I τ
Δ
κ
φ
ψ
ψ
Μ
Ω
Ν
-
Υ
Ε
Λ
χ
Ω
Α
φ
z
Μ
ψ
Α
Β
ο
Ν
Ω
Β
Γ
π
Α
Γ
Δ
ρ
1:
χ
Η
ψ
Θ
Ω
I
ο
Β
Δ
Ε
Α
κ
π
Γ
Ε
Λ
ρ
Δ
z
z
Β
-
Γ
Μ
1:
Δ
Ν
τ
Ε
-
z
ο
Η
π
Θ
τ
Η
Υ φ
Ε
Η
Θ
z
Θ
I
χ
ψ
Υ
Η
I
κ
φ
Θ
κ
Λ
Λ
Μ
ψ
κ
Μ
Ν
Ω
Λ
Ν
ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
ι ι' 'Αρχαία αύ{}εντικά κείμενα, άρχαιολογικά καί μέ
παλαιοντολογικά άνακοινώσειs
δnμιουργούν
εύρήματα,
σέ
διαπρεπών
μία χnμικήν
-
συνδυασμό
~.
έπιστnμόνων,
ενωσιν,
iι όποία,
μέ
καταλύτn μιάν 'Αριστοτέλεια λογική, δnμιουργεί ενα
έκρnκτικό μίγμα. Πωs άλλοιωs {}ά έχαρακτnρίζοντο
I
~
I
ι
άποδείξειs δτι οί 'Έλλnνεs εlναι αύτοφυείs, δτι ό πολιτισμόs των απετέλεσε τήν φλόγα iι όποία μετελεμπάδευσε τίs γνώσειs καί τόν πολιτισμό στόν ύπόλοιπο κόσμο
n δτι
_j
-
γιά τήν καταγραφή των
Όμnρικων έπων έχρnσιμοποιή{}n iι σnμερινή γραφή στήν μεγαλογράμματο βέβαια μορφή τns;
-,-
l ..........,
f--r---'
Πωs {}ά άντιμετωπίζατε τήν άπόδειξιν δτι
καί
τά
27
γράμματα
τού
άρχαίου
- -=r
έλλnνικού
άλφαβήτου έμπεριέχουν τόν hχο τουs, τό τονικό τουs
ϋψοs,
τήν
διάρκεια
έκφορiis
τουs,
τήν
t--
καί
πολλa
liλλα
-
r
τουs εννοια;
αύτά
::τ
...... r--
άρι{}μnτική τουs άξία, άκόμn καί τήν μεταφυσική
'Όλα
J
I
~
Γ-'
-
άδιαμφι ι..
σβnτήτωs τεκμnριωμένα σ' ενα πόνnμα τό όποίο άπευ{}ύνεται έξ tσου σέ αύτόν ό όποίοs έπι{}υμεί άπλώs νά έρευνήσn γιά τήν άλή{}εια, δπωs καί στόν είδικευμένο έπιστήμονα, στόν όποίο tσωs άνοίξn
νέουs όρίζοντεs ερευναs.
I κ J
-
ι
φ
\
χ
ο
Μ
ι
ψ
π
Ν
Γ
Ω
ρ
Α
Σ
-
Δ
τ
π
Γ Δ
~
Β
)
\
' ι
Ε
λ
Ν
ψ
Ω
-
z
λ
Ω
Α
Μ
ψ
Α
Β
ο
χ
z
Η
Ν
Ω
Β
Γ
π
ψ
Θ
Γ
Δ
ρ
Υ
ρ
Η
Ω
I
-
Α
ο
Β
Δ
φ
Σ
Θ
Α
κ
π
Γ
Ε
χ
τ
I
Β
λ
ρ
Δ
ο
Ε
Ε
φ
Υ
κ
Γ
Μ
Σ
Ω
φ
λ
Δ
Ν
τ
Θ
Α
χ
Ε
-
Μ
ψ Ν I Β ISBN: 960 - 316 - 33 1 - 7
λ Ν
Μ
χ
z
Μ
λ
ψ
φ
Η
r
χ
χ
κ
ψ
)
φ
Ε
z
Σ τ
Η
Υ
Η
Θ
φ
Θ
I
χ
Υ
Η
I
κ
ψ
ο
φ
Θ
κ
λ
Ω
Η
π
χ
ι
λ
Μ
Α
Θ
ρ
ψ
κ
Μ
Ν
Β
Ν
-
z
Δ
Α
ο
Ε
Β
π
I
Σ
Ω
λ
Γ
ρ
κ
τ
Α
Μ
z
z
Ε
z
-~
Γ Λ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙλΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟ ΠΕΛΑΣΓΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ
ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
i'
ι
I ' ι
Τό παρόν πόνημα, aφιερώνεται στούς διδασκάλους μου καί στούς καοηyητάς μου, οί όποίοι μέ καλωσύνη καί προσήνεια -καί οέοαια κάπου κάπου μέ τιμωρίες- προσπάοησαν νά μεταδώσουν, σ' εμένα καί τούς συμμαοητάς μου, τίς γνώσεις των. Τδιαιτέρως δμως aφιερώνεται στόν διευουντή τfίς Άναρyυρείου καί Κορyιαλενείου Σχολflς Σπετσών, επιοεωρητή μέσης εκπαιδεύσε
ως dείμνηστο «παππού» Θεόδωρο Παπακωνσταντίνου, στόν όποίον πέραν τfίς εκπαιδευτικfjς vλης' όφείλουμε πολλά aπό αύτά τά όποία
συμοάλλουν, ωστε ενας συνήοης aνορωπος νά τείνη πρός τόν aνορω πο.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ά
φορμή γιά τήν παροuσαν ερευναν, aπετέλεσαν διάφοροι παράγο ντες, μεταξύ των όποίων πρώτιστες καί 'ίσως σπουδαιότερες αΙτίες,
εμφανί~ονται νά είναι οί aρχέγονες καταβολές στό κύτταρο κάοε
'Έλληνος, καταβολές οί όποίες οέτουν επιτακτικά ερωτήματα της φύσε
ως ΠΩΣ; ΓΙΑτr; ΠΟΥ; ΠΟΤΕ; γιά τά πάντα γύρω, καοώς καί εντός του. Μέσα στίς καταβολές, συμπεριλαμβάνεται επί πλέον εκείνος ό περίερ γος, aνήσυχος, χαοτικός, ελεύθερος τρόπος σκέψεως, ό όποίος aρνείται
νά δεχοη κάποιες δογματικές οέσεις επιστημόνων, ίστορικων, εΙδημόνων κ.λ.π., οέσεις οί όποίες συχνά δέν συμβαδί~ουν μέ aρχαία κείμενα, aρχαι ολογικά εύρήματα, πρωτίστως δέ μέ τήν λογική σκεπτομένων ό.νορώπων. Ή παρατήρησις οτι οί aρχαίοι πρόγονοι των 'Ελλήνων εκαναν χρησιν
aποκλειστικως μεγαλογράμματης γραφης (κεφαλάια), οτι εγραφαν συνε χόμενα χωρίς διάκενα μεταξύ των λέξεων, οτι δέν διέθεταν aπολύτως κα νένα σημείο τονισμού η πνευματισμού, ώδήγησαν τήν σκέψι στό οτι, τά γράμματα της Έλληνικης ό.λφαβήτου οά επρεπε νά εμπεριέχουν κάποιου
είοους «όδηγίες», γιά τήν προφορά καί τόν τονισμό των, οά επρεπε συ νεπως νά εχουν δημιουργηοη βάσει κάποιου σχεδίου καί νά ύπακούουν σέ
κάποιους κανόνες. Κατόπιν αuτοu, τό 'Ελληνικό ό.λφάβητο εοεωρήοη ώς ενας «κώδιξ»
πρός ό.ποκρυπτογράφησιν. 'Εάν οί aνωτέρω σκέψεις ό.πεδεικνύοντο οροές, τότε αναμφιβόλως ή
γραφή, τήν όποία χρησιμοποιεί σήμερα ό 'Έλλην οά iίταν οντως τέκνο της Σοφίας τού 'Ελληνικού Νου, άλλως οά εσήμαινε ε'ίτε, οτι τό ό.λφάβητο
rνοεχομένως νά είχε εξωελληνική προέλευσιν, ε'ίτε οτι ή ερευνητική προJ" $\ ";" ' J' σπαuεια ειχε αποτυχει.
Οί σκέψεις αuτές ώδήγησαν σέ μία πολυετη ερευνα, ή όποία εβασίσοη:
1.
Στά διασωθέντα γραπτά ύπολείμματα της κληρονομίας των προγόνων μας. Ώς πηγή αuτων εχρησιμοποιήοη τό μνημιωδες εργο, «ΘΗΣΑΥ
ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ»
(T.L.G.), καρπός των προσπαοειων
της φωτισμένης Διδάκτορος Γλωσσολόγου, Μαριάννας Μακ Ντόναλτ
(Maryanne Mac Donald), στό όποίο αναφέρονται καί οί παραπομπές εις τά κείμενα των aρχαίων συγγραφέων. 11
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
2. Ή aποκωδικοποίησις της Γραμμικης Γραφης Β', aπό τόν Μ. Βέντρις (Michael Ventris). 3. 'Έρευνες μελετητων, επί της Γραμμικης Γραφης Α', aλλά καί των δια φόρων μορφων γραφης των 'Ελλήνων, εuρύτερα.
4.
Ή μελέτη τοu Α. Μανιθ. καί liλλων ερευνητων, σχετικως μέ τήν σχέσι
γραμμάτων καί aριθμων στήν διαμόρφωσι των έννοιων των λέξεων (Λε ξάριθμοι).
5.
Τό βιβλίο τοu Ή. Τσατσόμοιρου «ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΝΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗ ΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ».
6.
Πληθος aρχαιολογικων εύρημάτων, παλαιοτέρων καί νεωτέρων, τά όποία aδυνατοuν νά ενταχθούν εντός των χρονολογικων, ίστορικων καί
τεχνολογικων πλαισίων, στίς όποίες προσπαθεί νά τά τοποθετήση ή συμβατική ίστορία, aρχαιολογία, παλαιοανθρωπολογία, παλαιοντολο γία, κ.λ.π.
7.
Μελέτες καί ερευνες 'Ελλήνων καί ξένων επιστημόνων, aλλά καί ερα
σιτεχνων ερευνητων (Ε. Σλημαν, ΔρΑ. Πουλιανός, Α. 'Έβανς, Μ. Βέ ντρις, Ε. Μέρτ~, Ι. Πασσθ.ς, Δρ Ε. Σταμάτης, Ι. Λυριτ~ής Άκαδημα"ίκός
κ.α.), οί όποίες δέν βρίσκουν θέσι, μεταξύ των ψηφίδων του ψηφιδω τού, τό όποίο εχουν συνθέσει οί εlδήμονες πρός aπεικόνισι της ίστο ρίας.
8.
Δημοσιεύματα εγκύρων επιστημονικων εντύπων, έλληνικων καί ξένων, καθώς καί πληροφορίες μέσω διαδυκτίου.
9.
Δημοσιεύματα του ήμερησίου η περιοδικού, έλληνικοu καί ξένου τύ που.
ΙΟ.Προσωπικές ερευνες. Τά aνωτέρω ώδήγησαν στό συμπέρασμα δτι, δσον aφορθ. τήν ίστορία,
aφ' ένός χρειά~εται περαιτέρω ερευνα καί aναθεώρησι κάποιων θέσεων, aφ' έτέρου, δτι 'ίσως τίποτε εξ δσων εδημιούργησαν οί πρόγονοί μας δέν
iίταν αναίτιο, τίποτε δέν iίταν τυχαίο, τά πάντα διείποντο aπό, δυσεξήγη τη πολλές φορές, σοφία καί iίσαν πλήρως εναρμονισμένα μέ τήν φύσι, σέ aνθρώπινα μέτρα, οuσιαστική ύλοποίησι τοu ρητοί) «Πάντων μέτρον
aνοpωπος», διότι οί 'Έλληνες διεχώρι~αν τήν θεωρία aπό τήν πρθ.ξι, μό νον γιά νά διαφυλάξουν τόν liνθρωπο aπό τίς «επικίνδυνες» εφευρέσεις καί γνώσεις, εuρύτερα.
Καθ' δσον χρόνο διεξήγετο ή ερευνα, διάφορα liτομα εξέφρα~αν aντιρ ρήσεις κατά πόσον αϋτη εοασί~ετο σέ ορθές οάσεις. Οί δικαιολογημένες
12
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ό.ντφήσεις των προήρχοντο ό.πό τίς θέσεις τΥjς παραδοσιακΥjς ίστορίας, aρχαιολογίας κ.λ.π. οί όποίες ώς γνωστόν, ύποστηρί~ουν δτι οί 'Έλληνες
δέν είναι γηγενείς, δτι κάποια φυλή κατέκτησε αuτόν τόν τόπο πού κα λοuμε Έλλάδα, επεβλήθη των lθαγενων καί aπετέλεσε τούς προγόνους των σημερινων κατοίκων. Τήν γλωσσα τήν θεωροuν παρακλάδι τΥjς Ίνδο ευρωπα'ίκΥjς, τήν δέ γραφήν, ώς προερχομένη ό.πό τούς Φοίνικες. Δέν λεί
πουν ό.κόμη καί εuρέως κυκλοφοροuσες θέσεις, οί όποίες κατηγοροuν εuθέως τούς aρχαίους 'Έλληνες, δτι εσφετερίσθησαν γνώσεις aλλων λαων.
'Εάν δλα η μέρος των προαναφερθέντων ό.ληθεύει, τότε πράγματι δέν θά rπρεπε νά όμιλοuμε γιά 'Ελληνική φυλή, 'Ελληνικό πνεuμα, 'Ελληνικό πολιτισμό, 'Ελληνική γλωσσα, πολύ δέ περισσότερο γιά 'Ελληνική γραφή, ή όποία aποτελεί καί τόν βασικό σκοπό του παρόντος πονήματος.
Τά προαναφερθέντα aπετέλεσαν αΙτία γιά μίαν εuρύτερην rρευνα, σχετικως μέ τήν προέλευσι των Έλλήνων καί του πολιτισμοu των, κατα γράφονται δέ στό πρωτο καί δεύτερο κεφάλαιο. 'Εγράφησαν μέν εκ των ύστέρων, ετέθησαν δμως ώς aρχικά, διότι εκρίθη δτι aποδεικνύουν, ό.φ'
ένός, τήν γηγενΥj προέλευσι των Έλλήνων καί, ό.φ' έτέρου, δτι δικαιοuνται τήν πατρότητα του πολιτισμοu των. Προκειμένου νά διευκολυνθη, ό άπλός ό.ναγνώστης η ό νέος σέ ήλικία, χωρίς δμως νά ό.γνοηθη καί ό μελετητής η ερευνητής, εχρησιμοποιήθη όρθία μέν γραφή γιά τό πόνημα, πλαγία δέ εντός εlσαγωγικων, γιά τά πρω τότυπα κείμενα. Δι' αuτοu του τρόπου, δσοι δυσκολεύονται νά κατανοή σουν τά aρχαία κείμενα η δέν ενδιαφέρονται νά ανατρέξουν ό.π' εuθείας σ' αuτά, rχουν τήν δυνατότητα νά διαβά~ουν μόνο τό κείμενο μέ τά όρθία γράμματα, εχει δέ ληφθη μέριμνα ωστε νά μήν διακόπτεται ή συνέχεια των νοημάτων, ό.πό τήν παρεμβολή των πρωτοτύπων κειμένων.
13
ΕΙΣΑΓΩΓΉ
~ο Ο.νθρωπος οιαφέρει aπό τά ύπόλοιπα εμβια οντα, οι ότι οιαθέτει (καί) τήν ίκανότητα της όμιλίας. Έκ πρώτης οψεως φαίνεται εuκο λη καί άπλή, ή οιατύπωσις των σκέψεων μέσω του προφορικού λό γου, στήν πραγματικότητα δμως τίθεται σέ λειτουργία ενας πολύπλοκος
μηχανισμός, ό όποίος, πολύ άπλά, προϋποθέτει: ι 'Ύπαρξιν εγκεφαλικού κέντρου, ίκανοu νά μετατρέπη τίς Ιοέες σέ λόγο.
2.
'Ύπαρξιν φωνητικων οργάνων, ίκανων νά εκφέρουν τόν λόγο.
'Όμως, ό λόγος, Ο.νευ ένός συστήματος ουναμένου, νά τόν μεταοώση,
vά τόν συλλάβη καί νά τόν κατανοήση, εΤvαι στείρος.
3.
Στό σημείο αuτό ύπεισέρχεται ό μηχανισμός της ό.κοης, ό όποίος μετα τρέπει τά λαμβανόμενα ηχητικά κύματα σέ νευρικά ερεθίσματα καί τά μεταβιβά~ει στό ειοικό κέντρο του εγκεφάλου, δπου, σέ συνεργασία καί μέ Ο.λλα κέντρα, έπιχειρείται ή ανάπλασις της ό.ρχικης ιοέας, ή όποία εγινε aφορμή νά εκφωνηθη ό συγκεκριμένος λόγος.
Ή επισήμανσις του ρήματος «επιχειρείται», εγινε οιότι, δπως οιαπι στώνουμε, τό ύπέροχο καί θαυμαστό αuτό σύστημα οιαθέτει εξαιρετικως
περιορισμένες ουνατότητες, επειοή: ι Ή aπόστασις μεταοόσεως του λόγου οέν ξεπερνί'i τήν περιφέρεια εντός
της όποίας εΤναι ουνατόν ν' aκουστη εuκρινως ή aνθρώπινη φωνή.
2.
Οί ουνατότητες μεταοόσεως, οιά του λόγου, ώρισμένων εμπειριων, συ ναισθημάτων ό.κόμη καί άπλων αΙσθήσεων, δπως γεύσεων, χρωμάτων κλπ., ύφίστανται μόνον εφ' δσον ό λήπτης εχει ηση προσωπική εμπει
ρία αuτων. 'Εάν οέν τήν οιαθέτει, ή μετάοοσίς των εΤναι aούνατος.
3.
Μεταξύ των aνθρώπων ύφίστανται οιαφορές, οχι μόνον στήν ίκανότη τα σαφούς οιατυπώσεως των σκέψεων, ό.λλά καί στήν όρθή κατανόησι
των ακουσμάτων (vovς όρfί καΙ vovς aκούει, τaλλα δi: κωφa καΙ τvφλά) 1 •
4.
Τέλος, ή ουνατότης ό.νακλήσεως των δσων κατεγράφησαν ώς ό.κού
σματα, οχι μόνον μετά παρέλευσι χρονικού οιαστήματος, ό.λλά ό.κόμη καί ό.μέσως, μετά τήν ληψι του μηνύματος, οιαφέρει aπό Ο.νθρωπο σέ
l.
Πλούταρχος, Βιογραφία, σελ.
98,
παρ.
c,
σεφ.
2-3,
'Ιάμβλιχος, 'Επίχαρμος, 'Ασκληπιός,
ΑΙσχύλος κ. α.
15
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
άνθρωπο. Ή μνήμη, ή όποία καταγράφει τά ακούσματα, συχνά λησμο νεί η aλλοιώνει τά καταγραφέντα, καί, τό σημαντικότερο, τό περιεχό μενό της χάνεται, δταν τό άτομο aποθάνη. Σημείωσις: Τό πρόβλημα τfίς πολυγλωσίας, δέν aποτελεί φυσικό, aλλά aνθρώπινο περιοριστικό παράγοντα. Έκ των προαναφερθέντων γίνεται φανερό δτι τό ποσοστό τών πλη
ροφοριών, τό όποίο ε1ναι δυνατόν νά μεταδοοή, έπακριοώς, διά ~ώ σης, άπό άτομο σέ άτομο, άναλλοίωτο έπί μακρό χρονικό διάστημα,
στήν πράξι ταυτί~εται μέ τό μηδέν. Συχνά, δέν aρκεί ό προφορικός λόγος γιά τήν μετάδοσι μιας lδέας, δσο
σαφής κι άν εΤν' αuτός, μέ aποτέλεσμα νά γίνεται aπαραίτητη ή χρfίσις εlκόνων. Όμοίως, δσο κι άν «μία εlκόνα aξί~ει δσο χίλιες λέξεις», συχνά χρειά~εται κι αuτή κάποιαν έπεξήγησι, γιά νά έξωτερικεύση πλήρως τό περιεχόμενό της. Γιά τούς aνωτέρω λόγους, ό άνθρωπος κάνει συνεχείς προσπάθειες νά
ύπερκεράση αuτές τίς επικοινωνιακές του αδυναμίες, κάνοντας χρfίσιν εuρέως aποδεκτών κωδικοποιήσεων δπως: γραφήν, aρίθμησιν, ηχητικά,
οπτικά κ.λ.π. σήματα, μέτρα καί σταθμά, συστήματα έγγραφης καί aνα παραγωγfίς ilχου καί εlκόνος, κ.ά. Τά πειράματα μεταβιβάσεως σκέψεως aπεδείχθησαν τά μόνα τά όποία δέν aπαιτούν κωδικοποίησι. Ό άνθρωπος θεωρεί τόσο φυσική τήν δυνατότητα πληροφορήσεως, έπικοινωνίας, μορφώσεως κ.λ.π., μέσω του γραπτοί> λόγου, wστε δέν συ
νειδητοποιεί δτι, άνευ γραφfίς, οί γνώσεις του θά περιορί~οντο στίς προ σωπικές του μόνον έμπεφίες, μέ κάποια μικρή προέκτασι σέ πληροφορίες προερχόμενες aπό τό στενό του περιβάλλον. Μέ άλλα λόγια, έμείς, οί άνορωποι τού 21ου αίώνος, έλάχιστα οά διαφέραμε άπό τούς πανάρχαιους προγόνους μας, έάν δέν διαοέτα με τήν ΓΡΑΦΗ.
16
ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ
~Ηπαροuσα ερευνα προτίθεται νά φέρη στό φως ψήγματα πληρο φοριων -μέσα aπό rνα τεράστιο πλΥjθος- μα~ί μέ παρατηρήσεις καί σκέψεις, σχετικως μέ τήν προέλευσι, τήν ίστορία, τόν πολιτι σμό, τήν γλωσσα καί τήν γραφή των Έλλήνων. Πιθανως, στό τέλος αuτΥjς
τΥjς έρεύνης, κάποιοι νά προβληματιστοuν έάν ή Ίστορία είναι πράγματι δπως μας τήν παρουσιά~ουν η είναι δυνατόν νά διαθέτη καί κάποια aλλη οπτική γωνία. Τό παρόν πόνημα 'ίσως συμβάλλη στήν τοποθέτησι μιας επιπλέον ψη
φίδας στό μωσα"ίκό πού λέγεται «ΑΛΉΘΕΙΑ» (στερητικό Α καί ΛΗΘΗ λησμονιά) καί, ώς εκ τούτου, στήν σαφέστερη aπεικόνισί της.
=
Ή ερευνα, οπως προανεφέρθη, aρχί~ει τήν aνα~ήτησί της aπό τήν προέλευσιν αuτων τούτων των Έλλήνων, διότι συμφώνως πρός τούς πε ρισσοτέρους ίστορικούς, οί πρόγονοί των δέν θεωροuνται γηγενείς. Ύπο
στηρί~εται οτι, στό aπώτερο παρελθόν, κάποια φuλα εlσέβαλαν, κατέλα βαν τόν συγκεκριμένο τόπο καί επεβλήθησαν πλήρως των γηγενων κατοί κων.
Κατά συνέπεια τά πρωτα ερωτήματα πού εγείρονται είναι: α) Ποία ή προέλευσις των κατακτητων; β) Πότε εlσέβαλαν στόν 'Ελλαδικό χωρο;
I ι ι
ι f
I ~
ι
γ) Ίί γλωσσα ώμιλοuσαν; δ) Ποιές παραδόσεις, θρησκεία, πολιτισμό διέθεταν; Περιέργως, ύπάρχουν δεκάδες διαφορετικές θεωρίες, έπιστημονικως
aτελως τεκμηριωμένες η καί aπολύτως aτεκμηρίωτες, μέ διάφορες aφε τηρίες, οί όποίες καλύπτουν σχεδόν ολα τά σημεία του όρί~οντος, μέ πλέ ον πρόσφατη περιοχή προελεύσεως τήν 'Αφρική καί βεβαίως aντικρού
ουν ή μία τήν aλλη. Εuνόητο είναι οτι κάθε μία aπό αuτές συνοδεύεται aπό τήν δική της χρονική περίοδο, ένασχόλησι (κυνηγοί, γεωργοί), φυλή, χρωμα κ.λ.π.
ι
ι
t
ι
ι
ι
Πρός πληροφόρησι καί μόνον, οί θεωρίες περί τΥjς προελεύσεως των
Έλλήνων, εuρυτέρως δέ των Εuρωπαίων, είναι:
•
«'Ινδοευρωπαίοι», «'Αρία φυλή», «'Ινδογερμανικά φuλα», ώς καί
παρακλάδια αuτων, μέ περιοχές προελεύσεων, aπό τόν Καύκασο rως τήν βορειοδυτική Εuρώπη.
17
I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
•
«Προκατακλυσμιάιες» φυλές, προερχόμενες aσαφwς aπό τήν βόρεια
•
'Άνοδος, Μεσοποταμίων η εuρύτερα ΝοτιοανατολικΥjς προελεύσεως
Εuρώπη.
φύλων.
• •
ΓηγενΥj προέλευσι.
Τέλος, οί δύο, πλέον πρόσφατες, ύποστηρί~ουν τήν aφροασιατική προ έλευσι, στήν μία μάλιστα lσχυρί~ονται δτι εχουν εντοπίσει τήν κοινή,
μαύρη aφρικανίδα μητέρα, aπό τήν όποία ύποτίοεται δτι καταγόμεοα δλοι καί στήν όποία εδωσαν τό, ΆμερικανικΥϊς προελεύσεως, ονομα «Λούση». Στό σημεΊο αuτό, aξί~ει νά μνημονευοΥj ή παρατήρησις τοu διδάκτωρος
Μ. Γ. Λεβίν, διευουντοu τοu aνθρωπολογικού τμήματος τοu 'Ινστιτούτου Έονογραφίας τΥjς 'Ακαδημίας Έπιστημwν της Μόσχας: «Μπορεί νά φαί νεται παράδοξη ή διαπίστωση δτι πολλοί λαοί τfίς Εvρώπης, aνορωπολογι κά, μελετήοηκαν λιγότερο aπ' δτι οί λαοί τfίς Αvστραλίας, Μελανησίας καί
άλλων μακρινών χωρών. 'Από τίς χώρες τfίς Εvρώπης ή Έλλάς είναι μία aπό τίς όλιγότερο μελετημένες ... ». Κάοε ον, έπηρεά~εται aπό τό περιβάλλον καί έπηρεά~ει, μέ τήν σειρά του αuτό, aφήνοντας τό ίχνος του, βαού η επιφανειακό, στόν χwρο καί στόν χρόνο. "Ας aρχίση λοιπόν ή παρούσα ερευνα aπό τόν χwρο, μέσα στόν όποΊο διαβιοτ, τουλάχιστον σήμερα, ό 'Έλλην. Ό Διδάκτωρ Ι. Μελέντης μας δίδει τίς aκόλουοες πληροφορίες:
«Πρό
140.000.000
i:τών, δταν ολόκληρος σχεδόν ό πλανήτης Γfί είχε πε
ρίπου τήν μορφή μιάς πανοάλασσας, στίς aρχές δηλαδή τfίς Κρητιδικfίς πε
ριόδου, μιά γιγαντιαία aνοδική όρογενετική κίνησις aνύψωσε έπάνω aπ' τά
vδατα αvτfίς τfίς πανοάλασσας τήν Πελαγονική όροσειρά. 'Ητο μιά στενή ζώ I
\
....... ~
νη ξηράς, ή όποία περιελάμ6ανε τήν 6ορειότερη Μακεδονία (Πελαγονία), τόν 'Όλυμπο, τήν aνατολική πλευρά τfίς μετέπειτα Θεσσαλίας καί τήν 6όρειο
Εύ6οια. 'Απ' αvτήν τήν πρώτη όρογενετική κίνησι περνούν 115.000.000 χρό νια, διά ν' aρχίση μιά νέα όρογενετική περίοδος, κατά τήν οποίαν αναδύονται
έκ τών ύδάτων οί ύψηλοτερb~ όρεινοί όγκοι τfίς γfίς, δηλαδή τά Ίμαλάϊa, οί 'Άλπεις, τά Πυρηναία. Τότε aναδύεται έκ τfίς οαλάσσης καί ή έπι6λητική όροσειρά τfίς Πίνδου».
Καί συνεχί~ει: «lτσι aναδύοηκε aπο τa οαλάσσια 6άοη ή Αlγαιίς σaν ένι αία καΙ aδιαίρετη μάζα ξηράς ποv έκάλυπτε περίπου τον σημερινο έλληνικο
18
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
χώρο aπ' το Ιόνιο ως Πιν Μ. 'Ασία καΙ τa νότια τfίς Κρήτης...
... Ή ζωή έχει εν
τrί) μεταξv tμφανισοfί επάνω στΥιν aνήσυχη ξηρά, παρακολουοεί τΙς γεωλογι κές aναστατώσεις καΙ Πιν aέναη πάλη τijς στεριάς καΙ τού ύγρού στοιχείου. Μεγαοήρια σπονδυλωτa μετακινούνται στΙς κατάφυτες πλαγιες τfίς
Αlγαιίδος ...
.. .Μιa
μεγάλη λίμνη σκέπαζε το χώρο τfίς κεντρικfίς Θεσσα-
λίας, τΙς οόρειες Σποράδες καΙ Πιν οορειοανατολικiι Εvοοια» 2 • (Στήν συνέ
χεια θά εξετάσουμε Ιδιαιτέρως τήν συγκεκριμένη λίμνη). Ή ανακοίνωσις του 1997, οτι στήν Κρήτη, στήν κορυφή του ορους 'Ίδη, ενετοπίσθησαν aπολιθωμένα σφουγγάρια καί aλλοι θαλάσσιοι οργανι σμοί ήλικίας πέραν των
100
έκατομυρίων ετων, επιβεβαιώνει οτι πράγμα
τι αuτός ό χωρος, aναδυθείς εκ τfίς Πανθαλάσσης, aπετέλεσε ενα aπό τά πρωτα τμήματα ξηρδ.ς. Τό μακρότατο αuτό παρελθόν του Έλλαδικοίι χώρου, συνδυα~όμενο
μέ τίς κλιματολογικές συνθΥjκες, τίς συνεχείς καί ακατάπαυστες γεωλογι κές ανακατατάξεις κ.λ.π., εδημιούργησε μοναδικές ποικιλίες χλωρίδος καί πανίδος. Παρά τίς τεράστιες φυσικές καταστροφές, οί όποίες μετέ βαλλαν επανειλημμένως τήν μορφήν αuτοίι του τόπου, τά 'ίχνη αuτfίς τfίς
κοσμογονίας δέν εξέλειπαν πλήρως aφού ή χώρα εξακολουθεί νά διαθέτη ενα εξαφετικως μεγάλο ποσοστό εκπροσώπων τfίς παγκοσμίου χλωρίδος. Ώρισμένα ε'ίδη εχουν εκλείψει πλήρως, οπως οί σεκό"ίες η οuελιγκτωνίες, τούς κορμούς των όποίων aνευρίσκουμε στό περίφημο aπολιθωμένο δά σος τfίς Λέσβου. 'Αντιθέτως κάποια ε'ίδη, aκόμη καί σήμερα, δέν συνα
ντωνται σέ aλλες περιοχές του πλανήτου, οπως τά μαστιχόδενδρα Χίου καί διάφορα βότανα, μέ τά όποία εθεράπευαν τίς aσθένειες, ό κένταυρος Χείρων, ό 'Ασκληπιός, ό Ίπποκράτης καί οί aλλοι Ιατροί τfίς aρχαιότη τος. Ή εuλογημένη aπό τόν Διόνυσον aμπελος φέρεται νά διεδόθη πα γκοσμίως κατά τίς εκστρατείες του. Ή αΙωνόβια καί εuλογημένη ελαία, ή
όποία, κατά τόν μuθο, εδωρήθη aπό τήν θεά Άθηνα, στούς κατοίκους τfίς Άττικfίς, μας προ"ίδεά~ει οτι τό σημείο γενέσεώς της η τουλάχιστον ή πρώ
τη συνειδητή εκμετάλλευσίς της, θά πρέπη ν' aνα~ητηθfί στόν συγκεκρι
μένο χωρο. Ή χώρα είναι aκόμη κατάσπαρτος aπό κωνοφόρα δένδρα τά όποία περιλαμβάνουν aπό τά ελατα των βορείων περιοχων, εως τούς κέ δρους των νοτίων καί τά όποία, εν aντιθέσει πρός τά περισσότερα aλλα φυτά, παράγουν οξυγόνο καθ' ολο τό 24ωρο. Διαθέτει σίτο, έσπεριδοειδfί,
2. I.
Μελέντης, 1στορία τοϋ Έλληvικοϋ έavovς 'Εκδοτική Άθηνwν, τόμ. Α, εlσαγωγή.
19
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
κακτοειδή, φυτά των τροπικων κλιμάτων κ.λ.π. Γενικως ε1ναι τόσο πλού σια ή χλωρίδα, wστε ή καταγραφή της καί μόνο γεμίζει τόμους βιβλίων. Τά παλαιοντολογικά εύρήματα συμβάλλουν καί αuτά στήν επιβεβαίω
σι των ώς aνω θέσεων, ό.φου στόν χωρο αuτόν rζησαν:
•
Ό Όρθονόκερος τής Βεροίας ό.ναγόμενος στά
•
Τό Μαστόδοντα του Περδίκκα τής Π τολεμdίΌος χρονολογούμενο στά
1.000.000 rτη.
•
Τό Μαστόδοντα τής Μηλιδ.ς Γρεβενων, τής lδίας περιόδου. Τό aξιοση
3.000.000 rτη (Εικόνα 1). μείωτο ε1ναι δτι διέθετε χαυλιόδοντες μήκους 4,40μ, βάρους 400 κιλων ό καθένας, οί όποίΌι καθίστανται οί μέγιστοι σ' όλόκληρο τόν πλανήτη!
10.000.000 ετων. Ό οuρανοπίθηκος ό Μακεδονικός, 11.000.000 ετων. • Τό Μαστόδοντα τής Χίου, 15.000.000 ετων. • Τά λείψανα πενήντα τριων προ"ίστορικων εlδων ζώων, φυτοφάγων
• •
Ό Μεσοπίθηκος ό Πεντελικός ήλικίας
καί
σαρκοβόρων, τά όποία θεωρουνται aρχαιότατα καί εύρέθησαν στό Πι
κέρμι, ό.λλά καί στήν Σάμο, στήν Λέσβο (δεινοθηρίο 30.000.000 ετων ), στόν Άλμυροπόταμο Εuβοίας, στήν Μεγαλόπολι Πελοποννήσου, στήν Κρήτη, στήν Άλόννησο καί βεβαίως στήν περιοχή τής Χαλκιδικής, δπου ενετοπίσθησαν οστά ίπποποτάμων, ρινοκέρων κ.a. Μεταξύ αuτων περιλαμβάνονται ό «Προγενής βους» καί ό «Πλατώνιος», ενα
ε1δος μικρόσωμου ελαφιου, του όποίου οί aπόγονοι επιβιώνουν ό.κόμη καί σήμερα στήν Ρόδο. Ή ϋπαρξις τόσο πλουσίας πανίδος, ή όποία περιελάμβανε καί μεγαθή
ρια, δεινοθηρία, τά όποία ό.νακαλύπτωνται στά σημερινά νησιά, προϋπο
θέτει aντίστοιχο πλουτο χλωρίδας (οί λιγνίτες τό aποδεικνύουν), ό.λλά καί επιβεβαιώνει τήν ϋπαρξι τής Αlγαίί"δος (τό Αtγαίο πέλαγος, ό.ρχικως, iιταν
στεριά), ό.φου τέτοια ζωα θά iiταν ό.δύνατον νά εύρίσκουν τίς τεράστιες ~
-
~~
,,
I
I - -
I
ποσοτητες τροφης που ειχαν αναγκη στον περιωρισμενο χωρο των νησων.
Τά Έλληνικά όνόματα, τά όποία φέρουν ολα σχεδόν τά εl.οη πετρω I
:
I
~
μάτων, ορυκτών, φυτών καί ~ώων τοϋ πλανήτου μας, άποτελοϋν τήν
πλέον ίσχυράν άπόδειξιν, οσον άφορά τό ποίοι τά παρετήρησαν, τά άνε γνώρισαν, τά έμελέτησαν, καί κατά συνέπεια, τά ώνομάτισαν πρώτοι.
«Δflλov δτι ό οέμεvος πρώτος τa όvόματα, οία ήyείτο είvαι τa πράγματα, τοιαuτα tτίοετο και τa όvόματα, ως φαμεv» .3 3.
20
Πλάτων. Κρατύλος. παρ.
b.
σεφ.
5-7.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Κατά λογική συνέπεια, στήν πρωτότοκο, πολυπαθη, ό.λλά καί μονα δικως προνομιοϋχον αuτή λωρίδα γης θά πρέπη ν' ό.να~ητηθη ή πρώτη
μορφή ~ωης, καθώς καί ή κοιτίς τοϋ ελλόγου aνθρώπου. Ό χαρακτηρι σμός τοϋ συγκεκριμένου χώρου ώς «Προνομιούχου» θεωρείται αuταπό δεικτος γιά τούς ό.κόλουθους λόγους: Τά παράλια, τόσον της Υιπειρωτικης Έλλάδος, οσον καί των νήσων, δη μιουργούν εναν μαγευτικό μαίανδρο, τοϋ όποίου, τό συνολικό μηκος,
ανέρχεται στό aσύλληπτο άθροισμα των
80.000
περίπου χλμ., μέ άλλα
λόγια, δύο φορές, τό μήκος τοϋ ίσημερινοϋ τfις Γfις!!! (= 40.000 χλμ.).4
Μέ τό 'ίδιο σκεπτικό, εάν fίταν δυνατόν νά λάβωμε τό ό.νάπτυγμα της επιφανείας της πατρίδος μας, π.χ. μέσω ένός ύπολογιστοϋ, ό όποίος θά εκανε εφικτό τό «aπλωμα» των όροσειρων, των ό.νενεργων καί ενεργων ηφαιστείων, των βουνων, των λόφων, των κοιλάδων, των ρεμματιων, των οροπεδίων καί των πεδιάδων, τότε ή χώρα μας θά κατελάμβανε μίαν εξ 'ίσου aπρόσμενα τεραστίαν εκτασιν, ό.κριβως οπως συμβαίνει μέ τό μηκος των παραλίων της.
Τό αuτό ύφίσταται καί aπό πλευρας εuρους κλιματολογικων συν θηκων. Κατά τήν χειμερινή περίοδο, στίς βόρειες εσχατιές της χώρας,
(π.χ. Κάτω Νευροκόπι), συχνά καταγράφονται aρκτικές θερμοκρασίες,
οταν, τήν 'ίδια στιγμή, στά νότια παράλια της Κρήτης εΤναι πολύ πιθανόν νά επικρατη ενας γλυκύς φθινοπωρινός καιρός. 'Αντίστοιχες κλιματολο
γικές διαφορές εμφανί~ονται καί κατά τό θέρος, χωρίς ποτέ νά παύη νά διαθέτη αuτός ό τόπος ενα aπό τά πλέον iiπια κλίματα παγκοσμίως. Ή σύγκρισις αuτή ό.φορα τήν σημερινή βέβαια διαμόρφωσι τοϋ χώρου, διότι, οπως προανεφέρθη, ή aρχική του μορφή περιελάμβανε πεδιάδες καί βουνά, μέ πυκνά δάση καί δύο μεγάλες λίμνες. Στρέψε, ό.γαπητέ ό.ναγνωστα, τήν προσοχή σου στήν φύσι. Τά φυλλώ ματα των δένδρων καλύπτουν όλόκληρη τήν κλίμακα τοϋ πρασίνου, τό
μεγαλύτερο μέρος της ύπολοίπου χρωματικης κλίμακας συμπληρώνεται aπό τήν τεράστια ποικιλία των βοτάνων, των θάμνων καί των ό.γριολού
λουδων, μέ εναλλαγές χρωμάτων αναλόγως των εποχων καί των περιοχων. Ό οuρανός καί θάλασσα ό.γκαλιά~ει aπό παντοϋ τόν χωρο, προσφέρουσα ολους τούς συνδυασμούς aπό τό τυρκουά~ εως τό μπλέ σκοϋρο. Τήν χρω-
4.
Μελέτη τοu Άριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
21
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ματική κλίμακα συμπληρώνουν τά εδάφη καί τά παντοειδfj πετρώματα, aπό τά όποία σύγκειται ή συγκεκριμένη γωνιά του πλανήτη.
'Όσον ό.φορa τήν πανίδα, 'ίσως μέ τήν φαντασία νά είναι δυνατόν ν' ό.ναπαραστήση κανείς τήν κατά τό aπώτερο παρελθόν ύφισταμένη κατά
στασι, aφού τά ύπολείμματα των δεινοθηρίων, των λεόντων, των ρινοκέ ρων, των λεοπαρδάλεων καί των χαμένων πλέον εlδων aποδεικνύουν οχι
μόνον τήν πληθώρα, ό.λλά καί τήν aρχαιότητά των. (Εlκόνα 26) Αuτό λοιπόν τό τόσο πλούσιο περιβάλλον, συνεκέντρωνε «συμπεπυ
κνωμένο» rνα τεράστιο τμfjμα του Γήινου χωροχρόνου, τό όποίο προσέ φερε σχεδόν τό σύνολον τών εμπειριών καί τών πνευματικών έρεοι
σμάτων, τά όποία fιταν δυνατόν νά προσφέρη όλόκληρος ό πλανή της. Μέσα σ' αύτό έγεννήοη, άνεπτύχοη καί ήνδρώοη ό 'Έλλην.
Στήν περιοχή τfjς Μεσογείου, τό πνευματικό φως τό όποίο εξέπεμψαν οί
aρχαίοι 'Έλληνες είναι χαρακτηριστικό, μοναδικό, ό.διαμφισοήτητο, γιά τόν μ ή φέροντα παρωπίδες aνθρωπο καί κατηύγασε όλόκληρο τόν κόσμο. Μία-δύο ξένες φυλές φιλοξενούνται εδω καί αlωνες σ' αuτόν τόν τόπο.
Μέλη αuτων μπορεί νά εγιναν γνωστά γιά οlκονομικά η aλλου ε'ίδους επι τεύγματα, δμως εχουν aραγε νά παρουσιάσουν μίαν Θεογονία, rναν Προ μηθέα, rναν Σωκράτη, rναν Φειδία, rναν Πυθαγόρα, rναν 'Ιπποκράτη η rνα εργο aντίστοιχο του Παρθενωνος;
Είναι φυσικό, οί πρόγονοι εκείνοι, στό πέρασμα τού χρόνου, ν' aφησαν τά 'ίχνη των, μερικά aπό τά όποία, ενδεικτικως, παρατίθενται στήν συνέ χεια:
•
Στήν Θήρα, ή εκρηξις του ύφαιστείου, τό
1630
π.Χ., διέκοψε ξαφνικά
τήν ροή του χρόνου, στήν εuρύτερη περιοχή του Αlγαίου. Ό ανασκα
φείς οlκισμός του 'Ακρωτηρίου Θήρας ό.πεκάλυψεν εντυπωσιακές τε
τραόροφες οlκοδομές (Εικόνα
2), διακοσμημένες μέ ύπέροχες ~ωγρα
φικές. Τά ό.νάκτορα τfjς Κνωσού, μέ ό.κόμη 'ίσως ώραιότερο ~ωγραφικό
διάκοσμο, tίσαν πενταόροφα. 'Από τόν τέταρτο οροφο, τfjς ό.νατολικfjς πτέρυγας, μπορούσε νά εξέλθη κανείς aπ' εuθείας στήν κεντρική αuλή,
Ί~
ενω τό πέμπτο πάτωμα εφτανε στό 'ίδιο ϋψος μέ τά τριόροφα οικοδομή
ματα τfjς Δυτικfjς πτέρυγας (Εlκόνα 3). «Τό πράγμα είναι άληοώς άπί στευτον έκ πρώτης οψεως καί δμως έτσι έχει, μία δέ μεγαλοπρεπεστάτη πολύπτερος κλτμαξ, σωζομένη καί σήμερον, έχρησίμευε διά τήν συγκοινω
νία των πατωμάτων». 'Ακόμη «πέτρινοι άγωγοί, μέ κατάλληλη κλίση, άπο χέτευαν σ' lνα κεντρικό άγωγό τά άκάοαρτα vδατα, ένω κατακόρυφοι άγω-
22
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
yοί διοχέτευαν τά νερά aπό τίς ταράτσες των l:πάνω όρόφων. Τά aνάκτορα
Υισαν γεμάτα λουτρά καί aποχωρητήρια σ' Ενα οαυμάσιο σύστημα ύyι εινfίς, πού δμοιό του δέν ύπfίρξε μέχρι τούς Έλληνιστικούς χρόνους» .5 Τό δέ σύστημα ομβρίων ύδάτων, λειτουργεί άψογα μέχρι σήμερα, δπως διαβεβαίωνε ό ό.είμνηστος καθηγητής Σ. Μαρινaτος. Ό Ι. Πασσaς επί σης ό.νέφερε δτι εκεί συναντa κανείς τό πρωτο σύστημα κεντρικης
θερμάνσεως (καλοριφέρ),παγκοσμίως! 6
•
Παρά τό χωριό Πελλάνα, στήν Λακωνία, ό.νεκαλύφθη προσφάτως ό μεγαλύτερος Μυκηνα"ίκός θολωτός τάφος. Πρόκειται γιά λαξευτή κα
τασκευή, διαμέτρου 10,05 μέτρων (ΕΙκόνα 4).
•
Στόν νομό 'Αργολίδος, στό Γαλούση, διασώ~εται μέχρι τίς ήμέρες μας ή
aρχαιότερη γέφυρα στόν κόσμο, ήλικίας aνω των 4.000 ετων (Εικόνα 5).
•
Στήν Κάμειρο, της Ρόδου, θά συναντήσουμε aρχαία ύδατοδεξαμενή χωρητικότητος
600m3•
Η κατασκευή aποτελείται aπό εξαιρετικης ποι
ότητος σκυρόδεμα (μπετόν), του όποίου ή στεγανότης διατηρείται μέ χρι σήμερα! (Ε. Εuσταθιάδης). Τό 'ίδιο ύλικό φέρεται νά εχη χρησιμο ποιηθη γιά τήν κατασκευή του ύπερθύρου της εΙσόδου του τάφου του
'Αγαμέμνονος στίς Μυκηνες, βάρους 270 τόνων! (Κ. Καρμιράντ~ος).
Ή εν λόγφ ό.νωδομή είναι ή μεγαλύτερη του κόσμου, διαθέτουσα μάλι στα καμπυλότητα κύκλου κατά τήν όρι~όντια διάστασιν, ύπερβολης δέ
κατά τήν κατακόρυφη! (Εικόνα 6). 'Από τό 'ίδιο ύλικό, aποδεικνύεται δτι εχουν κατασκευαστη μεγάλο μέρος aπό τά σω~όμενα ό.θηνα"ίκά τεί
χη, (Ε. Εuσταθιάδης) καθώς καί ή κατεστραμμένη πλέον γέφυρα του
'Ιλισσου (Μ. Μαμανέας). 7
•
Στήν Εύβοια, σέ aπότομες πλαγιές καί δυσπρόσιτες κορυφές συναντa ό έπισκέπτης τά περίφημα «Δρακόσπιτα». Πρόκειται περί κυκλωπεί
ων μεγαλιθικων κτισμάτων εντυπωσιακότερο των όποίων είναι αuτό της κορυφης της 'Όχης. Τό πάχος των τοίχων είναι 1,50 μέτρο! Τό μέγε θος των λίθων, ή τέλεια προσαρμογή των, χωρίς μάλιστα συνδετικό ύλι κό, ή κατασκευή της όροφης διά του εκφορικου συστήματος, ανατρέ πουν κάθε επίσημη θέσι σχετικως μέ τίς επιστημονικές, τεχνικές γνώ
σεις καί δυνατότητες των aρχαίων •Ελλήνων (Εικόνα
5. 6. 7.
Σ. Μαριvδ.τος, Αpχαίος Κρητικός Πολιτισμός, σελ.
18
καί
7).
23.
Ι. Πασσδ.ς, Ή 'Αληθινή Προ"ίστορία. έκδόσεις έγκυκλοπαιδείας Ήλίου. Περιοδικό «Δαυλός», τεύχη,
226, 233
καί
234, 256, 258.
23
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΊΖΗΙΩΑΝΝΟΥ
•
Στό Πυργάρι, στά Στύρα καί στούς Κυλίνδρους τfίς Καρύστου, κολοσ σιαίοι μονολιθικοί κίονες, μήκους
ρους
46
ll
μέτρων, διαμέτρου
2,20
καί βά
τόνων, προκαλούν επιστήμονες καί τεχνικούς μέ τήν κατα
σκευή καί βεβαίως τόν τρόπο μεταφοράς των.
•
"Αλλη μία πρόκλησιν aποτελεί τό μοναδικό παγκοσμίως, Εuπαλίνιο ορυγμα, στήν Σάμο, τοu όποίου ή εκσκαφή Ύlρχισεν aπό aμφότερα τά aκρα, «aρξάμεvοv dμφίστομοv», τά όποία εύρίσκοντο σέ aπόστασι
1.060 μ.
μεταξύ των, τά δέ δύο συνεργεία συνηντήθησαν στό κέντρο, μέ
aπόκλισι μόλις μερικwν έκατοστwν του μέτρου.
•
Στό κέντρο τwν Άθηνwν δεσπό~ει ή 'Ακρόπολις. 'Όλοι τήν βλέπουμε, ελάχιστοι τήν επισκεπτόμεθα, 'ίσως διότι εύρίσκεται μονίμως εμπρός
μας. Πόσοι aραγε γνωρί~ουν δτι καμπύλες καί οχι εuθείες χαρακτηρί ~ουν δλη τήν δομική κατασκευή του Παρθενwνος, aκριβwς γιά νά δί νουν τήν οπτική εντύπωσι εuθειwν; Οί κίονες δέν rχουν τίς 'ίδιες aπο
στάσεις μεταξύ των, γιά νά δίδουν τήν εντύπωσι δτι lσαπέχουν. (Εlκό νες 18 καί 19).
«Διότι ή γεωμετρία μελετά τήν φυσική γραμμή, χωρίς αuτή νά εΤναι φυ σική, ή δέ όπτική, μελετά τήν μαθηματική γραμμή, δχι ώς μαθηματική aλλά ώς φυσική ».
« ... ή μi:v yiφ γεωμετρία περt yραμμfις φvσικfις σκοπεί, dλλ' οvχ i7 φυ
σική, ή δ' dπτικΥι μαοηματικΥιv μi:v yραμμήv, dλλ' οvχ i7 μαοrιματικΥι dλλ'jΊ φvσικfι». 8 Πόσοι γνωρί~ουν δτι εάν προεκτείνουμε τίς τέσσερις γωνίες του πρός τά aνω λαμβάνουμε ενα κανονικό πρίσμα; δτι ή σχέσις ή όποία διέπει τίς
διαστάσεις του clναι 2α+1, σχέσι τήν όποίαν οί σύγχρονοι επιστήμονες aδυνατοuν ν' aπαντήσουν εάν εφηρμόσθη γιά λόγους καλαισθησίας, γιά στατικούς η γιά aλλους, αγνώστους πλέον σ' εμάς. Πόσοι γνωρί~ουν δτι
2.500
χρόνια μετά τήν aνέγερσί του, παρά τίς κα
ταστροφές, οί όποίες οφείλονται στόν aνθρωπο καί δχι στήν φύσιν,
o'L μη
χανικοί παραδέχονται δτι ή στατική του κατασκευή (aντισεισμική aντοχή) ύπερκαλύπτει τίς σύγχρονες;
Τέλος (δχι κυριολεκτικwς), όλόκληρος ό 'ιερός βράχος εlναι aορνος (δέν πετοuν πτηνά πάνω aπό αuτόν), γιά λόγους πού δέν γνωρί~ουμε (κά8.
24
'Αριστοτέλης, Φvσικά,
Bekker,
σελ. 194α, σεφ.
9-12.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ποιοι ισχυρί~ονται δτι μετά τίς επανειλημμένες aνορθωτικές καί διορθω τικές επεμβάσεις, μέ διαφορετικά ύλικά aπ' δτι τά aρχικά, αuτή ή ιδιότης
εχει πάψη νά ύφίσταται).
•
Ό «'Υπολογιστής των Άντικυθήρων» aποτελείται τουλάχιστον aπό
38
οδοντωτά γρανά~ια, πάχους
aπό
15 εως 255
2
εως
2,3
χιλιοστομέτρων, μεγέθους
οδόντων. Τό σύστημα διαφορικων γρανα~ιων, θεωρείται
δτι aνεκαλύφθη τό
1575
μ.Χ., κι δμως περιλαμβάνεται στόν μηχανισμό
των Άντικυθήρων, ό όποίος aνάγεται μεταξύ του
50 καί 80 π.Χ.
Ή φα
σματοσκοπική καί χημική ανάλυσις του μασίφ μπρούντ~ου, aπό τόν όποίο aποτελείται ή κατασκευή, εδειξε aπουσία μολύβδου καί ψευ
δαργύρου, γεγονός aποδεικνύον aψογην επεξεργασία του μετάλλου. Οί κινήσεις του εδιδαν τήν θέσιν ήλίου καί σελήνης, ανεξαρτήτως του
συμβατικου χώρου καί χρόνου. Ή κατασκευή διαθέτει δυνατότητες καί γιά τούς ύπολοίπους πλανητες του ήλιακου συστήματος, δμως εικά~εται δτι τά ύπόλοιπα γρανά~ια θά πρέπη νά περιελαμβάνοντο στό τμημα πού εχει χαθη στόν βυθό.
•
Μέ τήν βοήθεια της aκριβείας, τήν όποία παρέχει ό σύγχρονος ηλε
κτρονικός επιστημονικός καί τεχνολογικός εξοπλισμός, διεπιστώθη δτι
ή καλλίτερη φυσική θερμική μόνωσις, δπως καί ηχητική, εΤναι διάκενο
12
χιλιοστομέτρων. Αuτήν άκριοώς τήν κατασκευή καί μάλιστα μέ
aνώμαλα τοιχώματα (οί ειδικοί καταλαβαίνουν τήν επισήμανσιν) εχει τήν δυνατότητα νά παρατηρήση ό επισκέπτης στήν κατεστραμένη τοι
χοποιία του ναου του Διός, στήν Νεμέα. 9 Αuξησις η μείωσις της τιμης του διακένου επιφέρει πάντοτε αuξησι του συντελεστου θερμοπερα τότητος. Οί σημερινοί επιστήμονες κατέληξαν στήν εν λόγφ τιμή κατό πιν πολλων εργαστηριακων ερευνων, κάνοντας χρησιν ηλεκτρονικων
οργάνων aκριβείας (Εικόνα
27).
Διά ποίων μέσων έπέτυχαν τήν άνακάλυψιν αύτή οί άρχαίοι;
Χωρίς νά καταφύγουμε στίς εuκολες aπαντήσεις του τύπου «εγνώρι~αν τόν ηλεκτρισμό>.> η άλλες παρεμφερείς, επισημαίνεται δτι, εκ των προαναφερθέντων καί οχι μόνον, ε'ίμεθα ύποχρεωμένοι νά δεχθουμε δτι
μεγάλος aριθμός γνώσεων εχει aπωλεσθη. Ά ναλογιστητε άπλως, σέ πό σες ερωτήσεις αδυνατεί νά aπαντήση ή επιστήμη, δταν επιμένει νά aντλη στοιχεία μέσα aπό τό επίσημο πλαίσιο, τό όποίο ή 'ίδια εχει δημιουργήσει
9. Π. Χατ~ηιωάννου, περιοδικό «ΔΑΥΛΟΣ», τεuχος 157, Ίανουάριος 1995, σελ. 9.305- 9.306.
25
----·
------------------------------
-----
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
καί μέσα στό όποίο έχει τοποθετήσει τήν ίστορία, τόν ι:'φχάιο πολιτισμό, τήν τεχνολογία κ.λ.π. Τέτοιου ε'ίδους κατασκευές προϋποθέτουν εξαιρε τικως ύψηλές επιστημονικές γνώσεις, μακροχρόνιες τεχνολογικές καί κα τασκευαστικές εμπειρίες, προηγμένες τεχνικές επεξεργασίας μετάλλων
καί aντίστοιχο τεχνολογικό εξοπλισμό.
•
Πάμπολλα εύρήματα, ό.λλά καί διασωθέντα κείμενα, aποδεικνύουν έξυπνο καί σωστό προγραμματισμό παραγωγης, μέ aποτέλεσμα lδιαι
τέρως χαμηλό κόστος κατασκευης, πρό πάντων δέ ανεπτυγμένη οικο λογική συνείδησιν δπως:
Ό εξαιρετικά άπλός καί οlκονομικός τρόπος παραγωγης τοu προανα φερθέντος σκυροδέματος, μέ τό όποίο κατεσκευάσθησαν τό ύπέρθυρο τοu θησαυροu τοu Άτρέως, ή δεξαμενή της Καμείρου, μέρη των Άθη
ναϊκων τειχων κ.λ.π. 10 "Ας μήν παραλείψουμε καί τό μοναδικό έλικοειδές σύστημα πλυσίματος της εκσκαπτομένης πρώτης ϋλης, στά aρχαία με
ταλλεία του Λαυρίου. 'Εκεί εΤχε εφαρμοστη μοναδικό παγκοσμίως σύστη μα καθαρισμοu καί εμπλουτισμοu τοu μεταλλεύματος, τό όποίο ό.φοu εκαθαρί~ετο, εχρησιμοποιοuσε τό 'ίδιο πολύτιμο ϋδωρ. Τό εν λόγω σύστη μα, επανανεκαλύφθη μόλις τό
1965,
aπό τόν καθηγητή τοu Ε.Μ.Πολυτε
χνείου, Κ. Κονοφάγο, ό όποίος εμελέτησε τίς διασωθείσες εγκαταστάσεις. Τά ορυχεία, μετά τήν εξάντλησί των, κατά κανόνα επεχωματώνοντο, σέ
μία προσπάθεια «επουλώσεως των τραυμάτων», πού εΤχαν προξενήσει οί άνθρωποι στήν μητέρα Γη. Αuτές, καί πολλές άλλες ενέργειες, ό.ποτελοuν aποδεικτικά στοιχεία
aπολύτως λελογισμένης χρήσεως των φυσικων πόρων καί συνειδητοί) σε βασμοu του περιβάλοντος.
•
Στό Μουσείο τοu Σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικης εκτίθεται ενα aνθρώπινο κρανίο, aπό τίς Άρχάνες της Κρήτης. Τό Κρητικό κρανίο
φέρει επουλωμένα σημάδια «εξοστώσεως», aφαιρέσεως δηλαδή τμή ματος του βρεγματικοu όστοu, προκειμένου ό ό.ρχάιος χειρουργός, νά δημιουργήση πρόσβασι πρός στόν εγκέφαλο του ό.σθενοuς. Ή έπέμ6ασις εγινε πρό
19 10. ll.
4.000 έτών, ό οέ άσοενής έχειρουργήοη σέ ήλικία 21 χρόνια!η (Εlκόνες 8 καί 9)
έτών καί ε~ησε άλλα
Περιοδικό «Δαυλός», τεύχη,
226, 233
Πουλιανό, σέ διάλεξί του στίς
26
καί
234, 256, 258,
Οί πληροφορίες σχετικwς μέ τίς χρονολογήσεις εδόθησαν ό.πό τόν 'ίδιο τόν καθηγητή Α.
13 Δεκεμβρίου 2003,
στό Δημαρχείο τfjς Βούλας.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
•
Χειρουργικά εργαλεία εκτίοενται στό 'Αρχαιολογικό Μουσετο
Άοηνων, πολλά δέ νυστέρια, καί γενικως Ιατρικά εργαλεΤα προηγμέ νης τεχνολογίας, οά συναντήση κανείς σέ διάφορα 'Ελληνικά μουσεΤα
(ΕΙκόνα ΙΟ). "Αρά γε πόσο διαφέρουν άπό τά σύγχρονα;. Ό Πίνδαρος aδει γιά τόν Άσκληπιό, οτι ε'ίτε μέ φάρμακα ε'ίτε μέ έγ
χειρήσεις «rστηνε όροούς τούς aνορώπους».
« ... φάρμακα, τοvς δi: τομαΤς έστασεv όροούς» 12 Τά προαναφεροέντα δειγματοληπτικά εύρήματα, τά ΆσκληπιεΤα, οί
οαυμαστων γνώσεων Ιατρικές περιγραφές τοϋ Όμήρου, ό όποΤος σημειω
τέον δέν iίταν Ιατρός, καοώς καί γενικότερα οί διασωοετσες γραπτές μαρ τηρίες των Ιατρικων μεοόδων καί Ιάσεων, ανατρέπουν πλήρως τήν μέχρι σήμερα παρουσια~όμενη εΙκόνα, περί πρακτικοϋ επιπέδου Ιατρικfjς.
Δέν πρέπει νά μθ.ς διαφεύγη aκόμη, οτι οί λαορανασκαφές, ή rλλειψις συνεργασίας μεταξύ διαφόρων εΙδικοτήτων επιστημόνων, σέ συνδυασμό μέ τόν δρκο σιωπfjς τόν όποΤον εδιδαν οί Ιαοέντες aσοενεΤς, κατά τήν aρχαιότητα, μειώνουν στό ελάχιστο τά στοιχεΤα πού διαοέτουμε γιά τό επί
πεδο στό όποΊο εΤχε φοάση ή lατρική. Πάντως καί μόνον ή συνειδητοποίη σις οτι, στό σύνολό των, οί διεονετς lατρικοί οροι φέρουν Έλληνικές όνο μασίες, μαρτυρεί τήν άλήοεια καί σ' αύτόν τόν τομέα.
•
Ό
«" Ατλας τfjς Παγκόσμιας 'Ιστορίας» των «τimes», aναφέρει οτι οί
πρωτες καμινεύσεις μετάλλων εκκινοϋν κάπου στήν 'Εγγύς 'Ανατολή. Συγκεκριμένως, aνάγουν τίς πρωτες χυτεύσεις χαλκοϋ, καοώς καί τήν πρώτη χρfjσιν aρότρου, περί τό 4.000 π.Χ. ενω οεωροϋν οτι ή χαλκουρ γία εξηπλώοη στήν Έλλάδα περί τό
3.000 π.Χ.
'Όμως τμήματα πηλίνων χοανων μέ ύπολείμματα σκωριων, aπό aναγω γή χαλκοϋ, στήν Κεφάλα τfjς Κέας, στούς Σιταγρούς τfjς Δράμας, οπως
καί στό Γυαλί Νισύρου, μα~ί μέ ύπολείμματα aπό τfjξι μετάλλων καί ση
μαντικά χάλκινα aντικείμενα (εγχειρίδια καί ράβδος) στό σπήλαιο 'Αλε πότρυπα, στόν Δυρό Λακωνίας, πιστοποιοϋν τήν έπιτόπια κατεργασία τοϋ χαλκοϋ καί μάλιστα μεταξύ
4.500 καί 3.300 π.Χ. Ή
ονομασία «Χαλ
κίς», τfjς Εu6ο"ίκfjς πόλεως, aποδεικνύει τήν σχέσι τfjς περιοχfjς μετά τοϋ πολυτίμου μετάλλου. Τά χάλκινα εγχειρίδια τfjς Φωκίδος τά όποΤα εκτίοε νται στό ΜουσεΤο τfjς Χαιρωνείας, ανάγονται στήν Νεωτέρα Νεολιοική 'Εποχή, r]τοι
12.
5.300
έως
Πίνδαρος, Πvοία, vΩδή
3,
4.500 π.Χ. σειρ.
53.
27
ι
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Τό περίεργο dναι δτι στόν 'Ελλαδικό χωρο συναντούμε πλfίθος cφ γυρων καί χρυσων κοσμημάτων τfίς αuτfίς περιόδου δπως:
• Τό περίαπτο (κρεμαστό κόσμημα η φυλακτό) μέ τίς 170 μικρές χάντρες καί τά δύο ~εύγη ό.ργυρων ενωτίων (σκουλαρίκια), εύρισκόμενα στό Νεολιθικό Μουσείο Δυρού. Σημειωτέον δτι τά συγκεκριμένα κοσμήμα
τα rχουν κατασκευαστfί μεταξύ του
4.500
καί του
3.200
π.Χ., μή επι
δεχόμενα χρονικήν ό.μφισβήτησι, διότι τότε ό.κριβως rνας σεισμός
εσφράγισε τήν ε'ίσοδο του σπηλαίου Δυρού, μέ aποτέλεσμα νά δημι ουργηθfί μιά χρονική «Κονσέρβα».
•
Τά περίαπτα aπό τό σπήλαιο Άμνιστοu 'Ηρακλείου Κρήτης, καθώς καί aπό τό aντίστοιχο «Σπήλαιο τού Εuριπίδη>> η «Περιστέρια Σα
λαμίνας», ανάγονται στά
•
4.500 π .Χ.!
'Ακόμη, ύπέροχα χρυσά κοσμήματα, τά όποία κατησχέθησαν aπό τό τμfίμα διώξεως aρχαιοκαπηλίας, παρεδόθησαν στό 'Εθνικό 'Αρχαιολογι κό Μουσείο στίς 3 'Οκτωβρίου του 1997. Περιλαμβάνουν 53 χρυσά νεολι θικά κοσμήματα, εκ των όποίων τά περισσότερα rχουν κατασκευασθfί
διά χυτεύσεως εντός μητρων. Έξαφετικfίς προσοχfίς τυγχάνει τό χρυσό
δακτυλιόσχημο περίαπτο, τό όποίο μας επιφυλάσσει τήν μεγαλύτερη rκπληξιν, aφού διαθέτει εγχάρακτα σημεία επί τfίς μίας του πλευρας, τά
όποία εΤναι μορφή γραφfίς, περιλαμβάνουσα γράμματα δμοια μέ τά ση μερινά. Χρόνος κατασκευfίς του τό 4.500 π.Χ.! 13 (ΕΙκόνα 11) Ή παρουσία μιας τόσο μεγάλης ποσότητος χρυσων, ό.ργυρων, χαλκί
νων καί liλλου ε'ίδους μεταλλικων aντικειμένων στόν χωρο τfίς 'Ελλάδος
(ό aριθμός των δέν περιορί~εται μόνον στά προαναφερθέντα) προϋποθέ τει συσσώρευσι πλούτου, wργανωμένες κοινωνίες, πρό πάντων δέ μακρο χρόνια εξέλιξι τεχνογνωσίας εξορύξεως, καθαρισμού, εμπλουτισμού, χυ τεύσεως, εξελάσεως καί γενικότερα επεξεργασίας πολυτίμων καί μή με τάλλων. Τήν επιβεβαίωσιν δτι ό 'Ήφαιστος προσέφερε στούς 'Έλληνες τήν I I
~
γνωσι τfίς χρήσεως τού πυρός γιά τήν κατεργασία των μετάλλων μας τήν παρέχει ό Διόδωρος Σικελιώτης.
« 'Ήφαιστοv δέ λέyουσιv εύρετfιv yεvέσοαι τfjς περl τοv σίδη ροv έρyασίας άπάσης καΙ τfiς περl τοv χαλκοv καΙ
13. α) Περιοδικό «ΔΑΥΛΟΣ», τείίχος 206, Φεβρ. 1999. 6) Διαδίκτυο,
28
-
~-
-~-
~-------------
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
χρvσοv καΙ aρyvρov καΙ τωv aλλωv δσα τiιv εκ τού πvρος εργασίαν επιδέχεται, καΙ τaς aλλας δε χρείας τaς τού πvρος άπάσας προσεξεvρεΤv καΙ παραδού
vαι τοΤς τε τaς τέχvας εργαζομέvοις καi τοΤς aλλοις iiπασιv».
14
«Λέγουν, οτι ό 'Ήφαιστος aνεκάλυψεν ολη τήν κατεργασία του σιδή
ρου καί του χαλκου καί του χρυσου καί του aργύρου καί των aλλων μετάλ λων, οσων επιδέχονται κατεργασία διά πυρός, καί οτι aνεκάλυψε ολες τίς
aλλες χρήσεις του πυρός τίς όποίες παρέδωσε σέ αuτούς πού έργά~ονται στίς τέχνες καί στούς ύπολοίπους aνθρώπους».
•
Ό παλαιότερος λιμναίος οΙκισμός της Εuρώπης aνεκαλύφθη στό Δι σπηλιά της Καστοριaς. Στήν 'ίδια περιοχή εύρέθησαν ενα πέτρινο αγαλματίδιο, μία όστέϊνη φλογέρα, καθώς καί μία πινακίδα μέ γραφή,
της όποίας ή όμοιότης των χαρακτήρων μέ τήν Γραμμική Γραφή Α',
είναι παραπάνω aπό οφθαλμοφανής. Ή ήλικία του οΙκισμου καί των εύρημάτων aνάγεται στά 5.260 π.Χ. (ΕΙκόνα 12)
•
Στόν λόφο Καστράκι, στήν Θεσσαλία, έντοπί~εται ό παλαιότερος
«όλοκληρωμένος» πολιτισμός, στήν Εuρωπα"ίκή }lπειρο. Τό Σέσκλο, μέ τίς aκροπόλεις του, χρονολογείται aπό τό
6.800 π.Χ.
Οί διατροφικές, τουλάχιστον, aνάγκες γιά τούς πολυπληθείς κατοί
κους τέτοιων πόλεων, fίταν aδύνατον νά έξυπηρετηθουν διά της μετακι νήσεως, οπως των νομάδων- κυνηγων. Πράγματι, κατά τίς aρχές της Ν εο
λιθικης περιόδου (7.000 π.Χ. καί έντευθεν), aνευρίσκουμε σπόρους φακης, μπι~ελιων, κουκιων, κεχριου, σίκαλης, βρώμης, δίκοκκου σιταριου,
καθώς καί λιναριου, της πρώτης ϋλης της ύφαντουργίας. Οί aνωτέρω καλ λιέργειες συναντωνται, μεμονωμένες η πολλές μα~ί, στήν Μακεδονία,
Θεσσαλία, 'Αργολίδα καθώς καί Κρήτη (Σιταγροί, Σέσκλο, "Αργισσα, Χαιρώνεια, Θαρρούνια Εu6οίας, Ζάρκο, Σουφλί, Φράγχθι, Κέα, Κνωσό
κ.λ.π.). Οί aπανθρακωμένοι αuτοί κόκκοι aποτελουν τίς aρχαιότερες aποδείξεις καλλιεργείας σιτηρων, εχει δέ aποδειχθη οτι ύψηλοί πολιτι
σμοί ανεπτύχθησαν μόνον στίς περιοχές οπου είχε έξασφαλισθη ή καλ λιέργεια σίτου, διότι είναι aνθεκτικός, aποθηκεύεται εύκολα καί δέν χρει ά~εται aρδευσι. Μεταξύ των προαναφερθέντων σπόρων αuτός προσφέ
ρει τίς πλουσιότερες φυτικές πρωτεΤνες.
14.
Δ. Σικελιώτης. Ίστορικfι Βιολιοοήκη. οιολ.
5,
κεφ.
74, παρ. 2,
σειρά
2
rως παρ.
3, σεφ. l
29
-------------·
~-
- -
- -
-
-
-
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
•
Ή ό.νασκαφή του εφόρου aρχαιοτήτων κ. Άδαμαντίου Σαμψών, στήν περιοχή Γιούρα τfις Άλοννήσου, rφερε στό φως τεράστιους ογκους ύπολειμάτων ψαριων μέσα στό «Σπήλαιο του Κύκλωπα», μα~ί μέ
60
περίπου αγκίστρια ψαρέματος. Ή χρονολόγησις rδειξε δτι ανάγονται στήν 9η χιλιετία π.Χ. 'Αντίστοιχα εύρήματα δέν rχουν εντοπισθfι σέ
κανένα aλλο μέρος του κόσμου. (Εlκόνα 13)
•
Στήν Έρμιονίδα, στό σπήλαιο Φράγχθι η Φράχθη, aπό τά γεωλογικά στρώματα καί τά εύρήματα προέκυψε, δτι αuτό εχρησίμευε ώς κατοι
κία aνθρώπων, aπό τό
3.000,
20.000 π. Χ. (Βουρμία περίοδος), μέχρι τό
όπότε καί εγκατελείφθη δταν ύπέστη μερική κατάρρευσι. Τίς
ανασκαφές, μεταξύ
1967 καί 1974, ενήργησε ό 'Αμερικανός καθηγητής Θωμδ.ς Τ~άκομπσον (Thomas W. Jacobsen) καθηγητής Προ·ίστορικf}ς 'Αρχαιολογίας στό Πανεπιστήμιο τf}ς Ί νδιάνα, των ΗΠΑ. Μεταξύ των
εύρημά των ενετόπισε καί οστρακα οψιδιανού η όψιανοu λίθου (σκληρό ύαλωδες ύφαιστιακό ύλικό τό όποίο προσφέρεται γιά τήν κατασκευή
κοπτικων καί θλαστικων εργαλείων). <Ο καθηγητής τού Πανεπιστημίου τού Σαουθάμπτον καί ό.καδημα.ίκός
Κόλιν Ρέ"ίνφριου (Colin Reinfrew ), μετά aπό σχετικές rρευνες καί μελέτες, κατέληξε σέ μία διαπίστωσι, τήν όποία εχαρακτήρισεν ώς συνταρακτική,
δτι δηλαδή τό συγκεκριμένο πέτρωμα εντοπί~εται μόνο στήν περιοχή τfις Φυλακωπf}ς τf}ς νήσου Μήλου, κατά συνέπειαν, τά «οστρακα», μετεφέρ
θησαν διά θαλάσσης στήν Πελοπόννησο, τουλάχιστον πρό "Αρθρο τού καθηγητού Τ~άκομπσον, ύπό τόν τίτλο
12.000 ετων! «17.000 rτη Έλλη
νικf}ς Προ·ίστορίας», εφιλοξένησε καί τό rγκυρο επιστημονικό περιοδιό
«Scientific American»15 , παραθέτει δέ πίνακα εύρημάτων, κατά χρονολογι κή σειρά, στόν όποϊον lδιαιτέραν εντύπωσι προξενούν οί σπόνδυλοι ψαριων ό.νοικτfις θαλάσσης, 6άρουs aνω τών
100
κιλών. Στό τέλος του aρθρου
του, ό καθηγητής, αναφέρει δτι: «Ή εϋρεσις όστώv μεyάλωv ψαριών, πού συ μπίπτει μέ τήv εϋρεσιv όψιδιαvοσ λίΟοv, aπό τήv Mijλo, ή όποία aπέχει
150 χι
λιόμετρα aπό τό σπήλαιο, aποδεικνύουν μεγάλα ταξίδια στήv οάλασσα».
'Επισημαίνεται δτι ψάρια τέτοιου μεγέθους άλιεύονται σέ μεγάλα οά
θη, πράγμα πού προϋποθέτει σοβαρή κατασκευή σκαφων, aφού dναι ό.δύνατον νά διεξαχθfι πάνω σέ κορμούς δένδρων η σχεδίες. Τήν aρχαιότε ρη λοιπόν ναυσιπλοί"α στόν κόσμο τήν διεκδικούν, επαξίως, οί aρχαίοι κά-
15. Scientific American,
30
τείίχος
234 τοίί 1976, σελίδα 79.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
τοικοι αuτου του τόπου. "Ας σημειωθη δτι στήν Μάνικα Εuοοίας, ό.νεκα λύφθη καί ή aρχαιότερη μεταλλική άγκυρα της ύδρογείου, αναγόμενη στό
3.000 π.Χ.,
aπό τόν aρχαιολόγο κ. 'Αδαμάντιο Σάμψων.
'Εκ των προαναφερθέντων aποδεικνύεται δτι, τουλάχιστον
10.000
χρόνια π.Χ., στό Αίγαίο ύπfιρχαν λατομεία, όρυχεία, μεταλλεία, έμπόριο καί ναυσιπλο'tα!
•
Τό aρχαίο ορυχείο wχρας, πού βρίσκεται στήν θέσι Τ~ίνες, στήν Θάσο, ενετοπίσθη τό
1956.
Ή παντελής aπουσία κεραμικης στό εσωτερικό
του ορυχείου, ή μακρόχρονη διάρκεια της εξορυκτικης δραστηριότη τος, σέ συνδυασμό μέ τά σω~όμενα οστά καί κέρατα ~ώων τά όποία
εχρησιμοποιουντο aπό τούς τότε εργάτες, εθεωρήθησαν aπό τούς επι στήμονες ώς ενδείξεις δτι ή λειτουργία του θά rπρεπε νά ό.ναχθη πρό του
5.000 π.
Χ.
'Ένα κέρας aντιλόπης, του ε'ίδους
Saiga Tatarica,
τό όποίο εχρησιμο
ποιείτο γιά τήν ό.ποθήκευσι της wχρας, εδιπλασίασε τήν ήλικία του ορυ χείου, ό.φου τό εν λόγφ ~ωο εξηφανίσθη aπό τήν Εuρώπη στό τέλος της Πλειστοκαίνου περιόδου, Υ1τοι πρό του
10.000 π.Χ. Ή τελική χρονολόγη Cl4, δταν ενετοπίσθη κολλα
σις επετεύχθη μέ τήν μέθοδο του άνθρακα
γόνο σέ οστέ"ίνο εργαλείο, ή εξέτασις του οποίου rδειξε δτι τό ορυχείο ελειτουργουσε
•
20.000
ετη π.Χ. 16
Στό σπήλαιο « Άπήδημα», της δυτικης Μάνης, rχουν ορεθη σημαντι κότατα aνθρωπολογικά εύρήματα, δπως aπολιθωμένα aνθρώπινα
σκελετικά ύπολείμματα, aνήκοντα σέ σύγχρονο άνθρωπο (Homo sapiens-sapiens). Οί σκελετοί (μέχρι στιγμης rχουν εντοπισθη 8) εΤχαν ένταφιαστfι σέ στάσι συνεσταλμένη. Ό ενας aνήκει σέ γυναίκα ήλι
κίας
20 ± 3
ετων, ό.νάγεται δέ στά
20.000
χρόνια! 17 Πόσοι άραγε λαοί
ύφίσταντο κατ' εκείνη τήν εποχή καί ποίοι εξ αuτων ενεταφία~αν τούς νεκρούς των;
•
Στό σπήλαιο Θεόπετρας, στήν Θεσσαλία, ή aρχαιολόγος κυρία Ν. Κυπα
ρίσση εχει διαπιστώσει συνεχη aνθρώπινη παρουσία γιά
50.000 χρόνια. Μεταξύ των πολυτίμων εύρυμάτων συγκαταλέγονται καί τέσσερις (τρείς ολόκληρες καί μία μισή) πατημασιές, προερχόμενες aπό τά aριστερά 16. Περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ», τεuχος 60 (Ίούλ.-Σεπτ. 1996), σελ. 82. 17. α) Περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ», τεuχος 60 (Ίουλ.-Σεπτ. 1996), σελ. 70 καί 6) «Scientific American »,243/1976.
31
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
πόδια τεσσάρων διαφορετικων παιδιων, ήλικίας τριων rως τεσσάρων ετων. τ aποτυπώματα rγιναν επάνω σέ ρευστό ί"ςημα, τό όποίο aργότερα έστερεοποιήθη. Τό 'Ερευνητικό Κέντρο «ΔΗΜΟΚΡΠΟΣ» rδωσε ήλικία
46.000 ± 1.600
rτη. Τέτοια ίχνη, στήν μέν Εuρώπη μετρούνται στά δά
κτυλα τfίς μιας χειρός, παγκοσμίως δέ στά δάκτυλα δύο χεφων.
•
Οί aρχαιότεροι πρωτόγονοι οlκισμοί, οί όποίοι rχουν έντοπιστfί μέχρι σήμερα εύρίσκονται στήν Θεσσαλία καί συγκεκριμένως πολύ κοντά
στήν aρχαία Όμηρική πόλιν" Αργισσαν (σημερινό χωριό Κρεμομαγού λα), περί τά
5 χιλιόμετρα δυτικως τfίς Λαρίσης. Τίς aνασκαφές έπραγ
ματοποίησε τό Γερμανικό 'Αρχαιολογικό 'Ινστιτούτο ('Ελληνιστί 'ίδρυ μα) Άθηνων, ύπό τήν διεύθυνσι του καθηγητού Μιλό"ίσιτς, βασισθέ, , ' , , , ('
'
('
ντος σε προηγουμενες ανασκαφες, τις οποιες ειχε πραγματοποιησει ο
καθηγητής Χρfίστος Τσούντας. Στίς
16 Δεκεμβρίου 1958, aνεκοινώθη επισήμως, aπό τόν καθηγητή Μπί~αντ (Biesants), δτι οί έν λόγ<ι> οίκι σμοί άνάγονται στά 100.000 ετη!! •
Στό σπήλαιο Άπήδημα, τfίς Μάνης, ύπάρχουν καί νεώτερα εύρήματα, τά όποία προέρχονται aπό εξι rως οκτώ aτομα, aνήκοντα σέ διαφορε
τικές χρονικές στιγμές της Παλαιολιθικfίς έποχfίς. Μεταξύ αuτων περι
λαμβάνονται δύο κρανία (ΛΑΟΙΣΙ καί ΛΑΟΙΣ2), ενσωματωμένα σέ
όστεοπαγές στρωμα τfίς Πλειστοκαίνου περιόδου (Εlκόνα 21). Στά εργαστήρια του Έθνικοu 'Αρχαιολογικού Μουσείου, έχρονολογήθη
σαν μεταξύ
•
100.000 καί 300.000 έτών. 18
Ό κύριος Φίλιππος Χατ~ηρίδης ένετόπισε τυχαίως τό σπήλαιο των Πε τραλώνων, τό
1959.
'Επρόκειτο περί συνταρακτικfίς ανακαλύψεως,
διότι rμελλε ν' aποτελέση τό πρωτο παγκοσμίως aποδεικτικό στοιχείο, γιά τήν ϋπαρξι προηγουμένου σταδίου εξελίξεως του aνθρώπου. 'Εντός τοu σπηλαίου ένετοπίσθη ό περίφημος «aρχάνθρωπος των Πε
τραλώνων», εϋρημα τό όποιον aρχικως, έλλείψει εlδικων 'Ελλήνων επι στημόνων, ύπέστη aρκετές ταλαιπωρίες, μέχρις δτου ό καθηγητής "Αρης Πουλιανός, μετακληθείς εκ του έξωτερικοu, ηρχησε μία πραγ
Ί~
ματικως έπιστημονικήν rρευναν, οχι μόνον του aρχανθρώπου, aλλά
καί όλοκλήρου του σπηλαίου. τ aποτελέσματα aπεδείχθησαν λίαν εντυπωσιακά, aφou ή ήλικία του σκελετού τοποοετεϊται στά
700.000 ετη πρίν άπό τήν έποχή μας (Εlκόνες 14 καί 24). 18. Περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ» τεϋχος 60 (Ίούλ.-Σεπτ. 1966), σελ. 70.
32
r I
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Γιά τήν χρονολόγησι του εύρήματος, έχρησιμοποιήθησαν οί έξης μέθοδοι: Στήν Έλλάοα, aπό τό Κέντρο Έρευνων ΔΗΜΟΚΡΠΟΣ:
α) Θερμοφωταύγειας (TL) καθώς καί Οuρανίου/Θορίου, μέθοδοι οί όποίες ανάγουν τήν ήλικίαν του, aπό τίς
ετη καί πέρα.
600.000
Στό έξωτερικό aπό ξένα πανεπιστημιακά κέντρα:
6) Στροφορμης Υ]λεκτρονίων (ESR), ύπό τόν ορ. Μοτόγι Ίκέγια, οπου τό εσωτερικό του σταλαγματικοu ύλικοu τό όποίο έκάλυπτε τό κρανίο, εύρέθη νά εχη ήλικία οχι μικρότερη των
670.000
ετων
γ) Παλαιομαγνητισμοu, οπου ό Β. Μποuχα, τοu Γεωφυσικού 'Ινστιτούτου της Τσεχοσλοοακικης 'Ακαδημίας Έπιστημων, ύπελόγισε τήν ήλικία περί τά
690.000
ετη.
ο) 'Αμινοξέων, μέθοδος ή όποία οέν εστάθη ίκανή νά οώση χρονολόγησι, σέ τόσο παλαιά όστά.
Τό σημαντικότερο είναι οτι ό έν λόγφ aρχάνθρωπος, είχε ϋψος 1,5 μ., σκελετό ορθιο, ογκο έγκεφάλου 1.220 κυ6ικών έκατοστών καί εΊναι όρθογναθικός, δηλαδή άποτελεί τόν πρόγονο ΛΕΥΚΟΥ άνθρώπου! Κατά συνέπειαν, ό aρχάνθρωπος των Πετραλώνων οέν συγγενεύει μέ:
α) Τόν περίφημο Αuστραλοπίθηκο, ό όποίος είχε ύψος 1,20 μ., σκελετό ήμιόρθιο καί ό ογκος του εγκεφάλου του έκυμαίνετο μεταξύ
600
καί
800 κυοικων έκατοστων . 6) Τήν Άφρικανίοα «Λούση», aφ' ένός διότι οί aπόγονοί της φέρονται νά aποίκησαν τήν Εuρώπη πρό 300.000 έτων, ερχονται δηλαδή 400.000 ετη aργότερα aπό τόν aρχάνθρωπο των Πετραλώνων, aφ' έτέρου οί
'Έλληνες έξακολουθοuν νά είναι λευκοί, οπως ό aρχάνθρωπος καί οχι μαuροι οπως ή «Λούση». Σημειωτέον οτι στό 'ίδιο σπήλαιο, έκτός aπό τά πολλά όστέϊνα εργαλεία, στό 34° στρωμα της τομης, τό όποίο ανάγε ται στά
1.700.000
ετη, έντοπί~ονται καί τ' άρχαιότερα ϊχνη φωτιάς,
τά όποία άναψε ποτέ συνειδητώς άνθρώπου χέρι. (ΕΙκόνα 20) Σαράντα εξι διεθνείς επιστήμονες, aπό δώδεκα χωρες, ελαοαν μέρος στίς ερευνες καί στίς σχετικές μελέτες, μεταξύ των όποίων περιλαμβάνο
νται οί διδάκτορες Β. Kurten (Φινλανοός), Μ. Kretzoi (ΟΌγγρος), Μ. Ikeya ('Ιάπων), Ι. Horacek (Τσέχος), G. Belluomini ('Ιταλός), Α. Moigne (Γαλλίδα), R. Murrill (ΗΠΑ), Γ. Μανιάτης τοu «Δημοκρίτου», Γ. Λυρι τ~ής της 'Ακαδημίας Άθηνων, Σ. Παπαμαρινόπουλος του Παναπιστημί ου Πατρων, Χ. Παπαστεφάνου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ.a.
•
'Όπως φαίνεται, οί aρχάνθρωποι οέν Υ]σχολοuντο μόνον μέ τήν έπίλυσι
33
-
-
-
-
-~
--------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
των ό.μέσων ~ωτικων ό.ναγκων των, ό.λλά διέθεταν καί κάποιες καλλιτε χνικές aνησυχίες, τίς όποίες εκπροσωπεί τό εlκονι~όμενο «Πρωτόγλυ πτο τfjς Μακεδονίας», μία aρχέγονη aνθρωπόμορφη κατασκευή, ή όποία ό.νεκαλύφθη τό
1986 aπό
τόν τεχνικό τfjς ΔΕΗ, κύριο Κ. Παπα
κωνσταντίνου στό βόρειο ό.νενεργό λιγνιτωρυχείο Καρδιaς Πτολε
μaίΌος, σέ βάθος
10-12
μέτρων aπό τήν επιφάνεια του εδάφους. Άπό
τήν στρωματογραφία τοποθετείται μεταξύ
500.000 καί 800.000 ετων,
πρίν aπό τήν εποχή μας. Άναπαριστα μιά ορθια φαλλοφόρα μορφή, μέ κεφάλι, κορμό καί πόδια. Τό βάρος της ό.νέρχεται στά
ϋψος του στά
223 χιλιοστά τό δέ
3
κιλά, τό
μέγιστο πλάτος του φθάνει στά
151 χι
λιοστά. Μικρές aσβεστολιθικές ψηφίδες εχουν εlσαχθfj στά μάτια καί
στά ρουθούνια, ύπάρχουν δέ καί τρείς όπές, δύο διαμπερείς καί μία τυ
φλή. (Εlκόνα 15)
•
Στήν θέσι «Περδίκκας» τfjς ΠτολεμαΤδος, εντός εlδικως διαμορφωμέ νου κτιρίου, εκτίθεται ό σκελετός ένός μαστόδοντος του είδους «Πα λαιοντόξοντος Ά ντίκους
C.F. », ένός ~ώου γιγαντιαίων διαστάσεων, μή
κους πέντε καί ϋψους τεσσάρων μέτρων. ΕΤναι ό πρωτος όλόκληρος σκελετός, πού ανακαλύπτεται στήν Εuρωπα·ίκή ΥΊπειρο, διατηρημένος σέ τόσο καλή κατάστασι. Τά όστέ"ίνα ό.κόντια μέ τά όποία ετυφλώθη τό ~ωο, γιά νά φονευθfj εuκολώτερα, διασώ~ονται ό.κόμη εντός των όφθαλμικων κογχων, μα~ί δέ μέ τά εργαλεία, τά όποία εχρησιμοποίησαν οί aρχαίοι κυνηγοί, γιά νά φο
νεύσουν καί νά τεμαχίσουν τό τεράστιο ~ωο, aποδεικνύουν, κατά τούς εlδικούς, δτι ό.ποτελουν ενέργεια, περίπου
30, άνθρώπων ένεργούντων όμαδικώι;. (Εlκόνα 1)
έλλόγων δεξιοχείρων
Τήν ήλικία των εύρημάτων προσδιώρισε τό Πανεπιστήμιο τfjς Νοτίας
Καρολίνας των ΗΠΑ (καθηγητής Α.
3.300.000
Nairn) μεταξύ 2.200.00 καί
έτών! Δυστυχως, τά μοναδικά αuτά εύρήματα, aντί νά διαφη
μί~ονται παγκοσμίως, τά συναντουμε πλήρως εγκαταλελειμμένα, πρaξις
I~ I
πού επιεικως χαρακτηρί~εται ώς εγκληματική ό.μέλεια.
•
Στήν 'Ικαρία, ό.νευρέθη τμfjμα βραχιονίου όστου ήλικίας
έτών (Εlκόνα
5.000.000 25). Σέ εργαλεία εύρεθέντα στήν 'ίδια νfjσο, δπως καί
στήν Mfjλo καί στό Πόρτο Ράφτη Άττικfjς, aποδίδεται ή αuτή ήλικία!
•
Οί παλαιοντολόγοι Γεώργ. Κουφός του Άριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καί
Louis de Bonis
του Πανεπιστημίου Πουατιέ τfjς
Γαλλίας ό.νεκάλυψαν, στό Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης, κρανίο ό.νθρωπο-
34
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
ειδοuς, ήλικίας μεταξύ
11.000.000
έτών, τόν δποίο wνόμασαν
«Οuρανοπίθηκο Μακεδονικό» (περίπου
6.000.000 ετη aρχαιότερο
9
καί
aπό τόν Αuστραλοπίθηκο τόν 'Αφρικανικά).
•
Στίς
27
'Ιουλίου
2000,
δ καθηγητής παλαιοανθρωπολογίας., Αρης
Πουλιανός επαρουσίασε στό Μουσείο Πετραλώνων τά πλέον πρόσφα τα εύρήματα aπό τίς aνασκαφές στήν περιοχή Βάβδου τά δποία περιε λάμβαναν ενα κνημιαίο οστοuν, δύο wλένες καί μία κερκίδα, ύπολείμ ματα τεσσάρων διαφορετικων aτόμων τά δποία περιήχοντο σέ στρωμα τijς Ά νωτέρου Μειοκαίνου περιόδου, }lτοι ήλικίας μεταξύ
10
καί
12.000.000 έτών. (ΕΙκόνα 16) Τά εύρήματα aνήκουν σέ «"'Ορθιο., Α νθρωπο»
(Homo Erectus) καί
ταφιά~ουν χρονικως μέ εύρήματα παλαιοπανίδος τijς περιοχijς, δπως οστά καμηλοπαρδάλεως, τijς δποίας τό ϋψος εφθανε τά 12 μέτρα!
•
Στήν περιοχή Τρίλλια τijς Χαλκιδικijς aνεκαλύφθησαν τό
1997 ίχνη
aνθρώπινης παρουσίας, δπως τμήματα σκελετων, κοπρόλιθοι, παλαιο
λιθικά εργαλεία καί διάφορα παλαιοντολογικά εύρήματα, εκ των δποί
ων τό πλέον ενδιαφέρον είναι μία aνθρώπινη κνήμη. (ΕΙκόνα 17) Ή χρονολόγησίς της εγινε aπό τό 'Ινστιτούτο Γης του Πανεπιστημίου τijς Νότιας Καρολίνας των ΗΠΑ, τό δέ στρωμα, τijς 'Ανωτέρου Μειοκαί νου περιόδου, εντός του δποίου ενετοπίσθη τό εϋρημα, εδημιουργήθη πρό
11.000.000
ετων
± 1, κατά συνέπειαν, ή χρονολόγησις, επιβεβαιώνε
ται μέ δύο διαφορετικές μεθόδους.
'Ανάλυσις των κοπρολίθων εγινε aπό τόν Δρ. Α. Τουσίμις (Toussimis), τijς
NASA των
ΗΠΑ καί εδειξε δτι οί aνθρωπίδες ετρέφοντο μέ κρέας ~ώ
ων, πτηνων καί σκληρούς καρπούς τijς τότε σαβάνας τijς Χαλκιδικijς. Δί πλα στό εϋρημα, δπως καί στήν Μάνη, aνεκαλύφθησαν εργαλεία aπό χα λα~ία, τijς αuτijς περιόδου. Τά τεχνοσκευάσματα του
Trilliensis
Homo Erectus
(ή ονομασία εδόθη aπό τόν καθηγητή ., Αρη Πουλιανό) δέν
σχετίtονται μέ τήν εργαλειοτεχνία πού συναντούμε σέ άλλα είδη «aνω τέρων πρωτευόντων», δπως των Αuστραλοπηθήκων η τijς «Λούση», γι'
αuτό οί τελευταίοι δέν δύνανται νά ()εωρη()οϋν δτι παίρνουν μέρος στήν δημιουργία τοϋ άν()ρώπου.19
'Από τά μέχρις στιγμijς εύρήματα τά aφορωντα τίς περιόδους Μειοκαι-
19.
Δρ.
v
Αρη Πουλιανοu, Η ΠΡΟΕΑΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΑΑΗΝΩΝ, έκδοσις Άνθρωπολογικi'jς
Έταιρίας Έλλάδος.
35
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
νική, Πλειοκαινική καί Πλειστοκαινική, aποδεικνύεται δτι ή γη της 'Ελλά δος καί δή της Μακεδονίας, εχει παίξει πρωτεύοντα ρόλο στήν εξέλιξιν οχι μόνον τοϋ aνθρώπου aλλά καί τοϋ πολιτισμοϋ, aφοϋ εοω εμφανί~ονται aμφότερα, ενωρίτερα aπό κάθε Ο.λλο σημείο της Γης. Στήν συγκεκριμένη
περιοχή άνεκαλύφοη Μειοκαινική πανίδα μέ ~ώα τά όποία, μέχρι τό τε, έοεωροϋντο άνύπαρκτα στόν Έλλαδικό χώρο, ένώ στήν Εϋ6οια συναντούμε καί τήν άρχαιότερη άπολιοωμένη πανίδα στόν κόσμο. 20 Σημειωτέον δτι aπό τήν Κρήτη μέχρι τήν γη της Μακεδονίας, aπό τήν 'Ιωνία μέχρι τήν Ί ταλία, αuτό πού συνδέει τόν aρχαιότερο Ο.νθρωπο μέ
τόν σύγχρονο είναι δτι τά έργαλεία κατασκευά~ονται μέ τήν αύτή νο οτροπία καί μάλιστα γιά δεξιόχειρες χρήστες. Παρ' δλ' αuτά, στίς
4/12/2000
μέσω τοϋ διαδικτύου, ανακοινώνεται σέ
δλο τόν κόσμο δτι: « Άνεκαλύφοησαν, στήν Κένυα τά aπολιοώματα τού πα
λαιότερου aνορώπου». Τό κείμενο παρατίθεται αuτούσιο: «Μια ομάδα Γάλλων και Κενυατών επιστημόνων ανεκάλυψε απολίοωμα που ανήκει στον αρχαιότερο πρόγονο του ανορώπου. Σύμφωνα μάλιστα με
τις εκτιμήσεις, το απολίοωμα προήyειται χρονολογικά aλλων ανακαλύψεων κατά τουλάχιστον
1,5
εκατομμύρια χρόνια. Ο 'Άνορωπος της Χιλιετίας",
όπως ονόμασαν οι ανορωπολόyοι το εύρημά τους, ανακαλύφοηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών στους λόφους τίyκεν, στην περιφέρεια Μπαρίνyκο της Κένυαςστίς 25 Οκτωffρίου από μια επιστημονική ομάδα του "Γαλλικού Κο λεγίου" και του Εονολοyικού Μουσείου της Κένυας. "Η ανακάλυψη αυτή αφορά όλους όσους κατοικούν στη Γη", δήλωσε ο παλαιοντολόγος Μάρτιν
Πίκφορντ κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου. "Πρόκειται yια ένα εύρημα ηλικίας τουλάχιστον 6 εκατομμυρίων ετών, πράyμα που σημαίνει ότι είναι πα
λαιότερο από τον "'Αραμη της Αιοιοπίας, ο οποίος είναι ηλικίας4,5 εκατομ μυρίων ετών", πρόσοεσε ο Πίκφορντ. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τα απολι οωμένα οστά, τα οποία ανήκουν σε τουλάχιστον πέντε άτομα, άνδρες και γυ I
I~
ναίκες, τα οποία δείχνουν ότι τα πλάσματα είχαν μέyεοος χιμπατζή, περπα τούσαν με τα πίσω πόδια αλλά είχαν πολύ δυνατά χέρια yια να μπορούν να
σκαρφαλώνουν και στα δένδρα». 'Έστω κι Ο.ν τά εύρήματα στόν 'Ελλαδικό χwρο προηγοϋνται κατά εκα
I
τομμύρια ετη, εστω κι Ο.ν aφοροϋν aνθρωπίδες καί οχι χιμπατ~ηδες, Υ]γνοήθησαν πλήρως!
20. Διεθνές συνέδριο aπολιθωμάτων,
,
36
Άθiiναι
30-08-2002.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
'Από τά επιλεγέντα aνωτέρω, ώς πλέον aντιπροσωπευτικά εύρήματα, άποδεικνύεται άδιαμφισ6ητήτως δτι άν()ρωπίδες, ίκανοί ν' άποτε λέσουν τούς προγόνους τοϋ σημερινού άν()ρώπου, ένεφανίσ()ησαν
άρχικώς σ' αύτόν έδώ τόν χώρο καί άπό τότε μέχρι σήμερα δέν διε
κόπη ποτέ ή συνεχής καί άδιάλειπτος άν()ρώπινη παρουσία. Μετά aπό τίς aνωτέρω διαπιστώσεις, αuτομάτως τίοεται τό ερώτημα: 'Εάν πράγματι έδώ πρωτοενεφανίσ()η ό έλλογος άν()ρωπος, τότε
ποίοι καί άπό ποϋ ήλ()αν καί κατέκτησαν αύτόν τόν τόπο; Τήν aπάντησιν aς τήν δώση ό καοείς γιά τόν έαυτό του.
'Ένα δεύτερο εύλογο ερώτημα πού εγείρεται είναι:
... Αρά γε, ποιοί νά ήσαν έκείνοι οί άν()ρωποι; Είναι δυνατόν νά ύφίσταται όποιαδήποτε σχέσις μεταξύ τών πρώτων κατοίκων αύτοϋ τοϋ χώρου καί τών σημερινών; 'Ας ακολουθήσουμε τήν rρευνα στήν αναδρομή της.
Ό Δευκαλίων, ό γενάρχης των «νεωτέρων» Έλληνικων φύλων, είναι ΠΕΛΑΣΓΟΣ.
Ό .Έλλην, ό υίός τοϋ Δευκαλίωνος/ 1 aπέκτησε τρείς aπογόνους, τόν
Αίολο, τόν Δώρο καί τόν Ξοϋ()ο. Ό τελευταίος aπέκτησε μέ τήν σειρά του
τόν Άχαιό καί τόν 'Ίωνα. 'Από αuτούς, προηλοαν καί οί εονικές ονομασίες ΑΙΟΛΕΙΣ, ΔΩΡΙΕΙΣ, ΙΩΝΕΣ καί ΑΧΑΙΟΙ, άπαντες γηγενείς ΕΛΛΗΝΕΣ.
Ποιοί άραγε νά Υίσαν οί Πελασγοί;
l) Ό Διονύσιος ό 'Αλικαρνασσεύς μας παρέχει τήν πρώτη aπάντησι, 6ε6αιώνων δτι οί Πελασγοί είναι πανάρχαιοι ·Έλληνες. Είναι αύτό χ()ονες, πρωτοκατοικήσαντες στό Άχα'ίκόν 'Άργος. Δηλώνει aκό
μη δτι ό Πελασγός προέρχεται aπό τήν ενωσιν του Διός μετά της Νιό6ης, της κόρης του Φορωνέως, ή όποία φέρεται εκ της παραδόσεως ώς ή πρώτη ονητή μέ τήν όποία σμίγει ό Ζεύς.
«1Jν γap δi] Καt το των Πελασγών γένος Έλληνικον, iκ Πελοποννή σου το apχαίον»
22
«πρώτον μi:v γap πεpt το καλούμενον νvν Αχαίκον "Άργος ρJκησαν
21.
Έκ τοϋ δμωνύμου κατακλυσμού διεσώθη ένα ~εϋγος Πελασγών, δ Δευκαλίων καί ή Πύρ ρα, aπόγονοι τοϋ Ίαπετοϋ καί γεννήτορες των μετακατακλυσμιαίων Έλλήνων.
22. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, ΡωμαΊi<ή
Αρχαιολογία 6ι6λ.
l,
κεφ.
17, παρ. 2, σεφ. l-3.
37
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
αvτόχοοvες όvτες' ώς οί πολλοl περl αvτωv λέγοvσι» .23
«rlV δε ό Πελασγος εκ Διος' ώς λέγεται, καΙ Νιόοης τfίς Φορωvέως, fz πρώτrz γvvαικl οvητfί μίσγεται ό Ζεvς, ώς ό μύοος έχει». 24
Γνωρί~ων αuτό ό Άχιλλεύς, τόν προσφωνεΊ στήν Ίλιάδα: «Βασιλέα Ζεu Δωδωναίε Πελασγικέ» «Ζεύ avα ΔωδωvαΤε Πελασγικέ .. . ». 25
Ό Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς ό.ναφέρει ό.κόμη δτι, Πελασγοί κα λοuνται οί μεταναστεύσαντες εκ τfίς περιοχfίς ή όποία παλαιότερα έκα λεττο Αίμονία, σήμερον δέ Θεσσαλία. «έπε ι ο' οί μεταvαστάvτες εκ τfjς τότε μεv Αίμοvίας, vύv δε Θετταλίας καλοvμέvης, Πελασγοί». 26
2) Ό Ήρόδοτος, μέ τήν σειρά του, μας πληροφορεΊ δτι οί κατοικοϋντες τήν Άττική εΊναι Πελασγοί, «Τ ο Α.ττικόv έοvος εοv Πελασγικόv». 27 καθώς καί δτι ή σημερινή Έλλάς, παλαιότερα έκαλεΊτο Πελασγία, «τfiς vύv Έλλάδος, πρότεροv Πελασγίης καλεομέvης» 28
συνεχί~ει δέ λέγων, δτι οί 'Ίωνες έκαλοϋντο Πελασγοί Αίγιαλείς, όμοίως οί νησιώτες άνήκουν στό Πελασγικόν εθνος, καθώς καί οί Αίολείς, οί όπόιοι παλαιότερα έκαλοϋντο Πελασγοί, «'7ωvες δε δσοv μεv χρόvοv
tv Πελοποvvήσ~
οίκεοv τi]v vύv καλεομέvηv Α.χαιίηv καΙ πplv fι Δαvαόv τε καΙ Ξούοοv dπικέσοαι ες Πελοπόvvησοv, ώς 'Έλληvες
λέγοvσι, εκαλέοvτο Πελασγοl Αίγιαλέες, επι δε ''Ίωvος τού Ξούοοv '"Ίωvες. Νησιώται δε έπτακαίδεκα παρείχοvτο
vέας, ώπλισμέvοι ώς 'Έλληvες καΙ τούτο Πελασγικοv έοvος, uστεροv δε Ίωvικοv εκλήοη κατa τοv αvτοv λόγοv καΙ οί δvωδεκαπόλιες '"Ίωvες οί dπ' Α.οηvέωv. Αίολέες δε
έξήκοvτα vέας παρείχοvτο, εσκεvασμέvοι τε ώς 'Έλληvες καΙ το πάλαι καλεόμεvοι Πελασγοί, ώς Έλλήvωv λόγος». 29
Ί~
23. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, ΡωμαΊΊ<ή iίρχαιολοyία οιολ. 1, κεφ. 17, παρ. 2, σειρ. 5-7. 24. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, ΡωμαΊΊ<ή iίρχαιολοyία οιολ. l, κεφ. 17, παρ. 3, σειρ.l-3. 25. 'Όμηρος, Τλιάς ραψωδία Π, στιχ. 233. 26. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, ΡωμαΊΊ<ή iίρχαιολοyία οιολ. l, κεφ. 60, παρ. 3, σειρ. 9-10. 27. Ήρόδοτος, Τστορία Βιολ. 1, παρ. 57, σειρ. 12. 28. Ήρόδοτος, Τστορία Βιολ. 2, παρ. 56, σειρ, 5. 29. Ήρόδοτος, Τστορία Βιολ. 7, παρ. 94, σειρ. 2 i:<ως παρ. 95, σειρ. 6.
38
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
βεβαιώνει δέ πώς καί οί Άοηναϊοι iισαν Πελασγοί όνομα~όμενοι Κραναοί, οί όποίοι μετωνομάσθησαν, επί βασιλείας Κέκροπος, σέ Κεκρο πίδας, επί δέ Έρεχθέως 'Αθηναίοι, τέλος δέ, οταν aρχηγός τοu στρατοu
I:
εγένετο ό 'Ίων ό υίός τοu Ξούθου, εκλήθησαν 'Ίωνες.
li
~Ι ι
« Άοηναίοι δi: έπ! μi:ν Πελασγών έχόντων τiιν νύν Έλλάδα καλεομένην
I
ήσαν Πελασγοί. όνομαζόμενοι Κραναοί, έπ! δi: Κέκροπος οασιλέως έπεκλήοησαν Κεκροπίδαι, έκδεξαμένοv δi: Έρεχ οέως τiιν άρχiιν Άοηναίοι μετωνομάσοησαν, "Ίωνος δi: τού Ξούοοv στρατάρχεω γενομένου Άaηναίοισι έκλήοησαν άπο τούτου 'Ίωνες»30
3) Όμοίως καί ό Στράβων, στά Γεωγραφικά του, μας πληροφορεί, οτι οί Πελασγοί iισαν άρχαϊο φϋλο, έξηπλωμένο καο' iίπασαν τήν Έλ λάδα, «Τοvς δi: Πελασγούς, δτι μi:ν άρχαίόν τι φύλον κατa τiιν Έλλάδα πάσαν έπιπολάσαν κα! μάλιστα πα ρa τοΥς Αlολεύσι τοΥς κατa Θετταλίαν, όμολογούσιν aπαντες σχεδόν τι».
31
οπως καί οτι οί Πελασγοί άποτελοϋν τό πλέον άρχαϊο φϋλο, τό όποίο εtησε σ' αύτόν τόν τόπο. «Ζεu βασιλέα Δωδωναίε, Πελασγικέ»,
aποκαλεί καί ό ποιητής τόν πρwτον εκ των θεwν, ό δέ Ήσίοδος οεωρεϊ τήν Δωδώνη ώς εδρα τών Πελασγών,
«Οι' δi: Πελασγο! των περ! τiιν Έλλάδα δvναστεvσάντων άρχαιότατοι λέγονται· κα! ό ποιη τής φησιν οvτω "Ζεύ aνα Δωδωναίε, Πελασγικέ", ό δ' Ήσίοδος "Δωδώνην φηγόν τε, Πελασγών Εδρα-
νον nεν"». 32
καί προσθέτει, οτι οί Πελασγοί fiσαν μέγα εθνος, γεγονός aποδεικνυό μενο έκ τfίς ίστορίας.
« δτι δ' οι' Πελασγοi μέγα ήν lονος, καΙ έκ τijς 33 aλλης ι'στορίας οvτως έκμαρτvρείσοαί φασι »
30. Ήρόοοτος, Τστορία βιβλ. 8, παρ. 44, σεφ. 9 εως παρ. 45, 31. Στράβων, Γεωγραφικά βιβλ. 5, κεφ. 2, παρ. 4, σειρά 1-4. 32. Στράβων, Γεωγραφικά βιβλ. 7, κεφ. 7, παρ. 10, σεφ. 3-5. 33. Στράβων, Γεωγραφικά βιβλ. 13, κεφ 3, παρ. 3, σεφ. 12-13.
σεφ. ι
39
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ό ίδιος μας μεταφέρει επί πλέον τήν πληροφορία τού Μενεκράτους τού Έλα"Lτου, δτι καί ή 'Ασιατική πλευρά τοϋ Αίγαίου, μαtί μέ τά πλη σίον νησιά, έκατοικοϋντο άπό Πελασγούς. «Μεvε-
κράτης
yovv ό
Έλαίτης tv τοίς περι κτίσεωv φησι Πιv
παραλίαv Πιv vσv Τωvικi]v π6.σαv aπο Μυκάλης aρ ξαμέvηv ύπο Πελασyωv οlκείσοαι πρότεροv και τaς
πλησίοv vήσους». 34
4) 'Όπως μας πληροφορεί ό 'Α ντικλείδης, πρώτοι οί Πελασγοί <;>κισαν τήν Λήμνο καί τήν 'Ίμ6ρο, μαtί δέ μέ τόν Τυρρηνό, τόν υίό τού "Ατυος, μετέβησαν στήν 'Ιταλία. Οί συγγράψαντες τήν Άτοίδα, ό.να φέρουν δτι καί οί Ά()ηναίοι προέρχονται άπό τούς Πελασγούς,
έπειδή δέ οί τελευταίοι πλανώνται δπως τά πουλιά, σ' δποιον χwρο τύχει, οί κάτοικοι τής 'Αττικής τούς άπεκάλεσαν Πελαργούς.
« Άvτικλείδης δi: πρώτους φησιv αvτοvς τa περι Afίμvov και ''Ίμοροv κτίσαι, και δi] τούτωv τιvaς
και μετa Τυρρηvοσ τοσ ''Άτυος εlς Πιv Τταλίαv συv6. ραι. και οί Πιv Άτοίδα συyyράψαvτες ίστοροvσι περι τωv Πελασyωv ώς και Άοήvησι yεvομέvωv, διa δi:
το πλάvητας είvαι και δίκηv ορvέωv tπιφοιτ6.v εφ' οϋς έτυχε τόπους Πελαρyοvς ύπο τωv Άττικωv κληοfίvαι ».
35
5) Ό Διόδωρος Σικελιώτης μας ενημερώνει δτι ή Λέσβος, κατ' εκείνη τήν εποχή, wνομά~ετο «"Ισσα» καί fίταν ό.κατοίκητος. Άπφκίσοη aπό Πελα σγούς, ύπό τόν βασιλέα Ξάνοο, ό όποίος κατέκτησε καί μέρος τfjς Λυ
κίας, δλα δέ αuτά ελαβαν χώραν έπτά γενεές
(175 η 231 ετη) 36 πρό τοϋ
κατακλυσμού τοϋ Δευκαλίωνος, κατά τόν όποίον εχάοησαν πολλοί
aνορωποι (στήν συνέχεια, οά προσδιορίσουμε τό πότε συνέβη αuτός). «Ξάvοος ό Τριόπου τωv tξ "Αρyους Πελασyωv οασιλεύωv, και κατασχivv μέρος τι τfίς Αυκίας χώρας, το μi:v πρώτοv
tv α&rfί κατοι
κωv tοασίλευε τωv συvακολουοησάvτωv Πελασyωv,
34. Στράοων, Γεωγραφικά οιολ. 13, κεφ. 3, παρ. 3, σεφ. 13-17. 35. Στράοων, Γεωγραφικά οιολ. 5, κεφ. 2, παρ. 4, σεφ. 37-44. 36. 'Υφίσταντο δύο διάρκειες τfjς «γενε11ς», μία των 25 καί μία των 33 f:των.
40
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
vστερον δi: πεpαιωοεlς εlς Πzν Αέσ6Όν οvσαν έρη μον Πιν μi:ν χώραν τοΤς λαοίς /;μέρισε, Πιν δi: νij σον dπο των κατοικούvτων αvτΥιν Πελασyίαν ιJνό μασε, το προ τού καλουμένην ''Ίσσαν. vστεpον δi: yενεαΤς έπτa γενομένου τού κατa Δευκαλίωνα κα
τακλυσμού καΙ πολλών dνορώπων dπολομένων» 37
6) 'Όπως φαίνεται δέν περιωρίσοησαν μόνον στίς παράλιες περιοχές διό τι, έμφανί~ονται οί Μηδοι (Πέρσαι), καοώς καί οί 'Αρμένιοι, νά συγγε νεύουν μέ τούς Θεσσαλούς, ώς aπόγονοι του 'Ιάσονος καί της Μηδεί ας, έπί δέτης aνω πλευρδ.ς του Τίγρητος ποταμου ή περιοχή καλείται ή «τών Pilaski», f1τοι των Πελασγων. t::/
'
38
'
«ωστ εκ
πάντων τούτων εlκάζουσι καΙ τοvς Μήδους καΙ Ίtρ
μενίους συyyενεΤς πως τοΤς ΘετταλοΤς είναι καΙ τοΤς dπο Ίάσονος καΙ Μηδείας». 39
7) Ό ίδιος ό Πλάτων, στόν Κριτία, αναφέρει δτι ό 'Ήφαιστος καί ή Άοη νδ., διαοέτοντες κοινήν φύσιν, ώς τέκνα του αuτου πατρός, οντες δέ
ταυτοχρόνως κάτοχοι της φιλοσοφίας καί διαοέτοντες aγάπη καί σπουδή γιά τίς τέχνες, aμφότεροι κατέληξαν σ' αύτή τήν χώρα, ώς έκ φύσεως προσφερόμενη δι' άρετή καί φρόνησι, δημιουργήσα
ντες αύτόχοονες άνδρες άγαοούς, στούς όποίους έδίδαξαν τήν τάξι τής πολιτείας.
ι· ·
« 'Ήφαιστος δi: κοινrzν καΙ Ίtοηνa φύσιν έχοντες, Ιiμα μi:ν dδελφrzν εκ ταvτού πατρός' Ιiμα δi: φιλοσοφ(α φιλο τεχν(α τε l:πl τa αVτa Ι:λοόντες' οvτω μίαν aμφω λijξιν τήνδε Πιν χώραν εlλήχατον ώς οlκείαν καΙ πρόσφορον dρετfί καΙ φρονήσει πεφυκυΤαν, aνδρας δi: dyαoovς l:μποιήσαvτες
αι'Jτόχοονας l:πl νούν έοε~αν Πιν τijς πολιτείας τάξιν». 40
Στόν τίμαιο, ό Αlγύπτιος ίερεύς έκμυστηριεύεται στόν Σόλωνα: «Στήν χώρα σας έγεννήοη τό ώραιότερον καί άριστον, μεταξύ
37.
Διόδωρος Σικελιώτης, Τστορική Βι6'λιο8ήκη βιβλ.
5,
κεφ.
81,
παρ.
2,
σειρά
1,
εως παρ.
3,
σειρά3.
38. Cambridge Ancient History V, ΙΙ, σελ. 239. 39. Στράβων, Γεωγραφικά βιβλ. ll, κεφ. 14, παρ. 14, σεφ. ll-14. 40.Πλάτων, Κριτίαςσελ.109, παρ. c, σεφ. 6, εωςπαρ. d. σεφ. 2.
41
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
τών άνθρώπων, γένοι;, άπό τό όποίο ΚΑΤΆΓΕΣΑΙ ΕΣΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜ ΠΟΛΠΑΙ ΣΟΥ».
«lτι δi: το κάλλιστοv καΙ aριστοv yέvος επ' avορώποvς εv τfί
χώρr;ι παρ, ύμίv OVK l'στε yεyοvός' εξ ώv σύ τε καΙ πάσα ή πόλις έστιv τa
vvv ύμώv».
41
συνεχί~ει δέ λέγων οτι οί 'Έλληνει; εΊναι γηγενείι;, προερχόμενοι έξ αύτfιι; ταύτηι; τfιι; Γfιι;, γονιμοποιηθείσηι; ύπό τοϋ σπέρματοι; τοϋ
'Ηφαίστου, προηγήθησαν δέ κατά ιοοο ετη των Αlγυπτίων καί εΤχαν φθάσει στήν μεγίστη aκμή των
8.000
ετη πρό της έποχης του!
«η τήv τε ύμετέραv καΙ τήvδε έλαχεv καΙ έορεψεv καΙ επαίδεvσεv, προτέραv μi:v Π,v παρ'
ύμίv έτεσιv χιλίοις, εκ Γfίς τε καΙ Ήφαίστοv το σπέρμα παραλαοούσα ύμωv, τήvδε δi: ύστέραv. τfίς δi: εvοάδε δια κοσμήσεως παρ, ήμίv εv τοίς ίεροίς yράμμασιv 6κτακισχιλίωv
ετωv aριομος yέyραπται. περl δΥι τωv εvακισχίλια yεyοvό τωv lτη πολιτωv σοι δηλώσω διά οραχέωv vόμοvς, καΙ τωv έρyωv αVτοίς δ κάλλιστοv επράχοη». 42 Έξ οσων έξεμυστηρεύθη στόν Σόλωνα, ό ίερεύς της Σάϊδος, καταδει-
"
' κνυεται οτι:
7α) Ή θεά 'Αθηνά έπέλεξε τόν συγκεκριμένο τόπο, διότι σ' αύτόν ύφίσταντο οί κατάλληλει; κλιματολογικέι; συνθfικει;, ωστε οί κά τοικοί του ν' άποκτήσουν φρόνησι καί νά γίνουν φιλοπόλεμοι καί
φιλόσοφοι, δπωι; ή ίδία. Αuτό ύποδηλώνει γνωσι των ύφισταμένων διαφορων, μεταξύ τοϋ συγκεκριμένου χώρου καί του ύπολοίπου πλα
νήτη (ό «Προνομιούχος» χωρος, οπως έχαρακτηρίσθη στήν aρχή).
,75) Οί κάτοικοι έyεvvfιίJrισαv έδώ, δέν ήλθαν άπό άλλοϋ. 7γ) Οί νόμοι, τούς όποίους έχρησιμοποίουν, aλλά καί ή aρετή τήν όποίαν διέθεταν, δέν συνεκρίνετο μέ κανενός aλλου λαοί> επί της γης, διότι,
:
έyεvvήίJησαv καί έξεπαιδεύίJησαv άπό Θεούς.
~
«ταύτηv
I
ovv δΥι τότε σύμπασαv Π,v διακόμησιv καΙ σύvταξιv
ή οεος προτέροvς ύμaς διακοσμήσασα κατ[/Jκισεv, εκλεξαμέvη
τοv τόποv εv 41. 42.
42
Πλάτων, Υίμαιος σελ. Πλάτων, Υίμαιος σελ.
rb yεyέvησοε, τizv εvκρασίαv τωv ώρωv εv αUτ(J
23, 23,
παρ. παρ.
b, σεφ. 6, rως παρ. c, σεφ. l. d, σεφ. 6, rως παρ. e, σεφ. 6.
I I
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
κατιδούσα, δτι φρονιμωτάτους άνδρας οίσοι· aτε οι)ν φιλο
πόλεμός τε καΙ φιλόσοφος ή οεος οι)σα τον προσφερεστάτους αUτfί μέλλοντα οίσειν τόπον άνδρας, τούτον l:κλεξαμένη
πρώτον κατfδκισεν. r!Jκείτε δiι οι)ν νόμοι ς τε τοιούτοι ς χρώ μενοι καΙ έτι μάλλον εvνομούμενοι πάqι τε παρa πάντας άνορώπους ύπεροεοληκότες άρετfj' καοάπερ εlκος γεννήματα καΙ παιδεύματα οεων οντας». 43
8) Ό 'Αθηναίος Περικλfίς βεβαιώνει δτι, σ' αύτήν τήν χώρα, κατ<{>κουν άνέκαοεν οί ϊδιοι κάτοικοι, οί όποίοι, διά τfι~ άρετfι~, παρέδιδαν αύτήν έλευοέραν εί~ τού~ άπογόνου~ των, μέχρι τών ήμερών του. «Tizν γaρ χώραν οί αvτοl αlεl οlκούντες διαδοχfί των έπιγιγνομένων μέχρι τούδε l:λευοέραν δι' άρετi]ν παρέδοσαν». 44
9) Ό 'Ισοκράτης, μέ τήν σειρά του, επιβεβαιώνει λέγων δτι, «αύτήν (τήν χώρα), κατοικούμε χωρί~ νά εχωμε έκδιώξει ίiλλου~, χωρί~ νά τήν εχωμε καταλά6ει, εύρόντε~ αύτήν άκατοίκητον, ούτε εϊμεοα μι
γάδε~ προερχόμενοι έκ πολλών έονών, άλλ' ε'ϊμείJα σωστοί καί yvήσιοι yόvοι προερχόμενοι έξ αύτής έδώ τής yής, τήv όποία άvέκα ίJεv κατέχομεv καί ~οuμε, άφοu ε'ϊμείJα αύτόχίJοvες». «Ταύτην γaρ οlκούμεν οvχ έτέρους έκοαλόντες οvδ' l:ρήμην καταλα
οόvτες οvδ' έκ πολλών έονών μιγάδες συλλεγέvτες' άλλ'
οϋτω καλώς καΙ γνησίως γεγόναμεν ωστ' l:ξ ήσπερ tφυμεν, ταύτην tχοvτες aπαντα ~ν χρόνον διατελοσμεν, αvτόχοο'/
νες οντες
.. . ». 45
Πολλοί διαχωρί~ουν, aκόμη καί σήμερα, τούς Κ(ου)ρfίτες, aπό τούς 'Έλληνες καί aντιπαρέρχονται τό αναμφισβήτητο πλέον γεγονός, δτι ή
γραμμική γραφή έχρησιμοποιείτο, aπό τούς aρχαίους κατοίκους τfjς με γαλονήσου, γιά νά καταγράφη τήν Έλληνική όμιλία των. Άντιπαρέρχονται τήν δήλωσιν τοu Α. Σταγειρίτη, ό όποίος aναφέρει:
«Αύτά τά εονη, λέγουν δτι εΊναι ενα καί τό αύτό εσνο~ μέ διαφορε-
43. Πλάτων, τίμαιος σελ. 24, παρ. c, σεφ. 4, i:<ως παρ. d, σεφ. 6. 44. Θουκιδίδης, Τστορία 6ι6λ. 2, κεφ. 36, παρ. l, σεφ. 3, i:<ως παρ. 2, 45. 'Ισοκράτης, Πανηγυρικός παρ. 24, σειρ. l-6.
σειρ. ι
43
---~--
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ
τικές όνομασίες Κουρi}τες, Κορύ6αντες, 'Ιδαίοι Δάκτυλοι, Κά6ει ροι καί Τελχίνες».
«Ταύτα τά έοvη dvαφέρουσί τιvες ώς Ev καί τό αvτό έοvος διαφόρως οvομαζόμεvοv· Κούpητας, Κορύοαv τας, Τδαίους Δακτύλους, Καοείρους καίΤελχίvας». 44
Λησμονούν όμοίως, δτι οί πρώτοι κάτοικοι τfjς Κρήτης ~σαν αuτοί τούτοι οί Ίδάιοι Δάκτυλοι. «Πρώτοι τoίvvv τώv εlς μvήμηv παρα δεδομέvωv ρ)κησαv τfjς Κρήτης περl τizv lOηv οί πpοσαyορευοέvτες Τδαίοι Δάκτυλοι». 47
'Εάν οεωρήσωμε δτι τά προηγούμενα δέν ύπέπεσαν στήν aντίληψιν
των ύποστηρι~όντων δτι οί κάτοικοι τfjς Κρήτης δέν είναι 'Έλληνες, είναι ποτέ δυνατόν νά τούς διέφυγε καί ό ίδιος ό 'Όμηρος; Ό τελευτάιος χαρα κτηρί~ει τήν Κρήτη «ώς καλή καί γόνιμο γη, στό κέντρο θαλάσσης εχού
σης χρώμα οίνου, στήν όποία ~ούν έξαιρετικως πολλοί aνορωποι, σέ έννενfjντα πόλεις καί στήν όποία 'Αχαιοί, Έτεοκρi}τες, Κύδωνες καί οί έκ τριών φυλών Δωριείς, aπαvτες Πελασγοί, όμιλούν διαφορετική
διάλεκτο τi}ς αύτi}ς γλώσσας», «Κρήτη τις γατ' έστι μέσ{ι)
tvl
καλiι καΙ πίεφα, περίρρυτος
οίvοπι πόvτ{ι),
tv δ' avορωποι
πολλοl dπεφέσιοι, καΙ tvvεvήκοvτα πόληες
άλλη δ' aλλωv γλώσσα μεμιγμέvη· εv μi:v 14χαιοί,
tv δ' Έτεόκρητες μεγαλήτορες, tv δi: Κύδωvες Δωριέες τε τριχάι'κες Οιοί τε Πελασγοί». 48
(Τριχά"ίκες έκαλούντο οί Δωριείς, διότι ~σαν χωρισμένοι σέ τρείς φυ λές, τούς Εuοοιείς Δυμάνας, τούς Πελοποννησίους Ύλλείς καί τούς
Κ(ου)ρfjτας Παμφύλους). 'Υπάρχει aρέ γε κάποιος σήμερα, ό όπόιος ν' aμφισοητη δτι ό μοναδικός 'Όμηρος στό εργο του καταγράφει aκριοέστα
τες πληροφορίες καί γεγονότα;
'Εξαιρετικώς έντυπωσιακό δμως είναι καί τό aκόλουοο aπόσπασμα, τό όποίο αναφέρεται στούς Κ(ου)ρfjτες ώς έξης: «~Ω σείς Κουρfjτες, πού πηδaτε καί οαδί~ετε στόν ρυομό των πολε46. Άθ. Σταγεφίτης, Ώyuyία Τόμος Δ, κεφ. Γ, σελ. 105, σεφ. 26-28. 47. Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική ΒιολιοlJήκrι Βιολ. 5, κεφ. 64, παραγρ. 3, σεφ. l-3. 48. 'Όμηρος, Όδύσσεια ραψωδία τ, στιχ. 172-177.
44
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
μικwν τραγουδιwν σας, πού κροτείτε (κτυπaτε) τά πόδια σας καί περι στρέφεστε ώσάν ρόμβοι (σβοuρες), ~ητε εlς τά βουνά, βακχικοί, εσείς πού κρούετε τήν λύραν, πού είσθε ρυθμικοί καί βαδί~ετε μέ ελαφρά βήματα, ώπλισμένοι, φύλακες, aρχηγοί, μέ λαμπρή φήμη, σύντροφοι της μητέρας
(Ρέας η Κυβέλης), πού σάν μανιακή περιφέρεται στά βουνά, εσείς πού φανερώνετε τίς ίεροτελεστίες». «Σκιρτηταl Κουρfίτες, aνόπλια οήματα οέντες,
ποσσίκροτοι, pομοηταί, dρέστεροι, εvαστfίρες, κρουσιλύραι, παράρυομοι, έπεμοάται, ίΧνεσι κούφοι, όπλοφόροι, φύλακες, κοσμήτορες, aγλαόφημοι, μητρος dρειομανούς συνοπάονες, dργιοφάνται ». 49
Ή aνωτέρω περιγραφή, εlδικως δσον aφορa τήν λύρα, τά κρητικά τρα γούδια τόν χορό, καθώς καί τήν επισήμανσιν δτι κυκλοφοροuν ώπλισμέ νοι, ποιός θά Υ]μποροuσε νά φανταστη τίς χιλιετίες πού χωρί~ουν τήν συ γκεκριμένη περιγραφή, aπό μία σημερινή; 'Εξ 'ίσου εντυπωσιακό βεβαίως
καί τό τέλος, δπου τούς aποδίδεται ή lδιότης του ίεροφάντου. Ό Διόδωρος Σικελιώτης μας ταξιδεύει aφάνταστα πίσω στόν χρόνο,
aναφέρων δτι, δταν οί Κ(ου)ρητες fισαν aκόμη νέοι, εγεννήθησαν οί Τιτa νες οί όποίοι εκατοικοuσαν στήν περιοχή της Κνωσοu, σέ κάποιο δέ μέρος
διεσώ~οντο aρχαία θεμέλια ναοu της ι'έας, εκτάσεις aπό κυπαρίσσια καί ενα άλσος. Έ~οuσαν aκόμη, κατ' εκείνη τήν εποχή, εξι άνδρες και πέντε
γυναίκες (Τιτaνες), οί όποίοι κατήγοντο, κατ' άλλους μέν έκ τοϋ Ούρανοϋ καί τfις Γής, κατ' άλλους δέ άπό κάποιον Κουρήτη καί τήν
Τιταία, aπό τήν όποία rλαβον τό ονομα Τιτaνες. «Μυοολογούσι γaρ οί Κρfίτες γενέσοαι κατa τfιν των Κουρήτων ήλικίαν τοvς καλουμένους Τιτάνας. τούτους δε τfίς Κνωσίας χώρας έχειν τfιν ο'ίκησιν,
δπουπερ έτι καΙ νύν δείκνυται οεμέλια Ρέας οίκό πεδα καΙ κυπαρίττων άλσος έκ παλαιού χρόνου
aνειμένον. ύπάρξαι δε τον aριομον εξ μεν άνδρας' πέντε δε γυναίκας, ώς μέν τινες μυοολογούσιν, Οvρανού καΙ Γης όντας, ώς δε τινές φασιν, έκ τινος
49. Όρφικά, εκδόσεις Ι. Πασσa, uμνος 31, Κουρητwν, σεφ. 1-5. (Κατά τόν Ι. Πασσa, ό uμνος εγράφη πρό 13.000 ετων, βάσει aστρονομικών στοιχείων, αναφερομένων στό aρχαίο κεί μενο.)
45
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
τώv Κουρήτωv καΙ μητpος Τιταίας, aφ' iις αvτοvς ταύτης τετευχέvαι τfίς προσηyορίας»50
Κατά συνέπεια, τό γένος των Κ(ου)ρητων εΤναι πανάρχαιο, τουλάχι στον δσο καί οί Τιτaνες.
Πέραν αuτων, οί Κουρfίτες, καθώς καί δλα τ' άλλα Έλληνικά φυλα, εθεώρουν τούς έαυτούς των γηγενείς, ό Δίας φέρεται ώς «Πατi]ρ ό.νδρων τε θεων τε
», 51
μάλιστα ή Κρήτη διεκδικεί καί τήν γέννησιν του lδίου του
Διός, εντός του Ίδαίου άντρου (σπηλαίου), οί δέ
5 'Ιδαίοι Δάκτυλοι, δέν
εΤναι άλλοι aπό τίς 5 φυλές οί όποίες προανεφέρθησαν καί ε~ησαν εκεί κατά τά πανάρχαια χρόνια. 'Επαφίεται πλέον σέ εσέ, ό.γαπητέ ό.ναγνωστα, νά κρίνης τό κατά πόσον
οί κάτοικοι τfίς Κρήτης εΤναι δυνατόν νά εΤναι Πελασγοί αuτόχθονες η μ ή. Τό δτι ή ίστορία των 'Ελλήνων, χάνεται στά βάθη των χιλιετιων, εχει καί
κάποια μειονεκτήματα, επί παραδείγματι, οί προπάτορές των εγνώρισαν, κατά καιρούς, φυσικές καταστροφές οί όποίες διέκοψαν τίς ίστορικές μνfίμες των, καθώς καί τήν πολιτισμική των συνέχεια.
Στίς μυθολογίες, 'ίσως δλων των λαων, ύπάρχει ή ό.νάμνησις ένός κατα κλυσμου, aντιθέτως στήν aντίστοιχη 'Ελληνική αναφέρονται τέσσερεις, οί του Τυφωέως, του Δαρδάνου, του Ώγύγου καί του Δευκαλίωνος. «Πο~ές, λοιπόν, καί μεγάλες καταστροφές συνέβησαν, κάποιες ό.πό
φωτιά, άλλες εξ ύδάτων, ώρισμένες δέ μικρότερης διαρκείας, τίς όποίες εχουμε λησμονήσει, στό μέλλον δέ πρόκειται νά συμβουν καί άλλες».
« οvδεμίαv yaρ i:v αVτατς έχετε δι' aρχαίαv aκoiιv παλαιav δόξαv ovδi: μάοημα χρόvfύ πολιοv οvδέv. το δi: τούτωv αίτιοv τάδε. πολλαl κατa πολλa φοοραl yεyό vασιv avορώπωv καΙ έσοvται, πυρ/ μi:v καΙ ϋδατι μέyισται, μυρίοις δi: άλλοις lτεραι οραχύτεραι». 52
Κάποτε, εΤχε ό.ναπτυχθfί ενας εξαιρετικά ύψηλός πολιτισμός σέ μία λε κάνη, γύρω ό.πό μία μεγάλη λίμνη. «Μιa μεγάλη λίμvη σκέπαζε τοv I
I
~
χώρο τής κεντρικής Θεσσαλίας, τις οόρειες Σποράδες και τfτν οορειο
αvατολικfι Εϋοοια» (κείμενο Μελέντη), μέ τό όποίο συμφωνεί καί ό 'Απολλόδωρος:
50. Διόδωρος
Σικελιώτης, Ιστορική Βιολιο()ήκη, βιβλ.
5,
κεφ.
66,
c,
σεφ.
3.
σεφ. ι
51. 52.
46
Ήσίοδος, Θεογονία, στιχ.
Πλάτων, τίμαιος, σελ.
542. 22, παρ. b,
σεφ.
7,
έως παρ.
παρ.
l,
σεφ.
1,
έως παρ.
3,
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«Γιά τήv δέ Θεσσαλίαv λέγεται οτι κατά τό παρελθόν i]ταν λίμνη κυ κλωμένη aπό πανύψηλα ορη »,
«Tiιv δέ Θεσσαλίηv λόγος iστl το παλαιοv είvαι λίμvηv, ωστε yε συyκεκληιμέvηv πάvτοοεv ύπερμήκεσι όρεσι». 53 ομως:
«"0
Ζεύς, ρίψας έκτου ouραvou πολλήν οροχήν, έπλημμύρησε τά πε
ρισσότερα μέρη της "Ελλάδος, θέλων νά καταστρέψη ολους τούς aνθρώ πους, μόνον ολίγοι έγλύτωσαν καταφυγόντες στά πλησίον ύψηλά ορη. Τότε δέ καί τά Θεσσαλικά όρη έσχίσίJησαv καί έπλημμύρισαν ολες οί περιοχές έκτός του Ίσθμοu καί της Πελοποννήσου. "Ο Δευκαλίων, έντός του σκά φους, επί εννέα ήμερονύκτια έπελαγοδρομοuσε, μέχρις οτου προσήραξε στόν Παρνασόν, οπου aπεοιοάσθη. Μόλις έσταμάτησεν ή βροχή, προσέ φερε θυσία στόν Φύξιο Δία. "Ο Ζεύς εστειλε τόν "Ερμη πρός αuτόν, έπιτρέ
ψας νά ~ητήση ο, τι ilθελε, ό δέ Δευκαλίων έ~ήτησε νά του έπιτραπη νά δη μιουργήση aνθρώπους. "Όταν ελαοε τήν άδεια του Διός, ilρχισε νά σηκώνη καί vά ρίπτη πίσω του λίθους, καί οσους μέ., εριχνε ό Δευκαλίων άνδρες
έγένοvτο, οσους δέ ή Πύρρα (ή σύ~υγός του) γυναίκες. Γι' αuτό καί, μετα φορικως, λαοί wνομάσθησαν, εκ του «λaας» (πού συμαίνει) λίθος». «Ζεvς δt πολvv ύετοv aπ' ovραvou χέας τa πλείστα μέρη τiiς Έλλάδος κατέκλυσεv, ωστε διαφοαρfjvαι πάvτας dvορώπους, dλίyωv χωρlς οί' συvέφυyοv εlς τa πλησίοv ύψηλa όρη. τότε δέ καΙ τa κατa Θεσσαλίαv
όρη διέστη, καΙ τa iκτος Τσομοσ καΙ Πελοποvvήσου συvεχύοη πάvτα. Δευκαλίωv δέ
iv τfί λάρvακι διa
τiiς οαλάσσης φερόμεvος [iφ'] ήμέρας ivvέα καΙ vύκτας
[τaς]
ίσας τ(ί> Παρvασ(ί> προσίσχει, κdκεΤ τώv όμορωv
παuλαv λαοόvτωv iκοaς ούει Διί φυξ(ω. Ζ εvς δέ
πέμψας Έρμflv προς αvτοv iπέτρεψεv αίρεΤσοαι δ τι οούλεται· ό δt αίρείται dvορώπους αvτ(ί> yεvέσοαι. καΙ Διος εlπόvτος ύπέρ καφαλfjς έΌαλλεv αlρωv λίοους, καΙ οϋς μέv έοαλε Δευκαλίωv, avδρες iyέvovτo, οϋς δέ Πύρρα, yυvαΤκες. δοεv καΙ λαοl μεταφορικώς ωvο μάσοησαv dπο τού λaας ό λίοος». 54
53. 'Ηρόδοτος, 1στορία, Βιβλ. 7, παρ. 129, σεφ. 1- 2. 54. Άπολλόδωρος, Βιολιο(}ήκη, κεφ. 1, παρ. 47, σεφ. 5, εως παρ. 48,
σεφ.
6.
47
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΊΖΗΙΩΑΝΝΟΥ
Τό προηγηθέν aπόσπασμα μας παρέχει τήν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα
πληροφορία, οτι ή Θέσ(σις) αλία (θάλασσα) πράγματι aνταποκρίνεται στήν ονομασία της!-;Αρα γε πότε νά ελαβε χώραν, τό συγκεκριμένο γεγο νός;
1.
Κατά τόν Νόννον: «Ό Ζεύς κατέκλυσεν ολη τήν γfί ... οταν ό fιλιος ελαμπε στά νωτα του
λέοντος
... καί ή
'Αφροδίτη κατείχε τό εαρινό σημείον στόν άνευ χειμωνος
Ταυρον»
«κα! τότε yαίαv aπασαv i:πέκλvσεv ύέτιος Ζεvς ... . »
« Ήέλιος σελάγιζε λεοvτείωv i:π! vώτωv t:
,
t:'
,
ιππεvωv εοv οικοv».
«ι<α! δροσερΥ,v ύπο πέζαv lσημερ(ω παρa κύκλ~ Κύπρις dπο Κριοίο μεταστήσασα πορείηv
εlαριvοv δόμοv είχεv, dχείμοvα Ταύροv Ό λύμποv,» 55 Συμφ~νως πρός τούς aστρονόμους, ό συγκεκριμένος συνδυασμός συ νέβαινε μεταξύ
10.950 καί 8.800 ετη π.Χ., κατά συνέπειαν ή κορύφωσις συνέπιπτε μέ 9.875 fτη π.Χ. 2. Στόν πάπυρο «'Αμπού Χορμέ'ίς», ό κατακλυσμός επηλθε «οταν ή καρδιά του Λέοντος έτοιμα~όταν νά εiσέλθη στό πρωτο λεπτό τfίς κε φαλfίς του Καρκίνου», φαινόμενο τό όποίο, πάλι κατά τούς aστρονό μους, παρετηρήθη περί τό
3.
9.500 π.Χ.
Στόν αιγυπτιακό «Πάπυρο του Τορίνο», αναφέρεται οτι ό Θεός Θώτ
(Έρμfίς ό Τρισμέγιστος) εφθασε στήν Α'ίγυπτο γιά νά διαφύγη του κα τακλυσμου, φεύγοντας aπό τήν χώρα μέ τά πολλά ήφαίστεια (Αiγίνης, Μεθάνων, Κιμώλου, Φολεγάνδρου, Πόρου, Μήλου, Θήρας, Νισύρου,
Χίου, Σαμοθράκης, Φερων, Θράκης κ.α.), Υικολούθησε δέ τήν δυνα στεία των ήμιθέων τό
4.
9.850 π.Χ.
Οί σύγχρονοι επιστήμονες δέχονται οτι τό μέτρου
10
9.564 π.Χ. aστεροειδής δια
χιλιομέτρων επληξε τήν γfί, μέ aποτέλεσμα νά μετατοπι
σθουν οί πόλοι της, νά κλίνη ό aξονάς της καί νά σημειωθουν τρομακτι
κές καταστροφές aπό σεισμούς, καθι~ήσεις, aνι~ήσεις καί aσυλλή
πτου εντάσεως ανέμους (κάποιοι επιστήμονες ύπολογί~ουν οτι επνεαν μέ ταχύτητα 1.800 χλμ.!). Πρός επιβεβαίωσιν, aπό τόν βυθό του 'Ατλα ντικου,
55.
48
500
μίλια βορείως των Ά~ορων aνεσύρθη ύαλώδης λάβα, ή
Νόννος, Διονυσιακά, Βιβλίον
6,
σεφ.
229
καί
234-235
καί
237-239.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
όποία εΤχε στερεοποιηθη στήν aτμόσφαιρα πρίν aπό 12.000 ετη (εκτί μησις του Πώλ Τερμιέ, διευθυντου του Ώκεανογραφικου Ίδρύματος Γαλλίας, γεγονός τό όποίο ενισχύει τήν aποψιν δτι ή 'Ατλαντίς εύρίσκε
το στόν 'Ατλαντικό wκεανό καί δυνατόν ό εν λόγω aστεροειδής νά Υίταν καί αtτία της καταβυθίσεώς της).
5.
Τά προαναφερθέντα, κατά τίς πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις τοποθε τουνται στό
9.654 π.Χ., χρονολογία κατά τήν όποίαν ελαβε χώρα ή διά
στασις 'Ολύμπου καί 'Όσσης.
6.
Ή μαρτυρία του ίερέως της Σά"ίδος, σχετικώς μέ τήν «εκ των ύδάτων μεγίστην καταστροφήν», επιβεβαιώνεται πλέον δτι άφορά τόν κατα
κλυσμό του Δευκαλίωνος, άφου μέ αύτόν συμπίπτη χρονικώς. (Ό Σόλων επεσκέφθη τήν Α'ίγυπτον καί τό ίερό της Σά"ίδος, περί τό
610 π.Χ., ή εκ των ύδάτων καταστροφή,'συμφώνως πρός τά γραπτά aρχεία των, συνέβη 9.000 ετη πρό της εποχης του, συνεπwς ανατρέχουμε στό 9.610 π.Χ., Υ]τοι πλήρης σχεδόν ταύτισις (διαφορά 44 ετwν) μεταξύ επιστημόνων του 2lου αtwνος καί της aναφορaς του Πλάτωνος). Ό κατακλυσμός του Δευκαλίωνος αύτομάτως τοποθετείται ώς ό τε
λευταίος, aφου ολοι οί «νεώτεροι» 'Έλληνες, δπως διεπιστώσαμε, κατά γονται aπό τό ~ευγος Δευκαλίωνος-Πύρρας καί δέν ύπάρχει aναφορά σέ aλλον μεσολαβήσαντα μέχρι σήμερα κατακλυσμόν. Κατόπιν αuτwν, τόν ύψηλότατο πολιτισμό τών άρχαίων Έλλήνων, θά πρέπη νά τόν άνα~ητήσωμε, χρονικώς μέν, πρίν άπό τόν κατακλυ σμό του Δευκαλίωνος, ώς τοποθεσία δέ μaλλον κάτω άπό τά γαλανά νερά του Αίγαίου πελάγους.
Οί κατακλυσμοί του Ώγύγου, του Δαρδάνου καί του Τυφωέως μόνον
μέσω εlκασιwν εΤναι δυνατόν νά τοποθετηθουν χρονικώς, κάτι πού θά Υ] θε λε ν' aποφύγη ή παρουσα ερευνα, ή όποία επιδιώκει δλες οί αναφορές, κατά τό δυνατόν, νά τεκμηριώνονται. 'Εν πάσει περιπτώσει ή περιοχή ή όποία σήμερα φέρει τήν ονομασία «Δαρδανέλια», αναφέρεται δτι κατε
κλίσθη ύπό των ύδάτων μεταξύ
2.000.000
καί
100.000
ετων, πρίν aπό τίς
ήμέρες μας. 56 Κάποιος εκ των aλλων εtκά~εται δτι μπορεί νά συνέβη περί τήν 15ην χιλιετία π. Χ., στήν όποία τοποθετείται ή τηξις των παγετώνων. 'Επισημαίνεται πάντως δτι δταν, οί aρχαίοι 'Έλληνες Υ]θελαν νά χαρακτη
ρίσουν κάτι ώς πάρα πολύ παλαιό, τό wνόμα~αν Ώγύγειον.
56. ΙΣΓΟΡΙΑ
ΤΟΥ ΕΔΔΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, 'Εκδοτική Άοηνων, Α' τόμος.
49
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Έκ τών ΠΕΛΑΣΓΩΝ λοιπόν Δευκαλίωνοc; καί Πύρραc;, οί όποίοι διε σώθησαν εκ του κατακλυσμου, προέρχονται δλα τά «νεώτερα» φύλα των 'Ελλήνων, ό δέ Ήρόδοτος, ό πατέρας τfίς Ίστορίας, βεβαιώνει οτι:
«Στίς φλέβες των Έλλήνων ρέει τό ίδιο αiμα, όμιλουν τήν 'ίδια γλωσσα, διαθέτουν κοινά ίερά καί τρόπους θυσιων».
«αvτις δε το Έλληνικόv, Ι:ον δμαιμον τε και όμόyλωσ σον, και οεων ίδρύματά τε κοινa καΙ ουσίαι ήοεά τε όμότροπα » /
7
'Όλοι οί aρχαίοι 'Έλληνες εθεώρουν τούς έαυτούς των ώς aπογόνους
κάποιου Διογενους θεου, ό όποίος clχε ~ήσει επί τfίς γfίς, σέ πανάρχαιες εποχές, πρό του κατακλυσμου. Οί διαθέτοντες κοινή καταγωγή, aπό θεό η
ήμίθεο, aνέπνεαν τόν αuτό καπνό aπό τόν βωμό των θυσιων (όμόκαπνοι) καί εθεώρουν τούς έαυτούς των συγγενείς (κασίyνητοι). Αuτοί aπετέλουν τό yένος, πολλά yένη τίς φατρίες, πολλές φατρίες τίς φυλές, των όποίων ό συνασπισμός l:δημιούρyει τίς πόλεις. 58
Καταλήγουμε λοιπόν στό συμπέρασμα οτι, τά διάφορα Πελασγικά φυλα:
α) Διέθεταν τό αύτό αlμα (σήμερα, οπως θά διαπιστώσωμε στήν συνέ χεια, επιβεβαιώνεται aπό τούς επιστήμονες, ομως τότε πώc; τό έγνώ
ριtαν;) β) Ώμίλουν τήν αύτήν βασική γλώσσα.
γ) Έχρησιμοποίουν παρεμφερεϊc; γραφέc;.
δ) Διέθεταν κοινή θρησκεία, κοινούc; μύθουc; καί ά.ντιλήψειc; περί τού κόσμου.
ε) Είχαν κοινέc; παραδόσειc; περί τfιc; καταγωγfιc; των. ς) Αύτοδιεχωρί~οντο άπό τούc; «6αρ6άρουc;». Σημείωσις: Ώς 'Έλληνες δέν εθεωρουντο οί «μετέχοντες Έλληνικfίς παιδείας», aλλά οί aνήκοντες aδιαμφισβητήτως στήν Έλληνική φυλή.
Θυμηθείτε οτι στούς 'Ολυμπιακούς Άγωνες, δέν rλαβε ποτέ μέρος όποι
οσδήποτε μ ή 'Έλλην, οσο μεγάλη καί εάν fίτο ή «μετοχή του στήν Έλληνι κή παιδεία». Μέ aλλα λόγια διέθεταν ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΕΘΝΙΚΉ ΣΥΝΕΙΔΗΣΙ.
57. Ήρόδοτος, 1στορία, οιολ. 8, παρ. 144, σεφ. 14-16. 58. α) 'Αριστοτέλης Πολιτικά Α,2. 6) Gustave Glodz, Ή Έλληvική Πόλις, Μ.Ι.Ε.Τ. Άοiϊναι 1981, σελ 15-17.
50
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Μήπως λοιπόν, στήν πραγματικότητα, οί πολυσυ~ητημένοι 'Ινδοευρω
παίοι δέν fίσαν άλλοι aπό τούς Πελασγούς; Τρία aποσπάσματα aς μας όδηγήσουν στό κλείσιμο τοϋ παρόντος κε φαλαίου. Τό πρwτο aνήκει στόν Διονύσιο Άλικαρνασσέα, ό όποίος μας
ύπενθυμί~ει δτι ό Πελασγός είναι aπόγονος τοϋ Διός καί της Νιόβης, της πρώτης θνητης μέ τήν όποία σμίγει ό Θεός,
«1JV δi: ό Πελασγος iκ Διος, ώς λέγεται, καΙ Νιόοηςτi]ςΦορωvέως,
i7 πρώτrι γυvαικl
οvητfί μίσγεται όΖεvς, ώς ό μύοος Εχει». 59 Στό δεύτερο, ό 'Απολλώνιος ό Ρόδιος μας εκπλήσσει μέ τήν πληροφο ρία δτι οί Άρκάδες ε~οϋσαν προτού έμφανισοfι ή σελήνη aτόν ούρανό.
« Άρκάδες, οί' καΙ πρόσοε σεληvαίης ύδέοvται ζώειv».
60
Τέλος, στό τρίτο aπόσπασμα, ό 'Αθανάσιος Σταγειρίτης, μας επιβε βαιώνει τά λεχθέντα, ύπό τοϋ Άπολλωνίου:
Ό Άρκάς, ό γενάρχης τών Άρκάοων καί πρώτος Πελασγός, ό όποίος χαρακτηρίsεται ώς μεγαλόσωμος, άνορείος καί φρόνιμος, αύτός καί ή γενιά του άποκαλοϋνται «ΠΡΟΣΕΛΗΝΟΙ», διότι fχουν
sήσει πρό τfις έμφανίσεως τfις σελήνης aτόν ούρανό τfις γfις.
«Πρώτος δΕ: Πελασyος φαίνεται ό Άρκaς, τοv όποΤοv λέγει ό Ήσίο δος καΙ aλλοι πολλοl α ύτόχοονα, καΙ έκ τούτου κατάyονται οί Πελασyοl,
το άρχαιότατον yένοςτfjς 'Ελλάδος». Οi'ποι iκαλοvvτο « . .Προσέληνοι, ώς πρότερον τfjς σελήνης, yεννηοέντες».
«'Ητοv δi: μεγαλόσωμος, avδρεΤος καΙ φρόvιμος ό Πελασγός». 61
'Όπως καταλαβαίνετε, τό στοιχείο αύτό είναι εξαιρετικως σημαντικό διότι:
l. 'Επιβεβαιώνει σύγχρονες θέσεις επιστημόνων δτι ή Γη δέν διέθετε ό.νέ καθεν δορυφόρο.
2.
'Επιβεβαιώνει μέ τόν πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο δτι κάποιοι Πελασγ γοί καί μάλιστα aπό τήν 'Αρκαδία, οχι άπλως ε~ων κατά τήν εποχή κα τά τήν όποίαν ή Γη συνέλαβε τόν δορυφόρο της, ό.λλά διέθεταν καί τό-
59. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, ΡωμαΊi<ή Αρχαιολογία, 6ι6λίο 1, κεφ. 17, παρ. 3, σεφ. 1-3. 60. Άπολώνιος δ Ρόδιος, Λρyοvαυτικά, 6ι6λ. 4, σεφ. 264-265. 61. Άθ. Σταγεφίτης, Ώyυyία, Τόμος Δ, σελ. 530-531.
51
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σο ανεπτυγμένη νοημοσύνη, wστε νά συνειδητοποιήσουν τό κοσμογο νικό αuτό συμβάν καί νά τό μεταδώσουν στούς aπογόνους των.
3.
Τό συγκεκριμένο γεγονός, γιά νά διασωθη, ώς πληροφορία, μέχρις των ήμερων μας, στρέφει τήν σκέψι μας στό δτι οί Πελασγοί θά επρεπε νά διέθεταν f1δη κάποιο σύστημα γραφης. Τό παρόν κεφάλαιον f1ρχισε μέ τήν aναφορά του Διδάκτορος Μελέντη,
σχετικως μέ τήν γένεσιν αuτου του χώρου, aς κλείση μέ aποσπάσματα,
aπό τήν διάλεξι του Διδάκτορος του Άριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ σαλονίκης Κ. Τριανταφυλίδη, ή όποία εγινε στίς
26
Νοεμβρίου
2000,
στίς
εγκαταστάσεις της «Λακωνικης 'Αγωγ11ς».
«Τό έργαστήριό μας άποτελεί μέλος μιaς όμάδος 20 Εvρωπαϊκων έργα στηρίων. Μελέτησε τό «Υ» χρωμόσωμα, τό όποίο κληρονομεΤται μόνον άπό τόν πατέρα. Ή έργασία δημοσιεύοηκε ατό περιοδικό
SCIENSE,
αvτόν τόν
μfjνα.
»Μία άλλη όμάδα μελέτησε τό μιτοχονδριακό
DNA, τό
όποίο κληρονο
μείται μητρικά. Κατά σύμπτωσι συμμετείχαμε καί στίς δύο όμάδες, τά δείγ ματα έλήφοησαν άπό τήν Τρλανδία μέχρι καί τήν Περσία, δηλαδή μελετάμε τό
DNA
δλης τfjς Εvρώπης καί τfjς έγγύς :4νατολfjς. Καί οί δύο μελέτες δεί
χνουν τό έξfjς: Κατά τήν γενικως παραδεκτή ίστορία, ύποτίοεται δτι κάποιες
χιλιετίες π.Χ. άνορωποι γεωργοί 1]λοαν άπό τήν iyγύς :4νατολή καί άντικατέ στησαν δλον τόν Εvρωπαϊκό πληουσμό. 'Όμως οί μελέτες άπέδειξαν άκριοώς τό άντίΟετο, τό
80% του
πλrι8υσμου τfjς Εύρώπrις, συμπερι
λαμοανομένου καί αύτου τfjς Έλλάδος, Εχει παλαιολι8ικiι προέλευσι,
ό..ρα έάν πράyματι fίλ8αν Δωριείς η άλλοι είσοολείς άπό άλλου, αύτοί άπετέλεσαν μόνον τό 20% τοϋ πλrι8υσμου. (Σ.σ. ό.ρέ γε τί εθνικότητος νά ~σαν οί Δωριείς;) »Τό ύπόλοιπο ποσοστό άποτελείται άπό yηyενείς "Ελλrινες οί
όποίοι ~οοοαν aτόν χώρο πρίν άπό 30, 40,50 χιλιάδες χρόνια η καί πα λαιότερα.
»Τό στοιχείο τό όποίο Όγαίνει άπό τίς έρευνες αVτές είναι δτι ναί, ύπfjρξε μετακίνησις άπό τήν έγγύς :4νατολή πρός τήν Ε vρώπη, οχι μεγαλύτερη το σ
20%. 'Ένα άλλο στοιχείο τό όποίο Όγαίνει άπό τήν μελέτη τού μιτοχονδρια κοιJ DNA είναι δτι Ενα ποσοστό τουλάχιστον 20% τού γενετικού ύλικοιJ των κατοίκων τfjς έγγύς άνατολfjς διαοέτει Ελληνική προέλευσι. »Καταλήyουμε λοιπόν ατό δτι ή έπιρροή τiιν όποία ύπέστησαν οί
'Έλληνες, άπό άνατολικούς λαούς, περιορί~εται μόλις ατό
52
10%, έvώ τό
ιι ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
άντίστροφο ποσοστό, δηλαδή ή συνεισφορά τών γενετικών έπιρροών
τών 'Ελλήνων πρός τούς άνατολικούς λαούς είναι διπλάσιο, fjτοι 20%. 62 »Τό χρωμόσωμα Υ δέν συμπεριφέραται δπως τ' aλλα διότι κληρονομείται μόνον άπό τόν πατέρα στ' άγόρια. Ε lδικά τό Υ χρωμόσωμα δέν άνασυνδυάζε
ται, δέν άνακατώνεται μέ aλλο γενετικό ύλικό, μένει άναλλοίωτο, lτσι μπορεί κανείς ν' άνατρέξη στό παρελοόν καί νά ορfί άπό ποιJ προέρχεται ή συγκεκρι μένη γενεαλογική σειρά
ij γραμμή. Τό άντίοετο συμοαίνει
γιά τά ύπόλοιπα 22
ζεύγη τά όποία άνασυνδυάζονται σέ κάοε γονιμοποίησι. (Όπότε, aνα ρωτδ.ται καθείς νοήμων, πως ένετόπισαν οί έπιστήμονες τήν «Λούση»,
τήν aφρικανίοα μητέρα δλων μας καί οχι τόν πατέρα;) »Μία εργασία ή όποία δημοσιεύοηκε άπό τό δικό μου εργαστήριο, έγινε
άπό τήν Κα Κουοάτσου καί τόν Κο Σπέη(; ) 63 , άφοροιJσε τήν σύγκριση των μι τοχονδρίων των Ιταλών, δπου φαίνεται δτι ύπάρχει ταύτιση μεταξύ τώv ση μερινών 'Ελλήνων καί τών κατοίκων τijς κάτω 'Ιταλίας, έvώ ύπάρχει μεγάλη όμοιότης μέ τούς κατοίκους τijς οόρειας 'Ιταλίας. Στά ί'δια συ
μπεράσματα κατέληξαν καί οί ί'διοι οί 'Ιταλοί καί συγκεκριμένα ό κα οηγητής Πιάτσα.
» Αφού άπεδείχοη δτι οί 'Έλληνες είναι πανμυκτικός λαός, δηλαδή οί γά μοι γίνονται τυχαία, ετέοη τό ερώτημα, μήπως οι' 12 δείκτες οί οποίοι κληρο
νομούνται άπό μητέρα καί άπό πατέρα (μιτοχονδριακό, DNA, «Υ» χρωμόσω μα), σύν 5 δείκτες κληρονομούμενοι μόνον άπό τόν πατέρα καί3 δείκτες μό νον aπό τήν μητέρα, μήπως λοιπόν οά μaς επέτρεπαν νά διαγνώσουμε άπό ποιό μέρος τfις Έλλάδος προέρχεται lνα aτομο; Δυστυχώς οχι. 'Απεδείχοη δμως τό εντελώς άντίΟετο δτι δηλαδή ύπάρχει πλήρης όμοιογένεια τών 'Ελλήνων, ξεκινώντας άπό τήν Κρήτη καί φοάνοντας στόν "ΕΌρο.
»'"Άλλη ομάδα ή όποία ελέγχοηκε είναι οί πρόσφυγες άπό τήν Μ. Άσία, οί όποίοι έχουν πολύ μεγαλύτερη συγγένεια μέ τούς 'Έλληνες, παρά μέ τούς Τούρκους ή τούς Βουλγάρους, τό αύτό ύφίσταται καί γιά τούς Ποντίους. »Τά Έλληνικά φύλα, άπό τά οορειότερα σύνορά μας, μέχρι τήν
Κρήτη καί άπό τόν Πόντο καί τήν Μικρά 'Ασία μέχρι τήν κάτω 'Ιταλία, διαοέτουν τό α ύτό DNA, τουλάχιστον γιά τά τελευταία
50.000 χρόνια».
62. Στό κεφάλαιο «'Ομηρικά 'Έπη», ύπάρχει σχετική αναφορά τοϋ Miranja Shankar Guha. 63. Δέν ακούγεται εuκρινως τό ονομα, κατά τήν απομαγνητοφώνησιν.
Ίνδοϋ επιστήμονα
53
~-~-----
i I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
'Όπως διευκρίνισε ό όμιλητής, αuτό ε1ναι τό aνώτατο χρονικό δριο στό όποίο μας επιτρέπουν νά ανατρέξουμε τά διατιθέμενα σήμερα aπό τούς Εuρωπαίους επιστημονικά μέσα, εν aντιθέσει πρός τά διατιθέμενα στήν 'Αμερική, τά όποία επιτρέπουν χρονολογήσεις rως καί
120.000 rτη. 'Έχει G. L. Angel, διευθυντοu τοu aνθρωπολογικοί) τμήματος τοu Smithsonian Institute: « Ό ''Άρης Πουλιανός ... .. .σωστά aποφαίνεται δτι ύπάρχει πλήρης γενε-
λοιπόν μεγάλη βαρύτητα ή δήλωσις τοu
τική συνέχεια aπό τούς aρχαίους εως τούς σύγχρονους καιρούς». 64 'Εν κατακλείδει:
1.
Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΖΕΥΣ, ΕΙΝΑΙ ΠΑΤΉΡ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΟΣ, ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΕ ΛΑΣΓΟΥ.
2.
ΟΙ ΠΕΛΑΣΓΟΙ ΕΖΟΥΣΑΝ Σ' ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΠΡΟ ΤΗΣ ΕΜΦΑ ΝΙΣΕΩΣ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ.
3.
ΠΕΛΑΣΓΟΙ ΚΑΙ «ΠΡΟΕΛΛΗΝΕΣ» ΤΑΥτΙΖΟΝΤΑΙ, ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΕ
4.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΉ ΤΩΝ ΠΕΛΑΣΓΩΝ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ, ΕΞΕΛΙΣΣΟ
ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΦΥΛΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑτ' ΕΥΘΕΙΑΝ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΩΝ.
ΜΕΝΗ Η ΦΘΙΝΟΥΣΑ, Ο ΕΛΛΗΝ ΟΜΙΛΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΗ ΓΛΩΣΣΑ.
5.
Σ' ΟΛΗ ΤΩΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΟΛΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΦΥΛΑ ΔΙΕΘΕΤΑΝ ΕΘΝΙΚΗΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΙΝ.
'Όσα προελέχθησαν, καί δχι μόνον, όδηγοuν σέ πολύ διαφορετικά συ
μπεράσματα, aπό αuτά, τά όποία μας διαβεβαιώνουν οί περισσότεροι εΙδήμονες, δτι συνέβησαν κατά τό παρελθόν. Κατά συνέπειαν, μήπως θά
rπρεπε νά επανεξεταστοuν οί θέσεις της επιστήμης, σχετικwς μέ:
α) Τήν προέλευσι τοu aνθρωπίνου ε'ίδους καί γενικότερα των φυλwν; β) Tou πολιτισμοu καί του uψους στό όποίο αuτός rφθασε κατά τό παρελ θόν;
γ)
Tou aντιστοίχου ρόλου πού rπαιξαν οί Πελασγοί 'Έλληνες σέ δλα αuτά;
Ί~ I
I
64. «American}ournal of Physical Anthropology»,
54
aριθμ.
22,
τεύχος.
5, 1964, σελ. 343.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ΕΙΚΟΝΑ Ι: Τό μαστόδοντα τού Περδίκκα, Πτολεμαί(]ος. I
li
I'
I'
EIKONA 10: 'ΑρχαΤα χειρουργικά Ι:ρyαλεΤα. Πόσο aρά yε διαφέρουν aπό τά σημερινά;
55
-
-
-
- - -
----------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ΕΙΚΟΝΑ
18:
Ό ΝαόςτοιJΠαρaεvώvος
I~
ΕΙΚΟΝΑ
56
19: Φωτοyραφία eμφαίvοvσα τήv καμπυλότητα τfjς οάσεως τοιJ Παρaεvωvος.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ΕΙΚΟΝΑ 5: Ή aρχαιότερη σωζόμενη γέφυρα στόν κόσμο είναι ή εiκονιζόμενη μέ τό χαρα κτηρισμό τριγωνικό aνοιγμα τοίJ οχετοίJ. Εύρίσκεται στό Γαλούση Αργολίδος.
'I
:Ι
ΕΙΚΟΝΑ 6: Τό ύπέροvρο στόν τάφο τοίJ 'Αγαμέμνονος, διαστάσεων 9,00Χ8,50Χ Ι ,30=99,45 {Ι. Ό ογκος αVτός, fπί εlδικό οάρος 2,7, μ aς δίδει συνολικό οάρος 270 τόνων.
57
ι,
11'
i:
iί
':il' Ί I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
ΕΙΚΟΝΑ
7:
Δρακόσπιτο 'Όχης, εσωτερική aποψις.
ΕΙΚΟΝΑ
8
καί ΕΙΚΟΝΑ
9 :Τό κρανίο μέ
τά σημάδια «'Εξοστώσεως», aδιαμφισοή τητο aποδεικτικό στοιχε'ίο iπιτvχημέvης iyχειρήσεως iyκεφάλοv.
58
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ΕΙ ΚΟ ΝΑ
2:
Κτίσματα aπό τήν περιοχή 'Ακρωτήρι τfjςΘήρας
i
I
!' '
f
ι'
ΕΙΚΟΝΑ
12:
Ή tπιγραφή Δισπηλιοv Κα
στοριάς
ΕΙΚΟΝΑ
11:
Χρυσό περίαπτο μέ γραφή
i.
59
ι
ι
------~~
-------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ΕΙΚΟΝΑ
13:
'Αγκίστρια ψαρέματος. τfίς 9rις χιλιετίας π.Χ .. εύρεοέντα στό «Σπήλαιο τοιJ
Κύκλωπα», στήν Αλόνrισο!
ΕΙΚΟΝΑ
60
14:
Ό dρχάνορωποςτων Πετραλώνων. ήλικ(ας 750.000 ι'των.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ΕΙΚΟΝΑ
16:
Όστοϋv καί aπολιοώματα r}πό τήv
Βάοδο, ήλικίας 10-12.000.000 tτωv!
iI ~:~... :-·~:~.
,
ΕΙΚΟΝΑ
ΕΙΚΟΝΑ
17:
15:
Τό πρωτόyλυπτο τΡις Πτολεμαί'δος.
I
ι
Τό aπολίοωμα κvήμηςτfΊςΤρίλιας.
61
I !
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ΕΙ ΚΟΝ Α
3:
'Αναπαράστασις των Μινωικών 'Ανακτόρων, στήν Κνωσό τfίς Κρήτης.
Ή κατασκευή dποδεικν{;ει οlκοδομική. dδιανόητη yι(i τίς επισήμως aποδεκτές κατασκευα
στικές δυνατότητες τfίς i:ποχfίς.
ΕΙ ΚΟΝ Α
4:
Ή εiaοδος TOV οασιλικοv τά
φου τfίς Π ελάνας
62
~~~~-
~-
----------
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ΕΙΚΟΝΑ
ΕΙΚΟΝΑ
20:
21:
Τό aποJιιοωμένο κρανίο
AAOJ Σl
Τά cφχαιότερα lχνη IΙ
φωτιiiς στόν κόσμο, ώς aποτέλεσμα
' ι ι
aνορώπινης ενέργειας' πρίν aπό
!
I
Ί
I
1.700.000 tτη!
ΊI :Ι ι
./: J,
Ι: :II I' ΕΙΚΟΝΑ
22:
Μικρό νεκροταφεΤο,
aναyόμενο πέραν τοv 10.000 π.Χ.
ΕΙΚΟΝΑ
23:
'Ενταφιασμός σέ συνεπτυγμένη
I
I
στάσι
I
I.
Iι: ι
lι
ι
I
!' Ι•
i
ι
I
ι ΕΙΚΟΝΑ
25:
Τό fJραχιόνιον 6στοvντfjς 1καρίας
i
63
'
ι
ι
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
ΕΙΚΟΝΑ
ΕΙΚΟΝΑ
27:
24:
Τό κρανίο τοσ aρχανορώποv
Ή εσωτερική επιφάνεια πίΊν στοιχείων τfΊς τοιχοποιείας. τοσ ναοσ τοσ Διός
στήν Νεμέα. Εμφαίνεται τό λείο, περιμετρικό χείλος πίΊν
10 πόντων. μέ τήν τέλεια εφαρμογή
των δύο κατοπτρικών πλακcίΊν, ενω εσωτερικώς lχουν aφαψεοfΊ 6 χιλιοστά aπό κάοε μία ι'πι φάνεια, yιά νά επιτευχοfΊ τό συνολικό διάκενο πίΊν
64
12 χιλιοστών.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
EIKONA 26:
Τφάστια δειvοοηρία aφισαv τήv τελευταία τωv πvοή, πρό
13.000.000
iπ!Jv,
ατό Πικέρμι 'Αττικfjς. Φωτοyραφία τοιJ 1912.
\
65
Iι
ι
I
Χfιλκινη έγχάρακτη πλcικα aπό τό lερό τfjς 'Ολυμπίας, στήν όποία διασώ~εται τό κείμενο τfjς έκατονταετοuς συνθήκης μεταξίι των Ήλείων καί των κατοίκων τfjς (lpκαδικfjς
Ήραίας. Μέσα 6ου
al. π. Χ. (Λονδίνο, Βρεταννικό Μουσείο), πηγή Ίστορία τοv Έλληνι
κοu'Έονους, τόμος Β'
ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ
Σ
τό προηγούμενο κεφάλαιο, aπεδείχθη οτι Ol 'Έλληνες εΊναι αuτόχθο νες, γεννημένοι στόν συγκεκριμένο πρεσβυγενfj, πολύπαθο, aλλά
προνομιουχο αuτόν γεωγραφικό χωρο, διέθεταν καί διαθέτουν r_,ικόμη
τά αuτά έλαττώματα, οπως καί τό α\ηό
DNA.
'Απεδείχθη οτι aνέκαθεν
ώμιλοuσαν καί aκόμη όμιλουν τήν αύτή γλωσσα, δμως όμολογουμένως rχουν aτονίσει πολλά των προτερημάτων των, τά όποΤα κάτω aπό ώρισμέ νες συνθfjκες, φαίνονται νά έπαναδραστηριοποιουνται.
Συνθήκη: 'Από του παρόντος σημείου καί πέρα, μέ τόν δρο «'Έλ
λην» θά χαρακτηρί~ουμε κάθε aπόγονο ό.λλά καί κάθε πρόγονο, τού Δευκαλίωνος, aφου χωρίς rψφισβήτησι πλέον ολοι aνήκουν στήν 'ίδια ρί
~α φυλή. Προτοu ή rρευνα προχωρήσει στό κυρίως θέμα, τήν γραφή, κρίνεται aπαραίτητο νά έρευνηθfί ή προέλευσις του πολιτισμου των Έλλήνων, aφ' ένός διότι ι)φίσταται aρρηκτη σχέσις μεταξύ πολιτισμου, γλώσσας καί
γραφfjς, aφ' έτέρου διότι σ' αuτόν, τόν συγκεκριμένο πολιτισμό, έβασίσθη
ό δυτικ6ς τοιουτος, καί καλόν εΊναι, δχι μόνον ό κάθε 'Έλλην, aλλά καί ε\φύτερα ό πολιτισμένος κόσμος, νά γνωρί~η τήν προέλευσιν α\ηου, διότι ολοι ί>φιστάμεθα τίς συνέπειές του, ε'ίτε τίς θεωρουμε καλές, ε'ίτε δχι.
,ι
Ή ερευνα θ' aρχίση μέ μίαν έντυπωσιακή διαπίστωσι:
i
Σχεδόν ολοι οί 'Έλληνες φιλοσόφοι, aστρονόμοι, μαθηματικοί, γεωμέ
'I ;ι
τρες, φυσικοί, μηχανικοί, iατροί, συγραφεΤς κλπ., των όποίων τά rργα η εστω ή φήμη διεσώθησαν μέχρις των ήμερων μας, έμφανί~ονται νά rχουν λάβη, τοuλάχιστον τίς βασικές γνώσεις των, «i:ξ 'iίvατολώv».
'Αρά γε πόσους καί ποιούς σοφούς, πόσα καί ποιά έπιστημονιι<ά συγ γράμματα, των ΑΙγυπτίων η των Άσυροβαβυλωνίων μπορουν νά μας πα
ρέξουν οί υποστηρικτές αuτfjς τfjς θεωρίας; Ά ντιθέτως καί περιέργως, ενας κυριολεκτικός κατακλυσμός aπό ονό ματα Έλλήνων φιλοσόφων, συγγραφέων, διανοητων, ποιητων, τραγωδων, κωμωδων, έπιστημόνων, μαθηματικων, ίστορικων, lατρων, μηχανικων,
έφευρετων, aθλητων κ.a. (rχουν καταγραφfj aνω των 2.500 χιλιάδων), έκπλήσσουν κυριολεκτικως, rστω κι δ.ν τά διασωθέντα συγγράμματά των
aποτελουν έλάχιστο ποσοστό (ύπολογί~εται μεταξύ 3 καί 5%) του πνευ ματικου των rργου.
67
I !
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
"Ας c'φχίσουμε τήν ερευνά μας aπό τήν ό.κόλουθη παρατήρησι. Κανείς δέν αμφισβητεί πώς οί Αlγύπτιοι ίερεϊς εφρόντι~αν νά «Κλεί
νουν τό στόμα», οχι μόνον σέ δσους προέδιδαν κάποιο μυστικό, ό.λλά πολ λές φορές, προκαταβολικώς ό.κόμη, καί σέ δσους εκριναν δτι ύπΥjρχε πι
θανότης νά τό πράξουν. Αuτομάτως. στόν νου κάθε σκεπτομένου aνθρώ
που, δημιουργεΊται ή ακόλουθη εuλογη aπορία: ΕΤναι δυνατόν οί πρόγο νοι των Έλλήνων νά ελάμβαναν τίς γνώσεις εκ των Αlγυπτίων παρακο λουθουντες μαθήματα; Μi:χλλον ό.δύνατον ό.φου οί Αlγύπτιοι, εν aντιθέ σει πρός τούς 'Έλληνες, δέν διέθεταν πανεπιστημιακές σχολές, οέν διέ θεταν κaν σχολές. τίς γνώσεις τίς διεφύλασσαν τά ίερατεϊα, τά όποϊα παρεϊχαν αuτές σ' δσους οί ίερεϊς εκριναν σκόπιμο.
Μέ ποία λογική λοιπόν, οί Αlγύπτιοι οί τόσον μυστικοπαθετς. προσέφε ραν ό.θρόως, εiοικώς σέ κάθε 'Έλληνα ό όποϊος τούς επεσκέπτετο, τίς τόσο πολύτιμες καί έρμητικwς φυλασσόμενες γνώσεις των; Ή σταχυολόγησις ώρισμένων στοιχείων 'ίσως βοηθήση τόν ό.ναγνώστη, νά δώση προσωπικήν ό.πάντησι, στό aνωτέρω ερώτημα.
l) Άπό που προέρχεται ή ονομασία τfjς χώρας των Αlγυπτίων; «Ό ΑΙΓΥΠΤΟΣ, ό.δελφός του Δαναου, τέκνο του Βήλου, υίου του Πο
σειδώνος καί τfjς Άγχινόης, κόρης του Διός καί τfjς Θήβης, ηλθε στήν 'Αραβία, κατέστρεψε τήν χώρα των Μελαμπόδων καί τής fοωσε τ' ονο μά του, άποκαλέσας αύτήν 'ΆΙΓΥΠΤΟ"».
«Alyvπτov δi;
iv
'Αρα6(α, ος καΙ καταστρεψάμεvος τiιv Μελαμπόδωv χώ
ραν [ dφ' έαvτοιJ] ωvόμασεv Alyvπτov». 1
'Εκ του συγκεκριμένου aποσπάσματος διαπιστώνεται δτι οχι μόνον ή
τελευταία, ό.λλά καί ή προηγούμενη ονομασία τfjς Αlγύπτου, «'Αραβία»,
ηταν Έλληνική. Κ(ιποιοι προτείνουν διαφορετική προέλευσι τfjς ονομασίας. Ύποστη
ρί~ουν δηλαδή δτι επειδή ή χώρα, ώς πρός τό «ΑΙΓαϊο», εχει «ΥΠΤίαν»
θέσιν (Στράβων), rλκει τήν ονομασία της, εκ τfjς γεωγραφικfjς αuτfjς δια μορφώσεως. 'Έστω δτι δεχόμεθα τήν δεύτερην aποψι, τί θ' aλλα~ε; Μήπως ό.μφότε ρες οί ονομασίες δέν εχουν Έλληνική προέλευσι;
2) Οί βασιλεϊς των πρώτων δυναστειών, δπως ό 'ίδιος ό Α'ίγυπτος, εξηκο λούθησαν νά rλκουν τήν καταγωγή των aπό θεοί)ς, γι' αύτό καί διετήι
68
Άπολλόοωρος, Βιολιοοήκη, κεφ.
2, παρ. 11.
σειρ.
6.
/Εως παρ.
12.
σεφ. ι
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ρησαν τήν Ιδιότητα των ήμιθέων. Γιά πολλούς έξ αuτων διεσώθησαν πληροφορίες μέχρι των ήμερων μας, aπό τίς όποίες θά παραθέσουμε μερικές. Ή έπιλογή των ονομάτων εγινε μέ κριτήρια, aφ' ένός νά εχουν διασωθfj κάποιες πληροφορίες γιά τά πεπραγμένα των καί ό.φ' έτέρου
νά ύπάρχουν αναφορές, γιά τό πότε έβασίλευσαν.
2α) Άπό τήν βασιλεία τοϋ Ήφαίστου, ό όποίος πρωτος έδίδαξε τήν φιλοσο φία, μέχρι των χρόνων τοϋ Μεγάλου 'Αλεξάνδρου, παρΥjλθαν
48.863 ετη! Μaς παρέχεται aκόμη καί ό aριθμός των έκλείψεων ήλίου (373) καί σελήνης (832), οί όποτες ελαβαν χώρα κατά τό μεσολαβfjσαν διάστημα! «Αlyύπτιοι μi:ν yaρ Νείλου yενέσοαι παΤδα 'Ήφαιστον, ον
aρξαι φιλοσοφίας, ή ς τοvς προεστCπας ίερέας εΊναι καΙ προφήτας. άπο δi: τούτου εlς 'Αλέξανδρον τον Μακεδόνα tτων εΊναι μυριάδας τέσσαρας και όκτακισχίλια όκτακόσια έξήκοντα τρία· εν οίς ήλίου μi:ν iκλείψεις yενέσοαι τριακοσίας έοδομήκοντα τρεΤς, σελήνης δi: οκτακοσίας τριάκοντα δύο». 2 : i
2β) Οί ίερετς των ΑΙγυπτίων αναφέρουν δτι, aπό τfjς βασιλείας τοϋ Ήλίου μέχρι τήν διάβασι τοϋ Μεγάλου 'Αλεξάνδρου στήν 'Ασία, παρΥjλθαν περισσότερα aπό
23.000
ετη!
«Οί δ' ίερεΤς των Αlyυπτίων τον χρόνον άπο της Ήλίου οασιλείας συλλοyιζόμενοι μέχρι της 'Αλεξάν δρου διαοάσεως εlς Πιν 'Ασίαν φασlν ύπάρχειν ετων μάλιστά πως δισμuρίων και τρισχιλίων». 3
2γ) Ά ναφέρεται δτι ή βασιλεία τοϋ Όσίριοος καί τfjς 'Ίσιοος προηγήθη
τfjς βασιλείας τοϋ (μεγάλου) 'Αλεξάνδρου, ό όποίος εκτισε στήν Α'ίγυ πτο τήν όμώνυμη πόλι, περισσότερο aπό
κάτι ολιγότερο των
10.000
ετη, κατ' aλλους δέ
23.000 έτων!
«ΕΊναι δi: tτη φασlν άπο Όσίριδος καΙ 'Ίσιδας Εως της 'Αλεξάνδρου οασιλείας τού κτίσαντος iν AlyύπτfiJ Πιν επώνυμον αvτοσ πόλιν πλείω των μη
ρίων' ώς δ' ενιοι yράφουσι, οραχV λείποντα των δισμuρίων και τρισχιλίων». 4
2. 3.
Διογένης Λαέρτιος. Βίοι Φιλοσόφωv, 6ιGλ.
σεφ.
4.
1.
παρ.
1, σεφ. 8. ί:ως παρ. 2. σεφ. 4 26, παρ. 1. σεφ. I ί:ως
Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική Βιολιοοήκη, βιβλ. ι κεφ.
Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική Βιολιοοήκη, βιβλ. σεφ.
παρ.
2.
παρ.
2.
1.
1,
κεφ.
26.
παρ. ι σεφ.
1 ί:ως
1.
69
ι.
t I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ ----
Ό Πλούταρχος aναφέρει δτι στήν πόλι Σ6:ίν, στό aδυτον τΥjς θεaς Άθηνaς, τήν δποία οί Αlγύπτιοι καλουν 'Ίσιδα, ί>πc;φχει ή επιγραφή:
«Έγώ εlμαι παν δ,τι rχει συμβεί καί δ,τι ύπc;φχει καί δ,τι πρόκειται νά δημιουργηθη καί τόν πέπλον μου κανείς ποτέ θνητός δέν (Χπεκflλυψε».
« Έγώ εlμι παν το γεγονος καΙ ον καΙ iσόμενον καΙ τον f:μον πέπλον οvδείς πω ονητος aπεκάλυψεν».
5
Στήν 'ίδια επιγραφή, aναφέρεται καί ό Πρόκλος, μέ μιά μικρή παραλ λαγή:
« Έγώ εlμαι τ{ι ύφιστάμενα καί δσα πρόκειται νά rλθουν καί δσα συνέ βησαν· τόν χιτώνα μου κανείς δέν aπεκάλυψεν· αuτόν τόν δποίο εγώ εγέν νησα Ύιλιος rγινε». «τa /Jντα καi τa iσόμενα καi τa γεγονότα iγώ εlμι· τον iμον χιτώνα οvδεlς aπεκά λυψεv- ον Ε:γω καρπον lτεκον Υjλιος iγένετο».
6
Εlναι φανερόν δτι πρόκειται περί τΥjς lδίας επιγραφΥjς, ή διαφορά θά πρέπη μaλλον ν' aποδοθΥj στήν aτέλεια του οργάνου τΥjς μνήμης. Τόπε ριεχόμενο πάντως των επιγραφών. aσχέτως μέ τό ποίο εκ των δύο μεταφέ
ρει ορθwς τό κείμενο, εlναι οντως εντυπωσιακό. Οί δύο aνθρωπόμορφοι θεοί τΥjς Αlγύπτου, ''Ισις και 'Όσιρις, rχουν
Έλληνική προέλευσιν. Ή πρώτη ταυτί~εται σπανιώτερα μέ τήν Δήμητρα η
τήν Σελήνη, συχνότερα δέ μέ τήν Άθηνa (ό δφις τΥjς Θεaς, προσαρμο~όμε νος στήν τοπική πανίδα, λαμβάνει τήν μορφή τΥjς κόμπρας καί aναρτaται
στό μέτωπο των Φαραώ, ώς σύμβολο τΥjς σοφίας Της). Ά ντιθέτως δ 'Όσιρις ταυτί~εται aπολύτως μέ τόν Διόνυσον, επιβεβαιώνονται δέ αuτά καί aπό τίς
μυστηριακές τελετές, οί όποίες εlναι πανομοιότυπες, μέ αuτές του Διονύ σου καί τΥjς Δήμητρας, μέ μόνην διαφοράν, αuτήν των ονομάτων.
«τiιν μi:ν γr1ρ Όσίριδος τελετi]ν τfj Διονύσου
τi]ν αvτi]ν εlναι, τi]ν δi: τfις Γσιδος τfj τfις Δήμη τρας όμοιοτάτην ι)πάρχειν, των ονομάτων μόνων iνηλλαγμένων».
I~
7
«'Όσιρις δέ iστι Διόνυσος κατa Έλλάδα γλώσσαν». Β
5. 6. 7. 8.
70
Πλοίιταρχος, Π<ρί7σιδος καί Όσίριδος, σελ.
354,
παρ.
c.
σεφ.
6-7. 98. σεφ. 17-19. 96, παρ. 5. σεψ. 1-4.
Πρόκλος, Σχόλια εlς τόv τίμ.αιο τοι) ΠλrΊτωvος. τόμος Ι. σελ. Διόδωρος Σικελι~ηης. Ιστορική Βιολιοοήκη, βιβλ. Ι. κεφ.
Ήρόδοτος. Ίστορία, βιβλ.
2.
παρ.
144.
σειρ.
9.
, . . . . . - - 1 1 1 1 1. .
-
-
-
-
-
-
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
·
Ή έν λόγψ μαρτυρία, aποδεικνύει προσέτι δτι οί 'Έλληνες εiχαν πρό σ6ασι, κατά τήν τέλεσι τών θρησκευτικών-μυστηριακών τελετών,
στήν Αίγυπτο. Βεβαίως θεωρηται τελείως ι:'.ιπίθανο η ε'ίσοδος νά fiταν έλευθέρα. Δέν πρέπει νά προξενη έντύπωσι τό δτι ή 'Ίσις, aλλοτε, ταυτίζεται μέ τήν
θεά Άθηνa, aλλοτε μέ τήν Δήμητρα καί aλλοτε μέ τήν Σελήνη, διότι δταν μία θεότης παραλαμβάνεται aπό aλλον λαό, στήν προκειμένη περίπτωσιν οί ΑΙγύπτιοι τήν παρέλαβαν ό.πό τούς 'Έλληνες, συχνά ό.λλοιώνεται ή aρχι κή της προέλευσις προσαρμοζόμενη σέ τοπικές παραδόσεις καί εθιμα. Έπί τη εuκαφίp., μιά καί ό.ναφερθήκαμε στήν Δήμητρα, aς μήν ό.ντι παρέλθουμε μίαν εντυπωσιακή πληροφορία, τήν όποία μaς μεταφέρει ό Παυσανίας, δτι δηλαδή, κοντά στήν πόλι των Θηβών, ύπηρχε rνα χωριό
στό όποίο οί aνδρες όνομάζοντο Κάβειροι, rνας έκτων όποίων fiταν καί ό Προμηθεύς. Σ' αuτούς ή θεά Δήμητρα ένεπιστεύθη, ύπό μορφήν δώρου,
τήν τελετή των Καβεφίων μυστηρίων. Εuνόητο είναι βέβαια δτι ό Παυσα νίας έθε&φει aνίερο ν' ό.ναφερθη στό περιεχόμενό των.
«πόλιν γάρ ποτε εν TO!JTfiJ φασ{ν ε/ναι τrί) χωρ(ω κα{ aνδρας ονομαζομένοvς Καοείροvς, ΠρομηοεΤ δΕ: έν! των Καοείρων καΙ Αlτνα(ω τrί) Προμηοέως dφικομένην Δήμητρα ες γνώσιν παρακαταοέσοαι σφίσιv- ijτις μΕ:ν
δrz iιν ή παρακαταοήκη καΙ τa ες αvτΥιν γινόμενα, OVK εφαίvετο δσιόv μοι γράφειv, Δήμητρος δ' ovv Καοει
,ι
ραίοις δωρόν εστιν ή τελετή». 9
iΙ
Έκ του προηγηθέντος aποσπάσματος καταρρίπτεται ή aστήρικτος aπο
ψις ώρισμένων δτι καί τά Καβείρια Μυστήρια εΊχαν προέλευσιν ό.νατολική. 2δ) Ό Πάν καί ό Διόνυσος, έμφανίζονται ν' ό.κολουθουν, χρονολογικώς: «Ό δεύτερος Διόνυσος, λοιπόν, ό υίός της Ίους, κόρης του 'Ινάχου (βα σιλέως του" Αργους), καί του Διός, έβασίλευσε στήν Α'ίγυπτο καί ύπέδειξε στούς ύπηκόους του πως νά τελουν τίς τελετές πρός τιμήν των θεών».
«τοv δΕ: δεύτερόν (Διόvvσοv), φασιv εξ Ίοσς τfίς Ίvάχοv Διl γεvόμεvον οασιλεvσαι μΕ:ν τfίς Αlγύπτοv, καταr}εΤξαι δΕ: τaς τελετάς». 10
Πότε lφά γε συνέβησαν αuτά; 9. 10.
Παυσανίας, Έλλάδος Περιήγησις, οιβλ.
9,
κεφ.
25, παρ. 6. σελ. 4. rως παρ. 7, σελ. 3, κεφ. 74, παρ. l, σεφ. 3-5.
Ι.
Διόδωρος Σικελιώτης. Ίστορική Βι6λιοοήκη. οιβλ.
71
iι
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
'Από τήν βασιλεία του Πανός έμφανί~ονται νά έπέρασαν aκόμη περισ σότερα rτη, ή δέ βασιλεία του Διονύσου, συμφώνως πρός τά Αiγυπτιακά aρχεία, προηγήθη, κατά
15.000 rτη, αuτΥjς του βασιλέως" Αμασι.
«Παν/ δ[; l!τι τούτων πλέονα λέγεται εlναι, Διονύσψ δ' ελάχιστα τούτων, καΙ τούτψ πεvτακισχίλια και μύρια
λογίζονται εlναι ες 'Άμασιν 6ασιλέα. Κα/ ταύτα Αίγύπτιοι aτρεκέως φασ/ επίστασοαι, αίεί τε λογιζόμενοι καΙ αίε/ aπογραφόμενοι τΟ. l!τεα». 11 Ό έν λόγφ βασιλεύς έκράτησε τά σκΥjπτρα τΥjς Αiγ{)πτου μεταξύ
καί που
1546
1570
π.Χ. 'Εξ αuτου συνάγεται δτι δ μέν Διόνυσος έβασίλευσε περί
16.560 rτη π.Χ., δ δέ Πάν aκόμη παλαιότερα! Μετά τόν θάνατό του.
δ Διόνυσος έτάφη στήν Νύσην τΥjς Άραβίας, aπό τήν όποία καί rλαβε τήν προσωνυμία, «Νυσαίος». «Οvκ aγνοω δΕ: διότι τινΕ:ς των συγγραφέων aπο φαίνονται τοvς τάφους των οεων τούτων ύπάρχειν
εν Νύσrz τfις 'Αρα6ίας, aφ' iις καΙ ΝvσαΤον τον Διό νvσον ωναμάσοαι». 12
Ύπάρχει βεβαίως καί aλλη, έπικρατεστέρα aποψις, δτι δηλαδή δ ΔιόΝΥΣος rδωσε τό ονομά του στήν πόλι ΝΥΣαν καί οχι τό aντίθετο.
2ε) 'Από τόν κατάλογο δέν λείπει καί δ ΉρακλΥjς, δ δποίος, κατά τόν Ήρόδοτο, έβασίλευσε
17.000 rτη
πρό του Αiγυπτίου βασιλέως" Αμασι
(περίπου 18.500 rτη π.Χ.). «'Αλλά τις aρχαΤός εστι οεος Αίγvπτίοισι
Ήρακλέης ώς δΕ: αvτο/ λέγοvσι, l!τεά εστι έπτακισχίλια και μύρια ες 'Άμασιν 6ασιλεύσαντα επείτε εκ των οκτω οεων
ol δvώδεκα οεο/ εγένοντο, των
Ήρακλέα Ενα νομίζοvσι
εlναι». 13
2στ) 'Ένας aλλος βασιλεύς, υίός τΥjς 'Αλκμήνης, δ δποίος, έκ γενετΥjς μέν rφερε τό ονομα 'Αλκαίος καί δ δποίος μετωνομάσθη έκτων ύστέρων σέ Ήρακλη, έβασίλευσε περισσότερο aπό
10.000 rτη πρίν aπό τήν έποχή
του Διόδωρου Σικελιώτου, δ δποίος καί μaς ένημερώνει περί αuτου.
11. 12. 13.
72
Ήρόδοτος. Ίστορία. βιβλ
2,
παρ.
145. σειρ. 8-12.
Διόδωρος Σικελιώτης. Ίστορική Βιολιοοήκη, βιβλ Ήρόδοτος. Ίστορία, βιβλ
2,
παρ.
43.
σειρ.
18
1, κεφ. 27, παρ. 3, 44, σειρ. J.
εως παρ.
σεφ.
1-4.
τ ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
«τον δ' /;ξ 'Αλκμήνης γενόμενον vστερον πλείοσιν hεσιν η μυρίοις, Άλ
καίον εκ γενετfjς καλούμενον, vστερον Ήρακλέα μετονομασοi]ναι ». 14
Τό aκολουθοuν aπόσπασμα μας πληροφορεί δτι οί Αiγύπτιοι, aντιμε τώπιζαν σοβαρότατο πρόβλημα, aπό επιθέσεις aγρίων θηρίων, κάποιος
δέ Ήρακλης fίταν αι'ηός ό όποίος τούς τό rλυσε &παξ διά παντός. Γιά τήν εuεργεσίαν του αuτήν οί Αiγύπτιοι τόν ετίμησαν ώς θεό. Δέν διευκρινίζε
ται πάντως, εάν fίταν ενας εκ των δύο προαναφερθέντων η aλλος. « κατισχυομένων lτι των dνορώπων ύπο τοιJ πλήοους των ο ηρ ίων, κα{ μάλιστα καπΧ
τi]ν Αlyυπτον κα{ τi]ν ύπερκειμένην χώραν μέχρι τοιJ
νιJν lρημον οvσαν κα{ οηριώδη. εlκος γaρ ταύτης ώς πατρίδος προνοηοέντα τον Ήρακλέα, κα{ καοα
ρaν τi]ν γi]ν των οηρίων ποιήσαντα, παραδοιJναι τοίς γεωργοίς τi]ν χώραν, κα{ διa τi]ν εvεργεσίαν τυχείν lσοοέου τιμi]ς». 15
2ζ) 'Άλλοι θεοί η ήμίθεοι βασιλείς ύπiϊρξαν οί 'Αγαθοδαίμων, Κρόνος,
'Απόλλων," Α ρης, Ζεύς κλπ. Πληροφορούμεθα aκόμη δτι εΤχαν ίδρύ σει ίερά τοu Διός καί της 'Ήρας. Πρός τιμήν τοu πρώτου, εΤχαν aφιερώ σει δύο χρυσούς ναούς, ό μέν μέγιστος, πρός τιμήν τοu επουρανίου Διός, ό δέ μικρότερος πρός τιμήν του επί γης βασιλεύσαντος Διός καί
πατρός αuτων, τόν όποιον ώρισμένοι aποκαλούν «'Άμμωνα» (δ
"Αμμων-Ρά, των Αiγυπτίων).
« lδρύσασοαι δi: καtίερον των γονέων Διός τε κα{ 'Ήρας aξιό
I
λογον τ{ί> τε μεγέοει κα{ τfj λοιπfί πολυτελε(α, κα{
ιl
ναοvς χρυσούς δύο Διός, τον μi:ν μείζονα τοιJ οv
ιl
ρανίοv, τον δi: /;λάττονα τοιJ οεοασιλεvκότος κα{
IΙ
πατρος αvτων, δν τι νες" Αμμωvα καλοvσι ». 16
I 14. 15.
Διόδωρος Σικελιώτης. Ίστορική Βιολιοaήκη. οιβλ.
I,
Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική Βιολιοaήκη. οιολ.
κεφ.
24, παρ. 4. σειρ. 1-4. 15, παρ. 3. σειρ. 3
1,
κεφ.
1,
κεφ.
ί'ως παρ.
8,
σειρ. ι
16.
Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική Βιολιοaήκη, οιολ.
15,
παρ.
3,
σειρ.
1 ί'ως
παρ.
I'
ι
4,
σεφ. ι
73
i
ι
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Έπ' π)καιρίμ, aς θυμηθουμε τήν μυστηριώδη πόλι« Πέτρα». στήν 'Αραβία. Έλληνικου ρυθμου λαξευμένην έπί βράχου. Οί ι<άτοικοί της
(φχικως οί Ίδουμαίοι. κατόπιν οί Ναβαταίοι, έλάτρευσαν ώς uψιστο θεό
τόν «ΝΤΟΥΣΑΡΑ». Ποιός ί\ρά γε θά (Ίναγνωρίση σήμερα στό Όνομα αuτό τήν παραφθορά του «ΔIΟΣ-ΡΑ»; Εuκολώτερα βέβαια aναγνωρίζετω δ «'Ινδός» θεός
«DYANS ΡΠΑR»,
ώς δ «ΔΙΑΣ ΠΑΤΗΡ».
Τό οτι οί 'Έλληνες έθεώρουν ~>ς νεωτέρους θεούς τόν Ήρακλη, τόν Διόνυσο καί τόν Πάνα, έν aντιθέσει πρός τοί>ς Αlγυπτίους, οί δποίοι τούς έν λόγφ θεούς τούς έθε<~ρουν aρχαιότατους, aποτελεί aλλη μίαν aπόδει ξιν οτι οί πρόγονοι των Έλλήνων προηγοuντο τG'>ν Αlγυπτίωv. «Εν 'Έλλησι μέν νυν νεώτατοι των οεων νομίζονται
εlναι Ήρακλέης τε καΙ Διόνυσος καΙ Πάν, παρ' Αlγυπ τίοισι δi: Πaν μi:ν cφχαιότατος καΙ πί:ίν οκτω των πρώτων λεγομένων οεων, Ήρακλέης δi: των δευτέρων των δυώδεκα
λεγομένων εlναι, Διόνυσος δi: των τρίτων, οί' iκ των /)υύ) δεκα οεων iγένοντο». 17
'Εκ των aνωτέρω, aλλά. καί γενικ6τερα aπό τήν ίστορία, διαπιστώνεται
οτι, κατ' εκείνη τήν έποχή, είναι έξαιρετικως δύσκολο νά διαχωρίση κανείς βασιλείς aπό θεούς. Ύπάρχουν πάντως πολλοί aκόμη 'Έλληνες, οί δποίοι δέν έβασίλευσαν μέν, aλλά, εvεκα των έξαιρετικων προσφορων των, εlσΥjλθαν στό Αlγυπτιακό Πάνθεο.
Μεταξύ αuτων συγκαταλέγεται καί δ'Απις, έξ "Αργους, του δποίου τό
Έλληνικό Όνομα i]ταν 'Έπαφος, «'Απις κατa τrzν Έλλήνων γλωσσάν iστι Ο/Επαφος>>, 1 κ δ προαναφερθείς μετψκησε στήν Α'ίγυπτο, δπου έγκατέστη σεν aποικία. Μετά τόv θάνατό του έθεοποιήθη Δπό τούς Αlγυπτίους καί κατετάγη μεταξύ των μεγαλυτέρων θεων του Αlγυπτιακου Πανθέου, ενε κα των Ιδιαιτέρων προσφορων του πρός αuτούς 1 ~ 'Όπως διεπιστώσαμε, τόν κύκλο των βασιλέων-φαραώ στήν Α'ίγυπτο, τόν
11νοιξαν 'Έλληνες ήμίθεοι, δμοίως δέ εΤναι γνωστόν, δτι εκλεισαν αuτόν Μα κεδόνες Πτολεμαίοι. Ή πασίγνωστη βασίλισσα Κλεοπάτρα ήΖ' ή Φιλοπά τωρ, στίς 15 Αuγούστου του 30 π.Χ. εδωσε τέλος, ώς αiηόχειρ, Όχι μόνον στήν
ζωή της, aλλά καί στόν μακρύ κατάλογο των Αlγυπτίων βασιλέων-φαραώ.
17. 18. 19.
74
Ήρόδοτος. Ίστορία. 6ι6λ. 'Ηρόδοτος. Ίστοpία, 6ι6λ.
2, παρ. 145, σειρ. 1-6. 2, παρ. 153, σειρ. 6-7.
Νεώτερον Έγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ι-IΛΙΟΥ », λrιμα «" Απις».
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Οί χρονολογήσεις, δσον aφορa τούς προαναφερθέντες θεούς-βασι λεϊς, 'ίσως φαίνονται aπίστευτες, επειδή ή καθιερωμένη ίστορία δέν aπο
δέχεται τέτοιες <'ιναδρομές (lδίως δσον aφορa τούς 'Έλληνες). Ή πλέον
συνήθης αΙτιολογία εΤναι δτι, κατ' εκεϊνες τίς εποχές, τά ετη δέν iiσαν ήλιακά, aλλ{ι σεληνιακά. 'Έναντι αί'ηfίς τfίς θέσεως aντιπαρατίθενται οί ακόλουθες παρατηρήσεις:
α) Ή λέξις «'Ηλικία» συναντaται ηδη τά aρχαιότατα 'Ελληνικά κείμενα. Ή ετυμολογία τfίς λέξεως μaς aποκαλύπτει aκριβώς τήν περιστροφή τfίς Γης περί τόν f]λιο, διότι ή λέξις συντίθεται aπό τόν «Υ1λιο» καί τό «ι<ίω», δπου «κίω» σημαίνει περιελίσσομαι. Άδιαμφισβητήτως λοι πόν aφορδ. ΗΛΙΑΚΗ μέτρησι του χρόνου. Έάν επρόκειτο περί διαφο
ρετικου τρόπου μετρήσεως του ετους καί οχι ΗΛιακου, οί <'ιναφερόμε νοι στίς εν λόγφ χρονολογήσεις θά τό επεσήμαναν, δπως συμβαίνει, επί παραδείγματι, στά ΌρφιJ<ά κείμενα, δπου αναφέρονται σέ,
12.000
πανσεληνίους μfίνας, aντιστοιχουντας σέ έκατονταετήρους ενιαυτούς.
«εονος 1:ς aφνειον
J
πλούσιον Ι:ξιJ<όμεσοα
ΜαJ<ροοίων, οΊ δi-ι πολέας ζώοvσ' Ι:νιαυτούς,
δώδεκα χιλιάδας μηvώv έκατοvταετήρωv πληοούσης μήνης χαλεπών tJ<τοσοεν aπάντων». 20
Έάν, παρ' δλ' αuτά, δεχθουμε δτι οί χρονολογήσεις aντιστοιχουν σέ σε ληνιακά ετη, τότε aγόμεθα σέ aτοπα συμπεράσματα διότι δ Διόνυσος θά
εΤχε βασιλεύση περίπου τό 3.750 π.Χ., ό 'Ήλιος καθώς καί δ 'Όσιρις, περί τό
1.840 π.Χ., δ τελευταϊος εμφανίζεται νά βασιλεύη καί λίγο πρό του 1.000 π.Χ. (οί διαφορετικές χρονολογίες <'ιφορουν διαφόρους aλλά δμω νύμους βασιλεϊς), δ Πάν θά εΤχε βασιλεύση τό 1.400 π.Χ., δ δέ Διόνυσος μόλις τό 923 π.Χ.! Ώς μέτρον συγκρίσεως, δ Μινωικός πολιτισμός aνδ..γε ται, κατά τήν συμβατικήν <'χρχαιολογία. πέραν του 3.000 π.Χ. β) Στό προηγοίψενο κεφάλαιο διαπιστώθη δτι, κατά τοί)ς ΑΙγυπτίους, ή καταστροφή του Έλλαδικοu χώρου εκ του κατακλυσμου συμπίπτει μέ
τήν εκχυσιν των ύδάτων τfίς θεσσαλιώτιδος λίμνης,
9.500 ετη π.Χ. πε ρίπου. Έάν λοιπόν επρόκειτο περί σεληνιακών ετων (l3 σεληνιακά ετη = 1 ήλιακό) τότε, ε'ίτε οί Αlγύπτιοι θ' aνεφέροντο σέ 123.000 ετη, ε'ίτε δ κατακλυσμός θά εΤχε συμβη περί τό 730 π.Χ.!
20. Όρφικ(χ,
Jιρyοvαυτικά. σεφ.
1106-1109.
75
I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
'Αγαπητέ ό.ναγνwστα, εναπόκειται πλέον σ' εσένα νά κρίνης κατά πό σον πρόκειται περί ήλιακwν ετων η οχι.
Τούς 'Έλληνες βασιλεΊς τfίς Αlγύπτου, τούς χωρί~ουμε σέ ήμιθέους καί θνητούς. 'Ένας έξ αuτwν ό όποΤος, κατά οιασωθεΤσες πληροφορίες. ώς
υίός τοϋ Διός συγκατελέγετο μεταξύ των ήμιθέων, ηταν ό βασιλεύς Μηνδ.ς (Μίνωας η Μίνως η Μινύας η Μίνας η Μένες η Μίν η Μανοϋ η Μέννορ), Κρητικfίς καταγωγfίς, ό όποΤος rμαθε στούς λαούς νά σέβονται τούς θεούς καί νά προσφέρουν θυσίες σ' αuτούς, «Μετa τοvς οεοvς τoίvvv πρωτόv φασι οασιλειJ σαι τfίς Αlyύπτου Mηvav, καΙ καταδεΤξαι τοΤς λαοΤς
οεούς τε σέοεσοαι καi ουσίας iπιτελεΤv».
21
Κλιμακωτή πυραμίς Θηοων
Πυραμίς ΈλληνικοιJ
I
I
'
Ααξευτή πυραμίς Ταϋyέτου
21.
76
Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική Βιολιοοήκη, 6ιβλ
l.
κεφ.
45, παρ. l.
σελ
1-3.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Ό 'ίδιος δέ ύπfιρξεν ό πρώτος βασιλεύς ό όπΟιος κατεσκεύασε κα
νονικήν τετράπλευρον πυραμίδα, έπί του τάφου του, καθώς καί τόν θαυμα~όμενον λαβύρινθο!
«i:νταιJοα δΕ: καΙ τον πiφον έαvτ{iJ κατασκεvriσαι πυ ραμίδα τετράπλευρον i:πιστήσαντα, καΙ τον οαvμα
ζόμενον παρa πολλοίς λαούρινοον οlκοr)ομijσαι». 22 "Ας μήν κάνη κανείς τόν κόπο νά ί)ΠΟστηρίξη οτι κάποιος aλλος, πρό
του Μίνωος, μή 'Έλλην, ύπηρξε ό πρwτος κατασκευαστής πυραμίδων, στήν Α'ίγυπτο, διότι οπως διαπιστώσαμε, δλοι οί προηγούμενοι βασι
λείς θεοί τfις Αίγύπτου fισαν 'Έλληνες, πέραν δέ αuτου κανείς Οέν ό.μφισβητεί τήν Μινωική πατρότητα του λαβυρίνθου.
Άξί~ει στό σημείο αuτό νά διασταυρώσουμε τήν πληροφορία του Διό δωρου Σικελιώτου, μέ αuτήν τήν όποία μθ.ς μεταφέρουν δύο έκ των έγκύ ρων Άράβων ίστορικwν, τούς όποίους χρησιμοποιουν ώς σημεία ό.να φορθ.ς πολλοί ίστορικοί. Πρόκειται περί του 'Ιμπραχήμ "Ιμπν Οuασήφ Σάχ καί του προγενέστερού του, 'Αμπού Έλ Χασάν Μασσουντί. Οί έν
λόγφ ίστορικοί, αναφέρουν οτι:
« Ό Σουρίντ, vίός τοιJ Σαλαχόκ (η Σαλχούκ). οασιλεύς τijς Α lyύπτου, 300 χρόνια πρό τοιJ κατακλvσμοιJ άνήyειρε μετά τoiJ ίερέως Άκιμάν (Αl'μονα),
r3
όποΤος iιταν άρχιτέκτων, μηχανικός, άρχιερει)ς, τάς δύο πvραμίr)ας ίvα δια φvλάξη εlς αvτάς άστρονομικάς, μαοηματικάς κατακτήσεις των Αlyvπτίων, αί όπΟιαι i:κτίΟενται l:κεΤ σαφδ.ίς καί προορίζονται δι' Ε: κείνους οίτινες δύνα νται νά i:ννοήσοvν τήν yραφήν καί τήν γλώσσαν των πvραμίr)ων». 2 '
Ποιός &ρά γε νά Υίταν ό βασιλεύς Σουρίντ, ό όποίος διέθετε ώς aρχιερέα τόν Α'ίμονα; (Ή rρευνα θεωρεί πιθανότερο διά του ονόματος
« ΆΚ1ΜάΝ »
νά προσεπάθησαν ν' aποδώσουν τό ονομα «ΚΙΜωΝ», παρά «Α'ίΜωΝ») "Ας παρατηρήσουμε συνήθεις τρόπους μεταφορο.ς, λέξεων aπό τήν Έλληνική γλwσσα: Κύι<λος-
Circle, Cercle, Cerchia, Ciklo. Κέντρο Center, Centre, Centro. Κέδρος- Cedar, Cedre, Ceder, Cedro κ.λ.π. 'Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς οτι τό t:λληνικό γράμμα «Κ», πολύ συχνά μεταγράφεται, στίς ξένες γλwσσες, ώς
«C», προφερόμενο ώς
«Σ».
'Εάν ό.ποκαταστήσωμε λοιπόν τό aρχικό γράμμα, του βασιλέως Σουρί-
22. Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική ΒιοJιιοaήκη, βιβλ. l, κεφ. 89, παρ. 3. σειρ. 12-14. 23. α) Διδάκτωρ Κων. Χασάπης. Τό Μυστικόν Της Πιιραμίδος ΤοιJ Χ έοπος σελ. '5. καί 6) Bedlenian Lihrary τi'jς 'Οξφόρδης. χειρόγραφο 'Αμπού 1'λ Χασάν Μασσουντί.
77
ι
I
!
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ
ντ, aποκαλύπτεται τό ονομα «Κοuρίνη>, ητοι «Κοuρήτης». Στήν πραγ ματικότητα λοιπόν. aντί τοϋ ονόματος τοϋ βασιλέως «Μίνωα», διεσώ θη μόνον ή έκ Κρήτης καταγωγή του. 'Α ναφέρεται δ μ ως eις uίός του
Σαλαχόκ η Σαλχούκ, ονομα ποίι δέν συναντaται στήν Έλληνική. "Ας μήν λησμονούμε δτι οί λαοί αuτοί δέν διέθεταν φωνήεντα, δ, τι κατέγραφαν, τό εσημείωναν διά συμφώνων. Κατά τήν aναπαραγωγήν, έκ συνηθείας καί μέ τήν συμβολή των συμφριψψένων, προσέθεταν τά φωνήεντα. 'Όταν δμως
η λέξις iΊταν aγνωστη, τότε τά φωνήεντα προσετίθεντο κατ' εκτίμησιν. δπότε τό ονομα συχνά γινόταν aγνc;φιστο. Ό Κουρήτης Μίνωας εθεωρείτο υίός τοu Διός, συνεπως κάποιο c1.πό τά επίθετα τοu «Πατρός Θεων τε (χνθρc;>πων τε» εικάζεται δτι παρεφράσθη
στήν λέξι Σαλχούκ. Ώς πιθανότερο, η ερευνα προτείνει τό ΣοΛΥμνεύΣ
=
ΣαΛΧούΚ η ΣαΛαΧόΚ. διότι πέραν των κοινων συμφώνων <χ Σ» καί «Λ>>. ί>πrφχει τό τελικό «Σ» δπου μέ τήν μορφή
«C»,
aντικαθιστa τό «Κ>>. Τέ-
λος τό δασύ φωνΥjεν <<Υ», προδιαθέτει γιfχ προφορfχ ώς «Χ». 'Επειδή λοι
πόν τ(ι σίψφωνα εΤναι τίι 'ίδια καί στίς δίιο λέξεις, ενισχύεται η πιθανότης τΥjς προαναφερθείσης έρμηνείας.
Πιθανως κάποιοι νά μειδιάσουν. σκεπτόμενοι δτι χρειάζεται μεγίιλη φαντασία γιά νά κάνη κανείς τέτοιους συσχετισμούς. "Ας δ.ναλογιστοuν λοιπόν, πόσο μεγάλη φαντασία θά κινδυνεύση νίι κατηγορηθη δτι διαθέ τει ενας κάποιος ερευνητής, μετά aπό λίγους αιωνες. εcιν ισχυρισθη δτι ή Έλληνική, καί οχι άλλοοαπή, λέξις «Γενάρης» εταυτίζετο μέ τόν «'Ια
νουάριο», δταν τό μόνο κοινό σημείο μεταξύ των εΤναι ενα γράμμα. τό «Ν» (δέν συνυπολογίζεται τό τελικό «ς», ώς κατάληξις aλλάσσουσα. στ(ι Έλληνικά.κατά τήν κλίσιν) καί οχι τρία σύμφωνα καί πιθανόν καί ενα δα σύ φωνΥjεν, δπως στήν περίπτωσι τΥjς επωνυμίας ΣαΛΧούΚ, ΣαΛαΧόΚ, ΣοΛΥμνεύΣ.
Στόν ναό του Όσίριδος, στήν "Αβυδο, στό aνό.γλυφο τοu aριστεροu τοί
χου, ό φαραώ Σ έτι ό Α. aπαριθμεί στόν υίό του Ραμσή τόν Β', εναν πρός
εναν τούς βασιλείισαντες πρό αι'ιτου μέχρι καί του Μένες (Μίνωα). ό aριθμός των όποίων aνέρχεται στούς
76.
Στόν δεξιό τοίχο, ό 'ίδιος φαραώ
παρουσιάζει τοί>ς προηγηθέντες του Μένες βασιλείς- Θεούς καί aνατρέ χει πολλές χιλιετίες πίσω. Περιέργως, τά αναγραφόμενα στόν δεξιό τοτχο. δέν τυγχάνουν τΥjς δημοσιότητος τήν όποία θά περίμενε κανείς, δμως τό δτι ό Μένες λαμβάνεται ώς σημείον aναφορaς, δείχνει τήν θέσι τήν όποία ιωτετχε αι'ιτός στήν συνείδησι των aρχαίων ΑΙγυπτίων.
78
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Ό Κουρήτης ΜίΝωαΣ η ΜηΝaΣ η ΜιΝύαΣ η ΜέΝεΣ η ΜίΝ η ΜαΝοu
('Ινδία), η ΜεΝνόρ (Γερμανία). aποδεικνί>εται λοιπόν ώς μέγας βασιλεί)ς (βεβαίως πρι:Sκειται περί δυναστείας βασιλέων) εκπολιτιστής καί εuεργέ της, μέ παγκόσμια επιρροή. Ύποστηρί~εται aκόμη δτι ή ονομασία
«MINeS» των
ορυχείων, τήν όποία συναντούμε στίς περισσότερες εuρω
παϊκές γλώσσες, ελκει τήν καταγωγή της aπό τοί>ς ΜΙΝωϊτεΣ, οί όποϊοι εξώρυσσαν τόν κασσίτερο c'χπό τίς «Κασσιτερίδες νήσους», δηλαδή τήν σημερινή Βρεττανία. Στό aκόλουθο 'Ινδικό aπόσπασμα διασώ~ονται aμφότερα, τό ονομα καί ή προέλευσις, εστω καί παρηλλαγμένα:
«Πάλαι Ι:πί τfίς δυναστείας τοιJ Μανού, οασιλει)ς τις r]ν ι'ν πάση τf7 σφαίρμ τfίς yf}ς, Σουράτας τ' ονομα». 24
Ή δυναστεία Δναφέρεται ώς ΜαΝοu (ΜίΝωας), τό δέ ονομα τοu βασι λέως ελκεται c'J.πό τήν καταγωγή του, aφou τό «ΣουΡάΤαΣ» ταυτί~εται, δπως διεπιστώσαμε, μέ τό «ΚουΡήΤηΣ».
'Από τήν φράσιν «ιΊ οασιλεία του Ι:πεξετείνετο σέ δλη τήν σφαϊρα τfjς
yf}ς» έξ(χγονται δύο εντυπωσιακές πληροφορίες, (χφ' ένός δτι fιταν γνω στή ή σφαιρικότης τής γής καί aφ' έτέρου δτι ό Κουρήτης Μίνωας
έ6ασίλευσε σέ δλη τήν ύορόγειο. 'Έτσι έξηγεϊται τό δτι συναντaται τό ονομά του στήν Α'ίγυπτο, 'Ινδία, Γερμανία, Βρεττανία καί Δλλοu.
Ή γνώσις της σφαιρικότητας της γης έθεωρεϊτο κοινή γιά τούς προγό νους των Έλλήνωv καί ενυπάρχει σέ πολλά διασωθέντα aρχαϊα γραπτ(χ
κείμενα, δπως δταν ό Φαέθων εμφανί~εται aπό τόν Νότιο πόλο νά μετα βαίνη στόν Βόρειο,
ι
ι
I
ι
/ι ,Ι
« παλιννόστμι r'5i: πορε(η
J:
1:ς Νότον Ι:κ Βορέαο, λιπων πόλοv εlς πόλοv Ι!στη.» 25 λίγο aργότερα δέ ν' ι:Ίφίνη τόv πόλο τόν στρογγυλό η κυκλικό η τορνευ-
τό καί νά στρέψη τό aρμα πρός τήν Δύσι.
« Φαέοωv δΕ: πόλοv διvωτοv Ι:άσσας
I ι:
i
εlς δύσιν l!τραπε c"Jίφρον». 26 Στά 'Ορφικά επίσης, ύμνεϊται ό Θεός ό όποϊος συναρμό~ει καί προσμι γνύει τίς διάφορες οψεις της σφαίρας, διά της πολυφωνικης κιθάρας Του,
24. Δούρyα, ι'ψχαίο 'Ινδικό βιβλίο, κεφ. Α, έδάφιοv 2. 25. Ν όνος, Διονυσιακά, βιβλ. 1, σειρ. 176-177. 26. Ν όνος, Διονυσιακά, βιβλ. 2, σειρ. 163-164.
79
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«σiJ
r"Ji: πάντα πόλοv κιοάρηι πολυκρέκτωι
άρμόζεις, »
27
επειδή δμως ή λέξις «πόλος» rχρησιμοποιεϊτο κατά τήν cφχαιότητα γιά νά ύποδηλώση τήν περιστρεφόμενη σφαίρα, γίνεται πλέον σαφές
δτι στούς συγκεκριμένους στίχους περικλείονται τόσον ή γνωσις περί τοu σφαιρικού σχήματος τfjς γfjς, δσον καί ή κίνησις αuτfjς περί τόν aξονά της, δταν λέγει:
« ... πάντα πόλον κιρνaς ... ». 2 ~ 'Όπως μaς μεταφέρει ό Πλούταρχος, ό 'Αρίσταρχος ό Σ(ψιος aναφέρει ξεκΔθαρα, δτι ή γη περιδινίζεται περί τόν λοξό aξονά της,
«iξελίττεσοαι δι' κατa λοξού κύκλου Πιν yi]ν, aμα καΙ περl τον αύτf]ς aξονα δινουμένην».''! Ό ΠλΔτων, ι'λναφέρεται σέ:
« .. . σφαιροει()ές, εν μέσου πάντη προς τaς τελευτaς lσον aπέχον, κυκλοτερες αvτο Στορνεύσατο .. . »,' 11 όλοστρόγγυλο, τορνευτό σχfjμα των συμπαντικων σωμΔτων. Ό 'Ερατο σθένης παρουσι(χζεται aκόμη πιό ακριβολόγος, διευκρινίζων δτι στήν
πραγματικότητα τό σχfjμα δέν clναι aπολύτως σφαιρικό, εχει δέ καί Κfχ ποιες cJ.νωμαλίες:
« .. . σφαιροει()iκ ή σύμπασα, οvχ ώς Σ κ τόρνου δέ. dλλ' {χει τι ν aς aνωμαλίας . .. »JI
Οί δυσεξήγητες γνώσεις των Έλλήνων, δέν σταματούν tδω:
«aπείρους δε εlναι κόσμους καΙ μεyέοει διαφέροτας. Σν τισ! δi: μΥ] εlναι Υjλιον μηc)ε σελήνην, Σν τισl δε μείζω πίίν παρ' ήμϊν καΙ Σν τισl πλείω». 32
η « .. .dνορώποισιν εlναι κα) πόλεις συνrvκημένας καΙ lρyα κατεσκευασμένα ωσπερ παρ' ήμϊν καΙ Υjλιον καΙ σελήνην καΙ τa aλλα ωσπερ παρ' ήμϊν». 13
27. Όρφικά «Όρφέως {)μνοι». 34. σεψr1l6-ΙΊ. 28. Όρφικά «Όρφέως uμνοι>>. 34. σειρ. 19. 29. Πλούταρχος. Περί τοσ i:μφωvομι'vοv προσώπου τ{J κύκλμι τfίς σελήνης. σελ. 923. τμfjμα Α. σειρ. 5-6. 30. Πλάτων Τίμαιος. σελ. 33. παραγρ. lJ. σειρ. 4-5. 31. Στράβων Γεωyραφικιi. οιβλ. I. κεφ. 3, παραγρ. 3. σειρ. 7-8. 32. Δημόκριτος Tcstimonia. Δπόσπασμα 40, σειρ. 6-7. 33. Σιμπλικίου «Εlς Τό Α τii'>ν 'Αριστοτέλους Περί 0\φανοiJ>> τόμος 7. σελ. 609. σεφ. 9- ll.
80
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Πως εΊναι δυνατόν νά γνωρί~η, ό Δημόκριτος, γιά κόσμους χωρίς flλιο καί σελήνη, γιά κόσμους μέ ολιγότερα οi'Jράνια σ(~ματα, aπό οτι εχει τό δι κό μας ήλιακό σύστημα καί γιά aλλους μέ περισσοτέρα; Άπό που Υ1ντλησε
πληροφορίες ό 'Αριστοτέλης γιά uπαρξι νοήμονος ~ωfις, 'ίδιας μέ τήν Ιδική
μας, στό σύμπαν; Κάθε προσπάθεια aπαντήσεως θά εΊναι ύποθετική. Οί Έλληνικοί χάρτες, οί όποιοι εγιναν γνωστοί ώς οί του Πίρι-Ρέϊς,
εχουν σχεδιαστfι μέ θαυμαστή ακρίβεια καί εχει ληφθη ύπ' οψιν, κατά τόν
σχεδιασμό των, ή σφαιρικότης τfις γfις. Ή 'Υδρογραφική ύπηρεσία των ΗΠΑ επιβεβαίωσε τήν γνησιότητά των, ύπελόγισε τήν ήλικία των σέ
5.000 ετη καί, λαμβάνοντάς τους ώς πρότυπα,
διώρθωσε παγκόσμιους χάρτες. Αi'ιτά κατά δηλώσεις του μεγαλυτέρου
χαρτογράφου τfις Άμεpικfις, του Μάλεϋ "Αρλιγκτον (Maley Arlihgton). Κατά τόν καθηγητή
Charles Hapwick,
«Πρέπει νά ύπfjpχαν κάποια
οργανα γιά τόν aκριοfj καοορισμό τοιJ μήκους των r)ιαφόρων περιοχών, τά
όποια χρησιμοποιοιJσαν aνορωποι πού Υjξεραν μέ aρκετή προσέγγιση τό σω
στό μέγεοος τfjς γf}ς. Φαίνεται δτι είχαν aρκετές γνώσεις γιά τίς δύο 'Α μερικές καί εlχαν χαρτογραφήσει τίς aκτέςτf}ς ΆνταρκτικfJς». 34 Τό έπόμενο aπόσπασμα aποδεικνύει πλήρη γνωσι του μηχανισμου έκλείψεων.
«'Έκλειψις ήλίου συνέβη στήν Τροία καί ό στρατός iιταν aπρόθυμος (νά πολεμήση) λαμβάνοντες αi'ιτήν ώς (κακό) θεϊκό προμήνυμα, διαβαί νοντας λοιπόν ό Παλαμήδης, έξήγησε δτι έπειδή ή σελήνη διήρχετο κάτω aπό τόν flλιο, έσκοτείνιασε ή γη καί έδημιουργήθη καταχνιά».
«lκλειψις ήλίοv εν Τρο(α
εγένετο καi ό στρατος aοvμοι Υισαν λαμοάνοντες τi}ν διοσημίαν ες τa μέλλοντα. παρελοων οvν ό Παλαμήδης αvτο το πάοος τοιJ ήλίοv διεξf}λοε καi δτι τfjς σελήνης ύποτρεχοιΊσης αvτον iξαμαvροιJται 3
καΙ aχλύν lλκει,» ' "Ας συμβάλλουμε στήν οΙκονομία, κλείνοντας τήν σχετική aναφορά μέ μία aπίστευτη μέν πληροφορία, μ ή δυνάμενη δμως ν' aμφισβητηθη.
Οί Ντόγκος, μία aφρικανική φυλή, ή όποία aνεκαλύφθη στίς aρχές του
20ου αlωνος, έγνώρι~ε πληροφορίες περί του ήλιακου συστήματος του
34. 35.
Περιοδικό «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ». Αuγουστος Φιλόστρατος, 'Ηρωικός, σελ.
709.
σεφ.
2002,
σελ.
22.
2-7.
81
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Σειρίου, aγνωστες τότε στούς έπιστήμονες, οί όποίες μέχρι σήμερα, επιβεβαιώνονται aργά aργά, ύπολείπονται δέ έλάχιστες λεπτομέριες
πρός πλήρη έπιβεβαίωσιν δσων μέ πολύ προσοχή παραδίδουν aπό γενεά.
σέ γενεά, οί ίερεΊς των. Συνεπώς είναι aδύνατον νά περι\Ίλθαν, μέ τόν rνα η τόν Ο.λλο τρόπο, οί πληροφορίες αuτές aπό πηγές του πολιτισμένου μας
κόσμου. 'Εκείνο πάντως τό όποίο συνταράσσει, ε1ναι ή όμολογία τών ίδίων, δτι clναι aπόγονοι aρχαίων Έλλήνων aργοναυτών καί συγκε κριμένως Λημνίων!
16
Συνεπώς, οί rψχαίοι 'Έλληνες, δσον aφορa τό ήλιακό σύστημα του Σει ρίου, κατείχαν πολύ περισσ()τερες γνώσεις aπό αuτές τίς δποίες τούς aποδίδει ή παραδοσιακή Ίστορία, aλλά καί aπ' αuτές τίς όποίες γνωρί
~ουν οί σημερινοί επιστήμονες. ''Ισως τέτοιου ε'ίδους γνώσεις έξηγουν γιατί έξηφανίσθη τό
95-97 % τ\1ς
γραπτης κληρονομίας των Έλλήνων.
3) 'Εξαιρετικώς μεγάλος aριθμός Αιγυπτιακών πόλεων φέρουν Έλληνικές ονομασίες, δπως, Διόσπολις (2), Πανόπολις, Άπολλωνόπολις (2), Ήλι ούπολις, Έρμούπολις (lO), Εtλειθυία, Άφροδιτόπολις, Διονυσιάς, "Αρτεμις, Θηβαι, Δάφνη, Φιλαδέλφεια, Λητόπολις, Ήρακλεόπολις (4), Όξύppυγχος, Λεοντόπολις (2), 'Άβατος, Θύνις, 'Άβυδος, Ναύκρατις, Μέμφις, Νικόπολις, Βερενίκη, Φιλοτέρα, Βακχιάς, Διδύμη, Αίνος, Ίερά Συκάμινος, Μήδεια, Κροκοδειλόπολις, παρά τήν λίμνη Μοίριδα, καθώς καί δεκάδες Ο.λλες, οί όπΟιες δέν αναφέρονται γιά λόγους οικονομίας, καί οί όποίες επιβεβαιώνουν, Ο.ν μ ή τι Ο.λλο, τήν Ί'δρυσίν των aπό 'Έλλη
νες (οί aριθμοί δηλώνουν τό πληθος των όμωνύμων πόλεων). 37 «τfΊς ycφ πάσης οlκουμένης
κατa μόνην τiιν Αlyυπτον εlναι πόλεις πολλaς ύπο
των aρχαίων οεών Ι:κτισμένας, οlον Διός, Ήλίου, Έρμού, :Απόλλωνος, Πανός, Εlλειουίας, aλλων πλειόνων». JR
4) Οί 'Έλληνες, aπό πολύ παλαιά, είχαν καθιερώσει νά γράφουν έξ aρι στερών πρός τά δεξιά, ητοι aντιστρόφως πρός τούς ύπολοίπους λαούς
36. Ρόμπερτ Τέμπλ (Robert Temple), Ό άγνωστος Σείριος, έκδότης Ν. Ράπτης. 37. «Νεώτερον Έγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΗΛΙΟΥ >> 38. Διόδωρος Σικελιώτης. Ίστορική ΒιtJλιοοήκη, 6ι6λ. J, κεφ. 12, παρ. 6, σεφ. 3. σεφ. ι
82
εως παρ.
7.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ετσι συναντοuμε <
«Σ(Ο)ΥΕΖ» (ΟΥ, έναλλακτική προφορδ. τοu Υ), «ΔΙΑΣ»---.- «ΣΑΙΔ»
(port SAID), «ΣΕΙΡΙΟΣ»---.- «ΟΣ(Ε)ΙΡΙΣ», ό όποίος ταυτί~εται μέ τόν Σείριο-Διόνυσο:
«τι:ίίv δi: παρ"Έλλησι παλαιών μvοολόyωv τιvi:ςτοv 'Όσιριv Διόvvσοv προσοvομάζοvσι καΙ Σείριοv παρ ωvύμως »'
9
'Εν aντιθέσει πρός τούς διαφόρους τύπους έλληνικων γραφών, οί ,)πό λοιπες ξένες γραφές ΔΕΝ διέθεταν φωνήεντα, ετσι ό γραφεύς κατέγρα φε τήν λέξιν μόνον διά συμφώνων. Ό αναγνώστης, γιά νά δυνηθη νά τήν
aναγνώση, wφειλε νά γνωρί~η J1χητικως αuτήν ταύτην τήν λέξιν, wστε νά
I
συμπληρώση τά φωνήεντα. Εuνόητον εΤναι δτι τό σύστημα aπεδεικνύετο
I
aνίκανο νά aποδώση ξένες λέξεις η ονόματα, οπως έπι παραδείγματι τά
I
Έλληνικά, διότι ή πλειονότης των ξένων δέν τά έγνώρι~ε. aλλά καί δσοι
I
πιθανόν νά τά έγνώρι~αν, συχνότατα δέν J1δύναντο νά τά προφέρουν
I
όρθως.
I
Γιά νά γίνη κατανοητό αiηό aναλογιστfjτε δτι ό 'Έλλην, δταν π. χ. συνα
ντa σέ κείμενο τίς γραφές: «Π''ιωάννου» η «Αντl>>, χωρίς κaν νά σκεφθη
I
προφέρει aντιστοίχως «ΠαπαιωάννοU>> καί «'Αντένα», πόσοι ξένοι θά τά
I
αναγνωρίσουν;
'Έστω δμως δτι κάποιος γνωρί~ει καλώς τήν Έλληνική, θά δυνηθη hρά γε νά προφέρη όρθως γράμματα δπως τά «Γ», «Δ», «Θ», «Χ»; Παρ' δτι
ύπάρχουν λέξεις, στήν 'Αγγλική γλώσσα, οί όποίες περιέχουν τέτοιες προ
φορές, π.χ.
Yesterday (Γ), THe (Δ), THeory (Θ), Harmony (Χ), οταν
rνας Βρεττανός η 'Αμερικανός προσπαθήση νά προφέρη έπί παραδείγ ματι τήν λέξι «γαρίδα» η «θεός», θά τόν aκούσετε νά λέγη «Garidα» η
«Teos».
Τό αuτό, λίγο πολύ, συμβαίνει καί μέ τούς ύπολοίπους Εuρωπαί
ους. Βεβαίως καί ό 'Έλλην aντιμετωπί~ει παρόμοια προβλήματα, δυσκο λεύεται έπί παραδείγματι, δ. ν οχ ι aδυνατετ νά προφέρη τό
« R»,
κατά τόν
Γαλλικό τρόπο διά τfjς κιονίδος, τό μεταξύ «ε>> καί «ι» Γερμανικό« ϋ », καθώς καί διάφορα aραβικά γράμματα, μέ τόν γνωστό λαρυγγώδη τρόπο. Συχνά λοιπόν, στά γραπτά των aνατολικfjς προελεύσεως λαών, ένω διεσώ~οντο τά σύμφωνα των λέξεων, ή aπόδοσις των φωνηέντων aπεδίδε το λανθασμένως. Γιά νά γίνη πλήρως κατανοητό αuτό, έπί παραδείγματι,
39.
Διόδωρος Σικελιώτης, 'Ιστορική Βιολιοοήκη, 6ι6λ.
l, κεφ. 11. παρ. 3. σεφ. 1-3.
83
j '
-
---------------------
-
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
εάν συναντουσε, ό ό.ναγνώστης, τήν λέξι «ΚΝ », θά 1]ταν δυνατόν νά προ φέρη: ΚάΝω, ΚεΝό, ΚιΝw, ΚwΝος, ΚουΝw, wΚεαΝός, εΚείΝο κ.λ.π. Τε λικώς εκ των συμφραζομένων, ό αναγνώστης εuρισκε τήν σωστή λέξι.
(Έχρησιμοποιήθησαν παραδείγματα στήν Έλληνική γλwσσα, δι' εuνοή
τους λόγους). Πως τώρα, ή θεά Άθηνa μετωνομc1σθη aπό τούς Αlγυπτίους σέ Νηίθ; «Αlyυπτιστl μi:ν τοvνομα ΝηίΟ, Έλληνιστl δέ, ώς ό i:κείνων λόγος, 'Αοηνa· »
40
Τό ονομα «ΆΘηΝΟ.», μέ τήν ό.νάστροφη γραφή, των Αiγυπτίων, γίνε ται «αΝηΘΑ». Τά φωνήεντα παραλείπονται καί ή λέξις γράφεται ώς «ΝΘ», τό μεταξύ των δύο συμφώνων μακρόν «Η», άκουστικώς Υιχουσε εντόνως, ό.ποδωθέν γραφικwς στά Έλληνικά ώς
«HI»,
τά δύο «Α», aρχι
κό καί τελικό, εχάθησαν κι ετσι προέκυψε τό ονομα τfίς «Αiγυπτίας» θεaς «ΝΗΙΘ».
5) 'Ακόμη καί οί Υδιοι οί Αiγύπτιοι έθεώρουν τούς 'Έλληνες aρχαιότερούς των. Ό ίερεύς του ναου τΥjς Σ(iίδος (τό σημερινό Port Said), όμολογετ: «Χωρίς κανένα φθόνο θc1 σου τά διηγηθώ, Σόλων, πρός δική σου χάριν
καί πρός χάριν τΥjς πόλεώς σας, πρό πάντων δέ πρός χάρι τΥjς θεaς
(Άθηνaς). ή όποία aναλαβουσα καί τήν δική σας καί τήν δική μας χώραν,
ανέθρεψε καί επαίδευσε (αuτές), πρώτη δμως τήν οική σας, χίλια χρό νια πρίν (από τήν δική μας)». «τον οιΊν ίερέα φάναι. Φοόνος ο(χ)είς,
ω Σόλων, aλλa σού τε i!νεκα i:ρω καΙ τfις πόλεως ύμων. μάλιστα δΕ: τfις οεοv χάριν, η τήν τε ύμετέραν καΙ Πινδε
Ελαχεν καΙ lορεψεν καΙ i:παίδευσεν, προτέραν μi:ν Πιν παρ' ύμΤν Ετεσιν χιλίοις». 41 Ό χαρακτηρισμός «χίλια χρόνια» πιθανwς ό.ναφέρεται μέ τήν σημερι νή εννοια, δηλαδή πάρα πολλά. Ό Υδιος ίερεύς. στήν συνέχεια, βεβαιώνει δτι οί Άτλάντιοι κατακτηταί
(είχαν καταλάβει τίς περιοχές aπό Λιβύης μέχρις Αiγύπτου, τήν Εuρώπη δέ μέχρι Τυρρηνίας) aπεκρούσθησαν επιτυχώς aπό τούς 'Αθηναίους, οί όπΟιοι ό.φ' ένός μέν aπέτρεψαν, τήν περαιτέρω ύποδούλωσι λαwν, ό.φ'
έτέρου δέ aπελευθέρωσαν δσους είχαν flδη ύποδουλωθΥj, χωρίς νά ζητή40. Πλάτων. Τίμαιος. 41. Πλάτων, Τίμαιος.
σελ. σελ.
21. παρ. e, σεφ. 5-6. 23, παρ. d, σεφ. 4 εως παρ.
C, σεφ.
I.
84
---------------
-
-
~-
--
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
σουν κανένα aντάλλαγμα. Γι' αuτήν aκριβwς τήν γεναιοφροσύνη των 'Αθηναίων, ό Αlγύπτιος Ίερεύς θεωρεΊ δτι οφείλει χάριν στόν Σόλωνα, ώς
aπόγονό των. «τοvς δi: μήπω δεδουλωμένους διεκώλυσεν δουλωοfjναι, τοvς δ' aλλους' δσοι κατοικοιJμεν i:ντος δρων Ήρακλείων, aφοόνως aπαντας iιλεvοέρωσεν». 42 'Εκ τfjς lδίας πηγfjς πληροφορούμεθα δτι ό προκατακλυσμιαΊος πολι
τισμός τwν 'Αθηναίων έθεωρεΊτο μοναδικός: «Διότι κάποτε, Σόλων, πρό τού μεγάλου κατακλυσμού, ή σημερινή
πόλις των 'Αθηναίων ύπfjρξεν aρίστη εlς τόν πόλεμον, καί γενικwς εlς τήν διακυβέρνησί της τελεία. 'Όπως αναφέρεται, σ' rκείνη τήν πόλιν rγιναν
κάλλιστα εργα καί διεμορφώθησαν τά aριστα των πολιτευμάτων, έξ δσων εχομεν ακούσει δτι ύπfjρξαν ποτέ έπί τfjς γfjς».
«ilν yaρ δή ποτε, ω Σόλων, ύπi:ρ τiιν μεyίστην φοορaν vδασιν ή νιJν 1\οηναίων οvσα πόλις aρίστη πρός τε τον πόλεμον καΙ κατa πάντα εvνομωτάτη διαφερόντως iΊ κάλλιστα Ι!ρyα καΙ πολιτεΤαι yενέσοαι λέγονται κάλλισται πασών όπόσων ύπό τον οvρανον ήμεΤς aκοi]ν παραδεξάμεοα». 43 Τά aνωτέρω προέρχονται έκ των γραπτwν aρχείων τοu έν λόγφ ίεροu. ΟΊ 'ίδιοι οΊ Αlγύπτιοι, λοιπόν, έθεώρουν τούς 'Έλληνες aρχαιότερούς των, μέ rξαιρετικwς προηγμένο πολιτισμό, wφειλαν δέ σ' αuτούς, έκτός δλων των aλλων καί τήν ελευθερία των.
6) Στά 1\ρyοναυτικά, κατηγορηματικώς καί σαφwς αναφέρεται δτι, δταν ό 'Ορφεύς μετέβη στήν Α'ίγυπτο, «aπεκάλυψε, έδίδαξε τόν 'Ιερό Λόγο».
«fιδ' δσον Αlyυπτίων ίερον λόγον i:ξελόχευσα». 44 Στό 'ίδιο κείμενο, λίγο πιό κάτω επαναλαμβάνει δτι: «Σέ δποια, έκ των aπεράντων περιοχών, τfjς Αlγύπτου καί τfjς Λιβύης
i/,
aφικόμην, έδίδασκα στούς aνθρώπους των πόλεων τούς Θείους Λόγους».
«ών ίκόμην i:πl yαΤαν aπείριτον i]δi: πόληας Αlyύπτrυ Αιούn τε οροτοΤς aνa οέσφατα φαίνων». 4 '
42. Πλάτων. τίμαιος. σελ. 25. παρ. c, σειρ. 4-6. 43. Πλάτων, τίμαιος. σελ. 23, παρ. c. σειρ. 3, Ι'ως παρ. d, 44. 'Ορφικά, 'Αρyοvαvτικά, σειρ. 43. 45. 'Ορφικά, 1\ρyοvαvτικά, σεφ. 101-102.
σειρ. Ι.
85
ι
-
-
-
-~-
---------------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
'Επί βασιλέως 'Αγησιλάου, της Σπάρτης, cJ.νευρέθη ό τάφος της 'Αλκμήνης, της μητρός του Ήρακλέους. 'Επάνω στήν πλάκα ύπηρχε κεί μενο γραμμένο έπί πίνακος εκ χαλκου, μέ χαρακτηρες πανάρχαιους, μιας γραφης λησμονημένης πλέον μεταξύ των Έλλήνων. Παρά τίς προσπάθει ες, δέν κατέστη δυνατόν νά aναγνωσθη ή γραφή, γι' αuτό ό βασιλεύς
'Αγησίλαος aπέστειλε aντίγραφα στόν Αiγύπτιο Φαραι;>, γιά νά τά έξετά σουν οί ίερείς. «iπάνω δΕ: τoii μνήματος" tκειτο" πίναξ χαλκοiiς tχων γράμματα πολλa οαvμαστον ώς παμπάλαια· γνώναι γ(J.ρ /;ξ αι)των
ov<''Ji:ν παρείχε καίπερ iκφανέντα τoii χαλκοii καταπλvοέν
τος. aλλ' iοιός τις ό τύπος και οαρ6αρικος των χαρακτή ρων iμφερέστατος Αlγvπτίοις διο καΙ 'Αγησίλαος, ώς tφασαν, iξέπεμψεν aντίγραφα τ{ij 6ασιλεϊ δεόμενος δεϊξαι τοΤς ι'ερεiiσιν».
46
Πράγματι, ό Φαραώ εδωσεν εντολή στόν Αlγί>πτιο ίερέα Χόνουφι, νά βοηθήση στήν aναγνώρισι της γραφης. Αuτός, μετά aπό τριήμερη ερευνα,
aφου συνέκρινε τά γράμματα της πινακίδας μέ τούς χαρακτηρες παναρ χαίων γραπτών κειμένων, έκτων aρχείων, Δνέγνωσε τήν επιγραφή.
« ήκε δΕ: πέμψαντος οασιλέως και κελεύσαντος τον Χ όνοvφιν, εl' τι σvμοάλλοι των γεγραμμένων, έρμηνεύσαντα ταχέως aποστεϊλαι· προς έαvτον δΕ: τρεϊς ή μέρας aναλεξάμενος 6ιολίων των παλαιών παντοδαποvς χαρακτfιρας aντέγραψε τ{ij 6ασιλεϊ και προς ήμaς tφρασεν»47 • Έκτου Δνωτέρω Δποσπάσματος, καταδεικνύεται δτι: Οί μέν 'Έλληνες έγνώρι~αν δτι οί Αiγύπτιοι οιεφύλασσαν πανάρ χαια κείμενα, στίς 6ι6λιοοfικες τών ίερατείων των, οί οέ Αiγύπτιοι, μέ προθυμία παρείχαν οίανοήποτε πληροφορία τούς έ~ητοϋσαν οί 'Έλληνες.
8) Ό Δημόκριτος μaς πληροφορεί δτι, aφου εγίψισε σχεδόν δλον τόν κό σμο καί ΥΊκουσε πολλούς μορφωμένους Δνθρώπους, κανείς εξ αuτων δέν Υ)δυνήθη νά συγκριθη μέ τόν Υδιο, δσον aφορa στίς λύσεις Γεωμε-
46. 47.
Πλούταρχος. Περί Σωκρ(Ίτους Δαιμόνιον. σελ. Πλοίηαρχος. Περί Σωκρ(iτοvς Δαιμόνιον. σελ. σεφ. ι
86
577, παρ. F σεφ. 3-10. 578. παρ. F, σεφ. 9. !'ως
σελ.
579.
παρ. Α.
·· .. ,
·· .. ,
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
τρικων προβλημάτων μετ' aποδείξεως, οuτε κ(iν οί καλούμενοι, aπό
τούς Αιγυπτίους «Άρπεδονάπται» (σήμερα θά τοί>ς χαρακτηρί~αμε εμπειρικούς τοπογράφους). «iγιiι δi: των κατ' iμαυτον rlνaρώπων γην πλείστην iπεπλανησάμην ίστορέων τa μήκιστα, καΙ dέραςτε
καΙ γέας πλείστας εΊδον κα) λογίων dνδρ(/Jν πλείστων iπήκουσα καΙ γραμμέων συνaέσιος μετa aποδείξεως οι)δείς κώ με παρήλλαξεν οvδ' οί Αlγυπτίων καλεόμενοι Άρπεδονάπται· » 48
'Αποδεικνύεται λοιπόν δτι, οί μέν 'Έλληνες κατείχαν τίς γνώσεις, σέ επιστημονικό επίπεδο, οί δέ ΑΙγύπτιοι διέθεταν αuτές, ώς παρακα ταθfjκες, στίς βιβλιοθfjκες των ίερατείων των. 'Αποδεικνύεται προσέτι δτι οί ύπόλοιποι aλλοδαποί σοφοί δ,τι εγνώρι~αν, τό εγνώρι~αν άπλως σέ εμπειρικό, σέ πρακτικό επίπεδο.
9) Ό Θαλfjς δ Μιλήσιος εδίδαξε στούς ΑΙγυπτίους ίερείς τήν θεωρία των «δμοίων τριγώνων», ύπολογί~οντας τό uψος τfjς μεγάλης πυραμίδας,
Ί 'I I I
διά τfjς συγκρίσεως τfjς σκιΟ.ς αuτfjς, μετά τfjς σκιάς του η κατ' aλλους,
τfjς βακτηρίας του (μπαστουνιού του). Ή πρΟ.ξις αuτή μΟ.ς θυμί~ει τήν πρότασιν του Ίμπραχήμ "Ιμπν Οuασήφ Σάχ καί του Άμπού Έλ Χασάν Μασσουντί, δτι οί γνώσεις οί δποίες rχουν ενσωματωθfj στήν πυραμίοα «Προορί~ονται δι' εκείνους Οtτινες ούνανται νά εννοήσουν τήν γραφή καί τήν γλωσσα των πυραμίδων».
« δτι πάσης άνευ πραγματείας καΙ μηδενος οργάνου δεηaεlς dλλa τi]ν οακτηρίαν στήσας iπl τ~ πέρατι τi]ς σκιaς flν ή πυραμlς
iποίει, γενομένων τfί iπαφfΊ τi]ς dκτΤνος δυοΤν τριγώνων, l!δειξας ον ή σκιa προς τi]ν σκιaν λόγον
εΊχε τiιν πυραμίδα προς τiιν οακτηρίαν l!χουσαν». 49
Έάν oi Αiγύπτιοι ησαν οί ϊοιοι aρχιτέκτονες τής μεγάλης πυραμί οος τής Γκί~ας, οέν θά έξεπλήσετο οϋτε ό Φαραώ 'Άμασις, οϋτε ή ό.κολουθία του, aπό τόν τρόπο μέ τόν όποιο ένήργησε ό Θαλής,
ό.φοϋ θά έγνώρι~αν τίς βασικές aρχές τής ΓΕΩ
- ΜΕΤΡΙΑΣ.
Στό προαναφερθέν aπόσπασμα δ Πλούταρχος, δ δποίος σημειωτέον
48. α) Δημόκριτος. 'Αποσπάσματα, 299. σε ψ. 6-lO καί β) Κλήμης 'Αλεξανδρεύς. ΣτρωματεΤς. βιβλ.l, κεφ. 15, παρ. 69, ύποπαρ. 5, σεφ. 2-5. 49. Πλοίηαρχος, Των Έπτά Σοφωv Συμπόσιον, σελ. 147, παρ. Α. σεφ. 5-lO.
87
I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
δέν Υιτο μαθηματικός, αναφέρεται στά δμοια τρίγωνα, κατά τρόπον πού aποδεικνύει δτι κατέχει πλήρως τό θέμα.
« Ή γεωμετρία, ώς επιστήμη, πρός lρεvναν των Ιδιοτήτων του χώρου, aπο τελεί dποκλειστικόν δημιούργημα του Έλληνικου πνεύματος» (Διδάκτωρ Εuάγγ. Σταμάτης). Τέλος, ό 'Αριστοτέλης έδήλωνε δτι οί βασικές γνώσεις των διανοητwν
τΥjς έποχfjς του είχαν παραληφθη aπό τούς aρχαίους προγόνους των. « δμως δΕ: παραλάοωμεν κα! τοvς πρότερον ήμ ων εlς επίσκεψιν των οντων ελaόντας κα! φιλοσοφήσαντας περί τfίς dληοείας». 50
'Αναρωτήθηκε aρά γε κανείς ποτέ, ι
Γιατί οί 'Έλληνες δέν έλάτρεψαν ποτέ ~ωόμορφους θεούς;
2.
Γιατί κανείς έκτων Ο.λλων πολιτισμwν δέν κατώρθωσε νά έπιτύχη οuδε μία πραγματική, επιστημονική καί aξιόλογη aνάπτυξι του aνθρωπί νου πνεύματος; Ή ελλειψις καί τfίς στοιχειώδους aκόμη έπιστημονικfίς φιλολογίας
aποδεικνύει δτι ή aνάπτυξις τwν επιστημών, οί όποΤες aποδίδονται στούς προαναφερθέντες Αlγυπτίους η Άσυροβαβυλωνίους, θά πρέπη ν'
aναθεωρηθfj, διότι Ο.λλο επιστήμη καί Ο.λλο έμπειρικές γνώσεις. 'Αποδεικνύεται λοιπόν δτι οί Αίγύπτιοι ωφειλαν στούς 'Έλληνες:
• •
Τό δνομα τής χώρας των.
• •
Πολλές εκ τών μεγαλυτέρων θεοτήτων των.
• • • •
Τήν άπαλλαγή των άπό τήν μάστιγα τών άγρίων θηρίων.
Τίς πρώτες, δπως καί τίς τελευταiες, ουναστεiες θεών ήμιθέων καί θνητών βασιλέων.
Τήν γνώσιν τών θείων λόγων, τών θρησκευτικών τελετουργιών, τής φιλοσοφίας καί εν γένει του πολιτισμού.
I
Τήν κατασκευή τών πρώτων πυραμίδων. Τήν οίκοοόμησιν πολλών καί μεγάλων πόλεων. Τήν ελευθερία των, εκ τών Άτλάντων κατακτητών.
~
Καθώς καί πολλά Ο.λλα εuεργετήματα.
I
Οί Έλληνικfjς καταγωγfjς βασιλείς τfjς Αlγύπτου, ώς καί οί έν γένει δια βιοuντες η επισκεπτόμενοι τήν χώρα, μετέδιδαν τόν προηγμένο πολιτισμό τfjς πατρίδος των.
50.
88
'Αριστοτέλης. Μεταφυσικcί..
983h.
σειρ. Ι-
3.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Μετά λοιπόν aπό τήν τρομακτική καταστροφή εκ των ύδάτων μέχρι καί τήν επονομα~όμενη «ίστορική» εποχή, ΤΑ ΑΙΓΥΠΠΑΚΑ ΙΕΡΑΤΕΙΑ ΑΠΕΤΕΛΕΣΑΝ ΤΟΥΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΝΆΡΧΑΙΩΝ ΚΑΙ ΧΑΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ.
ΟΙ ΑΙΓΥΠΠΟΙ ΙΕΡΕΙΣ, ΟΝΤΑΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ, ΠΡΟΘΥΜΩΣ ΠΑΡΕΔΙΔΑΝ ΣΤΟΥΣ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΠΚΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ, ΠΣ ΕΡΜΗΠΚΩΣ. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ, ΦΥΛΑΣΣΟ ΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ.
Μετ{χ τήν επικράτησι του Χριστιανισμου, τόν 'ίδιο ρόλο rπαιξαν οί "Αραβες, οί όποίο ι διέσωσαν τά aρχαιοελληνικά κείμενα, aπό τό κατα
στροφικό μένος των θρησκολήπτων, τό όποίο ώδήγησε τόν δυτικό κόσμο στόν σκοταδισμό του Μεσαίωνας. Ή «aνακάλυψις». εκ νέου, του Έλληνικου πνεύματος rφερε τήν Ά να γέννησι. Εuρωπα'ίκές επανεκδόσεις των rργων των aρχαίων Έλλήνων, δπως τΥjς Λειψίας, τΥjς 'Οξφόρδης, των Παρισίων, του" Άμστερνταμ
κ.λ.π., εχρησίμευσαν ώς πηγές γνώσεων, δχι μόνον γιά τούς aλλοδαπούς ό.λλά καί γιά τούς ήμεδαπούς λογίους, μελετητές η ερευνητές. Δυστυχως, μέχρι προσφάτως, δταν 'Ελληνικοί lδιωτικοί εκδοτικοί ο'ίκοι ηρχισαν νά
εκδίδουν τήν aρχαία γραμματεία, ύφίστατο παντελής rλλειψις κρατικων εκδόσεων. Αuτή ή παλινδρόμησις των γνc~σεων επέτρεψε σέ ώρισμένους νά εμφα νίσουν κάποιες εξ αuτων ώς προσωπικές των ανακαλύψεις, π. χ. ή Ιδέα του ήλιοκεντρικου συστήματος aπεδίδετο στόν Κοπέρνικο, μέχρις δτου aνευ
ρέθησαν οί σημειώσεις του, aπό τίς όποίες επιβεβαιώθηκε δτι εΤχε aντλή σει τίς πληροφορίες του μελετων τά συγγράμματα του Άριστάρχου. Παρ' δλα αuτά, εuρέως, ό Κοπέρνικος εξακολουθεί νά θεωρείται ώς ό πατήρ του ήλιοκεντρισμου.
Οί ονομα~όμενοι «aριθμοί» του Φιμπονάτσι (Λεονάρδος της Πί~α), στήν πραγματικότητα rχουν παραληφθη aπό τά Άριaμητικά του Διοφά ντου. Τά ύπόλοιπα rργα του τά rχει λάβει aπό τά ΣτοιχεΤα του Εuκλείοου. Τόν τελευταίο λόγο, του παρόντος κεφαλαίου aς τόν παραχωρήσουμε στόν Διόοωρο Σικελιώτη, ό όποίος μaς δίδει μιά πραγματικως εντυπωσια κή πληροφορία
:
«Ό 'Ακτίς έπΥjγε στήν Α'ίγυπτο δπου rκτισε πόλι, τήν όποίαν wνόμα σεν Ήλιούπολι, πρός τιμήν του πατρός του. Άπ' αuτόν fμαθαν, οί
89
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Αίγύπτιοι τά σχετι~όμενα μέ τήν aστρονομία. 'Αργότερα, δταν συνέ6η ό ι<ατακλυσμός στόν 'Ελλαδικό χώρο, έχάθησαν οί περισσότεροι τών aνθρώπων καθώς καί τά γραπτά αuτών. Έξ αuτΥjς τfίς αlτίας. με
τ6. πάροοον aρκετού χρόνου, οί Αiγύπτιοι ίοιοποιήθησαν τίς aστρονο μιι<ές γνώσεις, ενισχί1θη οέ ή εντύπωσις οτι αuτοί πρwτοι <':ινεκάλυψαν
τήν Δστρονομία, aφou εΊχαν χαθf) τά γραπτά aρχει:α των προγόνων μας. 'Ακόμη καί οί 'Αθηναίοι, οί όποίΌι εκτισαν στήν Α'ίγυπτο πόλιν όνο
μα~ομένη Σάϊν, Υιγνόουν τά τοu κατακλυσμοu».
« "Άι<τlς δ' εlς Alyvπτov dπάρας l!κτισε τiιv Ήλιούπολιv rJvομαζομέvηv, dπο τοιJ πατρ(Jς οέμεvος τiιv προσηγορίαv- οί δ' Αiγύπτιοι
l!μαοοv παρ' αvτοιJ τa περ! Πιv dστρολογίαv οεω ρήματα. vστεροv δi: παρa τοτς 'Έ'λλησι γεvομέvου κατακλυσμοιJ, καΙ διa Πιv iπομορίαv πίίv πλείστωv dvορώπωv dπολομέvωv, όμοίως τούτοις καΙ τa διa τiίίv γραμμάτων ύπομvήματα συvέοη φοαρfίvαι· δι·
f]v
αlτίαv οί Αiγύπτιοι καιροv εi'Jοετοv λαοόvτες
iξt(JlΟΠΟtήσαvτο τa ΠEpl τfίς aστρολογίας, κα) τiίίv Έλλήvωv διa τiιv aγvοιαv μηκέτι τωv γραμμάτων (lVτιποιουμέvωv ivίσχυσεv, ώς αvτοl πρώτοι Πιv τiίίv aστρωv ει'Jρεσιv iποιήσαvτο. όμοίως δi: καΙ "Άοη vατοι κτίσαvτες iv Αlγύπψ πόλιv τiιv r3vομαζομέ vηv Σάιv, τfίς όμοίας l!τvχov dγvοίας διa τον κατα κλυσμόv». 51 Οί Αlγύπτιοι, λοιπόν, οιεφύλαξαν τίς γνώσεις ώσάν κόρην όφθαλμοu, ώρισμένες έξ αuτών τίς έξεμεταλλεύθησαν πρός ϊδιον οφελος, δμως πάντοτε, πρός τιμήν των, τίς επέστρεφαν προθύμως στούς δικαιού χους, κάθε φορά πού αuτοί τούς τό έ~ήτουν.
'Ένα τυχαίο γεγονός, τό 1998, 1lλθε νά επαληθεύση καί εμπράκτως τά προαναφερθέντα. Ώς γνωστόν, οί Αlγύπτιοι οέν εταρίχευαν μόνον τούς νεκροίJς, aλλά καί ζwα. Κατά τήν προσπάθεια λοιπόν συντηρήσεως ένός
ταριχευμένου κροκοοείλου, λόγω aοεξίου χειρισμοu, αuτός εσπασε μέ
aποτέλεσμα ν' ό.ποκαλυφθη οτι 1lταν παραγεμισμένος μέ aρχαία Έλληνι51.
Διόδωρος Σικελιι;ηης Ίστορική Βιολιοοήκη. Βι6λ σεφ.
5,
κεφ.
57,
παρ.
2.
σεφ.
5
εως τιηρ.
l.
90
---------------------------------------------------·---
--
6,
τ I
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
κά χειρόγραφα. 'Όπως πιθανόν θά ενθυμΥjστε, τά ΜΜΕ, εοωσαν Δρκετή δημοσιότητα στό γεγονός, δμως ολος ό ~Υjλος των έξηντλήθη στό σημείο
αuτό, χωρίς νά έπακολουθήση περαιτέρω Δναφορά εlς τό περιεχόμενο των χειρογράφων. Τό φαινόμενο αι'ηό επαναλαμβάνεται συχν(χ, σέ ΔρχαΊα κείμενα τά όποΊα Δνακαλύπτονται σωρηδόν. κατά τά τελευταΊα ετη. Τό συγκεκριμένο πάντως συμβάν Δποδεικνί>ει οτι ύπΥjρχαν τόσα πολ λά Έλληνικά χειρόγραφα, στήν Α'ίγυπτο, wστε τά παλαιά, ηδη Δντιγε
γραμμένα, έχρησιμοποιουντο ως «Δνακυκλώσιμα» ύλικά. Κλείνοντας τό δεύτερο κεφάλαιο, δ.ς έπισημανθη δτι δ Έλληνικός πο
λιτισμός δέν εΊναι συγκρίσιμος μέ κανέναν δ.λλο. 'Όπως Δνεφέρθη στό lo κεφάλαιο, τό περιβάλλον προσέφερε τό σύνολο των εμπειριών καί των
πνευματικών ερεθισμάτων, δμως, Δπό μόνο του δέν δημιουργεt γεωμέ τρες, μαθηματικούς η φιλοσόφους. Ή εuμορφία του δέν δημιουργεt ~ω γράφους, γλύπτες η ποιητές. Ή στενότης του χώρου δέν δημιουργεΊ ναυ τικούς, μετανάστες η }1ρωες πολεμιστές. Ό πολυμήχανος 'Οδυσσεύς, ό
πανεπιστήμων 'Αριστοτέλης, δ διεισδυτικός Δημόκριτος, δ ΘεΊος Σωκρά
της, ή άρμονία του δωδεκαθέου, δπου rξι, έξ αuτων, ~σαν δ.ρενες καί rξι θήλεις, καθώς καί ή aνυπαρξία οεϊκfις έκπροσωπίσεως του κακού
(Διάβολος, Σατανάς, Άχριμάν, Σεϊτ(χν κ.λ.π.), δέν διαθέτουν δμοιό των, πουθενά Δλλου στόν κόσμο. Γιά δσους έξακολουθουν νά πιστεύουν δτι οί 'Έλληνες !::λαβαν τόν πο
λιτισμό των Δπό δ.λλες φυλές, επισημαίνεται δτι ή θρησκεία κάθε λαου έκφρά~ει τό πνευματικό επίπεδο αuτου. 'Όλες ό.νεξαιρέτως οί θρη
σκεΊες του κόσμου, λίγο-πολύ, δμοιά~ουν ως πρός τήν δομή των. Περιλαμ βάνουν τούς θεούς η τόν Θεό των, τόν Δντιπροσωπεύοντα τό καλό, καθ<~ς
καί rναν κακό Δντίπαλο Αuτου, (Διάβολο, Σατανδ., Άχριμάν, Σεϊτ{χν κλπ), δ δποΊος έάν δέν έμφανί~εται μέ πλήρως θε"ίκήν ύπόστασι, διαθέτει τουλ
Τό δωδεκάοεο των Έλλήνων εΊναι ή μοναδική ορησκεία στόν κό σμο στήν όποία ό.πουσιά~ει παντελως ή οε"ίκή έκπροσώπησις του
κακού. Ή μοναδικότης αuτή δέν εΊναι δυνατόν νά Δναλυθη στήν πα ρουσαν rρευναν, δμως aποτελεί ό.διάψευστον ό.πόδειξι του διαφόρου καί ό.ποκλειστικως προσωπικού τρόπου σκέψεως των Έλλήνων. 'Επιβεβαιώνεται λοιπόν, δτι καί τό πλέον εuφορο rδαφος, Δπό μόνο του, δέν θά προσφέρη ποτέ καρπό έάν δέν πέση σ' αι'ηό δ κατάλληλος
91
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σπόρος ε'ίτε τυχαίως ε'ίτε aπό τό χέρι τοu σπορέως. Οί φυσικές λοιπόν συνθfjκες ΔΕΝ δύνανται νά δημιουργήσουν πολιτισμό, δμως συνέβαλαν καταλυτικως δταν ό συγκεκριμένος aνθρωπος, ό όποϊος wνομάσθη
ΕΛΛΗΝ, καί δχι όποιοδήποτε aλλο φuλο, ενεφανίσθη στήν περιοχή. Στό σημείο αuτό εγείρεται τό ερώτημα:
'Εάν πράγματι οί πολιτισμοί ανεπτύχθησαν παραλλήλως, δπως ύπο στηρίζουν πολλοί επιστήμονες, τότε πως εξηγείται δτι ακόμη καί σήμερα ύφίστανται φυλές, των όποίων ή εξέλιξις 'ίσως μόλις ξεπερνa τό στάδιο τfjς λιθίνης εποχfjς;
'Όλα δσα συνέβησαν σ' αuτόν εδω τόν χωρο, θά ~ταν δυνατόν νά μήν
εχουν συμβη, εάν ή 'ίδια ή Άθηνa δέν τόν εΤχε επιλέξει, γνωρίζουσα τήν Ιδιαιτερότητά του, οuτε θά συνέβαιναν εάν δέν εΤχε γονιμοποιηθη αuτός διά σπέρματος Ήφαίστου, wστε νά γεννηθη ή συγκεκριμένη φυλή, μέ
τά συγκεκριμένα προτερήματα, δυνατότητες, άλλά καί μειονεκτή ματα.
« 'Ήφαιστος δΕ: κοινi]ν καΙ 'Αοηνa φύσιν Εχοντες, aμα μi::ν aδελφήν εκ ταύτοv πατρός' aμα δi; φιλοσοφία φιλο τεχνία τε iπl τa αύτa Ι:λοόντες, οvτω μίαν aμφω λflξιν τήνδε τi]ν χωραν εlλήχατον ώς οlκείαν καΙ πρόσφορον aρετή. Καί φρονήσει πεφvκvί"αν, aνδρας δi; ayαoot)ς iμποιήσαντες αύτόχοονος iπl νούν εaεσαν τi]ν τflς πολιτείας τάξιν». 52
: I
~
52.
92
Πλάτων. Κριτίας. σελ.
109, παρ. c,
σεφ.
6.
rως παρ.
d.
σεψ.
2.
Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΡΦΗ ΓΡΑΦΗΣ
Ά
γαπητέ aναγνwστα, μέσω των προηγουμένων σελίδων, εγινες κοινω νός σκέψεων καί πληροφοριών οί όποτες προέρχονται aπό εκατο
ντάδες aνθρώπους, διάσπαρτους οχι μόνον μέσα στόν χwρο, aλλά
καί στόν χρόνο. 'Άτομα aνήκοντα σέ διάφορες έθνότητες έχρησιμοποίησαν διάφορες γλwσσες, διάφορες διαλέκτους καί διάφορες γραφές, γιά νά παράσχουν αuτό τό ύλικό. Τούς aνθρώπους αuτούς, δέν τούς έγνώρισες προσωπικώς
καί τούς περισσοτέρους έξ αuτων, εστω κι' aν έπεδίωκες, θά )lταν aδ{ινα τον νά συναντήσης, aφου εχουν ζήσει σέ παρωχημένες έποχές. Ή aνωτέρω έκπληκτική δυνατότης δίδεται μέσω ένός κώδικος συμβό λων, τά όποτα aποκαλουμε «ΓΡΆΜΜΑΤΑ». Τήν aπαρχή τfjς γραφfjς, τίς δυ
νατότητες, τίς iδιότητες η εστω τίς πιθανότητες, τίς όποτες διαθέτουν τά γράμματα, θά έπιχειρήση ν' aνιχνεύση στήν συνέχεια, ή παρουσα ερευνα. "Ας ταξιδέψωμε, μέ τήν φαντασία μας, έκατομμύρια ετη πρός τό πα ρελθόν, κάπου στήν αuγή τfjς aνθρωπότητος, δταν ενας πρόγονος, εύρι σκόμενος έν aδυναμί9- νά μεταδώση στούς περί αuτόν, μέσω του περιορι
σμένου πρωτόγονου λεξιλογίου του, τήν εlκόνα τήν όποία εΊχε στόν νου του, έχάραξε αuτήν έπί του έδάφους. Τό lχνογράφημα έκετνο aπετέλεσε τό πρwτο «σύμβολο» μιας ύποτυ
πώδους «γραφfjς», τfjς όποίας τά «γράμματα» δέν )lσαν συγκεκριμένα, δέν ύπέκειντο σέ κανέναν κανόνα, σέ καμμία τυποποίησιν, )lσαν aπεριό ριστα, έξαρτώμενα aποκλειστικώς καί μόνον aπό τίς νοητικές εlκόνες κα θώς καί aπό τίς «καλλιτεχνικές» ίκανότητες του έκάστοτε «γραφέως».
Εuνόητο εΊναι δτι οί δυνατότητες μεταδόσεως aφηρημένων έννοιwν, μέσω τέτοιων εlκονογραφημάτων, )lσαν μηδαμινές. Αuτό δμως δέν μειώ νει, οuτε στό έλάχιστο, τήν τεράστια σημασία τήν όποίαν επαιξε τό συγκε
κριμένο έκετνο σχέδιο στήν επακολουθήσασα έξέλιξι του aνθρώπου. Οuσιαστικwς, ή χάραξις έκείνη, aπετέλεσε τό πρώτο οήμα γιά τήν δημι ουργία τής ΓΡΑΦΗΣ, τής aποτυπώσεως δηλαδή τής aνθρώπινης σκέ ψεως, τής «όμηρεύσεως» τοϋ ενάρθρου λόγου καί μέσω αύτής, στήν δη
μιουργία «έξωσωματικών τραπεζών πληροφοριών» (ό,τιδήποτε, έκτός του aνθρωπίνου εγκεφάλου, δυνάμενο νά καταγράψη πληροφορίες). Ώς γνωστόν, τά πνευματικά έρεθίσματα, τά όποτα δημιουργουν οί φυ-
93
.
---ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σικές ανάγκες καί ή πάλη πρός έπιβίωσιν, οξύνουν τόν ι'.ινθρώπινο νου, οί δέ aρχάνθρωποι, Οέν aπετέλεσαν έξαίρεσιν. Ή συνεχής οξυνσις ηuξησε τίς δυνατότητες του έγκεφάλου, μέχρι σημείου ν' aρχίση νά συλλαμβάνη aφηρημένες rννοιες. Μ ή δυνάμενο πλέον έκετνο τό ον ν' aποδώση τίς lοέ ες του μέσφ των ιχνογραφημάτων, Υ)ναγκάσθη νά δημιουργήση πιό τυπο ποιημένες καί σύνθετες μορφές γραφΥjς. Ή γραφή, μέ τήν σειρά της, rδω σε τήν δυνατότητα εuρυτέρας διασπορaς πληροφοριών καί γνώσεων οί δποτες έπετέλεσαν εναυσμα νέων πνευματικών έρεθισμάτων. Τά πρώτα σχέδια-γράμματα της εlκονογραφικης γραφης, π.χ. rνα ~ωο. διέθεταν τήν Ιδιότητα της aμεσης αναγνωρίσεως τοu ι'.ιντικειμένου, χωρίς νά aπαιτΥjται κανενός ε'ίδους έκπαίδευσις. Αuτομάτως, λοιπόν, τό εlκονι
~όμενο i'.ιντικείμενο rφερε στόν νου κάθε «Ctναγνώστη», ε'ίτε αuτό τοuτο τό ονομά του, ε'ίτε lδέες σχετι~όμενες μέ α\ηό. Οί διαδοχικές σχηματοποιήσεις-τελειοποιήσεις προδίδουν βαθμιατα aφαίρεσι, δηλαδή σταδιακή aπομάκρυνσιν aπό τό ι'ψχέτυπο, μέ aποτέ
λεσμα μία σταθερή μετάβασι πρός πιό μνημοτεχνική γραφή. Άναγκά~ε ται συνεπώς δ aνθρωπος νά μαθαίνη, Υ1τοι νά καταγράφη στήν μνήμη του κώδικες, οί δποτοι έι<προσωποuν lδέες, aφήνοντας σταδιακώς πίσω τίς φυ σικώς i'.ιναγνωρίσιμες i'.ιπεικονίσεις. Κάθε φορά, λοιπόν, πού δ aνθρώπινος νοuς έξηντλοuσε τίς δυνατότη τες ένός τύπου γραφης, Υ)ναγκά~ετο νά δημιουργήση εναν νέο πιό προηγ μένο τύπο, μέ aποτέλεσμα, νά καταλήξη στήν τελειότητα της σημερινης φθογγικΥίς γραφΥjς. «Τίποτε δέν γίνεται έπί ματαίφ, i'.ιλλά πάντα γιά κά ποιον λόγο καί i'.ιπό κάποια ανάγκη». «ΟvδΕ:ν χρfιμα μάτην yίyνεται, aλλa πάντα εκ λόγου τε καΙ ύπ' aνάyκης»
(Δημόκριτος). Συνεπώς, γλώσσα καί γραφή συμβαδί~ουν ΑΡΡΗΚΤΩΣ μέ aνάγκες έπι βιώσεως, πρακτικές καί βεβαίως πνευματικές.
Μέσφ της γραφΥίς δ aνθρωπος aπέκτησε τήν δυνατότητα νά rρχεται σ' έπαφή μέ τίς πραγματικές σκέψεις καί πεπραγμένα των προγόνων του. 'Ετονίσθη ή λέξις «πραγματικές», διότι τά aτομα μεταφέρουν τίς προ φορικές πληροφορίες «χρωματισμένες» i'.ιπό τήν προσωπικότητά των η τήν aθέλητη παραμόρφωσι τήν όποία δημιουργετ, συχνά, ή aτέλεια του
οργάνου της μνήμης. 'Εάν λοιπόν, στήν μετάδοσι μιας, διά ~ώσης, πληρο
φορίας μεσολαβούν πολλά aτομα, αuτή είναι δυνατόν νά φθάση στόν τε λευτατο λήπτη πραγματικως αγνώριστη.
94
-----
------------------------------------
t I ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Ή προέκτασις λοιπόν του νοu, μέσψ τfjς γραφfjς, πρός τήν γνώσι τών παρελθόντων, σέ συνδυασμό μέ τά παρόντα, έπέτρεψε τήν έξαγωγή
συμπερασμάτων γιά τά μέλλοντα, δσο δέ πληρέστερες εΊναι οί πληρο φορίες, τίς όποιες διαθέτουμε, τόσο ορθότερη πρόολεψιν επιτυγχάνουμε. Ή γραφή, συνεπwς, παρέχει τήν δυνατότητα aποθηκεύσεως πλη ροφοριών καί γνώσεων -θεωρητικώς- έπ' aόριστον. Ή aποδέσμευ
σις αύτή, aπό χώρο καί χρόνο, δημιουργεί τίς προϋποθέσεις μεταδό σεως τοϋ λόγου, χωρίς νά aπαιτείται ή προσωπική έπαφή τοϋ γρά φοντος μετά τοϋ aποδέκτου-aναγνώστου. Αύτό τήν καθιστά «ΑΙΩ
ΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ». (Πλάτων). Σημείωσις: Γιά ώρισμένους, οί όποιοι θεωρούν τήν γραφήν, εύρύτερα δέ τόν πολιτισμό, ώς εχοντα έξωγήινη προελεύσιν, aς aναλογιστοuν δτι χωρίς νά τό συνειδητοποιούν, μεταφέρουν τήν «aρχή» κάπου aλλοu. 'Οπουδήποτε καί όποτεδήποτε καί έάν τήν τοποθετούν, κάποτε ύπfjρξε μία ΠΡΩΤΗ ΑΡΧΗ.
95
)
Μπρούτζινη χαραγμένη πλάκα -i'ιπό τήν περιοχή τfjς Ναυπάκτου-, ή όποία θεωρείται μιrλ CλΠό τίς σπουδαιότερες r'φχα"ίκές έπιγραφές. Διασώζει νόμο πού ρυθμίζει τά δικαιώ
ματα τfjς βοσκfjς καί χαραγμένη βουστροφηδόν. (Άθfiναι. 'Εθνικό 'Αρχαιολογικό Μου σείο, πηγή 'Ιστορία τοϋ ΈλληvικοιJ'Έοvοvς, τόμος Β').
-
-
------------------------
ΔΙΕΘΕΤΑΝ ΑΡΑ ΓΕ ΓΡΑΦΗ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ;
τ
ό παρόν κεφάλαιο διατυπώνει κάποιες παρατηρήσεις καί aπορίες, σχετικως μέ τήν επίσημη θέσι των περισσοτέρων επιστημόνων, οί όποιοι aσχολούνται μέ τίς γραφές.
Σέ κc'ιθε προσπάθεια έρμηνείας οποιασδήποτε παλαιaς μορφΥjς
γραφΥjς aποκλείουν εκ προοιμίου τήν πιθανότητα νά πρόκειται περί ΈλληνικΥjς, εστω κι δ.ν τά εύρήματα προέρχονται aπό χώρους στούς όποί
ους ε~ησαν καί ~οuν Έλληνικά φuλα.
Ό αείμνηστος Μιχαήλ Βέντρις (Michael Ventris), δπως ό 'ίδιος παρε δέχθη, θά εΊχε έρμηνεύση ενωρίτερα τήν Γραμμική Γραφή Β' εάν δέν εκκι νούσε τίς ερευνές του επηρεασμένος aπό τήν επίσημη θέσιν, δτι οί 'Έλλη
νες δέν διέθεταν δική των γραφή. 'Όλες οί προσπάθειές του ώδηγοuσαν πρός τήν Έλληνική, μέ aποτέλε σμα, κάποια στιγμή, ή lδιότης τοu ερασιτέχνη νά τόν κάνη νά τολμήση τό αδιανόητο, ή επαλήθευσις του όποίου επέφερε πραγματικό σεισμό στόν επιστημονικό κόσμο. Κι' δμως, οί εlδικοί μέ τήν 'ίδια σιγουριά εξακολου
θούν νά ύποστηρί~ουν δτι ή Γραμμική Γραφή Α' δέν εχει καμμία σχέσι μέ τούς 'Έλληνες. παραβλέποντας τήν δλοφfχνερη ομοιότητα των δύο
γραφων (Α' καί Β') των οποίων οί χαρακτΥjρες συμπίπτουν πλήρως η με
ρικως σέ ποσοστό τό όποίο κυμαίνεται γύρω στό 75%! (Πίναξ 1) Ό μαθηματικός, καθηγητής τΥjς ΠληροφορικΥjς κ. Μηνaς ΤσικριτσΥjς,
προσφάτως, ό ερευνητής Καλλίμαχος Διογένους. μέσω των στηλων τοu εγκρίτου περιοδικού «ΔΑΥΛΟΣ» τό
1994, ό
καθηγητής Πώλ Φώρ, τό
1989,
καθώς καί aρκετοί δ.λλοι επιστήμονες καί ερευνητές aπεκρυπτογράφη σαν πλήρως τήν Γραμμική Γραφή ΑΌ Μία-δύο διαφορές, ύφιστάμενες με ταξί> των, δσον aφορa ηχητική, βασικως, έρμηνεία μεμονωμένων συμβό
λων οuδόλως μειώνουν τήν οuσία, δτι δηλαδή πρόκειται περί μιας ακόμη ΈλληνικΥjς, συλλαβικΥjς γραφΥjς.
'Ως συλλαβική χαρακτηρί~ουμε τήν γραφή ή όποία εκφρά~εται προφο ρικως μέ συνδυασμό aδι(χσπαστων φωνημάτων, flτοι ένός συμφώνου καί
ένός φωνήεντος, π.χ. (~ ιr ~~) = «ku.rU.SO» =χρυσός. Βασικως, τήν μέν Γραμμική Γραφή Α' τήν συναντούμε στήν Κρήτη, τήν δέ Γραμμική Γραφή Β' στήν Μυκηνα·ίκή επικράτεια.
97
J
'
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ΠΙΝΑΞ Ι
ψ.
1
Ίl )~
f
τ
-~
~
'1
*r Υ
t-
t
~
~
φ
@
f
m I
Υ
γ
'f
~
χ
98
ι.r·
fU
i
ffi
m
tt\
11\
~
ι
d
+
Α
t
~
f\ fι\
----------
~
'
ιt(
Α
t
ψ
f
-9 ~
Α
Β ------
-
t r
t
ιΑ
Β ---
- - - - - - ---
Β -
-
----
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Οί στηλες Α περιλαμβάνουν στοιχεlα της Γραμμικης γραφης Α', οί οέ στηλες Β, της Γραμμικης Γραφης Β'. Ό καθείς aς οιαμορφώση τά προσω
πικά του συμπεράσματα, κατά πόσον οηλαοή ή Γραμμική Γραφή Α' είναι καί αuτή 'Ελληνική η οχι. Ό έξαιρετικά μικρός aριθμός στοιχείων, τά όποία συγκροτούν τίς
Έλληνικές Γραμμικές Γραφές (ολιγότερα των 90), τό δτι οιαθέτουν ξεχω ριστό σύμβολο γιά κάθε φωνήεν, σέ συνουασμό μέ τήν συγκεκριμένη φωνητική των aξία, aποοεικνύουν δτι πρόκειται περί γραφης πολύ πιό
προηγμένης, σέ σύγκρισι μέ αuτης τwν Σουμερίων (600 σύμβολα μέ πολύ μεγαλύτερο aριθμό φωνητικών aξιwν), δπως καί των Αlγυπτιακwν ίερο γλυφικwν (aνω των τριwν χιλιάοων συμβόλων). Ό aριθμός των
27
γραμμάτων της φθογγικης γραφης, συγκρινόμενος
μέ τίς γραμμικές, είναι μικρότερος, περίπου κατά 70%, κατά συνέπειαν έξαιτετικά πιό ευκολομνημόνευτος καί εuχρηστος. Τά lοεογράμματα καί τά ίερογλυφικά έγράφοντο κατακορύφως, έκ τwν aνω πρός τά κάτω. Οί ύπόλοιπες γραφές έγράφοντο έκ οεξιwν πρός τ' aρι
στερά. Τό τελευταίο, κατά τόν Δρα Κάλβιν
(W. Η. Calvin), οφείλεται στό
δτι οί aνθρωποι οέν είχαν έξελιχθη οιανοητικwς, μέχρι σημείου νά «έλέγ χουν», νά εχουν «έπίγνωσι» τwν πράξεών των. Μέ άπλα λόγια, τό οεξιό ήμισφαίριο του εγκεφάλου λειτουργεί συναισθηματικώς καί παρορμη
τικwς, οίχως λοιπόν λογικό ελεγχο καί κριτική ίκανότητα, τό πνευματικό έπίπεοο των τότε aνθρώπων έπηρεά~ετο βασικwς aπό τίς παρορμητικές καταστάσεις, τίς όποίες επέβαλλαν τά aχαλίνωτα συναισθήματα. «Ξάφνου, κάτι συνταρακτικό συμοαίνει, ό 'Έλλην, γιά πρώτη φορά, aρχίζει
νά γράφη "οουστροφηδόν "'δηλαδή, ό γραφεύς γράφει τήν πρώτη σειρά iκ δε ξιών πρός τ' aριστερά, τήν δεύτερη iξ aριστερών πρός τά δέξιά, συνεχίζων τήν ivαλλαγή φορaς. μέχρι τέλους τoiJ κειμένου. ΑVτό σημαίνει δτι: Τό άριστερό
ήμισφαίριο, τό όποίο ε[vαι ύπεύουvο γιά τήv λογική, τήv άφαίρεσι, τήv α ύτογvωσία, τήv έπιστημοvική σκέψι, τήv φιλοσοφία, τήv ποίησι, τίς κα
λέςτέχvες κ.λ.π., Εχει άvαπτυχοfί μέχρι τέτοιου σημείου, στόv tyκέφαλο τού" Ελληvος, οοτε vά έπιοάλη τόv 'Όουστροφηοόv" τρόπο γραφής.
»Ή άρμονική lσορροπία μεταξύ τών δύο ήμισφαιρίων τoiJ iγκεφάλου, fίτοι μεταξύ λογικfjς καί συναισοήματος, δημιουργεΊ πλέον τίς προϋποοέσεις γιά εκπληκτικά επιτεύγματα. Εμφανίζεται ή τέλεια γλώσσα, αvτή τήν όποία
/;χρησιμοποίησε καί ό μέγιστος iπικός ποιητής, 'Όμηρος. 'Όλ' αvτά δμως iJφειλαν νά συνοδεύονται καί aπό μία iξ
laou τέλεια
γραφή' πρaγμα πού
99
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σvvέοη, μέ τήν μορφή τοu άλφα6ήτοv των
24-27 γραμμάτων,
τό όποίο
έγγίζει τήν άπόλvτη τελειότητα». Τά πασιφανη αι'ιτά στοιχεΤα, aκόμη καί γιά μή εlδήμονες, aγνοοuνται aπό τήν επίσημη βιβλιογραφία, δπως π.χ. τό
«Reading the past».
του
'Αρχαιολογικού Μουσείου τοu Λονδίνου, τό όποιο επιμένει νά δίνη τήν
πρωτιά στήν γραφή των Σουμερίων. Στήν ενεπίγραφη πλάκα, ή όποία εκτίθεται σέ προθήκη τοu ώς aνω μουσείου, κάτω aπό τόν τίτλον
«Alphabet»
aναφέρει δτι πρόκειται περί
Φοινικικοu aλφαβήτου της 2ας χιλιετίας π.Χ .. ενω στήν πραγματικότητα πρόκειται περί καθαρώς aρχαιοελληνικοί) κειμένου, του όποίου τά περισ
σότερα γράμματα είναι φωνήεντα, aνύπαρκτα στήν Φοινικική γραφή. Κατά τήν επικρατούσαν aποψιν, οί 'Έλληνες κάνουν χρησι γραφης γι(ι πρώτη φορά κάπου γύρω στό
2.200
π.Χ. 'Από τήν εικονογραφική γραφή
περνοuν στήν ίερογλυφική, στήν Γραμμική Γραφή Α', στήν Γραμμική Γρα φή Β', κάπου δέ παρεμβάλλονται ή γραφή του δίσκου της Φαιστοu, ή Κυ πριακή, ή της Μιλήτου, ή 'Ιωνική καί πολλές aλλες. Κάποια στιγμή, τήν όποία δέν προσδιορί~ουν σαφώς οί εlδήμονες. πα ρουσιά~ουν τούς 'Έλληνες νά rχουν λησμονήσει τήν γραφή! Ό 'Όμηρος,
έπί παραδείγματι, γιά νά δημιουργήση τά rπη του, φέρεται νά συλλέγη τίς προφορικές παραδόσεις. περίπου
400
rτη μετCι τόν Τρω·ίκό πόλεμο.
ΈCιν aναλογισθη κανείς τίς aνωτέρω θέσεις, θ' aντιληφθη μ' εκπληξιν δτι οί 'Έλληνες έμφανί~ονται ν' ι:'ιλλCι~ουν γραφή, κατά μέσον δρο, κάθε
150-200
περίπου χρόνια. 'Επειδή aλλαγή γραφης δέν γίνεται στιγμιαίως,
aλλά aργά ι:'φγά, φαντά~εται κανείς τί μπέρδεμα θά rπρεπε νά ύφίστατο μέ τίς διάφορες γραφές στόν Έλλαδικό χώρο, έάν βεβαίως τά πράγματα οντως εξελίχθησαν δπως
ni παρουσιCι~ουν.
'
Κατ' εκεΤνα λοιπόν «τά avεv yραφijς», προομηρικά Ετη, οί μισοί 'Έλλη
νες, μέ aρχηγό τόν 'Αγαμέμνονα, εκστρατεύουν κατά των ύπολοίπων μισών, δηλαδή των Τρώων καί των συμμάχων των καί έμπλέκονται σ' εναν μακροχρόνιο, εξοντωτικό, καταστροφικό, έμφύλιο πόλεμο. Κατά τήν περίοδο των πολεμικών επιχειρήσεων, οί 'Έλληνες, οί όποΤοι κατά ώρισμένους τοι'ιλάχιστον εiδικοί)ς, Οέν γνωρί~ουν γραφή στέλνουν γραπτώς, στήν πατρίδα, τό μήνυμα του θανCιτου του Παλαμήδους!
«cΊ5σπερ Οl'αξ τ~ Ναvπλ(ω γράφει τ~ πατρl τον Παλαμήδη
100
I j
!
I I
iv r)ιαφόροις πλάταις καi pιπτεΤ εlς
οάλασσαv. cΊJστε μι{i yέ τιvιv Ναvπλ(ω περιπεσεlv».
I
1
I
I 1
I I
11
ιφ
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Περνa aπροσδιόριστος aριθμός ετων, δπότε, δπως μaς βεβαιώνει ή ίστορία, «ό Κάδμος φέρνει στούς 'Έλληνες τό Φοινικικό dλφάοητο». 'Εν ριπη όφθαλμοu παίρνουν τό aτελές αuτό σύστημα καί τό προάγουν στήν τελειοτέρα μορφή γραφης τήν δποίαν εχει νά επιδείξη ή aνθρωπότης.
ι:
'Έξαφνα, εμφανί~εται δ 'Όμηρος, δ δποίος κάνοντας χρησι της συγκεκρι
/',ι
,ι
ij
μένης γραφης, δημιουργεί τά δύο κορυφαία επικά aριστουργήματα, )lτοι
IΙ
τήν 1λιάδα καί τήν Όδύσσεια!
I
Μόνον εάν κάποιος μελετήση τήν 'Ιλιάδα, εΊναι δυνατόν νά κατανοήση γιατί εΊναι φύσει aδύνατον, χωρίς κάποιου ε'ίδους καταγραφή, νά μετεδό θησαν δλες οί περιγραφόμενες λεπτομέριες, aπό στόμα σέ στόμα, έπί η
16
γενεές,=
400
12
fτη. Μόνον εάν κάποιος aναλογιστη τήν τελειότητα
των κειμένων, aντιλαμβάνεται δτι εΊναι aδύνατον νά επετεύχθη αuτό τό επίπεδο λόγου εντός ολίγων δεκαετιων Κατόπιν των προαναφερθέντων επισημάνσεων, οί μέχρι σήμερα, το ποθετήσεις της επισήμου ίστορίας δέν aντέχουν στόν ελεγχο της λογικης σκεπτομένων aνθρ~>Πων, διότι:
Ή γλώσσα δέν είναι τεχνητό κατασκεύασμα, άποτελεί ϋψιστη
6ιολογική έξέλιξι τοϋ Άνορώπου. Ή γραφή είναι άπολύτως άλλη λένδετη μέ τήν γλώσσα καί άμφότερες συμ6αδί~ουν μέ τίς ~ωτικές άνάγκες, τόν χρόνον έξελίξεως, τό πνευματικό δπως καί τό πολιτι
σμικό έπίπεδο, της όποιασδήποτε όμάδος άνορώπων. 'Επειδή aμφότερες εχουν αγγίξει τήν πλήρη τελειότητά των στήν Έλληνική, επειδή τά aνωτέρω, δειγματοληπτικως αναφερθέντα, καταρ ρίπτουν πλήρως τά γενικως παραδεκτά περί της γραφης, γι' αuτό ή ερευ να θά προσπαθήση νά διαπιστώση τί επιτέλους ύφίστατο μέ τήν γραφή των προγόνων των Έλλήνων. I
I
;Ι •ι
!I
Η I
Ι. Λεξικόν Σοuοα, λi'jμα «Π»
45,
«Παλαμήδης» σε ψ.
2-4.
101
i
I ------------------------------------
'Ενεπίγραφη πλύ.κα r'ιπό τήν Γόρτυνα τfις Κρήτης, στήν δποία ι)πάρχουν διατάξεις γιά
τόν θεσμό τοϋ rπικλήρου. (Άθηναι. 'Επιγραφική Συλλογή Έθνικοϋ Άρχαιολογικοu Μουσείου, πηγή 7στορία τοv Έλληvικοv'Έοvοvς, τόμος Γ2').
• ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ
ο
ί πρόγονοι των Έλλήνων εχουν ώς κοιτίδα μία μεγάλην, ένιαία εκτα σι ξηρaς, aποκαλούμενη «ΑlγηΤδα».
Ό χώρος αι'ηός, μέ τήν πάροδο των ετων καί ί>πό τήν επήρεια δια
φόρων φυσικών φαινομένων, κατέληξε σέ δ, τι σήμερα ονομά~ουμε ΑlγαϊΌ Πέλαγος.
Έν τούτοις. aπό τήν «ραχοκοκαλιά» τfjς Έλλάδος, τήν Πίνδο (aλλά
καί (ΧΠό τά aλλα ορη αι'ηfjς), τό βλέμα του παρατηρητου aντιλαμβάνεται τό ένιατο αuτου του χώρου, διότι ή θάλασσα ενcδ, εκ πρώτης οψεως, δίνει
τήν εντί>πωσιν δτι διαχωρί~ει, στήν πρaξι. γιά τόν θαλασσίγονο, θαλασσο τραφfj καί θαλασσεί>οντα 'Έλληνα, aποτελεΊ ένωτική γέφυρα μέ τά παρά λια τfjς 'Ιωνίας, τfίς 'Ιταλίας καί βεβαίως μέ τά ενδιάμεσα νησιά, }1τοι τίς κορυφές των βυθισμένων ορέων τfίς γεννήτορος γfίς του, τfjς Αiγη.ίΌος. Ή aνήσυχη φύσις του πρωτοέλληνος Πελασγου τόν ώδηγουσε συνεχώς
σέ μετακινήσεις. Αuτό εlχε ώς (χποτέλεσμα, ή aρχέγονη μητρική γλώσσα ν' aναπτυχθη καί νά εξελιχθη σέ τέσσερις βασικές παραλλαγές. τήν Δωρική, τήν 'Ιωνική, τήν ΑΙολική καί τήν Άττιι<ή, καθώς καί σέ πολλοί>ς Ιδιωματι σμούς. Οί διαχωρισμοί αuτοί προfjλθαν aπό ηχητικές Ιδιαιτερότητες του
περιβάλλοντος, (Χλλά καί του κλίματος (βαριά ή (ψεσίβια προφορά, ελα φρά καί τραγουδιστή ή νησιωτική, «κρατημένα», κλειστά φωνήεντα στίς
ψυχρότερες περιοχές, πλούσια aνοικτά στίς θερμότερες). Πολλές μελέτες, aπό διακεκριμένους επιστήμονες, κατέληξαν στό συ
μπέρασμα δτι οί βασικοί ηχοι, επάνω στούς όποίους εστηρίχθησαν 'ίσως δλες οί γλώσσες του κόσμου, εlναι οί βασικοί )lχοι τfjς γλώσσας του πρωτο έλληνος Πελασγου, δ όποιος i:μιμήοη τά άκουστικά ερεθίσματα πού τού προσέφερε ή φύσις γύρω του.
Ή εξελικτική πορεία τfίς γραφfίς, aλλά καί αι'ηfίς ταύτης τfίς γλώσσας,
εlναι δυνατόν νά [χνηλατηθουν μέσα aπό προσεκτική ερευνα, λόγφ χασμά των στήν ίστορική συνέχεια, τά όποΊα οφείλονται στά aκόλουθα α'ίτια:
1) Φυσιι<ές καταστροφές Τέτοιες νοουνται:
α) Κατακλυσμοί, δπως του Τυφωέως, του Δαρδάνου, του Ώγύγου καί του Δευκαλίωνος (πλήν αι'ηου του Δευκαλίωνος, ό όποιος, δπως διεπιστώ103
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σαμε θεωρείται ό τελευταίος, οί ύπόλοιποι αναφέρονται τυχαίως, ώς πρός τήν σειράν, aφou δέν ύπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία γιά τό πότε
συνέβησαν). β) Καταποντισμοί, δπως της Αtγη"ίδος καί της 'Ατλαντίδος.
γ) Ήφαιστιακές καταστροφές, δπως ή εκρηξις του ήφαιστείου της Θή ρας, ή όποία καί εγινε αtτία βιαίας διακοπης τοu εuρυτέρου Μεσογεια κού πολιτισμού.
δ) 'Εξωγενείς παράγοντες, δπως οί συνέπειες aπό τήν σύλληψι της Σελή νης ώς δορυφόρου της Γης, πτώσεις aστεροειδών κ.λ.π.
2)
Άνορώπινες αίτίες:
'Από τίς φυσικές καταστροφές, αποδεδειγμένως, διεσώθη πολύ μεγα
λύτερος aριθμός γραπτών κειμένων, aπ' δσα εuρυτέρως πιστεύεται. Έκτων διασωθέντων:
α) Κάποια κατεστράφησαν λόγφ εuρέων φυσικών καταστροφών η της φυ
σικης φθορaς των ύλικwν επί των όποίων iiσαν γραμμένα τά κείμενα, πρίν προλάβουν νά δημιουργηθούν aντίγραφα.
β) Βάρβαροι, ε'ίτε aπό aγνοια, ε'ίτε ύποκινούμενοι, επέφεραν τρομακτι κές καταστροφές στόν γραπτό πλοuτο των Έλλήνων (π.χ. Βιβλιοθήκη 'Αλεξανδρείας, Σεράπειο κλπ.). γ) Κέντρα εξουσίας κατέκλεψαν μεγάλο aριθμό βιβλίων, τά όποία εκτοτε αναφέρονται ώς «aπωλεσθέντα». Σέ aντιστάθμισμα, Μουσεία Λόγου, 'Ιερατεία, Σοφοί, Μύστες, άπλοί σώφρονες aνθρωποι, 'ίσως δέ aκόμη καί ή Μέριμνα της tδίας της Φύσεως, διέσωσαν μέρος των πνευματικών θησαυρών σέ πρωτότυπα η aντίγραφα, χωρίς νά γνωρί~ουμε βεβαίως τί μaς επιφυλάσσει τό μέλλον. Μεταξύ των πλέον γνωστών διασωθέντων κειμένων, συγκαταλέγονται ή Θεοyοvία, τά 'Ορφικά, τά Όμηρικά lπη κ.a. Οί πρόγονοι των Έλλήνων aφησαν rναν, aσύλληπτο σέ δγκο, γραπτό
θησαυρό γνώσεων. 1 Έντός των ελαχίστων, aναλογικwς, διασωθέντων κει μένων συναντα κανείς μεγάλο aριθμό πληροφοριών καί γενικότερα aνα φορwν, μετακατακλυσμιαίων aλλά καί προκατακλυσμιαίων συγγραφέ ων. 'Από τό ΓΡΑΠΤΟ αuτό ύλικό aποκαλύπτεται ή μοναδική καί rκπληκτι-
l.
Τό έπισήμως διασωθι'ν ποσοστό τfίς γραπτfjς πνευματικfίς κληρονομίας των Έλλήνων
υπολογίζεται δτι κυμαίνεται μεταξύ
3%
καί
5%
του συνολικοu rργου των!
104
-------------------------------------------
-
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
κή πνευματική γονιμότης των προγόνων των Έλλήνων, προσφορά σέ
δλους τούς τομείς, πρός δλους τούς aνθρώπους μέ τούς όποίους Υίλθαν σ' επαφή.
Τά περισσότερα εκ των κειμένων, τά όποία διαθέτουμε σήμερα, aντε γράφησαν προκειμένου νά διασωθούν. Έπί παραδείγματι, δ 'Ίππαρχος,
υίός τοu 'Αθηναίου aρχοντος Πεισιστράτου, aνέθεσε σέ εtδικwς πρός τοuτο συγκεκροτημένη όμάδα εργασίας, μέ επικεφαλης τόν Όνομάκριτο
(560-490 π.Χ.), ν' aντιγράψη τά 'Ορφικά κείμενα. Ό τελευταίος εΤχε κληθη παλαιότερα, aπό τόν 'ίδιο τόν Πεισίστρατο, νά aντιγράψη τ{;ι Όμηρικά επη. Ή aκρίβεια καί ή συνέπεια, τήν όποία
επέδειξε τότε, εθεωρήθησαν aπό τόν 'Ίππαρχο ώς εγγυήσεις, wστε νά του aνατεθη τό νέο εργο.
Μετά τό πέρας της aντιγραφης των Όμηρικwν κειμένων ό διδάσκα λος τοu Πινδάρου, ό Λάσος δ Έρμιονεύς, κατά τόν ελεγχο πού διενήργη σε, διεπίστωσε δτι δ 'Ονομάκριτος παρενέβαλε μερικούς δικούς του στί χους, αναφερομένους στήν καταβύθισι κάποιων νησίδων, πλησίον της Λήμνου. Τόσο μεγάλη σημασία εδίδετο στήν aκριβή aντιγραφή τοu αuθεντικοu κειμένου, ωστε ή συγκεκριμένη ενέργεια εγινε aφορμή νά καταδικαστfj ό 'Ονομάκριτος σέ εξορία. Τό προαναφερθέν περιστατικό aποδεικνύει aφ' ένός τήν ϋπαρξιν άρχαιοτάτων γραπτών κειμένων, aφ' έτέρου έπιοεοαιώνει δτι μετε γράφοντο αύτά μέ τήν μεγίστη ό.κρίοεια. Ό Πίνδαρος μας δίδει μία εντυπωσιακή πληροφορία σχετικwς μέ τόν
Ήσίοδο. 'Α ναφέρει λοιπόν δτι δύο φορές εζησε καί δύο φορές κατηλθε στόν "Αδη ό ποιητής, aφou πρόκειται περί δύο διαφορετικών προσώπων μέ τό αuτό δνομα. Μέ τήν πάροδο των χρόνων, ή ταυτότης ονόματος καί
lδιότητος (του ποιητου), εκαναν τά δύο πρόσωπα νά ταυτισθούν, κάτι σύ νηθες σέ ενα λαό μέ τόσους ονομαστούς προγόνους καί τόσο μακρινό πα ρελθόν.
« Έπέγραψε δε καΙ Πίνδαρος Χ αΤρε δiς ήοήσας, καΙ δΙς τάφου dντιοολήσας, Ήσίοδ', dνορώποις μέτρον tχων σοφίης.
Ήσιόδοv tργα καΙ Ήμέραι το οιολίον iπιγέγραπται, Υjτοι διδασκαλία γεωργίας καΙ ήμερων, καο aς δεΤ τόδε καi τόδε ποιεΤν. Οvτω δε iπιγέγραπται προς dντιδιαστολiιν των έτέρων αvτοιJ
105
i
ι
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
πεντειωίδεκα οιολίωv- Άσπίδος. Θεογονίας, Ήρωογονίας, Γv ναικων καταλόγου, καΙ των λοιπιi>v- »
2
Ό aρχαιότερος Ήσίοδος δ δποίος κατήγετο aπό τήν Λοκρίδα, φέρεται νά συνέγραψε δεκαπέντα βιβλία. μεταξί) των δποίων περιλαμβάνονται ή 'Ασπίδα, ή Ήρωογονία, αί ΉοΤαι η Γvναικιi>ν Καπiλογος κ.a. Ε[διι<ως γιά
τήν Θεογονία, ί>πάρχει ή πληροφορία δτι διεσώθη aπό τόν κατακλυσμό
(πιθανότατα του Δευκαλίωνος) στό Έλικώνειο Μουσείο. Ό Ήσίοδος, λα βών τήν aδεια του ίερατείου, περιέλαβε αuτό μεταξύ των εργων του κάνο ντ(:ις το εύρέως γνωστό στόν μετακατακλυσμιαίο κόσμο. Ό νεώτερος κατήγετο aπό τήν Κύμη Α[ολίδος καί διέμενε στήν "Α
σκρα της Βοιωτίας. Δικό του δημιούργημα εΊναι τό 'Έργα καί Ήμέραι, ενα επος τό όποίο περιλαμβάνει παραινέσεις καί προτροπές γιά έργασία καί δικαιοσύνη. 'Όπως aποδεικνύεται, οί 'Έλληνες εκαναν χρησι διαφόρων μορφων γραφης, aπό τίς δποίες εχουν διασωθη διάφορα ε'ίδη δπως ή Γραμμική
Γραφή Α', Γραμμική Γραφή Β', Κί)πρου, Ίωνίας, καί βεβαίως ή φθογγική τήν δποίαν χρησιμοποιουμε σήμερα. Μία έκτων διασωθεισων, ή όποία
σC:)ζεται στόν επονομαζόμενο «Δίσκο της Φαιστου», aποτελεί τό πρώτο «τυπογραφικό}} κείμενο παγκοσμίως. Τέτοια δείγματα γραφης aποκα
λύπτουν τόν ακρογωνιαίο λίθο του πρωτοτύπου, αuτοφώτου, ό.λλά καί έξαφετικως ώρίμου Μινωικου πολιτισμου.
Τά c':ιποσπάσματα, τά όποία παρατίθενται εν συνεχεί9-, μας δίδουν μία
διαφορετικήν δ.ποψιν, c':ιπό αuτήν τήν όποία μας εΊχε συνηθίσει μέχρι σή μερα ή κλασική ιστορία, δσον c':ιφορα τήν 'Ελληνική γραφή. Ένδεικτικως:
Ό Προίτος. δ πρωτος βασιλεύς της Τύρινθος, προϊστορικης πόλεως συγκαταλεγομένης στ(:ι κυκλώπεια μεγαλιθικά μνημεία, στέλνει επιστολή μέ τόν Βελερεφόντη, στόν Ίοβ6.τη. «Προίτος δt πιστεύσας lδωκεν i:πι-
στολaς αι)τ{J προς 1οοάτην κομίσω, i:ν αίς i:νεγέγραπτο Βελλεροφόντη ν dποκτεΤναι »' ίστορία στήν όποία αναφέρεται καί δ 'ίδιος δ 'Όμηρος.
2. 3.
Πρ6κλος. L.)(όλια στόv Ήσ(οι'Jο, σελ. 'Λπολλ6δωpος, Βιολιοοήκη, Κεφ.
2.
9.
σεφ.
παρ.
3-10. 30, σεφ. 7 rως παρ. 31. σειρ. l.
106
-
-
----------------------
-
-
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
«πέμπε δέ μιν Λυκίην δέ, πόρεν δ' δ σήματα λυγρa γράψαςεν πίνακι πτυκτ(J ουμοφοόρα πολλά». 4 Ό Στράβων βεβαιώνει δτι στά Γάδειρα ι)πΥjρχαν όκταπήχεις χάλκινες πλάκες, στίς δποίες aνεγρ(ιφετο τό κόστος κατασκευΥjς του ίερου του
Ήρακλέους. «Ο[ δi:
τaς εν τ{J Ήρακλε(ω τ(J εν Γαδείροις χαλκciς οκταπή
χεις, εν αΙς c'χναγέγραπται το aνάλωμα τiiς κατασκευfίς τοιJ ίεροιJ, ταύτας λέγεσοαί φασιv- ». 5
Στό κείμενο πού aκολουθετ, ό Ήρόδοτος εγκαταλείπει τό σί>νηθες «ώς iμol δοκέει» καί διαβεβαιοτ κατηγορηματικως:
«Έγώ ό 'ίδιος ε'ίδα τά Καδμήια γράμματα, τά περισσότερα των δποίων ώμοία~αν πρός τά 'Ιωνικά». Δέν aφήνει Οέ περιθώρια aμφιβολίας, aναφέρων μετά βεβαιότητος δτι τά aφιερώματα εχρονολογουντο: «'Από τήν εποχή του Λα.ίΌυ, υίου του Λαβδάκου, υίου του Πολυδώρου,
υίου του Κάδμοω>. Τά περί
oi'> ό λόγος γράμματα ησαν χαραγμένα επί τρι
πόδων, αναθημάτων στό ίερό του Ίσμηνίου Άπόλλωνος, στίς Θηβες!
«ΕΙδον
r'Ji: καΙ αvτος Καδμήια γράμματα εν τ(J ίρ(J τοιJ
'Απόλλωνος τοιJ 1σμηνίου εν ΘήfJ.ησι τfjσι Βοιωτων επ! τρίποσι τρισl εγκεκολαμμένα, π'χ πολλa δμοια Ε:όντα τοΤσι
ΊωνικοΤσι. Ό μi:ν δiι είς των τριπόr)ων επίγραμμα /!χει· 'Αμφιτρύων μ' aνέοηκε οε(J aπο Τηλεοοάων. ΤαιJτα ήλικίην είη αν κατa ΛάΊ(Jν τον Λαοδάκου τοιJ Π ολ υ δώρου τοιJ Κάδμοv».
6
Σέ ποίαν εποχήν aραγε ν' aνάγονται οί τρίποδες; 'Όπως πληροφορού μεθα aπό τόν 'Απολλόδωρο, δ Κάδμος δ προπάππος του Λα.ίΌυ, ε~ησε τήν έποχή του Διονύσου ό όποίος, συμφώνως πρός τά γραπτά aρχεία των
Αlγυπτίων, ε~ησε 15.000 ετη πρίν άπό τόν φαραώ "Αμασι (569 π. Χ.). 'Α νεγνωρίσθησαν λοιπόν γράμματα δμοια πρός τά 'Ιωνικά, τά όποία εύρέθησαν επί τριπόδων κατεσκευασμένων περίπου
«Διόνυσος δi: εύρετiις aμπέλου γενόμενος, . .. »
15.500 ετη π.Χ.! 7
«διελοων δi: Θρriκην (καΙ τfιν Ίνδικiιν aπασαν. 4. 5. 6. 7.
'Όμηρος, 1λιάς. Ζ
68-169.
Στράβων. ΓεωyραφιΚ(l, οιολίο.
3, κ~·φ. 5. παρ. 5, σειρ. 37-40. Ήρόδοτος, Ίστορία, οιολίο. 5, κεφ. 59. σειρ. 1-7. Άπολλ6δωρος. Βι6λιοaήκη, Κεφ. 3. παρ. 33, σεφ.!. 107
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
στήλας i:κεί στήσας) iικεv εlς Θήοας. καΙ πΧς yυvαίκας iιvάyκασε καταλιπούσας τaς οlκίας οακχεύειv
i:v τrJ]
Κιοαιρωvι. Πεvοεuς δε yεvvηοεις έξ 'Αyαυής 'Εχίοvι, παρa Κάδμου είληφως τfτv οασιλείαv». 8 «Διοvύσφ
δ' έλάχιστα τούτων, και τούτφ πεvτακισχίλια και μύρια
λοyίζοvται εlvαι ές'Άμασιv οασιλέα». 9 Ό Διόδωρος Σικελιώτης, aφou μας δίδει τό στίγμα της νήσου Παγχαίας
(δ.ραγε, ύπάρχει περίπτωσις νά σχετί~εται καθ' οίονδήποτε τρόπο μέ τήν Πανγαία;), μας πληροφορεί δτι ό Ουρανός, τόν καιρό πού έβασίλευε στήν οlκουμένην, ήρέσκετο νά περιφέρεται σ' έκεiνον τόν τόπο. Στήν
συγκεκριμένη νfίσον ύπηρχεν ύψηλό ορος τό όποίο ηταν aφιερωμένο στούς θεούς καί Εφερε δύο ονομασίες, «κάθισμα τοu 01Jρανοu» καί «Τρι φύλιος 'Όλυμπος»
!
«Ταύτης δi: (εvδαίμοvος Άραοίας) κατa τaς i:σχατιaς τiΊς παρωκεαvίτιδος χώρας κατ' dvτικρv vfισοι κείvταt». 10
« ορος i:στ!v ύψηλόv, καοιερωμέvοv μi:v οεοίς, οvομαζόμεvοv δi: Οvραvοϋ δίφρος
καi Τριφύλιος 'Όλυμπος. μυοολοyοϋσι yaρ το παλαιοv Ovραvov οασιλεt)οvτα τf]ς οlκοvμέvης προσηvώς i:vδιατρίΟειv
i:v τrJ)δε τrJ) τόΠ!1J».
11
«Οί ίερείς κατήγοντο έκ Κρήτης, τούς εΤχεν ώδηγήσει δέ έκεί, αuτός τοuτος ό Δίας, δταν έβασίλευε στήν οlκουμένη. Ώς aπόδειξι φέρουν τό
πληθος των Κρητικών στοιχείων, τά όποία είχαν διασωθη στήν όμιλία των. 'Επισημαίνεται aκόμη ή οlκειότης καί ή φιλανθρωπία, πού διέθεταν ώς εμφυτη κληρονομιά των προγόνων των καί τήν όποία μεταλαμπάδευαν
πάντοτε στούς aπογόνους των (μήπως μέχρι καί σήμερα δέν ξεχωρί~ουν,
οί Κ(ου)ρητες, γιά τήν παραδοσιακή φιλοξενία των;). Ώς aποδεικτικά στοιχεία προσεκόμι~αν γραπτά κείμενα, τά όποία aπεδείκνυαν τά aνωτέ
ρω καί δπως ελεγαν, ό ϊδιος ό Δίας τά εΊχε γράψει, δταν εύρίσκετο με ταξύ των aνθρώπων, όπότε καί 'ίδρυσε τό ίερό».
8. 9. 10. 11.
Άπολλ6δωρος, Βιuλιοοήκη, Κεφ.
3, παρ. 36, σεφ. 1-5. 145, σεφ. 8-10. Ίστορική Βιολιοοήκη, Βιβλίο 5, κεφ. 41, παρ. 4, σιερ. 1-2. Ίστορική Βιολιοοήκη. Βιβλίο 5. κεφ. 44. παρ. 5, σεφ. 5 !'ως
Ήρ6δοτος, Ίστορία, Βιβλίο. Δι6δωρος Σικελιώτης, Δι6δωρος Σικελιώτης, σεφ.
2,
παρ.
παρ.
6,
I
3.
108
I 1I -------------------
~-
-
II
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
« μvοολογοιJσι δ' οί ίερεΊς το γένος αvτοΊς εκ Κρήτης ι)πάρχειν, ύπο Διος fιγμένοις εlς τfιν Παγχαίαν, δτε κατ' aν ορώποvς ων Νiασίλεvε της οlκοvμένης καΙ τούτων σημεΊα φέροvσι τfίς ()ιαλέκτου, δεικνύντες τa πολλa /Jιαμένειν παρ' αύτοΊς Κρητικως ονομαζόμενα· τήν τε προς αύτοvς οΙκειότητα και φιλανορωπίαν εκ προγόνων παρειληφέναι, τfίς φήμης ταύτης τοΊς εκγόνοις παρα/)ιδομένης dεί. ε&ίκνvον δi: και dνα
γραφaς τούτων, δ. ς lφασαν τον Δία πεποιijσοαι καο' ον καιρον ετι κατ' dνορώποvς ων ίδρύσατο
το ίερόν». 12 Συνεχίζει δέ δ συγγραφεύς, aναφέρων οτι έχρησιμοποίουν γράμματα, τ6.
όποία μάλιστα έθεωροuντο ίερά παρά των Αlγυπτίων. Τό συγκεκριμένο
κείμενο, του όποίοu γραφεύς φέρεται αύτός τοuτος ό Έρμfις. )lταν χα ραγμένο έπί χρυσΥjς στήλης καί ό.νεφέρετο σέ πράξεις οί όποίες lλα6αν
χώρα μεταξύ Ούρανοϋ καί Διός, Άρτέμιδος καί Άπόλλωνος!
« κατa μέση ν δt τiιν κλίνην Εστηκε στήλη χρvσij μεγάλη, γρδ.μ
ματα lχοvσα τa παρ Άlγvπτίοις iεpa καλούμενα,
δι' ών ΥΊσαν αl πράξεις ΟύρανοιJ τε και Διος aνα γεγραμμέναι, καΙ μετa ταύτας α[ Άρτέμιδος καΙ Άπόλλωνος ύφ' ΈρμοιJ προσαναγεγραμμέναι».
13
Στό έπόμενο aπόσπασμα έμφανίζεται δ Λίνος, δ ποιητής, νά εχη συγ
γράψη εμμετρον Κοσμογονίαν (aγνωστο έάν πρόκειται γιά τήν (ιποδιδό μενη στόν Ήσίοδο, ύπενθυμίζεται οτι ό τελευταίος εuθύνεται μόνον γιά
τήν εκδοσι καί δχι γιά τήν συγγραφή). Ό έν λόγφ ποιητής φέρεται ώς υίός του Έρμου καί τΥjς Μούσης Οuρανίας.
«Τ ον δi: Λίνον παΊδα εlναι Έρμού καΙ Μ ούσης Οvρανίας ποιijσαι δi: κοσμ.ογονίαν, ήλίοv καΙ σελήνης πορείαν, κα) ζ~ων
καΙ καρπων γενέσεις».
!2.
Διόδωρος Σικελι<~της. Ίοτορική Βιολιοοήκrι, Βιβλίο σεφ.
!3. 14.
14
'5. κεφ. 46. παρ. 3. σειρ. Ι rως παρ. 4.
J.
Διόδωρος Σικελιώτης. Ίστοpική Βιολιοοήκη, Βιβλίο Διογένης Λαέρτιος. ΒίοςΦιλοσόφων,6ι6λ.
5.
l. παρ. 4.
κεφ.
σεφ.
46, J-3.
παρ.
7.
σεφ.
3-8.
109
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
συνεπως κατά τήν έποχή των Θεων καί των Μουσων, ύφίσταντο ποιη τές διαθέτοντες γνώσεις γιά τόν τρόπο δημιουργίας του σύμπαντος, γιά τίς τροχιές ήλίου καί σελήνης, ώς καί γιά τόν τρόπο γεννέσεως των καρπων. 'Όλα δέ αuτά τά κατέγραφαν διά γραφfις ίκανfις νά διατυ πώνη εμμετρο λόγο!
6) Έπανερχόμεθα σέ μνημονευθέν, στό δεύτερο κεφάλαιο, κείμενο του Διόδωρου Σικελιώτου, στό όποϊο παρατίθεται τώρα καί ή συνέχει(J. του.
« 'Ακτ)ς δ' είς Αίγυπτον dπάρας Εκτισε Πιν Ήλιούπολιν dνομαζομένην, dπο τοσ πατρος οέμενος Πιν προσηγορίαν· οί δ' ΑΙγύπτιοι
Εμαοον παρ' αιΊτοv τΟ. περ) Πιν dστρολογίαν οεω ρήματα. i)στερον δε παρa τοϊς 'Έλλησι γενομένου
κατακλυσμού, κα) (Jιa Πιν i:πομορίαν των πλείστων dνορώπων dπολομένων, όμοίως τούτοις κα) τΟ. διa των γραμμάτων ύπομνήματα συνέοη φοαρfjναι· δι' i]ν αίτίαν οί Αlγύπτιοι καιρον εi'5οετον λαοόντες i:ξιδιοποιήσαντο τΟ. περ) τfjς aστρολογίας' κα) των
Έλλήνων διa τiιν aγνοιαν μηκέτι των γραμμάτων dντιποιουμένων i:νίσχυσεν, ώς αvτο) πρώτοι τiιν των aστρων εϋρεσιν i:ποιήσαντο. όμοίως δε κα) 'Αοηναϊοι κτίσαντες i:ν Αlγt)πτμ> πόλιν τiιν dνομαζομένην Σάιν, τfjς ()μοίας fτυχον dγvοίας διa τον κατα
κλυσμόν. δι' aς αίτίας πολλαίς ϋστερον γενεαίς Κάδμος ό 'Αγήνορος έκ τfίς Φοινίκης πρώτος ύπε λήφοη κομίσαι γράμματα είς τfιν 'Ελλάδα· καt άπ' έκείνοu το λοιπΟν οί"Ελληνες fδοξαν άεί τι προσ εuρίσκειν περr τών γραμμάτων, κοινής τινος άγνοίας κατεχούσης το vς "Ελληνας». 15
Έκ του όποίου aποσπάσματος πληροφορούμεθα δτι, μετά τόν κατα κλυσμόν, ό όποϊος προεκάλεσε στήν aπώλεια των γνώσεων, τΥjς ίστορίας καί τflς γραφflς, πολλές γενεές aργότερα, ό Κάδμος, ό υίός τοϋ Άγήνο ρος έκ τfις Φοινίκης, πρwτος ό.νέλαοε νά φέρη τά γράμματα είς τήν
Διόδωρος Σικελιώτης, Τστορική Βιολιοοήκη. Βιβλίο.
15.
σεφ.
5,
κεφ.
57,
παρ.
l.
110
-
-
---------------------
2.
σειρ.
5 rως παρ. 6.
+ ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
'Ελλάδα καί ό.πό τότε, μέσα στήν aγνοιά των, οί 'Έλληνες έθεώρη σαν, δτι ό.πό έκεΊ έπήραν τά γράμματα.
Μιά πληροφορία aπό τόν Ήρόδοτο, συμπληρώνει τήν εικόνα.
«0[ 8ε ΓεφuραΤοι ....... .Υισαv Φοίvικες τωv σvv Κάδμ(ll aπικομέvωv Φοιvίκωv ες yijv τiιv vvv Βοιωτίηv καλεομέvηv».
16
Κατ' έκείνη λοιπόν τήν έποχή, η προσωνυμία «Φοίνικες» έχαρακτήρι ~ε τούς έκ Φοινίκης ΕΛΛΗΝΕΣ, έν aντιθέσει πρός τούς Σημίτες έκ τfις Φοινίκης, τούς όποίοuς ό.πεκάλοuν «Γεφuραίοuς». Άπόδειξις περί της όρθότητος των aνωτέρω aποτελεΊ η ό.ναφορά του
Διογένους του Λαερτίου, ό όποΊος ό.ναφερόμενος στόν Ζήνωνα τόν Κι τιέα, τόν ίδρυτή της Στωικης Φιλοσοφίας, λέγει τά έξης: «Ό Ζήνων, ό uίός του Μνασέου η του Δημέου, έκαλεΊτο Κιτιεύς διότι
κατήγετο έκτης Κυπριακης πόλεως Κίτιον, στήν Φοινίκη.
(. .. )Ο δέ Κρά
της, έκ Θηοων, ό.πετάνθη στόν Ζήνωνα λέγων, "γιατί φεύγεις Φοινικίδιον;
κανένα κακό δέν επαθες". (Ό χαρακτηρισμός "Φοινικίδιον", aντιστοιχεΊ στήν σημερινήν εννοια του τόπου καταγωγης π. χ. Χανιωτάκης, έκτων Χα
νίων, Σαμιωτάκης, έκτης Σάμου, κ.λ.π.. μάλιστα δέη κατάληξις «ιον»,
χαρακτηρίζει τόν νέον σέ ηλικία, δπως τό «ακης» σήμερα). «Ζ ήvωv Μvασέοu fι Δημέου. Κιτιεvς aπο Κύπρου, πολίσματος Έλληvικοv Φοίvικας εποίκους εσχηκότος».
17
« φησ)v ό Κράτης. "τί φεύyεις, Φοιvικίδιοv; ωΊδεv δειvοv πέποvοας "». JR Κανείς 6ε6αίως δέν διενοήθη νά τόν θεωρήση σημιτικής κατα γωγής.
Γιά νά τελειώνουμε δέ μέ τά «Φοινίκια γράμματα», έκτου λεξικοϋ Σουδα. λαμβάνουμε τίς έξης πληροφορίες:
l. Οί Λυδοί καί ''Ιωνες έθεώρουν δτι τά συγκεκριμένα γράμματα ελαοαν τήν ονομασία των aπό τόν Φοίνικα 'Αγήνορα ό όπΟιος φέρεται ώς εύρετής αuτων.
2.
Οί Κρητες cιπέδιδαν τήν συγκεκριμένη ονομασία στήν χρησι φύλλων φοίνικας γιά τήν ιωτασκευή χάρτου πρός γραφήν.
16. 17. 18.
Ήρόδοτος. Ίστορία. 6ι6λ.
5,
παρ.
57,
σεφ.
1-5. 7. παρ. l. σεφ. 1-3. Βιβλ. 7. παρ. 3, σεφ. 9-10.
Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφωv. Βιuλ. Διογένης Λαέρτιος. Βίοι Φιλοσόφωv,
111
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
3.
Ύπάρχει καί aλλη i'iποψις, ή όποία aποδίδει τήν ονομασία στόν Άκταί ωνα, ό όποίος rχων μόνον θυγατέρες, ηθέλησε νά τιμήση τήν θανούσα
παρθένο Φοινίκη, δίδοντας στά γράμματα τ' ονομά της. «ΦοινικήΊ"α γράμματα: λυδοi καΙ 'Ίωνες τa γράμματα dπο
Φοίνικος τού Λyήνορος τού εύρόντος τούτοις δε aντιλέyουσι Κρfίτες. ώς εύρέοη dπο τού yρ(iφειν Σν φοινίκων πετάλοις. Σκάμων δ' Σν τfj {Jευτέρp. των ειΊρrιμάτων aπο Φοινίκης τfίς 'Ακταίωνος ονομασοfίναι.
μυοεύεται δ' ούτος dρσένων μεν παίδων aπαις, yενέσοαι δt αvτ{U ουyατέρας 'Ά yλαυρον, 'Βρ ση ν, Πάνδροσοv- τiιν
/Jt Φοινίκην lτι παρ
οένον οvσαν τελευτfίσαι. διο καΙ Φοινικψα τa γράμματα τον 'Ακταίωνα. 8ουλόμενόν τινος τψ.fίς riπονεΤμαι τfί ουyατρί».
19
Καμμία λοιπόν εκ των πιθανων πηγων της ()νομασίας δέν ύπαινίσσεται ξένη, μή 'Ελληνική, προέλευσι τοί) (Lλφαβήτου διότι Ο 'Αγήνωρ φέρεται νά «εύρίσκη» τfι γρfιμματα, ρημα πού κάλλιστα μπορεί νά χρησιμοποιηται μέ τήν εννοια της «επανευρέσεως» καί δχι οπωσδήποτε της «εφευρέσεως», aλλά οuτως η aλλως, τό δνομα τοu Ιδίου, δπως καί του υίοu του καί <<μετα
φορέως» Κfιδμου, aμφότερα προδίδουν τήν 'Ελληνική καταγωγή των.
'Όσον aφορα τούς Κ(ου)ρητας καί τόν Άκταίωνα, γίνεται λόγος γιά τήν προέλευσι της ονομασίας των καί δχι γιΔ τήν εuρεσι τιί)ν Ιδίων των
γραμμάτων. "Αρατά γράμματα προϋπήρχαν.
'Αποδεικνύεται λοιπόν δτι ή 'Ελληνική παροικία των Φοινίκων. διεσώ
θη εκ τοu κατακλυσμού καί μα~ί των διεσώθη καί ή 'Ελληνική γραφή. Πολύ aργότερα, φύλα Σημιτικης προελεύσεως κατέκτησαν τήν Φοινίκη καί τίς γύρω περιοχές, δπου μεταξ{) των aλλων παρέλαβαν τό 'Ελληνικό
(χλφάβητο. 'Από αιηό, lδιοποιήθησαν κάποια στοιχεία, προσαρμόσαντες α\'ηά στήν μέχρι τότε νοοτροπία των, aπορρίπτοντας δηλαδή τά φωνήε
ντα (μήν λησμονητε δτι οί Σημιτικές γραφές ΔΕΝ εΤναι Cι.λφα6ητικές καί ΔΕΝ διαθέτουν φωνήεντα).
Ποιός δμως είναι δ Κάδμος, δ υίός τοu Άγήνορος, καί πότε μετέφερε τ6 γρfιμματα στήν κεντρική Έλλδ.δα;
Ό 'Αγήνωρ ~ταν υίός τοu Ποσειδωνος καί της Λυβύης, θυγατρός τοϋ Έπάφου. Κατά τήν παράδοσιν, ενυμφεύθη τήν Τηλέφασσα καί aπέκτησε
μίαν θυγαη'ρα, τήν Εuρώπη καί τρεΊς υίούς τούς Κάδμον, Φοίνικα καί ΚίΛεξικ6 Σοuδα. λϊϊμα «Φοινικ{Ί'ία γρι'λμματα»
19.
787,
σεφ.
J-8.
112
-
-
-
-
-------------------~--
-------
-
ΑΙ ΩΝ \ΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
λικα. Μετά τήν aρπαγή τΥjς Εuρώπης, aπέστειλε τούς υίούς του πρός aνεύρεσίν της, aπαγορεύσας σ' αuτούς νά επιστρέψουν χωρίς τήν aδελφή των. Άποτυχόντες, οί υίοί, νά τήν εuρουν, δέν ετόλμησαν νά επιστρέψουν στήν πατρική γΥj, ετσι εγκατεστάθησαν σέ διάφορους τόπους, στούς όποί ους καί 'ίδρυσαν πόλεις, ώς έξης: ό Κάδμος τήν πόλι τών Θηοών, ό Φοϊνιξ αuτήν τής Φοινίκης, ό Κίλιξ τήν τfις Κιλικίας. 20
Ό 'Αγήνωρ λοιπόν, ώς υίός του Ποσειδώνος, ε~ησε σέ εποχές πολύ παλαι ότερες τοu 9ου η εστω τοu 10ου αlwνος π. Χ., τότε δηλαδή πού ύποτίθεται δτι
παρέδωσε στούς 'Έλληνες τό aλφάβητο. Συνεπwς, εΊναι aπολύτως aδύνα τον νά μετέφερε ό συγκεκριμένος Κάδμος τήν γραφή στούς 'Έλληνες τΥjς κε
ντρικΥjς 'Ελλάδος, έκτός καί πρόκειται περί έποχfις πολύ παλαιότερης
του 9ου αίώνος π .Χ. Τέλος, ό 'ίδιος εΊναι ίδρυτής τΥjς πόλεως των Θηβwν καί οχι τΥjς Φοινίκης, τΥjς όποίας ίδρυτής εΊναι ό aδελφός του, ό Φοίνιξ. Οί προηγηθέντες λογικοί συνειρμοί όδηγοuν στό συμέρασμα δτι:
Κάποιος Κάδμος, εΊναι πιθανόν νά επανέφερε τά γράμματα aπό τήν Φοινίκη, ή όποία ώς Έλληνική aποικία, μή πληγείσα ύπό τοu κατακλυ
σμού, εΊχε διασώσει τήν προκατακλυσμιαία γραφή τών ΕΛΛΉΝΩΝ,
εξ 'ίσου δμως πιθανόν εΊναι νά πρόκειται καί περί aλλου Κάδμου, δπως θά δοuμε στό έπόμενο κεφάλαιο. Κατά τήν aποψι τΥjς ερευνας, πιθανότατα πρόκειται περί μιας εκ των πολλwν ταυτίσεων διαφορετικών προσώπων,
μέ τό αuτό ονομα, κάτι τό όποΊο δέν εΊναι σπάνιο στήν τόσο μακραίωνη 'Ελληνική ίστορία.
Ό χαρακτηρισμός «'Ελληνική γραφή» περιλαμβάνει πάνω aπό
22
πα
ρόμοια aλφάβητα, τά όποΊα εχρησιμοποιοuντο στίς διάφορες 'Ελληνικές
πόλεις-κράτη ('Αρκαδικό, 'Αττικό, Βοιωτικό, Θήρας, Κορινθιακό, Κρή της, Λακωνίας, Μιλήτου, Κύμης, Εuβοίας κ.λ.π.), εξ δσων δέ προανεφέρ
θησαν, οί διάφορες γραφές, εΊναι aσυγκρίτως παλαιότερες, της όποιασ δήποτε σημιτικΥjς γραφΥjς. Διά τούς aνωτέρω λόγους κάθε Ισχυρισμός δτι ή γραφή η τό aλφάβητο εχει ρί~ες ανατολικές η νοτιοανατολικές, aποδει
κνύεται τελείως ανεδαφικός. 'Όσον aφορα τό λατινικό aλφάβητο, παρ' δλο δτι δέν δηλώνεται εuθέως ή Έλληνική του προέλευσις, ταυτοχρόνως δέν αμφισβητεΊται δτι aποικοι aπό τήν Κύμη τΥjς Χαλκίδος μετέφεραν τό aλφάβητο στήν σημερινή Ί ταλία καί aπό εκεΊ διεδόθη στήν ύπόλοιπη Εuρώπη, μέ τήν επωνυμία Λατινικό.
20.
Νt:ώτερον Έγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «ΗΛΙΟΥ», τόμος ΙΑ, σελ.
143.
113
l
Τετράγωνη ενεπίγραφη στήλη, ή όποία στίς πλευρές της σώζει τοί>ς κανονισμούς της φα τρίας των Λαβυαδwν. (Δελφοί, 'Αρχαιολογικό Μουσείο. πηγή Ίστορία τοv Έλληvικοv ΥΕοvους, τόμος Γ2').
ΤΑΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ
τ
ό προηγηθέν κεφάλαιο ετρεψε τήν ερευνά μας πρός συγκεκριμένες κατευθύνσεις, aς τίς (Χξιοποιήσουμε, κατά τό δυνατόν.
Ό Σλfjμαν καί ό 'Έβανς. μέ τό όνασκαφικό των Ι:'ργο, Υινάγκασαν
ίστορικούς καί aρχαιολόγους ν' όποσίψουν τά Όμηρικά rπη aπό τήν μυ θιστοριογραφία καί νά τά κατατάξουν στήν Ίστορία.
Ή Τλιάδα καί ή Όδύσσεια, έπειδή i1ποτελοϋν τά τελειότατα λογοτεχνι κά κείμενα, "έγιναν τά πλέον γνωστά Ι:'ργα σέ δλον τόν κόσμο, σέ συνδυα σμό δέ μέ τήν παλαιότητά των Δποτελοϋν Ιδανικό σημείο έκκινήσεως μιας λεπτομερέστερης ερευνας σχετικως μέ τήν γραφή.
'Εντός των μοναδικων κειμένων τοϋ Όμήρου ψηλαφί~ουμε μέρος (ιπό τήν Έλληνική ίστορία. Ό Λόγος διατυπώνεται μέσφ λέξεων οί όπΟιες, εΥτε οί 'ίδιες ταυτί~ονται μέ λέξεις aρχέτυπα, εΥτε μας όδηγοϋν στίς cφχέ
γοvες ρί~ες αuτων, καί μ(ιλιστα μέ μαarιμ.ατική καί λεξαριaμική δομή, aδιανόητη γιά aλλα, μή Έλληνικά κείμενα.
"Ας rφχίσουμε τήν rρευvα μέσα aπό (ιπλές λογικές παρατηρήσεις. Τά κείμενα των έπων:
• Είναι κατά πολίι άνώτερα δσων επονται αuτ&ν, αuτό Δποδεικvύει δτι ό έμφί>λιος «Τρω"ίκός πόλεμος». rγινε αlτία ωστε ή, rως τότε, μα κραίωνη πολιτιστική καί πνευματική πορεία των Έλλήνων νΔ κάνη στροφή
• •
180".
Καταγρ(ιφουν πραγματικι'ι ίστορικά γεγονότα. 'Εμπεριέχουν γνώσεις (ωτρονομίας, γεωγραφίας, lατρικfjς. ναυσι πλο"ί"ας, πολεμικων τακτικων κ.λ.π., κατά πολύ άνώτερες, aπ' δ,τι
ίστορία καί cχρχαιολογία μaς βεβαιώνουν δτι ύφίσταντο κατ' έκείνη τήν έποχή.
•
Ή Δκρίβεια των λεπτομερειων καί οί παρατηρήσεις, πού έμπεριέχουν,
εκπλήσσουν Δκόμη καί σήμερα τόν όναγνώστη. Έάν στά aνωτέρω προστεθη ή rφμονία. ή τελειότης καί ό πλοϋτος τfίς γλώσσας των έπων. τότε, γιι'ι τίς πλέον χαρακτηριστικές επιτεύξεις τοϋ
Άνθρώπου (γλωσσα καί γραφή), γίνεται άπαραίτητος προϋπόθεσις ή έξαιρετικως μακροχρόνια έξέλιξις, ΠΡΙΝ άπό τήν έποχή κατά τήν όποία αuτά έχρησιμοποιήθησαν γιά νά καταγράψουν δσα διεδρα ματίσθησαν.
115
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μέχρι σήμερα, ή χρονική συσχέτισις τοu Τρω'ίκοu πολέμου μέ τόν 'Όμηρο προέρχεται aπό τήν aναφορά του Ήροδότου δτι: «'Όπως ό 'ίδιος πιστεύει, ό Ήσίοδος καί ό 'Όμηρος ε~ησαν
400
ετη
πρίν aπό αuτόν».
« Ήσίοδον γaρ κα) 'Όμηρον ήλικίην τετρακοσίοισι hεσι δοκέω μέο πρεσουτέρους γενέσοαι κα)
ov πλέοσι· » 1
Σημείωσις: 'Όπως προανεφέρθη, ύπηρξαν δύο ποιητές μέ τό ονομα
Ήσίοδος, κατά συνέπειαν εΊναι δυνατόν, ό Ήρόδοτος νά συνέδεσε τόν 'Όμηρο μέ τόν νεώτερον, ενω στήν πραγματικότητα νά επρόκειτο περί του aρχαιοτέρου εκ των δύο. Σέ aντίθεσι, μέ τόν Ήρόδοτο, ό Διόδωρος ό Σικελιώτης διευκρινί~ει δτι:
«Καί ό 'Ορφεύς ε~ησε τήν 'ίδια εποχή μέ τόν Ήρακλη,
100 ετη πρό τοu
Τρωικού πολέμου, δπως δέ ό 'Ορφεύς στά Λιθικά μοu λέγει περί αuτοu,
(ε~ησε) λίγο μετά τόν 'Έλενο, aπό αuτόν δέ ό 'Όμηρος μία γενεά aπέχει, συμφώνως δέ πρός τόν Διονύσιον τόν κυκλογράφο (τόν Σκυτοβραχίονα),
ό 'Όμηρος ε~ησε τόν καιρό τών δύο εκστρατειών, 01τοι) αuτfις ενα
ντίον τών Θη6ών καί εκείνης τfις Έλένης (της Τροίας), δπως δέ λέγει ό Διόδωρος, μύριοι aλλοι συμφωνούν μέ τόν Διονύσιο».
«Κα) ό Όρφεvςlσόχρονοςτ{J Ήρακλείύπfjρχε, προ χρόνων οντες έκατον τοvΤρωικσιJ πολέμου, ώς δi: Ό ρφεvς εν ΑιοικοΤς περl αvτοιJ μοι λέγει,
Έλένου τι οραχύτερον vστερον εlναι λέγει, τούτου μι ?Χ δi: γενε?Χ 'Όμηρος ύστερίζει, ό κατa Διονύσιον aνδρα τον κυκλογράφον επι των r}ύο στρατειών λεγόμενος ύπάρχειν, ΘηοαΊκfjς Έλλήνων τε τfjς διa τiιν Έλένην. Διόδωρός τε σύντροχα λέγει Διονυσ(ω, κα) i!τεροι μυρίοι δέ». 2
Ύπάρχει aκόμη ή αναφορά δτι ό Φιλέλλην αuτοκράτωρ 'Αδριανός εΊχε ερωτήσει τό μαντεΊο των Δελφών περί της προελεύσεως του Όμήρου. Ό
χρησμός τόν όποίον ελαβε 1]ταν εντυπωσιακός, ό 'Όμηρος οέν Υιταν aλλος άπό τόν ϊοιο τόν εγγονό τοϋ Όουσσέως! 3 l. Ήρόδοτος. Ίστορία. βιβλ. 2, παρ. 53, σειρ. 4-5. 2. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιολιοοήκη, 6ι6λ. 7. κεφ. I, σειρ. l-8. 3. Δημ. Δημόπουλος, Στό άδυτο των Έλληνικων Μαντείων, σελ. 109, έκδόσεις «'Ελεύθερη Σκέψις».
116
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Στό Λεξικό του Σοuοα, συναντούμε άλλη μίαν ενδιαφέρουσα aναφορά:
«Ό Κόριννος, έξ 'Ιλίου, }1ταν έποποιός πρό τοu Όμήρου, ό όποτος, πρώτος εγραψε τήν 'Ιλιάδα, ένώ τά Τρω"ι'κά iισαν aκόμα έν έξελίξει. 'Επρόκειτο περί μαθητού τοu Παλαμήδους καί Ι:'γραψεν αuτήν (τήν 'Ιλιά δα) κάνοντας χρΥjσι των ύπό τοϋ Παλαμήδους εύρεθέντων Δωρικών γραμμάτων. 'Έγραψε δέ καί γιά τόν πόλεμο τοu Δαρδάνου, έναντίον των Παφλαγόνων. Έκ τής ποιήσεως αuτοϋ, ελα6εν ό 'Όμηρος δλη τήν ύπόθεσι καί τήν ένέταξε στά 6ι6λία του». «Κόριννος, Ίλιεύς, Ι:ποποιος των προ Όμήρου, ως τισιν Ι!δοξε·
κα[ πρώτος γράψας τiιν Ίλιάδα, Ετι των Τρω'ι"κών συνισταμένων. Υιν δε Παλαμήσους μαοητizς κα[ Ι!γραψε τοΤς ύπο Παλαμήδους εύρεοεΤσι ΔωρικοΤς γράμμασιν. l!γραψε δε κα[ τον Δαρδάνου προς Παφλαγόνας πόλεμον, ώς Ι:κ τούτου λαοεΤν κα[ τijς ποιήσεως πάσαν ύπόοεσιν
'Όμηρον καt Ι:ντάξαι τοΤς αύτοv οιολίοις».
4
'Από τό 'ίδιο λεξικό, aντλούμε πληροφορίες καί γιά τόν διδάσκαλο του
Κορίννου: «Ό Παλαμήδης, ό έποποιός έξ 'Άργους, }1ταν υίός τοu Ναυ πλίου καί τfίς Κλυμένης. 'Ήταν aνεψιός του βασιλέως 'Αγαμέμνονος, aπό τήν πλευρά τΥjς μητρός. Διέθετε εuφυίαν φιλοσοφική καί ποιητική καί ένεπνεύσθη τά γράμματαΖ, Θ, Φ καί Χ, τίς ψήφους, τούς πεσσούς, τά ~άρια, καθώς καί μέτρα καί σταθμά. Τά ποιήματά του κατεστράφησαν aπό τούς aπογόνους τοu Ά γαμέμνονος, διότι έθεωρήθησαν ώς σχετι~όμε να μέ βασκανίας. Ύποστηρί~ω οέ δτι της lδίας συμπεριφορaς Ι:'τυχε καί aπό τόν 'Όμηρο καί καμμία μνεία οέν Ι:'γινε, δτι κατεστράφησαν τά ποιή
ματα τοu Παλαμήδους, aπό τόν 'Όμηρο, οιά βασκανίαν>>.
«Παλαμήσης,Ναυπλίου κα[ Κλυμένης, ΑργεΤος, Ι:ποποιός. Υιν σε οvτος aνεψιος του οασιλέως Αγαμέμνονος προς μητρός. Ι!σχε σε εvφυως πρός τε φιλοφοφίαν καi ποιητικiιν κα[ εύρετizς γέγονε τοιJ ζ στοιχείου κα[ τοιJ ο κα[ τοιJ φ καi τοιJ χ, ψήφων τε κα[ πεσσών κα[ κύοων κα[ μέτρων κα[ σταaμων. τa σε ποιήματα αvτοι] ήφανίσοη
ύπο των Αγαμέμνονος aπογόνων διa οασκανίαν. ύπολαμοάνω δε καΙ τον ποιητizν 'Όμηρον αvτο τοvτο πεπονοέναι καΙ μησεμίαν του aν
σρος τούτου μνήμην ποιήσασοαι. δτι ήφανίσοη τa Παλαμήδους ποιή ματα διa οασκανίαν ύπο Όμήρου». s
4. 5.
Λεξικόν Σοuδα. λημα «Κ»,
2091, σειρ. 1-7. 44. σεφ. 1-9.
Λεξικόν Σοuδα. Γράμμα «Π»,
117
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Τά γράμματαΖ, Θ, Φ καί Χ, ώς διπλά, ό.πεδίδοντο ό.ρχικwς διά τΥjς συγ γραφΥjς δύο γραμμάτων, ΣΔ = Ζ, ΤΗ= Θ, ΠΗ = Φ καί ΚΓ =Χ, κατά συνέπει αν, δ Παλαμήδης ό.ντεκατέστησεν Ε'καστο ζεuγος μέ Ε'να διπλούν γράμμα, τό όποίο δ 'ίδιος ενεπνεύσθη καί εσχεδίασε.
Έκτων προαναφερθέντων, τό λεξικό Σοuδα aφήνει νά εννοηθη δτι ό 'Όμηρος περιέλαβε στά γραπτά του, μέρος η δλο τό "έργο τοu Κορίννου,
πρίν καταστρέψη αuτό. Ό 'ίδιος ό επικός ποιητής επιδεικνύει lδιαιτέραν συμπάθεια πρός τό πρόσωπο του 'Οδυσσέως, τόν όποίο παρακολουθεί, πέραν τΥjς Ίλιάδος καί στίς προσωπικές του περιπέτειες, κατά τήν lΟετή περιπλάνησι, μέχρι νά επιστρέψη στήν 'Ιθάκη. Τόν συγκεκριμένο παμπόνηρο flρωα, δέν φαίνε
ται νά "έχη σέ μεγάλην ύπόληψιν οuτε ό Φιλόστρατος, ό όποίος, στόν Ήρω
ϊκό του, ό.ναφέρει δτι επειδή ό Παλαμήδης Υίταν σοφώτερος καί ό.νδρειό τερος τοu 'Οδυσσέως, δ τελευταίος, μέ πλεκτάνη, επέτυχε τήν εκτέλεσί του.
« .. . οίος μi:v δΥι olov καΙ ώς σοφώτερόv τε καΙ dvδρειότεροv έαvτοv τοv πα λαμήδηv ό Όδvσσεvς dπέκτειvεv, ... » 6 Τήν 'ίδιαν ό.ναφορά συναντaμε καί στήν Ώyvyία, του Άθ. Σταγειρίτη, ό
όποίος μάλιστα aποδίδει τόν θυμόν του Άχιλλέως, οχι στήν μaλλον ό.φελΥj ίστορία τΥjς «Καλλιπαρήοv» Βρυση"ί"δος, fλλλά στόν aδικο φόνο του φίλου του, Παλαμήδους.
Ή παρουσα "έρευνα δέν "έχει σκοπό νά σπιλώση οuτε τήν μνήμη του 'Οδυσσέως, οuτε βεβαίως τοu μοναδικού Όμήρου, aντιθέτως επιδιώκει
νά ρίψη φwς στό θέμα τΥjς ΈλληνικΥjς γραφΥjς, γι' αuτό συνεχίζει μέ ενδια φέρουσες ό.ναφορές του Στοβαίου καί του Εuριπίδου, σχετικώς μέ τόν Παλαμήδη. 'Έλεγαν λοιπόν ο[ σοφοί εκείνοι 'Έλληνες δτι:
«τ α τfΊς yε λήοης φάρμα κ' οροώσας μόvος' aφωvα καΙ φωvοvvτα σvλλαοaς τεοεlς i:ξεvροv dvορώποισι yράμματ' εlδέvαι,... » 7 Τό aπόσπασμα αuτό μaς προσφέρει δύο σοβαρές πληροφορίες:
6. Φιλόστρατος, Ήpωϊκός, σελ. 718, σειρ. 2-4. 7. α) Στοβσ:τος, Άvοολόγιοv, Βι6λ. 2, κεφ. 4, παρ. 8, σειρ. 2-4. 6) Εuριπίδης, «'Αποσπάσμα τα», 578, σειρ. J-3.
118
ψ
Α/ΩΝ /ΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
α) Κάνει συγκεκριμένη άναφορά σέ ΓΡΆΜΜΑΤΑ, τά όποια μάλιστα
διαχωρίtει σέ «aφωνα» (σύμφωνα) καί «φωνοuντα» (φωνήεντα), aπό τά δποΤα συντίθενται οί συλλαβές. Συνεπως άποκλείεται νά πρόκειται περί γραμμικής, είκονογραφικής, ίερογλυφικής fι liλλου εϊδους γραφής ΠΛΗΝ ΤΗΣ ΦΘΟΓΓΙΚΗΣ. "Αρα, έπιβεβαιώ
νεται δτι έκτός aπό τά ΦΩΝΗΕΝΤΑ ΓΡΆΜΜΑΤΑ, των δποίων οuτως η aλλως, ή πατρότης aποδίδεται στούς 'Έλληνες, tξ ϊσου 'Ελληνικής
προελεύσεως είναι καί τά ΣΥΜΦΩΝΑ. β) Τό ρΥjμα «<':φθώνω», δταν μάλιστα συσχετίζεται μέ τήν «λήθη», χρησι μοποιεΤται μέ τήν εννοια τΥjς άνοροώσεως, ητοι τΥjς έπαναφορaς,
aποψις ή όποία συνεπικουρεΤται καί aπό τά aκόλουθα aποσπάσματα δπου δ Παλαμήδης έμφανίζεται νά είψίσκη τήν σωστή σύνθεσι των γραμμάτων καί οχι αuτά τοuτα τά γράμματα.
« ... iξηiJρον αuτοΊς, γραμάτων τε συνοέσεις, ... »R 'Ακόμη καί δ Λουκιανός aποδίδει στόν Παλαμήδη, εστω καί μέ τήν έπι φύλαξι, μήπως aντ' αύτοu ό νησιώτης Κάδμος η δ Σιμωνίδης κατέτα ξαν σέ άλφα6ητική σειρά τά γράμματα, λαβόντες ύπ' οψιν τήν ποιό
τητα καί τίς (κεκριμένες) δυνάμεις ένός έκάστου έξ αύτwν. Ύπάρχει aρα γε πιθανότης δ συγκεκριμένος νησιώτης Κάδμος νά σχετίζεται μέ τήν γνωστή ί>πόθεση των «Φοινικίων» γραμμάτων; «κα! δ γε πρ(Jτος ήμΊν τοvς νόμους τούτους διατυπώσας, εlτε Κάδ
μος ό νησιώτης εlτε Παλαμήδης ό Ναυπλίου, καi Σιμωνίδn δi: ένιοι προσάπτουσι τήν προμή οειαν ταύτην-
ov τfi τάξει μόνον, καο' flν αi
προεδρίαι fJεοαιοiJνται, διώρισαν. τί πρώτον έσται η δεύτερον, aλλa καi ποιότητας, aς Εκαστον ήμων lχει, κα[ δυνάμεις συνεΊδον».
9
Στ6 σημεlο αuτ6 έγείρονται κάποιες aπορίες, δπως:
τί εϊδους ποιότητες νά διαθέτουν liραγε τά γράμματα καί ποίου εϊδους δυνάμεις; τί νά ύπονοΥj δ Φιλ6στρατος δταν λέγει δτι:
«Τά γράμματα τού Παλαμήδους μεταδίδουν καί πληροφορίες οί όποιες δέν πρέπει νά γράφωνται».
8.
ΑlσχίJλος, 'Αποσπάσματα, Τετραλογία,
30, έργο
Α, τεμ.
303",
σειρ.
3.
9. Λουκιανός, Δίκη Φωvηέvτωv, παρ. 5, σε ψ. 1-8.
I );:
I
119
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«Παλαμήδης εύρε γράμματα οvχ ύπi:ρ τού γράφειν μόνον, dλλa καΙ ύπi:ρ τού yιyvώσκειv, α δει μΥ, yράφειv». 10
Τέλος, ερχεται ό ϊδιος ό Παλαμήδης νά παραδεχθη δτι:
«Δέν τά ό.νεκάλυψα έγώ (τά γράμματα), ό.λλά αύτοί (έννοετ τούς
Άχαιούς), διότι αύτά ΕΦΥΛΑΣΣΟΝΤΟ ΣΤΟΝ OIKO ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ καί έχρειά~ετο τέτοιος άνδρας, διότι οί θεοί μέσφ σοφων aνδρwν τ' aπο καλύπτουν».
«ΚαΙ ό Παλαμήδης " iγω γράμματα οvχ εvρον" εlπεν, "aλλ' ύπ' αvτων εύρέaηv· πάλαι γaρ ταύτα εν
Μουσών OlK!ΊJ κείμενα iδείτο dνδρος τοιούτου' aεο[ δi: τa τοιαύτα δι' dνδρών σοφών dναφαίνουσι "». 11 Τά aνωτέρω επιβεβαιώνονται καί aπό aλλη πηγή:
«Τά γράμματα έδόθησαν εiς τάς Μούσας, ό.πό τόν πατέρα (Δία), δπως καί ή σύνθεσις των έπων, ή όποία όνομά~εται ποιητική». «ταΤς δi; Μούσαις ()ο-
ai]ναι παρa τού πατρος Πιν των γραμμάτων εvρεσιν καΙ Πιν των iπων σύνaεσιν Πιν προσαγορευομένην ποιητικήν». 12 Τά Πελασγικά αύτά γράμματα έχρησιμοποίησαν ό πανάρχαιος ποιη
τής Λίνος, ό όποίος εγραψε γιά τίς πράξεις του πρώτου Διονύσου (aπό
δειξις δτι ύπΥjρξαν πολλοί), καθώς καί ό 'Ορφεύς καί ό Προναπίδης, ό ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΟΜΉΡΟΥ!
«τον δ' οvν Λίνον φασ[ τοίς ΠελασγικοΤς γράμμασι συνταξάμενον τaς τού πρώτου Διονύσου πράξεις καΙ τaς aλλας
μυaολογίας dπολιπεΤν iν τοΤς ιΊπομνήμασιν.
( '5) όμοίως δi; τούτοις χρήσα
σaαι τοΤς ΠελασγικοΤς γράμμασι τον Όρφέα καΙ Προvαπίδrιv τΟν Όμήρου ΟtΟάσκαλΟV, εvψυfί γεγονότα μελΟΠΟιόV"
» 13
Ό μέγας έποποιός λοιπόν έγνώρι~ε τήν «σημερινή» γραφή καί
αύτήν έχρησιμοποίησε γιά νά συγγράψη τήν κορωνίδα τfις ποιήσε-
10. 11. 12. 13.
Φιλόστρατος. Βίος Α.πολλωvίοv Τυαvέως, κεφ. Φιλόστρατος. Ήρωικός. σελ.
710.
σεψ.
4.
παρ.
33,
σεφ.
ll-13.
1-4.
Διόδωρος Σικελιώτης. Ίστορική Βιολιοοήκη. οιGλ.
Διονύσιος Σκυτοβραχίων Αποσπάσματα,
33-37.
120
5. κεφ. 74. παρ. l. σεφ. 1-4. Volume-Jakoby- F la, 32,,aπόσπασμα 8
σειρ.
ο
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ως. 'Επειδή ό 'Ορφεύς iιταν όμοίως γνώστης αuτών τών γραμμάτων, κατά συνέπεια μέ τά ϊδια γράμματα εγράφησαν καί τά 'Ορφικά, γι' αuτό καί χρησιμοποιείται ό δρος «
« .. .ωσπερ Οlαξ τ9J Ναvπλ(ω γράφει τ9J πατρl τον Παλαμήδη εν διαφόροις πλάταις καi 'ριπτεΤ εlς οάλασσαν, ωστε μι{i γέ τινι Ναvπλ(ω περιπεσεΤν». 14
ΕΤναι λοιπόν aπορίας aξιον, πως εΤναι δυνατόν νά lσχυρί~ονται κάποιοι ίστορικοί δτι, κατά τήν περίοδο του Τρωικου πολέμου, οί 'Έλληνες δέν διέ θεταν γραφή!
Μέχρις έδω διαπιστώσαμε δτι δ 'Όμηρος Υjταν σύγχρονος μέ τά γεγονό τα πού περιγράφει, aς συνεχίσουμε τήν ερευνα θέτοντας έπί τάπητος ενα aκόμη φλέγον έρώτημα. άπό που fιντλησε τίς πληροφορίες του ό μέ γας i:ποποιός;
Κατά τόν Φιλόστρατο, ό 'ίδιος δ 'Όμηρος εφθασε κάποτε διά θαλάσσης στήν 'Ιθάκη, δπου κατέγραψε τίς διηγήσεις, ώς αuτήκοος κοινωνός, του lδίου του Όδυσέως: «'Ερωτουσε λοιπόν τόν 'Οδυσσέα γιά τά διημειφθέντα στήν Τροία, αuτός δέ lσχυρί~ετο δτι έγνώρι~ε ι<αί ένεθυμείτο τά πάντα, δέν θά ελεγε δμως τό παραμικρό, έξ δσων έγνώρι~ε, παρά μόνον έάν, ώς aνταμοιβή, δ 'Όμηρος, θά τόν ένεκωμία~ε στά γραπτά του γιά τήν σοφία καί τήν (χν
δρεία του, δ 'Όμηρος συνεφώνησε όπότε, ό 'Οδυσσεύς, του τά έδιηγήθη δπως εγιναν ». «ες Τοάκην γάρ ποτε τον 'Όμηρον πλεσσαί φασιν aκούσαντα, ώς πέπνvται /!τι ή ψvχiι το σ Όδvσσέως καΙ ψvχαγωγ(α iπ' αvτον χρήσασοαι, επεl δΕ: aνελοεΤν τον Όδvσσέα, ό μΕ:ν 1]ρώτα αvτον τa εν Ίλ(ω, ό δΕ: εlδέναι μΕ:ν πάντα !!λεγε καΙ με
μνfισοαι αvτων, εlπεΤν δ' aν οvδΕ:ν ~ν οlδεν, εl μrz μισοος αvτ9J παρ' Ό μ ήρου γένοιτο εvφημίαι τε εν τfj ποιήσει καΙ ι'Jμνος επι σοφ(α τε καΙ aνδρε(α. όμολογήσαντος δε τοσ Όμήροv ταστα καΙ δτι δύ-
14.
Λεξικόν Σούδα. γράμμα «Π»
45,
σε ψ.
2-4.
121
--------------------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
vαιτο,χαριεΤσοαι αvτfί)
l:v τfΊ ποιήσει φήσαvτος,
δι(ιει Όδvσσει)ς πάντα ξvv δληοε(α τε καΙ ώς Ι:yέvετο, .. . »
15
Έκτων δσων προανεφέρθησαν γίνεται φανερό δτι ό 'Όμηρος:
α) 'Επειδή τά γραπτά του έστιάζονται σέ συγκεκριμένα μόνον γεγονότα καί aγνοοuν ο.λλα σημαντικά συμβάντα, 'ίσως νά μήν διέθετε προσωπι κήν αντίληψι των γεγονότων, η αuτό επέβαλε ή συμφωνία του μέ τόν 'Οδυσσέα. Βεβαίως:
β) Γιc'J. μέν τήν 'Οδύσσεια φέρεται νά κατέγραψε τίς περιπέτειες ώς αuτήκοος κοινωνός τοίι μοναδικού έπι~ήσαντος ό.πό αύτήν, οη λαδή αύτοίι τούτου τοίι 'Οδυσσέως.
γ) Γιά δέ τήν 'Ιλιάδα, ή περιγραφή μέ τέτοιες λεπτομέρειες, των τοποθε σιων, των φυσικων φαινομένων, των μαχων, των τραυμάτων, των τρό πων aντιμετωπίσεως αuτων καί γενικως των τεκταινομένων aποδει κνύουν επιτόπια παρουσία καί καταγραφή. "Αρα ε'ίτε εμπεριείχο
ντο στό «ήμερολόγιο» του Κορίννου, τοu μαθητού καί γραμματέως
του Παλαμήδους, ό όποίος εΤχε λάβει μέρος στόν Τρωικό πόλεμο, καί του όποίου τά ποιήματα πράγματι φέρεται νά τά ενέταξε ό 'Όμηρος, στά βιβλία του, «πασαv ύπόοεσιv 'Όμηροv καi l:vτάξαι τοΤς αύτοiJ οιολί οις». εν συνεχεί9- δέ νά τά κατέστρεψε, «Οτt rzφαvίσοη Πl Παλαμήδοvς
ποιήματα διa οασκαvίαv ύπο Όμήροv». (λεξικό Σοuδα). Τέλος, καί τό πιθανότερο, ό 'Όμηρος rκανε χρησιν αμφοτέρων των πηγων, Ύlτοι καί τοu Κορίννου καί αuτοu τούτου τοu 'Οδυσσέως.
Στό σημείο αuτό, ή rρευνα ώδήγησε σέ μίαν aκόμη διαπίστωσι:
Ή 'Ιλιάδα, τοίι Όμήρου, δέν clναι τό μοναδικό γραπτό κείμενο, πού διεσώθη, ύφίστανται aλλα δύο χρονικά τοίι Τρωϊκοίι πολέμου, γραφέντα ό.πό αuτόπτες μάρτυρες.
Οί εν λόγφ Ίλιάδες, οί όποίες οιεσώθησαν σέ Λατινικές μεταφρ(:ωεις, δέν συγκρίνονται βεβαίως μέ τό aξεπέραστο λογοτεχνικό κάλλος, τό
όποίο χαρακτηρίζει τc'J. όμηρικά rπη, άπλως περιγράφουν γεγονότα, ώρι σμένα εκ των όποίων δέν αναφέρονται στήν όμηρική 'Ιλιάδα καί τό aντί στροφο. Όμοίως, κάποια συμβάντα ι:':ιποδίδονται μέ διαφορετικό τρόπο,
ε'ίτε διότι ί>πεισέρχεται κάποιος «όμηρικός» καλλωπιστικός παράγων,
15.
Φιλόστρατος, Ήρωϊκός, σελ.
122
727,
σεφ.
29
rως σελ.
728,
σειρ.
8.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ε'ίτε διότι περιγράφονται μέσα aπό τό προσωπικό πολιτικό η ακόμη καί τό συναισθηματικό πρίσμα ένός έκάστου των συντακτων. Ώς συγγραφεΊς των δύο aλλων Ίλιάδων φέρονται:
α) Ό Δίκτης ό Κρητικός, μέ τήν «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΤΡΩΙΚΟΥ ΠΟ ΛΕΜΟΥ», καί
β) Ό Δάρης ό Φρύγας, μέ τήν «ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ» 16 Γιά τόν πρωτο, έκτων δύο, ύπάρχει ή ακόλουθη μαρτυρία στό λεξικό Σουδα:
«Δίκτυς, Ιστορικός. l!γραψεν Εφημερίδα· l!στι δΕ: τa μεο' 'Όμηρον καταλογάδην l:ν οι(Jλίοις ο' 1λιακά, Τρωικοv διακόσμου.
οiΊτος l!γραψε τa περ! τiiς άρπαγfjς Έλένης καΙ περ! Μενελάου καΙ πάσης Ίλιακfjς ιΊποοέσεως». 17
Ύφίσταται καί δεύτερη σχετική aναφορά, σχετιtόμενη μέ τόν Δίκτυν, ό
όποΊος fiταν ό έπίσημος γραμματεύς του Κ(ου)ρήτου βασιλέως Ίδομενέ ως. Ό τελευταΊος, ώς aρχηγός των Δαναων, έξεστράτευσε μετά των Άχαιων στήν Τροία, δ, τι δέ κατέγραψε ό γραμματε{)ς του, εχει lδιαιτέραν
aξία διότι τό κατέγραψε ώς αuτόπτης μάρτυς:
« .. .Δίκτυς ό l:κ τijς Κρήτης ύπεμνημάτισε μετa dληοείας τa προγεγραμ μένα κα! τa λοιπa πάντα των l:π! το 'Ίλιον l:πιστρατευσάντων Έλλήνωv- 1}ν yaρ μετa τοσ Ίδομενέως τοσ προμάχου των Δαναων τοσ κατελοόντος εlς τον
πόλεμον aμα τοΤς aλλοις 'Αχαιοίς. ιΊποyραφεvς yaρ αuτοιJ τοιJ 'Jδομενέως l:τύyχανεν ό αι'πος Δίκτυς κα! έωρακως dκριοως τa τοιJ πολέμου κα{ συyyρα ψάμενος, ώς παρiιJν τότε l:ν τοΤς χρόνοις έκείνοις μετa Έλλήνων». 18 Στήν aρχή τΥjς έφημερίδος του, ό 'ίδιος ό γράφων, ώς aκόλουθος των
Κ(ου)ρητων βασιλέων Ίδομενέως καί Μηριόνη, μας δίδει έξαφετικως ένδιαφέρουσες πληροφορίες:
«Αuτά λοιπον εΊναι δσα έγώ, ό Δίκτυς ό Κνώσιος, ό σύντροφος του 'Ιδομενέα, συνέγραφα σε αuτΥ] τη γλώσσα ποu ανάμεσα στ'ις ποικίλες δια λέκτους παρακολουθω καλύτερα κα'ι μπορω νa κατανοω. Κα'ι προς τουτο έχρησιμοποίησα το φοινιι<ιι<ο άλφά6ητο ποu μδ.ς παρέδωσαν ό ΚΑΔΜΟΣ καl ό ΔΑΝΑΟΣ. Καί, μά τi]ν άλήθεια, κανεlς δεν πρέπει
16. 'Αμφότερα ι)πάρχουν στόν αuτόν τόμο, στίς 'Εκδόσεις ΑΓΡΑ. 17. Λεξικόν Σοuδα. λημα «Δίκτυς Ιστορικός». 18. JOHANN. MALALAS, Chronogr. Vp. 107, I ed. Bonn. (ΤΖΕΤΖ. Chil. V 834ff. KEDREN. Hist. comp. 223, 4ff.).
123
_____ ....
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
να άπορεϊ: δτι, aν καl ολοι εΊναι 'Έλληνες, δμως μιλοuνε διαφορε τικές διαλέκτους. "Άλλωστε οuτε κι έμεϊ:ς που ~οuμε σέ ενα καl μό νο νησl χρησιμοποιοuμε δμοια γλώσσα, άλλΟ.. ποικίλη καl άνάμει κτη. 'Όσα λοιπον συνέβησαν στην διάρκεια του Πολέμου aνάμεσα στοuς 'Έλληνες καΊ στοuς βαρβάρους, έδω τ?1. μνημονεύω καθwς τa γνωρί~ω δλα πολu καλa καΊ aρκετa aπο α\na τa ε~ησα καΊ ό 'ίδιος. 'Όσα πάλι aνέφερα
σχετικa με τον 'Αντήνορα καΊ το βασίλειό του, τa aκουσα aπο aλλους».
19
'Επισημαίνεται: α) Ή πληροφορία δτι «ό Κάδμος καί ό Δαναός, πα ρέδωσαν τό Φοινικικό άλφάοητο », ό συνδυασμός των δύο ονομάτων κατευθύνει τήν σκέψιν πρός τόν Κάδμο, τόν άδελφό του Άργείου Δα
ναου, καί δχι τόν έκ Φοινίκης. β) Ή χρΥίσις του έπονομα~ομένου «Φοι νικικου άλφαοήτου» fγινε κατά τήν περίοδο του Τρωικου πολέμου, ό όποϊ:ος διεξήχθη πολύ πρό τfις ύποτιοέμενης παραλαβής τών
γραμμάτων άπό τούς Φοίνικες. Άκριβwς τά αι'ηά, μέ τόν Δίκτυ τόν Κνώσιο μας λέγει καί ό 'Όμηρος, δσον aφορα τήν καταγωγή καί τήν γλwσσα των Κρητwν:
«iv μi:v "Αχαιοί, iv δ' Έτεόκρητες μεyαλήτορες, iv r)i: Κύr)ωvες, Δωριέες τε τριχάϊκες δίοί τε Πελασγοί' » 20 Ή 'Ιλιάδα του Δάρητος περιλαμβCινει
44
κεφάλαια. Ή έξιστόρησις πα
ρουσιά~εται ώς καταγραφή γεγονότων μέ χρονολογική σειρά, δηλαδή εvα κανονικό πολεμικό ήμερολόγιο τό όποίο τελειώνει μέ τήν aλωσι της Τροί
ας. Τό έν λόγφ κείμενο είναι γραμμένο σέ πε~ό λόγο καί δέν διεκδικεί λογοτεχνικές rJ.ξιώσεις.
'Όπως διακηρύσσουν καί οί δύο συγγραφείς, τά γεγονότα τά όποία κα-
ι· . jj
ταγράφουν, ε'ίτε τά έβίωσαν ώς αι'ιτόπτες μάρτυρες, ε'ίτε τά Υικουσαν aπό
τό στόμα τiί>ν lδίων των συμμετεχόντων σέ αι'ιτά.
j
'Αμφότερα τά κείμενα, διεσώθησαν στήν Λατινική μετάφρασι του Σε πτιμίου. Αι'ιτό εκανε κάποιους νά ύποστηρίξουν δτι τά κείμενα, στήv πραγματικότητα, έγράφησαν aπό Λατίνους συγγραφείς, ή οέ aναφορά σέ rφχαιοελληνικές πρωτότυπες πηγές εγινε μέ σκοπό ν' aποκτήσουν κύρος ώς αι'ιθεντικά. Στό λεξικό Σουδα, δμως, ή aναφορά «Δίκτυς ιΌτορικός.
19.
«ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΤΡΩΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ».
έκδόσεις ΑΓΡΑ. σελ,
20. 'Όμηρος.
26.
ΌιJιΊσσεια ραψωδία τ. στιχ.
175-177.
124
--------
-------
----
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Ι!yραψεv Έφημερίδα (έστι δΕ: τa μεa' "Ομηροv καταλογάδην i:ν οιολίοις
()'
'/λιακά) Τρωικού διακόσμου», προϋποθέτει δτι οί συντάκτες θά πρέπει
νά είχαν στήν διάθεσί των aμφότερα τά κείμενα γιά νά τά συσχετίσουν μέ τέτοια ακρίβεια μεταξύ των.
Συνυπολογί~οντας δτι:
α) Στά κείμενα των Ίλιάδωv, ύφίστανται στήν κάθε μία, aναφορές σέ γε γονότα τά όποία δέν περιγράφονται στίς aλλες.
β) Σέ δσες aναφορές συμπίπτουν, οί διαφορές περιγραφfίς μεταξύ των, δπου ύπάρχουν τέτοιες, οuσιαστικως περιορί~ονται στόν προσωπικό χρωματισμό μέσα aπό τό οπτικό πρίσμα του καθ' ένός καταγραφέως. Αuτομάτως μειώνονται οί πιθανότητες τά κείμενα νά μήν (;ιποτελουν πράγματι μεταφράσεις αuθεντικων καταγραφών, συγχρόνων πρός τά τε κταινόμενα. Τελικώς, διάφορα aρχαιολογικά εύρήματα εγιναν α!τία νά aρθουν καί
οί τελευταίες επιφυλάξεις. Σέ aνασκαφές πού έγίνοντο τόν χειμώνα του
1899-1900, στήν ΑΙγυπτιακή πόλι Umm el Baragαt (aρχαία Teb Tunis), aνεκαλύφθη έλληνικός πάπυρος ό όποίος περιείχε σπαράγματα πεζου κειμένου τfjς «'Εφημερίδος» aντιστοιχουντα σέ χωρία του κειμένου, τά όποία μετέφρασε ό Σεπτίμιος. 21 Τό
1966
δημοσιεύεται στήν γνωστή σειρά
«The Oxyrhynchos Papyri»
rνα aκόμη σπάραγμα έλληνικου κειμένου aπό τό aρχέτυπο του Δίκτυος. 22 Μαρτυρίες σχετικά μέ τό εργο του Δάρητος, εχουν διασωθfί καί μάλι στα φαίνονται aξιόπιστες. Ή πρώτη προέρχεται aπό τόν Πτολεμαίο 'Ηφαιστίωνα, ό όποίος, μέσω των γραπτών του Άκανθίου. aναφέρει δτι ό Δάρης συνέγραψε τήν 'Ιλιάδα, ώς γραμματεύς του 'Έκτορος. Ή δεύτερη προέρχεται aπό τόν Εuστάθιο, «Κα[ τον Φρύγα δi: Δά-
ρητα, ού Φρvyίαv 'Ιλιάδα /!τι κα[ vιJv άποσωζομέvηv
οlδα, προ Όμήροv κα[ τοιJτοv yεvέσοαι λέγοvσι»/ 3
21. Jacoby, FGrH 49 Α, σχολιάζεται στό Komm. 527 κκ. 'Αμφότερα τά κείμενα αναδημοσιεύ ονται aπό τόν W. Eisenhut. στήν εκδοσι του Δίκτος 134-140. 22. Part ΧΧΧΙ, εκο.J. W. Barns- Ρ. Parsons-J. Rea-E. G. Turner, Lοηdοη,σελ.45 κκ, aριθ μός 2539. 23. Αlλιανός. Ποικίλη Ίστορία, 6ι6λ. IJ, παρ. 2, σειρ. 2-4.
125
-----ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ό δποτος r1ναφέρει δτι εΊχε προσωπική επαφή μέ τήν 'Ιλιάδα του Δάρητος. Ή τρίτη προέρχεται aπό τόν Σύριο χρονογράφο 'Ιωάννη Μαλάλα. ό όποτος αναφέρει δτι:
«Κατά τό l3o Ι::τος τfjς βασιλείας τοu Κλαύδιου (Νέρωνος) Καίσαρος, δλόκληρη ή Κρήτη εδοκιμ{.ισθη aπό θεομηνία· κατ' εκείνο τό διάστημα,
εντός κιβωτίου aπό κασσίτερο, aπεκαλί>φθη, εντός τοu μνήματος τοu Δί κτυος, ή aληθής περιγραφή τοu Τρωικού πολέμου, ή δποία συνετάχθη ύπό
τοu lδίου. ΕΊχε τεθη δέ ώς προσκέφαλο του λειψάνου τοu Δίκτυος επειδή δέ ενόμισαν δτι τό κιβώτιο περιεlχε θησαυρό, Ι::φεραν αι'ηό στόν βασιλέα
Κλαύδιο, δ δποτος διέταξε, aφou Υινοίχθη καί Ι::γινε γνωστό τό περιεχόμενο, νά μεταγραφούν αι'ηC.ι καί νά τοποθετηθούν στήν δημόσια βιβλιοθήκη».
«T(J r'Ji: ιy' bει τi]ς οασιλείας τoiJ αι)τοiJ Κλαυ('Jίου Καίσαρος {παοεν ύπο οεομηνίας ή Κρήτη νfισος πr1σα· fν οlς χρόνοις ηύ ρέοη εν τ(J μνήματι τoiJ Δίκτυος εν κασσιτερίν(-ύ κιοωτ(ω ή {κοεσις τoiJ ΤρωικοiJ πολέμου μετά aληοείας παρ' αvτοιJ συyyρα φείσα πάσα. {κειτο
r)i: προσκέφαλα τοιJ λειψάνου τοιJ Δίκτυος
καΙ νομίσαντες το αvτο κιοώτιον οησαυρον εlναι προσήνεyκαν αvτο τf{J οασιλεί Κλαυδ(ω· καΙ fκέλευσε μετa το aνοίξω καΙ yνω ναι τί fστι μεταyραφfιναι αvτa καΙ εν τf7 δημοσ(α οιολιοοήκn aποτεοfιναι αvτά». 24 Ή uπαρξις πολλwν «Πολεμικwν ήμερολογίων» του Τρωικου πολέμου,
(συνυπολογί~εται τό του Κορίννου, χαμένο μέν, μή επιδεχόμενο aμφισβή
τησιν δέ) κρίνεται c~ς κάτι τό aπολύτως φυσικό διότι οί βασιλετς. οί δποίοι Ι::λαβαν μέρος στήν εκστρατεία, διέθεταν γραμματετς γιC.ι νC.ι καταγρά
φουν τC.ι γεγονότα. Πληροφορίες γιά uπαρξιν Ι::ργων τ{.ι δποτα ό.φορουσαν τόν Τρωικό πόλεμο, aντλούμε καί aπό aλλες πηγές, δπως στήν Χριστομά οεια του νεοπλατωνικοί) Πρόκλου, ή δποία διασώ~εται περιληπτικώς,
στήν Επιτομή τοu Πατριάρχου Φωτίου. Μία aκόμη πληροφορία ή δποία
διεσώθη, εΊναι ή ακόλουθη:
« ... καί
δ Διονί>σιος δ δποτος συνέταξε τίς παλαιές διηγήσεις. Διότι
αuτός ιωί τC.ι περί τόν Διόνυσον καί τίς Άμα~όνες, aκόμη οέ τοί>ς Άργο ναuτες καί τά κατά τόν Τρωικό πόλεμον πραχθέντα καί πολλά (iλλα συνέταξε παραθέτων τά εργατών άρχαίων καί αι'ηων πού τ{.ι εδιηγήθη σαν ι<αί των ποιητών».
24. ΊωιΊννης
126
ΜαλιΊλας. Χρονογραφία. σελ.
250,
σεφ.
1-9.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«Διονvσίωι τώι συνταξαμένωι πΧς παλαιaς μυοο-
ποιίας. (ο) ο1~τος yaρ τά τε περ! τον Διόνυσον καi τaς Αμαζόνας, tτι δΕ: τοvς Αρyονω)τας καt τa κατa τΟν 'Ιλιακοv πόλεμον πραχοέvτα καΙ πόλλ' lτερα συντέτακται, παρατιοε!ς πΧ ποιήματα πΊJν cφχαίων, τών π μvοολόyων καΙ τών ποιητών». 2 '
'Επισήμανσις: Ό Διονύσιος «παραθέτει» τά i::ργα των «aρχαίων τών μvοολόyων καί τών ποιητών», ητοι τά κείμενα των ίστορικων καί τά εμμε
τρα i::πη (τi]ν πΊJν l:πών σύνοεσιν τi]ν προσαyορεvομένην ποιητικήν). Τό pfjμα <<:Παραθέτω» σημαίνει αuτούσια παρουσίασιν ιl>ς fχει, 01Jοόλως σχετί~εται μέ οίανοήποτε μορφήν μεταφράσεως η έρμηνείας. Συνεπως, οί «άρχαιοι», γιά τήν έποχή τού Διονυσίου, fκαναν χρήσι τής αuτής
γραφής μέ τόν ίδιο. 'Εν aντιθέσει πρός τίς πολλές Ίλιriδες. κρίνεται φυσικό ν(χ ί>πάρχη μία καί μοναοική 'Οδύσσεια, aφ' ένός διότι μόνον ό Όουσσεύς, c~π· οσους τήν ε~ησαν, οιεσώθη, ό.φ' έτέρου, δπως οιεπιστώσαμε, aποκλειστικός αuτήκο ος κοινωνός τfϊς οιηγήσεως αuτης ύπηρξεν αυτός τούτος ό 'Όμηρος.
Άποοεικνύεται λοιπόν πέραν πάσης aμφιβολίας δτι, κατά τήν εποχή κατά τήν όποια fλαβαν χώρα ή 'Ιλιάδα ι<αί ή 'Οδύσσεια, οί 'Έλληνες, οχι άπλώς διέθεταν γραφήν, άλλά μάλιστα αuτήν τής όποίας εκα
ναν χρήσιν ό 'Όμηρος καί ό Κόριννος, εΊναι λίαν πιθανόν νά εταυτί ~ετο ΠΛΗΡΩΣ μέ τήν σημερινή διότι:
l. Ό Προναπίδης Υ)ταν γνώστης τών Πελασγικών γραμμάτων ι<αί, ώς διδάσι<αλος τού Όμήρου, ε μόρφωσε αuτόν μέ τά συγκεκριμέ να γράμματα.
2.
Ό Κόριννος εχρησιμοποίησε τά, εκ τών Μουσών παραδοθέντα γράμματα, είς τούς Άχαιούς, τών όποίων χρήσιν fκανε καί όΠα λαμήδης ό όποιος εντεκατέστησε τά διπλά γράμματα μέ μονά, τά όποια ό ίδιος ενεπνεύσθη καί τά όποια ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΓΡΑΜΜΑ ΤΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ.
3. Τό Φοινικικό- 'Ελληνικό άλφάβητο Υ)ταν Ύ]δη εν χρήσει. 'Όσον aφορα τούς παπύρους μέ τά σπαράγματα της Ίλιάδος τού Δί κτυος τού Κνώσιου, τά όποία i::χουν φθάσει μέχρι των ήμερων μας, σ' αυτά όμοίως i::χει γίνει χρfϊσις Έλληνικfϊς γραφfϊς, δπως ό 'ίοιος aνέφερε, έάν
ομως ή χρονολόγησις των εύρεθέντων σπαραγμάτων εΊναι σωστή (3ος 25.
Διονύσιος Σκυτο6ραχίωv
Testimonia. Volume- Jacoby- Τ la,32.T aπόσπασμα4. σειρ. 1-4.
127
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
αΙώνας μ.Χ.), τότε πρόκειται περί aντιγράφων, ώς aντίγραφα δέ δέν aπο τελούν αδιάσειστο aποδεικτικό στοιχείο οτι τά γράμματα τά όποία εχρη σιμοποιήθησαν aντιστοιχούν σέ «Φοινίκια», 'Ελληνικά. Οί συγγραφείς, οί όποίοι μaς aφησαν πληροφορίες σχετικως μέ τόν Παλαμήδη, aναφέρουν οτι εφηuρε τά στοιχεία «Ζ», «Θ», «Φ» καί «Χ».
α) « .. .καΙ εύρετiις yένονε τού ζ στοιχείου καΙ τού ο καΙ τού φ καΙ τού χ» (Λε
ξικό Σοuδα), συνεπως, ή εύρηματικότης του Παλαμήδους περιορί~εται στά τέσσερα συγκεκριμένα γράμματα. Αuτό αuτομάτως προσδιορί~ει οτι τά ύπόλοιπα προϋπήρχαν.
β)« .. .καί δ yε πρώτος ήμίν τοvς νόμους τούτους διατυπώσας» (Λουκιανός). Όμοίως επισημαίνεται ή νομο()εσία τοϋ προϋπάρχοντος άλφα6ή
του, οuδόλως δέ ή ανακάλυψις αuτοu.
γ) 'Όπως καί ό 'ίδιος ό Παλαμήδης παρεδέχθη οτι τά γράμματα προ
ϋπήρχαν στόν οΊκο τών Μουσών,« .. . ταύτα tν Μουσών οίκ,ω κείμενα». (Φιλόστρατος). 'Εκ των aνωτέρω συνάγεται οτι ό σοφότατος, ανδρείος, aλλά πλήρως aδικημένος aπό τήν 'Ιστορία αuτός 'Έλλην πιθανως νά επέλεξε η άπλwς νά εβελτίωσε ώρισμένα γράμματα, εκ των παρεμφερων aλφαβήτων, τά
όποία ύφίσταντο σέ πληθώρα στόν 'Ελλαδικό χωρο, κι' ετσι παρέδωσε ενα τέλειο aλφάβητο, στό όποίο κάθε γράμμα διέθετε συγκεκριμένες Ιδιότη τες καί «ύπετάσετω> σέ συγκεκριμένους νόμους. Ή συμβολή του εlκά~ε-
,
ταιοτισυνίστατο: Ι. Στήν aντικατάστασι των διπλων γραμμάτων «ΣΔ», «ΤΗ», «ΠΗ» καί «ΚΓ», aντιστοίχως μέ τά: «Ζ», «Θ», «Φ» καί «Χ».
2.
Στήν πιθανή aντιστροφή ώρισμένων γραμμάτων wστε νά «ΚΟιτούν»
ολα πρός τά δεξιά, πρός τήν κατεύθυνσι πού γράφουμε, διότι συνα ντούμε γράμματα ανεστραμμένα aφou ύφίστατο καί aριστερόστροφη
i,
γραφή οπως καί «βουστροφηδόν», Υ]τοι αμφίδρομη.
3.
Στήν τοποθέτησί των σέ σειρά, συμφώνως μέ τήν «ποιότητα καί τήν δύ ναμιν ένός έκάστου». Τήν τελική, καλαίσθητο καί γεωμετρική μορφή των φέρεται νά τήν επε
μελήθη ό Πυθαγόρας, ό όποίος διά τfίς χρήσεως κανόνος καί διαβήτου, rδωσε στά γράμματα τήν τέλεια μορφή των, ρυθμίσας τίς γωνίες, τίς περι
φέρειες καί τίς εuθείες αuτων. «Πυοαyόρας αvτών τού κάλλους tπεμελήοη, tκ τfίς κατa yεωμετρίαν yραμμfίς ρυομίσας αvτa yωνίαις καΙ περιφερείαις καΙ εvοείαις». 26
128
I
il ιι
'
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Είναι βέβαιο, οτι «ό νομοθέτης» rλαβε ύπ' οψιν του καί άλλους παρά γοντες η Ιδιότητες, λησμονημένες πλέον σήμερα aπό έμας, κάποιες aπό τίς όποίες ή παρούσα rρευνα 'ίσως καταφέρη νά έντοπίση στήν συνέχεια. Ή όμολογουμένως μοναδική, παγκοσμίως, πληθώρα των aλφαβήτων, ή
ύφιστάμενη μεταξύ των Έλλήνων, πιθανόν νά οφείλεται καί στήν Ιδιαίτε
ρη μουσικότητα της γλώσσας, οί «aλφαβητικοί μουσικοί φθόγγοι» (νότες) έξέφρα~αν τίς έκάστοτε τοπικές Ιδιωματικές παραλλαγές των ilχων. 'Ακό μη, σέ συνδυασμό μέ τίς ύπόλοιπες μορφές γραφης καί τήν φοράν αuτων
(aριστερόστροφη, δεξιόστροφη καί aμφίδρομη), οί 'Έλληνες aποδεικνύ ουν τήν συνεχη προσπάθεια επιτεύξεως της τελειότητας, τήν όποία καί
επέτυχαν, μόνοι αuτοί ανάμεσα σέ ολους τούς λαούς. Οί Εuρωπαίοι, μ ή διαθέτοντες δικό των aλφάβητο, υίοθέτησαν έξ όλο
κλήρου τό Κυμα'ίκό aλφάβητο (Χαλκίδος), τό επονομασθέν Λατινικό. Ό χαρακτηρισμός «'Ομηρική γλώσσα» χρησιμοποιείται γιά ν' aποδώ ση τόν κάλλιστο γραπτό λόγο, ομως, χωρίς καμμία aμφιβολία, ό 'ίδιος ό μυ
στηριώδης 'Όμηρος δέν είναι ό κατασκευαστής της, άπλως, ώς ίκανότα τος χειριστής, έξεμεταλλεύθη τίς δυνατότητες της τελειωτάτης των γλωσσών καί γραφών. "Ας μήν λησμονούμε οτι οί προαναφερθέντες συ
ντάκες των Ίλιακων έπων ('Όμηρος, Κόριννος, Δάρης, Δίκτυς, Διονύσιος Κ.λ.π.), aλλά καί «Ποιητές» παλαιοτέρων έπwν, aπαντες rκαναν χρησι Πελασγικης γραφης, οπως ό 'Ορφεύς, ό Προναπίδης, ό Λίνος κ.ά. Κατά
συνέπειαν γενεές όλόκληρες προομηρικών λογίων είχαν aνυψώσει γλώσσα καί γραφή σέ ϋψιστο έπίπεδο. Ώς χαρισματικός ποιητής ό 'Όμη
ρος εκανε ορθή χρησιν αuτων καί είχε τήν τύχη, ώρισμένα aπό τά γραπτά του νά διασωθούν, ένω άλλα, οπως ή Θηοαίς, aπωλέσθησαν.
Κανείς δέν δύναται νά προβλέψη πως θά έκρίναμε τά rργα των διαφό
I
ιΙ
ιΙ I Ι:
jj
li
11 1\
!1
:ι Jl
;ι 11
ρων, προομηρικων καί συγχρόνων μέ τόν 'Όμηρο συγγραφέων, έάν ε'ίχαμε
:i
αuτά σήμερα στήν διάθεσί μας. Γνωρί~ουμε έπί παραδείγματι τά rπη: Τη
,jj
λεyοvία, του Εuγάμου, οπου περιγράφεται ή συνέχεια της 'Οδύσσειας, Τι τανομαχία καί Αίοιοπίδα, του Άρκτίνου, Μvvιάς του Προδίκου, Οίδιπό δεια, Κύπρια, Ήράκλεια rπη κ.λ. π. Ή θέσις τήν όποίαν επέβαλλαν οί ίστορικοί, οτι δηλαδή ό 'Όμηρος
είναι ό πρώτος επικός ποιητής, είναι πέραν πάσης λογικης, τό έργο τού 'Ομήρου άποτελεί τό κύκνειο liσμα του τότε ύφισταμένου Έλληνικοu
26. Bekker, Anecdota Graeca,
Βερολίνο
1814-1821.
129
i
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
πολιτισμοί>, καί οχι τήν άρχήν του, αlτία δέ τfίς πτώσεως ύπfίρξε ό εμφύ λιος Τρωικός πόλεμος. Έν κατακλείδει:
'Ανεφέρθη δτι ό 'Όμηρος «ώς ίκανότατος χειριστής, εξεμεταλλεύθη
πλήρως τίς δυνατότητες τfίς γλώσσας», φαίνεται δμως δτι ilταν καί σπου δάιος γνώστης μαθηματικων, aφou στούς στίχους των ποιημάτων του κυ ριολεκτικως παί~ει μέ αuτά. Ό Ρωμαίος συγγραφεύς
Aulus G. Gellius
(2ος αlών μ.Χ.), ό όποϊος εσπούδασε στήν 'Ακαδημία του Πλάτωνος καί εγραψε πραγματεία, σέ δύο τόμους, ύπό τόν τίτλον Άττικαί Νύκται
(Noctes Atticae) μaς δίδει τίς aκόλουθες ενδιαφέρουσες πληροφορίες: Στόν δεύτερον τόμον (XIV cap. 6-4) aναφέρει δτι κάποιος 'Αθηναίος φίλος του παρεχώρησε ενα βιβλίο, δπου ύπfίρχε ή παρατήρησις δτι σέ ώρισμένους στίχους του 'Ομήρου, εάν aντικατασταθοuν τά γράμματα διά
των aριθμητικων aξιων των (Πίναξ 2, Κεφάλαιον «Τά γράμματα τοϋ
Έλληνικοu 'Αλφαβήτου, σελίς 169) προκύπτει τό αuτό άθροισμα, π.χ .. στήν 'Ιλιάδα, στήν Η ραψωδία:
στίχος
»
264 «aλλ' aναχασσάμενος λίοον εί7ιετο χειρ) παχε(rι» = 3.498 265 «κείμενον iv πεδ(ω, μέλανα, τρrιχύν τε μέyαν τε» = 3.498
όμοίως, 'Ιλιάδα, ραψωδία Τ: στίχος
306 <ψfι με πρΙν σίτοιο κελεύετε μrzδi; ποτfίτος» = 2.848 » 307 «aσασοαι φίλον Υιτορ, l:πεί μ' aχος αlνον [κάνει» = 2.848 'Ακόμη, στήν Γ ραψωδία, στόν στίχο 182 τfίς 'Ιλιάδας, κάθε λέξις εχει μίαν επιπλέον συλλαβή aπό τήν προηγούμενή της:
«ώ μάκαρ Άτρείδrι μοιρrιyενi:ς όλ6Ίόδαιμον,»
1
2
3
4
5
J
I
"Αλλοι μελετητές παρετήρησαν δτι ή 'Ιλιάς, aρχί~ει μέ τήν λέξι «ΜΗνιν ... », ή aριθμητική aξία των δύο πρώτων γραμμάτων, εκπροσωπεϊι· τό άθροισμα των ραψωδιων τfίς 'Ιλιάδας καί τfίς 'Οδύσσειας, Υιτοι.
24+24=48 (Μ=40, Η=8).
j
130
ι J
-
-
-
-
-------------
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Πιθανότατα κανείς πλέον νά μήν εΤναι εΙς θέσιν νά μας διαβεβαιώση, εάν καί κατά πόσον ό 'ίδιος ό 'Όμηρος συνειδητως περιέλαβε τίς προανα
φερθείσες aριθμητικές σχέσεις, η μήπως αuτά aντιστοιχούν στά
«a δεΤ μi]
yραφειv» η aς μήν aποκλείουμε, ή 'ίδια ή λησμονημένη aπό τούς νεωτέ
ρους, μαθηματική δομή της ΈλληνικΥϊς γλώσσας, αuτομάτως νά δημιουρ γεί τέτοιους συσχετισμούς, δταν όροώς χρησιμοποιείται. 'Ίσως θά μπο
ρούσαμε νά παρομοιάσουμε τήν 'Ελληνική γλωσσα καί τά γράμματα μέ τά όποία αuτή εγγράφεται, μέ ενα μουσικό οργανο τό όποίο, aπό μόνο του, δέν δύναται νά παράξη μουσική, εμπεριέχει δμως συγκεκριμένες δυνατό τητες τίς όποίες aποδίδει, αναλόγως πρός τίς ίκανότητες του έκάστοτε όργανοπαίκτου.
'Όσον aφορα τίς χρονολογήσεις της γραφΥϊς, διάφορες ανακαλύψεις τΥjς aρχαιολογικΥjς σκαπάνης φαίνεται νά επαληθεύουν τά προαναφερθέ ντα. Συγκεκριμένως, στά τέλη του 19ου αΙωνος, ό Έλβετός αΙγυπτιολόγος
'Εδουάρδος Ν αβίλ, aνέσκαπτε τήν περιοχή Τέλ ε λ - Γιαχουντά (Tel el Yahoundeh), 30 χλμ. Β.Α. τοu ΚαΤρου. Στήν περιοχή εκείνη ενετόπισε aρχαία βασιλική πόλι καί aνάκτορα του Φαραώ Ραμση του Γ'. Μεταξύ των εύρημάτων, ύπΥjρξαν πλΥjθος εγχρώμων κεραμικων πλακιδίων τά
όποία διακοσμούσαν τούς τοίχους του ανακτόρου καί rφεραν στήν μέν εμπρόσθια οψι παραστάσεις, καθώς καί τήν επίσημη σφραγίδα μέ τό ονο μα τοu Φαραώ, στήν δέ οπίσθια, ΚΛΑΣΙΚΆ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΓΡΑΜΜΑΤΑ. 27 Τά γράμματα αuτά φέρονται νά εχαράχθησαν γιά νά ύποδεικνύουν, στόν τε χνίτη, τήν σειρά μέ τήv όποία rπρεπε νά τοποθετηθούν τά πλακίδια, wστε
νά σχηματιστη ή προδιαγεγραμμένη εΙκόνα στήν εμπρόσθια επιφάνεια. Ό εν λόγφ Φαραώ εβασίλευσε μεταξύ 1.198 καί 1.166 π.Χ. Περίπου
30
χρόνια aργότερα, τό
1928,
σέ aνασκαφές τίς όποίες διε
νήργησε ό Μαχμούντ Χάμ~α, στό Καντίρ παρά τ{ί) Δέλτα του Νείλου, aνε καλύφθησαν καί aλλα ανάκτορα κατά
50
rως
100
rτη παλαιότερα των
πρώτων, δπου καί πάλιν εύρέθησαν πλακίδια Υιριθμημένα μέ 'Ελληνικά
γράμματα. Τό γεγονός αuτό θέτει κάποια εύλογα ερωτήματα δπως:
α) Πως εΤναι δυνατόν, κατά τήν συμβατική ίστορία, νά ύφίστανται 'Ελληνι κά γράμματα 4 η
5 αίώνες, πρίν τήν παραλα6ή τοϋ άλφα6ήτου άπό
τούς Φοίνικες;; (μεταξύ αuτων ύπάρχει καί τό γράμμα «Ψ))' άποκλει στικώς Έλληνικό, aφou δέν ύφίσταται σέ κανένα aλλο aλφάβητο). 27.
Τ. Η.
Lewis, «Transactions of the Biblical Archeology» VII 1981, σελ. 182.
131
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
β) 'Έστω δτι τότε παρέλαβαν aπό τούς Φοίνικες τά σύμφωνα, aπό τά
όποία εοημιούργησαν τό σύγχρονο aλφάβητο, είναι ποτέ ουνατόν τά άγνωστα καί aοόκιμα αuτά γράμματα νά εχρησιμοποιήθησαν επί πλα κιοίων; Γιά νά τά χρησιμοποιούν οί κατασκευαστές καί νά τ' aναγνω
ρί~ουν aκόμη καί άπλοί τεχνίτες, τά γράμματα πρέπει νά ησαν aπολύ τως οlκεία στό εuρύ κοινό, aρα έν χρήσει, μεταξύ τών 'Ελλήνων, άπό πάρα πολλών έτών. Κάποιοι εοωσαν ώς εξήγησιν δτι τά πλακί
οια κατεσκευάσθησαν τόν 4ο αlώνα π.Χ. επί Πτολεμαίων, δμως ό 'ίοιος ό Αlγύπτιος aρχαιολόγος, Μαχμούντ Χάμ~α, ό όπΟιος οιενερ γούσε τίς aνασκαφές εγραψε: «Τό ζήτημα τfίς προελεύσεως των πλακι δίων τοϋ Τέλ
-
tλ
-
Γιαχοvντία τώρα tλύοη. :4νήκοvν dναμφισοητήτως
στήν εποχή τοϋ Ραμσfj τοϋ Γ' χωρίς τό tλάχιστο ίΧνος Πτολεμα·ικfjς dνα στηλώσεως».
28
Ό γνωστός επιστήμων-συγγραφεύς Ι. Βελικόφσκυ aναφέρει χαρακτη ριστικώς: «Τό πρόολημα των κλασικών Ελληνικών γραμμάτων στά πλακίδια τοϋ 12 ov καί τοϋ 13 ov π.Χ. αlώνα δέν λύοηκε ποτέ καί τό χειρίζονται σάν νά
πρόκειται γιά παραψυχολογικό φαινόμενο». Τά ερωτήματα δμως οέν τελειώνουν εοώ, μάλιστα φαίνεται ώσάν εοώ νά aρχί~ουν:
•
Στόν οίσκο τfjς Φαιστού συναντούμε σύμβολα δμοια πρός τά σημερινά,
δπως τά κάτωθι. i~
Γ
Β
Δ
Λ
Υ
Τό εν λόγφ, πρώτο τυπωμένο κείμενο στόν κόσμο, τοποθετείται χρο νικώς στόν 17ο αίώνα π.Χ. 'Από τό
6.000
μέχρι περίπου τό
1.500
π.Χ., παρατηρούνται τά 'ίοια
«περίεργα οιακοσμητικά σχέοια» επί οστράκων aγγείων. 'Όταν τά συνα ντούμε, γιά τόσες χιλιετίες, σχεοόν σέ δποιο σημείο εκατοικούσαν Έλλη νικά φύλα, τότε aποοίοουμε στούς αγγειοπλάστες, προφητικές η aλλες
28. «Excavation of the Department of antiquities at Quantir, 1928 » Service des Antiquites de 1'Egypte ΧΧΧ, Cairo 1930, σελ. 58.
132
στό
Annales du
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ύπερφυσικές ίκανότητες, διότι θεωροuμε οτι έκαναν χρΥjσι διακοσμητικων
σχεδίων, τά όποία, τέσσερις-πέντε χιλιάδες χρόνια (φγότερα, aπετέλε σαν γράμματα του aλφαβήτου. Τά σχέδια αuτά οί εΙδήμονες τά όνομά~ουν «σύμβολα κεραμέων», επειδή διστά~ουν νά τά χαρακτηρίσουν γράμμα τα.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 1: Τά aνωτέρω σχέδια, δσο εuφάνταστος καί έάν είναι κανείς, είναι ποτέ δυνατόν νά τά θεωρήση ώς «διακοσμητικά»;
Τά ενδεικτικά σχέδια (φωτογραφία Ι), ταυτί~ονται πλήρως μέ τά σημε ρινά γράμματα. 'Ήδη κάποιοι επιστήμονες διατυπώνουν τίς επιφυλάξεις των μέ «προσοχή», οπως ό έφορος aρχαιοτήτων κ. Άδαμάντιος Σάμψων,
σέ συνέντευξί του στό περιοδικό ΔΑΥΛΟΣ, τεuχος
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
2:
204.
vΟστρακο, μέ Πελασγική γραφή,
εύρεθέν στό «Σπήλαιο του Κύκλωπας», στήν νησίδα Γιοuρα.
133
- - - - - - - -
I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
Προσφάτως, ό 'ίδιος εφορος, 29 aνεκάλυψε στήν Μηλο, σέ τάφο της 3ης
I
χιλιετίας π.Χ., μεγάλο aριθμό aγγείων, τά όποία φέρουν «διάκοσμο», ό όποίος περιλαμβάνει τά γράμματα «Μ» «Ν}} «Κ» «Χ» «Ξ» «Π» «Ο» καί «Ε»!
J
ι
j
I
I 1
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
3:
Λίθινο εργο τέχνης, μέ στοιχεία Έλληνικi'jς Άλφαβητικi'jς Γραφi'jς!
'Από τήν καταβυθισμένη πόλη του Κόλπου τi'jς Cambay. (Ή φωτογραφία προέρχεται ό.πό τίς ίστοσελίδες του BBC καί πρωτοδημοσιεύθηκε στούς <Πimes of India»).
•
Ή γραφή Δισπηλιου Καστοριaς aνάγεται στό
5.250 π.Χ., περιλαμβάνει
δέ γράμματα δπως τά «Α», «Ε}} καί «Υ»!
•
Στήν ερημονησίδα Γιουρα των Βορείων Σποράδων, καί συγκεκριμένως στό «Σπήλαιο του Κύκλωπος», ό 'ίδιος εφορος, ό κ. 'Αδαμάντιος Σάμ ψων, εφερε στό φως κεραμικά θραύσματα «γραπτων» αγγείων, επί της
επιφανείας των όποίων εΤχαν χαραχθη γράμματα του κλασικου Έλλη νικου aλφαβήτου καί τά όποία εχρονολογήθησαν μεταξύ του
5.500-
6.000 π.Χ.! 30 (Φωτογραφία 2)
• Στόν κόλπο της Καμπέϋ (Cambay), στήν 'Ινδία ενετοπίσθη προσφάτως (2.000) μιά καταβυθισμένη πόλις. Μεταξύ των ανασυρθέντων θραυ
ΙΈ
ι
σμάτων, ενα πέτρινο τμημα aπό εργο τέχνης παρουσιά~ει εξαιρετικό ενδιαφέρον διότι εχει επάνω του εμφανέστατα χαραγμένα τά γράμμα
τα «Μ», «Ο» καί «Υ» 31 (Φωτογραφία 3). Ή ήλικία των εύρημάτων καί βεβαίως των γραμμάτων τοποθετείται στήν 8η χιλιετία π. Χ.!! I
'
29. Περιοδικό «ΔΑΥΛΟΣ», τευχος 204, Δεκέμβριος 1999. 30. α) 'Εφημερίς ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ, 13-2-97. 6) Περιοδικό «ΔΑΥΛΟΣ» τεuχος 185 Μcίί'ου 97. γ) Διάλεξις του κ, Α. Σάμψων, στό ό.μφιθέατρο τijς «Έλληνικijς ΆγωγΥ]ς» κ.a. 31. α) 'Ιστοσελίδα BBC. 6) 'Ινδική έφημερίδα <Πimes of India». γ) Περιοδικό «ΔΑΥΛΟΣ» τεuχος 243-3/2002.
134
j
II 1
J
\
J
';
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Ό 'Ινδός ι'φχαιολόγος Γιαγκαντίς Τσατεργκί (Jagadish Chattergi), στό εργο του
History and Culture of the Indian People (Ίστορία καί Πολιτι
σμός των Ίνδων), aναφέρει δτι «Κοιτίδα πίίν Δρα6ίδων είναι τά νησιά τού Αίyαίου, aπ' δπου οί πρόγονοί τους, μέ iπίκεντρο τήν Κρήτη, iκκίνησαν πρίν aπό πολλές χιλιετίες, yιά νά καταλήξουν στήν Κεντρική καί Νότια Τνδία. Οί Δρα6ίδες συνεισέφεραν πάρα πολλά στοιχεία ύψίστης σημασίας στήν /;ξέλι
ξη τού Τνδικού Πολιτισμού».
Όμοίως καί ό aρχαιολόγος Μιράνγια Σανκάρ Γκούχα (Miranja Shankar Guha), στό βιβλίο του Racial Elements in the Indian Population (Φυλετικά Στοιχεία στόν 'Ινδικό Πλυθισμό), θεωρεί δτι τμή ματα του πληθυσμού των Ί νδιων rλκουν τήν καταγωγή των aπό Μεσογει ακή φυλή. Πράγματι, fρευνες σχετικά μέ τό
D.N.A.
τών Ίνοών άπέ
δειξαν δτι οί άνώτερες όμάδες των συγγενεύουν μέ Εύρωπαίους.
(Στό πρωτο κεφάλαιο του παρόντος εργου, ύπάρχει σχετική aναφορά
στήν διάλεξιν τοu Διδάκτωρος Κ. Τριανταφυλίδη.) Στό σημείο αuτό ύπενθυμί~εται δτι ό Στράβων στά Γεωγραφικά, ό Νόν
νος στά Διονυσιακά, ό Άρριανός στά Τνδικά καί 11λεξάνδρου 11νά6ασις, ό Φιλόστρατος στό εργο του
Ta ΕίςΤον Τυανέα 11πολλώνιον κ.a., αναφέρο
νται στίς εκστρατείες του Διονύσου καί του Ήρακλέους, στά συγκεκριμέ
να εδάφη (στό 2ο Κεφάλαιο τοu παρόντος ύπάρχουν σχετικές aναφορές, στό σημείο πού γίνεται μνεία γιά τούς πρώτους ΑΙγυπτίους βασιλείς,
Έλληνικfjς καταγωγης). Τέλος, στήν πόλι Γκλο~έλ, στή Γαλλία, aνευρέθησαν γράμματα, επί
πέτρινων aντικειμένων. Δείγμα αuτων εΤναι στήν διάθεσί σας, στήν ακό λουθη φωτογραφία.
Παρατηρούμε εκπληκτοι 17 (σύν τρία μή αναγνωρίσιμα μετά βεβαιότη τος, aπό τήν ερευνα) εκ των γραμμάτων της Έλληνικής γραφής, χαραγ μένων στήν πέτρα,
10.000
fτη π.Χ!! 'Ίσως γι' αuτό επολεμήθησαν τόσο
σκληρά δσοι aνεκάλυψαν η επεχείρησαν νά δημοσιοποιήσουν τήν συγκε κριμένη aνακάλυψι. Ό καθηγητής του πανεπιστημίου του
Cambridge,
Κόλιν Ρέ"ίνφρου
(Colin Reinfrew) ύποστηρί~ει δτι οί Πελασγοί 'Έλληνες, οί όποίοι ~σαν εγκατεστημένοι aπό τήν Κρήτη rως τόν Δούναβι καί aπό τά βάθη τfίς Μ. 'Ασίας rως τήν 'Ιταλία, επεξετάθησαν σ' δλη τήν Εuρασία, διαδίδοντας
τόν γεωργικό πολιτισμό των καί τήν νεολιθική των γλωσσα. 'Όσον aφορδ. στήν Δωρική διάλεκτο, aρκεί ν' αναφέρουμε δτι ή γλωσσα των Πολυνη-
135
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σίων, συμφώνως πρός τόν καθηγητή του πανεπιστημίου τfίς Χα"ίδελβέρ
γης Νόρς Γιό~εφσον (Nors Zosefson), είναι Αtολοδωρική, ενω ό διδάκτωρ καί aκαδημα"ίκός Λόνκο Κιλαπάν (Lonko Kilapan) ύποστηρί~ει δτι ή γλwσσα των Άραουκάνων τfίς Χιλfίς ελκει τίς ρί~ες της aπό τήν Δωρική.
J,
'Εμφανέστατα ό.ναγνωρί~ουμε τά γράμματα:
Γ,
C, ς, Η, (Θ), Ι, Κ, .Λ, Μ, Ο, Q, R, (Σ), Τ, Υ, Χ καί Ψ!
Μετά τίς aνωτέρω διαπιστώσεις ή προηγηθείσα άποψις, δτι δηλαδή τό σημερινό aλφάβητο ταυτί~εται, μερικως η καί πλήρως, μέ τό προκατα
κλυσμιαίο, πρέπει κατά τό μαλλον η Υiττον νά θεωρfίται βέβαιο. Θά πρέ πει νά fιταν εν χρήσει τήν εποχή του «ύψίστου πολιτισμού», δμως οί επι ~ήσαντες aπό τήν <<μεγίστην καταστροφήν εκ των ύδάτων» ελησμόνησαν aκόμη καί τήν γραφή.
136
----
-----------------------ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
"Ας συνειδητοποιήσουμε δτι, σέ περιπτώσεις μεγάλης εκτάσεως φυ
σικων καταστροφων, κάθε aνθρωπος πρωτίστως προσπαθεί νά σώση τήν 'Lδια του τήν ~ωή, καθώς καί γενικότερα τήν ~ωή προσφιλων προσώπων,
των μελων τΥjς οlκογενείας του. Δεύτερο μέλημα είναι ή βραχυπρόθεσμη καί aργότερα ή μακροπρόθεσμη εξασφάλισις τροφΥjς, στέγης, ενδύσεως κ. λ. π. Κατά τόν 'Lδιο τρόπο aντέδρασαν καί οί μακρυνοί εκείνοι 'Έλληνες,
οί όποίοι, aγνωστο μετά ό.πό πόσο χρόνο (εlκά~εται δτι παρΥjλθαν πολλές γενεές) καί ό.φοu είχαν εξασφαλίσει τά αναγκαία ώς πρός τό ~είν, ενοιω σαν καί πάλι τήν ό.νάγκη των πνευματικων ενασχολήσεων καί τΥjς γραπτΥjς επικοινωνίας. Ώρισμένες όμάδες η μεμονωμένα aτομα, εχοντας διατηρήσει κάποιες αναμνήσεις ό.πό τήν προηγούμενη γραφή, προσεπάθησαν νά τίς ανασύ ρουν ό.πό τήν λήθη. Αuτό 'ίσως νά έξηγη τό φαινόμενο τΥjς ύπάρξεως aνω των
22
παρεμφερων ό.λφαβήτων στόν 'Ελλαδικό χωρο.
Κάποιες aλλες όμάδες, οί όποίες είχαν χάσει κάθε έπαφή μέ τό προγο νικό ό.λφάβητο, πιθανόν νά έδημιούργησαν γραφή ό.π' ό.ρχΥjς. Τό γεγονός δτι, ό.π' δλες τίς γνωστές γραφές, εικονογραφικές, γραμμικές κ.λπ. ό.νά
τήν uφήλιο, μόνον οί 'Ελληνικές διέοεταν ξεχωριστά σύμβολα γιά τά φωνήεντα, aποτελεί ίσως μοναδική ανάμνησιν ό.πό τήν τέλεια μητρική η προγονική γραφή γι' αuτές τίς aποκομμένες όμάδες. Τά προαναφερθέντα πιθανόν ν' ό.ποτελοuν τήν εξήγησι τΥjς συνυπάρ ξεως διαφόρων γραφων, εάν βεβαίως οί χρονολογήσεις των εύρημάτων,
πού μας παρέχονται είναι ορθές. 'Ίσως δμως νά ύπάρχουν καί aλλες πι θανότητες.
Ή Γραμμική Γραφή, γιά τό 'Lδιο κείμενο, κατελάμβανε τήν μισή έπιφά νεια, ό.π' δτι χρειά~εται ή φθογγική, διέθετε δέ τίς 'Lδιες δυνατότητες aπο τυπώσεως τΥjς lδέας. Τίθενται λοιπόν τά ό.κόλουθα εuλογα ερωτήματα:
1.
Μήπως, στά ό.νάκτορα, δπου ό.νευρέθησαν τά περισσότερα aν οχι δλα τά κείμενα ΓραμμικΥjς ΓραφΥjς, εχρησιμοποιείτο ή έν λόγφ μορφή, γιά λόγους στενογραφίας καί κρυπτογραφίας;
2.
Μήπως ή Πελασγική ό.ποτελοuσε τήν καθημερινή γραφή;
Πολλά συνηγοροuν ύπέρ αuτων των θέσεων, διότι εμφανί~ονται οί
άπλοί τεχνίτες των πλακιδίων (ό.νάκτορα ΡαμσΥj του 3ου), δπως καί οί κε
ραμοποιοί, μέ τά «σύμβολά των», νά είναι εξοικειωμένοι μέ τά Πελασγικά γράμματα. 'Όπως διεπιστώσαμε, ύπάρχουν πολλά διασωθέντα κείμενα,
137
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
τά όποία αναφέρονται στήν Πελασγική γραφή, ένω aντιθέτως διαπιστώ νουμε σχεδόν πλήρη Ελλειψιν aναφορων σχετικως μέ τίς Γραμμικές Γρα
φές. 'Όμως ό aριθμός των εύρημάτων είναι aντιστρόφως aνάλογος, εχουν δηλαδή διασωθfί, σέ πολύ μεγαλύτερους aριθμούς, κείμενα Γραμμικfίς Γραφfίς, aπ' δτι Πελασγικfίς. Αuτό κρίνεται φυσικό διότι τά «λογιστικά βι
βλία», καί γενικότερα τά ανακτορικά aρχεία, λόγφ του κεραμικου ύλικου, έπί του όποίου έγράφοντο aλλά καί τfίς aσφαλείας τfίς όποίας έτύγχανον,
είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες διασώσεως, aπ' δτι δσα έγράφοντο aπό τούς άπλους πολίτες, οί όποίοι εγραφαν έπί φθαρτων ύλικων (ξύλινες λεπτές σανίδες, διφθέρες, πάπυροι, κερί, χαρτί aπό φύλλα φοίνικας
κ.λ.π.), γιά τόν λόγον αuτόν τά δείγματα των πελασγικων γραμμάτων είναι πολύ σπανιώτερα, aφου πολύ ολίγα εγράφησαν η έχαράχθησαν έπί aνθε
κτικων ύλικων καί έξ αuτων, ώς εΤναι λογικόν, έλάχιστα είχαν τήν τύχη νά διασωθουν.
'Εν κατακλείδει, ή γραφή, μετά «τήν μεγίστη καταστροφή έκ των ύδά
των» είναι δυνατόν: ι Νά έξελίχθη aπ' aρχfίς, διελθουσα δλα τά στάδια, ΥΊτοι aπό τήν εικονο γραφία μέχρι τό φθογγικό aλφάβητο, δμως οί χρονολογήσεις τίς όποίες
μδ.ς δίδει ή ίστορία, ε'ίτε είναι λανθασμένες, ε'ίτε aναιρουν πλήρως αuτή τήν θέσιν, aφου συχνά τά εύρήματα έμφανί~ουν τίς πιό έξελιγμέ νες μορφές τfίς γραφfίς νά προηγουνται των aτελεστέρων.
2.
Κατά τήν aποψι τfίς 'Έρευνας, ή φθογγική «Πελασγική γραφή» νά προϋπfίρχε του κατακλυσμου, μετά τόν όποίο ή γνωσις της έχάθη, μα~ί μέ τόν πολιτισμό. Ε'ίτε ώς aνάμνησις, ε'ίτε έδόθη ξανά, μέσω των Μου σείων Λόγου, καί aπετέλεσεν έκ νέου τήν γραφή των 'Ελλήνων. Στήν περίπτωσι αuτή, ή Γραμμική Γραφή έχρησιμοποιήθη aπό τούς βασιλι κούς «λογιστές», γιά έξοικονόμησι χώρου, 'ίσως δέ καί γιά λόγους
aσφαλείας, aφου πιθανότατα δέν ηταν γνωστή στό εuρύ κοινό. 'Ανα λογιστείτε δτι «Γραμμική Γραφή» ύπάρχει καί στήν έποχή μας, πόσοι άραγε θά μπορουσαν νά κατανοήσουν σήμερα ενα στενογραφημένο κείμενο;
Ύπό τό πρίσμα λοιπόν των νέων δεδομένων, μήπως θά επρεπε νά έξε
ι
i!'
τασθουν έκ νέου, ή συμβατική ίστορία εuρύτερα, οί χρονολογήσεις αuτfίς
Ii! Ίi
καί βεβαίως τό θέμα τfίς γραφfίς καί δή τfίς πελασγικfίς;
I
j 138
I J j
I,
I
1
'
1
~
ΑΥΔΗ
~Ηλέξις «αvδή», μέ τήν όποίαν οί πρόγονοί μας έχαρακτήριζαν τήν aνθρώπινη λαλιά, προέρχεται έκτου ρήματος «άείδω», f1τοι aδω,
τραγουδω. Ή χρfίσις τfίς συγκεκριμένης λέξεως δέν ηταν τυχαία, διότι τήν όμιλία των οί 'Έλληνες τήν έχαρακτήριζαν ώς «ΛΟΓΟ», λέξις ή όποία σημαίνει η σχετίζεται έπί πλέον καί μέ τίς εννοιες: δίκαιον, αtτία, σκέψις, κρίσις, λογισμός, δρος, συμφωνία, φιλοσοφικό aξίωμα, τέχνη του
λόγου, λογικό, λογική εκφρασις, συνομιλία, διάλογος, φιλοσοφικός ελεγ χος, συζήτησις, aπόφθεγμα, χρησμός, κλέος, λογική σκέψις, φρόνησις, Θείος Λόγος καί βεβαίως άναλογία, δ, τι δέ διέπεται, tδίως aπό τήν τελευ
ταία, εΤναι aπό τήν φύσι του άρμονικό, λογικό, Θείο. Ό «'Ελλήνων Λόγος», λοιπόν, ύπερείχε, ώς πρός τήν aρμονία, τόν
ρυθμό καί τήν μελωδίαν, aκριβως έπειδή διέθετε φωνήεντα καί σύμφωνα ά.ρμονικως διαρρυθμισμένα
« ... είς μελίφοοyyοv κράσιv ... »
wστε νά δίδουν
πάντοτε εuηχο ηχητικό σύνολο.
Ό Διονύσιος ό 'Αλικαρνασσεύς μας aποκαλύπτει τόν κανόνα,
•
«Τά τραχέα μετά των λείων, τά σκληρά μετά των μαλακων, τά κακόφω να μετά των εuφώνων, τά δυσέκφορα μετά των εuπροφόρων καί τά βραχέα μετά των μακρων», «τραχέσι λεία μίσyοvτα καΙ σκλη-
ροίς μαλακa καΙ κακοφώvοις εvφωvα καΙ δvσεκφόροις εvπρόφορα καΙ οραχέσι μακρά, » 1 διότι:
«Ot ';"
λέξεις, διαθέτουν καί μελωδία καί ρυθμόν καί έναλλαγή καί δ,τι
?
-
r:,
I
'
-
I
('
-
I
('
'
I
'
I
,
ει ναι αναγκαιο, ωστε μεσφ αυτων να ικανοποιηται μεν η ακοη απο την με-
λωδικότητα, νά καθοδηγfίται δέ aπό τούς ρυθμούς, ν' aσπάζεται δέ τίς με ταβολές»
«καΙ μέλος έχοvσιv αί λέξεις καΙ ρ voμov καΙ μεταοολiιv καΙ πρέποv, ωστε καΙ έπl ταύ ταις ή άκοΥι τέρπεται μεv τοίς μέλεσιv, ayεται δε τοίς ρ vομοίς' άσπάζεται δε τaς μεταοολάς ,»2
Ι.
Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvvοέσεως Όvομάτωv, παρ.
2.
Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, ΠερίΣvvοέσεως Όvομάτωv, παρ. Η, σεφ.
12,
σεφ.
14-16. 67-70.
139
; j
I
ι
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ι
καί συμπληρώνει:
«Διότι δπως, μία λέξις, γίνεται γλυκειά, aρα κάποια εκφρά~ει τήν γε ναιότητα, καί δπως aκριβως ενας ρυθμός χαρακτηρί~εται χαριτωμένος, ετσι καί κάποιος aλλος προξενεί τόν σεβασμό, καί καθώς ή μεταβολή εχει χάριν, ετσι εχει καί τόνο, μέ τό πρέπον λοιπόν θά εχει aποδώση τό μέγιστο
μέρος του ορθου καί δέν θά εχει aνάγκη μηδενός aλλου. Μέ δλα αuτά λοι πόν λέγω δτι επιβάλλεται νά επιδιώκεται ή ώραιότης καί ή άρμονία στήν
σύνθεσι του λόγου, οί όποίες οφείλονται στήν φύσι των γραμμάτων καί στήν δύναμι των συλλαβων, εκ των όποίων πλέκονται τά ονόματα».
« ωσπερ ycφ ήδείά τις γίνεται λέξις' οuτω γενναία τις aρα, και pvομος ωσπερ yλαφvρός τις' οuτω και σεμνός τις ετερος' και το μεταοάλλειν ίδσπερ χάριν Εχει, οuτω και τόνοv- το δi:
δiι πρέπον εl μη τού καλού πλείστον Εξει μέρος, σχολfί
y' aν aλλοv τινός.
έξ άπάντων δή φημι τούτων έπι
τηδεύεσοαι δείν το καλον έν άρμον(α λέξεως έξ ιbν περ και το ήδύ. αlτία δi: κaνταύοα η τε των γραμ
μάτων φύσις και ή των σvλλαοών δύναμις' έξ ιbν
li
li ιj :IΊ
πλέκεται τa ονόματα·
»3
•
Ό Δημόκριτος εγραψεν όλόκληρη πραγματεία, Περί εvφώνων καί δv
•
Κατά τόν Πλάτωνα, ή μελωδικότης εξαρτδ.ται aπό τρείς παράγοντες, εκ
σφώνων γραμμάτων. του λόγου, εκ της άρμονίας καί εκ του ρυθμού.
« δτι το μέλος έκ τριών έστιν σvyκείμενον, λόyοv τε και ;
\
!
άρμονίας και pvομού». 4
•
Ό θεός Έρμης φέρεται νά εδώρησε μίαν χρυση λύρα στόν 'Αμφίονα καί νά εδίδαξε σ' αuτόν τήν μουσική, τόση δέ aγνωστη δύναμιν εγκλύει ό
'·
~
,";"'
,,,,
~,
-
,,
,
-
αρμονικος ηχος, ωστε, κατα την ανεγερσι τειχων για την προστασια της
πόλεως των Θηβων, ό εν λόγφ βασιλεύς, μετά του aδελφου του Ζήθου, ., '
επετύγχανε τήν αlώρησι των ογκολίθων καί τήν τοποθέτησιν αuτων στήν επιθυμητή θέσι, διάτων ilχων της συγκεκριμένης λύρας,
« 'Αμφίων δ' έπι
olχρvσέn φόρμιyyι λιyαίνων
ήιε, δις τόσση δi: μετ' l)(νια νίσσετο πέτρη». 5
-------=--
3. 4. 5.
Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvνaέσεως Όνομάτων, παρ. Πλάτων, Πολιτεία, σελ.
398, παρ. d
'Απολλώνιος ό Ρόδιος, :4.ρyοναvτικά,
140
13, σεφ. 6-15.
σεφ.
1-2. βιβλ. 1, σεφ. 740-741.
j
J :j 1 )
i
j :j
ι
ι
1
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
καί
«παραλαοόvτες δi: Πιv δυvαστείαv Πιv μi:v πόλιν /;τείχισαν, έπακολουοησάvτωv τfj Άμφίοvος λύρp τώv λί0ων,»6 εξ αuτου δέ του γεγονότος, ή πόλις εφερε καί τήν προσωνυμία «Λυρόδ
I
ι '
I
'
μητος Θήβη». (Ή κλιμακωτή πυραμίς των Θηβών θεωρείται ώς χώρος ταφfjς του 'Αμφίονος). Σήμερα, κάτι τέτοιο οί περισσότεροι τό οεωρουν aποκύημα φαντα σίας, κι' ομως, οί Βλαντιμίρ Γκαρβώ καί Πιέρ Λεβασέ, του Έονικου Κέ
ντρου Έρευνων τfjς Γαλλίας, μα~ί μέ τόν 'Όττο Σουμαν του Πανεπιστημί ου του Μονάχου, ilρχισαν πειράματα γιά νά επαληθεύσουν δύο παραδό
σεις: Ι) Τό γκρέμισμα των τειχών τfjς Ίεριχους, διά του ilχου των σαλπί γκων καί
2) Τήν αιώρησιν των λίοων, διά του ilχου τfjς λύρας του Άμφίο
νος. Μέχρι στιγμfjς ελυσαν τό πρώτο καί εχουν ενδείξεις οτι πιοανόν δέν ο' aποτύχουν καί στό δεύτερο, παρ' ολον οτι μία σημερινή aποτυχία δέν οά aπέκλειε μίαν αuριανή επαλήοευσιν, aφου, οπως επανειλημμένως διε πιστώσαμε, πολλές γνώσεις των aρχαίων εχουν λησμονηοfj.
Κάποτε, ό Α. Άϊνστά'ίν είπε τά έξfίς αινιγματικά λόγια: «Στόv 20ο Αlώvα, οί παλιές συσκευές ξαvαvακαλύφοηκαv. Τά aρχαία πειράματα lyιvαv γιά aλλη μιά φορά». τί Ο.ραγε νά εννοουσε;
Στήν «άρμοvίαv
Yjv
οί πατέρες παρέδωκαν»/ aνεφέροη καί ό Άριστο
φάνης, ομως, πέραν του Λόγου καί τfjς Ποιήσεως, πέραν του Δράματος καί τfίς Κωμωδίας, οί 'Έλληνες εφήρμοσαν τήν άρμονία καί στήν Φιλοσο φία, στήν Ρητορική, στά Μαθηματικά, στήν Γεωμετρία, στήν 'Αρχιτεκτο
νική, στήν Νομοθεσία, στίς ΕΙκαστικές τέχνες, μέ Ο.λλα λόγια σέ ο,τι εχει
I ι
I l
πραγματική aνάγκη ό Ο.νορωπος, γιά νά διάγη Πνευματική καί Ποιοτική ~ωή, οχι μόνον οεωρητικως, aλλά καί στήν πρδ.ξιν. Ά ναστηλwστε μέ τήν φαντασία σας τίς aρχαίες πόλεις, τίς aγορές, τούς ανδριάντες, τά δημό σια κτίρια, τίς Άκαδημίες, τά Γυμναστήρια, τά Άσκληπιεία, τά Θέατρα
καί τούς Ναούς, 'Άπαντα λειτουργικά, κατασκευασμένα σέ aνθρώπινα μέτρα καί πρωτίστως μέ σεβασμό πρός τήν Φύσι καί σέ άρμονική σχέσι μέ τό περιβάλλον.
Στήν εποχή μας, ενα εικαστικό εργο μπορεί σ' Ο.λλους μέν ν' aρέση, σ'
aλλους νά μήν είναι aρεστό καί κάποιους ν' aφήνη aδιάφορους. Ά ντιοέ6. 7.
Άπολλόδωρος, Βιολιοaήκη, κεφ. 'Αριστοφάνης, Νεφέλαι, στιχ.
3, παρ. 44, 968.
σεφ.
4-6.
141
'I I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
τως τά μοναδικά, παγκοσμίως, (φιστουργήματα τά όποία διεσώθησαν ώς κληρονομία των aρχαίων Έλλήνων, θαυμά~ονται ό.π' δλους. Αuτό συμ βαίνει ό.κριβως, διότι ό.ποτελοuν ύλοποίησι της ΚΟΣΜΙΚΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ. Ώς τέτοια rργα, παρακάμπτουν τήν νόησι, καί γίνονται αΙσθητά ό.π' εuθείας aπό τήν ψυχή. 'Ακόμη καί ό πλέον ακαλλιέργητος παρατηρητής, ό όποίος ό.δυνατεί νά συνειδητοποιήση τόν εσωτερικό αuτό τρόπο προ
σεγγίσεως, δέν παύει νά ό.πολαμβάνη τό κάλλος των.
•
Ό Άρχίλοχος, ό Βακχυλίδης καθώς καί ό Άριστόξενος συνοψί~ουν: «Οί 'Έλληνες διa τού λόγου Ι:τραγουδούσαν καί διά τού τραγουδιού ώμι
λούσαν».
• Στό rργο του Περί Ρήτορος (ΠΙ, XLIV) ό αuστηρός Κικέρων γράφει: «οί'Έλληνες, λίγο tλειψε νά κάνουν στίχους καΙ τον πεζο λόγο, τόσον
1}ρέσκοντο στον άρμονικο ήχο».
•
Ό Σιμωνίδης ό Κείος rδωσε τόν έξης χαρακτηρισμό:
•
'Όταν οί Ρωμαίοι 11κουσαν γιά πρώτη φορά Έλληνικά aρθρωμένα aπό
«Ή ζωγραφική είναι aφωνη ποίησις καί ή ποίησις όμιλούσα ζωγραφική». 'Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν στήν Ρώμη, οχι μόνον οί εννοοuντες τήν Έλληνικήν, ό.λλά καί οί «aσύνετοι φωνfίς Έλλάδος», γιά νά τέρψουν τήν aκοή των μέ τούς aνθρώπους Οί όΠΟίΟ ι
•
« έλάλουν ώς aηδόνες». Β
Ό Θεμιστοκλης δέν εδίστασε νά διατάξη τήν θανάτωσι του διερμηνέως του Ξέρξου, διότι «φωνiιν Έλληνίδα, οαροάροις προστάγμασιν Ι:τόλμη 9
σε χρfίσοαι», καί ό.ντιπαρέταξε
10.000
άνδρες aπέναντι στίς έκατο
ντάδες χιλιάδες του Περσικού στρατοu.
Ό Άριστόξενος, εκ Τάραντος, μαθητής του 'Αριστοτέλους, ό.ναφέρει
•
δτι, «Τό συγκροτούμενο aπό τήν μουσική πού έμπεριέχουν τά όνόματα, καλείται μελωδία τού λόγου». «λέγεται γaρ
δη καΙ λογωδές τι μέλος, το συγκείμενον έκ των προσrvδιων των έν τοίς όνόμασιv- » 10
•
Ό 'Ιάμβλιχος, μας μεταφέρει δτι, ό Πυθαγόρας εθεώρει ώς aρίστη των
διαλέκτων τήν Δωρική, διότι εμπεριείχε τήν aρμονίαν της μουσικης,
8. 9. 10.
Περιοδικό «'Ελληνική 'Αγωγή», τεϋχος 18-19, σελ.
7. 6, παρ. 4, σεφ. 2-3. 'Αρμονίας, σελ. 23, σεφ. 13-15.
Πλούταρχος, Θεμιστοκλf]ς, κεφ.
Άριστόξενος, Στοιχεία
142
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«τον Πvοαyόραν των διαλέκτων dρίστην λαμοάνειν τiιν Δωρίδα, καοάπερ καΙ τiιν άρμονίαν τi]ς μοvσικfίς».η
επειδή ητο ή aρχαιότατη των διαλέκτων, συμφώνως πρός αμφότερες τίς ίστορίες. «όμολοyούμενον δΕ: δι' έκατέρας των ίστοριών σvνάyεσοαι το
πρεσοvτάτην είναι των διαλέκτων τiιν Δωρίδα, » 12
•
Ό 'Ορφεύς, στόν ϋμνο του πρός τόν 'Απόλλωνα, αναφέρει οτι ό 'Απόλ λων, έκρινε τούς aνθρώπους, σέ ολο τόν κόσμο, μέ γνώμονα τήν άρμονία.
«Πάντα πόλον κιpνaς κρίνεις οιοορέμμονα ψύλα,
άρμονίηι κεράσας (τiιν) παyκόσμιον dνδράσι μοΤραν,»13 Σήμερα, στό Πανεπιστήμιο
STAIN,
UCLA
των ΗΠΑ στό νοσοκομείο
LUDEN-
στήν Γερμανία καθώς καί σέ aρκετά aλλα κέντρα, διεξάγονται
επιστημονικές έρευνες, σχετικως μέ τήν επίδρασι τΥjς μουσικΥjς στόν aνθρωπο. Καταγράφουν τήν εγκεφαλική δραστηριότητα διά τΥjς χρήσεως
τομογραφίας πο~ιτρονίων (ΡΕΤ) καί aλλων εξειδικευμένων συστημάτων. Τά aποτελέσματα aποδεικνύουν τήν εuεργετική επίδρασι της άρμονική~
η κλασικΥjς μουσικΥjς (πρός διαχωρισμόν εκ τΥjς aποκαλούμενης μοντέρ νας), σέ πλείστους οσους τομείς, οπως στήν εγκεφαλική λειτουργία, στήν μετεγχεφιτική πορεία των aσθενων, στήν aνάταξι του ρυθμου ϋπνου εγρηγόρσεως, στήν ρύθμισι τΥjς aναπνοΥjς, τΥjς κυκλοφορίας του αϊματος
καθώς καί τΥjς θερμοκρασίας του σώματος, στήν καλλίτερη επικοινωνία των αuτιστικων παιδιων μέ τόν εξωτερικό κόσμο κ.λ.π., συμβάλλοντας στήν Καλή ύγεία Καί στήν ταχύτερη aνάρρωσι. 14 'Αντίστοιχα εuεργετικά aΠΟτελέσματα έχουν Παρατηρηθεί στά ~ωα Καθώς Καί στά φυτά! 15 Κατανοεί λοιπόν κανείς τούς λόγους γιά τούς όποίους ή μουσική καλ λιέργεια εθεωρείτο aπολύτως aπαραίτητη aπό τούς 'Έλληνες κατ' εκεί νους τούς aρχαίους χρόνους.
ll. 'Ιάμβλιχος, Πυaαyόρειος Βίος, κεφ. 34, παρ. 241, σεφ. 13-15. 12. 'Ιάμβλιχος, Πυaαyόρειος Βίος, κεφ. 34, παρ. 243, σεφ 1-3. 13. Όρφικά, «uμνοι», παρ. 34, σεφ. 19-20. 14. Περιοδικό «FOCUS», τεuχος ll, 'Ιανουάριος 2001. 15. α) Peter Tompkins & Christopher Bird, The Secret Life Of Plants, 1973 καί β) Lyal Watson, Υπερφύση.
143
---~----------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
•
Δέν ύπερέβαλε λοιπόν ό Διονύσιος Ρώμας, δταν, στό rργο του Περί
πλους, διαπιστώνει μέν δτι «ή προσωδιακη μετρικη της Έλληνικης
γλώσσας aποτελεί πραγματικΌ ενορχιστρωτικο aθλο», καταλήγει δμως στό μελαγχολικό συμπέρασμα δτι: «τέτοια γλώσσα, καμωμένη
va
όμιλfjται aπο οεούς, έκακόπαοε στο στόμα τώv άvορώπωv». Πως θά
μποροuσε νά μήν είναι rτσι; Πως θά μπορούσε ή μουσική νά ηταν ύπο δεέστερη aπό τό ύπόλοιπο νοητικό επίπεδο των 'Ελλήνων; Στήν Έλληνικήν, ώς γνωστόν, ό τονισμός γίνεται aποκλειστικως καί μό νον σέ μία aπό τίς τρείς τελευταίες συλλαβές των λέξεων. Αuτό οφείλεται στό δτι οί πρωτες λέξεις της πρωτόγονης, νεοδημιουργούμενης εκ των
πρωτογόνων γλώσσας, ηταν βεβαίως μονοσύλλαβες, μιμούμενες f1χους της φύσεως. Μέ τήν πάροδο τοu χρόνου εξελίχθησαν σέ δισύλλαβες καί
τρισύλλαβες (δ,τι aκριβως συμβαίνει μ' rνα βρέφος, σήμερα). Κατά τήν συγκεκριμένη περίοδο, ό πρόγονος, rχοντας ξεφύγει aπό τήν άπλη μίμη σιν f1χων της φύσεως, «εχρωμάτι~ε» πλέον τήν όμιλία του, διά τοu τονι σμού. Ή συνεχισθείσα πνευματική διεύρυνσις, ώδήγησε σέ σύνθετες Ιδέ ες, οί όποίες διετυπώνοντο μέσω πολυσυλλάβων λέξεων. Ή ονοματοθε
σία των tδεων, βασι~όμενη στήν μέχρι τότε τρισύλλαβη «βάσιν», εξακο λούθησε νά κάνη χρησι του aρχικού χρωματισμοu-τονισμοu.
Ή rρευνα θεωρέι τόν κανόνα αuτόν ώς rνα aποδεικτικό στοιχείο, δια σωθέν διά μέσου των έκατομμυρίων ετων, τά όποία διηλθαν aπό τήν (φχι κή δημιουργία του λόγου μέχρι σήμερα, θεωρεί δέ δτι aποδεικνύει τήν εξέλιξι της γλώσσας aπό τήν πρώτη μονοσύλλαβη λέξι, του πρωτόγονου γηγενοuς 'Έλληνος, μέχρι τήν τελειότητα της Όμηρικης γλώσσας.
'Όπως διεπιστώσαμε, τά 'ίδια τά γράμματα ησαν καί μουσικοί φθόγγοι (νότες), δμως δέν aρκεί μόνον τό uψος ένός f1χου, γιά νά εχουμε μελωδία, χρειά~εται aπαραιτήτως νά προσδιοριστη καί ό ρυθμός, aλλά καί ό χρό νος πού διαρκεί κάθε νότα. Στήν 'Ελληνική γλωσσα ύφίστατο ή έξης ταξι νόμησις: Τά χαρακτηρι~όμενα «ψιλά», f1τοι τά «Κ», «Π» καί «Τ», εκ της φύσεώς
των είναι σύμφωνα μέ βραχεία διάρκεια, aς τά θεωρήσωμε λοιπόν ώς aντιστοιχούντα σέ μουσικό χρόνο
1/4.
Τά «μέσα καί δασέα», δηλαδή τά
ύπόλοιπα σύμφωνα, τά όποία όμοίως εκ της φύσεώς των διαρκούν περισ
σότερο, aς τά θεωρήσουμε ώς aντιπροσωπεύοντα διάρκεια χέα>> φωνήεντα, ώς διαρκοuντα
3/4,
μίαν όλόκληρη μουσική χρονική μονάδα
144
1/2,
τά «βρα
τά δέ «μακρά», ώς aκουόμενα επί
4/4.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Εuνόητον είναι δτι τά οιπλά σύμφωνα, οί οίφθογγοι, καθώς καί τά οί χρονα «Α», «Ι» καί «Υ», συνέβαλλαν οχ ι μόνον στήν εu-φωνία, τόν ρυθ μό, aλλά καί στήν ορθο-γραφία.
,,Ι'
Τό aρχαιότερο, 'ίσως, σω~όμενο τεκμήριο aρχαίας Έλληνικfjς μουσικfjς. Εύρέοη στόν «Θησαυρό των Άοηναίων», στό μαντεϊο των Δελφών. Παρατηρούμε δτι aνωοεν των λέξεων του παιάνα ύπάρχουν γράμματα, τά όποϊα έκπρο
σωποuν νότες.
'Όταν ακολουθήσουμε τήν «ορθο-γραφία», κατά κανόνα οέν aλλά~ει ό μουσικός χρόνος των λέξεων, δταν οιαθέτουν περισσότερες της μιδ.ς γραφwν.
"Ας εξετάσουμε τώρα, τελείως περιληπτικwς, τόν μηχανισμό μέσφ του όποίου επικοινωνεί ό aνθρωπος. Διαθέτουμε, λοιπόν, πέντε αlσθήσεις, aπό τίς όποίες ούο χρησιμοποιούμε ώς πρωτεύουσες, τήν δρασι καί τήν
aκοή. Ή τελευταία μάλιστα πρώτη aπ' δλες aρχί~ει νά λειτουργη, aπό
I
τήν εμβρυακή κι' δλας περίοοο της ~ωης του aτόμου.
I
Ό aνθρώπινος οφθαλμός, ώς εκ της φύσεώς του, λαμβάνει «φωτογρα φίες». 'Εξ αuτων, δσες οιέρχονται οιά μέσου της συνειοητης οιεργασίας τοu εγκεφάλου, καταγράφονται καί καταχωρούνται ύπό μορφήν εlκόνων στήν μνήμη. Τό aκουστικό σύστημα λειτουργεί κατά παρόμοιο τρόπο, τά aκούσμα τα συνουά~ονται aπό τόν εγκέφαλο, ε'ίτε μέ τήν ταυτοχρόνως λαμβανόμε
νη aπό τούς οφθαλμούς εlκόνα, ε'ίτε συσχετί~ονται αuτομάτως μέ aντί-
145
l,i :I
i
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
στοιχες προϋπάρχουσες εγγραφές στήν μνήμη. Έάν δέν γίνη εφικτό τό συνταίριασμα ηχου καί εικόνας η δέν καταστfί δυνατή ή σαφής ό.ναγνώρι σις του όπτικοu η ό.κουστικοu ερεθίσματος, τότε ή φαντασία του aτόμου
! 1
J
έρμηνεύει κατά τό δοκούν. Έπειδή δμως ή σύνθεσις των εικόνων, όπτικwν
j
καί ό.κουστικων, γίνεται aπό τόν νου, ύφίσταται πάντοτε ή πιθανότης πα ρερμηνείας του εισερχομένου ερεθίσματος η τfίς έρμηνίας αuτοu, ύπό τήν
επήρεια συναισθημάτων
j
i 1 '
«vοϋς όρfί καΙ vοϋς aκούει, τάλλα δε κωφa καΙ τυφλά». 16
Ή μνήμη μας λοιπόν είναι κυριολεκτικώς ενα λεύκωμα φωτο γραφιών, γι' αύτό καί ή πρώτη μορφή γραφής δέν θά ήταν δυνατόν νά είναι άλλη άπό τήν είκονογραφική. Μία εικόνα, γιά νά καταχωρηθfί ώς ιδέα-γνωσις, πρέπει νά όνομασθη. Κατά συνέπειαν ό aριθμός των λέξεων τίς όποϊες περιλαμβάνει τό λεξιλό
γιο ένός aτόμου είναι εύθέως ό.νάλογος μέ τόν aριθμό lδεων καί γνώσεων, τίς όποίες διαθέτει στό «aρχείΟ>> του. Αύτή ή ό.λήθεια όδηγεί σέ πολύ δυ
σάρεστες σκέψεις κάθε φορά πού ό.ναλογί~εται κανείς τήν ποιότητα καί
j i
]
J
j
I J
·.~
j j
τήν ποσότητα των λέξεων, τήν όποία περιλαμβάνει τό λεξιλόγιο του νεο έλληνας, εάν δέ ώς μέτρον συγκρίσεως ληφθη ό πλούτος, ή ό.κρίβεια, ή καλαισθησία καί ή πλαστικότης του λεξιλογίου των aρχαίων 'Ελλήνων,
τότε καταρρακώνεται πλήρως τό Υιθικό, διότι συνειδητοποιεί κανείς σέ τί σημείο παρακμfίς εχουμε φθάσει.
I
j
Κάθε λέξις aποτελεί μία ψηφίδα. Πολλές μα~ί συνθέτουν ενα ψηφιδω τό πού καλείται Λόγος. Γιά νά εκφράση, τό άτομο, σαφως διά του λόγου,
μία συγκεκριμένη σκέψι του, τίθεται σέ λειτουργία ενας πολύπλοκος νοη τικός μηχανισμός, γι' αύτό καί ό προφορικός λόγος εχει άμεση σχέσι μέ τήν νόησι.
Ή προσπάθεια ό.ναπαραγωγfίς κάποιων φυσικων ηχων, aπό τόν άνθρωπο, ό.ρχικως μέ τήν 'ίδια του τήν φωνήν, aργότερα μέ κάποιο πρωτό
'
'
γονο Όργανο, aπετέλεσε τήν πρώτη «μουσική» σύνθεσί του. Ή 'Ελληνική
λέξις «Μουσική», ή όποία αύτούσια επέρασε σέ δλες τίς γλωσσες του κόσμου, προέρχεται aπό τήν aρχαιοελληνική ρί~α «ΜΩ», ή όποία σημαί
νει ερευνω, ~ητw νά μάθω. Έκ τfίς lδίας ρί~ας προέρχονται οί λέξεις «Μυ στήριο» καί «Μύστης», ύπfjρχε δέ καί θεά τfίς μουσικfjς, μέ τό Όνομα
16.
Πλούταρχος, Βιοyραφ(αι σελ.
98,
παρ.
C,
σεφ.
2.,
Όλυμπιόδωρος,
6 φιλόσοφος
πειός κ. α.
146
--------------------------------
---
Άσκλη
1
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«Μώα» (aρα γε, τό πανάρχαιο φύλο «Μόες» είναι δυνατόν νά ελκη τήν ονομασία του aπό τήν προλεχθείσα ρί~α;). Ή μουσική, σέ aντίθεσι μέ τόν προφορικό λόγο, σχετί~εται άμέσω<; μέν μέ τό συναίσθημα, έμμέσω<; δέ μέ τήν νόησι, γι' αuτό καί μιά μου
σική σύνθεσις, αναλόγως της μελωδίας της καί του ρυθμοu της, δύναται νά δημιουργήση αlσθήματα χαρaς, λύπης, φόβου, ένθουσιασμοu, συγκι
νήσεως, ψυχικΥΊς έξάρσεως, ν' aνασύρη λησμονημένες αναμνήσεις κ.λ.π.
Ώς γνωστόν, ή aπομνημόνευσις του πε~οu λόγου είναι έξαφετικως δύ σκολη. Κατά κανόνα ό aνθρωπος aπομνημονεύει τήν κεντρική lδέα καί έν συνεχεί~ τήν aποδίδει μέ δικές του λέξεις. 'Αντιθέτως ενα ε μ μετ ρο ποίη μα η, πολύ περισσότερο, μία μελωδία, τήν ένθυμούμεθα ολοι μας πολύ
π ιό εuκολα καί κατά κανόνα χωρίς λάθη. Ή συσχέτισις έμμέτρου λόγου καί μελωδίας, δπως ενα τραγούδι, δημι ουργεί, κατά κάποιον τρόπο, διπλή έγγραφή. Ν ά λοιπόν γιατί, ό καθένας
μας διαθέτει ενα «aρχείο» τραγουδιων, aποτελούμενο aπό μερικές δεκά δες, έκατοντάδες η καί χιλιάδες κομμάτια, τά λόγια των όποίων τά ένθυ
μούμεθα έπακριβως, διότι είναι συνδεδεμένα aμεσα μέ ρυθμό καί μελω δία.
'Αναλογιστείτε δτι, οχι σπάνια, ψυθυρί~ουμε κάποιο ξένο τραγουδάκι χωρίς νά γνωρί~ουμε κaν τήν γλωσσα, χωρίς νά κατανοοuμε τί σημαίνουν οί στίχοι. Στήν περίπτωσιν αuτή έχει γίνει καθαρώ<; άκουστική κατα γραφή τών ξένων λέξεων, σέ συνδυασμό μέ τήν μελωδία. Στήν έποχή μας, ή aρχαία 'Ελληνική θεωρείται δύσκολη γλωσσα, έξ
δσων δμως προανεφέρθησαν ό ρυθμός καί ή μουσικότης αuτης τήν εκαναν στήν πραγματικότητα μία εuηχη καί εύκολομνημόνευτη γλωσσα, aφou,
\.
δπως διεπιστώσαμε, κάθε λέξι<; άπετέλει, γιά τού<; άρχαίου<; 'Έλλη νε<;, ένα άρμονικό μουσικό ήχοσύνολο.
Νά λοιπόν γιατί οί 'Έλληνες δέν είχαν aνάγκη διαχωρισμοu των λέξεων, τά τραγούδια διακόπτονται μόνον γιά νά πάρη aνάσα ό τραγουδιστής. Ν ά γιατί δέν έχρειά~οντο τόνους καί πνεύματα, διότι ποιός έξ ήμων χρειά~ε ται νά διαβάση τίς νότες, δταν τραγουδa ενα γνωστό σ' αuτόν τραγούδι; 'Από τήν διάταξι, λοιπόν, των γραμμάτων, των συλλαβων καί τήν χρο νική διάρκεια, πού αuτά προσδώρι~αν, προέκυπταν οί μορφές των λέξε ων. Τό πλήρως μελωδικό καί ρυθμικό σχΥΊμα κάθε λέξεως έδίδετο aπό αuτήν τήν 'ίδια, στόν όμιλητή καί οχι aντιστρόφως, ή μουσικότης aνεδύετο μέσα aπό τίς 'ίδιες τίς λέξεις, δέν έρχόταν aπ' εξ ω.
147
L
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ή καταστροφή f1ρχισε μέ τήν διεθνοποίησι της Έλληνικης γλωσσας, οταν συνεχως πλήθαιναν «οάροαροι όμιλοvvτες έλληvιστί, 'Έλληνες δέ
όμιλοvvτες οαροαριστί». Τότε, μα~ί μέ τήν μουσικότητα της γλώσσας, f1ρχισε νά χάνεται καί ή εuκολη aπομνημόνευσις αuτης. Ή ελαφρως τρα
γουδιστή 'Ιταλική, ή Κυπριακή, καθώς καί aλλες Μεσογειακές νησιωτικές χαρακτηριστικές προφορές, aποτελούν εναν πολύ μακρυνό aπόηχο της aρχαίας προσωδίας. Οί 'Αλεξανδρινοί, προκειμένου ν' aντιμετωπίσουν τό πρόβλημα, f1ρχι σαν νά λαμβάνουν μέτρα γιά νά ύποδείξουν στούς χρηστες τήν ορθή προ φορά καί μουσικότητα. Διέκοψαν τήν συνέχεια της γραφης διά του διαχω
ρισμού κάθε μίας λέξεως, εθέσπισαν τονισμό, πνευματισμό καί εσημείω
!
σαν τήν ύπογεγραμμένη, κάτι σάν μουσικά σημεία στίξεως.
• Ή οξεία
0
διευκρίνι~ε οτι ό fίχος του συγκεκριμένου γράμματος wφει
1
λε νά εκφωνηθη ύψηλώτερα των aλλων συλλαβων της λέξεως.
1
ι
• Ή 6αρεία (')επέβαλε τήν κάθοδο της φωνης σέ χαμηλότερο τόνο. • Ή περισπωμένη (~) wρι~ε «κυματιστή» προφορά, Ύlτοι aνεβοκατέβα-
-
-
σμα της φωνης, γι
•
-
'αυτο ' ,~' "" ', , ει χε εφαρμογη μονον επι μακρων φωνηεντων.
Ή ύπογεγραμμένη ύπενθύμι~ε οτι ή συγκεκριμένη συλλαβή, στήν ρί ~α της λέξεως, εμπεριείχε τό γράμμα «'Ιωτα».
• Τά πνεύματα, ή ψιλή (') καί ή δασεία (') καθώρι~αν aντιστοίχως τόν τρόπο προφορaς του aρχικοί) φωνήεντος έκάστης λέξεως.
Κατά τήν aρχαιότητα, «Πνεuμα» wνομά~ετο ή πνοή, ό aέρας. Παρατη
I!
ρήσατε τήν ποσότητα του aέρος ή όποία εξέρχεται aπό τό στόμα σας οταν προφέρετε ενα φωνηεν η μία δίφθογγο· στό μέσον των λέξεων, κατά κανό
να εΤναι ή αuτή, aντιθέτως στήν aρχή, aλλοτε εΤναι μεγαλύτερη, ανεπαί σθητο aλλά χαρακτηριστικό ύπόλειμμα της «δασείας» προφορaς, καί I
aλλοτε μικρότερη, aντιστοιχούσα στήν «ψιλή». Διάσωσις της δασείας
ι
προφορaς στίς ήμέρες μας aποτελεί τό γράμμα «Η» στίς εκλατινισθεί
1
σες έλληνικές λέξεις, οπως Hellas, Homer, Harmony κ.λ.π. 'Ένα εΤναι
I I
βέβαιον, οτι στήν aρχαία ή ψιλή δέν εσήμαινε άπλως aπουσία της δασεί ας, aλλά lδιαίτερο τρόπο «στιγμιαίας» προφορaς.
Οί προθέσεις των Άλεξανδρινων μπορεί νά fίσαν καλοπροαίρετες, τά aποτελέσματα ομως fίσαν καταστροφικά, οπως κάθε ε'ίδους επέμβασις «βελτιώσεως» σέ όποιοδήποτε τέλειο σύστημα.
I
Σήμερα, μέσα στήν aγνοιά μας (η μήπως κάποιοι γνωρίtουν καλώς τί πράττουν;), κατεφέραμε ενα ακόμη σοβαρό πληγμα στίς ηδη σοβαρά
148
I j
J
1
i
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
πληγωμένες, γλωσσα καί γραφή. Παρεμορφώσαμε ό.κόμη περισσότερο ορθογραφία, γραμματική, συντακτικό καί τονισμό. Κατηργήσαμε τόν
πνευματισμό, τίς μετοχές, τήν δοτική, τά τελικά «Ν» καί «Σ», τήν τρίτη
κλίσι καί τίς αuξήσεις των ρημάτων (π.χ. δίστασα ό.ντί εδίστασα), θέτο ντας αuτή, συχνά, στήν Προστακτική! (παρήγγειλε ό.ντί παράγγειλε, με τέφερε ό.ντί μετάφερε, κατέγραψε ό.ντί κατάγραψε, επέτρεψε ό.ντί επί
τρεψε κ.λ.π.)! Ό εκβαρβαρισμός τfίς γλώσσας επεξετάθη σχεδόν στά πά ντα, λέξεις δπως ε-Μ-Π-ορος, φα-Ν-Τ-ασία, ό.νά-Γ-Κ-η, κατέληξαν ν'
ακούγονται aντιστοίχως ώς ε-b-ορος, φα-d-ασία, ό.νά-g-η, ό δέ 'Οκτώ βριος ό.κούγεται μονίμως ώς 'Οκτώ Μ βριος.
'Όταν προφέρουμε: «ό Πλάτων του Πλάτωνος, ή πόλις τfίς πόλεως, τό στάδιο του σταδίου, ό μήν του μηνός» ό.βίαστα ρέει ή aρμονία καί ό ρυθ μός, στοιχεία ό.πό τά όποία εξαρταται ή μελωδικότης τfίς γλώσσας. 'Αντι θέτως, στήν νεοελληνική ό.πόδοσιν, «ό Πλάτωνας του Πλάτωνα, ή πόλη
τfίς πόλης, τό στάδιο του στάδιου, ό μήνας του μήνα η ό.κόμη χειρότερα του μηνου! »η ρήματα δπως: «φαινόντουσαν ό.ντί εφαίνοντο, παράχθηκε ό.ντί παρήχθη» κ.λ.π χάνουν τόν ρυθμό, τήν μελωδία καί Υιχουν παράφωνα.
Μόλις πρό ολίγων ετων, τόν πρωτο μfίνα του ετους τόν aποκαλούσαμε
«'ΙΑΝΟυάριο», ή προέλευσίς του ό.πό τόν aρχαίο θεό «IANO», ηταν άμεσα αναγνωρίσιμη. Σήμερα τόν ό.ποκαλουμε ΓεΝάρη, τό μοναδικό κοι
νό γράμμα, μέ τήν ρί~α τfίς λέξεως, εΤναι τό «Ν». Πόσοι εκ των νέων μας μπορουν ν' αναγνωρίσουν τήν προέλευσι τfίς ονομασίας καί ποιός πιστεύ
ει ΕΙΛΙΚΡΙΝΩΣ δτι ή περί fίς ό λόγος «εuκολία» τfίς δημοτικfίς διευκόλυ νε Εστω ΕΝΑΝ ΕΛΛΗΝΑ;
Τά παραδείγματα εκβαρβαρισμου γλωσσας καί γραφfίς δυστυχως εΤναι πάμπολλα γιά νά γίνη μνεία των, στό παρόν πόνημα. Κάποιοι 'Έλληνες, κατά τήν προσφιλfί διά τήν φυλή συνήθεια, «Παρε νόμησαν», συνεχίσαντες νά χρησιμοποιουν τόν παλαιό ορθότερο τρόπο
όμιλίας καί γραφfίς. Μεταξύ αuτων, ύπfίρξαν lδιωτες, οί όποίοι δέν εγκα τέλειψαν τήν τρίτη κλίσι, τίς μετοχές, τό πολυτονικό κ.λ.π. δπως ύπfίρξαν καί ελάχιστοι εκδότες, οί όποίοι συνέχισαν νά χρησιμοποιουν, στά εντυπά των, τόν μέχρι τότε οlκείο τρόπο εκφράσεως καί γραφfίς.
'Εμφανίστηκε λοιπόν τό παράλογο φαινόμενο άφρονες (η μήπως γνω
ρί~ουν τί πράτουν;) «'Έλληνες» νά επιβάλλουν διά νόμου, τήν καταστρο φικήν αuτήν επέμβασι στήν φυσική γλωσσα καί γραφή, χωρίς νά ύπάρξη εντονη ό.ντίδρασι ό.πό τόν λαό. 'Όπως φαίνεται, ή τακτική του Δουρείου
149
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
'ίππου, εξακολουθεί νά λειτουργfί θαυμάσια, ακόμη καί σήμερα, aφou μό
νον aπό «μέσα» εγινε εφικτή ή aλωσις τfίς γλώσσας καί τfίς γραφfίς. Ά ντιθέτως, ξένοι πνευματικοί aνθρωποι κατενόησαν τί συνέβη καί aντέδρασαν, οπως γιά παράδειγμα: Ό Έλβετός καθηγητής Σνοuρ, εγραψε στήν
Herald Tribune: 17
«Ή ύπό τfjς Έλληνικfίς Κυοερνήσεως ληφaείσα aπόφασι νά καταργήση
τήν "Καaαρεύουσα" πρός όφελος τfjς aποκαλουμένης "δημοτικfίς" είναι aπό πάσης aπόψεως λυπηροτάτη. Ή aπόρριψις τfiς καaαρευούσης ώς πε
ριττfiς' Ισοδυναμεί πρός τήν aπεμπόλησι μίας των μεγαλυτέρων παραδόσεων τfίς ύφηλίου, πρός όφελος ύοριδικού μείγματος χωριάτικων διαλέκτων μέ
τουρκικές' aραοικές καί lταλικές λέξεις' μίας lingua franca' ελάχιστα προ σφερομένης πρός διατύπωσιν aφηρημένων εννοιών καί lδεών λεπτοτέρων aποχρώσεων» καί καταλήγει,
« δτι τούτο aποτελεί επιπρόσaέτως μία hι προδοσία τού Δυτικού μας πο λιτισμού».
Ό κορυφαίος φιλόσοφος του αlwνος μας, ό Μάρτιν Χaίντεγκερ, γράφει στό βιβλίο του Εlσαγωγή στήν Μεταφυσική:
«Γιά τούς 'Έλληνες ή vψιστη προίκα είναι ή γλώσσα τους» καί συνεχί~ει, «'Όποιος δέν μπορεί νά δfί τήν δωρεά ένός τέτοιου δώρου πρός τόv aνaρωπο καί δποιος δέν μπορεί νά aντιληφafί τόν προορισμό ένός τέτοιου
πεπρωμένου, καaόλου δέν {)' aντιληφafί τόν λόγο τού προορισμού τού Είναι, δπως φυσικά ό τυφλός δέν μπορεί νά aντιληφafί τό φώς καί τό χρώμα. Γι'
αι'.ιτό aκριοώς' aπό αlώνες' δέν εννοείτο μορφωμένος aνaρωπος στήν πολιτι
σμένη Ει'.ιρώπη, aν δέν είχε διδαχafί τήν Έλληνική γλώσσα». Στό σημείο αuτό επισημαίνεται τό έξης παράδοξο: ενω οί Νεοέλληνες aπαρνοuνται τήν γλwσσα των, χωρίς lδιαίτερες aντιδράσεις, οί ξένοι μορ φώνουν, μέ κλασική Έλληνική παιδεία, ολο καί περισσοτέρους νέους των,
lδιαιτέρως οσους προορί~ονται γιά στελέχη κυβερνητικά η επιχειρησιακά, διότι δπως aπεδείχθη, aποκτοuν πολύ μεγαλύτερες νοητικές ίκανότητες aπό τούς ύπολοίπους. Τό 'Ανοικτό Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο Άθηνwν επιβεβαίωσε τά aνω-
17. Herald Tribiun.
150
rκδοσις Παρισίων. Ν.Φ.Ε. 'Εθνικά θέματα, σελ.
72.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
τέρω. Ή ερευνα οιεξήχοη μέ καοαρως επιστημονική μέοοοο καί τά aποτε
λέσματα οέν δύνανται νά aμφισοητηοοuν. 'Όσοι λοιπόν ύποστηρίtουν τήν άπλοποίησιν αύτής τής συγκεκρι μένης γλώσσας καί αύτής τής συγκεκριμένης γραφής, στήν πραγμα
τικότητα έπιδιώκουν τήν πνευματικήν όπισθοδρόμησι τής φυλής τών 'Ελλήνων.
Μεταξύ των πιό προσφιλων επιχειρημάτων των, εΤναι ή οfίοεν «διευκό λυνσις» των χρηστων αuτης. Λησμονοuν ομως οί aφρονες οτι ό νοuς καί τό σωμα εχουν ενα κοινό γνώρισμα, δσο περισσότερο γυμνάtονται, τό σο εύρωστότερα γίνονται, «Νοuς ύyιfις έv σώματι ύyιεί».
151
'Επιστολή ένός έργάτη πρός τήν γυναίκα του σέ πάπυρο, aπό τήν Α'ίγυπτο, lος αt. π.Χ. (Το ρόντο, Βιβλιοθήκη Παν/μίου Βικτωρίας, πηγή Ίστορία τoiJ ΈλληνικοiJΥΕονοvς, τόμος Ε').
ΤΑ ΓΡΆΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ
Σ
τό προηγούμενο κεφάλαιο οιεπιστώσαμε τήν μοναοική aρμονία, ή όποία έχαρακτήρι~ε τήν «ΑΥΔΗ» των προγόνων μας, θά t1ταν οέ τε λείως παράλογο νά ύποθέσουμε οτι θά ύστεροuσαν εστω καί στό
έλάχιστο τά γράμματα, τά όποία έξέφρα~αν τήν συγκεκριμένη προσωοία. Στό παρόν κεφάλαιο ή ερευνα θά έστιάση τήν προσπάθειά της σ' αuτά τοuτα τά γράμματα, σέ μία aπόπειρα νά έντοπίση τί πιθανόν νά κρύπτε ται πίσω aπό τίς φράσεις:
«Ό Παλαμήοης η{φε τά γράμματα οχι μόνον γιά νά γράφουμε, άλλά καί γιά νά διακρίνουμε αύτά πού δέν πρέπει νά γράφονται», «Παλαμήδης ε{yρε γράμματα ούχ ύπi:ρ τού yράφειν μόνον, άλλa και ύπΕ:ρ του yιyvώσκειv, α δεί μh yράφειv». 1 καθώς καί:
«Διώρισαν ποιό θά εΤναι πρωτο, ποιό οεύτερο μέ κριτήριο τίς ποιότητες καί τίς δυνάμεις τίς όποίες εχει κάθε ενα (γράμμα)» «διώρισαv, τί πρώτοv έσται η δεύτερον, άλλa και ποιότητας, aς iκαστοv
ήμώv έχει, και δυvάμειςσυvείδοv». 2 "Ας οοκιμάσουμε λοιπόν ν' ανασηκώσουμε τίς ταφόπετρες, γιά ν' ανα
καλύψουμε τί εθαψαν κάτω aπ' αuτές, κατά τήν οιάρκεια των χιλιάοων έτων τά όποία παρηλθαν aπό τότε μέχρι σήμερα, οί φυσικές καταστροφές
(φαίνονται οτι εχουν τήν μικρότερη εuθύνη), ό φθόνος, ή aγνοια, τό μίσος, τό τυφλό θρησκευτικό μένος, ή aντικατάστασις οιαχρονικων Υιθικων καί πνευματικων ό:ξιων μέ ύλικές τοιαuτες καί, οπως ό Παυσανίας λέγει: «'Όσοι aρέσκονται ό:κούοντες παραμύθια, αuτοί έκ φύσεως τερατολο
γοuν καί τοιουτοτρόπως άναμίξαντες τά ψευδή μέ τ' άλη{}fι, έξευτέλι σαν τά άλη{}fι»,
«Όπόσοιδi: μυοολοyήμασιν aκούοντες fiδονται, πεφύκασι καΙ αύτοί
Ι.
Φιλόστρατος, Βίος Απολωνίοv Τvανέως, κεφ.
2.
Λουκιανός, Δίκη Φωνηέντων, παρ.
5, σειρ.
4, παρ. 33, 6-8.
σειρ.ll-13.
153
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
τι i:πιτερατεύεσοαι· καΙ οϋτω τοτς aληοέσιv i:λvμήvαvτο, σvyκεραvvύvτες αvτa i:ψεvσμέvοις». 3 έκφρά~ων μία συνταρακτική μέν, aλλά aναμφιοόλως aδιαμφισοήτητη aλήθεια.
ΕΤναι εuνόητον δτι οί μεμυημένοι πρόγονοι έδεσμεύοντο νά μήν aνα κοινώσουν τά εΙς τάς μυήσεις δρώμενα, καθώς καί τίς γνώσεις τίς όποίες
κατείχαν καί οί όποίες στά χέρια aσυνειδήτων aτόμων θά f]σαν επικίνδυ νες η καί καταστροφικές. Γιά τόν λόγον αuτόν, τά ολίγα τά όποία άφησαν,
έφρόντισαν νά τά καλύψουν μέ aλληγορίες καί συμβολισμούς (η μήπως διεσώθησαν περισσότερα aλλά έμείς δέν ε'ίμεθα εΙς θέσιν νά τ' aναγνωρί
σουμε πλέον;). Τό αuτό Ισχύει καί γιά τά γράμματα, μέχρις έμδ.ς εφθασαν έλάχιστα
ύπονοούμενα, σχετικως μέ τίς «δυνάμεις», τίς «Ποιότητες», τίς
«li δετ μiι
yράφειv» πληροφορίες, καθώς καί τόν λόγο γιά τόν όποίον εδωσαν τήν συ γκεκριμένη μορφή, σ' ενα εκαστον έξ αuτων. Έκτων προαναφερθέντων καθίσταται σαφές δτι:
α) Ή σειρά των γραμμάτων στό ·Ελληνικό aλφάοητο καθωρίσθη aπό τίς ποιότητες καί aπό τίς δυνάμεις, τίς όποίες διαθέτει καθ' ενα έξ αuτων.
6) ·ο καθείς έξ ήμων μεταφέρει τίς σκέψεις του, μέσω των γραμμάτων έκ των όποίων συγκροτεί, τίς λέξεις. ·Όμως, οί μεμυημένοι εΤχαν τήν δυ νατότητα νά μεταδίδουν καί ν' aναγνωρί~ουν πληροφορίες οί όποίες
έμπεριείχοντο στήν μορφή των γραμμάτων, στήν σειρά μέ τήν όποία αuτά συνετάσσοντο, στόν τρόπο έκφορδ.ς των, 'ίσως δέ καί σέ aλλες κω
δικοποιημένες πληροφορίες, τίς όποίες έμείς ούτε νά φαντασθοϋμε δέν μποροϋμε πλέον. Μέ δεδομένα τ' aνωτέρω, καθώς καί τό δτι δέν γνωρί~ουμε τί περιείχε τό ύπόλοιπο
97%
τijς •Ελληνικijς γραμματείας, τό όποίον εχει aπωλεσθη,
κανείς δέν δύναται ν' aποκλείση δτι «i:vδέχεται άλλως έχειν», δμως, aς μήν λησμονοϋμε δτι aνέκαθεν ύπijρξεν 'ίδιο χαρακτηριστικό των .Ελλήνων ή aνακάλυψις καί προσέγγισις καί των πλέον aφηρημένων έννοιων, διά τijς
Διανοίας (Διός Νόησις;). Οί έξηγήσεις, λοιπόν, οί όποίες θ' aκολουθήσουν, τίθενται ύπό τήν κρί σι σου, aγαπητέ aναγνωστα καί, γιατί οχι, εάν οεωρηοούν άνεπαρκείς, iiς άποτελέσουν πνευματικό έρέοισμα γιά ν' άνεύρης όροότερες.
3.
Παυσανίας, Έλλάδος Περιήγησις, βιβλ.
154
'
'
,lj
8,
κεφ.
2, παρ. 7,
σεφ.
6-9.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Άρχί~ουμε λοιπόν προσδιορί~οντας, δτι «Γράμματα» καλοuνται τά εγχάρακτα η γραπτά η οπτικά σχέδια, τά όποία aποτελοuν τίς: «Πρωτες aρχές της εναρθρης aνθρώπινης φωνης, οί όποίες δέν επιδέ χονται περαιτέρω διαίρεσιν, πρόκειται περί αuτων πού aποκαλοuμε στοι
χεία καί γράμματα· γράμματα μέν διότι σχεδιά~ονται μέ γραμμές, στοι
χεία δέ, διότι κάθε φωνή (όμιλία, λέξις) aπ' αuτά γεννθ.ται κατά πρωτον καί σ' αuτά τελειώνει ή aνάλυσίς της. 'Όπως δέ ό Άριστόξενος ό μουσικός
aποφαίνεται, δέν εΤναι κοινή ή φύσις των στοιχείων καί των γραμμάτων, ή διαφορά μεταξύ των εγκειται στό δτι aλλα μέν εΤναι φωνές, aλλα δέ }lχοι, φωνές μέν τά λεγόμενα φωνήεντα, ήχοι οέ δλα τά ύπόλοιπα». « 'Αρχαl μi:ν ούν εlσι τfίς άνaρωπίνης φωνijς καΙ ένάρaρου μηκέτι δεχόμεναι διαίρεσιν, α καλοvμεν
στοιχεία καΙ γράμματα· γράμματα μi:ν δτι γραμμαίς τισι σημαίνεται, στοιχεία δi: δτι πάσα φωνiι τi}ν γέ
νεσιν έκ τούτων λαμaάνει πρώτων καΙ τi}ν διάλυσιν εlς ταύτα ποιείται τελευταία. των δiι στοιχείων τε καΙ γραμμάτων ού μία πάντων φύσις, διαφορa δi:
αύτών πρώτη μέν, ώς 'Αριστόξενος ό μουσικος άπο φαίνεται, καa' flν τa μi:ν φωνaς άποτελεί, τa δi: ψό φους φωνaς μi:ν τa λεγόμενα φωνήεντα, ψόφους δi: τa λοιπa πάντα». 4
Ό Διονύσιος ό 'Αλικαρνασσεύς προσδιορί~ει δτι τά γράμματα-στοιχεία
της Έλληνικης aλφαβήτου διαιροuνται σέ φωνήεντα, τά όποία εΤναι αuθόρμητες aνθρώπινες φωνές, καί σέ σύμφωνα.
(Σημείωσις: Οί 'Έλληνες οιαχωρίtονται άπό τούς ύπολοίπους λα ούς, διότι μόνοι αύτοί έχειρίtοντο ώς πρωτεύοντα γράμματα τά φω
νήεντα, ητοι τίς aνθρώπινες φωνές. Τά σύμφωνα, δπως καί ό χαρακτη ρισμός ύποδηλώνει, «συνεφώνουν» μέ τά φωνήεντα, δηλαδή τά «βοη
θοuσαν». Οί ύπόλοιποι λαοί εΤχαν τά σύμφωνα ώς πρωτεύοντα γράμματα, τά δέ φωνήεντα ώς δευτερεύοντα, γι' αuτό καί δέν τά εγγραφαν κaν). Ό aριθμός των φωνηέντων, ανέρχεται σέ έπτά, δύο μέν βραχέα, τά «Ε» καί
«0»,
δύο δέ μακρά, τά «Η» καί «Ω», τρία δέ τά δίχρονα, τά
«Α», «Ι» καί «Υ», (όνομά~ονται ετσι) διότι εκτείνονται (ώς μακρά) καί συστέλλονται (ώς βραχέα). 4. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Συvοέσεως Όvομάτωv, παρ. 14, σεφ. 1-11.
155
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
« ... i!στι δΥι ταιJτα τον άριομον ζ, δύο μi:ν οραχέα τό τε ε και το ο, δύο δi: μακρa τότε η και το ω, τρία δi: δίχρονα τότε α καΙ το ι και το υ, καΙ yaρ έκτείνεται ταύτα καΙ συστέλλεται· » 5
Συνεχί~ει δέ τήν όμαδοποίησι των γραμμάτων προσδιορί~ων οτι:
«Τά ήμίφωνα είναι οκτώ, πέντε έξ αuτων είναι άπλα, τά «Λ», «Μ», «Ν», «Ρ» καί «Σ». Τρία είναι διπλά, τά «Ζ», «Ξ» καί «Ψ», τά ονομά ~ουν δέ διπλa διότι είναι σύνθετα, aποτελούμενα τό μέν «Ζ» έκτου «Σ» καί «Δ», τό «Ξ» έκ του «Κ» καί «Σ», τό δέ «Ψ» έκ του «Π» καί «Σ», ε'ίτε διότι συμπροφέρονται μεταξύ των μέ τήν 'ίδια φωνήν, ε'ίτε διότι ένω πρόκειται περί δύο γραμμάτων, στίς συλλαβές λαμβάνονται ώς ενα».
«iιμι-
j
φώνων δi: τοιάδε· dκτω τον άριομ ον οντων αvτων
j
!
πέντε μέν έστιν άπλα τότε λ και το μ καΙ το ν καΙ
J
το ρ καΙ το σ διπλa δi: τρία τότε ζ καΙ το ξ και
!
το ψ. διπλά δi: λέγουσιν αvτa Υjτοι διa το σύνοετα
είναι το μi:ν ζ διa τού σ καΙ δ, το δi: ξ διa τού κ καΙ σ, το δi: ψ διa τού π και σ συνεφοαρμένων άλ λήλοις lδίαν φωνΥιν λαμοάνοντα, η διa το χώραν έπέ χειν δυοίν γραμμάτων έν ταίς συλλαοαίς παραλαμοα vόμεvον Εκαστοv». 6
Κλείνει δέ τόν διαχωρισμό των γραμμάτων μέ:
Τά καλούμενα aφωνα, τά όποία είναι έννέα, τρία ψιλά, τρία δασέα, καί τρία ένδιάμεσα. Ψιλά μέν, τά «Κ», «Π» καί «Τ», δασέα τά «θ», «Φ» καί «Χ», κοινά δέ τά «Β», «Γ» καί «Δ».
«τώv δi: καλουμένων άφώvωv έvvέα οντωv τρία μέv έστι ψιλά, τρία δi: δασέα, τρία δi: μεταξv τού των- ψιλa μi:v το κ καΙ το π και το τ, δασέα δi: το ο καΙ το φ καΙ το χ, κοιva δi: άμφοίv το ο καt το γ καi το δ».
7
Τά πολύτιμα αuτά γράμματα, οπως ό Διόδωρος Σικελιώτης, μας πλη ροφορεί:
5. 6. 7.
Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvvοέσεως Όvομάτωv, παρ. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvvοέσεως Όvομάτωv, παρ. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvvοέσεως Όvομάτωv, παρ.
14, σεφ. 36-39. 14, σεφ. 72-81. 14, σεφ. 120-124.
I J
j
I
156
ιI ι
--
·---
-------------------------------
ι
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«Παρεδόθησαν aπό αuτόν τουτον τόν Δία, στίς Μούσες, μα~ί μέ τόν τρόπο συνθέσεως των επων, τήν aποκαλούμενη "ποιητικήν", «τατς δi: Μούσαις δοafίναι παρa τού πατρος Πιν των γραμμάτων εvρεσιν καΙ τfιν των l:πων σύνaεσιν Πιν προσαγορεvομένην ποιητικήν» 8
εφυλάσσοντο δέ aμφότερα, στά «Μουσεία Λόγου», δπως μας ενημε ρώνει δ Φιλόστρατος, δ δποίος μάλιστα μας πληροφορεί δτι τά γράμματα
φανερώνονται (στούς 'Έλληνες) aπό τίς Μούσες μέσφ σοφών aνδρwν. «πάλαι γaρ ταύτα l:ν Μουσών οtκfύ κείμενα
... .aεol
δi: τa τοιαύτα δι' dνδρων σοφών dναφαίνουσι». 9
Σημείωσις: Τό ρfjμα «aναφαίνουσι», είναι στόν ενεστώτα, συνδυα~ό μενο δέ μέ τόν πληθυντικό «aνδρwν σοφών», γίνεται φανερό πλέον δτι εκφρά~ει πράξιν επαναλαμβανόμενη.
Μία aκόμη πληροφορία 'ίσως κάνη εuκρινέστερη τήν εlκόνα, aφου στόν πατέρα του Λίνου, τόν Έρμfj, aποδίδει δ Διόδωρος τήν διάρθρωσι τfjς κοινfjς γλώσσας, καθώς καί τήν ονοματοθεσία πολλών aνωνύμων πραγμά των. Του aποδίδει, επί πλέον, τήν εϋρεσι των γραμμάτων, ώς καί τόν καθο ρισμό του τρόπου, διά του οποίου οφείλουν νά τιμουν τούς θεούς καί νά θυ
σιά~ουν σ' αuτούς, θεωρεί δέ τόν 'ίδιο (τόν Έρμη) εύρετήν τfjς άρμονίας τού λόγου, πρώτον παρατηρητή των άστρων (aστρονόμο), καθώς καί τfjς φύσεως (φυσιοδίφη).
« Ύπο γaρ τούτου πρώτον μi:ν τήν τε κοινi]ν διά λεκτον διαρaρωafίναι καΙ πολλa των aνωνύμων τυ
χετν προσηγορίας' τήν τε εvρεσιν των γραμμάτων γενέσaαι καΙ τa περl τaς των aεων τιμ aς καΙ ου σίας δαταχafίναι· περί τε τfίς των aστρων τάξεως καΙ περl τfίς των φaόγγων άρμονίας καΙ φύσεως τούτον πρώτον γενέσaαι παρατηρητήν, » 10 Βεβαίως δέν aποκλείεται, ώς aγγελιαφόρος των θεών, νά μετέφερε τίς
aνωτέρω γνώσεις, εlς τούς aνθρώπους καί μάλιστα στά Μουσεία Λόγου, κατ' εντολήν του Διός.
8. 9. 10.
Διόδωρος Σικελιώτης, Ίστορική Βι6λιοοήκη, 6ι6λ.
Φιλόστρατος, Ήρωικός, σελ.
710,
σειρ.
5, κεφαλ. 74, παρ. l,
σειρ.
l-4.
2-4.
Διόδωρος Σικελιώτης, 1στορική Βι6λιοοήκη, Βιβλίο
l,
κεφ.
16, παρ. l,
σεφ.
l-7.
157
--
--------------------------------------------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ό Λίνος, ό ποιητής, στόν όποίο aποδίδεται ή πρώτη συγγραφή έμμέ τρου Κοσμογονίας, περιγράφει τίς κινήσεις του ήλίου τfίς σελήνης, τήν
γέννησιν φυτών, ~ώων κ.λ.π. (aρά γε νά πρόκειται γιά τήν aποδιδόμενη στόν Ήσίοδο; Ύπενθυμί~εται δτι ό τελευταίος παρέλαβε τά κείμενα aπό
τό Έλικώνειο Μουσείο καί εuθύνεται μόνον γιά τήν εκδοσι καί οχι γιά
τήν συγγραφή αuτwν). Ό εν λόγφ ποιητής iiταν υίός του Έρμού καί τfϊς Μούσης Οuρανίας, συνεπώς κατά τήν εποχή των Θεών καί των Μουσών, ύφίσταντο ποιητές διαθέτοντες γνώσεις περί τfις γενέσεως τού κό
σμου, εΊχαν οέ στήν οιάθεσί των μία γραφή ίκανή νά οιατυπώνη εμμετρο λόγο!
«Τ ov δε Aίvov παΥδα εlvαι Έρμού καΙ Μούσης Ούραvίας ποιfίσαι δε κοσμοyοvίαv, ήλίοv κα! σελήvης πορείαv, και ζρ)ωv και καρπωv yεvέσεις. τούτ(ύ aρχΥι τώv ποιημάτωv Υiδε· »ll Ό Διόδωρος Σικελιώτης μθ.ς δίδει μίαν aκόμη συγκλονιστική πληροφο ρία, δτι δηλαδή ό Λίνος συνέγραψε τά πεπραγμένα τοu πρώτου Διονύσου
καί τίς aλλες μυθολογίες κάνοντας χρfjσιν των ΠΕΛΑΣΓΙΚΩΝ ΓΡΑΜ ΜΆΤΩΝ, τά ίδια δέ γράμματα εχρησιμοποίησαν ό 'Ορφεύς καθώς καί ό
Προναπίδης, ό διδάσκαλος τοu Όμήρου. «τοv δ' ούv Aίvov φασ1 τοΥς ΠελασyικοΥς yράμμασι σvvταξάμεvοv τaς τού πρώτου Διοvύσοv πράξεις καΙ τaς aλλας μvοολοyίας aπολιπεΥv
iv τοΥς ύπομvήμασιv.
όμοίως δε τούτοις χρήσασοαι τοΥς Πελααyικοίς yράμ μααι τΟν Όρφέα και Προvαπίδηv τΟν Όμήρου διδά ακαλοv, εύφυfι yεyοvότα μελοποιόv· » 12
Ό Ήσίοοος, λέγει:
«Τά σύγχρονα, τά περασμένα καί τά μέλλοντα, εκ του ενεχύρου (γρα πτού λόγου, των γραμμάτων τών Μουσών) διασώ~ονται, μέσφ δέ αuτwv,
1',
l::
ακούραστη ρέει γλυκειά αuδή εκ των στομάτων».
« ... τα τ' έόvτα τa τ' έσσόμεvα προ τ' έόvτα, φωvfl όμηρεύσαι, τώv δ' aκάματος pέει αύδΥι iκ στομάτωv ήδετα· » 13
ll. 12.
Διογένης Λαέρτιος, ΒίοςΦιλοσόφωv, βιβλ.
13.
Ήσίσδσς, Θεοyοvία, σεφ.
1, παρ. 4, σεφ. 1-3. 3, κεφ. 67,
Διόδωρος Σικελιώτης, 1στορική Βιffλιοοήκη, Βιβλίο σεφ.
παρ.
4,
σεφ.
3,
εως παρ.
3. 38-39.
158
-
-
-
-
----------------------
-
-
-
-
5,
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Ό Αίσχύλος aναφέρει, σχετικως μέ τόν Προμηθέα, δτι έπενόησε πρός χάριν των aνθρώπων rξοχη μάθησι, τήν τέχνη των aριθμων, καθώς καί τήν
σύνθεσι των γραμμάτων, τά όποία συντηρούν τήν μνήμη, μητέρα των Μου σών.
«Καt μi]ν aριομόν, lξοχον σοφισμάτων, έξηifρον αύτοΤς, γραμμάτων τε συνοέσεις,
μνήμην άπάντων, μουσομήτορ' έργάνην». 14
Ό Άλκιδάμας, παρουσιά~ει τόν 'Ορφέα νά ξαναδιδάσκη τά γράμμα τα, στούς προγόνους των Έλλήνων, aφou rλαβε αuτά aπό τίς Μούσες,
γεγονός τό όποίο ανεγράφετο σέ σχετική έπιγραφή έπί του τάφου του. «γράμματα μi:ν δiι πρώτος Όρφεvς έξήνεγκε, παρa Μουσών μαοών, ώς καΙ έπl τω μνήματι αύτοif δηλοί τa έπιγράμματα . .. » 15 Ό Φιλόστρατος, παρουσιά~ει τόν 'ίδιο τόν Παλαμήδη νά παραδέχεται
δτι: «Δέν τά aνεκάλυψα έγώ (τά γράμματα), aλλά αuτοί (έννοείτούς Άχαι
ούς), διότι αuτά έφυλάσσοντο στόν οΊκο τών Μουσών καί έχρειά~ετο τέ τοιος άνδρας, έπειδή οί θεοί μέσφ σοφων aνδρων τ' aποκαλύπτουν».
«καΙ ό Παλαμi]δης "έγω γράμματα ούχ εόρον" εlπεν, "aλλ' ύπ' αύτών εύρέοηv- πάλαι γaρ ταύτα έν
Μουσών OlKfύ κείμενα έδείτο aνδρος τοιούτου, οεο[ δΕ: τa τοιαiJτα δι' aνδρών σοφών aναφαίνουσι "». 16 Τά έκτου Διός στίς Μούσες παραδοθέντα Πελασγικά Γράμματα λοι
πόν έδιδάχθησαν στούς πανάρχαιους 'Έλληνες ύπό του Έρμου (βεβαίως
δέν γνωρί~ουμε τί είναι δυνατόν νά rχη συμβfj aκόμη παλαιότερα), έπανε διδάχθησαν δέ αuτά ύπό του Προμηθέως καί του Όρφέως, τελευταίος δέ
ό όπΟιος, τουλάχιστον, τά aνεδιωργάνωσε έμφανί~εται ό Παλαμήδης. Τά aνωτέρω έπιβεβαιώνουν συνεπως δτι:
l. Τά «Μουσεία Λόγου» διεφύλασσαν τά Πελασγικά ΓΡΆΜΜΑΤΑ, καθώς καί σημαντικά κείμενα. 'Ετονίσθη τό οuσιαστικό «ΓΡΆΜΜΑΤΑ», wστε νά μήν γίνη σύγχυσις μετά τfjς λέξεως «ΓΡΑΦΗ», ή όποία περιλαμβά νει καί δλα τ' άλλα ε'ίδη, }lτοι lδεογράμματα, εlκονογραφικές, γραμμι κές γραφές, κ.λ.π.
14. 15. 16.
Αlσχύλος, Προμηοεύς Δεσμώτης, στ ι χ.
459-461.
'Αλκιδάμας, 'Αποσπάσματα, aπόσπασμα 16, παρ.
Φιλόστρατος, Ήρωικός, σελ.
24.
σεφ.
1-3.
710, σεφ. 1-4.
159
~·
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
2.
'Εκ των aνωτέρω aποδεικνύεται οτι τά γράμματα προϋπΥjρχαν των φυ σικών καταστροφών, μετά τίς όποίες, τά Μουσεία, σέ χρόνο πού αuτά
επέλεγαν, τά ενεπιστεύοντο εκ νέου, σέ μύστες η σοφούς aνθρώπους, γιά νά τά επαναδιδάξουν στήν φυλή.
3.
'Εμμέσως, πλήν σαφως, επιβεβαιώνονται οί αναφορές γιά σοβαρές φυ σικές καταστροφές, aφou ή aπώλεια τΥjς γνώσεως τΥjς γραφΥjς, aποτε λεί επακόλουθο μεγίστων φυσικών καταστροφών, κατά τίς όποίες χά
νεται καί εξαιρετικά μεγάλος aριθμός aνθρώπων. Τήν εlσαγωγή στήν έπόμενη ένότητα aς τήν παραχωρίσουμε στόν 'Επί κτητο, ό όποίος μας λέγει οτι ή έξέτασις τών ονομάτων άποτελεί τήv άρχή τfις μορφώσεως.
« .. .άρχi} παιδεύσεως ή των όνομάτων Ι:πίσκεψις . .. » 17 Ή γραφή aποτυπώνει λέξεις. Οί λέξεις προσδιορί~ουν διανοήματα η φυσικά aντικείμενα. Ό Πλάτων μας εlσάγει στόν τρόπο ονοματοθεσίας αuτων, λέγων οτι:
«" Αρα ονομα είναι, οπως φαίνεται, ή μίμησις διά της φωνΥjς, εκείνου τό όποίο κάποιος μιμείται, καί όνοματοποιεί, ό μιμούμενος, διά τΥjς φωνΥjς, αuτό πού μιμείται». «'Όνομ' aρ 'Ι:στίν, ώς έοικε, μίμημα φωνfj /:κείνου δ μιμέιται, καΙ όνομάζει ό μιμούμενος τfj φωνfj δ aν μιμfίται».Ιs
Έφιστα τήν προσοχή ομως διότι: «Πρέπει νά όνομά~ουμε, έπομένως, τά πράγματα δπως, άπό τήv φύσι των εχει όρισοfι νά τά όνομά~ουμε, καί (έκ φύσεως) όνομάtο νται, καί οχι δπω~ έμείς οά οέλαμε».
«Ούκούν καΙ όνομαστέον (/:στ/ν) fι πέφυκε τa πράγ ματα όνομάζειν τε καΙ όνομάζεσοαι καΙ ήμεΤς οουληοώμεν»/
ifJ, dλλ' ούχ fι aν
9
συνεχί~ει δέ συμπεραίνων οτι:
«Δέν εΊναι στήν δικαιοδοσία τού καοενός, ώ 'Ερμογένη, νά όρίtΥΙ τά όνόματα, άλλά (είναι) κάποιου όνοματοποιοu καί, καθώς φαίνεται, 17. 18. 19.
Άρριανός, ΈπικτήτουΔιατριοαί, οιολ.1, κεφ.17, παρ. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
160
Ι.
423, παρ. b, σεφ. 9-11. 387, παρ. d, σεφ. 4-7.
12
σεφ.
2-3.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ανάμεσα στούς δημιουργούς, αuτός εtναι ό σπανιότατος νομοθέτης, με ταξύ των aνθρώπων».
«Οvκ άρα παvτος άvδρός, ω Έρμόyεvες, όvομα aέσaαι
(έστlv) άλλά τιvος οvοματοvρyοσ· ούτος δ' έστίv, ώς lοικεv, ό vομοaέτης' ος δiι τωv δημιοvρyωv σπαvιώτατος έv άvaρώ ποις yίyvεται». 20 'Όμως, δέν σταματδ. έδω, προχωρεί καί στίς ονομασίες τίς όποίες χρη σιμοποιοϋν οί Θεοί:
«Σημαντικότερα δμως καί ώραιότερα εΊναι έκείνα τά όνόματα τά όποία, δπως (ό 'Όμηρος) προσδιορί~ει, τά χρησιμοποιούν άπό κοινού οί
liνορωποι καί οί Θεοί». Καί συμπληρώνει «aλλωστε, είναι φανερό πώς οί Θεοί χρησιμοποιούν τά όροά όνόματα, τά όποία άκρι6ώς προέρχον ται έκ τfις φύσεως ».
«μέγιστα δi: καΙ κάλλιστα έv οlς διορίζει έπl τοΤς αvτοίς a τε οί avaρωποι οvόματα καλοvσι καΙ οί aεοί. ...
. . . δfjλov yaρ δiι δτι
οϊ yε
aεol αVτa καλοvσιv προς ορaότητα aπερ lστι φύσει οvόματα». 21
'Επισήμανσις: Τό περιεχόμενο αuτων των έλαχίστων γραμμων καταρρίπτει τίς θέσεις τfίς σύγχρονης γλωσσολογίας, ή όποία έπιμένει δτι ή ονο
ματοθεσία εtναι τυχαία, καί δτι δέν ύφίστανται σχέσεις αιτίας καί αlτια τοϋ.
Πράγματι, ή όνοματοοεσία είναι τυχαία σέ δλες τίς γλώσσες, ΠΛΗΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ.
Στήν έπόμενη aναφορά ό Πλάτων καί πάλι, μδ.ς aποκαλύπτει κάποιες ονομασίες γραμμάτων, προσδιορί~ων δτι:
«Τά γράμματα, καθώς γνωρί~εις τά αναφέρουμε μέ τά ονόματά των καί οχι μετά 'ίδια τά γράμματα, πλήν τεσσάρων, των «Ε», «Υ»,
«0»
καί
«Ω»· τά ύπόλοιπα φωνήεντα καί σύμφωνα, γνωρί~εις δτι τά περιβάλλου
με μέ aλλα γράμματα κι' ετσι δημιουργοϋμε ονόματα μέ τά όποία τ' aπο
καλοϋμε. Μέχρι νά παρεμβληθfί δμως ή δήλωσις τfίς δυνάμεως (έκάστου γράμματος), ορθό εtναι νά φέρη τό ονομα τό όποίο θά μδ.ς φανερώνη αuτό. δπως τό «Βfίτα», βλέπεις δτι ένω προσετέθησαν τό ';"Η τα καί τό Ταϋ καί τό "Αλφα, (παρ' δλ' αuτά) ή χρfίσις όλοκλήρου τοϋ ονόματός δέν έδη20. Πλάτων, 21. Πλάτων,
Κρατύλος, σελ. Κρατύλος,
388, παρ. e, σεφ, 7 εως παρ. a, σεφ. 3. σελ. 391, παρ. d, σεφ. 4-6 καί 7-8.
161
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
μιούργησε κανένα πρόβλημα, τό όποίο νά εμποδί~η νά φανερώνη τήν φύ σι του δπως τήν Υιθέλησεν ό νομοθέτης. Αύτή άκρι6ώς ή γνώσις έθεσε τά όρθά όνόματα στά γράμματα».
« .. .dλλ. ωσπερ των στοιχείων οlσοα
.
δτι ονόματα λέyομεν άλλ' OUK αuτa τa στοιχεία, πλΥιν
1
άλλοις φωνήεσί τε και άφώνοις οίσοα δτι περιτιοέντες άλλα
'
γράμματα λέyομεν, ονόματα ποιούντες άλλ, lως αν αuτού δηλοvμένην τΥιν δύναμιν έvτιοώμεν, οροώς Εχει i:κεΤνο το
όνομα καλεΤν δ αuτο ήμΤν δηλώσει. οlον το "afίτα"· όρ(iς
δτι τού iίτα και τού ταύ και τού άλφα προστεοέvτων ouδi:v i:λύπησεν, ωστε μη οuχι τΥιν i:κείνοv τού στοιχείου φύσιν
δηλώσαι δλμι τ{J ονόματι ού i:aούλετο ό νομοοέτης οvτως ήπιστήοη καλώς οέσοαι τοΤς yράμμασι τa ονόματα». 22
'Εκ του προηγηθέντος aποσπάσματος πληροφορούμεθα λοιπόν δτι:
1) Τά γράμματα «Ε», «Υ», «0» καί «Ω», κατ' εκείνη τήν εποχή, wνομά ~οντο μόνον δι' αuτου τούτου του ήχου των. (Ή προσθήκη των χαρα κτηρισμών «ψιλόν», «μικρόν» καί «μέγα» aποδίδεται στούς Γραμμα
τικούς, πολύ aργότερα).
2) 'Επιβεβαιώνεται δτι τό γράμμα «ΒΥίτα» εφερε aπό τότε τήν αuτή ονο μασία μέ τήν σημερινή, είναι δέ βέβαιον δτι τό 'ίδιο συνέβαινε καί μέ τά ύπόλοιπα γράμματα.
3) 'Αναφέρεται καί ό Πλάτων στήν μυστηριώδη «δύναμιν» έκάστου γράμματος. Είναι σίγουρο δτι καί ό 'Ηράκλειτος εγνώρι~ε περί των δσων καλύπτονται πίσω aπό τά γράμματα, δταν εδήλωνε δτι:
«Είναι καλλίτερη ή aφανής aρμονία, aπό τήν φανερή».
Ι,
I
Ι ι'
« άρμονίη άφανΥις φανερfίς κρείττων». 23 "Ας μήν aγνοήσουμε καί τόν Διονύσιο τόν Άλικαρνασσέα, ό όποϊος συμβάλλει καθοριστικως στήν διαμόρφωσι της σχετικης εiκόνος, ύποοη λώνων δτι ή ώραιότης καί ή aρμονία στήν σύνθεσι του λόγου οφείλονται στήν φύσι των γραμμάτων καί στήν δύναμι των συλλαβών, εκ των όποίων πλέκονται τά ονόματα.
22. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 393, παρ. d, σεφ. 6 rως παρ. e, 23. Ήρακλειτος, 'Αποσπάσματα, aπόσπασμα 54, σεφ. l.
162
'
τεττάρων, τού Ε και τούΥ και τού Ο και τού Ω· τοΤςδ'
σεφ.
8.
'J
j J
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
« .. .έξ άπάντων δή φημι τούτων έπιτηδεύεσοαι δεΤν το καλον έν άρμον(α λέξεως έξ ών περ καΙ το ήδύ. αlτία δi: κάνταιJοα
fi τε των γραμ
μάτων φύσις καΙ ή των συλλαοων δύναμις, έξ ών πλέκεται τa ονόματα· » 24
είναι εuνόητο δτι ό δρος «ονόματα» aφορα τίς λέξεις, διότι κάθε μία ονοματί~ει μίαν Ιδέα. Ό Διονύσιος αναφέρεται μάλιστα στήν δύναμιν, οχ ι πλέον των γραμμάτων aλλά των συλλαοων, aποστομώνει δέ καί αuτός, δσους ύποστηρί~ουν τήν «τυχαία ονοματοθεσία», λέγων:
«Μεγάλη δέ τούτων άρχή καί διδάσκαλο~ εΊναι ή φύσι~, ή όποία μας κάνει νά μιμούμεθα καί νά έπινοούμε όνόματα, διά τών όποίων δη λώνονται τά πράγματα, συμφώνω~ πρό~ κάποιε~ λογικέ~ καί συ νειρμικέ~ ίδιότητε~ τfι~ διανοία~. 'Απ' αuτήν εδιδάχθημεν νά ονομά ~ουμε τούς μυκηθμούς των ταύρων, τά χρεμετίσματα των aλόγων, τά φρι μάγματα των τράγων, τό τρίξιμο της φωτιδ.ς, τήν οοή καί τόν πάταγο των
ανέμων, τό σφύριγμα των σχοινιων καί δ.λλα πάμπολλα δμοια πρός αuτά, εκ των όποίων iίλλα μιμούνται ηχου~, iίλλα μορφέ~, iίλλα έργα, iίλλα
πάοη, iίλλα κίνησιν, iίλλα ήρεμία, iίλλα δέ πληρούν άνάγκην, δπου αuτή χρειά~εται», «μεγάλη δi: τούτων άρχή καΙ διδάσκαλος ή φύσις ή
ποιοιJσα μιμητικοuς (καΙ οετικοuς) ήμaς των ονομάτων, οlς δηλοιJται τa πράγματα κατά τινας εvλόγους καΙ
κινητικaς τijς διανοίας όμοιότητας ύφ' ής έδιδάχοημεν ταύρων τε μυκήματα λέγειν καΙ χρεμετισμοvς ίΠπων καΙ φριμαγμοvς τράγων πυρός τε 6'ρόμον καΙ πάταγον άνέμων καΙ συριγμον κάλων καΙ aλλα τούτοις δμοια παμπληοfί τa μi:ν φωνfίς μηνύματα, τa δi: μορφfίς' τa
δi: έργου, τa δi: πάοους' τa δi: κινήσεως' τa δ' ήρε μίας' τa δ' aλλου χρήματος δτου δή». 25 καταλήγει δέ στό δτι: «Μέ τούς συνδυασμούς των γραμμάτων επιτυγχάνεται ή μεγάλη ποκι λία των συλλαοων, μέ τήν σύνθεσι δέ των συλλαοων, ή ποικιλία των ονο μάτων, aπό δέ τήν άρμονία των ονομάτων, ό πολύμορφος λόγος, wστε
24. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σuvοέσεως 25. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σuvοέσεως
Όvομάτωv, παρ. Όvομάτωv, παρ.
13, σεφ. 11-15. 16, σεφ. 11-20.
163
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
εΤναι αδύνατον νά μήν διαμορφωθη ώραίος λόγος, δταν αuτός συνίσταται aπό ώραίες λέξεις, οί δέ λέξεις χρεωστοuν τήν ομορφιά των στίς ώραίες συλλαβές καί στά ώραία γράμματα, καί έκείνα τά όποία εuχαριστοuν τήν aκοή, κάνουν τόν λόγο εuχάριστο, κατά τρόπο παραπλήσιο πρός τίς λέ
ξεις, τίς συλλαβές καί τά γράμματα, (καθώς καί) δτι οί Ιδιαίτερες διαφο ρές αuτων, συμφώνως πρός τίς όποίες έκφρά~ονται τά flθη, τά πάθη, οί διαθέσεις, τά εργα των προσώπων καί οί συνακόλουθες σχέσεις των, δια μορφώνονται ετσι, άπό τήν πρώτη κατασκευή τών γράμματων».
« .. . δτι παρa μi:ν τaς των γραμμάτων σvμπλοκaς ή των σvλλαοων γίνεται δύναμις ποικίλη, παρa δi: Πιν των σvλλαοων σύνοεσιν ή των όνομάτων φύσις παντοδαπή,
παρa δi: τaς των όνομάτων άρμονίας πολύμορφος ό
λόγος ωστε πολλi] άνάγκη καλi]ν μi:ν είναι λέξιν εν fι καλά εστιν όνόματα, κάλλους δi: όνομάτων σvλλα οάςτε καΙ γράμματα καλa αίτια είναι, ήδεΤαν δi: διά λεκτον εκ των ήδvνόντων τiιν άκοi]ν γίνεσοαι κατa το
παραπλήσιον όνομάτων τε καΙ σvλλαοων καΙ γραμμά
των, τάς τε κατa μέρος εν τούτοις διαφοράς' καο' aς δηλούται τά τε Υ}οη καΙ τa πάοη καΙ αί διαοέσεις καΙ
τa tργα των προσώπων και τa συνεδρεύοντα τούτοις' άπο τfίς πρώτης κατασκευής των γραμμάτων γίνεσοαι τοιαύτας». 26 'Αναμφιβόλως λοιπόν, τά γράμματα, τής 'Ελληνικής γλώσσας, κα θώς καί οί λέξεις οί όποίες συγκροτούνται άπ' αuτά, δέν έοημιουρ
γήοησαν τυχαίως, άλλά εχουν liμεση καί αίτιώοη σχέσιν μέ τό aντι κείμενο τό όποίο «μιμούνται». Αuτό δημιουργεί ώραίο καί άρμονικόν λόγο.
Γιά νά Ισχύσουν τά προαναφερθέντα, κάθε λέξις, συντίθεται aπό γράμματα ή σειρά των όποίων ακολουθεί τόν έξΥjς κανόνα:
•
Ώς πρώτο, aρχικό γράμμα της λέξεως, τίθεται τό <<μίμημα φωνfj εκείνου ~\
-
"
'
I
I
~
-
-
I
'
I
;'
I
,
ο μιμειται», ητοι αυτο το οποιο μιμειται τον αρχεγονο ηχο, φυσικον η
προερχόμενον aπό aνθρώπινη ένέργεια. Τά ύπόλοιπα γράμματα, της λέξεως, τίθενται σέ σειρά ή όποία έκαθορί~ετο μέ γνώμονα τήν σπου δαιότητα των ύπολοίπων χαρακτηριστικών, πού έξέφρα~ε αuτή.
26. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς,
ΠερίΣvvοέσεως Όvομάτωv, παρ.l6, σεφ.
164
-
-------------------
26-39.
· '·
·
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Τήν προέλευσιν, εάν δέν τήν εχη aποκαλύψει πλήρως, τήν εχει πλησιά σει πάντως εξαφετικως, ό aείμνηστος Ή. Τσατσόμοφος, στό βιβλίο του ΙΣΓΟΡΙΑ ΓΕΝΕΣΕΩΣΤΗΣ ΕλλΗΝΙΚΗΣ ΓλΩΣΣΑΣ, εκδόσεις ΔΑΥΛΟΣ.
Βεβαίως, δπως κάθε κανών διαθέτει καί τίς εξαιρέσεις του, οί όποίες
εΤναι δυνατόν νά οφείλονται ε'ίτε στίς χιλιετίες πού παρηλθαν, ε'ίτε στίς εξαφετικως πολλές 'Ελληνικές διαλέκτους, ε'ίτε σέ aλλους λόγους, εναν εκ των όποίων μας aποκαλύπτει ό Πλάτων, δταν λέγει στόν 'Ερμογένη: «Εuλογημένε, δέν γνωρί~εις δτι τά ονόματα πού εδόθησαν aρχικως, εχουν επικαλυφθη aπό τούς προσβλέποντας στήν δραματοποίησί των, οί όποίοι προσέθεσαν καί aφήρεσαν γράμματα, χάριν της εuφωνίας καί }lλλαξαν παντοιοτρόπως ε'ίτε λόγφ ώραιοποιήσεως ε'ίτε λόγφ της παρό
δου μεγάλου χρόνου. Έπί παραδείγματι, στό "κάτοπτρον", δέν σου φαί νεται aτοπη ή παρεμβολή του "pω"; Νομί~ω δμως, δτι τέτοια πράττουν δσοι ενδιαφέρονται γιά τήν προφορά, καί οχι γιά τήν aλήθεια, wστε προ
σθέτοντες πολλά γράμματα στ' aρχικά ονόματα, φθάνουν σέ σημείο οuτ' ενας aνθρωπος νά μήν δύναται ν' aναγνωρίση τί }lθελε νά εκφράση τό aρχικό ονομα· δπως τήν Σφίγγα, aντί "φικός", "σφίγγα" τήν aποκαλούν, καί πολλά aλλα>>.
«'Ώ μακάριε, OVK οίσο' δτι τa πρωτα ονόματα τεοέvτα κατακέχωσται ήδη ύπο των οοvλομένων τpαγρ>δεΤν αvτά, περιτιοέντων γράμματα και iξαιpούντων εvστομίας Εvεκα και πανταχfl στpεφόvτων, και ύπο καλλωπισμού και ύπο χρόνου.
iπε1
iv τfϊ) [κατόπτpρ>] ov δοκέι (σοι) άτοπον είναι το iμοε
ολfισοαι το ρ {jj; aλλa τοιαύτα οίμαι ποιούσιν ο[ τfις μi:ν aληοείας ovδi:v φροντίζοvτες' το δε στόμα πλάττοvτες' ωστ' iπεμοάλλοντες πολλa επι τa πρωτα ονόματα τελεvτωντες ποιούσιν μηδ' aν Ενα aνορώπων σvνεΤναι δτι ποτi: οούλεται το ονομα· ωσπερ και Πzν Σφίγγα aντι "φικος" "σφίγγα"
καλούσιν, καΙ άλλα πολλά». 27
Άπτό παράδειγμα aρχικού γράμματος λέξεων, aποτελούν οί ονομα σίες αuτων τούτων των γραμμάτων της Πελασγικης aλφαβήτου, δπου
δλα άνεξαιρέτω~, aρχί~ουν aπό τόν fίχο του γράμματος τόν όποίο εκπροσωπούν:
27.
"Α-λφα, Β-ητα, Γ-άμμα, Δ-έλτα,
.. Κ-άππα, .. Ρ-ω, .. Φ-ί, . .'Ω-μέγα.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
4,
414,
παρ.
c,
σεφ.
rως παρ.
d,
σεφ.
5.
165
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
'Αντιθέτως, σέ πολλές ονομασίες γραμμάτων των ξένων aλφαβήτων δέν ύφίσταται αuτή η σχέσις: Στίς λατινογενείς γλώσσες, τό «Α» καλείται «Ε ·ί», τό
«F» «ε Φ», τό «R» «α Ρ» η
«ε Ρ» κ.λ.π., τό αuτό ύφίσταται καί
στά σημιτικοφοινικικά, δπως τό «Θ», τό όποίο καλείται «teTH» (εάν aντι στραφfί γίνεται
«THet», δηλαδή «Θfίτα», aπό τό όποίο εχει aπαλειφθfί τό τελικό «α»), η τό «Ε», τό όποίο προφέρεται «hE» καί βέβαια δέν εχει καμμία σχέσιν μέ τό Έλληνικό φωνfίεν, aφou πρόκειται περί συμφώνου.
Παραδείγματα ονομάτων τά όποία εμπεριέχουν τήν φύσι των, θά fiταν δυνατόν νά παρατεθούν πάμπολλα, δμως ενα δύο aρκούν γιά νά ~ωγρα φίσουν τήν «εlκόνα πού aξί~ει δσο χίλιες λέξεις»:
Τό Όνομα «Άγα-μέμνων», επί παραδείγματι, φανερώνει δτι (δ φέ ρων) ύπfίρξε «άγα-στός» (θαυμαστός), ώς «μέμνων» (δ διαθέτων μεγά λη ύπομονή), aπόδειξις δέ αuτοu, ή εξαιρετικώς μακρόχρονη επιμονή του, μέχρις δτου επιτευχθfί ή κατάληψις τfίς Τροίας, παρά τά δσα δεινά επέρασαν οί εκστρατεύσαντες. «σημείον δΕ.: αύτοσ ή tν Τρο(α
μονiι τοσ πάοους τε καΙ καρτερίας. δτι οδν άyαστος κατa τiιν tπιμονiιν οi5τος ό άνiιρ tνσημαίνει το ονομα ό " Αyα~ " μεμνων
». 28
Συνεχί~ει δέ λέγων:
«'Ίσως μάλιστα καί τό Όνομα «Άτρεύς» νά εΤναι ορθό. Διότι, aφ' ένός, τό δτι εδολοφόνησε τόν Χρύσιππο καί aφ' έτέρου, τό δτι διέπραξε
ωμότητες εlς βάρος του Θυέστη, δλα αuτά εΤναι βλαβερά καί "άτηρά" (ολέθρια), γιά τήν aρετή. Ή εκφρασις τής ονομασίας, λοιπόν, παρεκ κλίνει λίγο καί σκεπάtεται, wστε νά μήν κα8ιστa. πασίδηλη τήν φύσι τού άν8ρώπου· Στούς γνώστες δμως τών ονομάτων δηλώνει έπαρ
κώς αύτό πού έννοεί ό
"'Ατρεύς".
Διότι καί μέ τό "ΆΤειΡές" (σκληρό)
καί τό '"ΆΤΡεστον" (aτρόμητο) καί τό "ΆΤηΡόν" (ολέθρι-ον, επιβλα
βές), τό ονομα ταιριάtει ορ(}ώς μέ δλα».
.
« .. . δτι οδν άyαστος κατa
~.
τiιν tπιμονiιν οi5τος ό άνiιρ tνσημαίνει το ονομα ό " Αγα μέμνων". ί'σως δΕ.: καΙ ό" Ατρεvς" οροως έχει. δ τε
I ,
yaρ τοσ Χρvσίπποv αύτ(ϊ) φόνος καΙ
aπρος τον Θυέστην
ώς ώμa διεπράττετο, πάντα ταvτα ζημιώδη καΙ άτηρa προς
28. Πλάτων,
166
Κρατύλος, σελ.
395, παρ. a,
σεφ.
7,
εως παρ.
b,
σεφ.
2.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
aρετήν. ή OtJν τού όνόματος l:πωνυμία σμιιφον παρακλίνει καΙ Ι:πικεκάλυπται, ωστε μrz πάσι δηλούν τΥιν φύσιν τοσ dνδρός τοίς δ' Ι:παίουσι περl όνομάτων [κανως δηλοί δ 6Όύλεται ό" :Ατρεύς". καΙ yaρ κατa το dτειρi:ς καΙ κατa το άτρεστον καΙ κατa το dτηρον πανταχfj όροως αι'.ιτ{ί) το ονομα κείται». 29 "Αλλη μία σχετική aνάφορά:
«'Επειδή fίσαν συνετοί καί "δαήμονες" (σοφοί), wνόμασε αuτούς "δαίμονας"».
«δτι φρόνιμοι καΙ δ α ή μ ο v ε ς ήσαν," δαίμονας" αι'.ιτοvς ώνόμασεν». 30 'Εκ των όλίγων αuτων παραδειγμάτων, αντιλαμβανόμεθα δτι τά ονόμα τα aντιπροσώπευαν συγκεκριμένες lδιότητες, πράγμα πού επιβεβαιώνε
ται κι aπό τήν Έλληνική μυοολογία-ίστορία, δπου πολλοί flρωες φέρουν
τό αuτό ονομα, λόγω κοινων lδιοτήτων. Τό aποτέλεσμα βέβαια είναι, μετά aπό κάποιο χρονικό διάστημα, νά ταυτί~ονται ολοι στό πρόσωπο ένός,
στόν όποίον aπεδίδοντο οί πράξεις, οί &ολοι, καί γενικως τά κατορθώματα καί των ύπολοίπων, aπόδειξις ό Άνταίος στήν ΑΥγυπτο, ό όποίος, γιά τά
κατορθώματά του, μετωνομάσοη σέ Ήρακλfj (Κεφάλαιο «Προέλευσις τοϋ πολιτισμοϋ των ·Ελλήνων»). Τέλος, γιά νά μήν λησμονοϋμε δτι «τό λακωνίζειν Ι:στί φιλοσοφείν», aς κλείσουμε τήν παροϋσα aναφορά μέ τά λόγια τοϋ Πλάτωνος: «'Αφοϋ ελέγξουμε αuτά επαρκως, οά γνωρί~ουμε νά ταξινομοϋμε τά στοιχεία αναλόγως μέ τήν όμοιότητα, δηλαδή αν οά πρέπη νά προσθέσου με ενα η πολλά στοιχεία σέ ενα, aφοϋ τ' αναμείξουμε, δπως aκριβως καί οί
~ωγράφοι, δταν θέλουν νά αναπαραστήσουν κάτι. αuτοί άλλοτε χρησιμο
ποιοϋν μόνο χρωμα βαφfjς οστράκου (πορφύρα), άλλοτε άλλη βαφή καί μερικές φορές aναμειγνύουν πολλά χρώματα δπως δταν ετοιμά~ουν κά ποια εlκόνα η κάτι παρόμοιο -δπως μοϋ φαίνεται, κάθε εlκόνα χρειά~εται τό δικό της χρωμα- ετσι λοιπόν καί 'μείς οά βάλουμε τά στοιχεία στά πράγ ματα, δπου οεωροϋμε δτι χρειά~εται, ενα ενα η πολλά μα~ί, δημιουργόντας αuτά πού ονομα~ονται συλλαβές, καί μέ τήν σύνοεσι των συλλαβων συνθέ
τουμε λέξεις καί εκφράσεις. 'Από τίς λέξεις καί τίς εκφράσεις μετά οά φτιάξουμε κάτι μεγάλο, ώραίο καί ένιαίο, δπως aπεικονί~εται τό ~ωο στήν
29. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 395, παρ. a, σεφ. 8. εως παρ. c, 30. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 398, παρ. b, σεφ. 6-7.
σεφ.
2.
167
iI
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
~ωγραφική, εμείς οά φτιάξουμε τόν λόγο, μέ τήν όνοματοδοσία η τήν ρητο ρικήν, δπως όνομά~εται ή τέχνη. Μδ.λλον δμως οχι εμείς, επειδή ξεχάστηκα
όμιλwν· άλλωστε, οί παλαιοί συνέοεσαν τά ονόματα, δπως είναι δημιουρ γημένα· εάν πράγματι εχουμε σκοπό τήν επιστημονική γνwσιν δλων αuτων, πρέπει νά διακρίνουμε εάν τά πρωτότυπα καί τά παράγωγα εχουν σχημα
τιστΥj ετσι η ό.λλιwς τό νά τά συνδέουμε μέ aλλο τρόπο, κινδυνεύουμε νά πράξουμε λάοος η νά όδηγηοοuμε σέ ό.διέξοδο, ό.γαπητέ 'Ερμογένη».
« ... ταύτα πάντα καλώς διαaεασαμένους i:πίστασaαι i:πιφέρειν Εκαστον κατa Πιν όμοιότητα, i:άντε εν έvl δέn i:πιφέρειν, i:άvτε
συγκεραννύντα πολλa (ένΟ, ωσπερ οί ζωγράφοι οουλόμενοι aφομοιοiJν i:νίοτε μεν οστρεον μόνον i:πήνεγκαν, i:νίοτε δε ότιοifν aλλο των φαρμάκων, έστι δε δτε πολλa συγκερά
σαντες' οlον δταν ανδρείκελον σκευάζωσιν η aλλο τι των τοιούτων -ώς aν οlμαι δοκfί έκάστη ή εlκων δείσaαι έκάστου φαρμάκου- οϋτω δη καΙ ήμείς τa στοιχεία i:πl τa πράγματα
έποίσομεν, καΙ εν έπl Εν,
o!J aν δοκfί δείν, καΙ σύμπολλα,
ποιοifντες δ δη συλλαοaς καλοifσιν, καΙ συλλαοaς αύ συvτι
aέντες, έξ ι!jν τά τε aνόματα καΙ τa pήματα συντίaεvται· καΙ πάλιν έκ των όνομάτων καΙ pημάτων μέγα ήδη τι καΙ καλον καΙ δλον συστήσομεν, ωσπερ έκεί το ζ{Jον τfί γραφικfί, i:νταifaα τον λόγον τfί όνομαστικfί η pητορικfί η Υiτις έστlν ή τέχνη· μάλλον δε οvχ ήμείς' aλλa λέγων έξηνέχaην.
συνέaεσαν μεν γaρ οϋτως fιπερ σύγκειται οί παλαιοί· ήμας δε δεί, είπερ τεχνικώς έπιστησόμεaα σκοπείσaαι αVτa πάντα, ι',
οϋτω διελομένους' είτε κατa τρόπον τά τε πρώτα όνόματα κείται καΙ τa ϋστερα είτε μή, οϋτω aεaσaαι· aλλως δε
συνείρειν μη φαiJλον
n
καΙ
OV καa' όδόν, iJJ φίλε
Έρμόγενες». 31
Ά να καλύπτουμε λοιπόν μία νέα πτυχή, πίσω ό.πό τήν όποία εμφανί~ο I J
~
νται πλέον οί aρχαίοι 'Έλληνες επικοί, ίστορικοί, συγγραφείς, κωμωδοί καί τραγωδοί νά δημιουργούν σέ πολλά έπίπεδα, διότι έκ κατασκευή~ ή γλώσσα διαθέτει τίς συγκεκριμένες ίδιότητες. Κάοε λέξις λοιπόν, εκτός ό.πό τήν Ιδέα τήν όποία εκπροσωποuσε, συγ χρόνως εμπεριείχε:
31.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
168
424, παρ. d,
σεφ.
4
εως σελ.
425,
παρ.
b,
σεφ.
3.
• ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
l) Τήν ούσία τής ίδέας32 π.χ. ή λέξις «ΓΡΑΦΗ» συντίθεται aπό τά γράμ ματα:
Γ= Ό ηχος ό όποΤος παρήγετο, δταν εχάρασαν, δι' αlχμηροu οργάνου, τήν Γραφή, ή όποία εντός της χαραγης, διεφύλαττε τόν, Ρ= Ρηματικό λόγο, ό όποΤος κατέγραφε τήν,
Α= 'Ανθρώπινη Φ=Φωνή
Η= Ήέριο (aσαφη), κατά τήν 'Ηώ (αuγή) της aνθρωπότητος!
2) Συγκεκριμένη προσωδία, f1τοι μουσικότητα, ή όποία προήρχετο εκ του τονικοί) uψους καί της χρονικης διαρκείας, τήν όποίαν aντιπροσώ πευε~καστογράμμ~
3) 'Αριθμητική άξία, τά 'ίδια τά γράμματα εχρησιμοποιοuντο καί ώς aριθμοί.
4) 'Αριθμητική άναγωγή τfις έννοίας της. 33 Ή aντικατάστασις έκά στου γράμματος μιας λέξεως διά της aντιστοίχου aριθμητικης aξίας
αuτοu μας δίδει τόν «ΛΕΞΑΡΙΘΜΟ». 'Εάν προσθέσουμε τούς aριθ μούς της λέξεως μεταξύ των, ό προκύπτων τελικός μονοψήφιος aριθ
μός καλείται «πυθμήν».
Ό πίναξ aριθμητικών aξιών ηταν ό aκόλουθος: 'Αριθμοί:
l
2
3
4
5
6
7
8
9
Ζ'
Μονάδες:
Α'
Β'
Γ'
Δ'
Ε'
' ς
Η'
Θ'
Δεκάδες:
Ι'
Κ'
Λ'
Μ'
Ν'
Ξ"
Ο'
Π'
Q'
'Εκατοντάδες:
p'
Σ'
τ'
y'
φ'
Χ'
ψ'
Ω'
~
ΠΙΝΑΞ
2
Γιά τίς χιλιάδες, ύφίστατο ό αuτός πίνακας, aλλά μέ τόν τόνο κάτω aριστερά. Βάσει τοu aνωτέρω πίνακος, επί παραδείγματι, ό λεξάριθμος της λέξεως
ΕΝ (~να) εΤναι 5 +50= 55, ό δέ πυθμήν, 5 + 5 = lO ~ l +Ο= 1. 32.
Ή. Τσατσόμοιρος, Ι ΣΤΟΡ!Α ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΑΑΗΝΙΚΗΣ ΓΑΩΣΣΑΣ, εκδόσεις ΔΑΥΛΟΣ.
33.
«ΛΕΞΑΡΙΘΜΙΚΗ» δεωρία διαφόρων συγχρόνων συγγραφέων. Πρώτος διδάξας, φέρεται ό Όρφέας, ό δέ Πυδαγόρας παρουσιά~εται ώς εuρύτερα διδάξας αuτήν στούς μαδητάς του.
169
~
-
-
-
----------------------------------------------------------------
..<"f"''
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
Όμοίως, ΜΟΝΑΣ
=40+ 70 +50+ 1 + 200 = 361--.. 3 + 6 + 1 =10 --.
1 +ο= 1, ΔΥΑΣ
= 4 + 400 + 1 + 200 = 605--.. 6 +Ο+ 5 =11--.. 1 + 1 = 2 κ.λ.π.
'Αρκετοί, θεωροuν δτι τά aνωτέρω ό.ποτελοuν συμπτώσεις η καί «προ
σαρμογές» δσων προσπαθοuν νά πείσουν γιά τήν ορθότητα τfίς εφαρ μογfίς των λεξαρίθμων, δμως οί ύποστηρικταί της aντιπαραθέτουν περι πτώσεις δπως ή ακόλουθη:
Ώς γνωστόν, τό μfίκος περιφερείας όποιουδήποτε κύκλου, διά της δια
μέτρου του, μας δίδει τόν σταθερόν aριθμό π = 3,141592653 (Εuκλεί δης). Πόσες aραγε πιθανότητες ύπάρχουν, ό aνωτέρω τύπος νά επαλη θεύεται λεξαριθμικως; "Ας διαμορφώσουμε λοιπόν ενα κλάσμα στό όποίο, ώς aριθμητή γρά φουμε «ΜΗΚΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΥ», ώς παρανομαστή δέ τήv λέξι «ΔIΑΜΕΤΡΟΣ». 34 "Ας aντικαταστήσουμε τώρα τά γράμματα μέ τίς aντίστοιχες aριθμητι
κές aξίες των, κάνοντας χρfίσι του πίνακος
2:
ΜΗΚΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΥ
40+8+20+70+200 + 80+5+100+10+500+5+100+5+10+1+200 + 20+400+20+30+70+400 = 2294 4+10+1+40+5+300+100+70+200
=730
ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ
Άθροί~ουμε τούς aριθμούς πού συγκροτοuν aντιστοίχως τόν aριθμη
τή καί τόν παρανομαστή καί εκτελοuμε τήν πράξι τfίς διαιρέσεως
730
όπότε,
ΩΣ ΠΗΛΙΚΟΝ ΛΑΜΒΆΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ
I'.
2294 I
3,142465753.
Συγκρίνατε τίς δύο τιμές καί εξάγετε τό δικό σας συμπέρασμα, ή δια
φορά εΊναι μόλις 0,0008731!! Σημείωσις: Ή μή επαλήθευσις των λεξαρίθμων γιά δλες τίς άρχαίες
1 ..
:ί '
''
λέξεις οφείλεται στίς ό.λλαγές οί όποίες rχουν γίνει σ' αuτές καί δπως ό.ναφέρει ό Πλάτων: «Τά ονόματα πού εδόθησαν ό.ρχικως rχουν επικαλυφθfί aπό τούς προ σβλέποντας στήν δραματοποίησί των, οί όποίοι προσέθεσαν καί ό.φαίρε-
34.
'Ελευθέριος 'Αργυρόπουλος, Ή Σοφία τώv ΣvvαρίΟμωv, έκΟόσεις ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ
170
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
σαν γράμματα, χάριν της εuφωνίας καί τά ilλλαξαν παντοιοτρόπως ε'ίτε λόγω ώραιοποιήσεως ε'ίτε λόγω της παρόδου μεγάλου χρόνου».
5) Κειφυμμένες, κωδικές πληροφορίες. 'Όπως προαναφέρθη, ό Φιλό στρατος, στό βιβλίο του Βίος 'Απολλωvίοv Τvαvέως, aναφέρει δτι, όΠα λαμήδης, μέσω των γραμμάτων μετεβίβα~ε οχι μόνον τίς πληροφορίες
τίς όποίες σχηματί~ουν οί λέξεις καί οί φράσεις, aλλά καί άλλες οί όποίες δέν επρεπε νά γραφούν.
« ...Παλαμήδης ε{φε γράμματα οvχ ύπi:ρ τού γράφειv μόvοv, άλλa καΙ ύπi:ρ τοϋ yιyvώσκειv, α δεί μή yράφειv». 'Όθεν συνάγεται δτι ΚΑΘΕ ΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΠΕΛΑΣΓΙΚΗΣ-ΕΛΛΗ ΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΕΜΠΕΡΙΕΧΕΙ:
lον) Τήν Ούσία τής Ίδέας, τήν όποία έκπροσωπεί. 2ον) Συγκεκριμένη Προσωδία, ήτοι Μουσικό ϋψος καί Διάρ κεια έκφορδ.ς.
3ον) Συγκεκριμένη Άριθμητική Άξία. 4ον) Μή έμφανείς πληροφορίες.
Σήμερα οί Σύμπακτοι Δίσκοι
(CD 's), εχουν επαρκη χωρητικότητα γιά νά
περιλάβουν έκατομμύρια σελίδες γραπτών κειμένων. 'Αντιθέτως ή χωρητι
κότης των μόλις επαρκεί γιά τήν aπόδοσι μιδ.ς wρας μουσικης. Τά γράμματα της Έλληνικης γλώσσας aπετέλουν τό aντίστοιχο του δίσκου aκτίνος, διότι
εμπεριείχαν f]χο, ϋψος ilχου, χρονική διάρκεια, aριθμητική aξία καί άλλες lδιότητες, άγνωστες πλέον, σ' εμας. 'Όταν λοιπόν, ό Σοφοκλης, ελεγε
« .. . ούο' Έλλάς,
ούτ' aγλωσσος .. . », 35 δπου σαφwς εχαρακτήρι~ε τούς μ ή
'Έλληνες ώς «aγλώσσους», εξέφρα~ε μίαν άπτή πραγματικότητα γιά τήν
εποχή του, εΤναι δέ θλιβερό καί aπογοητευτικό τό δτι σήμερα, παγκοσμίως, εχει καταργηθη ό διαχωρισμός αuτός, δυστυχώς ύπέρ των aγλώσσων. 'Εξ δσων προανεφέρθησαν κατανοουμε πλέον γιατί, γιά νά εlσέλθη κά ποιος στήν σχολή του Πυθαγόρου, aπαραίτητος προϋπόθεσις ετίθετο ή
εφεσις αuτου στά Μαθηματικά, στήν Γεωμετρία (αγεωμέτρητος μηδε)ς
εlσίτω), δπως καί στήν Μουσική: 35.
ΣοφοκλΥϊς. Τραχίνιαι. στιχ.
1060,
171
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«Οί δέ μετέχοντες της Πυθαγορείου παιδείας, γιά μέν τόν καθαρμό του σώματος έκαναν χρησι της lατρικης, γιά δέ τόν της ψυχης έκαναν χρησι της μουσικής, δπως μας πληροφορεί ό Άριστόξενος».
« δτι οί πυσαγορικοί, ώς lφη 'Αριστόξενος' κασάρσει tχρώντο τού μi:ν σώματος διa τfίς ίατρικfjς' τfίς δi: ψυχfjς διa τfίς μουσικfjς». 36
'Εκ των προλεχθέντων, γίνεται πλέον φανερό δτι ό λαός αύτός πρώτα συνειδητοποιούσε τήν ϋπαρξιν όποιασδήποτε άγνώστου, μέχρι τότε έννοίας, μετά τήν έρευνοϋσε καί τέλος τήν όνοματοθετοϋσε μέ
άπόλυτη άκρί6εια. Αuτή εΤναι ή αlτία γιά τήν όποίαν, ολοι οί ύπόλοιποι λαοί υίοθέτησαν αuτούσιες τίς 'Ελληνικές επιστημονικές όρολογίες, πραξις ή όποία aποδεικνύει τήν έλλειψιν aντιστοίχων λέξεων καί βεβαίως
νοητικων συλλήψεων εκ μέρους των. Μα~ί λοιπόν μέ τίς aγνωστες επιστημονικές έννοιες, οί 'Έλληνες εδί δαξαν στούς ύπολοίπους λαούς καί τήν όρολογία. Μήπως δμως πρόκειται περί ύπερβολwν; Μήπως, δλα τά προαναφερ
θέντα άπλως aποτελοuν γνωρίσματα κάθε γλώσσας; "Ας δοuμε τί διαπιστώσεις έχει κάνει μέχρι στιγμης ή επιστήμη καί
μάλλιστα σέ συνδυασμό μέ τήν πληροφορική ή όποία διέπει τά πάντα στήν τεχνολογική εποχή μας.
«" Hellenic
Guess"
λέγεται Ενα πρόγραμμα iιλεκτρονικfjς tκμασήσεως
τfίς Έλληνικfjς, ποu το CNN aρχισε νά δανέμn παγκοσμίως καi προορίζεται, σέ πρώτο στάδιο, γιa τούς άγγλόφωνους καΙ iσπανόφωνους. Ή μέσοδος δι δασκαλίας συνίσταται στην προοολrz πληροφοριών στην οσόνη τού Η/Υ μt ταυτόχρονη μετάδοσι Υjχου καΙ κινούμενης είκόνας. Τό πρόγραμμα παράγε ται άπο τη μεγάλη έταιρεία Η/Υ" Apple" τfίς όποίας ό πρόεδρος Τζών Σκά
λι, είπε σχετικώς: «άποφασίσαμε νa προωσήσουμε το πρόγραμμα εκμασήσε
ι,ι
ως τfίς Έλληνικfjς, tπειδrz ή κοινωνία μας χρειάζεται Ενα εργαλείο ποu σα τfiς tπιτρέψn νa άναπτύξn τη δημιουργικότητά της, νa είσάγn νέες ίδέες, καΙ σα τfίς προσφέρn γνώσεις' περισσότερες άπο δσες ό aνσρωπος μπορούσε tως τώρα ν' άνακαλύψn.
Mi:
aλλα λόγια πρόκειται γιa μιa tκδήλωσι τfίς τάσεως
γιa tπιστροφrz τού παγκόσμιου πολιτισμού στΙς ρίζες, ποu είναι τό πνεύμα καΙ ή γλώσσα των Έλλήνων.
36.
Άριστόξενος, 'Αποσπάσματα, aπόσπασμα
172
"
I, I,
;
26, σειρ. l-3.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
'Άλλη συναφής εκδήλωσι: οί 'Άγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τιΧ aνώ τερα στελέχη τους να μάσουν aρχαία Έλληνικά, επειδiι αvτα "εμπεριέχουν
μία φιλοσοφία μέ ξεχωριστiι σημασία για τοvς τομείς όργανώσεως καΙ διαχει ρήσεως επιχειρήσεων". Σi: αVτο το συμπέρασμα ώδηγήσηκαν μετά aπό δια
πιστώσεις Βρεττανών εlδικών δτι "Ή Έλληνικiι Γλώσσα ενισχύει τiιν λογική καΙ τονώνει τΙς ήγετικές ίκανότητες, γι' αvτο Εχει μεγάλη aξία οχι μόνο στiιν
πληροφορικiι καΙ στiιν ύψηλή τεχνολογία, aλλα καΙ στον τομέα όργανώσεως καΙ διοικήσεως". Αvτi:ς οί lδιότητες τfjς Έλληνικfjς ωσησαν το Πανεπιστήμιο
IRVINE
τfjς
Καλιφόρνια ν' aναλά~η τiιν aποσησαύρισι τού πλούτου της. 'Επί κεφαλfjς τού προγράμματος τοποσετήσηκαν ή γλωσσολόγος Ελληνί
στρια
MAC DONALD καΙ οί κασηγητi:ς τfjς Υιλεκτρονικfjς BRUNER & PACARD. Στον Η/Υ IVICO aποσησαυρίστηκαν 6.000.000 λέξεις καΙ
78.000.000 λεκτικοl τύποι τfjς γλώσσας μας, δταν ή Lίγγλικiι Εχει συνολικώς 490.000 λέξεις καΙ 300.000 τεχνικοvς δρους, δηλαδή ώς γλώσσα είναι μόλις το 1 /100 τfjς δικfjς μας. Στον "Ivίco" ταξινομήσηκαν 8.000 συγγράμματα 4.000 aρχαίων Έλλήνων καΙ το Εργο συνεχίζεται. Μιλώντας για αvτο, ό καση γητizς BRUNER είπε: "Σ' δποιον aπορεί, γιατί διατίΟενται τόσα έκατομμύρια δολλάρια για τiιν aποσησαύρισι τών λέξεων τfjς Έλληνικfjς, aπαντούμε: Μα πρόκειται για τiιν γλώσσα τών προγόνων μας καΙ ή επαφή μας μi: αvτοvς σα (Jελτιώσn τον πολιτισμό μας". ο ί ύπεύσυνοι τού προγράμματος υπολογίζου με δτι οί Έλληνικοί λεκτικοί τύποι σα φσάσουν τα
90.000.000
Εναντι
9.000.000 τfjς λατινικfjς. Το ενδιαφέρον για τiιν Έλληνικiι προέκυψε aπο τiιν διαπίστωσι τών επι σημόνων πληροφορικfjς καΙ ύπολογιστών δτι οίΗ/Υ προχωρημένης τεχνολο γίας δέχονται ώς νοηματικiι γλώσσα μόνον τiιν Έλληνική. 'Όλες τΙς aλλες
γλώσσες τΙς χαρακτήρισαν "σημειολογικές"." Νοηματική" είναι ή γλώσσα στiιν όποία το "σημαίνον", δηλαδiι ή λέξις, καΙ το "σημαινόμενο", δηλαδiι
αvτο ποv ή λέξις εκφράζει (πρa.yμα, κατάσταση, lδέα) Εχουν μεταξύ τους πραγματική πρωτογενfj σχέσι. Ένώ σημειολογικiι είναι ή γλώσσα στiιν όποία αvσαιρέτως όρίζεται δτι το aλφα "πρiiγμα" (το σημαινόμενον) καλείται μέ τό aλφα σημείον (σημαίνον). Μέ aλλα λόγια, ή Έλληνικiι είναι ή μόνη γλώσσα τfjς όποίας οί λέξεις Εχουν "πρωτογένεια"' ενώ σέ δλες τίς aλλες είναι "συμ (Jατικές"' σημαίνουν κάτι άπλώς επειδή lτσι συμφωνήσηκε μεταξύ εκείνων
ΠΟV τiιν χρησιμοποιούν. Π.χ. στήν Έλληνική ενσουσιασμός =εν Θε{J' γεωμε
τρία
= γfj +μετρώ' προφητεία = πρό + φάω, aνσρωπος = aνασρών α
οπωπε,
173
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
έχουμε δηλαδή αlτιώδη σχέσι μεταξv λέξεως καΙ άvτικειμένου, πραγμα άνύ παρκτο στΙς aλλες γλώσσες.
Ta
πιο τέλεια προγράμματα Η/Υ "Ιοικος, Γνώσις καΙ Νεύτων, άναπαρι
στούν τοvς λεκτικοvς τύπους τfίς Ελληνικfίς σε όλοκληρώματα καi σε τέλεια
σχήματα παραστατικfίς' πραγμα ποv άδυνατοσν νa κάνουν για τΙς aλλες γλώσσες καΙ τούτο διότι ή Ελληνική έχει μαοηματικrz δομrz ποv i:πιτρέπει τiιν άρμονική γεωμετρική της άπεικόνισι.
Ιδιαιτέρως χρήσιμα, aτούς Η/Υ είναι τa έλληνικa προσφήματα τηλέ-, -λάνδη, μικρο-, μέγα-, σκοπώ, -ισμός, συν- κ.λ.π. ΟίΗ/Υ οεωροσν τrzν Ελληνικrz "μrz όριακή γλώσσα", δηλαδrz δτι μόνον σ' αvτrzν δεν ύπάρχοvν
δρια καΙ γι' αvτο είναι άναγκαία στΙς νέες i:πιστfjμες, δπως ή πληροφορικrz, ή ήλεκτρονικΥι, ή κυοερνητική κ .α. Αvτες, μόνον στΥιν Ελληνικrz ορίσκουν τiς νοητικες i:κφράσεις ποv χρειάζονται καίχωρ/ς τΙς όποίες ή i:πιστημονικΥι σκέ ψι άδυνατεΤ νa προχωρήσn. Γι' αvτοvς τοvς λόγους οί Ίσπανοί εvρωοουλευτές Ε: ζήτησαν νa καοιε ρωοfί ή Ελληνική, ώς i:πίσημη γλώσσα τfjς Ε.Ε., διότι "το νa μιλα κανε/ς γιa
Ε .Ε. χω ρ/ς τΥιν Ελληνική, είναι σaν νa μιλα σ' lναν τυφλό γιa χρώματα" ». 37 Οί 'Ιάπωνες λέγουν «μία εικόνα aξί~ει δσο χίλιες λέξεις», αuτό ισχύει γιά δλες τίς γλωσσες τού κόσμου, πλήν μιας, της aρχαίας Έλληνικης, διό τι ή μοναδική αuτή γλwσσα, εκανε έφικτή τήν ΣΑΦΗ aνταλλαγή πληρο φοριwν, ιδεων, γνώσεων, 'ίσως δέ aκόμη καί ψυχικων η άλλων εμπεφιων κι'
ετσι επέτρεψε στό Έλληνικό πνεύμα νά μεγαλουργήση συλλογικως. Ή διάνοια αuτού τού συγκεκριμένου λαού έδημιούργησε τήν άπαράμιλλη γλώσσα καί γραφή, οί όποίες, μέ τήν σειρά των, άποτε
λούν άδιάψευστες μαρτυρίες τfις μοναδικής διανοίας του. Άναλογι~όμενοι λοιπόν, πώς δ,τι εκπροσωπέι ό προφορικός λόγος γιά τήν νόησι, τό αuτό εκπροσωπέι ή μουσική γιά τό συναίσθημα, εάν δέ
πράγματι οί aριθμοί, τούς όποίους εξέφρα~αν τά γράμματα, επιτυγχά νουν κάποια μορφή επικοινωνίας μέ τό ύποσυνειδητο η τήν ψυχή, τότε:
Ό Έλληνικός μουσικός λόγος, ή «αuδή» τών προγόνων, ύπfιρξεν ή μοναδική γλώσσα έπί τfις γfις, τfις όποίας, οί λέξεις άπευθύνοντο
37. α) Διαδίκτιο http://gr.dir.mosaicfx.com/redirect.pl? καί β) περιοδικό «ΑΣΦΑΛΙΣτΙΚΟ ΝΑΙ», τεύχος 77, 5 'Ιουνίου 2002.
174
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
συγχρόνως πρός τήν νόησι, τό συναίσθημα άλλά καί τήν ψυχή τού άνορώπου. Κι' δμως, αuτή ή τέλεια γλώσσα tξετραχύνθη μέχρις σημείου νά γίνη aγνώριστη. Βασική αlτία της tκτραχύνσεώς της aπετέλεσε ή χρfίσις αuτfίς aπό βαρβάρους λαούς καί γενικότερα aπό aτομα <<μή μετέχοντα
τi]ς ΈλληνικfΊς παιδείας» (παγκοσμιοποίησις), ό τονισμός καί ό πνευματι σμός των λέξεων aπετέλεσαν τήν ϋστατη aπέλπιδα προσπάθεια διασώσε ως τfίς όρθfίς προφορας καί τfίς μουσικότητας τfίς γλώσσας, διότι δλο καί π ιό συχνά συναντοίίσε κανείς «'Έλληνας όμιλοvντας οαpοαpιστί, οαpοάpους δέ όμιλοvντας Έλληνι στί».
Φείί, μερικούς αlwνες aργότερα, οί Νεοέλληνες κατήργησαν τόν τονι σμό, τόν πνευματισμό, διεστρέβλωσαν τήν γραμματική, τό συντακτικό καί τήν ορθογραφία. Πέραν τfίς aπωλείας των πρααναφερθέντων Ιδιοτήτων, πολλοί ίσχυρί~ονται δτι αuτό επέφερε ταυτοχρόνως καί τήν aπώλεια των δυνάμεων των λέξεων, μέ aλλα λόγια, κάοε λέξις, δταν όροώς προεφέ ρετο, διά τών δονήσεών της διήγηρε κάποιες μορφές ένεργείας.
~Αρά γε μήπως κάποιοι επιδιώκουν, ΟΙ ΑΛΛΟΙ, νά λησμονήσουν τήν ρfίσι του Πυθαγόρου:
« 'Απαιδευσία, πάντων παaώv μήτηρ»; «Αlτία δλων των παθημάτων εΊναι ή ελλειψις παιδείας (πραγματικfίς οχ ι τεχνοκρατικfίς) ».
175
Ξύλινα σχολικά πινακίδια aπό τήν Α'ίγυπτο έλληνιστικfiς έποχfiς (ΛονδΊνο, Βρεταννικό Μουσείο, πηγή 1στορία τού ΈλληνικούΥΕονους, τόμος Ε').
------
Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΓΛΩΣΣΑ
~Ηγλωσσα, καθώς καί ή γραφή ή όποία καταγράφει αuτήν, aποτε λούν τά δύο πόδια διά των όποίων πορεύεται ή φυλή διά μέσου των αιώνων. Ό Πλάτων χαρακτηρί~ει τά γράμματα ώς:
«μνήμης τε yaρ καΙ σοφίας φάρμακον» 1
Τά δρια τfjς γλώσσας μας είναι τά δρια τfjς σκέψεώς μας. Τά δρια τfjς σκέψεώς μας είναι τά δρια του πολιτισμού μας. Οί 'Ελληνικές λέξεις aπο τελούν φορέα ίστορικων πληροφοριων τfjς παναρχαίας προκατακλυσμι αίας εποχfjς.
Ή 'Ελληνική aποτελεί τό τελειότερο aνθρώπινο επίτευγμα, οuδόλως
δέ αuτό είναι συμπτωματικό διότι, «ή σκέψις ένός λαοu εκφρά~εται 'ίσως π ιό άμεσα στήν δομή τfjς γλώσσας του aπ' δσο σέ όποιοδήποτε άλλο δημι
ούργημά του» (Kitto), συνεπως, ή συγκεκριμένη γλωσσα είναι δημιούρ γημα λαοu μέ aνώτερη σκέψι καί πνευματική συγκρότησιν. Οί ιδιότητες
οί όποίες χαρακτηρί~ουν τήν 'Ελληνική γλωσσα, χαρακτηρί~ουν καί τούς 'ίδιους τούς δημιουργούς της, aποδείξεις δέ αuτων, aποτελούν τά πνευμα
τικά, τά καλλιτεχνικά, δπως καί τά ύπόλοιπα δημιουργήματά των. 'Εάν επιχειρούσε κανείς νά aφαιρέση τίς 'Ελληνικές λέξεις aπό τίς ύπόλοιπες γλωσσες, aνά τόν κόσμο, θά κατέρρεε όλόκληρο τό οικοδόμη μα του πολιτισμού, διότι οί λέξεις οί όποίες εχουν υίοθετηθfj γιά νά εκφράσουν τήν φιλοσοφία, τόν στοχασμό, τήν ιατρική, τίς επιστfjμες γε
νικως, τίς καλές τέχνες, τήν μουσική, τό θέατρο, τήν τεχνολογία, τήν πολι
τική, τήν οικονομία, τόν aθλητισμό, δπως καί τήν στρατηγική, ε'ίτε είναι αuτούσιες 'Ελληνικές ε'ίτε ελκουν τήν ρί~α των aπό τήν (φχαία 'Ελληνική. Ό iiν()ρωπος έκ φύσεως δημιουργεί μία λέξι, κά()ε φορά πού κατα
κτά γνωστικώς μία συγκεκριμένη ίοέα. Τό άγνωστο είναι aνέκφραστο, δπως καί τό ανείπωτο είναι άγνωστο. 'Επειδή, λοιπόν, οί ξένοι δέν είχαν συλ λάβει γνωστικως τίς προαναφερθείσες aφηρημένες η καί συγκεκριμένες ιδέες-εννοιες, wστε νά τίς όνοματοθετίσουν οί 'ίδιοι, υίοθέτησαν αuτές aπό
τούς •Έλληνες, οί όποίοι τίς είχαν ηδη συλλάβει, ονοματίσει, μελετήσει καί καταχωρήσει, πάντοτε μέ βάσι τήν σχέσιν αιτίας καί αιτιατού, γεγονός aπο δεικνύον δτι οί ·Έλληνες προηγή()ησαν σέ όλα τά έπίπεοα.
l.
Πλάτων, ΦαΤδρος, σελ.
274,
παρ.
e,
σεφ.
6.
177
, , '1'',
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ή καταμέτρησις καί ή καταγραφή των Έλληνικwν λέξεων κατέστη δυ
νατή μέσφ τflς εξαιρετικώς επίπονης εργασίας, τήν όποία κατέβαλε σχετι κό επιτελείο, ύπό τήν εμπνευσι καί τήν καθοδήγησι της γλωσσολόγου
'Ελληνίστριας Μάριαν Μάκ Ντόναλτ
(Maryanne Mac Donald).
Ό «Θησαυρός Της Έλληνικflς Γλώσσης», δπως ονομά~εται τό μνη μειώδες εργο της, στό πρώτο μέρος του, εχει καταγράψει δ, τι εχει διασωθη
εκ της aρχαίας 'Ελληνικής γραμματείας, aπό τήν aρχαιότητα μέχρι των Βυ~αντινwν χρόνων. Στό δεύτερο μέρος καταγράφει δ,τι εχει γραφη aπό εκεί καί μέχρι τίς ήμέρες μας. Τό πλήθος των λημάτων τοϋ εργου aνέρχεται σέ
90.000.000, των δέ λέξεων σέ 6.000.000! Συγκρίνατε τόν aριθμό αuτόν μέ τίς 40.000 Σημιτι κές, τίς 90.000 'Αγγλικές, τίς 100.000 Γαλλικές η τίς 120.000 Γερμανικές λέξεις καί εξάγετε τά συμπεράσματά σας. Στίς ήμέρες μας, γιά νά δοθη ονομασία σέ νέες τεχνολογικές ανακαλύ ψεις, δημιουργοϋνται περίπου
15
εως
20
νέες λέξεις κάθε χρόνο, οί πε
ρισσότερες εξ αuτων εχουν ρί~ες 'Ελληνικές.
Ή ονοματοθεσία τοϋ πλήθους των Έλληνικwν λέξεων είναι aδύνατον νά εχη γίνει μέ ρυθμό ούτε κaν μιας λέξεως τήν ήμέρα. Παρ' δλ' αuτά, ακόμη καί εάν θεωρήση κανείς πιθανό κάτι τέτοιο, ή διαίρεσις των
6.000.000
λέξεων, διάτων
τόν aριθμό
16.438
365
ήμερων τοϋ ετους, μας δίδει ώς πηλίκον
rτη! 'Εάν δέ εφαρμό~αμε τήν 'ίδια λογική στά
τομμύρια λήματα τότε θά λαμβάναμε
246.575
90
έκα
ετη, ώς πηλίκον!
Τό μέγεθος αuτοϋ τοϋ aριθμοϋ δίδει Ενα μέτρο συγκρίσεως, δσον aφορθ.
τήν παλαιότητα τής Έλληνικflς γλώσσας, λάβετε μάλιστα ύπ' δψιν δτι ώς ϋψι στο σημείο της θεωρείται ή εποχή τοϋ 'Ομήρου καί δχι βεβαίως ή σημερινή. Ή γλώσσα, της όποίας εκαναν χρήσιν οί aρχαίοι συγγραφείς, δπως ό Όρφέας, ό aρχαιότερος των Ήσιόδων καί ό 'Όμηρος, δέν ύπflρξε ενα στιγμιαίο δημιούργημα των lδίων, aλλά aποτελεί τόν εκπληκτικό aπότοκο
ένός θαυμαστοϋ χαμένου, ύπερέχοντος πολιτισμοϋ κάποιων μυθικών προγόνων. Ώς ενα δεύτερο aποδεικτικό στοιχείο αuτflς τflς παλαιότητας, ερχο νται νά συνηγορήσουν πολλά εκ των τοπωνυμίων, στά όποία, οί ονοματο θέτες των έμπεριέκλειαν πληροφορίες, δπως στίς περισσότερες, αν δχι σέ δλες τίς 'Ελληνικές λέξεις. 'Ενδεικτικώς:
1) Σήμερα ονομά~ουμε τόν κάμπο, στό μέσον περίπου τflς Έλλαδικflς στε ρεας, «Θεσσαλία». Ή ονομασία, μας aποκαλύπτει πράγματι, δπως
178
,
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
διεπιστώσαμε, θαλάσσια περιοχή ή όποία, κατά τούς γεωλόγους, ό.λλά καί aπό τήν μαρτυρία του Πλάτωνος, μετεβλήθη σέ πεδιάδα πρό
11.500 περίπου έτών.
2) Τό «Αiγαϊον» (πέλαγος), aποκαλύπτει μιά περιοχή δπου έπεκράτουν οί αίγες (κατσίκες), γεγονός πού μαρτυρεί δτι κάποτε, ό συγκεκριμένος χωρος }lταν στεριά. Πράγματι, δέν ύπάρχει περί αuτοu ή παραμικρή αμφισβήτησις, ό δέ Ήσίοδος γνωρί~ων αuτή τήν γεωλογική διαμόρφω σιν, aποκαλεί τήν Δικταίαν 'Ίδην, «Αlγαίον ορος» καί οχι Κρητικό. Τό Αlγαίο, aνήκει στήν εuρύτερη περιοχή της «Μεσογείου», δπου αuτο μάτως ό.ναγνωρί~ουμε τόν χαρακτηρισμό «μέσον της γης», συνεπως, δίδοντας αuτήν τήν ονομασία, οί ονοματοθέτες ενσωμάτωναν, ώς πλη ροφορίες:
2α) 'Ότι έπροκειτο περί μιας εuφόρου γης καί οχι θαλάσσης, στήν όποία ύπηρχαν δύο μεγάλες λίμνες. Κατά τούς εlδικούς, ή Αlγαιίς, ΥΊρχισε νά γίνεται θάλασσα πρό μορφή, πρίν aπό
12.000.000 έτων, 2.000.000 ετη.
έπηρε δέ περίπου τήν σημερινή
2β) 'Ότι θεωρούμενη ή συγκεκριμένη περιοχή, ώς μέσον της γης, δηλώνει δτι aπετέλεσε τήν άφετηρία τής πληθυσμιακής μεταναστεύεως καί, μα~ί μέ αuτήν, τής έξαπλώσεως τοϋ πολιτισμού.
3) Η ονομασία «Βόσπορος», (πέρασμα τοϋ βοδιου) aποκαλύπτει δτι πρόκειται περί lσθμοu, συμφωνεί δέ μέ τά γεωλογικά δεδομένα τά όποία τοποθετούν τήν ό.λλαγή του σέ θαλάσσιο στενό, μεταξύ
2.000.000
5
καί
έτων.
Οί aνωτέρω έπωνυμίες, δηλώνουν τήν παλαιότητα της ονοματοθεσίας των, aφοί> aφορούν γεωλογικές καταστάσεις, οί όποϊες χρονολογούνται
μέ τά παρατιθέμενα σέ αuτές ετη, κάποιοι δέ νοήμονες πρόγονοι, θά
πρέπει νά iισαν παρόντες, γιά νά καταγράψουν αύτά η νά διέθεταν τά έπιστημονικά μέσα γιά νά τό διαπιστώσουν. Τήν γλωσσα αuτήν, aπό τήν έποχή της Θεογονίας, μέχρι σήμερα, τήν
έχρησιμοποιοuσαν ό.νέκαθεν, στήν εuρύτερη περιοχή της Μεσογείου, λα οί μέ διάφορα χαρακτηριστικά ονόματα δπως Πελασγοί, Λέλεγες, Σόλυ μοι, 'Ίωνες, 'Αχαιοί, Δωριείς, Τελχίνες, Κουρητες, ώς καί πάμπολλοι
aλλοι, ή αναφορά των όποίων είναι έκτός των θεμάτων του παρόντος πο νήματος, ό.πετέλουν δέ αuτοί μεταναστευτικά παρακλάδια μιας κε ντρικης έθνότητος.
Τήν έθνότητα αuτή θέσαμε ώς συνθήκη, στό κεφάλαιο «Προέλευσις
179
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
του πολιτισμού των Έλλήνων», νά τήν aποκαλούμε μέ τό ονομα "Έλλη- 4
'
-
1 "
νες, αφου:
'S\ ',,, α )Δ ιεuεταν το αυτο αιμα.
"j1
β) "Ωμιλοuσαν τήν αuτή βασική γλωσσα.
·.
γ) Έχρησιμοποιοuσαν τίς 'ίδιες γραφές, οί όποίες διέφεραν μεταξύ των
i
, δ) Διέθεταν κοινή θρησκεία, κοινούς μύθους καί aντιλήψεις περί τού
1
οσο διέφεραν οί διάφορες διάλεκτοι τίς όποίες αuτοί ώμιλοuσαν.
j
j
κοσμου.
ε) ΕΤχαν κοινές παραδόσεις περί τijς καταγωγijς των.
1
στ) Αuτοδιεχωρί~οντο aπό τούς βαρβάρους.
.,
Μέ aλλα λόγια διέθεταν ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΕΘΝΙΚΗΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΙΝ.
'Από τότε, μέχρι σήμερα, σχεδόν τά πάντα εχουν aλλάξει, τό περιβάλ- . λον, ό πολιτισμός, ή θρησκεία, ή συντριπτική πλειονότης Υιθων καί εοί
μων, οί aντιλήψεις περί τοu κόσμου, έπί πλέον καί δυστυχως, ό Νεοέλλην εχει λησμονήσει ακόμη καί τίς παραδόσεις περί τijς καταγωγijς του.
"Ωσάν νά μήν εφθαναν ολ' αuτά, επανειλημμένοι διωγμοί έκ μέρους κα τακτητων η θρησκολήπτων aπεδεκάτισαν τόν πληθισμό. Μήν λησμονητε
οτι ό "Ελλαδικός χωρος παρέμεινε συνεχως ύπό τόν ~υγό διαφόρων κατα κτητων, κατά τήν διάρκεια των τελευταίων I
2.000 έτων,
διάστημα καί συν-:
θijκες ύπέραρκετές ωστε νά σβήση rνα εθνος, κάτι πού εχει συμβη σέ.
aλλες εθνότητες σέ πολύ ολιγότερο χρόνο. "Όμως, οχι ά.πλως τό "Ελληνικό εθνος δέν έχάθη, aλλ' aντιθέτως μετά aπό πολλές ανεπιτυχείς έξεγέρσεις, οί όποίες έστοίχισαν πολύ aκριβά σέ
.
αίμα, τελικως ανέκτησε τήν έλευθερία του. τί συνέτεινε wστε νά διατηρηθij ή έθνική συνείδησις, πέραν κάθε λογιKOU χρονικού όρίου, πέραν των πάσης φύσεως διωγμων καί πέραν τii>ν
προαναφερθέτων aλλαγων ολων των σημείων κοινijς aναφορδ.ς; , ' ('' , ειναι η απαντησις: Μ ια
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΚΟΙΝΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ, ΑΡΡΗΚΤΩΣ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ ΜΕ ΤΗΝ ΦΥΛΗ. ΕΑΝ ΠΟΤΕ Ο ΕΛΛΗΝ ΑΠΕΜΠΟΛΗΣΗ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ, ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΘΑ ΕΧΗ ΣΒΗΣΕΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΛΗ ΚΑΙ Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
180
'
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
Γιά τούς άνωτέρω λόγους, κάθε ένέργεια ή όποία προσβάλλει καθ' οίονδήποτε τρόπο τήν γλώσσα καί τήν γραφή, άποτελεί εγκλη μα κατά τού Έλληνισμού έν γένει, άλλά καί τής πολιτισμένης
II
άκόμη καί τό τεχνολογικό, συχνά, οίκοδόμημα εχει ώς θεμέλιο τόν
I
ξένες νοοτροπίες, ξένα ηση καί rοψα, ακόμη καί ξένους τρόπους οια
Iι Iι
ι
άνθρωπότητος εύρύτερα, τής όποίας τό πολιτιστικό, τό πολιτισμικό,
άρχαίο Έλληνικό πολιτισμό. "Ας aναλογιστοuν οί Νεοέλληνες τά δσα προανεφέροησαν καί aς στα
ματήσουν νά υίοοετοuν μέ τόση προουμία καί ύπερηφάνεια ξένες Ιδέες,
τροφf]ς, πρό πάντων οέ ξένες λέξεις (μέ ρί~ες 'Ελληνικές, ώς επί τό πλείστον), έκβαρβαρί~οντας τήν γλwσσα των, μέ περισσή προουμία.
I ι
ι
!!
181
·' '
Γυμ νασιαρχιακός νόμος τfίς Βεροίας κατά τήν έλληνιστική περίοδο- εσωτερικός κανονι
σμός τοίι γυμνασίου. (Βέροια, Άρχ. Μουσείο, πηγή 7στορία τού ΈλληνικοιJΥΕονους, τόμος Ε').
ΑΝΑΛΥΣΙΣ ΕΝΟΣ ΕΚΆΣΤΟΥ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Ά
γαπητέ aναγνωστα, ώδηγήθημεν μέχρις εδω, ώς επί τό πλείστον διά μέσου δυσβάτων aτραπων, κάποια σημεία μάλιστα εφάνησαν
ώσάν νά μήν είχαν «ξαναπατηθiί». Ή ερευνα, aπέφυγε, δσον ~ταν δυνατόν, νά σου μεταφέρη τίς δυσκο
λίες καί τήν παραπληροφόρησι τήν όποία συνήντησε. 'Όλ' αuτά, σέ μία προσπάθεια νά θέση ύπ' οψιν σου τίς πλέον aξιόλογες πληροφορίες η εντυπώσεις, χωρίς νά σέ κουράση. Καλως η κακως, ή aξιολόγησις του ύλι κου εισήγαγε τήν προσωπική κρίσι, κάτι εκ των πραγμάτων aναπόφευκτο, τό όποίον δμως εχει καί τά ύπέρ καί τά κατά.
Στό παρόν καί 'ίσως πλέον σημαίνον κεφάλαιο, όριοθετουνται τά πλαί σια, εντός των όποίων προτίθεται νά κινηθη ή ερευνα, ή όποία προσβλέ πει στούς έξης στόχους:
l. Ν' aπόδείξη δτι, στήν ΜΕΓΑΛΟΓΡΆΜΜΑΤΟ μορφή (κεφαλαία), εκαστο γράμμα ύποκρύπτει κώδικα όρθης προφορaς του.
2. Νά έντοπίση τόν ~χο, γιά τόν όποίον εσχεδιάσθη, εν' εκαστον εξ αuτων καί κατά πόσον ό aρχικός ~χος κάθε γράμματος συμπίπτει μέ τόν σημε ρινό.
3.
Νά aνασύρη, κατά τό δυνατόν, δσες πληροφορίες δυνηθη, εξ αuτων πού ύποκρύπτονται πίσω aπό κάθε γράμμα.
Πολλοί θεωρουν κουραστικές aναφορές, δπως είναι οί εναλλακτικές γραφές λέξεων η γραμμάτων στίς διαφόρους διαλέκτους, γι' αuτό ή ερευ να τίς aπέφυγε, σέ μία προσπάθεια νά μ ή ν ταλαιπωρήση εσένα, aναγνωστα, μέ πληροφορίες τίς όποίες, εάν εχης ειδικότερο ενδιαφέρον, εuκολα μπορείς νά τίς εϋρης aκόμη καί σέ μία καλή εγκυκλοπαίδεια. Βε βαίως, τέτοιες aναφορές δέν παρελείφθησαν, δποτε εκρίνετο δτι πα ρείχαν σημαντικές πληροφορίες.
Έξετά~οντας μία μία τήν μορφή έκάστου γράμματος, θά διαπιστώσω με δτι χωρί~ονται σέ δύο βασικές κατηγορίες οί όποίες περιλαμβάνουν:
1. Γράμματα τών
όποίων ή σχεδίασις ύποοεικνύει τήν οέσι τήν όποί
αν όφείλουν νά λά6ουν τά φωνητικά οργανα, ωστε νά έκφέρουν
τόν έπιουμητόν Υ]χο. Ό κανών είναι: Ό «παρατηρητής» (καί βέβαια ό σχεδιαστής του γράμματος) aντικρύ~ει τόν προφέροντα έκ δεξιων. 183
------------------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
2. Γράμματα τών όποίων ό όροός ήχος προσοιορί~εται μέσω συμ6ο λισμοϋ.
Ό διαχωρισμός αuτός ύπfίρξε aναγκαΤος διά τούς κάτωθι λόγους:
α) Σέ ώρισμένες περιπτώσεις, ή σχεδίασις των θέσεων των φωνητικων
οργάνων, θά fίταν εξαιρετικως περίπλοκη, αν οχι aδύνατη, δπως επί παραδείγματι στά διπλά γράμματα «Ξ»
& «Ψ».
β) Θά fίταν δυνατόν νά δημιουργηθη σύγχυσις. Ά ναλογιστfjτε δτι, κατά τήν προφορά του συριστικου γράμματος «Σ», του οδοντικου «Θ» καί του χειλεόφωνου «Φ», οί φωνητικές χορδές δέν λαμβάνουν μέρος στήν παραγωγή του }lχου των. 'Εάν αuτές ενεργοποιηθουν, τότε τά προανα
φερθέντα γράμματα, θ' aκουσθουν aντιστοίχως, ώς «Ζ», «Δ» καί «Β».
Τό σύστημα ελειτούργησε ώς έξης: επελέγη μία μορφή «τυπικου» συμβολισμου, wστε, δποιος aνεγνώρι~ε τό σύμβολο, εγνώρι~ε καί τήν ορθή προφορά του γράμματος τό όποΤον εκπροσωπουσε. Γιά νά γίνη πλήρως κατανοητή ή λειτουργία του συμβολισμου, λάβετε
ώς παράδειγμα τά ακόλουθα σχήματα:
«
'Β
», « c ».
Πίσω aπό τήν μορφή του πρώτου συμβόλου, ολοι οί κάτοικοι τfίς γfίς, θ' αναγνωρίσουν τό Τηλέφωνο. Τό τεχνολογικό αuτό επίτευγμα εχει γίνει γνωστό παγκοσμίως μέ τήν Έλληνική του ονομασία, κατά συνέπειαν, ολοι
δσοι aναγνωρί~ουν αuτό, προφέρουν ώς aρχικό γράμμα τό «Τ» (Ταυ). Όμοίως οί πάντες θ' αναγνωρίσουν στήν μορφή του δευτέρου συμβό λου, τήν Σελήνη, δμως εδω ύφίσταται μιά σοβαρή διαφορά, οέν οιαοέτει
τήν αύτή όνομασία σ' δλες τίς γλώσσες. Αuτομάτως λοιπόν, μόνον
στήν Έλληνική γλωσσα είναι δυνατόν ν' aναγνωριστfί τό «Σ» (Σίγμα), ώς aρχικό γράμμα του συγκεκριμένου συμβόλου. Τό δτι πράγματι ύφίστατο αuτό τό σκεπτικό κατά τήν aρχαιότητα, aποδεικνύεται καί aπό τά ακό λουθα παραδείγματα:
Τό σύμβολο «
V », του Δίσκου τfίς Φαιστου,
Γραφfίς Α', καθώς καί τό «Υ
τό « ·~ », τfίς Γραμμικfjς
», τfίς Γραμμικfίς Γραφfίς Β', aναπαριστοuν
τόν «QΟτινο» (aγριελιά), καί βεβαίως aντιπροσωπεύει φωνητική aξία «QO».
Όμοίως τά σύμβολα « μικfίς Γραφfίς Α' καί
1s »του Δίσκου τfίς Φαιστου, «1ft » τfίς Γραμ
« ~ » τfίς Γραμμικfjς Γραφfίς Β', ώς σχέδιο τfίς «Π
ροβατfίς» η του «Π-οδεου», ονομασίες τfίς Προβιας, εκπροσωπούσαν
φωνητική aξία
184 ~
I
I !
«pi».
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
'Όπως θά διαπιστώσουμε στήν συνέχεια, δλα τά σύμβολα τά όποία εχρησιμοποιήθησαν aνήκουν aποκλειστικώς καί μόνον σέ λέξεις τfίς
Έλληνικfίς γλώσσας, κάτι πού aποτελεί rνα aκόμη aποδεικτικό στοιχείο τfίς Έλληνικότητος τοu εν χρήσει aλφαβήτου.
Σέ ώρισμένες περιπτώσεις, θά χρειαστfί ν' ανατρέξουμε, γιά συγκρί σεις, στήν Λατινική γλwσσα, ή όποία χρησιμοποιεί τό aρχαίο aλφάβητο
τfίς Κύμης, Χαλκίδος Εuβοίας, στήν όποία θ' ανακαλύψουμε νά διασώζο νται ανέπαφα στοιχεία, τά όποία εχουν aλλοιωθfί η λησμονηθfί στήν μη
τρική Έλληνική. Τό φαινόμενο τfίς διασώσεως ώρισμένων aρχαίων στοι χείων τfίς Έλληνικfίς γλώσσας, σχεδόν χωρίς καμμίαν aλλοίωσι, σέ Λατι νογενείς γλώσσες, οφείλεται στό δτι οί Λατίνοι δέν ύπέστησαν τούς φοβε ρούς διωγμούς τούς όποίους ύπέστη καί ύφίσταται κατά καιρούς, ό,τιδή ποτε σχετίζεται μέ τήν Έλλάδα.
Θά παρατηρήσωμε aκόμη κάποιες εlδοποιούς διαφορές, δπως π. χ. δτι σέ ξένα aλφάβητα, δπως τά σημιτικοφοινικικά, τά σύμφωνα aποτελοuσαν τήν βάσι τfjς γραφfίς των λέξεων, τά δέ φωνήεντα προεφέροντο κατ' εκτί
μησιν, εκ των συμφραζομένων, χωρίς νά διαθέτουν aντίστοιχα σύμβολα γι' αuτά, μερικές δέ γραφές εξακολουθοuν νά μήν τά διαθέτουν μέχρι καί
σήμερα. Σ' αuτές λοιπόν είναι φυσικό ν' aλλάζουν συχνότερα τά φωνήε ντα, στίς λέξεις, aπ' δτι τά σύμφωνα. Στήν Έλληνική, φαίνεται ν' aλλαζαν τά σύμφωνα μέ τήν 'ίδια συχνότητα δπως καί τά φωνήεντα, ε'ίτε διότι ή uπαρξις συμβόλων γιά δλα τά γράμματα, εδιδε τίς 'ίσιες δυνατότητες εναλλαγfjς, ε'ίτε διότι ή εναλλαγή αuτή ύπfjρξε συνακόλουθο των διαφόρων διαλέκτων, τίς όποίες εχρησιμοποιοuσαν οί
πρόγονοι των Έλλήνων. Μία επιπλέον χαρακτηριστική διαφορά είναι δτι στήν Έλληνικήν, δ, τι aλλαγές λαμβάνουν χώρα στήν προφορά των λέξεων,
οί 'ίδιες aκριβwς aλλαγές επέρχονται καί στόν τρόπο γραφfίς (π. χ. εφάπλω μα-πάπλωμα, Φεβρουάριος-Φλεβάρης, βάμβαξ- μπαμπάκι), εν aντιθέσει πρός aρκετούς εκ των ύπολοίπων λαwν, οί όποιοι διατηροuν τούς aρχαίους
τρόπους γραφfίς, εστω κι' aν ηλλαξαν τήν προφορά (Άγγλικά thought-θώτ,
write καί right-ρά"ίτ. Γαλλικά parler- παρλέ, commencer-κoμμασνέ.) Τά 'Ιταλικά, εύρισκόμενα πολύ πλησιέστερα πρός τά aρχαία Έλληνικά, κατα γράφουν μέ aκρίβεια τούς ηχους, δπως καί τά Γερμανικά.
Στό σημείο αuτό, κρίνεται aπαραίτητο νά aποσαφηνιστfί καί τό θέμα τfjς προφορaς των διφθόγγων, κατά πόσον δηλαδή προεφέροντο, κατά
τήν aρχαιότητα, ξεχωριστά ('Ερασμιακή προφορά) η ώς rνας fίχος. 185
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ό Θουκυδίδης μας διηγείται δτι οί 'Αθηναίοι δέν εγνώρι~αν εάν κάποι
ος, συγκεκριμένος, χρησμός aνεφέρετο σέ «λοιμό» (επιδημία) η σέ «λι μό» (πείνα),
« ... εγένετο μi:ν ο Ϊ)ν Ερις τοϊς aνaρώποις μη λοιμον ωνομάσaαι εν τ{J επει ύπο των παλαιών,
aλλa λιμόν, ... » 1 aρα ή προφορά τfjς διφθόγγου «Οι» εταυτί~ετο μετά τοu ηχου «ι». Τό αuτό δίλημμα aντιμετωπίσθη καί μέ aλλον χρησμό, δπως μας μετα φέρει αuτή τήν φορά, ό 'Αριστοτέλης,
« ... δοκεϊyaρ εlναι πολλa κεva τού πολέμου, ... » 2
ΟΠΟυ καί πάλι δέν aνεγνώρι~αν εάν aνεφέρετο σέ «Κενά» (ελλείψεις) tl «καινά» (νέα). Ό αθυρόστομος Άριστοφάνης, στήν Αvσιστράτη, κάνει λογοπαίγνιο μέ τό ονομα τοu Παιονίδη, «'ΑνΥ]ρ εκείνης. Παιονίδης Κινησίας» 3 τό
όποίο εάν μέν γραφfj μέ «αι», προέρχεται εκ τοu «Παίω» (κτυπw), εάν οέ μέ «ε», εκ τοu «Πέους». 'Αμφότερα τά παραδείγματα μας aποκαλύ πτουν δτι, aκουστικως, ή προφορά του γράμματος «ε» δέν διέφερε aπό τήν δίφθογγο «αι».
Άποκαλυπτικός εΤναι καί ό Πλάτων, λέγων στόν Έρμογένη: «Γνωρί~εις δτι οί πρόγονοί μας, εχρησιμοποιοuσαν πολύ τό «'Ιwτα» καί τό «Δέλτα», κάτι πού πράττουν οί γυναίκες, οί όποίες διασώ~ουν τήν aρχαία γλwσσα, σήμερα δέ, aντί του «'Ιwτα», θέτουν στήν θέσι του τό
«εΤ» η τό «iίτα», διότι τά θεωρούν ώς μεγαλοπρεπέστερα». « ... οlσaα δτι οί παλαιοl οί ήμέτεροι τ{J lωτα καΙ τ{J δέλτα ει) μάλα εχρωντο, καΙ οvχ iiκιστα αί yvναϊκες, αί'περ μάλιστα τΥιν aρχαίαν φωνΥιν σρ)ζοvσι.
νιJν δi: aντl μi:v τοιJ lωτα fι εl fι ήτα μεταστρέφοvσιν». 4 'Εκ του aποσπάσματος αuτοu aποδεικνύεται ή ταύτισις των ηχων
«1»,
«ΕΙ» καί «Η», χωρίς τήν παραμικρή aμφιβολία. Ώς γνωστόν, οί Ρωμαίοι εγραφαν δ, τι ηκουαν, συνεπwς Έλληνικές λέ-
54, παρ. 3, σεφ. Ι-3. 2. 'Αριστοτέλης, Ή8ικάΝικομάχεια, σελ.ΙΙΙ6 b, σεφ. 6-7. 3. Άριστοφάνης, Λυσιστράτη, σεφ. 852. 4. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 418, παρ. b, σεφ. 7, rως παρ. c,
l.
Θουκιδίδης, Ιστορία, οιολ.
186
2,
κεφ.
σεφ.
2.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
ξεις οί όποίες υίοθετήθησαν αuτούσιες στό λεξιλόγιό των, μας μεταφέ ρουν μέ ακρίβεια τήν ακουστική των εντύπωσι. Ή λέξις
«VICUS» aντικα
τοπτρί~ει τήν λέξιν «Fοίκος» (οΤκος), aπό τήν γραφή της όποίας πληρο φορούμεθα δτι: Ι) Τό δίγαμμα προεφέρετο wς «Β». 2) Τό «01», fιχοuσε ώς
«l», καθώς καί δτι, 3) τό «0», προεφέρετο ώς «ΟΥ», στήν διάλεκτο
aπ' δπου παρέλαβαν τήν συγκεκριμένη λέξι. 'Ακόμη «Εuαγόρας» καί «Εuαγγέλιον», εγράφοντο
ή δίφθογγος «ΕΥ»,
«Evagoras» καί «Evangelium», συνεπώς καί Υιχοuσε aκριβwς δπως σήμερα. Ή κατάληξις «Uffi»,
aποδεικνύει καί πάλι τήν πιστή άκουστική καταγραφή των λέξεων, διότι
τό μέν
«0»,
προεφέρετο, δπως διεπιστώσαμε, ώς «ΟΥ», λατινιστί
«U»,
τό δέ «Ν», συχνά συγχέεται μέ τό «Μ», γι' αuτό, σήμερα, δταν μεταδί δουμε γράμμα πρός γράμμα μία λέξι προσδιορί~ουμε πάντοτε αuτούς τούς δύο ilχους, συνήθως διάτων aρχικών γραμμάτων των ονομάτων: Μα νώλης, Νίκος.
Όμοίως, ή λέξις «Εlκών» όμολογεί, μέσφ της λατινικης γραφης της, ώς
«ICON »,
τήν ταύτισι τοu «ει» μετά τοu «ι».
Τέλος, καί 'ίσως τό πλέον πειστικό aποδεικτικό στοιχείο, ν' aποτελοuν
τά 'ίδια τά Όμηρικά επη, προτρέψατε λοιπόν τόν όποιονδήποτε οπαδό της Έρασμιακης προφορaς νά aπαγγείλη τήν aρμονία του δακτυλικοu έξαμέτρου, προφέροντας τίς διφθόγγους ώς δύο γράμματα, καί aπο λαuστε το.
Λόγφ της πρωτοτυπίας, των Ιδιαιτεροτήτων καί των κρυμμένων συμ βολισμών του, ό κώδιξ αuτός των γραμμάτων, aπευθύνετο σέ διδασκά
λους η σέ μύστες, οί όποίοι εγνώρι~αν τά μυστικά τά όποία κρύβουν εντός των τά γράμματα, μέσφ δέ αuτwν, οί 'ίδιες οί λέξεις της Έλληνικης γλώσ σας. 'Ίσως γι' αuτό, τά Μουσεία Λόγου, μετά aπό κάθε καταστροφή, εφρόντι~αν νά παραδίδουν τό aλφάβητο, σέ σοφούς aνδρες, μόνον δταν
τό πνευματικό επίπεδο των Έλλήνων εΤχε επανέλθη σέ ίκανοποιητικό επί πεδο.
Τά aνωτέρω, πιθανόν νά ύποκρύπτονται πίσω aπό τά λόγια τοu Σω κράτους, δταν επί παραδείγματι, κάνει κάποιες επισημάνσεις, στόν Έρμογένη, σχετικwς μέ τήν ονομασία των γραμμάτων. «Τίποτε τό περίπλοκο, aλλά δπως γνωρί~εις, τά aποκαλοuμε μέ τά ονόματά των κι' οχι μέ τά 'ίδια τά γράμματα, πλήν τεσσάρων, των ''Ε", 'Ύ",
''Ο" καί 'Ώ"· τά ύπόλοιπα φωνήεντα καί aφωνα, γνωρί~εις δτι τά περι βάλλουμε μέ aλλα γράμματα καί τά όνοματοποιοuμε. 'Αλλ' εως δτου πα-
187
I
j
Jl
Ι\
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
I
ρεμβάλλουμε τήν εκφρα~όμενη δύναμιν έκάστου στοιχείου, οφείλουμε νά
j
1
,Ι
ι
!I
I
,I
!'
j
τό aποκαλούμε μέ τό ονομα πού μδ.ς τήν δηλώνει. 'Όπως τό «Βfίτα»· πα
ρατηρείς οτι παρ' ολον οτι προσετέθη τό 'Ήτα καί τό Ταυ καί τό 'Άλφα,
J
καθόλου δέν ;Ίμπόδισε τήν aποκάλυψι τfίς φύσεως τού γράμματος, δι'
1 J
ολοκλήρου τού ονόματος, οπως τό επιθυμούσε δ νομοθέτης. Αuτή aκριβως ή γνώσις rθεσε τά σωστά ονόματα στά γράμματα».
!
«ΟvδΕ:ν ποικίλον, aλλ' CJσπερ τιίίν στοιχείων οίσοα
1
δτι ονόματα λέyομεν aλλ' OVK αvτa τa στοιχεία, πλiιν
j
τεττάρων, τού Ε καΙ τού Υ καΙ τού Ο καΙ τού Ω- τοΤς δ'
aλλοις φωνήεσί τε καΙ aφώνοις οίσοα δτι περιτιοέντες aλλα γράμματα λέyομεν, ονόματα ποιούντες aλλ, lως aν αvτού δηλουμένην τiιν δύναμιν tντιοώμεν, οροώς έχει tκεΤνο το
όνομα καλέιν δ αVτο ήμΤν δηλώσει. οίον το "οfιτα"· όρ~ς δτι τού ήτα καΙ τού ταύ καΙ τού aλφα προστεοέντων οvδΕ:ν tλύπησεν, ωστε μiι ovχl τiιν εκείνου τού στοιχείου φύσιν
δηλώσαι δλμJ τfίί ονόματι ού εοούλετο ό νομοοέτης οϋτως Υιπιστήοη καλώς οέσοαι τοΤς yράμμασι τa ονόματα». 6 Προξενεί εντύπωσι τό οτι τά τέσσερα αuτά φωνήεντα στερούνται ονό ματος, οταν μάλιστα διευκρινί~ει, δ ίδιος δ Σωκράτης, οτι δ νομοθέτης
εφρόντισε lδιαιτέρως wστε νά δοθη τό ορθό ονομα σέ κάθε στοιχείο
(γράμμα).
"Αρά γε ύπάρχει περίπτωσις σκοπίμως νά aπεκρύβησαν οί ονομασίες; Μήπως rγινε γιά νά προστατευθούν μ ή κοινοποιήσημες γνώσεις;
'Επειδή δέν κατέστη δυνατόν νά τεκμηριωθη σχετική aπάντησις, επα φίεται στόν καθένα νά διαμορφώση τήν προσωπική του aποψι. Στήν aκολουθοuσα προσπάθεια aναλύσεως ένός έκάστου των γραμ μάτων, περιελήφθησαν καί τά καταργηθέντα ψηφία «ς» Σlιγμα,
Qόππα, «~»Σαμπί καί
«F» Βάου η Δίγαμμα, ή
«Q»
δέ σειρά των, ακολουθεί
τήν aριθμητική aξία ένός έκάστου.
Τέλος ή aνάλυσίς των, γίνεται στήν μεγαλογράμματο μορφή (κεφα
λαία) ητοι στό αuθεντικόν aρχαίον «Έλληνικόν» η ορθότερα «Πελασγι κό 'Αλφάβητο».
5.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
393, παρ. d,
σεφ.
6,
rως παρ.
e,
σεφ.
8.
188
I
l j
}
Α Τό πρωτο γράμμα του Πελασγικου άλφαβήτου, μέ άριθμητικήν άξίαν 1 καί
1.000. Τό «Α», γιά τήν πεπερασμένη σειρά του 'Αλφαβήτου, οπως τό
« 1»,
γιά τήν άπειρη σειρά των Άριθμων, φέρουν τό βάρος των συμβολισμων, ώς πρωτοι παράγοντες των σειρων, οί όποίες άκολουθουν εν' εκαστο εξ αuτων.
Έτυμολογικως, τό γράμμα προέρχεται εκ του «'Αλφείν», τό όποίο ση
μαίνει wφελουμαι, κερδί~ω, άπολαμβάνω, είναι δέ βέβαιον οτι οποιος γνω ρί~ει τό άλφάβητο, άναμφιβόλως ωφελείται, κερδί~ει καί άπολαμβάνει, τουλάχιστον σέ πνευματικό επίπεδο.
Τό
«" ΑΛφα» καί τό «ΛΑβδα» η «ΛΑμβδα» (Λάμδα) είναι δύο
γράμματα τά όποία, οπως παρατηρουμε, εχουν τεθij, ώς άρχικά, πρωτο καί δεύτερο, τό ενα δίπλα στό άλλο, μέ άμοιβαία εναλλαγή τijς θέσεώς
των. Οί δημιουργοί τijς γραφijς συνεσχέτισαν κατ' αuτόν τόν τρόπο τά δύο γράμματα, επισημαίνοντας εναν κρυμμένο συμβολισμό. 'Αμφότερα δια
θέτουν τήν αuτήν αΙχμηρά μορφή (Λ), ομως μόνον στό γράμμα «Α» ή αΙχμή «διατρυπά», αuτήν άκριβως τήν εννοια εχει ή εuθεία εl'τε εις όρι~~
<;\I
':>οντια uεσιν
«
Α
" υπο ' », ειτε γωνιαν «ΙΑ». I
I
Λ
Ό 'Όλυμπος, ή κατοικία των Θεων, τόν όποίο χαρακτηρί~ει ό 'Όμηρος ώς «άπόκρημνο, χιονοσκεπij καί άκτινοβόλο», «Αtπύν, Άγάννιφον καί
ΑΙγλαΤην 'Όλυμπον», παρουσιά~ει αuτό άκριβως τό θέαμα, καθώς ή ΑΙχμή τijς κορυφijς του διατρυπa τά σύνεφα καί χάνεται μέσα σ' αuτά.
Δέν είναι διόλου τυχαίο λοιπόν, τό οτι τό συγκεκριμένο γράμμα ετέθη ώς άρχικό σέ λέξεις άντιπροσωπεύουσες αΙχμηρά άντικείμενα οπως:
Άκίς, ΑΙχμή, 'Ακόντιο, Άξίνα, "Αροτρο, 'Αλέτρι κ.λ.π., οπως ΔΕΝ είναι τυχαίο τό οτι άπό τό αuτό γραμμα άρχί~ει καί ή λέξις «ΑΝΘΡΩΠΟΣ». 'Όπως μaς άναλύει ό Πλάτων: «Τοιουτοτρόπως, τό ονομα '"Άνθρωπος" σημαίνει οτι, ενω κάθε άλλο ~ωο, άπ' οσα βλέπει, τίποτε δέν εξετά~ει ούτε στοχά~εται ούτε παρατηρεί
μέ προσοχή, ό άνθρωπος, συγχρόνως βλέπει -αuτό δέ είναι τό "δπωπε" παρατηρεί μέ προσοχή, καί στοχά~εται αuτά τά όποία εχει tδij. 'Εξ αuτου λοιπόν, μόνον ό άνθρωπος, άπ' ολα τά ~ωα, όρθως wνομάσθη '"Άνθρω-
189
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
πος", διότι εξετά~ει μέ προσοχή (καί aναλογί~εται aργότερα) δσα εχει ιδη».
«'Ώδε. σημαίνει τοϋτο το ονομα ό "aνσρωπος" δτι
τa μi:ν aλλα σηρία cbν όp{i οvδi:ν επισκοπεί ovδi: αναλογίζεται ovδi: α ν α σ ρ ε Τ, ό δi: aνσρωπος aμα έώρακεν- τοiJτο δ' εστl
(το)" δπωπε "- καΙ α ν α σ ρ ε Τ καΙ λογίζεται τοϋτο δ ο π ω π ε ν. tντεσσεν δiι μόνον των σηρ ίων ορσως ό aνσρωπος' "aνσρω πος" cJνομάσση, α ν α σ ρ ω ν
!
a ο π ω π ε».
1
Ό Πλούταρχος, aναφέρει σχετικως μέ τό γράμμα «Α», δτι, δπως ό πάππος του, ό Λαμπρίας rλεγε, ή πρώτη φυσική φωνή των aνθρώπων aπο
δίδεται διά του" Αλφα. Άπλως καί μόνον ή εξερχόμενη Ά νάσα εκ των
aνοικτων χειλέων, aρκεί γιά νά παραχθη ό iίχος «Α», χωρίς νά χρειά~εται καμμία προσπάθεια, οuτε κaν νά κινηθη ή γλωσσα, γι' αuτό καί ό συγκεκρι
μένος iίχος aποτελεί τήν πρώτη φωνή τήν όποία εκοάλλουν τά νήπια. «λαμπρίας γap ό εμος πάππος t'λεγεν πρώτην φύσει φωνiιν των ενάρσρων εκφέρεσσαι διa τfίς τoiJ aλφα δυνάμεως το γap /;ν τfiJ στόματι πνεϋμα ταΤς περl τa
χείλη μάλιστα πλάττεσσαι κινήσεσιν, ιbν πρώτην ανοι
γομένων τiιν aνω διάστασιν οvσαν εξιέναι τοiJτον τον ήχον, άπλοϋν οντα κομιδfί καΙ μηδεμιiiς δεόμενον πραγματείας, μηδi: τiιν γλωτταν παρακαλοiJντα μηδ' ύπομένοντ', αλλa
κατa χώραν αποκειμένης (/;σκειμένης) εκείνης εκπεμπό μενοv- fι καΙ τa νήπια ταύτην πρώτην αφιέναι φωνήν,» 2 Πράγματι, εξ δλων των θηλαστικων, τό μόνο aρτιγένητο τό όποίο
φωνΑ~ει, εκβΆλλει τήν κρΑυγήν «ΑΑΑΑ», είναι αuτό του 'Ανθρώπου (τά ύπόλοιπα νεογένητα σιγουν, γιά νά μήν εντοπιστοuν aπό τά σαρκοβό ρα), πρόκειται περί του άπλουστέρου ilχου, γι' αuτό καί aτομα σοοαρως aσθενη, εξηντλημένα, έτοιμοθάνατα κ.λ.π. τά όποία πλέον άπλως ανα
σαίνουν, τόν μόνον iίχο τόν όποίο δύνανται νά εκφέρουν είναι «ΑΑΑ». Τό aνθρώπινο νεογνό δέν aργεί νά μάθη τήν Αuδή (τραγούδι) καί "Α δει (τραγουδa.) "Ασματα, πρός τέρψιν δική του, aλλά καί της όμηγύρε ως, στά πανάρχαια δέ χρόνια, τό rπραττε μέ τήν συνοδεία του πρώτου μουσικοu οργάνου, τοu Auλou.
l. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 399, παρ. c, σειρ. l-6. 2. Πλούταρχος, Σuμποσιακων, οιολ. 9ov, σελ. 738,
190
παρ. Β. σειρ.
l-9.
j
ι
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
'Όσο, τό "Ατομο μεγαλώνει, χρησιμοποιεί τόν νοϋ του ώς Αlχμήν καί διαπερνδ. τό 'Άγνωστο, τό μετΑφυσικό, τό ύπερβΑ τικό, 'Ανερχόμενο
πνευμΑτικως, γιά νά επΑληθεύση τόν χαρακτηρισμό του ώς «'Άνθρω πος», λέξις ή όποία αναλύεται ώς ακολούθως:
Α = Ό πρωτος fiχος ό όποίος ακούγεται, aπό τό νεογνό κατά τήν 'Αρχήν της ~ωης του καί χαρακτηρί~ει τόν "ΑΝΩ θρώσκοντα "Άνθρωπο, διαχωρί~ων
αuτόν aπό τά ύπόλοιπα ~ωα. 'Ίδια χαρακτηριστικά του aκόμη ε1ναι, Ν
=ή
Νόησις, δπως καί,
Θ= τό δτι αuτός Θεδ.ται. Τά προαναφερθέντα διαχωρί~ουν αuτόν πλήρως aπό τά ύπόλοιπα rμβια οντα, δταν συνδυαστοϋν μέ τήν παρατήρησι
καί τόν στοχασμόν τΥjς,
Ρ= Ροης, των πραγμάτων καί των δσων συμβαίνουν στόν, (Τό «Ω» aπο τελεί συγχώνευσι δύο
«0 », αναλύοντάς το καί πάλι στήν aρχαία του
μορφή, λαμβάνουμε) Ο
= Όρί~οντα,
ό όποίος όριοθετεί τόν περιβάλλοντα χωρο, δπως καί στόν
Ο= Οuράνιο χωρο. Τέλος χωρίς aμφισβήτησιν ε1ναι, Π =Πολιτικό
Ο= "Ον, δλα δέ τά προαναφερθέντα, aποτελοϋν τό Σ
= ΣΥϊμα αuτοϋ,
δηλαδή τά lδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Τό «Α», ώς εκπροσωπόν τό 'Αλφάβητο, δίνει, σέ δποιον κατέχει αuτό, τήν δυνατότητα πνευματικης 'Ανελίξεως. Έξαρτaται λοιπόν aπό τόν
'Άνθρωπο (aνω θρώσκοντα), εάν καί πότε, διερχόμενος δλα τά στάδιο τΥjς εξελίξεως τά όποία τοϋ προσφέρουν συμβολικως τά ύπόλοιπα γράμ ματα, θά φθάση στό «Ω», }lτοι νά γίνη συνειδητως «'Ωράνιος».
Ώς aρχικό γράμμα, τό «Α» όμοίως εχαρακτήρι~ε καί τόν φωτοδότη
καί ~ωοδότη «'Αέλιο» (aρχαιότατη aνομασία τοϋ ήλίου), οχι μόνον τοϋ δικοϋ μας ήλιακοϋ συστήματος, aλλά καί των άλλων συστημάτων στόν
οuράνιο χωρο, οί όποίοι (Άέλιοι), λόγω aποστάσεως, φαίνονται κατά τήν νύκτα ώς 'Αστέρες. Ό Πλάτων, ώς μεμυημένος, εδεσμεύετο στό τί θά κοινοποιήση καί τί
οχι, γιά τόν λόγον αuτόν οί aναφορές του ε1ναι διακριτικές. Στόν Κρατύλο, επί παραδείγματι, διευκρινί~ει δτι «το δ' αi'J aλφα τ{ί) "μεyάλf!J" άπέδωκε,»3 (τό «Α» εχρησιμοποίησε γιά νά εκφράση τό «μέγΑ»), δσον aφορδ. δέ τήν φυσική προέλευσι τΥjς ύφης των γραμμάτων, αναφέρει δτι:
3.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
427, παρ. c,
σεφ.
3.
191
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
«Τό ονομα "Α ρης προέρχεται εκ των (λέξεων)" Αρρεν καί Ά νδρεΤον, η πάλι aπό τό σκληρό καί "Ακαμπτον, τό όποιον aνομά~εται γι' αuτό άρμό~ει σέ θεό του πολέμου, νά καλεΊται
"" Αρρατον",
"" Αρης" ».
«Ούκοϋν, εl μtν οούλει, κατa το άρρεν τε καi κατa
j:
το άνδρείον ""Άρης" aν εlη· εl δ' αύ κατa το σκληρόν τε κα[ άμετάστροφον, δ δi] "άρρατον" καλείται, κα[ ταύτrz aν
πανταχf7 πολεμικ(J οε(J πρέποι "'Άρη" καλείσοαι». 4 Ό Πλούταρχος, συμπλέει μέ τά aνωτέρω, δταν γράφει δτι τό «Α» δηλώνει τό 'ΑνδρεΊο του ονόματος.
« .. .Διόνυσος ύπ' Αlyυπτίων ούκ ''Όσιρις άλλ' Άρσαφi]ς [ έv τ(ί> άλφα yράμματι] λέyεσοαι δηλο Uντος το άvδρείοv του όvόματος». 5 'Εκ των προαναφερθέντων, aντιλαμβάνεται κανείς δτι τό γράμμα «Α»
εκπροσωπεΊ τήν Άρσενική φύσι, του aνθρωπίνου γένους. Ά ντίστοιχο σύμφωνο συμβολί~ον τήν θηλυκή φύσι τοu aνθρώπου εκπροσωπεΊται aπό τό «Μ», τό όποΊο θ' aναλυθη εκτενώς κατά τήν εξέτασι του εν λόγrρ
''
.
'
γράμματος .
'Όπως διαπιστώσαμε στήν εΙσαγωγή, τίποτα εξ δσων εδημιούργησε τό
!',·
Έλληνικό πνεύμα δέν είναι τυχαΊο η aναίτιο, πως λοιπόν νά θεωρήση κα νείς ώς σύμπτωσιν δτι τά 'Αρχικά στοιχεΊα γιά τήν δημιουργία του Κόσμου, φέρουν τίς ονομασίες;
'Άρουρα (γfι, χθών, στερεά ϋλη)
J
"Αλς (ϋδωρ, ύγρό στοιχεΊο) 'Αήρ (άέριο στοιχεΊο) Άέλιος (πύρ), ό δίδων ~ωή στό ήλιακό μας σύστημα, τό όποΊο διαθέτει, ώς βασικό δομικό ύλικό, τόν "Α νθρακα, ό δέ
Αlθήρ, πληρεΊ όλόκληρο τό σύμπαν.
Τέλος, ό "Απειρος Κόσμος, τό Σύμ-πΑν ύφίσταται διότι διέπεται aπό
Άρμονίαν, άλλως θά είχε καταστραφη εlς τά εξ i5ν συνετέθη. Ή Άρμονία ύποδηλώνεται κεκαλυμμένως μέ διαφόρους τρόπους,
ενας εκ των όποίων είναι ή αναλογία μεταξύ των θεwν του 'Ολύμπου. 'Έξι άρρενες θεοί, εξι θήλεις θεές, aλλά καί ώς aρχικό γράμμα του ονόματός
4. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 407, παρ. d, σειρ. 1-4. 5. Πλούταρχος, Περίylσιδος καί Όσίριδος, σελ. 365, παρ.
Ε, σειρ.
'
8-10.
192
I J
~'
i
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
των, rφεραν τό «Α» τρείς aρρενες, ό 'Απόλλων, ό "Αρης καί ό "Αδης καί τρείς θήλεις ή 'Αθηνα, ή 'Αφροδίτη καί ή" Αρτεμις. Τά ό.κόλουθα, ελάχιστα, δείγματα λέξεων: 'Άγω, Ά γαθός, Ά γνός, 'Αεί, Άγός, 'Αρετή, 'Άναξ, 'Άνοιξις, 'Άνω, 'Άπας, 'Άπειρον, 'Άριστος, "Αρσις, "Αστυ, 'Αρχή," Αλφη κ.λ.π., εκφρά~ουν καθοδήγησιν, aρχήν,
ό.παρχήν, aνοδον, lσχύν, aξία πνευματική καί ύλική καί τά συναφΥj, aπο δεικνύοντας δτι οί συγκεκριμένες λέξεις, μέ τό «Α» ώς aρχικό, εδημιουρ γήθησαν μέ σοφία καί συγκεκριμένο σκοπό, δπως aλλωστε καί δλες οί λέ ξεις της aρχαίας Πελασγικijς. "Ας μήν μας διαφεύγη, επί πλέον, δτι ύφί σταται πληθώρα aλλων λέξεων, οί όποίες περιλαμβάνουν τό γράμμα «Α», στήν σύνθεσί των, ό.λλά οχι ώς aρχικό καί οί όποίες aποδίδουν επί σης σημαντικές σημασίες, ό.λλά ώς δευτερεύουσες εννοιες, τίς όποίες εκπροσωπεί τό γράμμα αuτό στήν κάθε μία λέξι.
Τό «Α» εΤναι τό 'Αρχικό γράμμα του 'Αλφαβήτου. 'Από αuτό, συμβο λικως, ό.ρχί~ουν τά πάντα καί δσο κι aν εκπλήσσει, τό συγκεκριμένο γράμ μα διαθέτει ώς aρχικό καί ή «'Ακοή», ή όποία πρώτη, εκ των αlσθήσεων
του aνθρώπου, ό.ρχί~ει νά λειτουργΥj aπό τήν περίοδο κι δλας τΥjς κυήσε ως. Ώς δεύτερο γράμμα, ή λέξις 'Ακοή, διαθέτει τό «Κ», aπό τό όποίο ό.ρχί~ει ή λέξις «Κρότος». Τό τρίτο, κατά σειράν, γράμμα τΥjς λέξεως, τό
«0»,
προσδιορί~ει δτι τά 'Ακούσματα, προέρχονται aπό τόν κυκλικως
περιβάλλοντα χωρο, τόν Όρί~οντα. Τήν σχέσι μεταξύ των ύπολοίπων αlσθήσεων του aνθρώπου καί των γραμμάτων, θά τίς εξετάσουμε στό aντίστοιχο aρχικό γράμμα έκάστης εξ αuτων.
Μέσα στό 'Αλφάβητο, οί δημιουργοί τΥjς γραφΥjς περιέκλεισαν συμβο
λισμούς γνώσεων, δυστυχως λησμονημένους πλέον, οί όποίοι κυριολε κτικως εκπλήσσουν καί συνταράσσουν δταν τούς ανακαλύπτουμε εκ νέου. Κατόπιν των δσων }lδη rχουν ό.ναφερθη, δέν θά προξενήση πλέον εκπληξι τό δτι ή λεξαριθμική aξία του πρώτου γράμματος του 'Αλφαβή
του, τό όποίον εχει aριθμητική aξία εvα, εΤναι: ΑΛΦΑ
=1+30+500+1 =532, ό δέ πυθμήν του: 5+3+2 =lO ---.1+0 = 1.
'Ακόμη, ό aριθμός
«1»,
συμβολί~ει τήν πρώτην οuσία, τήν Μονάδα, εκ
τΥjς όποίας aπορρέουν οί aριθμοί.
Ώς αuτούσια «ΜΟΝΑΣ »,ή λέξις διαθέτει ώς λεξάριθμο:
40+70+50+1+200 = 361, να: 3+6+1 = lO---. 1+ Ο= 1.
τό aθροισμα του όποίου μας δίδει ώς πυθμέ
193
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ό Πυθαγόρας aναφέρει σχετικως:
«.Η Μονάδα είναι ή αιτία πάντων των aγαθων, διδάσκει δέ, aλληγο ρικως, τήν ϋπαρξιν ένός καί μόνον θεοϋ, καί είναι φανερό δτι ή «Μονάς» καί τό «ενα» rχουν μεγάλη διαφορά μεταξύ των, διότι ή μέν πρώτη κατα τάσσεται εις τά νοητά, τό δέ δεύτερο εις τούς aριθμούς».
« ... Πιν yaρ μονάδα Ι aρχΥιν άπάντων λέyων καΙ ταύτην των ayαοων άπά ντων αίτίαν είναι, δι' aλληyο Ι ρίας εvα τε και μόνον διδάσκει οεον είναι. δτι δi: τοuο' οϋτως Εχει, δfίλον aφ 'I ών μονάδα καΙ εν πολλfίί διαφέρειν aλλήλωv lφη. Πιν μi:ν yaρ μονάδα εν τοΤς I νοητοΤς είναι λέγει, το δi: εν εν τοΤς aριΟ '
;;
μοΤς».6
'Α ντιλαμ6ανόμεθα λοιπόν δτι τό «ΑλφΑ», τό όποίον aρχί~ει καί λήγει ι· μέ τό γράμμα «Α», aντιπροσωπεύει τήν «Μονάδα» τοϋ Πυθαγόρου,
σύμ6ολο τfίς 'Απείρου πρώτης οuσίας, δπου 'Αρχή καί Άπόληξις (τέλος) ~
J
συμπίπτουν. Στήν εποχή μας, εντελως δογματικως καί aντιεπιστημονικως, ενεφάνη σαν τό Πελασγικό «Α» καί μα~ί του όλόκληρο τό Άλφά6ητο, νά ελκη τήν
πατρότητά του εκ τfίς aναστροφfjς τοϋ Φοινικικοϋ συμ6όλου «'V», τό όποίον aπεικόνι~ε, δπως ίσχυρί~ονται, τήν κεφαλή τοϋ 6οός καί τό όποίο
6ε6αίως, ελλείψει φωνηέντων, εκπροσωποϋσε tίχο συμφώνου. 'Αρά γε aγνοοϋν δτι τό «Α» προέρχεται εκ τοϋ «'Αλφείν», aπαρέμ φατον aορίστου
aποκτω, εξ
6' τοϋ ρήματος «'Αλφά-νω», πού σημαίνει παράγω,
of> καί ή σημερινή λέξις «τιμ-Αλφfί»;
Ό •Όμηρος χρησιμοποιεί τήν λέξιν «ΑΛΦεσί6ιος», μέ τήν rννοια του
«aποφέρειν πολλά ΒΟΔΙΑ». Ποιός λοιπόν έδανείσ(}η τό «ΑΛεΦ»,γιά νά όνομάση τά 6όδια του;
Ή ρί~α «ΑΛΦ» ύφίστατο aπό aρχαιοτάτων χρόνων στήν 'Ελληνική
γλωσσα, π.χ. 'Αλφειός (ποταμός), Άλφαίνω (εύρίσκω), Άλφός (λευ κός), 'Άλφιτον (κριθαράλευρον) κ.λ.π. Τήν μορφή τοϋ γράμματος, αuτούσια η ελαφρως παρηλλαγμένη, τήν
συναντοϋμε σχεδόν σέ δ λα τά 'Ελληνικά 'Αλφά6ητα, δπως στό Κρητικό, τό Θηρα'ίκό, τό Κορινθιακό, τό Χαλκιδικό, τό 'Ιωνικό, τό 'Αττικό κ.λ.π. Κάθε ελεύθερος νοϋς, aναλογι~όμενος άπλως δτι τό Πελασγικό Άλφά6ητο διαθέτει, ώς aρχικό γράμμα, τό φωνήεν «Α», aφοϋ δέ διέλοη τά ύπόλοιπα γράμματα διαθέτει ώς τελικό τό φωνήεν «Ω» -aμφότερα τό-
6.
Πυοαγόρας, 'Αποσπάσματα, σελ.
194
186, σειρ. 8-12.
I
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
σο πλούσια σέ δλων των εlδων τούς συμβολισμούς- εν aντιθέσει πρός τά σημιτικά συλλα6ικά σύμβολα, τά όποία οuδέποτε διέθεταν φωνήεντα,
κυριολεκτικώς «φΩνΑ~ει» δτι ή θέσις των Φοινικιστων εΤναι πέραν πά σης λογικΥjς.
'Όποιος πάντως «άvαορεΤ καί λογίζεται τοστο δ δπωπεν», εuκόλως δύ ναται νά Άντιληφθη τήν ΆπΑτη, ν' ΆνΑγνωρίση τήν προέλευσι του γρΆμμΑτος «Α», νά ξεχωρίση τούς νοήμονες 'Ανθρώπους, διΑχωρί~ων
τά ΑΝΩ εκ των κ't/τω καί νά κΑτΑνοήση δτι «Το δ' αv άλφα τ{J "μεγάλρ/' άπέδωκε». 7 Χωρίς λοιπόν aμφιβολία, τό γράμμα «Α» εσχεδιάσθη γιά νά εκπροσω
πήση τόν φυσικό φωνήεντα ήχο, ό όποίος συμβολί~ει τήν Άρσενική aνθρώπινη φύσιν, ή δέ μορφή αuτοί) δεικνύουσα κατεύθυνσι πρός τά
"Α νω, ύποδεικνύει καί τόν iixoν αuτοu. Ώς εκ τούτου, τό γράμμα κατα τάσσεται στήν δεύτερη κατηγορία, δηλαδή προσδιορί~εται ό ορθός iixoς αuτοu διά συμβολισμοί).
7.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
427, παρ. c,
σεφ.
3.
195
~
I
Β Τό δεύτερο γράμμα του Πελασγικου aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία καί
2
2.000.
Τό «Β» aνήκει στήν πρώτη κατηγορία σχεδιάσεως των γραμμάτων καί aναπαριστa τά aνθρώπινα χείλη, παρατηρούμενα ΕΚ δεξιων, δπως όρί~ει
ό κανών. 'Από τήν θέσιν αuτήν είναι δυνατόν νά παραχθουν δύο fιχοι, «Β» η «ΜΠ», ποίος aπό τούς δύο aραγε εβγαινε aπό τά χείλη των προγόνων
μας; Διάφορα στοιχεία θά μας βοηθήσουν στόν εντοπισμό: Ι. "Όπως διεπιστώνουμε στό 8ο κεφάλαιο, ή ονομασία δλων των Έλλη
νικων γραμμάτων, aρχί~ει aπό τόν fιχο των, κατά συνέπεια, ή ονομασία του γράμματος ώς «Βfίτα» καί οχι «Μllfίτα», προσδιορί~ει fιχο «Β».
2.
Στό βιβλίο του αειμνήστου Ή. Τσατσόμοιρου, 7στορία Γενέσεως Τής Έλληνικfίς Γλώσσας, aποκαλύπτεται τό ηχητικό έρέθισμα, aπό τό
όποίο προέρχεται rνα rκαστο των γραμμάτων. Μέ τόν fιχο «Β» λοιπόν, ό Πελασγός έμιμήθη τήν Βοή του Βορείου aνέμου, ό fιχος του όποίου δέν εχει καμμία σχέσι μέ τό «ΜΠ».
3. Τό Βέλασμα των προβάτων δέν εχει aλλάξει fιχο, διά μέσου των αlώνων, ταυτί~εται δέ μέ τήν «Βληχήν», τfίς aρχαιότητος.
4.
Τά εντομα, προξενουν ΒόμΒο, μέ τήν κίνησι των πτερυγίων των, όμοίως
5.
Ά ντιθέτως, ή λέξις Βάρβαρος, εχει μέν έπίσης ηχητική προέλευσιν
οuτε αuτός ό fιχος εχει aλλάξει aνά τούς αlωνες.
.
aλλά οχι μέ aκριβή aπόδοσι. Προέρχεται aπό τόν «βαρύν» fιχο «h», ό όποίος εβγαινε aπό τά χείλη των «μή μετεχόντων Έλληνικfίς παιδείας». Τό δτι aπέφυγαν, οί "Έλληνες, νά τό προφέρουν ώς «bαρbαρος», aπο
δεικνύει, aφ' ένός, τήν πλήρη ελλειψι του συγκεκριμένου fιχου aπό τό εuγενές Έλληνικό λεξιλόγιο, aφ' έτέρου, τήν aποστροφή τήν όποια
προξενουσαν οί σκληροί, οί βαρείς fιχοι στ' αuτιά των προγόνων μας, γι' .Ι
αυτό καί ουτε καν διενοήθησαν νά αποδώσουν πιστά τό «h». Ι 6. Τό λεξικό των LIDEL & SCOTT, aναφέρει σχετικά δτι ω] προφορά τού i Έλληvικοu oftra είναι πιό μαλακή aπό αύτήν των εύρωπα·ικων γλωσσών, διότι aντικαοιστii τό aπολεσοέν" F" (Δίγαμμα)». Ή ερευνα δέν συνάδει •
!
μέ τήν παρουσα θέσι, διότι ό fιχος του Βορείου aνέμου, ύφίσταται aπό γεννέσεως κόσμου, ώς ΕΚ τούτου τό «Β», ώς fιχος, aρα καί ώς γράμμα 196
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
στήν Πελασγική γραφή, πρέπει νά είναι τοuλάχιστον τfjς αuτfjς ήλι κίας, aν οχι παλαιότερο τοu
«F».
'Εκ των προαναφερθέντων επιβεβαιώνεται οτι τό γράμμα αuτό aντι
προσωπεύει τόν fίχο «Β», aπό τήν δημιουργία του μέχρι σήμερα. Ό fίχος του συγκεκριμένου γράμματος παράγεται aπό τόν aέρα ό όποίος, aφou θέση σέ λειτουργία τίς φωνητικές χορδές, συμπιε~όμενος, διέρχεται μεταξύ των οδόντων τfjς aνω γνάθου καί του κάτω χείλους. 'Όμως, ή μορφή τοu γράμματος έμφανως εκπροσωπεί τό σχέδιο των δύο χειλέων καί οχι χείλους καί οδόντων, ή προφορά δι' αuτοu του τρό
που παράγει ενα έλαφρως άπαλότερο «Β», ό fίχος του όποίου 'ίσως νά έναρμονί~ετο καλύτερα μέ τήν λησμονημένη πλέον άπαλότητα καί μουσι κότητα τfjς γλώσσας. Μία aναφορά του Διονυσίου Άλικαρνασσέως, φαίνεται νά έπιβεβαιώνη τόν προαναφερθέντα τρόπο προφορδ.ς. «τρία μi:ν άπο τών χειλών aκρων, δταν τοσ στόματος
πιεσοένος τότε προοαλλόμενον l:κ τfίς άρτηρίας το πνεύμα λύσrz τον δεσμον αUτοσ. και ψιλον μέν l:στιν αύτών το π, δασV δi: το φ, μέσον δi: άμφοίν το (j·
.. .μία μi:ν αvτη συζυγία τριών γραμμάτων άφώνων όμο(ω σχήματι λεγομένων, ψιλότητι δi: και δασύτητι δια φερόντων».1
Στό aνωτέρω κείμενο, παρατηρούμε οτι τά γράμματα «Π», «Φ» καί
«Β», έμφανί~ονται νά προφέρονται διά τών άκρων τών χειλέων καί οχι οπως σήμερα, οπου τά δύο τελευταία, προφέρονται διά των οδόντων τfjς aνω γνάθου καί τοu κάτω χείλους. 'Όπως μάλιστα προσθέτει ό συγ γραφεύς, ή όμάδα αuτων των τριων γραμμάτων προφέρεται λαμβάνοντας τά φωνητικά Όργανα ομοιο σχfjμα, διαφέρουν δέ μόνον κατά τήν δασύτη τα καί τήν ψιλότητα, μεταξύ των. Σημείωσις: Τό σύμβολο τοu γράμματος «Β», στό aρχαίο Θηρα"ίκό
aλφάβητο, fίταν «
6 », στό συγκεκριμένο σχfjμα παρατηρούμε οτι τό aνω
ημισι είναι τεθλασμένη εuθεία, aντί ήμικύκλιο. Μήπως τό συγκεκριμέ νο σχέδιο έκφρά~ει τόν σημερινό τρόπο προφοράς, διά τών όδόντων τής α νω γνάθου καί του κάτω χείλους;
l.
Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvvοέσεως Όvομάτωv, παρ.
14, σεφ. 120-127.
197
----------------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Άτυχως, ό Νεοέλλην, δέν εδειξε τήν 'ίδια εuαισθησία μέ αuτήν των
προγόνων του, ετσι συχνά aντικαθιστa τό «ο» μέ
«b»,
λέγοντας έπί πα
ραδείγματι «γαbρός» aντί «γαμβρός», «bαbάκι» aντί «οαμ6άκι» (βάμ
βαξ κατά τό όρθότερον) κ.λ.π. Αuτή ή έκβαρβάρυνσις δμως τfίς προ φορaς δέν παρατηρείται σέ aλλες λέξεις, εστω κι' αν διαθέτουν τήν 'ίδια
σειρά γραμμάτων, δπως «εμ6ρυο», <<μεμ6ράνη», «λαμ6άνω», «6όμ6ος » κ .λ. π.
'Εκ των aνωτέρω γίνεται πρόδηλον δτι λέξεις, οί όποίες περιλαμβάνο νται, σέ λεξιλόγιο καλλιεργημένων καί μορφωμένων aτόμων, aποφεύγουν τήν έκβαρβάρυνσι καί τίς στρεβλώσεις.
Παρ' δλ' αuτά, κάποιοι έκτων νεοελλήνων προτιμούν νά bαρbαρί
ζουν, προκειμένου ν' «aνέλθουν» στό uψος των «Πολιτισμένων» Εuρω παίων, στήν δέ προσπάθειά των, νά έπιβάλλουν καί στούς ύπολοίπους συμπολίτες των τήν aποψί των, δέν έδίστασαν νά τό πράξουν, οί aφρονες, aκόμη καί διά νόμου.
Ή 'Ελληνικότης του έν λόγφ γράμματος είναι αδιαμφισβήτη τη, διότι συναντaται σέ δλα τά ε'ίδη γραφfίς, τά όποία aφησαν πί σω των οί aρχαίοι 'Έλληνες, aκόμη καί στόν δίσκο της Φαιστοu, δπου τό βρίσκουμε μέ τήν μορφή τfίς παραπλεύρου εlκόνος. Βε βαίως δέν τεκμηριώνεται ή ταυτότης προφορaς, ομως, τοuλάχιστον ώς σχfίμα, ύφίστατο πολύ πρίν τήν ύποτιθέμενη παραλαβή των συλλαβο
γραμμάτων (καί οχι γραμμάτων), aπό τούς Φοίνικες. Κάθε εμΒιο ον, γιά νά έπιΒιώση, τό πρωτο πράγμα πού εχει aμεση ανάγκη aμέσως μετά τήν γέννησιν, αμεσότερη ακόμη καί aπό τήν τροφή,
είναι ό 'Αέρας. 'Εάν πράγματι τό ηχητικό έρέθισμα aπό τό όποίο προέρ χεται τό «Β», είναι ή Βοή τοu aνέμου, τότε τό συγκεκριμένο γράμμα σχε τίζεται μέ τόν Άέρα. Τό γράμμα «Α», ώς έκπροσωπόν τήν Δημιουργία, έτέθη πρωτο στό aλφάβητο, τό δέ «Β» όρθως έτέθη δεύτερο, διότι ό ίiέ
ρας είναι τό δεύτερο, μετά τήν γέννησι, σέ σπουδαιότητα στοιχείο διά τήν έπιβίωσιν.
Ή aρχαιότατος τρόπος γραφfίς του, fiταν «ΒΕΤΑ», έκτου όποίου προκείπτει ώς λεξάριθμος:
2+5+300+1 = 308, ώς πυθμήν δέ, 3+0+8 =11
~
l+l = 2.
!
1 ] j 1
~
198
j
1 J J
.,\J
1 J I
Γ Τρίτο γράμμα τοu Πελασγικού aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία 3 καί 3.000.
Ή συνάντησις δύο εuθειων σχηματί~ει τό συγκεκριμένο Γράμμα καί δη μιουργεΊ αuτομάτως στόν νοu τήν εννοια τfίς Γωνίας. Τό σχfίμα του aναπα ριστa επιπλέον τήν πορεία των Υιχητικων κυμάτων, τά όποΊα παραγόμενα aπό τίς φωνητικές χορδές ανέρχονται κατακορύφως καί διερχόμενα δυσκό
λως aπό τήν σχηματι~όμενη «στένωσι», τήν όποία σχηματί~ει ό λάρυγξ, aνακλωνται στόν ουρανίσκο, καί εξέρχονται aπό τήν στοματική κοιλότητα.
(Σημείωσι: οί 'Έλληνες ονόμασαν τήν γωνία των
90°, ορθή, συμβολί~ο
ντας αuτήν μέ τό σχfίμα του σημερινού κεφαλαίου «Γ»). Ό πανάρχαιος Πελασγός Γεωργός, εχρησιμοποιοuσε aξίνα, τό aρχαΊο της ονομα «Γενηίς», τό πρωτο γράμμα της μaς aποκαλύπτει τήν μορφή του ξύλινου «ερΓαλείου» γιά τό σκάψιμο καί τήν καλλιέρΓεια τfίς Γης. Γιά νά ξυλεύση, εχρησιμοποιοuσε πέλεκυν, τόν ονόμα~ε «Γένυξ». Τέλος
ό «Γύης» (ξύλο του aρότρου επί τοu όποίου εστηρί~ετο τό ύνίον) τοu εχρησίμευε γιά νά ορΓώνη.
'Όλα τά προαναφερθέντα εχουν Γωνιωοες σχfίμα, τό όποΊο δηλώνεται aπό τήν μορφή του πρώτου γράμματος. Άρχικως ή «Γραφή» γινόταν οιά χαράξεως, μέ χρfίσι δηλαδή Γωνιώδους
ορΓάνου, τό όπόιον πιθανότατα, μα~ί μέ τήν λαβή του, είναι δυνατόν νά
προσωμοία~ε πρός τήν μορφή τοu Γράμματος «Γ», aνεστραμένου «1,..», ετσι οέν είναι τυχαΊο τό οτι ή λέξις «Γραφή», συντίθεται aπό τά Γράμματα: Γ= Ό fίχος ό όποίος παρήγετο, οταν εχάρασαν, οι' αlχμηροu ορΓάνου, τό Γ ράμμα. 'Εντός τfίς χαραγfίς οιεφυλάσσετο ό, Ρ= Ρηματικός λόγος, ό όποίος κατέΓραφε τήν, Α= 'Ανθρώπινη Φ=Φωνή
Η= Ήέριο (aσαφfί), κατά τήν 'Ηώ (αuγή) τfίς aνθρωπότητας! Μέ τήν ίδια λογική τό «Γόνυ» καί ό «aΓκών» τοu aνθρώπου, τά όποία
σχηματί~ουν Γωνίες, περιλαμβάνουν τό «Γ» στήν ονοματοθεσία των. Γιά νά οοθfί ενα δείγμα τfίς δυνάμεως τήν όποία προσέδιδαν τά γράμμα τα, τά όποία συνέθεταν τίς λέξεις, στίς 'ίδιες τίς λεξεις, επισημαίνεται ή ακό λουθη περίπτωσις. Σήμερα χρησιμοποιούμε τίς λέξεις «Γνώμη» καί
199
-------------~
-~---~~
1('. ~~
:! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«" Αποψι», μέ τήν 'ίδια βαρύτητα, δηλαδή «εχω τήν γνώμη»= «εχω τήν aπο ψι» (εποψις, κατά τόν aρχαίο τύπο). Ή ερευνα επισημαίνει οτι οuδόλως εχουν τήν αuτήν aξία. Ή λέξις «aποψις» σημαίνει θέα, οψις, ώς εκ τούτου εκφρά~ει άπλwς τήν οπτική γωνία του παρατηρητού, δηλαδή πως βλέπει τό θέμα. 'Αντιθέτως τό νά εκφέρη κάποιος «Γνώμη», σημαίνει οτι ή θέσις τήν όποία λαμβάνει προέρχεται aπό τήν δύναμι της Γνώσεως, ώς εκ τούτου δια
θέτει βαρύτητα, ή όποία δέν ενυπάρχει στήν λέξιν «aποψις». Ό Πλάτων λέγει οτι:
!i
i'
~'
«Ή δύναμις του Γάμμα συγκρατεί τήν Γλwσσα πού Γλυστρa, γι' αuτό τό εχρησιμοποίησαν στό "Γλυστερό", στό "Γλυκύ" καί στό "Γλοιwδες"»,
« .. ,η δi: ολισοαvούσης τfjς yλώττης dvτιλαμοάvεται ή τoiJ γάμμα δύναμις, το ''yλίσχροv" dπεμιμήσατο κα{ ''yλvκi/' κα{ ''yλοιώδες"». 1 επιβεβαιώνων μέ τήν θέσι του τήν φύσι του γράμματος «Γ».
Ή σχέσις λέξεων καί φυσικwν ηχων η ηχων παραγομένων aπό aνθρώπι
.i
νες ενέργειες εΤναι τόσο φανερή στήν Έλληνική γλwσσα, wστε, μόνον εάν : I
κάποιος εθελοτυφλεί η τό κάνει επί σκοπω, δύναται νά τό aρνηθη. Ώρισμένοι ύποστηρί~ουν οτι κατά τήν aρχαιότητα, τό συγκεκριμένο γράμμα εκπροσωπούσε φωνητική aξία «γγ» η «γκ», ή ερευνα δέν συμ
φωνεί μέ τήν θέσιν αuτή, διότι θεωρεί οτι τό συγκεκριμένο γράμμα εχει ώς Υ)χητική προέλευσιν aνθρώπινες ενέργειες οπως τό ορΓωμα της Γης, τήν
χάραξι της Γραφης, τήν Γλυφήν (Γλυπτική), τήν επεξερΓασίαν λίθου,
πρός κατασκευήν τέμνοντος η θλwντος ορΓάνου κ.λ.π. Μόνον ό fίχος «Γκάπ» τοu Γένυος (πέλεκυς-τσεκούρι) προδιαθέτει γιά τέτοια προφο ρά, ομως aποτελεί εξαίρεσι, διότι ολοι οί aλλοι ηχοι προσομοιά~ουν στό «Γ», ή δέ διαπιστωμένη άπαλότης της γλώσσας δέν πείθει οτι περιελάμ βανε σκληρούς ηχους. Κατά συνέπεια, δέν χωρa aμφιβολία, οσον aφορa τήν προφορά ώς «Γ» καί οχι «γγ» η «γκ», aφou μόνον ή κοπή ξύλου, πα
ράγει τόν δεύτερο fίχο. Ή θέσις του «Γ», ώς τρίτου κατά σειράν γράμματος, στήν aλφάβητο, πιθανwς νά προέρχεται aπό τήν φυσική, εξελικτική πορεία του aρχανθρώ
που, διότι τό πρwτο στάδιο τό όποίο διηλθε, fιταν του τροφοσυλλέκτου, τό δεύτερο fιταν αuτό τοu κυνηγοu, καί τό τρίτο fιταν αuτό του «Γεωργού». Ή μορφή του πιθανόν νά ύποκρύπτη κυριολεκτικwς aλλαγή πορείας, l.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
200
427, παρ. b, σεφ. 5-7.
'· ,,
Α/ΩΝ/ΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
της φυλης, τήν όποίαν επέφερε η ενασχόλησις μέ τήν Γαία καί τήν Γεωρ
γία, διότι σέ κανένα εκ των προηγουμένων σταδίων δέν εΤναι δυνατή ή aνάπτυξις πνευματικών ενασχολήσεων καί Γραφης. 'Από τό συγκεκριμένο γράμμα, aρχί~ει καί ή ονομασία της Γλώσσας, του αΙσθητηρίου οργάνου της Γεύσεως, δπως δέ θά διαπιστώσουμε στήν
συνέχεια, ύπάρχει σχέσις αlσθήσεων καί γραμμάτων. Ή ΓΛώσσα, λοπόν διαθέτει τά δύο τονισμένα γράμματα, ώς aρχικά. Τό πρώτο, τό «Γ», δπως ό Σωκράτης τό περιέγραψε aνωτέρω, σχετί~εται μέ τό Γλυστερό, τό Γλυ κύ καί τό Γλοιώδες. Γιά τό δεύτερο, τό «Λ», aναφέρει σχετικώς: «Παρατηρώντας τό ΓΛίστρημα της γλώσσας στό Λάμδα, τό εχρησιμο
ποίησε (ό 'Έλλην) γιά νά ονομάση τά "Λεία", καί τό 'ίδιο τό "οΛισθαίνειν"
καί τό "Λιπαρόν" καί τό "κοΛΛώδες" (γλοιώδες) καί δλα τά παρόμοια».
« ... δτι δi: dλισοάvει μάλιστα
l:v τ{J λάοδα ή yλώττα κατιδώv, aφομειωv ωvόμασε τά τε "λεία" και αvτο το" dλισοάvειv" και το "λιπαροv" καt
το "κολλώδες" και τάλλα πάντα τa τοιαύτα». 2 Παρατηρουμε λοιπόν δτι aμφότερα σχετί~ονται μέ τίς 'ίδιες εννοιες,
aπό δέ τά 'ίδια aρχικά γράμματα, aρχί~ει καί ή πρώτη τροφή καί Γευσις του aνθρωπίνου οντος, τό «ΓΛάγος», f1τοι τό Γάλα.
Ή 'Ελληνικότης του εν λόγω γράμματος εΤναι aδιαμφισοή τητη, διότι ανευρίσκεται σέ δλα τά ε'ίδη γραφης, τά όποία aφη σαν πίσω των οί aρχαίοι 'Έλληνες, aκόμη καί στόν δίσκο της
Φαιστου, δπου συναντδ.ται μέ τήν μορφή της παραπλεύρου εlκόνος. Βε βαίως δέν τεκμηριώνεται ή ταύτισις της προφορδ.ς, δμως, τουλάχιστον ώς
σχημα, ύφίστατο πολύ πρίν τήν ύποτιθέμενη παραλαβή των συλλαοο
γραμμάτων (καί οχι γραμμάτων), aπό τούς Φοίνικες. 'Επισημαίνεται ή aνυπαρξία f1χου καί γράμματος, μέ τήν ίδια φωνητική aξία, στίς λατινογενείς γλώσσες.
Στήν Γραμμική Γραφή, εγράφετο ώς κα-μα-τα (ka-ma-ta), 11τοι ΓΑΜΤΑ (τό «Τ», aφομοιώθηκε καί εγινε «Μ», ετσι προέκυψε ή σημερινή μορφή ώς
«ΓΑΜΜΑ»). Ώς προέλευσιν εχει τόκα-με-ε (ka-me-e) πού σήμαινε Γεμέ ειν, Γαμείν, εκ της όποίας προέρχεται καί ή σημερινή λέξις «Γάμος». Έκτου aρχικου ονόματος «ΓΑΜΤΑ», προκείπτει, ώς λεξάριθμος:
3+1+40+300+1= 345, ώς πυθμήν δέ 3+4+5=12 2.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
427, παρ. b,
σειρ.
~
1+2=3.
2-5.
201
,,.
Δ Τό τέταρτο γράμμα του Πελασγικού ό.λφαβήτου, μέ ό.ριθμητικήν aξία
4
καί4.000.
Ή μορφή του γράμματος «Δ» ε1ναι βασικως ή αuτή στούς περισσοτέ ρους 'Ελληνικούς τύπους γραφης, δπως Κρητική, Θηρα·ίκή, 'Αττική, 'Ιωνι κή κ.λ.π. Τό χαρακτηριστικό σχημα καί αuτοu του γράμματος, κρύβει πληθώρα
σημαντικων συμβολισμων δπως δ ό.κόλουθος: δ Θείος Λόγος δταν ό.πα
κτα ύλική βάσι, ό.ποκτα Διαστάσεις (Λ
+_ =
Δ), οηλαοή ύλοποιετται καί
παίρνει τήν μορφή αuτοu πού χαρακτηρί~ουμε ώς «Δημιουργία». 'Όπως εχουμε επανειλημμένως οιαπιστώσει, οί λέξεις της aρχαίας Έλληνικης συνεκροτοuντο aπό συγκεκριμένα γράμματα, κατά τρόπον wστε νά εμπεριέχουν τήν εννοια τήν όποία εκπροσωπούσε ή λέξις. 'Ένα εντυπωσιακό παράοειγμα, αuτης ό.κριβως της οιαμορφώσεως των λέξε
ων, ανακαλύπτουμε μέσω του σχήματος του γράμματος «Δ», τό όποίο ό.ναπαριστα μία πυραμίοα.
Ή 'ίσια ή λέξις «Πυραμίς», παρατηρούμε δτι οέν περιλαμβάνει, μετα ξύ των γραμμάτων της, τό γράμμα «Δ», οιότι στήν πραγματικότητα οί πυ
ραμίΟες iίσαν κόλουροι. 'Όπως πιθανόν θά γνωρί~ετε, δ τελευταίος λίθος της κορυφης, δ δποίος ε1χε ό.κριβως κωνικό σχημα «Δ», ΔΕΝ ετοποθε τείτο επί της πυραμίοος, οιά λόγους αγνώστους πλέον σ' εμας ('ίσως γιά νά μήν «Ελκει» τούς κεραυνούς). Ό συγκεκριμένος κωνικός λίθος καλείται «πυραμί-Δ-ιον».
Ή οσμή της λέξεως μας aποκαλύπτει τά έξης:
Στήν ρί~α της λέξεως «ΠΥΡΑΜI-», έάν προσθέσουμε τό τελικό «Σ», λαμβάνουμε τήν ονομασία του δλου ΟLΚΟΟομήματος. 'Εάν στήν 'ίοια ρί~α
προσθέσουμε τό γράμμα «Δ» καί τήν κατάληξιν
«ION», τότε λαμβάνου
με τήν λέξι «ΠΥΡΑΜΙ-Δ-ΙΟΝ», τό γράμμα «Δ», μέ τό σχημα του, ό.πεικο
νί~ει τήν μορφή του aντικειμένου πού έκφρά~ει ή συγκεκριμένη λέξις, ή κατάληξις
«ION»
χαρακτηρί~ει τό μικρό μέγεθός του, ό.ναλογικως μέ
ολόκληρη τήν πυραμίοα!
Κάθε περαιτέρω σχόλιο θεωρείται περιττό. Ή Διοίκησις οφείλει νά οιαθέτη ίκανήν Δύναμιν, wστε νά έπιβάλλη τήv
202
-
-
-------------------
-
-
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Δικαιοσύνη. Τό aρχικό γράμμα «Δ» των τριων αuτων λέξεων, ώς ίσό πλευρο τρίγωνο, καθορί~ει aκριβως τήν σχέσιν ή όποία οφείλει νά ύφί σταται μεταξύ των, wστε τό σύστημα νά λειτουργfj ορθως. 'Υπέρμετρος aύξησις μιας εκ των τριων πλευρων εlς βάρος των δ.λλων οημιουργεί, δσον aφορα μέν τήν γραφή, παραμόρφωσι τfjς άρμονικfjς μορφfjς του γράμμα
τος, δσον aφορα οέ τήν πολιτεία, ουσλειτουργία του συστήματος, ή όποία aποβαίνει εlς βάρος του Δημότου.
Ή περίφημη «Τετρακτύς» του Πυθαγόρου, οέν περιλαμβάνει, μεταξύ των γραμμάτων της, τό γράμμα «Δ», παρ' δλον δτι οιαθέτει σχfjμα lσο πλεύρου τριγώνου. Ή ερευνα θεωρεί δτι αuτό ύποοεικνύει, στόν ουνάμε
I ·Ι
νο ν' aναγνωρίση τί κρύβεται πίσω aπό τά σχήματα, δτι τό βαθύτερο νόη
I
μα οέν βρίσκεται στήν τριγωνική μορφή της, aλλά ούτε καί στίς τετράοες των γραμμάτων των πλευρων, βρίσκεται στίς μαθηματικές εννοιες καί
στίς μεταφυσικές προεκτάσεις των, τίς όποίες εμπερικλείει καί οί όπΟιες εμπεριέχονται στήν «Δεκάοα». «Βλέπεις; Αuτά πού εσύ θεωρείς ώς τέσσαρα, στήν πραγματικότητα
είναι Δέκα καί aποτελουν τέλειο τρίγωνο καί δρκο μας». « Ό ρ{iς; σV δοκέεις τέσσαρα, ταύτα δέκα εστl
a
καi τρίγωvοv tvτελες καi ήμέτεροv δρκιοv». 1 Ό «πατiιρ avδpώv τε οεώv τε», ό Δημιουργός Δίας, οιαθέτει, ώς aρχικό γράμμα, τό lσοσκελές τρίγωνο «Δ», μα~ί οέ μέ τούς aοελφούς του, τόν Πο σειοωνα, ό όποίος εκπροσωπεί τόν Συντηρητή τfjς ~ωfjς καί τόν Πλούτωνα,
τόν Καταστροφέα τfjς uλης, aπεικονί~ουν τήν τριαοική μορφή τfjς μιας θεό τητας. Γιά δσους οέν εχουν πεισθεί aκόμη, δ.ς aναλογιστουν τά σύμβολά
των, τά όποία είναι aντιστοίχως, τό τρι- κέραυνο, ή τρί-αινα (τρία- rνα) καί ό τρι- κέφαλος Κέρβερος, τά όποία οέν aφίνουν περιθώρια aμφιβολίας γιά '
τό τί ύποκρύπτουν, όοηγουν οέ τήν σκέψι στήν φράσι « ... α δει μrz γράφειv»,
.i
πόσες οηλαοή rννοιες εΤναι ουνατόν νά ύποκρύπτονται πίσω aπό τά σοφά
I•
οημιουργημένα γράμματα καί λέξεις τfjς Έλληνικfjς γλώσσας.
Ή προαναφερθείσα εκπροσώπησις τfjς τριαοικfjς ύποστάσεως του Θείου οιετηρήθη στήν χριστιανική θρησκεία, εντός οέ του συμβόλου αuτfjς, οηλα
οή του lσοσκελους τριγώνου «Δ», ετοποθετήθη ό παντεπόπτης οφθαλμός. Τό «Δ» λοιπόν, ώς σύμβολο τfjς ΤΡΙΑΔΟΣ, τfjς άρμονίας καί δ.λλων ση μαντικων εννοιων, οιαχωρί~εται aπό τά αlχμηρά γράμματα «Α» καί «Λ», l.
Λουκιανός, Βίων Πρtiσις, παρ.
4,
σεφ.
5-6.
203
!
1"
;·j]i Ιii
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
,'111,I
I εκπροσωπεί δέ τήν τήν Δύναμιν της Διανοίας (Διός Νόησις;) ή όποία στα θερως εΔρά~εται, λόγω του δτι τό συγκεκριμένο σχημα aποτελεί τήν πλέ
ον εuσταθη ύλική διαμόρφωσι.
Τό γράμμα «Δ», ώς iίχος, μιμείται τόν φυσικό «Δουπο», ό όποίος πα ράγεται κατά τό κατρακύλισμα η τήν πτωσιν λίθων, στίς κεκλιμένες πλα γιές η στίς χαράδρες των βουνων καί οί όποίοι λίθοι, κατά τήν κρουσιν των, σπά~ουν σέ μικρότερα κομμάτια, σέ χαλίκια, τά όποία πολύ συχνά λαμβά νουν καί αuτά τριγωνική μορφή. Τήν λέξι «Δουπ-ο», τήν χρησιμοποιουν πολλοί aρχαίοι συγγραφείς, μεταξύ αuτων καί ό 'Όμηρος, ό όποίος περιγράφει δι' αuτης τόν κρότο των βλημάτων δταν κτυπουσαν τούς πύργους των τειχων της Τροίας,
« .. .καΙ δοfJπος ορώρει πύρyωv οαλλομέvωv- » 2 η ό 'Απολλώνιος γιά νά χαρακτηρίση τόν iίχο των, μεταξύ των, κρουο μένων πέρινων ογκων.
« ... ήδη δέ σφισι δοvπος cφασσομέvωv πετράων». 3 Τήν 'ίδια λέξι συναντουμε στά «'Ορφικά» κείμενα, δπου ή περιγραφή
εΤναι εντυπωσιακή, γι' αuτό παρατίθεται αυτούσια. «'Αλλ' αuτές (οί Κυανές πέτρες) aνοιγόμενες, ερχονται ϋστερα νά συ νενωθουν πάλι, κινούμενες ύπό σφοδρων θυελλων, καί επιπίπτουν όρμη τικως ή μία επί της aλλης καί εδημιουργητο ισχυρός Δοϋπος στό πέλα
γος καί στόν πλατύν οuρανό».
«Ov yάρ οί έξuπάλuξις cHζupoTo πόvοιο, aλλa κατειρύμεvαι avέμωv apyfίσιv aέλλαις ξuμολijτες πίπτοuσιv έπ' aλλήλαισιv lοσσαι· δο Uπός τ' aμ πέλαyός τε καΙ oupαvov εupvv ίίωvεv
ρ ηyvuμέvοιο κλύδωvος' οριvομέvης τε οαλάσσης » 4 Αuτό λοιπόν, τό πανάρχαιο ηχητικό ακουστικό ερέθισμα, τό όποίο με
τέφερε ή λέξις «Δοϋπος», θά επρεπε νά ενσωματωθη καί στόν σχεδια σμό του γράμματος, τό όποίο θά τόν εκπροσωπουσε. Μέσα στήν φύσι, τί
aραγε νά iίταν Δικλινές (διαθέτει πλευρές κατηφορικές), επί του όποίου κατρακυλουσαν η επιπταν οί λίθοι, πού προξενουσαν τόν Δοϋπο, τό
2. 'Όμηρος, 'Ιλιάς, Θ, στιχ. 573-574. 3. 'Απολλώνιος ό Ρόδιος, ~ρyοvαvτικά, οιολ. 2, 4. 'Ορφικά, ~ρyοvαvτικά, σειρ. 684-688.
204
σειρ.
553.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
όποίο νά συνεούα~ε τήν aκλόνητη Δύναμι, τήν σταθεράν rΔρασιν, aλλά
καί τέτοιες Διαστάσεις, οί όποίες νά εθεωρούντο άρμό~ουσες γιά νά στη ρίξουν τήν κατοικία τοu Δημιουργού Διός καί των aλλων θεων;
Γιά τόν Πελασγό, ή aπάντησις βεβαίως εΊναι μία, ό 'Όλυμπος, του όποίου ό μονογράμματος σχεοιασμός (μονοκονουλιά), aποοίοεται οιά του σχήματος «Δ», aπό τό όποίο aρχί~ουν καί
oi όποίες σημαίνουν aκριβως ράχη
oi
λέξεις «ΔΕΙΡΑΣ» η «ΔΕΡΑΣ»
βουνοu.
Ά ντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς δτι, στήν περίπτωσιν αuτοu του γράμ
ματος επελέγη ή σχεοίασις βάσει του οευτέρου κανόνος, ητοι ή «επαγωγι κή» ύπόοειξις της ορθης προφορaς, aντί της σχεοιάσεως της θέσεως των φωνητικων οργάνων. Αuτό πιθανως εγινε, πρός aποφυγή παρερμηνείας, οιότι στά οΔοντικά γράμματα «Δ» καί «Θ»,
oi
θέσεις των φωνητικων
οργάνων εΊναι aκριβως 'ίοιες, ή οιαφορά εγκειται στό δτι, κατά τήν προ φορά του πρώτου γράμματος, λαμβάνουν μέρος
oi φωνητικές χοροές,
ενω
στήν του οευτέρου aορανοuν. Μία aπό τίς πολλές aρχαιοελληνικές λέξεις ή όποία εχει οιασωθη στό
λεξιλόγιό μας μέχρι σήμερα εΊναι καί τό «Δελτίο». Ή λέξις προέρχεται εκ της Δέλτου, ή όποία ηταν ίσόπλευρη τριγωνική λεπτή ξύλινη πινακίοα εχουσα περιμετρικως εξόγκωμα, τό όποίο περιέκλειε μία επίστρωσιν aπό
μαλακό ύλικό, συνήθως κερί. 'Επί της επιφανείας αuτης ηταν ουνατόν νά γράψη κανείς, χρησιμοποιων αlχμηρή γραφίοα, aλλά καί νά σβήση, στρώ
νοντας ξανά τήν μαλακή επιφάνεια. Δι' αuτοu τοu τρόπου ηταν ουνατή ή επανειλημμένη χρησις της Δέλτου, aκριβως δπως εχρησιμοποιείτο ή πλά κα καί τό κονούλι, πρίν aρκετές οεκαετίες, η «ή μαγική πλάκα», ή όποία aπετέλεσε τήν aντίστοιχη πλαστική κατασκευή, κάπου γύρω στό
'70.
Ή επιλογή της ονομασίας «Δέλτος» γιά τήν προαναφερθείσα aρχαία πλάκα γραφης, μας μεταφέρει, εμέσως πλήν σαφως, τήν πληροφορία δτι τό σχημα τοu lσοπλεύρου τριγώνου, καί κατ' επέκτασιν καί τό συγκεκρι μένο γράμμα, εφεραν aπό aρχαιοτάτων χρόνων, τήν ονομασία «Δέλτα».
Oi πρόγονοί μας ησαν πολύ πλησιέστερα πρός τήν φύσιν aπ' δτι εμείς, ή φύσις οέ περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο «ΔένΔρα», aπαραίτητα ποικι λοτρόπως, στόν aνθρωπο. Ή λέξις, παρατηρούμε δτι εμπεριέχει ούο «Δ», τό πρωτο τό οφείλει στήν εκ φύσεως σταθερή rΔρασί του, τό οεύτε
ρο προέρχεται aπό τόν ηχο «Δούπ», ό όποίος παράγεται aπό τήν aνθρώ πινη ενέργεια κοπης τοu ξύλου, ηχος ό όποίος συμπίπτει μετά τοu ηχου της κρούσεως των βράχων μεταξύ των.
205
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ίερά δένδρα των aρχαίων 'Ελλήνων εθεωρουντο οί Δρύες, δπως ή όμι λουσα Δρυς του ίερου τfίς Δωδώνης. 'Εκ τfίς ονομασίας του ΔένΔρου αuτου προέρχονται καί οί «ΔρυίΔες», aλλά καί τό aγγλικό
«Tree», παραφθορά «ee».
τfίς λέξεως «Δρυς», δπου τό «Υ» aποδίδεται διάτων δύο Τό «Δ» εκπροσωπεί τό
4,
τό όποίο φέρεται ώς ό πρωτος τέλειος, άρ
τιος, άπειρος καί θηλυκΥjς φύσεως aριθμός.
Ή 'Ελληνικότης του εν λόγφ γράμματος είναι αδιαμφισβήτη τη, διότι ανευρίσκεται σέ δλα τά ε'ίδη γραφΥjς, τά όποία άφησαν πίσω των οί aρχαίοι 'Έλληνες, aκόμη καί στόν δίσκο τfίς Φαι στου, δπου συναντθ.ται μέ τήν μορφή τΥjς παραπλεύρου εlκόνος. Βεβαίως δέν τεκμηριώνεται ή ταύτισις τΥjς προφορa.ς, δμως, τοuλάχιστον ώς
σχΥjμα, ύφίστατο πολύ πρίν τήν ύποτιθέμενη παραλαβή των συλλαβο
γραμμάτων (καί οχ ι γραμμάτων) aπό τούς Φοίνικες. Στήν Γραμμική Γραφή, κατεγράφετο ώς
de-wa-ta, }lτοι «ΔΕΛFΤΑ». Ύπ' αuτήν τήν μορφή, μας δίδει ώς λεξάριθμο: 4+5+30+6+300+1 = 346 ~ 3+4+6 =13, εκ του όποίου λαμβάνουμε ώς πυθμένα τόν aριθμό 4. Τό σημιτικό «Daleth», μέ μορφή «Α», περιλαμβάνει δλα τά γράμματα τfίς λέξεως «Δέλτα» aναγραμματισμένα, οί μοναδικές διαφορές aφορουν:
Τό 'ίδιο τό «Δ», προφέρεται ώς
«D»,
ελλείψει του aντιστοίχου aπαλου
}lχου καί τό «τ>> τό όποίο aντικαθίσταται aπό τό
«th».
Κατά τούς φοινικιστάς, ύποτίθεται δτι τό 'Ελληνικό «Δ» προέρχεται
aπό τό
«Daleth». "Ας εξ άγη
ό καθείς τά συμπεράσματά του.
Τά λατινογενfί aλφάβητα, στήν aντίστοιχο 4η θέσιν του aλφαβήτου, εχουν τό γράμμα «D»,τό όποίο δμως εκπροσωπεί τήv γνωστή βαρύτερη προφορά.
'Ελλείψει λοιπόν γράμματος μέ τόν άπαλό iίχο του Έλληνικου «Δ», οί ξένοι κάνουν χρΥjσι των γραμμάτων
«th»,
ό συνδυασμός των όποίων χρη
σιμοποιείται άλλοτε μέν γιά ν' aποδώση τόν συγκεκριμένο iίχο, δπως στό aγγλικό άρθρο «the», συνηθέστερα δέ γιά νά εκφέρουν τόν iίχο «Θ» δπως
Athens, theory, athlet κ.λ.π.
Δυστυχως οuτε τό «Δ» εγλίτωσε τόν εκβαρβαρισμό του νεοέλληνας, ό όποίος λέγει επί παραδείγματι, άνdρας, ενdεκα κονdύλι η ακόμη χειρότε ρα άdρας, εdεκα, κοdύλι, aντί άνδρας, ενδεκα, κονδύλι κ.λ.π. Τά aνωτέ
ρω, φέρουν στόν νου τήν ρΥjσι του Διονυσίου Ρωμα, «τέτοια γλώσσα καμω μένη vά μιλιέται aπό aεούς' έκακόπαaε στό στόμα τωv avaρώπωv».
206
ι
I J
j
ι
I
ι j
Ε Τό πέμπτο γράμμα τοϋ Πελασγικοϋ aλφαβήτου, μέ cφιθμητικήν aξία
καί
5
5.000.
Στίς οιάφορες οιαλέκτους εχρησιμοποιέιτο μέ τίς aκόλουθες φωνητικές aξίες:
l) Ώς βραχύ «Ε». 2) Ώς μακρόν «Ε». 3) Ώς aντίστοιχο της οιφθόγγου «Εί». Ή σχεοίασις τοϋ γράμματος, συγκαταλέγεται στίς aπλούστερες aλλά καί στίς σαφέστερες περιπτώσεις. Τό μέν περίγραμμα aναπαριστa τήν
στοματική κοιλότητα aνοικτή « [ », (άνω καί κάτω γνάθος) παρατηρούμε νη εκ οεξιwν, δπως όρί~ει ό κανών, ή οέ όρι~όντια εuθεία
« -»,
στό κέ
ντρο, ύποοεικνύει τήν θέσι της γλώσσας aνάμεσα στίς ούο γνάθους. Μέ
τά φωνητικά οργανα σ' αuτήν τήν θέσιν, ό παραγόμενος }lχος οέν μπορεΤ
νά είναι οιάφορος τοϋ «Ε», συνεπwς, ό }lχος «Εί» οέν θά rπρεπε νά πε ριελαμβάνετο στίς προθέσεις τοϋ οημιουργοϋ τοϋ γράμματος. Ό Πλάτων μας παρέχει καί πάλι χρήσιμες πληροφορίες, ύποοεικνύο ντάς μας δτι, κατά τήν εποχή του, τό φωνηεν «Ε» συγκατελέγετο μεταξύ
αuτwν πού wνομά~οντο άπλwς οιά τοϋ ηχου των, χωρίς οηλαοή νά ονομα τί~εται οιά της περιβολης του μέ άλλα γράμματα.
« .. .dλλ' ωσπερ των στοιχείων οίσοα δτι ονόματα λέyομεν aλλ' OVK αVτa τa στοιχεία, πλrzν
τεττάρων, τοϋ Ε καΙ τοϋΥ καΙ τοϋ Ο καΙ τοϋ Ω· » 1 ΠροξενεΤ εντύπωσι τό δτι τά τέσσερα αuτά φωνήεντα στεροϋνται ονό ματος, δταν μάλιστα οιευκρινί~ει, ό 'ίοιος ό Σωκράτης, δτι ό νομοθέτης
εφρόντισε lοιαιτέρως wστε νά οοθη τό ορθό ονομα σέ κάθε στοιχεΤο
(γράμμα). ~Αρά γ ε ύπάρχει περίπτωσις σκοπίμως νά aπεκρύβησαν οί ονομασίες; Μήπως rγινε γιά νά προστατευθοϋν μή κοινοποιήσημες γνώ σεις;
Έπειοή οέν είναι ουνατόν νά τεκμηριωθη σχετική aπάντησις, επαφίε ται στόν καθένα νά οιαμορφώση τήν προσωπική του Ο.ποψι. l.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
393, παρ. d,
σεφ.
6-8.
207
I
I /',
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ό χαρακτηρισμός τοίί γράμματος ώς «ψιλόν», φέρεται νά τοίί εοόθη
επί άρχοντος Εuκλείοου (403 π.Χ.). Ό λόγος, δπως τοuλάχιστον rφθασε
''
μέχρις εμaς, είναι δτι οί 'Αθηναίοι παρέλαβαν εκ τοίί Σαμιακοίί aλφαβή του τό μακρόν «Ε», οηλαοή τό γράμμα «Η» (θά τό μελετήσουμε εκτενέ στερα δταν aσχοληθοίίμε μέ αuτό), ετσι οί γραμματικοί εοωσαν στό βραχύ «Ε» τήν ονομασία «ψιλόν» οιότι οέν εοασύνετο πλέον (εως τότε fίταv ενα εκ των συμβόλων τοίί οασέος πνεύματος). Τό γράμμα «Ε» aνέκαθεν επροβλημάτι~ε πολλούς ερευνητάς, σχε τικως μέ τούς συμβολισμούς τούς όποίους ύποκρύπτει. Μία των ύποθέσε
ων είναι δτι μέ τίς τρείς παράλληλες εuθείες ένωμένες οιά τijς κατακορύ φου, εκφρά~ει τήν τρισυπόστατη φύσι τοίί Θείου. Ή άποψις αuτή συνεπι κουρείται καί aπό τήν 'ίοια τήν λέξι «ΘΕΟΣ», ή όποία rχει ώς λεξάριθμο
τόν aριθμό 284, τοίί όποίου ό πυθμήν είναι ό aριθμός 5, οηλαοή τό «Ε». Λέγεται aκόμη δτι, ύπό τήν μορφήν τijς οιφθόγγου «ΕΙ», ώς οεύτερο πρό σωπο τοίί ρήματος
«EIMI»,
εσήμαινε τήν παραοοχή των πιστων στήv
uπαρξι τοίί Θεοίί («ΕΙ»= Είσαι, Ύπάρχεις). Τό συγκεκριμένο γράμμα συνεοέετο άμεσα, μέ τό 'ίοιο τό Μαντείο των
Δελφων, στήν ε'ίσοοο τοίί όποίου, οί προσερχόμενοι, aντίκρυ~αν τίς έξης τρείς γραφές:
α) «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ». β) Τό γράμμα «Ε». γ) «ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ». Ό συνουασμός των τριων οιευκρίνι~ε, πρός τόν εισερχόμενο, δτι οιά
τijς Γνώσεως τοίί Έγώ, προσεγγί~εται τό Θείον (γράμμα «Ε»), δμως,
είναι aνέφικτη αuτή (ή προσέγγισις), μέσφ «Ύπερ6ολfις». Ή aπόοοσις τijς τελευταίας γραφijς στήν νεοελληνική, ώς «τίποτε εις ύπερβολικόv βαθμόν», θεωρείται aπό τήν rρευνα, ώς οχι ιοιαιτέρως εύστοχη, 'ίσως
ορθότερη νά είναι ή rννοια «Καμμία ύπερβολή», τότε aποκτfi νόημα, Οιό τι μέ τήν κυριολεκτική της rννοια, ή λέξις «ύπερ- βολή» σημαίνει ξε
περνω κάτι aπό επάνω. Χωρίς οηλαοή, ό προσερχόμενος νά rχη τήν aπα ραίτητη εσωτερική πνευματική καί βιωματική εξέλιξι, οέν ούναται νά «ξε
περάση τόν φραγμόν», ό όποίος ύφίσταται μεταξύ πνεύματος καί uλης, άρα οέν ούναται νά επιτύχη προσωπικήν επαφή μετά τοίί Θείου, περιορι ~όμενος, ό ερωτων, στήν λijψιν άπλως τοίί χρησμοίί.
Θά fίταν παράλειψις, νά μήν γίνη aναφορά στήν «Έλευθερία», τήv uψιστη aξία γιά τούς 'Έλληνες. Ή ετυμολογία τijς λέξεως είναι άγνωστη, προσπάθιες συνοέσεώς της μέ τό λατινικό
«liber»
κρίνονται ώς πλήρως
aνεοαφικές. Κάποια βάσι, πιθανως, νά οιαθέτη ή πρότασις τοίί λεξικοίί
208
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
«'Ετυμολογικόν Μέγα», τό όποίο διατείνεται δτι προέρχεται aπό τό
«Παpa το έλεύοειv δπου tp(i» (τό «'Ελεύθειν» εκ του μέλλοντος Έλεύ σομαι), δηλαδή, τό νά διαθέτη κανείς τήν δυνατότητα νά πηγαίνει δπου επιθυμεί.
ΕΤναι λυπηρό τό δτι δέν καταφέραμε νά aποκωδικοποιήσουμε μετά βε βαιότητος τήν σημαντικότερη 'ίσως λέξι των Έλλήνων, θά 11ταν δμως rντι μο νά παραδεχθουμε, μα~ί μ' αuτό, δτι rχουν aπωλεσθfί πολλές aπό τίς γνώσεις των aρχαίων Έλλήνων, καί αuτό aς προβληματίση τούς σκεπτό μενους aπογόνους των. Κλίνοντας τήν aναφορά στό γράμμα «Ε», παρατίθεται ώς μικρόν aντιστάθμισμα, τό σπουδαίο aπόσπασμα aπό τόν 'Επιτάφιο του Θουκιδί δου:
« ... το εuδαψον το ελεύθερον, το δ' ελεύθερον το εuψυχον». 2 Υ1τοι, «Εuδαιμονία εΤναι ή 'Ελευθερία καί 'Ελευθερία εΤναι ή Εuψυ χία», τόσο σημαντικές rννοιες, διαθέτουν ώς aρχικό γράμμα τό «Ε», aπό τό όποίο aρχί~ει καί δ ΕΛΛΗΝ.
'I I:
2.
Θουκυδίδης, Ιστορία, 6ι6λ.
2, κεφ. 42, παρ. 4, σεφ. 2.
209
ς Τό εκτο γράμμα του Πελασγικου aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν
6
καί
6.000. Ώς γνωστόν, κάθε γράμμα εξεπροσώπει συγχρόνως Υ}χητικήν καθώς
καί aριθμητικήν aξίαν. Δι' αuτου του τρόπου, κάθε λέξις ενεσωμάτωνε, οχι μόνον συγκεκριμένην εννοια, aλλά καί συγκεκριμένον aριθμό.
Ή 'Ελληνική γλωσσα εΤναι ή μοναδική παγκοσμίως, στήν όποία εννοια καί aριθμός κάθε λέξεως διέθεταν λογική σχέσι μεταξύ των. Ή σχέσις αuτή, ώς «λεξάριθμος» ηώς «πυθμήν», μας aπεκάλυψε πολλές φορές κάποιες aπό τίς κωδικοποιημένες πληροφορίες, τίς όποίες κρύβουν οί aριθμοί, τά γράμματα καί οί λέξεις του Πελασγικου aλφαβήτου, μέ τίς όποίες wνομάτισαν πράγματα καί iδέες οί μοναδικοί aλλά άγνωστοι πα νάρχαιοι όνοματοθέτες.
'Ένα aπό τά χαρακτηριστικά του ελλόγου aνθρώπου εΤναι δτι, εκ φύσε ως, κάθε aπορία του η ερωτηματικό, γίνεται εφαλτήριο γιά ερευνα. Τό ερώ τημα λοιπόν τό όποίο αναδύεται, συνίσταται στό τί θά wθουσε κάποιους νά aφαιρέσουν η ν' aλλάξουν ώρισμένα εκ των στοιχείων, μιας αuστηρwς προ καθορισμένης, κωδικοποιημένης σειράς γραμμάτων-aριθμών; Ώς τέτοια
ενέργεια νοείται ή aφαίρεσις των: «Q' » = «90», « -=?ι »= «900», καθώς καί ή προσπάθεια πλήρους εξαφανίσεως του γράμματος του aντιστοι χουντος στόν aριθμό
«6». Μοναδική 'ίσως aπάντησι στήν ερώτησιν aποτε
λεί ή πρόθεσις καταστροφijς aκριβως αuτijς τijς σχέσεως γραμμάτων aριθμών-λέξεων-εννοιών.
'Όπως φαίνεται, στήν περίπτωσι του aριθμου
«6»,
ναί μέν διετηρήθη
στήν μνήμη των Έλλήνων ή ονομασία «ΣΠγμα», ελησμονήθη δμως ή
μορφή του, aπό τούς περισσοτέρους. Τοιουτοτρόπως, τό «ΣΊ'ίγμα» ηρχι
σε νά μπερδεύεται μέ τό «Σίγμα», τό όποίο περιέργως εμφανί~εται μέ τρείς μορφές, ητοι τό μεγαλογράμματο «Σ», τό μικρογράμματο «σ», τό όποίο, σχεδιαστικως, σχεδόν ταυτί~εται μέ τόν aριθμό
«6»,
καί τρίτο τό
τελικό «ς». Μοναδική περίπτωσις σέ δλα τά 'Ελληνικά aλφάβητα, δπου ενα γράμμα εμφανί~εται μέ ιδιαίτερη μορφή ώς τελικό. Ή παραβολή των πρώτων εννέα aριθμών, Πελασγικου καί λατινικου
(Κυμα"ίκου) aλφαβήτου, μας επιτρέπει νά παρατηρήσουμε τήν ύφισταμέ-
210
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
νη σχετική όμοιότητα, δσοv άφορα τήv μορφή:
4
πανομοιπότυπα
(Α,Β,Ε,Η), 1 παρεμφερές (D), 3 διαφέροντα (C,G,I), καθώς καί τήν rλλει ψι τοϋ rκτου γράμματος τοϋ Πελασγικοϋ aλφαβήτου, τό όποίο, aπό κά ποια στιγμή καί μετά, εξαφανί~εται aπό τά γραπτά καί διαγράφεται aπό τήν μνήμη, ώς διά μαγείας! 'Αριθμοί
1
2
3
4
5
Πελασγικά
Α'
Β'
Γ'
Δ'
Ε'
Λατινικά
Α
Β
C
D
Ε
6
7
8
9 .... .
Ζ'
Η'
Θ'. .. .
F
G
Η
Ι. .. .
Σέ κάθε μελετητή, αuτομάτως εγείρονται κάποιες aπορίες, δπως:
α) Γιατί, aρά γε, εχει λησμονηθfί ή μορφή τοϋ γράμματος-aριθμοϋ, τό όποίο aντιστοιχοϋσε στήν rκτη θέση, τοϋ Πελασγικοϋ aλφαβήτου, ενω
διασώθησαν αuτές των «q » καί « ~ »; β) Γιατί προτείνονται τόσα πολλά καί διάφορα σχήματα, ώς πιθανές μορ
φές του; Είναι, aρά γε, αuτά aποτέλεσμα τfίς λησμονημένης μορφfίς του η ύπάρχει άλλος λόγος;
γ) Γιατί τίθεται εν aμφιβόλφ ό fίχος τόν όπΟιον εκπροσωποϋσε αuτό, κατά I ' Ι ' ;' I ~~ (' ' I I την αρχαιοτητα, ενω ειναι γνωστο οτι η ονομασια των γραμματων του
Πελασγικοϋ aλφαβήτου, μηδενός εξαιρουμένου, aρχί~ει aπό τόν fίχο των;
δ) Ποία άραγε ύπfίρξε ή αtτία τfίς εξαφανίσεώς του καί πότε συνέβη αuτό;
"Ας aρχίσουμε τήν ερευνα aπό τήν προσπάθεια εντοπισμοϋ τfίς μορ φfίς του. Ή ερευνα ενετόπισε διάφορες προτάσεις, οί όποίες εγιναν κατά
καιρούς καί οί όποίες είναι οί έξfίς:
«C», «-'7», «F», «ς» καί «5». Τό γράμμα «C», ώς τελείως aστήρικτο,
αuθαιρέτως προταθέν καί μή
aνfίκον στό Πελασγικό aλφάβητο, δέν θά μας aπασχολήση καθόλου.
Τό σύμβολο
« -'7 »,
δπως θά διαπιστώσουμε στήν συνέχεια, aντιπροσω
πεύει, aπό aρχαιοτάτων χρόνων, τήν αuθεντική γραφή τοϋ γράμματος «Σ», συνεπwς aποκλείεται καί αuτό.
Οί προτείνοντες τό γράμμα
«F»,
παραθέτουν τό επιχείρημα, δτι εφ'
δσον τό «Γ», aντιστοιχεί στόν aριθμό «3», φυσικό είναι τό «Δίγαμμα», }lτοι τά δύο «Γ», ν' aντιστοιχοϋν στόν aριθμό
«6».
Τό επιχείρημα δέν
εuσταθεί διότι, στήν μέν περίπτωσι τοϋ λατινικοϋ-Κυμαϊκοϋ aλφαβήτου,
στήν τρίτη θέσιν ύπάρχει τό γράμμα
«C»
καί οχι τό «Γ», στήν δέ περί
πτωσι τοϋ Πελασγικοϋ, στήν τρίτη θέσι μπορεί νά ύπάρχη τό γράμμα
211
ι
'
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«Γ», δμως ή κανονική ονομασία τοϋ «F» είναι «ΒάοU>>, κατά συνέπειαν, ό ηχος «Β», τόν όποϊΌν εκπροσωποϋσε, οuδόλως aντικαοιστa τόν «ΣΤ». Έπαγωγικως, εφοάσαμε στό «ς», aραγε aπό ποϋ οά ηταν δυνατόν νά aντλήσωμε εγκυρες ενδείξεις η aκόμη καλύτερα aποδείξεις; Σχετικως ολίγα διασωθέντα γραπτά δείγματα επιβεβαιώνουν τήν τελευταία μορφή. Μεταξύ αuτων συγκαταλέγεται ό παρατιοέμενος aρχαίος 'Ελληνικός πά
πυρος, ι χρονολογούμενος aπό τόν 3ο αlωνα π.Χ. καί ό όποΤος περιέχει τά τετράγωνα aριομων. 'Όπως παρατηροϋμε, αναγράφει: «ς.ς
I κ
Μ
κ
Μ
=
Λς», fιτοι 6χ6
= 36.
οέσι λοιπόν τοϋ aριομοϋ
«6»,
Στήν
εχει
3
23
χρησιμοποιηοη τό ΣΠγμα, ύπό μορ
6
6
36
φήν «ς».
7
7
49
Ύπάρχει δμως καί νεώτερο κειμέ
8
8
64
νο, αγνώστου συγγραφέως, φέρον
9
9
81
Jt) 10
100
τΥjς ονομασίας, καοώς καί σέ ίστορι
20 20
400
κά γεγονότα τΥjς μεγαλονήσου, καί
30 30
900
τοϋ όποίου σαρακοφαγομένο aπό
600
σπασμα παρατηροϋμε κατωτέρω.
40 40
ι
τήν επωνυμίαν «ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ », τό όποίο αναφέρεται στήν προέλευσι
'Επί τοϋ aντιγράφου φαίνονται
ύπογραμμισμένες δύο λέξεις, <<μά λιςα» καί «εvχαρίςησις», δπως βλέ
πουμε, ό συγγραφεύς, εχει διατηρήσει τό aρχαίο «ς», καί aπέφυγε τόν νεώτερο συνδυασμό των γραμμάτων «στ». 'Επισημαίνεται ή όμοιότης, μετά τοϋ τελικοϋ «ς», τΥjς δευτέρας λέξεως.
Στήν μέχρι στιγμης ερευνά μας, εχουμε διαπιστώσει δτι οί aρχαίοι σοφοί
σχεδιαστές των γραμμάτων, οί όποιοι δέν γνωρί~ουμε εάν εταυτί~οντο μέ l. G. Ifrah, Παγκόσμια Τστορία των Άριομωv, σελ 203.
212
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
τούς ονοματοθέτες, εφρόντι~αν νά ενσωματώνουν τίς aπαραίτητες πληρο φορίες, εντός των δημιουργημάτων των, συνεπως εάν επιβεβαιωθfj uπαρξις λογικfjς σχέσεως, μεταξύ του σχήματος του γράμματος καί του aριθμοί>, τόν δποίον aντιπροσωπεύει, δέν θά ύπάρχη πλέον καμμία αμφιβολία .
., Ας ερευνήσουμε γιά λέξεις οί δποίες νά διαθέτουν ώς πυθμένα του λε «6». «ΔΙΑΣΤΡΕΦΕΙΝ» = 4+10+1+200+300+100+5+500+5+10+50 = 1185, δ δέ πυθμήν 1+1+8+5 =15 ~ 1+5 = 6. Διαστρέψατε μίαν εuθεία καί θά λά
ξαρίθμου των, τόν aριθμό
βετε τό σχfjμα «ς'». Ή 'ίδια ή λέξις μετά τοu aρθρου της, «Τό ΣΊΊγμα», μας δίδει ώς λεξά
ριθμο
300+70 + 200+300+10+3+40+1 = 924, πυθμένα δέ 9+2+4 = 15 1+5 = 6.
~
Θά fίταν δυνατόν νά παρατεθοuν πληθώρα aλλων παρομοίων aποδεί ξεων, δμως ή μακρηγορία δέν είναι πάντοτε πρός οφελος. Καταλήγουμε λοιπόν στό συμπέρασμα, δτι πράγματι ή μορφή του
γράμματος είναι «ς'», δ δέ fίχος, τόν δποίον εκπροσωποuσε, aντιστοι χοuσε σέ «ΣΤ», γιά τούς κάτωθι λόγους:
α) Η ονομασία τοu γράμματος είναι «ΣΊ'ίγμα» η «ΣΤάγιον», δπως δέ ηδη rχουμε διαπιστώσει, δλα τά Πελασγικά γράμματα aρχί~ουν aπό τόν -;
ηχο των.
β) Στόν προηγηθέντα aρχαίο πίνακα καί στό, rστω καί νεώτερο, διασωθέν Κυπριακό κείμενο, χρησιμοποιείται τό συγκεκριμένο γράμμα στήν θέ σι του συνδυασμοί> των γραμμάτων «ΣΤ». Τά aνωτέρω, σέ συνδυασμό μέ τίς προαναφερθείσες λεξαριθμικές εφαρμογές, θεωροuνται ώς rγκυρα aποδεικτικά στοιχεία.
Ή χρfjσις του «ς'», δέν είναι δυνατόν νά τεκμηριωθfj σέ ποιά χρονική στιγμή διακόπτεται. Γεγονός είναι δτι, ενω aνευρίσκουμε αuτό σέ κείμενα μέχρι καί τά πρωτα rτη μ.Χ., τό
250
μ.Χ., δ Διόφαντος χρησιμοποιεί τό
γράμμα «ς'», γιά νά εκφράση στίς εξισώσεις του δ,τι σήμερα χαρακτηρί
~ουμε «aγνωστο Χ». 2 Δέν είναι γνωστό, μέ ποίαν πρόφασιν επείσθησαν οί γράφοντες νά σταματήσουν νά τό χρησιμοποιοuν. Στήν θέσι του, δπως
φαίνεται, rγινε προσπάθεια νά τοποθετηθfj τό «Ο», τό ΟΠΟίΟ θυμί~ει τόν aντίστοιχο aριθμό
«6»,
ilτοι τήν aριθητική aξία του γράμματος, τό δέ
«ς'», φαίνεται νά τό ετοποθέτησαν στήν θέσιν του τελικοί) «ς». 'Όμως, οί
2. Διδάκτωρ Ε. Σταμάτης ΕπιστημοvικαίΕρyασίαι-aρορα, τόμος Α', σελ. 426.
213
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
επιχειρήσαντες αuτή τήν παραχάραξι οέν επέτυχαν νά τήν επιβάλλουν πλήρως η τό άφησαν επίτηδες μετέωρο, μέ τήν ελπίδα νά «συμπτυ χθουν» τά ύπόλοιπα γράμματα σέ μιά προσπάθεια νά οιαταραχθη ή σχέ σις γραμμάτων-ό.ριθμων.
Ένω δμως, τό συγκεκριμένο γράμμα εξέλειπε ό.πό τό ό.λφάβητο, οέν
εχάθη ό.πό τήν aριθμητική σειρά, διότι οί 'Έλληνες, πάντοτε κατέγραφαν πιστως τά ό.κούσματά των, ώς aποτέλεσμα τόν 6ο aριθμό, τόν όποΤον επαψαν νά τόν γράφουν ώς «ς», εξακολούθησαν νά τό ενθυμουνται μέ
τήν ονομασία «ΣΠγμα», κατέληξαν οέ νά τό γράφουν ώς «στ>>. Παρ' δλο αuτό τό μπέρδεμα, κάποιοι ελάχιστοι συγγραφείς, νοσταλγοί 'ίσως των παλαιων παραδόσεων, εξακολούθησαν, δπως aποδεικνύεται ό.πό τό Κυπριακό κείμενο, καί οχι μόνον, νά χρησιμοποιουν τό «ς», ώς γράμμα, καί σέ μεταγενέστερους χρόνους, δτι οηλαοή συμβαίνει καί σή μερα, δπου κάποιοι «παλαιομοοίτες», εξακολουθουν νά χρησιμοποιουν πολυτονικό σύστημα γραφΥjς, ό.γνοώντας τήν παράλογη κρατική νομοθε σία.
Τί όρά γε μεσολάβησε wστε νά επιχειρηθη ή εν λόγφ παραχάραξις; Ή ερευνα οέν διαθέτει ό.οιάσειστα στοιχεία γιά νά λάβη θέσιν, δμως
θέτει ύπ' οψιν σας δ,τι ύποστηρί~εται ό.πό τούς περισσοτέρους ερευνη τάς:
Κατά τό ετος 96 μ.Χ. είχε όλοκληρωθη ή «ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ» του 'Ιωάν νου, τό εν λόγφ βιβλίο προσηρτήθη ταχέως στά ίερά Χριστιανικά κείμενα. 'Εντός του κειμένου ύπΥjρχε ή περιώνυμη αναφορά στό δνομα του «θηρί
ου», ό 'Ιωάννης, ώς 'Έλλην, εγνώρι~ε τόν λεξαριθμικό κώδικα καί τό εκρυ
πτογράφησε ώς «Χ' Ξ' ς'» (εάν καί αuτό οέν εχει παραποιηθη), μέ τήν συ μπλήρωσι, «καί ό νοών νοείτο». Μετά ό.πό αuτό, κάποιοι οί όποΤοι εθεώρησαν δτι τό κωδικοποιημένο ονομα οέν θά επρεπε νά ό.ναγνωρισθη, διότι ή aποκρυπτογράφησις θ'
ό.πετέλη «ΣΤΙΓΜΑ» οι' αuτούς (εσήμαινε τόν, οιά πυρωμένου σιδήρου, ΣΤΙΓΜΑτισμό ~ώου η καί καταδικασμένου aνθρώπου, τό επονείδιστο πρόσωπο, ό «ΣΤΙΓΜΑτισμένος», ό.πετέλει οηλαοή σημείο ό.ναγνωρίσε
ως μέ κακήν εννοια). Ή προσπάθειά των, νά εξαφανίσουν τό εργο του 'Ιωάννου, οέν ετελε σφόρησε κι ετσι επέλεξαν ώς εναλλακτική λύσι τήν παραπλάνησι των
ερευνητων οιά της ό.λλοιώσεως του κώοικος, ωστε νά γίνη ό.ούνατος ή ό.ποκρυπτογράφησίς του. Ή προσπάθεια νά εlσάγουν τά άλλα, προανα-
214
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
φερθέντα γράμματα στήν θέσι του, aποδεικνύει τήν κακοπροαίρετη βου λητική ενέργεια.
Ή ερευνα πάντως θεωρεί οτι οσες πιθανότητες ύπάρχουν, ή aνωτέρω
εξήγησις νά εΤναι ορθή, άλλες τόσες πιθανότητες ύπάρχουν ή θέσις αuτή ν' aποτελfί «Κίνησιν aντιπερισπασμοί)» η νά ύπάρχη άλλη άγνωστη εξή γησις.
Ή σχεδίασις του «ς» μόνον στόν δεύτερο κανόνα εΤναι δυνατόν νά ύπαχθfί, ώς διπλοuν γράμμα. Ή προέλευσίς του πιθανότατα προέρχεται aπό αuτό τοuτο τό σχijμα του, τό κατσαρό, τό όποίο κατά τήν aρχαιότητα ελέγετο ΣΤράβαλος η ΣΤράβηλος.
Περιέργως, ώς fίχος, θυμί~ει τό σκάσιμο τοu μαςιγίου (μαΣΤιγίου) στόν aέρα, τό δέ σχfίμα του, φαίνεται νά aπεικονί~η, αuτό aκριβwς τήν ΣΤιγμή
πού τό μαΣΤίγιο εΤναι ετοιμο νά παράξη τόν, περί οΌ ό λόγος, fίχο.
215
z Τό εβδομο γράμμα τοu Πελασγικού aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν καί
7
7.000
"Ας επιχειρήσουμε, νά σχεδιάσουμε τήν θέσι τήν όποία λαμβάνουν τά φωνητικά οργανα, δταν προφέρουν τό γράμμα «Ζ», χρησιμοποιώντας
άπλές γραμμές. Ή aνω καί ή κάτω γνάθος εκπροσωπούνται aπό τίς δύο όρι~όντιες παράλληλες εuθείες. Ή ρί~α τfίς γλώσσας βρίσκεται κάτω καί aριστερά, ώς πρός τόν παρατηρητή-σχεδιαστή, τό δέ άκρο της εφάπτεται στό εμπρόσθιο μέρος τfίς aνω γνάθου, παριστάμενη aπό τήν διαγώνιο
γραμμή. Ή aποτύπωσις όλοκληρώθηκε καί είναι πασιφανές δτι ό σχεδια σμός τοu γράμματος εγινε συμφώνως πρός τόν πρwτο κανόνα. Στά πανάρχαια χρόνια, οί Δωριείς καί οί Αlολείς, στήν θέσιν τοu συγκε κριμένου γράμματος εχρησιμοποιοuσαν τά γράμματα «Σ» καί «Δ», aπο δίδοντας, επί παραδείγματι, τό ονομα Ζεύς ώς ΣΔεύς, τό μουσίΖω ώς
μουσίΣΔω κ.a. Οί 'Ίωνες εχρησιμοποιοuσαν τό «Δ» aντί τοu «Ζ», δηλα
δή Δεύς aντί Ζεύς, Δά aντί Ζά κ.λ.π. Κατάλοιπο αuτων, μέχρι τίς ήμέρες μας, aποτελεί ή 'Ισπανική προφορά τοu γράμματος «Ζ» ώς «Δ», βλέπε τε, τά aπομεινάρια τfίς πανάρχαιας πόλεως «'Έλτσε», aποτελούν τό πα ρεφθαρμένο ονομα τfίς aποικίας τfίς καταβυθισμένης «Έλίκης», τό δέ
ονομα αuτfίς ταύτης τfίς ΙΣΠΑΝιΑς, λέγεται δτι προέρχεται εκ τfίς χώρας τfίς aφιερωμένης «ΕΣ ΠΑΝΑ», δηλαδή ΕΙΣ τόν θεό ΠΑΝΑ.
'Όπως aνεφέρθη στό εκτο κεφάλαιο, ό σοφός καί aνδρείος Παλαμή δης, ό καταγόμενος εξ 'Άργους, ενεπνεύσθη τό γράμμα «Ζ», τό όποίον
εκτοτε aντεκατέστησε τούς μέχρι τότε ισχύοντες συνδυασμούς γραμμά των.
Τό συγκεκριμένο γραμμα τfίς Πελασγικfίς aλφαβήτου, δέν είναι διόλου τυχαίο, δτι καταλαμβάνει τήν εβδομη θέσι.
Ό Ζεύς, δπως καί τό ονομά του προδιαθέτει (Ζευγνύω), συνεδύα~ε άρμονικwς εlς Ζεύγη τά aντίθετα. Θυμηθfίτε δτι κατά τήν Μυθολογία Ίστορία, εκ τfίς κεφαλfίς τοu Διός «εγεννήθψ> ή Άθηνa, ή θεά τfίς Σοφίας καί τοu πνεύματος, εκ δέ τοu μηροu Του, φέρεται νά εξηλθε ό Διόνυσος,
θεός εκπροσωπwν τό πνεύμα τfίς ϋλης, διά του ο'ίνου (οlνο- πνεύμα). Ή άρμονική Ζεuξις των aντιθέτων lσχύει καί γιά τούς aριθμούς. Ό
216
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
(φιθμός
«7»,
aποτελεί τό άθροισμα των
«3»
καί
«4».
'Από τήν μονάδα
προέρχονται ολοι οί aριθμοί, δμως ή 'ίδια, aφ' έαυτfίς, δέν θεωρείται aριθ μός, aφοϋ, ελλείψει άλλων μονάδων, οχι μόνον δέν δύναται ν' aριθμηθfί, aλλά ούτε κάν νά γίνη aντιληπτή. Πρωτος, περιττός aριθμός, πεπερα
σμένος καί aρσενικfίς φύσεως, θεωρείται ό aριθμός «aρχή-διάρκεια-τέλος». 'Αντιθέτως, ό aριθμός
«3», διότι συνδυά~ει «2 », μ ή διαθέτων διάρ
κεια, εΤναι ταυτοχρόνως aρχή καί τέλος, ή aστάθειά του αυτή εχει ώς aπο τέλεσμα ε'ίτε νά εξελιχθfί αυτομάτως σέ «τριάδα» (ή ανάπτυξις όποιασ δήποτε μορφfίς σχέσεως μεταξύ των δύο μονάδων, συνιστά αυτομάτως
τόν «τρίτο» παράγοντα), ε'ίτε νά επανέλθη σέ κατάστασι «μονάδος». Πρωτος, κατά συνέπειαν, τέλειος, άρτιος aριθμός, άπειρος καί θηλυκfίς φύσεως, θεωρείται ό
Ή Ζεϋξις τοϋ
«4 ». «3» καί
τοϋ
«4»,
των δύο πρώτων τελείων aριθμων,
συμβολι~όντων τήν άρρενα καί τήν θήλεια φύσι, τό πεπερασμένο καί τό άπειρο, ταυτί~εται μέ τό «Πάν»,
« ... α φύσις δ' εν τ{il κόσμfιJ άρμόχοη εξ aπείρων τε καΙ περαινόντων, καΙ δλος" ό" κόσμος καΙ πΧ εν αvτ{il πάντα». 1 καί βεβαίως τό άθροισμά των μaς δίδει τόν aριθμόν
«7»,
εκφραστή
των πλέον σημαντικων συμβολισμων, σέ θρησκείες καί φιλοσοφικά συ στήματα.
Ή προέλευσίς του, κατά τόν Πυθαγόρα, προέρχεται εκ τοϋ ρήματος «σέβομαι», κατά συνέπεια τό «ΕΠΤά» θεωρείται «ΣΕΠΤός» aριθμός
(συχνά ή δασεία μετετρέπετο σέ «Σ»). Ή aπόδοσίς του, στίς λατινογε νείς γλωσσες, aποδεικνύει τό προαναφερθέν. Στήν 'Αγγλική, εκφρά~εται ώς Seven, ώς πρόθεμα δέ μέ τήν μορφή Hepta- καί Sept-. Στήν Γαλλική, Sept. Στήν Γερμανική Sieben. Στήν Ί ταλική Sette. 'Όσο καί άν παρηλλά χθησαν οί λέξεις, δέν παύουν δλες εμφανέστατα νά ελκουν τήν προέλευσί
των εκ τfίς ρί~ας «ΣΕΠΤός». Στό πρωτο κεφάλαιο, εγινε μία ελάχιστη aναφορά στόν Παρθενωνα. Ό μοναδικός αυτός ναός διαθέτει
κούς. Τό άθροισμά των εiσοϋται μέ
8 κίονες στήν πρόσοψι καί 17 πλευρι 25....,.. 2+5 μaς δίδει τόν aριθμό 7, κα
τά συνέπειαν εχει ενσωματωμένη τήν ΣΕΠΤότητά του. Τό σύνολο δέ των
Ι. Φιλόλαος, 'Αποσπάσματα, aπόσπασμα
1, σειρ. 2-4.
217
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
κιόνων,
50,
μaς δίδει τόν cφιομό «Ε», ό όποίος, οπως aνεφέροη στό aντί
στοιχο γράμμα, εκπροσωπεί τό Θείον.
Στήν Γραμμική Γραφή, εγράφετο ώς Ze-ta = ΖΕΤΑ, είχε δέ ώς προέλευσι τό
za-we Υ]τοι «Ζάειν» τό όποίο μετετράπει σέ «Zfjν».
Ώς «ΖΕΤΑ», δίδει λεξάριομο:
7+5+300+1 =313,
εκ του όποίου λαμ6άνουμε ώς πυθμένα,
3+1+3 = 7.
Τέλος, ή προφορά του δέν Υ]λλαξε, aπό τότε πού εδημιουργήοη τό δι-
πλό αuτό γράμμα, ύπό του Παλαμήδους.
218
Η Τό δγδοο γράμμα του Πελασγικοu aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν
8 καί
8.000. Ή θέσις του ώς 8ου γράμματος, οπως φαίνεται, δικαιολογείται καί aπό
τήν παλαιότερη μορφή του, ή όποία σέ πολλά aλφάβητα, οπως στό 'Αττι
κό, Κορινθιακό, Λακωνικό κ.α., fίταν «8», rνα καθαρά τετραγωνισμένο «8 », μέ liλλα λόγια δύο τετράγωνα ητοι 2 χ 4 πλευρές= 8, οση καί ή aριθμητική του aξία. "Ας δοuμε κάποια ονόματα τά όποία aρχί~ουν aπό τό «Η», οπως:
Ή(έ)λιος, 'Ήρα, Ήρακλfjς, 'Ήφαιστος, 'Ήβη, 'Ήιος ('Απόλλων), Ήρικεπαίος (Διόνυσος), 'Ηώς (aνατολή), Ήπιόδωρος (Άσκληπειός), Ήλίσια πεδία, 'Ηχώ, Ήμέρα, 'Ήρως, Ήγεμών, Ήγέτης, Ήνορέα
(ανδρεία, γενναιότης), 'Ήλεκτρον, Ήήρ (aέρας), Ήδονή, ·~Ήθος, 'Ήπει ρος, ;-Ηχος, ""Ηπαρ (συκώτι), "Ητορ (ψυχή, ώς δργανον χαρας, λύπης) κ.λ.π. Τά aνωτέρω, προδιαθέτουν λοιπόν οτι, τά ονόματα, έδίδοντο σέ θε
ούς, σέ flρωες η χάριν μεγαλοπρεπείας:
«Τώρα δέ τό lwτα μεταβάλλουν σέ rψιλον lwτα η ήτα, ... , διότι τά θεωροuν μεγαλοπρεπέστερα»,
«vύv δi: dvτl μi:v τού ίωτα η εl η iιτα μεταστρέφοvσιv,
... 'ώς δi] μεγαλοπρεπέστερα οvτα».
1
η έδίδοντο χάριν έκφράσεως ύψηλwν συναισθημάτων, έντόνων έρεθι
ΙI
σμάτων η ακόμη σέ σημαντικά δργανα-ένεργειακά κέντρα του aνθρωπί
iJ
νου σώματος.
ι
Κρίνεται aπαραίτητο, ή rρευνα ν' aρχίση aπό τήν ίστορία του γράμμα τος, wστε νά γίνη κατανοητή ή σχέσις μεταξύ του σχεδίου καί του ηχου του.
'Εκ του λεξικοu των
Liddel
καί
Scott πληροφορούμεθα
οτι aρχικώς τό
γράμμα αuτό έχρησιμοποιείτο γιά νά έκφράση τό μακρόν «Ε)), Κατά συ νέπειαν, ή aπόδοσις του βελάσματος των προβάτων, aπό τόν 'Αριστοφά νη, ώς «ΒΗ-ΒΗ», aποδεικνύεται aκριβέστατη. Συγκρίνατε τήν σημερινή
γραφή «ΜΠΕΕΕ-ΜΠΕΕΕ», στήν όποία χρησιμοποιοuμε τόν fίχο «ΜΠ» l.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
418, παρ. c, σεφ. 2-3.
219
i'
il
' i'
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
(aλήοεια, πως καταλήξαμε στόν }1χο «ΜΠ», δταν μάλιστα ή «Βληχή» καί τό «Βέλασμα» μa.ς ύποδεικνύουν τόν όροόν aρχικόν }1χο;), aντί τοu «Β» καοώς καί τό βραχύ «Ε», τό όποίο aναγκα~όμεοα νά επαναλάβουμε, πολ
λές φορές γιά νά aποδώσουμε τόν παρατεταμένον }1χον, ό όποίος, κατά
ι
τήν aρχαιότητα, aπεδίδετο διά τοu μακροu «Η». Εuκόλως aντιλαμβάνεται κανείς δτι ή σχεδίασις καί ή φωνητική aξία
του γράμματος δέν εΤναι δυνατόν νά ύπαχοοuν σέ κανέναν aπό τούς δύο κανόνες σχεδιασμού των γραμμάτων, ούτε ώς }1χος μακροu «Ε», ούτε ώς «Η». Συνεχί~οντας λοιπόν τήν rρευνα πληροφορούμεοα δτι: «πρίν πα
ραληφοfί εκ τοσ Τωνικοσ άλφαοήτου
(403 π.Χ.), πρός παράστασιν τοσ μα
κροv «Ε» ήτο εν χρήσει πρός δήλωσιν τοv δασέως πνεύματος, οίον" ΗΟΣ" άντί "" ΟΣ". Ώσαύτως hίοετο μετά τά ψιλά Π, Κ, Τ, πρός παράστασιν των δασέων συμφώνων Φ, Χ, Θ, πρίν εlσαχοωσι τά στοιχεία ταvτα, "ΠΗ" έκειτο άντί τοσ "Φ ", "ΚΗ" άντί τοσ" Χ" καί" ΤΗ" άντί τοσ "Θ".
«'Ότε δέ τό «Η» παρελήφοη πρός παράστασιν το σ" Ε" μακροσ, ετμήοη
συγχρόνως εlς δύο, ωστε τό μέν
"f--" παρίστα τήν δασείαν, τό δέ "-1 " εδήλου
τήν ψιλήν, δοεν προέκυψαν τά νvν σημεία τοσ πνευματισμοσ.
"Ητα εκ το σ Η καΙ ΤΑ έχειν τον χαρακτfίρα τοσ στοιχείου. Ήνίκα γcφ πλά
γιον τεοfj, εύρήσεις τασ, εl δi: άπό πρώτης γραμμfίς τοσ ήτα οαρείαν δώσει διa τfίς άν μέσ(ιJ γραμμfίς, το ήτα εύρήσεις άλφα». Παλαιότερα λοιπόν, τό «Η» εξέφρα~ε τό δασύ πνεuμα. 'Αργότερα, δταν παρελήφοη ώς μακρόν «Ε», εδιχοτομήοη κατά τόν κατακόρυφο aξονα, όπότε τό aριστερό f1μισυ
πνεύματος, τό δέ δεξί f1μισυ
«-1 »,
« f-- »
ώρίσοη ώς σύμβολο του δασέως
ώς σύμβολο του ψιλοu τοιούτου, aπό τά
όποία καί προέκυψαν τά σημερινά σημεία πνευματισμού.
Λαμβάνουμε aκόμη κάποια χαρακτηριστικά τοu γράμματος, χωρί~ο ντάς το, σέ «Η» καί «ΤΑ», όπότε παίρνουμε ε'ίτε τό γράμμα «Τ», ε'ίτε τό γράμμα «Α», εάν τό κλείσωμε, στό aνω μέρος.
Ή συγκεκριμένη aναφορά κατευούνει τήν σκέψι μας στό δτι ή προφο ρά του γράμματος 'ίσως νά εσχετί~ετο μέ τόν τρόπο προφορa.ς του γράμ
ματος «Α». Ύπενουμί~εται δτι, άπλως καί μόνον, ή εξερχόμενη aνάσα εκ
των aνοικτων χειλέων, aρκεί γιά νά παραχοfί ό }1χος «Α», χωρίς νά χρειά ~εται καμμία προσπάοεια, ούτε κaν νά κινηοfί ή γλωσσα. Ποιός λοιπόν
}1χος οά 11ταν δυνατόν νά πλησιά~η πρός τόν μόλις περιγραφέντα; Οί δύο κατακόρυφες καί παράλληλες γραμμές του γράμματος «Η» aναπαριστοuν τόν λάρυγγα aνοικτό, ελεύοερο. Στήν οέσιν αuτή, φυσιο-
220
j
j
ι j j
j
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
λογικώς, δέν ακούγεται κανένας i)χος, γιά τόν λόγο αuτό ό σχεδιαστής του γράμματος ετοποθέτησε τήν όρι~όντια εuθεία, ό.κριβwς γιά νά ύποδείξη
δτι πρέπει νά παραχθfί i)χος μέ τόν λάρυγγα aνοικτό. Κάτω aπό αuτές τίς συνθfίκες, μόνον ενας i)χος εΤναι δυνατόν νά παραχθfί καί αuτός δέν εΤναι aλλος aπό τήν «Δασείαν» προφοράν, δπως δηλαδή προεφέρετο στό Κυ
μα"ίκό ό.λφάβητο τό «Η», ώς ελαφρύ «Χ», ό i)χος δηλαδή πού παράγεται aπό τόν ελευθέρως διερχόμενο ό.έρα καί επιβιώνει σήμερα στίς Λατινογε νείς γλώσσες.
'Αποδεικνύεται λοιπόν, δτι ή μόνη διαφορά aπό τόν τρόπο προφορaς
του γράμματος «Α» εΤναι δτι δέν τίθενται σέ λειτουργία οί φωνητικές χορδές. 'Ίσως γι αuτόν τόν λόγο, τό «Η», εχρησιμοποιήθη καί ώς μακρο
φωνία του aλφα, δπως επί παραδείγματι «'Ηστε"ί"~ω» aντί «'Αστε"ί"~ω» κ.λπ.
'Όθεν, ό σχεδιασμός του συγκεκριμένου γράμματος rγινε όρθwς, συμ
φώνως πρός τόν πρώτο κανόνα, γιά τήν εκφορά του δασέως f1χου καί δχι του μακρου «Ε» η του «l», στόν όπΟιο aντιστοιχεί ή προφορά του σημε
- « '3'Η τα».
ρινου
Ό Πλάτων επιβεβαιώνει τήν δασείαν προφορά του, επισημαίνων δτι οί
aρχαίοι κάτοικοι τfίς ΆττικΥjς εχρησιμοποιουσαν τόν τύπο «ΗΟΡΑΙ», γιά
νά εκφράσουν τίς εποχές (σήμερα aντί γιά τίς εποχές τό χρησιμοποιουμε γιά νά εκφράσουμε τήν μονάδα του χρόνου f1τοι τίς 'ΏΡΕΣ, μέ δασεία, ή
όποία εξεδιώχθη, καί μετεβλήθη ή κατάληξις σέ νεοελληνική). «Αί μtv δiι ώραι Αττικιστl ώς το παλαιοv
pητέοv,
είπερ οούλει το εlκος εlδέvαι· ΗΟΡΑΙ yάρ εlσι διa το όρίζειv χειμώvάς τε ... » 2
Στήν aρχή τfίς rρευνας του παρόντος γράμματος ετέθησαν
20
λέξεις
παραδείγματα, γιά νά συγκρίνουμε καί νά εντοπίσουμε τίς τάσεις του, οί
10
εξ αuτων δασύνονται, ό.ποτελουσες πανάρχαιο κατάλοιπο τΥjς ό.ρχικΥjς
προφορaς του.
Τό εν λόγφ γράμμα, ώς ό.ντιπροσωπευον τήν δασεία προφορά, συνέβα
λε aρχικώς στήν γραφή τwν διπλών γραμμάτων <ΠΗ», «ΚΗ», καί «ΠΗ», τά όποία ό.ντίκατέστησεν ό Παλαμήδης, διάτων aντιστοίχων γραμμάτων «Θ», «Χ» καί «Φ». 'Ένας μεγάλος aριθμός λέξεων των Λατινογενών γλωσσών, οί όποίες
2.
Πλάτων Κρατύλος, σελ.
410,
παρ.
c,
σεφ.
5-7.
221
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
cψχί~ουν aπό τό συγκεκριμένο γράμμα, διαθέτουν 'Ελληνική ρί~α εκπρο σωπούμενη aπό τό Πελασγικό δασύ «Η». Οί εν λόγφ λέξεις, χρησιμοποι οuνται ε'ίτε αuτούσιες οπως:
Homer, Horizon, Harmony, Hero, He1ios,
ε'ίτε ώς προθέματα, οπως: Hygei- (ύγειο-), Haema- (αίμα-), Ηyper (ύπέρ-), Hydro- (ύδρο-), Heresy- (αίρετι-) Hagi- (&γιο-) κ.λ.π., &παντα δασυνόμενα. Τό τελευταίο πρόθεμα, βασικwς στίς μεσανατολικές χwρες,
aπό δασύς fίχος παρεφθάρη σέ «σκληρό» «Χ», όπότε προfίλθε τό «Χα τ~η-», τό γνωστό πρόθεμα-συνθετικό πολλwν Έλληνικwν επωνύμων. Στήν Γραμμική Γραφή, εγράφετο ώς τόν λεξάριθμο:
222
8+5+300+1 = 314
he-ta,
εκ τοu όποίου λαμβάνουμε
καί τόν πυθμένα
3+1+4 = 8
Θ Τό εννατο γράμμα τοϋ Πελασγικοϋ aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν καί
9
9.000.
Στά διάφορα 'Ελληνικά aλφάβητα, εχρησιμοποιείτο μέ τίς μορφές
«Θ», « Εθ » καί «Θ ». Στό Σημιτικοφοινικικό aλφάβητο, είχε τήν μορφή «Θ», εσήμαινε οφις καί wνομά~ετο «Teth», εάν aντιστρέψωμε αuτό, λόγφ τfjς aντιθέτου φορaς γραφfjς μεταξύ των 'Ελλήνων καί των άλλων
λαών, λαμβάνουμε τήν λέξι «THet» πού δέν είναι άλλο aπό τό Πελασγι κό «Θfiτ(α)», χωρίς τό «α». Ό καθείς εξ ύμων aς κάνη τίς προσωπικές του εκτιμήσεις σχετικώς μέ τήν προέλευσι τοϋ γράμματος. Ό φωτοδότης καί ~ωοδότης ilλιος ελατρεύθη, παγκοσμίως, ώς πρώτη
Θεότης, μέ πανάρχαιο σύμβολο αuτοϋ, τό σχfjμα «Θ». Τό προαναφερ θέν σύμβολο συνεπώς fίταν δυνατόν νά φέρη στόν νοϋ τοϋ παρατηρητfj aμφότερες τίς εννοιες, δηλαδή τοϋ Ήλίου καί τfiς Θεότητας. Ό Παλαμή δης, ό όποίος ώς προανεφέρθη ενεπνεύσθη τά διπλά γράμματα, εδωσε τήν σημερινή μορφή αuτοϋ ώς «Θ», ε'ίτε γιά νά aποκλείση τήν περίπτωσι συγχύσεως μετά τοϋ ήλιακοϋ συμβόλου, ε'ίτε γιά νά ύπαχθη ή προφορά
του στούς κανόνες γραφfjς, είτε γιά aμφότερους τούς λόγους.
Είναι aπολύτως σαφές δτι τό σχέδιο τοϋ γράμματος αuτοϋ, ώς περίγραμ μα μέν aπεικονί~ει τά χείλη aνοικτά σέ κυκλικό σχfjμα, aκριβως δπως στήν
II
περίπτωσι τοϋ
ή δέ όρι~όντια γραμμή aναπαριστa τήν γλώσσα, τοπο
:;
θετημένη aνάμεσα στούς μισάνοικτους κοπτfjρες. Πρόκειται περί τοϋ πρώ
'
«0»,
του γράμματος, στό όποίο ό παρατηρητής σχεδιά~ει τήν θέσι των φωνητικών
οργάνων, aντικρύ~οντας τόν προφέροντα κατά πρόσωπο καί οχι, δπως είναι ό κανών, εκ δεξιών, άλλωστε οί εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τόν κανόνα.
'Αρκετές σημαντικές λέξεις aρχί~ουν aπό τό συγκεκριμένο γράμμα δπως:
Θεός, Θέμις (Θεά τfiς δικαιοσύνης), Θάλεια (Μοϋσα, aλλά καί πολυ τέλεια, aφθονία), Θηλή, Θαέομαι καί Θεάομαι (παρατηρώ, aλλά καί δια νοοϋμαι), Θέατρον, Θεραπεία, aλλά καί Θάνατος, Θάρρος, Θάλαττα, Θαϋμα, Θερμότης, Θέλγω (γοητεύω, πλανεύω κ.λ.π.), Θερί~ω, Θεσμός, Θηρεύω (κυνηγώ), Θησαυρός, Θώκος (Θρόνος), Θύελλα, Θαλέω (aκμά
~ω), Θάω (Θηλά~ω) κ.ο.π., δπως δέ ό Πλάτων μaς μεταφέρει:
223
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«Τό δέ ΘΥjλυ φαίνεται δτι εχει όνομαστΥj ετσι aπό τήν Θηλή (του μα
στου)· ή δέ Θηλή lφά γε, Έρμογένη, (μήπως) wνομάσθη ετσι, διότι κάνει
κάτι νά Θάλλη (ό.κμά~η, γεμί~η καρπούς), δπως τά ποτι~όμενα»;
« ... το δε "οfίλυ" άπο τfίς οηλfίστι φαίνεται tπωνομάσοαι· ή δε 'Όηλrz" aρά γε, ώ Έρμόγενες, δτι τεοηλέναι ποιεί ωσπερ τa άρδόμενα;». 1
Ό Ή. Τσατσόμοιρος aποδίδει στόν ηχο «ΘΡΣ », ό όποίος ό.κούγεται δταν ό ό.έρας κινεί τά φυλα των δένδρων, τό aρχικό φυσικό ακουστικό ερέ θισμα, εκ του όποίου εγεννήθη ή λέξις «ΘΡό"ίΣμα», ή δέ ερευνα θεωρεί
δτι επειδή τό κυνΥjγι διεξήγετο στό δάσος, στό όποίο επικρατεί ό συγκε
κριμένος ηχος, πιθανότατα νά σχετί~εται ή ονομασία αuτου, ώς «ΘήΡα». Ό Κ. Πλεύρης, στό εργο του Τό Έλληνικόν :4λφάοητον, ό.ναφέρει: «Ο ί άσχολούμενοι με τrzν ήχητικiι των γραμμάτων, πιστεύουν δτι το Θ,
κατa τa άρχαιότατα έτη' προεφέρετο ώς κλειστος δασVς φοόγγος' περίπου δπως το Αατινικον fι άκριοέστερον δπως το σύμπλεγμα ΤΧ. Εlς τοιJτο συνη γορεί καΙ το γεγονος δτι κατa τον 6 ον π.Χ. αlωνα, εlς πολλaς tπιγραφaς τfίς
tποχfίς, μετa το Θ άκολουοεί το Η (ΘΗ) π.χ. ΘΗΑΡΥΜΑΧΟΣ δηλ. ΦΑΡΥΜΑΧΟΣ».
Αuτός ό τρόπος γραφΥjς aποδεικνύει, κατά τήν aποψι τΥjς ερευνας, τήν aρχαία δασύτητα του γράμματος «Η», ή όποία μέ τήν σειρά της aποτυ
πώνει γραφικως τήν φυσική δασύτητα πού εμπεριέχεται στόν ηχο του ΘΡο"ί"Σματος των φύλων. Συνεχί~ει δέ ό Κ. Πλεύρης: «Οί Ηπειρώτες καΙ οί Αlολείς μετέτρεπαν συχνa το Θ εlςΦ π.χ. ΦΕΟΣ άντl ΘΕΟΣ πράγμα ποv δια τηρείται μέχρι των ήμερων μας, π.χ. Φήοα άντl Θήοα». Ή ερευνα επισημαί
νει δτι τό αuτό ύφίσταται καί σέ οόριες γλώσσες, δπου επί παραδείγματι,
ό Θεόδωρος προφέρεται Φε(ο)ντόρ κ.λ.π .. Τέλος, ή μορφή του γράμματος aποκαλύπτει δτι δταν τό
«0 », τό
όποίο συμοολί~ει τό «'Όλον», }lτοι τό Σύμπαν, τήν πρώτη Δημιουργό δύ ναμιν, ό.ποκτa κέντρο, τότε γίνεται «Θ», καί εκφρά~ει τό «Θείον», όποι
ανδήποτε εννοια καί αν ό.ποδίδη ό καθείς σέ αuτήν. Στήν Γραμμική Γραφή, τό γράμμα ελέγετο
ό λεξάριθμος εlσουται μέ: μένα:
l.
3+1+5 = 9,
ΘΕΤΑ, τΥjς όποίας
9+5+300+1 = 315 καί τό όποίο μaς δίδει ώς πυθ
δηλαδή τήν aριθμητική του aξία.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
224
te-ta }lτοι
414, παρ. a,
σεφ.
4-6.
I Τό δέκατο γράμμα του Πελασγικου aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία καί
lO
10.000.
'Εξ οσων γραμμάτων εκπροσωπουν σήμερα τόν ηχο «1», aποδεικνύε ται ώς τό aρχαιότερο δλων. Τήν πληροφορία αuτή μας τήν μεταφέρει ό
Πλάτων, ό όποτος λέγει στόν Έρμογένη: Γνωρί~εις δτι οί πρόγονοί μας, εχρησιμοποίουν πολύ τό 'Ιώτα καί τό Δέλ τα, κάτι πού πράττουν οί γυναίκες, οί όποίες διασώ~ουν τήν aρχαία γλώσσα,
σήμερα δέ, aντί του Ίωτα, θέτουν στήν θέσι του τό «εl» η τό «ητα», aντί δέ του Δέλτα, τό ΖΥjτα, διότι τά θεωρουν ώς μεγαλοπρεπέστερα.
« οΊσaα δτι οί παλαιοι οί ήμέτεpοι τ{J lωτα και τ{J δέλτα εύ μάλα cχρώντο, και οvχ Υjκιστα αί γυναίκες' αί'περ μάλιστα Πιν aρχαίαν φωνrzν σfι)ζουσι.
νύν δi: aντι μi:ν τού lωτα η εΊ η Υιτα μεταστρέφουσιν, aντι δi: τού δέλτα ζfίτα, ώς δΥι μεγαλοπρεπέστερα οντα». 1
Άπευθυνόμενος δέ καί πάλι στόν Έρμογένη, μας δίδει κάποιες ενδια φέρουσες πληροφορίες, δπως: «'Επί παραδείγματι, οί aρχαιότατοι ελεγαν τήν ήμέρα «ίμέραν»,
άλλοι δέ «έμέραν», οί δέ σύγχρονοι «ήμέραν»,
«Οfον οί μi:ν aρχαιότατοι "ίμέραν" Πιν ήμέραν iκάλουν, οί δi: "έμέραν ", οί δi: νύν "ήμέραν"». 2
καί συνεχί~ει διευκρινί~ων: «Γνωρί~εις δτι μόνον τό aρχαίον ονομα φανερώνει τήν σκέψιν εκείνου ό όποτος τό εθεσε; 'Επειδή τό φως }lρχετο aπό τό σκοτάδι, μέ χαρά οί άνθρω
ποι "ίμείρουσιν" (εποθουσαν) αuτό, ετσι τήν wνόμασαν "ίμέραν"», «0Ίσaα ούν δτι μόνον τούτων δηλοί το aρχαίον ονομα Πιν διάνοιαν τού aεμένου; δτι γaρ άσμένοις τοίς aνaρώποις και ίμείρουσιv εκ τού σκότους το φως iγίγνετο, ταύτn ωνόμασαν" ίμέραv"». 3
l. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 418, παρ. b, σεφ. 7, rως παρ. c, σεφ. 2.
2. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 418, παρ. c, σεφ. 5-6. 3. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 418, παρ. c, σεφ. 8, rως παρ. d.
σεφ.
2.
225
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
καί συμπληρώνει, μέ πικρία:
«Τώρα ομως, Υιλλαγμένο οπως εtναι, δέν δύνασαι νά καταλάβης αuτό πού θέλει νά ειπfj ή "ήμέρα"».
«Ν ϋν δέ yε τετραyrvδημένον οvδ' aν κατανοήσαις δτι οούλεται ή" ήμέρα"». 4
Εuκολα κατανοεί πλέον κανείς οτι τό σχέδιο του «'Ι- ώτα», ό.ναπαρι
στa τήν εuθεία καί κατακόρυφο δίοδο, τήν όποία δημιουργούν ό λάρυγξ
καί ή γλwσσα, γιά νά έκφέρουν τόν όξύ ηχο «I», ό όποίος Υιχεί έντόνως εις τά «6>τα». «Τό δέ '"Ιωτα" πάλι τό χρησιμοποιεί (ό νομοθέτης), γιά νά έκφράση ο λα τά λεπτfjς μορφfjς πράγματα, έκείνα λοιπόν μάλιστα τά όποία διά μέ
σου πάντων δύνανται νά διέλθουν. Γιά τόν λόγο αuτόν τό "Ίέναι" καί τό
'"Ίεσθαι" (κινω, βά~ω κάτι σέ ταχεία κίνησι, σπεύδω, εννοιες οί όπΟιες
προϋποθέτουν εuθεία κίνησι) διά του Ίωτα aπομιμείται», «τ{ί) δi: αiJ ίtJτα Πpος τa λεπτa πάντα,
aδiι μάλιστα διa πάντων /οι aν. διa ταϋτα το
"ίέναι" καΙ το" ί'εσοαι" διa τοϋ ίώτα aπομιμεΤται», 5 ό.κόμη καί τό βέλος, τό όποίο «διά μέσου πάντων δύναται νά διέλθη»,
καλείται «'Ιός» καί οταν "Ίπταται, παράγει τόν όξύ ηχο «1». «'Ιθύνω» σημαίνει ισιώνω, εuθυγραμμί~ω. Τήν εuθείαν αuτή γραμμή οί
πρόγονοί μας τήν έκάλουν «'1-θύν» (ό.ν Ίθύν =κατ' εuθείαν πρός τά aνω), τό δέ aτομο, εχοντας τά φωνητικά του οργανα στήν προαναφερ θfjσα εuθεία θέσιν, έκβάλλει «'Ιήν» η «'Ιαχήν», δηλαδή ίσχυράν κραυγή,
ή όποία διαχέεται εuθέως, πρός ολες τίς κατευθύνσεις. 'Εκ των προαναφερθέντων έξάγεται τό συμπέρασμα οτι στό «'1-ωτα» ταφιά~ει ή προσωνυμία «ψιλόν» καί οχι στό «u-ψιλον», οπως θά διαπι
στώσωμε οταν έξετάσουμε τό τελευταίο. "Ο λεξάριθμος τού
«I» μθ.ς έκπλήσσει καί πάλι: «'Ιwτα»...,. 10+800+300+1 = 1111 (τέσσερις φορές ό έαυτός του!), ό δέ πυθμήν ...,. 1+1+1+1 = 4. Λαμβάνοντας ύπ' οψιν οτι τέσσερα εtναι καί τά γράμματα τά όποία συνθέτουν τό όνομά του, aς ό.να~ητήσουμε τόν πυθ μένα αuτων. «'Ωμέγα»...,.
800+40+5+3+1 = 849...,. 2+1 = 3.
4. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 418, παρ. d, σειρ. 4-5. 5. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 426, παρ. e, σειρ. 6, εως σελ. 427,
226
παρ.
a,
σειρ. Ι.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
«Ταϋ»---..
300+1+400 = 701---.. 7+0+1 = 8. «" Αλφα»---.. 1+30+500+1 = 532---.. 5+3+2 = 10---.. 1+0 = 1. 'Εάν προσθέσουμε τούς πυθμένες λαμβάνουμε 4+3+8+1 = 16
}lτοι
42
(4Χ4)! Τί άραγε νά aλληγορη ή συνεχης επανάληψις τοϋ aριθμοϋ κρύπτει τό γράμμα
4,
πού ύπο
«I»;
Ή ερευνα aφήνει σ' εσένα, aγαπητέ aναγνwστα, νά συσχετίσεις καί νά ερευνήσης γιά τήν aνεύρεσι τοϋ συμβολισμοϋ, διότι δσο περισσότερο συμμετέχεις ενεργwς, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες εχεις ν' aνακαλύ
ψης κάτι νέο (η ορθότερα λησμονημένο).
Στό σημείο αuτό 'ίσως κάποιος ν' aναρωτηθη, πως εΤναι δυνατόν τό
«1»,
ενα οξύ φωνηεν, ώρισμένα άτομα νά τό προφέρουν ώς σύμφωνο καί
συγκεκριμένως ώς «Γ», δπως Γιwτα, Γιατρός, Γιαπωνέ~ος κ.λ.π., εν aντι
θέσει πρός άλλα άτομα, τά όποία διατηροϋν τήν ορθή προφορά «'Ιwτα», «'Ιατρός», «'Ιάπων», εύκολα aντιλαμβάνεται κανείς δτι καλλιεργημένα άτομα, μετέχοντα «Έλληνικης παιδείας», δέν συμβάλλουν στόν εκβαρ βαρισμό της προφορδ.ς.
Πάντως, εάν δοκιμάσετε προφέροντας τό
«l»
νά aνεβάσετε τήν συ
χνότητά του μέχρις τοϋ ύψίστου σημείου, στό όποίο μπορείτε νά φθάσετε,
θά διαπιστώσετε δτι δσο πλησιά~ετε πρός τό δριό σας, τόσον ό ijχος τείνει ν' aκουστη ώς «Γ
1», λόγφ της θέσεως τήν όποία λαμβάνουν τά φωνητικά
οργανα στήν προσπάθειά των νά επιτύχουν τήν οξύτητα της προφορδ.ς τοϋ γράμματος.
i
~
227
I I
κ Τό δέκατο γράμμα του Πελασγικου ό.λφαβήτου, μέ ό.ριθμητικήν aξίαν καί
20
20.000.
'Όπως καί στήν περίπτωσι του «Η», τό σχέδιο του γράμματος αuτου, ό.ναπαριστa τόν λάρυγγα, ομως ή δεξιά κατακόρυφος εuθεία, παρατη
ρουμε οτι έχει μετατραπij σέ γωνία εφαπτόμενη στήν aριστερή πλευρά. Ό λάρυγξ, εν συσπάσει, ό.ναγκά~ει τόν ό.έρα νά συμπιεστij στούς πνεύμο
νες, ό fίχος «Κ» παράγεται aπό τήν ό.πελευθέρωσι του ό.έρος, κατά τήν στιγμήν τijς επαναφορaς του λάρυγγος στήν φυσική του θέσι. Παρατη ρουμε λοιπόν μία πιστότατη ό.πεικόνισι τijς θέσεως των φωνητικων οργά
νων, ώς έκ τούτου εξάγεται τό ό.βίαστο συμπέρασμα οτι ή σημερινή προ
I ι
φορά ταυτί~εται μέ αuτήν των προγόνων μας, καί, βεβαίως, ή σχεδίασις του γράμματος κατατάσσεται στήν πρώτη κατηγορία.
I:
Τό «Κάππα» Υ)χητικως οφείλει τήν προέλευσί του σέ aνθρώπινη καί
οχι σέ φυσική ενέργεια, συγκεκριμένως τήν οφείλει στόν fίχο «ΚΟΠ ΚΟΠ», ό όπΟιος παράγεται κατά τήν προσπάθεια ΚΟΠijς δένδρου η κλα διου, μέ Κτυπήματα τσεΚουριου η aλλου ΚΟΠτικου εργαλείου. Έκτων διαφόρων, φυσικων η καί μή, fιχητικων ερεθισμάτων, ό ονομα τοθέτης, εδημιούργησε λέξεις οπως Κόπτω, Κτυπω, Κροτω, Κρώ~ω,
Κραυρος (ξηρός, εuθραυστος), εκ του ηχου «Κράκ», ό όποϊος ό.κούγεται οταν ενα δένδρο η κλαδί σπά~ει. Οί προαναφερθείσες λέξεις έχουν aπολύτως fιχητική προέλευσιν, aρα καί aμεσι σχέσιν αιτίας καί αιτιατου. Σέ ώρισμένες 'Ελληνικές διαλέκτους, τό «Κ» καί τό
«Q» συνυπijρξαν.
οταν ή λέξις δέν εμιμεϊτο τόν «ξερό» ηχο του κ τηπήματος η τijς θραύσε
ως, aλλά aπαιτουσε Εναν δ.παλότερο fίχο, οπως «Qι» η «Qιου», εχρησι μοποιείτο τό δεύτερο. Τέτοιο παράδειγμα είναι τό ονομα Qόρινθος, τό όποίο προεφέρετο ώς Qιόρινθος, διαφέρον π.χ. aπό τήν λέξι Κόρινναν
(γυναικεϊον ονομα). Ό Κ. Πλεύρης, στό βιβλίο του Έλληvικό Άλφάοητο, ό.ναφέρει τά έξης:
«Το Κ είς τa άρχαία Έλληvικa προεφέρετο δπως προφέρεται είς τa Νέα
Έλληvικa προ τoiJ Τ (ΚΤ) ij τoiJ Α (ΚΑ). Μετετρέπετο δi: είς Χ δταv ήκο λούοη δασV πvεiJμα, π.χ. ΟΥΧ άvτ! ΟΥΚ.
228
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Οί 'Ίωvες το μετεχειρίζοvτο έvίοτε avτl τοσ Χ, π.χ. Δέχομαι avτl Δέκομαι. Οί Δωριείς το έvήλλασσαv προς το Τ, π.χ. Yi'jvoς avτl Κfίvος. Οί Κρfίτες καΙ οί περισσότεροι vησιώται τοσ Alyαίov, καοivς καΙ ή έκ τfίς Άρχαιολακωvικfίς Ελκουσα τrzv καταyωyi-ιv ΤσακωvικΥι Διάλεκτος, προφέρουν το Κ δπως το δασV σύμπλεγμα ΤΣ π.χ. ΤΣΑ! avτl ΚΑΙ».
Άξί~ει ν' aναφεροfί φαιδρό περιστατικό, τό όποίο συνέβη πρό πολλwν tτwν, οταν Κρητικός, ό όποίος tδήλωνε τ' ονομά του, σέ δημόσια ύπηρε
σία, aνέφερε χαρακτηριστικά «Παπαδομανωλάατσης, τό τσ μέ Κάαππα»
(τά διπλά «α», aποδίδουν τήν μακρότητα τfίς τονι~ομένης συλλαβfίς, τό δέ ονομα εΤναι tλαφρwς παρηλαγμένο δι' εuνοήτους λόγους). 'Όπως προανεφέροη, τό τελικό «σκληρό» γράμμα «Κ» aλλάσσει στό
«άπαλότερο» «Χ», οταν π. χ. aκολουοfί λέξις δασυνόμενη, χάριν τfίς μο ναδικfίς εuφωνίας τfίς Έλληνικfίς καί, οπως μας ερχεται ή πληροφορία
aπό τό παρελθόν: «διότι τό "φί" καί τό "χί", εΤναι aντιστοίχως τό "πί" καί τό "κάππα" δασυνόμενα».
« ... το yaρ φΤ καi το χΤ το μέv έστι πΤ το δi: κάππα δασυvόμεvοv». 1
Ώς fίχος καί ώς μορφή ταυτί~εται μετά τοu λατινικού (Κυμα"ίκου), aλφαβήτου. ~'
1 I
~
I (
'~~
.~!I
i).l
rt''
~· ~~
l.
Πλούταρχος, Φαιδρά i:ρωτήματα, σελ.
738,
παρ.
~~
c, σεφ. 8-9.
I
229
j j
ι
j 1
λ
J
I
j Ί
I
Τό ένδέκατο γράμμα του Πελασγικού aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία 30 καί
30.000.
Ή μορφή του, ΕΚ πρώτης οψεως, θά iίταν δυνατόν νά συμβολί~η τήν αΙχμή της Λόγχης, δμως τά δύο ελεύθερα κάτω aκρα, διαμορφώνουν
μάλλον ενα σχέδιο τό όποίο θυμί~ει κάποιο είδος καλύμματος. Οί πρόγονοί μας μέ τήν λέξη «Λώπη» rχαρακτήρι~αν τό σκέπασμα, τόν μανδύα, aλλά καί τό κρυφό, τό κεκαλυμμένο.
'Έτσι λοιπόν, ό «Λοχάων» η «Λοχίτης» (ό rνεδρεύων, αuτός πού πα ραφυλάει), εχει στήσει «Λόχο» (ενέδρα), «Λάθρα» (κρυφά), «Λήθων»
(aπαρατήρητος), σέ «Λοχιάδα» (λόχμη κατάλληλη γιά ενέδρα), κάνο ντας χρησι παραΛΛαγης, γιά νά «Λ ή ση» (νά διαφύγη) της προσοχης του θύματός του.
, Ας προσπαθήσουμε, ν' ανακαλύψουμε τήν προέλευσι
κάποιων ΕΚ των
aνωτέρω λέξεων. 'Εκ της ρί~ας «ΛΕΧ», λοιπόν, παράγεται τό οuσιαστικό
«Λέχος», τό όποίο σημαίνει σκελετός κλίνης. 'Εξ έτεροιώσεως (μετατρο πή του «ε>> σέ «Ο», δπως λέγω-λόγος, μένω-μόνος), παρήχθη ή λέξις «Λόχος», ή όποία f:σήμαινε τόν τόπο δπου rπλάγια~ε κάποιος κρυμμένος καί ανέμενε τό θήραμα η τόν rχθρό γιά νά τόν αtφνιδιάση.
Ό 'Όμηρος όνομά~ει «κοΤλο Αόχο» τήν κοιλιά του Δουρείου 'Ίππου, δπου ώς γνωστόν rνέδρευσαν οί 'Αχαιοί, γιά νά καταλάβουν τήν Τροία.
'Όπως πολλές aρχαιοελληνικές λέξεις aλλά~ουν η διευρύνουν τήν εννοια των μέ τήν πάροδο των ετων, ετσι καί ή συγκεκριμένη aπό τόπος rνέδρας, ηρχισε σιγά σιγά νά rκφρά~η τήν ενοπλη όμάδα, ή όποία εΛΛό
χευε (rν- λοχεύω), γιά νά καταλήξη στόν Λόχο, τό γνωστό στρατιωτικό σωμα, καί στούς βαθμοφόρους, Λοχία καί Λοχαγό.
Παρεμφερείς λέξεις: «Λέπασμα» πού συμαίνει κάΛυμμα, «Λαμπή νη>> η «Λαπήνη», δπως rχαρακτηρί~ετο ή σκεπαστή aμαξα, «Λοχί~ω» πού σημαίνει ενεδρεύω, «Λίτα» wνομά~οντο τά σεντόνια μέ τά όποία
rκαΛύπτετο ό κοιμώνενος στό Λέχος (σκελετός της κΛίνης, ό όποίος στηρί~ει μέν τήν στρωμνήν, aλλά καί σκεπά~εται aπό τά στρωσίδια, μέ τήν πάροδο δέ του χρόνου κατέληξε νά σημαίνη κΛίνη η στρωμα), «Λά βιρος», τό ορυγμα, δπου μπορούσε νά κρυφτη κανείς, «Λα"tβα» η
230
I j
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
«ΛαΤτμα» ή aσπίδα, πίσω aπό τήν όποία εκαΛύπτετο ό μαχόμενος, «Λέ
πι» η «Λεπίς» ελέγετο τό κέΛυφος, εξ ού καί «Λεπάς» τό κέΛυφος τό όποίο προστατεύει τό μαλάκιο πεταΛίδα, καί εκ τοu όποίου ελαβε τό ονο μά της, κατά τήν aρχαιότητα. Ό aναγνωρίζων λοιπόν, στό σχΥjμα αuτό, τήν «Λώπην» η 'ίσως γενικό
τερα, κάποια aπό τίς προαναφερθείσες ονομασίες, αuτομάτως εγνώριζε τήν προφορά του aρχικοu γράμματος των λέξεων, δηλαδή του «Λ». 'Από τήν άλλη πλευρά, εάν παρατηρήσωμε κατά πρόσωπο, αuτόν πού
προσφέρει τόν συγκεκριμένο }iχο, θ' aντικρύσωμε τήν γλωσσα του νά παίρνη aκριβως τήν μορφή του γράμματος. Ώς εκ τούτου, ή ερευνα δέν δύναται νά προτείνη μετά βεβαιότητος, κατά πόσον ή σχεδίασίς του κατα τάσσεται στήν πρώτη η στήν δεύτερη κατηγορία. 'Ίσως νά εντάσσεται σέ αμφότερες. Ό Πλάτων aναφέρει σχετικως μέ τό γράμμα «Λ»:
«Παρατηρων (ό 'Έλλην) τό γλίστρημα τΥjς γλώσσας στό Λάμδα, τό εχρησιμοποίησε γιά νά ονομάση τά "Λεία", καί τό 'ίδιο τό "οΛισθαίνειν"
καί τό "Λιπαρόν" καί τό "κοΛΛωδες" (γλοιωδες) καί δλα τά παρόμοια».
« .. . δτι δi: dλισοάvει μάλιστα έv τ{ίJ λάοδα ή γλώττα κατιδώv, aφομειωv ωvόμασε τά τε "λεία" καΙ αvτο το "ολισοάvειv" καΙ το "λιπαροv" καΙ
το "κολλώδες" καΙ τaλλα πάντα τa τοιαϋτα». 1 Ή ερευνα θεωρεί δτι δέν aπέχει ή θέσις της aπό τίς πάντοτε προσεκτι κές καί μέ «Λώπην» κεκαλυμμένες έρμηνείες τοu Πλάτωνος, διότι τό «Λάθειν» η «Λανθάνειν» δέν γίνεται μόνον γιά νά στήση κανείς ενέδρα,
aλλά καί γιά νά «Λαγγαρεύση» (νά δραπετεύση) η νά «Λήθη» (νά πα ραμείνη aπαρατήρητος), γιά νά ξεφύγη ό 'ίδιος aπό κύνδυνο η σύΛΛηψι.
Συνεπως, ή κάΛυψις, μπορεί νά είναι καί Λεία καί οΛισθηρά, wστε ό καΛυπτόμενος η ό παραΛΛάσσων νά ξεγΛιστρa, των διωκτων του, δπως τόχέΛι. 'Επισημαίνεται aκόμη δτι, ή aκατέργαστος «πέτΡα», στήν διαμόρφω
σι τΥjς όποίας τό γράμμα «Ρ» χαρακτηρίζει τήν τΡαχύτητά της, μετονο μάζεται σέ «Λίθο», δταν αuτή ΛειανθΥj η γενικως ύποστΥj επεξεργασίαν, ε'ίτε aπό τόν άνθρωπο ε'ίτε aπό τήν φύσι.
l. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 427, παρ. b, σεφ. 2-5.
~ 231
~I
I
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Κατόπιν των προαναφερθέντων, εκπλήσσει τό γεγονός, δτι wρισμένοι, καί μάλιστα εiοήμονες, εξακολουθούν νά επιμένουν δτι ή Έλληνική γλωσσα κατεσκευάσθη wς rτυχεν κι cφνοuνται τήν σχέσιν αiτίας καί αιτιατού.
'Εκ τfίς ρί~ης «ΛΥΚ», προέρχονται οί λέξεις: «ΛΥΚη», ητοι τό φως, τό
«ΛΥΚόφως» καί τό «ΛΥΚαυγές», οηλαοή τό σούρουπο, τό οειλινό καί τό γλυκοχάραμμα, αμφότερα μέ μειωμένη εντασι φωτός. 'Από τήν 'ίοια ρί~α προέρχεται τό «ΛΥΚειο», τό όποίο φωτί~ει πνευματικως δσους φοιτούν σ' αuτό. Ή αuτή ρί~α προσοίοει τήν προσωνυμία «ΛΥΚιος» η «ΛΥΚηγε
νής» (εκ του φωτός γεννημένος) εlς τόν θεόν 'Απόλλωνα. 'Από τό 'ίοιο γράμμα aρχί~ει καί ό «Λόγος», εν εκ των lοια~όντων χα ρακτηριστικων του aνθρώπου, μέ πληθώρα εννοιων, δπως οιήγησις, ~ήτη μα, οιαταγή, χρησμός, πρόφασις, aπόφθεγμα, εuγλωτία, ύπόληψις, φιλο σοφικό aξίωμα κ.λ.π. καταλήγοντας στόν Θείο Λόγο. Τελικως, τό γράμμα «Λ», εμφανί~εται νά οημιουργfί λέξεις περικλεί ουσες rννοιες οί όποίες aρχί~ουν aπό παράνομες καί σκοτεινές, δπως Λη
στής, Λώπη κ.λ.π., νά οιέρχονται αuτές aπό τό ήμίφως τοu Λυκαυγοuς καί νά καταλήγουν στό καταυγά~ον φως του ΆπόΛΛωνος. Κάποιοι παρο μοιά~ουν τό σχfίμα του μέ φωτεινή πηγή, δπως ενας φάρος, ό όποίος οια χέει τό φως γύρω του, ή rρευνα τό αναφέρει μέν, οέν συμμερί~εται αuτήν τήν aποψι οέ. 'Εν κατακλείσει, εάν εξετάσωμε τήν οιάταξι των γραμμάτων τfίς aρχαί
ας ονομασίας τοu «ΛΑΒοα» η «ΛΑΜΒοα» (Λάμοα), οιαπιστώνουμε δτι, τό πρωτο γράμμα «Λ», ύποοηλώνει κάτι κρυμμένο, aφανές, παρηλ λαγμένο, wστε νά οιαφεύγη τfίς προσοχfίς, ταυτοχρόνως δμως ουνατόν νά ύποοηλώνη καί τήν «Λύκη», ητοι τό φως. Τά ούο έπόμενα γράμματα, τό «Α» καί τό «Β», εκπροσωπούν τήν 'ΑλφάΒητο. Μήπως λοιπόν, ή ονο
μασία τοϋ συγκεκριμένου γράμματος ύποδηλώνει δτι τό Έλληνικό 'ΑλφάΒητο έσχεδιάσοη κατά τρόπον ωστε νά ύποκρύπτη συμβολι
σμούς, δυνάμει δέ νά έμπεριέχη πνευματικό φώς; Στήν περίπτωσι τfίς
γραφfίς wς «ΛΑΜΒοα», 'ίσως τό «Μ» νά ύποοηλώνη τό Μητρικό (δπως θά οιαπιστώσουμε στήν εξέτασί του) aλφάοητο.
Ή 'Ελληνικότης του εν λόγφ γράμματος είναι aοιαμφισοή τητη, οιότι ανευρίσκεται σέ δλα τά ε'ίοη γραφfίς, τά όποία άφη σαν πίσω των οί aρχαίοι 'Έλληνες, aκόμη καί στόν οίσκο τfίς
Φαιστοu (Κεφάλαιο «Τά 'Ομηρικά 'Έπη», σελ.l32), δπου συναντaται μέ
232
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
τήν μορφή της παραπλεύρου εlκόνος. Βεβαίως οέν τεκμηριώνεται ή σύ
μπτωσις της προφορδ.ς, ομως ύφίστατο, τοuλάχιστον ώς σχημα, πολύ πρίν
τήν ύποτιοέμενη παραλαβή των συλλαβογραμμάτων (καί οχι γραμμά των), aπό τούς Φοίνικες. •Η ταύτισις της σημερινης προφορδ.ς τοu γράμματος μέ αuτήν της
aρχαιότητος, οέν αμφισβητείται. ·ο ~χος ύφίσταται καί στίς λατινογενείς γλώσσες, διαφέρει ομως ώς πρός τήν μορφή,
«L»,
περιστραφείν κατά
90°, πρός τά aριστερά.
~II
κi/\1 ~ι
~I
ΞΙ . i )·
rιΙ
Ρ
ε:
rr ρ
233
κ_ ιι;
Jl
Μ Τό δέκατο τρίτο γράμμα τοu Πελασγικοu aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία 40 καί
40.000
Ή μορφή τοu παρόντος γράμματος aνήκει στήν δευτέρα κατηγορία,
δήλαδή ό f)χος του προσδιορί~εται διά συμβολισμοu. Οί aρχαίοι Πελα σγοί, οί δημιουργήσαντες τό aλφάβητο, επέλεξαν τό σχέδιο ένός έκάστου των γραμμάτων των ύπαγομένων στήν δεύτερη κατηγορία, κατά τρόπον wστε τό aρχικό της λέξεως νά συνδυά~η aρχικό γνωστοί), εuκόλως ανα
γνωρίσιμου aντικειμένου, τό όποίο συχνά διέθετε fίχο μή διαφέροντα aπό διαλέκτου εlς διάλεκτον. Ή μορφή τοu γράμματος «Μ» δέν aφήνει περιθώρια aμφιβολίας, γιά τήν σύλληψι τοu σχεδιαστοu. Τό γράμμα aποτελεί <ψονόγραμμον» σχέ
διο (μονοκονδυλιά) της θέσεως, τήν όποία λαμβάνει ή γυναίκα κατά τήν στιγμή της γέννας, τά σκέλη aνοικτά και τά γόνατα λυγισμένα. Κατά συ
νέπεια, τό «Μ» εκπροσωπεί τό γράμμα, aλλά καί τόν fίχο, δπως θά διαπι στώσουμε στήν συνέχεια, της θηλυκης, της Μητρικής φύσεως του 'Ανθρώπου, εν aντιθέσει πρός τό «Α» τό όποίον, δπως ηδη aναφέρθη,
εκπροσωπεί, ώς fίχος καί ώς σύμβολο, τήν Άρσενική φύσι του 'Ανθρώπου. "Ας μήν διαφύγη της προσοχης μας, δτι ή εκφώνησις aμφοτέρων των γραμμάτων δέν aπαιτεί καμμίαν lδιαιτέρα προσπάθειαν η κίνησιν, εκ μέ
ρους των φωνητικων οργάνων, aρκεί κανείς άπλως νά εκπνεύση καί νά θέση
σέ λειτουργία τίς φωνητικές του χορδές, όπότε εάν μέν τό στόμα εΤναι aνοι κτό, θά εξέλθη ό f)χος «Α», εάν δέ εΤναι κλειστό, θ' aκουσθη ό f)χος «Μ». Τό συγκεκριμένο γράμμα εΤναι δυνατόν νά περιγράψη κυριολεκτικως τήν πορεία του aνθρώπου, aπό τήν στιγμή της συλλήψεώς του εως τόν θά νατό του, ύπό τό πρίσμα της Μητρικης όπτικης πλευρδ.ς. 'Όλα aρχί~ουν aπό τήν γεννετήσιο πράξιν, ή όποία κατά τήν aρχαιότη
τα aπεδίδετο, μεταξύ των άλλων καί διά της φράσεως Μίγνυμαι εν φιλό τητι, η διάτων ρημάτων Μίσγομαι καί Μύλλω. Τό σπέρμα εlσερχόμενο
διά τοu Μυποu (γυναικείου μορίου, αlδίου) γονιμοποιεί τό wάριο καί aπό εκεί καί πέρα aρχί~ει ή κύησις τοu εΜβρύου εντός της Μήτρας. Συμφώνως πρός τήν παράδοσι, κατά τήν στιγμή της γεννήσεως, αί
Μοίραι προσφέρουν στό Μωρό τά δωρα των. Λίγες ώρες aργότερα, τό
234
---
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
ορέφος aρχίζει νά Μοιμυάη η νά Μυζη (νά ουζαίνη) τήν Μάμμη (ρώγα) του Μαστου η Μαζου, λαμβάνοντας τό Μάμμα (τήν τροφή), λέξις ή όποία έκφράζει ταυτοχρόνως καί τήν Μητέρα (ταύτισις Μητέρας καί
τροφης), ή όποία Μουρμουρίζει άπαλά τήν τρυφερή Μολπή (τραγούδι, μελωδία), νανουρίζοντάς το. Ή Μητέρα καθημερινως Μεριμνa wστε νά δίνη τήν aπαραίτητη Μά θησι, τήν όποίαν aντλεί aπό τήν Μνήμη της, συνδυάζοντας δέ τήν γνwσι,
τήν πείρα καί τήν διαίσθησί της, δηλαδή τήν Μαντική, προσπαθεί νά προ φυλάξη καί νά καθοδηγήση τό τέκνο της.
'Όταν τό τέκνο ξεπεράση τήν ήλικία του έκΜυζηθμου (βυζάγματος), ή Μητέρα aρχίζει νά Μαγειρεύη καί νά έτοιΜάζη Μαγίν (ζύμη), γιά νά πα
ρασκευάση Μάδα η Μάζα (ψωμί κριθαρένιο), wστε, μαζί μέ Μέλι, νά προσφέρη δ, τι τό καλύτερο, στό τέκνο της. Διά της ΜιΜήσεως της Μητρικης γλώσσας, Μανθάνει στό Μωρό, τήν
όΜιλία, wστε στό Μέλλον νά γίνη Μέροψ η Μεροπεύς (άνθρωπος μέ Έναρθρο λόγο). Ώς Μειράκιον (νέος) λαμβάνει τήν γνωσι μέσα aπό τήν Μαγεία της Μουσικης καί τήν Μάθησι της γραφης, τήν όποία, κατά τήν παράδοσιν,
οφείλει ή φυλή μας, στίς Μουσες, στίς όποίες τήν παρέδωσε ό Μητιόεις
(πάνσοφος, παντογνώστης), Μόριος (ό έλέγχων τήν Μοίρα, τό πεπρωμέ νο) Ζεύς. 'Εάν συμοη ό νέος νά Μόζη (aποζητa τήν μάθησι), προάγεται ή καλλιέργεια αuτου καί κάποτε μπορεί νά όΜοιάση πρός τόν Μελησιάνα
κτα (προσωνυμία του Όμήρου). Έφ' δσον aποδειχθη άξιος, οί Μυστες θά τόν Μυήσουν στά Μυστήρια, αuτός δέ θά τηρη Μυστικά, δσα θά του
έμπιστευθουν καί θά ΜαρΜαίρη (θ' aκτινοοολη) σοφία. 'Επειδή δμως οuδείς ζεί ές aεί, τό πάλαι ποτέ νεογνόν, δταν rλθη τό πλήρωμα του χρόνου, Μεθίσταται καί οαίνει στήν χώρα των Μακάρων. Κατά τήν Έλληνική παράδοσι περί Δημιουργίας του Κόσμου, κάθε
Γέννεσις προέρχεται aπό τήν θυλική φύσι, συμοολιζομένης ύπό του γράμ ματος «Μ», κατόπιν γονιμοποιήσεώς της, ύπό της Άρσενικης φύσεως.
Δέν είναι λοιπόν συμπτωματικό δτι ό φθόγγος «ΜΑ» aποτελείται aπό τά
i
_,
:Ι
O·i ΠΙ
p'
γράμματα τά όποία έκπροσωπουν τίς δύο αuτές φύσεις του aνθρώπου,
tΙ
δπως: ΜΑ'τηρ, ΜΑ'μμη, ΜΑστός, ΜΑ'μμα, ΜΑ'θησις, ΜΑντεύω
Τ'
I
I
κ. λ. π., λέξεις δηλαδή οί όποίες aντιπροσωπεύουν τίς οάσεις της γεννέσε
Υ
ως, θρέψεως, όμιλίας, μαθήσεως, δ, τι μέ άλλα λόγια χαρακτηρίζουν εναν
φ χ
Έλλογο ΆΝΘΡΩΠΟ.
ψi I
235
nΙ
.Α
------~-------
--
·-
i•' 1~
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Τά Μουσεία Λόγου εχρησιμοποίησαν όμοίως τό γράμμα αuτό γιά τήν δημιουργία λέξεων οί όποίες προσδιώρι~αν aντικείμενα οφιοειδΥj η γωνιώ δη, δπως «Μέανδρος», ονομασία ό.φ' ένός τοίί γνωστοίί ποταμοίί, ό.φ'
έτέρου aντιστοίχου διακοσμητικού σχεδίου, τό όποίο περικλείει καί μετα
φυσικές προεκτάσεις. Οί λέξεις «Μακεδνός» η «Μακεδανός» (εξ οΌ καί Μακεδόνες) σημαίνουν τούς κατοικοίίντας σέ τόπο μέ οξείες, κωνικές η
πυραμιδοειδείς aπολήξεις, ητοι στά βουνά, aπό τά όποία εΤναι γεμa.τος ό 'Ελλαδικός χwρος. Τό γράμμα «Μ» συγκαταλέγεται στά ενρινα σύμφωνα καί, aπ' δσα εχουμε ηδη διαπιστώσει, θά πρέπει σίγουρα ν' aποκλείσουμε τήν περί πτωσι νά πρόκειται περί συμπτώσεως, τό δτι ή λέξις «Μύτη», ή όποία συ
μπίπτει μέ τόν aρχαίο «Μυκτήρα», ό.ρχί~ουν aπό τό συγκεκριμένο σύμ φωνο.
Στήν προκλητική, γιά τόν σκεπτόμενο νοίί, γνωστή φράση
« .. .a
δή μή
yράφειv», 'ίσως νά ύποκρύπτεται καί ή ακόλουθη σύγχρονη ανακάλυψις. Πρόσφατες μελέτες Γερμανών επιστημόνων 1 όδηγοίίν στήν aποψιν δτι ή
προφορά των ενρίνων γραμμάτων (Μ καί Ν) εχει ώς aποτέλεσμα τήν πρό σληψιν μεγαλυτέρας ποσότητος οξυγόνου. Ή καλλίτερη οξυγόνωσις τοu
εγκεφάλου, σέ (πιθανόν κατά τήν ερευνα) συνδυασμό μέ τόν κραδασμό τόν όποίον προκαλεί ή προφορά των καί ό όποίος μεταδίδεται σ' όλόκλη ρο τό aνθρώπινο κρανίο ίσως νά δημιουργούν κάποιες ιδιαίτερες συν θΥjκες, μέ aποτέλεσμα τήν οελτίωσι των Νοητικών λειτουργιών. Μήπως λοιπόν, οί aρχαίοι σοφοί ονοματοθέτες επί τούτοις εδημιούρ
γησαν λέξεις δπως «Νόησις» καί «ΜΝήΜη», στήν τελευταία μάλιστα
κατά τρόπον wστε τρία aπό τά πέντε γράμματα νά ε'fναι εΝ ριΝ α; 'Εάν μάλιστα εκτιμήσωμε τό γράμμα «Η», μέ τήν aρχαιότατη δασεία εκφορά
του, (δρα σχετικό γράμμα), τότε κυριολεκτικώς, κατά τήν προφορά τΥjς λέξεως, θά Υ]χοίίσαν ιδιαιτέρως εντονα τά εΝ ριΝα σύμφωνα. Στίς Λατινογενείς γλώσσες εχει τήν αuτή φωνητικήν aξία καί γραφή, οuδόλως δέ aμφισοητΥjται ή ταύτισις τΥjς aρχαίας μέ τήν σημερινή προφορά.
j l.
Γερμανικό Ιατρικό περιοδικό «Ρ Μ
MAGAZINE», ύπό P.J. Blurnenthal, Μάρτιος 1996.
236
εlδικό aφιέρωμα
«DER BUCHSTABE Ν»
J
I
I
I
Ν Τό δέκατο τέταρτο γράμμα τοu Πελασγικοu aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία
50
καί
50.000.
'Όπως }lδη διαπιστώσαμε, τά γράμματα μεταφέρουν πολλές καί διά φορες σημαντικές πληροφορίες. 'Έχουν τοποθετηθfί μέ συγκεκριμένη
σειρά, τfίς όποίας κριτήρια aπετέλεσαν οί ποιότητες καί οί δυνάμεις τίς όποϊες ύποκρύπτει εν εκαστον εξ αuτων.
« .. .διώρισαv, τί πρώτοv έσται η δεύτερον, άλλa καΙ ποιότητας, liς Εκαστοv
ήμώv Εχει, και δυvάμειςσυvείδοv». 1 "Ας προσπαθήσουμε λοιπόν νά συλλέξουμε λέξεις, σχετι~όμενες μέ τό γράμμα «Ν», οί όποϊες θά μας βοηθήσουν νά κατανοήσουμε, aφ' ένός πως σκέφθηκε ό σχεδιαστής γιά νά δώση τήν συγκεκριμένη μορφή στό γράμμα καί aφ' έτέρου ποιές πληροφορίες εκρινε σκόπιμο νά ενσωματώ
ση, ό ονοματοθέτης σέ λέξεις οί όποίες σχετί~ονται μέ αuτό, καί τίς όποίες
προσπαθοuμε σήμερα νά ανασύρουμε aπό τήν λήθη. Ό aνθρωπος aνέκαθεν rψαχνε νά έντοπίση χωρο γιά νά διαμείνη, ό
όποίος νά διαθέτη κάποιες aπαραίτητες ελάχιστες προϋποθέσεις δπως
Νάμα (πηγαϊον ϋδωρ), ΝηΝεμία (γενικως, }lπια καιρικά φαινόμενα), στήν
καλλίτερη περίπτωσι καί γΝύθον (σπήλαιο), κατάλληλο νά γίνη Ναός (κατοικία), δπου, ό Νυμφίος (aνδρας) καί ή Νύμφη (γυναίκα), θά μπο ροuσαν νά Ν αίουσιν (κατοικοuν) μέ aσφάλεια. Οί πρωτοι aνθρωποι ε~οuσαν aπό τό κυΝήγι καί τούς καρπούς των
δέΝδρων, γι' αuτό επεδίωκαν γειτΝίασι μέ Νάπη (δασώδη κοιλάδα). 'Αργότερα, δταν πλέον rχουν δαμάσει κάποια ~ωα, Νομά~ουν (βόσκουν) αuτά, γιά τό κρέας των, γιά τά Νάκη των (προβιές), γιά τά διάφορα προ"ίό ντα των, aλλά καί γιά τίς ύπηρεσίες των, οπότε πλέον aρχι~αν νά aνα~η
τοuν κατάλληλο Νομό (βοσκοτόπι). Κάποιοι aκολουθοuν aλλη όδό, ΝέμοΝται τήν περιοχή καί γίνονται γε
ωργοί. Πρωτο τους μέλημα, νά Νεώσουν τήν γfi (πρωτο οργωμα χέρσας γfίς) καί νά σπείρουν. 'Από εκεί καί πέρα, κάθε χρόνο, μέ τήν βοήθεια των
-
:Ι
ο '
π~
Ρ'
tl
τΙ,
Υ φ χ
l.
Λουκιανός, Δίκη Φωvηέvτωv, παρ.
5,
σεφ.
Ψ:
6-8.
237
ni Α
8
, r
Υ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
~ώων κάνουν Νεασμόν (οργωμα) καί aπό τόν σπόρο πού φυλάσσουν, σπείρουν εκ νέου.
Στόν Ναό του (κατοικία του), ό Νάστης (ό κάτοικος), Νηέει (σωρεύει) πλέον κάποια aγαθά. Στίς aσχολίες μιας συνηθισμένης ήμέρας, ή Νάειρα
(γυναίκα), τfίς όποίας ή Νηούς (κοιλιά) προοίοει εγκυμοσύνη, Νίπτει (πλένει) τό Νήπιο τό όποίο ΝηΝυρί~ει (γκρινιά~ει), ή οέ ΝάΝΝη (θεία),
ΝαΝουρί~ει τό οικό της ΝιΝίον (μωρό). Κατόπιν ή πρώτη μεριμΝα γιά τήν Νάρφη (είοος ψωμιού), ή οεύτερη Νήθει (γΝέθει) Νfίμα, ό Νάστης Νηέεται (πάει καί rρχεται) μεταφέρων ξύλα γιά τήν φωτιά, ό οέ ΝάΝΝος (θείος) τά στι6ά~ει. Κάποια ήμέρα, στόν aνήσυχο
Nou τοu Ν άστη, μπαίνει ή lοέα, νά εντοπί
ση προσφορότερο μέρος η συνθfίκες οιαμονfίς, εuφορότερη γη η πλουσιό
τερη Νάπη (οασώοη κοιλάοα), καί νά επιστρέψη γιά νά πάρη καί τούς ύπο λοίπους μα~ί του. Νουθετεί τήν οlκογέΝ ει α καί aναχωρεί γιά τό aγΝ ωστο. 'Α ντιλαμ6άνεται κανείς δτι τό γράμμα «Ν» rχει άμεση σχέσι μέ τήν οΙκογένεια, τήν ~ωή της, τόν τόπο κατοικίας, τίς βασικές πηγές τροφfίς, ενούσεως, οιαμονfίς κ.λπ., δμως τήν λέξιν «κλειοί» φαίνεται ν' aντιπρο σωπεύη τό ρfίμα «Νηέομαι». 'Εάν παρατηρήσωμε τήν κίΝησι τήν όποίαν εκτελεί τό χέρι κατά τήν χάραξι τοu γράμματος, θ' aντιληφθοuμε δτι χα
ράσσει τό πήγαινε- rλα, δπως κοινως λέγεται, του aτόμου γιά νά εκτελέ ση τίς οουλειές του σπιτιοu, νά φέρη τ' aπαραίτητα πρός τό ~είν στήν
οΙκογέΝεια, νά Νεάση (όργώση), νά ψαρέψη η νά φέρη οιά τfίς Νεώς (πλοιαρίου) aγαθά. Στήν ίστορία-μυθολογία των 'Ελλήνων, ή όποία καθημερινως επαλη θεύεται, ό πάντα aνήσυχος καί aνικανοποίητος 'Έλλην τήν κίΝησιν αuτή τήν επεξέτεινε πολύ μακρύτερα, aπό τά δρια του καθημερινοί) όρί~οντός
του. 'Όσο παλαιά κι' aν ανατρέξουμε, θά τόν συναντήσουμε νά εκκιΝα
aπό τόν χω ρο οιαμοΝης του γιά ξέΝους τόπους (πρώτη κατακόρυφος
εuθεία). Ύστερα aπό κάποιο χρονικό οιάστημα, ή Νοσταλγία του τόπου του, η ή επιθυμία νά πάρη μα~ί τήν οΙκογέΝειά του, τόν κάνει νά παλιΝο
στήση (οευτέρα, οιαγώνιος εuθεία), τελικως οέ Νηέεται (φεύγει), γιά με γάλο πλέον οιάστημα η καί γιά πάντα (τρίτη κατακόρυφος εuθεία).
Τά ουό του πόοια, rνα ~ωο, μία Ναuς, aπαραίτητη μέν, εάν είναι Νη σιώτης, πιθανή οέ, εάν κατοικfί σέ παραθαλάσσια περιοχή, aποτελοuν τό μεταφορικό του μέσον. Βλέπετε, αuτός ό aνήσυχος Νοuς οέν προ6λημα
τί~εται τόσο γιά τό πως θά πάη, aλλά γιά τόπου θά πάη.
238
II
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
'Όπως πλέον γίνεται φανερό, τό σχέδιο του γράμματος αuτοϋ, επί τού
\
I
I
τοις συνδέεται μέ τήν δραστηριότητα τfjς οiκογεΝ είας καί τοϋ χώρου δια
μοΝfjς, aκριβως διότι αuτά «Νηέεται» καί αuτά «Νοσταλγεί», ό 'Έλλην, στοϋ όποίου τόν Νοϋ, αuτά φέρει ή συγκεκριμένη παλινδρομική κίΝησις,
μα~ί μέ τήν προφορά τοϋ aρχικοϋ γράμματος. Ή παλινδρομική κίΝησις, τήν όποία εκφρά~ει ή σχεδίασις τοϋ γράμμα τος, aποδεικνύεται καί aπό aλλες λέξεις, δπως: ή «aΝάσα» καί «aΝαπΝοή», οί όποίες πραγματοποιοϋν τήν παλινδρομική των κίνησι, μέσφ τfjς «ριΝός». Ή «Ναϋς», ή όποία aποπλέει καί επανέρχεται γεμά τη ψάρια η aλλα aγαθά. Ό Ν εασμός ητοι τό οργωμα, στό όποίο τό aλέτρι,
πάει κι ερχεται. Ή Νόησις, ή όποία φεύγει πρός τό μέλλον μέ μεταφορικό μέσον τήν φαΝτασίαν, εΙκοΝογραφεί στόχους, επανακάμπτει, σταθμί~ει τίς σκέψεις της, τίς διορθώνει καί τίς φαΝτά~εται εκ νέου. 'Εάν τελικως,
στό ερώτημα, «νά επιχειρήσω τήν ύλοποίησι; »ή aπάντησι είναι Ναί, συ χνά μέ σύμφωνη γΝώμη συγγεΝων η φίλων, τότε ό Ο.Νθρωπος aρχί~ει τήν
προσπάθεια ύλοποιήσεως των σκέψεών του. 'Εάν ή aπάντησις είναι Νή (οχι), τότε ε'ίτε θά επανελέγξη τίς σκέψεις του, σέ μιά προσπάθεια βελτιώ σεώς των, ε'ίτε θά τίς aπορρίψη ώς ανεφάρμοστες, διότι « ... ό δε avορωπος
aμα έώρακεv -τούτο δ' tστl (το)" όπωπε"- καΙ avαορεΤ καΙ λογίζεται τούτο δ όπωπεv. εvτεϋοεv δiι μόvοv τωv οηρίωv οροώς ό avορωπος "avορωπος" cJvομάσοη, avαορώv
a όπωπε»,
2
δ θ εν Νοεί.
Τήν aκόλουθη παράγραφο, τήν συναντήσαμε καί στό γράμμα «Μ»,
aξί~ει δμως νά τήν ύπενθυμίσουμε: Στήν προκλητική, γιά τόν σκεπτόμενο νοϋ, γνωστή φράση
« .. .a δεΤ μiι
yράφειv», 'ίσως νά ύποκρύπτεται καί ή ακόλουθη σύγχρονη ανακάλυψις. Πρόσφατες μελέτες Γερμανων επιστημόνων 3 όδηγοϋν στήν aποψιν δτι ή
προφορά των εΝρίΝων γραμμάτων (Μ καί Ν) aπό τόν aνθρωπο, εχει ώς aποτέλεσμα τήν πρόσληψιν μεγαλυτέρας ποσότητος οξυγόνου. Ή καλλί
τερη οξυγόνωσις τοϋ εγκεφάλου, σέ (πιθανό κατά τήν ερευνα) συνδυασμό μέ τόν κραδασμό τόν όποίον προκαλεί ή προφορά των καί ό όποίος μεταδί δεται σ' όλόκληρο τό aνθρώπινο κρανίο 'ίσως νά δημιουργοϋν κάποιες Ιδι αίτερες συνθfjκες, μέ aποτέλεσμα τήν βελτίωσιν των Νοητικων λειτουρ
γιων. Μήπως λοιπόν, οί aρχαίοι σοφοί ονοματοθέτες επί τούτοις εδημιούρ-
2. 3.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
399, παρ. c.
σεφ.
3-6.
Γερμανικό Ιατρικό περιοδικό «Ρ Μ MAGAZINE», εΙδικό ι'ι.φιέρωμα ύπό
«DER BUCHSTABE Ν»
P.J. Blumenthal, Μάρτιος 1996.
239
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
γησαν λέξεις οπως «Νόησις» καί «ΜΝήΜη», στήν τελευταία μάλιστα κα
τά τρόπον wστε τρία aπό τά πέντε γράμματα νά είναι rΝριΝα; 'Εάν, επι προσθέτως, εκτιμήσωμε τό γράμμα «Η», μέ τήν aρχαιότατη δασεία εκφο
ρά του (δρα σχετικό γράμμα), τότε κυριολεκτικwς, κατά τήν προφορά τfjς λέξεως, θά Υιχουσαν lδιαιτέρως rντονα τά rΝριΝα σύμφωνα. Ή θέσις του γράμματος «Ν» στόν aριθμητικό πίνακα, βρίσκεται
άκρι6ώς στό κέντρο, aπέχει δή τόν aριθμό
«1 »
13
γράμματα-aριθμούς aπό τό «Α», δηλα
καί aλλα τόσα aπό τό
«
~
»,
}lτοι τό
«900 ».
Μήπως
λοιπόν ή σχέσις του μέ τόν aνθρωπο καί τήν οΙκογένεια, τήν όποία εντοπί σαμε, ύποδηλώνει οτι ολα εχουν ώς κέντρο τίς δραστηριότητες αuτου τούτου του ΆΝΘΡΩΠΟΥ; Ό aριθμός
«7»
διαθέτει εναν aπό τούς σοβαρότερους συμβολισμούς
σέ ολες τίς θρησκείες καί τά φιλοσοφικά συστήματα. Στό aρχαιοελληνικό
aριθμητικό σύστημα aντιστοιχεί στό γράμμα «Ζ» (Ζευς), εάν περιστρέ ψουμε τό συγκεκριμένο γράμμα κατά 90ο, τότε λαμβάνουμε τό «Ν», τό
όποίο τό συναντουμε στήν 14η θέσιν, ή όποία είναι ή διπλάσια τουΖ' (7Χ2). Ό Πλάτων, οπως θά ενθυμfjστε, aναφέρει οτι ό "Α νθρωπος cφ
χικwς 1lταν ενα όλοκληρωμένο καί ίσχυρότατο ον, λόγφ ομως τfjς εξάρσε ώς του, ό Πατήρ Ζευς, γιά νά τόν τιμωρήση, εδιχοτόμησε αuτόν. 'Έτσι εξηγεί, ό σοφός διδάσκαλος, τήν uπαρξι τwν δύο γενwν, }lτοι του aρρενος καί του θήλεος. Κατά τήν παράδοσι, κάθε aτομο aνα~ητa τό ετερον fιμισύ του, γιά νά έπανενωθfj επανευρίσκον τήν τελειότητα καί τήν lσχύ του, ώς πλfjρες θείον ον, μία aλληγορία rχουσα εφαρμογή σέ πολλά επίπεδα. Μήπως λοιπόν τό γράμμα «Ν» lσουται μέ δύο
«7 »,
ύποδηλώνοντας
τήν διχοτόμησι του aρχικου τελείου θείου οντος; Ή rρευνα θεωρεί οτι τό μάθημα τfjς «ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ», aναφο
ρικwς μέ τό γράμμα «Ν», είναι επιβεβλημένο νά aναφερθη αuτούσιο καί μέ αuτό κλείνει καί τήν aνάλυσι του γράμματος.
« Τδιαιτέρα σημασία νa δοοf'ί εlς το Κεφάλαιον περi τoiJ τελικού "ν". Τ ο "ν" ΠΡΕΠΕ! ΝΑ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΠΑΝΤΟΥ ΟΠΟΥ ΥΠΟΝΟΕΙΤΑΙ ΕΣΤΩ ΚΑΙ
ΒΑΝ ΔΕΝ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ. Δέν iφαρμόζουμε φωνητικiι yραφή. Το "ν" πρέπει
νa γράφεται ΠΑΝΤΟΤΕ, Iδιαιτέρως στiιν αlτιατικiι τoiJ άρσενικοiJ aρaρov "τ ό ν", οχι άπλώς διa λόyους εvφωνίας άλλa κυρίως άπο τiιν άνάyκη λη κτικfjς διαφοροποιήσεως τoiJ άρσενικοiJ yένους άπο το οvδέτερον. '"Άλλο
εlναι: "μoiJ μίλησε yιa το φοflερο συμflάν" και aλλο "μoiJ μίλησε yιa το (δηλ. τον) φοflερο πόλεμο".
240
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
»Έaν διαοάσουμε κάπου:"
... ΝJαύμασε το
συννεφιασμένο ... " άναμέ
νουμε οvδέτερο οvσιαστικό, π.χ. "εοαύμασε το συννεφιασμένο τοπείο".
Έάν δμως μάς προκύψη οvσιαστικο άρσενικού γένους, διακόπτουμε Πιν άνάγνωσι καΙ γυρίζουμε πίσω ωστε νa άποκαταστήσουμε νοερa το οροο γέ νος:" εσαύμασε το-ν συννεφιασμένον οvρανό "· ή γραφή "το συννεφιασμένο
οvρανό" είναι όχι μόνον οαροαρισμος άλλa καΙ παράνοια. Δεν ύπάρχει κανων ποv νa εξισώνη τfιν γραφfι δταν μιλάμε γιa "το οάροαρο Εοιμο καΙ
το(ν) οάροαρον aνορωπο". Τοvναντίον, στfιν περίπτωσι άρσενικού γένους ή έλληνική γλώσσα ύπερτονίζει το "ν":" ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΤΟΝ ΒΑΡΒΑΡΟΝ"
διαοάζουμε σε άρχαίες έλληνικες επιγραφές. (ολ. Στήλη Τροιζfiνος, οιολ. Β' hους, Μάο. 6 ον). »Προσοχfι επίσης στΥιν οροfι γραφfι τού άρνητικού μορίου "δέν". "Αλλο το άρνητικον "δεν" καΙ aλλο ό σύνδεσμος "δέ". Ή lσοπέδωσις των δύο
αvτων μορίων καΙ ή επιοολΥι τού ένιαίοv-άγκυλωμένου τύπου "δέ", τΙς περισ σότερες φορές' άλλοιώνει τελείως το νόημα.
»Παράδειγμα: (άπο το οιολίο "ΑΛΛΕΡΓΙΑ" τού Β. ''Αντο. σ.
13)" Ή κα
τάσταση αυτή δε συνοδεύεται από πόνο ... " Ό άναγνώστης άδυνατεί νa πλη ροφορηοfι Πιν οροΥι Εννοια, άφού μαζl με τa "ν" άπουσιάζει επίσης ή οροfι στίξις. Τελικa "ή κατάσταση αVτή" συνοδεύεται άπο πόνο η όχι;
» Ό Γιάννης Γαοριηλίδης στο οιολίο του Ή άνεπάρκεια τfις Έλληνικfις Γλωσσικfις Επιστήμης επισημαίνει:
»" Σύμφωνα με τον μοναδικο κανόνα τfις σοοαρfις γλωσσολογίας μας, ό φοόγγος (καΙ το γράμμα) ν, άνεξαρτήτως τfις οέσεώς του μέσα στΥιν λέξι, Εχει Πιν ίδια άξία με τοvς aλλους φοόγγους (καΙ γράμματα) τfις έλληνικfις γλώσ σας, έπομένως, διατηρείται πάντοτε, προκειμένου νa προσφέρη στον άκρο
ατΥι η άναγνώστη Πιν σημασιολογικΥι καΙ γραμματικΥι (μαοηματικfι) πληροφό ρησι, γιa Πιν όποίαν ύπάρχει. Οί επινοήσεις τού γλωσσικού κατεστημένου
(της ελαφράς γλωσσολογίας) τριών κανόνων καΙ μιάς εξαιρέσεως σχετικa με Πιν διατήρησι η άπάλειψι τού τελικού ν εκ τού πονηρού εlσί!"
» Ό "διωγμος τού νύ" δυσκολεύει lδιαιτέρως καΙ τοvς ξενόγλωσσους σπουδαστaς τfις νέας έλληνικfις οί όποίοι δεν γνωρίζουν το γένος (άρσενικο
η οvδέτερο) των οvσιαστικων. Ή παραλλαγμένη σημερινfι αlτιατικΥι τοvς πα γιδεύει. Πως είναι το όνομα στfιν ονομαστική;" ό δάσκαλος" η "το δάσκα λο";" ό δήμαρχος" η "το δήμαρχο"; »Ή αvτfι σύγχυσις επικρατεί καΙ στa τοπωνύμια: "το Νέο Κόσμο", "στο Σχοινιά", "στο Μαραοώνα" κ.ο.κ.
241
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
»Τό γράμμα" Ν" είναι οασικος καΙ σπουδαίος φaόγγος τfίς έλληνικfjς γλώσσας. "Όχι μόνον διότι διευκρινίζει το γένος, όχι μόνον tπειδiι συντελεί στiιν εύφωνία. Σύμφωνα μi: τa τελευταία πορίσματα τfίς Ιατρικfjς Επιστήμης
(κυρίως τfίς Παιδαγωγικfjς Ιατρικfjς) ή tκφορa τoiJ φaόγγου "Ν" συντελεί στο νa aποκαaαίρεται το αlμα μi: tπl πλέον είσροiι οξυγόνου καΙ aρτιώτερη οξυγόνωσι τoiJ εγκεφάλου. Αποτέλεσμα: ενισχύεται το "νοείν", ή "νόησις".
»Φαίνεται δτι δi:ν εΊναι τυχαίο ποu ή Έλληνικiι γλώσσα προτίμησε το γράμμα «Ν» γιa νa δώσrι όνομα είς τον ΝΟΥΝ, είς τiιν ΝΟΗΣΙΝ, στον ναόν, στiιν νίκη, στο νέμω, στο νεύρον, στο νεύω, στο "νή"· τόσον tπl aετικfjς δσοv καΙ tπl aρνητικfjς σημασίας. Ή δήλωσις γΝώμης, το "γιγΝώσκειv", προϋπο aέτουν κριτική-νοητική διεργασία».
242
l Τό δέκατατο πέμπτο γράμμα τοϋ Πελασγικοϋ aλφαβήτου, μέ aριθμητι
κήν aξίαν
60 καί 60.000
Ή aρχαία aπόδοσις τοϋ εν λόγφ ήχου, στίς διάφορες 'Ελληνικές γρα
φές, εγίνετο διά τοϋ συνδυασμοϋ των γραμμάτων «ΓΣ», «ΚΣ» η «ΧΣ». Πρόκειται λοιπόν περί διπλοϋ συμφώνου, καί ώς εκ τούτου, καθίστα
ται aδύνατος ό άπλός σχεδιασμός της θέσεως των φωνητικων οργάνων' μέ aποτέλεσμα νά ενταχθη στόν δεύτερο κανόνα, δηλαδή στόν συμβολικό
τρόπο σχεδιάσεως, οπως θά διαπιστώσουμε. Μιά ματιά στίς λέξεις, οί όποίες aρχί~ουν aπό τό συγκεκριμένο γράμ μα, μας δείχνει οτι όμαδοποιοϋνται σέ εννέα κατηγορίες καί παράγωγα
,-
αυτων.
σ~
, , ,.
.... ,
....
$\ , ....... , - , ,........ , ι οκτω ειναι: «.:::.αινω», «.:::.ανuος», «.:::.ενος», «.:::.εω», «.:::.ηρος»,
«Ξίφος», «Ξύλον» καί «Ξυν-» (μόριο συνθετικό). 'Εάν τίς παρατηρήσουμε μέ προσοχή, θά δοϋμε οτι:
1. Μέ τό Ξάσιμο διαχωρί~ουμε τίς 'ίνες τοϋ μαλλιοϋ μεταξύ των. 2. Ξανθός aποκαλείται ό φωτεινός, ό όποίος διαχωρί~εται αuτομάτως aπ' ολα τά σκοτεινά η έτερόφωτα aντικείμενα γύρω του. Ό συγκεκριμέ νο~ προσδιορισμό~ άποσαφηνί~ει τήν εννοια μέ τήν όποίαν έχρη σιμοποιείτο ό χαρακτηρισμό~ «Ξαν()όψ>, τόν όποίο συναντούμε σέ άρχαία κείμενα, νά χαρακτηρί~η προγόνου~ τών ·Ελλήνων. Σή
μερα ή λέξις εχει χάσει τήν πραγματική της σημασία, περιορι~όμενη στό νά χαρακτηρί~η άτομα μέ aνοικτόχρωμη τριχοφυΤα καί δχι μέ φω τεινότητα πνεύματος.
3.
Ώς Ξένος χαρακτηρί~εται ό μ ή aνήκων στήν φυλή, στήν οΙκογένεια, η, γενικότερα, στήν όμάδα.
4.
Ξέω σημαίνει aποχωρί~ω, aπό ξύλο, μάρμαρο η όποιαδήποτε άλλη ϋλη ε'ίτε γιά νά πάρη αuτή τήν επιθυμητή μορφή ε'ίτε γιά νά διαχωρίσουμε aπό αuτήν μ ή επιθυμητό ύλικό.
5.
Ώς Ξηρά χαρακτηρί~ουμε τήν επιφάνεια ή όποία προέβαλε, κατά τίς πρωτες φάσεις δημιουργίας της Γης, aπό τήν πανθάλασσα, ή όποία εκάλυπτε ολη τήν επιφάνεια τοϋ πλανήτου καί βεβαίως διέκοψε τήν
aπεραντωσύνη της.
6. Τό Ξίφος τέμνει,
aποκόπτει, διαχωρί~ει οτι κτυπa.
243
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
7.
Γιά όποιανδήποτε χρησι, τό Ξύλο πρέπει νά τεμαχιστη, νά Ξυστη, νά ύποστη γλυπτικήν επεξεργασία κ.λ.π.
8. Τέλος, τό Ξύν Ξυν-δυά~εται (συνδυά~εται) μέ aλλες λέξεις, κατά συνέ πειαν εΤναι τό μόνον "Ξυνθετικό", του όποίου ή εννοια συμπίπτει μέ τήν όμαδοποίησι, δηλαδή aκριβως τό aντίθετο, των ύπολοίπων λέξεων
πού εΤναι ό μερισμός, ό διαχωρισμός. Ή ενατη κατηγορία, ή όποία δέν σχετί~εται μέ διαχωρισμό η όμαδοποί ησι, περιλαμβάνει
14, εκ του συνόλου των 523 λημμάτων, δηλαδή μόλις τό 2,68%, τό ύπόλοιπο 97,32% aνήκει στίς προαναφερθείσες κατηγορίες. ΕΤναι λοιπόν ήλίου φαεινότερον δτι εύρισκόμεθα πρό του κατ' εξοχήν «Μεριστικου» γράμματος της Πελασγικης aλφαβήτου.
Ώς γενεσιουργό iίχο, τό εν λόγφ γράμμα, εχει aνθρώπινη ενέργεια, μι μείται δηλαδή τόν iίχο ό όποίος παράγεται, κατά τήν Ξυστικήν επεξεργα σία ένός ύλικου. Μετά τίς aνωτέρω παρατηρήσεις, δέν μένει παρά νά εντοπίσουμε τήν διαφορά της σημερινης aπό τήν aρχαία Γραφή, ή όποία εγκειται μόνον σέ μία κατακόρυφο εuθεία. "Ας τήν τοποθετήσουμε γιά νά μaς βοηθήση στήν
aποκωδικοποίησι «τ» η « =f ». Μέ τήν πρώτη ματιά aναγνωρί~ουμε τό γράμμα «Ξ», μέ «λαβή», πρόκειται δηλαδή γιά τήν πιστή aπεικόνισι του «Ξανίου», του οργάνου τό όποίο εχρησιμοποιουσαν χιλιάδες χρόνια πρίν,
γιά νά «Ξάνουν» τό μαλί. Συνεπως καί στήν περίπτωσιν αuτή, ό aναγνωρί
~ων τό «Ξάνιον» εγνώρι~ε καί τήν ορθή προφορά του πρώτου γράμματος της λέξεως, εμείς δέ aναγνωρί~ουμε εναν ακόμη σοφό δσο καί σαφή τρόπο ενσωματώσεως της ορθης προφορaς.
Ώς γράμμα μέν δέν ύφίσταται στό Κυμαϊκό (Λατινικό) aλφάβητο, ώς iίχος δ μ ως ύφίσταται καί τόν εκπροσωπεί τό γράμμα «Χ».
244
Ι'
ο Τό οέκατο εκτο γράμμα του Πελασγικου aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν
70
καί
70.000.
Ή σχεοίασις του γράμματος αuτου aποτελεί τήν οεύτερη, μετά τό «Θ», εξαίρεσιν, δπου ό παρατηρητής aντικρύ~ει τόν προφέροντα κατά
πρόσωπο καί οχι εκ οεξιwν, δπως είναι ό κανών. Μέ τά χείλη νά εχουν λά βη τήν μορφή, τήν όποία μας προσοιορί~ει τό γράμμα, μόνον ή θέσις τfjς
γλώσσας είναι ουνατόν νά καθορίση τόν tjχo, ό όποίος, δπως μας πληρο-
-'
φορει ο
,
Π λ ατων, ηταν ~
, o;v « ο »η« ·.ι.»:
«Εlς οέ τό "στρογγυλό" (τό ''Ο") επειοή εχρειά~ετο τό "ο?/' πιό πολύ, αuτό εχρησιμοποίησεν (ό 'Έλλην)».
' δ'ε το' « ... εις "yοyyύλον" τού oi'J δεόμενος σημείου, τούτο πλείστον αύτ{J εlςτο ονομα Ε:νεκέρασεν». 1 Πράγατι, οί aρχαίοι Θρακες τά 'Όρη τά ελεγαν Οuρεα, όμοίως στήν
'Ιωνία προέφεραν, κΟύρος, aντί κΟ' ρος, Οuνομα, aντί 'Όνομα, aντιθέ τως στήν πρό του Εuκλείοους 'Αττική επικρατουσε τό
«0»,
δπως Όρα
νός καί Ώρανός, aντί ΟΥρανός, βΟ'λομαι, aντί βΟΥλομαι κ.λ.π.
'Ένας των στόχων τfίς ερεύνης είναι ό εντοπισμός του ilχου τόν όποίο είχε πρόθεσι νά εκφράση ό σχεδιαστής. "Αραγε, στό συγκεκριμένο γράμ μα, επρόκειτο γιά τόν fίχο «0» η μήπως γιά τόν tjχo «ΟΥ»; Ό Πλάτων, στό προηγηθέν aπόσπασμα, αναφέρεται μόνον στό δτι ό
'Έλλην εχρειά~ετο περισσότερο τόν fίχο «ΟΥ», δμως προηγουμένως iloη εχει προσδιορίσει τόν fίχο, μα~ί μέ τήν ονομασία του γράμματος: «Άλλά δπως γνωρί~εις τά γράμματα τά καλουμε μέ τά ονόματά των, εκτός τεσσάρων, του 'Έ", καί του 'Ύ" καί του ''Ο" καί του "Ω"»,
« aλλ' ωσπερ των στοιχείων οίσοα δτι ονόματα λέyομεν dλλ' ούκ αύπΧ τa στοιχεία, πλrzν τεττάρων, τού Ε καΙ τού Υ καΙ τού Ο καΙ τού Ω»·
όπότε καθορί~ει τήν προφορά του ώς l.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
2.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
2
«0» καί οχι ώς «ΟΥ» (οί χαρακτη-
427, παρ. c, σεφ, 4-6. 393, παρ. d, σεφ. 6-8.
245
---------
- -
-~
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
ρισμοί «μικρόν» καί «μέγα» εδόθησαν aπό τούς Γραμματικούς, aρκετά
ετη aργότερα). Προξενεί εντύπωσι τό δτι, τά τέσσερα αι'.ιτά φωνήεντα στερουνται ονό ματος, δταν μάλιστα ό 'ίδιος ό Σωκράτης διευκρινί~ει δτι ό νομοθέτης εφρόντισε Ιδιαιτέρως wστε νά δοθη τό ορθό ονομα σέ κάθε στοιχείο
(γράμμα).~ Αρά γε ύπάρχει περίπτωσις σκοπίμως νά aπεκρύβησαν οί ονομασίες; Μήπως εγινε γιά νά προστατευθουν μή κοινοποιήσημες γνώ
σεις καί, εάν ναί, ποιές θά μπορουσαν νά εΤναι αι'.ιτές; 'Ένα επιστημονικό πείραμα,
2.500
χρόνια μετά τόν θάνατο του Σω
κράτους, aφ' ένός επιβεβαιώνει τόν ορθό i}χο, aφ' έτέρου aποκαλύπτει τί
μπορεί νά εκρυψαν οί σοφοί σχεδιαστές, πίσω aπό τόν i}χο καί τό σχημα των γραμμάτων. Τό κείμενο παρατίθεται αι'.ιτούσιο: «Τά τελευταία δέκα χρόνια, στήν Έλοετία, ό Χάνς Τζένη προχώρησε aκόμη περισσότερο στά στοιχεία τοσ χλάvτνι κι aπέδειξε πιό πειστικά πώς τό σχfίμα
κι ή μορφή εlναι aποτελέσματα τi]ς λειτουργίας τi]ς συχνότητας. Μιά aπό τίς iφευρέσεις του, τό "τονοσκόπιο", μετατρέπει τούς ήχους σέ όρατά τριδιάστατα
σχέδια πάνω στό ύλικό. Μπορεί νά χρησιμοποιήσει καί τήν aνορώπινη φωνή σάν πηγή ήχων. 'Όταν κάποιος φωνάξει τό γράμμα «0 »μέσα στό τονοσκόποιο,
δημιουργεί Εvα τέλειο σφαιρικό σχfίμα. Ή σφαίρα εlναι Εvα aπό τά οασικά σχή ματα τi]ς φύσης' καί εlναι παράξενο τό δτι τό σχfίμα πού δημιουργείται aπό τή συχνότητα τοσ γράμματος "Ο" εlναι δμοιο μέ κείνο πού διαλέξαμε γιά νά τό aντιπροσωπεύσουμε εlκονικά στόν τρόπο γραφfίς. Μ aς φέρνει στό νοσ
aρχαίες δοξασίες' δτι οί λέξεις καί τά ονόματα εlχαν τίς δικές τους lδιότητες». 3 Ό συγγραφεύς εκπλήσσεται aπό τό γεγονός της ταυτίσεως του σχήμα τος, πού δίδει τό τονοσκόπιο καί του σχήματος πού «διαλέξαμε γιά νά τό aντιπροσωπεύσουμε είκονικά στόν τρόπο γραφης». 'Εάν ερευνουσε λίγο
περισσότερο θά διεπίστωνε δτι:
l. Ό Πελασγικός τρόπος γραφης ΔΕΝ εΤναι εΙκονικός, aλλά διέπεται aπό σχέσιν αΙτίας καί αΙτιατου.
2. Τό γράμμα «0» εΤναι καθαρως Έλληνικης προελεύσεως aφου, aκόμη καί οί ύποστηρικτές της φοινικικης θεωρίας, aναγκαστικως δέχονται δτι οί πρόγονοί μας εφηυρον τά φωνήεντα, aφου οί σημιτικές γραφές
δέν διέθεταν φωνήεντα.
3. Lyal Watson,
246
Υπερφύση, σελ.ll9, έκδόσεις «ΩΡΟΡΑ».
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Τό περίεργο είναι δτι ένω, κατά τήν έποχή τοϋ Πλάτωνος, τό γράμμα
«0»
wνομά~ετο μόνον διά τοϋ Υ]χου του, παρ' δλ αυτά, ό λεξάριθμος της
«νεώτερης» ονομασίας του aποδεικνύεται εντυπωσιακότατος:
ΟΜΙΚΡΟΝ =
70+40+10+20+100+70+50 = 360°,
δσες καί οί μοίρες τοϋ κύ
κλου. Αυτό aποτελεί aπόδειξιν δτι ε'ίτε οί «Γραμματικοί» εκαναν χρησι λεξαρίθμων, ε'ίτε ή 'ίδια ή μαθηματική δομή της Έλληνικης γλώσσας αυτο μάτως δημιουργεί τέτοιες σχέσεις, δταν τήν χειρί~εται κανείς ορθως! Τό γράμμα «0», ώς κύκλος, συμοολί~ει τήν «'Ολότητα» γιά τούς έξης λόγους:
α) Η 'ίδια ή λέξις aρχί~ει aπό τό γράμμα «0».
ο) Στό «'ΌλΟν» δέν είναι δυνατόν νά όρίση κανείς aρχή, παρά μόνον συμοατικως, δπως aκριοως καί στόν κύκλο καί
γ) Τό κυκλικό σχημα, έκ φύσεως, διαθέτει τήν lδιότητα νά «Περικλείει» έντός του. Βεβαίως, 'ίσως κάποιοι aναρωτηθοϋν, πως aποδεικνύεται δτι οί 'Έλλη
νες έχώρι~αν τόν κύκλο σέ 360° μοίρες; 'Επισημαίνεται δτι κατά τήν έποχή των Γραμματικων, δηλαδή των
Άλεξανδρινων, είναι αδιαμφισβήτητος ό διαχωρισμός τοϋ κύκλου σέ
360°, συνεπως τό έρώτημα aφορa τούς aρχαιότερους χρόνους. Τά 12 ~ώδια, τά όποία καταλαμβάνουν 30° εκαστον, αυτομάτως ποθέτουν κύκλο 360°. Ή aρχαιότερη σω~όμενη σχετική aναφορά,
προϋ συνα
ντaται, στά Όρφικά κείμενα.
« Όρφεύς δέ εκείνος ό Θρ(iκιος, εν τfί περί γεωργίας, ού τήν άπλως ήμέ ραν τfjς σελήνης τήν τοιάνδε λέγει λυσιτελείν, Υί καί dνόνητοv- dλλ' δταν
τοιώσδε σχηματισοfj καί συντρέχη ~ωδίοις τε καί τοίς dστράσιν». 4 Στό συγκεκριμένο aπόσπασμα, aνευρίσκουμε έπτά έκ των ονομάτων των ~ωδίων, μέ τίς ονομασίες τίς όποίες χρησιμοποιοϋμε σήμερα. Αυτά
είναι: ή Παρθένος, ό 'Υδροχόος, οί Ίχθείς, ό Σκορπιός, ό Κριός, ό Ταϋρος καί ό Λέων. Σημειωτέον δτι τά Όρφικά κείμενα, ανάγονται, κατά μέν τόν aστρονόμον Κ. Χασάπην, στό 1366 π.Χ., κατά δέ τόν Ι. Πασσaν στά 11.835 ετη π.Χ. 5
4.
Ι. Πασσaς, ΤΑ ΟΡΦΙΚΑ, σελ.
344,
ηέτ~η, Όρφέως Άποσπασμάτια, ΥΕρyα καί Ήμέραι
175α.
5.
Ι. Πασσί'iς, ΤΑ ΟΡΦΙΚΑ, σελ 101-102.
247
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑrzΗΙΩΑΝΝΟΥ
« Ό ρφεvς μαaηματικως πάντα παρακελεύεται δρiiν· οlον σελήνης τρεχούσης περ! Παρaέvοv, πάντα φυτεύειν πλi]ν μόνον άμπέλων Διός Ύδροχόοv περιπολεύοντος, μiι πλεύσης
...
...
Τού αύτοσ Δι aς έν 'IχCJUσιv δ'vτος, καλον γάμους ποιεΤν, καΙ τa λοιπa όμοίως»6
«Σκορπίε, σεΤο δε λiiαν όμώνυμον έμμεναι ijρως άyλαος 'Ωρίων ούκ έκλυεv- » 7
«Κρίους, ταυρείους, οφιος, χαροπού τε λέοντος». 8 Οί 'Έλληνες, λοιπόν, εχώρι~αν τόν οuράνιο κύκλο σέ
360°,
aπό aρχαιο
τάτων χρόνων, aποδεικνύοντας δτι οχι άπλως δέν «εδανείσθησαν» τόν ~ωδιακό, aλλά δτι μδ.λλον οί 'ίδιοι όνοματοθέτησαν αuτόν καί τά ~ώδια, καί
τόν εγνώρισαν στόν ύπόλοιπο κόσμο. Οί
12
μfίνες των
30
καί
29
ήμερων εκαστος, μέ τήν κατά καιρούς προ
σθήκη του εμβολίμου μηνός «Ποσειδεωνος Β'», ό όποΤος ελέγετο καί «Δεύτερος» η «'Ύστερος», aποδεικνύει τήν ακριβέστατη γνωσι του κύ κλου, του όποίου ή όλοκλήρωσις, κατά τούς Πυθαγορικούς, σέ 12 κεάσμα
τα (τμήματα), δπως ή κατάτμησις της ήμέρας καί τfίς νύκτας σέ 12 (i)ρες, μα~ί μέ τόσα liλλα, καταδεικνύουν δτι ή διαίρεσίς του, γιά τούς 'Έλληνες, παραμένει ή αuτή aπό παλαιότατες εποχές. 'Από τό συγκεκριμένο γράμμα aρχί~ουν δύο εκ των αΙσθήσεων, ή 'Όρασις καί ή 'Όσφρησις. Ή λέξις «ΟΣΦΡΗΣIΣ», aποτελείται aπό τήν
ρί~α «ΟΣΦΡ» ή όποία aναλόγως τfίς προσθήκης γίνεται ΟΣΦΡ -αίνομαι, ΟΣΦΡ -ησις κ.λ.π.
Ή ρί~α μa.ς διευκρινί~ει τά έξfίς:
«0 »εκ του περιβάλλοντος χώρου, «Σ» διά τfίς παλμικfίς κινήσεως τfίς aναπνοfίς, λαμβάνουμε τήν «Φ» Φυσική ενέργεια, μέσω τfίς
«Ρ» Ρινός (διά τfίς Ροfίς του aέΡος). Ή λέξις «ΌΠ -οπέω» σημαίνει «Όρω», aπό τήν συγκεκριμένη ρί~α
προέρχονται ό ΌΠ -θαλμός (οφθαλμός), ή 'ΌΠ -σις (οψις), τό 'ΌΠ -μα (ομμα, μάτι), 'ΌΠ -τικός κ.λ.π., τό οργανο δέ διά του όποίου aντιλαμβάνε-
6.
Ι. Πασσaς, ΤΑ ΟΡΦΙΚΑ, σελ.
l30b.
σειρ.
345,
ηέτζη, Όρφέως Άποσπασμάτια, VEρya καί Ήμέραι,
1-10.
7. Ι. Πασσaς, ΤΑ ΟΡΦΙΚΑ, Όρφέως «Λιθικά» σειρ. 488-489. 8. Ι. Πασσaς, ΤΑ ΟΡΦΙΚΑ, σελ 61, (40, 503).
248
καί
T.L.G.
σειρ.
494-495
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
ται τίς εlκόνες ό aνθρωπος, τό ονόμασε ό 'Έλλην ΟΠ -θαλμό (οφθαλμό). Ή aνάλυσις τοϋ τελευταίου εντυπωσιά~ει: Ή κυκλική μορφή τοϋ aρχικοϋ γράμματος προσδιορί~ει τόν 'Οπτικό Όρί~οντα, τό δέ «Π» προσδιορί~ει τήν Πύλη διά τijς όποίας οί εlκόνες εlσέρχονται στόν εγκέφαλο. Μέ aλλα
λόγια ό «ΟΦ -ΘΑΛΜΟΣ» aναλύεται ώς ΟΠ(ΟΦ) -τικός ΘΑΛ(α)ΜΟΣ!
Ή προέλευσις τοϋ ilχου 'ίσως είναι δυνατόν νά εντοπισθij διά τijς πα ρατηρήσεως τijς εξελίξεως ένός βρέφους. Ό aρχικός fίχος, πού εκφέρει aμέσως μετά τήν γέννησιν, είναι ό «ΑΑΑΑ», δπως aνεφέρθη καί στό aντί στοιχο γράμμα. Μετά aπό ενα χρόνο περίπου, aρχί~ει νά προσπαθij νά δείξη πρόσωπα η aντικείμενα, τά όποία εύρίσκονται μέσα στό 'οΠτικό
του (ΌΠοπέω) πεδίο, μέσα στόν Όρί~οντά του, τότε, συνήθως δταν τείνει τό χέρι πρός τό aντικείμενο πού δείχνει, εκφέρει τόν fίχο «0 », «0 ». Συμφώνως πρός τό λεξικό των 'Ερρίκου Στεφάνου καί Φραγκίσκου Πασσόβ, ή ηχητική προέλευσις τοϋ «0», καί μάλιστα μέ τήν δεικτική ση' , , ' , μασια της, πρεπε ι να ει ναι αρχεγονη.
'
«"Ο"= καοαροv δεικτικόv, μεο"Όμrιροv ή άρχfjοεv δεικτικΥι δύvαμις τοϋ
"ο" έξησοέvησε τοσοϋτοv, ωστε μετέπεσεv ή άvτωvυμικΥι είς τΥιv ίδίως άρορικΥιv σημασίαv προς διάκρισιv όvόματος η πράγματος άπο τωv aλλωv
τοϋ αvτοϋ εlοους' ο
= άvαοόησις».
Τό aνωτέρω aπόσπασμα μας παρέχει δύο σημαντικές πληροφορίες:
1.
Ό χαρακτηρισμός τοϋ ilχου
«0»,
ώς «aναβΟ'ησις», κατατάσσει αuτό
στούς αuθόρμητους, στούς «φυσικούς» aνθρώπινους ηχους.
2.
Ή φράσις «ή άρχfjοεv δεικτικΥι δύvαμις τοϋ"Ο" έξησοέvησε τοσοϋτοv,
ωστε μετέπεσεv ή άvτωvυμικΥι είς τΥιv ίδίως άρορικΥιv» προσδιορί~ει δτι
aρχικως εκπροσωποϋσε τόν «δεικτικό» fίχο, τοϋ aρχέγονου 'Έλληνος, μετατραπέν aργότερα στό aρσενικό aρθρο
«0 »,'ίσως δέ καί στό οuδέ
τερο «ΤΟ», δέν aποκλείεται δέ νά εχουν τήν 'ίδια προέλευσι καί οί δει κτικές aντωνυμίες «0uτ0ς» καί «τΟϋτΟ ». 'Ίσως, δμως, τό συγκεκριμένο γράμμα νά ύποκρύπτη καί κάτι βαθύτε ρο, σημαντικότερο, ίερότερο, τό όποίο επρεπε ν' aποκρυβij, δπως ή εννοια τijς πανάρχαιας Έλληνικijς συλλαβijς «ΟΜ », aς επιχειρήσουμε
νά τήν aναλύσουμε. Τό γράμμα
«0»
aλληγορεί τό δλον, ilτοι τό Σύμπαν.
Τό γράμμα «Μ» εκπροσωπεί τήν εννοιαν τijς Μητρός, ή όποία τίκτει, δη λαδή γεννα. Συνδυά~οντας τά δύο γράμματα, αντιλαμβανόμεθα δτι ή συ γκεκριμένη συλλαβή ύπονοεί «Τό Πάν άπό τό όποίο γεννιούνται τά πάντα», ilτοι τήν Θεότητα. Ή λέξις «ΟΜ -ΦΗ», ή όποία σχετί~εται aμέ-
249
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σως μέ τό μαντείο των Δελφων, ό.λλά καί έν γένει μέ τά 'Ελληνικά Μα ντεία καί Μυστήρια, έχει ώς οεύτερο συνθετικό τήν συλλαβή «ΦΗ», έκ
τοϋ «φάω -φω καί φημί » f1τοι προφέρω, λέγω. Κατά συνέπειαν, ή «ΟΜΦΗ» έξέφρα~ε τήν «Φωvή τοϋ Θεού», ή όποία, στήν περίπτωσι των Δελφων, τοϋ «ΟΜΦΑ -λοϋ» τΥ)ς γης, Υικούετο μέ ένοιάμεσο τήν Πυ θεία. Ή λέξις «0Μ», μετατραπείσα σέ «ΩΜ», έγινε ή γνωστή ίερή συλλαβή ό.νατολικων θρησκειων.
Στό Κυμα"ίκό ό.λφάβητο 1lχος καί σύμβολο ταυτί~ονται μέ τό Πελασγικό.
250
π Τό δέκατο rβδομο γράμμα τοϋ Πελασγικοϋ aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν
80 καί 80.000
Τό σχέδιο αuτοϋ τοϋ γράμματος είναι aπό τά πλέον άπλά, διότι aκόμη καί σήμερα τήν πρώτη έντύπωσι τήν όποία φέρει στόν νοϋ τό σχfίμα του,
είναι αuτό τfίς «Πύλης» καί, ώς είναι φυσικόν, aπό τό αuτό γραμμα aρχί ~ει δτι σχετί~εται μέ αuτήν, «Πυλεών» (μεγάλη Πύλη), «Πυλαίος» (ανή κων στίς Πύλες), Πυλα'ί'τις (Άθηνδ., προστάτιδα των Πυλων), «Πυλίς» (μικρή πύλη), «Πυλωρός» η «Πυλαρός» η «Πυλαωρός» (φρουρός πύ λης), «Πόρος» (δίοδος, διάβασις), «Πέρασμα» κ.λ.π.
Τό ρfίμα Πλήσσω η Πλήττω σημαίνει κτυπω. Κάποιος λοιπόν είναι δυ νατόν νά Πλήττη τήν Πύλη, είτε μέ σκοπό νά κάνη γνωστή τήν παρουσία του γιά νά τοϋ aνοίξουν, είτε διότι προσπαθεί νά τήν θραύση γιά νά ε!σέλ θη βιαίως, όπότε αuτή Πάλλεται κάτω aπό τήν Πίεσι των Πληγμάτων. Περαιτέρω aνάλυσις μδ.ς όδηγεί στήν «Π -uλη>>, ητοι τήν δίοδο διά τfίς
όποίας επικοινωνεί τό Π νεϋμα μέ τήν uλη. Έκφρά~ει δθεν τήν έλαφρά
Πνοή καί οχι τόν δυνατόν (Βόρειο) άνεμο, τόν σχετι~όμενο μέ τό γράμμα «Β». Ό τρόπος προφορδ.ς τοϋ γράμματος «Π», επιβεβαιώνει τό προα
ναφερθέν διότι γίνεται διά τfίς έλαφρδ.ς συμπιέσεως τοϋ aέρος των πνευ μόνων, πρό των κλειστων χειλέων. Τήν στιγμή κατά τήν όποία τά χείλη
aνοίγουν, ή εκτόνωσις τοϋ aέρος παράγει τόν fίχο «Π», aκολουθούμενον aπό μίαν έλαφρά πνοή. 'Όπως εχουμε προαναφέρει, τό τελικό «σκληρό» γράμμα «Π», εναλ λάσσεται μέ τό «άπαλότερο» «Φ», δταν π.χ. aκολουθfί λέξις δασυνόμε
νη (aΠ -ερχομαι, aΦ -ίερώνω. Ή «Εκτόνωσις» λοιπόν τοϋ «Π» μετατρέ πεται σέ έλαφρά Πνοή «Φ», χάριν τfίς μοναδικfίς εuφωνίας τfίς Έλληνί δοςφωνfίς.
« ... το yaρ φΤ καt το χΤ το μέv tστι πί το δi: κάππα δασvvόμεvοv». 1
'Όταν aνελύσαμε τό γράμμα «Δ», aνεφέρθημεν στήν τριάδα, «Ζεύς», «Ποσειδων» καί «Πλούτων». Άναγνωρίσαμε στά σύμβολά των, τό τρι-
l.
Πλούταρχος, Φαιδρά cρωτήματα, σελ.
738, παρ. c,
σεφ.
8-9.
251
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
κέραυνο, τήν τρίαινα καί τόν τρικέφαλο Κέρβερο aντιστοίχως, τήν ύπο κρυπτόμενη aλληγορία τfίς Τριαδικfίς Θεότητας.
Ό Ζεύς, ώς «πατήρ οεώv τε dvορώπωv τε», εκπροσωπεί τόν Δημιουργό, ό Ποσειδών, ώς συντηρητής θεός, μέσω τfίς «Π-Υλης» του ύγρου στοιχεί ου, στό όποίο aρχει, επιτρέπει στό Πνευμα νά λάβη Ύλικήν ύπόστασι καί κατόπιν φροντί~ει γιά τήν συντήρησι καί τήν αναΠαραγωγή τfίς ~ωfίς. "Ας μήν λησμονουμε οτι ή γένεσις των πρωταρχικών στοιχείων τfίς ~ωfίς, δηλα δή των αμινοξέων, τοποθετείται aπό τούς επιστήμονες στό ύγρό στοιχείο, στήν περίφημη «σουπα», οπως τήν ονόμασαν, μέ aλλα λόγια στό βασί λειο του Ποσειδώνος.
Ό Πλάτων, φαίνεται νά εχη τήν 'ίδιαν aποψι, τήν όποία μaς μεταφέρει
εστω καί συμβολικώς, λέγων στόν 'Ερμογένη:
«Πάλι, οπως ό 'Όμηρος λέγει, "ό 'Ωκεανός είναι γεννήτωρ των θεωv καί μητέρα των ή Τηθύς", aν δέν aπατώμαι, τό 'ίδιο aναφέρει καί ό Ήσίο
δος λέγει δέ κάπου καί ό 'Ορφεύς οτι, "πρώτος ό καλλίρροος 'Ωκεανός }lρχισε τούς γάμους, ό όποίος τήν όμομήτρια aδελφή του, τήν Τηθύν, '
-
ι:'
-
επηρε ως γυναικα του
,,
».
« .. . ωσπερ α?Ί 'Όμηρος" Ώκεαvόv τε οεώv yέvεσίv" φησιv "και μητέρα Τηούv" οίμαι δi: και Ήσίοδος. λέγει δέ που και Όρφεvς δτι
"Ώκεανος πρώτος καλλίρροος ήρξε yάμοιο, δς
pα κασιyvήτηv όμομήτορα Tηovv οπυιεv "».
2
Τό aνωτέρω aπόσπασμα aποκαλύπτει γνωσι τfίς προελεύσεως τfίς
~ωfίς!
'Όμως, ή ~ωή δέν είναι αΙώνια, κάποια στιγμή τό Πνευμα εγκαταλείπει τήν ύλική του ύπόστασι καί, διερχόμενο διά τfίς «Π-Υλης» του τρίτου θε ου, μετέρχεται στό βασίλειο του Πλούτωνας. Ή ερευνα θεωρεί οτι θά ύποβιβά~αμε πολύ τούς σοφούς aρχαίους λε
ξιπλάστας, εάν ύποθέταμε δτι τυχαίως τά ονόματα των δύο aδελφωv θεών του Διός, aρχί~ουν aπό τό γράμμα «Π». Δυστυχώς καί στήν περίπτωσιν αuτου του γράμματος, Υιλλάξαμε τήν
μορφή του μέ τό aγνώριστο «Καλλιγραφικό» «'tiJ'», τό όποίο, οσο ύπέρμε
τρη φαντασία κι' aν διαθέτη κανείς, είναι αδύνατον νά καταλήξη στήν aρχική μορφή «Π» καί στούς κρυμμένους συμβολισμούς της. 'Όμως, δέν
2.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
252
402, παρ. b,
σεφ.
4,
εως παρ.
c.
σεφ. Ι.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
σταματα έδω τό κακό διότι ό Νεοέλλην υίοοέτησε καί τήν «βαριά» βαρ βαρική προφορά, aντί λοιπόν νά προφέρη, έπί παραδείγματι «έ μ π όριο» η «λ α μ π ά δ α», λέγη aντιστοίχως «έ-b-όριο», «λα-b-άδα». Στίς ΛατινογενεΊς γλώσσες, ή προφορά του μέν ταυτί~εται μέ αuτήν τΥjς ΠελασγικΥjς, οχι ομως καί ή γραφή του, ή όποία συμπίπτει μετά τοϋ aντιστοίχου Κυμα"ίκοϋ, Χαλκιδικοϋ, «Ρ».
253
Q Τό δέκατο δγδοο γράμμα τοu Πελασγικοu aλφαβήτου, τό όποίο εξέφρα~ε, ώς aριθμητικό σύμβολο, τό
90
καί
90.000.
Τό «Qόππα» τό συναντοuμε στά Προσολώνειο, Κορινθιακό, Χαλκιδι κό καί Συρακούσιο, aλφάβητα. Θεωρείται ώς παλαιότερο του «Κ», τήν δέ προέλευσί του πολλοί τήν
aποδίδουν σέ aνθρώπινη ενέργεια καί συγκεκριμένως στόν ;jχο «Κόπ Κόπ» πού παράγεται κατά τήν προσπάθεια κοπΥjς δένδρου η κλαδιοu, διά κτυπημάτων.
Ή ερευνα συμπλέει μέ τό πρωτο διότι, κατά τήν aρχαιότητα, τό γράμ μα
«Q» εθεωρείτο τόσο παλαιό,
wστε, γιά κάποιον, ό όποίος δέν εγνώρι~ε
κάτι πασίγνωστο η δέν καταλάβαινε κάτι εuνόητο, εχρησιμοποίουν τήν χαρακτηριστική εκφρασιν «Ovδi: Qόππα yιyνώσκων»,i aντίστοιχο του ση μερινοu «δέν ξέρει πόσο κάνει ενα κι ενα». 'Όσο γιά τήν ηχητική του προ έλευσι, ή ερευνα διατηρεί τίς επιφυλάξεις της, διότι οί λέξεις, οί όποίες
aρχί~ουν aπό τά συγκεκριμένα γράμματα, μας φανερώνουν δτι:
1) Τόν σκληρό ;jχο τόν εκπροσωπεί τό γράμμα «Κάππα», επειδή λέξεις δπως Κόπτω (εκ του ηχου Κοπ-Κοπ), Κτυπω, Κροτω, Κρούω κ.λ.π., aρχί~ουν aπό τό εν λόγφ γράμμα.
2) Ό ;jχος του γράμματος «Qόππα» εχει διασωθεί στίς λατινογενείς γλωσσες, ώς «Κιού» η «Κού», ΟΛΕΣ δέ aνεξαιρέτως, οί λέξεις πού aρχί~ουν aπό τό συγκεκριμένο γράμμα, εχουν ώς δεύτερο τό «υ» δπως
Quad, Quest, Quotum ('Αγγλικά), Quader, Quelle, Quote (Γερμανι κά), κ.λ.π., αuτό όδηγεί τήν σκέψι μας σέ άπαλότερο
;jχο aπ' δτι τοu γράμματος «Κ». Βασι~όμεθα, σ' αuτό τό στοιχείο, επειδή, δπως επανειλημμένως διεπιστώσα
με, τά λατινικά μεταφέρουν τίς aρχαίες προφορές μέ aκρίβεια. Συνεπως, ή Qόρινθος θά επρεπε νά προεφέ ρετο ώς Qουόρινθος η Qιόρινθος. Ώς πρός τήν προέλευσι, ή ερευνα προτείνει τό έξης: Κατά τήν μυθολογία, ή θεά Άθηνa προσέφερε στούς aρχαίους κατοί-
l.
'Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, βιβλ.
5, παρ. 64,
254
--·-------
σεφ.
7.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
κους των Άθηνwν τόν «Qότινο», δηλαδή τήν aγριελιά. Λάοετε τόν καρπό της, τόν «Qοτινά», καί παρατηρfjστε τον aπό τήν πλευρά πού έξέρχεται
τό κοτσάνι του, σας θυμί~ει κάτι τό παραπλεύρως σχέδιο; 'Εάν ναί, τότε τόν σχεδιασμό τοϋ «Qόππα», όρθwς τόν κατατάσσουμε στόν δεύτερο κα
νόνα. 'Ακόμη, ό «Qοτινάς» είναι σίγουρα μαλακώτερος aπό τόν Κορμό η τά Κλαδιά τοϋ δένδρου καί γενικwς aπό κάθε μορφή «ΚΣύλου» (aρχαία
μορφή γραφfjς τοϋ γράμματος «Ξ»), κατά συνέπειαν, πράγματι τό
«Q»
θά πρέπει νά προεφέρετο μαλακότερα aπό τό «Κ». Τό γράμμα αuτό έχρησιμοποιήθη οασικwς ύπό των Χαλκιδέων, Qοριν θίων καί Συρακουσίων, έμφανί~εται δέ καί σέ ανευρεθέντα νομίσματα
των δύο τελευταίων. Τέλος, ό χαρακτηρισμός «Qοππατίας ϊππος» aπεδίδετο εlς ϊππους όποίοι εφεραν τό στίγμα
«Q»,
oi
σφραγίδα διά πυρωμένου σιδήρου, εlς τόν
μηρόν, ώς έγγύησιν οτι προήρχοντο aπό τά φημισμένα iπποτροφεία τfjς Qορίνθου, τά όποία έφέροντο νά έκτρέφουν aπογόνους τοϋ μυθικοϋ Πη
γάσου. Μέσφ τοϋ Κυμαϊκοϋ aλφαοήτου, τό
«Q»
διεσώθη στίς λατινογενείς
γλwσσες μέχρι των ήμερων μας.
255
Ρ Τό οέκατο rνατο γράμμα τοu Πελασγικού aλφαοήτου, μέ aριομητικήν aξίαν
100 καί 100.000.
Γιά νά παραχοfj σήμερα ό }1χος, τόν όποίον aντιπροσωπεύει τό γράμμα «Ρ», πρέπει ή γλwσσα νά τοποοετηοfj κατά τέτοιο τρόπο, ωστε ή Ο.κρη της νά εφάπτεται στόν οuρανίσκο, πάνω aπό τά οόντια. Ή πίεσις τοϋ εξερχομένου aέρος, aπό τούς πνεύμονες, οιακόπτει στιγμιαίως τήν επα φή τfjς γλώσσας μέ τόν ουρανίσκο, γιά νά επιτευχοfj καί πάλι ή επαφή,
aμέσως μετά τήν εκτόνωσι του aέρος. Ή επανάληψις της συγκεκριμένης
κινήσεως οημιουργεί τό «τεΡέτισμα», τόν χαρακτηριστικό }1χο τοu γράμ ματος αuτοu. Ό σχεοιασμός του rχει γίνει οάσει τοu πρώτου κανόνος. Ό παρατηρη τής ολέπει τόν προφέροντα εκ οεξιων. Ή γλwσσα aντιπροσωπεύεται aπό
τήν εuοεία γραμμή «1», ή κυκλική κίνησις του Ο.κρου της εκπροσωπείται aπό τήν στρογγυλή «κεφαλή» του γράμματος. Ό άπλός αuτός σχεοιασμός μας οεοαιώνει καί γιά τήν 6ασική ταύτισι της σημερινfiς προφορας μέ αuτή των προγόνων μας. Ό χαρακτηρισμός, τfjς προφορας ώς οασικfjς rγινε οιότι ή σχεοίασις του συγκεκριμένου
γράμματος οέν ταιριά~ει aπολύτως μέ τήν οέσι τήν όποία λαμβάνουν τά φωνητικά οργανα κατά τήν προφορά του. Ή γλwσσα σχηματί~ει γωνία, εν
σχέσει πρός τίς γνάοους δπως, επί παραοείγματι, στήν περίπτωσιν τοϋ γράμματος «Ζ», οά rπρεπε συνεπως ν' aναπαρισταται ύπό γωνίαν, οηλα οή ώς πλάγιο «Ρ». Ή κατακόρυφος οέσις αuτοu φέρει στόν νου γράμματα, δπως τό «Γ»,
«Η» (ώς οασύ) καί «Κ», τά όποία προφέρονται οιά τοu λάρυγγος. Μή πως λοιπόν αuτός ό τρόπος σχεοιασμοu μας παραπέμπει σέ κάποια πα νάρχαια προφορά, δπου τό «τεΡέτισμα» οέν παρήγετο aπό τήν γλwσσα,
aλλά aπό τόν λάρυγγα; Σήμερα αuτός ό τρόπος προφορας του «Ρ» συ νανταται στήν Γαλλική γλwσσα. 'Επισημαίνεται δτι τό συγκεκριμένο γρΆμμα οιαοέτει μία lοιαιτερότη
τα, είναι τό μοναοικό σύμφωνο τό όποίο ελάμβανε, παλαιότερα, σημεία πνευματισμού δπως τά φωνήεντα, συνηντατο οέ μέ αμφότερα τά πνεύμα
τα. Έοασύνετο, δταν εύρίσκετο στή aρχή λέξεων, ώρισμένες φορές οέ καί
256
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
στό μέσον αuτων, έψιλοϋτο δέ aποκλειστικώς στό μέσον λέξεων, aρα διέ θετε δύο διαφορετικούς τρόπους προφοράς, προσαρμο~όμενο, 'ίσως, σέ κάποιος aρχαίους κανόνες μουσικότητας τfίς γλώσσας. Ή rρευνα προτείνει τό έξης:
'Εάν aνατρέξωμε σέ λατινογενείς ('Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά) aπο δώσεις Πελασγικών λέξεων δπως:
Rhetorical, Rhetoricien, Rhetorik η Rheumatism, Rhumatism, Rheumatismus, αντιλαμβανόμεθα, δτι τό γράμμα «Η», τό όποίον ακολουθεί τό «Ρ», δηλώνει δασύν fίχο, ό όποίος πιθανώς νά ύπεδείκνυε λαρυγγική προφορά. Σήμερα, οί περισσότεροι 'Έλληνες, δταν μιλοϋν γαλλικά, προφέρουν τό «Ρ» μέ τόν κλασικό, γι' αuτούς, γλωσσικό τρόπο. 'Εάν επιχειρήσουν νά
τό προφέρουν κατά τό γαλλικό τρόπο, τότε κατά κανόνα ακούγεται ώς
«Γο». 'Ίσως αuτή νά εΤναι καί ή αΙτία πού, έπί παραδείγματι, ή λέξις «νεκΡός», συναντaται στήν aρχαία καί ώς «νεκΥ ός», λόγφ τfjς aρχαίας δασείας προφορaς τοϋ «Υ». 'Όθεν, ή rρευνα προτείνει τήν ακόλουθη έξήγησι: Στήν μέν περίπτωσι
δπου τό γράμμα aπεδίδετο μέ λαρυγγική προφορά, έδασύνετο «'Ρ», aντιθέτως δταν προεφέρετο μέ τήν γλώσσα, έψιλοϋτο «'Ρ».
Ό συγκεκριμένος (καί πιθανός) λαρυγγικός τρόπος προφορaς rχει διασωθεί aποκλειστικώς στήν Γαλλική. 'Όσον aφορa στήν προέλευσι τοϋ f1χου, δπως λέγει ό Πλάτων: «Κατά πρώτον μέν λοιπόν τό γράμμα «Ρ» μοϋ φαίνεται δτι χρησιμεύει ώς μέσον γιά νά aποδώσαμε κάθε κίνησι» ...... «τό δέ στοιχείο "'Ρω", λοιπόν, δπως λέγω, έφάνη στόν ονοματοθέτη κατάλληλο μέσο γιά νά έκφρά
ση τήν κίνησι, διότι όμοιά~ει νά δίδη τήν rννοια τfίς φοΡaς σέ πολλές πε
ριπτώσεις λοιπόν έκφρά~εται αuτή (ή κίνησις, ή φορά) δι' αuτοϋ (τοϋ γράμματος)· πρώτον μέν ύπάρχει σ' αuτό τό "'Ρέειν" καί ή "'Ροή", (ή
όποία) δι' αuτοϋ τοϋ γράμματος μιμfίται τήν φοΡάν (κινήσεως)». «Πρώτον μi:ν τοίνvν το ρω Εμοιyε φαίνεται !Jσπερ
ορyανον είναι Πάσης τijς Κινήσεως ... » I
« ... το δi: οvν ρω το στοιχείον, ωσπερ λέyω, καλον Εδοξεν ορyανον είναι τflς κινήσεως τ(J τa ονόματα τιοεμένμ> προς το aφομοιοiJν τfj φορ(i' πολλαχού yoiJν χρfιται
1.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
426, παρ. c, σειρ.l-2.
257
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
j
αvτ{J εlς αvτήv- πρώτον μi:ν εν αvτ{J τ{J "pείν" και "pofι" διa τούτου τοσ γράμματος τiιν φορaν μιμείται, ... ». 2 Ό aνθρωπος, λοιπόν, διά τοίι
«'Pw»,
j
προσεπάθησε νά μιμηθfί τόν ηχο '
JJ.·
τόν όποίο προκαλεί ή Ροή τοίι ϋδατος. Συνεπwς πρόκειται περί φυσικού
aκουστικοίι ερεθίσματος, συμβαδί~ει δέ aπολύτως μέ τόν όρισμό του ι Πλάτωνος, «τά πράγματα, δπως άπό τήν φύσι των εχει ώριστεί νά τά ~ όνομάsουμε », «η πέφvκε τa πράγματα λέγειν».
J
Πράγματι, λέξεις δπως, 'Ρύαξ (ρυάκι), 'Ρύμη (όΡμή), ομβΡος (βΡοχή), j
χείμαΡΡος (ή εντονη Ροή εκφρά~εται διά τοίι διπλοίι «ΡΡ»), 'Ρείθρον
(αuλάκι) κ.λ.π. περιλαμβάνουν τό «Ρ» ε'ίτε ώς aρχικό γράμμα, ε'ίτε εντός
τfίς λέξεως. Μέ τήν 'ίδια λογική καί ή 'Ρfίσις τοίι λόγου aπό τό στόμα ένός 'Ρήτορας, δπως καί εuρύτερα τοίι aνθΡωπίνου λόγου, aπεδόθη διά της λέξεως «'Ρfίμα».
Ό Πλάτων, ό όποίος δέν επαψε ποτέ νά εΤναι επίκαιρος, προσθέτει δτι τό γράμμα «Ρ», τό εχουν καί λέξεις εκφρά~ουσες τΡαχείες ενέΡγειες, δπως «κΡούω», «θΡαύω», «Ρηγνύω», «συντΡίβω», «θΡυματί~ω», «aφοίι περιστΡέφω διασκοΡπί~ω κακείν κακwς»,
« lτι δΕ: εν τοίς τοιοίσδε ρ ήμασιν οίον "κρούειν ", "aραύειν ", "ερείκειν ", "ορύπτειν ", "κερματίζειν"' "ρvμοείν"' πάντα τούτα το πολv aπεικάζει διa τοσ pώ». 3 Τήν 'ίδια aποψιν εχει καί ό Διονύσιος ό Άλικαρνασσεύς, λέγων δτι:
«Τό "Ρ" έκφρά~ει τΡαχύτητα καί εΤναι τό πλέον γενναίο εκ των όμοίων του»,
« ...τραχύνει δΕ: το ρ καΙ Εστι των όμογενων γενναιότατον», 4 γι' αuτό καί περιλαμβάνεται στό ονομα τοίι "ΑΡεως, τοίι θεοίι τοίι πολέ μου.
Άξί~ει νά ύπενθυμίσουμε δτι: Ή aκατέργαστος τΡαχεία «πέτΡα»,
στήν διαμόρφωσι τfίς όποίας τό «Ρ» χαρακτηρί~ει aκριβwς τήν τΡαχύτη τα αuτfίς, μετονομά~εται σέ «Λίθο», δταν αuτή Λειανθfί η γενικwς ύπο στfί επεξεργασίαν, ε'ίτε aπό τόν aνθρωπο ε'ίτε aπό τήν φύσι.
Στίς λατινογενείς γλwσσες, ύφίσταται ώς ijχος, aλλά ή μορφή του στό
2. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 426, παρ. d, σεφ. 3-7. 3. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 426, παρ. e, σεφ.1-4. 4. Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Σvv/Jέσεως Όvομάτωv,
258
παρ.
14, σεφ. 103-104.
I j
ι·
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Κυμαϊκό aλφάβητο έμφανί~εται ώς
«R»,
αuτός δέ ό σχεδιασμός πιθανwς
νά aπεικονί~η τούς προαναφερθέντες δύο τρόπους προφορδ.ς, διότι, κά τω aπό τήν κοινή κυκλική «κεφαλή», έμφανί~ονται οί δύο τρόποι προ φορδ.ς, ό μέν λαρυγγικός διά τΥjς aριστερfjς κατακορύφου, ό δέ γλωσσικός διά τfjς δεξιδ.ς πλαγίας τοιαύτης. Βεβαίως, αuτός ό τρόπος γραφfjς ται
ριά~ει στήν περίπτωσι πού ό σχεδιαστής aντικρύ~ει έξ aριστερων καί οχι
εκ δεξιwν τόν προφέροντα, ομως, αuτό δέν εΤναι aδύνατο, aφou τό γράμ μα aνήκει στό έλληνικό Κυμα·ίκό aλφάβητο. 'Εάν ή ύπόθεσις αuτή εΤναι ορθή, τότε θά iίταν δυνατόν νά τεθfj τό έρώτημα, γιατί δέν έχρησιμοποιή θη ό Κυμα"ίκός τύπος στό Πελασγικό aλφάβητο; 'Ίσως διότι οί aκριβολό
γοι σχεδιαστές του Πελασγικού aλφαβήτου έπιθυμοuσαν τόν διαχωρισμό των δύο προφορων.
259
Σ Τό εΙκοστό γράμμα του Πελασγικου aλφα6ήτου, μέ aριθμητικήν aξία καί
20(
200.000.
Στήν περίπτωσιν του «Σ», ή aπεικόνισις της θέσεως των φωνητικω1
οργάνων συμπίπτει μέ αuτές του γράμματος «Ζ», δηλαδή δταν τά φωνη·
τικά οργανα εύρίσκονται στήν aντίστοιχη θέσιν, εάν ενεργοποιήσουμε τί~
φωνητικές χορδές, παράγεται ό jίχος «Ζ », εάν οχι, τότε παράγεται ό jίχο~ «Σ». Γιά τόν λόγο αuτόν ή σχεδίασις του συγκεκριμένου γράμματος rγινf 6άσει του δευτέρου κανόνος, πρός aποφυγήν κινδύνου παρερμηνείας.
"Ας aρχίσουμε τήν rρευνα aπό τήν μορφή του γράμματος, ή όποίο
εμφανί~εται νά συμπίπτη μέ τήν μορφή
«S », στήν Γραμμική Γραφή Α'
Β', καθώς καί στήν Πελασγική. Τόν λόγο γιά τόν όποίο Υιλλαξε ή μορφf του, στήν νεοελληνική θά τόν εξετάσουμε στήν συνέχεια.
Ό jίχος τόν όποίο εκπροσωπεί τό «S » μιμείται τόν συριγμό του φιδιου, παρατηρηστε τήν μορφή του, δέν σaς θυμί~ει τήν μονογραμμική (μονο· κονδυλιά) σχεδίασιν ένός έρπετου; Εuνόητο εΤναι δτι οuδόλως aμφισ6ητείται ή ταύτισις της προφορaς τοu μέ αuτήν της aρχαίας. Στίς λατινογενείς γλωσσες, ή μέν προφορά ταυτί~ε ται πλήρως μέ τήν Πελασγική, ή δέ γραφή του, ώς
«S »
πλησιά~ει πολύ
τήν πελασγική.
Ό Πλάτων μaς παρέχει κάποια ψήγματα πληροφοριων:
«'Όπως (συμ6αίνει) μέ τό "Φεί" καί τό "Ψεί" καί τό "Σίγμα" καί τό
"Ζητα", τά γράμματα τά όποία εΤναι πνευματώδη (ή προφορά των aπαι τεί μεγαλύτερη ποσότητα aέρος, aπ' δτι τά άλλα γράμματα), εχει μιμηθη (ό ονοματοθέτης) διάτων ονομάτων τά σχετικά (aντικείμενα), δπως τό
"ψυχρόν" καί τό "~έον" (6ρά~ον) καί τό "Σείεσθαι" (δόνησις, παλμός κ.λ.π.) καί 6ε6αίως τόν Σεισμόν»,
« .. .ωσπερ γε διa τού φεΤ καΙ τού ψεΤ καΙ τού σΤγμα καΙ τού ζητα, δτι πνευματώδη τa γράμματα, πάντα τa τοιαύτα μεμίμηται
αvτοΤς όνομάζων, οίον το "ψvχρον" καΙ το "ζέον" καΙ το "σείεσοαι" καΙ δλωςσεισμόν». 1
l. Πλάτων, Κρατύλος, σελ. 427, παρ. a, σειρ.l-5.
260
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
όπότε μας οίοει ε να ν σαφfί ύπαινιγμόν δτι τό γράμμα
«S »,
πέραν τfίς
οφιοειοοuς κινήσεως (Σείεσθαι, Σεισμός), χαρακτηρί~εται καί ώς «πνευ ματώδες», λέξις aποδίδουσα οχι μόνον δ,τι σχετί~εται μετά του aέρος,
aλλά καί δτι σχετί~εται μετά του πνεύματος, μετά τfjς SOΦIAS. Συνεπώς, ό θείος Πλάτων, aποφεύγων νά παραβιάση τούς νόμους τfjς σιωπfjς, οί όποίοι ύφίσταντο οιά τούς μεμυημένους, τελικώς προσφέρει
κάποιες πληροφορίες, συγκεκαλυμμένες μέν, σαφείς οέ, γιά δσους ερευ νοuν γιά τήν ά -λήοεια τήν Γνwσι καί τήν Sοφία. Στό 'Αρχαιολογικό Μουσείο, καθώς καί στό Μουσείο' Αρχαίας
Άγορaς Άθηνwν, εκτίθενται οστρακα, aπό τήν ψηφοφορία γιά τόν εξο στρακισμό τοu Θεμιστοκλέους, τά όποία φέρουν εγχάρακτο, τό ονομά
του, «0~MIS001(/\~I» (Παραπλεύρως εlκόνα). Παρατηρήσεις
1.
:
Χρησιμοποιείται ή aπαλότερη προφορά «ΘΕΜΙΣΘΟΚΛΕΙ » aντί τοu σημερινοu «ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΉ». Ή κατάληξις διαφέρει διότι τό «ΕΙ» προσοιορί~ει τήν οστική πτwσιν, ή όποία εχει καταργηθfj στήν νεοελλη νική.
2.
Ή γραφή τοu
«S»,
μέχρι τουλάχιστον τόν 5ον αlώνα π.Χ., δταν rγινε ή
ψηφοφορία, ταυτί~εται μέ αuτήν των γραμμικών γραφwν Α' καί Β'. Στήν πρθ.ξι, ή aλλαγή τfjς μορφfjς επηλθε
τούς πρώτους μεταχριστιανικούς αlwνες. Ό επισκέπτης τοu Μουσείου θά παρατη ρήση δτι σέ πολλά, εκ των οστράκων, στό γράμμα
«S»,
έχει προστεθεί μία γραμμή,
έκ τών ύστέρων καί μέ διαφορετική γρα φίδα, στό κάτω δ.κρο wστε νά λά6η τήν
μορφή «Σ» (δπως στήν aνωτέρω φωτογρα φία).
Ίί aρά γε επεδίωκαν οί «παραχαράκτες»; Στήν καλλίτερη των περιπτώσεων, ώς κίνητρο
θά μποροuσε νά θεωρηθfj ή aπέχθεια καί ό τρόμος, τόν όποίο προξενεί τό οφιοειδές σχfjμα, lοιαιτέρως οέ σ' δσους πιστεύουν δτι ενας οφις εοελέα σε τήν Εuα. 'Εκείνοι δμως οί όποίοι κατανοοuν γιατί ή Άθηνθ., ή θεά τfjς
Sοφίας, δπως καί ό 'Ιπποκράτης, ό πατήρ τfίς lατρικfjς, επέλεξαν τόν οφιν, ώς σύμβολό των, οχι ά.πλwς οέν aπεχθάνονται αuτόν, aλλά aντιθέ τως επιδιώκουν τήν SΟΦΙΑ, τήν όποίαν αuτός aλληγορεί.
261
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτzΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ύπάρχει ομως καί ή χεφοτέρα των προθέσεων, ή προσπάθεια δηλαδή ν' aπωλεσθη ή δυνατότης συσχετίσεως γραμμάτων, aριθμών καί αuθεντι κου σχεδίου αuτων, ωστε νά γίνη aδύνατος ή αναγνώρισις των εlς τά γράμ ματα ύποκρυπτομένων εννοιών, οί όποίες συγκαταλέγονται στίς
«ii
δεί
μfι yράφειv».
Πιθανόν, ό aπότερος σκοπός της παραχαράξεως νά εΊναι προσπάθεια συγχίσεως η aμοιβαίας aντικαταστάσεως του γράμματος «Σίγμα» μετά
του «ΣΠγμα» (σχετική aναφορά στήν aνάλυσι του γράμματος «ΣΠγμα»). Περιέργως, τό «Σίγμα» (συναντδ:ται καί ώς Σίγμα) εμφανί~ει τό μονα δικό φαινόμενο νά διαθέτη τρείς μορφές γραφΥjς, ητοι τό κεφαλαίο «Σ», τό μικρό «σ», τό όποίο όμοιά~ει πολύ μέ τόν aριθμό
«6»,
καί τό τελικό
«ς». Κανένα άλλο γράμμα δέν εμφανί~εται νά διαθέτει διαφορετική μορ φή ώς τελικό, σημειωτέον οτι ή «Προσθήκη» αuτή δέν ύφίστατο κατά τήν aρχαιότητα, εμφανίστηκε στήν μεταχριστιανική περίοδο. Ή πρδ:ξις εχει aποδείξει, οτι όποιαδήποτε επέμβασις, επί θεμάτων aφορώντων ό,τιδήποτε τό aρχαιοελληνικό, εχει πάντοτε aρνητικά aποτε
λέσματα." Αρά γε πόσες άπό αύτές τίς έπεμοάσεις νά fχουν γίνει έπί
σκοπφ καί πόσες άπλώς νά εΤ ναι πράγματι aστοχες; Γιά άλλη μιά φορά διαπιστώνουμε οτι οί παρεμβάσεις εγίνοντο aπο κλειστικώς στήν Πελασγική καί οχι στίς άλλες μορφές γραφης, εστω κι' aν
ολες εχουν Έλληνική προέλευσιν. Αuτό είναι δυνατόν νά οφείλεται, είτε στό οτι οί ύπόλοιπες επαψαν, μέ τόν καιρό, νά χρησιμοποιουνται, ε'ίτε διό
τι ή Κυμα·ίκή-Χαλκιδική, είναι κεκαλυμμένη μέ τόν λατινικό μανδύα. Ή προσπάθεια του Ν εοέλληνος νά καταργήση σέ ώρισμένες περιπτώ
σεις τό «Σίγμα», aπό τήν λήγουσα, πέραν aπό τήν aλλοίωσι τΥjς ορθό γραφίας, εχει καί επεκτάσεις, διότι τίποτε εξ οσων επραξαν οί σοφοί πρό
γονοί του δέν εγινε τυχαίως, δέν εγινε επί ματαίψ επί παραδείγματι οταν κάποιος προφέρει τήν λέξι «κίνησιΣ», τό τελικό Συριστικό aποδίδει τήν φύσι τΥjς κινήσεως, ή όποία «σβήνει» φθίνουσα φυσιολογικώς, οπως κάθε κίνησιΣ.
'Αντιθέτως ή aπάλλειψίς του εμφανί~ει τή κίνησι λειψή, τήν διακόπτει βιαίως. ΠαρατηρΥjστε όποιαδήποτε μορφή κινήσεως στήν φύσι, καμμία
δέν διακόπτεται aπότομα, ή βιαία διακοπή όποιασδήποτε κινήσεως εΊναι aφύσικη καί εχει, αναλόγως πρός τήν βιαιότητά της, τραυματικό η κατα
στροφικό aποτέλεσμα.
262
I
τ Τό εΙκοστό πρwτο γράμμα του Πελασγικου aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία
300 καί 300.000.
Ή σχεδίασις του γράμματος «Τ», κατατάσεται στόν δεύτερο τ κανόνα. Ό συμβολισμός αναγνωρίζεται χωρίς κόπο, aκόμη καί σήμερα, στό παρατιθέμενο σχέδιο. 'Όλοι θά εχουν δfί εναν ζυγό, μία «παλάντζα», τόν πρwτο καί άπλούστερο τύπο ζυγου τόν όποίον κατεσκεύασεν ό άνθρωπος. Ή ονομασία του συγκεκριμένου ζυ
γου, κατά τήν aρχαιότητα, fίταν «Τάλαντον», ή δέ κίνησίς του, μέχρις τfίς πλήρους έξισορροπήσεως, wνομάζετο «Ταλάντευσις».
Δέν θά fίταν όλοκληρωμένη ή ερευνα, έάν aγνοούσαμε τήν σχεδίασι του γράμματος στήν Γραμμική Γραφή, ή όποία είχε τήν στό παραπλεύρως σχέδιο εμφανιζόμενη μορφή. Τό σχέδιο αuτό, παρ' δτι όδηγεί σέ διαφορε
τικό πρότυπο, aφου aντιπροσωπεύει έργαλείο τό όποίο μας έπι- ι τρέπει νά «Τύπτουμε», νά <<ΚΤυπουμε», δέν διαφέρει οuσιαστικwς, διότι καί αuτό διέθετε φωνητική aξία «ΤΑ».
Εuνόητον είναι δτι δέν ύφίσταται οuδεμία aμφιβολία, δσον aφορa τήν ταυτότητα προφορaς του γράμματος, aπό τήν aρχαιότητα μέχρι σήμερα, γιά δλες τίς Έλληνικές διαλέκτους, κατά συνέπειαν ή ταύτισις περιλαμ βάνει καί τίς λατινογενείς γλώσσες.
263
γ
Τό εiκοστό δεύτερο γράμμα του Πελασγικοί> aλφαβήτου, μέ aριομητικήν aξία 400 καί 400.000.
Ή aρχική ονομασία του γράμματος, δπως μa.ς πληροφορεί ό Πλάτων,
' , , ('' Υ ηταν αυτος τουτος ο ηχος του « ». « .. .dλλ 'ωσπερ των στοιχείων οίσaα δτι ονόματα λέγομεν άλλ' OVK αvτa τa στοιχεία, πλiιν τεττάρων, τού Ε καΙ τούΥ καΙ τού Ο καΙ τούΩ·». 1
Προξενεί tντύπωσι τό δτι τά τέσσερα αuτά φωνήεντα tστεροuντο ονό ματος, δταν μάλιστα διευκρινί~ει, ό 'ίδιος ό Σωκράτης, δτι ό νομοθέτης tφρόντισε ιδιαιτέρως wστε νά δοοΥj τό οροό ονομα σέ κάοε στοιχείο
(γράμμα).
'Αρά γε ύπάρχει περίπτωσις σκοπίμως νά aπεκρύβησαν οί ονομασίες; Μήπως εγινε γιά νά προστατευθούν μή κοινοποιήσημες γνώσεις;
Ό χαρακτηρισμός του γράμματος ώς «ψιλόν» ε1ναι σχετικως πρόσφα τος. Κατά τό λεξικό Σταματάκου, ώς «Πνευματικοί» του γονείς φέρονται
«οί γραμματικοί, κατ' aλλους μέν διότι τό γράμμα "Υ" iχρησιμοποιείτο iν
ταυτ{ί) καί πρός παράστασιν τού ήμιφώνου "F" (δίγαμμα) καί έπομένως ώς φωνfίεν iχαρακτηρίσaη "ψιλόν", κατ' aλλους δέ τό 'Ύ" ιJνομάσaη οvτως, πρός άντιδιαστολήν καί διάκρισιν άπό τfίς διφaόγγου "οι", μετά τfίς όποίας
συνέπεσεν ώς πρός τήν προφοράν κατά τούς Έλληνιστικούς χρόνους καί κατ' aλλους τέλος' πιaανότερον δέ, ωνομάσaη «ψιλόν» πάλι διά λόγους προ φοράς, ίvα ύποδηλωafί δηλαδή ή μεταοολή τfίς προφοράς του, δεδομένου δτι άρχικώς ή προφορά τού ''Υ" συνέπιπτε πρός τήν προφοράν τfίς διφaόγγοv
''ου" (τού Γερμανικού" ϋ ", τού Αγγλικού ''ο ο") κατά μικρόν δέ iλεπτύνaη καταστάσα παρομοία πρός τήν τού Γερμανικού "u " καί τού Γαλλικού "y ", διά νά συμπέση τελικώς πρός τήν τού" Ι". Ή άρχική του προφορά ώς ''ου",
διετηρήaη παρά τοΤς ΒοιωτοΤς, των όποίων αί iπιγραφαί παρέχουσιν "τούχη"
καί δταν ή λέξις"τύχη", εlςτήν ύπόλοιπον Έλλάδα, είχε παύση νά προφέρε ται οvτω καί προεφέρετο περίπου δπως σήμερον».
'Εκ του aνωτέρω aποσπάσματος aντιλαμβανόμεοα δτι ή προσωνυμία l.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.
264
393, παρ. d,
σεφ.
6-9.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«ψιλόν» aπεδόθη ε'ίτε λόγφ προσπαθείας προσαρμογfjς αuτοu σέ, κατά καιρούς, ύφισταμένους τρόπους προφορας, ε'ίτε λόγφ αγνοίας, του aρχαί ου J1χου του. Ή αiτία τfjς πληθώρας των J1χων, τήν όποία aντεπροσώπευε τό «Υ», θά πρέπει μαλλον νά aποδωθη στήν χρfjσι του aπό aρχαιοτάτων χρόνων, όπότε καί προσηρμόσθη aντιστοίχως, σέ ολες τίς μορφές των Έλληνικων διαλέκτων. 'Όπως ανεφέρθη στό κεφάλαιο «Τά 'Ομηρικά επη», τό γράμμα «Υ» εχει εντοπισθfj σέ γραφές τfjς 6ης, καθώς καί τfjς 8ης χιλιετίας π.Χ. Τό συ ναντούμε aκόμα, μέ φωνητική aξία «ΚΥ », στήν Μυκηνα"ίκή, στήν Κυ προμινωική Γραμμική Γραφή, ώς aντικαταστάτη του
«F» η aκόμη νά λαμ
βάνη τήν θέσι του «Ρ»,
Μέσ' aπ' τήν πληθώρα αuτή των J1χων, ώρισμένοι διετηρήθησαν μέχρι
τίς ήμέρες μας, οπως επί παραδείγματι: «χΥ' τρα», μέ προφορά ώς «1», στήν λέξι «εΎχαριστω» Υ)χεί ώς «Φ», aντιθέτως προφέρεται ώς «Β», στήν «α'Ύρα», ώς «ΟΥ», στήν «φτερΟΥγα» καί στήν «τρΟΥπα», οί όποίες aποτελούν νεώτερες aποδώσεις των λέξεων «πτέρ Υξ » καί
«τρ Υ' πα», τέλος στήν λέξι «aΓέρας», τό συναντούμε νά aντικαθιστα τό παλαιό «aΥήρ», aλλη μορφή του «aFήρ», στίς όποίες λέξεις πιθανως τό
f]τα, τό όποίο aκολουθεί τό «Γ», νά προέρχεται aπό τήν εποχή πού ή προ φορά του «Η» aντιπροσώπευε τό μακρόν «Ε» (δρα aνάλυσί του) εξ οΌ καί «ayΕρας».
"Ας προσπαθήσωμε νά προσδιορίσωμε τόν f]χο τόν όποίο εΤχε πρόθεσι νά ενσωματώση ό δημιουργός του, διά τfjς μορφfjς τήν όποία εδωσε στό γράμμα «Υ»:
1.
Ή κατακόρυφος εuθύγραμμος «βάσις» του γράμματος μας όδηγεί στό
νά επιλέξωμε τόν f]χο «1», ώς βασική προφορά του, aπορρίπτοντας τίς ύπόλοιπες. Ή κίνησις αuτή δέν ενέχει κινδύνους λάθους, διότι aφ'
ένός ό Πλάτων μας βεβαιώνει οτι τό Ίωτα εΤναι τό παλαιότερο γράμμα
μέ τόν συγκεκριμένο f]χο, ύφιστάμενον καί στό Κυμα"ίκό aλφάβητο, aφ' έτέρου, κατά τήν εξέτασι του γράμματος, διεπιστώσαμε οτι ή προ
φορά του δέν εχει περάσει περιπέτειες, aρα καί δέν εΤναι αμφισβητή σιμη.
2.
Τό δασύ πνεϋμα, τό όποίο, χωρίς καμμία εξαίρεσι, συνοδεύει τό «Υ», οποτε αuτό συνανταται ώς aρχικό γράμμα λέξεως, προεξοφλεί δασεία προφορά. Αuτό επιβεβαιώνεται καί aπό τίς λατινογενείς γλωσσες, οπου ή προφορά του «Υ» στήν 'Αγγλική, Γαλλική καί 'Ιταλική, στίς λί-
265
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
γες λέξεις οί όποίες cφχί~ουν aπό τό γράμμα αuτό, fιχεί ώς «Γι», κάθε
φορά πού τό έπόμενο γράμμα εΤναι φωνfίεν, έπι6ε6αιώνοντας τήν δασεία προφορά του, ή όποία διετηρήθη διά μέσου τών χιλιετιών.
3.
Κατά τήν aρχαιότητα, ή λέξις «νεκρός», συχνά έγράφετο καί έπροφέ ρετο ώς «νεκΥ ός». Ή aντικατάστασις του συμφώνου «Ρ», ύπό ένός
ψιλοu φωνήεντος θά ~ταν τελείως παράλογος, aντιθέτως έμφανί~εται λογική ή aντικατάστασίς του, δι' ένός δασέως φωνήεντος.
4.
I
j
Λέξεις οί όποίες εχουν διπλό τρόπο γραφfίς, οπως «Καλλίτερος- καλύτερος», παρατηρούμε οτι τό ψιλόν lwτα συμβαδί~ει μέ διπλοuν σύμ
φωνο (λλ), aντιθέτως, οταν aντικαθίσταται aπό τό δασύ« Υ», aπαλεί-
j
φεται τό δεύτερο «λ», προσαρμο~όμενης τfίς λέξεως στούς κανόνες τfίς εu -φωνίας καί τfίς άρμονίας, τούς όποίους έπέβαλε aπό γενέσεώς
ι ι
της ή μοναδική αuτή γλwσσα.
1
'Εκ των προηγηθεισwν παρατηρήσεων, όδηγούμεθα στό συμπέρασμα
οτι, οταν έσχεδιάσθη τό γράμμα «Υ», ή προφορά του fιχοuσε ώς δασύ
«l», δηλαδή περίπου ώς έλαφρύ «Γι», ~χος ό όποίος aκούγεται σ' ενα σπήλαιο η μεγάλο κλειστό χwρο, οταν εκφέρουμε τόν ~χο «1». Ώς συνεπίκουρος, στήν aνωτέρω προφορά, ερχεται τό συλλαβόγραμ μα «Υ» στίς Γραμμικές Γραφές Μυκηνα"ίκή καί Κυπρομινωική, τό όποίο
τό συναντούμε μέ fιχητική aξία «ΚΥ», ώς aπεικόνισιν ένός ΚΥπέλου, οπως δέ φαίνεται, τό «Κ», τό όποίο προηγείται του« Υ» aντιστοιχεί στήν
δασύτητα τfίς Πελασγικfίς. Ή σχεδίασις του γράμματος κατατάσσεται στήν πρώτη κατηγορία, διό
τι γιά νά προφερθfί τό δασύ« Υ», ό μέν λάρυγξ πρέπει νά στενέψη, γιά νά
έκφέρη τόν ~χο «1», ή δέ γλwσσα νά ύποχωρήση πρός τήν βάσι της, παίρ νοντας aσυναίσθητα τήν μορφή του aνωτέρω μέρους, ητοι του «ν», γιά νά προσδώση τήν δασύτητα.
Ή μορφή τοu γράμματος aναπαριστa τήν κοιλότητα, έντός τfίς όποίας
εΤναι δυνατόν νά συγκρατηθfί 'Ύδωρ η γενικότερα Ύγρά, τά όποία λαμ βάνουν τήν μορφήν τοu σκε Υ' ους, έντός τοu όποίου βρίσκονται, οπως τijς
χ Υ' τρας, του κΥπέλου, τοu κΥλΥκος, του σκΥ' φου κ.λπ., όμοίως, εΤναι δυνατόν καί νά συλλέγονται η νά ρέουν, σέ φυσικές η τεχνιτές κοιλότη τες, οπως ρ y' αξ, βρ Υχός, βΥθός, 'Υδρείον, Ύδροδόχη κ. λ. π., τέλος aς μήν λησμονούμε καί τόν Ύ ετό, δηλαδή τά οuράνια 'Ύδατα, τήν βροχή.
.1
Ή σχέσις τοu γράμματος μετά του ύγροu στοιχείου εΤναι όφθαλμοφα- 1
νής, ή δέ aποκωδικοποίησίς του aποδεικνύει αuτό πλήρως:
1
266
ι
j
I J,
1
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Υ=ΉΎγρά Δ=Δύναμις
(Τό «Ω» aποτελεί συγχώνευσι δύο
«0», aναλύοντάς το καί πάλι στήν
aρχαία του μορφή, λαμβάνουμε) Ο
= Εύρισκόμενη στό γήινο περιβάλλον (ό κυκλικός Όρί~ων)
Ο= 'Όπως καί στό Ο(U)ράνιο. Ρ= Μέ κύριο χαρακτηριστικό του τήν Ροή.
Ή 'Ελληνικότης του έν λόγφ γράμματος εΤναι αδιαμφισβήτητη, διότι ανευρίσκεται σέ ολα τά ε'ίδη γραφης, τά όποία άφησαν πίσω των οί
aρχαίοι 'Έλληνες, aκόμη καί στόν δίσκο της Φαιστοu (Κεφάλαιο «Τά Όμηρικά επη», σελ.
132), οπου συναντaται μέ τήν μορφή της πα
ραπλεύρου εlκόνος, βεβαίως δέν τεκμηριώνεται ή σύμπτωσις της προφορaς, ομως ύφίστατατο τοuλάχιστον ώς σχημα, πολύ πρίν
τήν ύποτιθέμενη παραλαβή των συλλαβογραμμάτων (καί οχι γραμμάτων) aπό τούς Φοίνικες. Πρός τιμήν των, οί Γάλλοι wνόμασαν αuτό «Υ
-GREC»,
δηλαδή «Υ
Έλληνικόν» aναγνωρί~οντας οτι τό παρέλαβαν, οπως καί τά ύπόλοιπα
γράμματα, aπό τούς 'Έλληνες.
267
φ
Τό εlκοστό τρίτο γράμμα τοu Πελασγικού aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν aξία
500 καί 500.000.
Κάθε γράμμα τοu aλφαβήτου aποτελεί aρχικό διαφόρων όμάδων λέ ξεων. Ή ερευνα θεωρεί δτι, δταν rνα γράμμα εχει σχεδιαστfj μέ βάσι μία
συγκεκριμένη εννοια, είναι φυσικό νά διαθέτη τήν πολυπληθέστερη όμά δα λέξεων, οί όποίες εχουν ώς aρχικό αuτό τοuτο τό γράμμα. Στήν προ σπάθειά της, λοιπόν, νά εντοπίση κατά πόσον, τό συγκεκριμένο γράμμα εχει ώς ρί~α τήν εννοια «Φυσw» η τήν εννοια «Φάος»
σκόπιμο νά κάνη τήν έξfjς διερεύνησι: 'Ανάμεσα στά
=
«Φwς», εκρινε
3.853
λήμματα του
λεξικοu, κατεμέτρησε τί ποσοστό aντιστοιχεί σέ καθ rνα εξ αuτων. Εύρέ θησαν λοιπόν 195 λήμματα εχοντα ώς ρί~α τήν εννοια «Φάος», ilτοι ποσο στό
5%,
ενω μόνον
35
λήμματα, δηλαδή ποσοστό μόλις
0,9%,
εχοντα ώς
ρί~α τήν εννοια «Φυσw».
"Ας σημειωθfj δτι δέν περιελήφθησαν λέξεις εχουσες ώς ρί~α τό «Φα νερώνω», παρ' δτι ή βαθύτερη εννοια τfjς λέξεως σημαίνει Φέρω εlς τό Φως, δέν ελήφθησαν ύπ' οψιν aκόμη λέξεις σχετι~όμενες μέ τό Λάμπω
δπως «Φαέθων», οί όποίες όμοίως σχετί~ονται μέ τό Φως. 'Εάν προσεμε τροuντο καί αuτές, τότε, τό ποσοστό θά ανήρχετο περίπου στό διπλάσιο. Τά προαναφερθέντα ποσοστά, λοιπόν, μας aποκαλύπτουν δτι ύπάρχει αlτιώδης σχέσις μεταξύ του γράμματος «Φ» καί τfjς εννοίας του «Φω τός». Ή σχέσις αuτή επιβεβαιώνεται καί aπό τόν Ήσίοδο, ό όποίος μας λέ γει:
«'Αλλά Αuτόν (τόν Δία), εξηπάτησεν rνας υίός του Ίαπετοu, κλέψας τό aεί~ωον πuρ, μακράν εποπτεύουσα λαμπρή aκτίνα, δπως τό Φwς του ήλίου, εντός κοίλου νάρθηκος».
« .. .dλλά μιv έξαπάτησεv έuς πάις 1απετdίο κλέψας dκαμάτοιο πvρος τελέσκοποv αύyiιv έv κοίλρ; vάρaηκι·
»1
Τό Φως του Φαέθοντος καί τό Φως του Φάρου μας Φωτί~ουν προστα-
l.
Ήσίοδος, Θεογονία, σεφ.
268
565-567.
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
τεύοντάς μας, τό μέν πρωτο aπό ύφάλους πνευματικfίς Φύσεως, τό δέ δεύτερο aπό τούς Φυσικούς τοιούτους. Ό aνθρώπινος όΦθαλμός, δταν παρατηρη aπό κάποιαν aπόστασι μίαν όποιανδήποτε έστία Φωτός, τήν aντιλαμβάνεται ύπό μορφήν κύ
κλου «0». Πρός aποφυγήν συγχύσεως μετά του «'Όμικρον», ό σχεδια στής προσέθεσε στόν Φωτεινό κύκλο καί τό «στήριγμα», τό σύστημα aναρτήσεως του Φανου, ύπό μορφή «1». Ίδου λοιπόν πως τελικως προέκυψε τό σχέδιο του γράμματος «Φ», σχεδιασμός ό όποίος κατατάσσει αuτό στόν δεύτερο κανόνα. Ό Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, μaς δίδει μιάν aξιοπρόσεκτη περιγραφή:
« ... τρία μi:ν άπο των χειλών aκρων, δταν τού στόματος πιεσοένος τότε προοαλλόμενον εκ τfjς άρτηρίας το πνεύμα λύσrz τον δεσμον αvτού. και ψιλον μέν εστιν αVτων το π, δασV δi: το φ, μέσον δi: άμφοίν το (f·
.. .μία μi:ν αϋτη συζυγία τριών γραμμάτων άφώνων όμο(ω σχήματι λεγομένων, ψιλότητι δi: και δασύτητι δια φερόντων». 2 Στό aνωτέρω κείμενο, παρατηρουμε δτι τά γράμματα «Π», «Β» καί
«Φ» έμφανί~ονται νά προφέρονται διά τών iiκρων τών χειλέων καί οχι δπως σήμερα, δπου τά δύο τελευταία προφέρονται διά των οδόντων τfjς aνω γνάθου καί του κάτω χείλους. 'Όπως μάλιστα προσθέτει ό συγγρα φεύς, ή όμάδα αuτων των τριων γραμμάτων προφέρεται λαμβάνοντας τά φωνητικά Όργανα, δμοιο σχήμα, διαφέρουν δέ μόνον κατά τήν δασύτητα καί τήν ψιλότητα μεταξύ των. Τήν παρατήρησιν αuτή τήν επισημάναμε
καί κατά τήν έξέτασι του γράμματος «Β». 'Εάν προσπαθήση κανείς νά προφέρη διά του περιγραφομένου τρόπου τό γράμμα «Φ», τότε έξέρχε
ται fίχος Φυσίματος, τά δέ χείλη, παρατηρούμενα aπό έμπρός, λαμβά νουν στρογγυλό σχfjμα. 'Εάν θεωρήσουμε πιθανόν αuτόν τόν τρόπο προ
φορδ.ς, τότε ό σχεδιαστής δέν aποκλείεται νά εΤχε ύπ' οψιν του τόν πρωτο κανόνα, rστω κι aν ή rρευνα δέν μπόρεσε νά έντοπίση τήν σχέσι του Φυ
σίματος μέ τήν κατακόρυφο εuθεία. Ό 'ίδιος ό Πλάτων χαρακτηρί~ει τό συγκεκριμένο γράμμα ώς «πνευματωδες»:
«'Όπως (συμβαίνει) μέ τό "Φεί" καί τό "Ψεί" καί τό "Σίγμα" καί τό
"Ζfίτα", τά γράμματα τά όποία εΤναι πνευματώδη (ή προφορά των aπαι2.
Διονύσιος 'Αλικαρνασσεύς, Περί Συvοέσεως Όvομάτωv, παρ.
14, σεφ. 120-127.
269
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑτlΗΙΩΑΝΝΟΥ
τετ μεγαλύτερη ποσότητα ό.έρος, ό.π' δτι τά άλλα γράμματα), εχει μιμηθη (ό ονοματοθέτης) διάτων ονομάτων, τά σχετικά (aντικείμενα), δπως τό "ψυχρόν" καί τό "~έον" (βρά~ον) καί τό "σείεσθαι" (δόνησις, παλμός κ.λ.π.) καί βεβαίως τόν σεισμόν».
« ... ωσπερ
I
γε διa τού φεΤ καΙ τού ψεΤ καΙ τού σίγμα καΙ τού ζijτα δτι πνευματώδη τa γράμματα, πάντα τa τοιαύτα μεμίμηται
j
αvτοΤς ονομάζων, οίον το "ψuχρον" καΙ το "ζέον" καΙ το "σείεσaαι" καΙ δλως σεισμόν». 3
Συσχετί~ει, λοιπόν, ό Πλάτων τό γράμμα «Φ» μέ τήν ψύξι, πράγματι πολλές φορές Φυσοuμε, γιά νά μειώσουμε τήν θερμοκρασία τΥjς τροφΥjς μας η του ροφήματός μας η κάποιου τέλος πάντων θερμοί) aντικειμένου. Κάθε συμβολισμός, δμως, διαθέτει μίαν φανερήν έρμηνεία καί μίαν η πε ρισσότερες aφανείς, μήπως λοιπόν, κατατάσσοντας τά συγκεκριμένα γράμματα στά «πνευμα-τώδη», μaς δίδει εναν σαφΥj ύπαινιγμό γιά κάτι πνευματικό πού ύποκρύπτουν; Τό μέν γράμμα «Φ» σχετί~εται μέ τό Φως καί τήν πνευματική Φώτησι,
τοu aνθρώπου. Τό γράμμα «S »(Σίγμα), ηδη τό tξετάσαμε καί διεπιστώ σαμε τήν σχέσι του μετά τΥjς SοΦίας. Τό γράμμα «Ψ», ώς διπλοuν σύγκειται aπό τά γράμματα «Π» καί
«S»,
ητοι συμβολί~ει τό Πνεuμα καί τήν Σοφία, τήν όποία ό.ποκτa ή Ψυ
χή κατά τήν διάρκεια τΥjς ενσαρκώσεώς της.
Πράγματι λοιπόν, ό σοφός Πλάτων, φαίνεται δτι δέν παρέλειψε νά μaς δώση «Ψιθυριστά», μέσω των Έλληνικων γραμμάτων, κάποιες aπό τίς
«ii
δεί μη γράφειν», πληροφορίες.
Κάποτε, τά γράμματα «Φ» καί «Χ» φέρονται νά είχαν aνταλλάξει ό.μοιβαίως προφορά, πάντως είναι βέβαιον δτι aπό τήν εποχή κατά τήν όποία εμορφοποιήθη τό παρόν ό.λφάβητο καί μέχρι σήμερα ή προφορά
των δέν εχει τροποποιηθη. Ή εποχή μορφοποιήσεως, συμπίπτει μέ αuτήν τοu Παλαμήδους, ό.φοu αuτός tνεπνεύσθη τό γράμμα «Φ».
Ή εναλλαγή του ηχου των δύο γραμμάτων ενισχύει τήν πιθανότητα, τό
ό.λφάβητο, νά είναι πράγματι προκατακλυσμιαίο, διότι δπως ανεφέρθη J
καί στό κεφάλαιο «Τά 'Ομηρικά επη», κάποιες γραφές, δπως καί μνΥjμες 1 διεσώθησαν μέν μετά τόν κατακλυσμό του Δευκαλίωνος, σδσες δμως διά- !
J 3.
Πλάτων, Κρατύλος, σελ.427, παρ.
270
a.
σεφ.
l-5.
j
j I
ι
1 I
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
σπαρτες, έξηγοuν τήν σύγχυσιν, ή όποία έπηλθε στίς φωνητικές aξίες ώρι σμένων γραμμάτων. 'Όπως εχουμε προαναφέρει, τό τελικό «σκληρό» γράμμα «Π» aλ λάσσει στό «aπαλότερα» «Φ», δταν π.χ. aκολουθη λέξις οασυνόμενη, χάριν της μοναοικης εuφωνίας της Έλληνικης.
« ... το yiφ φι καΙ το χί το μέv tστι πτ το δΕ: κάππα δασvvόμεvοv».
4
Ή παλαιότερη μορφή γραφης αuτοu, ώς «ΠΗ», ύφίσταται μέχρις σή μερα, aναλλοίωτο, στίς λατινογενείς γλwσσες, ώς «ΡΗ», aφού αuτός ό
συνουασμός έξέφρα~ε τόν συγκεκριμένο i}χο στό Κυμαϊκό aλφά6ητο.
4.
Πλούταρχος, Φαιδρά i:ρωτήμ.ατα, σελ.
738, παρ. c, σεφ. 8-9.
271
i
I
χ
ι
Τό εlκοστό τέταρτο γράμμα του Πελασγικου aλφαβήτου μέ aριθμητικήν
J
aξίαν 6οο καί 6οο.οοο.
Ι
Τό σχέδιο αuτου του γράμματος aναπαριστa, δπως τά «Η» καί «Κ»,
τήν θέσι τήν όποία πρέπει νά λάβη ό λάρυγξ, εδω σέ θέσι συσφίξεως, wστε ό εξερχόμενος aπό τούς πνεύμονες aέρας, δυσκολευόμενος νά διέλθη aπό τήν στένωσι, νά παράξη τόν χαρακτηριστικό «γρατ~ουνιστό» aφωνο
fίχο. Φυσικά ή σωστή γραφή θά rπρεπε νά είναι«><» τήν όποία σπανιό τατα συναντaμε σέ διασωθέντα aρχαία κείμενα, δμως γιά λόγους κα θαρwς πρακτικούς -εuκολία του χαράκτου- καθιερώθη aπό παλαιά ή ση μερινή μορφή «Χ», ή όποία στήν πρaξιν οuδόλως διαφέρει.
Στήν Γραμμμική Γραφή συναντaται aντίστοιχο συλαβόγραμμα,
>(
ύπό τόν fίχο «ΞΑ», rχον παραπλήσιο σχεδιασμό. 'Επί παραδείγματι
στήν 'Ιωνική rχει τήν aνω μορφή, ενω στήν Κυπρομινωική τήν κάτω ) ( μορφή (διπλανή εlκόνα).
Τό σχέδιο του συγκεκριμένου γράμματος εuνόητον είναι δτι κατατάσ- · σεται στήν πρώτη κατηγορία, Υ]τοι τfjς aπεικονίσεως τfjς θέσεως των φω νητικwν οργάνων.
Κάποτε, τά γράμματα «Φ» καί «Χ» φέρονται νά είχαν aνταλλάξει αμοιβαίως προφορά, πάντως είναι βέβαιον δτι aπό τήν εποχή κατά τήν . όποία εδημιουργήθη τό παρόν aλφάβητο καί μέχρι σήμερα ή προφορά των δέν rχει τροποποιηθfj. Ή εποχή εκείνη συμπίπτει μέ αuτήν του Παλα μήδους, aφου αuτός ενεπνεύσθη τό γράμμα «Φ». Ή συγκεκριμένη εναλ
λαγή ενισχύει τήν πιθανότητα, τό aλφάβητο νά είναι πράγματι προκατα κλυσμιαίο, διότι δπως aνεφέρθη καί στό 6ο κεφάλαιο, κάποια γράμματα,
δπως καί μνfjμες διεσώθησαν μέν μετά τόν κατακλυσμό του Δευκαλίωνος,
οΌσες δμως διάσπαρτες, εξηγουν τήν σύγχυσιν, ή όποία επηλθε στίς φωνητικές aξίες.
I
"Οπως rχουμε προαναφέρει, τό τελικό «σκληρό» γράμμα «Κ», ό.λ-J
λάσσει στό «άπαλότερο» «Χ», δταν π.χ. aκολουθfj λέξις δασυνόμενη, ~ χάριν τfjς μοναδικfjς εuφωνίας τfjς Έλληνικfjς.
272
.
« ... το yiφ φΤ καi το χΤ το μέv iστι πΤ το δi:
J
κάππα δασυvόμεvοv». 1
1 j
ι
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
"Ας προσπαθήσουμε νά ό.νασύρουμε, ει δυνατόν, κάτι aπ' δσα rκρυψαν οί Μύστες πίσω aπό τίς μορφές των γραμμάτων. Ό Χρόνος, τοίί όποίου μέσον μετρήσεως καί σύμβολον aποτελεί ή
παραπλεύρως εικονι~όμενη κλεψύδρα, εχει σχfίμα πού προσομοιά~ει στό συγκεκριμένο γράμμα. 'Αμφότερα, χωρί~ουν τόν Χρόνο σέ Παρελθόν
καί Μέλλον, τό σημείον επαφfίς, τοίί άνω ήμίσεως (μέλλον) μετά τοίί κάτω
(παρελθόν), στήν κλεψύδρα δπως καί στό γράμμα «Χ», εΊναι <ψιά στιγ μή». Ή λέξις εχει διττή σημασία, ό.φ' ένός σημαίνει «Κουκίδα», δση δηλαδή
εΊναι ή όπή τfίς κλεψύδρας, ό.φ' έτέρου προσδιορί~ει τόν ελάχιστο χρόνο, δσο, μέ άλλα λόγια, διαρκεί τό Παρόν προτοίί μετατραπfί σέ Παρελθόν.
Τό ηχητικό ερέθισμα, aπό τό όποίο προfίλθε ό συγκεκριμένος fίχος, πη γά~ει aπό aνθρώπινη ενέργεια καί συγκεκριμένως aπό τόν fίχο πού παρά γεται κατά τήν «Χάραξιν». Σήμερα, δταν θέλουμε νά προσδιορίσουμε rνα σημείο μέ ό.κρίβεια, κα θορί~ουμε τήν θέσι τοίί όρι~οντίου καί τοίί κατακορύφου άξονος, η μεσημ βρινοίί καί παραλλήλου καθορί~οντάς το ώς σημείο «Χ». Τό αuτό σχέδιο, μέ τήν προσθήκη δύο τελειων δεξιά καί aριστερά, 'ίσχυε καί γιά τούς aρχαίους, οί όποίοι τό σημείωναν ώς «.χ.».
Οί λατινογενείς γλωσσες δέν διαθέτουν τόν fίχο «Χ», διαθέτουν δμως τό aντίστοιχο γράμμα, ό.λλά μέ ηχητική aξία «Ξ» εκ τοίί Κυμα'ίκοίί ό.λφα βήτου.
Παρόμοιες φωνητικές aξίες, μέ τό Πελασγικό «Χ» ύφίστανται στό λα
τινικό ό.λφάβητο: α) τοίί δασέως «Η», β) τοίί συνδυασμοίί των γράμμά των
«CH»,
ύπόλειμμα aπό τήν παλαιότερη γραφή ώς «ΚΗ», πολλων
Έλληνικων ό.λφαβήτων, ή προφορά δμως τοίί τελευταίου δέν εΊναι μία, συναντaται ε'ίτε ώς «ΤΣ», δπως
ώς δασύ «Σ», δπως
CHurch, CHain, CHaqun, CHaise ε'ίτε CHampaign, CHalet ε'ίτε ό.κόμη ώς δασύ «Κ», δπως
CHaos, CHamomile κ.λ.π.
Ι. Πλούταρχος, Φαιδρά έρωτήματα, σελ.
738, παρ. c,
σεφ.
8-9.
273
'
!
1
I
ψ
J
Τό εlκοστό πέμπτο γράμμα τού Πελασγικού aλφαβήτου, μέ aριθμητικήν
I
aξίαν
700
καί
700.000.
Πρόκειται περί οιπλοu γράμματος, τό όποίον κατά τήν aρχαιότητα καί αναλόγως μέ τά γλωσσικά lοιώματα κάθε περιοχΥjς, aπεοίοετο έξ ένός των χειλεοφώνων συμφώνων «Π», «Β», «Φ» καί του συριστικού «Σ». 'Από τΥjς έποχΥjς δμως, κατά τήν όποία έοημιουργήθη τό παρόν aλφάβητο, μέ
χρι καί σήμερα, τό συναντούμε aποκλειστικως ώς ηχητικό συνουασμό των
j 1
1
ι
j
γραμμάτων «Π» καί «Σ».
Εuκόλως aντιλαμβάνεται κανείς δτι είναι aούνατον ν' aποοοθη γρα φικως ή θέσις των φωνητικών οργάνων γιά τήν προφορά του οιπλοu αuτοu συμφώνου, γιά τόν λόγο αuτόν τό «Ψ» κατετάγη στήν οευτέρα κατηγορία
γραμμάτων. Ή ερευνα, προκειμένου νά έντοπίση τό σκεπτικό του σχεοιασμοu αuτοu του γράμματος, κατέληξε στά έξης:
Ό aριθμός των λέξεων, οί όποίες οιαθέτουν ώς aρχικό γράμμα τό «Ψ»,
είναι πολύ ολίγες καί, δπως φαίνεται, καμμία έξ αuτων οέν έθεωρήθη, aπό τούς aρχαίους ονοματοθέτες, Οτι ΕΠληροuσε τίς «Προοιαγραφές», οηλα
οή aρχικό λέξεως, ονόματος ένός σημαντικού aντικειμένου, τό όποίο θά μπορούσε νά aντιπροσωπεύση, ώς εuρέως γνωστό, τό γράμμα. Τό σχέοιό του, ή τρίαινα, αuτομάτως φέρει στόν νου τόν lοιοκτήτη της, ό όποίος, οιά τΥjς χρήσεως του συγκεκριμένου έργαλείου-δπλου, επιανε
Ψάρια, οηλαοή τόν Ψαρά. 'Όμως, οί λέξεις αuτές aποτελούν νεώτερες μορφές, κατά τήν aρχαιότητα έχρησιμοποιοuντο οί λέξεις «ΠΣάρια καί
aργότερα», οΨάρια, lχθύς, νέπος κ.α. Ή λέξις «Ψαράς» είναι νεώτερη, στήν aρχαιότητα έκαλείτο άλιήτωρ, lχθυοβολεύς, οικτυοθήρας, lχθυοθη
ρευτής, οικτυαγωγός, θαλασσοβίωτος, aγρευτήρ, άλιευτής κ.a. Κατά συ νέπειαν, καμμία έκτων ούο λέξεων οέν μπορούσε νά aποτελέση τήν aντι προσωπευτική τοιαύτη, aφού καμμία οέν οιέθετε τό «ψ» ώς aρχικό γράμ μα.
Ή λύσις στήν όποία κατέληξαν οί οημιουργοί, δπως τουλάχιστον τήν
aντιλαμβάνεται ή ερευνα, aποοεικνύεται lοιοφυής: ό Θεός ό όποίος διέ
θετε, ώς χαρακτηριστικό του δπλο, τήν τρίαινα, ηταν ό Π-ο-Σ-ειοwν καί
274
!
I ι,
'
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
δπως παρατηρουμε, τά δύο πρωτα σύμφωνα του ονόματός του εΤναι τά «Π» καί «Σ». Ό Πλάτων, ύπενθυμί~ει δτι: «Τό "Φεί" καί τό "Ψεί" καί τό "Σίγμα" καί τό "Ζητα", τά γράμματα τά
όποία εΤναι πνευματώδη (ή προφορά των aπαιτεί μεγαλύτερη ποσότητα aέρος, aπ' δτι τά άλλα γράμματα), εχει μιμηθη (ό ονοματοθέτης) διάτων ονομάτων, τά σχετικά (aντικείμενα), δπως τό "ψυχρόν" καί τό "~έον" (βρά~ον) καί τό "σείεσθαι" (δόνησις, παλμός κ.λ.π.) καί βεβαίως τόν σει σμόν»,
« ... ωσπερ γε διa τοσ φεί καΙ τοσ ψεί καΙ τοσ σίγμα καΙ τοσ ζfίτα δτι πνευματώδη τa γράμματα, πάντα τa τοιαύτα μεμίμηται
αVτοίς ονομάζων, οlον το "ψvχρον" καΙ το "ζέον" καΙ το "σείεσοαι" καΙ δλως σεισμόν». 1
Χαρακτηρί~ει, λοιπόν, ό Πλάτων τό γράμμα «Ψ» ώς Ψυχρόν, aπό τό 'ίδιο δέ γράμμα aρχί~ει καί ή λέξις «Ψύξις», aρα aποτελέι βασικό χαρα κτηριστικό της.
Τό ϋδωρ, aνήκει στό βασίλειο του Ποσειδωνος. Ύπό τήν ύγράν μορφή του, τό χρησιμοποιουμε γιά νά δροσι~όμαστε aλλά καί γιά νά σβήνουμε
τήν φωτιά, κατά συνέπεια, οί Ιδιότητές του, πράγματι φωτογραφί~ουν, aν οχι τήν Ψύξιν, αuτή καθ' αuτή, τουλάχιστον τήν δροσιά καί τόν πολέμιο
της φωτιας. Στήν στερεά του δμως μορφή, ώς πάγος, συνιστα τήν κατ' έξοχήν εκφρασι του Ψύχους στήν συνείδησι του aνθρώπου.
Κάθε συμβολισμός, δμως, διαθέτει πλήν της φανερης έρμηνείας καί μία η περισσοτέρας aφανείς, μήπως λοιπόν, κατατάσσοντας τά συγκεκρι μένα γράμματα στά "πνευμα-τώδη", μας δίδει εναν σαφη ύπαινιγμό γιά
κάτι πνευματικό πού ύποκρύπτουν; Σίγουρα ναί, διότι ή Ψυχή (προσέξα τε τήν όμοιότητα των λέξεων Ψυχ-ή καί Ψϋχ- ος), θεωρείται τό ϋΨιστο έξ δσων στοιχείων συγκροτουν τό aνθρώπινο ον. Τό γράμμα «Ψ», ώς διπλουν σύγκειται aπό τά γράμματα «Π» καί
«S»,
}lτοι συμβολί~ει τό Πνευμα καί τήν Σοφία, τήν όποία aποκτα ή Ψυ
χή, κατά τήν διάρκεια της ένσαρκώσεώς της.
Δι' αuτου του τρόπου, ό σοφός Πλάτων δέν παρέλειψε νά μας δώση
l. Πλάτων, Κρατύλος, σελ.427, παρ. a, σεφ. l-5
275
1
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«Ψιθυριστά», μέσω των Έλληνικων γραμμάτων, κάποιες aπό τίς
I
«a δεί
~
μiι yράφειv», πληροφορίες.
j
'Όπως ανεφέρθη καί στό κεφάλαιο «Τά 'Ομηρικά επη», πρίν aπό rνα
περίπου αΙωνα, στήν περιοχή Τέλ
- ελ - Γιαχουντά,
j'
στήν Α'ίγυπτο, aνεκα
λύφθησαν πλακίδια τά όποία στήν εμπροσθίαν οψιν εφεραν τήν επίσημη
ι
j
σφραγίδα μέ τό ονομα του Φαραώ Ραμσfί του Γ', στήν οπίσθια δέ κλασικά Δωρικά Έλληνικά γράμματα, μεταξύ των όποίων καί τό «Ψ». Ση
μειωτέον δτι τό συγκεκριμένο γράμμα, δέν ύφίσταται σέ κανένα aλλο
J
aλφάβητο στόν κόσμο, πλήν του Έλληνικου.
:
'Επισήμανσις: ό εν λόγφ Φαραώ ε~ησε στό τέλος του 14ου καί στίς 1
aρχές του 13ου αίώνως π.Χ. (εβασίλευσε μεταξύ
1
1324 καί 1258), τό
'Ελληνικό aλφάβητο, βάσει των παραδεκτων ίστορικων χρονολογήσεων, ύποτίθεται δτι παρελήφθη aπό τούς Φοίνικες, κάπου μεταξύ δύο καί πέ
ντε αΙωνες aργότερα. Σήμερα καί ενω εχει παρέλθη rνας όλόκληρος αΙώνας, aπό τήν συγκε κριμένη aνακάλυψιν, οί εΙδήμονες προσπαθουν aκόμα νά προσαρμόσουν
αuτό τό aνυπότακτο στοιχείο στό Φοινικικό των οlκοδόμημα, λόγφ δέτης μή εuοδώσεως των προσπαθειων έρμηνείας αuτfjς τfjς ανακαλύψεως, τό aποσιωπουν, κατά τό δυνατόν. Ή σημερινή ηχητική aξία του γράμματος αuτου, καθ' δλες τίς ενδεί ξεις, συμπίπτει μέ αuτόν τfjς aρχαιότητος.
ι
I
276
I I
Ω Τό εlκοστό εκτο γράμμα του Πελασγικοu aλφαοήτου, μέ aριθμητικήν aξίαν
800
καί
800.000.
Γράμμα καθαρως Έλληνικfjς προελεύσεως, τό όποίο δέν ύφίσταται σέ κανένα aλλο aλφάοητο καί τό όποίο ό γραμματικός Άθήναιος, τό αναφέ ρει ώς:
« .. .έπειτα κύκλος πόδας έχων ffραχεΤς δύο». 1 Ή ίστορία του γράμματος «0 » εΤναι πολύ μακρά, δχι δμως καί του «Ω».
Άρχικως, ή χρfjσις ένός «0» aπέδιδε τόν οραχύ fίχο, τά δέ δύο «00» κατέγραφαν τήν μακρά προφορά του γράμματος. Κατά τούς εlδικούς, πε ρί τό
650
π.Χ., έμφανί~εται γιά πρώτη φορά τό γράμμα «Ω», νά έκφρά~η
τό μακρόν
«00 »,
ή δέ πατρότης αuτοu aποδίδεται στούς 'Ίωνες. 'Όμως,
aς μήν aγνοήσουμε τό σχfjμα «()»,του aλφαοήτου τfjς Μιλήτου, τό όποίο έχρησιμοποιείτο πολύ πρίν aπό τό «Ω».
Στό σημείο αuτό τίθεται ενα εύλογο έρώτημα: "Αραγε ό fίχος τόν όποίον έκπροσωποuσε τό δι πλουν
«0»
«00 »,
aντιστοιχοuσε άπλως σ' ενα
μέ μεγαλυτέρα διάρκεια εκφορaς η μήπως ή σχεδίασις του γράμμα
τος «Ω», ύπfjρξε aποτέλεσμα τfjς προσπαθείας aποδόσεως ένός διαφο ρετικοu, aρχαίου }1χου, aπ' δτι ενα μακρόν
«0 »;
Ή ερευνα εχει τήν έξης aποψι: 'Εάν aνατρέξη κανείς στά γράμματα «Η», «Κ» καί «Χ», των όποίων ή σχεδίασις, δπως διευκρινίσθη κατά τήν
εξέτασιν ένός έκάστου έξ αuτων, aπεικονί~ει τήν θέσι πού λαμβάνει ό λά ρυγξ γιά τήν προφορά των, καθ' δμοιον τρόπο καί ή οάσις του «Ω» εμφα
νί~εται aνοικτή, μέ τίς δύο πλευρές όρι~όντιες, προσδιορί~ουσα, πιθανως,
οτι ό λάρυγξ εΤναι μέν aνοικτός, aλλά ταυτοχρόνως καί έν συσπάσει, ή δέ στρογγυλότης του ύπερκειμένου σχεδίου προσδιορί~ει τήν στοματική κοι λότητα. Τά φωνητικά δργανα, aπό τήν θέσιν αuτήν, εχουν τήν δυνατότητα νά εκφέρουν ενα «Ω» μακρυτέρας μέν διαρκείας, aλλά καί λαρυγγοφώ
νου χροιaς. Ό fίχος αuτός πιθανως συνέπιπτε μέ τό γνωστό οαθύ καί μα κρόσυρτο «Ω», κατά τόν τρόπο πού προφέρεται aπό τούς 'Ιάπωνας (μήl. Άθήναιος, Δειπvοσοφισταί, οιολ. 10, παρ. 8, σειρ. 8 (Kaibel).
277
j
j
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
I πως οί λευκοί •Α"ίνού, οί όποίο ι φέρονται ώς aπόγονοι των aρχαίων 'Ιώ
νων, διέσωσαν τήν εν λόγφ προφορά, στό μακρυνό αuτό νησί;). 'Ένδειξις, γιά τήν πιθανή διαφορά ηχου μεταξύ τοϋ «Ω» καί των
«00 »,
I
aποτελεί ό διπλός τρόπος γραφfjς αuτοϋ, κατά τήν aρχαιότητα.
Θά τό συναντήσουμε συχνά πυκνά ε'ίτε ώς «"Ω» (ψιλή οξεία, έκπροσω ποϋν τό μακρόν «00»),
1
« 'Ώ δύσμορος, δς χερ{ μi:ν
I
μεafjκα τοuς dλάστορας,» 2 η
« .. .ω μοι τέκνον tμόν, τί νύ σ' έτρεφαν αlνa τεκοiJσα;»/ ε'ίτε ώς «'Ω» (ψιλή περισπωμένη, έκφρά~ον πιθανως τόν βαθύ, κυματιστό
1
ι
ηχο «Ω»),
j
« .. .ώ φίλε Βακχείε, ποϊ οlοπολεϊς ;»
4
«"'Ω παϊ 1ππονίκοv Έρμόyενες,»5
η
Μιά ματιά στήν γερμανική γλωσσα, ή όποία καταγράφει μέ μεγάλη πι
στότητα τά aρχαία aκούσματά της, 'ίσως ένιχύσει τήν aνωτέρω aποψι. Τό δνομα 'Ιωάννης, έπί παραδείγματι, γράφεται
«Johannes»,
παρατηρfjτε
δτι τά γράμματα ταυτί~ονται πλήρως, ύπάρχουν μόνον δύο διαφορές, ή πρώτη aφορα τήν κατάληξιν «-ης» ή όποία, στήν γερμανική, προφέρεται ώς «-ες», διότι τήν εποχή κατά τήν όποία παρελήφθη τό γράμμα «Η»,
έχρησιμοποιείτο aκόμη ώς μακρόν «Ε». Ή δευτέρα διαφορά εντοπί~εται στό γράμμα «Ω», τό όποίον, έπίσης κατά τήν aρχαιότητα, Υιχοϋσε στά αuτιά τους, δχι μόνον ώς μακρόν, aλλά καί ώς δασύ, γι' αuτόν τόν λόγο, aπεδόθη μέ δύο γράμματα, τά
«0h».
Δυστυχως στά έρωτήματα αuτοϋ τοϋ ε'ίδους, τό πιθανότερο είναι νά μήν δοθfj ποτέ aπάντησις, διότι ή μοναδική ελπίδα φαίνεται δτι εσβησε. Ώς ελπίδα εθεωρήθη μία 'Ιαπωνική ανακοίνωσις, στά τέλη τfίς δεκαετίας
τοϋ '80, δτι επεξεργά~οντο μέθοδο, διά τfίς όποίας θά εγένετο δυνατή ή καταγραφή τfjς όμιλίας η τοϋ τραγουδιοϋ, τοϋ αγγειοπλάστη, κατά τήν ωρα πού διεμόρφωνε τά πήλινα κατασκευάσματά του. 'Έκτοτε δέν ύπfjρξε καμμία νεώτερη αναφορά, ενδειξις δτι ή προσπάθεια δέν πρέπει νά ετελεσφόρησε.
2. Σοφοκλijς, Αl'ας, στιχ. 372. 3. 'Όμηρος, Τλιάς, οιολ. Ι, στιχ. 414. 4. Εuρυπίδης, Κύκλωψ, στιχ. 74. 5. Αiσχύλος, Χοηφόροι, στιχ. 743.
278
j j ι
j j
j
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Τά δύο
«00 », τά όποία συμπίπτουν μέ τό σύμβΌλο του aπείρου« οο »,
εlναι πιθανόν νά συνέβαλαν στόν σχεδιασμό, ώς aρχικοί) γράμματος, των λέξεων «'ΟΟκεανός» η «'ΟΟρανός», λόγφ της, φαινομενικης, aπειρο
σύνης του πρώτου η της πραγματικης τοιαύτης του δευτέρου. Ό fιχος του, κατά τήν aρχαιότητα, fιταν «00 » aλλά καί «ΟΥ», δπως Ώρανός καί ΟΥρανός. Ή άρμονία πάντως, ή όποία ύφίσταται στόν πραγματικως aπειρον Ώρανό, έκφρά~εται aπό τόν λεξάριθμό του: ΩΡΑΝΟΣ
= 800+100+1+50+70+200 = 1221,
παρατηρούμε τήν ισορρο
πία ή όποία διέπει τόν συγκεκριμένο aριθμό, δπου τό πρωτο flμισυ, aπο τελεί συ~υγές άρμονικόν του δευτέρου. 'Άνευ αuτης, τό σύμπαν, ε'ίτε θά
διελύετο σκορπι~όμενο στό aπειρο, ε'ίτε θά κατέρρεε μέσα στόν 'ίδιο του τόν έαυτό, σέ μία τρομακτική, aσύλληπτη καταστροφική σύμπτυξι των πάντων.
'Όμοιος συμβολισμός ύφίσταται καί στόν πυθμένα του λεξαρίθμου, ό
όποίος είναι: 1+2+2+1 = 6, aριθμός ό όποίος συμφώνως πρός τήν Πυθαγό ρειαν aριθμοσοφίαν, fιταν ίερός ώς aποτελων τό γινόμενο του πρώτου aρτίου καί του πρώτου περιττού aριθμου (2Χ3=6) καί ό όποίος aντιστοι χεί στό πρωτο γράμμα τοu ονόματος ΖΕΥΣ, «Πατρός οεώv τε άvοpώπωv τε». Ό συγκεκριμένος aριθμός έθεωρείτο δτι:
«'Εξεπροσώπει τήν έξέλιξιν των a"ίδίων (αίωνίων) οuσιων της φύσεως διά μέσου της μορφης εν τft φύσει», εξι δέ iισαν καί τά ε'ίδη των tμψύχων όντων, ητοι θεοί, δαίμονες, flρωες, aνθρωποι, ~ωα, φυτά. 'Αμφότεροι λοιπόν, λεξάριθμος καί πυθμήν, εκπροσωπούν τήν ίσορρο
πίαν, ή όποία διέπει τό Σύμπαν, καθώς καί τήν θε"ίκή καί ύλικήν aπειροσύ νην αuτοu.
Ώς γράμμα, έπειδή δέν ύφίσταται σέ κανένα aλλο aλφάβητο, δέν aφί
νει περιθώρια συγκρίσεως.
279
----------------
--
ι
,j
!
ι
I
Τό εΙκοστό rβδομο γράμμα τού Πελασγικού ό.λφαβήτου, μέ ό.ριθμητικήν aξίαν
900 καί 900.000. Ή ονομασία του εΤναι «Σαμπί». 'Ακόμη καί σήμερα χρησι μοποιείται ώς μαθηματικό σύμβολο, μοναδική δμως περίπτωσις κατά τήν
όποία ό.νευρέθη, ώς γράμμα σέ κείμενο, εΤναι σέ Κυ~ικινή επιγραφή καί συγκε κριμένως στήν λέξι «ναuσσον», ή όποία εχει καταγραφfί ώς «ναi) ~ ον».
Θεωρείται μαλλον περίεργο, τό δτι ενω ή μορφή, ό.λλά καί ή ονομασία του, στρέφουν τόν νου πρός τό γράμμα «Π», ή ονομασία του (φχί~ει aπό «Σ», δπως δέ επισημάνθη επανειλημμένως, δλα τά γράμματα τfίς Έλλη
νικfίς ό.λφαβήτου, διαθέτουν ώς aρχικό γράμμα αuτόν τούτο τόν fiχo των. Πάντως, στήν προαναφερθείσα μοναδική επιγραφή, ό.ντικαθιστα δύο «σσ», όπότε εστω κι' αν δέν ύπάρχει λέξις 'Ελληνική ή όποία ν' ό.ρχί~η
aπό δύο σύμφωνα, τελικwς ό fiχος του συμφωνεί μέ τό aρχικό γράμμα τfίς ονομασίας του. 'Ίσως ό.κόμη ή aρχαία του φωνητική aξία νά aντιστοι
χούσε σέ παχύ «Σ» καί δχι διπλό, ή δέ aπώλεια του συγκεκριμένου ilχου, ν' aπετέλεσε καί τήν αlτία aποσύρσεως του γράμματος aπό τήν χρfίσιν, aφού, στήν Έλληνική, κάθε διαφορά στήν προφορά, συνοδεύεται καί μέ aντίστοιχη προσαρμογή τfίς γραφfίς. Μα~ί μέ τήν χρfίσι του ώς γράμματος, μέ εξαίρεσι τήν προαναφερθείσα Κυ~ικινή γραφή, aγνωστη παραμένει καί ή προέλευσίς του, εάν θεωρήσωμε ώς πιθανή τήν προκατακλυσμιαία καταγωγή του Πελασγικού ό.λφαβήτου,
τότε δέν aποκλείεται, τό «Σαμπί» νά προέρχεται aπό εκείνη τήν εποχή όπότε, ναί μέν ή ονομασία του παρέμεινε στήν μνήμη, δμως ή χρfίσις του πε ριωρίσθη στήν aριθμητική του aξία, ε'ίτε διότι οί ηχητικές ανάγκες δέν ύφί
σταντο πλέον ό.πωλεσθέντος του fiχου πού εκπροσωπούσε, ε'ίτε διότι, μετα κατακλυσμιαίως, κάποιο aλλο γράμμα ό.ντεκατέστησεν αuτό. Ή ερευνα, έλλείψει ό.ποδεικτικwν στοιχείων, δέν επιθυμεί νά εκφράση
μή τεκμηριούμενες aπόψεις, αναφέρει μόνον δτι ό λεξάριθμος της ονομα σίας του γράμματος, τουλάχιστον δπως εφθασε μέχρι τίς ήμέρες μας,
εΤναι 333, ό δέ πυθμήν του 9, ό όποίος θυμί~ει μέν τό 900, ό.λλά δέν ταυτί-
~εται μέ αuτό, aφou εΤναι κατά 100 φορές μικρότερο.
j i
Ώς γράμμα, επειδή δέν ύφίσταται σέ κανένα ό.λλο ό.λφάβητο, δέν ό.φί-
j
νει περιθώρια συγκρίσεως.
j
280
Ι
j
j I ,i
F Τό παρόν γράμμα δέν εντάσσεται στά γράμματα τοu Πελασγικού aλφαβή του, τά όποία εκπροσωπούν (ψιομητικήν aξία, γι' αuτό καί τό εξετά~ουμε τε
λευταίο. Ώς μορφή δέν rχει εύρεοfί ποτέ σέ ΑΙολικές, 'Ιωνικές καί 'Αττικές γραφές, συναντaται δμως σχεδόν σέ δλες τίς άλλες περιοχές τfίς Έλλάδος. Ή προσωνυμία «Δίγαμμα» δέν aποτελεί τό πραγματικό ονομα τοu γράμματος, aλλά αναφέρεται στήν Ιδιαιτερότητα της μορφfίς του, ώς δι πλούν «Γ».
Στήν περίπτωσι τοu
«F»,
ενας aσφαλής τρόπος εντοπισμού τοu }lχου
του οά iίταν ν' aντρέξουμε στόν τρόπο γραφfίς καί προφορaς του, στήν λατινική δπως καί στίς λατινογενείς γλωσσες, στίς όποίες δέν ύπfίρξαν παρεμβάσεις-διορθώσεις, aφou δέν εοεωρήοησαν Έλληνικές.
Ή λατινική λέξις
«VICUS»
aποτελεί aπόδοσι τfjς λέξεως «Fοίκος»
=
«οίκος», ή προφορά σώ~εται αuτούσια, διότι ή λατινική κατέγραφε επα κριβως δ,τι }lκουε ό γραφεύς, ό όποίος μaς μεταφέρει aκόμη δτι τό
«0»
προεφέρετο ώς «ΟΥ» στήν διάλεκτο aπ' δπου παρέλαβαν τήν λέξι.
Ό «οίνος», λέξις ή όποία κατά τήν aρχαιότητα εγράφετο «Fοίνος», επέρασε στίς λατινογενείς γλωσσες ώς λικά),
Vine (aγγλικός τύπος), Vin (γαλ
Vino (ιταλικά), Wine (γερμανικά) κ.λ.π.
Συνεπως ή προφορά τοu συγκεκριμένου γράμματος, κατά τήν aρχαιό τητα, χωρίς aμφισβήτησιν, aντιστοιχούσε στό Πελασγικό «Β», καί εξ αuτοu επιβεβαιώνεται ή ονομασία του, ώς «Βάου>> η «Βαu».
Τό λεξικό των LIDEL & SCOTT επιβεβαιώνει τόν iίχο «Β» aναφέρον δτι: «ή προφορά του 'Ελληνικού οfιτα είναι πιό μαλακή aπό αuτήν των εuρωπαϊκων γλωσσων, διότι aντικαοιστa τό aπολεσθέν «F» (Δίγαμμα)». Ή φωνητική του aξία ώς «Φ» θεωρείται πρόσφατη, τό δέ Κυμα·ίκό
γράμμα« V », τό όποίο εκπροσωπεί σήμερα τόν iίχο τοu Πελασγικού «Β», πιστεύεται δτι, κατά τήν aρχαιότητα, aντιπροσώπευε τόν iίχο «Φ», επει δή αuτόν εκφρά~ει καί σήμερα στήν γερμανική γλωσσα, ή όποία εχει ύπο στfί ελάχιστες aλλαγές διά μέσου των αΙώνων. Οuδόλως αμφισβητείται ή πανάρχαια 'Ελληνική προέλευσίς του, δμως δέν γίνεται aποδεκτή ή πρόθεσις κάποιων νά τό εμφανίσουν ώς aντικατα
στάτη του γράμματος «ς'» (ΣΊ'ίγμα).
281
ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ
κ
λείνοντας τό κεφάλαιο μέ τήν aνάλυσιν των γραμμάτων aς επιση μάνουμε κάποιους συμβολισμούς πού θεωρούμε δτι ύποκρύπτο
νται εντός τfίς σειρaς αuτfίς.
Τό Πελασγικό 'Αλφάβητο, Άρχί~ει aπό τό γράμμα «Α», τό όποίο δια
θέτει ώς πυθμένα τήν Μονάδα, εκπροσωπούν τήν iiπειρη πρωταρχική «'Αρχή» τών πάντων, όμοίως aλληγορεί καί τόν 'Άνθρωπο, στήν κοπιώ
δη πνευματική του πορεία πρός τά "Ανω (δρα σχετικό γράμμα). Τό 'Αλφάβητο συνεχίtει διερχόμενο διά μέσου τών γραμμάτων, τά όποία συμβολί~ουν τόν κύκλο τής Δημιουργίας, aλλά καί εξελίξεως, θυμηθfίτε δτι κάθε γράμμα, δπως διεπιστώσαμε, σχετί~εται μέ ενα η πε ρισσότερα σύνολα πραγμάτων, φυσικων η σχετι~ομένων μέ aνθρώπινες ενέργειες, γιά νά καταλήξη στό «Ω», δηλαδή τά δύο
«00»,
τά όποία,
aποτελούν τό σύμβολο του 'Απείρου. "Αρα, τό Πελασγικό aλφάβητο όρθως rλαβε τήν όνομασίαν του aπό τά
δύο πρωτα γράμματα καί οχι aπό τό πρωτο καί τό τελευταίο, διότι: Τό «ΑΛΦΑ», δπως διεπιστώσαμε κατά τήν aνάλυσί του εκπροσωπεί
τήν aγνωστη Γενεσιουργό Μονάδα, τήν aφετηρία των πάντων. Τό «ΩΜΕΓΑ», στήν aρχική μορφή του ώς δύο
«00»,
συμβολί~ει τό
aπειρο.
'Εάν λοιπόν, wνομά~ετο aντί aλφάβητο, π.χ. aλφαωμέγα, θά t1ταν ώσάν νά ώρί~ετο, διά του τρόπου αuτοu τό πέρας της Δημιουργίας, τό πέ ρας του 'Απείρου.
Ή iiπειρη Μονάδα, διερχόμενη διά τοu πεπερασμένου τής Δημι ουργίας, άποκτά τήν αύτοσυνείδησί της, τό δέ Πεπερασμένο, έπι
στρέφον πρός τό iiπειρο, άποκτά Συνειδητήν ΕΛΕΥΘΕΡΙΆ (λέξις,
εκφρά~ουσα τό ύπέρτατο aγαθό των 'Ελλήνων). Καταλήγουμε λοιπόν, στό δτι: Τό Πελασγικό άλφάβητο άποτελεί τήν φυσιολογικήν έξέλιξιν ή όποία παρηκολούθησε τήν μοναδική Έλληνική γλώσσα κατά τήν Δημι ουργία της. 'Απετέλεσε μέσον έκφράσεως ύψίστων πνευματικών συλ λήψεων, οί όποίες ένεσωματώ()ησαν κατά τρόπον άλληγορικόν, ωστε ό
καθείς άναλόγως τοϋ πνευματικού του έπιπέδου, τής μορφώσεώς του καί τής καλλιεργείας του, νά άντλή διαφορετικές πληροφορίες.
282
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
π
ληθώρα aνθρώπων, οί περισσότεροι ξένοι επιστήμονες καί μή, aσχολουνται εδω καί πολλούς αlωνες, μέ πρωτοφανfί μάλιστα ~fίλο, σέ μία aνευ προηγουμένου προσπάθεια νά «διορθώσουν» τόν τρό
πο μέ τόν όποίο όμιλουν καί γράφουν τήν γλώσσα των οί 'Έλληνες. «Στά παγκόσμια χρονικά, ποτέ κανείς, δέν ένδιαφέροηκε γιά τήν γλώσσα
ένός aλλοv λαοσ, δσο οί πάσης έονικότητος "γλωσσολόγοι" γιά τήν Ελληνι
κή». ( Φίλιππος Άργυριάδης). 'Ακόμη, εξ δσων γνωρί~ουμε, δέν ύφίσταται aλλη περίπτωσις στά πα
γκόσμια χρονικά, δπου διά νόμου νά καταργfίται ή πλούσια φυσική, πα τροπαράδοτη γλώσσα καί γραφή ένός λαου, ή όποία επεβίωσε μετά aπό
2.000 ετη ξένης κατοχfίς (aπό τfίς κατακτήσεως τfίς Έλλάδος ύπό των Ρωμαίων, μέχρι τήν aπελευθέρωσί της aπό τούς Τούρκους) καί νά επι βάλλεται aντ' αuτfίς μιά aτελέστερη, aνορθόγραφη, μέ λέξεις κατασκευ ασμένες, ξενόφερτες, aδύναμες, aσαφείς.
Μέσα σ' αuτό τό χάος, χωρίς νά τό συνειδητοποιfί, ό Νεοέλλην όμιλεί τήν γλώσσα των προγόνων του, κάνοντας χρfίσιν aρχαίων Έλληνικων λέ
ξεων, μέχρι καί Όμηρικων. Λέγει επί παραδείγματι, «λατομείο» (λaς
=
λίθος), «λωποδύτης» (λwπος = Ενδυμα, κάλυμα), «ύποβρύχειΟ» (βρύχει
ος =ότου βάθους τfίς θάλασσας), «ίπποδύναμις» ('ίππος=aλογο) κ.λ.π. 'Ακόμη, κάνει χρfίσιν aρχαίων γραμματικών κανόνων, δπως σέ περι
πτώσεις εκθλίψεως, παραδείγματος χάριν, ή πρόθεσις «επί», πρό μα κρου φωνήεντος, χάνει τό «ι» καί γίνεται «εΠ», Π.χ. επ-αγγέλλω, πρό δασέως ομως ψιλου φωνήεντος, τό «Π» τρέπεται σέ «φ» π. χ. εφ-αρμό~ω καί οχι επ-αρμό~ω. Ή πρόθεσις «Κατά» προτίθεται ουσιαστικών ε'ίτε ώς κατ- ολισθαίνω, ε'ίτε ώς κα()-ορί~ω aντί κατ-ορί~ω. "Αθελά του, ό Ν εοέλ λην τά προφέρει ορθώς εστω κι aν δέν διακρίνει πουθενά πλέον τό δασύ
πνευμα, του aρχικου γράμματος των λέξεων «άρμό~ω» καί «όρί~ω». Ή σοφία μέ τήν όποία διεμορφώθη ή γλώσσα έπι6άλλει, χάριν τfίς άρμο νίας των Ύlχων, τά σκληρώτερα «Π», «Τ» καί «Κ» νά μετατρέπονται στά aντίστοιχα «άπαλώτερα» «Φ», «Θ» καί «Χ», λόγ~ του aκολου
θουντος δασέως Ύlχου. Ή πηγαία εu-φωνία τfίς γλώσσας παρουσιά~εται -πάντοτε aσυναίσθη
τα- καί σέ aλλα σημεία τfίς όμιλίας μας: θέσατε, επί παραδείγματι, με-
283
- - --· - -
~--------------
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
γαλοφώνως τήν ερώτησι «Καλέ μου τί κάνεις;» εν συνεχείp. προφέρετε τήν φράσι «οχι καλε». Συγκρίνατε τώρα τήν προφορά τfίς λέξεως «ι<α λε», στίς δύο περιπτώσεις, στήν δεύτερη, aσυναίσθητα προφέρατε τό «ε» βαρύτερα τοϋ πρώτου παρ' δτι, στό μονοτονικό σύστημα, δέν βλέπε τε πουθενά τόν τόνο «βαρεία».
'Επαναλάβατε τήν σύγκρισι, κάνοντας χρfίσι τfίς λέξεως «γιατι», στίς
aκόλουθες φράσεις: α) «Τό λέγω αυτό γιατl. ετσι πρέπει νά γίνη>> καί β) «Γιατί δέν iίλθες εχθές;» Μήπως σας εξέπληξε ή συνειδητοποίησις τfίς διαφορδ.ς, ή όποία εξέρ χεται αυθορμήτως aπό τό στόμα σας; Στά Σφακιά, στήν Κρήτη, μιά φράσις, πού ακούγεται aκόμη, εντυπω σιά~ει: «Μά Ζδ. φάσκω σοϋ το» πού σημαίνει «Μά τόν Δία, αυτό στό
λέγω (εγώ)! » Στά τέλη τοϋ 20οϋ αlώνως, ό γνωστός τραγουδοποιός Διονύσης Σαββό
πουλος, μέ τήν βοήθεια παλμογράφου, εμελέτησε τόν «iίχο τοϋ Νεοέλλη νας», δπως wνόμασε τήν ερευνά του. Τά λεχθέντα ύπ' αυτοϋ μεταφέρονται επακριβwς, χωρίς περικοπές,
προσθfίκες η κρίσεις διότι aποτελοϋν μίαν επιστημονικήν εργασίαν, ή όποία εμπεριέχει καί τήν αυτοκριτική της. «ΤΑ ΕΛιlΗΝΙΚΑ ΩΣΤΡΑΓΟΥΔΙ »
τα έλληνικα είναι τραγούδι, οχι άπλώς κα) μόνον έπειδΥι ή έκφορά τους δια οέτει πλούσιο κυματισμό· κι aλλες γλώσσες r]χοσν ομορφα. τα ίταλικα π.χ.
δi:ν ύστεροvν aπ' αUτfις τf]ς aπόψεως. Κάοε γλώσσα έχει τον {zχο της. 'Όμως μόνον ή έλληνικΥι γλώσσα έχει συνείδηση το σ έαυτοσ της ώς τραγουδιού.
τ ο aποτύπωμα αvτi]ς τi]ς συνείδησης είναι οΙ τόνοι κα) τα πνεύματα των :.iλεξανδρινών.
1
Πράγματι, τίνα τοvς έκαναν; Μια φωνfι ποv μπορέινα τραγουδa χωρ)ς συ-
ι ι
Συχνα aκοvμε: «Ma τa έλληνικa στΥιν άρχfι δl:ν είχαν τόνους». j
νείδηση είναι χαρα Θεοσ. Κάποτε δμως τα έλληνικα άπλώοηκαν· «ως μέσα στfιv Βακτριανψ τa
πήyαμεν, ως τοvς 'Ινδούς ... » οΙ όποίο ι πfίραν μi:ν τα έλληνικά, aλλα aμου-
1j j
j
σα. Κι έτσι έδωσαν τΥιν λαμπρfι εvκαιρία στοvς 'Έλληνες να συνειδητοποιή
σουν δτι ή οάση των έλληνικών είναι οάση καοαρα μουσικοποιητικΥι κα) χωρ)ς
αvτfιν τα έλληνικα iιταν άπλως μια γλώσσα τόσο φριχτα διαφορετικΥι ωστε ν'
aναγκαστοσν οΙ :.iλεξανδρινοl να χαράξουν μέσα της' για πρώτη φορά, πνεύ-
j
284
I ι
1
i
j
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
ματα καt τόνους' ποu σαν μουσικα σημάδια aπεικονίζουν Πιν aρχετυπικiι φωνiι aπ' δπου aνα6'λύζουν τα έλληνικά έπt α ίώνες. Οί :4λεξανδρινοt χρειάστηκαν γι' αVτην τiιν έργασία τρείς αίώνες. Πώς φαvτασ()οfΝ, δτι άπόyοvός τους, όvόματι Βερυοάκης,
έρyασία τους περιττfι καΙ
va
()a έκρινε τfιν
()a τfιν άπέρριπτε έv μι(i vυκτί! (ύπογράμισις
συvτάκτου) Ό λόγος τfίς είσήγησής μου σά '(}ελα νά lιαι λόγος ύπερ τfίς έπιστροφfίς των τόνων. Στέκω avτίΟετος προς το μονοτονικό. Μετα6'άλλει τiιν γλώσσα σε δάσος καμμένο κι όχι μόνο aπο οπτικfίς πλευρiiς. Διαφοροποιεί οασύτερα
Πιν aντίληψή μας για Πιν γλώσσα, Πιν όποία ύπο6'ι6'άζει σε κώδικα τfίς τροχαί
ας' aγνοώντας δτι δεν μιλiiμε για να πληροφορήσουμε ό ενας τον aλλον, διό
τι aν ήταν έτσι σα μiiς aρκούσαν οι' εvγλωττες χειρονομίες τού συμπασούς κυ ρίου ποu στέκει πίσω aπ' τi]ν έκφωνήτρια τfίς ΕΡΤ στο δελτίο είδήσεων, aπεvσυνόμενος σε κωφαλάλους. Μιλώντας πραγματοποιούμε i!να σέατρο τού λόγου, ποu ή aλήσειά του πη
γάζει aπ' το οάσος τfίς φωνfίς μας. Οί τόνοι των :4λεξανδρινων αύτiι τiιν aλή σεια προσπάσησαν να μνημειώσουν, ένω το μονοτονικό, ε/τε aπο aγνοια, ε/τε σκόπιμα, σ6'ήνει Πιν συνείδηση αύτού τού γεγονότος.
τ ο έπόμενο οfίμα λοιπον σά lιαι ή κατάργηση τfίς ίστορικfίς ορσογραφίας' ή έπι6'ολiι έvος μοναδικού «0 » κι έvος μοναδικού
«l». Τότε σά
'ρσει καt το
λατινικο aλφάοητο. Ή λογικiι τού μονοτονικού σα επιταχύνει τον έκφυλισμο
τfίς γλώσσας aπο aποψη φωνολογίας' προς Πιν κατεύσυνση μιiiς νέας όμιλίας ποu aκούγεται Υ]δη aπ' τίς μεταγλωττισμένες τηλεοπτικές σειρές. Έκεί, 'Έλληνες ι}σοποιοί, «ντουμπλάρουν» δπως λέμε, σε έλληνικi] μετάφραση, τοuς διαλόγους των ήρώων τfίς ξενόγλωσσης ταινίας' προσπα()ώvτας να εκφέ ρουν τ[ς λέξεις σύμφωνα με τον ρυσμο στον όποίο τοuς αναγκάζει το aνοιγό
κλειμα των χειλέων τού είκονιζομένου. Κα[ έπειδiι αύτο είναι aδύνατον aνευ 6'ιασμού, κι έπειδiι το αύτt τού ησοποιού-μεταγλωττιστfί 6'ομ6'αρδίζεται aπο
τον ήχο τfίς ξένης φωνfίς ποu έπαναλαμ6'άνεται aπειρες φορες στο μαγνητό φωνο, ωσπου να πετύχει ό συγχρονισμός, γι' αύτο aκούμε εν τέλει παράδοξα έλληνικά· τα έξης:
-
ΗτανμιασαυμάσιαεμπειρίαδενσυμφωνειςΚρίστοφερώώΚρίστοφερ! Αλησινάσασυμφωνήσωμαζίσου, λώωωωρα!
Έξ aλλου, τόνικότητες πέριεργες διασέτει και ό πρώσυπουργος μας, ό
όποίος είναι «πόλυ σύγκινημενος που ή πάγκοσμια κοίνη γνώμη κάταδικασε τό ψεύδοκρατος τού Ντόκτας». :4ναπάντεχα έλληνικα aκούγονται έπίσης
285
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
καΙ aπο aξιόμαχους ήγέτες τfjς aντιπολίτευσης ποv ολέπουν μια προεκλογι κή τους συγκέντρωση να φτάνει μέχρι «την όδο Πανεπιστήμιου», όπότε καΙ τiιν χαρακτηρίζουν «μεγαλειώδικη». Πρέπει να σας πω δτι δi:v fjμουν πάντοτε ύπερ των τόνων. Τοvς σεωρούσα διακοσμητικα στολίδια, κατάλοιπα aλλων έποχων, ποv δεν χρειάζονται πιά.
Κα/ κασως δi:v fjμουν ποτε καλος στiιν ορσογραφία, το μονοτονικο με διευκό λυνε. Βέοαια ή γλώσσα χωρ/ς τόνους φάvταζε στα μάτια μου σαν σεληνιακο το
πίο, aλλα νόμιζα δτι αVτο ήταν μια προσωπική μου έvτύπωση, σέμα συνήσειας. 'Ώσπου συνέοη το έξfίς: Είχα ορεσεί για Ενα διάστημα να aκούω συστηματι κά, καινούργια, aνέκδοτα τραγούδια, έπωνύμων καΙ aνωνύμων, για λογαριασμό τfjς δισκογραφικfίς έταιρίας λύρα, προκειμένου αύτη να τα ήχογραφήσει η να
τα έπιστρέψει στοvς συνσέτες. Είναι δύσκολο ν' aπορρίπτεις κι aκόμα δυσκο λότερο να έξηγείς το γιατί. 'Όταν οέοαια το τραγούδι είναι τετριμμένο η άτεχνο, ή έξήγηση είναι εvκολη.
Mov συνέοη δμως να δω τραγούδια δπου οί στίχοι δtν
ήταν άσχημοι καΙ ή μουσικiι δi:v ήταν τυχαία, έπ! πλέον ταίριαζε σεματικα καΙ με τοvς στίχους. Κι δμως το τραγούδι συνολικα δi:v «Κύλαγε» δπως λέμε· όπά τε το έπιστρέφαμε στον έvδιαφερόμενο με διάφορες aσάφειες καΙ ύπεκφυγές.
Τ ο πράγμα με aπησχόλησε. 'Βφερνα στο μυαλό μου μεγάλες ώραίες έπιτυ χίες, παλια τραγούδια -πράγμα ποv κάνω άλλωστε συχνά, μήπως καΙ ορω το μυστικο τfiς έπιτυχίας- καΙ τα συνέκρινα μ' αVτα ποv aπέρριπτα, ωσπου μετα aπο μfίνες διεπίστωσα κάτι πολv άπλό: δταν μια μουσικiι μετατρέπει συστημα
τικα τίς μακρες συλλαοες σε οραχείες, η οταν aνεοάζει τiιν φωνiι έκεί δπου ύπάρχει άπλως μια περισπωμένη, ένω τiιν κατεοάζει συστηματικα έκεί ποu ύπάρχει ψιλiι οξεία, δταν δηλαδiι ή μουσικiι κινείται avτίΟετα -προσέξτε, avτί σετα οχι στον ρυσμο του ποιήματος, aλλα avτίσετα στΙς aναλογίες τονισμού κι
aντίσετα στiιν ορσογραφία του- τότε δσο έξυπνη καΙνά vαι, κάνει το τραγούδι δυσκίνητο καΙ aσσματικό. Στα πετυχημένα τραγούδια δεν συμοαίνει αVτό. Βέ οαια, δταν γράφει κανε/ς πάνω σ' Εvαν ρυσμο η σ' Ενα μουσικο δρόμο, πρέπει να aκολουσήσει τα καλούπια τους, όπότε σα ύπάρχουν σημεία δπου αvΠι ή
πείρα ποv περιέγραψα δi:v τηρείται. ΑVτο δμως σα συμοεί μόνο δταν δi:v γίνε ται aλλοιfJς. Κα! πάντα ή οιασμένη λέξη σα τοποσετείται έτσι ι:Jστε να προη-
γοvνται καΙ να Επονται έπιτυχείς στιγμές, ι:Jστε να μειώνεται ή έντύπωση τfίς aτασσαλίας' ή όποία έτσι συνδυασμένη ωφελεί, διότι το τραγούδι aλλοιως aά
ταν μηχανικό. Κάτι τέτοιο δεν τό χα προσέξει. Καi ήταν ή πρώτη φορα ποu
αlσσάνσηκα δτι οί τόνοι καΙ τα πνεύματα ίσως να μiιν ήταν διακοσμήσεις, ίσως
να είχαν λόγο.
286
i
~J
J
J IJ
I ι
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Μ' αύτες τΙς σκέψεις, πfjγα στο στούντιο ηχογραφήσεων καί, σ' lνα κενο
i:ργασίας' είπα στο μαγνητόφωνο μιa φράση ποv Πιν διάλεξα i:vτελώς τυχαία, με μοναδικο κριτήριο, λέξεις με δσο γίνεται μεγαλύτερη ποικιλία πνευμάτων καΙ τόνων. Νa ή φράση. Α.κούστε την:
(Μαγνητόφωνο) «άπ' τ' aνίJη τού Μαyιού έλαφρi:ς πνέουν οί αόρες». 'Έκοψα τότε με ψαλίδι τΥιν μαγνητοταινία, γιa νa προσοέσω «ταινία
σιωπfίς» aνάμεσα στΙς λέξεις καΙ νa τΙς aπομακρύνω μεταξύ τους. Α.κούστε τις πάλι:
(Μαγνητ.) «άπ'
...
τ' iiνίJη
...
τού Μαyιού
...
έλαφρi:ς
...
πνέουν
...
οί
αόρες». Συνέδεσα κατόπιν το μαγνητόφωνο μ' lναν μικρο παλμογράφο. ΣΠιν όοό νη του, το fιχητικο γεγονος μετατρέπεται σε όπτικό, καΙ μπορεί κανε/ς Ετσι νa μετρήσει καλύτερα το vψος τfjς έντασης, aλλa καΙ το vψος τfjς συχνότητος ένος ήχου. Κι δπως οί λέξεις τfjς φράσης μου διαδέχονταν aργa ή μία Πιν
aλλη, είχα Πιν εύχέρεια νa ολέπω σΠιν μικρούλα όοόνη τού παλμογράφου τa διαγράμματα των λέξεων, χω ρ/ς νa μπερδεύονται μεταξύ τους γι' αύτο i:ξ
aλλου καΙ τΙς είχα χωρίσει. Δυστυχώς, σ' δλη Πιν Α.οήνα ύπάρχει μόνον μία iιλεκτρονικΥι όοόνη μεγάλων διαστάσεων, γιa νa ολέπαμε δλοι i:δω μέσα τί aκριοώς δείχνει ό παλμογράφος.
Na
κάναμε το πείραμα aπ'τΥιν aρχή.
Α.λλa δεν μπορέσαμε νa έχουμε μιa τέτοια όοόνη. Σaς έφερα δμως μιa γρα
φίστικη aναπαράσταση των διαγραμμάτων ποv παρουσίασε ό παλμογράφος στο στούντιο. Νά το διάγραμμα
τfίς προίJέσεως «άπ' »
καΙ το διάyραμμα τfίς λέξης «iiνίJrι».
'Όπως ολέπετε ή ένταση τfίς λέξεως έφτασε τa 24
db
(σ.σ. ντεσιμπέλ, μο
νάδα μετρήσεως i:ντάσεως ήχου). Το δε vψος συχνότητας ξεπέρασε τοvςΒΚ (χιλιόκυκλους). ''Εχουμε δηλαδΥι μιa νότα -aς πούμε- ψηλη καΙ δυνατή.
287
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
«τοϋ Μαyιοϋ». Νότα πολv πιο σιγα νή·
12 db. Και aαρύτερη· 4 Κ. Τ ο διά
γραμμα δμως άπλωτό.
«έλαφρές». Έλάχιστα πιο χαμηλrz νότα aπ'Πιν προηγούμενη· σης και στοvς
4 Κ,
12db επί
με λιγότερους
άρμονικοvς δμως και γι' αVτο aαρύτε ρη.
«πvέουv». Το διάγραμμα τώρα &vε
aαίνει. Ή έvτασητfίςνόταςείναι16db και ή οξύτης της στοvς 8 κ δπως και «τ' avlJrι» με σαφώς λιγότερους
άρμονικοvς δμως' όπότε και aρκετa χαμηλότερη aπο το «avlJrι».
χαμηλότερη επίσης aπ' Πιν λέξη «τ' avlJrι » aλλa όπωσδήποτε ψηλότερη
aπ' το «πvέουv»' φαίνεται ή λέξη
«α δρες» . "Ένταση 22
db
και ϋψος μόλις φοάvει
στοvςΒΚ. ''Έκοψα ξανa τις λέξεις τfίς μαγνητοταινίας τότε, και τις ξανακόλλησα μ' άλλη σειρά. Πρώτα έaαλα Πzν λέξη ποv παρουσίασε το χαμηλότερο διάγραμ μα: το «άπ'». Μετa, Πιν λίγο δυνατότερη· Πιν λέξη «έλαφρές». Τρίτη έοα
λα, aάσει τού διαγράμματός της' Πιν λέξη «τοϋ Μαyιοϋ». Τέταρτη Πιν &μέ σω ς εvρυτέρου διαγράμματος λέξη «Πvέουv». Πέμπτο, το διάγραμμα
«αδρες» και τέλος τa «avlJrι». ''Έφτιαξα δηλαδiι μιa σειρa στiιν ταινία, aρχίζοντας aπ' Πιν λέξη με το χαμηλότερο διάγραμμα και προχωρώντας πά-
288
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
ντα στο άμέσως ύψηλότερο. Όπότε iίδα μi: τα μάτια μου Πιν έξfις παρέλαση: 6αρεϊα, περισπωμένη, οξεία, ψιλΥι περισπωμένη, ψιλΥι οξεία. 'Όταν τ' άκούει κανε/ς μαζεμένα, Εχει Πιν εντύπωση μιaς φωνfις ποu ξεκινa άπο χαμηλα καΙ μi: συνεχfι άνε6οκατε6άσματα μaς οδηγεί σ' Ενα κρεσέντο. Ακούστε το. Θα προσπαοήσω να σaς δείχνω ταυτόχρονα καΙ τα διαγράμματα:
«άπ' Ι τοϋ Μαγιοϋ Ι έλαφρi:ς I πνέουν Ιοί αύρες Ι τ' aνθη». Έπανέλα6α Πιν ίδια δουλεια καΙ μi: aλλες πολλi:ς φράσεις. Πάντα οί λέ
ξεις μi: ψιλiι οξεία η δασεία οξεία ήταν πιο ψηλές καΙ πιο δυνατi:ς άπ' τΙς άλλες. Πάντα ή οξεία Εδινε ήχο ψηλότερο τfις περισπωμένης καΙ τfις 6αρείας καΙ πάντα ή περισπωμένη άκουγόταν ίσχυρότερη τfις 6αρείας. Παρατήρησα
λοιπόν δτι μια φράση ποu σα άποτελείτο άπο λέξεις καΙ μi: τοuς εννέα συν δυασμοuς τόνων καΙ πνευμάτων, ο' άνάγκαζε Πιν φωνή τού ομιλητfι να άπα δώσει Εξι διαφορετικα τονικά ϋψη. τα έξfις: Χαμηλότερα οί aτονες λέξεις. Αμέσως ψηλότερα, ή λέξη μi: τήν 6αρεία. Ακόμη ψηλότερα ή λέξη μi: Πιν πε
ρισπωμένη, πιο πάνω ή λέξη μi: Πιν οξεία. 'Ακόμη πιο ψηλα ή ψιλΥι περισπω μένη καΙ ή δασεία περισπωμένη καΙ ψηλότερα άπ' δλες ή ψιλiι οξεία καΙ ή δα
σεία οξεία. 'Έξι διαφορετικα ϋψη, δηλαδή Εξι διαφορετικi:ς μικρονότες, ποu χωρίζονται άπο πέντε διαστήματα. Πως μπορώ τώρα ν' άντισταοω στον πει ρασμό καΙ να μη ουμηοω δτι στΥιν καο' ήμaς μουσική, ο λεγόμενος σκληρος
τόνος' π.χ. το «νh-πa» εκτάσεως 12 κομμάτων άπ' Πιν εποχΥι τού Πυοαγόρα, χωρίζεται επίσης σi: πέντε μικροδιαστήματα καΙ παράγει Εξι φωνές: Πιν φωνΥι
«νiι», τήν φωνΥι «νh μικρh Βίεση», Πιν φωνΥι «Βίεση
4
κομμάτων», Πιν
φωνΥι «Βίεση ήμιτόνου», τΥιν φωνΥι «Βίεση όκτω κομμάτων», καΙ Πιν φωνΥι «Πά». Ν α Εχει σχέση aραγε ή φωνΥι τfις μικράς διέσεως π.χ. μi: Πιν 6α
ρεία μας; VH ή δίεση ήμιτόνου μi: Πιν οξεία; Δi:v εΊμαι προετοιμασμένος να πω κάτι τέτοιο καΙ γι' αUτο τ' άφήνω τώρα στΥι φαντασία, ωσπου να το άναλά-
6ει ή μελλοντικΥι συστηματικΥι εργασία. Ανεξάρτητα άπ' αUτο δμως, εΊναι πα ραδεκτό δτι το πολυτονικό υίοοετήοηκε πλήρως άπ'το Βυζάντιο, καΙ πάνω στο πολυτονικό χτίστηκε δλη ή ύμνογραφία καΙ ή εκκλησιαστικΥι μουσική.
ΑΠΟ 'κεί πfιρε Πιν οροΥι άναλογία άνάμεσα στα τονικα ϋψη η τα χρονικα μή κη μεταξu των συλλα6ων καΙ το δημοτικό τραγούδι, κι Ετσι φτάνει IJς εμaς
αύτΥι ή ίδια ζωντανΥι φωνΥι τfις γλώσσας, ίδια, δσο μπορεί να εΊναι ίδια μια φωνΥι μετα άπο χιλιάδες hη.
"Ας ξαναγυρίσω δμως στΙς φράσεις ποu δοκίμασα στο στούντιο. Σaς τίς δια6άζω άπλως, χωρlς σχεδιαγράμματα. «Πάντ' άνοιχτa πάντ' άγρυπνα τa μάτια τfίς ψυχής μου».
289
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
Ό ήχος τfίς ψιλfίς οξείας είναι ύψηλότερος άπ' τοuς ifχους τfίς οξείας. Ε. aν άλλάξουμε Πιν σειρa των λέξεων, Εχουμε πάλι Πιν l(;ια σχέση: «Τ a μάτιι τfίς ψυχfίς μου, aγρυπνα πάντα, άνοιχτa πάντα». Τ ο !δια κι aν Εχοvμ• ψιλiι οξεία στΥιν πρώτη λέξη: «Ιiστραψε φώς καΙ γνώρισε ό νιος τΟν έαυ τό του». 'Ή ψιλi] οξεία στΥzν τετάρτη και στΥzν δεκάτη τετάρτη συλλαοή: «Τι χάσμα ποu aνοιξε ό σεισμός, εύfJuς έγιόμισ' aνfJη». Ψιλi] νότα έπίση!
παράγει και ή δασεία οξεία: π.χ. «Κι όμως, όλα κανεlςνa τa τολμάει πρέ· πει». Κι άνάποδα: «Κανεlς νά τa τολμάει πρέπει όλα. Κι όμως». i1κ6 μα χαμηλότερα άκούγεται ή περισπωμένη, όταν προηγείται η Επεται ψιλ~
οξεία: <<Έξοχα δώρα.
I
Στfιv aκρη τfίς γfίς. /'Εκείνον τον aντρα ποi
κάfJεται άντίκρυ». Ή δασεία περισπωμένη είναι έπίσης ψηλότερη φωνΥ, άπ' τf]ς οξείας, τfίς οαρείας, η τf]ς περισπωμένης. Παράδειγμα με οξεία: «Τ i
δικό μας αίμα». Παράδειγμα με οαρεία. «Ποιητi:ς τfίς fjττας». Παρά δειγμα με περισπωμένη' οαρεία και δασεία περισπωμένη' όπότε άκούγοvται
τρείς φωνές: «Tofrro έστl το αίμα». Μέσα στο στούντιο είχα και δύο έκπλήξεις. Na ή πρώτη: Προσπαοώvτας ν' άκούσω τi]ν διαφορa οξείας και περισπωμένης' διάοασα τi]ν φράση; «Αυγά πάντα ή γυναίκα». τ ο «Πάντα» άκούγεται ψηλότερα aπ' τδ «λυγά» πού παίρνει περισπωμένη. «Αυγά πάντα ή γυναίκα»· aκούγεται
δμως περιέργως ψηλότερα κι aπ' το «γυναίκα»' ποu δμως παίρνει οξεία. Γιατί aραγε; Τηλεφώνησα σ' Ενα φίλο, κι Εμαοα δτι ή «γυναίκα» οφείλει νa
παίρνει περισπωμένη, διότι είναι τf]ς τρίτης κλίσεως ή όποία δμως καταρyή οηκε, γι' αύτο πfίρε οξεία ή «γυναίκα».
Na
λοιπόν, ποu aπο aλλο σημείο
όρμώμενος, aναγκάσοηκα νa συμφωνήσω δτι κακώς καταργήοηκε ή τρίτη κλίση aφού στΥzν φωνή μας έξακολουοεί νa ύπάρχει. «Αυγά πάντα ή γυ ναίκα» λοιπον και παίρνει και περισπωμένη. Ή δεύτερη Εκπληξη: Εδωσα σ' Εvαν άνύποπτο νέο, ποu παρευρισκόταν στο
στούντιο, νa διαοάσει λίγες φράσεις. Εκεί μέσα είχα οάλει σκοπίμωςΠιν wια λέ ξη ως έπίΟετο και ώς έπίρρημα, διότι είχα πάντα Πιν περιέργεια νa διαπιστώσω aν προφέρουμε διαφορετικa το ωμέγα άπο το όμικρον. Α.κούστε τις φράσεις:
(Μαγνητ.) «Είν' άκριοος αύτος ό άναπτήρας. "Ας μfιv εlν' ώραίος, Εχει τfιv άξία του. Ναί, άκριοώς αύτο ήfJελα νa πώ».
Α.κουστικως δεν παρατήρησα διαφορά. 'Έκοψα τcς δύο λέξεις καc τcς κόλλησα τi]ν μία κατόπιν τfίς aλλης.;
Ακούστε το!
(Μαγνητ.) «άκριοός
290
... άκριοώς».
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΦΩΝΗ
Ελάχιστη διαφορa στο αvτί· ό iιχολήπτης μόνον έπέμενε δτι το δεύτερο
είναι κάπως πιο φαρδύ. "Ας το ξανακούσουμε:
(Μαγνητ.) «άκριοός
... άκριοώς».
'Ασήμαντη διαφορά. Συνδέσαμε τότε τον παλμογράφο. Νά το διάγραμμα
τού έπιοέτου «άκριοός», δπως προέκυψε, καΙ νά το πολv πλουσιότερο τού έπιρρήματος.
Δεν είναι καταπληκτικό; 'Όταν το
είδα' τa μηχανήματα τού στούντιο μού φάνηκαν σaν όργανα τού παραμυ
οιού. Ό παλμογράφος μού φάνηκε σaν μιa σκαπάνη πού, κάτω aπ' το
έδαφος τfις καοημερινfις όμιλίας' ανακαλύπτει αvτο ποv δεν έπαψε
ποτε νa ύπάρχει, έστω μέσα σε χειμερία νάρκη, αvτο ποv συνειδητοποίησαν καΙ προσπάοησαν νa μνημειώσουν οί 'Αλεξανδρινοί 2.000 χρόνια πρίν. τίπο τε δεν χάοηκε. 'Όλα ύπάρχουν. Άρκείνa προσέξουμε αVτο το τραγούδι τfις
καοημερινfις όμιλίας ποv πηγαινοέρχεται συνεχώς dνάμεσά μας. 'Ακούστε
πώς iιχούν οί τονισμοί. 'Ακούστε τa μακρά. 'Ακούστε τΥιν λαϊκΥι τραγουδί στρια πώς aποδίδει το ωμέγα η τΥιν ψιλΥι οξεία:
(Μαγνητ.) Σωτηρία Μπέλλου: «Νύχτωσε χωρ[ς φεγγάρι». 'Ακούστε το ίΟιο, αVτΥι τη φορa σ' ένα έλαφρο τραγούδι.
(Μαγνητ.) Μ. Ζορμπαλa-Δ. Γαλάνη: «Συγγνώμη σofJ tnτώ, συγχώρεσέ με».
Κι aλλα μακρότατα ωμέγα aπο τραγούδι δημοτικό. 'Ακούστε:
(Μαγνητ.) ΣυλλογΥι Σίμωνος Καρρa: «Κάτω στο γιαλό». Πηλίου. Τέλος aκούστε τΥιν οεία φωνΥι τού 'Ανδρέα Εμπειρίκου, τΥιν παράξενη aπαγγελία ποv κυνηγά τΥιν λάμψη τfις οξείας' τον πλούτο τfις διφοόγγου, τοvς τόνους καΙ τΥιν οροογραφία, σaν μουσικa σύμοολα μιaς φωνfις ποv προϋ
πάρχει aδιάκοπα καΙ όδηγεί το ποίημα.
(Μαγνητ.) Ό Εμπειρίκος διαοάζει Εμπειρίκο: «Είς τΥτν όδοv τών Φιλελ λήvωv».
Εδώ τελειώνουν τa σουοενίρ μου aπο το στούντιο. 'Όσοι δεν με πίστεψαν, είναι πάρα πολύ λογικοί. Μόνο ποv έτσι χάνουν τhν εvκαιρία νa οελτιώσουν το τραγούδι τους. Κι δσοι πάλι χάρηκαν με τa σχεδιαγράμματά μου,
oa πρέ
πει νa μειώσουν τον ένοουσιασμό τους τίποτα aπ' δσα είπα δεν aποτελεί aπόδειξη. Θa πρέπει όμάδες έργασίας i:πιχορηγούμενες νa μαγνητοφωνή-
291
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΠΗΙΩΑΝΝΟΥ
σουν έκατοντάδες dνaρώπους διαφορετικfίς ήλικίας' επαγγέλματος' μορφώ σεως καΙ τόπου διαμονfίς, νa ταξινομήσουν καΙ νa dναλύσουν το ύλικο στο εργαστήριο, μi: παλμογράφους μεγάλους ποv νa «διαοάζουν» διαφορi:ς μι
κρότερες τού 1 Κ. Ο ί ελπίδες μου είναι dντίΟετες aπ' τΙς ελπίδες τού μονοτο νικού ποv dρνήaηκε Πιν παράδοση καΙ Πιν κοινi] εμπειρία. Οί ελπίδες μου προσολέπουν σε μιa dντικειμενικi] dποδειξη, δτι ή επιοολή του ύπfίρξε πρά ξη τόσο λογικi] ωστε νa καταντa παράλογη καΙ aντιεπιστημονική. Τελειώνω. Δi:ν περιφρόνησα καμμιa aποψη καΙ δi:ν κολάκευσα καμμιά.
Προσπάaησα νa πω τρεΤς φορi:ς τρεΤς dλήaειες.
Πρώτον: τα έλληνικα εΊναι τραγούδι. Κανεlς δi:v σκέφτηκε ποτi: να άπλοποιήσει iνα τραγούδι η να το δεί πρακτικά. Γιατί να δούμε λοιπΟν τα έλληνικά, πρακτικά; Δεύτερον: 'Όποιος στα8εί άλαζονικα άπέναντι στα ρεφραtν ποv τον
ψυχαγώγησαν δια οίου, στρέφεται έvαντίον τiίς προσωπικής του ίστορίας και πίστης. τα ϊδια μπορεί να πά()ει iνας λαος μΕ: τfrι
γλώσσα. 'Ιδίως aν ή γλώσσα του εΊναι τα έλληνικά. Τρίτον: Τ α έλληνικα ώς τραγούδι εΊναι άνυπόφορα δύσκολα. Κανε ι ς δi:v τα ογάζει πέρα μΕ: τα έλληνικά. 'Απέναντι στα έλληνικα ()ά 'μα
στε πάντα φάλτσοι κι άγράμματοι. 'Αλλ α τίνα γίνει; Σημασία Εχει ή συνείδηση δτι τα μιλάμε οχι για να γίνουμε δεξιοτέχνες άλλα για να γίνουμε aν8ρωποι.
Εύχαριστώ». Τό aνωτέρω, δπως προανεφέρθη, aποτελεί aπομαγνητοφωνημένη με
ταφορά, aπό ~ωντανή παρουσίασι των διαπιστώσεων του Διονύση Σαββό πουλου, σχετικά μέ τήν διασω~όμενη μουσικότητα της Έλληνικης γλώσ σας καί παρατίθεται δπως aκριβως εφθασε στά χέρια μας.
Ή ερευνα επισημαίνει δτι aν καί επέρασαν πάνω aπό δεκαπέντε χρό νια, aφ' δτου εκοινοποιήθησαν τά aνωτέρω, κανείς κρατικός φορέας η Άκαδημα·ίκός δέν εδειξε τό παραμικρό ενδιαφέρον, γιά νά επιβεβαιώση η
νά aπορρίψη, μέ επιστημονικό τρόπο, τά διαπιστωθέντα aπό τόν επιφανη καί aξιο τραγουδοποιό μας.
Οί εν λόγφ θέσεις aντικατοπτρί~ουν μέ τόν καλύτερο τρόπο τίς aπό ψεις της ερεύνης, γι' αuτό εχρησιμοποιήθησαν ώς επίλογος. 'Ακόμη, τίς βλέπουμε νά παίρνουν μορφή Έλληνικου τοπίου, μέσα aπό τούς στοί
χους του ΕΛΛΗΝΟΣ ποιητου, 'Οδυσσέα 'Ελύτη.
292
ΑΙΩΝΙΩΣ ΟΜΙΛΟΥΣΑΦΩΝΗ
«Το κάaε ωμέγα, το κάaε ϋψιλοv, ή κάaε οξεία, ή κάaε ύπογεγραμμέvη
δεv είvαι παρa Εvας κολπίσκος, μιa κατωφέρεια, μιa κάaετη οράχοv πάvω σε μιa καμπύλη πρύμvας πλεούμεvοv, κvματιστοt aμπελώvες' ύπέρavρα εκκλησιώv, aσπράκια η κοκκιvάκια, tδω η εκεί, aπο περιστεριώvες καΙ γλά στρες με γεράvια».
Δυστυχως ολες αuτές τίς ύπέροχες εΙκόνες τίς όποίες μας ε~ωγράφισε, ό 'Ελύτης, χρησιμοποιώντας λέξεις ώς χρωστfίρες, ό Ν εοέλλην ε βαλε εναν εκσκαφέα, τίς ισοπέδωσε καί τίς «σιμεντάρησε» οπως-οπως, κατά τήν προσφιλfί συνήθειά του των τελευταίων ετων.
Κλείνοντας τό παρόν πόνημα, τοuλάχιστον οσον aφορδ. τήν γλωσσα καί τήν γραφή, aς αναλογιστούμε οτι οί επεμβάσεις πρός διόρθωσί των aπετέλεσαν σέ ολες τίς φάσεις των παράλογες καί καταστρεπτικές κινή σεις.
Κανείς δέν μπορεί νά aμφισβητήση οτι, τοuλάχιστον ό δυτικός πολιτι
σμός, βασί~εται, σχεδόν aποκλειστικως, στά επιτεύγματα του aρχαίου Έλληνικοu Πνεύματος. Οί περισσότεροι προσεπάθησαν καί προσπαθούν
νά εκμεταλλευθούν, δι' 'ίδιον οφελος, επιλεκτικως τίς ύλικές πλευρές των Έλληνικων επιτευγμάτων, aποκομμένες aπό τίς Υιθικές η πνευματικές
των ρί~ες. 'Όπως aποδεικνύει μιά aναδρομή στήν ίστορία, οί 'Έλληνες, ή γλωσσα των, ή γραφή των, τά πνευματικά καί καλλιτεχνικά aριστουργήματά των,
γενικως δέ κάθε τι 'Ελληνικό, ύπfίρξαν ανέκαθεν στόχος κλοπfίς, δια βολfίς καί καταστροφfίς. 'Όμως, εάν ποτέ πάψη νά συμβαίνη αuτό, τότε aς aφήσουμε τό τελευ
ταίο 'Ελληνικό δάκρυ νά κυλίση aπό τά μάτια μας, διότι θά σημαίνη οτι δέν προκαλούν πλέον τήν ~ήλεια καί τόν φθόνο, ΤΟΝ ΔΕ ΦΘΟΝΟ ΤΟΝ ΠΡΟΞΕΝΕΙ ΠΆΝΤΟΤΕ ΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ, ΠΟΤΕ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ.
293
j
j
ι
ι
1
! J
i I
J,
J
Π
ni. μ.Χ .. δ δποτος περιέχει τόν κατ6λογο τ
προ·ίστrψένων της Βι(Jλιοοήκης τι]ς ΆλεξαvrΊρείας. (ΔουβλΊνο. Βιολιοοήκη
Co.llegel, πηγή Ίστορία του Έλληνιιωu .,Έθνους. τόμος Ε'
ΠΙΝΑΞ ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΩΝ
•
Ε{>χαριστίες
•
Πρόλογος
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
•
Εiσαγωγή
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
•
Προέλευσις των Έλλήνων
•
Φωτογραφίες
•
Προέλευσις του Έλληνικου Πολιτισμοί)
•
Ή Πρώτη μορφή γραφfjς
'5\ • Δ ιεuεταν
....................................................... 7
.......................................... 17
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 .............................. 67
.......................................... 93
" ' γε γραφη ' οι' αρχαιοι ' αρα
"Ελλ ηνες;
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97.
• 'Ιχνηλασία τfίς γραφfjς των Έλλήνων ............................... 103 •
Τά 'Ομηρικά 'Έπη
...............................................
115
• 'f-I Αi>δή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
•
Τά γράμματα του Έλληνικου 'Αλφαβήτου
•
Ή 'Ελληνική Γλωσσα
•
Ά νάλυσις ένός έκάστου τι'δν γραμμάτων "Αλφα
..........................
153
............................................
177
189 196 199 202 207 210 216 219 223 225 228 230 234 237
Βfjτα
Γ(iμμα
Δέλτα 'Έψιλον
Στίγμα Ζfjτα
'Ήτα Θfjτα
Ίωτα
Κάππα Λάμδα Μυ Νυ
•
Κλείνοντας
•
'Επίλογος
........................... ΞεΤ
'Όμικρον πι
Qόππα Ρω Σίγμα Ταυ 'Ύψιλον Φί Χί
Ψεί
'Ωμέγα Σαμπί
Βάου-Δίγαμμα
183 243 245 251 254 256 260 263 264 268 272 274 277 280 281
..................................................... 282
...................................................... 283