ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΠΡΩΗΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΟΥ ΜΠΟΥΛΚΕΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΟΗΕ
Καταθέσεις μαρτύρων Αννίβα (Φώτη Κοντοπάνου) και Γεωργίου Γκάτσιου [Πηγή: Ακρόπολις 27/2/1947 (Πέμπτη)]. Θεσσαλονίκη 24 (26;)/2/47 (του απεσταλμένου μας). Το απόγευμα άρχισε υπό την προεδρία του Γάλλου αντιπροσώπου Ντω, η δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Έρευνας του ΟΗΕ. Σ’ αυτή εξετάστηκε ως πρώτος μάρτυρας ο Κοντοπάνος ή Αννίβας, πρώην καθηγητής. Αυτός είναι ηλικίας 33 ετών, καστανός και μάλλον ψηλός. Η εμφάνισή του έγινε εν μέσω βαθύτατης σιγής, και προκάλεσε εντύπωση η αποφασιστική έκφραση την οποία έχει η φυσιογνωμία του. Ο μάρτυρας στεκόταν όρθιος, απέναντι του προέδρου, έχοντας δεξιά του την βουλγαρική και αλβανική αντιπροσωπεία και αριστερά του τη γιουγκοσλαβική. Ήταν καταφανής η νευρικότητα των Γιουγκοσλάβων συνδέσμων εκ του γεγονότος ότι επρόκειτο να μιλήσει ενώπιον της Επιτροπής του ΟΗΕ, ο πρώτος μάρτυρας ο οποίος έζησε στο στρατόπεδο του Μπούλκες. Επίσης καταφανή σημεία ταραχής έδειχναν οι Βούλγαροι και οι Αλβανοί αντιπρόσωποι. Οι τελευταίοι μελετούσαν με προσοχή την κατάθεση του μάρτυρα, η οποία δημοσιεύεται στη Λευκή Βίβλο, την οποία εξέδωσε η ελληνική κυβέρνηση. Ο μάρτυρας παρά την επισημότητα του περιβάλλοντος εντελώς ψύχραιμος, απάντησε με καταπληκτική σαφήνεια, ετοιμότητα και ακρίβεια στις διάφορες ερωτήσεις. Ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος Τζέρτζα υπέβαλε βροχή ερωτήσεων με προφανή σκοπό να περιπλέξει τον μάρτυρα. Ο τελευταίος όμως με τις απαντήσεις του εξουδετέρωσε την εντύπωση την οποία επεδίωκαν να δημιουργήσουν οι σύνδεσμοι της Βουλγαρίας, Αλβανίας και Γιουγκοσλαβίας. Το σπουδαιότερο όμως σημείο στην εξέταση του Αννίβα, είναι ότι δεν αμφισβητήθηκε παρ’ ουδενός το γεγονός ότι αυτός μετέβη όντως στο στρατόπεδο Μπούλκες και ότι ακολούθως επέστρεψε στην Ελλάδα με άλλους Έλληνες αντάρτες. Ολόκληρη η προσπάθεια των Γιουγκοσλάβων, κυρίως, στράφηκε στην αχρήστευση του μάρτυρα δια παραπειστικών ερωτήσεων. Κυρίως δε επί της υποθέσεως ενός βιβλίου στρατιωτικής φύσεως, το οποίο είχε διανεμηθεί στους μαθητές της Σχολής Ρούμπικ. Στη σύνταξη του βιβλίου αυτού είχε λάβει μέρος και ο εξετασθείς μάρτυρας Αννίβας. Όλες όμως οι προσπάθειες και οι επανειλημμένες επιθέσεις των Γιουγκοσλάβων, Αλβανών και Βουλγάρων απέβησαν άκαρποι. Γενικώς τόσο στην κοινή γνώμη της Θεσσαλονίκης όσο και μεταξύ των επίσημων κύκλων κρατεί η πεποίθηση ότι η Επιτροπή Έρευνας εισήλθε ήδη στην ουσία της υποθέσεως. Η κατάθεση του Αννίβα Ο Έλληνας σύνδεσμος Κύρου ρώτησε τον Αννίβα αν έχει να καταθέσει τίποτε, διότι όπως πρόσθεσε ο Τζέρτζα αμφισβήτησε τις προηγούμενες καταθέσεις του.
1
Ο μάρτυρας λέγει ότι θα απαντήσει σε ό,τι ερωτηθεί. Ακολούθως ο Τζέρτζα ερωτά το μάρτυρα πως μετά τη διάλυση των ταξιαρχιών «Ζαχαριάδη – ΕΛΑΣ» οι άνδρες αυτών εισήλθαν στο ελληνικό έδαφος. Ο μάρτυρας απαντά ότι ορισμένοι μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς μέχρι τα σύνορα και άλλοι, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος, με αυτοκίνητα. Εν συνεχεία ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος ερωτά πως ζει σήμερα ο μάρτυρας και αν είναι φυλακισμένος. Ο Αννίβας απαντά ότι στην Ελλάδα ήλθε τον Οκτώβριο του 1946, συνελήφθη δε στις 15 του ίδιου μήνα, οπότε έκανε και την πρώτη του κατάθεση. Αργότερα έκανε και άλλη στα Ιωάννινα και τέλος και Τρίτη στην Αθήνα. Ο Τζέρτζα ζητεί από το μάρτυρα να του προσδιορίσει επακριβώς την ημερομηνία της δεύτερης καταθέσεως και ο Αννίβας του απαντά ότι δεν ενθυμείται. Ο Κύρου ζητεί να υποβάλει στο μάρτυρα ερώτηση που αποσκοπεί στα να διασαφηνίσει αυτός ορισμένο σημείο της καταθέσεώς του, πράγμα που προκαλεί τη διαμαρτυρία του Ρώσου Λαβρίσεφ, ο οποίος λέγει ότι δεν τηρείται καλώς η διαδικασία και ότι η ερώτηση του Κύρου δεν έπρεπε να είχε γίνει. Ο Πρόεδρος δικαιολογεί τον Κύρου, λέγοντας, ότι η ερώτησή του απέβλεπε στα να διευκολύνει την ανάκριση. Ο Αλβανός σύνδεσμος παρεμβαίνοντας ερωτά το μάρτυρα εάν έχει καταδικαστεί από τα ελληνικά δικαστήρια. Ο μάρτυρας απαντά αρνητικά. Ο Κύρου ζητεί να δώσει επ’ αυτού εξήγηση, αλλά ο Λαβρίσεφ διαμαρτύρεται και πάλι, λέγοντας ότι εάν ο Πρόεδρος επιτρέψει συζήτηση θα λάβει μέρος και αυτός. Η εξέταση του Γκάτσιου Ακολούθως καλείται ο μάρτυρας Γεώργιος Γκάτσιος. Ο Κύρου ερωτά το μάρτυρα εάν στο Μπούλκες η εκπαίδευσή τους γινόταν σε ορεινές περιοχές ή πεδινές και γιατί. Ο μάρτυρας λέγει ότι ήταν υπαίθριος πλήρως στρατιωτική και διδάσκονταν πώς να πολεμούν σε ορεινό έδαφος όπως της Ελλάδος. Ο Κύρου επιδεικνύει στο μάρτυρα ένα βιβλίο με πολλές σελίδες (στρατιωτικό εγκόλπιο) και τον ερωτά εάν το γνωρίζει. Μάρτυρας: Ναι. Είναι στρατιωτικό βιβλίο και μας χρησίμευε για τη διδασκαλία μας στο στρατόπεδο! Κύρου: Σας χρησίμευσε το βιβλίο αυτό; Μάρτυρας: Βεβαίως. Ο Ρώσος Λαυρίσεφ ερωτά το μάρτυρα μήπως υποχρεώθηκε να κάνει τοιαύτη κατάθεση. Μάρτυρας: Όχι, είπα ελεύθερα ό,τι γνωρίζω. Ο Αμερικανός αντιπρόσωπος ερωτά το μάρτυρα τι γνωρίζει σχετικά με την έκδοση του βιβλίου.
2
Μάρτυρας: Κυκλοφόρησε τον Ιούνιο ή Αύγουστο 1946, εκτυπώθηκε στην Αλβανία με χάρτη του αλβανικού Υπουργείου των Εξωτερικών. Πρόεδρος: Πώς ξέρεις τόσα πράγματα για το βιβλίο αυτό; Μάρτυρας: Συγκατοικούσα με κάποιον Σπάρτακο από τα Τίρανα. Αυτός μου είπε ότι μεσολάβησε για την εκτύπωση του βιβλίου. Ο αντιπρόσωπος της Κολομβίας ερωτά εάν όλοι οι συγκεντρωμένοι στο Μπούλκες ήσαν Έλληνες. Μάρτυρας: Μάλιστα Αμερικανός: Επισκέφθηκαν το στρατόπεδό σας επίσημα πρόσωπα; Μάρτυρας: Βεβαίως. Ο διοικητής της Ασφαλείας Τιράνων μας επισκέφθηκε και μάλιστα μας μίλησε στο Στρατόπεδο του Ρούμπικ. Συνοδευόταν και από ένα Ρώσο μηχανικό, ο οποίος δεν μας μίλησε. Στο Στρατόπεδο του Μπούλκες μας επισκέφθηκε ο Γιουγκοσλάβος υπουργός της Παιδείας και από τους Έλληνες Ζαχαριάδης και ο συντάκτης Ρούσος της εφημερίδας «Ριζοσπάστης». Στο σημείο αυτό της εξετάσεως ερωτάται ο μάρτυρας για ποιο σκοπό κατά τη γνώμη του λειτουργούσε η Σχολή του Μπούλκες. Ο μάρτυρας απαντώντας λέγει ότι στη Σχολή καταρτίζονταν ομάδες ανταρτών, οι οποίες βραδύτερον αποστέλλονταν στην Ελλάδα. Ο Πολωνός αντιπρόσωπος ερωτά εάν η Σχολή Μπούλκες λειτουργούσε ελεύθερα για όλους. Μάρτυρας: Όχι. Μόνο για όσους αποστέλλονταν οργανώσεις.
από τις κομμουνιστικές
Τζέρτζα (Γιουγκοσλάβος): Κύριε μάρτυς. Ήταν το Μπούλκες χωριό ή στρατόπεδο; Μάρτυρας: Το Μπούλκες είναι στρατιωτικό χωριό και εμείς είμεθα περιορισμένοι στα στρατόπεδο διηρημένοι σε τρεις ομάδες: αγύμναστων, γυμνασμένων και αξιωματικών. Μας είχαν υπό περιορισμό. Δεν μας άφηναν να φύγουμε και όσοι προσπάθησαν να διαφύγουν συλλαμβάνονταν υπό των Γιουγκοσλάβων. Όλοι είμεθα κομμουνιστές και χαιρετιόμασταν με τη λέξη «σύντροφε». Στο σημείο αυτό διακόπηκε η συνεδρίαση για αύριο το απόγευμα, ημέρα Πέμπτη (27/2/1947).
3
[Πηγή: Ακρόπολις 28/2/1947, 292-302]. Θεσσαλονίκη 27/2/47. Η δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Έρευνας του ΟΗΕ άρχισε σήμερα (27/2/47) και ώρα 10:30 πρωινή. Μόλις άρχισε η συνεδρίαση εκλήθη όπως συνεχίσει την κατάθεσή του ο μάρτυρας Γεώργιος Γκάτσιος. Ο πρόεδρος της Επιτροπής συνιστά σ’ αυτόν να εγείρεται οσάκις του αποτείνεται ερώτηση για να απαντήσει. Ακολούθως ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος Τζέρτζα ζητεί να μάθει πότε ακριβώς ο μάρτυρας έλαβε την απόφαση να «αλλάξει» την κατάθεσή του. Ο μάρτυρας απαντά ότι για πρώτη φορά κατέθεσε στη Ζίτσα και στα Ιωάννινα. Σήμερα όμως, δηλώνει, ότι είναι πρόθυμος να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις για να βοηθήσει έτσι το έργο της Επιτροπής του ΟΗΕ. Σε ερώτηση του Αλβανού συνδέσμου, ο μάρτυρας απαντά ότι στη στρατιωτική σχολή του Ρούμπικ βρισκόταν στην πρώτη σειρά εκείνων οι οποίοι γυμνάζονταν στα διάφορα όπλα. Κατά το Μάρτιο, συνεχίζει ο μάρτυρας, έφυγε από το Ρούμπικ, όταν τους επισκέφθηκε εκεί ο αρχηγός του ΚΚΕ Ζαχαριάδης και τους είπε ότι έπρεπε να εκπαιδευθούν στρατιωτικά και πολιτικά. Πραγματικά, μετά την εντολή αυτή του Ζαχαριάδη άρχισε η εκπαίδευση. Σε άλλη ερώτηση του Αλβανού συνδέσμου, ο μάρτυρας (Γκάτσιος) απαντά ότι μετέβη στο Ρούμπικ στις 25 Μαΐου 1945, όπου γυμναζόταν με τους άλλους, οι οποίοι στρατοπέδευαν εκεί, τρεις φορές την εβδομάδα σε καθαρά στρατιωτικές ασκήσεις, και τρεις φορές σε απλή γυμναστική. Στο σημείο αυτό ο Αλβανός σύνδεσμος αμφισβητεί την ειλικρίνεια του μάρτυρα. Ο τελευταίος όμως επιμένει εντόνως και δηλώνει κατηγορηματικά ότι στο στρατόπεδο του Ρούμπικ εφαρμοζόταν αυστηρός στρατιωτικός κανονισμός. Σε παρατήρηση του Αλβανού γιατί ο μάρτυρας στην κατάθεσή του λέγει ότι στο στρατόπεδο του Ρούμπικ μερικοί Έλληνες έφεραν πιστόλια, τα οποία οι Αλβανοί δεν τους αφαίρεσαν, ο μάρτυρας απαντά ότι και αυτός ο ίδιος είχε πιστόλι. Εκτός όμως των περιστρόφων, οι Αλβανοί τους έδιναν και πολεμικά όπλα και παραλάμβαναν μάλιστα και σκοποί στο στρατόπεδο. Ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος Τζέρτζα, ερωτά πότε άρχισε η στρατιωτική εκπαίδευση στο Μπούλκες. Ο μάρτυρας απαντά ότι αυτή άρχισε τον Απρίλιο και τελείωσε τον Ιούνιο. Επί του ανωτέρω, έδωσε σαφείς πληροφορίες ως προς τις λεπτομέρειες και τον τρόπο της εκπαιδεύσεως βεβαιώνοντας συνάμα ότι η στρατιωτική σχολή (του Μπούλκες) λειτουργούσε και τον Οκτώβριο του 1945. Ο Τζέρτζα τότε ερωτά το μάρτυρα τι έκαμε στο Μπούλκες μέχρι της αναχωρήσεώς του. Ο Γκάτσιος απαντά ότι μέχρι του Οκτωβρίου εργαζόταν στο φούρνο του στρατοπέδου, αργότερα όμως αποσπάστηκε και εστάλη προς εκπαίδευση. Ο Πολωνός αντιπρόσωπος επεμβαίνει για να παρατηρήσει ότι ο μάρτυρας δεν απαντά σαφώς και ο Τζέρτζα ζητεί και πάλι να μάθει δήθεν πότε ακριβώς ο μάρτυρας αποφάσισε να «αλλάξει» την κατάθεσή του. Ο μάρτυρας απαντά ατάραχος ότι ουδόλως άλλαξε την κατάθεσή του, αλλά ευρισκόμενος ενώπιον της ανακριτικής επιτροπής του ΟΗΕ θα απαντήσει λεπτομερώς σε όλες τις απαντήσεις που υποβάλλονται. Περαιτέρω ο μάρτυρας ερωτάται σε ποια σημεία ανακρίθηκε και ποιος τον ανέκρινε. Μάρτυρας: Ανακρίθηκα το Φεβρουάριο και τώρα είμαι πρόθυμος να συμπληρώσω την κατάθεσή μου. Ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος επιμένει ότι, δήθεν, ο μάρτυρας απέκρυψε αλήθειες από τις Αρχές. Ο μάρτυρας απαντά ότι φοβόταν μην τυχόν επιβάρυνε τη θέση του.
4
Σε άλλη ερώτηση περί του εάν οι ελληνικές αρχές του επέβαλαν και άλλες ερωτήσεις, ο μάρτυρας απαντά αρνητικά και προσθέτει μόνον ότι του παραπονέθηκαν οι αρχές, διότι μιλώντας προς τους δημοσιογράφους είπε πράγματα τα οποία δεν περιέχονται στην κατάθεσή του. Στο σημείο αυτό ο πρόεδρος της Επιτροπής παρατηρεί ότι ενώ ο Τζέρτζα όπως δήλωσε αρχικά είχε δύο μόνον ερωτήσεις να υποβάλει στο μάρτυρα, εν τούτοις από δύο ωρών του απευθύνει διαρκώς ερωτήματα. Ο Τζέρτζα δικαιολογείται με την πρόφαση ότι ο μάρτυρας αποφεύγει, δήθεν, να δώσει σαφή απάντηση. Σε σχετική ερώτηση του Τζέρτζα, ο μάρτυρας απαντά σαφώς και κατηγορηματικώς ότι ήταν στο Μπούλκες και ότι εκπαιδευόταν εκεί στρατιωτικά. Ακολούθως ο Γιουγκοσλάβος επιτίθεται εναντίον της ελληνικής Λευκής Βίβλου της οποίας την αλήθεια προσπαθεί να θέσει υπό αμφισβήτηση. Επεμβαίνει όμως ο Έλληνας σύνδεσμος Κύρου, ο οποίος τονίζει ότι η Βίβλος αυτή περιέχει ενόρκους βεβαιώσεις επί ορισμένων γεγονότων και ουχί ανεύθυνα δημοσιεύματα. Εκτυπώθηκε με σκοπό να διευκολυνθεί το έργο της Επιτροπής. Ο Πολωνός αντιπρόσωπος ερωτά εάν ο μάρτυρας δικάστηκε και πότε και αν είναι ελεύθερος. Ο μάρτυρας Γκάτσιος απαντά ότι δεν δικάστηκε και ότι είναι σχεδόν ελεύθερος. Στο σημείο αυτό οι Βούλγαροι αντιπρόσωποι γελούν επιδεικτικά. Αλλά ο Κύρου παρεμβαίνοντας, παρέχει την εξήγηση ότι η απάντηση του μάρτυρα είναι ορθή, διότι φρουρείται για να μη δολοφονηθεί υπό των τρομοκρατών ως μετανοήσας. Ο Πολωνός αντιπρόσωπος ερωτά αν ο μάρτυρας μετέβη στην Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία επειδή εκλήθη. Ο μάρτυρας λέγει ότι στην Αλβανία μετέβη με κάποιον άλλο και έφθασαν στο χωριό Προσοβίτσα, και από εκεί μετέβησαν στο Αργυρόκαστρο. Στη Γιουγκοσλαβία μετέβη κατόπιν προσκλήσεως. Εν συνεχεία ο μάρτυρας βεβαιώνει ότι στο Μπούλκες υπήρχε όντως στρατιωτική σχολή. Όταν ο Ρώσος αντιπρόσωπος ρώτησε εάν ο μάρτυρας αποσύρει την πρώτη του κατάθεση, ο Γκάτσιος απαντά αρνητικά και τονίζει ιδιαιτέρως ότι απλώς συμπληρώνει την κατάθεσή του. Εν τέλει τερματίζεται η κατάθεση του Γκάτσιου και μετά ολιγόλεπτη διακοπή καλείται όπως προσέλθει ενώπιον της ανακριτικής Επιτροπής ο μάρτυρας Ευστάθιος Βαλταδώρος, γεννηθείς στην Έδεσσα της Μακεδονίας το 1920. Ο Έλληνας σύνδεσμος ερωτώμενος δηλώνει ότι πρότεινε τον παρόντα μάρτυρα ως δυνάμενο να παράσχει πολύτιμες πληροφορίες περί των επισήμων σχέσεων της γιουγκοσλαβικής κυβερνήσεως μετά της οργανώσεως της ΝΟΦ. Ο μάρτυρας εξεταζόμενος αναφέρει ότι τον Αύγουστο του 1945 ρίχτηκαν στην Έδεσσα προκηρύξεις της ΝΟΦ περί απελευθερώσεως της Μακεδονίας. «Ο περιφερειακός αντιπρόσωπος της ΝΟΦ Κατσιγιάννης – προσθέτει – με έφερνε σε επαφή με τον αντιπρόσωπο του ΕΑΜ Δρακόπουλο Παύλο επονομαζόμενο Γκότση, ο οποίος με ανέπτυξε τα περί σλαβικής καταγωγής του Μακεδονικού λαού και μου πρότεινε να μεταβούμε στα Σκόπια να επισκεφθώ το γραφείο της οργανώσεως, όπου ο Σλαβομακεδόνας θα εργασθώ για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και συγχρόνως για την εξάπλωση του κομμουνισμού προς Νότο. Ως Εαμίτης δέχθηκα να μεταβώ στη Γιουγκοσλαβία και αναχώρησα στις 26 Αυγούστου. Από το πρώτο χωριό συναντήθηκα με το γραμματέα της ΝΟΦ Σαρμαντάνη, εντός οικίας όπου Σέρβος με πολιτική ενδυμασία μου υπέγραψε άδεια εισόδου στη Γιουγκοσλαβία.
5
Φθάνοντας στα σύνορα κρατηθήκαμε υπό γιουγκοσλαβικής περιπόλου, η οποία μας οδήγησε σε φυλάκιο, όπου αναγνωρισθέντος του συνοδού μου απεστάλημεν στο Μοναστήρι. Ο Βαλταδώρος αφηγείται περαιτέρω με ποιο τρόπο συνδέθηκε με το κεντρικό κλιμάκιο της ΝΟΦ και πως από εκεί μετέβη στα Σκόπια και ακολούθως στο Βελιγράδι, όπου συνάντησε τον Τζήμα πρεσβευτή των Ελασιτών παρά το στρατάρχη Τίτο, διαμένοντα επί της οδού Τσόσκη Βέτσκη υπ’ αριθ. 28 έπαυλη. Ο Τζήμας και οι άλλοι παριστάμενοι μου συνέστησαν να εργασθούμε για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Σε ερώτηση του προέδρου εάν η Επιτροπή ενδιαφέρεται για τις πλήρεις καταθέσεις του μάρτυρα, ο Αμερικανός αντιπρόσωπος Έθριτς δήλωσε ότι βρίσκει λίαν ενδιαφέρουσες τις καταθέσεις του Βαλταδώρου. Ο μάρτυρας συνεχίζοντας εκθέτει πως στα Σκόπια διορίστηκε καθοδηγητής και μετείχε του επταμελούς Γραφείου, μεταξύ των μελών του οποίου υπήρχαν και δύο γυναίκες. Εκεί συναντήθηκε με δύο αντιπροσώπους της γιουγκοσλαβικής κυβερνήσεως, οι οποίοι ανέπτυξαν με ποιο τρόπο πρέπει να επιτευχθεί η αφύπνιση του Μακεδονικού λαού προς αυτονόμηση. Συγχρόνως του συνέστησαν να ετοιμασθεί όπως εισέλθει στην Ελλάδα. Η συνεδρίαση διακόπηκε ακολούθως για να επαναληφθεί το απόγευμα. Η απογευματινή συνεδρίαση Την 4η απογευματινή επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση συνεχιζόμενης της καταθέσεως του Βαλταδώρου, ο οποίος λέγει ότι επιβαίνοντας αυτοκινήτου από τα Σκόπια με άλλους Νοφίτες οδηγήθηκε προς τα ελληνικά σύνορα όπου τους υποδέχθηκε Γιουγκοσλάβος ταγματάρχης. Μετά συνομιλία με τον αρχηγό της ομάδας ο ταγματάρχης τους ευχήθηκε καλή τύχη. - Από την προκάλυψη, συνεχίζει, ξεκινήσαμε επί αυτοκινήτου και μετά μία ώρα φθάσαμε σε σημείο όπου βρήκαμε υποζύγια και φορτώσαμε τις αποσκευές μας. Ένας αξιωματικός και τέσσερις στρατιώτες του μεθοριακού φυλακίου μας υποδέχθηκαν. Ακολούθως ο Γιουγκοσλάβος αξιωματικός και έξι ένοπλοι στρατιώτες μας συνόδευσαν εντός του ελληνικού εδάφους σε βάθος ενός χιλιομέτρου, όπου μας παρέλαβε Νοφική ανταρτική ομάδα και μας μετέφερε στο Καϊμακτσαλάν. Μετά τρεις ή τέσσερις ημέρες αποφασίστηκε σε σύσκεψη η κατάληψη των υψωμάτων του Άνω Λουτρακίου. Από εκεί αποφασίστηκε να κτυπήσουμε στο Κάτω Λουτράκι κάποιον ονόματι Κρίτσα, ο οποίος ήταν εθνικόφρων. Επειδή όμως δεν βρήκαμε τον εν λόγω Κρίτσα, κτυπήσαμε κάποιον Τσάκαλο και δύο άλλους εθνικόφρονες. Ακολούθως μεταφέραμε στο Άνω Λουτράκι δύο γυναίκες τις οποίες δικάσαμε και αφού εκτελέσαμε τη μία αφήσαμε ελεύθερη την άλλη. Στις 9 Αυγούστου ειδοποιηθήκαμε από ένα σύνδεσμο ονόματι Κατσούδη ότι έρχονται κυβερνητικά στρατεύματα. Διατάχθηκα να μεταβώ σε απόσταση μιας ώρας παρά τα γιουγκοσλαβικά σύνορα για να παραλάβω πυρομαχικά ιταλικής προελεύσεως δεδομένου ότι ήμασταν οπλισμένοι με όπλα ιταλικά. Αναχωρήσαμε από εκεί την 3η πρωινή. Μετά από λίγο όμως αντιληφθήκαμε ότι κυκλωθήκαμε υπό κυβερνητικών στρατιωτικών δυνάμεων. Επακολούθησε συμπλοκή και λόγω μειονεκτικότητας αποφασίσαμε να παραδοθούμε.
6
Περατωθείσης στις 4:25 μ.μ. ώρα της καταθέσεως του μάρτυρα επακολούθησαν ερωτήσεις. Ο Αμερικανός Έθριτς ερωτά αν η ανταρτική ομάδα μετά την είσοδό της στο ελληνικό έδαφος εξακολουθούσε να λαμβάνει οδηγίες από την Κεντρική Επιτροπή της ΝΟΦ των Σκοπίων. Ο Έθριτς ερωτά το μάρτυρα πως λεγόταν ο αρχηγός της ομάδας και που βρίσκεται τώρα. Μάρτυρας: Λέγεται Ότσε, το πραγματικό του όνομα είναι Ευάγγελος Αγιάννης από την Έδεσσα. Έθριτς: Σταλθήκατε να απελευθερώσετε τη Μακεδονία ειρηνικά ή πολεμικά. Μάρτυρας: Είχαμε εντολή να ελευθερώσουμε τη Μακεδονία δυναμικά και να ιδρύσουμε ενιαίο αυτόνομο κράτος προς ενσωμάτωση τούτου στη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία. Έθριτς: Τι σημαίνει η λέξη δυναμικά; Μάρτυρας: Με πολεμικά μέσα. Εν συνεχεία ο Βέλγος αντιπρόσωπος Ντελβούλ ερωτά εάν ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος Τζέρτζα δύναται να εξηγήσει τι σημαίνει η λέξη ΝΟΦ. Ο Τζέρτζα αρνείται να απαντήσει ως αγνοών την οργάνωση. Ο πρόεδρος Ντω τονίζει ότι η ερώτηση του Βέλγου αντιπροσώπου σχετίζεται αμέσως με την κατάθεση του μάρτυρα, οι δε σύνδεσμοι οφείλουν να υποβοηθούν το έργο της Επιτροπής. Ο Τζέρτζα δηλώνει ότι δεν γνωρίζει κάτι περί ΝΟΦ. Πιεζόμενος εν τούτοις υπό του προέδρου λέγει ότι σε όλη τη Γιουγκοσλαβία υπήρχε κίνημα πολιτικής απελευθερώσεως. Ο μάρτυρας λέγει περαιτέρω ότι καταδικάστηκε σε θάνατο μαζί με 4 άλλους, οι οποίοι έχουν εκτελεσθεί. Ο Αλβανός σύνδεσμος ερωτά το μάρτυρα πως και αυτός δεν εκτελέστηκε. Μάρτυρας: Δεν ξέρω, ίσως για να βεβαιώσω τα γεγονότα που έζησα και που δεν ήθελαν να πιστέψουν οι αντιπρόσωποι. Ο Τζέρτζα ερωτά αν ο μάρτυρας γνωρίζει αν υπάρχουν σχέσεις μεταξύ της ΝΟΦ και της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης. Μάρτυρας: Ποία άλλη απόδειξη θέλετε, αφού μας έδωσαν αυτοκίνητα και πήγαμε στην Ελλάδα! Ο Ρώσος αντιπρόσωπος Λαυρίσεφ ερωτά αν ο μάρτυρας (Βαλταδώρος) διαμείνας ένα περίπου έτος στη Γιουγκοσλαβία, δύναται να αναφέρει πρόσωπα που να βεβαιώνουν την εκεί παραμονή του. Ο μάρτυρας αναφέρει δεκάδα ονομάτων μετά λεπτομερειών. Ο Βούλγαρος Κουλίσεφ ερωτά το μάρτυρα εάν συναντήθηκε σήμερα με τον Έλληνα σύνδεσμο, την ερώτηση δε αυτή επαναλαμβάνει επίμονα και ο Πολωνός αντιπρόσωπος. Ο Έλληνας σύνδεσμος Κύρου πληροφορεί τον πρόεδρο ότι σήμερα γευμάτισε μαζί με τον εκπρόσωπο του Τύπου της Επιτροπής Ράιαν, δυναμένου να βεβαιώσει κατά πόσο συναντήθηκε με το μάρτυρα. Η συνεδρίαση έληξε στις 6:30 μ.μ. Αύριο (σήμερα 28/2) στις 10:30 π.μ. η Επιτροπή συνέρχεται σε μυστική συνεδρίαση.
Καταθέσεις μαρτύρων Χρήστου Μαντζουράνη και Γεωργίου Ζαφείρη [Πηγή: Ακρόπολις 1/3/1947 (Σάββατο), σελ. 3]. Στις 15: 30 ώρα της 28/2/1947 επαναλαμβάνεται η δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Έρευνας και προσάγεται ο μάρτυρας Χρήστος Μαντζουράνης, καταγόμενος από τη Θράκη.
7
Ο Αμερικανός αντιπρόσωπος Έθριτζ ερωτά το μάρτυρα πότε αναχώρησε από τη Βουλγαρία για την Ελλάδα. Μάρτυρας: Με 35 άλλους ήλθαμε στην Ελλάδα μέσω Σόφιας. Από το Μπούλκες αναχωρήσαμε λαμβάνοντας μόνο τρόφιμα και ιματισμό. Διανομή όπλων μας έγινε στη Βουλγαρία και υπό Βουλγάρων αξιωματικών και πολιτών. Απαντώντας σε άλλη ερώτηση του Έθριτζ, ο μάρτυρας διασαφηνίζει ότι από το Μπούλκες μέχρι τα βουλγαρικά σύνορα συνοδεύονταν υπό Γιουγκοσλάβων, εντός δε της Βουλγαρίας υπό Βουλγάρων αξιωματικών και καθορίζει μέρη στα οποία έγινε σ’ αυτούς διανομή όπλων. Ο Γιουγκοσλάβος αντιπρόσωπος Τζέρτζα ερωτά τον μάρτυρα εάν στο Μπούλκες άκουσε να γίνεται λόγος περί αυτόνομης Μακεδονίας και ο μάρτυρας απαντά ότι υπήρχαν εκεί πολλοί Μακεδόνες, οι οποίοι μιλούσαν περί τούτου. Σε άλλη ερώτηση εξηγεί σαφώς το δρομολόγιό του από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα. Ο Βούλγαρος αντιπρόσωπος Κουλίσεφ αμφισβητεί ένα σημείο του δρομολογίου, αλλά ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ντω τονίζει ότι ο μάρτυρας εξετάστηκε σαφώς. Ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος Τζέρτζα ερωτά εάν στο Μπούλκες είδε Ρώσους και Βουλγάρους και βεβαιώνει ότι είδε. Ο Αυστραλός αντιπρόσωπος Στακμάν ερωτά εάν ο μάρτυρας είχε άδεια για τη Βουλγαρία ή διαβατήριο. Ο μάρτυρας απαντά ότι τίποτε δεν είχε, αλλά μόνο ο αρχηγός τους έδειξε σημείωμα στο Βούλγαρο αξιωματικό του φυλακίου και πέρασαν τα σύνορα. Περαιτέρω βεβαιώνει ότι η στρατιωτική εκπαίδευση στο Μπούλκες άρχισε μετά την επίσκεψη του Ζαχαριάδη. Ο Ρώσος αντιπρόσωπος Λαυρίσεφ ερωτά πως πέρασε δύο φορές τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Μάρτυρας: Την πρώτη φορά ο ελληνικός στρατός δεν είχε αποκλείσει τα σύνορα και περάσαμε ελεύθερα. Τη δεύτερη φορά το ελληνικό φυλάκιο κατελήφθη από αντάρτες και περάσαμε πάλι ελεύθερα. [Πηγή: Ακρόπολις 1/3/1947 (Σάββατο)]. Ακολούθως εισάγεται ενώπιον της Επιτροπής ο μάρτυρας Γεώργιος Ζαφείρης ή καπετάν Νταβέλης. Δημιουργείται ζήτημα γιατί τον συνέλαβαν αστυνομικοί ενώ είναι ελεύθερος. Ο Έθριτζ επεμβαίνοντας λέγει ότι η ερώτηση αυτή είναι εκτός θέματος και η Επιτροπή δεν ενδιαφέρεται. Ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος Τζέρτζα αναζητεί να βρει αντιφάσεις μεταξύ της έγγραφης κατάθεσης και της σημερινής δήλωσης του μάρτυρα, ο οποίος εν τούτοις απαντά σαφώς. Ο μάρτυρας αφηγείται πως ευρισκόμενος μαζί με 350 άλλους στο αλβανικό Στρατόπεδο Ρούμπικ μεταφέρθηκε με αλβανικά αυτοκίνητα μέσω του Ελβασάν στο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας. Ο Αλβανός σύνδεσμος Κερέντζη προσπαθεί να συγχύσει το μάρτυρα, ο οποίος όμως απαντά κατηγορηματικά. Ο Πολωνός αντιπρόσωπος ερωτά που βρίσκεται το χωριό Φιλιάτες, όπου ο μάρτυρας ήταν διοικητής του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Μάρτυρας: Στο νομό Θεσπρωτίας, έναντι της Κέρκυρας. Κατόπιν διαφόρων ανόητων ερωτήσεων ο μάρτυρας υψώνοντας τους ώμους λέγει: - Εάν δεν καταλαβαίνουν οι κύριοι εγώ δεν φταίω.
8
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Γάλλος Ντω τονίζει ότι η απάντηση του μάρτυρα είναι απόλυτα σύμφωνη με τις έγγραφες καταθέσεις του. Σε ερώτηση του Ρώσου αντιπροσώπου Λαβρίσεφ εάν έχει δελτίο ταυτότητας ο μάρτυρας παρουσιάζει πιστοποιητικό στρατολογίας του Ελληνικού Στρατηγείου και αναφέρει ότι αναμένει να λάβει το μητρώο του από την πατρίδα του Φιλιάτες. Μετά ταύτα η συνεδρίαση διακόπηκε για να επαναληφθεί την 10η πρωινή ώρα της 1/3/1947, οπότε και θα συνεχισθεί η κατάθεση του ιδίου μάρτυρα. ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΠΙΖΗΤΟΥΝ ΟΙ ΣΛΑΒΟΙ ΔΙΑ ΤΗΣ ΝΟΦ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΜΟΡΙΤΏΝ Οι χθεσινές καταθέσεις ενώπιον της Επιτροπής Έρευνας του ΟΗΕ και η συνέχιση της κατάθεσης του μάρτυρα Γεωργίου Ζαφείρη [Πηγή: Ακρόπολις 2/3/1947 (Κυριακή)]. Θεσσαλονίκη 1/3/47. Η Ερευνητική Επιτροπή του ΟΗΕ συνήλθε σήμερα σε δύο δημόσιες συνεδριάσεις μετά από τις οποίες εξακολούθησε η εξέταση των μαρτύρων, οι οποίοι προτάθηκαν υπό του Έλληνα συνδέσμου Κύρου. Εξάλλου κλιμάκιο της Επιτροπής επισκέφθηκε τις φυλακές Παύλου Μελά για να προβεί στην εξέταση εκεί κρατουμένων. Η πρωινή συνεδρίαση άρχισε στις 10:00 π.μ. Στην αρχή ο Βούλγαρος σύνδεσμος λαμβάνοντας το λόγο δίνει εξηγήσεις για το χαρτοφύλακα που καθυστέρησε η αντιπροσωπεία της χώρας του και ο πρόεδρος Ντω απαντώντας παρατηρεί ότι η βουλγαρική αντιπροσωπεία φέρεται κατά τρόπο ανοίκειο και εφιστά την προσοχή του Κουλίσεφ επί του σημείου τούτου. Ακολούθως εισέρχεται ο μάρτυρας Γεώργιος Ζαφείρης για να συνεχίσει την κατάθεσή του. Ο πρόεδρος ερωτά αν έχει να υποβάλει κανείς ερώτηση και ο Λαβρίσεφ (Ρώσος) ερωτά. Λαυρίσεφ: Στην κατάθεσή σας είπατε ότι περάσατε από τη Σερβία στη Ρουμανία και ότι εκεί συναντήσατε μια ομάδα Ελλήνων προσφύγων που θα έρχονταν στην Ελλάδα. Πώς περάσατε από τη Σερβία στη Ρουμανία και πώς συναντηθήκατε με την ομάδα αυτή των προσφύγων; Μάρτυρας: Ισχυρίστηκα ότι ήμουνα και εγώ όμηρος και μαζί με αυτούς πέρασα. Ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορέσω να επιστρέψω στην Ελλάδα. Λαυρίσεφ: Ποια ήταν η ομάδα αυτή που συνόδευε τους πρόσφυγες; Μάρτυρας: Εγώ ξέρω μόνο τον επικεφαλής. Ονομαζόταν Κοσμίδης. Λαυρίσεφ: γνωρίζει ο κ. Κύρου εάν είχε σταλεί στη Ρουμανία ειδικός για την παλιννόστηση των προσφύγων στην Ελλάδα; Κύρου: Δεν είχαμε τότε διπλωματικές σχέσεις. Υπήρχε όμως μια Επιτροπή, η οποία ανέπτυξε σχετική πρωτοβουλία. Λαυρίσεφ: Ποιος σας βοήθησε να περάσετε στην Ελλάδα; Μάρτυρας: Η Επιτροπή αυτή. Ο Κοσμίδης μας έβγαλε χαρτιά και μας πέρασε στην Ελλάδα, αφού περάσαμε από τη Βουλγαρία. Λαυρίσεφ: Οι πρόσφυγες απεστάλησαν από τη Ρουμανία στην Ελλάδα μόνο από Επιτροπή Ρώσων αξιωματικών. Καθόσον δε εγώ γνωρίζω δεν υπήρχε καμία Επιτροπή όπως αυτή που αναφέρει ο μάρτυρας. Κύρου: Αναγνωρίζω ότι η Σοβιετική Κυβέρνηση διευκόλυνα τους πρόσφυγες.
9
Πως τους εξαπάτησαν Σε άλλη ερώτηση του Λαβρίσεφ περί του τρόπου και των αιτίων περί του τρόπου και των αιτίων που έκαμαν το μάρτυρα να φύγει στην Αλβανία, ο μάρτυρας απαντά, ότι κατέφυγε εκεί, διότι είχε μάθει ότι οι εθνοφύλακες θα τους σκότωναν. Λαβρίσεφ : Υπήρχε μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας τρομοκρατία; Μάρτυρας: Στο χωριό μου δεν υπήρχε ακόμα εθνοφυλακή. Δεν ξέραμε πως θα μας φερθεί. Μας έλεγαν μονάχα ότι πρέπει να στρίψομε. Λαβρίσεφ : Μετά τη Βάρκιζα υπήρξε διωγμός κατά των ελασιτών; Μάρτυρας: Η καθοδήγησή μας έλεγε ότι υπήρχε αλλά εγώ δεν ήξερα τίποτε ούτε ξέρω γιατί είχα φύγει. Λαβρίσεφ : Εν τούτοις η Συμφωνία της Βάρκιζας έγινε το Φεβρουάριο. Εσείς φύγατε το Μάιο. Άρα δεν ξέρετε αν υπήρχε τρομοκρατία. Μάρτυρας: Εγώ δεν ξέρω πολλά γράμματα. Σας είπα ότι με τρομοκρατούσαν λέγοντας ότι η χωροφυλακή και ο στρατός … Λαβρίσεφ : Γιατί σας συνέλαβαν οι ελληνικές Αρχές; Μάρτυρας: Πότε; Δεν με έπιασαν ποτέ. Ερχόμενος από τη Γερμανία όταν πέρασα τα ελληνικά σύνορα με κράτησαν 15 μέρες και κατόπιν στην Αθήνα αφέθηκα ελεύθερος. Πρόεδρος: Να ερωτηθεί ο μάρτυρας πότε ακριβώς ήλθε στην Ελλάδα, πόσο καιρό κρατήθηκε και πότε αφέθηκε ελεύθερος. Μάρτυρας: Φθάσαμε στα σύνορα στις 12 Νοεμβρίου 1946 και μετά οκτώ μέρες έφθασα στην Αθήνα, όπου με άφησαν ελεύθερο. Πρόεδρος: Ποια μέρα ακριβώς αφέθηκες ελεύθερος; Μάρτυρας: Δεν θυμάμαι ακριβώς αλλά περί τα μέσα Νοεμβρίου. Λαβρίσεφ : Πότε κάματε την πρώτη κατάθεση; Μάρτυρας: Πρώτη κατάθεση έδωσα στις Σέρρες. Έκαμα συνολικά τρεις καταθέσεις. Στις Σέρρες, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Λαβρίσεφ : Πότε ανακρίθηκες στην Αθήνα; Μάρτυρας: Δε θυμάμαι ακριβώς. Πάντως το Δεκέμβριο. Λαβρίσεφ : Σας ανέκριναν καθόλου το Φεβρουάριο; Μάρτυρας: Όχι. Λαβρίσεφ : Πότε έμαθες ότι πρόκειται να ανακριθείτε μπροστά στην Επιτροπή; Μάρτυρας: Πριν από 8 μέρες στην Αθήνα με ειδοποίησαν από το Γενικό Επιτελείο. Λαβρίσεφ : Κατέθεσες και τις τρεις φορές τα ίδια; Τζέρτζα: Πόσο καιρό μείνατε στο Μπούλκες; Μάρτυρας: Από τον Οκτώβριο του 1945 έως τον Αύγουστο του 1946. Τζέρτζα: Έλαβες μέρος στην εκπαίδευση της στρατιωτικής Σχολής Μπούλκες; Μάρτυρας: Όχι. Δεν έλαβα μέρος. Τζέρτζα: Τι βαθμό έχεις; Μάρτυρας: Είμαι απλός στρατιώτης. Τζέρτζα: Τότε γιατί στην κατάθεσή σου υπογράφεσαι καπετάνιος; Μάρτυρας: Όλοι όσοι πήγαιναν εκεί ήσαν υποχρεωμένοι να δώσουν ένα ψευδώνυμο. Και εγώ έδωσα το ψευδώνυμο Καπετάν Νταβέλης. Τζέρτζα: Ώστε όταν ένας αγωνιστής λέγεται καπετάνιος δεν σημαίνει ότι έχει βαθμό αλλά ότι είναι ψευδώνυμο;
10
Μάρτυρας: Να όλοι ήσαν υποχρεωμένοι να έχουν ψευδώνυμο. Στην επιμονή του Τζέρτζα αν η λέξη καπετάνιος είναι τίτλος ο μάρτυρας λέγει ότι ο ίδιος λεγόταν απλώς Νταβέλης αλλά επειδή ο παλιός λεγόταν καπετάνιος με έβγαλαν και εμένα καπετάνιο. Ο Κύρου παρατηρεί ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της ελληνικής λέξεως καπετάνιος και της γαλλικής καπιταίν. Η Ταξιαρχία Ζαχαριάδη Τζέρτζα: Πότε ακριβώς σχηματίστηκε η Ταξιαρχία Ζαχαριάδη και πότε η Ταξιαρχία ΕΛΑΣ; Μάρτυρας (Ζαφείρης): Το Μάιο μήνα (του 1946;). Λεπτομέρειες δεν μπορώ να ξέρω γιατί ήμουνα απλός στρατιώτης. Λεπτομέρειες ήξερε μονάχα το Γραφείο. Τζέρτζα: Πότε άρχισε να λειτουργεί η στρατιωτική Σχολή Μπούλκες; Μάρτυρας: Μετά τις 25 Μαρτίου 1946, μετά την επίσκεψη του Ζαχαριάδη. Ο Τζέρτζα στο σημείο αυτό αναγιγνώσκει ορισμένες περικοπές από τη Λευκή Βίβλο προσπαθώντας να παρουσιάσει το μάρτυρα ευρισκόμενο σε αντίθεση προς την κατάθεσή του, αλλά ο Πρόεδρος παρατηρεί ότι δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Πρόεδρος: Πότε έγινε και ποιο μήνα έγινε η Ταξιαρχία ΕΛΑΣ; Μάρτυρας: Εργαζόμουνα έξω και δεν ξέρω πότε έγινε η Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ. Η Σχολή του Μπούλκες Τζέρτζα: Ήθελα να ξέρω από ποιους αποτελούνταν οι Ταξιαρχίες αυτές. Μάρτυρας: Οι άνθρωποι που αποτελούσαν τις Ταξιαρχίες ήσαν μέλη του ΚΚΕ και ήταν ηλικίας 25 ετών και κάτω. Τζέρτζα: Οι νέοι αυτοί είχαν τελειώσει προηγουμένως καμία σχολή; Μάρτυρας.: Ναι, είχαν τελειώσει τη Σχολή του Μπούλκες. Τζέρτζα: Πριν ιδρυθεί η Σχολή Μπούλκες επικρατούσε στρατιωτική αγωγή εκεί; Μάρτυρας: Όχι. Τζέρτζα: Πότε άρχισαν να μαζεύονται στο Μπούλκες Έλληνες; Μάρτυρας: Εμείς πήγαμε εκεί τον Οκτώβριο, αλλά υπήρχαν άλλοι που βρίσκονταν εκεί από πιο μπροστά. Τζέρτζα: Μόνος σου έγραψες την κατάθεσή σου; Μήπως έγινε κανένα λάθος; Μάρτυρας: Δεν βλέπω κανένα λάθος. Ο Κύρου εξηγεί ότι ο μάρτυρας αφού εξετάστηκε ανέγνωσε την κατάθεσή του και ακολούθως την υπέγραψε. Σε ερώτηση του Βέλγου αντιπροσώπου αν ο μάρτυρας γνωρίζει ανάγνωση και γραφή , ο μάρτυρας απαντά: - Όχι καλά. Έβγαλα το Δημοτικό σχολείο. Ο Τζέρτζα και πάλι επιδιώκει να παρελκύσει τη συζήτηση και ο Πρόεδρος Ντω του συνιστά να αποφεύγει την τακτική αυτή. Τζέρτζα: Γιατί το χαρτί που έχετε επάνω σας το εξέδωσε το Στρατηγείο και όχι η Αστυνομία;
11
Ο Πρόεδρος επεμβαίνοντας λέγει ότι αφού είπε ο μάρτυρας χθες ότι περιμένει τα χαρτιά του για να βγάλει αστυνομική ταυτότητα είναι περιττή η ερώτηση. Ο Βέλγος αντιπρόσωπος παρατηρεί ότι εξετάζεται ο μάρτυρας τρεις ώρες προσπαθώντας να ανακαλύψουμε αντιθέσεις τις οποίες όμως δεν βρίσκουμε. Ο Τζέρτζα απαντά ότι η ερώτησή του ήταν ουσιώδης, ενώ ο Πολωνός αντιπρόσωπος παρατηρεί ότι ο Βέλγος ευκόλως προβαίνει σε συστάσεις χωρίς να λάβει υπόψη την ουσία της υποθέσεως. Βέλγος: Αν χάνουμε μισή ώρα να διαλευκάνουμε ένα σημείο θα πελαγώσουμε. Τζέρτζα: Πότε είδες τον Τζήμα στο Μπούλκες την πρώτη φορά; Μάρτυρας: Δεν τον είδα καθόλου εγώ τον Τζήμα. Έμαθα όμως ότι ήταν εκεί. Κουλίσεφ: Για ποιο σκοπό σχηματίστηκαν οι Ταξιαρχίες Ζαχαριάδη και ΕΛΑΣ; Μάρτυρας: Δεν ξέρω τους σκοπούς. Ξέρω μονάχα ότι στην ερώτηση τι γυρεύουν οι Έλληνες στο Μπριτσκοβάνοβιτς λέγανε ότι πρέπει να βοηθήσουμε και εμείς για να αποκτήσει μια μέρα και η Μακεδονία τη λευτεριά της. Κουλίσεφ: Αν ο σκοπός ήταν στρατιωτικός ή πολιτικός τότε για ποιο λόγο τους έβαλαν να φτιάξουν σιδηροδρομική γραμμή; Μάρτυρας: Ήταν πολιτικός ο σκοπός όπως σας είπα παραπάνω. Καλλιεργούνταν το πνεύμα της ανεξαρτησίας της Μακεδονίας. Κουλίσεφ: Θα ήθελα να ξέρω πόσοι άνθρωποι πέρασαν από τη Βουλγαρία όταν επέστρεφαν από τη Ρουμανία στην Ελλάδα. Μάρτυρας: Εγώ με δύο άλλους δύο ο Κ. Στεφανόπουλος από τον Άγιο Αθανάσιο Μεσολογγίου και ο Π. Τσουκολίδης από τη Ξάνθη. Αυστραλός. Ξέρετε αν υπήρχε στο Μπούλκες κανένα βιβλίο όπου να είχαν γραμμένα τα ονόματα εκείνων που ήταν εκεί; Μάρτυρας: Ναι, υπήρχε.
Μάρτυρες Χρήστος Βελιανίτης και Γεώργιος Δημόπουλος Στο σημείο αυτό περατούται η κατάθεση του Ζαφείρη και καλείται ο άλλος μάρτυρας, ο οποίος λέγει ότι ονομάζεται Χρήστος Βελιανίτης, γεννήθηκε το 1925 στον Άγιο Γερμανό Πρεσπών και είναι ελεύθερος. Πρόεδρος: Μπορείτε να μας πείτε αν έχετε να προσθέσετε τίποτε στην κατάθεση που έχετε κάνει; Μάρτυρας: Όχι. Αν θέλετε ρωτήστε για ό,τι άλλο θέλετε. Ο Τζέρτζα αμφισβητεί την ταυτότητα του μάρτυρα και καλεί τον Πρόεδρο της Επιτροπής να την εξακριβώσει. Σε σχετική ερώτηση του Προέδρου ο μάρτυρας απαντά ότι την ταυτότητά του την πήραν στο βουνό αλλά στο χωριό του τον γνωρίζει η αστυνομία και δεν τον ενοχλεί. Πρόεδρος: Τώρα που ήλθες εδώ γιατί δεν σου έδωσαν ταυτότητα έστω και πρόχειρη; Μάρτυρας: Εδώ ήλθα συνοδευόμενος από χωροφύλακες γιατί φοβόμουνα μη με σκοτώσουν. Πρόεδρος: Οι χωροφύλακες σας έφεραν από το χωριό σας; Μάρτυρας: Όχι, από τη Φλώρινα με συνόδευσαν ως εδώ. Κερέντζη (Αλβανός): Πότε ήλθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο Σιάφκας; 12
Μάρτυρας: Τον Αύγουστο του 1946. Είχε όμως έλθει και το 1945. Αλβανός: Ποιο μήνα ο Σιάφκας ήλθε στην Ελλάδα για να συναντήσει τους καθοδηγητές που έδωσαν οδηγίες γι’ αυτούς που ήταν στην Πρέσπα; Μάρτυρας: Πριν τον Αύγουστο του 1946. Αλβανός: Πότε πέρασε στην Ελλάδα για πρώτη φορά η ομάδα που σχηματίστηκε με το Σιάφκα; Μάρτυρας: Ο Σιάφκας ήλθε δύο φορές στην Ελλάδα, το 1945 και 1946. Κατόπιν υπονοιών του Λαβρίσεφ ότι ο μάρτυρας γνωρίζει γαλλικά ο πρόεδρος συνιστά να εξέλθει ο μάρτυρας για πέντε λεπτά και ο Πρόεδρος Ντω εξηγεί ότι δεν πρέπει να περιμένει από αγράμματους ανθρώπους, όπως ο μάρτυρας, να μην υπάρχουν ανακολουθίες μεταξύ της καταθέσεώς του και της δηλώσεώς του. Ο Λαβρίσεφ προσπαθεί να αναδείξει ότι ολόκληρο το βιβλίο που περιέχει τις μαρτυρικές καταθέσεις δεν είναι απολύτως ελεγμένο αλλά η άποψη αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη. Ευθύς αμέσως καλείται εκ νέου ο μάρτυρας, ο οποίος σε ερώτηση του Πολωνού αν κατά το διάστημα που ήταν έξω συνομίλησε με κανένα απαντά αρνητικά. - Πόσες φορές ήλθε στην Ελλάδα ο Σιάφκας; Μάρτυρας: Δύο φορές, το 1945 και το 1946. Πρόεδρος: Το 1945 πως ήλθε ο Σιάφκας στην Ελλάδα; Μόνος ή με ομάδα; Μάρτυρας: Με ομάδα Κερέντζη (Αλβανός): Όταν πέρασες μαζί με το Σιάφκα στην Ελλάδα που σταθήκατε; Μάρτυρας: Όταν ήλθαμε ήμασταν 20 άνδρες και πήγαμε στη Σφήκα. Κερέντζη: Πως ξέρετε ότι οι ομάδες ερχόταν στην Ελλάδα από τη Σερβία, αφού περνούσαν από την Κορυτσά της Αλβανίας; Μάρτυρας: Η ομάδα Σιάφκα ενισχύθηκε το Σεπτέμβριο του 1946 και με άλλες ομάδες που ήλθαν από τη Σερβία. Αυτοί μεταφερόμενοι με στρατιωτικά γιουγκοσλαβικά αυτοκίνητα διέρχονταν μέσω του αλβανικού εδάφους και εισέρχονταν στην Ελλάδα. Κερέντζη: Είπατε ότι στις 7 Νοεμβρίου 1946 σας επιτέθηκαν. Πόσοι ήταν οι άνδρες της ομάδας όταν σας έγινε η επίθεση και πώς πέρασαν στη Σερβία; Μάρτυρας: Πέρασαν σε τρεις μερίδες. Η πρώτη ήταν 100 άνδρες. Κερέντζη: Πόσοι από την ομάδα σας που ήταν 30 πέρασαν στη Σερβία; Μάρτυρας: Μπήκαμε όλοι μέσα και κατόπιν βγαίναμε πάλι. Κερέντζη: Μέρα περάσατε τα σύνορα; Μάρτυρας: Νύχτα. Σε άλλη ερώτηση ο μάρτυρας λέγει ότι η επίθεση τους έγινε την ημέρα και ότι από τα ελληνικά φυλάκια τους πολυβόλησαν όταν επιχειρούσαν να περάσουν στη Σερβία. Βέλγος: Όταν σας επιτέθηκε ο στρατός πριν περάσετε τα σύνορα είχατε νεκρούς; Μάρτυρας: Είχαμε πέντε νεκρούς. Η συνεδρίαση διακόπτεται στο σημείο αυτό για να επαναληφθεί στις 3:30 μ.μ. Η απογευματινή συνεδρίαση
13
Επαναλαμβανόμενης της συνεδρίασης στις 3:30 μ.μ. καλείται να συνεχίσει την κατάθεσή του ο μάρτυρας Βελιανίτης. Σε ερώτηση πώς γνωρίζει ότι η ομάδα Γκότσεφ αποτελούσε τμήμα του σερβικού στρατού, ο μάρτυρας απαντά ότι την εποχή κατά την οποία μετέβη στη Σερβία, γνώρισε «συναγωνιστές» του, οι οποίοι έφεραν γιουγκοσλαβική στολή. Τζέρτζα: Πως γνωρίζεις ότι οι άνθρωποι της ΝΟΦ απολύθηκαν από το στρατό; Μάρτυρας: Το γνωρίζω διότι ήμουνα εγώ εκεί και τους είδα. Σε άλλη ερώτηση ο μάρτυρας απαντώντας λέγει ότι από του Αυγούστου μέχρι του Οκτωβρίου 1946 διεξήγαγε μάχες στο Βίτσι και στις περιοχές της Φλώρινας. Τζέρτζα: Που βρισκόσουν τον Οκτώβριο του 1946 όταν εστάλησαν από τη Σερβία στο ελληνικό έδαφος κουβέρτες και τρόφιμα; Μάρτυρας: Ήμουνα στο βουνό και έβλεπα πρόσωπα που έρχονταν από τα Βιτώλια (Μοναστήρι). Περαιτέρω ο μάρτυρας βεβαιώνει ότι και η ομάδα του ήταν Νοφική και ότι ο μόνος αντικειμενικός σκοπός της ΝΟΦ είναι η προσάρτηση της Μακεδονίας στη Γιουγκοσλαβία. Ο Βραζιλιάνος αντιπρόσωπος ερωτά ποια θέση είχε ο Γκότσεφ στο σερβικό στρατό. Μάρτυρας: Ο Γκότσεφ ήταν συνταγματάρχης του σερβικού στρατού και εργαζόταν για την αυτονομία της Μακεδονίας. Βεβαιώνει δε ότι τον γνωρίζει και προσωπικά, διότι ήλθε με ελασίτες στην Ελλάδα. Ο Αλβανός σύνδεσμος επιμένει να μάθει πόσοι πέρασαν τα σύνορα της Αλβανίας. Μάρτυρας: 300 αντάρτες. Ο Άγγλος αντιπρόσωπος Γουΐντλ ερωτά αν κατά τις μάχες οι συμμορίτες είχαν πληγωμένους και που νοσηλεύονταν αυτοί. Μάρτυρας: Είχαμε βεβαίως πληγωμένους. Αυτούς τους φορτώναμε σε ημιόνους και τους μεταφέραμε στην Κορυτσά και στη Σερβία. Σε άλλη διατυπωθείσα ερώτηση ο μάρτυρας αποκαλύπτει ότι γνωρίζει τον Γκότσεφ του οποίου το πραγματικό όνομα είναι Ηλίας Δημάκης. Ο Πολωνός αντιπρόσωπος διακόπτοντας λέγει ότι ο μάρτυρας είναι αναξιόπιστος, διότι την πρωία όταν εξήλθε είπε ότι δεν μίλησε με κανένα. Ενώ τώρα καταθέτει ότι μίλησε με τρεις δημοσιογράφους. Σε ερώτηση του Ρώσου αντιπροσώπου, λέγει ότι στην Αλβανία έμεινε δύο ημέρες μέχρις ότου δηλαδή θα αποσυρόταν ο στρατός. Όσον αφορά τον Γκότσεφ, τονίζει ότι όταν αυτός εισήλθε στη Γιουγκοσλαβία, τα τμήματά του ενσωματώθηκαν στα τμήματα του γιουγκοσλαβικού στρατού. Απαντώντας σε ερώτηση του Αυστραλού αντιπροσώπου λέγει ότι όταν εισήλθαν στη Σερβία είχαν τρία όπλα. Αλλά ο Σιάφκας είχε κρυμμένα όπλα στα όρη και τα διένειμε σε αυτούς οι οποίοι τα χρησιμοποίησαν καταλλήλως εναντίον της Ελλάδος. Στο σημείο αυτό περατούται η κατάθεση του μάρτυρα Βελιανίτη και καλείται έτερος μάρτυρας ο οποίος δηλώνει ότι ονομάζεται Γεώργιος Δημόπουλος γεννηθείς στο Κεραμίδιο Κατερίνης το 1918 και ότι είναι ελεύθερος.
14
Σε σχετικές ερωτήσεις καταθέτει ότι υπηρετών σε στρατιωτική μονάδα της Ποντοκερασιάς συνελήφθη υπό των κομμουνιστοσυμμοριτών αιχμάλωτος και με άλλους 40 μεταφέρθηκε στο Μπέλλες της Βουλγαρίας. Σε ερώτηση του Τζέρτζα ο μάρτυρας απαντά ότι δικάστηκε υπό του Στρατοδικείου και ότι πάντα όσα γνωρίζει τα έχει καταθέσει. Αλλά μπορεί όμως και να παρέλειψε κάποιες ασήμαντες λεπτομέρειες, οι οποίες ίσως του διέφυγαν. Συνεχίζοντας ο μάρτυρας την κατάθεσή του, λέγει ότι από τον Οκτώβριο του 1944 μέχρι το Μάρτιο του 1945 διετέλεσε υπό το ΕΑΜ και ΕΛΑΣ. Στη Γευγελή, εξακολουθεί ο Δημόπουλος, μετέβη τον Ιούλιο του 1946 όπου έμεινε 4 ημέρες. Εκεί, είδε Σέρβους στρατιώτες. Ερωτώμενος υπό του Βούλγαρου συνδέσμου, λέγει, ότι είδε μόνο απλούς στρατιώτες. Επειδή όμως η ομάδα του δεν ήταν εφοδιασμένη με τοπογραφικούς χάρτες, όταν εισήλθαν στη Γευγελή, Σέρβοι στρατιώτες τους έδειξαν το δρόμο προς Βορρά. Ο Βούλγαρος σύνδεσμος διακόπτοντας το μάρτυρα του υπενθυμίζει ότι ενώ στην κατάθεσή του μίλησε περί υψομετρικών διαφορών, ήδη λέγει ότι στερούνταν τοπογραφικού χάρτου. Ο μάρτυρας αντικρούοντας λέγει ότι άλλοι ήσαν εκείνοι, οι οποίοι διέθεταν χάρτη. Λαβρίσεφ (Βούλγαρος): Ποίος έδωσε τους αριθμούς των υψομέτρων όταν ανακρινόσουνα; Μάρτυρας: Ο υπολοχαγός Ζαρντινίδης. Στο σημείο αυτό επεμβαίνοντας ο Έλληνας σύνδεσμος Κύρου αντικρούει την απόπειρα αντιδικιών του Βούλγαρου, λέγοντας ότι η κατάθεση του μάρτυρα ελήφθη περί τις αρχές Δεκεμβρίου 1946, ενώ η προσφυγή στον ΟΗΕ έγινε, ως γνωστόν, αργότερα και επομένως , τόνισε ο Κύρου, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η έρευνα ώστε να διορθωθεί η κατάθεση του μάρτυρα. Ακολούθως ο μάρτυρας απαντώντας σε άλλη ερώτηση λέγει ότι την κατάθεσή του την έκαμε στο Σώμα Στρατού στις 28 Σεπτεμβρίου. Στις 23 Νοεμβρίου δικάστηκε και αθωώθηκε. Στο σημείο αυτό η συνεδρίαση της Επιτροπής διακόπτεται για τη Δευτέρα στις 10 π.μ. Στις φυλακές Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη 1/3/1947. Στις 10 π.μ. σήμερα το επταμελές κλιμάκιο της Επιτροπής υπό την προεδρία του Βέλγου στρατηγού Ντελβουά επισκέφθηκε τις φυλακές Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη όπως εξετάσει τους εκεί κρατουμένους. Εντύπωση προξένησε στα μέλη της Επιτροπής και τους ανταποκριτές που παρακολουθούσαν, το γεγονός ότι με πλήρη ελευθερία ο κατάδικοι είχαν παραταχθεί στην αυλή των φυλακών φέροντας μεγάλη επιγραφή γαλλιστί: «Να φύγουν οι Άγγλοι» και ζητωκραυγάζοντας ΕΑΜ, ΕΑΜ αμνηστία και παρόμοια άλλα συνθήματα. Ο αντιπρόσωπος της Συρίας και τα λοιπά μέλη του κλιμακίου ευθύς ως πληροφορήθηκαν ‘ότι δεν υπάρχουν στις φυλακές αυτές Γιουγκοσλάβοι, Βούλγαροι ή Αλβανοί κουίσλιγκς των οποίων την ανάκριση ζήτησε ο Γιουγκοσλάβος διερωτώντο ποιο σκοπό έχει η παρουσία του κλιμακίου σ’ αυτές. Διευκρινίστηκε από τον Έλληνα αντιπρόσωπο Καμπαλούρη ότι κακώς γίνεται σύγχυση μεταξύ Στρατοπέδου Παύλου Μελά και των φυλακών Παύλου Μελά. Το Στρατόπεδο διαλυθέν από μηνών ήταν Τμήμα Μεταγωγών και οι φυλακές είναι κοινές φυλακές κατάδικων κοινού ποινικού δικαίου.
15
Ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος ζητεί να ακουστούν ορισμένοι κατάδικοι Έλληνες έχοντες να καταθέσουν συγκεκριμένα πράγματα ιδίως διότι κατά τα γραφόμενα της κομμουνιστικής εφημερίδας «Αγωνιστής» υπάρχουν εκεί και κρατούνται Σλαβομακεδόνες οι οποίοι θα αποκαλύψουν γεγονότα. Ο Αμερικανός και Άγγλος αντιπρόσωποι παρατηρούν ότι δεν έχει λόγο η Επιτροπή να ασχολείται με τις υποθέσεις κρατουμένων Ελλήνων καταδικασθέντων για εγκλήματα. Με πρόταση του Άγγλου αντιπροσώπου μετά δίωρη συζήτηση αποφασίστηκε να κληθεί ο διευθυντής των φυλακών Γεώργιος Πλάστρας για να του υποβληθούν ερωτήσεις. Μετατρέπεται έτσι το Κλιμάκιο σε επιθεωρητή ποινικών φυλακών και αρχίζει η υποβολή διαφόρων ερωτήσεων: πόσοι είναι οι κρατούμενοι, πόσοι δικάστηκαν, πόσοι είναι υπόδικοι, τι τρώνε το πρωί, το μεσημέρι και το βράδυ, όσοι είναι ασθενείς κ.λπ. Ο Αμερικανός αντιπρόσωπος επεμβαίνοντας ζητεί όπως του λοιπού καθορίζεται εκ των προτέρων τι συγκεκριμένα ζητούν οι σύνδεσμοι των βαλκανικών κρατών για να αποφασίζει η Επιτροπή. Η διατεθείσα για τη μετάφραση των μαρτυρικών καταθέσεων, οι οποίες γίνονται Ελληνιστί, κυρία Ιορδανίδου φοράται αγνοούσα τελείως και την Ελληνική και τη Γαλλική και την Αγγλική. Επεμβαίνουν διαρκώς μέλη του Κλιμακίου για να τη διορθώνουν. Εν συνεχεία ο Γιουγκοσλάβος σύνδεσμος υποβάλει την τελευταία στιγμή κατάλογο προς εξέταση δέκα μαρτύρων κρατουμένων δημοσιογράφων, δικηγόρων και αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Μετά νέα μακρά συζήτηση την 13η ώρα αποφασίζεται να παρουσιασθεί ο Κωνσταντίνος Σειρηνιώτης δικηγόρος διευθυντής της κομμουνιστικής εφημερίδας «Λαϊκή Φωνή». Αυτός μόλις εμφανίστηκε και χωρία να ερωτηθεί αρχίζει δημηγορών επί μακρόν περί λαοκρατίας, ηρωικών αγώνων του ΕΛΑΣ κ.λπ. Ο Αμερικανός αντιπρόσωπος συνιστά στο μάρτυρα να μην εκφωνεί λόγους αλλά να περιορίζεται μόνο στις απαντήσεις. Ο μάρτυρας όμως εξακολουθεί να αγορεύσει και η διερμηνέας αγωνίζεται να μεταφράσει, ενώ ο αντιπρόσωπος της Συρίας παρακαλεί τον πρόεδρο να αναχαιτίσει τη ρητορική ορμή του Σειρηνιώτη. Ο Ρώσος αντιπρόσωπος προ της κωμικής εμφανίσεως του Σειρηνιώτη, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι εκπροσωπεί 300 κρατούμενους, από τους οποίους 200 Σλαβομακεδόνες, δηλώνει ότι δύναται ο μάρτυρας να υποβάλει εγγράφως στην Επιτροπή ό,τι έχει να καταθέσει και να περιοριστεί μόνο σε απαντήσεις: «Ναι ή όχι» επί των υποβαλλομένων σ’ αυτόν ερωτήσεων. Σε σαφή ερώτηση του Άγγλου αντιπροσώπου εάν μετά τη Βάρκιζα ελασίτες αρνούμενοι να παραδώσουν τα όπλα τους κατέφυγαν στα γειτονικά κράτη ο Σειρηνιώτης σε τόνο αγορεύσεως εξιστορεί πως μετά την εγκαθίδρυση της «μοναρχοφασιστικής τρομοκρατίας στην Ελλάδα δημοκρατικοί πολίτες ζήτησαν προστασία στις γειτονικές λαϊκές δημοκρατίες». Μετά ταύτα η εξέταση διακόπηκε και επαναλήφθηκε το απόγευμα. Σε ερωτήσεις διαφόρων αντιπροσώπων αυτός απέφυγε να απαντήσει συγκεκριμένα πλην της δράσεώς του στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία, όπου βρισκόταν έγκλειστος στις φυλακές κατόπιν καταδίκης του υπό του ιταλικού Στρατοδικείου Αθηνών. Σε ερώτηση πως έφυγε από την Ιταλία είπε ότι δραπέτευσε μαζί με άλλους παρτιζάνους Ιταλούς και Σέρβους λίγο πριν την απελευθέρωση.
16
Σε ερώτηση του Άγγλου αντιπροσώπου ποια δικαιολογητικά επιδείκνυε κατά τη διέλευσή του από την Ιταλία στη Σερβία, την Αλβανία και τη Βουλγαρία απάντησε ότι δεν είχε δικαιολογητικά. Σε άλλη ερώτηση του Άγγλου αντιπροσώπου γιατί δεν μετέβη με μέσα της ΟΥΝΡΑ στην Ελλάδα απάντησε ότι φοβόταν μήπως εγκλεισθεί στο στρατόπεδο. Σημειωτέον ότι ούτε στρατόπεδα υπήρχαν καθόσον η ελληνική τότε Κυβέρνηση έδρευε στην Καζέρτα και ήταν Οικουμενική με συμμετοχή πολλών κομμουνιστών. Ο μάρτυρας (κομμουνιστής δικηγόρος Σειρηνιώτης) περιέπεσε σε πλείστες αντιφάσεις ως προς τις ημερομηνίες ερωτώμενος τόσο υπό του Ρώσου αντιπροσώπου όσο και υπό του Γιουγκοσλάβου, του Αλβανού και του Βουλγάρου. Σε ερώτηση του Ρώσου αντιπροσώπου εάν υπάρχουν στις φυλακές Παύλου Μελά δημοσιογράφοι κρατούμενοι Σλαβομακεδόνες απάντησε ότι είναι αυτός και άλλοι έξι. Ανέφερε την ιστορία από του 1939 έως το 1942 λέγοντας ότι ήταν στέλεχος του ΚΚΕ, ότι δεν πολέμησε στην Αλβανία διότι ο ελληνικός πόλεμος ήταν πόλεμος των πλουτοκρατών και έγινε για να έχουν οι Άγγλοι προγεφύρωμα στα Βαλκάνια. Όταν δε οδηγήθηκε επί Κατοχής στην Ιταλία τρεις φορές δραπέτευσε και συνελήφθη και ότι τέλος απελευθέρωσε πολλές ιταλικές πόλεις επικεφαλής ξένων κρατουμένων. Σε ερώτηση του Αμερικανού αντιπροσώπου εάν πολέμησε για την απελευθέρωση της Ελλάδος δεν απάντησε. Σε ερώτηση εάν δόθηκε ενίσχυση στο ΕΑΜ σε όπλα και χρήματα απάντησε ότι το ΕΑΜ το ενίσχυαν επί Κατοχής οι Άγγλοι. Εν συνεχεία περιέπιπτε σε καταπληκτική αντίφαση η οποία και προκαλούσε τα μειδιάματα των αντιπροσώπων ιδίως όταν είπε ότι εισήλθε στην Ελλάδα όταν αυτή ελευθερώθηκε φθάνοντας στις Σέρρες και από εκεί στη Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Λαμία, Αθήνα, ακολουθώντας τον απελευθερωτικό στρατό, ενώ είναι γεγονός ότι η Ελλάδα απελευθερώθηκε από Νότου προς Βορρά. Σε ερώτηση του Ρώσου αντιπροσώπου επί πόσο καιρό πολέμησε εναντίον των Γερμανών και των Ιταλών, είπε ότι πολέμησε επί τρεις μήνες. Σε ερώτηση γιατί κρατείται απάντησε: «Δια ζήτημα πολιτικό». Ο Έλληνας αντιπρόσωπος ανέγνωσε ακολούθως έγγραφα τα οποία και κατέθεσε που αποδείκνυαν την καταδίκη του μάρτυρα για κατασκοπία, για αδικήματα Τύπου και άλλα Κοινού Ποινικού Δικαίου. Ο μάρτυρας κατέθεσε δήλωση 300 κρατουμένων «δημοκρατικών», στους οποίους περιλαμβάνονται 150 δοσίλογοι Σλαβομακεδόνες και άλλοι, ότι καταδικάζουν τις καταθέσεις των Ελλήνων μαρτύρων στην Επιτροπή Έρευνας. Ο Έλληνας αντιπρόσωπος Κύρου εκφράζει την περιέργειά του πως ο μάρτυρας μη ευρεθείς στο ελληνικό κίνημα αντιστάσεως εκπροσωπεί ήδη άπαντες τους κρατουμένους και δοσίλογους ακόμα Σλαβομακεδόνες. Περατωθείσης της καταθέσεως του Σειρηνιώτου η Επιτροπή διέκοψε τη συνεδρίαση για το πρωί της Δευτέρας. Βάσει της αποφάσεως της υποεπιτροπής εμπειρογνωμόνων όπως επισκεφθεί ορισμένους χώρους, οι οποίοι αναγγέλθηκαν χθες η Υπηρεσία του Ελληνικού Συνδέσμου προς διευκόλυνση της Επιτροπής Έρευνας στην πραγματοποίηση της επισκέψεως Κλιμακίου της στους χώρους αυτούς, λαμβάνουσα υπόψη τις συγκοινωνιακές και άλλες δυσχέρειες πρόκειται δια σημειώματός της το οποίο θα υποβληθεί σήμερα να προτείνει την εξής σειρά: Την προσεχή Τετάρτη στον Πολύγυρο πιθανώς λόγω των κακών συγκοινωνιών η επίσκεψη θα απαιτήσει δύο ημέρες. Την προσεχή Παρασκευή και Σάββατο στην Κατερίνη.
17
Η επίσκεψη στην περιοχή Σωχού, η οποία λόγω δυσχερειών στις συγκοινωνίες θα απαιτήσει ειδικά αυτοκίνητα, ημιόνους, ειδική οργάνωση θα λάβει χώρα πιθανώς την προσεχή εβδομάδα. Στην ως άνω προτεινόμενη σειρά περιλαμβάνονται πάντες οι χώροι τους οποίους προβλέπει η απόφαση της υποεπιτροπής εμπειρογνωμόνων. Το Κλιμάκιο το οποίο επισκέφθηκε τα νησιά του Αιγαίου μετά την επιστροφή του και από την Αγόριανη πρόκειται να έλθει στη Θεσσαλονίκη όπου αναμένεται την προσεχή Τρίτη ή Τετάρτη.
18
