Εντατική εκμετάλλευση μελισσών για συλλογή γύρης και την παραγωγή μελιού από Θυμάρι - Έλατο – Πεύκο (Μέθοδος Καπράλου) Α. Εισαγωγή Η κατωτέρω μέθοδος εκμετάλλευσης μελισσών για συλλογή γύρης και την παραγωγή μελιού από θυμάρι –έλατο – και πεύκο είναι καταστάλαγμα εφαρμογής της μελισσοκομικής θεωρίας στην πράξη από τον υποφαινόμενο και για την περιοχή πέριξ της Χαλκίδας . Κατωτέρω περιγράφονται μέτρα – εργασίες – εφαρμογή τεχνικών για την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων όπως : • Επίτευξη καθορισμένων στόχων πχ. παραγωγή μελιού μόνο από θυμάρι ή έλατο ή πεύκο ή κάποιος συνδυασμός αυτών . Για την παραγωγή γύρης ή βασιλικού πολτού ή πρόπολης ή και μελισσών προς πώληση. • Τίθενται κριτήρια απόδοσης πχ Κιλά μελιού ανά κατηγορία (θυμάρι ,έλατο , πεύκο )και γύρης ή gr βασιλικού πολτού ή πρόπολης και αριθμός μελισσών προς πώληση από την εκμετάλλευση των συγκεκριμένων κυψελών . Για την επίτευξη των ανωτέρω είναι αναγκαία η εφαρμογή προγράμματος μέγιστης δυνατής εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων των περιοχών πέριξ της Χαλκίδας .( Με ακτίνα δράσης Χαλκίδας – Γαλαξιδίου ). Προκειμένου να καταρτιστεί σωστό πρόγραμμα εκμετάλλευσης , με εναλλακτικές φάσεις, και αμέσως ανακύπτει το σπουδαίο θέμα της μελισσοκομικής αξιολόγησης των δυνατοτήτων κάθε περιοχής.. Αυτό προϋποθέτει μελέτη – σπουδή κάθε περιοχής για την διαπίστωση της σύστασης της μελισσοκομικής χλωρίδας και πανίδας των μελιτοεκρίσεων – αποδόσεων γύρης και πως η μεταβολή των κλιματικών παραγόντων (θερμοκρασίας – βροχή ) μεταβάλλουν και διαφοροποιούν κάθε φορά τις μελισσοκομικές αποδόσεις των μελισσοκομικών πόρων και κυρίως του μελιού – γύρης . Το θέμα είναι τεράστιο και απαιτεί επιστημονική μελέτη και μάλιστα με λεπτομέρεια της συμπεριφοράς της μελισσοκομικής χλωρίδας – πανίδας αλλά και εκτίμηση μελισσοκομικών αποδόσεων και παρατηρήσεων επί σειρά ετών κάθε περιοχής . Από την μελέτη αυτή μπορεί να προκύψει ένα δυναμικό μοντέλο πρόβλεψης και εκτιμήσεων ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες κυρίως βροχής – θερμοκρασίας. Η μέριμνα και οι εργασίες για την εφαρμογή της μεθόδου αρχίζουν από το Οκτώβριο και αφού τα μελίσσια έχουν μεταφερθεί σε περιοχές με γύρη πχ στο φθινοπωρινό ρείκι (Σουσούρα ). Β .Καλό Ξεχειμώνιασμα Προϋποθέσεις για το καλό ξεχειμώνιασμα είναι : 1.Τοποθεσία μελισσοκομείου: Εξετάζονται με λεπτομέρεια οι κατωτέρω παράγοντες : α. Υγρασία Επιλέγουμε το έδαφος να είναι χαλικώδες ,επικλινές και να μην φυτρώνουν πολλά χορτάρια .Γενικά η περιοχή να μην έχει πολύ υγρασία (πολύ δροσιά την νύκτα ή θέσεις στις οποίες να εγκλωβίζεται η υγρασία και παγωμένος αέρας ). Καλό είναι αρχές Νοεμβρίου ο χώρος του μελισσοκομείου να ραντίζεται με ζιζανιοκτόνο ώστε να μην φυτρώνουν χορτάρια. β. Θερμοκρασία Στην περιοχή αν είναι δυνατόν τις περισσότερες ημέρες του χειμώνα να μην κατέρχεται η θερμοκρασία κάτω των 14οC . Επί πλέον η θερμοκρασία κατά την
1
διάρκεια του εικοσιτετραώρου να μην έχει μεγάλη διακύμανση Δηλαδή προτιμώνται περιοχές με χαμηλά υψόμετρα και νότιες .Αυτό έχει μεγάλη σημασία γιατί όπως είναι γνωστό σε αυτή την θερμοκρασία και μικρότερη το μελίσσι σχηματίζει την μελισσόσφαιρα και οι μέλισσες σταματούν να πετούνε με άνεση εκτός της κυψέλης άρα δεν έχουν την δυνατότητα να αδειάζουν το έντερό τους που είναι και η κυριότερη αιτία προσβολής του μελισσιού από νοζεμίαση. γ. Άνεμος Προφύλαξη του μελισσοκομείου από τους βοριάδες και τοπικά ρεύματα με φυσικούς ή τεχνητούς φράχτες. δ. Προσηλιακό Αν είναι δυνατόν με την ανατολή του ήλιου οι πρώτες ακτίνες να πίπτουν επί των κυψελών και αυτό να συνεχίζεται στην μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας . ε. Μελιτοέκριση – γύρη Καλό είναι να υπάρχει στην περιοχή μελιτοέκριση και γύρη ώστε οι μέλισσες να αξιοποιούν τις ημέρες που μπορούν να πετάξουν . Η ύπαρξη πεύκου με εργάτη , φθινοπωρινής κουμαριάς ,δενδρολίβανου κλπ είναι νομές με εξαιρετικά καλά αποτελέσματα . στ. Νερό ύδρευσης των μελισσών Το νερό είναι απαραίτητο στις μέλισσες και τους χειμερινούς μήνες .Για λόγους οικονομίας πτήσεων και καταπονήσεων των μελισσών πρέπει το νερό να είναι κοντά στο μελισσοκομείο και αν είναι δυνατόν σε θερμοκρασία μεγαλύτερη του υπάρχοντος στην φύση . Πρέπει να τοποθετούνται κατάλληλες ποτίστριες και να εφοδιάζονται με καθαρό νερό από τον μελισσοκόμο. Το νερό είναι αναγκαίο και απαραίτητο πολύ περισσότερο τους καλοκαιρινούς μήνες και επιβάλλεται ο μελισσοκόμος να φροντίζει για την εξασφάλιση του ( φυσικές πηγές – ποτίστριες )σε αντίθετη περίπτωση ελάχιστη θα είναι η συλλογή μελιού και τα μελίσσια λιμοκτονούν. 2. Εποπτεία – φροντίδα Πρέπει να είναι προσβάσιμο όλο τον χειμώνα και σχετικά κοντά στην οικία του μελισσοκόμου ώστε να ασκείται εποπτεία και η σχετική φροντίδα με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος μεταφοράς . Οι επιθεωρήσεις του χειμώνα πρέπει να είναι ελάχιστες ,γρήγορες και χωρίς να προκαλούν διαταραχή στις μέλισσες. 3. Συμμάζεμα των μελισσών Αφήνουμε τόσα τελάρα όσα ‘’ πατάει’’ ο πληθυσμός . Τα Μελίσσια με πληθυσμούς κάτω από έξι τελάρα τοποθετούνται για ξεχειμώνιασμα σε πεντακυψελίδια ή τρικυψελίδια .Αυτό έχει πολύ καλά αποτελέσματα γιατί τα μικρά μελισσοσμήνη εκμεταλλεύονται την θερμοκρασία του ενός το άλλο. 4. Τροφές Ανάλογα με τον πληθυσμό του μελισσιού αφήνουμε και πλαίσια με μέλι τόσα όσα θα σκεπάζει ο πληθυσμός τα άδεια τελάρα απομακρύνονται . Την ύπαρξη ζαχαροζύμαρου πάνω από την μελισσόσφαιρα την θεωρούμε αναγκαία .Έτσι μπορεί να αποφευχθεί η νέκρωση του σμήνους λόγω ασιτίας . Γιατί μέλια μπορεί να υπάρχουν αλλά λόγω του κρύου οι μέλισσες να μην τα φθάνουν . Εξ άλλου οι μέλισσες το χειμώνα χρησιμοποιούν από το ζαχαροζύμαρο όση ποσότητα χρειάζονται. Το άριστο είναι να δίδουμε τουλάχιστον και ένα τελάρο με γύρη στο κέντρο της μελισσοφωλιάς δηλαδή μετά τον γόνο αν υπάρχει.
2
5. Κερόπανο – πιάτο – ταΐστρα Τους μήνες από Νοέμβριο μέχρι και Απρίλιο τα τελάρα που θα υπάρχουν εντός των κυψελών πρέπει να σκεπάζονται με κερόπανο . Δηλαδή με βαμβακερό ύφασμα διαστάσεων του εμβρυοθαλάμου . Το πιάτο είναι το σύνηθες πιάτο που χρησιμοποιείται στο τάϊσμα των μελισσών με σιρόπι ζάχαρης . Κατά την διάρκεια του χειμώνα τοποθετείται ανάποδα επάνω από την μελισσόσφαιρα και κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργεί άριστες συνθήκες από άποψη θερμοκρασίας αφού εγκλωβίζει την θερμότητα που παράγουν οι μέλισσες . Η ταΐστρα είναι τύπου πλαισίου (πλαστική ή ξύλινη ) και τοποθετείται μετά το τέλος των τελάρων και με το εγκλωβισμό λόγω του κερόπανου του αέρα στο κενό της δρα ως θερμομονωτικός φράκτης . Έτσι διαδοχικά επάνω από την μελισσόσφαιρα τοποθετούνται : Ζαχαροζύμαρο – πιάτο ανάποδα – κερόπανο . Οι θυρίδες του καπακιού παραμένουν ανοικτές για την κυκλοφορία του αέρα και την αποφυγή υγρασίας . Για καλύτερο αποτέλεσμα οι πάτοι των εμβρυοθαλάμων πρέπει να φέρουν σίτα ανοιχτή χειμώνα καλοκαίρι ώστε να δημιουργείται ρεύμα αέρος με συνέπεια αποφυγή υγρασίας αλλά έχουμε και πτώση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι. Επί πλέον κατά την καταπολέμηση του βαρρόα αυτή πέφτει έξω από την κυψέλη και είναι βέβαιος ο θάνατό της λόγω ψύχους αφού η χημική ή βιολογική καταπολέμηση της γίνεται το χειμώνα . 6. Διάταξη κυψελών –τελάρων Οι κυψέλες τοποθετούνται κατά μήκος του τεχνητού ή φυσικού φράχτη σε απόσταση ενός έως ενάμιση μέτρου η μια από την άλλη με τις χειμερινές θυρίδες και να βλέπουν νοτιοανατολικά . Πρέπει να μην σκιάζονται από δένδρα ή άλλα αντικείμενα . Καλό είναι να τοποθετούνται σε υπόβαθρα (πέτρινα κλπ ) και σε ύψος περίπου 30 cm για την αποφυγή της υγρασίας και του σαπίσματος των κυψελών και εύκολου χειρισμού –εκτέλεσης εργασιών επισκέψεων . Τα τελάρα αρχίζουν να τοποθετούνται από την ανατολική πλευρά του εμβρυοθαλάμου αφού λόγω της πτώσης των αχτίνων του ήλιου είναι και το πλέον ζεστό σημείο του κατά την διάρκεια του χειμώνα . 7. Καταπολέμηση του ακάρεος βαρρόα Η καταπολέμηση του βαρρόα πρέπει υποχρεωτικά να γίνεται την περίοδο από Νοέμβριο – Ιανουάριο για τους εξής λόγους : -- Αυτή την περίοδο τα μελίσσια έχουν τους μικρότερους πληθυσμούς ,ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα είναι χωρίς γόνο ,άρα όλα τα άτομα του βαρρόα είναι επάνω στις μέλισσες και εφ όσον καταπολεμηθούν με οποιοδήποτε φάρμακο αυτό δρα αποτελεσματικά με βαθμό εξόντωσης 95-100%. -- Τα μελίσσια έχουν τα λιγότερα τελάρα άρα το φάρμακο θα ‘’ επιμολύνει’’ ελάχιστα από αυτά σε σχέση με το σύνολο του μελισσοκομείου . -- Ο χρόνος από την εποχή της θεραπείας μέχρι τον τρύγο είναι μεγάλος τα ‘’επιμολυσμένα’’ τελάρα λίγα με συνέπεια το μέλι να είναι απαλλαγμένο από άξιο λόγου ίχνος φαρμάκου. -- Έχει παρατηρηθεί ότι εφ όσον γίνει σωστή καταπολέμηση αυτή την περίοδο τα μελίσσια είναι απαλλαγμένα από το άκαρι βαρρόα σχεδόν παντελώς μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου. Τον μήνα Οκτώβριο ελάχιστα βαρρόα μπορεί να βρεθούν σε κηφηνογόνο και αυτό προκαλείται από επιμόλυνση από γειτονικά μελισσοκομεία . Άρα επιτακτική προβάλει η ανάγκη της γενικής και από όλους τους μελισσοκόμους
3
καταπολέμησης του βαρρόα αυτή την περίοδο. Το μέτρο αυτό επιβάλλεται να λαμβάνεται υποχρεωτικά με ποινή προστίμου από όλους τους μελισσοκόμους. Υπάρχει η πεποίθηση εφ όσον γίνει συστηματική και επί σειρά ετών καταπολέμηση του βαρρόα από όλους του μελισσοκόμους στα μελίσσια μιας απομονωμένης περιοχής πχ ενός νησιού και απαγορευθεί και τηρηθεί η εισαγωγή μελισσοσμηνών είναι δυνατόν τα μελίσσια αυτής της περιοχής να απαλλαγούν από το βαρρόα . Αν δε εφαρμοστεί και κατάλληλο πρόγραμμα γενετικής επιλογής για την δημιουργία ανθεκτικής στο βαρρόα ράτσας μελισσών ακόμα καλύτερα . Επιλογή του ακαρεοκτόνου πρέπει να γίνεται από τα νομίμως κυκλοφορούντα στην χώρα μας και εγκεκριμένα αρμοδίως . Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σκευάσματα που έχουν έγκριση σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες . Σκευάσματα με βάση τις δραστικές ουσίες οξαλικό οξύ, το κουμαφός, το φλουβαλινέιτ ,το φλουμεθρίν κρίνονται ότι είναι αποτελεσματικά χωρίς να αποκλείονται και βιολογικά . Πρέπει να αποφεύγονται οι συσκευασίες από τις οποίες το φάρμακο κατά την χρήση έρχεται σε επαφή με τα ξύλινα μέρη της κυψέλης .Καλά είναι τα φάρμακα σε μορφή ταινίας ώστε να έρχονται σε διαδοχική επαφή οι μέλισσες με το φάρμακο. Αν υπάρχουν στην μορφή εμποτισμένης χάρτινης ταινίας τα αποτελέσματα είναι ακόμα καλύτερα γιατί οι μέλισσες αναγκάζονται να θρυμματίζουν το χαρτόνι με συνέπεια συνεχώς να ανανεώνεται το φάρμακο και να έχουμε συνεχή δράση. Πρέπει να τηρούνται οι οδηγίες χρήσης των φαρμάκων . Γ. Εργασίες στην αποθήκη 1. Όλες οι εργασίες προετοιμασίας νέου και επισκευής- συντήρησης του παλαιού υλικού. α Το νέο υλικό Καλό είναι από το εργοστάσιο κατασκευής η συναρμολόγηση να γίνεται με ανοξείδωτες βίδες ή πρόκες αφού προηγουμένως να έχουν περαστεί με συντηρητικό ξύλου ( δηλητήριο ) έπειτα μίνιο ή βελατούρα οι πατούρες και κρυφά σημεία πχ μεταξύ ποδιών και πατώματος.. Στην συνέχεια και πριν από κάθε άλλη εργασία γίνεται μαρκάρισμα όλου του μελισσοκομικού υλικού με την σφραγίδα κωδικό αριθμό του μελισσοκόμου . Ακολούθως πέρασμα με ένα χέρι λινέλαιο εσωτερικά και εξωτερικά στη συνέχεια καλό στοκάρισμα με άριστο στόκο ναυπηγικής ο οποίος να αντέχει στις συστολές – διαστολές. Με επιμέλεια γυαλοχαρτάρισμα και βάψιμο των εξωτερικών επιφανειών , κατά προτίμηση με πινέλο, δυο φορές με βελατούρα ,ψιλό γυαλοχαρτάρισμα και άλλες δυο φορές με χρώμα . Πάντοτε χρησιμοποιούμε τα καλύτερα υλικά . Κέρωμα εσωτερικών πλευρών εμβρυοθαλάμων και πατωμάτων με χρήση θερμού αέρα και σπάτουλας . Προσαρμογή συνδετήρων με ανοξείδωτες βίδες. Βάψιμο της εξωτερικής οροφής του καπακιού με τσιμεντόχρωμα για την αποφυγή υπερβολικής θερμοκρασίας το καλοκαίρι. Έχει αποδειχθεί ότι το καλύτερο υλικό κατασκευής των κυψελών είναι το κόντρα πλακέ θαλάσσης πρώτης ποιότητας του εργοστασίου ΣΕΛΜΑΝ. Στα δε καπάκια κάτω από τον τσίγκο να τοποθετείται φενιζόλ τύπου ντάουν πάχους 1 CM ή λεπτό φύλλο υαλοβάμβακα για μόνωση από την ζέστη του καλοκαιριού και απώλειας θερμότητας τον χειμώνα . Η σίτα ή αεραγωγοί με σίτα στον πυθμένα της κυψέλης εξοικονομούν πολλές εργατώρες στο μελίσσι που είναι αναγκασμένο να τις σπαταλά ώστε να διατηρείται η θερμοκρασία σε χαμηλά επίπεδα το καλοκαίρι . Εργασία που είναι σε βάρος της συλλογής μελιού. Οι ορθοστάτες των τελάρων με λεπτό ακέφαλο προκάκι στερεώνονται συμπληρωματικά στους κηρηθροφορείς. Βάσεις κυψελών κινητές και πόρτες με θυρίδα χειμερινή δηλαδή με άνοιγμα 0,8 – 1,1 cm.και θερινή με άνοιγμα 2 cm. β. Παλαιό υλικό
4
Έλεγχος για σαπίσματα ,διορθώσεις, πέρασμα των τομών που δημιουργούνται από τα ξεσαπίσματα με συντηρητικό ξύλου ( δηλητήριο ),στοκάρισμα , γυαλοχάρτισμα και βάψιμο με χρώμα σε δύο στρώσεις . Έλεγχος συνδετήρων – θυρίδων .Απολύμανση με πλύσιμο και χρήση ζεστού νερού με απορρυπαντικό ή αραιού διαλύματος καυστικής σόδας και μετά καλό ξέπλυμα . Κέρωμα εσωτερικών πλευρών εμβρυοθαλάμων και πατωμάτων με χρήση θερμού αέρα και σπάτουλας. Η απολύμανση μπορεί να γίνει και με φλόγιστρο και μετά κέρωμα . 2. Διαχωρισμός - έλεγχος – καθαρισμός από περιττά κεριά και πρόπολη των τελάρων και κατάταξή τους σε τρεις κατηγορίες α. Τα λευκά καλοκτισμένα τελάρα . β. Τα εντελώς σκούρα ( με κριτήριο να μην διέρχεται το φως )και με πολλά κηφήνοκελιά τελάρα . Αυτά πηγαίνουν για λιώσιμο στην συνέχεια επισκευή ,απολύμανση – βάπτιση –καθαρισμός με καυστική σόδα και συρμάτωση για να δεχθούν καινούργια φύλλα κηρήθρας. Το κερί αυτών των σκούρων τελάρων πρέπει να απομακρύνεται από την μελισσοκομία και να πηγαίνει σε άλλες χρήσεις όπως στην κηροπλαστική την βιομηχανία κλπ . Και τούτο γιατί από την πολύ χρήση στις κυψέλες έχει επιμολυνθεί με διάφορες ουσίες των φαρμάκων που έκανε ή κάνει χρήση ο μελισσοκόμος(κηροσκωρίνη κλπ) . Έτσι η διαδικασία αυτή εφ όσον θεσπιστεί (πώς ; υποχρεωτικά ; με επιδότηση ; ) θα έχει πολύ καλά αποτελέσματα για την μέλισσα και την ποιότητα του μελιού αφ ενός και αφετέρου και στους άλλους κλάδους της Εθνικής Οικονομίας αφού θα έχουν πρώτη ύλη και ενδεχομένως να μειωθούν οι εισαγωγές και να αναπτυχθούν νέα προϊόντα . Για την κατασκευή δε των νέων φύλλων κηρήθρας να χρησιμοποιούνται μόνο τα απολεπίσματα των τελάρων του τρύγου.. γ. Τα υπόλοιπα σκούρα τελάρα από τα οποία διέρχεται το φως.
Ταΐστρα τύπου πλαισίου
Τελάρο με τροφές
Τελάρο κενό σκούρο από την αποθήκη
Τελάρο με γόνο ή μαρκαρισμένο με γόνο
Τελάρο με γόνο
Τελάρο με γόνο
Δ. Η πρώτη ουσιαστική επίσκεψη –έλεγχος των μελισσών τροφοδοσία Πραγματοποιείται σε μια καλή και ζεστή ημέρα από τις πρώτες της επερχόμενης άνοιξης ( πρώτο 15νθήμερο Φεβρουαρίου και έπειτα ) και γίνονται οι εξής εργασίες : α. Έλεγχος όλων των τελάρων τα ελαττωματικά και πιθανώς σκούρα μαρκάρονται. β. Έλεγχος του γόνου Οι βασίλισσες με διάσπαρτο και υπολειπόμενο γόνο επισημαίνονται – εντοπίζονται. Εντοπισμός πιθανών ασθενειών γόνου και στην θετική περίπτωση λαμβάνονται μέτρα . γ. Αλλαγή κυψέλης διάταξη τελάρων Όλα τα μελίσσια μεταγγίζονται σε καθαρές – απολυμανσμένες κυψέλες η δε διάταξη των τελάρων γίνεται ως εξής : Κενός χώρος Τελάρο Σκούρο από την αποθήκη ή μαρκαρισμενο με γόνο τελάρο (το ανωτέρω σχήμα είναι ενδεικτικό γιατί κάποια μελίσσια μπορεί να έχουν περισσότερα τελάρα και μεγαλύτερους πληθυσμούς)
5
Στόχος είναι τα ελαττωματικά τελάρα να απομακρυνθούν από την θέση του γόνου. Αν υπάρχουν τελάρα με λίγο γόνο και ο υπόλοιπος χώρος των είναι με σφραγιστό μέλι αυτό χτενίζεται με μεταλλική χτένα ώστε να επεκταθεί και εκεί ο γόνος. Επάνω από τον γόνο εξακολουθούμε να έχουμε ζαχαροζύμαρο, πιάτο και κερόπανο. Στις επόμενες εβδομαδιαίες επισκέψεις ελέγχουμε το τελευταίο κενό τελάρο και εφ όσον εκεί έχει αρχίσει να γεννά η βασίλισσα προσθέτουμε νέο κενό από την αποθήκη μεταξύ γόνου και τροφών . Πρώτα τοποθετούνται τα σκούρα τελάρα και έπειτα τα λευκά .Δεν επιτρέπεται άλλος έλεγχος και ενόχληση στο μελίσσι . Προσθέτουμε αν χρειάζεται ζαχαροζύμαρο . Αυτό επαναλαμβάνεται σε κάθε επίσκεψη προσέχοντας να μην αφήνουμε εκτεθειμένα στις μέλισσες τελάρα που θα έχουν επάνω τους μέλι ή διάφορες τροφές ή να ρίπτουμε τεμάχια κηρηθρών εκτός κυψελών γιατί είναι δυνατόν να προκληθεί λεηλασία με απρόβλεπτες συνέπειες για το μελισσοκομείο μας . Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι σταμάτησε η επέκταση του γόνου σημαίνει ότι άρχισε η διαδικασία σμηνουργίας ή αντικατάστασης της βασίλισσας και λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα . Πατώματα τοποθετούνται όταν τα μέλισσα έχουν έξι ή επτά πλαίσια με γόνο και με την εξής διάταξη: τροφές γόνος
γόνος
Κυψέλη με έξι τελάρα γόνο γόνος γόνος γόνος γόνος
τροφές
κενό
κενό
κενό
Τροφές κενό
γόνος
Τροφές γόνο
γόνο
τροφές
γόνος
κενό
γόνος
Γίνεται Τροφές Ταΐστρα
γόνος
Άνω όροφος Τύπου πλαισίου γόνος γόνος γόνος κενό
Κυψέλη με επτά τελάρα γόνο γόνο γόνο γόνο γόνο
κενό
τροφές τροφές Τροφές
γόνο
Τροφές
Τροφές Τροφές
Γίνεται κενό ταΐστρα Άνω όροφος
τροφές
κενό
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
κενό
Τροφές
6
τροφές
κενό
κενό
Ή μπορεί να γίνει κενό τροφές ταΐστρα Άνω όροφος
κενό
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
γόνος
κενό Τροφές
(Τα ανωτέρω σχήματα σχεδιαστήκαν όπως βλέπουμε την κυψέλη από τα όπισθεν.) Στις επόμενες επισκέψεις φροντίζουμε τα τελάρα με τις τροφές να ανέβουν στον επάνω όροφο γιατί αυτά μπορεί να τρυγηθούν ή να χρησιμοποιηθούν στην δημιουργία παραφυάδων τις επόμενες ημέρες Την επόμενη εβδομάδα (και εφ όσον ο καιρός έχει ομαλοποιηθεί ) ανεβάζουμε ένα τελάρο με ασφράγιστο γόνο στον άνω όροφο ώστε η βασίλισσα να αρχίσει να γεννά εκεί . Συνεχίζουμε να προσθέτουμε κενά τελάρα ή άκτιστα στον άνω όροφο προς την άδεια πλευρά και ανάλογα με την αύξηση του μελισσιού. Συνεχίζουμε τροφοδοσία με ζαχαροζύμαρο και να διατηρούμε το κερόπανο και πιάτο περίπου μέχρι 15-25 Απριλίου .Από την 10 Απριλίου αρχίζουμε τροφοδοσίες με λίγο σιρόπι ζάχαρης με αναλογία 1:1 ώστε να εντατικοποιήσουμε περισσότερο την αύξηση του γόνου. Ευνόητο είναι ανάλογα με την ανάπτυξη του μελισσιού προσθέτουμε τελάρα για να αποφύγουμε τυχόν ‘’στρίμωγμα ‘’ του πληθυσμού γιατί αυτό είναι μια από τις αιτίες της σμηνουργίας. Τα μελίσσια στα οποία θα εμφανισθεί το φυσικό φαινόμενο της σμηνουργίας, και αυτό κυρίως από υπαιτιότητα του μελισσοκόμου , διαλύονται σε παραφυάδες των δύο – τριών τελάρων τα οποία θα φέρουν ένα ή δύο βασιλικά κελιά από τα πλέον καλύτερα και τα υπόλοιπα καταστρέφονται . Και αυτές οι παραφυάδες μεταφέρονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 5 χιλιομέτρων από το μελισσοκομείο συγκροτούνται και διαχειρίζονται όπως παρακάτω περιγράφεται. Εφ όσον το μελισσοκομείο μας δεν είναι κοντά σε πευκοδάση με εργάτη πραγματοποιούμε μεταφορά των κυψελών σε περιοχή στην οποία ο εργάτης να δουλεύει και επί πλέον να υπάρχει ρείκι και κουμαριά ανοιξιάτικης ανθοφορίας . Η μεταφορά γίνεται περί το τέλος Φεβρουαρίου αρχές Μαρτίου αφού προηγουμένως έχουμε ελέγξει την περιοχή με δείκτες μελισσών . Τα μελίσσια που θα μεταφερθούν πρέπει να έχουν πληθυσμούς περισσότερο από 7 τελάρα .Αυτή η μεταφορά έχει μεγάλη σημασία για τους εξής λόγους : • Θα εκμεταλλευθούμε τις νομές πεύκου, ρείκης ,κουμαριάς με συνέπεια να μην χορηγούμε συμπληρωματικές τροφές αφ ενός και αφ ετέρου η διατροφή των μελισσών θα είναι πολύ καλή με μέλισσες πολύ ακμαίες • Με την μεταφορά αυτή εξαφανίζονται οι μέλισσες που έχουν νοζεμίαση και επέρχεται εξυγίανση του μελισσιού. • Τα μελίσσια αποθηκεύουν μέλι το οποίο μπορεί να τρυγηθεί ή στην καλύτερη περίπτωση να παραμείνει στο μελίσσι το οποίο ενδεχομένως να το χρειασθεί την περίοδο 15 Απριλίου 15 Μάη που τότε έχουμε πολλούς πληθυσμούς με λίγη νεκταροσυλλογή ή να το τρυγήσουμε με το έλατο ή το θυμάρι Σε αυτή την μεταφορά πρέπει να προσέχουμε το σημείο τοποθέτησης των μελισσών να έχει κατά το δυνατόν τα ανωτέρω χαρακτηριστικά του χειμερινού μελισσοκομείου γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και ο Μάρτης έχει αρκετές χειμερινές ημέρες. 7
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε μερικές οδηγίες για την πυροπροστασία ,το άναμμα του καπνιστηριού και τους κίνδυνους να προκληθεί πυρκαγιά . • Δεν επιτρέπεται το άνοιγμα των κυψελών με δυνατό άνεμο κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες 15 Μάη έως 31 Οκτωβρίου δηλαδή το άναμμα του καπνιστηριού γιατί οποιαδήποτε απροσεξία πιθανότατα θα προκαλέσει πυρκαγιά με τις γνωστές συνέπειες αφ ενός και αφετέρου η επίσκεψη – εργασίες στα μελίσσια είναι σχεδόν αδύνατη γιατί λόγω του ανέμου οι μέλισσες δεν εργάζονται εκτός κυψέλης με συνέπεια με την ενόχληση να εκνευρίζονται. • Επιβάλλεται η τήρηση της σχετικής πυροσβεστικής διάταξης. • Ο χώρος του μελισσοκομείου πρέπει να είναι καθαρός από ξερά χόρτα . • Οι κυψέλες να τοποθετούνται σε απόσταση τουλάχιστον 5 μέτρων από συμπαγή δασική βλάστηση. • Προσέχουμε πάρα πολύ τα σπίρτα και τα τσιγάρα τα οποία πάντα πρέπει να σβήνονται με χρήση νερού. • Πάντοτε στο μελισσοκομικό όχημά μας να υπάρχει δοχείο με τουλάχιστον 10 λίτρα νερό και εργαλεία κατάσβεσης πυρκαγιάς. • Επιβάλλεται όλοι οι μελισσοκόμοι να έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια δασοπυρόσβεσης από την Πυροσβεστική ή την Δασική Υπηρεσία ώστε σε περίπτωση πυρκαγιάς να ενεργούν αποτελεσματικά . • Το καπνιστήρι πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση δηλαδή να μην έχει τρύπες από τις οποίες μπορούν εξέλθουν σπίθες και φυσικά να κλείνει καλά. • Τα καλύτερο καύσιμο είναι οι ξερές πευκοβελόνες οι οποίες αφού ανάψουν συμπληρώνονται με όσες χωράει ο θάλαμος και στην κορυφή τοποθετούμε τούφες από χλωρό κυπαρίσσι ή χλωρή φυτική ύλη γιατί αυτή εμποδίζει να εξέρχονται σπίθες αφ ενός και αφ ετέρου ο καπνός εμπλουτίζεται από υγρασία ( υγρός καπνός ) ο οποίος είναι αρεστός στις μέλισσες . • Ουδέποτε αδειάζουμε το καπνιστήρι στο ύπαιθρό. Του ταπώνουμε τις οπές με χαρτί υγείας και το αδειάζουμε σβήνουμε με νερό σε κλειστό χώρο . Εξαίρεση μπορεί να γίνει μόνο τους χειμερινούς μήνες αλλά υποχρεωτικά να σβήνει με νερό. • Είναι απαράδεκτο και εγκληματικό μελισσοκόμος να γίνει υπαίτιος πυρκαγιάς (Ομάδες –Σύλλογοι• Υποχρεωτικά και εθελοντικά οι μελισσοκόμοι Συνεταιρισμοί ) πρέπει να συμμετέχουν σε συνεργασία με την Πυροσβεστική και τα Δασαρχεία στην πρόληψη και καταστολή την πυρκαγιών . Η φύλαξη και η εποπτεία επί 24ώρου βάσης μιας περιοχής από ομάδα μελισσοκόμων πχ περιοχής με πευκοδάση έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους εξής λόγους ---Προφυλάγει τα πευκοδάση με επακόλουθο και τον εργάτη του πεύκου από τις πυρκαγιές . --- Ελαχιστοποιεί τις ζημιές από πυρκαγιές στα πευκοδάση αλλά και του μελισσοκομικού κεφαλαίου γιατί έχει την δυνατότητα άμεσης ειδοποίησης και κινητοποίησης Υπηρεσιών και των μελισσοκόμων . --- Αποτρέπει τις κλεψιές των κυψελών. Είναι έτοιμοι οι μελισσοκόμοι και κυρίως οι επαγγελματίες να οργανώσουν τέτοιες δράσεις ; Ε. Δημιουργία παραφυάδων (νέων μελισσών ) Για την δημιουργία νέων μελισσοσμηνών ο μελισσοκόμος πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις αρχές της Οικολογίας, της Βιολογίας και της εξέλιξης των ειδών ( φυτών
8
,εντόμων , ζώων κλπ ). Σύμφωνα με αυτές οι παράγοντες του περιβάλλοντος καθορίζουν αποφασιστικά ποια είδη μπορούν να διαβιούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή . Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες είναι : α. Το έδαφος ( σύσταση ,οξύτητα , βάθος , προέλευσή του από τα βασικά πετρώματα – προσχώσεις κλπ). β. Νερό ( ύψος βροχής ,κατανομή στην διάρκεια του έτους , υγρασία στον αέρα κλπ) γ. Η θερμοκρασία ( μέγιστη ,ελάχιστη ,κατανομή στην διάρκεια του 24ώρου και του έτους κλπ ) δ. Το υπερθαλάσσιο υψόμετρο της περιοχής ε. Το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής στ. Τον άνεμο ( ένταση κλπ) Από την αλληλοεπίδραση τουλάχιστον αυτών των παραγόντων δημιουργείται το κλίμα της περιοχής το οποίο καθορίζει τα είδη φυτών ,εντόμων ,ζώων κλπ μπορούν να διαβιούν σε αυτή. Τα υπόλοιπα ή όσα δεν μπορούν να προσαρμοστούν εξαφανίζονται ή στην καλύτερη περίπτωση από ένα συγκεκριμένο είδος να διαβιεί μια ποικιλία με ορισμένα χαρακτηριστικά . Και αυτό είναι νομοτέλεια της φύσης που δεν πρέπει να το αγνοεί ο άνθρωπος πολύ δε περισσότερο ο μελισσοκόμος . Για να γίνει αυτό κατανοητό αναφέρουμε ως παράδειγμα την ελιά που ευδοκιμεί στα νότια και χαμηλά υψόμετρα της χώρας και το έλατο επί των βουνών και σε μεγάλα υψόμετρα . Γιατί άραγε η ελιά δεν ευδοκιμεί υψηλά στον Όλυμπο και το έλατο στα χαμηλά υψόμετρα ; . Η απάντηση είναι ότι εδώ καθοριστικό ρόλο παίζει κυρίως η μέγιστη και ελάχιστη θερμοκρασία του αέρα κατά την διάρκεια του έτους . Στην περίπτωση της μέλισσας οι παράγοντες αυτοί δηλαδή το κλίμα κάθε περιοχής είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλές ποικιλίες (φυλές – ράτσες ) οι οποίες να ευδοκιμούν σε συγκεκριμένες περιοχές. Έτσι από τους εντομολόγους και αυθεντίες στην μελέτη του είδους της μέλισσας έχουν αναγνωρισθεί διάφορα υποείδη – ποικιλίες –φυλές που έχουν προσαρμοσθεί σε διάφορες περιοχές . Στον Ελλαδικό χώρο είχαν αναγνωρισθεί ως φυλές ,γιατί σήμερα αμφιβάλουμε αν υπάρχουν ως καθαρόαιμες , η κυπριακή μέλισσα στην Κύπρο ,στην ηπειρωτική Ελλάδα η Κεκροπία , με παραλλαγές στην Μακεδονία – Χαλκιδική και Πελοπόννησο , και η αντίστοιχη φυλή στην Κρήτη . Στην Ιταλία ,Καύκασο κλπ τα αντίστοιχα υποείδη – φυλές. Δηλαδή στο διάβα των αιώνων η συνεχής επίδραση επί της μέλισσας των ανωτέρω φυσικών παραγόντων είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία και επικράτηση στους συγκεκριμένους χώρους αυτών των φυλών . Αυτές λοιπόν οι φυλές από άποψη μελισσοκομικού ενδιαφέροντος έχουν αξιολογηθεί από τους ειδικούς και δεν είναι απαραίτητο να αναφερθούμε . Για την Κεκροπία φυλή όπως και της Κρήτης η αυθεντία σε αυτά Άγγλος ειδικός Brother Adam ,και μετά από μελέτες του , έχει αποφανθεί ότι είναι άριστα προσαρμοσμένες φυλές στην περιοχή μας με πολύ αξιόλογη οικονομική σημασία . Ενδεχομένως μερικές ποικιλίες φυτών να έχουν προσαρμοσθεί σε αυτές τις φυλές των μελισσών αφού θα είναι αναγκαίες για την επικονίαση ( μήκος προβόλου μέλισσας ,βάθος κάλυκα άνθους κλπ). Για αρκετά εκατομμύρια χρόνια υπήρχε μια ισορροπία στα φυσικά οικοσυστήματα ακόμη και μετά την εμφάνιση του ανθρώπου αφού στην αρχή αυτός ήταν συλλέκτης μελιού από τα μελισσοσμήνη που υπήρχαν στην φύση και μετά άρχισε να ασκεί την μελισσοκομία χωρίς ποτέ να καταφέρει να δημιουργήσει ‘’ήμερα ‘’μελισσοσμήνη όπως αντίθετα έγινε με τα κτηνοτροφικά ζώα. Σήμερα στην πράξη ο μελισσοκόμος δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να συντηρεί – φροντίζει σε κυψέλες μελισσοσμήνη, και με τις μεταφορές που κάνει, να εκμεταλλεύεται τους μελισσοκομικούς πόρους που υπάρχουν στα φυσικά οικοσυστήματα Είναι δε γνωστό ότι οι μελισσοκομικοί πόροι
9
εξαρτώνται από την μελισσοκομική χλωρίδα και πανίδα και τους κλιματικούς παράγοντες κάθε περιοχής που στην ουσία δεν μπορεί να ελέγξει ο μελισσοκόμος . Ακόμη δεν μπορεί να ελέγξει την φυσική γονιμοποίηση των παρθένων βασιλισσών του με συνέπεια να μην μπορεί να διαθέτει πάντα μια συγκεκριμένη ράτσα μελισσών Σε αντίθεση με τον κτηνοτρόφο που μπορεί να διαθέτει στο κοπάδι του συγκεκριμένη ράτσα ζώων αφού μπορεί να ελέγχει τα αρσενικά και θηλυκά άτομα που έρχονται σε συζευξη. Επίσης ο μελισσοκόμος δεν μπορεί να ελέγξει ιούς ,βακτηρίδια ,μύκητες ,έντομα κλπ που μπορεί να υπάρχουν σε μια περιοχή και να είναι επιβλαβή στην μέλισσα και μελισσοκομία . Άρα και ο μελισσοκόμος της πράξης πρέπει να προσαρμόζεται στις συνθήκες του περιβάλλοντος αφού δεν μπορεί στην ουσία να τους ελέγξει και να διαχειρίζεται συγκεκριμένη ράτσα μελισσών που είναι προσαρμοσμένη στην περιοχή και να έχει οικονομικό αποτέλεσμα . Κατά συνέπεια πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά στοιχεία Οικολογίας ,Βιολογίας ,Βοτανικής ,Μελισσοκομικής τέχνης κλπ προκειμένου να έχει μεγάλες και αειφορικές αποδόσεις εφ ενός και αφ ετέρου να μην προκαλεί διαταραχή στην λειτουργία των φυσικών οικοσυστημάτων μαζί με τις άλλες παράλληλες ενέργειές του. Πρέπει δηλαδή να είναι άριστος οικολόγος – περιβαλλοντολόγος και να προστατεύει και να διαχειρίζεται ορθολογικά με εφαρμογή των κανόνων της αειφορίας τους μελισσοκομικούς πόρους των φυσικών οικοσυστημάτων . Οι μελισσοκόμοι όμως , θέλουμε να πιστεύουμε από άγνοια ,τα τελευταία 80 χρόνια για την εξασφάλιση δήθεν μεγάλων αποδόσεων χωρίς μελέτη και κατά παράβαση των ανωτέρω κανόνων εισήγαγαν και εξήγαγαν ράτσες μελισσών σε διάφορες περιοχές με αποτέλεσμα να προκαλέσουν μια απίστευτη γενετική επιμόλυνση των ντόπιων φυλών αφ ενός και εφ ετέρου να εισαχθούν πολλές αρρώστιες με αποκορύφωμα για την κεκροπία φυλή της περιοχής μας το άκαρι βαρρόα . Δηλαδή οι μελισσοκόμοι, χωρίς η Πολιτεία και οι ειδικοί να τους εμποδίσουν , στην απληστία τους για μεγαλύτερο και εύκολο δήθεν οικονομικό κέρδος προέβησαν σε ενέργειες κατά παράβαση των φυσικών κανόνων με συνέπεια να δημιουργήσουν προβλήματα τα οποία δυστυχώς δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν αλλά και δεν πρέπει να επεκταθούν και να μεγαλώσουν περισσότερο. Επιβάλλεται μετά από μελέτη ειδικών να ληφθούν μέτρα για την μη χειροτέρευση της κατάστασης . Κατά την δική μας άποψη επιβάλλεται : α. ) Ανάθεση σε ειδικούς επιστήμονες μελέτης σκοπιμότητας για την αντικειμενική και επιστημονική εκτίμηση της όλης κατάστασης και να προταθούν μέτρα και πολιτική εφαρμογής . β. ) Ομοίως ανάθεση μελέτης για των εντοπισμό καθαρόαιμων ,αν υπάρχουν, και με ακόμη μεγαλύτερη οικονομική σημασία φυλών στον Ελλαδικό χώρο και να διατυπωθούν προτάσεις για την αξιοποίησή των . γ .) Γενική και αυστηρή απαγόρευση εισαγωγής από το εξωτερικό γενετικού υλικού αφού η ντόπια φυλή μελισσών και της Κρήτης είναι πολύ αξιόλογες από κάθε άποψη δ .) Απαγόρευση εμπορίας γενετικού υλικού σε ευρεία κλίμακα .Πχ δεν μπορεί να εισάγονται και να εξάγονται βασίλισσες ή μελισσοσμήνη στην Κρήτη ή στην Πελοπόννησο ή τέλος πάντων σε μια απόσταση μεγαλύτερη των 200 χιλιομέτρων από το σημείο παραγωγής των. δ.) Απαγόρευση μεταφοράς μελισσοσμηνών για εκμετάλλευση μελισσοκομικής νομής στα νησιά, εκτός των νήσων Εύβοιας και Θάσου, και στο ηπειρωτικό χώρο σε απόσταση μεγαλύτερη των 300 χιλιομέτρων από την μόνιμη κατοικία του μελισσοκόμου. Σίγουρα τα ανωτέρω σε πρώτη προσέγγιση θα προκαλέσουν θύελλα αντιδράσεων αλλά οι φίλοι μελισσοκόμοι πρέπει να σκεφθούν και να απαντήσουν γιατί χώρες
10
όπως η Αυστραλία ,Νέα Ζηλανδία, Καναδάς κλπ έχουν λάβει και τηρούν αυστηρότατα μέτρα για την προστασία της ντόπιας μέλισσας και μελισσοκομίας τους ; Έχουμε την άποψη ότι τα αποτελέσματα από τις ανωτέρω δράσειςπεριορισμούς θα είναι πολύ ευνοϊκά για την μέλισσα (προστασία – βιοποικιλότητα ) ,το περιβάλλον αλλά και για τους μελισσοκόμους αφού θα μειωθεί το κόστος παραγωγής από τ5ις μεταφορές και αναγκαστικά θα παραχθούν πολλές τοπικές ποικιλίες μελιού (ΠΟΠ & ΠΓΠ )και λοιπών μελισσοκομικών προϊόντων . Παράδειγμα το πευκοθύμαρο της Κρήτης ή τα πευκοανθόμελα της Βορείου Ευβοίας. Με συνέπεια να έχουμε αύξηση των χρηματικών προσόδων . Επί πλέον οι μελισσοκόμοι θα αναγκασθούν να ‘’ σπουδάσουν ‘’ και να αξιοποιήσουν καλύτερα τους μελισσοκομικούς πόρους των περιοχών τους Για την μεγιστοποίηση σε ποσότητα της παραγωγής μελιού και γύρης βασική προϋπόθεση είναι να έχουμε νέες και καλά αναθρεμμένες βασίλισσες από ράτσα μελισσών που είναι άριστα προσαρμοσμένη στην περιοχής που δραστηριοποιείται ο μελισσοκόμος . Γι αυτό κάθε χρόνο πρέπει να δημιουργούμε βασίλισσες σε αριθμό του ½ έως 2/3 των παραγωγικών μελισσών που θα έχουμε. Έτσι για πχ αν έχουμε 60 παραγωγικά μελίσσια θα πρέπει να δημιουργήσουμε. 60Χ2/3=120/3=40 ή 30 νέες βασίλισσες. Από την προηγούμενη χρονιά έχουμε επιλέξει τουλάχιστον 4-5 μελίσσια που να έχουν συσωρευτικά τα εξής κριτήρια : α.. Να έχουν μεγάλη απόδοση σε γύρη β. Να έχουν μεγάλη απόδοση σε μέλι γ. Να είναι λιγότερο επιθετικά από τα άλλα. και δ. Να προηγούνται νωρίς την άνοιξη στην αύξηση – ανάπτυξη έναντι των υπολοίπων που έχουν επιλεγεί με τα ανωτέρω κριτήρια . Από αυτά τα μελίσσια θα προέλθουν οι νέες βασίλισσες. Αν δεν μπορέσουμε για οποιαδήποτε αιτία να επιλέξουμε μελίσσια με τα κριτήρια επιλογής α & β τότε επιλέγουμε μελίσσια τα ολιγότερο επιθετικά και επί πλέον να έχουν συμπαγή γόνο με ελάχιστα κενά κελιά και να προηγούνται χρονικά την άνοιξη στην αύξηση ανάπτυξη έναντι των υπολοίπων στο σύνολο του μελισσοκομείου . Λαμβάνοντας υπόψη τα εν λόγω κριτήρια κατά έμμεσο τρόπο λαμβάνουμε υπόψη μας τα αποτελέσματα των επιδράσεων επί της μέλισσας των ανωτέρω φυσικών παραγόντων δηλαδή του κλίματος . Ο υποφαινόμενος ασχολείται ερασιτεχνικά με την μελέτη της μέλισσας και την μελισσοκομία από το έτος 1982 όταν φίλος του επαγγελματίας μελισσοκόμος από την Βόρεια Εύβοια τότε του χάρισε δυο μικρά γονίδια . Με βάση αυτά δημιούργησε μελισσοκομείο και μέχρι 80 κυψελών χωρίς να αγοράσει ‘’ βελτιωμένες ‘’ βασίλισσες ή άλλα μελισοσμήνη ακολουθώντας κυρίως την εν συνεχεία περιγραφόμενη μέθοδο πολλαπλασιασμού. Η μέθοδος αυτή προέκυψε μετά από πολλούς πειραματισμούς και εφαρμογή όλων των γνωστών και περιγραφόμενων στα μελισσοκομικά βιβλία μεθόδων ακόμη και της βασσιλοτροφίας . Βέβαια το μελισσοκομείο δέχεται πιθανότατα νέο γενετικό υλικό από τους κηφήνες των γειτονικών μελισσοκομείων που θα υπάρχουν στην περιοχή όπου γονιμοποιούνται οι νέες βασίλισσες . Γι αυτό έχει παρατηρηθεί να προκύπτουν βασίλισσες και μέλισσες με κίτρινες ραβδώσεις που είναι χαρακτηριστικό της ιταλικής ράτσας . Να υπάρχουν για χρονικό διάστημα 1-2 χρόνια και μετά να εξαφανίζονται χωρίς να έχουμε καταβάλλει προσπάθεια εξόντωσης ή απόρριψης . Ο ψυχρός καιρός και τα συνήθως μικρά μελισσοσμήνη στο τέλος του χειμώνα δεν επιτρέπουν την πρώιμη παραγωγή
11
κηφήνων στο μελισσοκομείο σε σχέση με τα γειτονικά . Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει ομάδα επιλεγμένων κυψελών να μεταφερθούν νωρίς τέλος Οκτωβρίου νότια πχ στην Μεσσηνία εκεί να αναπτυχθούν να προκαλέσουμε εκτροφή κηφήνων ώστε 15 Μαρτίου να είναι ώριμοι για να γονιμοποιήσουν βασίλισσες που παράλληλα θα έχουμε ετοιμάσει .Αυτό όμως προϋποθέτει επί πλέον απασχόληση και οικονομικό κόστος με ενδεχομένως αμφίβολο αποτέλεσμα . Εκτιμούμε ότι η ράτσα αυτή είναι υβρίδιο μεταξύ της κεκροπίας και της ιταλικής φυλής με επικράτηση των χαρακτηριστικών της Μακεδονικής ποικιλίας .Ξεχειμωνιάζει σε μικρούς πληθυσμούς μεταξύ 4-7 τελάρων και παρουσιάζει γρήγορη ανάπτυξη με τις πρώτες ζεστές ημέρες της άνοιξης . Δεν είναι πολύ επιθετική και αυτή η ιδιότητα εμφανίζεται μόνο σε μερικές κυψέλες και κάτω από ορισμένες συνθήκες . Έχουμε την άποψη ότι έχει προσαρμοσθεί αρκετά καλά στην περιοχή αφού ξεχειμωνιάζει εδώ και πολλά χρόνια στο ίδιο σημείο και πλησίον των πευκοδασών και επόμενο είναι τους μήνες αυτούς να διατρέφεται με πευκόμελο . Καμιά αρρώστια δεν εμφανίζεται με έκδηλες ή σπουδαίες συνέπειες στο μελισσοκομείο όπως της νοζεμίασης λόγω του πευκόμελου ή του βαρρόα αφού γίνεται συστηματική καταπολέμηση του όπως ανωτέρω αναφέραμε . Σπανιότατα θα εμφανιστεί Αμερικάνικη ή Ευρωπαϊκή σηψιγονία και τότε τα τελάρα μαζί με τον γόνο οδηγούνται στην φωτιά . Σπανίως δε εμφανίζεται ασβεστώδης γόνος αφού λαμβάνονται υγειονομικά μέτρα Φάρμακο ή άλλη ουσία για οποιαδήποτε αιτία δεν έχει χρησιμοποιηθεί εκτός για την καταπολέμηση του βαρρόα όπως ανωτέρω περιγράφεται με συνέπεια ουσιαστικά να μην υπάρχει ζημιά από το βαρρόα . Για συμπληρωματικές τροφές χρησιμοποιούνται μόνο η ζάχαρη και το μέλι . Η απόδοση σε μέλι ανέρχεται επί σειρά ετών άνω των 25 Κιλών ανά βασίλισσα δηλαδή τον αριθμό βασιλισσών στην αρχή της άνοιξης . Την απόδοση αυτή θεωρούμε ότι είναι αρκετά καλή από οικονομική άποψη . Πιστεύουμε ότι είναι μια ποικιλία μελισσών που έχει προσαρμοστεί αρκετά καλά στην περιοχή . Η διαδικασία εντοπισμού των κυψελών επιλογής από τις οποίες θα προέλθουν οι νέες βασίλισσες γίνεται με τον εξής τρόπο. Σε όλες τις φάσεις επιλογής λαμβάνουμε υπόψη μας το κριτήριο της επιθετικότητας . Οι πλέον επιθετικές κυψέλες απορρίπτονται. Κατά την περίοδο συλλογής της γύρης εντοπίζουμε από το σύνολο των κυψελών τις 15 που είναι περισσότερο παραγωγικές με μέτρο σύγκρισης το βάρος γύρης ή τον αριθμό ισάξιων τελάρων γύρης που συλλέγουμε από κάθε κυψέλη . Έχουμε παρατηρήσει ότι υπάρχουν μελίσσια που αρνούνται ή δυστροπούν να συλλέξουν γύρη με τις γυροπαγίδες χωρίς να μπορέσουμε να εντοπίσουμε την αιτία . Τις 15 αυτές κυψέλες (επιλογής γύρης Ε.Γυ) μαζί με άλλες τις μεταφέρουμε στα έλατα . Από τις κυψέλες (Ε.Γυ) επιλέγουμε τις 10 πλέον παραγωγικές σε μέλι ελάτου με μέτρο σύγκρισης και κριτήριο τον αριθμό των τελάρων μελιού που τρυγούμε από κάθε κυψέλη . Αυτές τις 10 κυψέλες (επιλογής, γύρης ,μελιού ελάτης Ε.Γυ.Ελ) τις μεταφέρουμε στα πεύκα Από αυτές τις 10 κυψέλες στο τρύγο του πευκόμελου επιλέγουμε τις 5 πλέον παραγωγικές σε μέλι . Τις 5 αυτές κυψέλες ( επιλογής ,γύρης ,μελιού ελάτης και μελιού πεύκου Ε.Γυ.Ελ.Πευ. ) τις μεταφέρουμε στη θέση του μελισσοκομείου όπου και ξεχειμωνιάζουν . Από αυτές τις κυψέλες θα επιλέξουμε δύο ή τρεις την άνοιξη από τις οποίες θα προέλθουν οι νέες βασίλισσες .Η επιλογή γίνεται με κριτήριο ως ανωτέρω αναφέρουμε την πρώιμη ανάπτυξη τους. Εξυπακούεται ότι σε αυτές τις κυψέλες εφαρμόζαμε σχεδόν ίδιους χειρισμούς ή τροφοδοσίες και δεν κάναμε συνενώσεις. Η διαδικασία αυτή εφαρμόστηκε επί σειρά ετών και ενδεχομένως να έγιναν λάθη (μπέρδεμα κυψελών ή αρίθμησης τελάρων μελιού ,ή και αντικατάστασης βασιλισσών χωρίς να το διαπιστώσουμε εγκαίρως ) τα οποία μπορεί να δικαιολογηθούν γιατί εμείς ασκούμε
12
ερασιτεχνική μελισσοκομία και όχι επιστημονική έρευνα . Παρόλα αυτά διαπιστώσαμε ότι πολλές κυψέλες που έμεναν εκτός από την ανωτέρω διαδικασία ήταν περισσότερο παραγωγικές σε μέλι από τις κυψέλες αρχικής επιλογής με κριτήριο την γύρη . Έτσι κρίθηκε αναγκαίο ότι στην ανωτέρω διαδικασία έπρεπε να συμμετέχουν και τα μελίσσια που έμεναν εκτός επιλογής με αρχικό κριτήριο την γύρη . Έτσι λοιπόν συμπληρωματικά με την ανωτέρω διαδικασία από τις υπόλοιπες κυψέλες που είναι στα έλατα επιλέγουμε τις 5 καλύτερες από άποψη παραγωγής μελιού. Το ίδιο γίνεται και στα θυμάρια επιλέγοντας τις 5 καλύτερες παρά τις συνενώσεις που γίνονται. Οι δέκα αυτές κυψέλες μεταφέρονται στα πεύκα όπου επιλέγονται οι πέντε καλύτερες από άποψη παραγωγής μελιού πεύκης ( επιλογής ,θυμαριού, ελάτης , πεύκου Ε.Θυ.Ελ.Πευ) . Από τις συνολικά επιλεγμένες κυψέλες δηλαδή επιλογής μελιού ( Ε.Θυ.Ελ.Πευ. ) και τις κυψέλες επιλογής γύρης (Ε.Γυ.Ελ.Πευ.) σύνολο 10 που ξεχειμωνιάζουν μαζί επιλέγουμε με κριτήριο την πρώιμη ανάπτυξη τις πέντε ή έξι καλύτερες από τις οποίες θα προέλθουν οι νέες βασίλισσες . Εξυπακούεται ότι όλες οι κυψέλες επιλογής μεταφέρονται στα πεύκα στο ίδιο σημείο και την ίδια χρονική περίοδο. Και βέβαια η ανωτέρω διαδικασία όπως περιγράφεται απαιτεί προσοχή για να αποφεύγονται λάθη (αρίθμηση κυψελών ,σημειώσεις, μαρκαδόρους , πινέζες κλπ,) και έχουμε απώλεια χρόνου στους τρύγους .Αλλά έχουμε την άποψη ότι αξίζει τον κόπο γιατί σίγουρα επέρχεται βελτίωση της ράτσας των μελισσών μας και στην περίπτωση ακόμη που δεν έχουμε βεβαιότητα επιλογής για την ποιότητα των κηφήνων που γονιμοποιούν τις παρθένες βασίλισσες. Το άριστο θα ήταν να εκτρέφαμε κηφήνες από κυψέλες επιλογής όπως ανωτέρω περιγράφουμε και η γονιμοποίηση των παρθένων βασιλισσών να γινόταν μακριά από άλλα μελισσοκομεία .Αυτό όμως απαιτεί άλλη οργάνωση και εξειδικευμένη επιστημονική εργασία από ειδικούς εντομολόγους ,πολιτική απόφαση ,χρηματοδότηση κλπ. Εμείς πάντως προσπαθούμε έστω και μόνοι ….. Η περιγραφή της μεθόδου πολλαπλασιασμού έχει ως ακολούθως. Ο χειρισμός ενός μελισσιού επιλογής Α. Φάση Στο χρονικό διάστημα από το τρίτο 10ήμερο του Μάρτη και μέχρι 20 -30 του Απρίλη διαδοχικά μεταφέρεται σφραγιστός γόνος χωρίς τις μέλισσες από μελίσσια που έχουν άνω των έξι τελάρων γόνο στο μελίσσι επιλογής . Ο αριθμός των τελάρων που μεταφέρονται κάθε φορά εξαρτάται από την δυνατότητα του μελισσιού επιλογής να σκεπάζει με μέλισσες τα τελάρα γόνου που του δίδονται . Αυτό συνεχίζεται μέχρι να συμπληρωθούν και τα 20 τελάρα με πληθυσμό. Εφ όσον υπάρχει η δυνατότητα καλό θα είναι το μελίσσι επιλογής να τροφοδοτείται με σιρόπι ζάχαρης 1:1 τακτικά . Πλέον άριστα αποτελέσματα έχουμε όταν ο χρόνος αυτός σχεδόν συμπίπτει ή προηγείται ολίγον του χρόνου σμηνουργίας της συγκεκριμένης περιοχής. Είναι γεγονός ότι τα μελίσσια σμηνουργούν όταν στην περιοχή υπάρχουν άριστες συνθήκες θερμοκρασίας ,παραγωγής μελιού και γύρης . Β. Φάση Η φάση αυτή αρχίζει τουλάχιστον τρεις ημέρες από την μεταφορά του τελευταίου τελάρου γόνου στο μελίσσι επιλογής. Ακολούθως γίνονται οι εξής ενέργειες . • Αφαίρεση από το μελίσσι επιλογής του τελάρου με την βασίλισσα και μαζί με τις μέλισσες που βρίσκονται επάνω σε αυτό και τοποθέτηση του σε μια άδεια
13
κυψέλη. Συμπληρώνομε την κυψέλη με ένα άδειο τελάρο ή με τελάρο με τροφές χωρίς γόνο που παίρνουμε χωρίς τις μέλισσες από μια άλλη κυψέλη. • Ενίσχυση της νέας αυτής κυψέλης με ( 3-4) πλαίσια σφραγιστού γόνου και με ένα τελάρο με τροφές χωρίς τις μέλισσες τους τα οποία παίρνουμε από διάφορες κυψέλες αρκεί αυτές να έχουν περισσότερα από έξι τελάρα γόνου .Στην νέα αυτή κυψέλη δίδουμε και δυο κενά τελάρα από την αποθήκη. • Τοποθετούμε αυτή την νέα κυψέλη στη θέση μιας άλλης κατά προτίμηση δυνατής κυψέλης και στην συνέχεια αυτήν την μετακινούμε σε άλλη θέση και σε απόσταση 5-10 μέτρα από την αρχική της θέση. Και τα τρία αυτά μελίσσια ( επιλογής , νέο μελίσσι, μετακινηθέν ) τροφοδοτούνται τις επόμενες ημέρες συχνά και εντατικά με σιρόπι ζάχαρης 1:1. Αποτελέσματα των ανωτέρω χειρισμών 1. Το μελίσσι επιλογής χωρίς την βασίλισσά του το οποίο έχει πολλές παραμάνες μέλισσες ,αφού συνεχώς εκκολάπτονται νέες, και χωρίς να έχει την δυνατότητα να εκθρέψει γόνο μελισσών εκτρέφει πολλά και μεγάλα βασιλικά κελιά. 2. Η νέα κυψέλη δέχεται τις εργάτριες μέλισσες της μετακινηθείσας κυψέλης και με το γόνο που τις έχουμε δώσει σχηματίζει σχεδόν κανονικό σμήνος και αφού περαιτέρω βοηθηθεί με σφραγιστό γόνο και σιρόπι θα αποτελέσει μια παραγωγική κυψέλη. 3. Η μετακινηθείσα κυψέλη θα χάσει τις εργάτριες μέλισσες της και επόμενο είναι να επιβραδύνει η ανάπτυξή της .Υπάρχει και το ενδεχόμενο οι παραμάννες μέλισσες να είναι λίγες και να μην μπορούν να σκεπάσουν όλο τον γόνο και με συνέπεια να προκληθεί και ζημιά . Γι αυτό καλό είναι να της αφαιρούνται μερικά τελάρα κατά προτίμηση ασφράγιστου γόνου χωρίς τις μέλισσες και να δίδονται σε άλλα μελίσσια . Γρήγορα όμως δημιουργεί εργάτριες και αφού περαιτέρω βοηθηθεί με σφραγιστό γόνο και σιρόπι θα αποτελέσει και αυτή μια παραγωγική κυψέλη. Γ.Φάση Μετά την παρέλευση 10 ημερών από την αφαίρεση της βασίλισσας το μελίσσι επιλογής θα έχει σχηματίσει εξαιρετικά βασιλικά κελιά σε τουλάχιστον 10 τελάρα γόνου με αποτέλεσμα να μπορούμε να δημιουργήσουμε τουλάχιστον 10 παραφυάδες των δυο ή τριών τελάρων με πληθυσμό μελισσών . Βασική προϋπόθεση σε κάθε παραφυάδα να δίδεται ένα τελάρο με τροφές – μέλι το οποίο μπορούμε να παίρνουμε από τα άλλα μελίσσια χωρίς τις μέλισσες που θα υπάρχουν επάνω σε αυτά . Η διάταξη των τελάρων έχει ως ακολούθως: Τελάρο με τροφές και γύρη
Τελάρο με γόνο και τουλάχιστον δυο βασιλικά κελιά
Τελάρο με γόνο
Ταΐστρα τύπου πλαισίου
Κενός χώρος
Ή Τελάρο με τροφές Τελάρο με γόνο και Ταΐστρα και γύρη τουλάχιστον δυο τύπου πλαισίου βασιλικά κελιά
Κενός χώρος
14
Τα υπολειπόμενα σκούρα και μικρά βασιλικά κελιά καταστρέφονται. Επάνω ή στο κενό χώρο κάθε παραφυάδας τοποθετείται και ένα κιλό ζαχαροζύμαρο. Οι παραφυάδες μεταφέρονται σε απόσταση τουλάχιστον 5 χιλιομέτρων και δεν ενοχλούνται . Καλό είναι σε αυτή την περιοχή να ακολουθεί μελιτοέκριση πχ θυμαριού. Πρώτη επίσκεψη γίνεται μετά την παρέλευση τριάντα (30) ημερών από την ορφάνια . Σε όσες πετύχουν προστίθενται διαδοχικά άκτιστα τελάρα τα οποία αμέσως κτίζουν . Οι παραφυάδες που απέτυχαν διαλύονται . Αυτά τα μελίσσια φροντίζονται όλο τον υπόλοιπο χρόνο και θα αποτελέσουν τα παραγωγικά μελίσσια της επόμενης χρονιάς. Μεταφέρονται τους καλοκαιρινούς μήνες σε περιοχές με γύρη ενισχύονται με σιρόπι 1:1 ή ζαχαριζύμαρο τους δε φθινοπωρινούς μήνες μεταφέρονται σε περιοχές με ρείκι ώστε να ανανεώσουν πληθυσμούς και να αποθηκεύσουν γύρες και ανθόμελα (ρείκι , κουμαριά ,πολύκομβος,κλπ) και σίγουρα θα έχουν αναπτυχθεί σε τουλάχιστον 5-7 τελάρα πληθυσμούς και άνετα θα ξεχειμωνιάσουν .Αφού έχουν νέες βασίλισσες θα αποτελέσουν τις παραγωγικές κυψέλες της επόμενης χρονιάς. Καλό είναι αυτά τα μελίσσια να μην μεταφέρονται στα πεύκα για συλλογή πευκόμελου. Ανάλογα εφαρμόζονται διαδοχικά ή και ταυτοχρόνως στα υπόλοιπα 3-5 μελίσσια επιλογής ώστε τελικά να δημιουργηθούν 30-40 παραφυάδες . Πλεονεκτήματα της μεθόδου • Εύκολη στον χειρισμό • Κάθε χρόνο δημιουργούμε νέες βασίλισσες οι οποίες δεν έχουν την τάση να σμηνουργούν. • Τα παραγωγικά μελίσσια σχεδόν δεν διαταράσσονται καθόλου. • Μειώνουμε ή και μηδενίζουμε τις πιθανότητες σμηνουργίας. • Οι νέες βασίλισσες εκτρέφονται σε μεγάλα μελίσσια τα οποία έχουν τη συγκεκριμένη στιγμή πολλές παραμάνες μέλισσες δηλαδή άφθονο βασιλικό πολτό με συνέπεια να δημιουργούν μεγάλα και πολλά βασιλικά κελιά . Να προέρχονται δε από μάνες με τα ανωτέρω επιθυμητά χαρακτηριστικά . • Η επιλογή των προνυμφών από τις οποίες θα προέλθουν οι νέες βασίλισσες γίνεται από τις μέλισσες με τα δικά τους αλάνθαστα κριτήρια χωρίς δική μας επέμβαση .(βασιλοτροφία ) . Μειονεκτήματα της μεθόδου • Επί πλέον μελισσοκομικό υλικό ( κυψέλες ) . Αυτό μπορεί να ξεπερασθεί αν ο εμβρυοθάλαμος κυψέλης των 10 πλαισίων κατάλληλα διαμορφωθεί σε δύο διαμερίσματα των πέντε (5) πλαισίων ( Ειδική κατασκευή ). Κατασκευάζουμε εμβρυοθάλαμο δέκα πλαισίων με τις συνήθεις διαστάσεις αλλά με τις εξής αλλαγές : α. Το καπάκι που φέρει τέσσερις αεραγωγούς χωρίζεται με καδρόνι κατάλληλων διαστάσεων κατά το μεγάλο μήκος του σε δυο ίσια τμήματα. β. Οι μεγάλες πλευρές του εμβρυοθαλάμου κατασκευάζονται από κόντρα πλακέ θαλάσσης πάχους 1,5 CM .Έτσι αυξάνουμε το μήκος της εσωτερικής πλευράς της μικρής διάστασης κατά 1,4 CM.. γ. Στο μέσο της μικρής διάστασης και προς το εσωτερικό της δημιουργούμε εγκοπή – αυλάκι –οδηγό βάθους ενός εκατοστού και πλάτος 3-5 χιλιοστών ώστε αφού συναρμολογηθεί ο ενβρυοθάλαμος αυτός να διαχωρίζεται με ανοξείδωτη λαμαρίνα κατάλληλων διαστάσεων και πάχους 1ή 2 χιλιοστών ή
15
με πλεξυγκλάς πάχους 3 χιλιοστών ή κόντρα πλακέ 4ή 5 χιλιοστών σε δύο διαμερίσματα των πέντε πλαισίων . δ. Στη βάση των εμβρυοθαλάμων ανοίγουμε ανά δύο αεραγωγούς και φράσσονται με σίτα όπως είναι και στο καπάκι . ε. . Καταργείται η θυρίδα και αντί αυτής κατασκευάζουμε δύο μια δεξιά και την άλλη αριστερά διαστάσεων μήκους 7CM και ύψους 1-1,2 CM.και φυσικά με τις αντίστοιχες πόρτες. • Δεν εξασφαλίζει την γονιμοποίηση των παρθένων βασιλισσών από κηφήνες της δικής μας επιλογής . • Φροντίδα μικρών μελισσών κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και φθινόπωρου . Εξυπακούεται ότι αυτά τα μελίσσια αποτελούν ξεχωριστή ομάδα και δεν ακολουθούν στις μετακινήσεις τις παραγωγικές κυψέλες . Οι παραφυάδες με την κατάλληλη φροντίδα που συμπεριλαμβάνει τακτική τροφοδότηση με σιρόπι (1:1) θα έχουν γίνει σε πληθυσμούς 5- -7 τελάρα θα έχουν κτίσει 2-3-τελάρα η κάθε μία και αφού θα έχουν μεταφερθεί σε περιοχές με φθινοπωρινό ρείκι θα έχουν εξαιρετικούς πληθυσμούς και σίγουρα είναι μελίσσια καλύτερα από τα παραγωγικά που προέρχονται από τα πεύκα μετά το τέλος της συγκομιδής. Ξεχειμωνιάζουν και αυτά στις κατάλληλες περιοχές (χειμαδιά ). ΣΤ. Εκμετάλλευση Στα υπόλοιπα μελίσσια που είναι και τα παραγωγικά εφαρμόζουμε : • Την τακτική της εξισορρόπησης. Δηλαδή όλα τα μελίσσια να εξισωθούν σε γόνο και πληθυσμό. Αυτή γίνεται με την μεταφορά σφραγιστού γόνου από τα δυνατά μελίσσια στα υπολειπόμενα με την βασική προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει στο μελισσοκομείο αρρώστια γόνου. Εφαρμόζοντας αυτή την τακτική έχουμε ευκολία χειρισμών και μειώνουμε την πιθανότητα σμηνουργίας • Προσέχουμε να μην προκληθεί σμηνουργία .Παρακολουθώντας εβδομαδιαίως ως ανωτέρω αναφέρουμε την γέννα της βασίλισσας. • Τροφοδοσία με σιρόπι ζάχαρης από 10 Απριλίου με αναλογία 1:1 και από 25 Απριλίου με αναλογία 1:1,5 (Ζάχαρη /Νερό ) • Δίδουμε να κτίσουν νέες κηρήθρες • Συλλέγουμε γύρη , βασιλικό πολτό και πρόπολη . Στόχος τέλος Μάη να είναι σε 20 τελάρα οι πληθυσμοί σε όλα τα παραγωγικά μελίσσια . 1. Συλλογή γύρης Η γύρη είναι πρωτεϊνική τροφή την μελισσών την οποία συλλέγουν από τα άνθη των φυτών και αποτελεί την κύρια και βασική τροφή τους . Χωρίς γύρη είναι αδύνατη η επιβίωση της μέλισσας . Γι αυτό και οι μελισσοκόμοι δίδουν, και επιβάλλεται να δίδουν, ιδιαίτερη σημασία στην δυνατότητα τα μελίσσια τους να βρίσκουν γύρη . Οι μέλισσες συλλέγουν και έχουν ιδιαίτερη προτίμηση να συλλέγουν γύρη από μια μεγάλη γκάμα φυτών προφανώς από αυτά που η γύρη τους έχει μεγαλύτερη διατροφική σημασία για αυτές . Έχει αποδειχθεί μετά από συνεχείς παρατηρήσεις ότι η γύρη ορισμένων φυτών όπως της φθινοπωρινής ερείκης είναι πολύ ευεργετική για τις μέλισσες και το αντίθετο όπως του βαμβακιού. Άλλων όμως φυτών η γύρη είναι εντελώς αδιάφορη για την μέλισσα και για αυτό δεν την συλλέγουν όπως η ελιά το πεύκο κλπ. Η αφθονία της γύρης στα φυσικά οικοσυστήματα και κυρίως την άνοιξη ξεπερνά κάθε εκτίμηση της φαντασίας μας . Οι αποδόσεις των φυσικών οικοσυστημάτων σε γύρη κάθε χρόνο είναι πιο σταθερές και σίγουρες σε σχέση με τις αποδόσεις μελιού 16
και εξαρτώνται λιγότερο από τις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες .Από όσα γνωρίζουμε δεν υπάρχει εκτίμηση της ποσότητας γύρης που μπορεί να συλλέξουν οι μέλισσες σε επίπεδο χώρας από όλα τα φυσικά οικοσυστήματα . Η γύρη είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός μελισσοκομικός πόρος με εξαιρετική διατροφική αξία για τον άνθρωπο και την μέλισσα . Για τους ανθρώπους, που δεν είναι αλλεργικοί σε αυτή, θεωρείται ότι είναι η κορυφαία βιολογική τροφή ή συμπλήρωμα τροφής . Θεωρούμε την αξία της γύρης ότι είναι μεγαλύτερη αυτής του μελιού τόσο για τον άνθρωπο όσο και για την μέλισσα . Δυστυχώς αυτή η αξία δεν έχει αναγνωρισθεί όσο θα έπρεπε από τους μελισσοκόμους και τους διατροφολόγους . Με συνέπεια οι μελισσοκόμοι της χώρας γενικά να μην την συλλέγουν και να την στερούν από τα μελίσσια τους την εποχή που αυτά την χρειάζονται. Αποτέλεσμα να γίνεται εισαγωγή γύρης για ανθρώπινη κατανάλωση και στις μέλισσες να χορηγούνται υποκατάστατα γύρης αμφιβόλου αποτελεσματικότητας Ενώ σε επίπεδο χώρας θα έπρεπε να γίνεται εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων και μάλιστα ασύγκριτης ποιότητας αφού θα προέρχεται από την σπάνια και πλούσια Ελληνική χλωρίδα . Και αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει ,χωρίς να μπορούμε να εντοπίσουμε τις αιτίες ,με συνέπεια ένας τόσο αξιόλογος φυσικός ανανεώσιμος πόρος να χάνεται και να μην μετατρέπεται σε πλούτο προς όφελος των μελισσοκόμων και της Εθνικής Οικονομίας . Παρά το γεγονός ότι από άλλους λαούς περίτρανα έχει αναγνωρισθεί η διατροφική αξία της γύρης . Εμείς , οι μελισσοκόμοι , δυστυχώς κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου αλλά απαιτούμε επιδοτήσεις ….. Άραγε χρειάζονται να γίνουν πολλά ώστε όλοι όσοι ασχολούνται με τις μέλισσες να συλλέγουν υποχρεωτικά και γύρη ; .Ή αρκεί η ρετσινιά του ότι ‘’ μελισσοκόμος που δεν συλλέγει γύρη δεν είναι μελισσοκόμος ..’’ και ενδεχομένως θα πρέπει να υπόκεινται σε διοικητικές κυρώσεις ( πρόστιμα και όχι επιδοτήσεις ). Με λίγα λόγια λοιπόν πρέπει όλοι οι μελισσοκόμοι να καταλάβουν ότι επιβάλλεται να συλλέγουν και γύρη πρώτα για τις μέλισσες τους και έπειτα για ανθρώπινη χρήση. Είναι εγκληματικό και παράλογο να μην αξιοποιούν την γύρη που με τόσο απλοχεριά προσφέρει η πλούσια Ελληνική χλωρίδα αφού έχουν και φροντίζουν το εργαλείο – μέσο συλλογής την μέλισσα . Μήπως θα πρέπει να εφαρμοσθεί ενίσχυση – επιδότηση της συλλογής – παραγωγής της γύρης και όχι πχ των μεταφορών που γίνεται σε εφαρμογή του σχετικού κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ; Ο υποφαινόμενος συστηματικά συλλέγει γύρη κυρίως για τις μέλισσες του και δευτερευόντως για ατομική χρήση και διάθεση στο εμπόριο η οποία είναι όντως δύσκολη αφού εδώ στην Ελλάδα οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν την διατροφική αξία της γύρης και δεν έχουν συνηθίσει να την καταναλώνουν .Για το θέμα αυτό απαιτείται μεγάλη προσπάθεια από ειδικούς και μελισσοκόμους για ενημέρωση . Βέβαια ας αρχίσουν πρώτα οι ίδιοι οι μελισσοκόμοι και οι οικογένειές τους να καταναλώνουν γύρη αλλά και να ταΐζουν γύρη τα μελίσσια τους και τα υπόλοιπα ενδεχομένως να έλθουν μόνα τους. Η συλλογή της γύρης γίνεται με γυροπαγίδες και σε πλαίσια τελάρα με την εξής διαδικασία. Περί την 15 ην Απριλίου η χλωρίδα της περιοχής είναι σε πλήρη άνθιση και η αφθονία της γύρης στο υψηλότερο της επίπεδο. Η διαδικασία της εξισορρόπησης εξίσωσης των μελισσών έχει σχεδόν τελειώσει . Οι βασίλισσες γεννούν στο επάνω όροφο και πληθυσμοί είναι περισσότεροι από ή περίπου σε 15 τελάρα .Τότε στα μισά περίπου παραγωγικά μελίσσια προσαρμόζουμε τις γυροπαγίδες και καθημερινά ή ανά δύο ημέρες συλλέγουμε την γύρη και αφού καθαριστεί από ξένα αντικείμενα συσκευάζεται σε πλαστικές σακούλες τροφίμων ή γυάλινα δοχεία και συντηρείται σε
17
κατάψυξη (-15 έως-18 Co). Αυτή διατίθεται για ανθρώπινη χρήση ή για την παρασκευή γυρεόπιττας προς ενίσχυση των μελισσών τους μήνες Ιούλιο ,Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Στα υπόλοιπα μελίσσια μεταξύ πρώτου ορόφου και εμβρυοθαλάμου παρεμβάλουμε διάφραγμα βασίλισσας αφού έχουμε στην περίμετρό του προσαρμόσει πηχάκια αφήνοντας κάποιο κενό ώστε να δημιουργηθεί κατ αρχή πόρτα διαφυγής για τους κηφήνες έπειτα εισόδου – εξόδου για τις μέλισσες . Προσέχουμε η βασίλισσα να εγκλωβιστεί στο επάνω όροφο. Μετά από τον χειρισμό αυτό οι μέλισσες μαζεύουν εντατικά γύρη την οποία αποθηκεύουν στα τελάρα του εμβρυοθαλάμου τα οποία αρχίζουν να αδειάζουν από τον εκκολαπτόμενο γόνο. Μετά από 22 ημέρες σχεδόν και τα δέκα τελάρα του εμβρυοθαλάμου είναι γεμάτα γύρη τα οποία τρυγούμε και τα αποθηκεύουμε σε ψυγείο κατάψυξη στους -15 έως – 18 Cο. Οι εργασίες του τρύγου διευκολύνονται πάρα πολύ εφ όσον οι κυψέλες διαθέτουν κινητές βάσεις . Η ποιότητα της γύρης που συλλέγεται εξαρτάται κυρίως από την εποχή και την σύνθεση της χλωρίδας της περιοχής . Η δε ποσότητα εξαρτάται και από την δύναμη – ράτσα ,την υγιεινή κατάσταση των μελισσών και την ηλικία των βασιλισσών. Συνεχίζουμε αδιάκοπα την φροντίδα των μελισσών και σε τακτά χρονικά διαστήματα τα εφοδιάζουμε με σιρόπι ζάχαρης (1:1,5 ζάχαρη /νερό).. Από τα 50 έως 60 παραγωγικά μελίσσια συλλέγουμε περίπου 30 έως 50 Kgr γύρη και 120 έως 170 τελάρα με γύρη τα οποία θα δώσουμε στα μελίσσια την περίοδο που αυτά θα βρίσκονται στα πεύκα και μερικά ενδεχομένως για ξεχειμώνιασμα . Έχουμε παρατηρήσει ότι η γύρη σε τελάρα είναι πιο θρεπτική για τις μέλισσες από ότι η γύρη που παίρνουν από γυρεόπιττες . Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στην επεξεργασία (ωρίμανση ) που κάνουν οι μέλισσες στην γύρη πριν την αποθηκεύσουν στα κελιά της κηρήθρας . Ήδη από χρονική άποψη βρισκόμαστε μεταξύ 5 με 10 Μάη και αρχίζουμε τις προετοιμασίες για την συλλογή του μελιού.. Η πρώτη προετοιμασία συνίσταται στο κατέβασμα του γόνου στον εμβρυοθάλαμο (δηλαδή και τα 10 τελάρα με γόνο) εργασία που γίνεται με τον τρύγο της γύρης . 2. Συλλογή μελιού (θυμαριού – ελάτης – πεύκου ) Όπως είναι γνωστό οι βασικές ανωτέρω κατηγορίες μελιών συλλέγονται στις περιοχές εκείνες όπου κυριαρχούν τα δασικά είδη του θυμαριού της ελάτης και αντίστοιχα του πεύκου . Χωρίς βέβαια να εξαιρούνται και οι πάρα πολλές υποκατηγορίες μελιού όταν στην συγκεκριμένη περιοχή μπορούν να συνυπάρχουν και άλλα αξιόλογα μελισσοκομικά φυτά όπως η λυγαριά ,η κουμαριά ,η ερείκη κλπ. Τα οποία με την συμβολή τους προσδίδουν μια ιδιαίτερη χαρακτηριστική γεύση στο μέλι. Από τα εν λόγω δασικά οικοσυστήματα παράγεται το 90-95 % του συνολικού μελιού σε επίπεδο χώρας . Άρα οι μελισσοκόμοι αξιοποιούν ένα ανανεώσιμο φυσικό πόρο χωρίς μάλιστα να επεμβαίνουν δραστικά στα εν λόγω δασικά οικοσυστήματα . Κάλλιστα το μέλι μπορεί να πούμε ότι είναι δασικό προϊόν και οι μελισσοκόμοι που το συλλέγουν με τις μέλισσες τους είναι ‘’δασεργάτες ‘’. Με βάση αυτή την λογική ο υποφαινόμενος ως Δασολόγος και υπάλληλος στην Δασική Υπηρεσία άρχισε να ενδιαφέρεται να μάθει την διαδικασία παραγωγής του μελιού από τα δασικά οικοσυστήματα και την δυνατότητα –διαδικασία συλλογής του από τον μελισσοκόμο . Και τούτο γιατί στην Δασολογική του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που φοίτησε δεν είχε διδαχθεί κάτι σχετικό όπως και μέχρι σήμερα σχεδόν τίποτα δεν διδάσκεται. Παράλληλα άρχισε να απασχολείται ερασιτεχνικά με την μελισσοκομία ελπίζοντας ότι θα έβρισκε απαντήσεις στα ερωτήματα :
18
•
Η μέλισσα ως παράγοντας του φυσικού οικοσυστήματος συμβάλλει θετικά στην εξέλιξή του ; Με την εξαφάνιση της φυσικής μέλισσας λόγω του βαρρόα τα οικοσυστήματα θα οπισθοδρομήσουν και ποια η επίπτωση στον άνθρωπο; • Πως η μέλισσα συνεργάζεται και αξιοποιεί την χλωρίδα ; Ποιοι εδαφικοί και κλιματικοί παράγοντες βελτιώνουν και αυξάνουν την απόδοση της χλωρίδας σε νομή για την μέλισσα ; • Τα αντίστοιχα ερωτήματα τίθενται και για την μελισσοκομική πανίδα (Διάφορα έντομα ,κοκοειδή κλπ ) • Πως η μελισσοκομική πανίδα συνεργάζεται με τα φυτά ; Ποιοι εδαφικοί ,κλιματικοί και φυτικοί παράγοντες βελτιώνουν την απόδοση της πανίδας σε νομή για την μέλισσα ; • Γιατί σε φυσικό οικοσύστημα που φαινομενικά είναι σε ισορροπία απουσιάζει μέρος της μελισσοκομικής πανίδας ; Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην απουσία της ; Πρέπει ο διαχειριστής άνθρωπος να την εισαγάγει ; με εμβολιασμούς ; Θα προκαλέσει διαταραχή ; • Πόσο είναι το μέγεθος των μελισσοκομικών πόρων κάθε οικοσυστήματος; πως μπορεί να εκτιμηθεί ; • Υπάρχει μέθοδος και διαδικασία εκτίμησης - πρόβλεψης ; • Γιατί σε μια περιοχή φέτος έχουμε πλούσιους μελισσοκομικούς πόρους και την άλλη χρονιά μειωμένους ή και καθόλου ; Ποιοι παράγοντες επιδρούν ; Μόνο οι κλιματικοί ; ή και παράγοντες που επιδρούν στην βιολογία της μελισσοκομικής πανίδας ; Μπορεί να υπάρξει μοντέλο πρόβλεψης ; • Πως ο άνθρωπος με τις άλλες δραστηριότητες του (υλοτομία ,βοσκή κλπ) επηρεάζει την παραγωγή και απόδοση των αόρατων μελισσοκομικών πόρων των φυσικών οικοσυστημάτων ; • Μπορούν οι διάφορες περιοχές των φυσικών οικοσυστημάτων να καταταχθούν σε κατηγορίες από άποψη ποιότητας και απόδοσης μελισσοκομικών πόρων ; Με ποια μεθοδολογία και με ποια κριτήρια ; Αν γίνει ποτέ αυτό αυτόματα προκύπτει ο μελισσοκομικός χάρτης της χώρας εξαιρετικό εργαλείο για τον μελισσοκόμο της πράξης . Σε αυτά τα ερωτήματα και σε άλλα τόσα που μπορούν να τεθούν χρειάζονται απαντήσεις για να μπορούμε να πούμε ότι γνωρίζουμε μερικώς το θέμα . Δυστυχώς ο υποφαινόμενος ελάχιστα γνωρίζει ή μπόρεσε να μάθει όλα αυτά χρόνια της απασχόλησης του με την διαχείριση των δασικών φυσικών οικοσυστημάτων και την ερασιτεχνική μελισσοκομία π[ου ασκεί . Κάνοντας την αυτοκριτική του επαναλαμβάνει το αρχαίο ρητό ‘’ εν οίδα ότι ουδέν οίδα’’ δηλαδή ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω. Στην συλλογή του μελιού πρέπει να τηρούνται πιστά ορισμένοι κανόνες – Αρχές όπως : • Τα μελίσσια στην αρχή γενικά μιας νομής πρέπει να έχουν Πληθυσμούς περίπου ή άνω των 20 τελάρων με εργάτριες καλά αναθρεμμένες και ετοιμοπόλεμες . Νέες και καλά αναθρεμμένες βασίλισσες Να έχουν μεταφερθεί στην νομή μια εβδομάδα νωρίτερα ή τουλάχιστον με το ξεκίνημα αυτής . • Να εφαρμόζουμε την παροιμία που λέει ‘’ όλος ο βιός μαζί και τα μελίσσια χώρια ‘’ δηλαδή όταν θέλουμε να πάρουμε οπωσδήποτε μέλι ελάτης πρέπει να
19
•
• • • • •
• • • •
μοιράσουμε τα μελίσσια σε δυο τοποθεσίες ώστε να μειώσουμε τις πιθανότητες αποτυχίας . Να τηρούμε την αρχή που λέει ‘’ ότι θέλει το μελίσσι ‘’ δηλαδή να φροντίζουμε να ικανοποιούμε όλες τις επιθυμίες και τις ανάγκες του σε άριστο βαθμό αλλά και στο χρόνο και στιγμή που πρέπει ούτε πιο αργά αλλά ούτε και νωρίς . Για παράδειγμα θέλει χώρο για να αναπτυχθεί πρέπει να τον έχει την συγκεκριμένη στιγμή γιατί αν του δοθεί αργότερα αυτό θα έχει μπει στην διαδικασία της σμηνουργίας και αν του δοθεί νωρίς και σε μεγάλη έκταση ενδεχομένως να κρυώσει . Ανάλογα συμβαίνουν και για τις υπόλοιπες ανάγκες του .(γύρη , μέλι , μελισσοκομείο ,μέτρα υγιεινής μεταφορά κλπ). Πάρα πολύ καλή γνώση της μελισσοκομικής χλωρίδας και πανίδας της περιοχής. Κυρίως δε της διαδοχής των ανθοφοριών και μελιτοεκρίσεων και πως αυτές επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες ( θερμοκρασία – βροχή ). Σπουδή και παρακολούθηση επί σειρά ετών κάθε περιοχής ώστε να εκτιμηθεί σωστά το μελισσοκομικό δυναμικό της . Ύπαρξη ή εξασφάλιση νερού για την ύδρευση των μελισσών μας . Καλή και σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των μελισσών - δείκτες που πρέπει να μεταφέρουμε στις περιοχές από τις οποίες προσδοκούμε να συλλέξουμε μέλι.(έλατο – πεύκο ) Να εφαρμόζουμε τακτικά και με πρόγραμμα συνενώσεις μελισσών δηλαδή μέθοδο ‘’ΜΠΑΜΠΙΛΗ’’ ή με διάφορες παραλλαγές της . Ο υποφαινόμενος σε συνενώσεις φθάνει στην μείωση και μέχρι του ½ των αρχικά παραγωγικών κυψελών του. Να περιορίζουμε το χώρο της κυψέλης με ταΐστρα τύπου πλαισίου και να διατηρούμε στις κυψέλες τα απολύτως απαραίτητα τελάρα. Φροντίζουμε τα πολύ σκούρα και ελαττωματικά τελάρα να έχουν απομακρυνθεί από τις κυψέλες ώστε να μην αποθηκεύεται σε αυτά μέλι. Μια εβδομάδα πριν από την έναρξη της νομής σταματούμε κάθε τροφοδοσία Να καταρτίζουμε νωρίς πρόγραμμα εκμετάλλευσης και να αποφεύγουμε τις άσκοπες μεταφορές και επιθεωρήσεις των κυψελών.. α. Συλλογή μελιού στα θυμάρια Το μέλι από θυμάρι θεωρείται και είναι το καλύτερο σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι λάθος μερικών μελισσοκόμων κυρίως της Νοτίου ηπειρωτικής χώρας που δεν ασχολούνται με την συλλογή του . Και αυτό διότι έχει πολύ καλή τιμή , η διάθεσή του είναι εύκολη αφ ενός και αφετέρου το εσάνς του, εφ όσον τα μελίσσια στη συνέχεια μεταφερθούν στα πεύκα, περνάει στο πευκόμελο και ανεβάζει την ποιότητά του. Έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένες περιοχές δίδουν μέλι από θυμάρι το οποίο είναι περισσότερο αρωματικό από άλλες . Πιθανότατα αυτό οφείλεται στην ποιότητα και είδος του εδάφους αλλά και στην σύνθεση της χλωρίδας . Παράδειγμα ο Υμηττός στην Αττική ,τα Κύθηρα κλπ Οι περιοχές με τα θυμάρια μπορούν να διακριθούν επί πλέον σε δύο κατηγορίες στις πρωίμου άνθησης τέλος Μάη και της όψιμης άνθησης πρώτο 10ήμερο Ιουλίου και αυτό εξαρτάται όπως είναι γνωστό από το υψόμετρο της περιοχής. Και βέβαια πολύ καλές προοπτικές έχουν οι περιοχές στις οποίες θα βρέξει περίπου 20 με 30 ημέρες πριν την έναρξη της ανθοφορίας . Οι περιοχές της όψιμης άνθισης μπορούν να εκμεταλλευτούν και με τα καλά μελίσσια τα οποία θα έχουν τρυγηθεί στα έλατα και στα θυμάρια της πρώιμης άνθησης . Καλά αποτελέσματα συγκομιδής μελιού στα θυμάρια έχουμε όταν :
20
•
•
• • • •
Έχουμε φροντίσει αρχίζοντας την εκτροφή εργατριών αρκετά νωρίς περίπου (8) εβδομάδες (περίπου από αρχές Απρίλη ) από την έναρξη της νομής .Δηλαδή τα μελίσσια να είναι σε πληθυσμούς άνω των 20 τελάρων με την έναρξη της νομής . Έχουμε επιλέξει περιοχές που έχουν διαδοχή ανθοφοριών και εγκρίσεων Μια άριστη περιοχή πρώιμης άνθησης θυμαριού είναι κατά την άποψή μας εκείνη στην οποία φύονται εκτός των άλλων και τα ακόλουθα ενδιαφέροντα μελισσοκομικά φυτά . Ασφάκα ( 15/4) , αλογοθύμαρο (15/5) ,φυτιλάκι (20/5) ,θυμάρι (30/5) ,λυγαριά (20/6) , αραβόσιτος ( 1/7), βαμβάκι ( 15/7), βαμβακιά ( 15/8 ? ) κλπ . Τα εντός εισαγωγικά είναι περίπου οι ημερομηνίες άνθησης κάθε φυτού. Όπως γίνεται αμέσως αντιληπτό τα μελίσσια αυτά είναι έτοιμα για μεταφορά τους στα πεύκα αφού θα έχουν τρυγηθεί μετά την ανθοφορία του θυμαριού και ενδεχομένως άλλη μια φορά μετά την ανθοφορία του βαμβακιού εφ όσον στην περιοχή καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση. Στην περίπτωση που στην περιοχή υπάρχει μόνο βαμβάκι τότε αυτά τα μελίσσια είναι ακατάλληλα για τα πεύκα . Αυτά τα μελίσσια πρέπει να μεταφερθούν σε περιοχές με γύρη πχ πολύκομπος ή ρείκι κλπ να ανανεώσουν πληθυσμούς και μετά να μεταφερθούν στα πεύκα . Εφαρμόζουμε την μέθοδο ‘’ΜΠΑΜΠΙΛΗ’’ ενδεχομένως με κάποιες παραλλαγές της δηλαδή κάνουμε συνενώσεις μελισσών . Εφαρμόζουμε την μέθοδο των δύο βασιλισσών (Νικολαϊδη,κλπ) . Προκαλούμε μπλοκάρισμα του γόνου περιορίζοντας την βασίλισσα με διάφραγμα στον εμβρυοθάλαμο. Δεν φυσήξει λίβας στην περιοχή ή και ισχυρός άνεμος διάρκειας πολλών ημερών . Γι αυτό και η παραγωγή μελιού στα θυμάρια έχει μεγάλο ρίσκο αφού μέσα στο Ιούνιο πολλές φορές θα φυσήξει λίβας …...
Ο υποφαινόμενος έχει επιλέξει αρκετές περιοχές στις οποίες συλλέγει μέλι από το θυμάρι. Είναι περιοχές πρώιμης και όψιμης άνθησης . Κάθε χρόνο επιλέγει τρεις περιοχές δυο πρώιμης και μια όψιμης άνθησης . Βασικό κριτήριο για την επιλογή παίζει, εκτός των ανωτέρω κυρίως, η πιθανή βροχή πριν την άνθηση του θυμαριού. Αν δεν έχουμε βροχή επιλέγονται περιοχές με κριτήριο την διαδοχή των ανθοφοριών . Το χρονικό διάστημα μεταξύ 15 έως 25 Μάη το ¼ των παραγωγικών μελισσών μεταφέρονται στην μια περιοχή πρώιμης άνθησης και το άλλο ¼ στην άλλη . Προτιμώνται μελίσσια που να έχουν μάνες παλαιές ή με διάσπαρτο γόνο και εντός μιας εβδομάδας έχουν συνενωθεί ανά δύο με την μέθοδο της εφημερίδας και με διάφραγμα η βασίλισσα έχει απομονωθεί στον κάτω όροφο. Μια εβδομάδα πριν την έναρξη της ανθοφορίας του θυμαριού σταματά κάθε τροφοδοσία Στόχος η έντονη συλλογή και αποθήκευση μελιού και στους τρεις ορόφους αφού τα μελίσσια είναι σε τέσσερις . Μετά τον τρύγο μεταφορά των μελισσών με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς στην περιοχή με το όψιμο θυμάρι . Εκεί ανταμώνουν και αντίστοιχα μελίσσια που θα έλθουν μετά τον τρύγο στον έλατο. Εφαρμογή της ίδιας διαδικασίας με στόχο την επανάληψη και δεύτερου τρύγου. Προς το τέλος της ανθοφορίας μελιτοφορίας του θυμαριού αυστηρός τρύγος (δηλαδή τρύγιουνται και τελάρα με ασφράγιστα μέλια ) ακολούθως τα μελίσσια αυτά ενισχύονται με ένα ή και περισσότερα τελάρα γύρη που έχουμε συλλέξει όπως ανωτέρω περιγράφουμε τροφοδοτούνται διεργετικά με σιρόπι ζάχαρης (1:1,5 ) για να ανανεώσουν πληθυσμούς . Ήδη χρονικά έχουμε φθάσει περίπου 20 Ιουλίου και αυτά τα μελίσσια του όψιμου θυμαριού μεταφέρονται κατ ευθεία στα πεύκα . Τα μελίσσια αυτά 21
έχουν συνήθως 6 έως 9 τελάρα γόνους και πολύ ακμαίους εργατικούς πληθυσμούς που αξιοποιούνται στη συλλογή πευκόμελου . Έχει παρατηρηθεί ότι οι μέλισσες που θα ανατραφούν στο θυμάρι είναι πολύ εργατικές και ανθεκτικές στα πεύκα . Τα μελίσσια των πρώιμων περιοχών μεταφέρονται αν κρίνεται σκόπιμο σε περιοχές με γύρη ,τροφοδοτούνται διεργετικά με σιρόπι ζάχαρης (1:1,5) και ζαχαροζύμαρο, ενισχύονται με τελάρα γύρης ως ανωτέρω ώστε να ανανεώσουν και αυτά πληθυσμούς και να ετοιμασθούν για τα πεύκα . β. Συλλογή μελιού ελάτης Ομοίως και το μέλι από έλατο είναι εξαιρετικό με μεγάλη προτίμηση από το καταναλωτικό κοινό κυρίως στην ηπειρωτική χώρα και Πελοπόννησο . Γι αυτό και επιτυγχάνει καλές τιμές ο μελισσοκόμος παραγωγός . Ως γνωστό στην Ελλάδα παράγονται δυο κατηγορίες μελιού ελάτης η βανίλια της Βυτίνας στη συγκεκριμένη περιοχή στο βουνό Μαίναλο Αρκαδίας και η άλλη κατηγορία που παράγεται στα υπόλοιπα ελατοδάση. Είναι μελίτωμα που παράγεται από σειρά εντόμων που διαβιούν στα δένδρα της ελάτης . Δεν θα αναφερθούμε σε επιστημονικά ονόματα γιατί εκτιμούμε δεν ενδιαφέρουν τον μελισσοκόμο της πράξης. Τα είδη των εντόμων είναι πολλά και πιστεύουμε ότι ενδεχομένως το θέμα δεν έχει ερευνηθεί από επιστημονική άποψη σε βάθος με πλήρη ανάλυση όσο θα έπρεπε . Πρακτικά οι μελισσοκόμοι τα διακρίνουν στις εξής κατηγορίες : • Στο κόμπο έντομο που αναπτύσσεται στις μασχάλες των λεπτών κλαδίσκων της ελάτης και το μελίτωμα που παράγει παίρνει την μορφή κόμπου και γι αυτό ονομάζεται έτσι. Η παραγωγή του μελιτώματος είναι σταθερή κατά την διάρκεια του βιολογικού κύκλου του εντόμου και αν βρέξει έχουμε μια διακοπή μιας ή δυο ημερών . Ανάλογα την περιοχή η μελιτοέγκριση αρχίζει περίπου το τρίτο 10ήμερο του Μάη και μπορεί να διαρκέσει αρκετές φορές μέχρι το δεύτερο 15νθήμερο του Ιουλίου. Ενδεχομένως να παρεμβάλλεται και δεύτερη γενιά του εντόμου και σε ορισμένες περιοχές να παρατείνεται ο χρόνος μελιτοεγκρίσεων . • Στον κοριό ή καρκαλέτσι είναι έντομο που διαβιεί επί του φλοιού της ελάτης σε πολυπληθείς ομάδες και παράγει μελίτωμα συνήθως μετά από ενόχληση του εντόμου από την μέλισσα . Η επιβίωσή του επηρεάζεται από την βροχή και κυρίως από τις βροντές των κεραυνών . • Στην μελιτούρα των φύλλων της ελάτης που οφείλεται σε αρκετά είδη αφείδων ( μελίγκρα ) που όταν είναι σε τεράστιους πληθυσμούς η υπόροφος βλάστηση και το έδαφος φαίνονται να είναι βρεγμένα από το μελίτωμα .Είναι ευαίσθητα στο ψύχος και κυρίως στην βροχή που όταν συμβεί τα καταστρέφει. Η μέλισσα αξιοποιεί καλύτερα αυτό το μελίτωμα που μπορεί να αρχίσει και από 20 Απριλίου όταν υπάρχει υψηλή για την εποχή θερμοκρασία και σχετική υγρασία . • Την φούντα είναι έντομο (ή έντομα ;) που προσβάλλει και διαβιεί στα τρυφερά νέα φύλλα των νεαρών βλαστών της ελάτης . Πολλές φορές περιπλέκει ιδιόμορφα της βελόνες σε μορφή φούντας . Είναι ευαίσθητο στην βροχή και όταν συμβεί διακόπτεται η παραγωγή μελιτώματος . Γενικά η παραγωγή μελιτώματος στην ελάτη είναι μεγάλη όταν δεν έχουμε βροχές ,η θερμοκρασία τις μεσημεριανές ώρες ανέρχεται μέχρι 30 οC και είναι αυξημένη σχετική υγρασία με ελάχιστο άνεμο. Η πιθανή ύπαρξη και άλλων ανθοφοριών στην ζώνης της ελάτης δίδουν μια ξεχωριστή γεύση και ποιότητα του μελιού ελάτης Καλά αποτελέσματα συλλογής μελιού στα έλατα έχουμε όταν :
22
• •
• •
•
Όπως και στα θυμάρια έχουμε σωστά αναθρέψει εργατικό πληθυσμό και μελίσσια σε πληθυσμό άνω των 20 τελάρων. Έχουμε επιλέξει περιοχή με διαδοχή ανθοφοριών και κυρίως ύπαρξη ανθοφορίας μετά τον τρύγο του μελιού ελάτης και τούτο για να δοθεί η δυνατότητα τα μελίσσια να ανανεώσουν πληθυσμούς και να προετοιμασθούν για τα πεύκα . Τέτοια ανθοφορία μπορεί να προέρχεται πχ από το φυτιλάκι που όταν υπάρχει στην περιοχή ανθίζει μετά την 1η Ιουλίου, το τσάι βουνού και τα διάφορα αγκάθια που γίνονται από μελισσοκομική άποψη υπέροχα όταν συμβεί να βρέξει. Εφαρμόζουμε την μέθοδο ‘’ΜΠΑΜΠΙΛΗ ‘’ ενδεχομένως με κάποιες παραλλαγές της δηλαδή κάνουμε συνενώσεις μελισσών . Τα αποτελέσματα των μελισσών δείκτες είναι ικανοποιητικά και κυρίως σε αυτά να συμβάλει ο κόμπος ώστε να μειώσουμε τα δυσμενή αποτελέσματα μιας βροχής η οποία συνήθως προκαλεί ζημιά στα υπόλοιπα έντομα της ελάτης . Φροντίζουμε οι γόνοι να κατεβαίνουν στον εμβρυοθάλαμο .Έτσι δίδουμε χώρο και δυνατότητα στο μελίσσι να αποθηκεύσει στους άνω ορόφους μόνο μέλι.
Ο υποφαινόμενος έχει επιλέξει τρεις περιοχές όπου συλλέγει μέλι ελάτης .Βασικό κριτήριο υπήρξε η διαδοχή των ανθοφοριών και κυρίως η ύπαρξη ανθοφορίας μετά τον τρύγο ώστε τα μελίσσια να έχουν την ευκαιρία ανανέωσης των πληθυσμών και να ετοιμασθούν για τα πεύκα .Οι δυο περιοχές είναι στον Ελικώνα (Βοιωτία ) και μια στα ελατοδάση της Εύβοιας . Το χρονικό διάστημα μεταξύ 5 έως 15 Μάη μεταφέρει στις περιοχές αυτές μελίσσια δείκτες Ανάλογα με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτών των μελισσών θα μεταφερθούν και τα υπόλοιπα μελίσσια δηλαδή το ½ του συνόλου των παραγωγικών κυψελών σε μια περιοχή για να μειωθεί το κόστος μεταφοράς και επισκέψεων . Σπάνια θα μεταφερθούν μελίσσια σε δυο περιοχές . Την πρώτη εβδομάδα της νομής γίνονται συνενώσεις μελισσών με την μέθοδο της εφημερίδας και στις επόμενες επισκέψεις φροντίζουμε οι γόνοι να κατεβαίνουν στον εμβρυοθάλαμο . Είναι γνωστό ότι τα μελίσσια στο έλατο έχουν την τάση να κτίζουν ορμητικά εξαιρετικά τελάρα κυρίως με εργατικά κελιά με την προϋπόθεση τα τελάρα να έχουν εφοδιασθεί με φύλλα κηρήθρας . Αυτή την δυνατότητα ο μελισσοκόμος πρέπει να την εκμεταλλεύεται ώστε κάθε χρόνο να κτίζει όσο το δυνατόν περισσότερα τελάρα τα οποία θα παίρνει από τα μελίσσια πριν βάλλουν σε αυτά μέλι και θα τα αποθηκεύει στην αποθήκη του για χρήση την επόμενη άνοιξη. Μετά τον τρύγο μερικά από τα καλύτερα σε πληθυσμούς μελίσσια αφού εφοδιασθούν με δυο ή τρία τελάρα γύρη μεταφέρονται στην περιοχή με το όψιμο θυμάρι όπου εκεί συναντούν τα άλλα μελίσσια που προέρχονται από το πρώιμο θυμάρι . Πολλές φορές και επειδή το όψιμο θυμάρι ξεκινά νωρίς και η νομή στο έλατο συνεχίζεται σε αυτά τα μελίσσια που θα μεταφερθούν στα θυμάρια γίνεται τρύγος ώστε να τους αφαιρεθούν λίγα σφραγισμένα μέλια και τα υπόλοιπα θα τρυγηθούν στα θυμάρια . Το μέλι αυτό ελάτης – θυμαριού είναι εξαιρετικής ποιότητας . Ακολούθως μετά τον τρύγο εφαρμογή διεργετικής τροφοδοσίας (σιρόπι ζάχαρης 1: 1,5 και ζαχαροζύμαρο ) μαζί με τελάρα γύρης για να συνεχίσουν τα μελίσσια την ανανέωση των πληθυσμών και να ετοιμασθούν για τα πεύκα . Έχει διαπιστωθεί ότι ο εργατικός πληθυσμός που ανατρέφεται στο υψόμετρο της ελάτης είναι πολύ εργατικός στα πεύκα . Ήδη από χρονική άποψη βρισκόμαστε στο δεύτερο 15νθήμερο του Ιουλίου .
23
γ. Συλλογή μελιού πεύκου Για το πευκόμελο και την Marchalina Hellenica ( τον εργάτη του πεύκου ) υπάρχει μια μικρή αναφορά του υποφαινόμενου σε ιδιαίτερο άρθρο. Δυστυχώς για την συνεργασία της μέλισσας με το εργάτη του πεύκου , την διαδικασία παραγωγής του πευκόμελου , του μελιού θυμαριού ,του μελιού ελάτης ο υποφαινόμενος πολύ λίγα γνωρίζει και συνεχώς προσπαθεί να μαθαίνει με παρατηρήσεις και διάβασμα . Συλλέγει πευκόμελο από την βόρειο – κεντρική Εύβοια όπου υπάρχουν συμπαγή πευκοδάση και εκεί έχει κάνει παρατηρήσεις και αποκτήσει εμπειρίες . Για την συγκεκριμένη περιοχή μια συνοπτική περιγραφή από μελισσοκομική άποψη έχει ως ακολούθως : • Για τον εργάτη του πεύκου είναι άγνωστο γιατί δεν υπάρχει σε όλες τις συστάδες του πεύκου(χαλέπιος πεύκη ) . Πιστεύουμε ότι φυσικά εμπόδια και οι πυρκαγιές έχουν συμβάλλει σε αυτό. Είναι αξιοπερίεργο όμως πως ο εργάτης του πεύκου εξαπλώθηκε σε μια περιοχή εμβαδού 160.000 στρεμμάτων που κάηκε το 1977 η οποία καλυπτόταν από πευκοδάση και αγροτικές καλλιέργειες χωρίς εμβολιασμούς και ανθρώπινη παρέμβαση αφού είχαμε ολοκληρωτική καταστροφή των πευκοδένδρων και φυσικά και του εργάτη . Το γεγονός αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο εργάτης του πεύκου μεταδίδεται – εξαπλώνεται και με διαφορετικούς τρόπους και όχι μόνο περπατώντας . Από τα αποτελέσματα των κυψελών( χρώμα, γεύση, κλπ μελιού ) φαίνεται μάλλον ότι υπάρχουν ενδεχομένως διάφορες φυλές του εντόμου που εξαρτώνται από το υψόμετρο ,το έδαφος (ευρωστία των πεύκων ), το γεωγραφικό πλάτος την έκθεση ως προς τον ορίζοντα κλπ . Η αυξομείωση των πληθυσμών κάθε χρόνο ακολουθεί περίπου μια διάρκεια επτά ετών και εξαρτάται από πλήθος παραγόντων όπως. Αύξηση εχθρών ( ιοί ,σφήκες ,μυρμήγκια κλπ ) ,χαμηλές θερμοκρασίες χειμώνα - άνοιξη ,υψηλές θερμοκρασίες ( άνω των 38 oC ) το καλοκαίρι . Ενδεχομένως να μην υπάρχει μόνο μια γενεά κατά διάρκεια του έτους αλλά περισσότερες ή ενδεχομένως σε ορισμένες περιοχές φυλές – ποικιλίες του εργάτη να ακολουθούν διαφορετικό βιολογικό κύκλο δηλαδή τα ωάρια να εκκολάπτονται αργότερα . Δυστυχώς μας είναι άγνωστος αυτός ο μέγας ογκόλιθος της μελισσοκομίας που λέγεται εργάτης του πεύκου….. • Την μελισσοκομική χλωρίδα η οποία είναι πλουσιότατη στην περιοχή κατά τόπους μπορούμε να την διακρίνουμε στις τουλάχιστον εξής κατηγορίες – ομάδες με συνδυασμούς τον εργάτη του πεύκου και τα κυριότερα μελισσοκομικά φυτά . Πεύκη (εργάτης του πεύκου ) και ανοιξιάτικο ρείκι . Πεύκη και ανοιξιάτικη κουμαριά ,, ,, συνδυασμός των δυο ανωτέρω. ,, ,, γεωργικές καλλιέργειες ( βαμβάκι ,αραβόσιτο, κηπευτικά ,γλυκάνισο κλπ). Πεύκη και χαμορίγανη . ,, ,, φθινοπωρινό ρείκι ,, ,, κισσός Πεύκη και κισσός και φθινοπωρινό ρείκι ,, ,, αρκουδόβατο ,, ,, Κονυζός και φθινοπωρινό ρείκι ,, ,, φθινοπωρινή κουμαριά ,, ,, ,, ,, και ρείκι και αρκουδόβατο
24
Το πευκόμελο που μπορεί να παραχθεί ανάλογα με τις προσμείξεις και την συμβολή των ανωτέρω κύριων μελισσοκομικών φυτών μπορεί να διακριθεί στις εξής τουλάχιστον ποικιλίες -- Το πευκόμελο ανοιξιάτικης κουμαριάς & ρείκι το λεγόμενο Μαγιάτικο απίθανης ιδιότυπης γεύσης . -- Το μέλι ( πολύ σπάνιο ) μείγμα πευκόμελου ,ελάτης ,ρίγανης ,τσάι βουνού ,θρούμπης κλπ κορυφαίας εξαιρετικής γεύσης . -- Το καθαρό πευκόμελο της πρώτου βαρέματος του εργάτη αφού συλλέγεται Ιούλιο – Αύγουστο εποχή που δεν υπάρχουν ανθοφορίες εκτός του γλυκάνισου και σε συγκεκριμένη περιοχή . Όμως αυτό το πευκόμελο πολλές φορές έχει προσμείξεις ελάτου και θυμαριού και είναι εξαιρετικό από άποψη γεύσης . -- Το πευκόμελο με χαμορίγανη με ιδιάζουσα γεύση. -- Το πευκόμελο με αρκουδόβατο εξαιρετικής γεύσης -- Το πευκόμελο με φθινοπωρινό ρείκι πικρής γεύσης -- Το πευκόμελο με φθινοπωρινή κουμαριά γλυκιάς - πικρής γεύσης -- Τ ο ,, ,, ,, ,, ,ρείκι ,αρκουδόβατο ιδιάζουσας γλυκιάς – πικρής γεύσης . -- Το πευκόμελο με συνδυασμούς των ανωτέρω απροσδιόριστης γεύσης . Στην ανωτέρω περιγραφή χρησιμοποιούμε ένα μόνο κριτήριο την γεύση γιατί είναι προσεγγίσιμο ενώ τα άλλα χαρακτηριστικά όπως χρώμα ,ιξώδες κλπ δεν μπορούμε να τα περιγράψουμε . Με λίγα λόγια αυτός είναι ο μελισσοκομικός ανανεώσιμος πλούτος της περιοχής . Άραγε είναι γνωστός στους μελισσοκόμους; Αξιοποιείται επαρκώς ; Έχει μελετηθεί επιστημονικά και εκτιμηθεί το μελισσοκομικό δυναμικό της περιοχής ; Η απάντηση είναι μάλλον όχι και αυτό είναι τραγικό γιατί δεν ξέρουμε τι πλούτο έχουμε …. Καλά αποτελέσματα συλλογής μελιού στον πεύκο έχουμε όταν : • Έχουμε κατάλληλα προετοιμάσει όπως ανωτέρω περιγράφουμε τα μελίσσια στα έλατα και τα θυμάρια ώστε να έχουν όσο το δυνατόν μεγάλους πληθυσμούς και τουλάχιστον έξι έως εννέα τελάρα γόνους . • Έχουμε επιλέξει περιοχή να έχει γύρη τους μήνες Αύγουστο – Σεπτέμβριο όπως βαμβάκι ,κηπευτικά ,αραβόσιτο, γλυκάνισο ,ρείκι κλπ. και φυσικά να δουλεύει ο εργάτης . • Δίδουμε σε κάθε μελίσσι ανά εβδομάδα τουλάχιστον δυο τελάρα γύρη που έχουμε συλλέξει και διατηρήσει όπως ανωτέρω περιγράφεται. Όπως γίνεται αντιληπτό κατά αυτόν τον τρόπο οι εργάτριες και οι παραμάνες ταΐζονται κανονικά με πρωτεΐνη, δεν έχουμε διακοπή της γέννας ,με συνέπεια έστω και με μικρό ρυθμό να έχουμε ανανέωση πληθυσμών και η συλλογή του μελιού να γίνεται χωρίς διακοπή .. • Εφαρμόζουμε την μέθοδο της διπλής εισόδου των μελισσών στα πεύκα . Δηλαδή τα μελίσσια εισάγονται το τρίτο 10ήμερο Ιουλίου για την εκμετάλλευση του πρώτου βαρέματος του εργάτη . Τρύγος περί το τρίτο 10ήμερο Αυγούστου και έξοδος από τα πεύκα . Τα μελίσσια οδηγούνται σε περιοχές με γύρη τροφοδοτούνται διεγερτικά με σιρόπι ζάχαρης (1:1,5 ) και τελάρα με γύρη ώστε να ανανεώσουν πληθυσμούς . Και αρχές Οκτώβρη εισαγωγή και πάλι στα πεύκα . Στην περίπτωση αυτή επιλέγουμε περιοχές και με φθινοπωρινό ρείκι για ανανέωση πληθυσμών και παραγωγή αντίστοιχης ποιότητας μελιού. • Εφαρμόζουμε την μέθοδο ‘’ΜΠΑΜΠΙΛΗ’’ ενδεχομένως με κάποιες παραλλαγές δηλαδή κάνουμε συνενώσεις μελισσών .
25
•
•
Γίνεται ορθή εκτίμηση των αποτελεσμάτων των μελισσών δεικτών που έχουν μεταφερθεί στις περιοχές . Λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες παραξενιές του εργάτη που έχουν σχέση με διάφορους παράγοντες κυρίως κλιματικούς . Έτσι πχ σε μια περιοχή μπορεί να έχουμε καλά αποτελέσματα στο πρώτο βάρεμα αλλά όχι στο δεύτερο σπάνιο μεν αλλά συμβαίνει. Διατηρούμε τα μελίσσια σφικτά και έγκαιρα τρύγιουνται τα τελάρα που είναι έτοιμα για τρύγο .
Ο υποφαινόμενος έχει επιλέξει αρκετές περιοχές με κριτήριο την ύπαρξη γύρης σε αυτές . Και το χρονικό διάστημα μεταξύ 10 -15 Ιουλίου μεταφέρει μελίσσια δείκτες και παρακολουθεί τα αποτελέσματά τους . Μέχρι την 5ην Αυγούστου όλα τα μελίσσια θα έχουν μεταφερθεί στις καλύτερες περιοχές . Μέχρι την 10ην Αυγούστου έχουν γίνει οι συνενώσεις με την μέθοδο της εφημερίδας . Οι συνενώσεις γίνονται σε έκταση και βαθμό ώστε με την έξοδο των μελισσών από τα πεύκα να κυμαίνεται μεταξύ του ½ έως 2/3 του αριθμού των μελισσών που έχουμε την αρχή της περιόδου δηλαδή την άνοιξη. Κάθε εβδομάδα δίδονται στα μελίσσια δυο ή και περισσότερα τελάρα γύρης . Τρύγος περί το τέλος Αυγούστου . Ανάλογα με την κατάσταση των μελισσών εφαρμόζουμε την μέθοδο της διπλής εισόδου η οποία σημειωτέον αυξάνει το κόστος μεταφοράς ,τον κόπο και την διάθεση χρόνου. Η αμοιβή όμως είναι μεγαλύτερες αποδόσεις και καλύτερα μελίσσια στο τέλος της περιόδου. Αρχές Οκτώβρη τοποθετούνται τα κηρόπανα στα μελίσσια .Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνει την θερμοκρασία και να έχουμε γρήγορη ωρίμανση του μελιού. Αυστηρός τρύγος περί την 20ην Οκτώβρη δηλαδή τρύγιουνται όλα τα τελάρα που έχουν πευκόμελο το οποίο μάλλον είναι επιβλαβές και δεν το χρειάζονται τα μελίσσια τον χειμώνα . Ακολούθως αμέσως μεταφορά στα χειμαδιό για ξεχειμώνιασμα . Εκεί μεταφέρονται και οι παραφυάδες. Το χειμαδιό έχει τα χαρακτηριστικά που ανωτέρω αναφέρουμε επί πλέον στην περιοχή υπάρχει η φθινοπωρινή κουμαριά ,αρκουδόβατος ,ρείκι και πεύκο με συνέπεια τα μελίσσια να εξακολουθούν να βάζουν μέλια καλής σχετικά ποιότητας για αυτά και να ρίχνουν λίγους γόνους μέχρι τέλους Νοέμβρη . Παράλληλα από εμάς αρχίζουν οι εργασίες για καλό ξεχειμώνιασμα και οι προετοιμασίες για την επόμενη χρονιά. Τα τελάρα μετά τους τρύγους οδηγούνται σε ψυγείο κατάψυξη ( -16Co) επί 20ήμερο και ακολούθως αποθηκεύονται κατάλληλα ώστε να μην εκτεθούν στην υγρασία και τον κηρόσκωρο. Ζ. Εκτιμώμενα αποτελέσματα Βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη μέγιστου δυνατού αποτελέσματος είναι : • H καλή γνώση και ‘’ μελισσοκομική σπουδή ‘’ των περιοχών που θα γίνει συλλογή γύρης και του μελιού αφ ενός και αφ ετέρου που θα ανατραφούν οι παραφυάδες. • Σωστός προγραμματισμός μελισσοκομικών εργασιών - μετακινήσεων και με ακρίβεια εκτέλεσή του. Βέβαια και των επί μέρους συμπληρωματικών εργασιών . • Σωστή εκτίμηση του αποτελέσματος των δεικτών μελισσών • Παρακολούθηση των καιρικών συνθηκών κυρίως της θερμοκρασίας - βροχής και του πιθανού αποτελέσματος επί της μελισσοκομικής χλωρίδας και πανίδας (εργάτη του πεύκου κλπ). Έτσι από την εκμετάλλευση των ανωτέρω 60 παραγωγικών κυψελών θα παραχθούν τουλάχιστον 2000 Kgr μελιού και 30 Kgr γύρης . 26
Το δε ακαθάριστο εισόδημα να ανέρχεται στο ποσό των 16.600 e (Ήτοι 2000 Χ 8 = 16000 e και 30 Χ20 = 600e ). Με την προϋπόθεση ότι θα φροντίσουμε για την διάθεση του μελιού και της γύρης. Έτσι σκέφτεται και πράττει ο υποφαινόμενος ορθά ή λάθος ας το κρίνουν οι συνάδελφοι και κυρίως οι επαγγελματίες μελισσοκόμοι …. Λαμβάνοντας όμως υπόψη ότι η απόδοση του υποφαινομένου σε μέλι που είναι σχεδόν κάθε χρόνο άνω των 25κιλών ανά βασίλισσα και την πανελλαδική που είναι περίπου 10 κιλά, με την προϋπόθεση ότι τα νούμερα 15.000 τόνοι μέλι Εθνική συνολική παραγωγή και 1.500.000 κυψέλες είναι αληθινά, τότε όλοι όσοι ασχολούνται με την μελισσοκομία πρέπει να προβληματιστούν και τουλάχιστον να γίνουν περισσότερο εργατικοί ακόμη και από τις μέλισσες …… Χαλκίδα Απρίλιος 2011 Ηλίας Καπράλος Σ/χος Δασολόγος
27
