toIj; xι,xt νά,

viX, xoL'tιXX'tE ! ~E6γι,xλε 'to σχοσ1'Ο _ου xι,xt φάν'Yjχε lν:χς; γρόμπος Π'Yjγμέ­ νο ι,χΙμι,χ a'tci μι.χλλιά _ου. - Τίνι,χξι,χ χι Ιγω _ον xoupyt:Xx'to &πο 'tci πόδιι,χ μου xι,xt π'i)­ ρι,χ δρόμο.

-'Έλι,χ πίσω στό μονι,χσ't~ρι μι,χζί μι,χς, εΙπε δ Zoρμπιi;;, χι γω θιΧ σε φιλιώσω με

aUY'tpoCPLiX. νιΧ

'tO

γούμενο. 'Έλι,χ νιΧ μιiς; Χάνεις; xι.xt

μΙΧς; δείχνεις; xι,xt

'to

δρόμ?' δ θεός;

Ό χι,χλόγερος; συλλογίσ't'Yjχε μιιΧ σ'tιγμή' σ'tρι,χψε.

-

i-

ΤΙ θα: μου δώσε'tε; εΙπε _έλο;;. ΤΙ θές;;

228

'to

a'lo'tEtAE.

μιΧ'tι _ου

!f-

-

Mι~ ι3κ~ μπ~κxλιιX.po κ~l μι~ μποτίλια κονιιΧχ.

"Έσκυψε δ Ζορμπά; x~l τον κοΙταξε

-

Μήπως

'0 -

lXEt;

:

κ~νέν~ οιιΧολο μέσα σου, ΖαχαρΙα i

κ~λόγερoς τινιΧχτηχε

:

ΠΙΟς το ξέρεις i ρώτησε μ~ χ~τιXπληξη.

-"Έρχoυμ~ι άπο το 'Αγιονόρο" άποκρεθηχε δ Ζορμπi,· χιΧτι ξέρω. Ό καλόγερος lσχυψε το κεφ:Χλι· μόλις άκ'.)όγουντιχν iι φω­ νή του:

-

ΝαΙ, μουρμοόρισε, fχω. Κα1 θέλει μπαχαλιιipo χα1 κονιιΧχ,

l ;

ΝιχΙ, θέλει δ τρισx~τ:χρατoς! Σόμφωνοι, το ~'.)ιπόν! ΚαπνΙζει χιόλα;

Ό Ζορμπάς τοσ r:έταξε ~να τσιγ:χρο· δ καλόγερος το Ι!ρ­ παξε λιμιχχτ&..

-

K~πνΙζει, καπνΙζει, άν:χθεμ:ί τον! εΙπε, l6γαλε άπο τον

χόρφο του μιάν τσxxμιxxόπετp~ με φιτίλι, !ναψε χα1 ροόφηξε με δλα του τά πλεμόνια.

-

Στ' όνομα τοσ Χριστοσ

! εΙπε,

σ"ήκωσε τ~ σιδερένιο ρ~6εί,

Ιχ~με μετΧ60λΎι χΧ1 μπήκε μΠΡ'Jστ:χ.

-

K~l πω; τόνε λένΖ το ΟιιΧ.'Jλο Π'.)ι) 'χεις μέσ~ σου i ρώτησε

δ Ζορμπά; )(χ1 μοσ 'πιχιξε το μ:χτι.

-Ίωσ"ή-ρ, άποχρεθ'Υ/χε δ καλόγερος χωρ1ς νά στΡlχφεΤ. Ή συνΤΡ'Jφια lχυτΎι τ~σ μεσOΠιXλ~60υ χα:λόγερ'.)υ o~ μοο

!ρεσε· τCι σlχχχτεμένο μu~λ6, δπως )(χ1 τδ σ~χlXτεμένo χορμί, μοσ r:ροκχλεί ά,/:χκ:.ιτ~ &ντιπ:χθε:χ, συμr:όνιιχ χι ιX'YJotιx. Μα:

o~ μιλοσσχ· !ψηνχ το ΖορμΠά νά χ:χνει δ,τι θέλει.

Ό κ~HxρΙ;ς άέp~ς fL:i; !νοιξε τΎιν όρεξη, πεινιΧσαμε· στρω­ θ"ήχχμε χ:χτω άπ~ ενχ θεόρχτο πεσχο, άνοίξαμε το ταγιΧρι· δ

χα:λ6γερο;

loxuofe

λαίμαpγ~ νά οεί τί εχουμε μέσα.

-''Ε, ε, :γώ'/α:ξε δ Ζορμπ:i;, μΎιν ξερογλείψεσαι, πιΧτερ Ζαχα­ ρία! Μεγ7./.η Δευτέρχ σ-ήμερχ· εμείς ε!Ι.1α:στε μασόνοι, θα: φιΧ­

με κρεcιτ7.)(ι, ~ν~ χοτόπουλο, Ι θεός ν~ μ:iς συχωρέσει. "Έ­ χουμε δμως χχ1 χαλ6ά κι lλιες γιά τΎιν ιXytoauy'YJ σου, δρίστε

229

!

Ό ΧΙΧλόγερος χιiιδεψε τα: λιγδερα: γένιιχ του. -'Εγώ, εΙπε με συντρι6ή, Ιγώ, δ Ζ:χχιχρίιχς;, ν'r/στεύω· θα: q;cXω ελιες χιχΙ ψωμί, θα: πιω χΙΧί εΙνιχι, δε

V'r/atEUEt· θα:

vtpcXxt ..•

Μα: δ 'Ιωσήψ, διιioλoς;

ΨcXει χι ιχυτος χρειχτcXΧΙ, ιiδελψoί μου,

χ:χΙ θα: πιεί χρ:χσΙ &πο τΥ) ψλcXσχιχ σιΖς. δ ιiνιxθεμιxτισμένoς! 'Έχιχμε το στιχυρό του. εψιχε ιΧρπιχχτα ψωμΙ. Ιλιές;, χιxλ6~, σχουπΙσΤ'r/χε με την ΠΙΧλcXμ'r/, 1jπιε νερό. 'Έχιχμε ΠcXλι το στιχυ·

ρό του,'σα: ν' ιiπόφιxε.

-

Τώρ:χ, εΙπε, fι σεtρα: του tptaxιxtcXpιxtou του 'Ιωσήφ ...

-

Φctε, ιiνιxθεμιxτισμένε, μoυρμCιύριζε ιiγριεμένoς χ: &ρr.ΙΧζε

Κ:ΧΙ ρίΧΤ7)χε στο χοτόπουλο. μεγcXλες μπουχιές' ψιiε! ψctε

-

Μπρχ60, χαλόγερε

! ! εχιχμε

δ ΖορμΠ(iς ΙνθCιυσιιxσμένoς' τό

'χεις, 6λέπω, δίπορτο. ΣΤΡΧψ7)χε σε μέν:χ.

-

πως σου ψ:Χίνεται, ιiψεντιx6

;

Σου μΟΙcXζει, ιiπoxρίθ7)x:x γελώντ:χς. ~Eδωκε δ Ζορμπάς στδν ΧΙΧλόγερο τΥ) φΗσχιχ τδ χριχσί.

-

'Ιωσήφ, ρούφ:χ

!

Πιές, ιiνιxθεμιxτισμένε ! Εκιχμε δ χιχλόγερος, ιΧρπιχξε τη ψλιi.

σχιχ χιχΙ την χόλλ 7)σε στο στόμα του.

'Έκιχιγε δ -ηλιος πολύ, σουρθήχιχμε πιο 6αθια: στον

taxto.

Ό κΙΧλόγερος μόριζε ςινη Εδρωτίλα χιχΙ λι6cXνι· ιiνιxλίγωνε μέ· σα στο λιοπόρι χι ό Ζορμπά; τον ΤΡcX(7)ςε στον [σκιο, να: μην πολυμυρίζε ι.

-

πως έγινες χ:χλόγερο;; τον ρώτφε δ Ζορμπάς ποό 'χε

ψχει χιχλα: χι 1jθελε χου6έντα.

<ο χ:χλόγερος χαχχνισε

-

:

θιxrιρείς ιiπo ιΧγι6Τ7)Τ:Χ; Καθόλου. Άπο ψτώχεια, ιiδελφέ

μου, ιiπo ψτώχειιχ. Δεν εΙχα να ΨcXω χιχΙ συλλογίσΤ7)ΧΙΧ: ''Ας

ΠcXω στο μονιχστήρι, να μην ψοψήσω τΤίς πείνιχς!

-

Κι εΙσιχι εύχιχρισΤ7)μένος j

Δόξιχ σοι δ θεός! Συχνα: &:νιχστενcXζω, μα μΥιν ιixoOς;' δεν

&:νιχστενcXζω για τη γΤΙς -

αυτΥ) την εχ••. , με συγχωρείτε. χιχΙ

230

Χciθε μέρα: τη χ ... Μα: &να:στενciζω για: τα: ~πoυρciνια:. Λέω χ­ στεΤα:, χciνω τοσμπες, οΕ χα:λόγεροι μt 6λέπουν χα:Ι γελοσνε'

δλοι μοσ λινε πω; έχω τα: έψτα: δα:ιμόνια: χα:Ι μt 6ρίζουν' μα: ~γω λέω: «Δt γίνετα:ι, δ θεός &γα:πciει τό γέλιο, 'Έλιχ μέσα:, ψιχσουλή μου, θα: μοΩ πεΤ την

μέρα:, έλιχ να: μt χciνεις

&H1j

να: γελciσω!» Κι έτσι, μα:θές, θα: μπω χι ~γω στην Πα:ριΧδει­ σο, σα:ν χα:ριχγχιόζ 'ΥΙς.

-

Μωρέ, θα:ρρω πως τci 'χεις τετριχχόσιιχ ! εΙπε δ Ζορμ π5.ς χα:Ι

σ1jχώθ'Υ/χε &πciνω. Πιiμε, μη 6ρα:δια:-,τοομε! Μπήχε πciλι δ χΙΧλόγερος μπροστιΧ χα:Ι μιiς &νοιγε τό δρό­ μο. Άνέ6ιχινα: τό 60υνό χιχΙ μιiΩ ψιχίνουντα:ν πως &ν1jψόριζΙΧ ψυχιχα: μέσα: μου τοπίΙΧ, μετιχτοπίζουμουν &πό χιχμ1jλtς ε­ γνοιες σέ πιό &ψ1jλές, &πό 60λιχα: χιχμπίσια: 06γμα:τα:

at

ιΧ­

πόγχρεμες θεωρίες.

"Αξα:ψνιχ δ χα:λόγερος στα:μciΤ1jσε

:

-Ή Πα:να:γίΙΧ ~ Έγδιχήτρα:! εΙπε χιχΙ μιiς έδειξε fvιx μι­ χρό ξωχλήσι, μt στρογγυλό χα:ριτωμένο χουμπέ. 'Έπεσε χ~τω, έχιχμε το στα:υρ6 του. Πέ;εψιχ, μπήχα: στό δροσερό χου60όχλι. Σέ μια:ν Χόχ1j τοΟ τοίχου fvιx πα:λιό Χόνισμα:, μα:υρισμένο &πό τους χα:πνοός,

φορτωμένο &σ1jμένια: τιχξίμα:τα:' μπροστά του &να:6ε &χοίμ1jΤΟ (να: &σ1jμένιο χα:ντήλι.

ΚοίτΙΧξα: τό χόνισμα: μt προσοχή. 'Άγρια: πολεμιχια: Πα:­

νιχγία:, μέ στέρεο λα:ιμό, μέ α:ύσΤ1jρό &νήσυχο μάτι παρθένιχς' χα:Ι στό χέρι Τ1jς

otv

χρα:τοσσε άγιο 6ρέψος πα:ρα: (νιχ μα:χρυ

δλόρθο χοντάρι. -Άλίμονο

at

δποιον πειράξει τό μοναστήρι! εΙπε δ χα:λό­

γερος μέ χατάνυξ1j' χόνετα:ι &πάνω του χιχΙ τόν τρυπάει μέ

τό χοντάρι που χρα:τάει. Στόν παλιό χαιρό 6γήχα:ν οΕ Άλτζε­ ρίνοι χι έχαψαν τό μοναστήρι' μα: στιΧσου να: δεΤς τΙ επαθιχν, οΕ χαταριχμένοι

: την

ωριχ που έφευγαν πια: χαΙ περνοΟσιχν

&-

πόξω &πό τό ξωχλήσι ~τoστo, 'ή χciΡ'Υ/ Τ'Υ/ζ δίνει μιιΧ, πετιέ­ ται &πό τό χ6νισμα χα:Ι χόνετιχι δξω' χαΙ δώστου μέ τό χον­

τciρι Τ1jς, χτόπα: χτόπα:, τους σχότωσε δλους. Ό πα:πποός μου

231

!1υμοσντα:ν τιi κόκα:λ& τoυ~ που επια:να:ν το Μσο· κι άπο τότε την ε[πα:ν Πα:να:γία: Έγδικήτρα:· πρωτύτερα:

'tYjv

Ελεγιχν Έ­

λεούσιχ.

-

Κα:Ι γιιχτΙ δεν Εχιχμε το θιΧμιχ τη~, πιΧτερ Ζα:χα:ρΙιχ, πρΙ

νιi κ&ψουν το μονιχστήρι j ρώτησε δ Zoρμπιi~.

-

Βουλα:Ι τοΟ Ίψίστου

! ιiπoκρΙθηκε

δ κα:λόγερo~ κιχΙ στιχυ­

ροχοπήθηχε τρεΤ~ φoρέ~.

-

Μωρε 'ΎΨιστo~! μουρμούρισε δ Zoρμπιi~ κα:ι χιχ6ιχλΙκεψε

π&λι· πιiμε

!

"Ύστερα: ιΧπο λίγη ώρα:, σ' !νιχ πλ&τωμα: τοΟ 60υνοΟ, τριγυ­

ρισμένο ιΧπο ιXψηλιi 6ρ&χιιχ, μέσα: στιi πεΟκ!Χ, ιΧπλώθηκε το μεγ&λο μονιχστήρι τη~ Πιxνιxγιιi~. 'Ήσυχο, γελιχστό, ξεμονα:­ χεμένο ιΧπο τον κόσμο, μέσιχ

φιi ιiρμoνίζoντιx~

'tYjv

atYjv

πρχσινη άψηλYj γού6ΙΧ, σο­

ευγένειιχ τTι~ κoρυl'Tι~ κα:Ι

tYj

γλύκιχ τοΟ

κχμ;του, το μονιχστήρι ιχυτο μοσ φ&ντιχξε έξα:ίσιιχ κα:λοδιΙΧλεγ­

μένο κα:τα:φύγι της ιXνθρώπινη~ περισυλλoγTι~. Έδ~ θιi μπoρooσε,στoχ&ζoυμoυν,μιιi πρόσχα:ρη ν~φiλιιχ ψυχη νιi δώσει

θρώπου·

o!JtE

atYj

θρησχευτιχYj ιΧν&τιχση το μπόι τοΟ ιΧν·

ιΧπ6τομη δπερiνθρωπη

xopuifiYj o!JtE

φιλήδoνo~

τεμπέλιxo~ x&μπo~, δ, τι χρει&ζετιχι, l5σο χρει&ζετιχι νιi δψω­

θεΤ ~ ψuχYj xωρΙ~ νιi

xiaEL

την ιΧνθρώπινη γλύΧΙΧ τη~. Δεν

πλ&θει, Ελεγα:, !νιχ τέτοιο τοπίο μήτε 1jρωε~ μήτε χoΙρoυ~· πλ&θει ιfρτιoυ; άνθρώπoυ~.

Τέλειιχ θιi τιχίριιχζε έδ~ !να:ς xα:ριτωμένo~ νιxo~ τTι~ άρ­ χα:ειx~ 'EH&GΙX~ κι !νιx~ χα:ρoύμενo~ μoυσoυλμ&νικo~ τεκέ~· δ θεo~ θιi κα:τε6α:Ινει έδ~ με

60λή, θιi

"EPJtIXtiEL

tYjv

άπλΥ) ιΧνθρώπινή του περι-

γυμνoπόδη~ ιΧπ&νω

atYjv ιΧνοιξιiτικη χλ6η

χα:Ι θιi χου6εντι&ζει 1jauxιx με τoυ~ ιiνθρώπoυ~.

-

ΤΙ Μμα:, τΙ μoνιxξιιi, τΙ ευδιχιμονία:! μουρμούρισα:. Πεζέψα:με, περιiσιxμε τη δοξα:ρωτYj πόρτα:, ιΧνε6ήχιχμε στο

ιΧρχοντα:ρΙχι· Yjρθε δ δΙσxo~ με ρΙΧΧή, γλυΧό, κιχφέ· εφτιχσε δ ιXρxoντιiρη~, μΙΤ~ χύκλωσα:ν οΕ χα:λόγεροι, ιfρχισιxν οΕ χου6έν­

τε~. Μ&τια: πονηρ&, χείλιιχ ιΧχόρτιχγιχ, γένιιχ, μουστiχιιχ, μιχ­ σx&λε~ που μύριζιχν 6ιχρ6α:τίλΙΧ.

232

-

Δε ψ~ριxτε xιxμιιi Ιφημερίδιχ; ρώτησε δ .χρχοντ:χρης.

-ΈψημερίδΙΧ; εκιχμιχ πιxριxξενεμ~νoι;;' τΙ νιi την κάμετε Ιδιί)

-

;

Mιιi ΙψημερίδΙΧ, &δελψ~, νιi δοίίμε τί γίνετιχι δ xόσμo~!

ψώνιχξιχν δuό τρε!~ ΧΙΧλόΥεροι .χΥιχνιχχτισμένοι. Γιχντζωμένοι στιi ξύλινιχ ΚΧΥκελιχ τοίί μπΙΧλκονΙΟίί, χρά­

ζοuν σιiν κοράκιιχ. Μιλοον γιιi την ΆγΥλίΙΧ, τη Pouaiιx, yιιi τό Βενιζέλο, τό 6ιχσιλιά, με πάθος. Ό κόσμος τους ξόρισε, δεν ξόρισιχν ιχυτοι τόν κόσμο. Tιi μχτιιχ

πολιτε!ες, μΙΧΥΙΧζιχ, yuvιx!XE~,

tou; Ιψημερίδες ...

εΙνιχι Υεμχτιχ

'Ένιχς πιxχυ~ μΙΧλλιιχρός κΙΧλ6γερος σηκώθηκε μοuσοuνίζον­ τιχς.

-'Έχω, μοο 'κιχμε, κχτι νιi σοΟ δείξω, νιi μοίί πεΙς κιχΙ τοΟ

λόΥοu

aou

τη γνώμη

aou'

πάω νιi τό ψέρω.

Προχώρεσε με τιi χοντιΧ τριχωτιi χέριιχ στην κοιλιά, σερ­ νάμενος στΙς μΧλλινες πιχνΤΟίίψλες

tou

κιχΙ χάθηκε iπ?

tijv

πόρτιχ.

ΟΕ ΧΙΧλόΥεροι χιχίρισιχν με χιχκία. -'Ο πχτερ Δομέτιος, εΙπε δ &ρχοντχρης, θιi ψέρει πάλι την π~λινη κΙΧλόΥριά

tou.

Ό Σιχτιχνάς τοΟ την πιχράχωσε στη

κιχΙ μιά: μέριχ που δ Δομέτιος σκάλιζε τόν

Tijv

εμπιχσε στό κελί

τόν σπνο

tou.

JOu,

xijr-o,

τη

yij, 6pijXE.

κι ιΧπό τότε δ βλΟΥημένος Ιχιχσε

Κοντεύει νιi χάσει κιχ! τό μuιχλό

tou.

Ό Ζορμπάς σηκώθ'Υ/κε' πλιχντοΟσε.

-

WΗρθιχμε νιΧ δΟίίμε τόν αγιο 'ήΥούμενο, εΙπε' ·~ιX υΠΟΥρ:χ­

Φοuμε χιχρτιά ...

-

Ό &!γιος ΥιΥούμενος, .χποκρίθηκε δ άρχοντάρης, λεί πει, πij­

Υε τ~ 1ψωΙ στό μετόχι' κ:Χνε υπομονή.

Ό π:Χτερ Δομέτιος πρόβΙΧλε κριχτών;tιχς 5ρθιες, σμιχτες τΙ~

ou6 tou -ροίίχτες, σιi - Αυτό εΙνιχι! είπε

νιi κριχτοΟσε τ? αΥΙΟ Δισκοπ6τηρο. κι άνοιξε με προσοχη τΙς ψοίίχτει;.

Ζ·jΥωσιχ· μιi μικρούλΙΧ τιχνΙΧΥΡΙΧ!ΙΧ χιχμΟΥελοίίσε φιλ:Χρεσχη,

μ.ισ6Υuμνη, μέσιχ στΙς λιπιxρε~ κΙΧλογΕρίστικες πιxλάμε~' με τδ fvιx χέρι, πo~

-

tij;

εΙΧΖ ιΧπομείνει, κριχτοίίσε τό κε:ρ:Χλι.

ΓιιΧ νά: δείχνει τό κεφάλι, είπε δ Δομέτιος, Π:ΧΕ! 'ιιi πεΙ

233

πω;; εχει μέσιχ κιχνένQ. πολό'tιμο πε'tρ&δι· διιχμά.ν'tΙ μπορεί,

η μιχργιχρι't&ρι. Τί λέει κι fι ευγενείΙΧ σου; -Έγω λέω, πε't&χ'tψ,ε ~νιx;; φιχρμιχκομu'tη;; ΧlΧλόγερο;;, πως;

Ιχει κεtιιxλ6πoνo. Μci δ χονψο;; Δομέ'tιοι;, με ψεμά.μενιχ ψιχγίσιιχ χείλιιχ, &γκομιχχών'tιχ~, με κοί'tιχζε κιχΙ περίμενε.

-

Λέω νci

'tO ar:ciaw,

εΙπε, νιi

σπά.σω να δω. Δεν μπορω

'to

πια ν± κοιμηθω ... "Αν Ιχει μέσlχ κιχνένlχ διιχμά.ν'tι;

Κοί'tlΧζΙΧ ",η ·χlχρι'tωμένη κοπέλlΧ με ",α μικρουλικα σφι­ X'tιx σ'tηθά.κια, ξορισμένη εδω μέσα a'tιX λι6ά.νιlχ,

a'tou;; a'tIXU-

ρωμένου; θεoυ~, που &ναθεμlΧ'tίζουν ",η σά.ρκα , ",η χαρci κlχΙ ",ό φίλ ημα. "Α.! να μπορουσα να ",η γ λί ",ωνα

Ό Ιoρμπα~ πήρε γνό,

xu'to

'tO

π~λινo &γαλμιχ'tά.κι, πασπά.'tεψε

λι­

:

Μα δε 6λέπεις, γέρον'tά. μου, εΙπε, πω;; εΙναι δ Σιxτανα~;

Νά.'tος, δ

'tO

'tO

γυναίκειο σωμα, κοντοστά.θηκα:ν οΕ ρωγες ",ων δα­

χ'tυλιων του στ όρθιο a'tYjeo~

-

!

toto;,

δ &πlχρά.λλlΧχ'tος. 'Έννοιιχ σου, ",ον ξέρω εγω

θεοσκοτωμένο καΗ· χοί ",αξε το

a'tYjeo;;

",ου, πά.τερ Δομέ.

",ιε, σψογγυλό, σφιχτό, δροσερό· ",έτo~o εΙΥIΧΙ, γέροντά. μου,

'to

a'tYjeo~ του διιχόλου! 'Ένα όμορφο κlXλOγEρiXXΙ r.Ρό6lΧλε στο κoιτώtιλι· δ -ιjλιo~ φώτισε τα χρυσά. ",ου μΙΧλλια κιχΙ

'to

σΨΟΥΥυλο χνουδά.'tο του

πρόσωπο.

Ό κι'tρινιά.ρη~ κοιλόγερο;; Ιπιχιξε το μά.'tι ",ου &ρχον'tά.ρη·

χοιμογέλοισα:ν κι οΕ δυο r.ονηΡά..

-

llcX'tEp

Δομέτιε, εΙπιχν, δ όπoτσ.χτικό~ σου δ Γoι6ρι~λ.

Φοuχτωσε

eu'tu;;

δ καλόγερo~ ",ην π~λινη γυναικοuλα: χοιΙ

",ρά.6ηξε δλoκoMαρo~ χα,α Τ11ν πόρ'tοι·

'to

καλογερά.κι πΥιγοιι­

νε δμπp~~ άμίλητοκοιι κουνιστο κοιΙ χά.θηκοιν κι

tjE

δυο σ';ο

μακρu, έ'tοψόρροπο χα:γιάτι. 'Έγνεψα: ",ου Ι.,ρμπα, 6γ~καμε a'tYjν αυλή. Ιέσ'tα γλυκιά., μιci r:ΟΡ'tοκαλια στη μέση τής αυλή; εΙχε άνθΙσει και μοσχο60λουσε Τ(,Υ ιΧγέροι. Δίπλοι

't'1);;,

ιΧπο gνoι άρχα!ο χριοιρίσιο;μοιρ-

234

μ~ρινo κεψ~λι, fτpexe κελ~ψ)ζoντας το νερό. 'ΈS",λα το κε­ ψάλι μοι) από κ~τω, δροσέρεψ",.

-

Μωρέ, τί 'ναι έτοΟτοι έδω ; εκ"'με δ Ζορμπας με «ν",γοόλα.

Μήτε άντρες, μήτε Ύuν",ίκες" μοuλάρια. Φτου να: χ'αθοσνε! ΒοόΤ1)ξε κι αίιτοι; το κεφ~λι τοι) στο κρόο νερό, γέλασε:

'tou; fXEl μέσα τοι) YU'fcxtxcx, άλλος μπ",καλι~ρo, άλ­ λο; παρ~δες, άλλος έψημερίδες ... ου τους χαζοός ! Δεν κατε­ Saivouv στον κόσμο, να: τα: xopt~aouv δλα αίιΤ~, να: καθαρίσει -

Φτου να: χα!10υνε! ζαναπε. Καθένας

χι ~να διάολο' άλλος θέλει

το μuαλ6 τοuς!

'Άναψε ~ν", τσιγάρο, κ~θ:σε στο πεζοόλι tij; ανθισμέν1)ς πορτοχ",λ ιας.

-Έγώ, εΙπε, δταν λαχτ",ρω [να πρ~μα, ξέρεις τΙ κάνω; Τρώ­ γω, τρώγω, l3σο να: το μποuχτίσω, να: γλιτώσω, να: μην το σuλ­ λογιέμαι πιά. 'Ή να το σuλλογιέμαι με αναγr;Uλα. Μια: ψο' ρά, δταν ijμοuν παιδί, για: να: δείς, εΙχα μανία με τα: κερ~σια.

Λεφτα: δεν εΙχ"', αγ6ρ",ζα λίγα λίγα, τά 'τρωγα, τα: λαχτ",­ ρουσ", ακ6μ", ... Μέρα νόχτ", κεράσια σuλλογίζοuμοuν, τα: σά­ λια μοι) fτpexcxv, μαρτόριο

! 'Όποι)

μια μέρ", θόμωσ"" ντρά­

Π1)Χ"', ξέρω χι έγώ; ΕΙδ", πω; τα: κεράσια μ' εχ",ναν δ,τι ή­

θελ",ν, με ρεζίλεuαν. Τί σχαρ:ρίζοuμαι λοιπόν; Σ1)χώνοuμαι τη νόχτ", σιγα: σιγά, ψάχνω τις τσέπες του πατέρ", μοu, 6ρίοχω ~να άσ1)μέ'ιιο μετζίτι, το Χλέφτω. Πρωι πρωι σ1)κώνοuμ"'ι, πιiω σ' ~να r;ερι6όλι, αγοράζω εν", καλάθι κερ~σι",. Καθίζω σ' ~να λάκκο, αρχίζω κ",ι τρώγω. 'Έ:ρη"" εφ",γα, πρήσΤ1)κα,

μ' fπιασε το στομάχι μοu, εκ"'μ'" έμετό. "Εκαμ'" έμετό, αφεν­ τικό, κι από τότε γλίτωσα α;;ο τα:

xepicrta' μήτε

να: τα: ξ",­

ναδω στα: μάτια μοu. Γίν1)Κ'" λεότερος άνθρωπος, 'Έ6λεπα πια: τα: κεράσια κι έλεγα: Δε σ~ς εχω αν~γΚ1)

! Το

ίσιο εκαμα και

με το κρ",σί, το Ιδιο και με το τσιγ~ρo. Πίνω ακόμα, κ",πνί­

ζω ακόμα:' μα τη στιγμη που θέλω, χ~τ; χαίρι.

TG

! το

κ66ω με το μα­

πάθος δε μ' εχει κuριέψει. Το Ιδιο κ",ι με την πα­

τρίδ"" Λαχτάρισα, μποόχτισ"" εκ"'μα έμετ6, γλίτωσα.

-

Και (.ιε τις

yuvaIxe; ; ρώτφα

235

γελώντας.

-

θιΧ 'ρθει χι ή σειΡιΧ _oυ~, ιtνιXθεμιX _ε~, θιΧ 'ρθει! ΜιΧ σιΧ θιΧ

ΎΕνω έ600μ~ν'tιχ χρονών. Σχέφ'tηχε μιιΧ σ'tΙΎμ~,

'toO

φιΧνηχε λΙΎΟ:

-ΌΥοόν'tιχ χρονών, Οιόρθωσε. Γελιi~

λόΎου σου, ιtφεν'tι­

'toO

Χό, μιΧ οεν πιΧ νιΧ Ύελιi~! ''E'tat λευ'tερώνε'tιχι δ ciνθΡωπο~, χου με μένιχ,

l'tat

λευ'tερώνε'tιχι

ci-

σιΧ χιxpoxόπo~ χι δχι σιΧν

-

ΧΙΧλόΥερος. Μωρέ, πώ~ θιΧ λυψωθεΤ~ ιtπo

'to

οιιΧολο,

!iv

οε

ΎEνει~ διιXoλo~ χιχι μισό~; Ό Δομέ'tιο~ πρό6ΙΧλε

'to -

o'tYjv

ιχυλ-η ιtΎχομιχχών'tιχ~. ΠΙσω _ου

ςιχνθο ΧΙΧλΟΎεριΧχι.

ΣιΧν ciΎΎελο~ θυμωμένo~ ... μουρμοόρισε δ Zopμπιi~ χιχμα­

ρώνον'tιχ~ "Υ,ν έφη6ιχ-η ιtyριιXδιx _ου χιχι χιΧρη. ΖόΎωνιχν σ't-ην πέ'tρινη σχιΧλιχ ποό 'φερνε στ ιtπιXνω χελιιΧ·

δ Δομέ'tιο~ σ'tριΧφηχε, ΧΟL'tΙΧξε

'to χιχλΟΎεριΧχι 'tu, Ισχυψε με

_ίνΙΧξε

χιχλΟΥεριΧχι, xιX'tt

'to

'toO 'πε·

χεφιΧλι ψηλιΧ, σιΧ ν' ιtρνιό'tιχν. ΜιΧ ευ­

'to

όπο'tΙΧΎ~.

Ύέρο ιtΎxιxλιιX ιtπo _-η μέ­

llfjpe 'to

ση χι ιtνέ6ηxιxν _-η σχιΧλιχ.

-

Κιχ'tιΧλιχ6ε~

Γόμορριχ

; μοο

'πε δ Zoρμπιi~. Κιχ'tιΧλιχ6ε~

-

xιxt

!

Δυο χιχλόΎεροι πρό6ΙΧλιχν· Ιπιχιξιχν λου,

; Σόδομιχ

x:X'tt

'to

μcX'tι δ lνιx~ "~ίί ciλ­

ψιθόρισιχν χιχι Ύέλιχσιχν.

ΤΕ ΧΙΧΧ(ΙΧ! ΙΎρουςε δ Zoρμπιiς. Kόpιxxιx~ χοριΧΧόυ μιΧ'tι οε

6ΎιΧζει ·xιxλόΎεpo~ Bμω~ ΧΙΧλCΥέρου, 'tO 6ΎιΧζει. ΓιιΧ XOL'tΙX _oυ~· νιΧ 6γιΧλουν 'tιX μ:χ'tιιχ ή μιCΣ

-

Ό lνιx~ Μωρέ,

'tfj;

ciλληι;.

διόρθωσιχ γελών'tιχ~.

'toO ciHou ... 'tQ toto χιΧνει

έδω, μΥι χιxλνιiι; _-η ζιχχιχρένιιχ σου!

ΜουλιΧριιχ, σοΟ λέω, &';fεν'tιχό. MπopεΤ~ νιΧ πεΤι;, xιx'tιX

'to

Χέφι

ποό 'χεις, χιχι Γιx6pίληςl'xιxι ΓΙΧ6ρίλΙΧ· Δομέ'tιοι; χιχι Δομε'tίιχ.

ΝιΧ φόΥουμε, ιtφεν'tιχό, νιΧ όΠΟΎρ:ΧΨουμε 'tιX xιxp'tLιX χιχι νιΧ φu­ Ύουμε ΎP~ΎOpιx· έοω, μ:Χ

'tG

θεό, μπoρεΤ~ νιΧ σιχΙΧθεΤι; χιχι _ον

«y'tpιx χιχι ,-η ΎυνιχΙχιχ.

Xιxμ~λωσε _-η φων~

-

:

Κι Ιχω χι lνιχ σχέδιο ... εΙπε.

ΚιχμιιΧν πΙΧλΙΧ60μιΧριχ πιΧλι, Zopμπιi ..• ΓΙ2 λέΎε

236

!

Ό Ζορμπiiς; σΥιχωσε τους; ώμους;

-

Ποσ yιi σου το πlί), &ψεΥτιΧό

: ! Του

λόγου σου εΙσαι, χαΙ Yιi

με συμπαθii;, τίμιος; ~yθρωπo,. M~ στιΧξει χαΙ μ~ 6ρέξει. Nιi

6ρε!ς; !ΥΧΥ ψόλλο δξω &πο το πιΧπλωμιΧ σου το χεψώΥα, θιi ΤΟΥ 6ιΧλεις; μέσα, yιi μ~y κΡυώΥει. Που Yιi κατιχλιΧ6ει 1ι &ψεΥ­ τιιΧ σου !Υα μπερμπιΧΥΤ'Υ) σιΧΥ κιχΙ μέΥα! Έγώ, yιi 6ρω !ΥαΥ ψόλλο, τσιΧκ

! ΤΟΥ

σπιΧζω- ΥιΧ 6ρlί) !ΥΙΧ &ΡΥί, χιΧπ

! ΤΟ

σψιΧζω,

ΤΟ περylί) στ~ σοό6λα καΙ το γλεyΤlί) με τους; ψ!λους;. Mιi θιi μου πείι;;

: ΔεΥ

εΙΥαι διΧό σου' ΤΟ παραδέχουμαι_ Mιi ~σε,

&-

δερψέ, yιi ΤΟ ψάμε πρlί)τιx κι ϋστερα κου6εΥτιιΧζουμε κιχΙ συ­ ζ'Υ)τοΟμε με Τ~Y 1ισυχία μχς; περΙ δικό σου κιχΙ διχό μου. Κ:ΧΙ

θιi λες; τοσ λόγου σου, καΙ θιi λέ~, καΙ θιi λές;, χι έγω θιi ξε­ πασουλΙζω μ' !Υα ξυλάΧι τιi δόΥτια μου.

Ή αίιλij &ΥτιλιΧλ'Υ)σε &πο τιi γέλια του. Ό Ζαχιχρί:χς; πρό6ΙΧλε τρομαγμέΥος;'Ι6αλε το οιΧχτυλο στο στόμσt, ζόγωσε Υυ­ χοπατώΥται;;

-

:

Σοότ, Ικσtμε, μ~ γελάτε! ΝιΧ, έχεί &πιΧΥω, πίσω &πο ΤΟ

&-

ΥΟΙΧΤΟ παραθυρcXΧΙ, Ιργάζεται δ Μ'Υ)τροπολίΤ'Υ)ς. ΕΙΥΙΧΙ 1ι Βι6λιοθΥιχ'Υ)' γριΧψει. ΓριΧψει δλ'Υ) μέρα.

-"Ίσια Ισισt που σε ~θελα, πιΧτερ ΊωσΥιψ

! Ιχαμε

δ Ζορμπάς;

χι ιfρπaςε ΤΟΥ χαλόγερο &πο το μπρcXτσο. Πάμε στο χελί σου yιi χου6εΥΤ ιιΧσουμ ε.

ΣτριΧΨ'Υ)χε σε μέΥα:

-

Του λόγου σου, &ψεΥτιΧό, πΥιγαΙΥε ώστόσο yιi σερισtyίσεις;

Τ~y ΙxXΛφιιi χαΙ τιi παλιι1 xoyΙσμσtτα. Έγω θιi περιμέΥω το γοόμεΥΟ' ΙSπoυ

YcX ΎΙΧι,

θιΧ 'ρθει. Μ-ηΥ &Υαχατευτείς χαΙ τι1 χιΧ·

μεις; θιXλασσa! "Άσε με μέΥα'Ιχω ΤΟ σχέδιό μου. 'Έσχυψε στο αίιτί μου:

-

θιi πιΧρουμε ΤΟ οιΧσο μεσoτtμης; ... εΙπε. M~ μιλάς;

!

Κι Ιψυγε 6ισtστιxός;, κρατώντας; ΤΟ μεσoπιXλσt60 χαλόγερο «πο τ~ μασχιΧλ'Υ).

237

Δ ΡΑΣΚΕΛΙΣΑ ΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ 6uθίστ'r)Κ!Χ στο δροσερο μυρω?::ίτο μεσ6'fωτο,

Έρ'r)ιιιά, τ' &σ'r)μένιιχ κιχντήλι!Χ γυάλς:χν ά.χν&, το σκ:χλι­

σμένο τέμπλο επι:χνε δλο το 6&θος, χρυσ~ κλ'r)μ:χτ:χριά. φορ­ τωμένΥ) στιχψίιλιιχ, σίιρριζΙΧ οΙ τοίχοι ήτ:χν στολισμένοι με μι­ σοσε'r)μένες τοιχογρ:χψίε\;: άγριοι !iσΚ'r)τές, θεο:ρόροι Π:χτέ­

ρες, τιΧ ΙΗθΥ) τοΟ ΧριστοΟ, &γγέλοι

ayoupoILtiH'r)ot;

με :ρ:χρ­

διες ςε6ιχμμένες κορδέλες στά. μ:Χλλιά.

, Αψ'r)Η,

στο νάρθ'r)ΚΙΧ, ~ Π:ινιχγιά. μέ &νοιχτα τιΧ χέριιχ,

δε6μενΥ). ΒιχριιΧ ιΧσΥ)μένιιχ κιχντήλΙΧ άνιχ6ε μr:ροστcf ΤΥ)ς κ:χΙ το τρεμάμενο :ρως άγλειψε άπΙΧλιΧ, χΙΧϊ?ευτικά, το μ!Χκρουλ6, ΠΟ·

λυειχσιχνισμένο πρόσωπο. Δέ θά. ςεχιΧσω ποτέ τιΧ πικραμένιχ μάτιιχ, το σγουρο δ:χχτυλιδένιο στόμιχ, το δυν:χτό, θελΥ)μ:χτά­

ρικο ΠΥ)Ύοίινι, ΈτοίιΤΥ) εΙνιχι ~ τέλει:χ ΙκιχνΟΠΟΙΥ)μένΥ), ελεγιχ,

~ τέλειιχ, κιχΙ στον πιο μιχρτυρικο πόνο ΤΥ)ζ, ε~χ:xριστY)μένY) ΜιΧνιχ' γιιχτΙ νιώθει πως εγήκε ά.πο τά. ε:ρήμερ:χ σπΗχν:χ ΤΥ)ς κιΧτι τό ιΧθάνιχτο ...

'Ότ:χν ξεπόρτισ:χ ιΧπο τ~ν εκκλφιά, δ 7jλιος β:χσ1λευε. Κά·

θισιχ στό πεζοίιλι τής πορτοΧ:Χλιιϊς, ευτυχισμένος' δ τροσλος τής εκκλΥ)σιιϊς ρόδιζε σιΧ να: ςΥ)μέρωνε' οΙ κ:Χλ6Υεροι, ά.ΠΟΤΡ!Χ6Υ)γμένοι στιΧ κελιά τους, &ν:χπιχίιουντ:χν' τ~ νίιχτ:χ ΙΗ 'χ:χν

!i.

γρίιπνι:χ ΧΙ επρεπε να: ..:άρουν OUν:χμΥ)' δ Xριστ~ς θα: κ:νοσσε &πόψε ν' &νεοιχίνει τό ΓολΥΟ(ιιϊ του, κι ετ:ρεπε νά 'χουν ά.νιΧ­ κιχριχ ν' ά.νε6:χίνουν μ:χζί του. Δυο μιχσρες γουροσνεςμέ πλ ή' θος τριιχντιχφυλλένιους μ:χστους υπνων:χν κιόλ:Χ κιΧτω ΙΧϊ.Ο μι!% χιχρουπιά' τιΧ περιστέριιχ ά:πχνω στα: δώμ:χτ:χ εκ:χ'/:χν ερωτ:χ,

238

~Ως πότε θα ζω, συλλογίζουμουν, κ~Ι θχ χ~[poυμ~ι τη γλ:)­

κα έτούτ-η

'tijc;;

'tij;

γijς, του χγέρlχ,

'tij;

σιωπijς καΙ τη μυρωοια

ιiνθισμέν-ης πορτοκαλιΙΧ;; 'Έν:χ κ6νισμα του

&ylou

Βχκ­

χου, πού 'χα οεί μέσlχ στr,ν έκκλ-ησιχ, εΙχε ξεχειλίσει την καρ­ ΟΙΧ μου εΙΙοιχιμονίιχ_ 'Ό,τι βιχθύτατιχ μ~ συγκινεί: ~ ένόΤΥίτα:,

~ συνέχεια: της πpoσ'ί.Xθει~ς, δ εΙρμο; τής λ~xτxpας, ξεσκε­ πάστηκε πάλι μπροστχ μου' άς εΙν:χι κα:Η τΟ μικρο έτουτο χα­

ριτωμένο κόνισμα του Xριστι~νCισ άγίου μ~ τχ έψΥι6ικα σγου­ ρ:Χ μαλλιχ, "ού κρέμουνται γύρω α:πο τΟ μέτωr.:6 του σχ μΙΧΟρα: τσιχμπιά. 'Έλληνιχς Δι6νυσος κι άγιι:ις Βχκχος εσμιγαν, εΙχιχν

τΟ !οιο πρόσωπο' κχτω απο τ' Χμr.εΑ6φuλλα: κιχ!

_i

κύμιζε τΟ !διο λα:χτιχριστο ~λιoκαμένo κορμί

~ Έλλάδα:.

-

ρχσα τρι­

''Ο Zopμπιiς πρ60ΙΧλε στην ιχυλή. -Ήρθε δ γούμενος, μοίί 'πε πετιχχτχ, κχτι ε!πιχμε, φέρνει άν­ τίστιχση, o~ 6γα:ίνουν, λέει, τα Ψ~λτικά, θέλει πιxρ~πxνω, μα θα: ΤΧ κιχτα:φέρω_ '

-

ΤΙ αντίστιχση

; Δ~ν

ε!χιχμε μείνει σύμφωνοι;

Μην ιiνα:κιxτεύεσιxι, ιiφεντικό, ιiμάν! Ικέτεψε δ Zoρμπιiς.

θα μΙΧς κάμεις χα:λάστρε;. 'Ορίστε τώρα:, μιλΙΧς για την πα:­ λια συμφωνΙα:' ιχ'Jτη πχει! }ιη μαζεύεις τα: φρύδι~, πχει, σου λέω! θα το πάρουμε το οχσο μεσοτιμής.

-

Mιi τΙ 'ν~ι ιχιιτα "ού σκ~ρώνεις, Zoρμπιi

;

-'Άσε, οcυλεια οική μου' θιΧ λιχοώ?ω τον τροχο κα:Ι θιi κυλήσει

-

-

κιχτΧλΙΧ6ες

;

Μα για:τί; Δ~ν κ~τιxλα:6α:ίνω. Για:τΙ lκιχμ% παραr.:ανίσια εξo~α στο Κχστρο, δρΙστε! Για:τΙ

μοίί 'φα:ε, οηλιχδη σου 'φαε, ~ Λόλα κιΧμποσιχ χιλιάρικα:. θα:ρ­ ρε!ς πως το ξέχιχσιχ

; 'Έχω

φιλότιμο, τΙ θαρρείς; Μύγα: o~ θέ­

λω να κιχθΙσl!( στο σπαθί μου. Ξόδεψα, πλερώνω' lκαμιχ το λο­

γα:ρΙά:σμό: Έφτα χιλιιΧοες κόστισε ~ Λόλα' θχ τα ξεπέσω ιΧπο το ΟιΧσο. θα πλερώσει για τη Λόλα: δ γούμενος, το μονα:στή­

ρι, ~ Πα:να:ΥΙ:Χ. ΑΙΙτό 'νιχι τΟ σχέδιο

-

-

σου ιiρέσει

;

Κα:θόλου. ΤΙ φτα:Ιει ~ lIα:νιχγιχ για τ!ς δικές σου τΙς ιΧ­

σωτΙες;

239

-

ΦτιχΙει χιχΙ πιχριχφτrxΙει μιΧλιστιχ. ΑυτΥι !χιχμε το γιό τη"

το θεό' δ θεο, !χιχμε lμένιχ χιχΙ μου 'δωχε τα: lργΙΧλεΤΙΧ που ξέρεις' χι ιχυτα: τ' &νΙΧθεμιχτισμένιχ τα: lργΙΧλεΤΙΧ με χάνουν χι δπου δω το θηλυχο γένο, να: ζιχλΙζουμιχι χιχΙ ν' &νοίγω το πουγγί μου. ΚιχτάλΙΧβες j Φτιχίει λοιπόν, χιχΙ πιχριχφτΙΧίει ~ χά­ ρη τη,'~~ πλερώσει!

-

Δε μου &ρέσουν ιχυτά, ΖορμΠά. Αυτο εΙνιχι άλλο ζήτημιχ, &φεντιΧό. ~A, γλιτώσουμε lμεΤ,

τΙ~ έφτα: χιλιιχδουλες χι σστεριχ συζητοσμε. «Κάμε, γιέ μου, ΤΥΙ δουλειά σου, -χι σστερά 'μιχι πάλι θειά σου.» Ξέρεις το τριχγοόδι j

Ό χoντρόxωλo~ &ρχoντάρη~ φάνΥlχε

-

:

Κοπιάστε, εΙπε, μέ μελωμένη πιχπ('l;δίστιχη φωνή, ~ τρά­

πεζιχ εΙνιχι lτοtμη.

Κιχτε6ήχ('l;με στΥιν τράπεζΙΧ, μεγάλο μιχχρινάρι με πιχγχου, χιχΙ στενόμιχχρ('l; τριχπέζιιχ. Μόριζε τιχγχο λιχδι χιχΙ ξινίλΙΧ. Ό

Mυστικo~ ΔεΤπνο" μισoσ~ημένη τοιχογριχφίΙΧ, στο βιχθος. ΟΙ lVtEXιx πιστοΙ Mιxθητε~ κl)πΙΧδιιχστα: στριμωγμένοι γόριχ &πο το Χριστό, κι &πένιχντι, 11ε τΥιν πλάτη γυρισμένη στο θεocτή, δλoμόνιxχl)~, δ κοκχινογένης με το &νώμΙΧλο μέτωπο, με τΥιν &ιτίσιoc μότη, δ Ίοόδ:χς' κι δ Χριστος ιχυτον μονιΧχιχ κοιτουσε. Ό d:ρχοντιχρη, κιΧθισε' δεξιΧ του lγώ, ζερ6ιΧ του δ Zoρμπιiς.

-

Σιχριχχl)στή, εΙπε, κ('l;Ι να: μιiς συμπιxθιiτε' μήτε λάδι μήτε

κιχΙ κρocσί, κι ~ς εΙστε κι δδοιπόροι. Κ('Ι;λώς δρίσocτε! ΚιΧνocμε το στιχυρό μocς, ά:r.λοχερίσocμε &μίλητοι στΙς lλιές, στα: χλωριΧ χΡεμμόδιoc, στον τιχριχμιχ, στα: 6ρεχτοκοόκιιχ. Μιχ­

σουλίζocμε χι οΙ τρεΤς &ργιχ, &νόρες('l;.

-

Τέτοιoc εΙνιχι ~ ζωΥι fι

lTtLYEt('l;, εΙπε δ &ρχοντιΧρης' σιχρoc­ EPXEt('l;L fι 'Ανιχστocση με το

χοστή. Μα: ~ι;; χάνουμε ίιπoμ~νή,

&ρνί' !ρχετιχι fι βιχσιλείoc των ουρocνών.

"Έ6ηξoc' δ Zoρμπιiι;; μου πάτησε το πόδι, σα: να: μου 'λεγε: Σώπιχ!

-

ΕΙδΙΧ τον πιΧτερ Ζιχχιχρίoc ... εΙπε δ Ζορμπά, για: ν' &λλάξει

χου6έντoc.

240

Ό ciρχοντιiρ"l)ς; ciλοι;φιιiστ"l)χε

: pilit"l)aE

μ! civYι­

συχίοι;, ''Εχει μέσοι; του τα έφτα οοι;ιμ6νιοι;, μΥιν τόν

cixootE Ι

-

Μήπως; σοΟ 'πε τΙποτοι; δ οοι;ιμονισμένος;;

ΕΙνοι;ι αχ~θoι;pτ"l) ~ ψυχή του χοι;Ι 6λέπει ciΧοι;θΟΙ;Ρσίες;, Ή χoι;μπιiνoι; τYjς; αγρ.JΠ\ιιοι;ς; χτίιπφε λυπ"l)τερ:Χ. Ό αρχον­ ΤcXρ"l)ς; lχοι;με το στοι;υρό του, σ"l)χώθ"l)χε,

-Έγω π"l)γοι;ίνω, εΙπε. 'Άρχισοι;ν τα Πιiθ"l) τοΟ Χριστοο'ΠΙΙ­ με να στ~υpωθoOμε μοι;ζί του.

Mi

για απόψε ΙσεΙς; μπορειτε

ν' ανοι;ποι;υτεΙτε, εΙστε απο τό ορόμο' οι;δριο δμως;, στον δρθρο ...

-"Άτιμοι! μουρμοίιρισε δ Zopμπιiς; μέσοι; ciπό τα 06ντιοι; του, μ6λις;

lIFuyt

δ Χοι;λ6γερος;. "Ατιμοι, ψεοτες;, iνθΡωπομοίιλοι;ροι;,

μουλοι;ροι;νθρωποι

-

!

ΤΙ lποι;θες;, Zoρμπιi; Μπας; χοι;Ι σου 'πε τίποτοι; δ Ζοι;χοι;ρΙοι;ς;

i

-'Άστοι;, ιXIFtvttx6, ι!στοι; στό oιιioλo! ''Ε, χι ιiν ο!ν δπογρά-

ψουν, θα τους; χορέψω στό τ~Ψί

!

Πήγοι;με σ~ό χελΙ, δπου μιiς; εΙχοι;ν στρώσει' στΥι γωνια Ινοι; πotλιό Χ6νισμοι;

:~

Πoι;νoι;γιιi, χι αχουμποΟσε σφιχτα το μάγου­

λό τ"l)ς; στό μιiγoυλo του γιου τ"l)ς;' τα μεγιiλoι; μιiτιoι; τ"l)ς; ~τoι;Y γεμιiτoι; Oιixρυoι;.

KoίIy"l)aE δ Zopμπιiς; τΥιν xεφιiλoι; του:

-

Ξέρεις;, αφεντιΧ6, γιοι;τί χλοι;ίει;

-'Όχι.

-

Γιοι;τΙ 6λέπει' νιi 'μουν Ιγω &Υιογρ:Χψος;, θα ζωγpιiφιζoι; τΥιΥ

Ποι;νοι;για χωρΙς; μιίτιοι;, χωρΙς; οι;υτιιΧ, χωρΙς; μίιτ"l) , γιοι;τΙ ΤΥΙ λυ­ ποομοι;ι.

Πέσοι;μεστα εερα στρωσίοια; μοι;ς;. τα ooxiptoι; μίιριζοι;ν χυ­

ποι;ρίσσι, απο το

civotXtQ

ΠΟΙ;Ροι;θuρiχι lμποι;ινε, φορτωμένο μυ­

ρωδιές;, τό ανοιξιιΧτιχο αγεριixι. Kιiπoυ xιiπoυ από. τΥιν οι;υλΥι lpxouvtoι;v, απeι;νωτ!ς; πνοές;, οΙ πένθιμες; μελωοίες;'Ινοι;

ci"l)S6vt

ciπ6εω απο το πoι;ριiθυpo πYjΡξ να χελoι;"I)oιiει, χι Ι)στεροι;, πιό πέροι;,lΥΟΙ; ι!λλο, χι Ινοι; ι!λλο' ξεχείλισε lΡωτοι; 1ι νίιχτοι;.

Δεν μποροοσοι; νιΧ χοιμ"l)θω' lσμιξε τό χελοι;"Ι)ο"l)τό τοΟ ιx"l)­

οονιοΟ μ! τό θρYjνο τοΟ Χριστοο χοι;Ι μιixoυμoυν ανάμεσοι; ιi­

πό τΙς; άνθισμένες; πορτοΧοι;λιες; Υ' αν"l)φορΙσω τό Γoλγoθιi,

ci-

241 16

χολουθώντας μεγ&:λες στ&:λες αΙμα. Μέσα; στη γαΗζια; ιiνoι­

~ι&:τιY.η νύχτα; Ε6λεπα; τον χρύο σπειρωτον Ιδρώτα τοο Χρι. στου που π&:χνιζε το χορμί του, τιi χέρια του, r.G>; τ~ 'παιζε, σιi νιi πα;ρακα;λοοσε, σιi νιi ζητιιΧνευε .. ; ΟΙ Γ:ιλιλα;!οι που Ε­

tpexcxv

ξοπίσω του φώναζαν:« 'Qocxvv&:

! Ώσανν&:!»

κρα;του­

σα;ν 6ιΧγια; χιχΙ d!πλωναν x~μω τιi ροοχα; τους γιιi νιi πα;τ~·

σει. Κοίταζε τους άγΙΧπημένους του, κανένας οε μιΧΥτευε τίπο­ τα: μον&:χιχ α;υτος ~ερε πως π~γ:ιινε νιi πεθ~νει. Κ&:τω άπο τ' ιfστρα:, χλΙΧίγοντας, σιωπώντα;ς, πcφηγοροuσε την άνθρώπι­

νη

xcxpot&:

του που Ιτρεμε

: «Σιiν

το σιτ&:ρι, χοφοι&: μου, πρέ­

πει νιi χα:τέ6εις στη γή χ:χΙ νιi πεθ:Χνεις. Μην τρέμεις. Άλ· λιG>ς, πG>ς θς θιi θρέψεις τους άνθρώπους που πεθιχίνουν τής πείνιχς;»

M
μέσα: του ~ ιiνθρώπινη xιxpot
v
Σιγ
νε, ξεχείλιζε χιχΙ τό σΤήθος τοο ιiνθρώr.οu.

Κι Ιτσι, χωρΙς

v
χα:ταλι%6ω πG>;, με τιi Π:Χθη τοο Χρι­

στοΟ, με το χεΗδημα: του ιiηδoνιoo, μπήχα στόν

ur.vo,

δπως

θιi μπΙΧίνει χι ~ ψυχη στ-ην Πα:ρ~δεισo.

KΙXΛ
ttv&:xtYIXCX

τρο­

μα:γμένος:

-

Ζορμπli, φώνα:ξιχ, ιfχoυσες

M
; Mιιi

πιστoλι~!

χι6λα:ς ιiνιxχαθισμένoς στο στρG>μcx του

χιχΙ χ&:πνιζε.

v
Μ-η χα:λνιiς τ-η ζα:χιχρένιιχ σου, ιiφεντιχ6, εΙπε πολεμώντα:ς χρα:τ~σει τ-ην δργ~ του· ιfσ' του; νιi 6γιχλουν τιi μ~τια; τους. Φωνες ξέσπιχσα:ν στο διιχδρομο, 6ιχριες πιχντουφλες σοίιρ­

νουντα:ν, π6ρτες ιiνoιγ6χ"εινιxν, χ~πoιoς μcxχρι
νιi λα:6ώθηχε.

o
Πήοηξιχ άπο ",ο σ"'ρώμιχ, ιΧνοιξΙΧ .-ην πόρ",ιχ. 'Ένιx~ γέρo~

ξεριxxιιxνo~ πε",~χ"'ηxε μπρoστ~ μου·φορουσε ιΧσπρο μυ",ερο σκου:ρΙ κΙ &σπρη πουχιχμίσιχ ω~ ",ά γόνιχ",ιχ.

-

Ποιος ε ίσιχι

:

Μηψοπολί",ης ... άποχρίθηχε κι ή φωνή ",ου Ι",ρεμε. ΠιχριΧ λίγο νιΧ γελουσιχ· χρυσά &μφιιχ, μΙψιχ, πιχ",ερΙ",σιχ,

πολόχρωμιχ ψεό",ιχιχ πεψ~Oιιx. Πρώ",η φοριΧ Ι6λεπιχ μη"'"ρο­ πολί",η μ~ ",:χ νυχ",ιx~ ",ου.

-

Τί '",ιχν ή πισ",oλι~ j

Δ~ν ξέρω ... o~ν ξέρω ... μουρμοόρισε κΙΧΙ μ' Ισπρωχνε ΠΡδ~

",ΙΧ πίσω.

Ό Zoρμπά~ &οπο ",ο στρώμιχ ",ου γέλιχσε:

-

Σ' Ιπιιχσε ψέμουλο, γερoν",~xι j Ιχιχμε. 'Έμπιχ μέσιχ, χιχ­

χομοίρη. Δ~ν ε[μιχσ",ε κΙΧλόγεροι, μη φι;6ι2σιχι.

-

ΖορμΠά, εΙπιχ σιγιi, μ-η μιλι2ς Ι",σι· εΙνιχι μη",ροπολί",ης!

Μωρέ, μ~ ",ΙΧ νυχ",ιxιi ",ου χιχνένιχς o~ν είνιχι μη",ροπολί-

"'ης. 'Έμπιχ μέσιχ, σου λέω!

Κιχ",έ6ηχε, ",δν πijρε άπο "'ο μπρi",σο, ",ον ",ριi6ηεε μέσιχ· Ιχλεισε ",-ην πόρτιχ. 'Έ6γιχλε άπο ",ο τιxγιiρι μιάν μπο",ίλιιχ

ρΙΧΧή, γέμισε lνιχ πoτηριixι.

-

Πιές, γέροντιχ, ",ου uνει, νιΧ στερεωθετ ή περοιχοόλΙΧ σου.

'Ήπιε ",ο γερον",ιίχι ",-η ρΙΧΧή, συνήφερε. K~θισε στο στρω­ μιχ μου, ιiκoόμπησε στον ",ο!χο.

-

Σε6ιχσμιώ",ιχ",ε, εΙπιχ, "'ι '",ιxv ή πισ",oλιιi j Δεν ξέρω, πιχιοί μου ... Δοόλευιχ ως ",ά μεσιίνυχ"'ιχ χι εΙχιχ

πέσει ν:Χ κοιμηθώ· δπου άχοόω, δίπλΙΧ, ιΧπο ",ο χελΙ ",ου πιi­ ",ερ Δομέτιου ... -ΆχιίΙΧ! Ιχιχμε δ ΖορμΠι2ς· μωρέ, εΙχες δίκιο, ΖιχχιχρΙιχ! Ό μηψοπολΙ",η; ΙσχυΦε ",ο κε:pιiλι:

-

θri '",ιχν χιχνένιχς xλέφ"'η~ ... μουρμοόρισε. Το σl)όσουρο σ",ο διιίορομο είχε πιiφει, το μονιχσ",ήρι 60ό­

λιιχξε πιίλι σ"",-η σιωπή. Ό μ'Yj'tροπολί"'1j~ μ~ χοι",ιχξε μέ τ' ιi· γιχθα. ι:Ρο6ισμένιχ μιiτιιx του [xε",ευτιxιi:

-

Νυστιίζεις, πιχιOL μου; μέ ρώτησε.

243

'Ένιωσα:, δεν ~θελε να φύγει κα:ι ν' ά.πομείνει πιΧλι στό κε­

λί του lλι:;μ6να:ΧΟς" φ06?τα:ν.

-"'Οχι, άποκρίθηκα:, δε νυστιΧζω' μείνετε.

,.

Πιχσα:με κουβέντα:' δ Zopμπιiς, ά.κουμπισμένος στό μα:ςιΗρι του, ά.σκοψυσουσε κα:Ι κιΧπνιζε.

-

Φα:ίνεσα:ι μΟΡ1ωμένος νέος, μου κχνει το γεροντιΧκι' δόςα:

σοι δ θεόι,;. 'Εδώ δε βρίσκω &:νθρώπους να μιλfισω. 'Έχω τρε!ι,; θεωρίες που γλυκα:ίνουν τ-η ζωfι μου' θci 'θελα: να σοσ τΙι; ά­ να:κοινώσω. Δεν περίμενε άπιXντησfι μου' άρχισε:

- CH πρώτη μου θεωρία:,

εΙπε, εΙνc:ι;ι ετούτη: τα σχfιμα:τα: πού

'χουν τα λουλούδια: επηρεciζουν το χρώμα: τουζ' τό χρώμα: τουι; επηρειΧζει τΙι,; lδι6τητέι,; τουι,;'

ftat

τό κιΧθε λουλούδι

fXEl

κα:Ι

δια:'1'ορετικιι:Χ επίδρα:'Jη στο σώμα:, κι έπομένωι; κα:Ι στ-ην ψυ­ χfι. Γι' α:οτό πολυ πρέπει να προσέχουμε δτα:ν περπα:ΤΟίίμε σε

&νθισμένο ~Xμπo. Σώπα:σεΊ σα να περίμενε τ-η γνώμη μου. 'Έ6λεπα: το γε­ ρονΤ2ΚΙ να σερια:νίζει μέσα: στον άνθισμένο κιΧμπο κα:Ι να κοι­ τιΧζει χιΧμω,με κρυφ-ην &:να:τΡιχίλα:, τα λουλούδια: το σχijμα:, το χρώμα: του;

-

χι fΤΡεμε: δλος δ χιΧμποι,; την άνοιςη γέμιζε

πνέμα:τα: ... -'Ετούτη εΙ'ια:ι ~ δεύτερη θεωρ[α:: ΚιΧθε Ιδέα: πού 'χει πρα:γ­ μα:τιχ-η επίδρα:ση

fXEL

κα:Ι πρα:γμα:τικ'lι ύπόστα:ση. Τπχρχει'

δεν τριγυρίζει, άσc:ι:ρxo ψχντα:σμα:, τον &:γέρα:' ~χει άληθινο aG'>μα:

-

μχτια:, στόμα:, π6δια:, χοιλιιΧ ... ΕΙναι άντpc:ι:ι,; -η γυνα:ίχα:'

κυνηγιΧει τους άντΡει,; -η τΙς γυνc:ι:!xες ... Γι' αοτο λέει κα:Ι το Βαγγέλιο: «Ό Λόγος σdρς έγένετο ... ..

Με κοίτα:ξε 7':ιΧλι με άγωνία.

_CH

τρίτη θεωρίοι, εΙπε 6ιc:ι:στικx, μΥιν μπορώντα:ι; νιΧ 6αστιΧ­

~ει τ-η σιωπfι μου, εΙναι ετούτη: ΑΙωνιότητα ύπιΧρχει καΙ μέ­ σα στ'ήν εψfιμερη ζωfι μαι,;' μιΧ Ύα:ι πολυ δύσκολο νιΧ τ-η 6ροίί­ με μόνοι μα:ι,;' μιiι; παραπλα:νΟίίν οΕ έψfιμερει,; Ιγνοιει,;. Μονχ­ χοι: λίγοι, οΕ πιο εχλεχτοί, κατορθώνουν νιΧ ζοΟν, κα:Ι στ-ην ε­ ψfιμερη ετούτη ζωfι, την α:Ιωνιότητα:. ΟΙ άλλοι θιΧ χιΧνουντα:ν'

244

τού;; λυπ~θYjχε λοι πον δ θεος xιxt τούς Ιστειλε τ~ θΡYjσχείΙΧ

-

χι

ltat

χιχΙ το πλήθος μπορε! ν'%. ζ~σει τ~ν ιxZwYt6tYjtιx.

Ό μYjτΡοπ~λίΤYjς μίλφε, &λιiφρωσε. Σ~xωσε τ' &τσίνουριχ μιxτιixιιx του, μ~ χοίτιχςε χιχμογελιχστ6;;. Σ'% νιi 'λεγε: «Nιi, ιχυ­

το έχω, ιχυτο σου δίνω.» 'Ένιωθιχ μ~ συγΧίνφΥ) ν'% μου προσ­ φέρει

ltat,

δλόχιχρδιχ, μόλις μ~ γνώρισε, τούς χιχρπούς l3λYjς

του τής ζωής.

Τ'% μιiτιιx του ετρεχιχν.

-

πως σου φιχίνουντιχι οΕ θεωρίες μου j ρώΤYjσε χιχΙ μσΟ πήρε

στΙς δυό του φοσχτες το χέρι μου. M~ χοίτιχςε, σ'% ν'% πρ6σμενε ν'% μιiθει &πο τ~ν &πιΧνΤYjσ~

μου αν πήγε ~ οχι 1ι ζω~ τόυ χιχμένYj. 'Έτρεμε, μ'% έγω ijςεριχ πω; &πιΧνω &πο τ~ν &λ~θειιx στέ­ χετιχι gvιx ~λλo χρέος του &νθρώ .. ου, πολύ μεγΙΧλότερο.

-

Μποροσν ν'% σώσουν οΕ θεωρίες ιχυτές, γέρoντιi μου, άπο­

xρίθrιxιx, πολΗς Ψυχές. Το πρόσωπο του μYjτΡοπολίτYj lλιxμψε· δλΥ) του 1ι ζω~ δι­ χιχιώθYjκε.

-

Ευχιχριστω, τ;ιχιδί μου, ψιθόρισε χιχΙ

μοίί Όφιςε το χέρι

τΡυφερ:Χ.

nEt:XxtYjXE δ Zoρμπιiς ;ότε &πο τΥ) γωνιιΧ του. -Έγω έχω μι'%ν τέΤΙΧΡΤΥ) θεωρίΙΧ, εΙπε, χιχί ν'% μ~ συμπιxθιiς. Τον χο!τιχςιχ &ν~συχoς;· δ μYjτροπολίτrις; στρ:ΧφΥίχε:

-

Λέγε, πιχιδί μo~, χιxλ~ χΙΧί 6λ01YjμένYj· ποι,% θεωρίΙΧ j

πω; δυο χιχΙ δυο xιiνoυν ~έσσεριx! εΙ πε

a Zoρμπιiς; μ~ σο-

6ιxρ ότ rι τιx . Ό μYjτΡοπολίτrις τον χοίτιχςε σιχστισμένος;.

-

ΚΙΧΙ μιιΧν πέμΠΤΥ) θεωρίΙΧ, γέρoντιi μου, έςιχχολοuθYjσε δ

Zoρμπιiς;

: πως

δυο xιxt δυο δ~ν χ:Χνουν τέσσεριχ· διΙΧλέγετε

xιxt τ;ΙΧίρνετε Ι

-

Δε ... χιχτΙΧλΙΧ6ιχίνω ... μουρμοόρισε δ μYjτροπολ(-Τ:Yjς χιχΙ μ!

χοίτιχςε, σ'%

-

y:t

μου ζYjτοΟσε 60~θειιx.

M~τε έγώ! εχιχμε δ Zoρμπιiς; σΧώντιχς στ'% γέλιιχ. Στρ:χψYjΧΙΧ στο σιχστισμένο γερoντιixι, ιiλλιxξιx χου6έντιχ:

245

- ΚΙΧΙ σ~ τ( μελΙτε~ χιχταγίνεστε Ιδώ στο μοναστήρι j - ' Αντιγράφω τουι; χώδιχα, τΥί, μονΥίι;, παιδί μου' κι αυτές τΙι; μΙρε; xιxτιxγριiφω δλα tci Ιπίθετιχ που rι ΈΧΧλησία μας στόλισε την ΠαρθΙνιχ ΜαρίΙΧ . •AνιxστΙνα~ε. - ΓΙριχσιχ, έΙπε, δεν μπορώ νά xιiμω τίποτα άλλο. Άλαφρώ­ νω xατιxγριiφoντσι; δλσι τιΧ Qτολίδια Ιτοϋτιχ τΥίι; ΠαναγίΙΧ; χαΙ

~εχνώ τΙι; ciθλιόΤ'Υ)τει; τουΧ6σμου .

•ΑχοόμΠ'Υ)σε :

στο μιxςιλιiρι χι άρχισε μουρμ-ουριστά,

πσιραμιλουσε

«Ρόδον το •Αμάριχντον,

-

aci

νιΧ

. rij •Αγαθή, '" Αμ-πελΟζ, Πηγή, Πο­

τσιμό;, Βρόσ'Υ) που τρΙχει τιΧ θάμσιτα, Σχάλσι τ' Olιpcxvc.O, Γέφυ­ ρα, Φρεγάδα, Λιμάνι, ΚλειδΙ τήι; Πιχράδεισοι;, Αυγή, Λαμπά­ δσι, •Αστραπή, Πόρινο, Στόλος, Ύπέρμσιχοι; ΣτρσιΤ'Υ)γ6;, •Aσιi·

λευτο; Πόργο;, Τε!χοι;Άπόρθητον, Σκέπ'Υ), Καταφυγή, Παρ'Υ)­ γορ(α, Χαρά, Ρα6δΙ γιιΧ του; ΤUfλοό;, Mιiνα γιιΧ τιΧ ορφσινά,

Τράπεζα, Τροφή, ΕΙρήν'Υ), Ι'αλήν'Υ), Μυρωδιά, Ευωχίσι, Μέλι ΧΙΧΙ

r άλιχ ... » Παριχμιλάει δ χlχχομοίρ'Υ)ς ... Ιχαμ-ε σιγιΧ δ Zoρμ-πιiι;' ιi, τοΟ

-

ρί~ω lνα σΧέπσισμlχ νιΧ μrιν πoυ~τιάσει ... Κσιτέ6'Υ)χε, τοΟ 'ρι~ε μιιΧν πlχτlχνίlΧ, τοΟ διόρθωσε το μlX~ι­ λ:iρι.

-Έl5δομήντα έ7fιΤιΧ λογιών εΙναι ή τρέλlΧ, εΙχσι ciχοuστιΧ, εΙ­ πε' μιΧ μ'Ιτοότ'Υ) Ιδώ γίν'Υ)χlχν έ6δομήντα Οχτώ.

'Ποδιιχφωτοϋσε πιά. Το ~όλιyo σ-ήμσιντρο ιχύλή. "'Εγειριχ

ciJto

cixotJat'Y)xE

στην

το πlχριχθυριΧχι χι εΙδσι lνιχ λιγνο ΧlΧλόγε.

ρο, μ~ μαχριιΧ μσιόρ'Υ) σχΙπ'Υ) στό χεφάλι, νιΧ σlΧλεόει cipyιX γό­ ριχ στην αυλη ΧΙΧΙ νιΧ χτυπάει μ~ σφυράχι lνα μαχρουλο με­ λωδιχότιχτο ξόλο. 'Όλο γλόΧlΧ, &ρμον(α χι ΙπίΧλ'Υ)σ'Υ) ή φωνή

'tQO

σήμ:χντρου χόθ'Υ)χε στόν πρωινόν &γΙρlχ. Τό &'Υ)δόνι εΙχε

σωπάσει χαΙ τιΧ πρώτα πουλιιΧ μέσσι στιΧ δέντριχ iιρχιζιχν δει­ λιΧ νιΧ τιτι6(ζουν.

Σχυμμένο; στό πιχρΙΧθυράΧι &φουχριΧζουμουν γΟ1jτεμΙνο, την δπ06λ'Y)ΤΙXΙιi μελωδίΙΧ τοΟ σήμιχντρου χιχΙ συλλογίζουμουΥ

246

πω; !'/ιχς &:ψηλός ρυθμος ζωη; μπορεί νιΧ ξεπΙσει, διιχτηρών­

τιχς, &:5ειανΥ) πιιi, δλη τΥιν Ιπι6λητικιά, Ύεμιiτη εόΎΙνειιχ Ιξω­

τεριχιά του φόρμιχ. Φείηει ~ Ψυx~, μιΧ ά:~~νει &:νΙΎΎΙΧΤΟ τδ κα6ουκι της, ποιι τόσους α1ωνες, σιΧν τ' δστρ:χχο, το 01χοδο­ μοΟσε περΙπλοχο, ά:ψηλ6, ΎΙιΧ νιΧ τΥ) χωρΙσει. ΤΙτοιιχ &:δειασμΙνιχ δστριχκιχ εΙνιχι, στoxιiζoυμoυν, οΙ ΙξΙΧΙ­ σιοι καθεδρικοΙ νιχοΙ ποιι συναντ~ς. στΙς πολυθ6ρυ6ες, ιfπιστες πιιΧ πολιτεΤεζ προϊστορικιΧ τΙριχτα ποιι ά:πόμεινε μoνιixιx δ

σκελετός τους, φαΎωμΙνος ά:πο τΙς 6ροχες κι &:πο τοΙΙς ~λιoυς.

Κάποιος χτ.ύπησε τΥιν ,:ό~τιx τοΟ χελιοΟ 'μας' ~ λιπιχρΥι φωνΥ) τοΟ &:ρχοντιΧρη ά:κουστηχε:

-

ΣψωθεΤτε ΎΙιΧ τον δρθρο, &:δελφοί Ό Zoρμπ~ς πετάχτηκε ά:ΎριεμΙνος

-

! :

Τι 'τιχν ~ πιστολιχ;

Περίμενε λίΎΟ' σιωπ~. Ό κΙΧλόΎερος θιΧ στΙκουντιχν ά:κό­

μα &:πόξω &:πο τΥιν πόρτα, ΎΙΙΧΤ! δεν &:κουστηχαν τcX 6~μIXΤιi του. νιΧ φευΎουν. Ό Zoρμπ~ς ιfναψε

-

:

Τι 'ταν ~ πιστ"λιιi, μωρΙ κιχλόΎερε; ξιχν:χφώνιχξε. ΤιΧ 6~μIXτα &:χουστηκαν 6ιαστιχcX ν' &:πομιχκρίινουντιχι. Κ"

!να σιiλτo δ Z"ρμπ~; 6ρΙθηκε στΥιν πόρτα, τΥιν ιfνoιξε

-

φτου, μασχαράδες

! Εκαμε

:

κι έφτυσε κιχτcX τον καλόΎερο

που 'φευΎε. ΠιχπΗες, καλόγεροι, καλόΎριες, ΙπΙτροποι, κιχν­ τηλανιiφτες, φτοίι

-

!

ΝcX φύΎουμε, εΙτοα'Ιδω μυρίζει ιχΙμα. Νά 'τιχν μονάχα ιχΙμιχ! ΕΎρουξε δ Zoρμπ~ς. Π~ΎIXινε τοΟ

λόΎου σου, &:φεντικό, στον δρθρο, (2'1 σοσ κ&.νει κΙψι' ΙΎω Μ ξεσΧΙΧλΙσω καΙ θcX μάθω.

-

ΝcX φίιΎουμε

! εΙπα

πιiλι' καΙ σύ, χιΧμε μου τΥ) χ«ρη νΙΙ μΥ)

φυτρώνεις δπου δε σε σπΙρνουν.

-

ΜιΧ Ισια Ισια ΙχεΤ θnω νcX φυτρώνω, &:φεντιΧό Ι Σκέφτηκε λΙγο, χαμΟΎnιχσε τοονηριΧ:

-Ό διάολο;, εΙπε, μεΎιiλη ~ χάρη τ"υ! θιχρριί) πώς τcX φέρ­ νΕΙ 60λιχ:χ. Ξέρεις, ά:φεντικό, π6σο μτοορετ νcX κοστίσει ~ πι­

στολιcX ΙΧύτΥ) στο μoναστ~ρι

; 'EjJt%

247

χιλι:χρικιχ

!

Κιχτε6ήχιχμε στην ιχυλή. ΜυρωδιιΧ ciπό ciνθισμένcx δέντρlχ, γλόΧΙΧ, εύτυχΙIΧ μεγιΧλη' δ ΖlχχιχρΙιχς; μιΧς; πιχριχμόνευε, !τρε~ε,

ιfρπιx~ε τό ΖορμπιΧ ciπό τό μπρiτσο.

- ' Α5ελφ1

ΚιχνΙΧ6ιΧρο, μουρμοόρισε τρέμοντιχς;, !λιχ να: φό­

γουμε!

-

ΤΙ 'τιχν 1ι πιστολιιΧ; ΣΧότωσιχν χιχνένιχ j Μωρ1 ΧΙΧλ6γερε,

μ€λιx μη σ1 πνΙ~ω! T~ χlχτωσιΧγουνο το(ί χιχλόγερου !τρεμε. KoΙτlX~ε γόριχ'!­

ρημη 1ι ιxύλ~, τιi xελιιi σφlΧληχτιΧ, ciπό την ciνοιγμένrι ΙΧχλη­ σιιi ~εχόνoυντιxν χόμιχτιχ Χόμιχτιχ 1ι μελωδΙIχ.

-

ΆχολουθιΧτε με χι οΙ δυό ... μουρμοόρισε. Σόδομιχ χlχΙ rό-

μoρρ~)

- ....... .

rλιστρ~σlXμε σόντοιχιχ, περιXσ~με την lXύλ~, '6γ~x~με Ιξω ciπό τόν περΙ60λο. 'Ένιχ λιθοπέτι μlXxριιi ιiπό τό μoνlXστ~ρι ~τlXν τό χοιμη­

Τ~ΡΙO' μπ~ιxμε μέσlχ. ΔρlχσχελΙσlχμε τους;

tiipou;,

δ ΖlχχlχρΙIχς; !σπρω~ε την πορ­

τοόλιχ το(ί μΙΧΡΟ(ί πlχρεχχλησΙΟ(ί, μπΥίΧε.· μπ~xιxμε μιχζΙ του.

Στή μέση, ciπciνω σ1 μιιiν ψiθlΧ, ~νlX χορμΙ ~τlXν ξιχπλωμέΥΟ, τυλιμένο σ1 ριΧσο. "Ένιχ χερΙ ιiYIX~E στό χεφιΧλι του, ~νlX ιiλλo στα: πόδιιχ του. 'ΈσχυΦιχ ciΠcXνω ατό νεχρό' ξεσχέπlχσlχ

-

tG

πρόσωπό του.

Τό ΧlΧλογερ:Χχι! μουρμοίιρισιχ ιiνιχτριχι:χζοντιχς;' τό ξιχνθό

xCXΛoγεριXxι το(ί Δομέτιου! Στ'ήν πόρτιχ του Ιερου ιicrτplXrptE με όρθες; φτερουγες;, με

γυμνωμένο σπlχθΙ, με χόΧΧΙΥIΧ σlΧΥτιΧλιlχ, δ ιiρχιXγγελoς; Μι­

χιx~λ.

- ' ΑρχιΧΥγελε MιχlX~λ ! φώνιχξε δ ΧlΧλόγερος;, ρΙξε φωτιιΧ, χιΧ­ ! ' ΑρχιΧγγελε MιχlX~λ, δώσε μιιiν χλοτσιιΧ, πετιX~oυ

ψε τους;

«πό τό τέμπλο. Δ1ν ιixoυσες; τΥίΥ πιστολιιΧ j

-

Ποιός; τόΥ σχότωσε

; Ποιός;

j δ Δομέτιος;; MCΛIX, μωρε ΤΡΙΧ­

γογένη!

'0 χlΧλ6γερος; ~έφυγε ιiπό

τό χέρι του ΖορμπιΧ, !πεσε μπροίι­

μυτιχ στα: πόδιιχ το(ί ιiρχ:xγγελ')υ' Ιμεινε χιΧμποση ώριχ

248

cixE-

νητο" μ~ ιiνιxσηκωμΙνo το χεφιiλι, μ~ ιiνoιχτo τCι οτόμιχ, σιi ν' ιiφΟUΚΡ:Χζοuντχν. "Αειχφνιχ τινιiχτηxε ιiπιiνω χιχρούμενο,.

-

θιi τοίι, χιΧψω! εΙπε ιiπoφιxσιστιxιX· χοuν~θηχε δ ά:ρχιΧγ­

γελο" μου 'γνεψε

!

'Έχιχμε το στα.uΡό

-

tou.

Δόεα. σοι δ θεό" εΙπε, ιiλιiφpωσα.

!

Ό Zopμπιi, &ρπιχεε πιiλι τον χlΧλόγερο ιΧπο τ~ μα.σχιΧλη. -"Ελιχ Ιδώ, Ίωσ~φ, πιiμε, χα.ί νιi χ:Χνει, δ,τι σου λέω_ Στpιiφηxε σ~ μΙνα.:

-

Δώσ' μοι) ΙμΙνιχ τιi λεφτιi, άφεντιχό· θιi όπoγpιiψω Ιγώ τιi

χα.pτιιi. Έεώ 'ναι λόΧΟΙ, του λόγοι) σοι) εΙσιχι άpνιixι, θιi σ~ φάνε· άσε με Ιμένα.. ''Εγνοιιχ

aou,

τοίι, χριχτώ τοίι, tιxupιx­

μπιiδε, στο χΙρι· το μεσημΙρι φεύγοuμε μ~ το διiσo στrιν τσΙ­ πη. Πιiμε, μωρ~ Ζα.χιχρία.!

l'λίστρηειχν χλεφτ:Χτα. οΙ δUό

tOU,

xlXτιi το μoνα.στ~pι· Ι­

γώ τριΧ6ηξιχ πΙριχ,χα.τχ τιi πεΟχΙΧ.

ΕΙχε ψηλώσει δ ήλιος, ελιχμπιχν. δ οδριχνο, χι ~ γijς, τρε­ μόπιχιζε ~ δροσούλα. στιi φύλλΙΧ. 'Ένα. κοτσύφι πΙτΙΧξε μπρο­

στιi μοu, κ:Χθισε σ' lvιx κλα.ρί ιiγpια.χλιxδιιX', χούνησε τ~ μα.­ κριιi OδΡιi

άνοιεε το ριχμφί, μ~ κοίτΙΧξε κιχ! σφύριεε

tou,

Ouo

τρετ, φop~, περιπιxιχτιxιi.

Μέσα. άπο τιi πεΟκιχ διέχρινα. στο περιΙΧύλι τοίις κΙΧλόγε­

poU'

νιi

6YIXLVouv

πα:ριχτα:γμένοι, σχuφτοί, μ~ κιχτ:χμιχuριχ πέ­

πλιχ στοίι, ώμοuς. Ό δρθρος τέλεψε, π~γιxινlXν τώριχ στ~ν Τρ:Χπεζιχ. «Τί χρίμιχ, σuλλογίστηκιχ, μιχ τέτοια. ΙΧδστηρδτητιχ κι

γΙνειιχ, κΙΧί

vci

EU-

μην Ιχει πιχ Ψuχ~.»

"Ημοuν κοuριχσμένος, iγρuπνισμένος, ειiπλωσιx στχ χόρτιχ· μύριζιχν οΙ ιiμα:ρα.θιές, οΙ ιiσπ:Xλα.θoι, τχ σκίνα:, οΙ ψιχσκομη­ λιΙς- 60u60ύνιζα.ν πεινιχσμένα: τιΧ Ιντομιχ, τΡύπωνιχν σε ιΧγριο­

λούλοuδιχ κα.ί "puyoDaιxv το μέλι. Πέρα. τιΧ 60uvιX ελα:μπα.ν διιiφιxνα:, xα.τlXγιiλlXνlX, lμΟΙΙΧζιχν σιχ στο λιοπύρι.

__

249

ad:v

κα:πνός τρικuμιστός μΙ­

'Έκλεισα τα μάτια γΙΧλ'ψεμένος. Άνάερ'1) xιxp:i με συνε­

"i)pe -

σ,χ νά 'τ:χν ελη έτούτη γύρ:χ μου ~ χλωρα;σια Παρά­

δεισ/j, σ:Χ νά 'τιχ'ι δ θεδς l5λη έτούτη ~ δροσιά, ~ &λιx~ράδιx,

~ νηφάλια μέθη. Άλλάζει πρόσωπα δ θεόι;, και χαρά στον πolι μπορ ε! ν:Χ τον ξεκρίνει πίσω απο τ~ν κάθε μάσκιχ. Πό­ τε εΙνιχι r:οτήρι δροσερο νερό,

r.OtE

lvιxI: γιος πolι χορεύει

στα γόνατά μιχς, πότε μια γυνΙΧίκα τσαχπίνα και πότε lνιχς

.μικρΟς πρωι'~oς περίπατος.

Σιγα σιγά, l5λιχ γύρα μου λιχγάριζαν, &:λάψρωναν, γίνουν­ ταν, χωρι, ν' &:λλάξi:ιυν, ονεψ)' απνος κ:χι ξύπνος Ιπιχιρνιχν το

Ιδιο πρόσωπο, κοιμόμουν κι όνειρεύοuμουν τ~ν πραΥμ:χτικό­ τητ:χ, ευτυχισμένοι;. Γή Κ:ΧΙ Π:χρχδεισο εΙχιχν γίνέι lνα. Σαν ιiγριo λουλούδι με μια χoντρrι στάλ:Χ μέλι στ~ν καρδιά του μοίί φάνηκε ~ ζωή, κι ~ ψυχή μου ιiγριιx μέλισσ:χ κιχι τρυ­ γοίίσε.

'Άξαφν:χ πετάχτηκα; απο τ~ γλύκ:χ' ιixoυσιx 6ήμ:χτιχ πίσω μου κιχι σιγιχνει; κου6έντει;, κιχι μια φων-η χιχρούμεν'1)

- ' Αφεντικό,

π~με

:

!

Ό Ζ")ρμπΙΧι; στέκουντ:χν μΠΡ/jστά μου και τα μάτια του Ελ:χμπαν σατανικά.

-

Φεύγουμε

; Ικαμα:

με ανιχκουφισ'1)' τέλειωσαν l5λΙΧ;

-'Όλα! Ικαμε δ Zoρμπ~~, χτυπώντιχι; τΥίν cXπάνω τσέπη τοίί σιχκιχκιοίί του' έδω Ιχω το δάσο. ΚΙΧλορίζικο

! Κι

δρίστε κ:χι

τα εφτ:Χ χιλιάρικα πolι μΙΧι; Ιφ:χε ~ Λόλα! 'Έ6Υαλε

-

cXTCo

τον κόρ:ρο του Ιν:χ πάκο χαρτονομίσμ:χτα.

Πάρ' Τ:Χ, εΙπε, ξέχρωσ:χ, δε σε ντρέπουμα:ι πιά. Έδω μέ­

σα εΙν:χι κι οΙ κάλτσες,

t:i

τσα:ντάκι:χ, οΙ μυρωδιες και τ'

όμπρελίνο τήι; κυρ:χ-Μπουμπουλίνας. Και τα φιστίκια τοίί πα:­ παγάλου' κι δ

-

XCXA6:i,

ακόμα πolι σοίί χίρισα.

Χάρισμά σου, ΖορμπΙΧ, εΙπα' ν' &:νάψειι; μια λαμπάδα τοίί

μπογΙΟίί σου στην ΙΙιχν:ΧΥί:χ πolι τΎι'! &:δίκησες.

Ό Ζορμr:iXς στράφηκε πίσω του' δ πάτερ Ζ:χχαρ(ιχς πρό6αινε με το πρασινισμένο δλολάδωτο ράσο του ,,~ .,.~ Εεπιχ­

τωμέν:ι του στι6άνια' τριχ60ίίσε ιiπo το χιxAινιiρι τιχ δυο μου-

250

λιipια. Ό Ζορμπχς του 'δειξε τό πχκο τ:Χ έκ:χτοστ:iρικ:χ.

-

Ni

τ:Χ μΟιΡα:στουμε, .,;Χτερ 'Ιωσήφ, εΙπε· ν' :χγορ:iσεις; έ­

κατό όκ:Χοες μπ:χκ:Χλιχρο, ν:Χ -:ρχς;, κ:χκομοίρη, vi ·φΧς, να ξε­ πατωθείς, να κάμεις έμετό, ν:Χ γλιτώσεις! 'Έλ:Χ, άνοιξε τη φοόχτα! ''Αρ.,;αξε δ καλόγερος τα λιγδι:χσμέν:χ χα:ρτιχ, τ:Χ 'κρυψε στόν κόρφο του.

-

θ' :Χγορά"ω πετρέλαιο ... εΙπε. Ό Ζορμπά; χιχμήλωσε τη -:ρωνή του· !σκυψε στό ΙΧύτΙ του

κα:λόγερου:

-

Νά: 'ν:χι νόχτιχ, εΙ πε, να κοιμουντιχι· να φυ"χει αγέρας δυ­

νιχτός ... θα περεχόσει; τους τοίχους :Χπο τΙς τέσσερεις γωνιές­ νιΧ 60υτήξεις κουρέλιιχ, π:χτσ:Χ60υρες, στουπί, δ, τι 6ρείς, στό

πετpέλcι:ιo καΙ να τους 6:iλεις ψωτιΧ ... Kcι:τ:iλcι:oες

;

Ό κα:λόγερο; fΤΡεμε.

-

Μην τρέμεις, μωρε κcι:λόγεpε, δε σου 'δωκε διcι:τcι:γη δ αρ­

χάγγελος

; Πετρέλαιο

κι ιΧγιος δ θεός! 'Έχε γειά:

!

Kcι:6cι:λήσα:με' fΡιξcι: στερνη μα:τια στό μονα:στήρι.

-

Κι !μα:θες, ΖορμΠά ... ρώτησα:. Για την πιστολιά; Μη χα:λνά;, σου λέω, το συκώτι σου, α-

φεντικό. 'Έχει δίκιο δ Zα:Xα:pίcι:ς: Σ6δομιχ κcι:Ι Γόμορρα Ι Ό Δομέτιος σκότωσε τ' δμορφο καλογεράκι.

-

Ό Δομέτιος! Για:τί

;

Μην ξεΨCΙ:Xνίζεις αψεντικό, σου λέω· 6pώμcι: καΙ δυσωδίcι:. Στράψηκε κcι:τα τό μoνcι:στ"ήρι. ΟΕ καλόγεροι Mγcι:ινcι:ν τώ­

ρα: από την Tράπεζcι:, κλειδώνoυντcι:ν στιΧ κελιά τους.

-

ΤΥιν κcι:τάρcι: σα:ς νά 'χω, ιΧγιοι πα:τέρες! φώνcι:ξε.

251

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΝθΡΩΠΟΣ

nor

πεζεύοντ=t\;, νύχτ=t πιά, στο

ΣrΝΑΝΤΗΣΑΜΕ :Ε:Ε­ cXxpoytcXAt

μιχ\;, Υίτιχν ~

Μπουμπουλίνιχ μcxς'Ιν=t κουΜρι μπρσστd: cXΠΟ τ~ν πσιράγκιχ.

'Ότιχν cXνάψcxμε το λυχνάρι κι εΙδσι τό πρόσωπό της, τρόμcxςcx. Τί επσιθες, μαντd:μ

-

'OptcXv, j

ΕΙσιχι αρρωστη j

Άπο τη στιγμrι που γυάλισε στο νοσ της ~ μεγcXλη ΙλπΙ­

ocx,

δ γιiμo;, fι γρια Σειρfινcx μας εΙχε χιiσει δλη την

cXxcxtcx-

νόμιχστη, σποπτη γοητείιχ τη\;. Mιiχoυντσιν να σβήσει l5λιχ τα περcxσμέν=t, να: τ.:ετάςει cXπο πάνω της τα ψσιντιχχτερα ψτεριΧ

πού 'χε στολιστεί μcxδώντcx\; πcxσcXδε~, μπέrιδες, νcxυcXρχους ... Λιχχτάριζε να γίνει σο6ιχρή, νσικοκυρεμένη καλιιχκούδΙΧ. Τί­ μιιχ γυναίκιχ. Δε

6cXqIouYtcxv πιcX,

δε στολίζουντιχν, δεν πλένσυ'Ι'

τιχν' μύριζε.

Ό ΖορμΠά\; δε μιλΟΟσε' εστΡι6ε το φρεσκσ6σιμμένο του μου­ στιiκι, νευρικός. 'Έσκυψε, ανσιψε τό κσιμινέτο, ε6σιλε το μπρί­ κι για: τον κιχφέ.

-'Άσπλσιχνε! cXκούστηκε ςcxφνικd: iι 6ρσιχνΥ) φωνη τής γριάς σιχντέζας.

Ό Zσρμπιiς σήκωσε το

xtCfcXAt,

την κοί τιχςε' τα μάτισι του

γλύκσιναν. Δεν μποροϋσε ποτε ν' cXκσύσει γυνσιίκσι νιiζει π=tρακλητικd: κσιΙ να μΥ) γίνει ανω ΚcXτω'Ινα

vd: τoCί ψω­ QcXxpuo γυ­

νΙΧίκσις μποροϋσε να τον πνίςει. Δε μίλησε'

-

E6=tAt

τον ΚCXl"έ κσιί τrι ζάχιχρη, cXνcxκιΧτεψε.

Γιατί με cXffιVEL' τόσο κσιιρο cXστεΨcXνωτη

; γουργούρισε

fι

γρια: Σειρήνσι. Δεν εχω πιιΧ μοϋτρα να: πρo6ιiλω στό χωριό.

'Έχιχσσι την τιμή μου! 'Έχιχσσι τΥιν τψfι μσυ! θιΧ σκ?τωθώ!

ΕΙχα ξαπλώσει κουρασμένος στο στρωμα κι ιiκoυμo::ισμέ­ νος στο μαξιΗρι μου γεύουμουν ιiXόρταγα την κωμικη τού­ τη σπαραχτικη σχ:ηνή.

Ή μαν.Χμ Όρτα:νς εΙχε ζυΥώσει τώρα στο ΖορμΠά καi τοΟ ιiyγιζε τα: γόνατα.

-

Γιατί δε,ι ~φερες τχ στέfανα; τον ρώτησε σπαραχτικά.

'Ο Ζορμτ;ά; ~νιω~ε το παχοuλο χέρι τijς Μπουμπουλίνας νχ τρέμει ά;;χνω στο γόνατό του. Ήταν, το γόνατο αυτό, το

τελευταίο στέρεο μέρος τijς "{Τις, χπ' ι'ιΠlJυ πιάνουνταν ~ χι­ λιοναυαγημένη ν± σωθεί.

Το κχτεχε καΗ δ Ζι;,ρμπά,; κι ~ κcιρ»ιά του μαλάκωσε.

Μά: πάλι δε μαησε' σέρ6ιΡε τον καφε σε τρία φλιτζΧνια.

-

Γιατί δεν ε:ρερε~ τά: στέφανα, Ζορμπά μου; ξανακούστηκε

~ σ,,:χραχτικιi φω'~ή.

-

Δεν εχIJU'~ στο κ:.χστρο κ:χΗ, ιiπoκρίθηκε δ Ζορμπάς. 'Έδωκε στον καθένα το φλιτζάνι του

xai

κoυκoό~ισε στη

γωνιά.

-'Έγραψα στΥιν' Αθήνα, ξακολοόθησε, νιi μά,; στείλουν άπο τά: καΗ' εγραψα και γιά: ιX~Jτpε,; λαμπάδες xιxi γιά: κουφέ­

τα παραγεμισμένα με σοκοΗτα

xai

με κα60υρδισμένο μύγδα­

λο ... 'Όσο μιλοQ
σπίθιζαν, κι ι'ιπως δ ποιητης στην πυρωμένη στιγμη της δη­

μιουργία;, σ:ΧΑευε κι δ Ζορμπά,; σ' lναν ιiψηλoν άγέρcX ι'ιπου ψευτιά: κι ά:λήθεια σμίγουν κι άναγνωρίζουνται άδερφάδε;.

Ξεκουρχζουνταν τώρα ετσι κουΚlJυ~ισμένος, ΡlJυφοQσε 6ροντε­ ρα: τον καφέ του, ιi'~αΨε

lva:

τσιγάρο

-

fι μέρα εΙχε πάει κα­

λά, εΙχε το δάσο στην τσέπη του, Υίταν ευχαριστημένος.

ll'i'j-

ρε φόρα:

-'Ο γάμlJς μα" Μπουμπουλίνα μου, πρέπει να: χαλάσει κό­ σμο. Νά: δείς τί νυφικο σοΟ 'χω παραγγείλει! Γι' αυτο ~μει­

να και τόσες μέρες στο Κάστρο, άγάπη μου. 'Έφερα δυο με­ γάλες ράφτρες ιiπo την' Αθήνα' κι εΙπα: «'Η γυναίκα πού παίρνω δεν εχει το ταίρι της, ' Ανατολη

253

xai

Δύση! ΤΗταν ~

ε!Χσίλισσα: σε τέσσερ,ις ΔυνιXμ~ς, τώρα; χήρεψΕ, οΙ ΔυνιΧμε;

πέθα;να:ν καΙ κα:τ!Χδέχετ!Χι να με πάρει. θέλω λοιπον κα;Ι το νυφικό της να μΥιν lχει το -;:ι.[ρι του' ολο μετχξι κα:ι μαργα:­ ριτιΧρι, κα;Ι να κρεμχσετε στο "(υροπόδι του χρυσες, πούλιες, κ!ΧΙ να βάλετε στο σΤΎjθoς το οεξο τον ήλιο, στο σΤ'ijθος το

ζερεο το φεγΥιΧρι

!-

Mιi ~α θcψ.. ωθοUν δσοι το

oou', ! φώνα­

ξα:ν οΙ ρχψψες' θα rcιXfJc,uv τιi μιΧτια; τc,uς! -"Ας πιΧθουν! εΙ­

πα έγώ' ~ ιΧγιΧπη μου OCς εΙνα:ι κ!ΧΑ:Χ!»

Ή μα:ν:ιiμ ΌρτιΧνς, ιΧκουμπισμένη στον τοίχο, άκουγε. Πη­

χτό, ολο σιΧρκα: χσψόγελο εΙχε ξεχυυεί στο πλαδ:ι.ρΟ ζαρωμέ­ νο της ΠpCισωπxκι, κι ~ ροζ κορδελίτσα; της στο λα:μο πήγαι­ νε να σπιΧσει.

-

θέλω κιχτι νιi σCιίί π6) στό αυτι .. μουρμούρισε κοιτιΧζον­

τ!Χς με λι Υωμένα: μιΧτια; το Ζορμπci.

Ό Ζορμπάς μοσ 'κλεισε το μάτι, lσκuψε.

-

~oσ 'φερα; απόψε κιΧτι, τοσ ψιθύρισε ~ μελλόνυφ1j, τρυπώ­

νCινας τη γ λω,σσί τσσι της στη μσιλλιιψή του σιυτcύκλσι. 'Έ6γσιλε απο τον κόρψο της ενσι μαντιΗκι με τ~ μιιiν ιΧ· κρσι δεμένη κόμπο' τό 'δωκε στο ΖορμΠά.

Ό Ζορμπci, επιασε με τιχ δυό του διixτυλιx το μιχντιλιΧκι κα;ι το ιΧπίΘωσε στο οεξό του γόνα;το κι Βστεριχ oτp:iqJYjxe προς

τιi εξω και κοί τα;;ε τη θιΧλσισσσι.

-

Δέ λύνει; τον κόμπο, Ζορμr.ci

; εΙ πε.

Δε ειιiζεσ:xι, κσι1jμένε,

κσιθόλου;

-

Nιi πι6) r.p6)toι; το κα;φεδιΧκι μου, ιΧποκρίθηκε. Nιi κ!Χπνί­

σω το τσι γιxpιiκι μου. '[Ον εχω λύσει, ξέρω τί εχει μέσ:χ.

-

Λύσε τον κόμπο. Λύσε τόν κόμπο ... Ικέτευε fι Σειρfιν:x. ΝιΧ κ:χπνίσω πρ6)τ:χς το τσιγσιριΧκι μου, εΙπα;

!

Κα:ί με κοίτ:χξε έπιτιμητικιΧ, σιΧ νιi μοσ 'λεγε: «Έσυ τά: φτσιίς

!»

Kιiπνιζε ιiργιX, φυσοϋσε ιΧπο τιi ρουθούνισι του τόν κσιπνό, κοί τα:ζε τ~ θιΧλσισσιχ.

-

Αυριο θάχουμε OGpox:foιx, εΙπε' γύρισε δ κσιιρός. τα δέντρα:

θιi ψ,υσκώσουν, τα στfιθισι τ6)ν κοριτσι6)ν θιi φουσκώσουν, δε

254

θΟ: χωροονε πιΟ: σ'tις μπλοΟζες _oυ~ ... Ή ιiνoιξη, 1ι μτ.α;γα· πόν'tισσα;, lφεUΡεση του Σατανιi! Σώπα;σε· χι ϋστερα απο λίγο:

-<Ό,τι χα;λο Ιχει δ κόσμος ltoOto~ εΙναι εψείιρεση του Σα;­

_α;νιi. Ή l5μορφη γυνα;ίκα;,1ι ιiνoιξη, το κρα;σί, α;υτο: Ικαμε δ Σα;τανά~· κι δ θεo~ Ικα;με τους χαλόγερους, τ!ς νηστείες, το <ριχσ)(όμηλο, τ!~ ιiσκημες γυνα;!χες, φτου νΟ: χα;θοσνε

!

ΕΙπε χι Ιριξε ιiγpια; ματιΟ: στΤιν κακόμοιρη μαντ~μα, ποίι 'χε ζσφώσει τώρα στη γωνιΟ: κα;! τδν ιixσυγε. Zopμπιi ... Zoρμπιi ... Ικέτευε κάθε τ6σο.

-

ΜΟ: αυτδς ιiναψε καινοίιριο τσιγάρο χα! κοίτ:Χζε τη· θ~­ λα;σσα.

-

την ιiνoιξη, εΙπε, β:χσιλείιει δ Σα'tανιi~· οΙ ζώνες λασκιΧ­

ρουν,

't0: μπολ χιiχια ξεκουμ πώνουνται, οΙ γριες &:ναστενιiζoυν ...

'Έ κυρlχ-ΜπουμπουλΙνα, x~τω τΟ: ξεριΧ σου!

-

Zopμπιi ... Zopμ~ιi ... Ικέτεψε πιΧλι 1ι μαντιΧμ:χ, Ισκυψε, πή­

ρε

'tO

μ:χντιλιΧκι κ:χ! το σφ~νωσε στη <ροίιχτα _ου Zopμπιi.

Κι α;υτος πέ'tαξε το τσιγάρο, &ρπαξε τδν κόμπο, τον lλυσε· κ:χ! τώρα κρ:χτουσε ,ην αϊ.:xλιiμη του ιΧνοιχτη κ:χ! κοίταζε.

-

Τι 'ναι αυτά, κυρα·Μπουμπουλίνα;; εΙπε με αη3ία.

Δ:χχτυλίδια ... δ:χχτυλιδάκια, χρυσό μου ... 'Αρραβωνες ...

μουρμΟ:Jρισε -ή γριΟ: Σεφήν:χ τρέμοντα;ς. Είνα;ι δ κoυμπιXpo~ εδώ, ά; εΙν:χι κα;λιi, -ή βραδιιΧ Ύα;ι ώρα;ία;, σοροχάδα, δ θεδ~

μάι; βλέπει, ν' αρραβωνιασΤIJGμε, Zopμπιi μου!

Ό Ζορμπάς

r.:6tE κοίταζε έμένσι, πότε τη μαντΟ:μ Όρτάνι;,

πότε τΟ: δαχτυλίδια. Πολλο! ?αιμόνοι πάλευαν μέσα του κι ακόμα; χανέν:x~ :Χπ' δλους δε νιχουσε·1ι δίιστυχη γυναίκα τΟν

κοί ταζε με 'Ρόμο.

-

Ζορμπά μου ... ΖΟΡμr.:ιi μου ... ΥΟUΡΥο:Jριζε. Κι έγω είχα τώρα &νασχωθεΤ στδ κρεβάτι κα! περίμενα·

ποιον _ιΧχα απ' δλους τους δρόμους θΟ: διιiλεγε δ ΖορμΠάς;

"Αξαφνα τίναξε

'to

κεψιΧλι,

nijpe &:r.:6ϊpιxaTj.

Το πρόσωπό του

lλα;μψε· χτίιπησε τις &:πα;λιiμε~, πετιΧχτηκε αr.:άνω.

-

Πιij.ιε l5ξω! ιrώνα;ξε· κιΧτω άπα

255

t' άστέρια;, νΟ:

μιiς 6λέτ.ει

δ θε6~! Κουμπάρε, πάρε τα; δαχτυλίδια' ξέρεις να; Ψέλνει~

;

-"Όχι, &ποκρίθ'1jΚCX κι εΙχα κιόλα πετιχχτεΤ κάτω καΙ βο'1j­ θοΟσα ΤΥΙ μιχντάμα ν' &νασ'1jχωθετ.

-

:Εέρω Ιγώ' ξέχασcx νιi σοίί πω, Ιχαμα κι &ναγ'lώστ'1j~' &χο­

λουθουσα τον παπιi στoυ~ γάμoυ~, στιi βcxψτίσια, στΙς χηοεΤ­

ε~, Ιμαθα τιi τροπάρια ιΧπόξω κι &ναχιχτωτί. 'Έλα, Μπου­ μπουλίνα μου, !λα, πάπια μου, χουνήσου, !λα, ψρεγάδα 'tYj~

Φραγχιάι;, στίσου δεςά μοu!

, Απ'

δλoυ~ τoυ~ δIX~μόνoυ~ τοίί ΖορμΠά, το ϊ.αιχνιδιάρικο,

κcxλόκιxρδo δαιμόνιο εΙχε πίλι ιΧπόψε νικήσει. Λυπήθηκε δ

Ζορμπάς ΤΥΙ γερασμέν'1j σαντέζΙΧ, εΙχε ραισει ~ χαρδιά του δ­

ταν εΙδε το θολο μΠίΧγιατεμένο μάτι

't'1j'

ν% στυλώνεται &πά­

νω του με τόσ'1j &γωνία.

«Στο διάολο, μουρμούρισε παίρνοντιχ; τΥ)ν &πόφcxσ'Yj' μπο­

ρω νιi χάμω &κόμα μιιi χιχρ% στο θ'1jλυχο γένo~' ας τΥιν χάμω

!»

ΠετάΧΤ'1jχε στο &κρογιάλι, πήρε χεραγΚIXλιιi τΥ) μαντάμα, μου Όωχε τα; δαχτυλίδια, στράφψε χατα; ΤΥΙ θάλιχσσιχ κι άρ­

χισε να; ψέλνει: «Εύλογητος ό Θεός ήμών πάντοτε νiίν καΙ ιΙεl και εΙς τούς αΙώνας τών αΙώνων, άμήν Ι»

ΣτριiΨ'1jχε σε μένα: -'Έχε το νοίί σου, &:ρεντιΧό ...

-

Δεν Ιχει &πόψε &φεντιΧ6, εΙπα' λέγε με κουμπάρο.

-'Έχε το νοσ

aou,

κoυμπιiρε, το λοιπόν, δτιχν θα; φωνιiξω:

«Bίριi! Βίρα!» να; μάι; περιiσεις τα; δαχτυλίδια. ΕΙπε, χι άρχισε πάλι με φίλτσα: γΙΧί'οουρο:ρωνάρα να; ψέλ­

νει: «Ύπέρ τού δούλ()υ τού Θεου Άλεξlοv και της δούλης τού Θεού Φορτεντσ{ας, τών μνηστευομένων αλλήλους, καΙ της σωτηρΕας αύτών, τού ΚιιρΕου δεηfJώμεν/»

-

Κύριε έλέφον! Κύριε έλέφον! τερέριζα Εγώ, με δυσχο­

λία συγχριχτώντας τα; γέλιιχ μου κιχΙ τα ΧΑ&μχτα. -'Έχει χι άλλιχ τροπ:ίριιχ, εΙπε δ Zopμπιiς, μιi δ διάολος νιi

με πιipει ιΧν τιi θυμιiμxι! Μα; ας Ιρθουμε στο ψ'1jτδ. 'Έσυρε ~να: σιiλτo, ψώνιχξε

-

Βίρα!

Blpcx!

:

χα! μου ιΧπλωσε τΥ) χερούΧλα.

256

-

'Ά πλωσε χα:Ι σύ, χοκόνα: μου, το χεριίΧι σου, εΙπε

at'ijv

ιiρ­

ΡΙΧβtl)νια::JΤΙΚΙιί του.

Το χέρι το πιχχουλό, το φα:γωμένο &πο τΙ, μπουγιίοε" ε­ τρεμε. Πέρα:σιχ τα οα;χτυλίοια: ιiπo τα οιίχτυλιί τους χι δ Ζορ­

μπάς φώνα:ζε, lξα:λλο~ σα οερ6ίσ'Υ}ς

: c' Αρραβωνίζετα,

ό δου­

λος του Θεού' Αλέξιος την δούλ'ιν τού Θεού Φορτ,ντσ{αν, εΙς το όνομα τού Πατρος καΙ τ(,ύ Υίου καΙ του

Πνεύματος. αμήν

!'Αρραβω,'ίζεται

•Αγ[ου

η δούλη του θεου Φορ­

τεντσία τον δουλον του Θεού Άλέξιον ...•

-

Πχει, τίλειω:Jε, χιχΙ τοΟ χρόνου! 'Έλιχ l3ώ, xυριx-Zoρμπιi­

οιχινχ μου, να

:JO'j

δώ:Jω το πρώτο τΙμιο φιλΙ t1j~ ~ω1j~ σου!

~H ~ μα:νταμ Όρταν; εΙχε σωρια::Jτε! χιiμω, &γxάλια:~ε τcl πόδιιχ τοσ ΖορμΠά, χι εκλιχιε. Ό Ζορμπάς χούν'Υ}σε μ~ συμ­ πόνιιχ το ξα:να:μμένο χεφιίλι του.

-

ΟΙ xα:κόμoφε~ οΙ γυνα:!χες! μουρμούρισε. Ή μα:νταμ Όρτανς σ'Υ}Χώθηχε, ξετίνΙΧξε τα φουστάνιιχ της,

άνοιξε την ιi"(xα:λιιi τη;.

-'Έ, ε, φώ·ια:ξε δ ΖορμπιΧς. ΜεγιΧλη Τρίτη σ~μεpιx, χάτω τα χέρια:

-

! Σα:ρα:κοπή ! Z~ρμ;τιX μου ... μουρμούρισε

ιχύτ'ij λιγωμένη.

ΚιΧ'ιε όπoμoν~, xυριi μου, ως

t'ij Λιxμπρ~, xιxt θα

ιΡ4με χρέ-

ιχ,. Κα:Ι θιΧ σχoυντρ~ξoυμε τιΧ χ?κκι νιχ ΙΧύγιί. Τώρα:, ΧΙΧιΡος νΙΙ γυρίσεις σπίτι. Τι θα πε! δ χόσμο" ιiν σε οε! να γυρΙζεις τέ­ τοια ώρα: έξω j Ή Μπουμπουλίνα: τον χοίτΙΧξε ΙχετευτιχιΖ.

-'Όχι, lSχι, εΙπε δ ΖορμπιΧς, κουμπιίρε

t'ij

Λιxμπρ~ Ι 'Έλιχ μιx~[ μιχ"

!

'Έσχυψε στο αύτΙ μου:

-

Mij

μιΧ; ιχψήσει, μόνoυ~, γιιi lSνομιχ τοΟ θεοΟ! o~ν Ιχω χιχ­

θόλου Χέφι ιiπόψε. Π~pα:με το ορόμο τοΟ χωριοΟ' σπίθιζε δ ούρανδς, μύρι~ε

~ θιΧλιχσσα, τιi νυχτοπούλια ιiναστένα'ιxν. Ή γριιi Σειp~νιx, κρεμασμένη ιiπo το μπρχτσο του Ζορμπl2, σούρνουντιιν εύτυ­ χισμένη κιχΙ μελιxγχoλικ~. 2~7

17

ΕΙχε φτιioει ιiπ6ψε οτδ λιμιiνι που τ6

·Xr.

τ600 λοιχτοιρΙ­

αr.ι οε δλη τη ζωή τη~. ΤΡΟΙΥουδοΟσε 1ι δύστυχη σε δλη τη~ τη ζωή, γλεντοοσε, πr.ΡΥελΟΟσε τΙ~ τΙμιε~, μa 1ι xoιρ8ιιi τη~ χlχΙγουντlχν. 'Ότοιν, ποιρφουμlχρισμένη, 60ιpta σο6lχντισμένη,

Jtr.pvoOaa,

με φlXντlXχτερε~ τoυlXλέτε~, τoυ~ δρ6μoυ~ στην' Α­

λεξιiντρr.tοι, στδ Μπερούτι, στην Π6λη χι l6λr.πε Ifτωχε~ γυ­ νlXιxoOλε~

6υζιχΙνουν τδ μωρ6 τoυ~, τδ σt'ijθο~ 't'ij~ χοιημέ­

vct

νη~ 't'ij~ μlXντιiμ Όρτaν~ μερμήδιζε, φούσχωνε, χι οΕ ρ~yε~ τη~ ιiνέ6IXινIXν ιiΠOζητώντlX~ χι OΙύτε~ Ινιχ μωρουδΙστιχο στ6μlχ.

cNa

πoιvτρευτ~,

va

π!Xντρευτ~,

va

xιiμω ποιιδΕ. .. », δ νoO~ χι

δ λoγισμ6~ τη~ σε δλη τη~ τη ζωή, ΧΙ ιiνlXστένlXζε.

Ma

ιiν­

θρώπου δε φlχνέρωνε ποτε τδν π6νο τη~. Κ!ΧΙ τώροι, δ6ξοι σοι δ θε6~! λΙγο ιiρyιi, μa πιiλι χιχλι%, lcptoιvr., ξεχlχρ6οιλωμένη,

θιΖλlχσσοδοιρμένη, στδ πολυπ6θητο λιμιiνι ..• Σήχωνε χιΧπου xιiπoυ

μιiτιoι, χοΙτlχζ! xλr.cpta τδν ΠΟΙ·

'ta

νύψηλο χρεμιχντιχλa στδ πλευρ6 τη~. «Δεν εΙνlχι, συλλΟΥΙζουν­ τoιv, πλoύσι~ με χρυσε~ φoOντε~ πoισιi~' δεν εΙνlχι δμΟΡ110 μπε­

Υ6πουλο' μa πιiλι xlXλιi, 86ξlΧ σοι δ θε6~ I'ΆντρlX~ μου lγινε,

ι!ντρoι~ με τδ στεφιiνι' δ6ξοι σοι δ θε6~!» Ό Zoρμπιi~ την lνιωθε

τρΙΧ600σ! 6ιιxστιxιi,

va

va

6σr:ρlXΙνει ιiπιiνω του χοιΙ τΥιν

φτιiσoυν

ttta

στδ χωρι6,

Κι 1ι δύστυχη χιχτιχσχ6ντιχφτε στΙ~ πέτρε~,

'ta

va

γλιτώ~ει.

νυχoπ6δIXριi τη,

Χ6ντευιχν

vlt

rtιxtC

μtλήσr.t; rtΙXtE νιi πιχρlχπονεθεΤ; 'Όλιχ xlXλιi, δ6ξιι

va

6Υοον, την πονοΟσlχν οΕ xιiλoι, μa δε μιλοοσε.

σοι δ θε6~ Ι Εtχιχμr. περιiσει ΤΥΙ λι 'tf)~ xήρlX~,

't'ij~ •AρxoντoπoύλlX~, τδ περι66.

aUXta

πρ~τlX σπΙτιlχ τοΟ χωριοο φιiνηxιxν. ΣτΙΧθή'

'ta

xιxμr..

-

ΚlΧληνύχτlχ, χρυσ6 μου,lχlχμε 1ι εύτυχισμένη σιχντέζΙΧ χι

ιiνlXσηXώθηx! στ' ιixΡOνύχιlX

va

φτιiσr.t τδ στ6μιχ τοΟ ιiρριx·

6ωνιιχστιχοΟ τη~.

Ma - Na

δ Zoρμπιi~ δεν lσχυ6ε.

πέσω

va

σοΟ φιλήσω

ΥυνlχΙχιχ χι iτοtμιiζουντιχν

'ta

va

π6διlχ, ιiyιiπη μου; Ιχιχμ! 1ι

σωριlχστεΤ Xιiμω.

258

-'Όχι, δχι ! εκιχμε δ Z?pμπ~ συΥχινΥ/μένος χιχι τ-ην ΙΙρπιχς! στ-ην ciΥκΙΧλιχ του. ΈΥώ επρεπε

vci:

φιλήσω τιi πόδιιχ σου,

χυρχ μ?υ, μci: 6ιχΡιέμιχι·... Κa:λΥ/νύχτιχ!

ΧωρΙσιχμε. Πήριχμε πΙσω τlι δρόμο ciμιλΥ/ΤΟΙ. 'Ανa:πνέιχμε 6ιχθιci: τlι μυρω3άτο cXγέριχ· δ Ζορμπciι; μιci: σΤΙΥμ-η στpιiψy/xε χιχΙ μ~ κοΙ τιχςε.

-

ΤΙ

vci:

κiΥουμε, cXl'εντιχ6

; εΙπε·

νιΧ yελιiσoυμε,

vci:

κλάψου­

με j Συ60ύλεψέ με. Δ~ν ciπoκpLθy/κιx·

xa:i μένιχ

!νιχς κόμπος Χιiθουντa:ν στlι λιχι·

μό μου χιχΙ δ~ν ~ςεpιx τΙ ~τιxν

-

λυyμlι,

1)

χ"χιχνο.

-ΆψεντιΧό, εΙπε ξιiφνoυ πιiλι δ Ζορμπciς, πω~ τον E~εyιzν τον μπεpμπιiντY/ cXρχιχΤο θε6, που Q~y ι!φΥ/νε θy/λυκlι

ycci: θΥ/' cixoucrti. 'Έ6ιχφε, tci: μπράτσιχ του μι

λυχό cXπιχριχπόνετο στlιν χόσμο j Kιiτι εχω

λέει, χι ΙΧύτδς

tci:

Υένιιχ του, στιxμπιipιζε

xιxpδι~ς κιχι μ~ γοργ6νες, μιχπa:ρεύουντιΖν, λέει, ΥΙνουντιχν τιχΟ­ ρος, κύΧΥος, χριάρι χιχΙ Υάιδιχρος, ~ τό συμπάθειο, δ, τι τριχ600σε ή δρεξη τήι; κάθε πιχστριχιciς. Γιά πές μου τ' δνομ.ά του,

-

vci:

χιχρεΤ,

!

θ:χρρω πώς λ~ς τό ΔΕιχ· πως

tlv

θυμήθΥ/χε.; j

-'Ο θεός ν' &:γι!iσει τ-ην ψυχή του! εΙπε δ Ζ?ρμπciς σΥ/χώνοντιχς τχ χέριιχ του στόν ούριχνό. '!;;όl'ερε πολύ, πόνεσε πο­ λύ, σωστ~ς μεγ:Χλομ:Σρτυριχς, ι!χου με Ιμένιχ, ciψεντιΧό, χιΧτι

ξέρω. Έ~ύ :Χ,,?::ί;

ti 6ιt3λΕιχ, μχ Υι:Σ 6Χλε στlι '100 σου ποιοΙ ! Π:ρ ! δ:χσχiλοι ! ΚΙΧΙ τί χιχτιχλΙΧ6ιχίνουν οΙ διxσxιi­ λοι cXπό γυΥιχιχίδες χ:χΙ ΥυνιχΤχες ; Τον χιχχό τους τόν ΚΙΧιΡό Ι - rtιxtE δ~ YΙZXflEC; ή cXψεντιi σου, Ζορμπci, vci: μciς ςΥ/Υήσεις δλιχ τχ μυστήριιχ τοΟ χόσμου ; - Γι:χτί ; ΥΙΙΧΤΙ, μ:Χθέ;, έγώ τχ ζω δλ:χ τα: μυcrτήριιχ πού λ~~ τχ γΡΧl'ουν

χιχΙ δ~ν εχω κ:χφό. Π~τε δ χόσμος, πότε ή γυνιχΙχιχ, πότε το

χρ:χσΙ, πότε τό σ:χντούρι, χ:χΙ δ~ν εχω χιχιρό

vci:

πιάσω τ-ην πιχ,

πιχροέλΙΧ ιχυτή, τΥιν πέν:χ. Κι ετσι δ χό"μQς επεσε στούς χιχ­ λ:χμιχρΧ5ες· δcrοι ζοσν τχ μυcrτήριιχ δ~ν έχουν ΚΙΧιΡό· χι δσοι ι­ χουν κ:χιρό, δ~ ζΟΟΥ

-

tci:

μυcrτήριιχ. K:xτιiλιx6ες j

Λoιπ~ν, δ Δίιχς j Μ-ην ξεστριχτίζεις τ-ην χου6έντιχ.

259

-'Έ τόν χcxχομοίρ'Υ)! Ιxι.rμε δ Ζορμπάι; ιiνcxστενιiζοντcxι;. Έ­

Υω μoνιixα: ξέρω τί δπόψερε.' ΑΥcxποQσε, εΙνα:ι ιiλήθειcx, τΙι; γυ· μιi δχι δπω; θα:ρρε!τε ΙσεΤι; οΕ χcxλcxμcxριΧδε;, δχι,

vcx!xe;,

xcx-

θόλου! Αύτόι; τΙι; πονοΟσε' χcxτα:λιΧ6cxινε τό μεΡιΧΧΙ τΥίι; χαθε­ μιιiι;, Υίνουντcxν θυσία: γι' cxύτές. <Ότcxv Ι6λεπε

ncxpXCCX

at

χcxμιιiν ι­

χcxμιιΧ Υεροντοχόρ'Υ) νιi μcxρcxζώνει ιiπό τό σεκλέτι Τ'Υ)Ι;,

χcxμια: νόστιμ'Υ) γυνcxιχούλcx

μωρέ, ciι;; μην ijτcxνε

μ'Υ),

νιi λείπει δ ι!ντρα:ι; Τ'Υ)ς χαΙ

ci:;;

ήταν χιχΙ τέρα::;;

- nou

xcxt

νόστι­

vci

μ-ην μπορε! νιi τ-ην πάρει δ ()πνο;, cxύτόι; Ιχανε τό στα;υρό του,

δ ΦυχοπονιιΧρ'Υ)Ι;, ι!λλcxζε

poQxcx,

Ιπα;ιρνε τό πρόσωπο πού 'χε

ατό νοΟ Τ'Υ)' fι ΥυνΙΧίχα; χι Ιμπα;ινε στ-ην Χάμιχρά Τ'Υ)Ι;.

»Δ1ν εΙχε xιxνέ~ιx Χέψι, σου λέω, γιιi Ιρωτοδουλειέ;, πολ­ - που νci

λ1; ψορ1, ήτα;ν χιχΙ ξεθεωμένος, χιχΙ μ1 τό δίχιο του

προλάβει, τόσο Χόσμο, δ χα;χομοίΡ'Υ)ς! Πολλ1, ψορ1ι; ήτιχν βα;­ ριεστισμένος, ιiδιάθετo,. ΕΙδες ποτέ σου, ιiψεντιx6, τράγο ιf­ μιχ Π'Υ)δήξει χιχμπόσες χιχτσίχες; Τρέχουν τα: σάλιιχ του, θο­

λώνουν τιi μιiτια: του χιχΙ γεμίζουν τσίμπλε;, β'Υ)χουλίζει, βριχ­ χα;νίζει,

131'11

μπορε! νιΧ στα;θε! στιi πόδια: του. Τέτοια: χιΧλια:

ιΙχι πολΗς ψορtς χι δ χcxχομοίΡ'Υ)ς δ Δίιχι;;. rύριζε σπίτι του

ξ'Υ)μερώμιχτιχ, lλεγε

Χριστέ μου, νιi ξιχπλώσω 'Χι

Ιγω νιi xotμ'Y)θώ

: .. "Αχ, πότε, ; Δεν μπορώ πιιi

νιi στcxθώ στιi πόδιιχ μου

!"

χιχΙ δώστου σχούπιζε τιi σ:Χλιιχ του. »Mιi ξα;ψνιxιi ι!χουγε (νιχ στενιχγμό, χάτω στη γ1), μιci

Υυνα;ίΧΙΧ πέτιχξε τιi σεντόνιιχ Τ'Υ);, βγ1)χε στην τιxριiτσιx Τ'Υ)ς,

στένιχξε. Κι εύτu; fι xιxρδιιi τοΟ Δίιχ lλιωνε. «''Αχ, ι!χ,

ci:;; ξcx­ ci:;; χιχτέβω πάλι στή στένΙΧξε, ci:;; χιχτέβω νιi τ-ην

νιχχιχτέβω πάλι στη Υ1)ι;. μουρμούριζε, Υ1)ς, δ χιχχομοίρ'Υ)ς, μιιi Υυνιχ(χιχ ΠΙΧρ'Υ)Υορήσω

!"

»<Ωσότου τόν ξέχιχμιχν οΕ Υυνιχ!χες, ltόΠ'Υ)χε fι μέσ'Υ) του, lχιχνε Ιμετούι;, Ιπιχθε πcxράλυσ'Υ)

xcxt

τιi ΧCXΧάΡωσε. Κι ήρθε

~ότι δ διάδοχός του, δ Χριcrcός, εΙδε τα: χάλιιΧ τοΟ πιχλιοΟ θε-

00 χι ιΙπι: «B:ipocx ιiπό Υυνcx!χες!" ''ΑχουΥΙΧ τό Ζορμπά, χιχμάρωνιχ τη ψρεσχιΧδΙΧ τοΟ μυΙΧλοο του χιχΙ σχοΟοιχ στιi Υέλιιχ.

260

-

ΓΙλΙΧ, γΙλΙΧ τοΟ λόγοιι σοιι, ιiφεντιx6, μι:i:

διιXoλo~ χιχΙ πιiνε xιxλι:i: οΕ δοιιλειέι;; μιχι;; νετιχι, μι:i: τέλος πιΧντων

ΠριχχτορεΤο γιΧμων!


!-

-

civ

δώσει δ θεο­

ιiδόνιxτo μοο φιχΕ­

ξέρεις τΕ φιΧμπριχιχ θ' ιiνoEξω

;

Πριχχτορετο ΓιΧμων, δ Δίιχς!" θιΧ

'ρχοιιντιχι το λοι πον οΕ χιχχ6μοιρες οΕ γιινιχΤχε; που o~ν μπ6-

ρεσιχν νι:i: 6ροίίν ~ντριx, οΕ γεροντοΧ6ρες, οΕ ιiσxημoμooρες, οΕ στρΙΧ60χιΧνες, οΕ ιiλλ~θωρες, οΕ χοιιτσές, οΕ χιχμποορες, χι Ιγω

θι:Χ τΙς δέχοιιμιχι σ' Ινιχ σΙΧλονιΧχι χιχπλιχντισμένο φωτογριχφΙες στους τοΙχοιις ιiπ' δμορφιχ πΙΧλιχιΧριιχ χιχί θι:i: τους λέω:

.. Διιχ­

λέχτε, ώρΙΧΤες χιιριΧδει;; μοιι, l5ποιον θέλετε, χι Ιγω θι:i: Ινεργ~­ αω νχ σιiι;; τον πιΧρω άντριχ." Κι Ιγω θι:i: 6ρίσχω χιΧποιον πιχ­

AΙxιxρι:i: που θι:i: τοΟ μOΙιX~ει χιχΙ θχ τον ντύνω l5πω~ στΥι φω­ τογριχφΙιχ, θι:i: τοσ οίνω λεφτι:i: χιχΙ θι:i: τοΟ λέω:

•• Όδος

τιΧοε,

ιΧριθμδς τιίοε, τρέχιχ νι:i: 6ρεΤς τΥιν τιΧδε, χιΧνε της χόρτε.

MYj

σιχΙΧθεΤς, Ιγω πλερώνω, xoιμ~σoιι μιχζΙ τη~' πΙς της τα: γλιι­ χι1 λόγιιχ

JtotJ λ~ν οΕ άντρες στΙς γιινιχΙχες χιχΙ που o~ν τ' Ι!.

χοιισε 1ι χιχχομοίριχ ποτέ τηι;;, δρχΙσοιι της πως θι:i: τΥιν πιΧρεις

ΥιινιχΙχιχ, οιί)σ' τη;; λίγη χιxρι:i: Τ'i'ίς άμοιρης, ΤΥΙ χιxρι:i: πού 'χοιιν χι οΕ χιχτσίχες ιiκ.6μιx, χι οΕ χελffiνε; χι. οΕ σιχριχντιχποδιχροΟ­

σε~ ... "

» Κι civ

τύχιχινε Jtt:i: χιίποτε xιxμιι:i: γριι:i: φώΧιιχ, ΧΙΧληώριχ

oιiν ΤΥΙ ΧΙΙΡΙΧ· Μ ποιιμποιιλίνιχ μιχς, που χιχνένιχι;;, l5σο χιχΙ νι:i: τον

πλiρωνιχ, o~ θι:i: οέχοιιντιχν να: τΥιν πιxρηγoρ~σει, Ι, τότε θιΧ 'χιχνιχ το στιχιιρό μοιι, θι:i: τΥιν ιΧνΙΧλιΧ6ιχινιχ Ιγώ, δ διειιθιιντΥις

τοΟ ΠριχχτορεΙοιι. Κι l5λοι οΕ χιχζοΙ θι:i: λΙγιχνε 7tιχριχλιιμένο

! Mιi

δ~ν Ιχει μιΧτιιχ

vd:

: •• 'Έ

το γερο-

δεΙ, o~ν Ιχει μύτη νιl μιι­

ρΙσει; -'Έχω, μωρε. σερσέμηοες, Ιχω, μωρ~ ιΧνιχΙσθητοι, μιΧ­ ΤΙΙΧ, lχω μύτη, μιΧ 'χω χιχΙ xιxρδιιl χιχΙ

ttovffi!

Κι l5τιχν Ιχιις

χιχροιιΧ, δ~ν πιi νιΧ 'χεις μύτες χιχΙ μιΧτιιχ! 'Όλιχ πιiν περί7;ΙΧΤΟ

!"

»Κι lSτιχν πιιΧ, πιχριΧλιιτος χι Ιγω ιΧπο τιi πoλλιl μιστι%, θιl 'τιΖ χιχχιχρώσω, θα: μοο &:νοίξει δ χλειδοχριΧτοριχς δ Πέτρας τΥιν ΠιχριΧδεισο χιχΙ θι:i: μοΟ πε!

: .' 'Έμπιχ,

σε6ντσtλYι Ζορμπli,

Ιμπιχ, μεΥΙΧλαμιΧρτιιριχ Ζορμπli, π~γΙXινε νι:i: ξιχπλώσεις δΙπλιχ

261

στο συνιΧοερφό σου το Δία, να: ξεχουραστεΤ, χαΙ σύ, 6λογη­

μ!νε· πολλα: δπόφερε, στΤι ζωή σου!"

Μιλοοσε δ ΖορμπιΧ" Ιστηνε ή φι:rντασία; του παγίοε, χι Ι­ πεφτε δ [οιο, μ!σα, πίστευε σιγα: σιγα: τό πα:ρα:μύθι του, χι

ιΧπόψε, σα:ν τέλειωσε, τΤιν ώρα που περνούσαμε ιiπo ΤΤΙ συ­

χια: τη, •Αρχοντοπούλα" στ!να;ςε χαΙ σήχωσε σα: να: δρΧίζουνταν

'ta μπριχτσα του,

:

-'Έγνοια σου, Μπουμπουλίνα μου, σαπημ!νη, 6ασανισμ!νη μου μαούνα! 'Έγνοια σου, χαΙ δε θα: σε ιicpr,σω Ιγω &:r.ΙXPyj­ Υόρητη, δχι

! ΟΕ

τ!σσερει, ΔυνιΧμει; σε &:φηχα:ν, ~ νιότη σε ιi­

φηχε, δ θεό, σε α:φηχε, Ιγώ, δ ΖορμπιΧ;;, οε σε ιiφήνω! Περασμ!να μεσιΧνυχτα ΙSταν φτιΧσαμε στό ιiχρογιciλι μα, . •Αγ!ρα, σηΧώθηχε, r.ipa: &:πό τΤιν' ΑφριχΤι εφτα:νε δ ζεστο, νοτια:ι; xa1 φούσχωνε τα: οένψα:, τ' ιiμπέλια:, τα: στήθια: τη,

Κρήτη,. 'ΑλιΧχερο το νησί, ξα:πλωμ!νο στΤι θciλα:crσα:, οέχουν­ τα:ν ιiνα:τριχιιXζoντα, τΙ, θερμε, φουσχοοεντρΙσιε, πνοε;; τοΟ

ιΧν!μου. ΔΙα:" ΖορμπιΧ;;, ΙρωτιΧό, νοτιιΧ" εσμιγα:ν ιiπδψε μισα μου σ' Ινα: 6α:ρύ, ιiντρΙxιo πρόσωπο με μαίίρα γ!Υ.ια:, με μαοριχ λιγοερα: μα:λλιιΧ

-

χι Ιγερνε με χατιχχόχχινα ζεστα: χειλη στή

μα:ντιΧμ Όρtciνι;, ΤΤΙ Υηι;.

262

ΓΗ9 ΑΠΛΩΣΑΜΕ ΣΤΑ ΚΡΕΒΑΤΙΑ ΜΑΣ· Ο ZOPMΠA~

~ lτριψε τα χέρια:, ευxα:ρισΤ'Y)μένo~. - Κα:λη ~τα:ν ~ μέρ:χ Ιτούτ'Υ), &:φεντιΧό, εΙπε· χα:Ι τΙ θιi' πaΤ xα:λ~ ; θα με ρωτ~σει~: Γεμit'Υ) ! ΓιιΧ 6iλε στο νοΟ σου: τό πρωΙ 1ίμι:χστα:ν στου δια:6λου

t'i1 μιΧνι:χ, στό

λα:με στο τσου6ιΧλι το γούμενο

-

μoνα:στ~ρι, χιιΙ 6ιΧ­

τΥιν χα:τιΧρα: του νιΧ 'χουμε

f

'Ύστερα: χα:τε6ήχ:χμε στα λ'Υ)μέριι:χ μι:x~, 6ρ~xα:με τΥιν χυριι­ Μπουμπουλίνα:, &:ρρα:6ωνια:σ't~χα:με, νιΧ χι:χΙ το δα:χτυλΕδι. ΜιΧ­ λα:μα: πρώ't'Υ)~· εΙχε, λέει, &:Χόμα: δυο ΙΎγλέζιxε~ λίρε~, &:πό

i-

χείνες που OΤ'ij' εΙχε δώσει, o'tιx τέλ'Υ) τοΟ περα:σμένου α:Ιώνα:, δ ΙΎΎλέζος να:ύα:ρχος· τΙς φύλα:ε, λέει, για τΥιν Χ'Υ)δεΕα: Τ'Υ)ς;· χα:Ι τώρι:χ "Ις lοωχε, xα:λ~ Τ'Υ)ς ώρα: Ι τοΟ χρυσιχι:ιΟ χιιΙ τΙς lχιχμε

δcxχ'tυλίδιι:χ. Mua't~ptO δ &νθρωr.ος

-

!

Koιμ~σoυ, ΖορμπιΧ, εΙπι:χ· ~σύxιxσε πιιΧ, φτιΧνει. Αδριο Ι·

χουμε Ιπίσ'Υ)μ'Υ) τελετ~· θα χα:ρφώσουμε τον πρ(ί)το σ'tύλο τοΟ Ινα:έριου. M~νυσα: χα:Ι τ~ν πιxπα:·Στέ~α:νo νιΧ ·ρθει.

-

Kι:xλ:l lχα:μες, &:φεν'tιχό, πολυ lευπνα:! ΝιΧ 'ρθει δ oτpcxr6-

πα:πιχς;, νιΧ 'ρθουν χι οΙ δ'Υ)μογέρι:ιντες, να μOtριXσOυμε χιχΙ χε­ ριΧχια:, να τ' &:νιΧψι:ιυν, α:υτα χιΧνουν Ιντύπωστ( στερεώνουν τη δουλειιΧ μι:χς.

Mt,

με χι:ιιτιΧς Ιμένι:χ·Ιγω lχω διΧό μι::ιυ, Ιδιωτι­

χο θεο χι ΙδιωτιΧό διιΧολο· μα δ χοσμιΧΧYjς ..• Γέλι:χσε· δέν μποροσσε να χοtμYjθεί, τό μυα:λό του ΙΙνέμιζε, l5ρθ:α: φλόγιχ.

-'Άιντε, μωρ~ πα:ππού μου! εΙπε σέ λίγο, άιντε, χι δ θεός ν' ckγιιΧσει τα χόχΙΧλιΧ σου!·Η τιχν μουρντιΧΡYjς χι ιχυτός χιχπεταν ''Ενιχς σαν χιχΙ μένιχ

-

xcx.

χι l5μως; εΙχε πιίει δ θεομπιχΙ-

263

xτη~, στον 'Άγιο ΤιΧφο χι εΙχε γΙνει χιxτζή~. Ό θεo~ ξέρει

τΙ σxoπoσ~ εΙχε. "Ότιχν γύρισε στο χωριό, Ινιχς; xoυμπιXρo~ του, xιxτσιxoXΛέl'τη~ χι cXxιxtpeuto~, τοΟ χιΧνει

:

C<

"'Αχ, μωρε χουμ­

πιiρε, δε μοσ "φερες; Ινιχ χομμάτι τΙμιο ξύλο άπο τδν 'Άγιο Τάl'Ο!

-

Π/ί)~ δε σοΟ "ψεριχ, χουμπάρε, εΙπε δ πQtμπόνηρο~ δ

πιxππoύ~ μου· 4σένα: να: ξεχάσω; 'ΈλQt 6ράδυ σπΙ τι, φέρε χιχΙ τον πιxπιi νιi χάμει &γιιχσμό, νιi σου το πα:ρα:δώ:ιω. Φέρε χιχΙ XIXviyΙX Ψητο γουρουνάΧι, φέρε

XIXt

χρα:σΙ, για: τιi ΧΙΧλορΙ­

~ιxιx Ι" »rίIptae το 6ράδυ δ π:χππους; σπΙτι, lχοφε άπο τή σιχριχ­

χοφιχγωμέν'rj πόρτ:χ του Ινιχ χομμιΧτι ξύλο, τ6σο διΧ, σιiν Ίνιχ σπειρΙ ρύ~ι, το τύλιξε στο μπιχμπάΧι, lστΙΧξε χι 2:πο πάνω του λΙ"(ο λάδι

xIXt

περΙμενε. Σε λΙγο, νά σου χι

xoυμπάρo~ μ! τον nIXnιX

xIXt

IPXEtQtt

δ

με το γουρουνάΧι. "'Ε6ΙΧλε το πε­

τριχχήλι του δ πιxπά~, lχιχμε τον &γιιχσμό, lγινε ή πιχριΧοοση

τοΟ τΙμιου ξύλου, ρΙχτ"l)χιχν στο γουρουνάΧι. ~E λοιπόν, θιi το

πιστέψεις;, άφεντιΧό

; Προσχύνησε

δ χουμπάρος; το τΙμιο ξύλο,

τh χρέμιχσε στο λιχιμ6 του, χι άπο τότε lγινε ιfλλoς; ιfνθρω­ ποι;. - Αλλα:ξε. Πηρε τιi 60υνά, lσμιξε με τους; &ρμιχτωλους;

xIXt &-

Χλέφτει;, lχιχιγε τούρχιχιχ χωριά, χιμουσε μέσιχ στιi 66λιιχ,

τρόμ"l)τοι;. rtΙΧΤΙ νιi τρομάξει; ΕΙχε &πάνω του το τΙμιο ξύλο, μολίι6ι δεν τόν lπιιχνε.

-Εσχιισε δ Zoρμπ~ς; στα: γέλιιχ.

-

'Όλιχ. εΙνιχι ΙδέΙΧ, εΙπε. Πιστεύειι;

τιχ γΙνετιχι τΙμιο ξύλο· δεν πιστεύεις;

; μιι! σχλήθριχ πΙΧλιόπορ; &λάχερος; δ ΤΙμιος; Στιχυ­

ροι; Υίνετιχι πΙΧλιόπορτιχ.

'Όπου χι !ν ιfyγιζες; την ψυχή τοΟ Ζορμπli, ξεπετιουντιχν σπιθες;.

-

ΠηΥες; ποτέ σου στον πόλεμο, Ζόρμπli; 8έρω χι 4γώ

; άποχρΙθηχε

χιχΙ χιχτσούφιιχσε. Δε θυμοομιχι·

ποιον ~λεμo;

-

Ν&:, θέλω νιi π/ί), νι! πολεμήσεις; "(lri τήν πιχτριοιχ.

Δεν ι1φήνει.ι; ΙΧύτει; τΙι; χου6έντει;, λέω 4Υώ; Περιxσμένι~

χουτιχμάρει;, ξεχιχσμένιι; χουτιχμάρει;.

,

164

- ΚουτιχμιΧρες; τΙς; ytci: τήν πιχψΙδιχ;

λι;, Zopμπιi

; Δεν

νψ!πεσιχι

; 'Έτσι

μιλιiς;

ηντωσε ό Zopμπιiς; το λιχιμ6, με χοιτιχςε. 'Ήμου)7 χι Ιγω ςιχπλωμ!νος; στο χρε6ιΧτι χι d:πο πιΧνω μου Ιχιχιγε το λυχνιΧ·

ρι· με χο( τιχςε πολλ Υ)ώριχ με ιχυσΤΥ)ρ6ΤΥ)ΤΙΧ· φούχτωσε

'tci:

μου·

στιΧχιιχ του:

-'ΆψΥ)ΤΟ ΠΡciμιχ ... εΙπε τ!λος;. Διχσχciλιχο χρ!ιχς;, διχσκciλιχο

μυ,ιχλ6 ... ''Ο' τι χιχΙ

vci:

σοΟ π/ί), πciει χιχμ!νο, χιχΙ

vci:

με συμ·

πιxθιiς;, &;φεντιΧ6.

; διιχμιχρτυρήθΥ)ΧΙΧ· χιχτοιλΙΧ6ιχΙνω, Zopμπιi, σοΟ όρ· ! - ΝιχΙ, χιχτΙΧλοι6ΙΧίνεις; με τ~ μυοιλ6. Δες; : σω~τ6, στριχβ6·Ιτσι εΙνιχι, Ιτσι δεν εΙνιχι· Ιχεις; δίχιο, δεν Ιχεις; δΙχιο. Mi τΙ 6γιχ(· νει με ιχυτ6 ; Έγω χ?ιτciζω τιΧ μπριΧτσιχ σου, τιΧ π68ιιχ σου, το στηθος; σου τ-ην ωριχ που μιλιiς;· ΧΙ ιχυτιΧ l3λιχ ' πομ!νουν βου· -

Mci:

π/ί)ς;

χΙζουμιχι, χοιτιχλΙΧ6ιχΙνω

βi· δε λινε τΙποτιχ. Σά: νιΧ μ-ην Ιχουν ιχ!μιχ. "Απο ποΟ λοιπον μπορετς; νιΧ ΧΙΧΤΙΧλci6εις;

-

; Άπό

το χεφ:%λι; Πφφ

!

Μωρέ, λέγε, Zopμπιi, μή μοο τιΧ στρί6ε.ς;! cpώνιxςιx γιιΧ νιΧ

τον ΙρεθΙσω· θιχρρ/ί), δεν πολυσχοτΙζεσιχι, d:cpιλ6τιμε, ΥΙιΧ τήν πιχψίδιχ

!

θύμωσε, χτύΠΥ)σε Τ1) γΡοθιi του στον τοτχο, 6ρ6νΤΥ)ςιχν οΙ Υχιχζοτενεχέδε,.

-Έγω που 6λέπεις;, φώνιχςε, χιχΙ μή μοο τιΧ λες; Ιμένιχ ιχυ­

τιΧ, Ιγω εΙχοι χεντήσει με τιΧ μatλλιi μου τήν Άγιιχ·Σοφιιχ χιχΙ τήν χpoιτoO~ιx ιiπ~νω μου, χρεμιχσμένΥ) από το λιχιμ6, χιχ­

τiσΤΥ)θΙΧ, χιχϊμιχλί. Ν ΙΧί, με τΙς; χεΡΟΟΧλες; Ιτοοτες; τήν εΙχιχ χεντήσει, με τιΧ μοιλλιιΧ μου ΙτοΟτιχ πο:) 'τιχν τ6τε μιχΟριχ τοΟ

χopιixoυ. Γύριζιχ με τόν Πιχολο Mελιi, Ιγω που 6λ!πε~ς;, στ&: μιχχεδονΙτιχοι χatτσci6?ιχχιχ

λε6!νΤΥ)ς;, θεριό &ς; ΙχεΤ πιiνω,

-

με τιΧ τσιxπpιiζιιx μου, τιΧ τουσλούχιιχ μου, τιΧ χΙΧϊμΙΧλιιΧ, τΙς; δ:λυσΙδες;, τιΧ φυσελίΧιιχ, τιΧ χουμπούριιχ. 'Ήμουν l3λο σΙδερο χι «σήμι χοιΙ πρ6χες, χι Ιτσι που περποιτοοσιχ σήχωνιχ &;χό σιΧ νιΧ περνοΟσε ΧΙΧ6ΙΧλΙΧρ(ιχ.

Nci,

χοίτιχ Ιδ/ί), Ιδώ ... χοΙτιχ ΙΟ/ί) ...

χοΙ τιχ Ιδφ Ι

260

'Ά νοιςε το πoυx~μισό του, πέτιχςε το πιχντιχλόν-ι του.

-

Φέρε το λυχνιiρι έδώ' πρόστιχςε. Ζύγωσιχ με το λυχνιiρι' το άδύνιχτο τιχγιχριιχσμένο χορμΙ φω­

τΙσΤYjχε-: 6ΙΧθιε, λΙΧ6ωμιχτιΙ" τρύπε, άπο σφιχτρες, χόσχινο τό χορμΙ του.

-

ΚοΙτΙΧξε τώριχ χι άπ' έδώ!

Γύρισε πΙστομιχ, μοϋ 'δειςε ΤΥΙ ράΧΥ) του.

-

Βλέπει" άπό πΙσω μήτε λΙΧ6ωμιχτιά ... ΚιχτάλΙΧ6ε, j ΠιΧρι

τώριχ το λυχνάρι πΙριχ' 'Έ6ιχλε το πιχντιχλόνι του χιχΙ το πουΧάμισο, ιiνιxx~!:Iισε στο στριϊψιχ του.

-

Κουτιχμάρες 'lσχουξε ιiγριεμένα,. ΝΤΡΟΠ11

, Μωρέ,

πότε δ

!νθρωπος; θιΧ γΙνει «νθρωπος; j ΦοροΟμε πιχντΙΧλόνιιχ, χολάριχ, χιχπέλΙΧ χι εΙμιχστε ιix6μιx μουλάριιχ, λύΧοι, ιiAer.oDOe" γου­ ρούνιιχ. 'Έχουμε, λέει, θεοο πρόσωπο' ΠοιοΙ j Έμετς;

;

Φτου

στιΧ μοϋτριχ μιχ;!

'Ανέ6ιχινιχν στο χεφάλι τοσ Ζορμπa τρομιχχτιχες θύμYjσε,

χι δλο χι άγρ!ευε. Μέσιχ άπο τιΧ σ:Χλεμένιχ, χουψΙΧλιιχσμένιχ δ6ντιιχ του 16γιχινιχν ιiχιχτιχν5Yjτε, λέξες;. ΣYjΧώθYjχε, &ρπιχξι

το χιχνάτι το νερό, ήπιε, ήπιε, δρo~ΙσΤYIxε. Σ:.ινήψερε.

-'Όπου χι ιiν με άγγΙξε ι" εΙπε, 60γΧώ' εΙμιχι γεμάτο; γέ,. Τι χiXθεσ"ιχι xιxl μοσ τσιχμπουνaς;

'(tcX

rtAYj-

γυνιχ!χες; j 'Εγώ, σcXν

χιχτιΧλιχ6ιχ πως; ήμουν «ντριχς άλ Yjθινός;, οϋτε γύριζιχ

ycX τΙς δ/ί). acXv χό­

Κι ιiν γύριζΙΧ, τΙ, «γγιζιχ μιcX στιγμή, lτσι, ΠYj~Yjχτά, "οριχς, χι lψευγιχ .• ,

TcX

6ρωμοχούνΙΧ6ΙΧ, lλεγιx, οΙ 6ρωμοπιχπιχ­

διές;, !:Ιένε

ycX μοσ ρουψήξουν ΤΥΙ δύνιχμYj, φτου νιΧ χΙΧθοσν '" » ll'i)pιx λοιπον το τουφέΧι μου χιχΙ δρόμο! Mrt'i)xιx στ' άν­ τιΧρτιχιχ, χομιτιχτζή,. MLcX μέριχ, χιχτcX το σούρουπο, τρύπωςιχ ο' Ινιχ 60υλγάριχο χωριο xιxl χρύψτYjΧΙΧ σ'lνιχ στ%6λο. Μέσιχ στο [δια το σπΙτι τοσ Βούλγιχρου τοο πιχπa, «γριου ιχ!μ066ρου χομιτιχτζ'i). 'Έ6ιιχ;ε Τ11 νύχτιχ τιΧ ράσιχ, φοροοσε τσοπιΧ­ νιχιχ, lπιιχνε τ' «ρμιχτιχ xιxl τρΙΧ600σε χιχΤcX

'tcX iAAYjytxcX

χω­

ριιi' το πρωΙ γύριζε πΙσω, ξYjμιρώμιχτιχ, πλένουντlΧΥ άπο τΙ, Aιiσπες; χιχΙ

'tcX

ιΧΙμιχτιχ χι lμπιχινε στΥι λειτουΡΎΙιΧ. Τις; μέρε,

266

ΙχεΤνε, εΙχε σχοτώ,ει lνιχγ'Έλληνα: Μσχα:λο, iπιiνω στο στρ/ί)­

μor: του, τΥιν ωρor: που χοιμότ:χν. Μπηχα: λοιπον στο στιi6λo του πιχπιΧ χιχΙ περΙμενιχ. Ξ:iπλωσιχ

ti πίστομ:χ iπιiνω στΥιν xoπριιi, 6p:iou

π(σω ιχπο τιi δυο 6όοιιχ, χιχΙ περΙμενιχ. 'Όπου xιxτιi το

νιi σου χιχΙ μπιχΙνει δ πιχπιχ, νιi tιxtaEL τιi ζωντιxνιi του' πέ­ φτω ιXπιiνω του

xor:t

τον σl'ιiζω σιiν ιΧρνί. Τ.,υ 'χοψα:

t' or:όtιιΧ

χα:Ι τιΧ itijpιx'lxor:vor:, 6λέτ:ειι;, σ:.ιλλΟΥΥι 60υλγιiριχιχ ιxότιιi' πη­

ριχ λοιπον

t'

or:όtιιΧ του π:xτ:ιi .χι

ll'UYIX.

»Σε λΙγε, μέρε, Ιμπor:ινor; πάλι στο Τοιο χωριό,

ILlplX μι­ tYjv itPIXILor:ttutYj' ElxlX ιΧφήσει στο βουνό t' ΙΙρμ:xτιi μου χσιΙ μπηκ:χ στο χωριο v' ιiγoριXσω' ψω­ μΙ, &λιiτ~ χα:Ι τσα:ΡOόχ~1X γιιi ti πα:λικ:Xρ~σι. 'Όπου, ιΧπόξω ciσημέρι, χι

lX:XVIX

tιixor:tt

πο lνσι σπΙτι, βλέπω πέντε μα:υροφορεμένσι ξυπόλυτσι πιχιδιιΧ που

xpor:tLoGvtotv

xor:t

δυο ιXγoριixια:' το ILtyor;λYtEPo θιi 'τιχν ω; δέχιχ χροΥ/ί)ν' το

χέρι χέρι χσιΙ ζητιιiνευσιν. Τρίor: xoριτσιixιιx

μιχρότερο ~τσιν ιΧΧόμιχ μωρό

XlXt

τη, 'ιι πρωτοχόρη χιχΙ το ~ιλoυσε

το χρσιτουσε στΥιν ιiγxιxλιιi

xor;t το χιiδευε νιi

μΥιν χλor:Ιει.

Δεν ξέρω π/ί);, θεοϋ φώτιση, μου' ρθε κ:χι τιi ζόγωσ:χ:

»- Ποιιχνου,

εΙστε, 6ρε πσιιδι:.Χ; τ:Χ ρωτ/ί) 60υλγ:iριχor:.

»Το μεγΙΧλότερο ιΧγόρι σήκωσε τ? μικρό του xεφιxλιiκι:

»- Του πιχπά, ιΧποχρίθηχε, που

Ισφ:Χξlχν προχτει; στο στιi-

6λο.

» Tιi μ~τιor: μου θόλωσιχν''Ιι γη;; στριφογόρισε σιi μυλόπι­ tpor:' ιΧχοόμπη"σι στον τοΤχο, 'ιι γηι; στιΧθηκε. »- Ζυγ/ί)στε, 6ρε OΤIXLOLιi! εΙπιχ'Ιλιiτε xoντιi μου. »"Έ6γΙΧλor: ιχπο το σεΗχι μου tYj σor;χοόλlΧ, γεμιiτη λίρι, τοόρχιχε, xor:t μεtζίτιor:, γονιΧτισσι χιΧτω, t' ιIQELIXOIX χιχτιχγη,. »- N:i, π~ρτε, ψώνιχξΙΧ, πιiρτε ! πιiρτε ! »ΤιΧ πα:ιδιιΧ p(xtYjxor:v χιiμω χ:χΙ μιΧζευιχν με τιΧ χεριixιor: του, τιi μετζΙ τιιχ xor:t τΙ, λΙρει;. »- Δικιi σσιι;, oιxιi σσιι;! φώνιχςιχ' πιiρτε τιχ! »'Αφηχα: χιχΙ το 'ltor:vlPL μου με τι, πρΙΧμι%τειει;. »- 'Όλ:χ oιxιi σα:ι;, πιiρτε τα:! • Κι εότυ, τό '6:χλor: στιi πόδιιχ' 6γηχα: ιiπo~τo χωριό, ιι267

νοιξ:Χ το πουΧιίμισό' μου, Ι6γιχλ.:χ την 'Α γι:χ-Σ':Jφιο: πού 'χ:χ xεντ~σει, την Ισχισ:χ, την πέταξ:Χ χι !τρεχ:χ ... !τΡεχ:χ ...

»Κι ιix6μ:x τρέχω!

Ό ΖορμπιΧι; ιixoύμΠ'Y)σε στον ΤΟίχο, στράΨΥΙκε χ:χΙ μ~ χοι­ τ:χξε

:

-'Έτσι γλιτωσ:χ, εΙπε.

ΓλΙτω:Jει; ιiπo την Π:ΧτΡίδlχ;

-

Ν:Χί, άπο τrιν π:χτρίδlΧ, άποκρίθ'Υ)κε δ ΖορμπιΧι; με Υίσυχη

στ:ΧθερΤΙ φω·I~. Κι υστερ:χ ιxr:o λί γα

:

ΓλΙτωσα: άπδ τΤΙν ΠlΧτΡίδ:χ, γλ:τω:J1Χ ιXr:o τους πlχπιΧδει;,

-

γλίτωσ:χ ιiπo τΟ: λεφτά, ξεκοσχινίζω. 'Όσο πχει κlχΙ ξεχοσχι­ νίζω' ιΧλ:χψρώνω. πω; νΟ: σοσ το πω

j

Λευτερώνουμιχι, γίνου­

μ:χι άνθρωπος. ΤΟ: μάτι:χ του ΖορμπιΧ !λιχμπ:χν, το φιχρδύ του στόμα: γε­ λουσε ευχ:χρισΤ'Υ)μένο.

"Τστερ:χ άπο λίγ'Υ) σιωπ~, πηρε πιΧλι φόρ:χ' fι XIXPOLιX του ξεχειλιζε, δε." μ7.0po~σε νΟ: την κάμει χουμχντο:

.

- ΜιΟ: φορΟ: !λεγα:: Έτουτοι; ElYIXL To~pκoς χlχΙ Β-;;:Jλγ:ΧΡος;, έτοστος 'Έλλ'Υ)ν:χς. "Εχω έγω χάμει πρ~μ:χτιχ γιΟ: την π:χτρί­ δ:χ, άφεντιΧό, που νΟ: σ'Υ)χώ'lετlχι fι τρίχ:χ σΟU'!σφlχξlχ, εχλε­ ψlΧ, !χlΧψlχ χωριιΧ, άτίμ:χσα: γυν:χ!χες, ξεΧλήρισlχ σπίτ('Χ ... Για:­

τΙ j

fLlXtl,

λέει, ~τιχν Βούλγ:χροι, To~ρκoι. ου νΟ: χ:χθε!ι;, π:χ­

λιάνθρωπε, λέω συχνΟ: στον ~lXυτό μου χ:χΙ τον μουντ;ώνω'

! 'Έ6:ΧλlΧ μ:χθες γνώσ'Υ), κ-;;ιτχζω τώρα: x:xl λέω: 'Eτoστo~ εΙν:χι Χ:Χλός ά'lθρω;;ος, έκε!νος xlXx6Ijj. Δεν r:iEt νχ Ύα:ι BouAy:ι:po:; η Ρωμιός; Τό ίδιο μοσ χάνει - εΙν:χι xIXA6Ijj, ElYlXt xlXx6;, σcυτό μον:iχιχ τώριχ ρωτω. Κι l5σο γερνω, VlXt, μιΧ τό ψωμί που τρώγω, μου :ριχίνετιχι πως θ' άρχίσω χι :χυτο νΟ: μην το ρωτω. Μωρέ, δεν r::iEt νιΧ Ύιχι xσc­ λος η χιχκός! 'Όλους τους λυr.οuμ:χι, το ar.HXY':J μου σχίζε­ tlXL δτιχν δω lv(X'1 άνθρωπο, χι ιiς χ(Χμώνουμ:χι πιi!ς οε μοϋ x(Xίγετσcι χ:χρψι N:i, λέω, χι δ φουχ:χρχς έτοστος τρώει, r:lVEt, «γιχπάει, φο6ιΧτlχι, !χει χι ιχυτός τό θεό t':JU χα:! τ~ν ιΧντ1θε6 01)

νΟ: χιχθείς, χοuτsντέ

τους ιΧνθρώπους

268

του, θιΧ τιχ χιχχιχρώσει χι ιχυτός; χιχΙ θιΧ ξιχπλωθεΙ τ'ζΙΧ στό

χωμιχ, θιΧ τόνε φιiν τιΧ σχουλ1jΧΙΙΧ ..• "Ε τόν χιχχομοΙρη' ιΧο'ρ­ φιιχ εΙμιχστε δλοι ... Κρέιχς; ΎΙιΧ τιi σχουλ 1jXLCX

!

»Κι ιiν είνιχι ΎυνΙΧίΧΙΧ, Ι, τότε πιιΧ μοσ 'ρχοντιχι, μci τό θεό, τιΧ ΧλιΧμιχτιχ. Με πεψχζεις; χciθε τόσο 1ι ιΧφεντιci σου πως;

ιXycxr.:ii> τις Ύυνιχίχες' πως, μωρ', νιΧ μΥιν τΙς; ιΧΥιχπω ιΧδύνιχμιχ πλά'1μιχτιχ, ποι, δεν ξέρουν τΙ

-couI:

; Πού ΎΙΧι

ΎΙνετιχι, ποι, ι!Υ

τΙς; πιιΧ,εις; ιΧ;τό το 6υζι μεμιιiς; ιΧΥοίΎουΥ δλΙΧ τιi πορtέλιχ χιχΙ πιχριχδΙνουΥΤΙΧΙ

;

»ΈΎω μιιΧ φoριi μπΥίΧΙΧ πciλι σ'lνιχ 60υλΎciριχο χωριό. 'Ένιχι;; ιiτιμo; Ρωμιος δημΟΎέροντιχς με πρόδωχε, χιχΙ με μπλό­ χιχροιν στο σπίτι ποι) 'χοι χονέψει. Πετιουμιχι στο ~ωμιx, σούρ­

νουμιΧι &τ;ο στέγη σε στέΎη, Υίτιχν νύχτιχ με φεΎΎάρι, πηδω ΙΧΤ;Ο τοιράτσιχ σε τοιράτσιχ, σιΧ Ύάτος, νιΧ ξεφύΎω. ΜιΧ μπάνισιχν τον Ισχιο μου, &νέ6ηχ.ιχν στις στέΎες, μ' Ιστρωσιχν στό τουφε­

χιοι. 'Όπου, τί νιΧ Χάμω; Υχρεμίζουμιχι σε μιιΧν ΙXUA1j' μιιΧ Βουλ '{άριχ πετιέτοιι ιΧπο την ιχυλ η l.Sπου χοιμότιχν, με την που­ χοιμίσιχ τηι;;, με 6λέϊοει, χάνΕΙ

v' ιΧνοίξει

τό στόμιχ της; νιΧ φω­

νάξει, μιΧ ιXίtλώνω το χέρι, τΥίς χάνω'" Αμάν' Άμciν! Σώπιχ ,-.. χιχι την πιάνω ιΧπο το σΤΥίθος. Χλώμιιχσε 1ι ΎυνιχΙχιχ, ΙΎειρε.

"

'Έμπιχ μέσοι, μου χάνει σΙΎιΧ, Ιμπιχ, νιΧ μη μιiς; δουνε .....

Μ πΥί1(σι; μέ"ιχ, μ.,υ ' OflLea τό χέρι: ει.

"

"

ΕΙ 'ιχι Ρωμιός; i" μου λ'·

ΝιχΙ, Ρωμιός' μη με προδώ:ιεις;." την πΥίροι ιΧπό τiι μ'.

ση, δε μtληcrε. Κοιμ1jθηχσc μιχζί της, χι 1ι χιχρδιci μου Ιτρεμε

ιΧπο τΥι ΎλύΧΙΧ.

"

Νά, nεΎΙΧ, ν:Χ, μωρε Zoρμπιi, ιχυτό θιi πεΙ Ύυ·

νσιίΧΙΧ, ιχυτο θιΧ πεί άνθρωπος! ΒουλΎciριχ εΙνιχι Ιτούτη; Ρω·

μιci; ιiλιxμπoυρνέζιx

; Τό LOLO χciνει,

μπρέ' άνθρωπος εΙνιχι, άν­

θρωπο;;. Δεν ντρ'έπεσιχι νιΧ σχοτώνεις; Φτού σου!" »ΑυτιΧ nεΎΙΧ, l.Sσο ~μoυνιx μιχζΙ της, στη ζεστιχσιci της' μιΧ που νιΧ με ιiφ1jσει 1ι πιχτρΙδιχ, 1ι σχύλοι 1ι λυσσιχσμένη Ι'Έ· φυΎΙΧ το πρωΙ ντυμ'νος 60υλΎciριχιχ, ποι, μο!} τci 'χε δώσει ~

ΒουλΎιΧριχ 1ι x1jpoι' 16ΎΙΧλε ιiπo το σεντούχι χιχΙ μου Όωχε τιΧ ροσχιχ τοσ μιχχιχρΙ τη τοΟ ά:ντρός της χιχΙ μου <ριλουσε τιi Ύό· νιχτιχ χιχΙ με παρσcxάλιxε νcχ ξιχνΙΧΎυρΙσω.

269

» N~ί, ν~Ι, την ιΧλλ1) νύχτ~ ςιχνιχγύρισιχ, πιxτριώΤ1)~

6λέπειι;,

θεριδ ά:ν~μερo, ξιχνα:γύρισιχ μ'lνιχν τενεx~ πετρέλΙΧιο χι εχ.ιχΦα: τδ χωριό. θιΧ χιΧ1)χε χι ιχύτη fι χιχχομοΙριχ. την lλεγιxν Δουντ­ μιλΙΧ ...

Ό Zoρμπιiι; ιΧ'ΙιχστένΙΧξε' ιΧ'/α:Φε lνιχ τσιγιΧρο, το ρoύ~1)ξε δυο φoρέ~,τo πέτιχξε:

-

Ή πιχτρΙδΙΧ, μoCί λέ~,., 'Axι:ιcί~ τι~ πα:πιxρ~έλει; που λ~ν τι:i

χιχρτιά σου ... Έμένιχ ν' ά:χοΟι;' lΙσο ΑιΧ δπiρχει πιχτρΙδιχ, δ ιΧν­

θρωπo~ θ' ά:πομένει θεριό, θεριο ά:νή,

,,Ο," ΜιΧ δόξιχ σοι δ θεόι;,

γλίτωσιχ, γλΙτωσα:, πάει! Kιxt λόγου σου;

.

Δ~ν ά:ποχρίθ1)ΧΙΧ. <ΌλΙΧ τιΧ πρ06λ~μιxτιx που μάχου μουν ι­ γω χόμπι:ι χ6μπο νιΧ λύσω στη μονιχξιά μου, χιχρψωμένοι; στην

χαρέ'ΧλΙΧ,

6 ιΧνθρωπος

~ύΤOΙ; τά 'λυσε μέσιχ στα: ~oυνά, στδν χιχ­

θΙΧρο ά:γέρα:, μ~ το σπιχθΙ του,

'Έχλεισιχ τιΧ μάτιιΧ, ά:ΠΙΧΡ1)γόΡ1)ΤΟΙ;.

-

Koιμfιθ'Y)xε~, ά:ψεντιΧό

; εχα:με

δ Zoρμπιiι; 6α:ριεστισμένo~'

χι Ιγώ, δ xoυτεντέ~, x&.θoυμ~ι χα:Ι σοίί χου6εντιάζω!

Ξ~πλώθηxε στο στρώμ~ του μι:ιυρμoυρίζoντ~; x~ι σ~ λίγο τον ιix.oυσ~ νιΧ ρουχα:λίζει.

"Ολ'Υ) vYι νύχτα: δεν μπόρεσιχ νιΧ χλείσω μάτι 'Ινιχ ιΧ'Υ)86νι που

&:χοόσΤ'Υ)χε γιιΧ πρώτ'Υ) φι:ιρα: ά:πόΦε στην ΙΡ'Υ)μιά μιχι;, γέμισ& τον χόσμο πίΧριχ &:6άστιχχτ'Υ), xιxt ξιχφνιχιΧ ενιωσα: τιΧ μάτια: μου νιΧ τρέχουν, Χα:ράμιχτιχ σηκώθ'Υ)χα:, στάθηχιχ στην πόρτ~ χα:Ι χοί τΙΧξα: τη

θάλα:σσιχ xιxt τη γης, χα:Ι μoCί ψάν'Υ)χε σα: νά 'χε :iλHξει δ χό· σμf)ς σε μια: νόχ.ιχ, 'ΑντίΧριχ μου, ά:πάνω στην ιiμμo,

gy:x

ιiθλιo

ά:Χ6μιχ χτες χαμαΥΧάθι εΙχε πετάξει μιχροσΧf)πιχα: ιiσπρα: λου· λούδια, χαΙ στ"ν ιΧγέρα: εΙχε χυθεί γλυχι&., μ:χχρινη μυρω~ιι%

&πο λεμc;νιες κιχΙ πορτοΧΙΧλιέι; πο\) ιΧνθίσ:χν. llPf)XiliPEaιx'lxιx, μιχ λίγιχ 6ήμιχτιχ στο νέο χιχτιχστ6λιστο χώμιχ' οεν μπoρoσσ~

νιΧ &:Πf)χορτ&'.,ω τδ ιχ1ώνια: ά:να:νεοόμενο θΧμιχ.

"Αξιχφνιχ ιixoυσιx π~σω μου χιχρούμεν'Υ) xριxυγ~. Στρά::ρηx~'

270

μισόγυμνοι; δ Ζορμπάς εΙχε πε'tιχχτεΤ άπιίνω, εΙχε σ'tιχθεΤ

πόρ'tιχ xιxt χοΙ τιχζε χι ιχu'tόι;, συνεπιχρμένοι;,

-

Τι 'νιχι ιχυτό, ιΧ:ρεντιχό

! φώνΙΧξε

o't'ijv

ιΧνοιζη.

't'ijv

σιχσ'tισμένος' μιί ,ην Π(Ο't'!

μου,6λέπω για: πρώ't1j ψορα: ,~ν κόσμο. Τι θιίμιχ εΙνιχι, ιΧ:ρεν­ ,ιΧό, ΙχεΙνο ,ό μπλιί60 που χουνιέ'tιχι ΙχεΤ πέριχ νε: θiλιxσσιx

; θιΧλιχσσιχ;

; πως

,ό λέ­

Kιxt 'ΟΟτο που ψοριίει ,ην πρχσινη

π08ιά μ~ ,α: λουλού8ιιχ; rij; ; Π-οιός μερΙΧΧλΥις ,ιί 'χιχμε! Όρ· χΙζουμιχι, ιΧ:ρεν'tιχ6, πρώτη ψορα: ,α: 6λέπω. τα: μιX'tLιx ,ου εΙχιχν 60υρχώσει. -~E Ζορμπά,'tοu ψώνιχξιχ,ζεμωριίθηχες;

-

ΜΥ) γελάς! Μα: δ~ 6λέπεις

,ιχ6

; Έ~ω

μάς χιίνουν μιίγιιχ, ιΧ:ρεν-

!

TLvιXX't1jxe δζω, ιΧρχισε νά χορεύει, χυλΙστηχε

o'tyj

χλόη,

σα:ν άνοιζιιΧ'tιχο πουλιΧρι.

Ό 'Υ}λιος πρό6ΙΧλε' ιΧπλωσιχ ,Ις άπΙΧλιΧμες μου να: ζεσ'tιχ­

θοΟν. Φ"υσx08εν'tίJιιX, ψουσκοσ't1jθιιί, ιΧνοιγε χι ~ ψυχΥ) σα:

.

sty'tpo, ,

ένιωθες, ψυχή, χορμΙ, εΙνιχι πλιχσμένιχ ιΧπό ,Υιν Τδιcι

ουσιιχ.

Ό ΖορμΠά; εΙχε ,ώριχ σηχωθε! άπό τό χορτιΧρι, με ,α: μΙΧλλια: γεμιΧτιχ l5ροσούλΙΧ xιxt χώμιχ'tιχ.

-

Γρήγοροι, ιΧ:ρεντιχό

! μο u

q;ώνΙΧζε 'να: ν'tυθοομε, να: σ'tολι-,

στοΟμε' σήμεριχ έχουμε άΥιιχσμό. 'Όπου νιΧ 'νιχι, δ πιχπα:ζ ΧΙ

οΙ πρόΧριτοι θά; T.ρo~ιXλoυν· αν μιiς δ"Ον να: χυλιόμιχστε στδ χορτιΧρι, τ( ντρoϊ.rι για: την έτιχιρεΙιχ! Φόριχ λοι r;όν ,α: χολιΧ· ριχ xιxt τΙς γρΙΧ6ιΧτες! Φ6ριχ ,ίς σ06ιxρ~ς μουτσοίίνες ριίζει να: μην έχεις χε:ρΧλι' χlχπέλο νιΧ 'χεις, Φτού σο:), χόσμε

xlXt

! Δ~ν

πει·

cp'tιXVEL ...

!

Ντυθήχιχμε, έτοιμιχσ'tήχιχμε, έφ'tιχσιχν οΙ έΡΥιίτει;, πρό61Χ· λιχν οΙ πρ6Χρι το(.

-

ΚιΧνε δπομονή, :χ?εν'ttχό, βιίστιχ ,α: γέλιιχ, μη γΙνουμε ρε­

ζίλι.

Μπροστα: πήγιχινε δ πιχπιχ' Σ:έf1οινος μ~ τα: λιγ8ωμένcι ,ου ριίσιχ xoιt τΙ.; ιXίtΙXτει; ,σέπες. Στους ά'{ιοισμούς, στΙς

X1j-

8εΙε;, στουι; γ:Χμου;, στα: ~ιxφτΙσιιx, έριχνε μέσοι στίς ΧΙΧΤιΖ'

271

66θρε, ιxίI'tl" tivcixιx'tιx, δ, 'tt 'tρα:'tα:μΙν'tο

'toG Όινα:ν, σ'tα:φtοε" χοuλοuράχια:, μuζ'r)θρ6πι'tε" άΥΥούρια:, xeCP'tl8e" χ6λλuβσι:, χοuψέ'tα:' χα:Ι 'to 6pciou 1ι γριά πα:πα:οιά f6α:ζε 'tcx γuα:λιιΧ 't'r)' χα:Ι 'tcx ξέπλεχνε μα:σοuλΙζον'tα:, ... ΠΙσω άπο τον πα:πα: - Στέφα:νο, οΙ πρ6χρι'tοι: Ό Kov'toμα:νολιο; δ χα:φε'tζή" που ~ξερε άπο Χ6σμο, για:τΙ 'χε πιΧει

&, 'tcx

Χα:νιά χι εΙχε οε!

'tov

πρεγχιπα: Γεώργιο' δ μπα:ρμπα:­

'Ανα:γνώστ'r)" με το χιΧ'tα:σπρο φσι:ροομάνιχο ποuχάμισ6

'tou,

'iίauxo, χα:Ι χα:μογελα:σ't6,. Σοβσι:ρ6ς, έπίσ'r)μος, δ οάσχα:λο" με 't~ μα:γχούρα:

tou' χα:Ι

'tελεuτα:Το" με άργ6, β:χρυ πeρπά't'r)μα:,

δ Μα:uρα:ντών'r)ς' φορουσε μ:χυρο μσι:ν'tίλι, μα:υρο ποuχιΧμισο, μα:υρα: o'tt6ιXytιx. Χα:ιρέΤ'r)Oε με μισο χείλι, πιχριχμένος χι γριος, χα:Ι σ'tάθ'r)χε πα:ράμερα:, με

'tYjv

&-

πλάτ'r) γuρισμέν'r) στ~

θάλα:σσα:.

-

Στ' δνομσι: του θεου

! εΙπε

δ Zoρμπιiς μ' έπισ'r)μόΤ'r)'tα:.

Μπηχε μπροσ'tά, χι l5λοι &:χολούθ'r)σα:ν με θΡ'r)σχεu'tιχ~ χα:' τάνuξ'r). Προα:ιώνιες θύμ'r)σες άπο μα:γιχες ΙεροuργΙες ςuπνουσα:ν μέσα: στιΧ χωριάηχα: στfιθ'r)' l5λοι εΙχα:ν τά μάτια: τοuς στu­

λωμένα: στον πα:πά, σά νά περΙμενιχν νά τον δουν νά πα:λεύει χσι:Ι νά ξορΧίζει ά6ριχτες Οuνάμε,. Χιλιάδες 'tώρα: χρόνια: δ μά­ γος σήχωνε τά χέρια:

tou,

ράντιζε με τ~ν ι%για:στούρα:

'tou

τ~ν

άγέρσι:, μοuρμούριζε μuσ't'r)ριώδ'r) πα:ντοδύνα:μα: λόγια:, χα:Ι τιΧ πον'r)ΡcX δα:ιμ6νια: lcpeuyιxv, χι Ιτρεχα:ν άπο τά νερά, άπο τά χώμα:τα:, άπο τον ιXγέρ~ τ' ιΧγα:θά πνεύμα:τιχ 60ήθειιχ του ιΧν­

θρώποu. Φ'tάσα:με στο λάχχο πού 'χε άνοιχτεΤ πλάι στό γισι:λ6, γιά

νά

oeX'tE!

τον πρ/ί)το στύλο του ένα:έριοu' οΙ έργά'teς άνα:σή­

χωνα:ν ~νσι: μεγάλο κορμο πεύΧΟU, χα:Ι τον ΙσΤΥινιχν δρθιο μέ­ σα:

a'tO

λάχχο' δ πα:πα: - Στέφα:νος πέρσι:σε τιΧ πετρσι:χήλια:

tou,

πηρε τ~ν ι%για:στούρα:, χι &ρχισε ιxίIa't"f)PιX, έπι'tιμ'r)ΤΙΧιΧ χαι­

.άζοντα:ς

.0

στύλο, νιi .ερερΙζει

.0

ξόρχι:

.... καΙ

Εδρασον

αύτό" έπΙ στερεά ν πέτραν ην ουκ άνεμος ούχ ύδωρ κατα­ βλάψαι Ισχύσει •.• Άμήν Ι,

272

- ' Αμήν!

φώνιχξε δ Zoρμπι2~ με

6poy'tEPYj

φωνη χ:χΙ o'tιxupo­

χοπήθηχε.

- ' Αμήν!

φώνΙΧζιχν χι οΙ πρ6ΧΡΙ'tοι.

-Άμήν! χι οΙ iΡΎιΧ'tε~ 'tελευ'tΙΧlοι.

-

Ό θεό~ νιΧ εόλΟΥεΙ 'tιX lργιχ σιx~ χιχΙ νιΧ σιi~ δ(νει

6ριχιΧμ χιχΙ

'toO

χι δ Zoρμπιiι;;

ΊσιχιΧχ

't' &ΎιχθιΧ ! ευΧήθηχε πιχριΧχωσε o'tyj rpotJx'tιx _ου

'toO

'Α-

δ πιχπιχ - Σπφιχνος,

!νιχ χcxρ'tον6μισμιχ.

-'Έχε _ην εόχή μου' μουρμοόρισε δ πιxπα:~ εόχιχρισ'tημΙνο~. ΓυρΙσιχμε

o'tYjv

πιχριΧΎΧΙΧ,

6

Z?ρμπι2~ 'tpιX'tιxPE χριχσΙ χιχΙ

aιxpιxxoa'tLιxycZ μεζεδιΧχιιχ -Χ't:χπ60Ι, ΧΙΧλιχμοίριΧχι, 6PEX'toxotJΧΙΙΧ, iλιε~

χι fJo'tEPιx ΙSλoι οΙ ΙπΙσημοι π1jρcxν γιΙΧλό γιαλο

-

χι Ιζcxφ:χνΙσ'tηχ:χν. Ή μΙΧΎιχη 'tελε'tη εΙχ ε πιΧρει _ιλo~.

-

ΚΙΧλιΧ

ροοχλε;

't:% χιχ'tΙΧ11Ιριχμε ! εΙπε 6 'tou.

Ζορμπl2~ χι l'tριψε ,Ι~ χε­

Γδόθηχε, 16ιχλε ,α: ροοχιχ ''i'ί~ δοuλιιl2~, π'i'ίρε μια:ν ciξ(νιχ.

-

ΠιχιδιιΧ, φών:χξε o'tou~ ipyιXtI~, Ιμπρ6~, στδνομιχ toO θεοΟ! 'Όλη _η μέριχ Ιχείνη δ Zoρμπιi~ δέ σήχωσε χεφιΧλι' ρ(χ-ςη­

χε

οουλεια: μέ λόσσιχ. ΚιΧθε πενήν'tιχ μέ'tριχ ΙΙνοιγιχν οΙ

o'tyj

tpyιX'tEt;; λιXxxoυ~, χιΧρφωνιχν σ'tόλοu~ χιχΙ _ρΙΧ600σιχν μονοσχο(­

νι xcx'tιX

60υνοχορφή.

'tY;

δ Zoρμπι2~, δπηλ6γιζε, Ι­

ME'tpooaE

δινε OLιxtιxyi~, μή'tε lφιχε, μήtε χιΧπΥισι, μή'tε ciyιXaιxνt l5λη μΙριχ. llιxpιxotyouy'tιxv &λιXxερo~

-

atYj

δουλειιΧ _ου.

ΟΙ μισές δουλειές, μοο 'λεγε χιΧπο'tε, οΙ μισές xou6iy'tE~,

οΙ μισές &μcxρ'tίει;;, οΙ μισε~ xιxλoσόνε~ lφιριχν _ον Χ6σμο o'tιt σημεριν:i; χιΧλιιχ. Φ'tιΧσε, μωρε ιiνθρωπε, cΊ\~ _ην ιixριx, 6ιΧριχ χιχΙ

μΥι φo6ιiσιxι

! Ωιό

πολι. atxιxiVE't:xt

ριΧ _όν &ρχιδιιΧολο

6

θεός _ό μισοδιιΧολο πιχ­

!

Τό 6ριΧδυ, σα; σΧ6λιχσε, ζιΧπλωσε -Έ3ιi> θi xotμηθιi>, εΙπε,

y:i;

O'tYjv &μμουδια: ξεθεωμΙνo~.

περιμένω π6'tε να: ξημεpώ~ει

να: ειχν:χπιιΧσουμε δουλειιΧ. θα: 6ιΧλω 6ιΧρδιες να: δουλεόουν χιχΙ _Υι ytJx'tιx.

-

ΜιΧ

YL:X'tt

_6ση 6ιιΧση, Zoρμπιi

;

ΔΙσ'tιχσ.ε λίγο.

-

ftιx'tt

; ΝιΧ,

θέλω να: διi>

!iy

πέ'tυχιχ _Υιν ΧλΙση. ''Αν δεν την

27~

18

πΙτυχα:, μd~ Π'f1ρε δ διιXoλo~, ι1φεντιΧδ. Κι l3σο γΡΥΙγορώτερα: δω πω~ μd~ π'f1ρε δ διιΧολος;,

'tGOO

τδ χα:λυτερο

!

"Έφα:γε 6ια:στιΧΙ%, &ρπα:χτιΧ, χα:Ι σε λΙγα τδ ι1χρογιιΧλι ι1ν­ τιλιχλοΟσε ι1πδ τδ ρουχιχλΥΙτδ του. Κι lγω χιΧμποσΥΙ ώρα: lμε· να: !γρυπνo~ πιxρα:xoλoυθώντlXς; στδν ι1λα:φρογ:Χλιχζο οίιριχνδ το ι1στΙριιχ' 16λεπιχ ι1λιixερo τδν οίιριχνδ ι1γιiλιιx νι1 χουνιΙτιχι Ου' νιΧστερος;, χιχΙ τό χιχυχα:λο τοΟ χεφΙΧλιοο μου σι1 θδλος; ι1στε·

ροσχοπεΙου xoυνιδτιxv χι α:ίιτδ πιxριxxoλoυθώντιx~ το ι1στΙριιχ. «Περισκοπεί." ΟΟτρω.,,· δρόμους ά'Jσπερ συμπερι{}έο."τα .. χοΙτα:ζε

μΙΧζΙ

-

't'ijv πορεΙιχ των !στρων σι1 νι1 περιστρΙφεσιχι χιχΙ σό ΤO~ ... Ή φριiση ιxίIt'ij τοΟ Mιiρxoυ Αίιρήλιου γΙμισε
χιχρδιιΧ μου &ρμο'ι/ΙΙΧ.

274

Λ ΑΜΠΡΗ

ΣΗΜΕΡΑ ΚΙ Ο ΖΟΡΜΠΑΣ ΝΤΙθΗΚΕ,

στολίσΤ'Υ)χε, l6αλε τιΧ τσουριΧπια

-

χιΧτι μελ τζανιιΧ μα­

χεδονίτιχα χοντΡοτσούραπα που τοΟ 'χε πλέξει, λέει, μιιΧ χουμ­ πιΧρα του, χαΙ Π'Υ)γαινόρχουνταν σ' !να λόφο, χοντιΧ στΥιν ιi­ χρογιαλιιΧ μαι;;, ιiνήσυχoι;;. 'Έ6αζε τό χέρι χεραμίδι ιiπιXνω ιiπδ

τΙι;; χοντρέι;; φρυδιΧρει;; του χι ιiγνιXντευε πέρα, χατιΧ τό χωριό. -'Αργε! ~ σχρ6φα ... ιiργεΈ ~ πατσα60ύρα ... ιiργε! ~ ξεσχι­ σμέν'Υ) παντι γέρ(Χ ... ΜιιΧ νιό6γ(Χλ Τ'Υ) πεταλούδσι πέτσιξε χι lχσιμε νιΧ χαθίσει ιi­

πιΧνω στιΧ μουστιΧχισι τοΟ ΖορμπιΧ· μιΧ σιυτόι;; γσιργσιλΙστηχε, φύσηξε με τιΧ ρουθούνισι του, χι ~ πετσιλούοσι 'Υίσυχσι ιiνσιπε­ τιΧρισε χσιΙ χιΧθηχε στό φώ;.

Περιμένσιμε σήμερσι τΥ) μσιντιΧμ ΌρτιΧνι;; νιΧ uμουμε ιiνιX­ atιxaT] μσιζΙ τηι;;· ψήσσιμε στΥ) σού6λ(Χ !νσι ιiρνιXχι, φτιιΧσσιμι χοχορέτσι, στρώσσιμε !νσι ιiσπρo σεντόνι στΥιν ιiμμo, 6ιΧψ%με

σιυγιί. Εtπσιμε με τό Zoρμπιi, μισοχοροtδεύοντ(Χι;;, μισοσυγχι­ ν'Υ)μένοι, νιΧ 'tYj,. χ:Χμι')υμε σήμερσι μεγιΧλη δπ050χή. ΣτΥιν lρη­ μ'Υ) ΙτοίιΤ'Υ) &μμούδσι, ~ λιπ(ΧρΥ) σιυτή, μοσχομυρωδιίτ'Υ), ιiλ(Xφριι:C σσιΠ'Υ)μέν'Υ) Σειρήνσι μιiι;; τρσι600σε ιiθεH μ(Χι;; με ιiλλόχoτ'Y) γοη­ τεΙσι. 'Ότ(Χν οεν ήτσιν μ(Χζί μσι;, χχτι lλειπε

-

μιιΧ μυρωoιι:C

σιΧν χολόνι(Χ, !νσι χ?χχινο χρώμ(Χ, !νσι Χι')ύνημ(Χ

ιiνσιχυλιστδ

σιΧν πιΧπισι'ί, μιιΧ φωνΥ) 6ρ(Χχνοότσιχ'Υ) χσιΙ δυο μιΧτισι ξινισμέ­ νσι χσιΙ ξέθωρσι.

Κόψ(Χμε λοι πον μυρτιει;; χσιΙ δΧl'νει;; χ(ΧΙ στή~σιμε μιιΧ θρισιμ-

6ευτιχιιΧν &:ψίο(Χ

vi

περιΧ1ει· χι ιiπιXνω στΥιν &:ψίδσι χσιρφώ­

σσιμε τΙι;; τέ1σερειι;; σημ,(Χ!ει;;

- 'tYj,. 'Αγγλίσιι;;, rιχλλίσιι;;, 'Ιτσι·

275

λΙιχς; xιxl Ρωσίιχς -

xιxl στ~ μέσ"l, πιο &ψ"lλά,lνιχ μιχχρυ ά­

σπρο σεντ6νι μ~ γιxλά~ιες ζΙΟνες;. Δ~y εΙχιχμε χιχν6νιlχ, μιi δα:­ νειστήχιχμ.ε δυο τουφέΧιιχ χι εΤπιχμε νιi στΙΧθουμε στο λ6φο

ciπιΧνω χι ευτυ; ώς ιiγνιxντέψoυμε τ~ν χουνιστή μας φώΧιιχ νιi χουτρου6ΙΧλιΧει στο &χρογιάλι,

Nιi

t'Yj;

v' &ρχίσουμε

το τουψεΧίδι.

&νιχστήσουμε, στ~ν lρ"lμ"lΙτούτ"l &μμούδΙΧ, τέτοιιχ μέ­

ριχ σήμεριχ,

πιχλιιΧ Τ"lς μεγιχλε!ιχ·

td:

ή xιxx6μOLρ"l, μotd: στιγμ~ xιxl

vd:

ξεγελιχστεΈ xιxl ιχυτή,

πιστέψει πως lγινε νέιχ πιΧ­

vd:

λι, ροδοχ6χχιν"l, όρθοστήθΙΧ, μ~ λουστρΙνι γοδάΧιιχ, μ~ μετιχ­ ξωτ~ς χιΧλτσες;. Τί &ξΙιχ θιΧ 'χε ή' ΑνιΧστιχσΥΙ του Χριστου ~ν δ~ν lδινε το σύνθ"lμιχ ν' &νιχσΤ"lθουν μέσιχ μιχς; ή νι6τ"l, ή χιχ­ ριΧ, ή πΙστ"l στο θιΧμιχ xιxl χοσι χρονών

vd:

ξιχνιχγίνει μotd:

yptd:

χοχ6τιχ εΤ­

;

-Άργε! ή σχρ6φιχ ... &ργε! ή πιχτσΙΧ60ύριχ ... ά:ργε! ή ξεσχι­ σμέν"l πιχντιγέριχ ... μoυρμoύρι~ε 'χιΧθε τ6σο δ Zoρμπιiς; χι νιχτρΙΧ60υσε

td:

-'Έλιχ, χιΧτσε, Zoρμπιi! εΙπιχ, ΙδΙΟ στ~ν Ισχιο

vd:

&-

μελιτζιχνιιΧ του τσουριΧπιιχ που lπεφτιχν.

χιχπνίσεις lνιχ τσιγάρο·

81tou

t'ij; χιxρoυπΙιiς;,

~ιX Ύιχι θd: προ6άλει.

'Έριξε μotd:v τελευτιχίιχ λιxχτιxριστ~ μιxτιιi xιxtd: το δρ6μο του χωριου xιxl στρώθ"lχε χiτω &πο τ~ χιχροωπιά· χ6ντευε

'itLd: μεσ"lμέρι,

lχιχνε ζέστ"l. ' Απο μoιxxptd: &χούγουντιχν χιχρού­

μενες, γοργές, οΙ λιχμπριιΧτιχες; χιχμπάνες;· χιΧπου χιΧπου δ ά:γέ­ ριχς μιiς lψερνε τΙς; δoξlXρι~ς

60ύιζε

ad:v

t'ij;

Ό Zoρμπιiς; χούνφε το χεφάλι

-

λύριχς;· &λάχερο το χωριο

ά:νοιξιάτιχο μελισσοΧόφινο.

:

Πιiνε τ:); χρόνιιχ, εΙπε, που &νιχστΙΧίνουντιχν ή ψυχή μου,

χιΧθε Λιχμπρή, μιχζΙ μ~ το Χριστ6. Πιiνε μονιΧχιχ ή σάρχιχ μου

-

! Τώριχ

&νιχστΙΧίνετιχ,Ι

γιιχτΙ Χέριχσε δ Ινιχς;, Χέριχσε δ άλ­

λος, πιΧρε ΙτοΟτο το μ.ε~εδιXxι, πιΧρε xιxl χε!νο, τρώγω πιο μπ6λιχιχ φιxγιιi xιxl πιο νόστιμιχ"που δ~ν γίνουντιχι δλΙΧ χοπριιχ· χιΧτι μένει, χιΧτι γλιτώνει xιxl γίνετιχι Χέφι, χορός, τριχ"{οόδι,

ΧΙΧδγΙΧδιΧχι

-

χι ιχυτό το χιΧτι το λέω ΆνιΧσΤιχσΥΙ.

ΠετιΧχτΥΙΧΙ πάλι ά:πιΧνω, δίγλισε. Κιχτέδιχσε μωμ.iνoς:

276

-rd:

μουτριχ θυ­

-

ΚιΧπaιο πιχιδΙ lρχε,ιχι ,ρεχιΧ,ο, εΙπε χι lδωχε !νιχ σιΧλ,ο

ν! προλιΧ6ει ,ό μιχν,ιχ,οψ6ρο.

Τό πιχιδΙ ιiνcxσηΧώθYjχε σ,ιΧ νυχοπ6διχριχ, χιΧ,ι ψιθqρισε σ,~

ΙΧό,Ι

,aO

ΖορμπιΧ. Ό Zoρμπιiι; ,tvιXx,Yjxe ιiγριεμένoι;:

-'Άρρωσ,Yj; lχιχμε' ιfρρωσ,Y)

; Φεόγιχ

νιΧ μ~ σ~ σπιiσω στό

εόλο! ΣτριiψYjχε σ~ μένιχ:

- 'Αψεν,ιΧ6, εΙπε, θ! πε,ιχχτ6> σ,ό χωριό νιΧ οιϊ) τΕ lπιχθε ~ σχρ6ψιχ ..• Κciνε δπομονή. Δfuσ' μου ouο χ6χχινιχ ιχυγιΧ νιΧ ,ij, χριχ,ιϊ) νιΧ σχουντρήσουμε'lψ,ιχσιχ!

ΤσΙπωσε τιΧ χ6χχινιχ ΙΧόγci, ιΧνιχσήχωσε

,a

πεσμΙνιχ ,σου­

ρciπιιχ του χιχΙ πijρε Ορ6μο. Κιχ,Ι6ηχιχ ιiπό ,ό GΨωμιχ χιχΙ εciπλωσιχ χιΧ,ω σ,ό ιixρo­

γιciλι μιχ" ιΧπciνω σ,ιΧ οροσεριΧ χοχλciΟιιχ .• ΑνciλΙΧψροι; μπci­ τηι; ψυσοΟσε, ~ θιiλιxσσιx σγοόριχινε, ουό γλciροι ιiχοόμΠYjσcxν ,~ν χοιλιιΧ ,ουι; σ,α χυμιχ,ciχιιχ χι ιfρχισιxν νιΧ χουνιχρΙζουν­

τιχι χιχμιχρω,ci, ιixoλoυθών,ιxι; τ~ ρυθμό ,ήι; θciλιχσσιχι;.

Μciντευ:χ 'μ~ λΙΧχ τιiριx ,~ν ιiνιxγciλλιιxσY) χιχΙ ,~ οροσεΡιΧ­ διχ ,Τίι; χοιλιιΧι;

,au;' χοΕ,ιχζιχ

,ουι; γλιΧρουι; χιχΙ συλλογΕζου­

μουν: Αό,ό, εΙνιχι δ ορ6μοι;' νιΧ 6ρε!ι; τό μεγciλο ρυθμό χιχΙ νιΧ ,όν ιixoλoυθιXι; μ·Ιμπισ,οσόνη.

Ί στεριΖ ιΧπό μιιΧν ώριχ ψιΧνYjχε δ ΖορμπιΧι;' χciι~ευε ,ΙΧ μου­ στιΧχιιχ ,ου εUχιχρισ'YjμΙνο,. -'Έχει πουν,ιιΧσει ~ χιχχομοΕριχ' o~ν εΙνιχι ,(ποτιχ. Τώριχ τ~

ΜεγΙΧλο6δ6μΙΧδο πήγιχινε χι ιxό,~ ,~ νόχ,ιχ στΙ, ιiγρόπνιιι;, χι Ι!Ι; εΙν:χι χιχι ψριΧγχισσιχ, γιιΧ τιμή, λΙει, διχιιΧ μaυ. ΚΙΧΙ

ποόν,ιιχσε ~ χιχχομοΕριχ. Τή; lχοψιχ λοιπόν 6εντοΟζει;, τ~ν ι­ ,ριψιχ xιxxi xιxλιi μ~ λιX~ι ιiπό τό χιχν,ήλι,

,ijr;

lδωχιχ χι ΙΥΙΧ

ροόμι, ιχδριο θιΧ 'νιχι περδΕχι. ΙΈ ,~ν ιiψιλ6τιμη, lχει τ~ χ~~ι

,η,' γιxργιxλΙ~oυy,ιxy τ~ν ώριχ που ,~ν lτρι6ΙΧ, γoυργoόρι~ι σιΧΥ περιστΙριχ.

Σ,ρωθήχιχμε σ,~ ψcxt· δ ΖορμπιΧι; γΙμισε τιΧ πο,ήριιχ:

-

Σ,Υιν υγειιΧ τη,! χιχΙ ν' ιiργήσει δ διιΧολοι; νιΧ τ.Τιν πciριι Ι

εΙπε μ~ τρυ~ερ6~,ιx.

277

Τρώγιχμε κιχΙ πίνιχμε κ:Χμποση ωprι. ιiμίλητoι· δ iγέρrι.ι;;

μιiι;; Ιι:Ρερνε, ιiπo μιχκρι:Χ, σιi ζoυζ"ύνισμrι. μέλισσrι.ς, πrι.θητικές δοξιχριέι;;

tijr;; λύριχς· ιiνrι.']τrι.ίνoυντιxν ιixόμιx δ Xριστ~ς ιiπάνω

στιi δώμιχτιχ, το πιxσxrι.l'ινό ιiρνΙ κ~Ι

*

λrι.μπρoκoύλoυρrι. με­

τουσιώνουντιχν ιixόμιx σ' ΙρωτόπΙΧθες μιχντινάδες.

Ό Zoρμπιiς, άμιχ lψrι.ε κι ijπιε κΙΧλά, στύλωσε τη μrι.λλιιx­ ρή του ιχυτούκλιχ:

-Ή λύριχ ... μουρμούρισε· χορεύουν στο χωριό! Πετάχτηκε ιiπάνω, εfχε χορτάσει· τGι κρrι.σΙ εfχε ιiνηφo­ ρίσει ']το κεφάλι του.

Μωρέ, τΙ κΙΧθόμιχστε Ιδώ σιΧν τούι;; χούκους

-

; 'fώνrι.ξε·

πιiμε

νιi χορέψουμε! Δέν το λυπιiσιxι Ισύ το ιiρνcXΧΙ; 'Έτσι &διχιχ

θιi πάει; 'Άιντε νιi το κάμουμε χορο καΙ τρcxγούδι ιiνέστη

Στ:Χσου, μωρέ Zoρμπιi, πrι.λάβωσες

-

! Zoρμπιiι;;

!

Λόγο τιμijι;;,

13, τι

;

ΙΙέι;; λέγε, ιiφεντιxό, μιΧ λυποσμιχι τGι :Χρ-

νάκι· λυποσμιχι τιi κόκκινιχ αυγ:Χ, τΙς λιχμπριάτικει;; κουλοσρει;;, τον ιiνθότυρo. Σοσ δρκίζoυμrι.ι, νά 'τρωγα ΨωμΙ κι Ιλιές, θά 'λεγιχ: «''Ε, ιiς ξιχπλώσω

v:i:

κοψηθώ, τί θέλω Ιγω τιi γλέν­

τιιχ; Έλιέ; κrι.Ι ψωμί 'ναι, τΙ κιχλδ περιμέ-,εις;, μιχΙΙές;» Mιi

τώριχ εΙνιχι κρΙμ:ι, σοσ λέω, νιi πάει Ιτσι χαραμισμένο τέτοιο ι:pcxt! Πάμε νιi κάμουμε' Ανάστιχση, a:τιεντιΧό

!

Δέν Ιχω κέφι σήμερrι.· πήγιχινε Ισύ, χόρεψε κιχΙ γιιi μένιχ

-

!

Ό Zoρμπιiς μέ άρπιχξε ιiπo το μπρ:Χτσο, μέ σήκωσε ιiπάνω:

-

XριστGις ιiνέστη, μωρέ πιχιδΙ μου! Ι, καΙ νά

'xcx

τιi νιάτιχ

σου! θάλιχσσιχ, γυνιχΙχιχ, κριχσί, δoυλειιi μπόλιχη! Nιi πέι:Ρτειι;; l3που νά 'νΙΧι, μέ τιΧ μοστριχ! Nιi πέφτεις μέ τιi μοστριχ στη

δουλειά, στο xρrι.σί, στGιν Ιρωτιχ κιχΙ νιi μη ι:poβιiσιxι το θεό, μή,τε το διιΧολο. AυτGι θιi τ;εΙ πΙΧλικάρι!

-

Το ιiρνάκι μιλάει μέσιχ σου, Zopμπιi

κοι;;

! εΙπιχ

-

: ιiγρίεψε,

Ιγινε λύ­

γελώντrι.ς.

Μωρέ το ιiρνάxι Ιγινε Zι;;pμπιiι;;, δ Zoρμπιiς μιλάει, σοΟ

λέω! "Ακουσέ με Ιμένιχ κιχΙ βλιxστήμrι. με·Ιγώ 'μιχι !νrι.ι;; Σε-

6ιiX θcxλcxσσινός" δχι πως γύρισιχ πολύν κόσμο, κιχθόλου

278

! Mιi

Ικλεφχ, σκότωσχ, είπχ ψέ μχτχ, χοιμΥιθτικιχ μ'lνιχ σωρό γ~­

νιxίκε~. ΙΗττισιχ δλε~ τι~ !ντoλέ~' πόσε~ είνιχι; ΔέΧΙΧ; rtιxtt, μωρέ, να μΥιν είνχι εΙχοσι, πενΥιντχ, έχχτό, να τι~ πιχτΥισω

λε~

; Κι

δμω~,

i2v

13-

δπάρχει θεό~, χιχθόλου δε θα φο6τιθ/ί) νιi

πιχρουσιχστ/ί) τ~ν ιfλλτι μέρχ μπροστιΧ του. Δεν ξέρω π/ί)~ να σου τό π/ί) γιιi νιi xxτxλά6ει~, μιi δλιχ !τουτιχ θχρρω δεν

l-

χουν καμιιi στιμασία. Καταδέχετχι τώρα δ θεό~ νιi παρχχχ­

τσεύει χάτι σκr;uλ τιΧάχια t"i)~ y'ij~ χαΙ να κρατάει λογαρια­

σμό

; Kxi

να θυμώνει, να ερίζει, νιi χαλνάει τ~ ζαχαρένιχ

του, γιχτΙ, λέει, παραπχτΥισαμε, περάσιχμε &πάνω &πό τ~ σχουλτικΙνα τι:ιυ διπλανου καΙ φάγαμε, λέει, μιιi μπoυxιιi χρέ­

α~ τ~ν Τετάρττι κα:Ι τ~ν Πα:ρα:σχευΥι μπάδες

-

! 00

να χα:θείτε, τα:υρα:­

!

Κα:λά, ΖορμΠά, του 'πα: για να

tGV

κορώσω' χα:λά, δ θεo~

δε σε ρωτάει τί Ιφα:ες, σε ρωτά 8μως τί Ιxα:με~ Ι

-Έγω λοιπόν σου λέω, πω~ μΥιτε α:ύτό σε ρωτάει! Κα:Ι πω; το ξέρεις, μωρε &γράμμχτε Ζορμπά; θιi μοο πεί~. Το ξέρω

θετικά, γιχτΙ !γω νά 'χα δυο γιούς, τόν lνα: φρόνιμο, νοιχο­ x,jΡ1j, οΙκονόμο, θεοφ060ύμενο' χι lνα:ν ιfλλoν μπερμπιΧνττι,

&-

διχτιτΥι, φχγά, γυνα:ιΧά, φυγόδιχι:ι, θιi τoιι~ ιβα:ζα 6έ6α:ια: χα:Ι τοΙΙς δυο στο τρα:πέζι μου' μα δεν ξέρω, rι χα:ρδιά μου θά 'τχν

με το δεύτερο. 'Ίσω~ 6έ6α:ιχ για:τΙ θιi μου 'μοιαζε' μιΧ πoιό~

σου λέει πω~ χι !γω δε μοιάζω περισσότερο με τό θεό &πό τον πα:πχ-Στέφανο ποΙΙ μέρα: νύχτα: κάνει μετάνoιε~, μα:ζώνει δεΧάρε; xιxi δε δίνει του &γγέλου του νερό;

»Ό θεo~ γλεντάει, σκοτώνει, &διΧάει, &γα:πάει, δουλεύει, χυντιγάει τ' ιfπια:στx πουλιά, &πα:ράλλαχτχ σιΧν χαΙ μένα:. Τρώ­ ει

13, τι

του &ρέσει' πα:ίρνει δποια γυνΧίκα: θέλει. Bλέπει~ μια

γυνα:ίχα: δμορψη σαν τα χρύα: νερα κα:Ι περπα:τάει στ~ y"i)~ χι

rι χαρδιά σου χχΙρετα:ι' χα:Ι ξαφνιχιΧ &νοΙ γει rι y"i)~ χα:Ι χά­

νετχι. Που πάει; ποιός τΥιν πα:Ιρνει

ι.ι.ε

: τ~ν

Tt"i)ΡE δ θεό~'

i2v

; ''Αν

είναι φρόνιμτι, λέ­

είνιχι taιxxr.:lvιx, λέμε : τ~ν

Tt'ijpE

δ

διάολος. ΜιΧ !γω σου λέω, &φεντιΧό, σου λέω χα:Ι σοΟ ξιχνα:­ λέω: θεο; xCΙΙ διάoλo~ είνα:ι lνα:!

279

Δέ μιλησιχ· δ Zoρμπι2~ πYjρε τή μιxγxeιύριx του, στρ"βωσε τδ σχοΟφο τόυ νΤΙΧ1jλΙοιχιχ, μέ χοίτιχζε μέ σuμπ6'~ΙΙΧ -lτσι μοο cpιXY1jXE

-

χιχΙ τα χειλιιχ του μια στιγμή σιΧλεψιχν, σαν

χιΧτι νιΧ 'θελιχν να πουν· μιi οέ μίλ1jσε χα:Ι τριΧ6ηξε γρήγοριχ, στρΙ60ντα:~ τδ μουστ!ίΧι του, χα:τα το χωριό. 8Έ5λεπιχ, στο φ6>~ του δειλινου, γΙ γα:ντα: τον [σχιο του

&:-

πιΧνω στα χοχλιΧοια: ν' &:λιχργιχ(νει xoυνώντα:~ τή μα:γχούριχ·

ιΧλιΧχερο το ιΧχρογιιΧλι στο πέριχσμιΧ του ζωντιΧνευε· χιΧμποση &ριχ εΙχα: στυλώσει το ιχυτι χι &:φουχράζουμουν τιΧ 6ήμιχτιχ

τοΟ Ζορμπι2, σιγα σιγα νιΧ χιΧνουντα:ι. Κι ιiξα:φνα:, ώ~ lνιωσιχ

v· ιΧπομένω

μόνo~, πετιΧχτηχιχ &:πιΧνω. rtιxt(

; rtιX

που; Δέν

1j-

εεριχ· τΙποτα: μέσιχ μου δέν εΙχιχ ιΧποφιχσ(σει' ~o σ6>μιχ μου εΙ­ χε πετιχχτεΤ ιΧπιΧνω, ιχυτό, μονιΧχο του, lπιxtρνε &:π6φιχση, χω­ ρΙ~ νιΧ μέ ρωτήσει.

-Έμπρό~

llYjpcx

! εΙπε

δυνα:τιΧ, σιΧ νιΧ 'δινε δια:τιχγή.

γριχμμή χα:τιΧ το χωριό. Πήγιχινιχ &:ποφιχσισμένιχ χιχΙ

6ιιχστιχιΧ· χιΧltου χιΧπου στέχουμουν χι &:νιXπvεα: τήν ιiνoιεη.

Μύριζε ή yYj~ χιχμομήλι, χι δσο ζύγωνα: στιΧ περ6όλιιχ lρχουν­ τιχν χιχτα:πιΧνω μου πvoέ~ πνoέ~ ή μυρωδιιΧ &:πο τΙ~ λεμονο­

πoρτoxιxλιέ~ χα:Ι τήν ιΧνθισμέν1j oιXCPY1j. κιχτα τή δύσ1j χΙνησε νιl χορεύει χιxρoύμενo~ δ •ΑποσπεΡ(Τ1j;. «θxλα:σ~α:, γυνιχ(χιχ, χριχσ(, οουλειιΧ μπόλΙΧ1j!» μουρμού­ ριζιχ ιiθεH μου τιΧ λόΥΙΙΧ τοΟ ΖορμπιΧ χα:Ι πήγιχινιχ. «θάλιχσ­ σιχ, γυνιχ(χιχ, χριχσΙ, δoυλειιl μπόλιχη

! ΝιΧ

πέφτει; j.Lέ τιi μοο­

τριχ στή δουλειιΧ, στδ χριχσΙ, στον tρωτιχ, νιΧ μή φο6ι2σιχι μή­

τε το θεό, μήτε το ΟιιΧολο ... Αυτο θιΧ πεΤ πιxλιxιiρι

!»

lλεγιχ

χιχΙ ζιxvriλεγιχ μέσα: μου, σα νά 'θελΙΧ νιΧ χιΧμω χουριΧγιο, χιχΙ πρoχω;o;eιoσιx.

8Άζιχφνιχ στιχμάτησιχ ιΧπότομα:. Σα νιΧ 'χα: φτιiσει ΙχεΤ που

iiθελΙΧ. ΠοΟ

; Κο( τΙΧζΙΧ' τδ περβόλι tYj~ χήριx~.

ΠΙσω &:πο τδν χιχ­

λιχμένιο φριiχτη χιχΙ τΙ~ φριxyxoσυxιέ~ Υλυχια Υυνιχ(χειιχ φω­

νή σΙΥΟΤΡΙΧΥουΟοΟσε. ΚοΙτιχζιχ μπροστιΧ χιχΙ π(σω μου, ΙρημιιΧ· ζύγωσιχ, ιΧνιχμέρισιχ τιl ΧΙΧλάμιιχ· χιΧτω &:πο μιιΧ πoρτoxιxλιιl

στέxoυντιxv μι~ Υυνιχ(χιχ μιχυροντυμένη, μέ ξέχειλο λιχιμό, Ι-

280

χο6ε xλωνιXρ~ιx aνθους χιχι τριχγουδοοσε· μέσιχ στο σοόρουπο

ξέχριν% μισιχνοιγμένο το στηθος ΤΎΙς νιΧ γιιΙΧλΙζει. ΠιιΧσΤΎΙχε fι ά:νιχΠΥΟΥι μου. «θεριο εΙνιχι έτοΟτο, συλλογ(­ στΎΙΧΙΧ, θεριό, χιχι το ξέρει. Τε ai5ύνιχμιχ έφΥιμεριχ πλ:Χσμιχτιχ,

σερσέμΎΙοες, ζευζέΧΎΙοες, χωρις aντοχ"ή, μπροστιΧ τουι;; οΕ ~ν­ τρες

! 'Όπωι;

μεριχιΧ !ντομιχ

χρΙδΙΧ, fι apιXxy'Yj

-

το ά:λογιΧχι τηι; Πιχνιχγ(ιχι;, fι

a-

ταϊσμένΎΙ χιχι τούτΎΙ χι aχόρτιχγ'Yj xιxti τιΧ

-

ξΎΙμερώμιχτιχ, θιΧ τρώει τους ~ντρει; ... » Ή χήριχ λες χιχι νογήθΎΙκε ξιχφνιχιΧ τ-η μιχτιιΧ μου, !χοψε

a-

πότομιχ το aπόσ:γο τριχγούδι, στριΧφΎΙχε· σιΧ δυο aστριχπες τιΧ μιΧτιιχ μιχι;; !σμιξιχν· !νιωσιχ τιΧ "(όνιχτιΧ μου νιΧ λυγΙζουν

ν' ά;ντΙ χρισιχ, πΙσω

-

atto

-

σιΧ

τιΧ χιχλιΧμιιχ, μιιΧν τΙ γρΎΙ.

Ποιος εΙνιχι; !χιχμε πνιχτιΧ fι χήριχ.

Κούμπωσε το μπολΧιΧχι ΤΎΙς, εχρυψε το στηθος. Το πρόσω­ πό ΤΎΙς σχοτε(νιιχσε.

'Έχιχμιχ νιΧ φύΥω· μιi: τα: λόγιιχ του ΖορμΠfl δλομεμΙflς γέ­ μισιχν τ-ην χιχρδιιΧ μου, aντρεΙεψιχ

-

«θάλιχσσιχ, γυνιχ(χιχ, χριχ­

σι. .. » -'Εγώ, ά;ποχρΙθΎΙΧΙΧ. 'ΕΥώ, ~νoιξέ μου! Μόλις πρόφεριχ τα: λόγιιχ έτουτιχ, τρόμιχξιχ· !χιχμιχ πιΧλι να:

φύΥω. Μα: 6ιΧστιχξιχ· ντριΧπΎΙΧΙΧ το Ζορμπfl.

-

Ποιος έσύ; 'Έχιχμε Ινιχ 6ημιχ σιγιχν6, προσεχτιΧ6, άθόρυ60· c!πλωσε το

λιχιμό, μισ6Χλεισε τιΧ μάτιιχ νιΧ ξεχωρΙσει· !χιχμε ~λλo Ινιχ δη­ μιχ, σχυφτή, πιχριχχιχτσεύοντιχς.

Ξάφνου το πρόσωπό ΤΎΙς φωτΙσΤΎΙχε· !6γΙΧλε έξω τ-ην ~xριx της "(λώσσιχς χι aνιΧγλειψε τα: χεελιιχ.

-

Το aφενΤΙΧό j εΙπε χι fι φωνή ΤΎΙΙ;; εΙχε γλυχιΧνει. 'Έχιχμε aΧ6μιχ Ινιχ 6ημιχ, μουλωχτή, συμμιχζεμένΎΙ, !τοιμΎΙ

νιΧ χψήξει.

-

Τό ιΧφεντιχ6; ξιχνΙΧρώΤΎΙσε πνιχτιΧ.

-

Νιχι.

-'Έλιχ

! 28Ι

'Έδωκε δ ήλιος, eημέρωσε. Ό Ζ?ρμπ:i; εΙχε γυρΙσει χσι:Ι χά­ θουΥ'tαν απόξω απο την παρ~γx:x. Κάπνιζε χ:χΙ χοίτ:χ;ε τη θά· λασσα:' μέ περίμενε.

Εότυς ιD; πρό6αλα, σ'ήκω~ε το χεφΧλι, μέ χοίτσι:ξε. τα: ρ?υ· θοuνια του lπαιξ:χν

aiv τι;ισ λα:γωνιχ?σ'

:xπλω~ε το λσι:ιμ~,

iti')-

ρε 6αθια:ν ανάσα, μυρΙζουνταν. Κσι:Ι μονι;ιμιιiς το πρ~σωπό του lλαμψε' δσμίσΤ'Υ/χε απάνω μου τη μυρωδια:

ti');

χ'ήρσι:ς.

ΣηΧώθηχε σιγά' χαμι;ιγέλασε l3λο;' :Χπλωσε -τα: χέρια: -'Έχε -την εόκ'ή μι;ιυ! μΙ;Ι(ί χάνει. Ξχπλωσα, lχλεισα -τα: μ:Χτια, άχουγα -τη θάλσι:σσα ν' ανσι:­

πνέει ήσυχα, να:νι;ιυριστχ, χι Ιγω &νέ6χινα:, χ:χτέ6α:ινα απχνω -της, σα: γλάρι;ις. Κι lτσι γλυκα: να:νουρισμένος 6υθίστηκα: στον σπνο χι εΙδα: δνειρο: Μια: γιγάντισσα:' Αρσι:πίνα: χιΧθι;ιυντα:ν χου­ χου6ιστα: στο χιί>μα: χα:Ι μΟ(ί φ:Χνηχε πω; Τίτα:ν χυΧλώπειι;ις αρ­

χα:!ος να:ος απο μα:σρο γρα:νίτη. Κυκλοφ?ρι;ισσα:, λέει, μέ &γω·

νία: yupoι: τρι;ιγuρα: τη!; να: 6ριί> -την εΙσοδο' το μπόι μου μ~λις

lιptcxve -το δχχτυλάΧι το(ί ποδιι;ισ -τη;' χι άeα:φνα:,6>; ιXitoyu­ ριζα: τη φτέρνα: της, εΙδα: μια: μα:υρη πόρτα: σα: σπηλιά' χα:Ι μια: 6α:ρια: φωνη αχοuστηχε:

-"Έμπα!

Κα:Ι μπΥιχα:. Κα:τα: το μεσημέρι ςuπνησα:' δ ijλιο; γλιστροσσε ιΧπο το πα:ρα:θυριΧχι,

xuvouytcxv

στα: σεν-τόνια:, χτυποσσε &πάνω σ' Ινα

χαθρεφ-τάΧι χρεμα:σμένο στον το!χο, μέ -τόση ΔUνα:μη, που θα:ρ­ ρε!ι; χα:Ι τό "κα:νε χίλια: χομμ:Χτια:. Τ' δνειρο

ti')," γΙΎάντισσα:ς; , Αρα:πίνα:ι;

ανέ6ηχε στό νο(ί μου,

1ι θάλασσα: μουρμοuριζε μα:υλιστιΧά, lχλεισα: πάλι τα: μ!ίτια

χα:Ι μοσ φάνηχε πω; ijμουν εότυχ'ή;. 'Αλα:φρωμένο το σιί>μ'a:, εόχα:ριστημένο, σα: ζιί>ο που 6γΥιχε χυν'ήγι, lπια:σε άγρη, lΙPCXE, χα:Ι -τώριχ, ξlχπλωμένο στον ήλιο, αναγλεΙφεται. Ό νΟ(ίς, σιί>μα χι αότός, ιXYIX1taUOuytav χορτχτος;' θαρρε!ς χαΙ -τα: σπα:ραχτι­

κα: ρωτ'ήμιχτιχ που τον τυρα:ννοσσαν, 6ρi')χα:ν &:πλότιχτη από­ κριση.

UΟλη ~ χιχρα: ti')ΙO χτεσινής vuXoτaιo αναΡΡΟΟ(ίσε από τα: σφ-

282

θ:Χά, δια;Χλα;δίζουντα;ν κα;ι π6τιζε κ~ί χόρτ~ινε το χώμα; πoιJ

'μα;ι χα;μωμένος. Κι ετσι ξα;πλωμένΟζ, ~ιε

atIiXA'Yjxti

μάτια;, ά­

χουγα;, μοσ φαίνουνταν, να τρίζουν χα;Ι νά ·ρα;ρδα:ίνουν τα σπΗ­

χνα μου. Για: πρώτ'Yj φορα: χτες τ~ νύχτα: 6ε6α;ιώθ'Yjχi τ6σο χε­ ροπια;στα: πως χι ~ Ψυχ~ είν"ι χι αυτ~ σάρχα;, πιο γοργοΧί­

V'Yjt'Yj

Ισως, πιο διάψχν'Yj, πιο λεύτερ'Yj· μα: σάρχα;. Κι ~ σάρχα;

εΙνα;ι χι α;υτ~ ψυχή, νuσΤ:χΥμ~ν'Yj λίγο, χα;τα;χουρα;σμέν'Yj α;το

μεγάλες πορείες, χα:τα;:ρορτωμέν'Yj ιXπCι βοφιες κλ'Yjρον-ψιές" μα

μέσα; στΙς μεγάλες στιγμε; ξυπνάει χι α;υτή, ιΧνα;ντρ"νίζει, τι­ νΧζοντα;; κα;ι τα: πέντε

t'Yj;

πλοΧάμια;, σα φτεΡ0cίγες.

Κάποιος Ισχιο; επεσε ιΧτ;άνω μου· άνοιξα: τα μχτια;

: δ Ζορ­

μπάς στέχουντα;ν στ~ν πόρτα; χα;ι με κοί τα;ζε ευχα;ρισΤ'Yjμένος.

-

Μ-ην ξυπνάς, ιΧφεντικό

! μ~ν ξυπνάς ... μοσ 'πε σιγά με μ'Yj­

τριχη τρυφεράδα:. Γιορτή 'γα;ι χα;ι σfιμερα, κοιμήσου!

-

Χόρτασα; υπνο, εΙ πα θα:

ooU

χάμω

x"t ttycixt'YjxiX ιΧπάνω. gyiX iXuyr. χτυΠ'Yjτό, εχα;με δ ΖορμπΙΧς

χαμο-

γελώντας· εΙνα;ι δυνα;μωτικό. Δε μίλ'Yjσα;· ετρεξα στο για;λ6, 60ύΤ'Yjξα; στη θΗα;σσα;, στέ­ γνωσα: atr.v ήλιο. l\B όσμίζουμουν ::ΧΧόμα; μια: γλυχια: Y'Yj μυρωδια: στα: ρουθούνια;, στ:); χείλια;, στΙς ρώγες τών

έπίμο­ δαχτυ­

λιών μου. Σαν ιΧνθόνερο. Σχ δα;φνόλα;δο που ιiλείφoυν τα: μα;λ~

λιά του; οΙ γυνα;ίχες στ-ην KpYιt'Yj. ΕΙχε χόψει χτες μιιiν ιΧγκα;λια: λεμονα:νθού;, για: να: τους πάει ιΧπόψε τοσ Χριστοίί στrιν έκχλ 'ΥΙσιά· τΥιν ωρα; ποιι θα: χο­ ρειJoυν οΙ χωρια;νοΙ στην πλα;τεία; τοΟ χωριοσ κχτω ιiπo τΙς

λεσχες κα;Ι θά 'ταν εΡ'Yjμ'Yj ~ έχχλ 'YjOιά.

Tr.

εΙκονοστάσι ιΧπά­

νω ιΧπο το χρε6άτι Τ'Yjς 'ήτα;ν φορτωμένο λεμονα;νθούς, κι ιΧνά­ μεσα; ιΧπο τοΙΙς ιΧνθ(;ύς πρ66α;ινε ~ μεγαλομάτα Πανα;γιά, χα­ λόχα;ρ~'Yj χα;Ι θλιμμέν'Yj.

Ό Zoρμπιiς Ισχυψε χι ιΧπίθωσε δίπλα; μου το φλιτζάνι με το

xtult'Yjto αυγο κα;ι 8uo μεγάλα πορτοΧάλια; χι gvιx τσου­ t'i); Λα;μΠΡΥίς. Με ύΠ'Yjρετοίίσε ιiθόρυ6α;, ευτυχισμένα, σά μάνα; το γιό t'Yj; ποΙΙ γύρισε ιΧπο τον πόλεμο. Με χοίτα;ξε χα:ϊ~ευτιxα: κι εφυγε : ρεκάχ.ι

-

Π~ω να: x~pφώσω μεριχους; στύλους;, εΙπε. M~σoύλιζιx

i1auxcx

στόν i1λιο, 6υθισμΙνος; σε 6ιχθια: σωμιχ­

τιΧή άνιχγιΧλλιιχσ'Υ), σα: ν~ 'πλειχ σε δροσερή πp~σιν~ θιΧλιχσ'

σιχ. Δεν άφ'Υ)νιχ τό νοΟ να: περμιχζΙΨει άπ' δλο μου 'τό χορμΙ τή σ~pχιν'Y) 4τούττι χιχριΧ, να: τή στριμώξει στα: χιχλούπιιχ του χιχΙ να: την x~μει σχΙΨ'Υ) ....Αφψιχ δλο μου το χορμΙ να: χιχΙ­ ρετιχι, άπο τα: νύχιιχ &ς; τήν χορψή, σα: ζωο. K~πoτε μoν~χιx

χοΙ τΙΧζα: το θ~μιx τοΟ χόσμου γύρω μου, το ΙΗμιχ μΙσιχ μου, 4χ­ στιχτ:χ6ς;

: «Τι

Ύιχι 4τοΟτο

j !λεγιχ.

Πως; lλιxχε χι εΙνιχι δ Χό­

σμος; τόσο χιχλα: &:ρμοοεμένος; με τα: πό8ιιχ μιχς;, με τα: χΙριιχ μιχς;, με την χοιλιιΧ μιχς;

j»

Κι !πειτιχ π~λι σφΙΧλνοοσιχ τα: μιi­

τιιχ χιχΙ σώπιχινιχ.

"'Αξιχφνιχ πετ~χτ'Y)XΙX άπ~νω'μπ~xιx στήν πcxρ~γχcx,π~ρcx το χερόγριχφο τοΟ «Βούδιχ», το άνοιξιχ. ΒρΙσχουμουν πια: στο τΙλος;' δ Βού8ιχς;, ξιχπλωμΙνος; χάτω άπο το άνθισμΙνο δΙντρο,

εΙχε σ'Υ)χώσει το χΙρι χι εΙχε προστάξει τα: πΙντε στοιχεΤιχ του που τον &:ρμόδενιχν

-

-

χ6>μιχ, νερό, φωτιιΧ, άγΙριχ, πνΙμιχ

να: 8ιιχλυθοΟν. Δεν εΙχιχ πια: άνιΧγχ'Υ) άπο το πρόσωπο ιχυτό τ~ς; άγωνΙιχς;

μου, τό 'χιχ ξεπεp~σει, εΙχιχ τελΙΨει τη θ'Υ)τεΙιχ μου στο Βού·

8cx - σrιxωσιx χι 8cx να: 8ιιχλυθεΤ.

4γω το χέρι χιχΙ πρ6στιχςιχ μέσιχ μου το Βού·

Γρήγοριχ γρήγοριχ, ΧΡ'Υ)σιμοποιώντιχς; τα: πcxνΤΙJ8ύνcxμcx ξόρ­ χιιχ, τΙς; Ηςες;, άφιΧνιζΙΧ το χορμΙ του, !πειτιχ

't'ijv

ψυχή του,

!πειτιχ τΟΎΟΟ. ΧωρΙς; lλεoς;' 6ιάζουμουν.

fpcxtOIJuvtacx

τα: τελευτιχΤΙΧ λόγιιχ, !συριχ τήν τελει,ιτιχΙιχ

χριχυγή, χ~pιxξιx μ' Ινσι: Χόχχινο χοντρό μολύβι τ' δνομά μου' τιλειωσα;.

llYjpcx

Ινιχ χοντρο σπάΥΥΟ,

lSEacx

το χερόΥρσι:φο σφιχτιΧ'

ΔοχΙμιχζα; πα;ράξιντι χα;ρά, σα: ν~ 'οενα; Ινιχ μεΥάλο δχτρο χε·

ροπό8ΙΧριχ:

1)

δπως; οΙ άΥΡΙΟΙ δένουν τους; άγα;Π'Υ)μΙνους; νεχρούς;

τoυ~, να: μo'ijv μποροσν νιi 6Υοσν !ξω ιΧπο τα: μνήμιΧτιχ χα;Ι νιl 60υpxoλιxxι~σoυν. 'Ένα; ξυπόλυτο ΧΙJριτσάχι χσι:τιίφτα;σε τρεχιΧτο' φοροσσε Χ!-

284

τρ~ψ) φουστ:ινιΧχι xcιΙ κρcιτoϋσε σφιχτα lνcι Χόχχινο cιύγo στο

χέρι. Στiθ'l')χε, με xoίτcιξε τρoμcιγμένo.

-

Λοιπόν; το ρώτησcι xcιΙ τοϋ χιxμoγέλcισcι να

niPEt

θ&ρρος;·

θες τί πoτcι i

Άνcιροuφ'l')ξε, χι ιΧχοίιστ'l')χε λcιχcινιcισμέν'l') ·ιι φωνοίιλα::

-

Ή μ:χντiμcι μ'Ιπεψε, ν~ , ρθεις;, λέει· xείτετcιι στο χρεβciτι,

fι xcιxoμoίρcι. 'l'οϋ λ6γου σου εΙσcιι ΙΧύτος; που λένε Zoρμπιiς

-

;

Κ:χΗ, ε!πcι, ερxoυμcιι. 'Έ6cιλcι xcιί στο άλλο τ'l')ς χεριΧχι lνcι χ6χχινο cιύγό, το &ρ.

πcιξε χι εφυγε.

Σ'I')xώθ'l')xcι, π"ηρcι το· Ορ6μο· fι βουη τοΟ χωριοϋ δλο xcιΙ ζίιγωνε, γλυχες δ~ξcιριες ti'j, λίιριχς;, γιορτερες φωνές, τουφε­ κιές, μcιντ~νιXδ::ς" κι oτcιν εφτcισcι στην πλcιτείcι, τα πιχλιχιΧ­ ρι:χ χι οΙ κοπέλες εΙχ:χν μcιζευτεΤ χιΧτω ιΧπο τΙς; νιο:ροίιντω­ τες; λευκε; κ: iρμcιτώνουντ:χν να χορέψουν. Γίιρcι στα πεζοίι­ λ:cι κιXθoυντ::cν π:φcι-;:xρια ~[ γέροι, με το π'l')γοίινι ιXxoυμπ~­

σμένο "τα ρ:χβ3ιιΧ τ-:ιυς xcι.ί ",
ly:x

ιΧπριλιιΧτιχο ρόδο περχσμένο στο cιύτί του· κρcιτoOσε

με το ζερ6ί του χέρι τη λίιρcι αρθιcι στο γόνcιτo· με το δεξΙ τoυ,γoργoxίνητo,ooκίμcιζε το δοξ&ρι με τα

6poytEpi

γερcι­

κοκοίιδουν:χ.

-

Xρ:στ~; ανέστ'l')

-Άλ'l')θως;

! φώνcιξιx περνώντιχς;. ivi"t'Y} ! άχοίισΤ'Υ}κε μιi βουΥ)

χιχροίιμεν'l') άπό άν-

ψίκι ες χΙΧί γυνcιίxειες φωνές.

''Eριξcι μια γΟΡΎη μcιτι&· σφιχτοδεμένοι εφ'l')60Ι με τΥ) φου­ φοuλ:Χ βριΧκ:χ, με τΥ) λι γνη μέ,,'Ι'), xcιί τα xρόσσιcι του xεφcιλo­ μιΧντιλου κρέμουντ:χν στο χοίιτελό τους; χιχί στα μελΙγγιιχ, σαν xcιτσιxριX· κι οΙ χοπελιές, με τα φλουρια στο λαιμό, με τΙς; :χ­ σπρες κεντ'l')τε; μπόλιες;, χcιμoβλεπoϋσες, τους; χρυφοτ'l')ροϋσιχν ')(αΙ λ:xχτιXριζcιν.

-

KcιΙ δε μιiς; ')(cιτcιδέχεσιxι, άφεντικό

:ρων!ς

-

; άκοίιστ'l')κιχν

μεριχες;

μi εΙχιχ xιόλcι προσπερciσει.

Ή μ:χντiμ Όρτανς; ήτιχν ξcιπλωμέν'l') στο φcιρδυ χρε6&τι τ'l')ς;,

285

το μόνο ~πιπλo που τyί~ εΙχε μείνει πιστό· τα μocXyoUAcX τη~

'ήτα:ν ιiνσιμμένσι ιiπo τ~ν πυρετό, ~Oηχε. Ειιτυς ώ~ με εΙδε, &.να:στένα:ζε πσιρα:itονεμένη:

-

Κι δ Zoρμπιiζ, χουμΠcXρε, χι δ Zoρμ;:ιiζ;

..

ΕΙνα:ι άρρωσΤΟς" ιiπo τη μέρσι που Ιπεσες άρρωστη, ~πεσε

χι α:ΙΙτός· xΡ!XtcXEt τη φωτογρα:ψία: σου, την

Xl)ttcXEt

χι ιiνα:­

στεν:Χζει.

-

Λέγε ... λέγε ... μl)υρμούρισε ~ χα:ημένη ~ Σειρ~να: χι Ι·

Χλεισε τα μcXτια: τψ;, εΙΙτυχισμένη.

i2v θες τίποτσι ... θ~'ρθει i2; σούρνετσιι με 'ti γόνα:τα: ... Δε οα:atcXEt, λέει, πι:Χ, δε 6IXat:iEt το χωρισμό σου. - Λέγε ... λέγε ... λέγε ... -'Έλα:οε, λέει, τηλεγΡcXφημα: ιiπo την' Αθήνα:· 'ti νυφιχα εΙ-

Κα:Ι τώρσι μ' ~στειλε να σε ρωτήσω

λέει, ιiπόψε δ [διο;, χι

να:ι gτοιμσι. τα στέφσινα:, τα σχα:ρπίνια:, τα κουφέτα: μπα:ρχοφΙ­ στηχα:ν, ~ρχoυντα:ι ... Κ ι

of

ctσ1:ρες λα:μΠcXοες με τΙ~ ροζ χορ-

Οελίτσες .. .

-

Λέγε ... λέγε ... λέγε ... Μα

aa να

την εΙχε ΠcXρει δ υπνΟζ, άλλiXζε ~ ιiνα:πνo~ της,

άρχισε το πα:ρσιμίλημα:. Το οωμ,:iτtο μύριζε χολόνια:, ιiμμω­ νία: χι Ιδρώτα:· χι ιiπo το ιiνoιχτo πα:ρα:θυρίΧι Ιμπα:Ι'ι/ε ~ δρι­

μια μυρωδια ιiπo τΙς xoυτσoυλιε~ χα:Ι τα χουνέλια: τΤΙς α:ΙΙλΤΙς. ΣηΧώθ-ηχα:, πi'jΡ!Χ να φύγω· στην ςώπορτα: πέτυχα: το Μι­ μΥιθό. ΦοροΟσε σήμερ!Χ στι6cXνια: χα:Ι χα:ινούρισι γα:λciζια: φου­ φο,Jλα:· στο α:ιιτί του εΙχε περciσει

-

Μιμηθό,

'tl)O 'πσι,

gvIX

χλωνΙ 6α:σιλιχ6.

τρέςε στο Κα:λο Χωριο να ψέρεις το "(ια:­

τρ6.

Ό Μιμ ηθo~ εΙχε ο"(ciλει χιόλα: τα στι6ciνια: του, να μην τ4

XIXA:iOEL στο - Να 6ρεΤς

δρό~o, χσιΙ τci 'σφΙγΥε στην ιiμα:σχiλη. ΤΟ "(ια:τρο χα:Ι να τοΟ πεΤ~ πολλα χα:ιρετίσμα:τι:τ

ιiπo μένα: χα:Ι να χσιοχλ ~σει τη φορ:Χδα: του νci •ρθει το χω­

ρΙ~ άλλο. Ί! μα:ντciμα:, να τοΟ πεΤ~, εΙνα:ι


6IXptci άρpω~τη·

πούν­

~ χα:χομοίρι:τ. Αιιτα να τοΟ πεl~· τρέχα:.

286

WΕφτυσε στΙς; &παλάμες; του, τΙς; χτόΠ1jσε χαροόμενος; μα: δεν ·χουνοΟσε. Με χοίταζε γελαστ6ς;.

-

Φεόγα, σοΟ λέω! Μα. δεν

lq;auya· μοο 'χλεισε το

μάτι χαΙ χαμογέλασε πονΥΙ­

ρά. -Άq;ενΤΙΧ6, εΙπε, σοΟ π1jγα σπίτι !να μπουΧάλι &νθ6νερο ... πεσχέσι.

ΣτcΗ11jχε λίγο, περίμενε να. τον ρωτ1ισω ποιος; μοο το στέλ­ νει, μα. σώπαινα.

-

ΚαΙ δε ρωτciς; ποιος; σοΟ το στέλνει, &φεντιχ6

; εΖπε

χιχι­

ρΙζοντας;. Για. να 6άζεις;, λέει, στα. μαλλιά σου, να: μυρίζουν!

-

Φεόγα γΡ1ιγορα! Σώπα!

ο Γέλασε, Ιφτυσε πάλι στΙ~ φοοχτες; του:

-

Χ6π ! Χ6π! q:ώναξε· Χριστος; &νέσΤ1j! Κι ΙξαφανίσΤ1jχε.

287

Ο ΛΑΜΠΡΙΑΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ ΕΙΧΕ ΦΟfΝΤQΣΕΙ ΚΑ·

τω &πό τΙς λευκες. ΕΙχε πιιΧσει στόν κιΧ6α ταυ χαραυ

lνιχς μελιχχρινός 6οφ6άτος fφ'Υ)60ς &ς εΤκοσι χρανων, με &νέγ·

γιχτιχ &Χ6μlχ &πό τό ζουριΧφι

Xaytp6xvouoIX

μιΧγουλlΧ' &νοι·

χτό τό σΤήθος του μιχυρολογουσε δλο διχσες κlχτσlχρωμένες

τρίχες- εΙχε &νιχγείρει πΙσω τό κεφάλι, τα: π6διιχ του κλο·

taOUOIXV

τη γής; σα: φτερά, κάπου κιΧπου fptXνt τ& μιittlX του

σε κιχμια:ν κοπέλlΧ κlχΙ γυιiλιζε τό &σπριΧδι τους άγριο μέ~1X στη μlχυρίλlΧ του προσώπου.

XιXP'Y)XIX, τρ6μlΧξlΧ. Γύριζα από ΤΥΙ μlχντιΧμ ΌρτιΧνς- εΙχlχ κράξει μια: Ύυναίκα νιΧ 'χει τΥιν lyνotlX Τ'Υ)ς κlχΙ τώρα lφευΥα 1}συχος να: δω τοΙΙς ΚΡ'Υ)τιχοΙΙς να: χορεύουν' ζύγωσιχ τόν μπιχρ'

μπα·'Ανlχγνώστ'Υ), κάθισα δίπλlΧ του στό πεζούλι.

-

Ποι6 Ύιχι τό πιχλικιχρ:χκι ποΙΙ σέρνει το χορ6; ε!τ.ιχ ατό

lΧότί του.

Ό "μπlχρμπlχ·'Ανlχγνώστ'Υ)Ι;; γέλlχσε:

-

Σ&ν &ρχιΧΥγελc;

ElylXt

δ &φιλ6τιμΟς,1tΟU πlχΙρνει τΙς ..jιυ·

χές, εΙπε κιχμιχρώf οντας. Είναι μαθες δ Σήφιχκιχς δ 60σκ6ς.

<Όλο τό χρ6νο 66σχει στ% 60υνά, χlχΙ ΤΥΙ ΛlχμπρΥι μ6νο χ'Χ' τε6ΙΧίνει νιΧ δε! rχνθρώπoυς χlχΙ νιΧ χορέψει.

,ΑνlχστένlΧζε. XIXL νά 'xlX τιΧ ytGttlX tlJU ! μουρμούρισε' νιΧ 'xix τα ytiXtlX του, θιΧ πιχτουσιχ, μά τΥιν πίστ'Υ) μου, τΥιν Π6λ'Υ)! Ό νέος τίνιχζε τό χεφάλι 'Ισυρε φων~, μπεμπεριστή, &'1(/1" -''Ε μωρέ,

σουμΥΙ, σιΧν ιΧΎχρισμένοχριάρι:

-

BιXplX, Φιχνούριο

! φώνlΧζε'

6ιiρ:x ποΙΙ

288

YcX πεθιiνει δ Χάρος.

Ό Xιiρoι; πέθιχινε xιiθε στιγμ-ή, ξιχνιχγεννιότιχν xιiθε στιγ' μ-ή, σιΧν τrι ζω-ή. Xιλιιioει; χρόνιιχ οΕ νιοΙ χι οΕ νιΙι; χορεύουν xιiτω ά;πό νιοψούντωτιχ δέντριχ τιiνιιx χιχΙ σπιxθιiτει; χουρμιχοιΙι;

-

λευχει;, lλιxτ«, δρυι;, πλαι' χιχΙ θα: χορεύουν χιλιιioει;

ιΧχόμαι χρόνιιχ μΙ χιχτιχψιχγωμένιχ ιΧπο τον πόθο πρόσωπιχ.

Ta

πρόσωπιχ χύνουντιχι xιiτω στrι γi'ίΙ;, ιXλλιiζoυν xιiθε ε[κοσι χρό­ νιιχ, lρχου'/ΤΙΧΙ άλλιχ. Μα: 1ι ούσΙιχ, δ ''Ενιχι;, θα: μένει πιiνται δ [διοι;, Ιρωτεμένo~, ε[χοσι χρονΙΟν, να: χορεύει, ιXθιiνιxτoι;.

Σ-ήχωσε δ νιούτσιχοι; το χέρι

v:i

στρΙψει το μoυστιixι, μ.Ζ

δΙν εΙχε.

-

Bιiριx ! ψώνιχξε πιiλι' 6ιiριx, μωρΙ Φιχνούριο, να: μrιν πλαιν·

τιiξω. Τίνιχξε το χέρι δ λυριiρτι~, 6ρόνττιξε 1ι λύριχ, ιΧγρΙεψαιν τιΧ γεριχχοχούδουνιχ χι δ νιοι; lδωσε !νιχ σιiλ το, χτύπτισε τρεΙι;

ψορΙι; τα: πόδιιχ του στον :i:yipιx, !νιχ μπόι ιXψτιλιi, χι <Ιρπαι­

ξε με τα: μπροσμούριαι τΙΟν στι6ιχνιΙΟΥ του το άσπρο μαιντ(λι ιΧπο το xεψιiλι του διπλιχνου του, του Μιχνόλιχκαι τ' ά;γροψύ­ λαιχιχ.

-

Γειιi σου, μωρε Σ-ήφιχχαι! ιΧχούσττικιχν ψωνΙι; χι οΕ χοπι­

λει; ά;νιχτρΙχιιχσιχν χιχΙ χιχμ-ήλωσιχν στrι γi'ίΙ; τα: μιiτιαι.

Μα: δ νιόι;, ά;μίλτιτo~, χωρΙι; να: xoιτιiζει χιχνέναι, !γριοι; χαι! πειθιχρχτιμένοι;, ά;χοuμπών-tιχι; τώριχ ιXνιiγερτo τό ζερ6Ι του χΙρι στα: λιγνιΧ σιδερένιιχ γoψιιi, χόρευε, χιχρψώνονταιι; &γριεμΙναι χιχΙ σεμνα: τα: μιiτιιx του στο χΙΟμιχ.

"Άξιχψνιχ δ χoρό~ Χόπτιχε ιΧπότομιχ. Ό γερo'xιxνττιλ«νιiψττιι; δ •Αντρουλιόι;, ξεπρό6ΙΧλε, σ-ήχωσε τα: χΙρι« του, lσυρε ψων-ή. -Ή χ-ήρ,,! Ή χ-ήριχ! Ή χ-ήριχ

! ψώναιζε

ξεγλωσσισμΙνοι;.

Ό ιΧγροφύλΙΧΧΙΧι; δ Μιχνόλ«Χ«ι; τινιiχττιxε πρΙΟτοι;, Ιχοψε τό χορό .• Απο τrιν πλιχτεΙιχ ψιχΙνουντιχν κιiτω 1ι ΙxXΛτισιιi, στο·

λισμέντι ά;Χόμιχ με μυρτιει; χιχΙ διiψνει;' οΕ χορευτει; στιxμιiττι­ σιχν ξιχνιχμμένοι, οΕ γέροι στιΧώθτιχιχν ά;πο τα: πεζούλιιχ' δ Φιχ·

νούριοι; ι!πλωσε τrι λύριχ ά;πιiνω στιΧ γόνιxτιi· του, 16γΙΧλε ιΧπό τό ΙΧύτΙ του το ιXπριλιιiτιxo τριιxντιiψυλλo χιχΙ τό μύρισε.

-

Που, μωρέ' Αντρουλιό j ψώΥ,χξΙΧΥ l5λοι ξιχνιχμμένοι, που i 28~

19

-

~τ~ν έκχλησιιί' νιί, τώριχ μπΥικε, iι θεοχοι;τοι;ρχμέν'η, xx~

κρ:χτοσσε μιχν &γκ:ΧλιιΧ λεμο'/οι;νθού;.

-Άπάνω Τ'η;, πιχιοιά

! φώνοι;ξε

δ iγρ?'fύλ%κοι;ς χχι xίμrιξε

πρωτο;.

τ-η στιγμη

πρό6:Χλε στα xoι;τώ~λι τή; έxκλ'fJOΙ~;

lxerY?J

~ χήρχ' ψοροσσε μοι;ίίρο τσεμπέρι χι

-

την ~τιμ1j

! την

ξεσκισμέν1j

! τη

lxx'JE

~όνισσx

το στχυρ6 Τ'ης.

! :Xxo:J'JtYJXιxv

φω·

νΙ; στα χοροστιίσι. 'Έχει μοστροι; κχι τφο6ΙΧίνει χιόλ χς! Ά· πιίνω Τ'ης, μωρέ, χ:χι vτp6r.t7.ae το χωριό μ:χς!

'Άλλοι

X:JOYjXxv

μΧζΙ μΖ

t>;'J

:xγΡO~ύλιxχoι; κχτω

atYjv

Ικ·

κλησιi, ι!λλοι, irtQ α'~ηH, τΊj;η;~ντόνιζxν r.έτρες. Μι:Χ τ:! . 1 XtUTtYJ'JE atuY

.,),'

τρχ Τ'ι

τ

ιι>μ?

'11· Z',r:·;

Υ , :ιι. ~ λ ' L ,,';Upe -;ω'J'/j' c,')X ε τ% χ...

ρι% Τ'ης στο πρόσωπο, χίμηξε, σ-ι.u r6ι , Λ

Μ:Χ

'f:J'(:;t.

t;!

νι?!

εΙχιχν κιόλΙΧ φτχσει στην όξώτ:t;ρτ:χ τ~; ~:.αλΊJ1':Z; χι δ Μ%· ν6λιχχα:ς εΙχε τρχ6ήξει το μχχοι;[ρι.

Ή χήροι; πισωορ6μ'ησε σχλ'ηρίζΟ'JΤ'Χ.;, δίπλω'1<: :)~ τρ:;ξε τρεκλίζοντιχς ν! τροuπώ'Jει στ~ν έΧΧλφιΧ.

.,-;6, χι ε· Mi στο κχ·

τώ~λι έχε! στέκουντιχν άμlλητt;ς δ γερt;·l\I%!Jρα:ντών1j;, εΙχι &ν?[ξει τ% μπρχτσιχ χι εΙχε

TttiaEt tt;u; rtxp'X.atite;

τής πόρο

ΤΙΧ;.

ΙΙ ήοηξε ~ χήρ:χ ζερ6ιΧ,

XU01jXE χι

ιXγκiλιιxσε το μεγi%λo χυ'

πιχρίσσι τής ΙΧUλης. Μι! πέτριχ σφύριξε στον ιiγέρx, την πέ·

tuXE

στό χεφiλι, επεσε το μιχσρο τσεμπέρι, ξεχύθηκχν

atou;

ίίιμοu; τιΧ μΙΧλλιιί.

-

['ιιΧ τ' δνομχ τοσ Χριστοσ Ι ΓιιΧ τ' δνομ'Χ τοσ Χριστοσ

! 60γ.

κοσσε ~ χήροι; χι άΥχιίλιιχζε σφιχτιΧ τα xurtoι;praat.

, Αρμοι;θιιχσμένε;

πιίνω στην πλιχτε(ιχ, οι χοπέλες IΗγκ:χνΙΧΥ

τΙ; ~σπρες μπολί8ε; του;' οΙ γριέ;, lποχρεμιχσμένες

atou; ψρχ.

χτε;, σχλήριζιχν:

-

Σκοτωστε τη, μωρέ, σκοτωηε τη

!

Δυα νέοι επεσιχν ιΧπιίνω της, την GtΡΠΙΧξα:ν, ξεσΧίστηκε ~

μΙΧύρη μπλούζΙΧ Τ1jς, ελιχμψε ~σltρo. σχ μάρμ'Χρο, το 6υζί. τα: ιχrμοι;τχ ετρεχιχν τώριχ άπο τα κορφοΧέφΧλδ τη; στο μέτωπο,

στιΧ μΧΥουλΙΧ, στο λοι;ιμό.

290

-

rt~ τ' δΥομχ τοΟ Χριστοο

! rti τ'

δΥομσι τοΟ ΧριστοΟ

! 60Υ­

χοΟσε ιiχ~μcx Υι X~pιx. Τό cxlμcx π~u lτp~χε, το στijθ?ς ποu lλσιμπε, φρέΥιχσε

tou,

νιοός' τpί6rιξxy ιi ιτο τις ζώΥες τους τ~ μχχcxίριcx,

-

ΣτΧΟεΤτε, φώΥχξε δ ΜΧΥ6λσικχς, εΙνιχι οική μου!

Ό γερο-ΜιχυΡΧΥτώ'/ης, δρθιος iκ6μcx στό χσιτώφλι τη, Ικ­ xλ'Y)σι~ς, σήχωσε το χέρι' δλοι στσιμίΤ'Υ)σσιν,

-

Μιχν6λιχκ'Χ, είπε μ~ 6ιxρι~ φωΥή, τό ιχΤμσι τοΟ ιεσιοέρψου

σου 61')'J·j· ,χ'/χ πχψέ τΙ')

Ί'ΙΥχχtηχ,χ

iIto

!

το φρ:Χχτ'Υ), δπου ijμοuν σκιχρφΙΧλωμένος,

χύθηχ,'Χ 'ΙΧ ,ρtiσω στ~y ΙκχλφιιΧ, σχ6Υτσιψε τό πόοι μου σί μιiΥ πέ ΨΙΧ κ'Χι ξcxr.λώθηκcx χιΧτω. τ-η σΤΙΥμ-η Ικείν'Υ) περνοο' σε δ Σή'ρχκχς, lσκυψε, μ' lπιιχσε ιiπό τό σ6έρκο δπως πιιΧ­ νουμε το')ς Ύ:Χ tl)~ς, κχΙ μ~ στόλωσε ιiπιXνω.

- Τ( γυρεύΖ:; τησ λ6γου σου ΙοωΥιΧ, λιμοχοντόρε ; μοο χιΧνει. ! - Δ~ν τ-η λυπ~σxι, μωρ~ Σ-ήφιχχιχ, λυπήσου Τ'Υ) ! Φεόγσι

Ό 60υΥ:Χνθρωπο; γέλσισε:

-

ruνιχίκcx είμ7.Ι, είπε,

yi

'λυποσμχι

; 'ΆΥτΡιχς

είμσιι

!

ΚιχΙ μ' (ΥΧ πΎ)30 ~ρέθηκε κι (Χδτός στό περιΙΧόλι της

lx-

xλ'Y)σιιiς. 'Έφτιχσαι κι Ιγω &πο πΙσω του τρέχοντιχς. ·Όλοι τώρcx εΙ­ χσιν κυκλώσει τΥΙΥ χήρχ'

σιωπή' o~ν άχουΥες πιχρi τό

6cxpti

ItYtxto λcxχ:χνιcxσμcx τΎί; χ~ρxς. Ό Μιχν6λΙΧχ,χ; fκcxμε τό στχυρό του, προχώΡ'Υ)σε (νσι 6Ύίμσι, σήκωσε τό μιχχΙΧίρι, οΙ γρ(~ς άπίνω στό φρ:Χχτ'Υ) σκλήριεσιν χιχροίιμεΥΧ' οΙ νιέ; κcxτέecxσιχν τΙς μπόλιες κσιΙ σκέπσισιχν τιi μίτιιχ.

Ή χήριχ iycxytρ:XYt'1E, εΙ οε το μιχχαιίρι ιiπό πιiνω Τ'Υ);, μοόΥ­ κρισε

ai

oXΜiλιx. Κυλίστηκε στΥ) ρίζσι τοΟ κυπιχρισσιοΟ κι Ι­

χωσε το χεφ~Hι στ?υς ώμους.

Ti

μαιλλιιi Τ'Υ)ς σκέπιχσιχν τό

χωμιχ, :iστΡΧr}ε δ κ:Χτχσπρος σ6έρκος.

-

Στ' ον?μ'Χ τοα ~~I)α

! fχρcxςε

κ:χμε κι ιx,jto; το στ:χυρ6 τo~.

291

δ γερο

- Μιχυριχντών'Υ)ς

κι Ι­

Mci;

τη στιγμη Ιχ.είνΥ) ~γριιx ψωνciριχ &:χ.ούσΤ1jχε πίσωwx~:

Κciτω τό μιχχΙΧίρι,

-


'Όλοι atfJ~l'f1jxιxv ξιχψνιιχσμένοι' δ Mιxνόλιxxιx~ σ~xωσε τό χεψciλι' δ Ζο ρμ πα~ στέχουντιχν μπροστιΧ του, χουνουσε μιχνιιχ­ σμένo~ τα χέριιχ κιχΙ ψώνΙΧζε

:

Μωρέ, δεν ντρέπεστε; Τί ΠΙΧλιχ.ciριιχ εΙστε ΙσεΤ~

ριό

; <Ένιχ χω­

σκοτώσει μιci; γυνΙΧίκιχ! θci ντροπιάσετε, μωρέ, την

yci;

KfJ~t1j !

-

Π~γιxινε στη δουλειά σου, Ζορμπα' μΥιν &:νιχκιχτεύεσιχι Ι

μούγκρισε δ Μιχυριχντών1jς. Στρ:χφ1jχε στ~ν &:νιψιό του:

-

ΜιχνόλΙΧΧΙΧ, εΙπε, στ' δνομιχ του Χριστου χιχΙ τη~ Πιχνιχγί­

ιχ" χτύπιχ Ι

Μ'Ινιχ

aciAto ιfρπιxξε

δ ΜιχνόλΙΧΧΙΧ, ΤΥΙ χ~ριx, τΥιν Ιριξε κά­

τω, πcίΤ1jσε τό Υ6νιχτ6 του στΥιν

Mci

χιχΙ σ~xωσε τό

xotAtci t1j,

μιχχΙΧίρι.

.

δεν πρ6λΙΧ6ε' δ Ζορμπα, εΙχε δ:ρπάξει χι6λΙΧ τό μπρci­

τσο του Μιχν6λΙΧκιχ, εΙχε τυλίξει στό γρ6θο του τό μεγciλο του μιχντίλι κιχΙ μάχουντιχν ν' &:νιχσπciσει &:πό ΤΥΙ φούχτιχ του &:γροφύλΙΧΧΙΧ τό μιχχΙΧίρι.

Ή χ~ριx. &:vιxttvcixt1jXE γoνιxτιστ~, γοργο6λεψciρισε γύρω

vi

φύγει' μα οΕ χωριιχνοΙ εΙχιχν πιάσει την π6ρτιχ, στέκουν­

τιχν Χύχλο στΥιν ιχόλΥι κιχΙ

θέλει

-yci;

atci;

πεζούλιιχ, κιώς τΥιν εΙ8ιχν νά

ξεφύγει, Ιδωχιχν Ινιχ σάλτο χι δ Χύχλο, στένεψε.

ΆΩστ6σοδ Ζορμπα, πάλευε χωρΙ, φωνέ" σ6έλ το" στρου­ φογυριζάμενο" &:μLλ1jΤΟ" δρθό, στΥιν π6ρτιχ πιχριχκολουθουσιχ τό πcίλεμιx με &γωνίΙΧ. τα μουτριχ του Μιχν6λΙΧκιχ εΙχιχν μπλΙΧ6Ισει &:πό τη μiν1jΤΙΧ, δ Σ~φιxκιx, χι Ινιχ, ~λλo, !ντριχχλιχ, ζύΥώσιχν να του δώσο!)ν 60~θειιx' μα δ Μιχν6λιχκιχ, γύρισε

Υριεμένο,

-

tci;

ΠΙσ.ω! Πίσω! φώνΙΧξε' κιχνένιχς

ΚΙΧΙ

&-

μiXτιιχ:

(Jtxt1jxE

vci

μη σιμώσει!

πάλι μι λύσσιχ στό Ζορμπα χιχΙ τόν χουτου­

λοσσε σαν τιχυρι:>,.

Ό Zoρμπ~ς ocίyxιxνε τα χείλιιχ, σώπιχινε' χριχτουσε

292

aciv

τιχ-

νι%λιιχ τό δε~ό μπρciτσο τοΟ &γροφόλΙΧΧΙΧ χιχΙ λόγι~ε δε~ιZ ~ερ6ιΖ νιΖ ~εφόγει τΙς xoυτoυλι€ς. Λυσσιxσμlνoς δ Μιχνόλιχχιχς χό­

θτιχε χι ι1ρπΙΖΞε μ€σιx στιΖ δόντιιχ του τό ΙΧδτΙ τοΟ Zoρμπ~ ΧΙΧΙ τό τρΙΧ600σε νιΖ τό χόψει. ΤιΖ ιχrμιχτιχ lτρεχιχν.

Zoρμπιi! cpώνΙX~ΙX ΤΡOμΙXγμlνO; χιχΙ χόθτιΧΙΧ νιΖ τόν γλι­

-

τώσω.

-

Φεόγιχ, &φεντιΧό, μοο φώνιx~ε, μiιν &νιχχιχτεόεσιχι! "Eσφι~ε τΥι γροθιιΖ χι lδωχε μιιΖ δυνιχτΥι μπτιχτΥι χciτω &πό

τΥιν χοιλιά, στ' &χιχμνά; τοΟ Μιχνόλιχχιχ. MoνoμΙιiς τό

c!YPLO

θε­

ριό πιxριiλυσε· e€arpt~ΙXV τιΖ δόντιιχ του χιχΙ, πιχρciττισιχν τό μι­

σO~εXOλλτιμ€νO ιχδτΙ, χιχΙ τό γιχλciζιο πρόσωπο χλώμιιχσε. M~ μιιΖ σπρωςιιΖ δ Zoρμπιiς τόνε σώριιχσε Χciτω, τοο ςεφοόχτωσε τό μιχχιχ(ρι, τοΟ Όωχε μιιΖ στΙς πλciχες χιχΙ τό 'χιχμε χομμci­ τιιχ.

Σφοό"("(ιςε μ~ τό μιχντ(λι τιΖ ιχrμιχτιχ ποό 'τρεχιχν ιi:πό τό

_δτΙ του χι υστεριχ σχοόπισε τό πρόσωπό του, μουσχΙδι στόν (δρώτιχ· δλο του τό πρόσωπο γ€μισε ιχrμιχτιχ.

llEtciXtTjxe &-

πιiνω, πιχγciνισε γόριχ, τιΖ μciτιιχ του ~τιxν πρτισμ€νΙX χιχΙ χιχ­ τΙΧΧ6χχινιχ· φώνιx~ε τής χ~ριx;:

-

Σ~χω, lλΙΧ μΙΧζΙ μου! ΚΙΧΙ τρci6τιεε χιχτιΖ τ~ν ιχύλόπορτιχ νιΖ φόγει.

"Η χ~ριx &'νιχστυλώθτιχε μ~ c!yptιx λΙΧΧΤciρ:χ, μciζω~ε δλτι ττις τη δι)νιχμτι, πήρε φόριχ νιΖ χίμ~~ει· μιΖ δ~ πρ6φτιχσε. ΣιΖν

&-

σtρΙXΠ~ δ γερο-Μιχυριχντώντις εΙχε πέσει ιi:πciνω ττις, τ~ν &νιχ­

πο80γόρισε, Ιστριψε τρετι; γόρε; στό μπρ!Χτσο του τόι μιχλλιci της χιχΙ μ~ μιιΖ μιχχιχιριιΖ τής πήρε τό χεφciλι.

-

ΠιχΙρνω τό χρΙμιχ ιi:πciνω μου! φώνΙΧξε χιχΙ π€τιxξε τό χε­

φιiλι τής χ~ριxς στό χιχτώφλι τής Ιxxλτισι~ς. Κι lχιχμε τό στιχυρό του.

Ό Zoρμπιiς στριiφτιxε, εΙδε. :Ε:ερΙζωσε μιιΖν τοόφιχ τρΙχες iπό τό μουστάΧι του, στένιχεε. Ζόγωσιχ, τοΟ φοόχτωσιχ τό μπριi-, τσο·Ισχυψε, μ~ χοιτιχεε·δυό χοντριΖ

-ralvoupci του. - Πιiμε, ιi:φεντιx6 ! εΙπε

Scixpu:x

μ~ πΥιγμέντι φων~.

293

χρέμουντιχν στιΖ

Το 6"ctδυ ΙχεΊνο, δ Zo"μπιiι; δέ θέλησε Υ« εcXλει μπoυxιιi 01:ό 01:όμιχ του. «Ό λιχιμόι; μου εΖνιχι φΡ:XΎμένo~, lλεγε, δέν ΚΙΧ1:ΙΧ­ πίνει.» -Επλυνε το ιχυτί 1:0υ μέ χρ(,ο νερό, μο(,σκεψε μπ:χμπάΧι oτ~ "ιχχή, lχιχμε ΙπΙδεομο. ~ν:xx:xθισμένo~ σ1:Cι σψωμιχ. χρ:χ­ τοΟσε

1:0 χεcpctλι σ1:ΙΙ; πΙΧλάμει; κι lμενε συλλογισμένος. ΕΙχιχ άχουμπΤΙσει χι Ίγώ. ξοιπλωμένο; χάμω, στCιν τοίχο, χι

lνιωθι:& ν« τρέχουν ιiργά. ζεστά τα κλάμ:χτ:χ στα μcXγοuΗ μου. Δέ δούλευε χιχθόλου

1:0

μυοιλό μου. δέ σuλλογίζοuμc.u·, τί 11.0-

τιχ' σ« ν« μέ εΖχε πάρει 6οιθu. πcxtOLcXttxo τ.ιχράπονο χι

l χι.αι γιχ. 1:0 'XE:fcXAt, ξέσπασε' ιΙρ­ ~υνιx1:ιi τον liypto μέσιχ του

Μι« στιγμ~ δ ΖορμπGt; σήκωσε

χισε νιί cpωνctζει. συνεχΙζοντιχς μονόλογο:

-

Σου λέω. ~φεντιχό, δλιχ Ι1:0στα που γίνουντιχι έδώ

atGV κό­

σμο. ιiδιxιx. ιiδιχιx. ιiδιxιx! Δέν υπογράψω έγώ, έγώ το σχου­

ληΧάχι. Ιγώ δ γυμνοσάλιιχγχαι;. δ Ζορμπάι;

! Γιατί

να πεθαΙ­

ν~υν οΙ νέοι χι οΙ νέει; χ:χΙ να 'πομένουν τα σαρά6αλ:Χ 1:ί νιί πεθιχΙνουν τιί μιχριi ποιιδιιΧ

; 'Εγώ

; 1'ιοι-

εΖχιχ (να μιχρδ παι­

δι. το Δημητράχη μου. χαΙ μοσ πέΟοινε 1:ρ:ών χρονών χοιΙ πο­ τέ. ποτέ. το ιixooι;

; δέ

&ιi το συχωρέσω σ1:0 θεό! ΤΥιν ιΙλλYj

μέριχ. ~ν Ιχει μοΟτριχ νιi ποιρουσιιχσ1:εί μτ.ροστιΧ μου, νιi

1:G ξέ­

ρειι; πώι;. ~ν εΖνιχι άληθινο; θεόι;. θιi ντροιπεί Ι ΝΙΧί, νιχΙ, Oιi ντριχπεΊ Ιμένιχ το -Υυμνοσάλιιχγχ:χ. το Ζορμπά. "Έχιχμε lνιχ μορ;ιιχσμό. πονοΟσε' τιi αϊμ:χτ:χ ιiρχισo:ν πiλι νιi τρέχουν άπο τ~ν πληγΤΙ

tou'

οάγκ:χσε τα χείλιιχ του yιi

μ~ cpωνctςει.

-

Σtctσου. Zoρμπιi. εΖπ:χ. νιi σοΟ ~λλιXξω -ςον έπΙδεσμο. -Επλυνιχ με ριxx~ πάλι

tO

μοο 'χε στείλει ή χήριχ xιxt -ςο χιχΙ μο(,σχεφιχ

tO

ιxutr του, πηρ:χ το ciνθόνερο ποδ

6pijx:x

ιiπάνω στο κρε6&.τι μου,

μπαμπάκι.

- ' Ανθόνερο ; Ιχιχμε

δ Ζορμπά;, ιiνασιxίνoνται; ιiχόpτo:γι:&' ιiν­

θόνερο; ριςε μου χιχΙ atιi μαλλιct, lτσι, γειά cpΟΟχtει;, χύσε το δλο. 6Ιρα

aou

Ι Kιxt Ottιo

!

ΕΖχε ζωνtιχνΙψει' -ςCιν χοΙ τΙΧξα ξιχψνιιχομΙνοι;.

-

ΜοΟ cpιxrVEtCXL πώι; μπιχίνω στο περι6όλι τ1)ι; χ~ριxι;. εΙπι. ~9·1

Κ ~Ι τtιν πήρε πάλι το

-

ncxpinovo.

IIόσ~ χp6νι~ χρειάσΤ'Ι'Jχε, μουρμούρισε, πόσιι χρόνι~, για

νιΧ κιιτα~έρεt το χG'>μ~ ν2 ψτιάσει

lvcx τέτοιο κορμΙ ! T'i)v κοί­ Etxoat χρoνtί>ν κ~Ι vci ξοφλ'Yj­ θεΤ 'tc γΙνος, τtί>ν άνΟρώπων άπο τη y'ij; κιιΙ vci γλιτώσει μο­ v&.zCt lτοut'Ι'J καΙ vci φτιiσω μιιζί 't'I'J' πιιιδιά, δχι παιδιά, θε­ oiι~ άλrιθινoυς, καΙ vci ξαΥιχγεμίσω τον κόσμο!» K~Ι τώρ~ ... ταζε; κι lλεγε~

: «"Αχ, vi

'μουν

ΙΙεΤΧΧΤ"ικε άπάνω· τα μχτιιχ του 60ύρχωσιχν.

-

Δεν μπορώ, εΙπε, ιΧCfεντικό

! Πρέπει vci

περπCtτ~σω,

v' άνέ­

~ω, ν='ι κατΙ6ω άπ6ψε δυο τρεΙς IfOP~ς το 60υνό, να. κουρ~στG>,

v:i xCttCtxcXtOE ι Ι vc.O~ μeιυ ... 'Έ v:i συρω μοιρολόι, ΟΧ σκχσω!

μωρ'i) χΤιριχ, καΙ μοο' ρχετιχι

ΙΙετάχτηΚΕ {ξω, n1jγE κιχτχ το 6ουνό, χ&.OΎjΚE μέσ~ στο σκoτX~ι.

Ξχr:λωσιχ στδ κρεε:χτι μου, εσ6Ύjσιι το λuχν:iρι κι :ipxtaιx

r.:Χλι, 'ι(ΙΧΤΧ τΥι" άΟλια ιΧπ:ΧνΟρωπΤι μου συνΥlθεια, να μετ~τι:ι­ r;:ζω τγίν r.PΙXYIlιxttx6tYjtιx, να: της άφιχιριϊ> το αΙμιχ, τγl σάρ·

ΚΙΧ, τα: xCιxιxxCt, να: τΥι ', κιχταντώ &CY'YjPΎjIltVΎj l~έιx κ~ί να

't'i)

ουναρτώ με γενικότατ~υς: vcIlouιo, ώσ6τc.υ νά εγ:Χλω το φρι· καλέο συμr.Ιρασμα πω;

ι,τι ΙγινΕ Υιτιχ', άν:Χγκτl Υ2 γίνει.

"Ο,τι Ιγινε Υ,ταΥ μέ:::ΙΧ στο ρυθμό του

x60Ilc.u

νGι γίνει, κ~ι

πλουτα[νει τΥ;ν άρμονίΙΧ. K~Ι νά φτάσω τέλι:ις, στΥιν ά;τοτρό·

1'.ιχιη nχρr;γcφl:Χ: C,τι εγινΕ, ΥΕι Π:f.F-:Χ κι

E.. pcnE,

μoν:Χx~ -1ιτιχν ανάγκ"ι γα: γί·

t;zt

Υίταν σωστο να: γίνΕΙ.

ΊΙ Ο:ΥηΥ, τΎι , χΥίρας ε;τεσε σάν άγριο τρομαχτικο μΥ,νυμιχ στΥι"

τ.εριοχΥι του μυ:χ}.οο μου,

XF-6Yl:f.,

(;nou 'tci

πάντ~, τώγ·ιχ καΙ λίγα

ε/χιχγ καΤ:Χ:;Τ7.l.άξει κ=(ί &τ;c.τιχχτεί σε πειΟιχρχίΙΧ. ΊΌ

μΥJ'lυμα α~τ~ αγχσ1c<τωσε τΥιν καρδιά μου· μα: Ιλομψια; χΙ­

..

μηζιχγ α άνlιJ ίου

[.;, ε ς,

μου

εlκ6γε, "ι(ιχί τεχv:ΧcΨΙΧίΙΧ κιχΙ

c.! Οεωρίες, νά το περιτul.ίζc..uv με '/:( 'tC κιχτιχντrισc.uγ άκίντυΥΟ­

ά;ταρΧι./.χχτ" 1:τ.ως ι·! μέλισ:;ες τυλίγου'l μ~ ΚΕF6μτ.c..Αη τΙ." CΊγριO ζωγcο(;eιυμ 110') τρι;ύπωξε στο '{ριχσκΙ τc.uς γιGι γα: τους διχγουμΙσει

Kt

'tc

μέλι.

ετc.ι, σε λίγε, (,)μς, ή

xr ,l-':1. t

κείτουΥτιχγ στΎI θύμφΤι

μου

iiouxYj,

σχεδδν χσψογελαστή, στΥι θείαν &xtνYjola τοΟ

συμε6λου, Ή χrιpιx είχε χιόλιχ τυλιχτετ μέσα στΥιν καρδιιχ μου με κερόμπολYj, δεν μπορουσε πια να μεταδώσει τον πα­ νιχο μέσιχ μου κιχ! να πιχραλίισει το

'100

μου, Το φριΧΙΧλέο

Ιφrιμεpo περισ~ιxτικo πλάτυνε, cXπλώθYjκε σε φιχρδυ ΚΙΧιΡό χιχ! τόπο, tιxutCotYjxe με τoυ~ μεγάλoυ~ πoλιτισμoυ~ που πέθα­ νιχν, οΙ πολιτισμο! με τη μοίριχ τη~ γης,

fJ

γη~ με τη μοΙριχ

tlJD

σίιμπιxντo~

')(1:

δποτιχγμένΥ) στoυ~ μεγάλου; νόμους, φιλιωμένΥ) με τoυ~

φονιάδες

tYj;,

-

κι Ιτσι, ξιχνιχγυρίζοντιχς στη χήριχ, τη 6ρη­

σε γΙΧλήνιιχ θεί'κιd:ν άκινΥ)Οία,

Ό καιρός είχε πάρει μέσιχ μου την ιXAYjetνy} του ουσΙιχ' ~ χήριχ σα νχ 'χε πεθάνει πρ!ν άπο χιλι:Χοες χρόνια, κι οΙ κνωσιχι'κες σγουρόμαλλες κοπέλες τοΟ α1γαίικου πολιτισμου σιi νιΧ 'χιχν πεθιχνει σήμεριχ το ·πρωί.

Ό σπνo~ με πηρε, δπως θχ με πιΧρει σίγουριχ γουρο πρχμιχ δεν δπι:ipχει

-

-

πιό σΙ­

κι δ θχνιχτος, κιχ! yACotpYjOιx

&-

θ6ρυ6ΙΧ στό σκοτάδι, Κιχ! δεν χκουσιχ μήτε πότε γίιρισε μή­ τε αν γίιρισε δ ΖορμπGiς' τό πρω! τCιy 6ρήκιχ &πάνω στό 60υ­

'10

νιi φωνάζει τους ΙργιΧτες κιχι να μα:λώνει, Τίποτα ά:π' δ,τι

Ικανα:ν δεν του &ρεσε' ε~ιωξε τρεις εργάτες που τοΟ σήκω· σιχν κεl'ιΧλι, πηρε δ Ιοιος τ~ -;σεκοίιρι κι άνοιξε το δρόμο πού 'χε χα:ρχξει για τους στίιλου; μέσιχ στις &στοι6ίδες κιχ! τα κιχτσοπούρνιχρ:χ, ' Ανέ~Yjκε στο 6ουν6, 6ρηκε τους λιχτόμους πού

'κ06:χν τιi πεΟκα, ε6αλε τΙς φω\ιέ;' Ινας γέλσ.σε, κιχτι μουρμού­ ρισε, δ ΖορμπGiς χύθYjκε άπάνω του,

Τό 6ριΧου κατέ6Yjκε ξεθεωμένος, κατΙΧξεσκισμένος, κιχ! κιΧ­ θισε δίπλα μου στό γιαλό, Με δυσκολία άνοιγε το στόμιχ' κι δταν τό άYCιιγε, μιλουσε γιιi ξυλεία, σίιρμιχτιχ κιχ! AtyνCtYj, σαν ιfπλYjστος επιχειΡYjμιχτία; πoLι ειΧζοντιχν, ΙSσo μποροοσε πιό

Ιρριζιχ, νιi ΡYjμciζει τον τόπο, να κερδίσει κιχ! νά: φύγει. 'ΌΤΙΧΥ μιιi στιγμή, παΡYjγΟΡ'f)μένος δπως είχιχ κιχτιχντήσει, Ικιχμα: κάτι νd: πω γιιi τη χrιpα:, ιΧπλωσε δ ΖορμπGiς τη χε­ ροίικλΙΧ κιχ! μοο 'φριχξε τό στόμιχ.

-

Σώπιχ! είτ.ε με δπόκω:γΥ) :γωνrι.

296

'Έκλεισιχ

lλεγιx με

'to

'to

σ'tόμιχ ντρoπιιxσμένo~.

Au'to

θ~ πεΤ ιfνθρωπoς,

νου μου, ζουλεόον'tιχ~ _ον πόνο _ου ΖορμΠά. "Αν­

θρωπo~ μ' ιχΙμιχ ζεσ'tο κιχΙ στέρεα; κόκΙΧλΙΧ, πoLι δτιχν πονιΧει

πε'tιΧει xcvτp~ &ληθινιi: διΧκρυιχ κι IS'tcιv xcιEpE'tιxt δεν ςcινεμί­ ζει _Υι χcιριX του περνών'tιχ~ _η &πο Ψιλε~ μ.ε'tcιψυσικες κρι­ σιXρε~.

Πέρcισcιν l'tat 'ρεΤ~, _έσσερει~ μέρε~. Ό Zoρμπά~ 8ε σή­ κωνε κεφάλι &πο _Υι 80υλειιΧ,8εν Ιτρωγε, 8εν Ιπινε, lλιωνε. <Ένcι 6ρά8υ του 'πιχ πω~ ~ κυρcι-Mπoυμπoυλίνcι XEE'tEtcιt

κόμα;

a'to

't' δνομιΧ

&-

XPE6ιX'tt, δ γιιχτρο; δεν 'ήρθε, πcιρcιμιλιXει κιχΙ λέει _ου.

'Έσφιξε _Υι ΥροθιιΧ _ου. KcιλιX, εΙπε.

-

ΤΥιν ιfλλ η μέρcι πρωΙ πρωΙ π-ηγε

a'to

χωριό, γόρισε γρ-ήγο-

ρcι.

-

ΤΥιν εΤδες; _ον ρώ'tησcι. Π/ί); περνιΧει

;

Ό Ζ?ρμπάς μιΧζεψε _~ φρόΟια.

-

Δεν Ιχει 'tίπο'tcι, εΤπε· θιi: πεθάνει. KcιΙ τριΧ6ηξε γρήγορα; xcι't~

'tO

60υνό.

Το [διο 6ριΧδυ, χωρίς νιi: δειπνήσει, π-ηρε _Υι μcιγxoόρcι _ου,

6γ-ηκε οςω.

-

Που τ.άς, Ζορμπά j ρώ'tησcι. Σ'tο χωριό j

-'Όχι· μιιi: 6όλ'tιχ, κcιΙ θιi: γυρίσω. ΤριΧ6ηξε xcι'tιX το χωριο με μεγιΧλες &πoφcισιστικες δριχ­ σκελιές. 'Ήμουν κουριχσμένος, ξάπλωσcι· π-ηρε δ νους μου πιΧλι σ6άρ­ νcι _Υι γ-ης, σηκώθηκαν θόμησες, 'ήρθcιν πίκρες, πετ:χλσόδισε δ

νοlJς στΙς πιο μcικρινες 18έες κι ήρθε τ.άλι κcιΙ κiθισε &πιΧνω σ'tδ Ζορμπά. «~Aν του Ηχει στο δρόμο δ Μιχνόλιχκας, συλλογίσ'tηκιχ, δ

μιxνιcισμένo;

KPYj'tEx:xpot;

θ~ χιμήξει &πιΧνω του κιχ! θιi: _ον

σκοτώσει. 'Όλες _Ις μέρες l'tουτες, εΤχcι μάθει, εΙνcιι κλει8ω­ μένο; σπΙ'tΙ _ου κcιΙ μουγκρίζει· Y'tpiΤOE'tιxt νιi: προ6άλει χωριο κι δλο κcιΙ φο6ερΙζει πως ~ν πιιΧσει

297

'to

a'to

Ζορμπ:Χ, θci

"τόνε σκίσει σ:Χν τΥI σ:χρδέλ:Χ'·.

K:xl

έργ&.τη; τον ε 1~ε νά τρι '(υρν&.ει τΥιν

xτε~ τιΧ μεσ&.νυχτα Ινα~

r.::xp&.yx:x

άρμ:χτωμένο,.

~Aν συν:χντηθουν άπ6ψε οΙ δυό τoυ~, θά γίνε: φ':ινιχό ... » Πετ&.χτψα

tin:ivw, νt'JOYjX:X χ:χΙ it'iJp:x γοργιΧ κ:Χτά τό χω· '11 νύχτ:χ, όγp~, μίφιζε &γριι:;ειολέτα. 'Ύστερcι

pιό.l'λυκι&. 'τ:x'~

από λίγη ωρ:χ ξέκρι ν:χ μέσ:χ στ~ σχοτ&.δ: τό Z')ρμπ~ νιΧ προ· χωρ&.ει σ:γχ, σά:ν xoυρ:xσμέψ)~. Κ:iπο:ιτε στα;.ι:χτοΟσε, χοίτ:Χζε

t' άστέρια,

α:ρeιuκρ:iζοuντ:χν' επ:χιρνε πΗι φόρα χι άχο:ιυγ:χ τό

ρ:Χ63ί του πeιlι χτυπουσε τΙ, πέτρε,. Ζ6γωνε πιιΧ στο περι6όλι τής x~ρ:x;' δ άγέρας μύρισε λε· μοναγθ" κ:χΙ άγιόκλημ:χ' χι άξ:χ:ρν:χ, μέσ:χ από τίς πoρτoxcι·

λιει;; ξέσπ:χσε, σά:

y:iprrxpo

χελαρυστο νερό, το xελ:iδYιμ:x τοσ

ιiηδoνιoυ. Κελαηδοσσε, χελ:χηοeιU'Jε μsσ:χ στ~ σχο:ιτ:iδι, πι~·

νουνταν

'11

αν:χπνοΥI του ανΟρώπο:ιυ. Κι δ Zoρμπ~; ά;;6τομα

στ:χμ:iΤ'YjOε,

.. /':χντ:χμέ·/σς

χι

rx·Jtc.;

άπο τΥιν τόση γλ{ιχ:χ.

Κ ι 6λoμεμι~~ τά χ:Χλ&.μι:χ τοίί Η:iχτη ΚOυν~θyικ:xν χ:χ! τα: 'Ι(':i:;-,τερά:

. - "Ε

tv/'i,:x

του; αχσλ6r;-:;c':'{ σά: Ημες ιΧτσ:χλέ'Ι:ε;; .

ΚΟ'Jμτ.Χμ, :ΧΚ':i:)'JΤΎjΚΕ μια

iyptofwv:ifi:X, l

γερο·Ι;οίιρη,

'Ι.:.ιλω; σε εp'iιx:x ! ΙΗγωσα' κrxτ:iλαβ:χ τΥI ~ων~. Ό Z~pμπας Ικ~ψε Ιν:χ βήμα, σ~xωσε το ρ:Χ6δΙ χ:χΙ στ:χμιΧ· τφε π:iλι. Ξεχώριζα: κ:χΗ, μέσ:χ στΥlν ιX'J1pofEγyt&., χ&.θε του

κίνηση. 'Λπο τά κ:χί.:iμι"" μ' [ν:χ πΥlδημ:χ, πετ:iχτηκε Ιν:χς αΨηλό, αγτρ:χκλα:ς.

-

ιJοιο; είn:; :;ών:ιξε

-'k:γώ, μω::-έ,

-

Tp:if-:x

6

6

Zopμπ~; τεγτώνο',/τ:χ; το λ:χιμό.

Μ:χγ6λ:ικ:χς.

τ€ι δρόμο σου, ζfεύγ:x

!

l'ιατ[ με νΤΡ6r;Ι:Χ'Jει;;, μωρέ Z0i'Ilnιi

;

Δέ σε ντρ6πια:σ:χ εγώ, Μανόλακα, φείιγ:χ, σοσ λέω. 'Εσύ 'σαι

!Jερ:ό' μά: Ιτσι τ6 ':μρε fι

- Τύχη ςετuχ'1/, itl)U'JiX τά ~6ντια;

'tuXyj,

σΤi':χe;~ 'γ:χι, δεν το κ:χτέχεις;

σΤi':ι~iι ξεσΤΡ:χe~, Εκ:χμε δ Μ:χν6λ:χκ:χς χι ά· του γά ψίζουν, έγώ θέλω νά εεπλU'~ω τΥιν

ντpeιπή' ιiτ.6'}ε χιόλ:χ. Β:χστ:iς μα:χαίρι;

298

-'Όχι, άποχρΙθΥιχε δ Zoρμπα~' μoν~χ:x μ:χγκούρ:χ.

-

Π-ήγ:χινε να: π~ρει~ τ~ μ:χχ:Χίρι σου'

Π-ήγιχινε

σε &'η/μένω.

lofu 0%

!

Ό Ζορμπας δεν χουνοΟσε.

-

Φ06ιΧσ:χι; σούριξε "εργελ:χχτχ ~ φωνη τοΟ Μ:χν6λ:χχ:χ. Πή­

γιχινε, σοΟ λέω!

-

Τί να: το Χάμω, ρε Μ :χ'/6λ:Χκ:χ, το μ:χχ:χίρι

μπας πού 'χε ιXpxt']Et νχ ,,:χίρ'/ει φωτ:χ' τΙ

; Εχ:χμε

'1%

δ

Z-:;(J-

το κ:Χμω, μω·

ρέ j θuμ:χσ:χι, στην lκκλφι% έσύ, θ:χρρώ, είχες μ:χχ:χίρι κι

l-

γω δεν εΙχ:χ' μχ μ~O φ:xίν~τ:x: πως τιχ κ:χτΧφερ:χ.

Ό Μ:χνόλ:χκ!Χς 6POUxfιOYjXE.

-

Γελας, μωρέ, χι6λ:χς, ε

; Με

6ρήκες %π6ψε τοΟ χερ:οο

']ou,

μαθές, πού 'μαι άρμ:χτωμένι:ις έγω κ:χ: συ οεν εΙσ:χι, κ:χ[ μ.ε ά­

ν:χμπ:χΙζεις. Φέρε, παλιομακε06ν:χ, το μ:χχ:Χίρ:,

-

Ρίξε το μ:χχ:Χίρι

aou

'1% μετΡΥ/Jι:ιΟμε!

κι έγω τη μ:χγκούρ:χ, νχ μ~τp'YιΙΙOO­

με'! ιΧ'ιτιφώναξε δ Ζορμr.ά; κι fι φ ω'.ι ii tOtJ ετρεμε xπCι ΟtJμ6. Όμr.ρι5ς, παλΙΟΚΡΥιτίκαρε

!

'!'ίν:Χξε δ Ζορμπ:Χ; το μ1ΨΧΤ']Ι:Ι, πέτ:χξε το p:xιsat κ:χ! το ιXxoua:x νχ r.έφτει μέο:χ οτi κ:χΗμ::χ.

-

Πέτα το μ:χχαίρι

'AXP:X'/tJX:X,

! &κού']Τ1)κε r.:iAt 1ι

:γωνΥ; τoCι ΖορμΠά.

οιγχ σιγχ, εΙχ:χ ζuγώ'Ε:' ,τ';ι.ι xatpo6':iλ-f1 πρό­

λ:Χ6ε το μ:Χτι μου χ:χ! πΥιρε τΥ; λχμψη 7:0U EeY:XAE το μ:χχ :χί­ ρι, r.έφτοντ:χς χι :χ;:Ιτο μέσ:χ

ati

χ:ΧλΧμι:χ.

Ό Ζορμπά; εφτtJσε μέ']:χ σ::ς φo~χτες 't~u.

-

Βίρα! φώ'l:Χξε κι ΧΥ:χτινχχτηκε '.ιχ Μχ

r.ptv

.. :Χρει i .. :apofJo':i.

προφτχσουν οι ~:J(, r.:χλιχ;ψ;(~ες; νχ "ι:χ,τc. Cιν, "ε­

ΗΧΤ1)κα στη μέο'Yj.

-

Στ:χθεΤτε

! φών:χξ:χ.

"Ελ:χ Εώ, Μ:χν6λ:Χκ:χ,

n:x

κ:χ! σύ, Ζι:ιρ­

μπ:Χ' ντΡοπ-ή σ:χς!

ΟΙ

ouo

ιΧιιτίμ:χχοι ζύγωJ:Χ'ιl, σιγο,,:χτώ'.ιτ:χ;· επι:χσ:χ το οε­

ξΙ χέρι τοΟ κ:χΙJεν6ς.

otJ', f:λ:fuJtE !

-

ΔώΗΕ ΤΧ χ~?ι:x' λ:χλχ "χΑιχχρ::χ ε('ΤΕ χ: οΙ

-

~ιε ντρι5"ι:χ']ε ... εΙπε δ Μ:χ'/6λ:χχ:χ" ίΨ:Ιj,,!ΧΙJώντ:χ;

ΤΡ:Χ6-ήξει τ~ χέρι

'tou.

,/

απο-

-

Δ~ν ντροπιciζεσσι:ι ίσυ εδχολσι:, χσι:πετα;ν Μσι:νόλσι:χσι: Ι εΙπσι:.

-Όλο το χωριο lχει να; χciμει με τciζει, τΙ

a, τι

yEY1jxa

't'ijv

πΙΧλιχσι:ριci σου· μ'ijν χοι-

πρoχτ~, στ'ijν ίχχλ1jσιci· ~τσι:ν xιxx'ij ωρσι:,

lγινε lγινε, πciε ι

! Κι

σστερσι: μ'ijν το ξεχνά" δ ΖορμΠά,

εΙνσι:ι ξένο, Μσι:χεδόνσι:" χι εΙνιχι μεγciλ1j ντροπΥι, ίμετ, οΙ

KP1jttxoE, να; σ1jχώνουμε χέρι σ'Ινιχ ξενομεΡΙΤ1j πού 'ρθε στόν τόπο μσι:, ..• "Έλσι:, δG>σε το χέρι, σι:ότο θα; πεΙ πσι:λιχιχριci, χι lλΙΧ, πάμε στ'ijν πσι:ρciγχα να; πιοομε Ινσι: χρσι:σΙ, να; ΦΥισουμε μια;ν π1jΧ1j λουχciνιχο μεζ~

-

να; στερεώσει, χαπιτα;ν Μανό­

λιχχα, δ φιλιωμό,!

ΠΥίριχ το Μιχνόλαχιχ ιiπό

-

't'ij

μέσ1j, τον α;ναμέρισιχ λΙγο:

ΕΙνιχι γέρο" τοΟ ΦιΘUρισιx στο αότΙ, δ~ν τιxtριciζει ίσύ,

χοτζα;μ πιχλΙΧciρι, να; τα; 6ciζει, μαζί του!

·0

Mιxνόλιxx~ μΙΧλciχωσε:

-"Α, εΙναι, lχαμε· για; το χιχτΙρι σου!

"Έχαμε Ινα 6Υίμσι: προ, τό ΖορμΠά, άπλωσε ΤΥΙ 6ΙΧριci του χερούΧλα:

-

'Έλα, xoυμπcXρε ΖορμΠά, εΙπε, περσι:σμένα ξεχασμένα·

t'ij

χέρα σου!

-

ΜοΟ 'φαε, το αότΙ, εΙπε δ ΖΟΙίμπά" χΙΧλciλι σου· νci ΤΥΙ χέ­

ρ~ μου!

'Έσφιξσι:ν τα; χέρια, πολλΥι ωρα, με δόναμ1j·Ισφιγγαν τα;

χέρια,

aAO

πιό δυνατci, χοΙταζαν δ Ινα~ τον ιfλλoν xιιiγρΙ­

ευιχν. Φ061jθ1jχα πω; θ~ πιαστοΟν πciλι.

-

Καλα; σφΙγγει~, εΖπε δ ΖορμΠά,· εΙσαι

Aa6iyt1j"

Μανό­

λαχα!

-

Κιχ! τοΟ λόγου σου κιχλα; σφΙγγεις· γιci σφΙξε ιixόμα,

μπoρεΤ~

-


!

Φτάνει πιci, φώναξα· πάμε νιi 6ρέξουμε

t'ij

φιλιci μιχ,!

ΜπΥίχα στΥι μέσ1j, δεξci μου δ Zoρμπά~, ζερ6ci μου δ Μιχ­ νόλαχας;· τρα6Υιξαμε πίσω xατιi το α;χρογιάλι μας;.

-

Kσι:λιi θci 'ναι ίφέτο τα; σπαρμένα .•. lχιχμα για; ν' άλλciξω

χου6έντιχ· εΙχαμε μπόλιχες βροχές.

Μα; χανένας; τους δ~ν άρπαξε τό λόγο· τα; στΥιθια τους; ~-

300

-τοι:ν ιΧχόμοι: φουσχωμένοι:. 'Όλοι: -τιΧ θιΖρρη μου -τ~ 'χοι: πιιί σ'tό χροι:σί' φ'ti%σοι:με o't~v πoι:ρ~γxoι:.

-

Κοι:λG>, δρισε" χοι:πε'tιΧν Μοι:νόλοι:χοι:, σ'tό φ'tωχιχό μοι:,

! εΙ­

ποι:' Zoρμπ~, ψησε μοι:, -τό λουκιΧνικο xoι:t οιΧλε νιί μιi, xερ~­ σει,.

Ό Μοι:νόλοι:κοι:, χιΧθισε ιΧπόξω ιΧπό -τ~ν πoι:ρ~γxoι:, σέ μιιΧν

πέ'tροι:. Ό Zoρμπιi, ι!νοι:ψε Ινοι: φρόγοι:νο, ΙΨησε -τό μεζέ, γέ­ μισε ξέχειλοι: ψίοι: πο't~ριοι:.

-

Σ't~ν δγειιΧ σοι:" εΙποι:, σηκώνον'tοι:, -τό γεμ~'t?' o't-ηv δγει~

σου, χοι:πε'tιΧν Μοι:ν6λοι:χοι:! Σ't~ν δγειιΧ σου, ZOρμπιi Ι Σχl)υν-

'tpijX'tE!

.

Σχοόνψηξοι:ν, δ Μοι:νόλοι:χ:χ, Ιχυσε λίγε, στιΧλε, xpoι:at χιΧ­ μω:

-'Έτσι 'νιΧ χυθεΤ τό οι:Ιμοι: μου, εΙπε μ' έπίσημο τόνο,

l'taL νιΧ

χυθεΤ τό οι:Ιμοι: μου, ιiν θ:i σηκώσω πιιΧ χέρι ιXπ~νω σου, Ζορ­ μπιi

!

-'Έ'tσι νιΧ χυθεΤ χοι:! μέν:χ -τό οι:Ιμοι: μου, εΙπε χι δ Zoρμ.πιiι;;,

, ΧUνΟντiX' χι . τό oι:u'tt πο\> ι

οι:u'tό~ λ(γε~ σ'tχλε, χιΧμω, ιiν δέν ξέχοι:σοι: χιόλοι: μοσ 'φοι:ε" Μοι:ν6λοι:χοι:

301

!

'Η' H~ΙEPΩMATA ΑΝΑΚΑθΙΣΕ Ο ΖΟΡΜΠΑΣ ΣΤΟ

~~ Ηρ(ίψχ

t';!)

κχ: με ξ,j:tνη'J~:

-- [\r,::ΙΧΗ(, .1. 0':Ζ'/Τ(Ιο6;

-

Τ[ ΤP±ϊ..~Ι, Ζ";"ψ;:i;

-

!<:ra:.:

Ι',εφl), Ιί::ψΧξε'lο δνειρο' θχ 'χσuμε, o~ρpω, γρΥιγορσ.

τ~ξίδι. "Αχl)u"ε νχ γεΗ"εις. -Ητσ.ν, λέει, ε~ω στό λιμίνι !νιι 6~ .. 6ρι μεγiλο, σχν

.. ι:ιλιτείσ..

ΣφιJριζε νχ φύγει. Κι εγω

f·

τρεχ:χ, Ηει, :Χπο το χωρι6, νχ το προφτ:Χ"ω' χ:χΙ χρ:χτοσσιι χι ~ν:x ϊ::Χϊ::χγΗο στο χέρι. Φτ:Χνω, σχ:χρφοιλώνω στο 6:χπόρι, fρo

χετ:χι δ χ:χπετ:χ.νιος. «!<:Ισιτήριο!» μοσ ψωνΧζει. «Πόσο X~· νει ;» ρωτω χ:χΙ 6γΧζω μιχ φούχτ:χ χσ.ρτιιχ ιiπo την τσέΠΥ) μου.

« Χ ίλιε, δρ:xxμέ~. -

Ι3ρε χμάν, δεν χάνει όxτιιxόσιε~ ; του X~· - Δεν εχω πσ.ριΧ όχτσ.Χόσιει;, πίρΟ τις!­ r.Eytip:x r.cψχχ:χ.τω ! ' Αλλι6>ς, τρί6σ. fξω' γρή.

νω. -'Όχι, χίλιες. Χίλιες, μήτε

γορσ.

!» θίιμωσοι

τότε χι εγώ: «'Άχουσε, χοιπετ:χ.νιο, του λέω,

το χ:χλδ που σοσ θέλω, πάρε τΙς; όχτιιΧόσιες που σοσ δίνω, ιiλ· λι6>; ΟΧ ξυπνήσω, χ:χχομοίρYJ, χ:χΙ θχ τΙς χχσεΙζ χι οιύτές!»

Ό ΖορμπΙΧ; εσποισε στιΧ γέλιοι:

-

Μωρέ, τί μηχσ.νή εΙνσ.ι δ ιΧνθρωπος!

Tij;

6:χ.ζεις ψωμΙ,

χρσ.σΙ, ψiριοι, ροιπσ.νΧχισ. χσ.Ι 6γοιίνουν ιiνιx'Hενσ.γμoί, γέλισ. χι όνείρ:χτσ.. Έργοστχσιο

! Μέσιι

στο xε::γiλι μσ.ς εΙνσ.ι, θσ.ρ·

ρ6>, !ν:χς χινΥίμσ.τογρΧφσς ιiΠδ χείνοuς που μιλοονε. 'Άξσ.ψν:χ δ Ζορμπli; τινίχτηχε

-

ci:Ito

το στρ6>ι.J.:Χ του:

ΜιΧ γι:χτί ό πσ.r.:χγiλο;; fχ:χμε ιΧνήσυχσς. Τί πάει

δ r.ιxnιxyiλoc; πoιJ

'Teuye

vri

πεΤ

μ~ζί μοu; "Ωχοu, θ:χρρ6> ...

Δεν πρ6 τ τα;σε νχ τελειώσει' ~νσ.ς μσ.ντ:χτοφόρος, ΧΟΥτ6;,

;\02

xoxY.~ν-;.τρίχη;, σα διάολο;, έμπαινε μiσχ κονταν:χσαίνοντχ;.

-

l'ια τό θεό! ψωνάζει fι χακομοίρα

))

μ:χντάμα, να μηνύ·

σουμε, λέει, τό γιχτρό νά 'ρθει, γιατ! πευαίνει, λέει, πεθ:χίνει 1ι χιχχομ-;.ίρχ κα! θά. 'χετ:; τό κρίμχ τη~,

Ντράϊ.ηκ:χ' μtσα στ~ν άνιχστιΧτωση ποΙΙ μιi~ ιεα;λε 1ι χ~' ρ:χ, τ~ν εΙχα;με ξεχάσει δλ?τελα; τrι γρια φιλενΗα; μα;.

-

Πονάει 1ι μα;uροσκότεΙ'fη, ~ξα;κoλoύθY)OIt κε'fάτος: δ κοκκι·

νοτρίχης, 6~χει, δλο τό χάνι

6ηχα;

-

! rxoux ! YX'ioJx!

xouvcitxt,

"Ε μωρέ, γαϊσουρ6.

κ-;.υνιέτ:χι τό χωρι?

M~ γaλιi;, το:] :Υι;)'n.ςσ;,Jώίt'Χ.

"Jι:ϊ.ισ;σx ενσ; Κ'jιι:ιχt~ ΧΧ:Η:, ~'(ι?X'~Χ:

-

'l'ρέχ:χ, ϊ.ή'(::ι.:νΖC~ '{Phi"l'.·(~7.xc ;Ι;'H~

ιr.~ '{~χτp~' '1;1' ι',,:;

γυρ[σεις πίσω ΧΥ ~~ν ς~ν ~z[: 'ι :ί, ~(,:~;ι;λ~;,~:'ι;ι

ιΧΥ.?υ;

;))

'P~pi?jJ, C;')'

; ΦευΥσ; !

'Ί\ρ"αςε τό γρ:ι:μματ.χκι, τ.:ι ."ρ[μωξε στ;) ζrl>'/η

,';') '/.οχΙ

πΥιρε τον αν~ψoρo.

Ό Zoρμπιi; εΙχε κ:6λα πετ:χχτεΤ ihιXvw' ντίιθτικε 6:Χ'1ΤΙ' Χός, αμίλητο;,

-

Περίμενε, Ιρχουμαι μχζί

o-;.u,

τ?[ί κάνω.

Βιάζουμαι, 6ιάζoυμα~ .. , ε["ε κ:χί ί3ρι5μωJΕ κ:xτ~ τό χωριό,

'Ύστερα; από λίΥΥ) ωρ:χ έπαιρν:χ κ~ έΥω τΥιν !δια στράτα;, "Έρημο τό περι6όλι

tij;

χήρ:χ;' δ Μ ψηΙJ~ς κά.Ο?uντσ;ν άπόςω,

μα;ζεμένο;, αγριεμένο;, σχ δσ;ρμέν? σκυλί. Eίx~ αδυνατίσει, τα μάτια; του είχαν 60uλιά,ξει μέσα στίς κόχε;

Στράψηκε, με

-

it'i/pe

tou;,

εκσ;ιγα;ν,

το l..ιάτι τ?υ, χρ"σ;ξε μι:Χν ϊ.έ τρ:χ,

Τί κιiνει; ~δω, Μιμηθό

; ρώτησα

κι έριξσ; λα;χτσ;ριστΎί μα'

τια στό περι66λι,

'Ένιωσα γύρα; στό λαιμό μο!) δυό ζεστα π:xντo~ύναμα μπρά' τσιχ ... Μυρωδια άπό λεμ?νανθοΙΙς κ:Χί δ:ΧΥνόλ:Χδο, Δε μιλoιJ. σιχμε' Ι6λεπα; στα σουρου"ώμα;τχ τα μάτια; της πυρωμέν:χ, ψι·

χαλιστά, κιχτάμ:χυρ:χ' κχΙ τ:Χ δ~ντια της, τριμμέν:χ με καρυδό· φυλλο, γυιiλιζαν κοψτερ:Χ κα! κιiτασπρ:χ,

-

Τί ρωτIX~; εγρουςε δ Μιμηθό;' άε, τρά.6:χ στrι δουλειli σου! θες Ιν:χ τσιγάρο;

303

Τό "χοψα:. 'Όλοt εΙστε πα:λtιiνθρωποt. 'Όλοt

-

l5λοt! l5λοt Ι

!

Στα:μιiΤ1jσε λα:χα:νtα:σμΙνοι;, σιΧ νιΧ ζ1jτοQσε τΙς; λΙξες; χα:Ι δεν τΙς; l6ptaxιo .

.;....

llιχλtιiνθρωποt ... ιfτtμοt ... ΨεΟτει; ... Φονtιi8ες;

!

ΣιΧ νιΧ 6pijxιo τ'ή λΙξ1j που ζ1jτοQσε, πετιiΧΤ1jκε άπιiνω, χτύΠ1jσε τιΧ πα:λα:μιiχtα:

-

Φονtιi8ες;

!

:

φονtιi8ες;! qJoνtιiSιo, Ι σχλήριζε χα:Ι τόν πijρα:ν

oςci γιλια:.

ΣφίΧΤ1jχε 1ι xιxp8tιi μου: -"Έχεις; δίκιο, Μιμ1jθό, Ιχεις; 8Ιχtο! μουρμούρισα:

xt

Ιφυγα:

με γρήγορο 6ijμα:. Στό Ιμπα: τοΟ χωριοο εΙ8α: τό γερο-Άνα:γνώσΤ1j, σχυμμΙ­ '110 στό ρα:68ί του, νιΧ χοtτιiζεt με προσοχ'ή 8υό κίτρtνες; πετα:­

λΟΟ8ες; που xuν1jytoQνtιxν άπιiνω στό άνoιξιιiτιxo xoptιipt. Τώ­ ρα: που γΙρα:σε χα:Ι δεν τον Ιτρωγα:ν πtci οΙ Ιγνοιει; γιιΧ τό χω­ ριiφι, γιιΧ τ'ή γυνα:Ιχα:, γιιΧ τιΧ πα:ι8ιιi, εΙχε χα:ιρό χα:Ι χοΙτα:ζε

τόν Χόσμο. ΕΙ8ε τόν Τσχιο μου άπιiνω στό χG>μα:, σήχωσε τό xεφιiλι:

-

ΓιιΧ ποΟ με τό Χα:λό, πρωΙ πρωΙ j μοο xιiνει. ΜιΧ θιi "8ε τό πρόσωπό μου &νήσυχο, χα:Ι χωρΙς; νιΧ περι­

μΙνεt άπόχρtσ1j

-

:

Kιiνε γρήγορα:, πα:ιδί μου' προφτα:Ινεις;

t1j

δεν τ'ήν προ­

φτα:Ινεις; ζωντα:νή ... "Έ τ'ήν ιfμΟΙΡ1j Ι Τό φα:ρ8υ πολυδουλεμΙνο xρε6ιiτι, τό πιό πtστό

't1j'

σύ­

νεργο, εΙχε μετα:τοπιστε! χα:τα:μεσΙς; στ'ή μιχρ'ή χα:μα:ρούλα:

χα:Ι τ'ή γΙμιζε l5λ1j. "Από πιiνω

't1j'

Ισχυ6ε δ Ιμπιστος; μυστι­

χοσύμ60υλός; Τ1jς;, με τό πριiσινo φριixo του, με τόν Χίτρινο

σχοΟφο του, με τό στρογγυλό χα:Χότροπο μιiτι, συλλογισμΙ­ νος; χtάνήσυχος;, δ πα:πα:γιiλoς;. Κοίτα:ζε xιiτω τ'ήν xυριi του

νci χεΙτετα:ι χα:Ι νci 6όγχει' χα:Ι γύρνα:ε

xOl'tci

πλιiι τό άνθρω.

πόμορφο xεφιiλι του ν" άχούσει ...

·Όχι, ΙSχι, δεν ήτα:ν οΙ τόσο γνώριμοΙ του Ιρωτοπλα:ντα:γμΙ­ νοι στενα:γμοΙ, tci 'tPUqJΙOPci γουργουρΙσμα:τα:

tci

'tij,

περιστΙρα:ς;,

γα:ργιχλΙσμα:τα: ... Κι δ (8ρώτα:ς;, Ιτσι πού "τρεχε σπειρω-

304

τδ, καΙ παγωμiνο, στδ πρόσωπο τΥί, κυpιi, του, καΙ τιΧ Αι­ vιxpiYtιx, άπλυτα, ά:χτiνιστα μαλλιά, τιΧ κολλYjμiνιχ στιΧ μελΙΥ­ ΥΙΙΧ, κιχΙ

τ:Χ 6ΙΧριιΧ ΙτοΟτα στρουφαγυρίσμιχτα στδ κρε6ιΧτι,

πρώΤΥ) φΟΡi τιΧ '6λεπε δ παπαγιΧλο" κι ά:νηaυχooσε ... "Εκιχ­ νε νιΧ φωνιΧξει: «Κιχνα6άρο

! ΚιχνΙΧ6άρο !»

μιΧ ~ φωνή του δεν

περνοίίσε ά:πδ τδ πνιγμiνο του λαρύγγι.

Κι ~ έΡ'Υ)μοσκότειν'Υ) ~ κυρά του 60γκοοσε, καΙ τιΧ μαρα­ μένα ντ:ΧντουλΙΧ μπρ:Χτσα Τ'Υ)ς ά:νέ6αζαν, κατέ6αζαν τιΧ σεντό­ νια, πλαντοϋσε. Ήτιχν ξε6αμμέν'Υ), φλασκιιχσμέν'Υ), μύριζε ξιν'ij

δρωτίλα καΙ κρέΙΧ, που ά:ρχίζει ΥιΧ σέπεται. ΤιΧ γο6ιΧκιιχ ΤΥΙ', ξεπιχτωμένιχ, στρα60ΠΙΧΤ'Υ)μένα, ξεπρό6ιχινιχν ά:πδ τδ γύρο τοι:;

κρε6ΙΧτιοο, κι 1ι κιχρδιιΧ σου πιιΧνουντιχν νιi τιΧ 6λέπει,' περισ­ σότερο τιi γοοάκια ΙΧύτιΧ σε πίκριχινιχν ά:πδ τΤιν {διιχ

t'ijv

κυ­

ρά τους.

Ό Zoρμπιi" κιχθισμένο, δίπλιχ στδ μιχξιλάρι της άρρωστΥΙ', κοίτιχζε τ:Χ δυδ γο6ιΧκια καΙ δεν μποροοσε νιi ξεκολλήσει τιΧ μιΧτια του ά:πό πάνω ΤιJυς' lσφΙγΥε τιΧ χείλια γιιΧ yιi 6αστιΧ­

ξει τό κλάμα. Μ πηχα μέσα, στάθΥΙΚΙΧ πίσω ά:πό τό ΖορμΠά, μιi ιχυτός δε με άκουσε.

Ή δύστυχ'Υ) τινάζουνταν νιΧ πάρει &:νάσα, πλαντοΟσε. 'Άρ­ παξε δ Zoρμπιiς &:πό τό κα;ρφΙ Ινιχ καπελlνo με πάνινα τρι­ αντάφυλλα νιΧ τΥίς κιΧμει ά:γέριχ' γρήγορα γρήγοριχ κουνιότιχν

~ χερούκλΙΧ του κι &:δέξιιχ, σιi νά 'χε μπροστά του 6ρεμiνιΖ κάρ60υ'lιχ κ:χΙ τιΧ σόμπιχινε ν' &:νάΦουν.

"Ανοιξε τ:Χ μάτιιχ ΤΥΙ; τρομιχγμένΥΙ' κοίταξε γύρα ΤΥΙ" δ κόσμος ε[χε θαμπώσει, δεν ξέχρινε κιχνένα' μήτε τό Zopμπιi με τδ ροδοκόκκινο καπελίνο. Σκοτάδι γύρα ΤΥΙς, ιΧνέ6ιχιναν γιχλάζαι ά:χνοΙ &:πδ

t'ij

γη,

κι άλλιχζιχν, συνάλλαζιχν, πότε στόματιχ που χαχιΧίΗζιΖν, πότε πόδια νυχάτιχ που ζόγωνιχν, πότε μΙΧΟρες φτεΡΟΟγες.

Κάρφωσε 1ι κιχκόμΟιΡΥ) τ:Χ νύχιιΖ Τ'Υ)ζ στό κιχταλερωμiνο μιχζιλάρι, το λεκιασμένο ιΧπό τ:Χ κΑάμιχτα, τιΧ σάλια καΙ τδν Ιδρώτιχ, κι Ισυρε φωνΤι μεγάλ'Υ):

-

Ν τεν τΗω νιΧ πετάνω! Ν τεν τΗω! 3o~

20

Μά οΙ οιιό μoφoλoήτρε~ τοσ χωριοσ εΙχ:χν χιόλΧ πχρει ττι

μιιρω~ι:x τη~ χι εΙχιιν xxτ:x~τXσε:' γΗ~ΤΡYjξ:χν μέ~x στΥιν χΧμχρ:χ χ:χΙ στρωνιιΧστηχ:χν χχτιΧχ:χμ:χ, με

tYj p:XxYj

%χοιιμ .. :-

σμένη στον το!χο. Ό πιχπa;γάλος, με το σΤΡΟΥγιιλό τοιι μχτι τέντωσε το λιιιμ6, φώΥlχςε

:

e:':ie,

θυμωσε,

«Κ:χνχ6 ... » μχ δ Ζορμ .. Χ;

σε οι:χολισμένο, τη χεροuχλιι άπάνω άπα το XAIJ'J~t

:iitAW' ΧΙ ι5 .. χ­

πlχγ:Χλο, λoυ~:xξε.

Κι ixou~tYjxe πιΧλι ~ r.yt χτη άπελπισμένη xραιιγ~:

-

Ντεν τέλω νά πετ:Χνω! Ντε" τέλω. Διιο iμοuσt:χχ:χ λιοχχμέν:χ π:Χλιχχρι:χ ίορι56Χλχν στΎιν πορ­

τχ, χοι τ:χςa;ιι χα;λ:Χ

χ:χλά; την

άρρωηη, εχ'Χνχ'l χαρουμενοι

νόYjμα; δ lνα; τοσ άλλοιι χι έξα;t>αν(σtYjχαν. Κ:χΙ μονlJμιli~ ιXXIJUatYjXX'! στην αυλη ρΕσμlχτa; χιιΙ ψτεροιιητ:Χ, σά;ν χ:Χποιος νά

tplJIlxYllivx χχχχ­ XUYYjyoOae ν:Χ πι:Χσει

τΙ~ l5ρνιθε~. Ή πρώτη μοιρολοήτριχ, ~ γρια;-M!Xλ~ιμ'Xτένι:x,στρx-ΡYjΧε στη

σιιντρό~ισσά τη~:

-

Τούς εΙ~ες, θεια-Λενιώ μοιι,

'tIJU;

εΙί3ες; (3ι,Χζο:.ι'/ται

IJf

λι­

μ!X~μένoι, ΙΗ σ~Xξoιιν τώρα τΙς oρνιθε~, νχ τΙς ξεΧlJκχλίσοιιν. 'Όλοι οι ρέμπελοι του χωριοσ μχζώϊ.ΤYjΧ1.:'1 στην ΠΟΙΙ lSitlJιI ΙΙi χχμοιινε ρε'1&λ το

:.c,jAYj

χι δ·

!

ΣΤΡΧ:ΡYjχε X1.:ttX το χρε6Χτι τijς έτοιμοθΧΥ1.:της: - niH1.:νE, μωρ~, γρ~γoριι, μοιιρμΟUΡΙ'1Ξ :iπο τχ σπΗχ'/:χ της, πέfJχ'lε yρ~yoρα προφτάσοιιμε χι έμΖί; νχ :Fdμε! - Ni
va

χωρψέ~Yj Ύ) μχ,/:χ μοιι. Νά τ.ουμε χι iμεί; μ:Χνι μ:Χνι τχ μοι­

ρολ6ΥΙ:Χ, νά πpr:ι~τιXσoιιμε χχνέν:χ μεζέ, ν' &;ρπΧξοιιμε Κ1.:μιΧν χου61.:ρί ηρχ, νχ συχωρέσCιιιμε την Ψυx~ τη;. Ι11.:ιδιά, μ:χf)eς, δε'! είχε, ποιος θά: φάει τΙς ορνιθές λι1.:

; Ποιος

Οά πιεΙ το χρα;σί

t1j; ; IIr:ιιoς 3υι;

tYj;

aX'JAti,

Χ1.:Ι τχ κr:ιιινέ­

θχ χλYjρονομ~σει τις

XIjU~xp!"tpz; ΤΥι;, τΙς Τ"~Τ:1xρε;,

πω, χιιρχ

- Mxλ~~ιxτέ'ΙΙX

tt; χ~ρxμέλες ; ''Ε,

τε να σιjυ

μι:ιu, δ θεος ν,χ μου σιιχωρέσει,

ILci

lτσι μου 'ρχετχι να χιιΗω, χι l5,τι ά:ρπάξω!

Στχσ')u, μωρΥι θεοσχοτωμένη, μη 6ιiζεσα:ι, lχα:με ~ χιιρα:­

-

Μα:λα:μχτένιιχ χι :ϊρπα:ξε τη σιιντρ61iισσi της ιΧπο το μπριΧ­ τσο'

Ιδιχ

ti

oi, ILi

τΟ θεό, εχω χι έγω στο νου μ')ιι, μα ιΙσε

να ξεψιιχή"ει πρωτα:ς! <Ωστόσο ~ ΧΙΧΧόμοψη ~ μΧ,lταμ Όρτiνς εψχχνε άρπχχτ,χ

χiτω :Χπό το μχξιΗρι ΤΥις, χχτι ζητι;ιυσε. Είχε ξετροω:ώ"ει μέσχ στό σεντοόχι της, εύτυς

6>; ενιω"ε το'l κί ντιινο, gvιx Χρι­

στι:. σαΙJρωμένο, :Χπό χσπρ') ΎιιΧλιστερο Χάχα:λο XIXL τδν.Ιχω­

σε κχτω απο το ΠΡ?"κε1iiλι τη;. Χρόνιιχ τώρχ τον εΙχε ιΧπο­ ξεχχσει μέ"ιχ στΙς ξεσκισμένες ΤΥι; r:οιικχμί"ες χα:Ι τα 6ελοιι­ δένιχ t'lj; κι;ιuρέλιχ, στι:.ν πχ το τι;ισ σεντοιιχιοσ. Σα νιΧ 'τχν Xριστ~ς χ'Χνέ,ιχ Ίι:χτρικό, r:ι:ιu το

r::xfpvet;

l

μι;νiχιχ σαν ιΧρ­

ρω:1τήσει; 6χριχ' ~"o ζι;ισμε χ:Χί χ:χλοζοσμε χ:χΙ τρωμε Χ!ΧΙ πι­ ν')'ψε Κ'Χ: 'ριλ"σμε, οε

!Li;

χρειΧ;ετχι.

Βρηκε ψχχ"uι.ειιτ:Χ τ~ν Υ-r;κ'Χλέ."ιο Χρι"το κ:Χί τον κόλλησε ά:ΠΧ'ιω ,ηι:. μr;ΙΙΊκ;μένο κρφχμενο σΤΎΊθος t'1j;.

ΚΡιστr;:Jl'η μι;ι') ... ΚΡιστr;uλΧΚΙ μι;ιu ... μσιιρμσ:Jριζε έρωτά­

-

π:χfJ:χ κι ε'ηι Υγε χχ: 'Ριλο:ίσε τ~ν τελειιτ:χ!ο τη; έρ:xστfι.

'!'i

IoIj'(~'X

'tr;;, μ~"~ 'f:;Ζ'IΤ'Jξ;:κ~, μ~σδ ρω:.1~[ΙX~, μτ:ερ . 11 r;ς. Κ! ι v ';';:ΧΠ:ΧΊ1'λ' ος :χκοιι-

~ , 1λ.' ~ .;-;χ , '.J<-')r;ΊΤΧΊ J ι;ι τp:η;<-P')~ητx κχι

σε, Ξνιωσε ,-ι;}; Ζλλ:χ;ε δ

t6vr;;

τ'~; :rωΊijς, tJιιμi/hjκε περιχ­

σμέ',ες 6λr;'I'Jχτ:ε; Υ-Χ: τινΧΧΤΥικε __

ο 1\~('n6xp'J

,.....

'I:x~ε ~

~

τr,Ί

:i .. xvw χ:χρσuμεΊι;ις : ! 1\ 'Χ'η'::Ζρ? ! ~p:xχ'l6κpx;ε σα,l Χόχr;ρ:χ; πι;ιυ

φω-

η'

''11.:').

'Ο Zr;pttoτi; ~Eν κοuνΎ/ιηκε τώρχ να τοσ πνίξει τ'Γι ψωνή. K-:;:Τ7.~ε με 'J .. λ-ΧΧ·lljζ τή γιιν;ι.!κ::ι. 'ΙΧ κλ:χίει χιχι να σα:JΡι.ιψΞϊΙ;Ι t}z,~ ;o:l \ιά

1itHet το X'J'IZ τ:ιι i'/:x"x'Itex)'j YA:Jx:x στο ξε­

T~'IΞ:l~'I'), 7.?lιι;ιJ.t(I)!ιέΙJ':ι 1:ρ67ωίt'),

'11

;:;'ρτχ ~JIj:ξε,;' γερ,:;

- '.-\νηνώ1τη;

μπΥικε ιΧκρι;,Τ.::Χτη­

-::τ χ:ι~ ΚΡχτ·γj-;ε ,:t)JX':!')f') τ-:;~) ~τ~ χέρι' ;όγωσε τΥιν αρρω­ 'JΤ'lj, ε;κ')'~::, ΖΚ7.με μΖΤΧ'/Ij::Χ:

ti'jt; εΤπε, συχώρεσέ με χι δ eec.; νά; σ~ συχωρέσει. "'Αν xlXflti ψορά ξεστόμισιχ χι lvιx οιχρυ λό· γο, ~'l/θρωπoι ε[μιχστε, συχώρεσέ με ! Μά; 1j μιχντιχμιχ ~τιxν τώριχ ξιχπλωμένη 1!συχη,ουθισμέ'ι/η

-

Συχώρεσέ με, μιχντιΧμιχ,

σ~ ά'l/εΙπωτη εuδιχιμο'iΙΙΧ, χιχΙ δ~ν ~Iιoυσε το γερο ·'Ανιχγ,l/ώ· στη. <Όλιχ τηι; τά 6ιχσιχνιχ εΤχιχν σ6~σει, τά Ιρμιχ τά; γεράμιχ'

ΤΙΧ, οΕ φτώχειει;, οΕ lξευτελισμοί, τα; πιχριχμ.ένιχ οριΧδιιχ πού χιχθουντιχν στο Ιρημο χιχτώ1Jλι της χι Ιπλεκε μπιχμπιχκερει;

χωριιχτικει; χιχλτσει;, σά μιά &σ~μιxντη τίμιιχ γυ'lιχικούλΙΧ.

Au'

τη, 1ιΠιχριζιάνιχ, 1ι τσιχχπίνιχ,1ι μπιρμπιλομάτιχ, πού ιπιχιςε στά γόνιχτά τηι; τΙι; τέσσερειι; Μεγιχλει; Δυνάμες χιχΙ πού ΤΥΙ

χιχιρετοΟσιχν τέσσερεις μεγάλοι στόλοι! θιχλιχσσιχ χιχτιχγάλιχνη, κύμιχτιχ άψρισμένιχ, "ά σιδερένιιχ

πλεούμενιχ Χάστριχ χορεύουν, λογi'jι; λογη; σημιχ!ει; κυμcc'tίζουν

o'tcx:

κοντιχριιχ. l1έρδιχες Ψ~νoυντιxι κιχΙ μυρίζουν, χιχΙ μπιχρ'

μπούνιιχ στΥι σκιχριχ, κι Ιρχουντιχι τά; πιχγωμένιχ ψροΟτα: μέσιχ στά πελεκη'tά; κρύστΙΧλλΙΧ, χιχΙ τι'l/άζετιχι δ φελλος τi'jς σιχμ' πιχνιιχς &ς τά σιδερένιιχ ταοχνιιχ τοίί θωριχχωτοίί.

Γένιlχ μιχΟριχ, ΧΙΧ'1ταν:Χ, ψιχρά, τετρ&ξιχνθΙΧ, μυρωδιες τεσ·

σάρων λογιών, κολόνια, 6ιολέτα, μόσκος, πατσουλί, οΕ πόρτε~

'ti'jt;

σιδερένιαι; χαμπίνας σφΙΧλνοον, πέ1Jτουν οΕ 6::φιοΙ μπεΙ'·

ντέδες, ά'l/&60υν τά ήλεΧτΡικα;

-1j

μιχντάμ Όρτα.νι; κλείνει

τά μάτιιχ' l3λη 1ι πολυφιλημένη, 1ι πολυ6ασιχνισμένη ζω~ της,

ifx! θέ

μου,

Yj'totv

δεν -ητιχ"

δευτερ6λεψτο ...

Περνά άπα γόνατιχ σε γόνατα,άγκαλι&ζει χρυσοκένΤΥίΤΙΧ

σακ&κιιχ, χώνει τά ΜχτυλιΧ τηι; σε πυκνά παΡ1Jουμιχρισμένα γέ'ι/ια. Πώι; τούς λεν δε θυμάτιχι, μ~τε αδτΥ) μ~τε δ παπαγά· λοι; ττιι;' μονάχα τον Κανα6&ρο θυμά'tιχι, γιατΙ ήταν δ πιο χου·

6αρντιΧι; καΙ γιατΙ αδτoυνoCί μονιχχα Τ όνομα μΠΟΡΟίί.,ε δ πιχ' πιχγ&λος νά; προφέρει' τά ~λλιx -ηταν μπερδεμένιχ καΙ δύσκο· λιχ, κι Ιτσι χάθηκιχν .

•Αναστένιχξε

οαθιά

1j

μαντάμ Όρτάνι; κι άγκ&λιασε σφιχ'

τά, περίπΙΧθα τδ σταυρωμένο Χριστό:

-

({αναοάρο μου ... Κανα6αριΧχι μου ... μουρμούριζε παραλΥι-

308

ρώντcx~

xcxt _. Αρχίζει

τον !σφιγγε στιi πλcxδcxρα: ΙδρωμΙνιχ στ~θιιx tYj~. πιιi να: τα: χιΧνει, μοuρμούρισε 1ι θεΙά; το Λενιό.

θιΧ 'Οε τον άγγελό

tYj'

χιχΙ axtιXxtYjxe ... 'Ά~ λύσοuμε τιi

τσεμπέριιχ να: ζuγώσοuμε.

Μωρέ, δ~ φ06ιiσιxι το θεό; Ιχιχνε 1ι χuρcx·Μcxλcxμcxτένιcx.

-

Ζωντιχν'ή, μωp~, θα: τη μΟιΡολο~σοvμε;

-

'Έ xupιx' ΜΙΧλα;μιχτένιιχ, οδρλια;σε xpouςptd: 1ι θεια: το Λενιό,

δ~ θωριi" μωρ~, τα: σεντούκιιχ χα;Ι τα: ΡΟΟχιχ

tYj'

χι d:πόςω

στο μΙΧ'(ΙΧζί το 6ιo~ πού 'χει χιχΙ στην α;όλη τΙ, δpyιθε~ χιχΙ τα: χοuνέλιcx, μόνο χάθεσιχι χιχΙ μοσ λ~~ να: ξεΨuχ~σει προφτιχσει, ci~ πιχρει

! 'Όπο!)

!

ΕΙπε, itEtιXxtYjxe &:πιχνω, χι 1ι άλλΥ) την πηρε d:γριεμένYj. 'ΈλuσCXΥ τα: μιχσριχ τσεμπέριιχ λιγοστα: άσπρα; μα;λλιιΧ

tou;,

tou"

d:no

πίσω,

ςέπλεξα;ν τα:

γcxντζώθYjχα;ν στο γύρο τοΟ χρε-

6ιχτιοΟ. ΚιχΙ πρώΤΥ) 1ι θεια: το Λενιο Ιδωχε το σινιάλο σούρ­ νοντιχ, &:να;τριχιιχστικια: Ψιλη ψων~

:

-''Ιιιι!

Ό Zoρμπιi~ χύθYjκε, αρπιχξε τΙ~

ouo

γρι~ς

d:no

τα: μα;λλιιΧ,

τΙ, πέταςε πίσω:

Σκασμό" 6ρωμoκ~ριxxιXςε~

-

! ςρώνιχςε'

ζεΙ, μωρέ, &:κόμιχ, που

να σιi; πιΧρει δ διάολο,!

~ Το γερο·ξεχοuτιcXρYj! lγροuξε 1ι xupcx' ΜΙΧλα;μιχτένιιχ, δΙ· νοντα;ς πιΧλι το τσεμπέρι ΤYjς.

τος

lQW

lloCi

διιΧολο μιi, Ιλιχχε ΧΙ ιχι,.

.πέριχ, δ ςεvομπcxσιιΧρYj;!

Κι 1ι πoλύπιxθrι χιχπετιΧνισσιχ, 1ι μΙΧΥτιΧμ ΌρτιΧνς, ιXxouae τη στριγγια: xpιxuy~, το γλuκο δραμιχ &:ςpcxvLatYjxe, 60ύλιιχςε

1ι vιxuιxPXLGΙX, Ψψά, σαμπιΧνιιχ, γέΥΙΙΧ πcxρφοuμcxρισμέvιχ &:ψιχ' vEatYjxιxv κΙΧί ξιχνιχπεσε τοΟ θιxνιxτιi στο 6ρωμερο έτουτο στρ(ί)· μιχ, στην άκρη του κόσμοu. 'Έκιχμε ν' &:νcxσYjκωθεΙ σα: νιΧ 'θε·

λε νιΧ ψύγει, νιΧ γλιτώσει, μα: ςιχνcxκύλrισε κιΧτω ΧΙ lσχοuςε πάλι σι '(ιΧ, παρ!Χπονεμένιχ

-

:

Nτ~ν τέλω νιΧ πετιΧνω ... Nτ~ν τέλω ...

Ό Ζορμπι!, !σχuψε &:πιΧνω ΤYjς,ιΧγγιξε μ~ τή ροζωμέν"ll χεροίικλ!Χ το" το χούτελό ΤYjς που Ικιχιγε, ξεΧόλλφε

309

d:ito

το

πρόσωπο τά: μcxλλtct τη~, τ:Χ πουλίσιιχ μctτtcx τcιυ 60ύρχωσιχν. Σώπιχ, σώπιχ, χυριΧ μου, μουρμούρισε'Ιγώ 'μιχι Ιδώ, δ Ζορ­

-

μπΙΧ;, μ~ ψο6ΙΧσιχι

!

ΚΙΧΙ νιΧ σου, μoνoμιιi~ ξcxνctρθε τ' ~ριxμιx, σιiy τεριΧστιιχ θιχ­ λιχσσιά: πετcxλΟ:Jδcx, χΙΧί ξιχνιχσχέπιχσε αλιΧκερο το κρε6ιΧτι.

'ΆρπΙΧξε 1ι μελλοθιΧνιχτη τ'ή χερούΧλα τοσ ZOρμπιi, όίπλωσε :Χργ:Χ το μπρctτσο τηζ χι ιXγxι.iλιιxσε το σχυμμένο λαιμό του' τ:Χ χε(λια τηζ σιΧλεψαν

:

Κανα6:iρο μou ... ω Κιχνιχ6ιχριΧχι μΟ1J ...

-

Ό χοχιχλένΙΟζ ΧρισΤΟζ Χ:ΧτΡαχυλησε αr.δ το μαξιλάρι χι

lπεσε χιΧτω χ:χΙ ξεΧόλλησε' μιιi ιiντρίxιιx φων'ή ιXxo:JaiYjxe

στ~ν αυλή.

-

Μωρέ,

'0

6ctAe

τ'ήν δρνιθα, σοσ λέω, χαί τδ νερδ 6ράζει

!

Zoρμπιiς ξέπλεξε σιγιi το μπράτσο τήζ μανταμ Όρτιiνς

ιΧπο το λαιμ6

tou.

ΣηχώθΥίχε' 'ήταν χιχτάχλωμος. ΣφούγΥισε

μ~ το αν:iσtΡΟφο τοΟ χεριοο του τα μάτιιχ ΤCιυ ΠCιύ 'τρεχαν. Κοίτ:Χξε τ'ήν άρρωσΤΥί μιi δεν ξεχώρισε τίποτ:χ' δεν Ι6λεπε.

:Ε:ιχνιχσφούγγισε τα μάτια του Υ-:ΧΙ τ.γιν εΕε τότε νά: τινάζει

t:X

πλ:xδιxριi πρησμένα της π6δια χαΙ να στρουφίζεται το στ6·

μιχ της. Ί'ινάχτηχε μιά, δυο φορέζ, τά:

GEyt6vtcx

χύλησαν

xct·

τω, ψάνηχε μισόγυμνη, δλ6~ρωτη, πρησμένη, χιτρινοπράσινη. 'Έσυρε Ψιλ~ στριγγιά: φωνούλα, σά:ν δρνιθαζ που σφάζουν' χι Ι)στεριχ Ιμεινε iσ:Χλεuτη, με δρθάνοιχτ:χ, χ:χτάτρομα, γυάλινα

μάτι:χ ..

Ό παπιχγάλΟζ πήδηξε στο χάτω πάτωμ:χ

tGQ

Χλου6ιοο,

γαντζώθηχε στ:Χ χιΧγχ<:λ:χ, χο!ταξε χι εΙ~ε το Zoρμπιi ν' ιΧ· πλώνει τ~ χεΡCιύxλα του iπ:χνω στΥιν χυρ:Ι του χι ιΧπαλά:

&παλά, με ιΧνείπωτη τρυφεράδα, νιi τή; Ι'1;αλνάει τα 6At1icxpa ...

-

Γρήγορα χέρια, μωρε παιδιά, χ::ιί τιi χ:χχ:Ιρωσε

! στρίγγλι­

σαν οΙ μοιρολοήτρεζ χαΙ χύθΤιχ:χν στο χρεΜτι.

'Έμπηξαν το μoν6φω',Cι, xCιυνCιOσαν το ιΧπανωΥ-6ρμι μπρο­ στά: χιχΙ πίσω, εσψιγγαν τίζ γΡCιθιέζ ΧΙΧί χτυΠCιOσαν τά: στή­

θιιχ του;' χι Ιτοι σιγά: σιγά, με το πένθιμο :χυτό μονόχορδο tt.ΣActντεμcx ζΙΧλίζουντιχν ιΧνάλΙΧΗΙΧ, φ:χρμ:ΧΧώνουνταν άπο πιχμ-

310

7;Ησιιες πίχρες, εσπcxζε fι ψλούδ:Χ το μο:ρ!,λόι

tijt;

xcxpotιXt; χι


:

Δέ σού 'πρεπε, δέ σου 'μοιαζε στη γης κρεβατΟστρώση •..

-

'Ο Ζορμτ;ας 6γΤίχε στΥιν (ΧύλΥ( τιχ χλάμcxτcx

tGV

lncxιpvcxv

χ:χΙ ντρ:iΠ1)χε να: χλάψει μπροστιΧ στΙς γυνcx!χες. θυμοομιχι,

μια: μΙρ:χ μοίί 'χε πε!: «Δεν ντρέπουμαιι να: χλcxίω, δχι' μιi μπρoστιi

atOU:;;

άντρες. 'Άντρες εΙμ:x~τε, Ιν:χ σινιΧφι, δεν εΙ­

',σιι ντροπΥι' μιΧ μπρoστιi ιΧπο τΙς γυνcx!χες πρέπει νιΧ δείχνου' με πάνται γενν:χ!οι' γιcxτί, ιiν ιΧρχίσουμε χι έμε!ς τα: χλιΧμαι­ τί θ' C:Ι:πογίνουν (Χύτες οΙ χcxχομοιρες

tCX,

ΤΥιν

lnAUVcxv

; 'Ο χ6σμος

με χραισί, άνοιξε ~ γρια: σσι6σινώτρ

τούχι, εογοιλε ροίίχιχ χΙΧθΙΧριΧ, την ω.λσιξε, μποτιλάχι χολόνιιχ

66Atcx οΙ YtCX, ati:;;

θιi xcxtιEt.»

nOU 6pijXE' ~ρθC(ν

tij;

CX

το σεν·

Ιχυσε χι Ινιχ

ιΧπο τιi χοντινιΧ περι·

θαινcxτόμυγες χι ιΧπΙθωσcxν τ' ιχύγιΧ τους στιΧ ρουθού, χόχες των μcxτιων

στ' ιΧχρcxχε(λιcx Τ1)ς.

XCXt

ΕΙχε χινΥισει πιιΧ νιΧ σουρουπώνει. 'Ο ούρσινδς πρδς τη δύ­ σ1) εΙχε πάρει μεγ:iλ1) γλύχ:χ, σχοίίροι; μενεξελη; χι απ:iνω του χόχχιν:χ 'f(;ut:0USιXtCX

xcxv ψες

ιΧγάλιιχ στο

-

auvvtrrciXLCX

με χρυ~ες oιJγιες Ιπλε­

ψως χι άλλcxζcxν ιΧχσιτάπσιυστ:χ μορ'

6pcxotvo

πότε χ:χρά6ισι, πότε χύχνοι, πότε

q;cxytcxattXcX

θερια.

ιΧπο μπcxμπάχι χσιΙ μετ:iξιcx ξεφτισμΙν:χ. Κι ιΧνάμεσcx ιΧπό τιi χ:Χλάμισι τijς

cxUA'ij:;;

λι:χντράνιζε πΙρ.χ fι θ:Χλ(Χσσιχ τριχυ·

μισμΙν1). Δυο χCXΑοθρεμμένcx

xop&'xtcx

τ;έτΙΧξαιν ιΧπο μιιΧ συχιιΧ χι 1ιΡ'

θσιν χοιί στρσιτ:iρισιχν ιΧπ:iνω στΙς τ;λάχες τijς

cxUAt,;·

δ Ζορ­

μπιiς θόμωσε, ιΧρπιχξε μια: πέτρ:χ χαιΙ τ% 'διωξε.

Στην πέρσι γωνιιΧ τής (Χύλής οΙ αλάν1)οες του χωριου εΙ­

xcxv

στΥι,ε: τριχού6ερτο γλέντι. ΕΙχιχν βγάλει Εξω το μεγιΧλο

τραιπΙζι τής χουζίνcxς, εΨΙΧζcxν, 6ρΥιχιχν ψωμιιΧ, τ;ιάτcx, μcxχιχι­

ροπίρου',cx, εφεραι'ι από το κελάρι .μιιΧ ντcxμιτζάνσι χρσισί, 6pcxaoιv τρεΙς όρνιΟες,

xcxl

l-

τώρσι, χιχρούι.ιενοι, πεινcxΗοι,lτρω­

γιχν χι επινιχν, σχουντρώντιχς τιΧ ποτΥιριαι.

-'Ο θεος νιi τη συχωρέσει! Κι 8,τι εχιχμε, νερο χι &λιΧτι Ι

311

-

Κι ΙSλOΙ οΕ ιXγαπητιχ~ί της, μωρ~ παιοι!Χ, να; γίνουν ιΧγγέ­

λοι νιi π!Χρουν την Φ'Jχή ΤΥΙς.

-

Μωρέ, γι~ κοίτα. το γερο ΖορμΠά, εΙπε δ Mανό~α.κας, χυ­

νηγιΧει κoρ~κια

! Χήρεψε

δ κα:χομοίΡΥΙς, ιiς τοσ φωνάξουμε νά;

πιεΙ μιιχ μα.χαρία.. ~E καπετα;ν ΖορμΠά, ε πα:τριώτΥΙ!

Ό Zoρμπιi~ σΤΡ!ΧΨΥΙχε. Στρωμένο τρα.πέζι, ιΧχνίζα.'1 οΕ δρνι­ θες, το xpιxat μέσα. στα; ποτήρ:α., δυνατ~, λΙΟΨΥΙμένα παλιχιΧ· ρια, μ~ τα στριψτιΧ μα.'/τήλια: στο χεφΗι, δλο ξεγνοια.σια καΙ νιιΧτα.

«Ζορμ'ΠιΧ, Ζορμτ:α, μοuρμοuρισε, βΧστα.· εδω σ~ θέλω!»

Ζόγωσε,

ijrttE

!να. ποτήρι κρχσί, ijπιε δυό, τρία., μονανα­

πνιιΧζ Ιφα.ε !'ια μερt l5ρνιθας, τοσ μιλοσσαν, δ~ν ιΧποχρίνουν­

τα.ν, ετρωε κι επινε βια.στικά, λΧίμα.ργα., μονομποόχι, μονορού­ φι, ιΧμιλητος. ΕΙχε γυρισμένο το πρόσωπό του κατ α; την κά­ μαρα ΙSπσυ κείτουντα.ν, ιXσiλευτη, ή γριά του φιλενάδα. κι ά­

κουγε τσ μο:ρολόι, πού 'PX0'Jvtιxv ιΧ::ο το :Χνοιγμένο πα.ρσιθυ­ ράκι. Κάπο';) κ~πoυ δ θλι6ερος σχοπος κό60υντσιν χι ιXMU­ γουντα:ν φωγές σα;ν κα.υγιΗεςκι :Χνσι γοχλείσμα.τα. ντουλα.πιων

'Iιιxt '(οργα 6~xpιιi τ:ατΥlμσιτσι, σα. να πiλευα.y· και πιiλι ξσινιΧρ­ χιζε το μοιρολόι, μονόχορδο, ατ:ε},ϊ.ισμένο, γλυκό, σα ζουζού­ νισμα. μελισσιοσ.

ΟΕ μoιρoλoijτρες ετρεχσιν α;:~νω χάτω στη νεχροκάμαρσι, μΟιΡολογοσσχν χι εψχχνα.ν μσινια.σμένες. 'Άνοιξσιν Ινα. ντου­ λαπ~κι, βρηκχν πέντ' εξι χουτχΑ:Χκια., λίγΥΙ ζ~χα:ρη, !νσι τε­

νεκεοάχι χα.:ρέ, !να. κουτΙ λουκούμια.. Ή

eEti

το Λενιο χόθΥΙ­

χε, ιipπα.ςε το'ι χα.:p~ κ:χι τα; λουκούμια., ή γρια ΜΧλα.μσιτένιιχ τη ζιiχα.ρYI κα.Ι

ti

χουτα.λιΧκισι· χόθηχε, ιΧρπα.ξε καΙ ουο λου­

χουμισι, μπουκώθΥΙχε, κσιΙ το μσιΡολόι άρχισε νά; βγα.ίνει τώ­ ρα. πλσιντσιμένο, πνιχτό, μέσσι ά::σ τά λουΜόμια.

-

Nd πlφτοvν τ'ι'Ι,.ι'ιηάπάνω σου, ταμηλα

:

στην ποδιάσου ...

Δυο γρι~ς τρόπωξσιν στην κάμα.ρ:χ, χίμηξα.ν στο σεντοόκι' Ιχωσα.ν τα; χέρια τους, ιΧρπσιξα', μερικα μα.ντιΗχια:, δυο τρει,

πετσέτε" τρεις κιΧλ τσες, μια; κσιλ τσοδέτα.· τα. πσιράχωσαν στον

312

κόρφο 'tοuς, γύρισαν XiX'tιX 'tYι νεκρΥι κι Ικαμαν

'tO σ'tαuρ.ό 'tοuς. Ή ΚUΡα-Μαλαμα'tένια ε!δε "ις γριες νιχ δLcxγοuμΙζ?uv 'tO

aEV'tOίIxt, λύσσιcxξε,

- Λέγε, μωp~, το σκοπό, λέγε κι lΡχοuμcxι ! φώναξε o'tYι θειιχ 'tQ ΛεΥιό, XCXi χώθ'Υ)κε κι CXU'tYι με 'tO xerp:iAt o'tO σεντούκι. KoupiAtcx ιΧπο ξεσκισμένο ιΧ'tΗζι,μιcX ξεβcxμμέν'Υ) ρόμπα: μελL'tζανι~, πcxμπ~λαιcx πcxσοuμιΧκι:χ κόκκι vcx, μια: 6ev'tιXAtcx σπcxσμέν'Υ),lνcx κόκκινο δμπρελΙνο κ:χινούριο κ:χι o'tov ΠcX'tο lν:χ πcxλιο 'tptxcxyto vcxuιXpxou' 't7'jζ "ό 'xcxv χαρίσει μιιχ φοριχ ΚΙ lνα: ΚCXΙΡό. 'Ότcxν ήταν μόν'Υ) 'tO φopoO~ε μπροσ'tιΧ ιΧπο "ον xcxepirp't'Y), σo6αp~, μελcxγχολικ~, xcxi xcxΙPE'tooae. ΚιΧποιος ζύγω~ε ,-ην πόρ'tcx' οΕ γριες 'tpcx6~X't'Y)XCXV, ~ θειιχ

'to

Λενιο πι~σ't'Υ)κε πιΧλι ιΧπο

σ't'Υ)θοδέρνε't:χι κ:χι

-

vi

'tO VExpoxpi6cx'to

κι &ρχισε νιΧ

σκλ'Υ)ρίζει:

Τά κρεμεζογαρούφαλα τριγύρα στό λαιμό σου •..

Ό Zopμπιiς μπ7'jχε' κοί't:Χξε ,ην πεθ:χμέν'Υ)

yuy:xLx:x, -ijau· Χ'Υ), Υ:Χλ'Υ)νεμέν'Υ), κ%τακίτριν-η, γεμ~τ'Y) μιιγες, να: xeL'tE'tiXt με σ'tiXuρωμέν% χέρια καΙ με Τ1) 6eAOUoiytiX ιΧχόμα: ΚQΡδελί τσ:χ o'tO λcxιμό. «'Έν:χ κ'ψμΧτι.

y7'j;, auHoyLo't'Y)xe,

lνα κομμιΧτι γ7'jζ ποu

πεινοΟσε, γελοϋσε κι ι:);γχIΧλιαζε. 'Έν:χς βώλος Ησπ'Υ) ποu

κλcxιε. Και τώρ:χ

; Ποιος

l· xcxt

διάολΙ:;ζ μιiζ φέρνει στον κόσμο

ποιος διάολο; μιiς π:Χίρνει;»

'Έφτuσε χάμω, κάθισε· εφcxε μ,αθές κι ήπιε, εΙχε πιΧρει Ού· νcxμ-η.

Άπόξω

o'tYjv cxuλη οΙ νέοι είχαν κιόλα; στελιώσει χορό' ήρ,

θε δ κ:Χλός λUΡ~Ρ'Υ)ς, δ Φ:χνούΡΙΟζ, ιΧν:χμέρισαν το ψαπέζι, 'tοuς γκ%ζΟ'tενεκέδες, τη σκ~φ'Y), το μποuγcx30κόφινο, εκαμαν

"όπο κι άρχισαν νά XOpeίIQUY.

'Έφτασαν οΕ προεστοί, δ μπαρμπα· ΆνcxγνώσΤ'Υ)ς με γcxντζοuνωτο ιXψ'Y)λtι ρα6δί

tou,

και το

rpcxpou

'to

&~πρo ποuκά·

μισο' δ ΚοντομcxνΟΑιός, στροuμποuλος και λιγοιcxσμένΟζ δ Μ· σκcxλος, μ' lνα χοντρό μoJtiXxιpiYLO κcxλcxμ~ρι στο ζων:iρι κι

..

313

lvct

;:ρ:Χσινο χοντυλ':/:γ6ρο περ~σμένo στο .ώνης έλειπε' εΖχε ;;ιXσε~

(Xuti.

Ό γερο· λfαυρ~'I'

ti 60υνχ, ψυγ6~ιxo;;.

- ΚοιΑιο; σάς βρήχ:χμε, μωρε x.,;-:έλι~! εχ'Χμε δ μτc:xρμπιx­ , Aν~γνώστης, σηΧώ'lοντ!Χ; το χέρι. Κ!Χλιο; tci: χ!Χίρεστε ! Ί'ρlί). τε Χ!Χί πίνετε, νά 'χετε την euxij του HEoG, μci: μη φωνχζετε' ντροπή 'νιχι. Ό νεxρ~ς άχοόει' άχι:ιόει, μωjjΕ χοπέλιιχ!

Ό Κι:,ντομοιν.,λιδς έξήγφε

:

-'Ήρθ:χμε ./α: χ~ταγρ:iΨψε, μοιθές, τδ 6ιός

t'ij;; συχωρεμένης,

ν:Ι τό μοψχσΟ'Jμε στo~; φτωχι:ιυς του χωΡΙΟG. Φ:Χγατε δ, τι Ψ&.. γιχτε, Υ/πι!Χτε δ,τι ήπι:χτε, ψτ:iνει!

l\Hj

χυθείτε χ'Χί χάμετε ρε­

μοuλοι, μοι~.,?οχοιχr.ιμοrΡ'Υ/δε;, γιοιτ:, γι:Χ χοιτάχτε! ΕΙ πε χοιΙ χού­ νφε :ρο6εριστιχ% τη μηxoόΡ~ του. Πίσω α:π~ τo~ς τρείς τ:ροεστους ξεπρ66oιλ~ν μιeι δεχ!Χρια: γυ'~oιίxες, :i'i~μ~λλ::iρες, ξυπόλυτες, Υ-O'Jρελι&.ρες. KoιlJεμι~ εΖ­ χε χι άπό εν:ι άδειοινό τσoυεiλ: σΤΤίν άμοισχ:Χλη τη;

r, χροι·

του σε μια: κοψ!νοι στΥί ~Xxη. Ζόγων-.ιν χλετ-τχ, πιχτουχια: Π!Χ'

touxtci,

άμίλrιτες.

Ό μπ-.ιρμr;α- Άνηνώστη;, στρχφηχε, τΙς είδε, ιiν-.ιψε: -'Έ χατσι6έλες;, ψώνοιξε, πίσω! Τί μετε

; 'Εδώ

; γιουροόσι

ήρθατε να:

xci-

ΙΗ τα: γρχψι:,υμε ενοι ενιχ στό χοιρτί, χι υστερα τα:

μotρXζoυμε με τciξη χοιί διχοιιοσυνη στους; ψτωχοός. Ηίσω,

σιiς λέω, μη σTjΧώ"ω ΤΤί μηχουρα! Ό ~ci"χαλος τρ:χ6Tjξε άπό τη μέση του τό μοιχρ')υλό μπα· χιρένιο χ-.ιλ-.ιμΧρι, ξε~ί ;-:).ωσε μια: χοντρη χ6λλιχ χ-.ιρτί χοιΙ

atp:i'fTjxe

χοιτχ τό ιιοιγ-.ιζ&.Υ.Ι ν' ιΧρχίσει άπδ χεΙ ττιν x~τιx­

γρ-.ι'ffι·

M:i

τΥ; στιγμΤι έχείνTj φο6ερτι εoυrι άχουστηκε

-

χ:χτ:χχτυ­

πουσοιν τενεκέδες, χ~τραχ'Jλcιuσοιν χουοοιρίστρες, σχουντρου­ σαν χ-.ιί σπ{~αν φλιτζΧνιοι. K~! στrιν χουζίνιχ μέσιχ μεγάλος σ-.ι(1-.ιτci:ς άΠCι Χ~Τ'Jοιρόλες, πι&.τ~, πιρου·ηιχ. Χύθηκε δ γερο του. ~I:X που

v:i

-

Ko·I.ι:ιμ~yoλι~ς χουνώντ-.ι; τη (1οιγχουρ'Χ

ϊ.ρωτοr;ρι:ι:;;τi'Jεt

! Γριές, άντρες, π'Χιδι:Χ, ετρε­ ti π:;φ:xtιόPΙ~ χι άπδ τους

χ'Χν :Χπό τίς; πόΡΤΕς, TC'YjOOU'JΙXV ά;-:δ

t?ρ&.χτες;, γχρεμ!ζουντοιν ιΧ;;;δ τό δώμ~, χου6-.ιλώ·/τ:χ; ε, τι χ:χ.

314

θ~νιxς πρόλΙΧβε ν' &:Ρr.iξει

: trιr~vtlX,

χουνέλιlχ ... ΜεριχοΙ

βγ~λει iπ~ του; σΤP0110~ς τους τ!

πιχρ:χθuριχ

XIX!

ErxlXv

τΙς πόρτες χιχ!

ti

χιχτσιχρ6λες, στρώμιχτιχ,

χου6ιχλοuσιχν στους ώμους.

Ό Μιμηθός εΙχε ιΧΡπiξει ΧΙ ιxuto;;

ti

ουο γο6άΧιιχ της μιχ­

χιχρΙτισσlχς, τά 'χε o~σει μ' Ινιχ κ?ρΜ'1ι χιχΙ

λιχιμό του

- elXppETIj;

ti

πέριχσε στb

χι ijtιxv XlXo:Xλ1X στο σ6έρχο του rι μιχν­

τιΧμ ΌρτιΧνς χι Ε11ευγε, xιxt μονχχιχ

ti

γοβάΧιιχ τη; διιχκρ(·

VOuvtIXY ... Ό οάσΧΙΧλος ζάρωσε τ:Χ :ρρu3ιlχ, πέριχσε π:Χλι το χlΧλlχμά­ ρι στή ζώνη του, J3ίπλωσε την κόλλιχ το α.'(ριχφο χωρ!ς

vi

xlXpti XlXt

βγάλει ιiχyιx, με μεγ:Χλη πληΥωμέ'/η αςιοπρέπειlχ,

οριχσΧέλισε το χιχτώφλι χι εφυγε.

Κι δ ΧΙΧΥίμένος δ μΠIΧΡμπlχ-'Ανlχγνώστη; φώνΙΧζε, πα:ριχ­ χα:λοσσε, σήκωνε τό ρΙΧβδί του:

-

ΝτΡlχπεΤτε, μωρε χοπέλιlχ, ντΡ:χπε!τε, χι δ νεχρος χχοόει

!

Να πάω να φωνχςω τον πιχπά; εΙπε δ Μιμη!)ό;. Ποιον πιχπχ, μωρε σερσέμη; εκιχμε ι5 Κι;ιντι;ιμ:χνολιδς ά;-

γριεμένι;ις. Αοτή, μωρέ, ήτιχν

οεν είδες πιί>; εχ:χνε

fIPXYXtaaIX,

το στιχυ?6 της; Με τα τέσσεριχ διχχτόλια:, ~ χφορεσμένη τέστε,

vi

τήν πιχριχχώσουμε στον ιiμμo,

vi

!' Αν­

μή 6ρωμέσει χιχ!

μιχγιχρίσει το χωριό!

-Άρχίζει χα:Ι σκουληχι:Χζει, ν:Χ, μi το στιχυρό! εχιχμε δ Μι­ μηθος χιχ! στιχυροχοr.ήθηχε.

Ό μπιχ?μπιχ-' Ανιχγ'/ώστη; χοόν1)"ε το φτενό ~pχoντικo χε­ φ:Χλι:

-

πιχρχςενο σοσ φΙΧίνετχι, μωρε χ?υζ?uλιχχιχ

;Ό

ιiνθρωπoι;,

μΙΧθές, εΙνιχι γεμχτο; σχ(ιυλ -ήΧΙΙΧ άπο τ-ην ({>ρα: που θα γεννη­ θεΤ, μιΧ οεν τιχ βλέr.ουμε· ~μιx οοσν πω; αρχίζουμε χιχΙ 6ρω­

μοσμε, προ6:Χίνουν :Χπο τΙς τρόπε; του;

-

ιiσπpιx ιiσπpιx, σαν

του τυριου! ΨΙΧ πρωτιχ αστέριιχ πρ60ΙΧλιχν χιχ! χ"εμiστηχιχν ιΧνχερα,

τρεμχμΕνα, σιΧν ασημέ'/ιιχ κουΟΟ:Jν:Χχιιχ· δλ1) rι νόχτα ντιντΙ­ νισι.

Ό Zopμπιiς ξεxp~μιxσε το χλουβΙ με τον παπαγάλο ιΧπιΧ-

νω &πο το κρε6ιiτt τi'ί~ πεθιxμΙνη~, Τ' όρφιχνεμένο πουλΙ εΙχε λουφιΧξεt σε μια; γωνια; τρομιχγμινο' κοίτΙΧζε, κοί τΙΧζε, δεν μπο­ ρουσε να; κιxτιxλιi6ει' Ε6ιχλε το ·κεφιiλt του μέσιχ στΙ~ φτερου­ γε~

XlXt

ζιiρωσε,

'Ότιχν δ Zoρμπα~ ξεκρέμιχσε το κλου6( του, δ πιxπιxγιiλo~ τινOCχτηκε &πOCνω'Ικ"με να; μtλήσεt, μα; δ Zoρμπα~ απλωσε τη φοόχτιχ του:

-

Σώπ", του 'κιχμε

xlXrOEUttxOC, ailittlX' nlX

μιχζί μου,

'Έσ)(υψε δ Ζορμπας, κοί τιχξε την πεθlχμένη'τ1jν κο(τιχζε πολ­ λη ωριχ, σφίγγουντιχν δ λιxιμ6~ του'Ικιχμε να; σκόψει νΙΧ

t1j tpt-

λήσει, μα; κρ:χτήθηκε,

-''AtvtE

στο κΙΧλ6, μοuρμοόρtσε,

Πήρε το κλου6Ι κιχ! 6γήχε στΥιν ιχόλή. Με πήρε το μιiτt του, ζόγωσε

-

:

παμε να: φόγουμε ... μου 'πε σtγα;

xlXt

μ' lπtιχσε &πο το

μπρOCτσο. Φ:χ(νουντ:χν ήσυχος, μα; τα; χε(λt" του Ιτρεμιχν.

-'Όλοι θα; πάρουμε τον {διο δρ6μο ... εΙπιχ, για; να; τον πιχ­ ρηγορήσω.

-

χ"ρα: στήν ttΙXpYjyoptoc! σοόριξε σιχρκιχστικoc' πάμε να: φό·

γουμε.

-

Στιiσoυ, Ζορμπά, τώριχ πάνε να; ΤΥΙ σηκώσοuν' στάσου να;

Οουμε ... Δεν &.ντέχεις;

-Άντέχω ... &ποκρίθηκε ttvtXtιi. Άπίθωσε xιiμω το κλου6Ι κιχ! στΙΧόρωσε τα: χέριot.

, Απο t1j νεκροκάμ:χρ:χ πρ66ΙΧλαν ξεσκοόφωτοι δ μπαρμπιχ­ , Αναγνώστης κι δ Keιντoμανoλ:oς xt εκιχν.χν το στ:χυρ6 τους. Πίσω τους τέσσερεις ά.πό τους χορευτιχράδε" με τ' &πρtλtOC· τικιχ &κ6μlχ τριlχντάψuλλlΧ στο αότί τους, χεφάτοt, μισομεθυ­

σμένοι, κριχτοσσιχν &τ.:ο τΙς τέσσερεις γωνιες τΥιν ξώπορτα χι cXπάνω της ήτ:χν ξιχπλωμένη ~ νεκρή. Πιο πίσω &κολουθου· σ:χν δ λυρOCρης με ΤΥΙ λόριχ του, μιιΧ δεκιχριιΧ ~ντρες στο χέ­

φι, που μιχσοόλιζ:χν &Χ6μot, καΙ πέντ' gξι γυναΙκες, που ΚΡΙΧ' τουσιχν

itto

κιχμια;ν κ:χτσcφόλΙΧ η χαρέκλlΧ. Ό Μιμηθος εΙ'·

316

χουντα:ν τελευταΤο;, μ~ τιi ξεπατωμένα γο6άκια περασμένα στδ

λαιμό του.

-

Φονιάοες! Φονι&οες! Φονι&:δε;

! ξεφώνιζε καΙ γελοΟσε.

Ζεστο; δγρο; άγέρα; ψυσοΟσε, κι ~ θ&:λασσα άγρίεψε' σ~. κωσε δ λυρ&:ρης το οοξ&:ρι του 6ρυ~ε μέσα

- χαροόμενη, κελαρυστij άνιΧ· atij ζεστij νόχτα ή φωνή του: >

'Ήλιε μου, κα2 πώς βιάστηκες "ά πας "ά βασιλέψεις ...

-

Πάμε! εΙπε δ ZOρμΊtά;' δλα τέλειωσαν ....

317

Π ΡΟΧΩΡΟΙΣΜΙΕ ΑΜΙΛΗΤΟΙ ΜΕΣΑ ΑlΙΟ ΤΑ ΣΤΕ­ νά Sρ'ψχχι~ το:) χωριοσ_ Τά σπίτι~ μ~υρoλoyoυ~ιxν δ­

λοσχ6τεινJ:,

xiitlJU

~ν~ σχυλί γχ6Υιζε, χχποιο 66δι ~νιxστέ­

ν:χ;ε. Κχποτε μiς Ιρχουντιχν στο φυσΥϊμιχ του ~yέp~ εϋθυ­ μιi, ά'lιx~pυτx, σάν πιχιχνι5ιχριχιχ νερχ, τιi xo:loouvxx:ιx tij~ λυρ:χς.

Βγήκιχl-ιε άπο το χωρι?, πήριχμε το Sι:-~μο χιχτά ΤΟ άχρο­ γιΗι μιχς.

-

Ζορμπi, είπιχ, Υιά '17. 1Ι.6'Ιω τη ~:XP::X σιωπΥι, τί ιΧΥέριχ, εΙ-

-':χι έτ~ϋτoς

; Νl')τιχ; ;

)Β. δ Ζ~ριιπ:iς πΤιγιχινε μΠΡ'Jστχ, xpιxτώντιx~ σά :ριχνχρι το

1I.AO Ji1: f

μέ τον πιχr::χγΧΑΟ ΧΙΧ1 aέν iΠ'JκρίfJYj)(ε.

'Ότ:χν fτ:tσιχμε ~τ~

--

Πε:ν:iς, itEytlX~

-''Οχι, ~zν

-

ixpoytHt

μ:χς, δ Ζ~Ρμπiς σΤΡΧ:ΡΥΙχε:

; r;ώ :φε.

.. εινώ, Z~~μπά.

Nυ~τ:xζει;

;

-"Οχ ι . -Μήτε έγώ. ''Ας Κ:ΧΟ~ιJQ'ΨΖ 0':7. XoXHa:~' εχω 1Ι.Χτι νχ σε :iωτf,.,ω. "Ημ:χ:ηιχν 1Ι.:χί ~[ au~ χι;,:ιριχσμένοι, μά

aE

ΙΙέλχμε

'17.

1I.Qt~

.ιΎJθι;,O:lε. ΔΖ fJέλ:χμε νχ xxσ~υμε τ~ tχρμΧ1l.Ι τΥι; μέρ:χς έτου, ΤΥί;' ~

[j"YQ; μχ; tx:ν~UvtΙX'1 ιJά μ:ά tUYYI ~έ χ:Χί ντΡ; .. 6μ:χστ:χν νά Κ"ΨΥ/Ιι;,σμε. Κ,.θiσ:χμε :nΥι'1 ixp:x tij; Ιι:iλιx~σιxς' ε~xλε

ωρ:χ

xtyt:J'IO'J

δ ΙΟΡμ.π:iς τ~

χλου6: ά'/χμε:τχ ιJΤ:X γ6νχτχ το:l χ:χί χiμΠ~~Υί ωρχ ~ώ .. x:νε.

''Ενχ; 'ρι;,6εp~ς Χστερι.,μ6;; ά'/έ~rικ~ :χπα τ6

318

61J:I'16,

,-οΑυ6μμ:χ-

ta τέρ~ς xoAAa(jOE

μ~ στρaυφιχτrιν ούριΧ, χιΧπου χιΧπau lν~ ιΣστέρι ξε­ χι επεφτε.

Ό Ζaρμπ~ς χaίτ~ξε τ' ιi'1τέριιx, μ~ τό στ6μ~ ιΧνοιχτό, σχ

νιΣ τ:Χ '6λεπε

-

ΤΕ

yti

πρώτη φοριΧ.

γίνετ~ι ΙχεΙ ιΧπιΧνω! μουρμaUρισε.

vi

K~! σ~ λίγο πΥίρε τtιν ιiπόφιxση, μίλησε:

Ξέρεις; νιΧ μau r.EI;,

-

ifEYttx6, είπε

χι rι φωνή του ιΣσχώ­

θηχε Ιπίσημη, σuγχιντιμέντι μέσ~ στη ζεστη νύχτιχ, ξέρεις; μοσ πεΙς τί πιΧει

τιΧ 'χ~με

vi

πeισν ελιχ ιχύτιΧ; Ποιος; τιχ 'χ~με

vi ; Γιιχτί

; Kιxt πιΧ'/ω ιir.' δλ%, itlJuta (rι ~ωνη tau Ζορμr.ά ~­

τ%ν γεμιΧτη θυμό κιχ! τρόμο): Γι%τί νχ r.εθ%ίνaυμε j Δ~ν ξέρω, Zoρμπ~! :ΧποχρίθΥιχα:, χιχί ντρ::tr.ψ<:χ

-

ai

να: μt

ρωτoσσ~ν το πιό ιXhM TψXμ~, το πιο ιΧπ%ρα:ίττιτο, χιχ!

otv

μπορaQσ~ ν:Χ το ξηγήσω. Δεν ξέρεις! εY.~με

-

c Ζορμπάς; χιχ!

ti

μιΧτιιχ

tau

γοίιρλω­

σ~y.

'Όμaι~ γeιύρλωlJ:Χ'/ χ~ι μι:Χν iλATj νύχτιχ, δτ(Χ'! με ρώτφε

civ

χορεύω χιχ! τοσ IX;:oχρί!ιηx~ πώς δεν ξέρω χορό. Σώ;;~σε λίγο· ιiξη;νx ξέσΠ~'1ε: Ψ6τε τί Ύχι %\ιτi τ:Χ ;;:Χλι6χιχρτχ π?:' 8ι~6xζεις

-

δια:6Χζει;

; "Αμχ

a~ λένε

x·jt6,

; Ι'ι~τί ti

τί λένε;

Λένε τη στε'/οχώρια: τ?σ χνθρώ;:r;u πr;u ~ε'/ μr.aρεί ν'

-

i·

πα-ν τΎ'ιlJε ι σε α-υτιΧ r.ι:..u ρωτi;, Ζ?ρμhi, xr;axpίHYjx~.

~i

-

τΥι 6ΡΧ'1ω τΥι στενr;χώριιχ

tau; ! εχ:χμε 6 Ζορμπάς xtu-

"ώντ:χι; με :ΧΥα-νΧΧΤΥιση το ,,6δι το!) 'Ht; πέτρες;. Ό ,;:χ;;α-γ:ΧΙ..,ς στις ξχ:;;νικες :;;ωνε; τινΧΧΤΥίχε :ΧπιΧνω:

στο

Κ:χν%6άρ"

! Κ:Χ'ι%6χρ?!

εσχr;uζε σιΧ

Σχ:χσμος χα.ι σύ! εχιχμε

6

vi

ζΤΙΤΟίί'1Ε 6aήθειιχ.

Ζ"Ρμhάς χι εοωχε μια: γρoθι~

xAou6L. Στρχ:;;ηχε "Ηι σε μένχ.

-Έγώ Θέλω νιΧ μ-:.σ πε:ς :xπCι ι.:'.ίσ έρχ,;μΧlJτε χ%ι με.

Tou

Jtau

πά·

λόγο:) σι:..υ "t';1J2 y'ρόyι~ μιχράζωσες :Χπχνω στΙς Σa­

λaμωνιχές- (ιιΧ 'χεις attl'tEl OU(; τρεΙς χιλι~Eε; ~χά~ες; χ~ρτί' τί ζ.,~.ψι ε6Υχλες;; 3Ι9

Τόσ'Υ) αγωνία εΙχε ~ φωνή τοσ ΖορμΠά, που ~ πνοή μου κ6Π'Υ)χε' άχ, να μποροσσα να τοσ 'οινα μιιiν απόκρισ'Υ)!

'Ένιωθα 6αθια πως το ανώτατο που μπορεί νιi φτάσει δ cfνθρωπος δεν εΙναι ~ Γνώσ'Υ), μήτε ~ Άρετή, μήτε ~ Καλο­ σύν'Υ), μήτε ~ Νίκ'Υ)' μιi κάτι άλλο πιο ά:ψηλό, πιό ~ρωικo κι &πελπισμένο

: Το

Δέος, δ Ιερος τρόμος. Τί 'ναι πέρα απο τον

Ιερο τρόμο; δ νοσς τocί ανθρώπου δεν μπορεί νιi προχωρέσει.

-

Δεν απαντάς; !καμε δ Ζορμπάς με αγωνία. Δοκίμασα νιi δώσω στο σύντροφό μου να καταλά6ει τί εΙ­

ναι δ Ιερδς τρόμος:

-

Ε!μαστε σκoυλ'Y)κ~x~α μικρα μικρά, ΖορμΠά, αποκρίθ'Υ)χα,

&πάνω σ' ~να φυλλσφάκι γιγάντιου δέντρου. Το ι:Ρυλλ,ψχκι αυ­ το

efvcit

~

fij μας" τ' άλλα φύλλα εΙνα.ι τ' αστέρια. που 6λέ­

πεις νιi xouvtoCΊvtIXt μέσα. στή νύχτα. Σ?υρνόμαστε ά:πάνω στο φυλλαράκι μας, κα! το ψαχουλεύουμε με λαχτάρα' τ' οσμιζό­ μαστε, μυρίζει, 6ρωμ&ει' το γευόμα.στε, τρώγεται' το χτυποα­ με, αντηχάει κα! φωνάζει σιiν πράμα ζωντανό.

» Μερικο! άνθρωποι, οΙ πιο ατρόμ'Υ)ΤΟΙ, φτ&νουν ως τήν ά­ κρα τοα φύλλου' απδ τήν άκρα αυτή σκύ60υμε, με τα μάτια.

ανοιχτά, τιi αυτια ανοιχτά, κάτω στο χάος, 'Ανατριχιάζουμε. Μαντεύουμε χάτω μας το φο6ερο γκρεμό, ακοσμε ανάρια α­ νάρια το θρο που κάνουν τ' άλλα φύλλα τοα γιγάντιου δέν­ τρου, νιώθουμε το χυμο γ' ανεΌα.ίνει απο τΙς ρίζες τoCΊ δέν­ τρου χα! να φουσκώνει τήν χα.ρδιά μας. Κι !τσι σκυμμένοι στήν ά6υσσο, νογοαμε σύγκορμα., σύψυχα, να μάς κυριεύει _ρ6-

μος. Άπο τή στιγμή έκείν'Υ) αρχίζΕΙ ... Στα;μάΤ'Υ)σα. 'Ήθελιχ να πω: «Άπό τή στιγμ.ή εχεΙν'Υ) άρ­

χίζε: ~ Ποί'Υ)σΥ»>, μιi δ Ζορμπάς δε θα κα.τα;λά6αινε καΙ σώ­ πιχσα.

-

ΤΙ αρχίζει; ρώτησε δ Ζορμπάς με λαχτ~ρα;. Για.τί σταμ&­

Τ'Υ)σες;

-:- .. , άρχίζει

δ μεγάλος κίντυνος, Ζορμπά, εΙπlχ. 'Άλλσι ζα·

λίζουντιχι χα! πlXραμιλOCΊν, άλλοι φο60σνται καΙ μOχτoCΊν νιi

6ροσν μιιiν άπάνΤ'Υ)ση, που νιi τους στυλώνει τήν καρδιιi κα;!

320

λένε

: «θε6~»' Hλι:lι κι;ιιτά;ουν ιΧπσ -Τιν ~κρα ΤCιo φυλλου ij .;u"/..:x, Π:Χλικη['jια κ:χι λέ'/ε : «Mou ιΧρέσει».

τδ

γ'-PΨ~

'Ο Ζ-:ΙΡμr.iς συλλΟΥ:στηκε χάμΠΟ'Jη ωρχ' 6:χσχνίζοtlναν 'ιIcX 'Κ~τ~λX~ε~.

-'Εγώ, εί .. ε τέλι:l;, κι:lιτάζω κάΒε lJτιγμrι τ~ Οiν:ιτι:l' τσν κι;ιι­ τάζω κ:x~ δε ;:-:ιefJCίμ:χ:' εμως; κ:χ( ;;οτέ,

ρέσει. ~Ox:, ~ε μου ~ρέσει χ'Χυ6λου ύ;:fJγΡΧ'f ω

.. οτε δε λέω: Μι:ισ ci! Δεν είμ'Χι Aouttpo; ; Δεν

!

~ώϊ:α'Jε, μ~ γΡ'Γιγ';ρχ τώνχξε πάλι: -~OZΙ, δε fj' ά;:λώ'Jω έγω στο Χάρο το λαιμό μr,u χχι

y:t

τ-:ιο πω: «~:ρXξε με, χγά μ'?υ, ν' &γιάσω

acXv ιΧρνΙ

!»

Δε μιλ-:ΙU:JΧ' σΨΧfYjκε. με χο[τ:Χξε ~ Ζορμπiς θυμωμένος.

-

Δεν εlμχι λε'JτεΡ',ς; ζ::<'/ατώναξε. Δt μιλι:lO.,x. κ± Η; «Νχί!» στ~ν ιΧνάγχη, να μετ')υσιώνεις

tc :i'n ..ό;:;εuγ')

I'Jε δικιά σ-:ιυ λε:Jτερη bΟ:Jληση

-

α;ατό;, Ισως,

εΙ'η:: δ μ';ν'); iν~)Ρι.ί>r.ινος δρόμος τiJς λr)τpωσης. Τό 'ξεpcι, καΙ γι'

'Xu,':'

δε μ:λ-:Ι:j:JΧ.

Ό Ζ-:ιρμ .. i;

F.:OE

ϊ:ω; δε" είχ:χ πιχ τίπ')τα νιΧ τοΟ πω,

itfi-

ρε το κλ-:ιυ~ί σιγ± σιγχ, νχ μΎ/,1 ξυπνήσει δ ίοα;ιαΥάλος, το ΤCιπr.;f.ιέτφε ~[π/.x

-

i;:o

τ~ χετάλι του χχ! ξir.λωσε.

KxA'fιI'JZtx, ~:μyτιχ6, εί;:ε' φτΧνει.

ZE'J,;,;

ν-:ιτιΧ;

'fu'J':.O:JE

τ~ τζΞρ,~εl3χt:κ± χχ(

Ί'~ν Μχ-:ιuμr.;u,l 'ι±

·tx

πέρα ιΧπο το Μ ισίρι Χ'Χ! μέστωνε :γρ')Οα χα! τ± στήθια της Κρήtης.

.. ερεχ:Jνετχι

στο μέτωπο, στιi χείλια μου

Χ'Χ! "τ~ λχψ6, χι ε,ριζε κχΙ μεΥ:Χλω·/ε, σ± νά 'τιχν 1ιωριχό, το μuχλ6 μ-:ι'J.

Δεν μ::-:;ρr.;J'J'Χ νχ κ-:ιψηθω, δεν ~θελα. Δε συλλογίζουμουΥ τί::-:ιτχ' Ε,ιωlίχ μ-:ιν;~xx, στη ζεστΎI σ:ι IlfJ'J,

xx,;r.;tov

ttfJ:Jty}

νuχτι:l., κ:l.τι μέ­

μέ'J:!: μ'?u, νχ μΖστώ·/ει. "Εολεπχ, ζοοσχ χα;­

θ:φχ τ~ χxnπληx.':κ~ έτ-:ιΟτο θiχμ:ι: ν' Hλiζω. 'Ό,τι γίνε­ Τ:ΙΙ Ο:Χ'/Τ:Χ '1τχ ;τι.;;

ax')tE:vi

&πόγειχ τ')σ στήθι;ιυ~ μα;;, γί­

νι:lTItXν τι1lρ:χ Ί-Χ',ΙΕΡΧ, ξέσκεπ~, μπρ')στά μου. Κουκουι3ιστός

στΥ(l ~Ιφ:!: τΎί; (J.iλχ'J'J:Χ;, ϊ.χρ:ικl')λουθι;ισσχ τι θ!μι:ι:. 'Ι" Χ :ΗΖρ: χ ιι:iμ;τω:JΧ'/, δ -:ιuρχν~ς 'fωτί-JτηΧΕ, χι άΠ«νω στό

321 21

φ/ί)~ χσΨΧΧΤΥ/χlχν μ~ ψιλό χοντύλι τ~

6ouvi,

τα: οέ'Ιτριχ, ο( γΗ­

ροι. :ΕΥ/μέρωνε.

Πέριχσιχν x~μπo.,ε~ μέρε~' τιi σπιχρμένιχ εΙχ!Χν ψωμώσει,

l-

γερν:χν τα: χε'11Ηιlχ φορτωμένlχ χ!Χρπό' τα: τ;ιτζίχι:χ στΙ~ έλι!; τ"?ιόνιζ!Χν τον άγέρ,;, λlχμπερ:Χ ζούοιιχ 60υ60ύνιζιχν μέ,,1χ στό

πυρωμέν? φιί);. Ή θ~λ:xσσιx ιiχνιζε. Ό Zoρμπι1~, άμ(λητo~, τρΙΧ600σε ζΥ/μερώμιχτιχ στ~ βουνό, τέλειωνε πι~ ~ έγκ,;τχστ,;ση τοΟ έν:Χέριου, μΠi'jκ:χν ο(

a'tu-

λοι, τεντώθΥ/κε το σύρμ,;, xρeILi:Hy/XIXY ο( μιxx,;ρ:XOε~. Γύρι­

ζε δ ZoρμπΙΤ~

ά:πο τ~

vuxt,;

ooUAELi, ξεπνεμένοζ'

ιiνιx6ε φω·

τι~, μιχγέρευε, τρώγιχμε, ά:ποφεύγ:χμε να: ξυπνοομε τοιι;

λoυ~ οGtιμόνοu~ μέσ,;

ILGt;,

ILcyi-

τδν Ιρωτ:χ, το θ~νιxτ~, τόν τρόμο.

Δ~ φέρνlχμε κου6έντ:χ μήτε για: τη χ~ριx, μ~τε για: τη μιχν­

τ~μ Όρτ~ν;, μήτε για: τό θε6. Βου60Ι

xottxCGtILE

χι οΙ

oub

πέρ:χ τη θiλΙXσOIX.

~Eν:x πρω!,οηΧώθηκιχ, πλύθΥ/κGt'σα: να: οηκώθΥ/χε χ:χΙ πλu­

θ'1κε δ χ6"μ?; κι

ΙλιχμΦε χιχτιχκ:Χίνουριο,' Jt'i)ρ:x τό δρόμο

τσCί χωρι?Ο' ζερ~:x μου ή θ:χλ:χ"οGt λουλ,;χια: ά:χινΥ/τοΟσε' οε­ ε:χ μου, l5ρθι:χ σ~ χρυσοχόντ:χριχ στρ:χτέμιχτlχ, τα: οιτ:Χριιχ' προσ­

πέριχσ:χ τη ουχι:Χ λ~

x:xt

t'i); Άρχοντοποuλιχ~, γεμ:Χτη πρ:Χο:νlχ φύλ­

μιχρούλιχιχ σύκιχ, οιχ6Υ/ΧIΧ μ~ ειίΟΥ/, χωpι~ να: στριχ·

φιί), το περι6όλι τη; χ~ρ:x;, μπήΧ:Χ οτό χωριό. Όρ:ρ:χνεμένο

πιχ, Ιρημο τό ξενοοοχει:Χκι' οΙ πόρτε~ χlχΙ τα: π:xρίθ!.JρIX lλει­ π:χν, σκύλοι μπιχι ν66γlχινlχν την lXύλ~, τα: 'ItG(IL~XΡ:XXLG( &:οει:χνα:

x~Ι ξεχlχρ6:Χλωμέν:χ. Στ'ή νεχρίΧιlχ χ:Χμ:χρ:χ μ~τε κρε6:Χτι πιά, μήτε σεντοίιΧι, μήτε κ:χρέκλlΧ' δλGt τ% 'ΧΙΧΥ οι:χγουμίσει, χ:χΙ μσ­ ν:Χχ:χ, o~ μιιi γω'/ι:Χ, ά:πόμενε ά:Χ6μ,; μι:Χ κοuρελοίι, στρχ60Π!Χ·

τημένη, μ~

x6xxtY'lf aX'i)ILIX

σε &:Χόμ:χ το

φουντίτο,; π,;'/τού:ρλ:χ. Πιστ~, οι:χτηροσ­ τοΟ ΠOOιoCΊ τής

x'jpi;

ΤYI~' ~ ιΧθλι:χ έτού­

τ,. π,;'/τ?ύ:ρλ:χ, πιο π?'/εtιXΙ:X ά:πό τΙ;; φuχες

322

tGn &:νθρώπων,

o~ ~Ιϊ.ε &κόμcx ςεxιfσει τ~ ιΧγχπημένο, πολu~cxσ:χνισμέ'/Ο ϊ.6Οι. "Αργφιχ ν% γ\ηίσω, χ( δ Zopμπ~;; εΙχε .xνιfψει κιόλχ τη

φωτιιi κι ~τοιμΧζΟ'Jντ:χν νιi μcxγεΡέψ!ι' ώ~ σΥιχωσε το xεφι:iλι χιχΙ με χοί τχςε, χιχτΧλ:Χ6ε i~o ποίί έρχόμουν' ζιΧρωσε τιi φρύ·

Stcx. "fatEpcx

&πο τόσες μέρ~;;, ιΧπόψε ξεΧλείδωσε πιΧλι τη)

χιχρδιχ του' μίλησε:

-'Ο κΧθε πόνο" &:ρεντιΧό, εΙπε, σιi νι:i 'θελε

'10:

διχιχιολογη'

θεΙ, μοσ χχνει την x:xp~ιιi δυο χομμιΧτιιχ' μιi ιχυτή fι σιχριχν' τιxπληγιιfp:x δένει ευτύ~, χιχΙ οε φΙΧίνετιχι fι πληγΥι' εΙμιχ( γε· μιXτo~ τ;ληγε;; δεμένε~' γι' ιχυτό ιΧντέχω.

-

lloAu

γρήγορ:χ, Zopμπ~, ςέχcxσε~ τήν ιiμoιpη την Μπου·

μπο:.ιλί'/:Χ, εΙπ:χ χι fι φωνή μου, xωpΙ~ νιi το θέλω, εΙχε γΙνει &πότομη.

'Ο ΖΟΡμπi;; πειΡιΧχτηχε' σήχωσε τη φωνή:

-

Νέος δρόμο;, φώνιχςε, νέχ σχέδιιχ, ΙπΙΧψΙΧ νιi θυμοίίμιχι τΟ:

χτεσινχ, Ιπχψ:χ

v:i

ζητώ τ' ιχυριιχ'lιΧ' τΙ γΙνετιχι τώρχ, έτούτ'η

τη στιγμή, ιχυτ? με ψ)ιΧζει. Λέω: «Τί χχνει;; τώρ:χ, Zopμπ~

-

Κοιμοίίμιχι. -Κοιμήσου λοιϊ.Ο·ι κ:χι.:χ!

Zopμπ~:

-

Δουλεύω.

-

-

;

ΤΙ χιΧνει; τώριχ,

Δούλευε λOΙί.~ν χιχΗ! -Τί xxνει~

τώρcx, Zopμπ~; -ΆγκΙΧλ:ιΧζω μι:Χ γυνιχΙχιχ. -ΆγκΧλιΙΧζέ τη λοιπόν χχλ:Χ, Zopμπ~, ξέχιχσέ τ:χ δλ:χ, τίποτcx άλλο δεν ίιϊ.Χρχει στόν Χόσμο, μονχχιχ IX~τη χ:χΙ σύ, 61ρ:χ

!»

ΚΙ υστερ:χ ιΧπό λΙγο:

-'Ότcxν ζοσσε fι Μπο:.ιμπουλ1νχ, πo~ λές, x:xνένx~ Κ:χνΧ6ιΧρο δεν τη; εΙχε οώσει τόση

xcxp& δση έγω τ;οίι Oi πεΙ;; rt:xti

pελή~, δ γερο·Ζ'jρμπ~ς. rιχτΙ,

6λέπει;;,

6 xou·

οι Κχνχ6χρη'

δε;; τη φιλοuσ:χν,χcxί τήν !οιιχ στιγμή .ποίι τη φιλοσσχν συλ· λογίζουντ:χν το στόλο του;; χ:χΙ

Acxi

γ:χλόνια του; χιχΙ τΙ;;

ΤΤίν Κρήτη ΧΙΧΙ τό 6ιχσιλιιΧ τουro

t:i ξε· - χcxΙ μΧθε το, σο:ρολΟΥι6τ:χτε, '(L:i τη '(U/CXCxCX μεγΙΧλύτερτι xcxpd: ιΧπό t:i

"yuyIXIxe;

του;;' μ& έγω

χνοίίσιχ δλtt, δλ:Χ, χι ΙΧύτή, fι :i~ιλότιμYJ, τό xcxtaλGi6cxtve

(Χυτή οεν υπχρχει! Ή &λτιθινη γυνΧίκ:χ, νΟ: ξέpει~, περ(σσό·

Τερ!' χ:Χίρετ:χ( yt:i τη x:xp:i πο:' ?(νει π~ρ:i yt:i tYι~x:xp:i ποίι π:Χίρνει &π~ τ~ν ιiντpx.

323

'Έσχυψε, 15%λε χι ιiλλ:-ι ξίιλlΧ στΤιν πιχριχστιιχ'

-

Μεθ:-ιίιριο lχουμε τα lyxlX(ytoι του

lvlXiPLOU,

XlXi

σε λΙ γο

:

εΙπε' δεν περ'

ποιτώ πια στΤι γή~, εΙμlχι Ινoιέριo~, νιώθω απιχνω στοΙΙ; ώμoυ~ μου τοΙΙ; μοιχοιριχοε~!

-

eUIl(i~oιt,

ZoPIlr;(i,

τΙ δόλωμοι μου 'ριξε~ στο χοιψενε!ο του

Πειp:-ιιιi για να με αγxιστpώ~εις; Πώ~ φτιxνει~ τιίχ:-ιτε σoυπε~, νιΧ τρώει fι μχνοι χοιΙ του π:-ιιδιου lτυχε Τσι:-ι Τσιοι

ylX

μΤι δ(νει

xlXtt - χι

Ύ:-ιι οιδτο το Ifoιt ποΙΙ περισσότερο αγοι·

πω' πώ~ το xoιtlXAoι6e~

;

Ό Zoρμπιi~ χοόνφε το. χεψάλι

va

vi

:

:Ε:Ιρω χι Ιγώ, αφεντικ6; 'Έτσι μου 'ρθε. Κσιθώ; σ' 16λεΓο% χιίθισιχι στΤι γωνιιΧ του χlχφενέ,'Yj7υχlχ 1!συχσι, aUIlIlIX;Eμi·

νo~, νο

xlXi ν~ σxίι6ει~ τουρτουρίζοντιχ~ απχνω σ' Ιν:-ι χρυσοοεμέ­ 6t6ALIXpIXxt - δεν ξέρω, εΙ πσι πως θ' αγoιT'.:~; τΙ~ σουπε;.

'Έτσι μοα 'ρθε, σου λέω, τρέχσι γίιρευε. Σώπιχσε' τροίιλωσε το :-ιδτΙ του:

-

Σώπιχ, εΙπε' χχποιος lρχετιχι! BιlXστιx~ πιχτήμ:χτιχ χκοίιστηχιχν χιχΙ 6ιχρι. λοιχά.νι :x~μ:x αν·

θρώπcυ πr;u τρέχει' χι δλoμεμιιi;, με~

atG

"ντιΗμπισμιχ 'i'/~

φλόγιχ;, πετιΧχτηχε μπροστχ μας lvιx; χοιλόΥlίρος; με ξεσκι·

σμένοι ρχσ:χ, ξεσχoίιφωτo~, με taoupoufAtaIli\loι γέ\ιιοι, με μισο

Ilr;uotXxt. Μίιριζε πετρέλ:Χιο. - Βρέ, καλώ;; το\l τ;χτερ Ζ:χχοιρΙα! ψώνσιξε δ Ζορμr.:ι:iς;. Βρε xaλG)~ τον πχτερ Ίωσή~. '1'( '\Ι:χι cxutcX τιΧ χχλι:;(; Ό xlXA6yepo; σωριχστηχε χιχμω, δίπλ:χ στΤι φωτιιχ' τ:Χ σ~­ γόνιιχ του χlχτlχχτυΠΟU·Jlχν.

Ό Zoρμπιi;; Ι~χυψε,

-

tr;u

'χλεισε το μΧτι.

ΝοιΙ, :ΧποχρΙθηχε δ χοιλ6γερος;. Πήδηξε δ Ζr;Ρι.ιΠ(iς χ:χροόμενο;;.

-

Γειά

ar;u, χ:χλόγερε ! Τώρ:χ πιιΧ θιΧ ,"ι:iς; στΤιν llcιpιX?:Etao, xlXi θιΧ xplXt(i; χι ly:x γχ:Χζοτενεχε atG χέρι.

δε γλιτώνεις;'

-'Αμή\l! μουρμ.r;όρ:σε δ χοιλι5γερος; χι εκ:χμε το στοιυρό του.

-

Πώς lγινε

; πότε;

Λέγε!

ΕΙδοι τον αρχάγγελο Μιχ:χήλ, άδελψε Koιy:x6xpr;' n:x6ιx

324

:::χτ:χγ·ή. "Αχω ν± δεί<;

: 'Ήμoυ'~:x σ_ο μιχγερειο χ:Χί κιχθιΧριζ:Χ r.6p_:x σ:ρ:Χλιχτ'ή, c;E π:χτέρες

~μr.ελοφ:ΧσlJuλ:χ· 6λι;μ6~αχo<;, ή

στ~ν έσ-;τεριν6, 'ήσυχ::χ μεγ&λr;. 'Αφουχρ:Χζουμουν τιΧ πουλιcl: ;-;c;~ χελ:χηοουσιχν κ:Χί μου φ:Χίνουντ:χν &Υγέλοι." 'Ήμουν 7ίσυ­

x.o~. ~λ:x τ& 'χ:χ έτοψιΧσει, περίμενχ. Είχ:χ &:γορ:Χσει '1εκ[ πετρέλ:Χιο χ:Χί

tc,v

ly:x

τε­

είχ:χ χρ{ιφει στο r.:χρεχχλ'ήσι του χοι­

μητfιρ~oυ, χ:Χτω &πο τΥ/ν Άγί:χ Τρχπεζ:χ, νιΧ το'! 6λογ'ήσει δ

άρχιΧγΥελΟζ Ηιχ:Χήλ ...

» Κ:χΙΗριζ:>:,

λοιπόν, χτες το δειλινο άμr.ελοφiXσοuλ:Χ, είχ:χ

στο νοίί μου την ΠιχρΧδειοο χι ελεγ:χ

:

«Χριστέ μου, ν' &ξιω.

ίιώ χι εγώ τη 6:χσιλεί:χ τώ'! o~ψxνών, χι ιiς χ:Χθ:χρίζω :χlώνι:χ τχ τ;ερτ;εβ:χτιχχ στ± μ:χγερειχ τής ΠχρΧδεισος!» Έτουτ:χ συλλογΙζουμουν χι .ετΡεχ:χ" τ:Χ ΟιΧχρυ& μου. 'Όπου ξ&φν~!)

&:-

χοίιω .χ 1":0 r.:Χ'ιω μ?u φτεpι;~yες" x:xτιXλ:x~:x, εσχυΦ:χ το χε11&­

λ:. Κι :Χκουσ:1. -::6τε μι± φω"ή: «Ζ:χχ:χρί:Χ, αήχωσε τ± μ:Χτι:χ, μη 'Pc;~a'J7.~!» ΙΙι εγώ ετρε:.ι.:χ κι επεα:χ χ:Χτω. «Σήκωσε τα: μχτι:χ, Ζ:χχ:χρί:Χ!» iχι:,{ιστηκε π&λι 1ι φωνή. Σήχωσ:χ τ± μιΧ­

τι:χ χι εί37.: 'l{ τ:χν

6

r.Gp:x

ε:χε &:νo:ξε~, χ:Χί στ~ κ:χτώφλι σ~έxoυν­

xpxxγyελo~ Ιlιχ:Χήλ, ~ϊ:ως ε[,,:χι ζωΥρ:χφισμένος

π6ρτχ τοΩ (Ερ?σ, ;i;-;::φ:Ηλ:χχτος

: με

atYjv

μ:χσρες φτεΡ0f.ίγες, με χ6κ­

ΧΙ'l:Χ τουσλ')ίικ(χ, μέ χρυσΥI περικε:ρ:Χλ:ΧίΙΧ. Μον&χ:χ δεν κριχ­

tOUJE

σ7i:χ(Ε, "ί,:::τοσσΖ

f'l:x δ:χυλ6 ':αχμμ.ένο: «Χ:Χίρε, Ζ:χχ:χ­

ρ(:χ!» μ.οο Κ:Χ',ΖΙ.

c'E·;":)!' i5?c,λο; tof.ί θεοD, &:ποχρίθΥιΚ:Χ, ;-;ρ6σ­ τ:Χξε! - 1Ι:;:ρε tc,y 3:ν:χμμέ'ιο ~:X'J;.6, δ κ,JΡιος μετ± σοD !» 'Ά· r.AIIJIJ:X το χέ"ι, ε'ιιωσ:χ νχ χ:χ:γετχι 'ή ;;ιχΙ.:Χμη μου. Μ± δ &1'χ6.'{γελι;; Ζίχε .χτ:χ'/ιστεϊ !::li5:x μο'lχ;ι::χ :χπc, η/ν r;6pt:x μιχ πίι­ ρι"η γΡ:χμμi,στc,·ι ,,:jp:xv6, σχν &JtpO πι;.υ χ{ι'ιετ:χι . . 'Ο κ:χ;.ογ<.Γ ., 'ξ ~ r~' ,,). , , ,; σ:r-r:ιuγγ: ε τ ,'Ι .',ρωτ:χ :χ;τ:ο t'J r.ΡΟ'3ωπο του' erxe yi"!L χ:χτΧχλωμο;. 'l'i δ6ντ~:x του ίt:ΙCτ:χχτυ;;:οίίσ:χ'l ai v:i 'χε δ:.ιν.7.ΤΟ r.uρε.ό.

-

-

Λοι;;:6ν; iκ:χμε δ Ιορμot~ς" κουρχγι-" χ:Χλ6"(ερε.! τη" ωρ:χ εχείνη οΕ π:χτέρες εe;ρ~ν:χν iϊ:Ο

tc,y

έσπερινο χι

lμr.:χιν:χν σ'Υιν τρ:Χr.εζ:Χ. Ό γ,,6μεν?ς περ'ιώντ:χ; μ-,σ 'δωχε

μ~±ν xλoτ~ιά., σι! νί 'μ?υν:χ '3κίιλος. ΟΕ r.:χτέρε~ γέλ:χσ:χν, Ιγώ

3:!5

ά.'!-'ΙΧ. Ό άγέριχς μύριζε ά:κ6μα θειάφι &,,0 το πέριχσμχ τ~Cί

cXpxinEAou' μιΧ χιχνένχς οεν το κιχτάλα6ε. Κάθισιχν στην tp:i· .. εζΧ. «Ζχχχρίσι, μου xiYEt G τρχ;;:εζάρης, οε θi ζfιXς έσύ;» ΤσιμοuοιcX έγώ. «Χορταίνει με τον αρτο των ά:γΥέλω'/!» εΙ· ;:ε δ Δομέτιος

G ά:ρσενοκοίτης-

οΕ

.. :χτέρες

έγω σηκώθηκ:χ, τρά6ηξΧ στο χο:μη":'ήρι' π~δι:x του

Gti

το π60Ι

cXpxxyytAou

γέλχσχν

l,;E:jX

.. :ΧΑι.

Κι

μ .. ροUμuτ:χ

κι ε.,,:ωUcχ 6cχρι± στο :jεέρχο μοu

που με πσιτουσε. ΟΕ ~ψες r:έρ:χσcχ'~ "'Jτpxn~'

l· Bi περνοον χι οΕ ωρες χι cE χιω'lε; Gi:fj'l Ηαρ:Βεισο. Με· a:Xvuxtx, ~auxt:x, οΕ χαλ~γερoι είχχν xr;,ΨOfJ(iEt, σηκώθηκα. WΕχ-χμχ το atxup6 μ/)u, φίλφχ ΤΟ ;:ό~ι tljCΊ cipxintAou. «l'ε":I'Y;θ~τω το (jέλημά aou !» ε! .. cχ, ~p;;:'Χ,ςx τον τενεκε το πε· tou

τσι

τρέλ7.ΙΟ, τον αν/)ις-χ, εΙχχ τ.::χρ:χγψίσει τον Y.~pφo μr;,u κοuρέ·

λ:σι,

€yijxx έξω. » Πίσσχ σκοτάδι.

Το φεγγάρι δεν εΙχε άΧ6μ:χ βγει, το μο·

'Ix'Jt~pt -ητ'Χ,ν χχτάμαuρ/),

aiv

τ.γιν Κ6λαση. ~1 ;:~X'Χ, στο τ.:ε·

ρ:Χίιλι, &νέ6ηκσι τ.γι σχάλΧ, ετ:-:χσχ στο ,,;οuμε',ιχ6'

lxuacc

στην

7:~Ι:-Τ:X, στά παράf;uρ:ι, στο:"; τοίχο:.ις πετρέλα:ο, ετρεςχ στό χελl τοΟ Δομέτιοu χι αρχισα ά.-:Ο χεΙ νχ

.. ερεχίινω τα κελιιΧ .. /)u μου 'χε; :(ΡΙ.LψέΨει. Κι (j. στερχ μπΥιΧ'Χ, στην έχχΑ-φ:ά:, "ijpx ενα κερ[, το αν'Χ,Ψχ ά: .. ό το κ'Χ,ντ~λι τοσ ΧΡΙ'JτοΟ χι ε6αλ:χ φωτιά ... Ό κ'Χ,λ6Υερο; σώ .. :χσε λ:χχ:χν:χσμένο;' τιΧ μ:Χτιχ του γέμι·

'l.xt

το μ:χχρυ Χ'Χ,Υιάτι

-

κχτ:Χ

σ:χν ψλ6Υες.

-

Δ6ξ'Χ,

σ6ξχ σοι

or;,: 6

θε~;, 6Ροuχ-ήθηκε, Χάνοντ:χ; το atxup~ του'

G θεός! ~lψ::2; το μονχστΎιρ: -:υλ ί χτηχε στΙς φλό·

γες. «~τCι πΟρ το έξώτ<:ρο'/!» ψώνσιξχ ί3υνσιτά χαΙ τ6 '€XΛα: στ.χ πό3ιχ. "Ε-:ρεχα, ετρεχχ, ~X?Uycc τ!; καμπάνες νιΧ χτυ· τ;οΟν, τους ί(Χλογέρ?υ;

vi

φωνά:;ου'l, χι έγω ετρεχχ, Ετρεχχ ...

» Ξημέρωσε. Κρίιφτψιχ στο Ο:%σο. ΊΌuρτοUριζα. ΒγΥιχε δ ήλιος, ακουγα: το:"; χαλογέρους

vi

τΡέχουν στο δάσο χιχΙ νιΖ

με ζητου·,· μα δ θεος ε!χε ρΙξει iπάνω μου μιiν πιΧχν'η xaιΙ δέ

μ.' Ι6λεπσιν. Κιχτ:Ι το σtJύροuτ;ο ιXxouax τ;άλι φων~: «Kcι·

τέ6α στό για:λό, φύγε!

- Άρχ:Χγγελε, ~~ΎJΎΙX!» φώνα:~α: χι:tL

321,)

::Ύ~P:X πάλι ~p6μo, Δ~', ήξερ:χ ί:οΩ ::ήy~ιν~, δ α:ρχχ γγελο; με δδηγcισ~ε' π6τε σα: Ημψ-η, π6τε σα:ν

::ou).:

μ:χσρο μ,έσιχ

στα: δ~νtρ%, τ;6τε σα: μονο::χτι που Κ~Τ1jt:6ριζε, 1{ι Ιγω Ι­ τρεχ:χ, ετρεχ% τ;ί ,ω χχρη

t'JU!

~ε

tou, μ' έμπισΤΟCΙ:Jν1j' κ%ι v:i, epijx:x, K:xy%e:ipo (lou, γλΙτωσ:χ.

μεγάλ1j ~

'Ο Ζορl-ιπά; ~ε μιλOσCΙε' μα: στ~ πρ6σωπό το:) ελο εΙι.ε χυ­ [ιε! εν:χ πλ:χτ'), ~:xιμoνικ6, α:1J~ρu60 γέλιο' l~t:X',%v τ' &:χρ:χχε.[.

λι~

ti μ%λλι%ρχ γ~ϊaοu?ί(]ι~ ~·jtt:i του. Το τ%'ί -ljt:xv τώρ:χ ετ-:.ψο, tc. κ:χ,έ6:χσε. - Z:ιχ>:ρ[~, εΙπε, τί "/Χι :xuto: «6 άρ-::::ις ,ώ'! άγγέλων»; - Ι1νέμ:ι, χποκρίΘηκε δ κ:χλ6γερο;; κ%! στ:χuροκοπΥιθ1jκε. -- llviIl%, δηλ%~Y), με άλλ% λ6γι~, iΥέρ:χ;; ; Δέ Ύ.ι;ρτ:Χίνει, χι-ιστι~νέ (10U, κ:Χτσε ν% "fi;; ψωμ! κ~;. Ψ:χρ6σΟUί:~ χι ~Pt'b v!i σuνΥ)~έρεις' κ%λ± ΟΟ:Jλεψες, f:iε ! -- Δεν πεινώ, εκ%με δ κ~λ6yερoς. - Δ~ν πεινά δ Ζ%Υ'%Ρ::Χ;, μα: δ '1ω,Υ)1' ; Δεν πειν:Χει μήτε δ Ίω~-ήj' ; -'Ο 'Iwa'ljj', είπε .,ιγα: δ Χ:Χλ6γερος, σα: ν% ςε7f%νέΡΙΟ'iε )::iποιο με'{:Χλο (luattx6, δ ΊωO~ι9 δ κ:χτ:χρ:χμένο, κ:iηχε, Ζ6ξ:χ t'J'J

ως

σοι" θε6;!

δε;;

K:iY)xe ! ;r,ών~ξε ;

γελώ'/Τ%; δ Ι"ρ;.ι.πiς. ΙΙιί>;

--Άaεl'tΕ Κ:χ'n6:Χ:;ιο,

xcX1jXE

τΥI σ,ι','μη 'ϊ.'-ι) ΙΙν:χ'}:χ τCι χερΙ

ά;;? το Κ%'/τήλι τοσ Χριστοσ. Τ", εί~:x, με τα: 6γ:χ[νει ;Ι;-;ό τ~ στ6μ:χ (lcιu,

ai

(lcXtt:X

μι:ιυ, ';Οι

μιά μΧ';ΡΥ) κoρ;;;iλ~ με τ;ύρι­

ν:χ γρ:i:.ιμ%τ~· ε ;-;εσε ΧΟ:Χ'ί1.t) ΤΟ') 'ι:

Pl:iatYjXE

; ;;ότε ; tGv εΙ­

9),6''(7'

τoCί xeptc;CΊ, χι;.υλο')­

σχ :;.ί~ι χι εγινε στ:ίχτη. Άλ:iΨΡ(J;Ο:Χ. aόξ:χ σοι ό

θε6;. Η:.φρώ μπ'ίjκ:x κι6;.%

c:tijv

Ι1:ψ:Εεισο.

ΣΥί',ιώθ-ηκε α:ί:0 τΥ) φωτια: Ι;::Οι) 1ιτ:χ'1 χοuλοuρι:χσμέ'lcι;;.

-

θχ

-

Τον

.. :iω. εΙ πε, ν% ξ:xπλώ~ω στ~ '(Ι :χί.ό· lxw τέτοια at:Xt~yiI'

IIr;pe γι~λ? γι:Χλο κι !Xj'xv[atYjZE (l!j~ στη νύχτ:χ. .. r;ρε~ στό λ:χιμ6 (Jc. I.', Zoρμ:-:~. εΙπ~' άν tc.,I €ρ~σ)/

ι-Ι

ΧΙΧλογέροι, χΧθΥιΚ ••

-

Δ~ !Η !C,y 6ροϋν,

lY)/ljta σοιι. ιiφεντικό" "πα τΙτοι" 3;;ϊ

X'JY-

τριXμπιfντιx ')(~ΤΙ ξέρω. Αυριο πρωι πρω! θ~ τόν ξουρίσω, θχ τοΟ δώ'1ω ροίίχιχ &\ιθρώπινιχ νχ 6Ηει καΙ θχ τον μπ~ρ')(~pω. Μη σχοτίζεσιχι, ιΧψεντιχό, ψιλοδουλειές ... Καλή Ύ~ι ~ σο{ι­ πιχ i Ί'ρG'>ε με δρεζΥ) τον άρτο

tG'>v

:iνΟρώπων χιχΙ μΎ) σεχλεν­

τΙζεσαι.

'Έψχε με δρεξη δ Zoρμ:-;ιX~, -ηπιε, σφούγγιζε τ~ μoυστ~χιιx του. Ε[χε τώρα χέ:ρι

-

ΕΙ?ει;

; εΙπε'

yt:i

χου6έντιχ.

πέθ:χ.νε δ oι~oλoς I.ιέσχ του. ΚΙΧΙ τώρχ άδειιχ­

σ~, άοειιχσε δ χιxχoμoίρY)~, πάει! Κατ:Χντησε πι~ χι αυτος σ~ν χα;Ι τους άλλου;. Σχέφτηχε μια: στιγμή, χιχΙ ξιχφνιχχ:

-

Λές, &φεντιΧό, δ διά?Αος ιχυτος ν~ 'ταν ...

,"' , 'θ ..,ιγουρχ, άΠΟΚΡΙ φα. T~ '.Jv ε l χε

'

ι χυρ:εψει

,

.s,'~' ',Ι, ιοειχ νχ χΙΧ'",ΕΙ

'/

το μονιχστήρι, τό 'χ:χ.ψε, fιauxιxaE. ΑύτΎ) fι Ιί3έιχ -ηlJελε νχ φ~ει χρέ:χ.;, νχ πιεΙ χρ:χσ!, νχ μεστώ'1!;Ι, νχ Υ:νει πρίζη. Ό Χλλος, δ Ζχχιχρίιχς, δεν ε[χε ~νά;γχη &πό χρΙ:χτ:χ χ:χι χρ:x"ι~' αύτος

μέστωνε νη:ιτεύοντιχς.

Ό Zopμπ~~ το γύρισε, το μετ:χγύρισε στ~ νοίί του. -'Ώχου, χ:χΙ θιχρρG'> 1:G'>; εχεις δίκιο, χ:;:εντιχό, εΙπε' Oιxp~G'> πω; ~xω χι έγω μέσιχ μ?υ πέντ' εζι 6:χιμόνου;!

-

'Όλοι εχουμε, ΖGρμπιi, μ·ην τρψί;εις. Κι δσο περισσότε­

ρους εχ?υμε, τ6:ι0 το χ:.:λύτερο. Φτ:7.νει νχ τΡιχ!30ίίν σλοι χσι­

.1: tO'J

..

Ειο σκοπό α ο otιxfoPEttxou; δρόμους.

Τ± λόγιχ αύτχ ~6xλα.ν σε τ:.:ρ:χ.Χ·'Ι το Zopμπ~' χχούμπησε τήν χεφιΧλχ του iί.νιXμεσ:x στχ γό lατ:χ χχΙ συλλογίζουντιχν.

-

110ιό σκοπό; ρώΤ'Υ)"ε τέλος σηκώ'μ)"τχς τα μ:Χτι~. Ξέρω κι εγώ, ZOEίμ~~

; Δύσχολα;

πp:xμ'Xτ~ με

p'tlta;;, nG'>;

να: σοίί .χ 7.ίί>;

-

Πές t:I ~πλά;, ν± κχτ:χΗ6ω' εγω ιος τώρχ άφηνα. του; διχι­

μόνους μοι) λεύτεpoυ~ '/:Χ στριΧτιχ τους χρέσει

jtIiVOIJV 15, τι Ηέλουν, νχ τΡ:Χ60σν δποια; - x!Xl γι' α;υτό άλλοι με λέ'/ε iτιμο, άλ­

λοι τίμιο, ιίλλοι σερσέμη, ιfλλoι σoψ~ Σολομώ'/τ:Χ. Κ ι ε:μα;ι δ­ λ~ ιχίιτ± χι !λλΙΧ &X?IJ.ΙX, ρούσικη σιχλάτιχ' φώτι::ιέ με, τΟ λοι­ πόν, ι!ν μπορεί;' ποιο σκοπό;

328

-

θ:.φρω, Ζ':.φμ;:7., μΖ μ;:ορετ

'/!i χ:Χνω κ:χι Ηθος, ϊ.ω; τΡιω·1 : Aυτ,~ι που 6:iζοuν axor.O vi ζήσοu'l, τι:.ιυζ '1!i 'tciv, να πιοσν, να :ριλήσι:.ιυν, vi

λογιω'l εΙν:χ: ο[ αΥ{ιρω .. ι:.ιι

κ:xfιω; λένε, τη ζωή

JtAIJUtYj JOUY, νχ ;,,,ξ:χσ·;οσν,,.'Έπειτ:χ εΙνιχι

ιχυτοί π"iι σΚIJϊ.G 6:Χ,

ζ"υν οχι τΥl ζωή τους, ϊo:xpi τη ζωη δλων των ιΧνθρώ .. ων' '/:ώ, {ιουν τ.ω; ~A'jt οΙ ζLν{ιfίωτ.oι εΙΥ:ΧΙ

gvct

κα:ί μ:χχοu'lτ,;ι

vi

ψω'

τίσι:.ιυ'l, ν' !iY';'7.YιjOUY, να ευεργετήσοuν 15σο μποροσν τους ιΧν' θρώ;-;οuς. Κ:χί .έλι:.ις είν,;ι ιχυτο! που 6Χζουν

acuv

axor.cS

το:.ις

v!i ζή­

τΥί ζω-Υ ι τοϋ σ6μ.-:,;ντου' δλοι, άνθρωr.οι, ζά, :;;υτ:Χ, άστρ,;

ειμ,;στε f'I,;, 'ή ιί3::Χ ουσ:,; γώΥΙΧ' πι:.ιιδν ιΧγώνα:;

vi

.. ου

μάχετα:ι τον !διο φo6εp~ν ιΧ­

μ~:ι:.ιυσιώσει τΥιν σλη κιχ!

vi

τΥlν κά,

μει πνέμ,;,

Ό Ζ"ρμ.-:ciς έξυσε τ" κε:ράλι tcιu:

-

ΕΙμ:χι ξερο:..έ:;;:Χλcς, εΙπε, ευΥ.ολ,; εεν μπαίνω στο ν6ημ:χ .. ,

"Έ μωρε fίευε:;,

ifEyttxcS, Κ,;~ vi vi ti κ:xτ:xλi~ω!

μ πι:.ιροσσες ιxuti που ).Ες

vi

τιΧ χ6-

Δ:iγκ:χσ,; τα χείλια: σ:r.ελπισμέ·Iι:.ις,

N!i (lr.cpoQa:x δλι:.ιυς :xuτους τι:.ιυς i;:ελr.ισμένοuς σΤCιxιxσμoυ; v!i τους χόρευα! -- ~H vi μ;:οροσσες, x'fEvt:x6, δλα: ctuti να; μοσ τ:Χ ϊ.έτ; σαν π:χρ:χμυί-ιι, "()r.w; εΚ:Χ,lΕ ~ Χοuσειν-α;γάς, Autt; Υιτ,;ν gv:x; γέ­ fίo; Toupxo;, ;εί ΤΟΥά; μ::ιυ' γέρος ϊolJAU, 'Υτωχ,ς ΠlJλύ, δεν εΙ­ χε μr,τε γu.,.:;ι[κιχ, μγιτε '-ΙXΙ~::X, πα:'/τέρημος, τα ρι:.ισχχ του -ή­

τιχν τΡψ!ιέν,; μi α"ι;:;ι;:rτ,;ν' 'tιx 'ϊ.λενε μ6νΙJς το:.ι, μηέρευε, σfΟUγΥάΡ:ζε, xιx~ το οε:λι'ι';' ΕρχουΥτα:Υ στο π:χτρικο σπίτι κΙΧί

xit;ouytctv

στrιν :χΙΙΛΥι μ:Χζί με Τ1) γΙΙΧΥιά μοu κι άλλες γριες

..

γειτ6νισσε, χι ε λεκε Χάλτσες,

» Aut6; λ"ι;:ον ϊ.ου λές, ~ ΧοuσεΙ',-iΥάς, YιtCX'1 :ΧΥιος άν­ fιρωτ,lJς' μια μέρ:χ μέ '-Υιρε στσ: γ6ν,;τά του, έ6:χλε τc χέρι του ιXτ:ά~ω στ';'

XEtiA: μlJlJ, "i ν:): μι:.ισ 'ει'/ε τ-Υιν ευκή τι:.ιυ : »" 'Αλέξη, μ~ϋ 'ϊ.Ε, (ιχ JoG μπιστευτω gvιx AGYIJ' εΙσ:χι μι­ κρο; κ:x~ ~ε Θα τδν καnΗεει;' (-ι:): tc.v χ:χ::χΗ6ει; σ± μεΥΙΧλώ­ σεις, 'Άκου, ϊ.:Χιi3i μι:.ι:.ι : 'η θεο δεν μίtcροuν ν2 τδν xωpέ~oυν Cι[ ~:ρτιX πιxτω~ιές τ' (;:Jρανcu χι "ι έ~rτi ϊ.ατωσιές τΥις γ1)ς' δ­

μως τον χωρά fι χαp~ ιιΧ Τ~ϊί i"&fίώ;-;οu, ΚΙΧί γι' α~τ6, το νου

329

aQ:J,

'Αλέξη, 'ιχ 'χεις Τ1ιν ευΧή μοu, να: μην πληΥώσΕις ,,~,,:ε

Τ)~Y Κ~?O~~ Τ'):j &'/ΟρώπΙJU !Η

'Άκr;;'.)γα. τ·) Ι-;ρμr:α, 6:μίλ'Υ) τος. Να: μr:f)ΡΟίι~~ χι ~γω '~ά, μΥιν άνcιj'Χ το .,τ6μα ί.:χρ;! ετ:χ'l θcί ',;?τανε Τ"ίν ί;Ι~ ά.Φrιλ-η

xr;;p":ff;

.. ιά.

fι άφηρ-ι;μέ.ν'Υ) !~έ:x

Τ'Υ)ς- !;;τχν θά y(vouνt::.cv ί.:χρ:χμUtJι! Μά.

xu":G μονχχχ ~ν::ις :.1εΥΧλr;ς ';;οιητΥις μ"r;ρεΤ νά. τι;. κ:χτορ&ώ,ει 1) ~·/::.c; λ:t6ς:, σ.,τερ:χ :χπι;. .~oλλoυς αιω'/ες άμίλr;το δGUλεμα. Ό ΖΙJρμ.;άς σηΧώθηκε.

-

θα: r::iω να: δω, εΙπε, τί

τοΟ ρίξω μ~:Ιν

,,::.ct:xvix X::;El:i;atxt.

ψχλ:aι,

x:iVEt δ μποuρλΟΤΙSΡ'Υ)ς μχς. Νά. rtou'Jtt:XaEt. ei .. iρω χι l'lx

να: μ1l 'l

Γέ.λ7.'1ε.

--'Ότ'Χο'1 ΙΗ

yivouv

ί.?Χμ.χ, δ Ι:χχ:χρίας

οΙ άν~ρωπoι, εΙπε, άνθρωπι;,ι ~πμα χαΙ

tr;(jtr;;

ί.ου 6λέπεις, ά:μντικl', θιi ί.Χρει

θέ.,η οί ;:λχ στον Κ:Χ'ι:Χρη! Πήρε μι:Χν ;;:χτ:χνί:Χ, ί.Υίρε χαΙ το Φχλί:::ι χα! tρX5rιξε γ:α­ λο γιΧλ6. η ~εn:xρι εΙχε πρι;,ε:Χλει λειψ6, XU!I'YjΚf! ενχ χρ/ί)­

μ:χ χλωμο κι ά.;:.ρωστ::Χρ:χ') στΥ) γΥί;, θλφμένΙJ. Μ6vος, δ:;;λχ στη σεημέvη φωτι:Χ, ζυΥιχζα: τα: λ-:5για

Zoρμ;;ιi

tr;;u

γιομ:Χτα ουσίχ χ:χΙ χωματέ'/ια θεριι-Υί μuρωδ:α: κ:χΙ

-

6:Χρος άνθρώ:τινο. Τά. Μγι:χ τα: δ:Χ:Χ το'.) iνέ6αινα'l άπ~ τα: νε­

φρ:Χ

tr;;u

κι άπ~ τα: ar:Hxν:x καΙ διαΤ'Υ)ροσσχν ά.κ6μ:χ μέσα.

tou;

Τ'Γι'1 C'ινθpl~πινη ζέστα. Τ± λόγια τα: οιχ:Χ μ-;'.) Ύίτ:χν

x:ip·

τινα, χ:χτέ6χιναν άπ~ τ? κεf:iλι, πιτσιλισμένα. μfj'/:ΧΧΧ μέ μιά. στΧλα.γμ:χτια:ν αΙμα' κι ~ν εΙχχν χ:Χποι:χ άξία, τ-Υ.ν άξ(Χ :x,jtYι τrι χρωστr;Qσχν στη σταλαγμ:χτια: ετούτη το α.Ιμα. ΕΙχα ξχπλώσε: ,,:α: πίστομ:χ χι άνα.σχΧλεuχ τη χ6εοΑΥ), δ­ τα.ν ξα:ρνιχα: πρ66αλε δ Ζr;ρμπ~;, μέ χρεμχμε'ια χέρια, σχστι­

σμένος.

-'Αφεντικό, εΙπε, μ1l ' τρομ:iξεις ... Πετ:iχτηχα άπ:Χ·,ω.

--'Ο ΧΧλόγερος πέθα·lε.

-

Πέθα'ιε Τον

i! 6p1jxx

εαπλωμέ'ιο

.. ~'/ω

σ"

330

lvcx

~ράΧG, φωτi~οuντ~ν

i-

πο το φεγγάρι, γον:Χτισα κι άρχισιχ νχ του χ66ω τχ γένιιχ

xc.
το έπίλοι πο μουστάκι. 'ΈΧο'3ΙΧ, lχι:ι6α, δεν κο\)'Ι.,υσε· πΥιΡΙΧ φ6ΡΙΧ, του 'χοψα κιχι τιi μ:Χλλιχ σύρριζα' θά '6γΙΧλΙΧ l.Lιση δχχ μ:χλ­

λΙ,

tc.v

lκιχμιχ γουλΙ 'Όπου μ' επιιχσαν κάτ: γέλιιχ! «Βρέ, σ:­

νιορ ΖαχιχρΙα, το!) q:ώνΙΧξΙΧ κιχ! τον crxou'Jt"l)crιx, ξύπνα νά δε!.; το θάμα

t'i), ΠιχναγΙιχς !» Mιi αύτος δεν κουνaίίσε. Τον σχούν­ ! l\HIv τα κιχκΖρωσε δ ΚiXκι:ιμοΙρ"l)ς i σuλλο­

τΤ)σιχ πάλι, τΙποτιχ

γΙστΤ)χιχ. 'ΆνοιξΙΧ το ρ:Χσο του, ξεσχέπιχσ:χ το στi'jθι:ιι;; τι:ιυ, 6ιχλιχ το χέρι στην χιχρδι:Χ του. Τχκ

; τ.χχ ; τ:Χκ i

ΤΙ ποτοι

!

!-

Ή­

συχίΙΧ. Ή μΤ)χιχνΥι δε δούλευε πι:Χ. 'Όσο μιλι:ιοσε δ ΖορμΠάς, !κανε χέφι' δ θ:Χνατος τον εΙχε

μιιi στιγμη σιΧστΙσει' μιΧ γ(1)ΥΟΡΙΧ τι:ιυ Tt'i)pE τον άγέριΧ_

-

ΤώριΧ τΙ νχ τον χιΧ'ιουμε, άiiεντικό

; Έγω

λέω νιi τι:ιίί 6ά­

λΙ:ΙUΜε φωτιά. Πετρέλαιο lδωκες, πετρέλιΧΙΟ θιΧ Η6εις, λέει το ΒΙΧΥγέλιο i

KiXt

lt"t

δε

νά δεΙς, τχ ράσιχ εΙΥαι χολλαρισμέΥιΧ

(iπο τη λΙγδιχ, τώριΧ μούσκεψιχν κΙΧί στο πετρέλΙΧιο, θά πάρει

φωτ:ιi σιiν

-

t'i); MEyH"l); Ι1έμπτ"l)ς το ΓιούδΙΧ.

ΚιΧμε δ,τι θέι;, εΙπα με δυ:ηορίιΧ. Ό Ζορμτ.:ΙΧς

-

lTtEat

σε λογισμι:ιUς.

ΜπελιΧι;;, εΙπε τέλοι;, μπεΗ; μεγάλος ... ~Aν του 6χλω q:ω­

τιά, τχ ράσιΧ τ.,υ θιi κιχοίίν σιΧ OιXat, μιΧ ιXuto~ εΙν:χι ά:Quναμος

δ ΧιΧκομοΙρΤ)ς, πετσΙ χα! κ6κ~ι:ι, θ' άργήσει '/:i: γίνει στάχτΤ)' δεν Ιχει, βλέπεις, δ δ6λιι:ις ξίγχι νά 60"l)e~OEt τη φωτιά ... Κοίινφε το χεψ&λι.

-'Ά'Ι uTt'i)PXE θεός, εΙπε, δε θιi τά 'χε πρι:ιΙ;;λέΦει Isλ.;ι ιxυτιi ΧιΧΙ νχ τον χάμει παχίι, με μϊ.δλικιχ ξίγκια, νχ γλιτώνουμε

ΤΙ λες

-

XiX!

i

του λόγου σι:ιu i

Μ-η με άνιχχιχτεύεις, σου λέω' χάμε δ, τι θέι;;, μά γp~γι:ιρα. Τό καλύτερο θιΧ 'ταν νιΧ 6γε! άπ' 8λα αυτιi !να θάμιΧ. Νά

πιστέψουν οΕ ΧιΧλ6γεροι πι!>ς δ θεδς δ ίδιος γίνηκε μπαρμπέ­

ρηι;; ΧιΧΙ τον ξούρισε χι σστερα τον σκ6τωσε, γιιχτΙ πεΙριχξε το μοΥιΧστ'ήρι ... 'Έξυσε πάλι την χε:ράλα του.

-

Mιi τΙ θάμα; τΙ θ:Χμα i 'Εδώ σε θέλω, Zoρμπιi

331

,

Το λειψδ φεγγάρι χ6ντευε πια να 6iXσιλέψει· :Χγγιζε τ(, ':Λ· ρ(Χνοθάλιχσσο. Χρυ:1ι)χ6χκινο σαν π:.ιρωμένο χάλκωμχ.

·Ήμι)υν χουΡiXσμένος, ςcXπλωσiX. 'ΌΤiXν ξίιr::ν'ΥΡ(χ, χ:φάμ(Χτιχ, εΙοιχ το 7;'ψμπ:Χ να

οίr:λiX

xiX&EtiXt

l.Lau

χα.Ι να :ρτιάνει κα::ρέ.

ΥΗτιχν κ(Χτiχλωμι)ς· ΧiXΙ τα μ:Χτιιχ του πρησμΙ,χ χι δλι)κόχ­ χινιχ ιΧπο την ιΧ'(ρίιπ·,ιιχ. Μα τα χον1:Ρ:Χ τι)υ 1:ΡiXγίσιιχ ΧείλιiX

ΧiXμaΥελοϋσiXν "iXμr:όνηρ:χ.

--

Δεν χοιμήθηχχ, X:p~ντικδ δλη νίιχτιχ·

Τί δουλειά, θεομΓοα.ίχτη

-'Έ:ρ'ttiXνiX

1:G

E[XiX

δουλειά.

;

θάμιχ.

Γέλιχσε. 'Έ6:χλε το οάΧ1:υλι) στο σ1:0μιχ.

lYit:x[ytiX τοσ έ,,:Χέριου· θά a[ τα.UΡiXμr:άΟες να κάμουν άγι:χ-,μό· κ:χ! 1:01:ε r:ti Ιι' ιΧ­ χοίισεις 1:0 νέο θχμ:χ της Πα.να.γίιχς της ΈγδιΧήψα.ς, μεΥ&λ'Υ) -

Δε σοσ λέω! Αδριο εχι:.;:.ιμε τα

'ρθουν

fι χάρη τη;! Σέρ~ιρε τον χα.:ρέ.

-

Μωρέ, έγω χ:χνω για γΟIJμενι);, είπε. ~Aν άνοιγiX

I.LO·JiX:1tYj-

ρι, 6άζω στο[χr;μiX πω; θ~ τχ χλεΙΟ(jσiX 5λα. τ' :Χλλα. κα.ί θα του; Er:ιxιpvcx δλη την

.. ελ:χτείiX.

Δiκρ:.ι'Χ Οές: ~yiX 6ρεμένο

σψουΥγα.ράΧι, χι δλiX μου τα;κο·/[-,μα.τ:χ θά '6αζα.ν τα κΗμ:χ­

tiX·

6ρaντες θές: θα χοτσερν:χ ~'JiX 'μηχάνημιχ κάτω από τΥιν

·Αγια. Τρχπεζα, να μουγκρίζ'Οι· :ρα.'ιτΧσμα.τα. θiς: Βλη νύχτα.

δυο εμπιστοι χα.λ6γερaί μου θα σεριΧνιζα.ν

atl;

στέγες

1:a(j

μονα.-,τηριι:.;σ με σεντ6νι:χ. Κχ! θα" έτο[μΧζ:Χ xO'JτσOίι;, στρα.-

60ύς, ΠiX?%λ:.ιτοu; κάfj:: 'χρόνο, στ~ ;;α."ηΥ6ρι τη.; χάρη; της, να 6λέπουν το ;ώς του; κα! να

.. ετιοσντα.ι

&:::χνω ΥΧ χ'ψε60:.ιν ...

» Mij γ~Λ:X;, α:ρεντιχ? ! Είχα ενχ μ;;cXΡμπα. π!::) 6ΡΎικε μια ,:;ορα ενα. γέριχο μauΗρι έtaιμοΗΧviXΤΟ· το 'χ'χν πα.ρ:χ:ήσει

στΥιν έρrιμI ί νχ ψο:ρήσει. Κι δ μπάρμπα.; μο:.ι '.~

.. ηρε,

τ6 '6γ:χ­

ζε χ:;ίθε πι ωί να eοσΧ~'jει χα.! τ~ 6ρχου το γίιριζε σ .. ίτι το:.ι. c~E μπ:χρμ .. α.-Χ:ΧΡiXΗμ;;η, τotί 'λεγαν οΙ

ιcutQ το ;,σλΙ')IΙΟIJλαΡΟ;

-

xwptiXYIJ[,

τ[

.0

ύές

Τό 'χω·ρ::ίμπριχα. για ·.α~αλίν:x

ιΧποχ"ίν'):.lντ:χν δ μπ:Χρμπας ;μου. '~γω θα τ.:,

ρι" &::ρεντιχο, φiμπριχα για ΗμiXΤiX. 33~

'xiX

!»

το !.LΟναστή­

ΕΙ ΣHMEPI~H

ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ

θ:i μείνει άλψιμ6νΥΙΤΥΙ στη ζωή μου. Ό έν(Xέριo~ ήτιχν

lτ~ιμoι;,

(jE

στύλοι, το σύρμιχ, οΕ μ(Xxιxράδε~ γυάλι~ιxv στον

τφωι'/6 ήλ:ο, μεγάλΙΧ ..:ελεΧ'Υ)μένιχ πεσχιχ εΙχιχν σωρι(Χστεί στ~ 60υνox~Ρfίή, χι έργάτες έχεί ..:άνω περίμενοιν νά: τά: χρεμcX­ σουν στο σίιρμ(Χ xιxl νχ τ' άμολήσουν χ:χτά: το γι(Χλ6. )Ιεγάλη έλλΥΙνιχΥI σημ(Χίιχ χυμάτιζε στΥιν χορψΥ) τοCi ένιχέ­

ριου στο βουνο χι άλλΥΙ στΥI ρίζα ο του, στο άχρογιάλι. ' Απ6-

ξω

lino τΥlν π~;φάγxx δ ZoρμΠιiς εΙχε στήσει lv(X 6(Χρελάχι

χριχ.,ί, χι

lv:x;

έΡϊ7.τη;; γύριζε στΥι σοίιελχ τετράπιχχο άρνί'

μετ:Χ τον &γι(Χσμο

X(Xl

τα έγΧ:Χίνι(Χ θά 'π(Χιρν(Χν οΕ Χ(Χλεσμέ­

νοι lν:χ τ.:οτΥιρι χρ(ΧσΙ μ'

lv(X

μεζεδάχι, ν:Χ εUΧ'Υ)θοCiν χ(Χλά: Χέρ­

Ο'Υ)Τ(Χ.

ΕΙχε ξεκρεμάσει

χλουει με τ~ν

δ ZoρμπιX~ άπο τΥιν πχράγχιχ χιχ! τό

.. χ .. χγάλο

χα! τ6 'σΤΥΙσε με προσοχΥι άπάνω

σε μιiν

-

Σχ

1i'}Y)AYj πέτρχ, χοντά: στον πρώτο στίιλο. ν:Χ ελέ .. ω Τ1ι ν χυρά του, μουρμούρισε χοιτάζοντάς

τον

τρυ:μρα χι Ι6γΧλε 'άϊοΟ τΥιν τσέ o.'Yj του μιχ ψούχτιχ άράπιχιχ ψιστίΧι(Χ

xxl

τδν τ:Χισε.

Φ~ρι:.σσε τ& γιορτινά του, άσπρο πουκάμισο ξεχούμπωτο, το γκρι;ο σΧκάκι, τ6 πράσινο πχντ(Χλ6νι κχΙ τ& κ(Χλά του ποι­

πoύτ~ιιx με λάστιχο' το μουστάκι του εΙχε άρχίσει να ξε6ά­ φει κ(ΧΙ το πάστωσε με μ:χντέκ:χ.

"}<~τpεξε

χι

ύπο5έΧΤ'Υ)χε, σχ

μέγ:χ,

ιXΡXOντ(X~

μεγάλoυ~

liρχ6ντου;, το:.,; πρ~εστoίις, κ(ΧΙ ΤΙJ:Ι; ξ'Υ)γοσσε τί Ύιχι δ Ινοιέ­

ριι:.ς, τί OΤAO:Jt'f) Θά ':Ρερ'ιε στ? χωριc κ:χι πώ;; ~ ΠχνοιγίΙΧ τδν

333

ε!χε φωτ!σει, μεγιΧλη fι χάρη τη~! να τον φτιάσει τέλε~o. Το εργο ΙΧίnό, nεγε, εΖΎΙΧι σπουδα!ο' πρέπει να 6ρείς τη

-

σωστή χλίσrι

δλ6xλrιρη έπιστήμη

-

! ΜΥίνες

παιδείιουμουν, μα

τοσ χιXκ~')' δ νοσς. τοσ α.νθρώπου στα. μεγΙΧλα εργιχ μαθες δε φτάνει, χρειιΧζετιχι κιχ! θεοσ φώτιση. Με εΙοε λοιπόν fι Με·

γΙΧλόχιχρη νά 1tιχιδεύουμ::.:ι κΙΧί με λυπήθηκε: Τον κακομοίρη το ΖορμΠ<2, εΙ .. ε, χαλός άνθρωπος εΙνιχι, το κιχλο τοσ χωριοο θέλει, ιiς τον 6οηθήσω. Κι ω θιΧμα!

Ό Ζορμr.<2; σταμχτφε, εχχμε τ.~εί; :ρορ!; το σταυρό του.

-"Q θάμιχ! μια νύχτα μοσ ΠIΧΡΟUJι:ζετ:χ~ στον Ur.'10 μου μια μ:χυρο:ρόρα

-

ήταν fι Πιχναγία, μεγ:Χλη fι χ:Χ?η της! χιχ!

τοσσε στό χέρι t'f); !να μικρό, τ6σο

B:i, έναέριο

xFcc' atQYIp06poIA:i·

κι. «Ζορμπi, μοσ κ:Χνει, σοσ φέρνω ιΧπο τους ουρανου; τι'. σχέ· διο' νιΧ,

r.xpe

ΙΧίιτή τή" κλίση χι εχε τrιν ευκή μου!» ΕΙπε,

χι έξ::.:φανίστηκε· χι έγω πετιοσμαι ιΧπο τον ϋπνο, τρέχω έκεΤ π~ύ 'χανα τίς πρ66ες

-

κα! τί να δω; Ό σΠcXΊΎGς εΙχε π:Χ·

ρει τrιν κλίση τη σωστη χα! μύριζε μοσκολί6ανο' σίγουριχ θ" τον εΙχε αγγίξει το χέρι τΥίς ΠανιχγίΙΧ,

!

Ό Κοντομανολιδς άνοιγε τ" στόμα κάτι να ρωτήσει, μα: ιΧπο το πετρωτό μονοπ:Χτι :ρ:Χνηκιχν πέντε χαλόγεροι χιχΜλΙΧ σε

μοσλες' !νας καλόγερος ετρεχε μπροστα: μ' !νιχ μεγ:Χλο ξύλι· σταυρο στον ώμο. Φώναζε' τί φώνιχζε

'10

; Δεν

μπορούσαμε &;.

Χόμ.α να: ξεχωρίσοuμe. Ψ αλμου3ιε; α:χούστηκιχν τώριχ, οΙ καλόγεροι κουνοσσιχν τα χέρια, εκαναν το

atIX'Jp6

του;, οΙ πέτρες σπίθιζιχν.

Ό πεζoδρ~μo;; καλόγερο; εφτασε, κι έτρεχε

6 Ιo~ώας iito

ΠcXνω του' σήκωσε α.ψηλά το σταυρό, φώναξε:

-

Χριστι:χνοΙ, το θ:iμα! Χριστιιχνοί, το (Ημα! ΦΖρνουν οΙ ϊ.α·

τέρες τΥιν Πανιχγιά: τη ~lεγιxλόχαρη ... ΙΙέσετε κ:χ.ί τ:ροσκυ'

νΥίστε ! ΟΙ χωριιx'/Cι! ετρεξιχν σuγκι'lημένοι τε;

-

-

προεστο! κι έργιΧ·

κίικλωJ::':'1 τον καλόγερο κι εχαναν τό σταυρό τους. Έ·

γω στέχουμουν παρ:ίμεριχ' δ Ζορμπ<2; μοσ 'ριξε yopyYj:ιiJtpιx· φτερη ματιιΧ.

334

-

Ζύγωσε κ~Ι τοΟ λόγου σου &φεντικό, μοο λέει, ζύγωσε

v'

ιΚχούσεις; το θχμιχ τYjς; ΜεγΙΧλόχιχρης;! Ό χαλόγερ~ς;, 6ιιχστιχός;, λιχχιχνιιχσμένος, άρχισε νχ δηγιi' τιχι:

-Άχοοστε, χριστιιχνοι. θεοΟ θέΙΧ, θεΤον θχμιχ !'ΑκοΟστε, χρι­ στιιχνοι. Ό διΧ60λοι;; εΙχε κυριέΦε~ την φuχη τοΟ κατάριχτου Zιxχ~ρία κιχΙ τον lοιχλε ϊ.ροχτει;; τη νύχτιχ νχ ϊ.ερεxύ~ει το ιΧ·

γιο μονιχστήρι με πετρέλ~ιo, Μχ δ θεο;; μιΧ; σκι:ιύντησε, ξυ­ 'ί.νήσαμε, εΤδ~με τΙς φωτιές, ΠΞτιχχτήκιχμε. &πχνω' το γουμε­

νικό, το xιxγ~xτι, τ% κελιιΧ εΙχιχν πάρει ψωτιιΧ. Χ τυr.ήσ~με τΙ~ κ:ψπχνε;;, φωνχ;ιχμε

: «Βοήθειιχ, Πιxν~γί~ μχ; 'Eγ~ΙΚήΤΡX !» xcx1 χoυ6ιXδε~, κχ! τχ ςr;ΙΙ!Ρώ:ιχ:χ ή

χα! τρέξιχμε με στχμνι:Χ

, , χε

~ωτ~IX

σ

β'

)'"

Τ

1!

,

rισει, c;ι;; ε.νχι κχ ,α Ύ) χχρη τη;.

» Πήγ~με στο πx?εy.y.λ+Ι~~ 5που Oρ~νιιXζει ή UΧΜΧΤIj!J?Γη τη; εΖχ6να, γoνιxτίσxμ~: <:[[χ'lαγίΙΧ ΈγδιΧήτρχ, :ρω'liζχμΖ, σήκωσε το χοντάρι κ~! χτύτ:α τον ιχΤτιο!» Μαζευτήκχμε στο

περιΙΧύλι, εΤδχμε, lλειπε δ Zαxιxρί~ς, δ ΊούδΧ;. «Aut~;; μά; lχιχΦε, ιχυτός;

!»

ψω'ιχξιχμε δλοι κιχ! σχορτοίσαμε νχ τον 6ροσ·

με. Ψάχν~με 5λη μέριχ, τίποτιχ' Φάχνιχμε 5/.η νύχτιχ, τίποτιχ.

ΚιχΙ σήμερ~ τ:Χ ξημερώματιχ πήγιχμε ι:άλι στο πιχρεκκλήσι' κα! τί ν:Χ δοσμε, χριστιανοί μου; θεοΟ &έιχ, θεΤον θχμιχ! Ό

Zιxx~ρί~ς; '1)τ:ιν ξ~πλωμένOζ στχ πόδιιχ τής Π~ναγίιxς; νεκρόι;;,' κιχ! στο κοντιΧρι που χρχτιΧ ~ Πιχν:χγί:Χ, στrιν άκριχ

tO\l,

μιi

χοντρη στιΧλιχ ιχΙμιχ.

-

Κύριε ~λέ-ησoν! Κύριε ελέησον! μoυρμoύριζ~ν οΙ χωρια·

'Ιοί, επεψτχν κιχ! δώστο;ι μετιΧνοιει;;.

-

Κι &κ6μα ~τoOτo το φ06ερ6! ~ξιxκoλoύθYJOε δ καλόγερο;

Κ:ΧΤΙΧϊ.ίνοντιχς; το σΧλιο

tO\l.

'Όταν σκύΦ:χμε ν:Χ σηκώσουμε το

διχιμονοπιχρμένο, μείνιχμε 5λοι με το στδμιχ &νοιχτό γίΙΧ τοΟ 'χε ξουρίσει τ:Χ μΙΧλλιχ, φρσιγκόπιχπχ

tci

Πιχνιχ·

- ai

!

ΣτΡ:Χ:ρηκιχ, με

6:cx

χρατώντιχ; τιΧ γέλιιχ, κοί τΙΧξΙΧ το Ζορ­

μπιi:

-

:~

μουστιΧχιιχ, τχ γένιιχ

θεομr.:χ!χτη

! τοΟ

'πιχ σιγιΧ.

335

}ιιχ δ ZOpμπιi; χο!τοιζε τον Χ2λ6Υερ" μt γουρλωμένοι

t:i:

μάτιοι χι ~xoινε άποιvωτcX το στιχ:.ιρό τι:ιυ μt κιxτ~νυ~η. Μέγιχς εΙσιχι. Kιjpιε. μέγιχς εΙσιχι, κυριε. κιχΙ !1οιμοιστcX

-

t:i:

Ιργοι σου, μι:ιυρμοόριζε.

'Ωστόσο οΙ χοιλ6γεροt ~t'toιooιv, πέζεψοιν, δ :i:ρχ",ντ:cρηζ χρ%­ .ουσε στΥ,ν cXyxιxAti του το θαμιχτουργδ Χδνισμοι, otifιTJXE μιιΧν πέτροι χι δλοι ~τpεξιxν πιχ.ε!ς με hΙXtIlJ σε ν:Χ το πρι:ισ­

ot

χυνήσουν. ΙΗσω δ πιχχυς Δψέτιος XPOΙtl)Q 1ε δΙσχ" νε. ροι..,τίζι:ι'/τιχς μt το

PI)OOat&At "tcX

x%l

μχ;ω­

σχληρα: χωρι:Χ!ιχ:χ 1(01)-

.ελα: -'ρεΊς χοιλόγεροι ~pθιoι γόροι, μt τιΧ μ:Χλλι:χρcX χέριοι στ"ιν κοιλιά, Ιψελνα.ν μοuσκεμένl)ι στον ΙδρώΤ:Χ.

θ± κάμουμε μιcX γόρ:χ στ:Χ χωριιΧ τη; Kpή,;η~, είπε δ τ;χ­

-

χυς Δομέτιος, να τφοσκυνήσl)υν οΙ πιστ"Ι X:xt νχ δώ,0υν δ, ';ι

τους φωτίσει ~ χάρη t'YJ~ ... ΝιΧ μιχζέΦουμε χρήμσ.τα,·./ jv:xκoιιν[~oυμε το αγιο μον:χστήρι ...

τους τοιvρ:χμπάδες! μουρμοόρισε δ Ζσρμ'-:Χς" πάλι

-

Oi

6γ'.J'JJ

χερδεμένι:ιι.

Ζιίγωσε

.6

Ύ"όμενο:

-'Άγιε κcxΗηγι:ιuμενε, εΙ.-:ε, l5λ:χ είνοιι ~ΤOΨΙX

σμ6'ή

XXP'YJ

.ης α; ~λoγYι"ε: το εργ') μχ;

Ό ηλιο; είχε ψηλώσει, αΥέρ:χ; εέ

yti

τ':'ν σ.γ~:x­

!

'f'JJCI'Jat,

ζ~στη πι:ι~,λ'(ι'

Στ~θίJκ:xν οΙ π:χτέρε; "(6ριχ άπο ΤΟ'Ι τ.ΡrlJτ? στόλι:ι !lΖ ληνικη σημ:Χί:Χ' σχι:ιυ.-:ισ:χν μέ τ:Χ φ::τ?~~,μ:ί.ν~κX "ου;

τελ%, ΧΡΧΙ'1:χν ν:Χ ψέλνοv'l τΥ,ν

"t·(.v έλ­ "t:X Y-1j:J.

E'JXY, "{:i τ± «i!oιιέA::x οΙ!.'),,:» :

«Κtίριε, Κύριε, έδρασον τι/ν μηΧ(H"Ι~' ΗiύΤ1jJ' 1:1/ τήl' OTf:ρεαν πέτραν, ην ούκ (l,·εμος ούχ ίί(~(ι,!! καrrιjΊλ'1ψfH ί"χιί. σει ... »,6I),jτr;ξοιν την άΥι:χ,:;τσ·jρ:χ στο μ.-:'Χ/:ιΡέν:ο:, :ηλ: ;O.t

ράντισιχν

x:x1

το

στω,ο, τ.Ο '1:jρμ%, τ')υς

ΙΙ/.Υ..-;φi~Ε;,"t~

μένοι κι ϋστερ% .ο:,υ; χωριχ _ες, τ(;,.'ι;

ip{:itE;

Zo:,pμ~;X

κ:ιι τ"ι fj:i.-

λ:X'1σ~.

Τ στερ% σ'(ικω,,:χν μέ

.-:pr;,'jr;,x·'I, σ i

νΖ ' ,:χ'ι άpρωσ~η γ:.ιν:Χί­

Κ~, ""ι'ι ειχ6'n, ~Yι'1 tr;,7:fjIJtt"fj'Ίoιv ~pθι:x στΥ,'; 13[r:).:ι στ~'1 ;-;:χ.-:η:;(λο κ;ι~ στάΙΙψαν

OI)V·1

.Χ εγχ,:1ο/::Χ. 'λ .. ~

-::Yj'l

"('JP:X

i'1'Y)3; ;;E"tp:x

της ,/xκ:xμ:xpι.ίJ­

iλλη μερ:± tr;,όj σΤIJλσV :ίτΧθ·Ιί-

336

κ:ι:ν οΕ 1tρ':Jόχσντες, κ:ι:Ι στη μέση δ Ζορμr.:~~' tyιI> εΙχ:ι: ιiπo o

τραε'Υ)χτε: πΗι στrι θΗ:ι:"σ:ι: κ:ι:ί περίμεναο Ή πρ60:Ι: ήτ:ι:ν να γίνει μω,χχ:ι: με τρεΤς δε'lτροκορμοός'

Άγί:ι: Ί'ρι:Β:ι:' 6Η:ι:μ.ε Ι:μως κι ~ν:ι: τέτ:ι:ρτο πεσχο πρΙς χιΧ ο ρη τής Π:ι:ν:ι:γί:ι:; τής ΈrΟικ-ήτρ:ι:ς. Κ:ι:λ6γερσι. χωρ:χtες, έργχτες, στ:ι:υρι:;χοπΥlθηκιχν

-

:

Στ' l5νομ:ι: tljQ θεσο χ:ι:Ι τής lI:ι:ναγί:ι:~! μσυρμσόρισ:ι:ν. Με

t.Lt:i

δρχσκελιά δ Ζ?ρμπας βρέθηκε στ~'1 πρG'>το στόλο,

ψί6ηξε το σκι;::ν:, κ:ι:τέ~:ι:σε τη σημcxΙcx' ήΤCX'J το σόνθημιχ

που περίμεν:ι:ν οΕ έργάτες ψηλά στο Οουν6. 'Όλοι tρct6Tjxtfι­ χαμε κ:ι:Ι στυλώ"ιχμε τ:Χ μχτια στο κσρψ060όνι.

-

Ε1ς το ονσμ:ι: τσΟ Π xτρ6~

! ψώνιχξε

δ γοόμενοι;;,

Το τί εγινε τότε δεν περ:γρχψεται' fι κατιxστρo~ή ξέσπιχ­

σε σάν κεραυνός, μ6λις προΗ6αμε να σωθοσμε. "Όλοι;; δ Ινιχ­ έρισς τράνταξε' το πεΟκο ποό 'χιχν κρεμάσει οΙ ΙργιXτε~ στο σόρμα χόθη"<ε με διχιμονισμένη δρμή πρo~ τα χχτω, πετοσσε

σπίθες, σκ1ζες μεγΗες ξέotcί6:ι:ν κιχί τινΧζοuνΤΙΧ'J στον ιiγέριx χι lΙταν, σε λίγα δευτερ6λεφτα, lψτασε χιΧτω, δεν εΙχε ιiπo­ μείνει παρά gν:ι: μισο"<χμένο xoUt'Jouρo.

Ό Z?ρrιπας I.L~ κσίτ:ι:ξε σά δαρμένοι;; σκύλοι;;' οΙ κΙΧλόγεροι κι οΕ χωριχτε; τρ:τ~ήχτrικαν πιο πέρα, τα μουΗριιχ που πιχ­

ρχστεχ:ι:ν δεμέν:ι:

:ipxt "ιχν να κλοτσοονε, Ό πιχχυι;; Δομέτιοι;;

σωρ:ά"τηκε κχτω:

-

Μ ψ;ρθη~ί μσυ, Κόριε

! μουρμοόριζε

κατατρομαγμένος.

Ό Ζ'Ψ:J.π~ς σ-ή.tωjε τ~ χέρι. -Δε·, εΙνιχι τίΠΟΤΧ,εΙ;τ;ε'εΤjΙ κχνει το πριί>το ξόλο πιΧντιχ' τώριχ θά στρώ,ει fι μ-ηχιχν-ή'κοιτχχτε!

Άνέ6χ"ε τΥI σημχΙ:τ, Βωχε το σόνθημα κι fψuγε τρεχxτo~,

-

Κ:τΙ τσΟ nσΟ! fώ'l:τςε πχλι δ γούμ.ενοι;; κι fι φων-ή του

l-

τρεμε λίγο. Άμ?λ-ήθηκε τ~ GziJtEρiJ ς'Jλο σ1 στόλσι τρχντα;ιχν, το ξόλο ο

πήρε φ6ρ:χ, πη?σΟ:1Ε αχ δελtιί'ΙΙ, χιμ')Oσ~ χιχτιχlt:Χνω μα~, μα δεν πρ6λΙΧ6ε ν:Χ κ:ττέ6ει, γίνηκε θρόμμ:ι:τιχ καΙ σχ6ρπισε στή μέση του σουνο:).

-

Ni

τ;ιiρει δ διιioλoι;; Ι μουρμούρισε δ Zoρμπιiι; δ:χγκ~νο'l­

ΤΙΧΙ; τΙι; μουστιΧχει; τάυ- ~εν πέτυχε Τι xλtQ'r)_

Ttvc:ixt'r)xe

λυσσ%σμένος στο στύλο, χ:χτέ6:χσε τ-η <=YJμ:Χί:Χ,

Ιδωχε r.c:iλι το σύνθ'r)μ:χ' οΙ x(Xλ6γερι:JΙ, τ;ίσω ά:πο τΙς μοαλες,

σταυΡOXι:Jπ~θ'ηxιxν' ι:.Ε προεστοΙ περ(μενl%ν με &ν(Χσ'r)χωμέν:χ τιi π63ια, lτοιμοι νά: ψύγουν. ΚΙΧΙ _οα Άγίου Πνεύματος! χι:.ντολ(χχιΧνι:χσε δ γο6μενο;

-

μαζεύον'tαι;

't%

ριΧσιχ _ου.

Το ψίτο ξύλο ~ταν

ly:x

πε(ίχο τεράστιο' μόλιι; ιiμoλύθTι­

χε, ιXxouat'r)xe 60υ-η μεγΧλ'r).

-

Πέστε x~τω, χ:χχι:.μοίΡ'r)Qει;

! ψών:χ;ε

Ι Zι:Jρμτ;ιiι; ψεύγοντ:χι;;.

ΟΙ χιχλ6γεροι επεσ:χν μπρούμυ't:χ, οΙ χωριιΧτει;; πήρ:χν π63ι. Το πε(ίχο έδωχε lν% σΗτο, κρεμc:iσΤYjχε πιΧλι

o'to

σύρμ(Χ,

πέτΙΧξε σπίθει; ΧΙΧί, πρΙν προΗ60υμε να: ~oOμε, ε!χε περιΧσει βουνο κι ιiXΡOγ:lX).ι κ:χΙ 60ύΤYjξε ιiψρίζoντ(Xς; μ:χχρι:Χ στο πέ· λιχο. ΠολλοΙ στύλοι εΙχιχν γείρει χ:χΙ ψιΧντιχζ:χν' τχ μοuλrX?ι:χ εσπιχσ:χν τ:Χ σχοινιιΧ _ουι; χι εφευγαν.

-

Δε,l εΙνιχι τίποτ:χ! οεν εΙν:χι _ίποτ:χ! ψών:Χξε δ Ζορμπ!iι;;,

Ιξιχλλοι;;' τώρα θιΧ στρώσει Τι μ'r)χ:χν~, έμr.ρ6ι;!

Σ~xωσε πιΧλι τ-η σ'r)μcxίιχ' Ενιωθει;;, ήτιχν ά;τ;ελπισμένοι;; χ:χ! 6ιιΧζου'lτ:χν δλιχ ετο(ίτ:χ πι:Χ να: πιΧρουν τέλος.

-

ΚιχΙ τήι;; Π7.ν:χγί:Χι;; Ι1:χρθέν:χς τηι; Έy~ιx~τpιxι;; τρ:Χύλισε

δ γούμενος; χρυμμένος; τ;ίσω

aJto

lνιχ 6ρΧχο.

Το τέτχρτο ξύλο χίμYjξε' ψc;μ:xχτιxo xριix! ά:χούσΤ'ηχε' δεύτερο ΧΡ2Χ ιΧπο το'!

-

iHo,

! χι

δλοι ι:.Ι στύλοι γχρεμίσΤYjχ:χν, δ lν:χι; πίσω

σ:Χν ψιχπουλ6χ:χρτ:χ.

Κύριε, έλέΥ)Οον! Κύριε, έλέ-φο'l

τει;, χ:χλ6γεροι

-

χσ;Ι

! ψών:Χξ:χν εργιΧτες;, χωριιΧ­

r.oU φύγει φύγει.

Μια: σΧίζαι πλήγωσε στο μερΙ το Δομέτιο' μιιi ιfλλY) πιχριχ

τρίχ:χ να: 6γιiλει το μ2ΤΙ τοα γούμενου. ΟΙ χωριιΧτες; εΙχιχν έ· ξιx~αινιστεI' μονιΧχ:χ Τι Π:χν%γίιχ στέχουνταιν l5ρθι:χ ά:πιiνω στΥlν πέτριχ με το χοντιΧρι στό χέρι χ:χ! χοί τ:χζε με το

μ.cXτι Τ'r)ς; _οΙΙι; ά:νθρώπους;' χ:χ! δίπλΙΧ

tYj,"

:xiJo't'r)PQ

δ Χ:ΧΧ6μοιροι; δ π:χ·

Π:ΧΥιΧλοι;, με ά;ν:χψουl'ουδωμένα τιχ πριiσιν:x φτερ~, Εψεμε.

338

ΟΕ Χ:ΧλόΥεροι αρπΙΧξ:χν τήν ΠQCνιχγία: στΥιν :xγxιxλι~ του;;, σήκ.ωσιχν το Δ,:ιμέτ~o

.. r.~

μοίιγκριζε α;,;ο

'tIjU;;

πόνου;;, μ~ζε.

ψιχν τα μljυΑ:iριιχ, κ:χ6ιχλίκεψ:r.ν κι εψυΥα.ν· δ εργχτη; που γίι­ ριζε το ά:ρ'lΙ στη σοίι6λιχ τ6 'χε πιxριxτή~ει ιXr.o την τρoμ~ριx του κα:Ι το GψΛ Χ~: γουντα:ν.

-

Κχρ60υνο θ:, γίνει το αρνΙ! εσ~ρε ψωνη δ Ζορμπά;; χ.ι

l·

τρεξε ν:Χ το γυρ:σει.

Κ&θισ:χ δίπλα. του' τώρα: πια; χιχνένιχ;; δεν είχε απομείνει στο ά;;φι)"(ιιΧλι' ε!χιχμε μεΙ'/ει δλομόν:ιχοι. ΣΤΡ~ΨYlxε, με κοί·

τιχεε με ά.6έ6:χιη, :χσχημ:iτιστη μΙΧ1:ι& ... Δεν ήξερε

.. ω;;

θ:i

'πιχιρνιχ τ-ην κ:χτα:στροψή, κιχτά; ί.οσ θχ '6γιχινε ή περιπέτειιχ

εΤιJίιτη. 'Έσκυψε Τ.Χλι στο αρνί, πΥίΡΕ

!YQC

μα:χα:ίρι, εχοψε lνιx

ΚιJμμιXτι, το δοχ[μιχσε' ε6γΙΧλε είιτυ;; το αρνΙ απο τΥι φωτιά, τ6 'οτησε σρι!ιο.

-

ΛιJvκr.ύμι, εΙ -;;ε' λουΜίιμι, άψεντιχδ

τοΟ λ6γιJυ σιJυ

-

Φέρε

xcxt

! θε;; !'ι/α: μεζεδιχχι χιχΙ

;

το κριχσ:, ψέι:;ε κΙΧί τ~ Ψωμί, πείνιχσιχ.

ΠεΤUχτηΚΕ σ6iλτo;; δ Ι,;;ρμΠάς, κυλησε το 6α:ρελάκι δΙ· πλιχ στο άΡΥ!, ε?ερε !'ι/ΙΧ μεγ~λι:ι κιχρ6έλι σιτα.ρένιο ψωμί χιχ!

(;υ~ π~τTιριιx. ΠΥίρε Y.ιx~έν:x;; ε·,ιχ μιχχΙΧίρι, κ6ψιχμε ουο μεγ:iλες; λουρίδες χρέcxς ΚΙΧΙ XIjVΤPE; φέτες ψωμΙ χιχΙ τρώγιχμε, τρώγιχ·

με, ά:χ6ΡΤΙΧΥΙΧ.

-

Εί&ες τΙ 'ι/6:ιτιμο

.. οίι Ύ:.ιι, ιΧ1iΕντtχ6;

είπε δ ΖορμΠάΙ;. λΙ-;;ου·

κι:Χ χ:χί σ~χώpιo. 'E~ω δεν εχει, eλέπεtι;, πιχχυ σχουν τ± ζά: ξερο:.'1ι;ιμη

x:xl

Xljpt:Xpt,

6ό~

το χρέΙΧ;; τ-:,υς είνα:! δλο νοστίμιιχ.

Μια; 'fιJF± μ6νο υ:.ιμοομιχι νά 'φιχγα: τόσο νόστιμο χρέιχς; σα;ν

χα:1 τοσ.ο. Ήτ:χν "ή εποχή, ξέρεις,

;;ou 'χα:

κεντημένη με τα;

μα:Αλι('.( μου -;ην Ά·(ιιχ·ΣΟiια; χιχί τi) φOΡCιoσα: "(Χόλ:γι ... llιx· λιες Eστ~ρίεζ!

-

Λέγε, λέγε! lΙα:λιες EσΤCιρίε;;, σιJo λέω, ιiφEνΤΙXό

60μχρες;

-

! ΈλληνομιΧρες,

ϊ.ιχλΙΧ·

!

Μωρε λ~yε, Z~ρμπά, κα:Ι μocί αρέσουν!

ΟΕ BιJόλγα:ρoι λοιπόν,Τ.ου λές, μάς εΙχα:ν μπλοχ:iρει. ΕΙ·

339

χε

vuxtili"Et. Τeιuς; βλέπαμε tiAOYup& μας σ,Ιι;; ριΧχες τοο Ι:;οu­ &vi60uv ψωτιε; χαΙ νά χτuποον τοuμr::ελέχια χαι vx

YI)Y ν'

οuρλιάζοuν σιi λόχοι, για: νχ μάς τρομcXξοuν. θιΧ 'ταν μια; τρι­

CΣxoσαpιιX' έμείς; ε1κοσιοχτώ, χι δ χαπετάν ΡοUOας σχωρέσ' τον, αν πέθανε, χαλο παλικiΡ:

!-

-

δ θεος

χρχηΥός; μας.

»-'Έ Ζορμπli, μοΥ χ&νει, πέρασε το ιΧρνΙ στη σοίι6λα!

»- Πιο νόστιμο γίνεται, χοιπετ&νιο μοu, E!r.ιx, στο » - Κ&με το l5πως; θές, l..ι& γρήγορχ' πεινοομε !

λciχχο.

»Σx&ψcιμε λιΧχχο, το παριΧχωσα με την πρeι6ι&' σωριάσαμε μεγιΧλη xcιp60uytattιX &:πο πiνω, 6γcΟ,cιμε &:πο τά ταγά­ PLIX μας; το ψωμΙ, XαθίσCΙμε γίιρα.

»-

Μπορε! ν& "ναι χαΙ ,ο στερνό μας! Ιxcιμε δ xcιπετcί,

Ρ 00 6ας;- ψ06ιiτcιι, μωρε ΠCΙΙδ ιιΧ, xcινένcις σcις;; »'Όλοι γελιΧσαμε' χανένας δεν καταδέχτηκε ν& ~ώσει ά;.

πiντηση. Πι&σαμε την τσότρα.

»-

Στην δγει&

χαπετ&νιο' καλο μολu6ι!

aou,

»'Ήπιαμε μι&, ήπιcιμε

OU?,

ξεχώσαμε το !iΡνί.}ΙωΡέ, τί 'τα­

Υε αίιτό, άφεντιχό

; Το θuμοGμcιι χαι τρέχουν Itχόμcι τα: σιΗιι:τ μου, λιώμα, μυαλ6ς; ! Ριχτήχαμε δλοι α:πiνω τeιυ, παλιχαρΙσια. » - Νοστιμότερο κρέας; δεν Ε:;αγα πι;ιτέ (-LOU! εΙ"ε δ "".r.t· τιΧνιος;. Ό θεος; μαζΙ μας! »'Ήπιε χι αυτός, μονοροίιψι, πι;ιι, ποτέ

»-

'tc.u

δεν επινε.

Tpcιγoυδ-ηστε, παιδι:Χ, !να κλέφτικο! πp~σταξε. Αυτ,ι

έχε! πέροι οόρλι&;ουν σ& λίικοι, έμείς; θα: τραγουδήσουμε σ:4,; !νθρωπc.ι. Ν& ποομε το

"

Γερο-Δ-ημο

» Kcιτ&πιcιμε γρήγοροι' τσοόξαμε tpQCYouo ι' "ι ρεματιες &:ντιΗλ ησοιν :

". &κ6μα μι:Χ, ψοόντωσε το

»ΈΥέρασα, μωρε παιδιιί, σαράντα χρόνους κλέφτης ...

» Κέφι »-

τριχοίι6ερτ?

Μπ:Χ, σε Χιχλό μσις, εΙπε δ καπε,&νιος' τΙ Χέτι ε!να!

έτοΥτο; Γιά μελέτοι, μωρε 'Αλέξη, την πΗτη ... τΙ λέει;

» ΚαθιΧρισα με το σουγι& την πΗτη τοΥ ιΧρνΙΙ:":ί, ~6Ί'ωσ~ στ'i) φωτιi.

340

» - Δε 6λέπω μ~ήματα, κ:χπετχνιο' ?Jt 6λέπω θΧν:χτο. tH lto:Jt'Yj, θαρρω.

τη γλιτώ'jο~με Κζ,ζΙ τ-η ψορα

»-'0 AGYO; σοι) και στοίί θεοίί το αυτε, είπε το πρωτο· π:Χλίκ:χρο, που ~τ:xν νιόr.α'ιτΡc;ς· να πρcψτχσω να χχμω (Υα

γιό, κι Βστερα δ, τι θέλει ας γενει

!

'Ο Zopμπ~ς εκc.ψε ενα: μεγΗο κcμμχτι νεφρα:μιχ

:

Κ:χλό 'τ:χν έκεΤνο το αρνε, είίοε, μα κ:χΙ τοΟτο, να το χα­

-

ρ/ί)! δεν πιΧει πίσω.

ΒΧλε, Ζορμπιχ, να Ο".:ιοΟμε· ξέχειλα τα ίοοτήρια: κι άσ;;ρο

-

πιΧ!ο!

Σκου'/τΡήςα:μ.ε, ήπια:με. Περίφημο '(εραπετρί τ:κο η:ΧrJί, μ:χορο σαν το ζ,ζίμ:χ τοίί λα:γοο' τ6 'πινες, κι ήτ:χν σα νeι. μετα:­ Η6α:ινες το αΙμα: τΥι; γής κ:Χί θέριευες. Ξεχείλιζ:χν "ι ψι.έ6ες σου OUνα:μη κι ή καρ3ιχ σου κ:Χλοσύνη';;'ν ήσουν κιοτή;;, γίνουσουν r.:ΧλιΧiΡΙ, α.ν

ijJOUV ,,:XALxipt, θεριό! Ξεχ·,ιο;)σες τΙς τ:χπει·,ες μικρο),ι;,γίες, εσ .. :x~α:ν τeι. στενχ σύνορα:, εσμιγες με τους ανfjρώποuς, με τα ζω:χ, με τ~ θεό, ytYOUOOU'I ε,/:χ. - Όμ;;ρ6;, ν± QιJJ:1E κι έμε:; τΥιν ..λ:Χτ·η ΤCιO αρ,/ιοο τί μολο­ γιΧει, είπ:χ. 'Έλα:, 6:ρα: ,:ς προ:γητεΤες, Ζορμπ:i!

"Εγλειψε κα:Η Κ:Υ.λ± τΥιν πl.7.τη, τ.Υιν κ:;(θ:Χpισ~ Βα.ερ:χ με το μα:χ:Χίρι, τ-η σήκωσε σ,ο (ως, κο:τα:ξε με τ.ροσοχή.

-'Όλ:χ κ:χΗ, εί .. ε· χίλια: χρ6νια: ω ζήσοuμε, ατ:εντικό' κ:χρ­ οια 60uν6. :tΈjχu'}ε πΧλι, Κ'j~τ~ξε:

T:x'ξ(~ι 6λέτ.ω, εί πε' εγα: μεγiλo τlΧξii;ι' κ:x~ σϊ:iιν

-

τα:ξι~ιo:) ε',ια: μ .. γ:Χλο μεγil.ο σπίτι με

.. ολλες

tixpo: τοΟ tH 'ν:χι

r;6Ρτες.

κα:μι:Χ ;;0).: τει:χ, ατ:εγ;ικ6' μπc.ρετ εμως XXl το μο',ια:σ,ήρι δ­ πο:)

Hi

'μα:: iγώ ;Ο;Ο[JτιέΡη; κ:χι θ± κ:Χνω το κοντΡαμπχντο που

λέγα:με.

ΒχΧε 'Ι" 1:ιc.ομε, Ιορμπιχ, κι

σο:)

;;w

tiOE τι; προφητείες. 'Εγώ νιl

τι 'ν:χι το σπίτι με τις πολλές πόρτε;, εΙναι ή y'ijς μ~

τli μνΥιμ:ι:α:' :χυτή 'να:ι ή άκρα: τοίί τ:Χξιδιοο' στην δγειιΧ σου, θεομr.:Χίχτ'Υ)

-

ΣτΥιν

! tJYELi oou,

li:ρε'ltικ6

! Ή t:Jx'Y), Exou'I

341

να ποΟν, εΙναι

θεόσψlΧ6η· δεν ξέρει ποΟ π&ει, ax~u'ltou1A&E( σΤΙJuς c,l:χf:i,εζ χlχΙ σε l5ποιον πέσει τόνε λένε χη. δεν τη

Δεν τη

-

tuxep6. θέμε Ιμείς, άφεντιΧό ! θέμε εμετι;, Z~ρμπιi· 61ρ?: !

Στο otιilJAo τέτ(;:~

't,J.

Πίνιχμε, ξεχοΧlΧλίζlχμε το άρνί, δ xόσμo~ ιfρχισε ν'

cXAIXi'PlXtxou6iptt ΧΙΧ­ ouo γΗροι itEpr:lXtOOa:xv ά;:χνω στα. χοχΗδιlχ χ:χι xou-

νει, iι θιiλlXσσ:x γελοοσε, χοuνtσΟ',ίτlχν iι γi)ι; σα.ν ρ:Χ6ιοσ,

6έντιΙΧζιχν σα.ν άνθρωποι. ΣηΧώθηκlχ. -'Έλιχ, Zoρμπιi, φώναξ~, μάθε με να. χορε'Jω Ι

Τινάχτηκε δ Z~ρμπιiι;, το πρόσωπό t~u &στρlΧψε.

-

Χορό, άφεντικό

; fκιχμε'

χορό; 'Έλ:χ

!

-Όμπρόι;, Z"ρμToιi, άλλ:χξε iι ζωή μοu, 6ίρ:χ

-

!

θ.i σε μ&θω πρωτ:χ πρωτ:χ το ζεϊμπέ1<ΙΚΟ· ιiγριoς, πιχλι-

χιχρίσιοι;. Αύτδν χορεόιχμε οΙ κομι το;τζήδες πρι ν 7.πΟ τη μ&χη. 'Έl5γ:χλε τα. πlχποόΤ:ΗIΧ

tOU,

πέτlΧξε τΙς μελι,ζα:ν(ες κιiλ τcrει;,

fμεινε με το ποuκ&μισο· μα. π&λι πλαντοοσε, το πέταξε χι lΧδτό.

-

Κοίτ:χ το πόσι μοu, άφεντιχό, πρόσταξε· το νοΟ

aou!

'Άπλωσε το πόδι, άγγιξε άνσ.λαψρα τη γής;, ι!πλωσε το άλλο, πλέχτηΚIΧΥ άγριιχ, χlXρ~όμενlX τcX 6ήμιχτιχ, άντιλιiλy/σε

.1J

γής.

Μ'

fitLlXaE:X;tO

τον ώμο:

-'Έλα, πΧλιχlχρ&χι μοu, οΙ δuό μιχς!

Pιχτ'fικxμε στο χορό· δ ΖορμπιΧς με διόρθωνε, σ06lχρόι;, υ­ πομονετικός, με 't?uryepιiOx· fπιχιρν:χ χοuράγιο,'fνιωθ:Χ τα. δα­ ριιi μοu ΠOδιiριlX ν.% φτερώνουν.

- Γειιi aou, ξεφτέρι μοu! φώναξε δ Ζορμπi7.ι;'κIχΙιχτuποQσε τcX πlΧλlχμ&κια, γιcX να. μοσ χρ:χτχει το ρuΟμό. IΈιιi σου, itlXλtX!i­ ρ:Χκι μοu! Στο διάολο τ.% χ:χρτιΟ: χαΙ το: ΧlΧλlχμάριlχ! Στο διά­ ολο τΟ: χ'ΧΗ χ'ΧΙ σuμ.ψέροντlχ.'Έ μωρέ! τώριχ που χορεόεις;

χlχΙ τοσ λ6γοu

aou

χαΙ μαθlΧίνεις τη γλώσσα μου, τΙ lχοuμι

νcX ποομε!

Σ6:iρνιcrε με ψ: γuμνει; πlχτοΟσες τcX χοχλάδιιχ, χτόπησι τίς π:Χλάμες;.'

342

-Ά:μντικ6, φώΥlχξε,.εχω·πολλα να σου πω, :xyθρω~o δεν ιΧ­

γάπφ:χ σαν έσέν:χ, έχω πολλιχ να σοΟ πω, μα δεΥ τα πάει fι

γλώσσ:χ μου ... θα τιχ χορέψω το λοιπόν! Στά.σου πσ:ρ~μερlX μη σε π:χτή.,ω! Βίρα! χόπ, χόπ 'Έδωκε

lylX

!

σιΧλτο, τα π6δια κ:χΙ τιχ χέριlχ του εγινσ:ν φτε­

ρουγες. 'Όρθιo~ χιμουσε ιΧπάνω ιiπo τη γ1);, κι ετσι που τον Ε6λεπιχ στό 6Xθo~ τ' oόρlXνo~ κ:Χί τής θάλ:xσσlX~, μοσ φάνΤ:Χζε

σιχν gy:x~ γέρo~ ιiρχά.ΎYελo~ ιiντά.ρτη~. Γι:χτΙ δ χορό; αυτός τοΟ Ζι:ιρμπά -ητιχν δλο πρόκληση, πείσμα κι ιiντα:ρσία. θα:ρρείς καΙ φώΥαζε: «Τί μπορε!ς νιχ μοσ κά.μεις, Π:xντoδt)νlXμε

; Τίποτα:

δεν μπορείς νιχ μοσ κάμει~' νιχ με σκοτώσε'.ς μο·ι&χα:. Σκότω­

σέ με, κιχρ:ρι δε μοσ κlΧίγετα:ι 'Ε6γlΧλ:Χ το :Χχτι μο'J, εΙπα: δ, τι tι­ θελα: να πω' πρό:ρτιχσα: κσιΙ χόρεψα, κlχΙ πια δε σ' εχω άνιΧγκη!»

'Έ6λεπιχ το Ζορμπά να χορεύει κι ενιωθα γι" πρώτη

1'0-

ρα τη δσιψονικιαν ιiντσιρσία του ιiνθρώπο'J, νά νικήσει το 6ά­

ρος κα:Ι την σλη, τΥιν προγονικη κσιτά.ρα:. Κ:χμ-χρωνιχ τΥιν ιiν­ τοχή του, ΤΥΙ σ6ελτέτσα, τΥιν περη:ράνισι' κάτω στην ιiμμoυδιιχ τά δρμητικα κι ιiντάμα: περίτεχνα r.:χτήματ:χ του Ζορμπ:i χά­

ρ:Χζσι'l την έωσ:ρι:ιρικΥιν [σ.ορίσι του ιiνθρώπoυ. Σtάθηκε. Κο! Τ!lςε σωροΙΙς σωροΙΙς τον γκρεμισμένο ενσιέ­

ριο' δ 1jλιος έγερνε να 6:ισιλέψει, μεγάλωσιχν ο[ σκιές. Ό Ζορμr.ιiς γούρλωσε τ:Χ μά.τιιχ, σα: νά θυμf,θ1jκε ξαφνικά. Στρά­ φηκε, με κοίταξε' Ε6:Χλε,

ili;

συνηθΟίίσε, την ιiπαλάμη του κι

εφραξε το στόμ:χ.

-

Πώ, πώ, ιiφεντικ6

! εκιχμε' εΙδες

τί σπίθε, πετουσε δ «φι­

λότιμος; Σπάσαμε χι ο[ δυο στα: γέλια. Ό Ζορμπάς χύθηκε άπάνω μου, με ιiρπ:xξε στην ιiγκσιλιά του κι &ρχισε να: με φιλάει.

-

Γελιi~ καΙ τοΟ λόγου σου; μοσ φώναξε με τρυψερότηtlX'

γελιi;; κα:Ι του λόγου σου, ιiψεντικδ

; Γειά

σου, λεβέντη μου

J

Σκούσ:χμε στα γέλιlχ χι οΕ δυο χαΙ παλεύιχμε ιi;<άνω στα

χοχλάδια ω?σι πολλή' κι ιiπδΤOμlX σωρι«στήκιχμε κι ο[ δυο χά­ μω, ξσιπλώσσιμε στα: 6δτσιχλιχ τοΟ γllXλolί κlχΙ κι:ιιμYjθήκlχμε άγ­ ΧlΧλιlχσμένοι.

l'λυκoχσφXμιxτo: σηκώθηκα, κι άρχισιχ νά: περπιχτω γρΥιγο­

ρχ, γιιxλ~ γιΙΧλ6, κιχτά: το χωρι6, κι 'ή κιχρδιά μου πετουσε. Σπάνιιχ δοκίμΙΧ:JΙΧ τόση χαρά: στΥ) ζωή μου. Δεν 'ήταν χαρχ, ήταν !νιχ άψηλ6, πιχρΧλογο, ά:διχιχιολ6γητο κέφι. 'Όχι μονιΧχα άδικιχιολ6γητο, πιχρά: κι εν:Χντιιχ -σε δλε~ τ!~ διxιxιoλoγίε~' εί­ ΧΙΧ χχσει l3λιχ μου τά: λε:pτ,,-εργ:Χτε~, ενΙΧέριος, 6ιχγ6νιιχ, :ρτιά­ σιχμε λιμιχνάκι γιά: τΥ) μετιχφορί' κιχ! τώριχ δεν εΤχιχμε τί

vi

μετιχφέρο'ψε' δλιχ χιχμένιχ. Κι Ισιιχ [σιιχ τώριχ ενιωθιχ άπροσδ6κητη λύτρωση. Σά: ν' ά­

νιχκάλυψιχ μέ:ιιχ στό σκληρό, ιiγέλιxστo κριχνίο τής

, Aνάγκη~,

σε μιά: μικρΥι γωνιά, τΥ) λευτεριά νιi πιχίζει' κιχ! πιχίζω μιχ­

ζΙ τη~. 'Ότιχν μάς ερχουΗΙΧΙ

d:vxnOQiX

δλΙΧ, τΕ χιχρά: νιi δοκιμάζου­

με τΥιν ψυχή μας :Χν εχει ά;,/τ?χΥι κι d:ξίΙΧ! θιχρρεΤς κι ~νιxς όχτρός ιi6ρατoι;, πιxντoδύναμo~ λοι διάολο

-

-

άλλοι τ~ν λένε θεο κι

cfA-

χιμάει νά: μάς ρίξει, μά: εμετς στέχουμε lΙρθιοι.

Κι ετσι κάθε φοριΧ τ.oLι εσωτερικιΧ εΙμιχστε νικητές, l5τιχν ε­ ςωΤΕρικά: ε!μ';:ΙΤΕ νικημένοι κιχτά: χράτος, δ άληθιν~ς cfνψχς νιώθει ιX:PP';:Jt'17 ΠΕρη:ι;χνια κα! χσφ:χ: fι έξωτερικη συμψoρ~ μετουσιώνΕται σε άνώτιχτη, δυσκολώτατη ΕύδιχιμονίΙΧ. "Κ/ιχ Όράδυ δ Ζορμπι!ς μοσ 'χε πεΙ:

--- !:'

Ι·η. χιονΙ'Jμένο μακε~(')νίτικ(') 6(')υνο μιιi νύχτα σηκώ­

θηΚΕ τρ~ιxxτικoς άγέρας κιχ! κου',lοΟσε το μικρό

κιχλύει

l3που εΙχιχ τρουπώξει κι Ύjθελε νιΧ μου τΟ γκρεμίσει. Μά: εγώ τ6 'χα. καλιΧ στερεωμένο, κχθ(')υμουν όλομ6νιχχ(')ς; μτ;ροστιΧ άπο το άναμμένο τζάκι κΙΧ! γελοοσιχ κιχ! προγκοϋσιχ tGν ιiγέριx κιχ! τοΟ φώνιχζιχ

: «Δε

ea

μπεΥς σΤΤίν κιχλύ6α μ(')υ, δε σοΟ άνοίγω

τ'ήν π6ρτιχ, δε Οά: μοο σ6ήσεις το τζάκι, δε θα με γκρεμί­ σεις! ,.

Ί'ά: λ6γιιχ έτοΟτιχ του Ζορμπι! εΙχιχν άντρειέψει τΥιν ψυχή μου' κιχτάλΙΧΌΙΧ πως πρέπει να, ψέρνετιχι δ ά."θρωπος κιχ! πως

νck μιλάει στην 'Ανάγκη. ΙΙερπιχτοΟσιχ γρήγοριχ στό γιΙΧλ6, μιλουσιχ κι εγώ με τον ι6ριχτον όχτρ6, φώνιχζΙΧ

:

«Δε θά: μπεΙς στΥιν ψυχή μου, οε σου

344

ά:'Ι':ι[ γω τήν ;τόρτα, οε θi μου σ6ήσειι; το τζάχ~, οε θιi με Υχρεμίσειι;;

!»

Ό ηλιοι;; οεν εΙχε ιΧκόμα ξεμυτίσει ιΧπο το 60υνό, Ιπαιζαν

τα χρώματα στο οδρανοθ:Ηασσο, γαλάζια, ΠΡχσινi, τριαντα­ κα:Ι σεντεφένια, τ.έρα μέσ:χ στΙς &λιει; ξυπνουσα:ν καΙ


ΠOυPΠO')P~ζα:ν τχ μικρα κε AiX1j δοπούλια;. lΙ'ήγαινα; γιαλο Υια;λό ν' :Χποχα;ιΡετήσω το Ιρημο έτουτο

ιΧκρογιΧλι, νΟ: το σημαδέψω στο νου μου καΙ να το πάρω μαζΙ μου φεύγοντας.

ΕΙχα; πολΙΙ χαρεί στδ γιαλο τουτον, ~ ζωή με το Ζορμπ% εΙχε πλατύνει τήν κα;ρ3ιχ μο u κα;Ι μερικά του λόγια εΙχαν γ:χληνέψει το νου μου, δίνοντ:χς ά:τ.λότα:τη λύση σε πολύπλο­ κες μέσα; μου Ιγνοιει;;. Ό &νθρωπος αδτος με το ά:Ηθευτό tOIJ

Ψuχ6Ρμητο, με το :Χι τίσιο τοιι πρωτόγονο μάτι, εκ06ε άπο σί·

youpou;

κα;ί σύ',ιτομΟlJς δρόμους κι εφτανε ά:τ.λi, χωρΙς μό.

χτο, t:tYιv κοριη:Υι τής προστ.άθεια;ς

-

στην ιΧπροσπάθεια;.

Μιά: π;χρέ:Χ τ.έρ:χσε, &ντρες, γυναίκες, με γεμάτα κα;λάθια,

μεζέδες καί μπουκάλες, πήΥα;ιναν

O?lJv

την Πρωτομαγιά'

Ilt:i

at:i

τ.ερ6όλι:χ

v:i

γλεντή­

κοριτσίστικη φων-η ιΧνέβηκε συν­

τριεάνι, τραγούδησε. Μια "οπελούδα; μικρή, με φουσκωμένο σΤήθος, τ.έρ:χσε τΡέχοντα:ς άπδ μπρ6ς μου λα:χανια;σμένη κι ανέ61jκε μιαν αψηλή πέτρ:χ να σωθεί" πίσω της ~ν:xς :Χντρ:χς

μα:ιιρογέ'Ιη, την ΚlJνηΥουσε χλωμος κι :Χγριεμένος.

--

ΚiXτέS:χ ... Κατέβ'): ... τήι; φώναζε κι ~ φωνή του ήτ:χν βρ:χ­

χνια;σμένΥι·

M!i

~ κ~ψασιά, με τχ μάγΟUΑα ανα;μι.l.έvα, σήκωσε τα χέ­

ρια;, τcί. 'πΛεςε ιΧπάνω ιΧπο τ~ κεφάλι, κι &ργα τιχι.α;νΤΕύοντας τ' δλα;χ',ιισμένο σώμα τ6' ριξε στο ΤPiXjG:Jot

-

:

Πές μ(,ιι το με τό χωρατά, πές μου το με το νάζι,

πές μο." το πως δε μ' άγαπας, μα μέ"α δε με "οιάζει ..•

-

Κατέεα ... Kα;τέ~α ... τής fών:Χζε

6

μα;υΡΙ:;Υένηι;; κι ~ 6ριχ­

χνΥI 'fωνrι του πα;ρα;κιχλου:tε καΙ φοβέριζε. Κι ιX~α;ψνι;τ, μ' fyx
345

.6 'σφιξε,

Itt ~ χcψχσιi, λες Κ~: 7ιερίμενε αυ-;δ γιά: ν' iλχtψώσε:,

ξέ,

σπασε σε Χλ:-ίμχτσι,

Προσπέρσι.,χ γρήΥΟΡ:Χ, όλε; ~τoίίτες σΙ λσιχτ:Χρ,ες φ:χρμ:Χ­ χωνσιν τΥ;ν χσιρ8 ι:Χ μ.?υ' 'ηρθ~ στο

y?U μσυ

~ πσιχσυΑ ή, πχρψ?υ,

μσιρισμέν'Yj γριά Σ~ιpYlνσι ποό, χορτ:χσμέν-r" ψιλ'Yjμέv'Yj, χρυσλο" γ~θ'Yjχε

ly:x

6ρ:Βυ, χ:χ: σx!στ'Y)Κ~ ~ γΥι; χ:χΙ τΎjν χχτιΧ;;ιε' θιΧ,

'χει τώjl:Χ πιχ

r.fJ'Yj·,tE!

κσιΙ πρ:χσ:νί.,ει, θ% ρiισε, θ%

χαν οΙ χυμοί, θi πp~6:xλ:xν

ti

x:JO'Yj"

σΧΟ'JλήΧΙ:Χ ...

Τίνα;ξΧ το xεtι:Hι με φρίΧ'Υ).

Kfr;otE

1ι γ-ης Υίνετ:χι δι:Χ­

cpιxy'Yj, χ:χΙ ξεκρίνουμε το μεΥΗσ ~ργσστχσι:χρχ'Yj, το Σχοόλ.'Υ)Χσι, νά: δουλευει μέρ:χ νόχτσι χ:Χτω στχ χωμ:χτένισι τ?ι) ~ργσι,τήρια'

μά: γρήγορσι γυρνΟίίμε "έρσι το πρ~σω1tο, γιατί δλ:.c μ1tc;ρε! νχ τχ ο:χστiξει δ &νl:ιpωπσς, εξόν %πδ το μιχρ?,:Ιλικ?

:ia:-:po

σχοuλ'Yj χ:Χχι.

Στην μπ:χσιά: τοίί χωριο()

auY:Xit:XYt'Yja:x τδν τ:χχυορόιιο,

πσι,

!τσψιΧζουντ:χν να χολλήσει τήν τρσuμπέτ:χ στο στόμ:χ.

-'Ένα γριΧμμα, &ψεντιΧό

! μσίί

ψών:χξε, δ:νοντ-Χ; μ?') εν:χ γα­

λιiζιo φιΧκελσ.

Ttvixt'YjX:X

χαρσΙΙμεν?Ι,; ιΧναγνωρΙζΟΥτ:χς το ψ:λ?ι φίνσ γρχ­

ψιμο' "έρ:χσχ 6ιαστικχ το χωρι6, 6γήκσι στον Ελσιιώνχ, :Χ'/οιξσι το γρ:Χμμχ με λαχτιΧρα. Σ'Jντομσ, 6ια;στιΧό, το δι:Χ6:χσ:χ μον:χ­ ναπνι~I,;

:

«Μπ'ήχσιμε στχ

a:JyopX

τή; Γεωργίσι;, γλιτώ,:χμε &πο

Κοόρδους, δλα π~νε ΧΧλ:Χ, &ρχίζω

'1%

tour,;

νσμίζω πω; τώρχ μο­

ν:Χχ:χ ξέρω τί θά: πεΤ ευτυχία;. Τώρα; μον:Χχα τό χ:χτ:Χλα;6ΙΧίνω, γιατΙ τό ζω, το πχμπιΧλσιιο

χ(σι θά: πε!

'13:

P'YjtO

τής ΧΡ'Υ/"τιψάθε:ιχς: ευτυ­

χ:Χνεις τ~ χρέσς σου. Κι οσο

r.:tO

S;)"ιtlJλο το

χρέος, τόσο πιο μεγιΧλ'Υ) ~ ευτυχία ... »Σε λίγες μέρες, οΙ ΧU'l'Yjγ'Yjμένες; ~τo()τες; έΤOtμ?O:xνατες; ρωμιχ!ιχες; ψυχες; θά: 6ρ!σχουντα;ι στό Μπσιτοόμ, χι lλx6ιx σή­ μερ:χ Τ'Υ)λεγΡiΨ'Yjμ:χ: "φ.χν'Υ)κ:χν τχ ~pωτ:x 6:χπ6ριιχ!"

»οε χιλιιΧδες

ltlJ()tot

τετΡα;πέρ:χτ?ι, δουλευτ:χρχοες Ρω­

μιοΙ χι οΙ γυν:χ!κες τ?υ; με τά: φ:xp3ιCΣ λ:χγόνι:χ χ:χΙ τά:~πxι­

διά τους, θχ μετσιφυτευΤΟίίν γρήγορσι στή Μχ)(εδονΙα1χσιί τη

346

θράχη. Χύνουμε χσ:ινούριο σ:Ιμ(Χ, Τ.ΙΧλιχαρίσιο, στΙς φλέ6ει; τήι; 'Ελλάδας.

» Κουράστηχα

λίγο, μli δεν 7Cειράζει' νικήσσ:με, δάσxα~έ

μου, καλΤιν άντάμωση

!»

WΕΚΡ'JΦα το γράμμα, γ6ργωσα τα 6ijμσ:, ήμου'ι χι εγω είιτυ· χή;. Πήγσ:ινα, πήγαινα, πijρσ: τα άνηφοριχο μΟ'lοπάτι τοίί 6ου­

νοίί, εθρυ6α στli δάχτυΗ μου

gva;

άγχαθερο χλωνΙ άνθισμένο

θυμάρι, χόντευε μεσημέρι. Κατάμαυροι.; μαζώνουντσ:ν δ !σχιοι;

στ.χ πόδια μου, !νσ: γεράκι ζυγαριάστηκε άψηλά, κι οΕ φτεροο­ γες του έτρεμαν τόσο γοργli ΠΟ') φάνταζε άκίνητο' μι.χ πέρ­ διχα 1Ρ(ΧΥίξε το περπάτημά μου, τινάχτηκε άπο τά θάμνσ: καΙ 6ρόντηξε το μετιχλλικο τηι.; πέτσ:γμα στον άγέρσ:.

'Ήμ'J')ν ευτυχής" νli κάτεχα, θά τραγoυ~oOσα ν' άλαφρώσω' εσερνα 110νάχα; !ναρθρει.; κρα';Υές. «Τί έπαθες; lλεγα στον έ­ α\Jτό μ'Jυ, ΧΟΡΟί"δεύοντάς τον' ε Ισαι λοι πον τόσο πατριώτης, κα;Ι

δεν τό 'ξερα; Άγα;πιΧς τόσο Π'Jλu το φίλο σου; 'Κάτσε φρόνι­ μα;. Δεν ντρέπεσαι;» ΜIi χανένας δεν άποχρίνουντα;ν' κι εξα;κο­

λουθουσσ: πάλι τον άνήφορο σΧληρίζοντας. Κουδούνιιχ τώριχ άχούστηχα;ν, γ(δισ: μαίίρα;, χιχνελιά, γκρίζιχ nιχμψαν άπάνιt

στοΙΙι.; 6ράχουι.;· 6αρίις πήγιχινε μπροστά, με άλόγιστο σβέρκο, δ τράγο;' μύρισε δ άγέρlχι.; τραγίλlΧ. -'Έ κουμπάρε! γιli που τό '6lχλες

; Ποιόν κυνηγιΧς ;

'Ένα;ς 60σχοι; εΙχε πετα;χτε! ιΧπάνω σ' !να; 6ράχο, σφύρι~ε με τli δάχτυλα; στό στόμα χα;Ι μ'JΟ φώνα;ζε.

-'Έχω δουλειά! άΠ'Jκρίθηχα χι εξlΧΚ'JλοuθοΟσlχ νli σχιχρφιχ­

λώνω.

-

r

Στάσου νά πιε!ι.; γάλσ:, νli δροσερέψειι; φώναξε πάλι δ

60'

σχοι; πηδώντα;;; άπο 6ράχο σε 6ράχο, νli με ζυγώσει. -'Έχω δουλειά! φώνα;ξιχ πάλι, σli νιi μ-rιν 7jθελσ:, μιλώντα;ι;, νιi διαχόψω τ-rι χαρά μου.

-

Δεν κα;τlχοέχεσlχι

! εκιχμε δ

60σκόι; πειριχγμένοι;' !ε στό κιχ­

λό!

347

ΥΕ6α:λε τα; δ&χτυλΧ του στό στόμα:, σ:rύριςε στCι χoπX~ι του

χα:Ι χΧΘηχα:ν δλοι μα:ζ! πίσω :XΠCΙ τοίιι; 6ρΧχουι;.

"fστερα:. cX πcι

λίγη ωρα: έ:ρτα:να: στην χορυ:ρΎί τοσ 60υνοίί' χοιΙ

σα; ν& 'τα:ν ~ κορυ:ρη ετούτη δ σκοπδι; τήι; πορεία:;, -ήσύχα:σα:.

Εάπλωσα: χχτω ά:πό ενα: 6ρ&χο στ~ν Ισκιο κα:Ι κοί τΙΧζα: πέρα: τCιν κχμπο χα:ι τΎ) θ:Χλα:σσα:' ~πα:φνα: 6α:θιε; άνα:πνοέι;;, δ ιΧΥέ­ ρα:ς μύριζε φα:σκ6μ'Yjλο κα:Ι θυμΧρι. Σηκώθηκα:, μΧζεψα: μιαν ΧΥκαλια: :ρα:σκομηλιέι;;, τ:ς εCα:λα: μα:ξιλ::ίρι 'ιια:~ ξiπλωσα:' ήμουν κουρα:'Jμένζjς, Εκλεωα: τ± μΧτια:. Μια στιγμη πήγε

6 νοσς

μου πέρα: σε 'χψηλα: χα:τα:χιόνιστα:

όροπέδια:, τφοσπΧθησα: ν' cXνα:'Jυντiξω στη φα:Ηα:σία: τα: κοπά­ δια: τo~,ίι; ιΧνθρώπουι; κα:Ι τα: 6όδια: πού 'τρεχα:ν χοιτα: 60ρρά, κα:Ι τcι ~ίλo μου τ.ου τρα:60(ίσε δμπρ6ς, μπροσΤfJλάτ'YjΙ;;. Μα: γρήγο­

ρα: τcι μυα:λό μου θα:μπώθηκε, με κυρίεψε :Χκα:τα:μΧΧ'Yjτη νύστα:. θέλησα: ν' άντισ-.:α:θω, να μΥιν κοψη&ω, άνοιξα: τα μΧτια:. "Έ",α: κcρχκι είχε Υ,ουΡΥι.:Χσει c'ίπέ'ια:ντί μου στ~ ερχχο, Ισια: Ισια: σΤ1(Ι κορυψ11 τοίί 60υνοίί' τα γαλαζόμα:υρα: ψ:ερ& του

στρα::ρτ:Χλιζα:ν στον -ηλιο, και διέκρινα: κα:Η τcι με",':iλο χί,::ρι.

',10

ρα:μψί του. θύμωσα:, μΟ(ί φ:xνΊJκε κα:χ~ σ'Yjμ:Χf3ι, 1':.ήρα: μια:ν

πέτρα:, τοΟ Τ11ν ~έτα:ξα:' το κορχκι -ησυχα:, χργ:Χ, άνι:;ιξ!:: τΙς ψτε­ ρoίίγε~.

'Έκλεισα: ;,:ΧΛι τ± μ&τια:, μΥ)'/ μ;;ι:;ρώντα:ς ν' αν-.:ιστα:θω, χα:Ι

μονοκοπα:νιάς, κερα:υyo~όλα:, δ υπνο; με ~-r.pE. Δε θχ 'χα: χΟΨ'Υ)θεί πα:ρα: λίγα: ?3ευτ:ψ5λεψτα:, i)τα:'ιΙ έσυρα: fwνi) '1.α:ί :-ιεΤΧΧΤ'Υ)κα: ορΗιι:;;' τό κ~ψx'ΙΙΙ Χ.Ζ:.ι:-;Χ'ιιζΖ :Χκόμ:χ ιi­ πχνω :X1':.cι το κεψ:Χλι μου κ: ε;:εηε .• Αν::ι:χχ(Ιισ:χ 'J1:Cι

έτρεμα:'

itv:x

6p:ixo

χι

ονεφο, στ;:xlιxτo, σ~l.ν ετ;ιφι:;ί,r;σ-η, είχε σκίσει το

νο(ί μΟlJ:

Εί;;;α:, λέει, πως ήμ.ουνα: ο,Τιν 'ΑΘήνα: χι α,.~;;α:ινα: την δ­ δον Έρμοίί δλομ6ν:;(χος. υΗλιοι;; r:ολύς, δ δρόμι:;; ερ'Yjμι:;ς, κλει­ στα τ± μ:χγ:Χζιχ, '/έκρα:. Κι άξα:ψιιχ, την στιγμη που

.. ροσπ",,­

νοίίσ:χ τΤιν Κα:πνικα:ρέα:, βλέπω cXr;?; το Σύντα:γμα: τ" φίλο μου να:. τρέχει χλωμός, λα:χ:χνια:σμένος κα:ι ν' cXκολουθ:iει {{να: πχ­ νύψηλον ιΧντρα:, τ:oLι π-ήγοιινε μπροστά με γιγχντιε; δρα:σχι-

348

λtέ;. ΦΟΡΙJΟ.,ε δ φίλος μου τη μεγ:Χλη τσυ 5ιπλωμιχτικη στο­

Άfι, με ,;ijr-i:: το μxτ~ τ;~ μ:χχρt&

tIJtJ καί μοο q:ώνιχςε, λιχχιχνιιχσμένοι;, ιΧ­

:

«''Ε Μ'Jχαλέ μιjυ, τί γίνεσ:χ:

;

Χρόνια. Ιχω νά σ~ δω' nιx

άπόψε ν± μ:λή'Jc;uμε.»

«ποσ;» φώνιχξ:Χ κι έγώ δuν:χτά, σ± νά 'τιχν πολΙΙ μα.ΚΡιάκt

Ιπρέπε ν± ~Xλω δλη μου τη δύνΙΧΙJ.η για: να: μ~ άκούσει. «ΣτΥlν Όμ6'10ΙIΧ, το 6ράδυ, στΙς lςι. Στο κα.φενείο

: ••

Ή

6ρύση τΥίς Hxpx~εισoς 'Ό» cKιxH, ~ .. οκρίl:Jηκ:χ, θά 'ρθω.» «"Έτσt το λές, άκούστηκε τώριχ -η :γωψή του μ~ 1':ιχρά 1': ο'10, ~τσι το Ης, μά o~ (Η 'ρθεις.»

«~x 'ρθω

otYIJ!JPct!

φών:Χξ:Χ' δωσ' μου το χέρι σου!»

«Β::iζοuμ:χ:. » «Γι:χτί 6:~ζεσ:xι; Δω.,' μο:) το χέρ: σου!» 'Ά .. λωσε το χέρι του' κι άπδτομιχ το χέρι τσυ κόπηκε σύρ­

.,ιζΙΧ άπο τον ώμο κ: ήρθε μέj:Χ ~πo τον d:γέρ:χ κι αρπα:ξε τCι χέρ: μΙJυ. Τρόμχξ:χ &;:~ τΥιν κρύα: έπα:ψή, ~συpα φων-η καΙ πετάχτ.,,­

..

κα: α ο το'! Β"νο ψ)u.

ΕΙ3:Χ το χι;ρχκι, άπχνω ακόμα: άπο το κε:ράλι μου, νά φεύ­ γει' τά: χείλ::Χ ΙJ.ΙJυ Ιστχζαν φ:χρμάκι.

{'up:":x

το κεφΥ.λι άν:χτολικά, κΧρφω.,χ τά μάτιχ μΙJU στον

άγέρ:χ, σα: ν;ί 'Ηελ:χ να τρu;:ήσω τήν απόσταση κα! να: δω'~' μουν 6έ61χ:ι;;, δ φίλι:.:ς μου κιντύνευε. Φών:χξα τρεΙι; φορε; τ" δ­ νομχ tOtJ:

.-

Στ:χuρι~&χη

Σά ν&

;:tOE

! Στχuρ~δχκη ! Στχυριδάκη ! 'θελ:χ νά tIJU οώσω κουρχγιο' μά fι

φωνή μου σκόρ­

λί'(ε; δΡΥ:Ζς μπρι:.:στά μΙJυ στον ιΧ"'(έρlχ.

Η i)?1X ΤΟ 3p~μo 1':1'0; τά: κάτω, κχτρχκυλσοσα ά:πο το 60u'16, ίtρc;";πχf!οQ'jΧ, κo:.ιpXζoν·~xς το κορμί, να: μετατοπίσω τον r;6.1). Τσα κχκου μiΧIjUΗ:Χ" το μ!Jχλ6 μου νά περι πα.ίεει ti μυ'Jτιχά: μψύμlΧt:χ, πσiι κάποτε κlχτι:.:ρΗώνουν να: φτάσ/)υν στΥιν

ψ:.ιχΥι τοσ 1'ιΙJΡώ;;ι;:.ι· μέ'j1x μο:.ι μι± εεδιχι6τητιχ 1':ρωτ6γονΥ/,

349

6:Χθύτερη απο τ.γl λΟ'{ΙΚ'ή, υ.6τελιχ ζωικΥι, με γέμιζε τρόμ'ι

ΤΥί" Ιδ~cι 6ε67.~6τητα σίγουρ::ι. ω 'χουν κCΙι μερ:;<.α: ζώΙΧ, tJ πρ66ιxτcι, τα τ.oντίκιcι, πριν ξεσπ&σει δ σεισμός. :\Ε:;;ι μω ξ.j­

πνησε ~ ίψοcινθρώr:ινη ψυχΥι, δτιχν ιΧΧ6μιχ κ"ΑΧ κcιλi ::εν εί­ χε ξεκολλΥισει i1.,ιο το χώμ,χ, κι ενιωθε ιiμεσιx, χωρΙ, την ,;,;χ'

ρcιμoρφωτικη επέμ6χσ'Υ) τ* λογικης, την ιXλYιθειcι.

-

Κιντυνεύει ... κιντυνεύει ... μ.ουρμούριζα:· θα; ~,εfl&'Iει ... Μπο:,ι,

ρε! να: μη,ι το ξέρει Χύτδ;; ιΧκόμ:χ' εγω το ξέρω σίγoυpcι. KΙXΤ1)~oρoCίσcι τpέ~oντσις το 60υνό, επεσχ σ' ενιχ χαλ:κι&,

xatfiΙXxuλoYiOCΙ

GfJIl7jttxcX

μΙΧζΙ με τα: χαλίΧιχ.

'fa:

χέρ:χ μ~υ,

τά. πόδιιχ μου -ητιχ" δλομ&τωτιχ, γεμ&τιχ ΎΡ:ΧΤ:Jοuνιές, το ,,,:ου, κάμισό μου σκίστ·ηκε.

-

θα: ~:εθ&νει ... θα: πεθΧνει ... ελεγα:, κι δ λχιμ6;; μου σφίγ'

γοuντα:ν.

'Έχει σψώ"ει δ κcικoμoίρης δ ciyfjρωΜς γ~pω α:πο την ΦUΧ'ή το::ιυ αΨηλό, α:οι:χr;έρα:QΤΟ iΨ&ΧΤ1), εχει "χu::;ώσει !'~ιx μι' κρο :iλώ'ιι, δπου μχχετα:ι

vi

~Hε: τ&ζ1) χι α: j~iAztC( στΥ/ν κα'

θημεριν-η σωμιxτ:κΎj καΙ πνεμιχτι·ι.Υι

t-:;u

ζω-;ύλα. ~Oλcι μέocι

στο άλώνι ετοϋτο πρέπει ν' ιXκoι.ι;;υOocίν τι:ιυ;; χ,t(Jα:γμiνοuς ορόμου;, 't'fjV χγιιχ ρουτίνα, να: ίιπιxκoCίν σε άπλο:.ιι; εύκολονό' 1)του; γ6μoυ~, κ: ετσι να: μποροσμε με κ~πoιx σι γoυρXδcι νχ

προ~ΗΦ'j'Jμε τί μέλλε-;ιχι να: γίνει κιχΙ πώ; συμ:rέρει να; φερ' θοσμε. ~lέσx στ~ κατ~σ:υpωμένo χυτό ιΧπ"- τΙς β~ιxιες έπ:δρο' με;; "ω)

Iluct1IfJtou

άλώνι,6σισ:λε6ο::ιυν ΟΙ μικρές σαρ:χντιχϊ.(;'

οιχροΟ,;ες 6ε6ιχιό,·ητες;. 'Ένιχς είνιχι δ μΙ"1)τος IIιxvx:JtfLo;

Xtpc;; νοι \lcX

..

που δλο: κι ελ::.c είνcιι α ο τον διώξο::ιυν

: i)

xtAt:ioe;;

,,-

χρόνια ~ργανωμέ .

Μεγχλ1) BεOcιι6τητcι. Κι 'ή

Mey:iXY}

:xu-

ΤΤΙ Βε6:χιότ-ητα ε~χε τώρα πηδήξει tOfP~YIlιx κι εΙχε χιμ'ή­ ξει oc;;;&\ιω ι;-ου~αν ε."τα:"α: στο iκ;:.~γι:ίλι μι:ιu, ανχσ:χνα; λίγο' σα '1% 'χα.

qJt:ioz: o'ti}

~εύτεpη c.χυρωμcπικ11 γρα:μμ7; τι:ιcί άλωιιoCί 1.10 υ ,

κι ιΧνα:συντάχτηκα:. «'Όλα:

c,uti

τα: -;ψχμ:χτα:, σuλλογίστYjΚ:Χ, εΙ.ιχι π:χι13:i τή~

έoικfι;; μα:ι; αν1)συχί-:χ; κιχΙ r.:x:p·~o::ιuv στον ϋπνο τ-η λα:μπρότ:χ-

350

't1) ,,'toA rι

τοΟ συμ6όλου. Έμετς οΙ

totOL

'tιX orιμιoυργoOμε' οέν

ξεκινoCιν από μ!Χκρια: να: μάς 6ροον' δεν είν(7.Ι μηνuμιχ't'Χ που

μi;; EPX.OU'l't~L

cXr.o

π!ΧνΤGδuν!Χμες σκοτεινές περιοχές' είν!Χι δι·

κές μιχς, χωρΙς κιxμιιiν Ιξω άπο μάς αξίΙΧ, Ικπομτ.έ;. Δε." εΙνιχι

fι ψυχή μιχ; δ οέΧ't'Yjζ, εΙνιχι δ πομπός' δέν τ.ρέτ.ει να 'tρομιΧ' ζουμε.»

Γιχλ+ινεψ!Χ' ~ λ!"Jγικrι EeΙXJ.t π~λι τ~ξ1) στην ανιχστιχ'tωμέ· ν1) άπο τό σκοτεινό μiινυμιχ κιxρ~ιιX, ψιχλίaισε τις :ρτερ.,σγεζ,

Ικοψε, Ιριχψε, σuμμόρq:ωσε

άλλόΚΟΤ1) νυχ.τερίδΙΧ,

'tYJIf

'tijv

εκcι·

με γνώριμο ποντίκι, r;oUxιxaE. Κι ετιχν εq;τιχσιχ πια:

a'tYjIf

π!ΧριΧγκιχ, χαμογεΑοοσα μέ Τ1ίν

&ψέλειιΧ μGU κcι:ι ν'tρέποuμGuν που τ6σο νοΟς μου' εΙχα γυρίσει κιόλιχ

o'tov

ypr,yop!X a::iO'tLaE

δ

αγιο δρόμο 'tijς ρουτίνας,

nEtvoQaιx, εΙψΟDσα, Υιμουν Ιξαντλημέ."ος κιχ! μ' Ε'tσΟUζαν οΙ ypιx'tCOU'fLE;

nGt..

μοο 'χαμιχν οΙ

ni'tpt;'

μα: απιΧνω ιΧπ' δλιχ έ·

νιωθιχ ψυχικη άνιχκοόφισ1): δ φοεερός οχτρός ποό 'χε Π'Υ/δή'

ξει το "ψΡ~XΤ1) άνιχχιχι'tίσ'tYjχε

o'tyj otu'tEΡ'Y/ οχυρωμιχτικη γραμ­

μη τyί~ ψυx'iί;; μου.

351

Ω ΛΛ ΤΕΛΕΙΩΣΑΝ. Ο ΙΟΡΜΠΑΣ ΜΑΖΕΨΕ ΤΟ ΣfΡ­ μ~,

ti

έργ~λεί~,

ti

6:.ιγον&κιχ,

τ& 'κ~με σωρο στο ά.ιφι)γι~λι κ~Ι κ: νά

-

tdc φορτώ-:;ει. ti χ~p:;ω, Ιορμ,:ά,

Σ'Jϋ

_i σ:δερ:κ&, τΥ.ν ξυλεί~, περΙμενε '1& 'ρθει το x~·t­

εΙπ~' ~txi σου, κ~! χ~λά. κέρδη.

Ό Ζ'Jρμr;άς ~σψιςε το λ~ιμό του, σιi

'1&

'ύελε νά κρ~τήσει

Eν~ λυγμ6.

-

Χωρ:ζQυμε

; μ'J'JPμοUρ:σε. ll'JG

Φεuγω

την ξεν:τι~' ~χει ~κ6μ~ πoλλdc X~ptti νi φ&ει

yti

θi

.. ας, ιXt-Eνttx? ;

μέσ~ μo~ ~ κ~τσίκ~.

-

Δεν ε6~λες ά.)(6μ~ γνώ'1η, ά:ρεντικ6

-'Έ6~λ~, ΖορμΠά, ας εΙσ:χι κ~H'

[Li

;

iX'JAo~Ow τον εοιχ6 σου

δρόμο' θi χ~μω με τχ βι6λί:χ ~,τι ~καμες κ:χι σ~ με ',χ χε­

ρ&σι~' θα φχω

t6"JO

πολυ χαρτί,

.. oU

θα μοa 'ρΟει iν~youA~,

θά χ&μω εμεtο χ~Ι θχ γλιτώσω.

-

K~Ι τί ΟΧ γί'/ω εγώ, χωρ!; τη συνΤΡ"'t-Ι& σου, ά.ψεντιχ~

-

Μη θλΙ6εσ:χι, Ι')ρμπα, ΙΗ ξ~ν~"jμίξοt)με

.. &Αι

κ~ί ΟΧ

λo~με, ποιος ξέρει, μεγ&λη ~ δ:)'I~μη τοϋ ά.νθρώπου

; 6&-

! σε 7ψΧ'

ξη το μεγΧλι:; μ~; σχέδιι:;

: Ni χτίσουμε μ')'/~Jτ:ήρι δ .. ω; το θέμε εμείς, χωρις θεό, χωρ!ς oci'JA'J, με λεuτερους xνθ"ώίoo~ς, κ~Ι θχ κiθεσ:.ιι έσu, Ζορμ πά, σ tYjv π6ρτ:χ, νχ ,φ:χτά; τ± κλει­ δι~, "χν τον 'Άγιο ΙΗφο, ν' α'/οίγεις χ:χ[ νά κλείνεις ... Ό Ζορμr;t:;, κ~θισμέ'/'Jς χ&μω, iχο~μποσσε :1. ράχη στην παΡiγκ7., γέμιζε κ~Ι ξ~ν~γέμιζε το .. οτήρι του, επινε χ~ί δε [LcAoa'JE. ΕΙχε νυχτώ'Jει, ε!x~με 'Π'Jφ&ει κ~ι τώρ:.ι κ&γιχμε τη στερ-

352

νή μ~ι; xoυ6!ντ~ χουτσοπίνονΤΙΧζ α/ίριο θιΧ χωρίζιχμε

fι::i

-

'φευγ:χ έγω γιιΧ το K~.,τρo.

-

N~ί. .. ν:χί. .. Ιχ:χνε δ Ζορμπά;, τρ~!5ooσε τά μlJυ.,τιΧχια

'tc.u

χι Ιπινε ξεροσφίιρι.

Ό x:xλ~x:xιριιXτιxι:ιι; ooρ~νδι; -ηταν γεμ:Χτι:ι; :t.,τp:x' ή νίιχτ:χ ιΧπδ π:Χνω μαι; σπιθο!50λουσε' μέ~α. ~ χιχρδιιΧ μιχι; ήθελε νιΧ μουγ­ xρίσε~, μιi xρ~τιότιxν. «Χ:χιρέτ:χ, ιΧποχιχιρέτ:χ γιιi π:Χντ:χ, σuλλι:ιγίζι:ιuμlJuν, χc.ίτιχ

τον χ:χΗ, πι:ιτέ σου πια δε θχ ξ:χν:Χδοϋν τιi μ~τι~ σι:ιυ το Ζι:ιρ. μΠά!»

·Έx:xμ~ να πέσω στΥι

ylptx'r)

ιiγx:xλιιi χιχ! νιi χινΤισω το

κλ:Χμ:χ, μα ντρ:χπ'r)ΧΙΧ' Ιx:xμ~ νιi γεΗσω για να χρίιψω ΤΥΙ συγ­ Χίνφή μοu, μα δεν μπόρεσιχ' δ λιχιμ6ι; μου -ητιχν q;ρ:χμένο,.

Κοίτ:χξ:χ τδ ΖορμΠά ν' &ν:χσΥ)χώνει το λιγνό

't(jtJ

χοκ:χλιιΧ­

ριχο λ:χιμο κιχ! ν* πίνει ιΧμίλΥιΤΙ:ΙΙ;' τον χο! τιχ;ιχ κχ! στοχιiζc.υ­

μουν π6σο ιΧλήθειχ κ:χτιχπλΥ)χτιΧό μυστήριο εΙνχι

lt(jutYj

ή

ζωΥι κ:χ: πως σμίγουν κ:χ! χωρίζουν οΙ ά\lθρωπ~ι σα φύλλΧ χινοπωρι:Χτιχχ πι:ιυ τιi χυντιγά ή μπόρχ' κ~Ι πω,. τοσ x~xc.u μc.χτiς ν' ιχρπ:Χξεις με ΤΥΙ μχτι:Χ σου το πρ6σω~ι:ι, το σωμ:χ, τίς

xePQYfjIJ.te; τ~σ ιΧνl"Jρώπι:ιυ

που

iy:xjtIi;;-xc

~μως σε λίγ:χ xρ~ν: χ

δε ΙΗ U'Jμi'J:ΧΙ ΠΙ* ~ν -ητ:χν γ:χΗζι:χ η μ:χσρ:χ τ:Χ μ:Χτι:χ του ...

«:ΊIτ:ρ~ίί'~τζ~ς σχλτιρ6ς, ψών:Χζ:Χ iπο μέσ:χ πε

v::i

'ν:χι ή ΦuχYj

tfjQ

Ό Ζι:ιρμτ:χς έ;:ινε, iφ:ΧΤfjU.,ε ττ,

-Xχί'lYιτrί,

exppc.U.,E;

IlQu,

&τσ:Χλι Ι,φε­

d:'/θρώπι:ιu, χι lιχι &γέρ:χι;!»

Xfj,/tpYj

·.<εφ:;(λ:χτι:ι,)

lrO:';,

χι :Χφι:ιωψΧζου\lτ:χν μέσ:χ στ"ι ν:JΧΤ:Ι κ:ί.·

7:fjtfj ;:εΡΠ:ΧΤYjμ:χ πι:ιiι ζuγω'ιε η χ:Χ"ι:ιιι:ι περ;τ:ί.ττιμ:ι ΠfjU ::Ιi.=ίρ­

Υ:χινε κ,;! Τ:fjU ~ε,~ ::ΙχοuγΟ'J'ιt:χν τ::ιρχ μfjν::iχ:χ μέ,%

ott

σ;<

χνι:ι",

- '1'( -

"Juλλ~γtέ"J:ΧΙ, Ζ-:.r-I.Lπi

;

'1'( 'ι± "Juλλογιέμ:χι, ΙΧφε'lτικ6; Τίπc.τ:χ.

" Tlr.ot:X. oc.u 1.((,)

, ,

Δε σ:;λλ-:'Υιέμ:χι τί o;fjt:X, Κι

--

u"JtEp:x

σε λ:γ,-, ξ:χν:χγεμίζι:ιντ:ις

~τ"ιν υγειCΊ

"JO:I,

±:μ'ιτιχ6

tc,

Τ:fjΤΥ,ΡΙ:

!

Σχt;ι'J,ιτρy/ς:ιμε, Κ,;t:xλ,;f;,;ί'ι:ιμε χι ~[~'J61.ι:;(ς 3ίΊ3

;:11>;

δεν

11::-:.·

ρου1ε να: 6α:στχςει πια: πολλήν ωρχ τόση στενοχώριχ. 'ΈπρεΠΕ

νιi 6iλoυμε τα: χΗμχτα: ~ νι:i πιιi'10υμε το χορο χα:Ι να: γΙ·

νουμε στουπΙ στο μεθίισι.

-

Πα:ιςε, ΖορμπιΧ Ι πρότεινα:.

Το σιχντοίιρι, δεν τιΧ 'πιχμε, &φεντιΧό

; το σιχντοίιρι θέλει χα:ci:-

λή χα:ρΟιιΧ. θα: πΙΧίξω σ'1τερχ ιΧπο ενχ μήνιχ, &πο δυο μήνε~,

πο δυο χρόνιιχ, ξέρω χι Ιγώ ρ(~oυντιxι δυο CΙνθρωποι

-

; ΚΧΙ θχ τρηουδήσω ytci: πιΧντιχ.

τότε πως; χω­

l'ια: πάντιχ! ςεq;ώνισcx τρομιχγμένος;. 'Έλεγιχ ιΧπο μέσιχ μου το φο?ερο ιχυτδν &:γιιiτρευτo λόγο

μιi δεν εΙχιχ χουριΧγιο να: τον &:χοίισω φωνιxχτιi' τρόμιχξιΧ.

-

Για: πιΧντιχ Ι ξα:νιiπε δ ZoρμπιX~, χχτχπΙνοντιχς; με δυσχολΙιχ

το σιΧλιο του. Για: πιΧντιχ. ΑυτιΧ που μου λέ~, θι:i σμΙξουμε πάλι, θα: φτιιiooυμε μονιχοτήρι, πα:ρηγοριες; στον CΙρρωστο δσο

6γει1ι ψυχή του ... Δεν τιΧ δέχουμιχι

! Δεν

τιΧ θέλω! ΤΙ

vi

; γυνιχι­

xooλε~ εΤμα:στε, νcΣ θέμε πιχρηΥοριές;; Δε θέμε πα:ρηγoριέ~. ΝιχΙ,

yti πιiντιx! - Μπορει χα:Ι

νcΣ με(νω ... εΙπιχ, τρομα:γμένος άπο τΤιν CΙγρι:χ

τρυ~εριXδα: τοΟ ΖορμπιΧ. Μπορε! ί(ΙΧΙ νιi 'ρθω μιχζΙ σου' εΙμιχι λείιτεpo~ Ι Ό ΖορμπιΧς χοίινησε το xεφιiλι: -'Όχι, δεν εΙσιχι λείιτερος;, εΙπε' το σχοινΙ δπου εΙσα:ι δεμέ­ νος εΙνιχι λίγο πιο μιχχρυ &πο τoυ~ CΙλλους άνθρώπους' ιχυτο εΙνα:ι δλο. ΤοΟ λόγου σου, άφεντιΧό, Ιχει~ μχκρυ σπcίγγo, πιΧς χι

lpxeacxt,

θιxρρε!~ πως εΙσα:ι λείιτερo~' μιΧ το σπιΧγγο δεν

τον xό6ει~. Κι άμ.α: δεν χόψεις το σπιiγγo ...

-

θα: τον χόψω μιιΧ μέριχ! εΙ πιχ με πε!σμιχ, γιιχτΙ τα: λόγια:

τοΟ ΖορμπιΧ ιfγγιξιxν μέσιχ μου μιιΧν άνοιχτ7ι πληγη κιχΙ π6νεσιχ.

-

Δίισκολο, &:φεντιΧό, Οίισχολο πολίι. Έoιϊl χρειιΧζετιχι τρέλα:'

τρέλΙΧ, το &:χους ; "Όλιχ γιιΧ δλιχ

! Μα:

Ισυ lXEt~ μυ:Χλό, χι σιυτο

θιΧ σε φιiει. Όνους εΙνσιι μπιχχιΧλης, χρ:χτιΧει x:xτιiστιχσι, γριi· φει τόσ:χ lοωχcx, τόσα: πήριχ, σιυτιi Ύσιι τιΧ κέρδη, σιυτες οΙ ζη'

μιές. ΕΙνσιι μιχθες κΙΧλός νοιχοχυριΧχος;, οεν τι:i 6ιiζει δλσι χιΧ·

354

τω, κρ:xτιiει πιiντιx του πισιν-ή, Δ~ σπιiει το σπιiγyo,

lxt

Ι τον

κριχτιΧ δ μπιxγιiσιx~ γεριi στιi χέριιχ του' σιiν τοΟ φύγει, χιiθη­

'", χιiθηκι

δ κιxκoμo!ρη~! Mιi ι!iμ:x 15~ σπιiσει; το σπιiyγo, δε

μοο λέ~, τΙ ουσ!ιχ lχιι 1ι ~ω-ή; Χιχμομ-ήλι, χιxμoμηλιiκι' δεν ιΙνιχι ρούμι νιΧ ~Y(lπo150γυρΙζει τον κ6σμο Ι Σώπιχσε'16:χλε νιi πιεΙ, μαι το μετιΧνιωσε.

-

Nιi με συμπ:χθi~, ιΧ-;>εντικ6, εΙμιχι χωριιiτη~' τιi λ6ΥΙΙΧ κιχ­

θΙζουν στιi δδντι:χ μου l3πω~ κιxθί~oυν οΙ λιXσπι~ στιi π615ιιχ' δεν μπoρtί> νιi κλώθω τ,χ λ6γιιχ κΙΧ! νιi κιiνω εδΥένειες;' δεν μπoρtί>' μιi Ισυ κιχτΙΧλ:Χ6ΙΧίνειι;,

"'Α15ειιχσε το ποτ-ήρι, με κο!τιχξε.

-

KιxτCXΛιx6ιxίνεις;

! φώνιχξε,

σιΧ νιi τον lπιιχσε ξιxφνικo~ θυμ6~'

κιχτΙΧλΙΧ6ιχ!νειι;, κι ΙΧύτο θιi σε φιiει

! "Αν

δεν κιχτιχΗ6ιχινει;, θιi

'σουν ευτυχισμένοι;. Τί σοΟ λείπει j Nέo~ εΙσιχι, πιχριΧδει; lχει~, μυιχλΟ lχει~,γερόι; εΙσιχι, κΙΧλΟι; άνθρωπo~ εΙσιχι, τ!ποτιχ δε σοΟ λεΙπει, Τιποτιχ δε σοΟ λείπει, νιi πάρει δ 15ιιioλo~! Moνιiχιx

lνιχ' ε!πιχμε, 1ι τρέλΙΧ. Κι 61μα: σοΟ λείπει ιχυτ6, ιΧφεντικ6 ... ΚούνΥΙσε την κεφάλΙΧ, σώπ:χσε πάλι. Πιxριi τρίχιχ νι:Χ μ' lπιχιρνσιν τΙΧ κλάμιχτιχ'l3,τι υ.εγε ό Ζορ­

μπιi~ -ητιχνε σω~τ6 ... <Ότιχν -ημουν πιχιοί, όρμε; μεγάλε;, λιχ­ χτιiρε; προιχνθρώπινει;, κιiθoυμoυν μGΝΟ~ κι ιΧνιχστένΙΧζΙΧ γιιχτ! δε με χωροσσε δ Χ6.,μοι;;,

Κι σστεριχ, ιΧγιΧλιιχ ιXγιiλι:x, με τόν κσι;ιΡ6, δλα κιχ! φρονΙ­ μευ:Χ'16ιχζιχ σύνοριχ, χώριζοι το δυν:χτο ιiπo το ιiί3ύνιxτo, το ιΧν­

θρώπινο ιiπό το θεί:κ6, κροιτοσσοι σφιχτιi το χ:χρτιχί:τ6 μου νιΧ μη φύγει.

<Ένιχ μεyιiλα άστρο χιχρ:Χκωσε τόν ουροινό κ:χ! χύθΥΙκε. Ό

Zopμπιiι; τινάΧΤΥΙκε, γούρλωσε τιi μιiτιιx κοι! τό κοί τσιξε τρο· μιχγμένοι;, Ηι; κι 16λεπε πρώτη φοριΧ

-

cfotpo

να: χύνετιχι.

ΕΙδε; τό άστρο j μοσ κάνει. Νιχ!.

Σωπιiσιxμε. Κι cfξcxφνιχ σ-ήκωσε δ Zoρμπιi; ιiΦηλιi τό λιγνο κοχιχλιιΧ· ριχο λιχψ6, φούσχω,ε το στiιθoι; κι lσυρε μιιiν άγρι:χ ιiνέλπι·

355

8"'1

χρα;υγή. Κα;! μoνoμιιi~ μπΥίχε σε ,οόρχιχα; λόγια; fι

'fo€e-

ρ'ή χρα;υΥ'ή χι <Ιρχισε ν' &:νε6α;ίνει &:πο 'tιX σωθιχα: ,ο(ί Ζορ­ μπιi πα;λιο; μ?'ιI6)(opδo~ σχοπός;, l5λο π:iθος; χα;! πΙκρα; χι Ι­

pημιιi. 'Έaπα;σε fι χα;ρδια:

't'ij;

Υ'ijς;, χόθηχε

'tO YAuxu'tGIt'to &:.

vιxtoAl'ttxo φα;ρμχκι, σιiπισα;ν μέσc:ι; μου δλε; οΙ {νες;, πού μ' Βεν:χν με ,'ήν

xc:ι;Ι τΥιν ιλπίδα;:

&:pE'tYj

-ΊκΙ κικλίκ μπΙρ τεπεντι ότίΥΙΟΡ· ότμε ντέ, κικλίκ,μπενlμ ντερτΙμ ΥιετίΥΙΟΡ, άμά."lάμάν! ΈρημΙα;, ψιλη &:πέρ:χντη &:μμοόδα;, τι;έμει 'tριa;\ιτc:ι;φυλλέ­

νιo~, γα;λιiζιoς;, Χίψινος; δ ιΧγΙρα;ς;, 'tιX μελίnιιχ εε6ίδω~α;ν, σΙρνει φωνΥι &:λλόφρενη fι ψυχΥι κα;! xc:ι;LPE'tGItL πού χα;μια. φω· ν'ή δεν &:ποχρίνε'tα;ι. Έρημία; ... Ιρημία; ... Κι <Ιξα;φνα; ,α. μιi'tια μου 60όρκωσα;ν:

-

Δυό πέρδικε, ο' ένα λόφο κελαηδουοαν· μην κελαηδά" πέρδικα, μέ φτάνει έμέ."α δ καημό, μου, άμιίνΙάμάνl

Ό ΖΟΡμπiς; σώπα;σε· σφοόγγιξε

'to

μΙ'tωπό

'tou

Χ:Χ'tω χα;Ι κοΙ ,α;ξε

-

'tO

με

'tO SιiX'tuAo ιΧπο a'tYj y'ij;. 'Έ~χuψε

χGψ:χ.

Τι σχοπος; εΙνc:ι;ι α;u'tας;, ΖΟΡμr.:ιi

λ'ήν ώρ:χ.

-

xOr'ti

,ον Ιδρώ'tα; χ::ιι ,ον ,ίν:Χξε

; ρώτφ:χ -

σστερ:χ &:πο πολ·

TιJo χα;μηλιΙρη. Το ,ρ:χγιίόδι α;υτο 'tp:XYιJu~ιi δ x:xμ'IJλ~Ι­

ρης; στrιν Ιρημο. Χρόνια; εΙχα; να. τ~ θuμr/.ιω κα;! 'ιΙ:Χ το ,ρα;­ Υουδήσω. Κα;! ,ώpc:ι; ...

Ή φωνή ,ου -ητ!Χν στεγνή, δ λc:ι;ψας; του εΙχε φρ:ίξει. -Άφεντικό, εΙπε, ωρα; να. χοιμΥίθεΤς;. Αυριο !ι:Χ ςur.νήσεις; χα;. p:xμc:ι;τ!X για: το Kιio'tpo,

-

vi

πιipει;

'tO 6:x"Gpt.

Κ:Χλην:JΧ'tc:ι;!

Δε νυσt:iζω, α.πoxpίθYίΚC:Ι;· θα: μεί·ιω. ΕΙν:χι fι ,ελευτ:χίαι δραι­

διιΧ πού περνοομε μαιζί.

-

ΜιΧ Τσι!Χ Τσι:χ γι' α;υτο πρΙπει

vi τελειώνc.uμε σόντc.μ:x,

q:ώ­

νΙΧξε δ ΖορμπGtς; χι ιiνc:ι;πcιδoγόpισε το &:δει:x~μένo το\) ΠΟ'tή·

356

ρι -

AlJt

qYjILiot πω; δεν ήθελε ιiλλo νιi πιεt.;ΝιΧ,l'tσι δπως; ο[ χχ. ιiy'tPE; χ66?υν 'tδ

'taty:ipo, "t~ χρχσ!, 'to ζιΧρι' πΙΧλικ!Χρ!σιχ. v:i ξέρειι;, 'ή'tχν πΙΧλιχιΧρι με ou-

»Ό πχ'tέρχ; μου, πρέπει

ριχ' μΤι με ΧlJι'tιΧζειι; Ιμένχ' ΙΎώ 'μχι ςεllυ:Jίδι- χιχρ'tωσιιΧ δεν πιιΧνω μπροσ't:Ι του.

Au'tc.;

που λένε' lπιιχνε

χέρχ σου χχΙ σοΟ 'σπΙΧζε τιi χόχχλΙΧ. Έ­

'tTj

'ήτχν aπο τους; πΙΧλιου; 'Έλληνει;

γω μπορ(ί) Χ!ΧΙ μιλ(ί) συστχζουμενχ

που'

ILi

a:iv

ι!νθρωπο; χιΧπου χιΧ­

δ πιχ'tέρχς; μου μ?όΎχριζε, χλιμίντριζε χιχΙ τρ!Χγου­

οοσσε' σπ:Ινιιχ 16Ύιχινε aπο το σ'tόμχ του στρω"tος; aνθρώπι­

νο; ΜΎΟΙ;.

» Au'tO;

λοιπόν εΙχε δλ!Χ τιΧ π:Ιθη' μιi

't% 'χοψε

δλιχ, με το

σπιχθΙ ΚιΧπνιζε σιi ψουγ%ΡΟ'Ινχ πρωΙ σηΧώθηχε, πi'jγε στό χωριΧψι ν'

:iAI'tp!aEt,

lψ'tχσε, ιΧχοόμπησε στο ιpp:ix'tYj, lχωσε,

θεριΧΧλΤις; δπω; 'ήτιχν, με λΧΧ't:iρχ 6Ύ:Χλει την Χ!ΧΠ'ί?σΧΧlJόλχ, σει

vi

'to

χέρ~

'tIJIJ o'tTj

ζώνη, νιi

σ'tρΙψει Ινιχ 'tatyιXpo πρΙν πιιΧ­

'tTjv ΧΧπΥοσχχοόλιχ, ιi~ειιx, πιχνΙ με πχ­ 'tTj γεμίσει o'to σπΙ'tι. »''A'ffiLoa ιΧτ:ο 't~ κ!Χχ6 'tou, μ?όΎχρισε' Χ!Χί μ?νομιάι;, μΊ­ ΠΥβ?, στρχφηχε πίσω χι ι!ρχισε vi 'tρέχει xιx'tιi το χωριό' QIJIJAEt:i.

ΤρΙΧ6ιΧει

νΙ' εΙχε ξεχιΧσει νχ νιχ

τ~ν είχε, 6λέτ:ειι;, χυριέψει τ~ π%θος;. 1-Η ξΧllνιχ:i, ΙχεΙ ποό

'τρεχε

-

δ ιfνθρωπlJ;, σοσ λέω, είνιχι μυστήριο

ν'tρχπηχε, 16ΎΙΧλε την χ!Χπνοσ!ΧΧΟ:Jλ!Χ,

'tTjY

-

στιΧθηχε,

lχιχνε με τιχ δόν­

'ttΙX

't?IJ χίλιιχ X?ILIL%'tt!X χιχΙ 'tijv τσιχλ!χπχ'tη,ε λυσσιχσμένοι;. » - 'Άτιμη, !τιμη ! μ?όΎχριζε- που't%νιχ! » Κι iΠQ τΤιν ώρχ ΙχεΙνη, σε δλη του "tTj ζωΥι,οεν 16ιχλε 'taty%pO στό στ6μιχ 'tou. »"Έτ,ι χ%ν?υν 't:% π:Χλιχχριιχ, il'εν'tιχό' ΧΙΧληνόχ'tιχ!» ~ηxώθηxε, οριχσΧέλισε γρΥιγοριχ 'tιX χοχλιΧδιιχ, IL1j'tE o'tpιX­ φηχε πίσω, 111τ,Χσε στΤιν πιχριχ-ρρΤι 'tij; θιΧλιχσσιχς;, χιχΙ πιιΧ, μέσιχ στο σχ?τΖοι, τον lχιχσιχ.

Δεν

'tov

ξιxνιiδιx. προτοσ νιΧ χριΧςει δ πι'tεινόι;, 'ήρθε δ

a-

ΥωΥιιΧτη;, χlΧδιχλ(χεψχ χι 11lUYιx. crποψι%ζοuμιχι, μιi μπορετ

357

χ~Ι νιi χιΧνω λιXθo~., xιXTtou- θ~ ''tιxv -το πρωΙ xρυμμΙνo~ κ:.τΙ μΙ

XOΙ-ΤIX~ε' δμω~ δεν l-τρεξε να πουμε -τα συν1jθισμένα; λόγια;

'too

χωρισμοο, να μουσχΙψουν _α ILιX'tLΙX μα;~, να χουνήσουμε _α χέ· ρια; χα;Ι -τα μα;ν'tίλια; χα;Ι να δώσουμε δρχου,.

Ό xωρισμo~ lγινε με 'το σπα;θΙ. Στο ΚιΧστρο Tt'ijpιx Ινιχ 't1jλεγράφ1jμιχ' 'τΟ Tt1jpιx, το χοί τιχξα;

πολλή ώρa;, 'τΟ χέρι μου lτρεμε. 'Ήξερa; θε'tLχα -τΙ lλεγε'16λε­ πιχ με 'tpoILΙXX'tLXLιX 6E6ιxc6t1jt:X πόσε; λέξε~ εΙχε, πόσιχ γρ~μ­ ILΙX'tιx.

Με χυρίεψε ~ Ιπιθυμίιχ να: 'το σκίσω' γιιχτΙ να το διιχ6ά.­

σω, ~φoυ ήξεριχ i Mιi δεν lχουμε, ιiλΙμoνo! lμπισ'tοσύν1j ιi­ Χόμιχ o'toήv ψυχή μα;~, ι5 νoυ~ ι5 έμπopά.χo~, ι5 Ψιλιxιxτζή~, 'τήν περγελάει, δπω~ περγελουμε 'τι~ γριε~ ξορχΙσ'tΡΕ~ χιχΙ μιΧγισ­

σε~. 'Άνοιξιχ 'τΟ -Τ1jλεΥράφ1jμιχ, ~'t:.τν ιir.o τ~ν ΤιφλΙδα;' μιιΧ στι­ γμή 'tιX ypιXILILιx'tιx χόρεψιχν μπροστιΧ &πο 'tιX ILιX'tLΙX μου, δεν ξέχρινιχ tlTto'tιx' μιΧ σιγα σιγα τα γριΧμμιχτιχ cixcvoή't1jaιxv, διά6ιχσιχ

:

«χ τε~ 'τΟ άπόγεμιχ, χιχ'tόπιν χερα;υνο66λου περιπνευμο­ νΙα;~, ι5 Στιχuριδά.Χ1j~ πΙθ:χνε.»

ΠΙρ:χσιχν πέντε χρόνιιχ, μεγάλΙΧ χρόνια;, φο6ερά., που ι5 xιxιpo~

Tt'ij"t

φόριχ, _α γεωγριχφιχιΧ σύνοριχ lπιιχσιχν το χορό, ιiνoιγα;ν,

μιχζεύουντιχν σιΧ φυσιxρμόyιxε~ 'tιX

xpit1j.

Μια στιγμή ι5 Ζορ­

μπιi~ χι έγώ χΙΧθήχιχμε μέσ:χ στήν μπόριχ, ιiνιXμεσά μIX~ στ&.­ e1jXΙXV πεΤνε~ χα;Ι τρoμά.ρε~. Κά.που χιΧπου τα τρία; πρώτιχ χρό­ νιιχ λιΧ6ιχινιχ μιιΧ σύντομ1j xιXpta;

Πό'tε ιiπo το"Αγιον 'Όρo~

'tou: 'τήν xιfρτιx t'ij~ lΙιχνιχγίΙΧ, 't'ij~

-

lloptιxtttaaιx~ με 'tιX μεγάλΙΧ TtLxpa;ILlvιx μάτιιχ χ:χΙ 'το στέρεο,

δλο θέλ 1j01j Π1jΥούνι' ΚιΖΙ μου Ύριχφε με τή 6ιΖΡΙιΧ χοντρή 'τΟι) πένιχ που ξέσχιζε -το χιχρτί

: «'Εδώ

δουλειιΧ δε γίνετιχι, ιiφεν­

"χό' Ιδώ οΙ ΧιΖλ6γεροι πε'tιχλώνr:ιυν χιχΙ τον +όλλο' θιi φύ­ γω!» Κι ϋστερ:χ ιiπo λΙγε~ μέpε~ ιiλλ1j Χά.Ρ-ΤιΖ: «Δεν μπορ& νιΧ γυρΙζω 'τιt μονιχστήριιχ,

vi

xpιx'tii) τον ΠιΖΤιΖΥάλο στο χΙρι

358

ai

λοτιχρτζή,· τ6'/ε χάρισιχ λσΙί.c,ν κι

lyk>

σ' Ινα μερ:χκλ"ή κ:χ·

λόγερο ποίι 'χει Ιναν κ6τσυφα κιχ! ΦΙλνει δ a1iιλ6τιμο" σα'

στίζει δ '0100, σCιυ, σα'ι καλλί~ωνo, ΦΗτ'Υ/' το Κύριε, !κl'­ κραξα. θα τον μάθει λοιπον κιχ!

tc,v

κ:χκομοίρ'Υ/ τον πιχπιχ­

γιiλo μαι; να Φέλνει. ~E π6σιχ ε15ε δ άτιμος στΥ) ζωή του, κιχ! τώριχ ... Κιχ! πιxπιi, lytv'Y/~, πιxπαγιiλo τιiριx

! Σε

; "Έτσι

τ6 'φερε

1)

κιχ­

φιλικοασπάζομαι Πάτερ ΆΗξι o~, 6λoμ6νaχo~.»

Πέρ:χ']ιχν Ιξι ~1itιi μijνε~' κιχ! λα6a1νω aπό ΤΥΙ Ρουμ:χνίΙΧ μιιiν κσ.ρτιχ με μιαν πιχχια γυναίκιχ ξεστήθωτ'Υ/ τρώγω μιΧμιχλίγκα, πίνω μπΙριχ, δουλείιω

ati

: «Zιi>

ιix6μιx,

πετρέλΙΧιιχ, λα­

Sοπ6ντιχιχ~. Mιi 6ρίσxει~ loιi> μπ6λικο δ, τι τρ:Χ6ά 1ι κιχροιιΧ

:Jou' πιxράδεισo~ yti

γεροχολα']μΙνουι; σιiν κα! μένα' με κα­

tClAιx6ιxlVEt~, ιiφεντικ6' ζωΥι κιχ! κ"κ6τα κι ciγιοι;

6

θε6ι;. Σε

ριλικοασπάζομαι Άλέξ'Υ/; Ζορμπέσχ?, λαΟοπ6ντικιχς.» Πέρασαν δυο χρ6νια, κ:χ! μιιi μέρα λ:Χ6αίνω χαινοίιρια κάρο

ιiπo τ'ή Σερ6ία τώρα: «Zιi> ιiκ6μα, χιίνει κρίιο διαολεμένο,

tCl'

ιiναγκάσΤ'Y/κα λoιπCιν να παντpευτιi>' κοίτΙΧξε πΙσω να δεΤι; το

μουτριΧκι Τ'Υ/Ι;' κ6μματος. Ή XOIAt:l ΤYjΙ; εΙναι λίγο πρrισμΙν'Y/, γιατ! μοσ ~τoιμάζει κ:6λα; Ινα ΖορμΠ:ΧδάΧι. Κι

lyIJ>

φορΦ

το χσυ']τοίιμι ποu μ?Ο χιΧρισει;, κι δ άρραεώνα~ ποu 6Ηπεις

στο χέρι μου εΙν:χ: τTι~ χα'Υ/μέν'Υ); τΎιι; MπoυμΠCιυλίνιx~

-

γιιΧσουν (δλα γίνουντ:χι) τιi ΚCιxαλάκια Τ'Y)~

τΥ) λΙνε

! 'ΕτοίιΤ'Υ)

ν' Q:-

Λιοίιμπιχ. Το πιχλτο ποu φoριi>, με γιιxκιi &:λεποίι, εΙναι προίκα τής γυναίκ:x~ μου' μο!:ί 'δωχε χιχ! μιi γoυΡCι6να μ' ~φτιi γCιυ­ ρουνιΧκιιχ, ιiλλόκoτo σόι. Κιχ!

Suo

πιχιοια. &:πο τον πριi>τo Τ'Υ)ς

άντρα' χήρα, 6λέπεις:. Bρ~κιx σ' Ινα 60υν6, Ιδιi> κοντά, λευκ6λιθο, μπέρδεψα πάλι χιΧπ"ιο χεφαλ:χιοϋχ", περνιi> μπέ'Υ);. Σε

φιλικοασπάζσμ:χι 'Αλέξτις: Ζι5ρμπ:ετς, πρώψ χήρος.»

Στο πρ6σωπο ti'j; κιiΡΤΙXζ Υίτιχν 1ι ~ωτογΡΙΧ1iίιχ τοϋ Ζορ­ μΠά, xαλoθρεμμένo~, γιxμπρoντυμένCι~, με το γοίινινο

axou1io,

μ'Ινιχ λιμοκοντορίστικο μr;:χσΤCιuν&χι κι Ιν~ μιχκρu πιχλτο τ1);

ώρας. Κιχ! κρεμιχσμένΥ) στο μπράτσο του μια νόστιμ'Υ) Σλά6α lως

25

ΧΡCινιi>ν, &:γριοφΟΡΙΧδίτσιχ, διπλοκάπουλ'Υ/, τσιχχπίνα, μ~

άψYjΑΕς μπ6τει;, με πλοίισιο σττ,θο;. Κι ιiπo κιΧ τω τα χοντριί, 3όΗ

ακε .. ~ρνε.,ια. γρ:Χμμα.t:χ tι:ιG Ιι:ιρμ .. Χ: «'Εγώ, δ Ιι:ιρμ .. Χς Κ' Υι

ιΧtέλειωtη &π60εση, iι ''Ολ:χ :Χ:'τ:%

ti

yuvxtxx'

tώρ:χ tfιve λένε Λιο:Jμ .. :χ.»

χρδνι:χ γ:Jρ:ζ:Χ στ~ν ςενιtι:Χ. ΕΙχ:χ κι έγω

tYιν ~tέλειωτf; μΙ;Ι\J ύπδfιεση' μχ δεν είχε α.Uτ~ μήτε

r.A-;,J"tO

σΤήθης, μήτε π:χλtό νχ μοο Οώ.,ει, μΥ;tε γοuρι:ι:Jνι:χ. K:x~ μιχ

μέρα. στο Βερι:ιλ!νο, lλ:x6x τ~ tηl.εΎΡ:Χ'fημ:χ ποιι εΙ .. :ι:ι.ιε «ρχή: «Εύρον

πρ:ι:.,Ινην ϊ.έτρ:χν άψχιοt:χt'Υ/ν' έλ&ε

.,ti, ..

άμέ.,ω;.

Ζι:ιρμΠιΧζ. » Δεν εΙχα.. εΙϊ.~με,

tO

χΙ;Ι\Jρ:iγι~ νχ

ti ,,:xp:xtYj"1W

δλ:χ χ:χ!

ν:Χ χχμω χι έγω μιχ ψjρi στΥI ζωή μι:ιυ μ.ιχ γεν-t:Χ::Χ ϊο:χρ:Χ.

λΟΎη πρχξη' χι ελ :χ6:χ t~ Υρψ!.ι:χtiχι ϊoΙ:Ι~ α:νtέγΡ:Χ'f:Χ ιΧρχή,I3 .. ι;ιυ με θεωρεί

.. ι:Χ,

χΧί μ.ε

tQ

~txto

t-;u,

.,t1;"

δ Ι-;ρμπχς,

ιiνθρωπo χ~μέψ), χxλ~μ:xpX,

Ά .. ο t~tE δε μι;ιG ς:Χ'l:Χ'{(jχψε' μ"Υίκχν

.. :ΧΙ.ι

tρ-;μερχ π:χγ­

Χδσμιχ ϊοερι.,τ:χ-::ιχΧ άνΧμε.,Χ !.ι:χς, δ Κ~'1:J.ι:ι; έξ:χκι:ιλ?\Jf}ι:ιuσε

νi ψεκλ:;ει

,,;;

λ:χΙ;;ω;.ιέψ:ι;, σχ μΞΙΙ\J'ψένι:ι;, ι:ι! άτομικες :Χγ:Χ­

πες κι ε 'f'tΙ;ΙΙΞς Xν~μεΡ:'1ΤYιχxν. ~Ux'lx δμω; μιλι:ι'Jι:JΧ σΤI/.Ι; q:[λΙ:Ι\J; μΙ:Ι\J κι iν:iσt:χιψχ μέ­ σχ μr,;')

tYj

π-;:.ι

περή:ρχνο κχ!

tO

l.ιεγΗη rf\JXYι' ΚΧI1:χρώ'lχμε

at γι;ι:.ιρ?,

tfj'j

ϊ.έρ:χ iϊ.~

iγρ:χμμ:χtΙ:Ι'J άνΙΙρώ­

t1;

ι..?γικΥ;, ;:ερπ:Χ­

tημ:χ, κι;ιρι;ε; π'/εμχτιχε; ϊ.Ι;Ι~ χρει:x.,τY;χ~με έμεί; χρ~νι~ με

l.ιεγiλΙ:Ι'J; μ6χτ?:.ι; νχ χχτ~χτή"?\Jιιε, ~ut6;;, με λ:ΥΧ χ:Χ λ-5γιχ, μπj;»'

i)

t!; l"f'txve, κχ!

.. ι..:χηι­ 6 Ζορ­

λέγ:χμε: «Ε!ν:χι μεγ:iλη ψ:.ιχΥ,

τ1; ςΞπερ·/Ι;Ι(j.,ε, κ:Χί λέγ:χμε: «ΕΙνχι ψεΗ;».

lIερψ)"j"Ξν εΤ:1Ι δ χχι;:ιδ; γλ\JΧΧ :ρ:χρμ:χκωι.ιέν?; μφες. Κι δ :χλJ.?; [αχι?;, τ?ο) :ρίλ?Ι) μ?\J,

.. ο;ύ

'χε

x.. ~ tl; (ιύ­ .. έ.,ει χπ:Χ­

νω .,το κρητιχ? χκριηιιΧλι Ι1-;\J, τΥιν ε;;οχ·(ι tι:ιG Z~pμπX, βχ­ ρχι'ιε χι :x,jt~; t"jν ψ:.ιχΥI ~ΙΙ;ΙI) κχ! ~ε με i:rYjνe

γι:Χ-::ί lEν

-

τ~ν Χτ;ψ:χ.

Ι'ιχ τ~ν

r'1X:')

διιω; :χ,jτόν οέ μιλ?σσ:χ .,έ χ:χνέν:χ' iιt:xν

~ κρ:.ι'f~ x-;:.ι~ένt:x πο:) 'ΠΙ:Χ'ι:χ με t6ν ηλι:ιν ~xt') κ:Χί ϊ.Cι~ με σ'J'ιήΙΙι;ε νχ ψιλιώ'/ω μέ

t6

Ι1.:Χν:χτ?" 'ί, -::χν

t6

μ\J.,ΤΙΧΟ

ΥΙ-;"f"JΡΙ μ?"J με τ~ν "A~η. Κι ~.:x'ι Υι πε&:χμέ'ΙΥί ·}:.ιχΥι t~ Τοερ­ νO~1ε, τήν ΙνιωlΙ% ε;:χνtλημ.ένη κΧί χλωμή, ~εν μ .. -;ρ~σσε

στέρειχ νιχ μιλήσει, δεν εΙχε τ~ δ:JνcxμYj νιχ μοσ σfΙξει τδ χέρι. ΚιΧποτε λογιιΧζω με άγω'ιίΙΧ

Τσωζ νιχ μτιν πρ6φτιχσε δ φΙ·

-

λο, μου νιχ μετουσιώσει ιχπιΧνω στ~ γΤΙι;; άλιΧχερο το σ(ί)μιχ του, νιΧ χιχτεργιχστεΤ χιχΙ νιi στερεώσει τrιν ψυχή του, νιi μΥιν χυ­ ριευτεΤ, στΥιν χρίσιμη στιγμή, άπο τον πιχνιχο τοσ θιχνιΧτου

χιχΙ νιi χιχτιχσχορπίσει στον άγέριχ. 'Ίσως, συλλΟΥίζουμουν, χιν­ τυνεύει ..,ιi χΙΧθεΤ, γιιχτΙ δεν τοσ Μθηκε ΧΙΧΙΡΟζ ν' ιiθIXνIXτισει

«ύτό που τοσ ~τιxν μπορετο ν' &:θιχνιχτίσει άπο το θνητό του

συγκρόΤΥίμιχ·

1Iti:

ξιΧφνου πΙΧίρνει δίινιχμη

«υτόζ

-

;~

χιΧ τόνε θυμοσμιχι με σφοδρότερη άγιΧπη; νιχτόζ, ξιxνιxνιωμένo~, χιχΙ χοντεύει

'ti

vri

μήπω, Ιγω ξιχφνι­

-

χι lρχετcxι δυ­

Υρικ(ί) χιχΙ

'tri

πιχτήμα.­

του στΙι;; σΧiλει;;.

Τώρcx

xcxt

λίγος χcxιρόι;;, εΙχα. κχμει μόνo~ μου μιιΧ Ιχδρο­

μή στri χιονισμένιχ

6ouvti:

τη; Έγχιχντίν, δπου χ:Χποτε δ φί­

λο, μoυ~ι Ιγω κιχΙ μιά; "(υνιχίχιχ που άγCXΠΟ:Jσcxμε,

με άψYJλέ;, Ι;ΙΧίσιεζ μέρει;;

xcxt

itEpiacx-

νύχτει;;.

'Ήμουν ξιχπλωμένι;, στο χρε6iτι, στό Τοιο ξενοδοχετο που εΤχα.με τότε μείνει. Κοιμόμουν' το φεΥγιΧρι lστcx~ε, άπο το άνοιχτο πιχριΧθυρο, μέσα. στιi κοιμισμέν% φρένα. μου lμπιχι­

νιχν τιi βουνιΧ,

-cri

κρυστΙΧλλωμένιχ lλα.τα., ~ 6cxθιri ΥιχλιΧζιιχ νύ­

χτιχ.

'Ένιωθιχ μέσιχ στόν σπνο μου &:νείπωτη ευδιχιμονίΙΧ' σιi νιΧ 'τιχν

G σπvoι;; 6ιχθιιΧ

θιΧλιχσσιχ, γιxλfινιιx

xcxt

διιΧφιχνη, κι ήμουν

Ιγω ξιχπλωμένοι;; στο βυθό Τ'Υ)Ι;;, ευτυχισμένοι;; χι άχίν'Υ)ΤΟΙο' χι ~τιxν τόσ'Υ) ~ εύ:χισθησίΙΧ μου που

lvcx

χιχριχ6ιΧκι νιi περνοο­

σε στ~ν xoρυφ~ τοσ νεροΟ, χιλιιΧοει;; οργιει;; άπιΧνωθέ μου, θιi ΧcXρcxζε το χορμί μου. Κι ιiξcxφνcx lνιχι;; Τσχιο;

lrtEat

ιXr.ivw μου' κιχτιΧλΙΧ6ΙΧ ποιο,

~τιxν. Κι άκούσΤ'Υ)χε ~ φωνή του l3λο

itcxpiitoyo:

c Κοιμιiσcxι ;» Κι Ιγω άποκρίθ'Υ)ΚΙΧ με το Ιδιο πιχρ:Χπονο: «''ΑΡΥ'!σε,' μήνει;;

lxw

ν' άκούσω τή Cfwvyι σου ... 110U γύ­

ριζε, i-

361

«Εlμcxι πιΧντιχ μιχζΙ σοu, μa Ισυ μ~ ξεχνιϊι;. Δέν lχω τη δίινιχ­ μ1j πιχντιχ

va

φωνιΧζω, x~Ι συ θ~ι; νιΧ μ~ ιΧφήσεις;. Κιχλό Ύιχι τδ

φεγγιχρι, χcxλa

ta

πιΧνω χόσμο

μa μη με ξεχνιϊι; χιχΙ μέν~.»

-

χιoνισμέν~ δέντΡΙΧ, χ~λή Ύιχι ~ ζωη στδν α­

«ποτε δε σε ξεχν/ί), το ξέρειι;. ΤΙι; πρ/ί)τει; ~μέpει; εφuγσι την ξενιτιιχ, γίιριζΙΧ σ~ ~γpιιx

"'(La

60uv:i,

έξ~ντλoσσ~ το χορ­

μΙ μοu, α:'{ρuπνοuσ~ χι εχλctιγιχ γιιΧ σένα:. 'Έχ~νιx χα:Ι τρα:γοίι­

διιχ,

μη με πνίξει f.ι πόνοι;' μ! τα: τρα:γοίιδιιχ ήτα:ν άθλισι,

va

χιχΙ δεν πηριχν χιχθόλο!) τον πόνο μο!) ν' ιΧνσισ:iνω. Το χΙζει

lvct

άρ­

:

» Στο πλάι του Χάρου αι, πήΥαινις, καμάρcoνα το μπόι, την άλαφράδα καΙ τών δυο στο άπόκρι,uνo άνηφόρι, σα δυο συντρόφοι που ςυπνουν χαράματα καΙ ~ιiνι ..•

» ΚΙΧΙ σ' Ινιχ άλλο, ιΧτέλειωτο χι ιχυτό, tpctyoίιOt σοσ φώ­ νl%ζιx

:

» Κράτα

γιρα τα φρένα σου, καλέ μου, μη σκορπίσουν

/»

Χιχμογέλιχσε μ~ πίχΡΙΧ'εσχuψε το πρόσωπό το!) άπιΧνω μο!)

χι lφριξιχ θωρώντιχι; τη χλωμ:iδcx Με χοΙτιχξε πολλη μιχτι/ί)ν

tou' δεν

tou.

ώρσι, άμLλ1jΤΟΙ;, με τΙι; γοσ6ει; τ/ί)ν

εΙχιχν μιχτισι μέσιχ' μονιΧχιχ

suQ

6ωλcxρiΧΙCX

χG)μιx.

«τι σuλλογιέσιχι; μοuρμοίιρισα:' γιιχτΙ δε μιλιϊι;;»

Κι -αχοίισΤ1/χε πιΧλι, 6ΙΧθίι;, μιχχρινόι; στενιχγμ6ι;, ~ "ωνή του:

«"Αχ, τΙ ιΧπόμεινε ιΧπό μια:ν ψuχη που δεν τη χωροσσε δ χό­

σμοι;! ΜεριχοΙ στ!χοι ένοσζ άλλοu, σΧόρπιοι, μισεροΙ,:μήτε Ι­ νιχ ιΧΧέριο τετp~στιχo

! Π:iω

χι ερχοuμα:ι ιΧπiνω στη γ-ηι;, τρι­

γuρΙζω τουι; ιΧγα:Π1/μένοu;, μιΧ ~ x~p6ι:x ποσ

va

μπιί); Π/ί); νιΧ ζωντ%νέΨω

; ~Xν

tou;

εΧλεισε.;' Από

τ~ σκίιλο"'γUΡίζω'"χίι­

Χλο άπό τδ μσιντΙΧλωιιένο σπΙτι τοσ ιXfiEyttxou ... 'Άχ,:ν! μπο­

ροσσιχ

va

ζοσσιχ λείιτεροι;, χωρΙι; νιΧ πιιΧνοuμα:ι, ~σιXν τον πνιγ­

μένο, από τιΧ ζεστιχ, ζωντιχνιΧ χορμιιΧ σιχι;!»

362

Ί'ιi κλάμιχτα. πετάχτηκa.ν ciπο τΙι; γου6ει; τιDν μa.τιιDν του, το χωμιχ μέσιχ τουι; !γινε λάσπη.

Mιi σέ λΙ γο 1ι φων~ του στερεώθηκε: «Ή μεγΙΧλύτερη xιxριi ποιι μου 'δωκες;, εΙπε, -ητιχν 8τιχν μιιi

φορ%, στΥ) γιoρτ~ μου, στΥ) Ζυρίχη, θυμli::ΙΙΧΙ νιχ. θυμiiσιχι

; -ητιχν

κιχΙ κ%ποιιχ

IiHY)

; μίλησες

γιιi μέ­

ψυχή μαζί μιχς ... »

«θυμοομιχι, d:ποκρίθηκιχ' ήτ:χ'ι ιχύτή ποιι τή λέγιχμ.ε Κυρ% μιχι;

...•

Σωπά.,ιχμε. Πόσοι ιχιωνες ciπο τότε !xouv περ~.,ει

! Στο

τριχ­

πέζι τήι; γtopt1j; του, !τσι κλεισμένοι πού 'μιχστιχν στο ζεστό δωμάτιο κι δξω χιόνιζε κι ημιχστιχν τρε!ι; iγιχπημένοι, εΙχιχ

κάμει το Ιγκώμιο τοΟ φίλου μου. «ΤΙ συλλογιέσιχι, δάσκιχλέ μου;» ρώτησε δ taxtoιo μέ'ciνά­ λιχψρη εΙρωνείΙΧ. «ΠολΗ,8λιχ ... »

«'Εγώ, τιχ τελευτιχ!ιχ σου λόγιιχ' σ~κωσει; το πoτ~ρι κι εΙ­

πες;

: .. Κυρ% μου,

l5τιχν δ Στα;υριδr%κηι; -ητιχν μωρό, ό γερο-πιχπ­

πούι; του τον κριχτουσε στο lνιχ του γόνιχτο κιχΙ στο άλλο του ciχουμποοσε τήν κρητικιιi λύριχ κι !πιχιζε ciντρίστικοuι; σκο­

πούι;' ιiι; πιοομε ciπόψε στήν υγειά του: δμοιιχ νιΧ δώσει 1ι μοί­ ριχ !τσι στιi γόνιχτιχ τοίί θεCιo νιΧ χάθετιχι πάντιχ!"

.'0 θεοι; σΧΙΧλέ μου

πoΛU γρ~γoριx εΙσάκουσε την πρoσευχ~ σου, διi­

!»

«Δέν πειΡ%ζει, εΙπιχ, 1ι ciγάπη '/ικάει τ~ θ~νιxτo.» Χιχμογέλιχσε πιχρχ, μιΧ δε μίλησε'lνιωθα; το σωμα; του ν' &ρμολύνετιχι, ν& Ψ~xνει στο-σχοτΧδι, νιi γίνετιχι λυγμός, civιx­ στενιχγμοι; κα;Ι περγέλιο ...

Μέρει; Ιμεινε 1ι γέψη ΤCιO θιχνάτου στιΧ χείλιιχ μCιυ' ~ κα;ρ­

διιi μου ciΗ'fρωσε. 'Ο θχνιχτοι; μπΥίκε στη ζω~ μου με γνώ­ ριμο, ciγα;πημένο πρ6"ωΤοΟ, σιΧ φίλοι; ποιι ήρθε να μιiς πάρει κιχΙ κάθετα;ι στή γωνι%, ωι; να τελειώσCιυμε τή δουλειά μιχι;,

κιχΙ δέ ~ιάζετιxι. Το μυα;λό μου γιxλ~νεΨε νογώντιχι; lτσι φι­ λιΧό το νόημιχ τοίί θα;νΧτου.

'Ο θάνιχτοι; χύνετιχι κάποτε στή ζω~ μιχι;, σιi μυρωδιιi πo~

363

ζΙΧλίζει· προπχντων δτ:χν 6ρίσχεσ:χι στη μον:Χξιi χι εΙν:χι φεΥ­

γιiρι χ:χι 6:χθιιΧ σιωπ-η χι εΙνιχι το σωμ:χ σου νιoλoυ~μένo κι d:νιiA:Xfipo χ:χΙ δε φέρνει πολΗ έμπόοιιχ στην Ψυx~, κ:χι κοι­

μιiσ:xι. ΤόΤΕ, γιιΧ μιιΧ στιγμ~, το μεσότοιχ" iνχμεσ:χ ζω'ij~ κ:χι θ:χνχτου γίνετ:χι ~ιιXφ:xνo χ:χι 6λέr.:εΙζ τί γίνετ:χι ίοίσω, κχτω iπο τιχ χώμιχτιχ.

Σε μιιΧν τέτ"ι:χ iλ:Χt:ρωμένrι στιγμή, Εώ στ-η μ:ον:Χξι", πρό6:χλε δ Zoρμπιi; στ~ν uoτvo μοu, Δε θtιμoOμιxι κ:χθόλου πω; -η­ τ:χν, τί εΙπε, γιιχτί ~ρΙΙε· Βτ:χν ξύ:-:νφ:χ, ~ χ:χρδιχ μου π~γιxι­ νε

vi

σπΙΧ~ει· κ:χι ξ:χ:ρνι "ι.χ, χωρι;

vi

ξέρω γι:χτί, oτi μιχτιιχ μου

γέμι~ιxν εxXΡtι:x, Συνχμ:χ σ:ρο$jρ-ή πεθυμιi

-

δχι πεθtιΙ1Ι~,

iyxyx'rj -

με κυ­

ρίεψε νιΧ ciνιχσυντ%ξω τη ζωΥι που ζ-ήσιχμε οΙ δυό μιχ; στο

τιχο IXXρ"γιi%λι,

vi

ζορίσω τη μνr,μ'rj μοu

vi

XP'rj-

θυμ'rjθετ, νιΧ μιχ­

ζέψει Βλεζ τι; σκόρπιε; κουSέντες, t:ωνέ" χερ"νομίες, τ:Χ γέ, λιιχ, oτi χΗμιχτχ, τους xoρ~υ;; τ~O Ιορμπi

-

χιχ! νιΧ τιΧ πε­

ρισώσω.

Τόσο a'f0~pii κιχ! ζιχ:ρνικιi ~τ:xν Τι πιfίυμι% μ"u ιxuoτyι, ποu φo~fιθrικ:x πω; ετοοτο εΙνιχι σ1)μ:Χδι πω~ Κ:X7:0tι στή γΥί;, ΤΙζ μέρες εχεί"ε;, ψtιχ"μ:xχoOσ.:

6 Ιορμ:-::i;· γι:χτ! τόσ')

ενιωθ:χ την

ψυχΥI μ'JU ένωμέν'rj με τΥιν ψυχ-ίl Τ~tι, ίoIjU θεωρουσιχ ~δύνιxτo νi πεθχνει 1ι μιιΧ χωΡΙζ

vi

tρ:xντ:xχτετ κΙΧί νχ σύρει φωνη χι

1ι ιiAλ 1). Δ!στιχσ:χ μιi στιγμΤι νχ συγχε'ltρώσω ~λ:x τ' ixνxPL:X τ-:ιυ Ιορμπ:i στη μν-ή(1)

χ:χ! νχ τ:Χ δι:χτυϊ.ώσω με λ6γι:χ, lΙ:χι­

(lou

οιχτιχ,,; :ρ6~oς με auve:-:iιpe' Ελεγιχ: «"Αν το χΖμω

πεΤ 7:ω;

6 Ζ"ρμπi; :XArjeL'/i

x.jt6, (ji

xtνoτ:ne:jEt·:i; X'/ttatΙX(Jii> στ~ χέ­

ρι oτou σπρώχνει το χέρι μου,» ΆντιστχθΥίItΙΧ δυο μέρες, τροίς :_ιέρες, μιιΧ ~δoμX~:x. Ι)ίΧΤ1)­ χ:χ σε "λλιχ γρ:χψ1μ:χτ:χ,εχιχν:χ έΧδρομέ;, διX~:xζιx·με τέτοι:χ

τερτί:-:ι:χ προσ;;:χΙΙ-:ιϋσιχ

ΑΒ:

6 '~oϋ;

μου

,,% ξεγεΗσω Τ'(ίν :i6pιxtoη o.ιxΡOtισίΙX,

:iHxepo;

-ητιχ·, σ'Jγκε'/τρωμέ'IΟ;, χν-ήσuχος, 6:χ­

ρύζ, ιχπχ'lω στό Ζ"ρμπΧ. Μ ιιχ μέρ:χ χ%θΟ'Jμοuν στήν τ:χρχτσ:χ του σπιτιοΟ μ-:ιυ σ:~

2:x~ηι:xλι

ti'); Α!γινιχς' μεσημέρι, ijλιl')ς πολύς, χιχ! χοΙτΙΧζ:Χ t:i γυμν:i χιχριτωμένα; λιχγ6νια; ti'); Σ:Χλ:χμίνας. ζ:χ:ρνιχ:Χ, χωρΙ; χιχlJ6λ~u v:i -τ6 'χα; στο νοϋ μρυ, iti')pιx

iντίΧΡΙΧ μου ΚιχΙ

χιχρτί, ξi%πλωσιχ στΙς πυρωμένες πλi%χες τijς 't:xpi%'toιx; χι άρ­

χισα

v:i

γρχ:ρω τό συν:Χξi%ρι Ιτοϋτο τοϋ Zopμπιi.

"Eypιxfιx 6ιιχστιχχ, με λ%χτχρ:χ, ιΧνιΧσταιν:χ ιΧνυπόμον:χ -τιΧ

περ:χσμένιχ, πp~σπιxθoϋσ:x

v:i

θυμrιθω χαΙ νιΧ σώσω ιΧλ:Χχερο

το Ζ?ρμ;;2.. θ:φρει; χι εΙχ% εγω δλΥ) τ~ν εύθ:JνYj -ταν, χ:χΙ δούλευ% μέρα; νύχτ:χ

v:i

χciνουν­

i2v

στερεώσω &Χέρ.ιο τό πρόσω­

πό -του, το πρ6"ωπο τοα «Γέροντ:Χ» μου.

Δούλευ%σιΧν τοιι; μi%γοu; σ'tΙς άγριες φυλες τi')ς

'AiJptxij;,

ποιι ζωγρ:χ;?ίζοuν μέσ% στΙς σπηλιες τον Πρόγονο ποιι εΙοιχν στ δνειρό τ?uς, κ'ΧΙ μ:Χχουντ:χι νιΧ τον ζωγριχφίσουν δσο μπο­ ροαν πιο πιστ:Χ, γιιΧ '~ιx μπ~pέσει ν' &ν:χγνωρίσει ~ ψυχΥι -τ~ σtίψ:x ΤΥΙ; χα;! νιΧ ξ%ν'Χγυρ(σει. Σε λίγε; 630μ:Χδες τό Σ:n%ςiρι τέλειωσε.

TYj

μέρα; π~ιι τέλειωσε χiθουμουν πciλι, δειλιν6, στΥιν -τα..

ριΧτσα; χ:χ! χοίτΙΧζ:Χ τη θ±λ%σσιχ' xpιx'toOo:x το χερ6γριχφο

O't2

γόνα.τΧ μου, Ιτοιμο. ΤΙ χα;ριΧ ~τ:xν εχεΙνη χι d:Η:ρρωσYj, σιi

νιΧ 'φυγε ιΧπο πiνω μου Ινιχ 6χρος'

a:iv

Τ11 γυνα;ίΧΙΧ ποιι γέν­

νφε, χ:χ! τώρα; χριχτχει το νεογέννητο στrιν d:γχciλYj.

Κιχ! τ6τε, δ -11λιος πιιΧ 6:χσίλευε, d:νέ6Yjχε στην tιxp:X't"cz 1ι Σοuλα;, Ιν:χ

xopt'ta:Xxt

ποιι μoCί φέρνει -τιΧ γρ:Χμμα;τ:χ

χωριχ' στρουμπουλό, ξυπόλυτο, 8λο ζωντi%νια;.

d:rto τη MoQ &fii')xE Ινα;

γρχμμιχ χι έφυγε τρεχΧτο. ΚιχτΧ!-ιχ6α;. 'Έτσι μοσ ψ:ΧνηΧΕ, πω; χιχτΧλΙΧ6ΙΧ' γιιχτ!, δτα;ν το ιiνoιςα; χα;Ι τό

oti%6czocz,

δεν

πε­

ti%xtYjxιx ιΧπχνω νχ σu~ω 'fων~, οεν ςΙΧfνιi%στYjΧΙΧ. 'Ήμουν 6έ6α;ιος. "Ηςερ:c πω; &χρι6ω; τη σ'ttγμη χρ%τοϋσιχ στιΧ γ6να;τχ μου

τελειωμένο το

ltoutYj,

Ιτσι πoιJ

χερόγρ:cφο χ:χ[

χοίτΙΧζΙΧ τον -11λιο ποιι 6ΙΧ"ίλευε, θιΧ Η6α;ινα; τό γρ:Χμμα; ι­ τοατο.

'Ήσuχ%, χ(ι)~ίς

vi

με

rt:Xpouv τιχ χΗμα;τ!Χ, -το διi%6:χσα;' ήτ:χν at:i Σχ6πιιχ τijς Σερ6ί:χς, γρα;μμ!ν"

2:πο χ:Χ;;οιο xω~ιo χοντιΧ

τ,,:Χτρ:χ ϊ.:Χτρ% γερμα;νιχ:Χ, χ:Χί το μεΤΙΧ'fΡ:Χζω:

3Ijf)

« ΕlμΙΧL

δ oiXaxιxAo~ του χωΡLου χιχΙ σιi~ γρiXφω "(L~ "ΙΧ σιi,

ιiνιxyγείλω τ~ θλL6ερ~ ε!δ-ηση πω; δ' AλΙξη~ Zoρμπά~, πού 'χε Ι~ω όρυχείΟ λευΧδλιθου, τ.Ιθιχνε τΥιν περιχσμΙνη Κυριιχ­

Χή, στΙ~ I~ι τδ άπόγεμoc. Στδ ψuχομiXχημi του με φώ'/ΙΧξι:'

» .. 'Έλιχ ΙΟΙί), οiXσΧΙΧλε, μου 'πε, lχω τα ντiX3ε φίλο στ~ν

•ΕλΗοoc'

ιίμιχ πεθιΧνω, γρ:iψε του πω~ πΙθα;νιχ χιχΙ πώ~, ίΟ,

't~v τελευτΙΧίΙΧ μου στιγμή,

tiX

'χιχ σωστ~ τιΧ μu:χλiX μου, τε­

ΤΡΙΧΧόσLΙΧ, χιχΙ τον θυμόμουν. ΚιχΙ πω; δ, τι χι αν lxιxvoι,otv το μετιχνιώνω. ΚΙΧΙ

viX '"ιχι

χα;Η, νιΧ του πεί~, χα;Ι πω~ εΙ~ ...

χσιιρδ, πιeι νιi 6ιΧλει γνώση ... Κι αν lρθει x:xνένα;~ πσιπeι~ να;

με ξεμολοήσει χιχΙ να με μεταλιΧ6ει, πέ:; του να ξεχουμπιστεΤ νιΧ φύγει, χιχΙ τΥιν χιχτ%ριχ του ν:Χ 'χω

, "Εχ:χμσι,

lχα;μα;, Ιχσιμιχ

στ~ ζωή μου χα;Ι πιΧλι λίγα; lχocμoc' άνθρωποι σιiν ΙμΙνιχ

1-'

πρεπε νιi ζουνε χίλιoc χρόνιιχ. Καλψυχτιχ

» Auteι

Υίτιχν τ~ τελευτιχΤΙΧ του λόγιιχ'

," XL EUtU~

άνιχσηχώ­

θηχε στιi μ(ΧξιλιΧριoc, πΙτΙΧξε τιi σεντό'/ΙΙΧ, lχσιμε "ιi τινιχχτεΤ

&: ;τiX"ω. Τρέξιχμε νιΧ τδν χριχτΥ,σουμε, ~ Λιουμπιχ, ~ γυνσι!χιΖ του, έγω xιxt μεριχ?Ι χεροδύνιχμοι γειτόνοι' μeι ιχuτδ, μιi, πι­ τΙΧξε πΙριχ, χσιτέ6ηχε άπδ τδ χρε6:Χτι, πήγε ω; τδ πιχρ:iθu­ ρο. Κι ~xεί πιιΧστηχε άπο τό περ6iXζι, χοίτlΧξε πέρσι, χσιτα; τιi

60uv:i,

Ύούρλω,σε τιΧ μιΧτισι χι άρχισε νιi γει.ιΧει

XL

Βστερα

νά; χλιμιντρίζει σιiν άλογο. 'Έτσι δλ6ρθο, με τιΧ νύχιιχ χσιρ' φωμένσι στο πlχι;iXθuΡΟ, τον 6ρήχε δ θιXνσιτo~. »Ή γυνΙΧίΧσι του ~ Λιούμπιχ μου πιχρα;ΥγΙλνει να: σιi, ΎΡιΧ· ψω πω; σιi~ χιχιρετiXει χιχί πως τή~ μιλουσε,

γιά; τήν εuγενείσι σ:x~ δ μ:χχσιρί της χσιΙ

AiEL,

τιχχτιχιΧ

πω:; lνσι σιχντούρι

πού 'χε, Βωχε Ιντoλ~ νeι σιi~ τδ πιxριxoώσcίυμε, λέει, αμσι πε· θιΧνει, γιά; νeι τδν θυμιi.στε.

» Σιi~

πσιριχχα;λιΧει τδ λΟLπδν 1ι χήριχ, δτιχν τύχει νeι

'ItEp:i·

σετε άπο τδ χωΡLό μιχο;;, να: χοπι:Χσιτε να: χοιμηθείτε σπίτι τη~ χσιΙ νιΧ πιxριxλcί6ετι, τδ πρωΙ που θιΧ ψύγετ! με το ΧΙΧλό, χσιΙ τδ σιχντουρι.»

ΤΕΛΟΣ