Το Ρόδο Της Αλεξάνδρειας

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN

TO ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Μετάφραση από τα ισπανικά: Αγγελική Βασιλάκου

ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ» - Α. Α. ΛΙΒΑΝΗ ΑΘΗΝΑ 1991

br/zav

Τίτλος πρωτοτύπου: LA ROSA DE ALEJANTDRIA Συγγραφέας: MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Μετάφραση: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΑΣΙΛΑΚΟΥ Επιμέλεια: ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΠΑΓΙΑΣ Εξώφυλλο: ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ Στοιχειοθεσία: LASERPRINT Μοντάζ: ΤΟΞΟ Ο.Ε. © Copyright MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN, 1984 © Copyright Για την ελληνική γλώσσα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ» - Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ & ΣΙΑ Ε.Ε., Σόλωνος 94, τηλ. 3600398

br/zav

Είναι σαν το ρόδο της Αλεξάνδρειας χρωματισμένο από τη λευκή νύχτα της ημέρας Λαϊκό

τραγούδι

br/zav

Μισάνοιξε μόνο το ένα του μάτι σαν να φοβόταν ότι και τα δυο μαζί θα του επιβεβαίωναν κ α τ η γ ο ρ η μ α τ ι κ ά την παρουσία του νέφους στον ουρανό, την α ι σ χ ρ ό τ η τ α ε­ κείνου του επίμονα γκρίζου δέρματος*, που λέρωνε το λουξ τροπικό τοπίο και μετέτρεπε τη δενδροστοιχία των φοινικόδεντρων και των μπανανιών σ' ένα ανάκατο συ­ νονθύλευμα οξειδωμένου μολύβδου. Μ ι α υποψία γαλά­ ζιου ουρανού διακρινόταν προς το μέρος του βορρά. — Μ α ρ ά κ α ς Μπέι. Είπε με εγκατάλειψη τη στιγμή που έβαζε δύναμη γ ι α να πεταχτεί απ' το κρεβάτι και να μείνει καθισμένος, έκπληκτος από τα ίδια του τα γυμνά πόδια, περιμένο­ ντας διαταγές με τη χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ή ρ α χ ο κ ο κ α λ ι ά του να σημαδεύει την ανοικτή μισογεμάτη βαλίτσα, που διατηρούσε εδώ και μέρες την ίδια ι σ ο ρ ρ ο π ί α πάνω στο μικρό σκαμπό. Οι αγκώνες πάνω στους μηρούς, το πρόσωπο ανάμεσα στις παλάμες, το κεφάλι του βαρύ, σε πρώτο πλάνο η θέα του κ ο ρ ι τ σ ι ο ύ στο γραφείο ταξιδιών του Σαν Φραντζίσκο. —Διαλέξτε Τρινιδάδ και Τ ο μ π ά γ κ ο , είναι πολύ κο­ ντά. Δε θα μετανιώσετε. —Δεν έχω καμιά ιδιαίτερη π ρ ο τ ί μ η σ η σε κάποιο ν η ­ σί, θέλω μόνο ή λ ι ο και φοίνικες. Αρούμπα, Κ ο υ ρ α κ ά ο , Μπονάιρε. —Τρινιδάδ και Τ ο μ π ά γ κ ο . Δεν πρόκειται να το μετα­ νιώσετε. * Εδώ το νέφος παρομοιάζεται με τ η ν κ ο ι λ ι ά του γ α ϊ δ ά ρ ο υ . (Σ.τ.Μ.) 9

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Δεν του έμεναν πια δυνάμεις ούτε καν για να μετανιώ­ σει. Κάθε μέρα παρατηρούσε τον ουρανό από το παρά­ θυρο του δωματίου του στο Χολιντέι Ιν και το νέφος ήταν πάντα εκεί, όπως υ π ή ρ χ ε ακόμα και κείνη η γαλά­ ζια γωνία όπου έπεφτε το βλέμμα του ξανά και ξανά για να παίξει κρυφτούλι μ' ένα χ λ ι α ρ ό και ακατάδεκτο ήλιο. — Μ α ρ ά κ α ς Μπέι. Κι όλα αυτά πριν ξαναπιαστεί στη φάκα του Πορτ Σπέιν, και διασχίσει για μια ακόμα φορά το πληκτικό δίκτυο των οδών που σε βγάζουν στη Σαβάνα, που είναι πάντοτε η ίδια Σαβάνα σ' όλα τα ν η σ ι ά της Καραϊβικής, η νοσταλγία της Αφρικής μεταφερμένη σε μια κεντρική πλατεία-λιβάδι, κι ίσως και να μην υπάρχει αλλού τέ­ τοια πλατεία μεγαλύτερη απ' αυτήν του Π ο ρ τ Σπέιν, αλλά ας τη βάλουνε στον κώλο τους τη Σαβάνα, και το Βοτανικό Κ ή π ο μαζί, κι όλη την αρχιτεκτονική α­ ποικιοκρατικού ρυθμού, από το Γούντφορντ Σκουέαρ ως τις επαύλεις της οδού Μαράβαλ. — Έ χ ε τ ε δει τις εφτά επαύλεις της οδού Μαράβαλ; Τ ο ν ρώτησε για μια ακόμα φορά ο Ινδός ταξιτζής. — Μα μου τις έχετε ή δ η δείξει. —Α ναι, βέβαια. Το ένα χέρι βρισκόταν στο τιμόνι, από το άλλο αιω­ ρούνταν σκούρα δάχτυλα και ονόματα κατοικιών που αποτελούσαν το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της αρχι­ τεκτονικής του Π ο ρ τ Σπέιν. —Στολμέγιερ'ς Καστλ, Γουάιτ Χολ, Ρούνταλ'ς Ρέσιντενς... Η σκοτεινιά που τύλιγε ο λ ό κ λ η ρ ο το νησί προμήνυε το τέλος του χρόνου και πιθανότατα και το τέλος του κόσμου. Ο ταξιτζής σήκωσε το σκούρο του δάχτυλο, ένα δάχτυλο Τσιγγάνου κι έδειξε τον ουρανό. — Κ ι όλα ά ρ χ ι σ α ν από τότε που πάτησαν το πόδι τους εκεί πάνω. — Π ο ι ο ι είναι αυτοί που ανέβηκαν εκεί πάνω; 10

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Οι Ρώσοι κι οι Αμερικάνοι. Από τ η ν ώρα και τη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους εκεί πάνω, ο χειμώνας έγινε καλοκαίρι και το καλοκαίρι χειμώνας. Π ρ ι ν από μερικά χρόνια, π ρ ι ν ακόμα εκείνοι ανέβουν, το Δεκέμ­ βριο δεν έβρεχε ποτέ. Μέχρι και το ξενοδοχείο ήταν σκοτεινό, κτισμένο με την προοπτική ενός άπλετου ήλιου, και το σκοτάδι επι­ βαρυνόταν από τον απελπιστικά αργό ρυθμό της δου­ λειάς, λόγω της απεργίας του π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ , ύποπτα τα αβγά με μπέικον, οι φρουτοσαλάτες, οι νιφάδες της βρό­ μης, η μελάσα, το βούτυρο παραλλαγμένο σε μια ταγκή φωτογραφία αλλοτινών καιρών, κανονικών, εκείνων των εποχών με τα πρόθυμα γκαρσόνια, α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α τώρα του πρωινού, με μπουφέ για πελάτες δύσπιστους απέναντι σε σερβιτόρους με κοινωνικές διεκδικήσεις. Και μέσα σ' όλα αυτά μια χάρτινη ντάμα με πούλιες στο καπέλο της να του κλείνει το μάτι π ρ ο σ κ α λ ώ ν τ α ς τον στη γιορτή του τέλους του χρόνου, H a p p y New Year 1984, πενήντα δολάρια table d' hote. —Μπουφές, ο ρ χ ή σ τ ρ α , χορός. Τα ποτά, επιπλέον. Τον πληροφόρησε η Κρεολή με τα σ α ρ κ ώ δ η χείλια χωρίς να σηκώσει τα μάτια της από τ η ν ταμιακή μηχα­ νή. —Μόνος; —Μόνος. Χρειάστηκε να συλλαβίσει το όνομά του και το επί­ θετο. —Τζίνο Λαρόσε;... —Χινές Λαρίος. —Χι...Νες...Λα...Ρίος. —Δωμάτιο 312. —Θα πληρώσετε σε μετρητά. Δεν μπορούμε να το χρεώσουμε στο λογαριασμό σας. Πήρε τα μετρητά στο χέρι της και στο πρόσωπό της καθρεφτίστηκε η ι κ α ν ο π ο ί η σ η . Ο ταξιτζής παρατηρού11

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σε τη συναλλαγή τους από κάποια απόσταση, μ' διφορούμενο χαμόγελο σαν να υπολόγιζε από τη τ η ν επιθυμία του ξένου να πάει στη γιορτή και τ η ν άλλη τ η ν υγεία του πελάτη όλων των πρωινών — Ό χ ι καλό. Ό χ ι καλό.

ένα μια από του.

Επέμενε ο Ινδός σηκώνοντας τα μπράτσα του στον ουρανό και ξανασταυρώνοντάς τα έπειτα πάνω στο στο­ μάχι του. — Μ α ρ ά κ α ς Μπει; —Δεν υπάρχει καμιά άλλη παραλία σ' αυτό το νησί; Στο Τσαγκαρουάμας Μπει, αλλά έχει κι εκεί σύννε­ φο, και σ τ η ν άλλη μεριά του νησιού, όπου όμως φυσάει και βρέχει. Στο Μανθανίλια Μπει είναι πολύ όμορφα, αλλά έχει αέρα και β ρ ο χ ή . Ε ν ο χ λ η μ έ ν ο ς από τις πληροφορίες που υποχρεωνό­ ταν να δίνει καθημερινά, ο ταξιτζής κουνούσε το κεφάλι του. Έ π α ι ρ ν ε ύφος Γιαπωνέζου επιστήμονα που εξηγεί στον ήρωα της ταινίας πως ο τρομερός γίγαντας μόνο με μια ατομική έκρηξη θα μπορούσε να βγει από τη μέση. Ο Χινές γύρισε το κεφάλι του προς τη μεριά της ρεσε­ ψιόν του ξενοδοχείου όπου η Κρεολή πίεζε τα χείλη της το ένα πάνω στ' άλλο, προσπαθώντας να βγάλει το πα­ ραπανίσιο ρουζ, μέσα σε κείνο το ημίφως που δεν κα­ τάφερνε ν' απαλύνει το θλιβερό πρωινό ηλεκτρικό φως. Να γυρίσει στο ξενοδοχείο του, ναυαγός μέσα σε μια γκρίζα μοναξιά περιμένοντας να γίνει το θαύμα και να βγει επιτέλους ο ήλιος, ή να σουλατσάρει σε μια πόλη που έχει ή δ η δει αρκετά, χωρίς άλλο αντικείμενο παρα­ τ ή ρ η σ η ς εκτός από το αποτέλεσμα της διασταύρωσης μαύρης με Ινδό, Ινδής με Ολλανδό, Ολλανδού με μαύ­ ρη, Ισπανού με Ινδή, μιγάδας με Ινδό, Ολλανδέζας με μιγάδα, όλους τους φυλετικούς συνδυασμούς που όπως έλεγαν τα διαφημιστικά φυλλάδια έκαναν την Τρινιδάδ μια τέτοια βιτρίνα σύγχυσης ανάμεσα στις φυλές που 12

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ όμοια της μόνο σ τ η ν παραλία της Κ ο π α κ α μ π ά ν α μπο­ ρούσες να συναντήσεις. —Στο Μαράκας Μπει, θα 'χει ήλιο; —Αν βγει ο ήλιος, σίγουρα θα 'ναι στο Μ α ρ ά κ α ς Μπέι. — Κ α λ ά λοιπόν, Μ α ρ ά κ α ς Μπέι. Μπήκε στο ταξί αποφασισμένος να ξαπλώσει στο πίσω κάθισμα για να μη δει τίποτε απ' αυτή τ η ν π ό λ η την καταδικασμένη σε αιώνια σκιά. —Περνάμε από την οδό Μαράβαλ. —Δεν το πιστεύω. —Δε θέλετε να δείτε μια φορά ακόμα Τις Εφτά Επαύ­ λεις; Δεν περίμενε καν τ η ν απάντηση του. —Τις ονομάζουν Τα Εφτά Θαύματα και κ τ ί σ τ η κ α ν στις αρχές του αιώνα από τις εφτά πλουσιότερες οικο­ γένειες της π ό λ η ς . Ο ταξιτζής συνέχιζε την τόσο αξιοθαύμαστη και ταυ­ τόχρονα ρουτινιάρικη αναφορά του. —Υπάρχει πουθενά στον κόσμο, ωραιότερο μέρος από την Τρινιδάδ; Η ερώτηση τον εξανάγκασε να σηκωθεί και να βρεθεί πρόσωπο με π ρ ό σ ω π ο με τ η ν προοπτική τ η ς σ α β ά ν α ς που περνούσε έξω από τα παράθυρα του αυτοκινήτου. -Ναι. Χωρίς αμφιβολία ο ταξιτζής δάγκωνε τα χ ε ί λ ι α του καθώς παρατηρούσε μέσα από τον καθρέφτη τ η ν ανα­ στατωμένη και νοσταλγική έκφραση του επιβάτη του. —Ο Βόσπορος. — Ν η σ ί είναι; — Ό χ ι . Είναι ένα στενό που ενώνει τη Μ ε σ ό γ ε ι ο με τη Μαύρη Θάλασσα. —Είναι στην Ευρώπη, ή μήπως όχι; — Έ τ σ ι νομίζω. Αλλά δεν είναι αυτό που με ενδιαφέρει, μ ο ν ο λ ό γ η σ ε 13

br/zav

πέφτοντας ξανά στο πίσω κάθισμα. Ο Βόσπορος συνδέει τα παιδικά μου χ ρ ό ν ι α με το θάνατο μου. Πρώτα το σκέφτηκε και στη συνέχεια το επανέλαβε νοερά ενώ την ίδια στιγμή έφερνε στο μυαλό του την εικόνα του να κοιτάζει το Βόσπορο από το παλάτι του Τοπκαπί. —Εκεί έχει πάντα ή λ ι ο . Στο Βόσπορο κάνει πάντα καλό καιρό. — Κ ι εδώ είχε ή λ ι ο . Το δάχτυλο του Τσιγγάνου υψώθηκε ξανά προς τον ουρανό. —Αλλά από τότε που ανέβηκαν αυτοί εκεί πάνω. — Μ α τι νομίζετε πως έκαναν; — Π ή γ α ν τον ή λ ι ο εκεί που ήθελαν και μοίρασαν τον αέρα και τη β ρ ο χ ή κατά το κέφι τους. — Π ρ ι ν έρθω εδώ πέρασα από το Κουρακάο και είχε έναν κ α τ α π λ η κ τ ι κ ό ή λ ι ο . — Τ α βλέπετε; Και ο Ινδός του χαμογέλασε θλιμμένα γυρνώντας προς το μέρος του το γέρικο, σοφό του πρόσωπο. Μέσα απ' τα τζάμια είχε ή δ η αρχίσει η παρέλαση των φοινί­ κων, των μπανανόδεντρων, των μάνγκος, της κοντόχο­ ντρης βανίλιας, της ιακαράνδας*, χαραγμένων πάνω στο επίμονο φόντο του γκρίζου ουρανού. Αποκοιμήθηκε από το κούνημα του παλιού και καλοδιατηρημένου αμα­ ξιού, ενός εργαλείου σ τ η ν υπηρεσία ενός επαγγέλματος που ο σοφέρ επιθυμούσε να εξυψώσει στην κατηγορία των ξεναγών, εκθειάζοντας τις χάρες της Τρινιδάδ. — Έ χ ε τ ε πάει ποτέ σε συναυλία της Καλυψώ; Είδα που βγάζατε εισιτήριο για το δείπνο της τελευταίας μέ­ ρας του χ ρ ό ν ο υ . Το δείπνο του Χολιντέι Ιν έχει σχεδόν την ίδια λάμψη με αυτό του Χίλτον. Μη χάσετε την * Τ ζ α κ α ρ ά ν τ α ή ι α κ α ρ ά ν δ α , είδος αμερικανικού τροπικού δέντρου αρωματικού ξύλου. (Σ.τ.Μ.) 14

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ατμόσφαιρα αυτών των ημερών και τις πρόβες των Κα­ λυψώ για το καρναβάλι. Με τους γιάνκις της Τρινιδάδ τα κορίτσια είναι ξετρελαμένα είναι τόσο καλοί, λένε αυτές πληρώνουν το ίδιο και για σένα και για μένα πίνουν ρούμι και κόκα κόλα, πάνε στο Πόιντ Κουμάνα. Τόσο η κόρη όσο και η μάνα Θέλουν να δουλέψουν για λίγα δολάρια. Ο Ινδός αμέσως μετά τ η ν πιο γνωστή Καλυψώ σ' όλη την ιστορία των Κ α λ υ ψ ώ που είχε μόλις σ ι γ ο τ ρ α γ ο υ δ ή ­ σει, του έκλεισε το μάτι. — Η Καλυψώ είναι το ωραιότερο τραγούδι της Κα­ ραϊβικής κι είναι π ο λ ύ παλιό, πιο παλιό κι από το ροκ. Και εξακολούθησε ο Ινδός να μουρμουρίζει Κ α λ υ ψ ώ τόσο μονότονες όσο και η σκοτεινιά του ουρανού που συνεχιζόταν. — Τ ο βάλσαμο του νερού. Προειδοποίησε ο ταξιτζής, όπως έκανε άλλωστε κάθε πρωί, σαν να εξακολουθούσε ο Χινές να κοιτάζει με τα μάτια της πρώτης μέρας αυτό το μέρος που επαναλαμ­ βανόταν καθημερινά όταν π ή γ α ι ν α ν στο Μ α ρ ά κ α ς Μπέι, αναζητώντας λίγα ψίχουλα ήλιου. Στην πραγματικότητα μιλούσε γ ι α κάτι θάμνους που απλώνονταν κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου και θύμιζαν μαλα­ κές πέτρες αποσπασμένες από την τρυφερή καρδιά τ η ς ζούγκλας. Κάπου κάπου ο Χινές ανασηκωνόταν για να ρίξει μια ματιά στον ουρανό και να διαπιστώσει αν εξα­ κολουθούσε να υπάρχει αυτή η γωνία δίχως σύννεφα στα βορινά. Το γκρίζο σύννεφο φαίνεται πως σεβόταν αυτό το παράθυρο του ήλιου και της ζέστης, π α ρ ' ό λ ο που τα σύννεφα παρέμεναν μια καθολική απειλή, σαν 15

br/zav

ένας στρατός παραταγμένος στα σύνορα, έτοιμος να επιτεθεί στη μοναδική ελεύθερη κι όμορφη χώρα που είχε απομείνει στον κόσμο. Ξαφνικά όλα φωτίστηκαν και μια α χ τ ί ν α ήλιου του έλουσε το πρόσωπο με μια χ ρ υ σ ή ζέστη. Ερεθισμένος α π ' τ η ν υπόσχεση, ανασηκώ­ θηκε τη στιγμή που το αυτοκίνητο ανέβαινε την κορυφή ενός λ ό φ ο υ και ξετυλίγονταν μεγαλοπρεπείς κάτω στο βάθος οι αφρισμένες ακτές, γεμάτες από τα δαχτυλίδια των επίμονων και α λ λ ε π ά λ λ η λ ω ν κυμάτων. — Έ χ ε ι αέρα. Πρέπει να 'χει τουλάχιστον εξήντα χι­ λιόμετρα ταχύτητα την ώρα. Ο οδηγός έστρεψε το παχύ, ηπατικό του πρόσωπο προς το μέρος του πελάτη του. — Β λ έ π ω καταλαβαίνετε από αέρηδες. Μήπως έχετε κανένα γιοτ; — Είμαι ναυτικός. — Ν α υ τ ι κ ό ς ! φώναξε ο Ινδός με ενθουσιασμό. Δεν έχω φύγει ποτέ από την Τρινιδάδ. Ούτε στο Τομπάγκο δεν έχω πάει. Αλλά όταν ήμουν νέος ήθελα να γίνω ναυτικός και να διασχίσω το κανάλι του Παναμά. Υπάρ­ χει κ ά π ο ι ο πλοίο που πάει από το Βανκούβερ στην Τζαμάικα, περνώντας από το κανάλι του Παναμά. Μήπως ταξιδεύετε μ' αυτό; —Ο κόσμος είναι γεμάτος πλοία. —Αυτό να μου πεις. — Τ ο π λ ο ί ο μου μοιάζει με εργοστάσιο. Πατάς ένα κουμπί και πας προς το βορρά. Π α τ ά ς ένα άλλο και πας στο νότο. — Σ ε λίγο θα βγάλουν και ταξί χωρίς οδηγούς. Η μελαγχολική π α ρ α τ ή ρ η σ η ερχόταν σε ολοφάνερη αντίθεση με τ η ν εύθραυστη λάμψη του τοπίου στο Μα­ ράκας Μπέι. Το αυτοκίνητο σταμάτησε δίπλα στις εγκα­ ταστάσεις των αποδυτηρίων και των ντους. — Μ ε τ η ν η σ υ χ ί α σας, μη νοιάζεστε για μένα. Θα περιμένω όσο κι αν χρειαστεί. 16

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Με την ταχύτητα νυκτόβιου ζώου που βγαίνει στον ήλιο, ο Χινές πήδηξε από το αυτοκίνητο και κατευθύν­ θηκε προς τη ρεσεψιόν των αποδυτηρίων. Μ ι α Ινδή τού έδωσε ένα εισιτήριο και του έδειξε τη σειρά των μικρών θυρίδων για τη φύλαξη των ρούχων. Στην α ρ χ ή γδύθηκε μέσα στο υγρό ημίφως της ξύλινης καμπίνας, αξιοθρή­ νητης λόγω της αιώνιας σκιάς σ τ η ν οποία την ε ί χ α ν καταδικάσει οι πανύψηλοι φοίνικες και η υγρασία, που έβγαινε από τα ντους, σχηματίζοντας εδώ και κει μια σειρά από υδάτινες πέρλες που έμοιαζαν να χάνο­ νται και να ξαναγεννιούνται στη στιγμή. Βγήκε από το αποδυτήριο, έβαλε βιαστικά τα ρούχα και τα παπούτσια του διπλωμένα σ' ένα ντουλάπι κι έτρεξε προς τη θάλασ­ σα, που πηγαινοερχόταν σαν μια βρυχώμενη μάζα από λουλάκι και αφρό. Τρεις μαύροι νεαροί με νωχελικές κινήσεις ανέβηκαν πάνω σε ξύλινες εξέδρες σκεπασμέ­ νες με κλαδιά φοίνικα κι από κει παρακολουθούσαν τους κολυμβητές και στη συγκεκριμένη περίπτωση το μοναδικό κολυμβητή που πήγαινε όλο και πιο βαθιά χαστουκίζοντας τη μανία των κυμάτων. Κ ο ρ μ ι ά εξασκη­ μένα, μαθημένα στην εξέδρα-κλουβί, επιθεωρούσαν με τα μάτια τ η ν απόσταση του κολυμβητή από τους πασ­ σάλους και τις δίνες. Καρφωμένες στην άμμο οι ταμπέ­ λες επισήμαιναν τις απαγορευμένες ζώνες, αλλά η σφο­ δρότητα του νερού έσπρωχνε ολοένα το μοναδικό κο­ λυμβητή που προχωρούσε με κ ό π ο . Τότε τα νεανικά και ράθυμα σώματα ξανάβρισκαν ένα λ ό γ ο για να δικαιολο­ γήσουν την παρουσία τους εκεί, και μια επάργυρη σφυ­ ρίχτρα τροχονόμου εμφανιζόταν στα π α χ ι ά χείλια τους, ενώ τα σφυρίγματα περνούσαν πάνω από τα η χ η ρ ά κύ­ ματα για να προειδοποιήσουν τον κ ο λ υ μ β η τ ή . Ο Χινές αντιλαμβανόταν τον κίνδυνο και αγωνιζόταν να ξεφύγει από τον πειρασμό του θανάτου. Κολυμπούσε με απλω­ τές, τυφλός κόντρα στη μανιασμένη θάλασσα, γελούσε μέχρι δακρύων όταν κτυπούσε με τις γροθιές του το 17

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN αφρισμένο π ρ ό σ ω π ο των πιο ψηλών κυμάτων που ειρωνευόμενα τις δυνάμεις του, τον ξεκολλούσαν από την κινούμενη σταθερότητα του αμμώδους βυθού και των άσπρων κοχυλιών, τον σήκωναν ψ η λ ά με προσποιητή αβρότητα και τον ανάγκαζαν να πιει θάλασσα ή τον κτυπούσαν α π ' τα πλάγια προσπαθώντας να τον ρίξουν στην καταπακτή του θανάτου. Αναζήτησε ένα μέρος όπου τα κύματα έφθαναν εξασθενημένα, για να ξανα­ βρεί την αναπνοή του και τη σιγουριά του στέρεου εδά­ φους. Αλλά σηκώνοντας τα μάτια του ανακάλυψε ότι ο γαλάζιος ουρανός είχε χάσει τη μάχη ενάντια στα σύν­ νεφα όλου του κόσμου, κι ότι βρισκόταν κάτω από ένα απογοητευτικό γκρίζο στέγαστρο. Και τότε ακούστηκε ένας κεραυνός σαν μια τελευταία π ρ ο ε ι δ ο π ο ί η σ η , που ερχόταν από τη δύση με τη μορφή μιας ζεστής βρο­ χής, σ ι γ α ν ή ς στην α ρ χ ή , σφοδρής πιο ύστερα, σαν καρ­ φίτσες από πέτρα που τον τσίμπαγαν προσπαθώντας να του δημιουργήσουν σύγχυση πάνω στη χαμένη του μά­ χη κόντρα στα στοιχεία της φύσης. Έμεινε εκεί, με το νερό μέχρι το στήθος, τον κατακλυσμό πάνω απ' το κεφάλι του, ανακατεμένα τα νερά του ουρανού με τα δάκρυα που έβγαιναν σαν φυσαλίδες από τα μάτια του και τη θλίψη του να μεγαλώνει συνέχεια. Μέσα από τις κουρτίνες της βροχής και των δακρύων η θάλασσα του έβαζε ένα δίλημμα: ή θα προχωρούσε κι άλλο και θα βούλιαζε μια για πάντα εκείνη τη σκούρα πέτρα που είχε στη θέση του εγκεφάλου του, ή θα γύριζε στην ακτή προκειμένου να ξαναβρεί στο ημίφως την αίσθη­ ση της μάταιης φυγής. Όμως, η χ λ ι α ρ ή θάλασσα όπου ήταν βουτηγμένος τον περιέβαλλε με ένα προστατευτικό στρώμα ζέστης, σαν μια κουβέρτα, το σώμα μιας γυναί­ κας ή τ η ν α ί σ θ η σ η πως βρίσκεσαι σπίτι μια φθινοπωριάτικη μέρα και κοιτάζεις από το παράθυρο τη βροχή. Από κ ά π ο ι ο μέρος όπου κατοικούν οι αναμνήσεις το πρόσωπο μιας γυναίκας μεγάλωνε συνέχεια μέχρι να 18

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ συμπέσει με το περίγραμμα του δικού του κι ύστερα να ξεχειλίσει α π ' αυτό και να καλύψει ό λ ο τον ορίζοντα με τα χαρακτηριστικά του προσώπου διαθλασμένα απ' το νερό. —Ενκάρνα, ψιθύρισε κι ά ρ χ ι σ ε να κλαίει α π α ρ η γ ό ­ ρητος σαν να παραδεχόταν ξαφνικά πως είχε χαθεί σε μια πόλη που βυθιζόταν.

—Αν το είχατε αφήσει σε μένα, αφεντικό, θα σας ερχόταν πολύ φθηνότερα. Ο Καρβάλιο εκείνη τη στιγμή μόλις έμπαινε στο γραφείο του, κρύωνε κι είχε την εντύπωση πως βρίσκε­ ται σε λάθος μέρα ή χ ρ ό ν ο . Η φωνή του Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ ηχούσε σαν ένα μουσικό θέμα χ ω ρ ί ς ενδιαφέρον και καθυστέρησε λίγο να συνειδητοποιήσει γ ι α ποιο πράγ­ μα του μιλούσε. —Και δε λέω πως είναι μια ο π ο ι α δ ή π ο τ ε μέρα, αλλά θα μπορούσαμε να τη γιορτάσουμε στο σπίτι σας σ τ η Βαλβιντρέρα ή εδώ. Έ χ ο υ μ ε και τα κεριά που α γ ό ρ α σ α από το κηροποιείο της οδού Μ π ί σ π ε , στις εκπτώσεις. Θα ήταν πολύ πιο ζεστά, πιο προσωπικά, δεν ξέρω. —Τι πρόκειται να γιορτάσουμε; —Καλό κι αυτό, αφεντικό. Το τέλος του χ ρ ό ν ο υ . Τ η ­ λεφώνησαν ήδη από την Οδύσσεια για να μας κλείσουν τραπέζι. —Τέλος του χρόνου. —Τραπέζι για τρεις: εσείς, η δεσποινίς Τ σ ά ρ ο κι εγώ. Θα πρέπει να βάλω και γραβάτα. —Εσένα πια σου αρέσει πολύ να φοράς γραβάτα. —Τη νιώθω σαν το σκοινί στο λαιμό του κρεμασμέ­ νου. Ρίξτε μια ματιά στο λαιμό μου και θα καταλάβετε το γιατί. Και πραγματικά είχε δίκιο, ο λαιμός του νόμιζες πως 19

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN ήταν στραγγαλισμένος από κάποιον επίμονο και αργό δήμιο. — Ε π ι π λ έ ο ν , α γ ό ρ α σ α κι αυτά τα κεριά που διώχνουν τα κουνούπια. — Μ α αφού δεν έχουμε κουνούπια. — Σ ε περίπτωση που εμφανιστούν. Τα βρήκα σε πολύ καλή τιμή, άλλωστε. Αλλά το ρεστοράν, αφεντικό. Δε συμφωνώ καθόλου. Θα 'ναι πανάκριβο και θα φάμε πάλι αηδίες. —Η Οδύσσεια είναι πολύ καλό ρεστοράν. Κι επιπλέ­ ον ο ιδιοκτήτης της είναι ποιητής. — Π ο λ ύ καλά. Ας παίξουνε με την πείνα μας οι ποι­ ητές. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έριξε μια ματιά στα τηλεφωνήματα που είχε σημειώσει ο Μπισκούτερ. — Π ο ι ο ς είναι πάλι αυτός ο Γκάλβεθ; —Λέει πως είναι δημοσιογράφος κι έχει μπλεξίματα με την αστυνομία, κι ότι τον απήγαγαν αυτοί της ΕΤΑ, δεν ξέρω για ποιους λόγους και πως θέλει να σας πει όλη την αλήθεια σχετικά με το κανάλι του Παναμά. — Μ ε φθάνουν αυτά που ξέρω για το κανάλι του Πα­ ναμά. — Ε ί π ε πως θα τηλεφωνήσει ξανά. —Αν ξαναπάρει να του πεις ν' απευθυνθεί στο γρα­ φείο απολεσθέντων αντικειμένων του PSOE. Κι αυτός ο Φεντερίκο ο III της Καστίλιας-Λεόν ποιος είναι πάλι; — Έ ν α ς κόπανος, αφεντικό. Ισχυρίζεται πως είναι ο νόμιμος διάδοχος της Καστίλιας-Λεόν κι ότι κάποιοι θέλουν να τον απαγάγουν για να εκθρονίσουν τον Χουάν Κ ά ρ λ ο ς και να βάλουν αυτόν στη θέση του. Ο ίδιος όμως δε θέλει, γιατί είναι δημοκρατικός. Νομίζω πως τα σημείωσα όλα έτσι ακριβώς όπως μου τα είπε. — Ό π ω ς βλέπω, όλους τους τρελούς σήμερα το πρωί τους αφήσανε. Φτιάξε μου κάτι να κολατσίσω. — Ν α σας ζεστάνω τις κρέπες με ποδαράκια χοιρινά 20

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ και σκόρδο σε σάλτσα ελαιόλαδου, που περίσσεψαν από χθες; —Θα προτιμούσα ένα σάντουιτς με κρύο ψ η τ ό ψάρι, πιπεριά και μελιτζάνα. Το ψωμί, με ντομάτα. Ο Μπισκούτερ άκουσε τον ή χ ο μιας ε κ ρ η κ τ ι κ ή ς μη­ χανής τη στιγμή που ίσιωνε κάπως το Μ ε γ ά λ ο Βραβείο του Μοντεκάρλο κι έτρεξε στην κουζίνα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο πέταξε το μπλοκάκι των σημειώσεων σε μια γωνιά του τραπεζιού, που ήταν κάπως πιο άδεια μέσα σ' εκείνο το συνονθύλευμα των διάφορων χαρτιών, από τα οποία τα περισσότερα ήταν για πέταμα. Θυμόταν ότι ανάμεσα τους πρέπει να ήταν και μια απόδειξη για δυο μεταποι­ ημένα κοστούμια που έπρεπε να παραλάβει από ένα ρά­ φτη στη Σαριά, αλλά σκέφτηκε ότι το ψάξιμο αυτού του χαρτιού θα ήταν καλύτερα να μετατεθεί στις δουλειές που έπρεπε να γίνουν μέσα στο 1984. —Κι αύριο μέρα είναι. Αντίθετα, έπρεπε να σχηματίσει αμέσως ένα νούμερο τηλεφώνου που είχε σημειωμένο σ' ένα κουτί σπίρτα. Η κυρία Βάλντεθ ήταν στο σπίτι, από πού τηλεφωνούσαν; Από την αστυνομία, απάντησε ο Κ α ρ β ά λ ι ο και σκέφτη­ κε τον εαυτό του να τηλεφωνεί στην κυρία Βάλντεθ ενώ την ίδια στιγμή η φωνή της γυναίκας τον υποχρέωνε να ξαναμπεί στο πετσί του. —Είμαι ιδιωτικός ντετέκτιβ και δούλευα για λογα­ ριασμό του συζύγου σας που μου είχε αναθέσει να σας παρακολουθώ. Μ ό λ ι ς ήρθα από το αεροδρόμιο. Μ ο υ είχε δώσει εκεί ένα ραντεβού ο σύζυγος σας για να με πληρώσει και να με αποχαιρετήσει. — Ν α σας αποχαιρετήσει; Μ α , αυτό είναι αδύνατον. Ειδικά απόψε είναι να φάμε μαζί. —Ησυχάστε. Ο σύζυγος σας βρίσκεται στις Μ α λ β ί νες με την κουνιάδα του. —Με ποια κουνιάδα; Τη δική μου; — Ό χ ι , με την κουνιάδα του συζύγου σας. 21

br/zav

— Μ ε τ η ν αδερφή μου; — Υ π ά ρ χ ο υ ν ίσως κι άλλες πιθανότητες, αλλά πολύ φοβάμαι πως ναι. Σας το λέω εγώ γιατί αυτό περιλαμβά­ νεται σ τ η ν αμοιβή μου. Ο σύζυγος σας είναι ένας σπά­ νιος συνδυασμός σαδιστή και μαζοχιστή. Ό τ α ν τον ε­ νημέρωσα για τη συμπεριφορά σας πρόσθεσε στο λογα­ ριασμό πενήντα χιλιάδες πεσέτες το λεπτό με αντάλλαγ­ μα το ότι θα σας τηλεφωνούσα. Σώπαινε όμως δεν έκλαιγε. — Για ποιο θέμα τον π λ η ρ ο φ ο ρ ή σ α τ ε ; — Για τις συναντήσεις σας με τον δον Κ ά ρ λ ο ς Πρατς Γ κ α σ ο λ ί στο meuble της λεωφόρου του Στρατιωτικού Ν ο σ ο κ ο μ ε ί ο υ , γνωστού και σαν Κασίτα Βέρντε. — Π α ρ α β ρ ε θ ή κ α τ ε κι εσείς σ' αυτές τις συναντήσεις; — Ε ί χ α την τύχη να σας δω δυο τρεις φορές την ώρα που μπαίνατε. — Τ ο επάγγελμα σας μου είναι ιδιαίτερα απεχθές. —Δε φταίω εγώ, αλλά η κρατούσα η θ ι κ ή . Εσείς οι πλούσιοι τη φτιάξατε. Αλλάξτε την και θα καταργη­ θούν οι ιδιωτικοί ντετέκτιβ. Στο μεταξύ κι εγώ είμαι ένας επαγγελματίας συνεπής στις υποχρεώσεις μου. Ο σύζυγος σας θα παραμείνει στις Μαλβίνες μέχρι των Φώτων. Μετά σκέφτεται να εγκατασταθεί στη Δημοκρα­ τία του Αγίου Δομήνικου. Σας έχει αφήσει το λογαρια­ σμό της Ισπανοαμερικανικής, αντίθετα απέσυρε όλες τις καταθέσεις που υ π ή ρ χ α ν στην Κεντρική και τ η ν Τράπε­ ζα της Καταλούνιας. — Δ η λ α δ ή τα περισσότερα. — Σ υ ν ή θ ω ς αυτό γίνεται πάντα. Πρώτα φεύγει το πά­ θος, ύστερα ο έρωτας, μέχρι να μας τελειώσει κι η τρυ­ φερότητα και η συνήθεια του να βλεπόμαστε. Στο τέλος εξαφανίζονται κι οι τραπεζιτικοί λογαριασμοί. — Κ α ι γιατί δε μου τα 'λεγε όλα αυτά μόνος του προ­ φορικά ή γραπτά; — Τ ο γραπτό θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποι22

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ηθεί εναντίον του και το να σκέφτεστε ότι θα μπορούσε σας το πει προφορικά είναι χαμένος κόπος. Στο μικρό διάστημα που είχα παρτίδες με το σύζυγο σας π ρ ό σ ε ξ α ότι σιχαινόταν τις συγκρούσεις. —Δε θέλω να ξανακούσω την αηδιαστική φωνή σας. — Μ η ν ανησυχείτε. Δε συνηθίζω να δουλεύω τζάμπα. Εγώ έχω τελειώσει. Σκατά! είπε καθώς έκλεινε το τηλέφωνο. Ο Μ π ι σ κ ο ύ ­ τερ έφερνε εκείνη τη στιγμή ένα τεράστιο σάντουιτς και το έβαλε μπροστά του σαν να έκανε κάποια π ρ ο σ φ ο ρ ά . — Έ ν α σάντουιτς ζήτησα, όχι ο λ ό κ λ η ρ ο μπακαλιάρο. —Απ' ό,τι ξέρω δεν κοιμηθήκατε όλη νύχτα και πρέ­ πει να ανακτήσετε τις δυνάμεις σας. Άλλωστε ο μπακα­ λιάρος έχει φώσφορο. Βοηθάει στη μνήμη. —Από μνήμη έ χ ω αρκετή. Μπισκούτερ, μια μέρα θα το κλείσω το γραφείο και θα πάμε εσύ κι εγώ μετανάστες στην Αυστραλία. —Και η δεσποινίς Τ σ ά ρ ο ; —Η Τσάρο είναι δικός μας άνθρωπος. Και πράγματι ή τ α ν ήδη εκεί, η Τσάρο, σ τ η ν πόρτα, με τα μάγουλα κατακόκκινα και κομμένη τ η ν ανάσα. —Πάλι καλά που σε βρήκα, Πέπε. Τηλεφωνούσα στο σπίτι σου και δε σε έβρισκα. —Το δείπνο είναι για απόψε. —Ασ' το τώρα το δείπνο. Χρειάζομαι τη βοήθεια σου, σε παρακαλώ, μη λες τίποτε. Άσε με να μ ι λ ή σ ω . Λοιπόν δεν ξέρω από πού ν' α ρ χ ί σ ω . Η Τσάρο είχε βάλει το ένα της πόδι στο δωμάτιο και με το άλλο κρατούσε ανοικτή την πόρτα. —Μόλις ετοιμαζόμουν να φάω αυτό το σάντουιτς. —Ακριβώς αυτή τη στιγμή είχαμε την κουβέντα σας. —Σε παρακαλώ, Πέπε, σε παρακαλώ. Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ , πήγαινε το σάντουιτς σ τ η ν κουζίνα. Πέπε, σου έ χ ω μι­ λήσει κι άλλη φορά για την ξαδέρφη μου τη Μ α ρ ι κ ί τ α . Την κόρη της αδερφής της μητέρας μου, από το Αγκί23

br/zav

λας, σου ' χ ω μιλήσει, Πέπε, σίγουρα. Πρέπει να τη δεις. Της συμβαίνει κάτι πολύ ά σ χ η μ ο . Ό χ ι σ' αυτήν, αλλά σε μια άλλη ξαδέρφη μου, την Ενκαρναθιόν. Και για αυτήν σου έ χ ω μιλήσει. Από το Αλμπαθέτε. Μ η ν κου­ νηθείς. Θα γυρίσω αμέσως. Μ ι α στροφή της καμπαρντίνας την πήγε από κει που ήρθε. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ζήτησε από τον Μπισκούτερ να του φέρει το σάντουιτς και βγήκε στην πόρτα του γραφείου του σαν να ήταν η αυλαία του όλου σκηνικού. Τα κου­ δούνια χτυπούσαν. Τα φώτα έσβησαν. Η δράση τώρα άρχιζε.

—Δε θα σε ενοχλήσουμε καθόλου. Δυο λεπτά μόνο θα μείνουμε. Η Τ σ ά ρ ο άνοιγε χαμογελαστή τη συζήτηση, αποφεύ­ γοντας να κοιτάξει τον Κ α ρ β ά λ ι ο , για να μη διακρίνει στο βλέμμα του το θυμό ή την π λ ή ξ η . Π ί σ ω α π ' αυτήν κρυβόταν η ξαδέρφη Μαρικίτα, μια πενηντάρα με περ­ μανάντ και ωραία καθαρά χαρακτηριστικά μιας εύσω­ μης και αρκετά γερασμένης γυναίκας. Και σαν να ήταν απλώς οι δυο γυναίκες ένα εμπόδιο που ήσουν υποχρε­ ωμένος να υπερβείς, σ τ η ν αριστερή και δεξιά πλευρά τους στέκονταν μες στο γραφείο δυο νέοι άντρες. Ο ένας έμοιαζε με σολίστα του τσέλου, με σγουρά μαλλιά και παιδικά γυαλάκια, κι ο άλλος είχε φάτσα λογιστή ρομαντικής τραπέζης με παπιγιόν, και μυωπία. Ή τ α ν ξανθός, με αρρωστιάρικο δέρμα και χλομός σαν φεγγά­ ρι. Ο σολίστας επιθεώρησε το χώρο, εξετάζοντας τα αντικείμενα σαν να τα επινοούσε ταυτόχρονα και τον Κ α ρ β ά λ ι ο σαν να ή τ α ν κάτι που εύκολα θα μπορούσε να παραλειφθεί. Αντίθετα, ο λογιστής αναζήτησε μια καρέκλα, τη μετέφερε σε μια γωνιά του δωματίου και κάθισε σταυρώνοντας τα πόδια του κοιτάζοντας προς 24

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ όλες τις κατευθύνσεις, πλην μίας: εκείνης όπου βρισκό­ ταν ο Καρβάλιο. Ο ντετέκτιβ ά ρ χ ι σ ε να υπάρχει μόνο από τη στιγμή που η Τ σ ά ρ ο επέβαλε τους όρους τ η ς συγκέντρωσης. —Η ξαδέρφη μου η Μαρικίτα, η Μ α ρ ι κ ί τ α Αμπελιάν, δε θα σε ενοχλούσαμε αν τα πράγματα δεν ή τ α ν τ ό σ ο σοβαρά. Αυτός είναι ο Αντρες, ο γιος της, κι ο Ν α ρ θ ί ς Πονς, ένας φίλος που τους βοήθησε πολύ. Ο λογιστής χαμογέλασε επιμηκύνοντας ακόμα περισ­ σότερο τη γραμμή των χειλιών του, μια σ χ ι σ μ ή σ' ένα πρόσωπο από γλιτσιασμένο μάρμαρο. —Τα παιδιά από δω έχουν έρθει γιατί με τον άντρα μου είναι αδύνατον να συνεννοηθείτε. —Έχει δίκιο, με τον άντρα της δεν μπορείς να συνεν­ νοηθείς. Ήταν ολοφάνερο πως δεν μπορούσε να γίνει συνεν­ νόηση με το σύζυγο της Μαρικίτας. Α λ λ ά ο Κ α ρ β ά λ ι ο δε φαινόταν διατεθειμένος να τους διευκολύνει στο πα­ ραμικρό και εξακολουθούσε να τους παρατηρεί με ελά­ χιστο ενδιαφέρον για όσα διαδραματίζονταν πέρα από την άκρη του τραπεζιού του γραφείου του. Η Τ σ ά ρ ο έψαχνε να βρει καρέκλες και η Μ α ρ ι κ ί τ α δάγκωνε τα χείλια της. Ο Αντρές τον κοιτούσε τώρα κι ένα τεράστιο καρύδι του Αδάμ ανεβοκατέβαινε στο λαιμό του, μαρκά­ ροντας το ρυθμό των σκέψεων του. Ο λ ο γ ι σ τ ή ς ταχτο­ ποιούσε το ρεβέρ του παντελονιού του προσπαθώντας να κρύψει το θέαμα μιας λεπτής, κ ά τ α σ π ρ η ς , ά τ ρ ι χ η ς κνήμης, γεμάτης φλέβες που έβγαινε ανάμεσα από το ρεβέρ του ανοικτού γκρίζου παντελονιού και του λάστι­ χου ενός ζευγαριού κάλτσες, που εντελώς α ν ε ξ ή γ η τ α είχαν καφετί χρώμα. —Αυτό το βήμα έπρεπε να έχει γίνει α π ό τον άντρα μου κανονικά, αποφάνθηκε εντελώς ξ α φ ν ι κ ά η ξαδέρφη της Τσάρο, σαν να επέπληττε με αυτήν της τ η ν π α ρ α τ ή ­ ρηση τον απόντα. 25

br/zav

— Μ ο υ φαίνεται πως πρέπει να τον γνωρίσω. Θα πρέ­ πει να είναι ενδιαφέρων τύπος, σχολίασε ο Καρβάλιο σαν να απευθυνόταν στα χαρτιά που ανακάτευε συνεχώς πάνω στο τραπέζι του. —Δεν είναι καλά. Δεν είναι καθόλου καλά ο άντρας μου. Κ α ι η Μ α ρ ι κ ί τ α έδειξε με το δάχτυλο το μηλίγγι της. —Σκέφτεται πολύ κι είναι πολύ ά σ χ η μ ο να σκέφτε­ σαι, ειδικά αν έχεις πολύ χ ρ ό ν ο στη διάθεση σου. Κι ο άντρας μου είναι άνεργος. Η Τ σ ά ρ ο πήρε μια καρέκλα και κάθισε πιο κοντά στον Κ α ρ β ά λ ι ο . —Αν τον είχες γνωρίσει πριν από μερικά χρόνια, Πέπε, ένα φαινόμενο. Κεφάτος, χαρούμενος, δυνατός... έχασε τη δουλειά του κι ήρθαν τα πάνω κάτω. Η Μαρικίτα έβγαλε από κάπου το μαντίλι της και σκούπισε τα μάτια της, πράγμα που όπως φαίνεται δυ­ σαρέστησε το γιο της, που κούνησε το κεφάλι του κι έστρεψε αλλού το βλέμμα του μη θέλοντας να είναι μάρτυρας της σ υ γ κ ί ν η σ η ς της μητέρας του. — Σ ο υ έχω μιλήσει για την υπόθεση αυτή, Πέπε. Πρό­ κειται για την άλλη μου ξαδέρφη, την αδερφή της Μα­ ρικίτας, την ξαδέρφη μου Ενκαρναθιόν. Κάποτε σου είχα μιλήσει και για αυτήν. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο δε φαινόταν πρόθυμος να το παραδεχτεί, αλλά η Τ σ ά ρ ο δεν του άφησε χ ρ ό ν ο για να τη διαψεύ­ σει. — Ή τ α ν η μικρότερη αδερφή της Μαρικίτας, και πή­ ρε πολύ διαφορετικό δρόμο, ξέρεις τώρα. Έ κ α ν ε ένα πολύ καλό γάμο στο Αλμπαθέτε, π α ρ ' όλο που η οικο­ γένεια της είναι από το Αγκίλας, δηλαδή όχι ακριβώς από το Αγκίλας, Καρθαγένη, Μαθαρόν κι όλη αυτή τη μεριά. Αλλά η Ενκαρνανίτα παντρεύτηκε αυτόν τον κύ­ ριο από το Αλμπαθέτε και έμενε στο Αλμπαθέτε. Δεν 26

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μπορούμε να πούμε πως οι δυο αδερφές ε ί χ α ν π ο λ λ ά πάρε δώσε. —Καλώς ή κακώς έτσι ακριβώς ήταν. Δε βλεπόμαστε σχεδόν ποτέ— μπήκε στη μέση η Μ α ρ ι κ ί τ α με τα μάτια κοκκινισμένα από το τσούξιμο που της π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν τα ασταμάτητα δάκρυα. —Καλά, δεν είναι αυτό το θέμα μας τώρα. Το πρό­ βλημα είναι ότι πριν από μερικούς μήνες, αλλά καλύτε­ ρα να τα πεις εσύ, γλυκιά μου, που τα ξέρεις και καλύ­ τερα. Η Μαρικίτα αναστέναξε και στράφηκε στο γιο της με τη φωνή βραχνή. Θέλεις να τα ε ξ η γ ή σ ε ι ς εσύ, παιδί μου; —Αφού το ξέρεις ότι εμένα όλο αυτό το μπλέξιμο με αφήνει αδιάφορο. —Το όλο μπλέξιμο τον αφήνει αδιάφορο, επανέλαβε σαν αντίλαλος η Μαρικίτα, απευθυνόμενη στον Κ α ρ β ά ­ λιο σαν να ήθελε να της δείξει κ α τ α ν ό η σ η μπροστά σ' αυτή την άρνηση συνεργασίας του γιου της. Εμένα με μάθανε να δείχνω σεβασμό στους νεκρούς, φώναξε η γυναίκα στην πλάτη του γιου της. Το αγόρι κούνησε απλώς το κεφάλι του καταφατικά, χ ω ρ ί ς να γυρίσει καν προς τη μεριά της. Από τότε που συνέβη αυτό έχα­ σα τον ύπνο μου. Κάθε νύχτα βλέπω τη νεκρή αδερφή μου να μου λέει: Μαρικίτα, Μ α ρ ι κ ί τ α , βοήθησε με, να βρω τη γ α λ ή ν η , να βρω τη γ α λ ή ν η , Μ α ρ ι κ ί τ α . Ξέσπασε σε κλάματα και ασφυκτιώντας και τραυλίζοντας άρχισε να παραπονείται για την τύχη της που ήταν μια γυναίκα μόνη, στην πράξη εντελώς α β ο ή θ η τ η για ν' αντιμετωπίσει ένα τ ό σ ο φ ρ ι χ τ ό γεγονός. —Καημενούλα. Πώς μου την κάνανε έτσι. Μ ά ν α μου και καρδιά μου. Πώς την κατάντησαν έτσι. Τ η ν καημέ­ νη. Ο Μπισκούτερ ακουμπισμένος στην ενδιάμεση πόρ­ τα μέσω της οποίας επικοινωνούσαν το γραφείο με το κουζινάκι είχε έρθει ως εδώ οδηγημένος από τον ακατά27

br/zav

λ η π τ ο θ ρ ή ν ο της γυναίκας. Σκούπιζε τα χέρια του χωρίς να ξέρει πού να κοιτάξει, χωρίς να ξέρει ποιος έφταιγε για όλη αυτή την απογοήτευση. — Ε ί ν α ι που, Πέπε, ήταν τρομερό... επενέβη η Τσάρο, κι έκλεισε το στόμα της και τα μάτια. Η σιωπή που ακολούθησε βοήθησε στο ξετύλιγμα του νήματος του θρήνου που έβγαινε από τα πιεσμένα χείλη της γυναίκας. Ο γιος ήταν τώρα γυρισμένος προς τη μεριά τους και κοίταζε τη μητέρα του με λύπη και αδυναμία. Ο λογιστής έδειχνε ότι περίμενε το πρόσταγ­ μα της ο ρ χ ή σ τ ρ α ς καθώς ετοιμαζόταν να πάρει την υπό­ θεση στα χέρια του. Γέμιζε αέρα τα πνευμόνια του, έ­ στρωνε με το χέρι τα μαλλιά του, έβαζε το ένα του δά­ χτυλο ανάμεσα στο γιακά του πουκαμίσου και το δέρμα του για να βεβαιωθεί ότι ο αέρας κυκλοφορεί άνετα από τα πνευμόνια του στον εγκέφαλο. Αλλά ήταν ο γιος που γύρισε στον Κ α ρ β ά λ ι ο . —Η θεία μου ήταν να τη λυπάσαι έτσι που την κατά­ ντησαν. Τ η ν κατασφάξανε. Το πτώμα ήταν σε κακά χά­ λια. Ή τ α ν σε ά σ χ η μ η κατάσταση. Σε πολύ άσχημη κα­ τ ά σ τ α σ η . Π ή γ α μ ε με τη μητέρα μου να το αναγνωρίσου­ με και λοιπόν... δε θα το ξεχάσω ποτέ. Αυτό δεν έμοιαζε με ανθρώπινο ον. Το πτώμα ήταν σε κακά χάλια. Η Τ σ ά ρ ο και η Μ α ρ ι κ ί τ α συγκατένευαν κουνώντας το κεφάλι, ελπίζοντας πως ο Αντρές θα έβρισκε το απα­ ραίτητο θάρρος για να ολοκληρώσει την εξιστόρηση των γεγονότων. Αλλά το αγόρι φαινόταν ικανοποιημέ­ νο με την όλη του ενεργητικότητα και βάλθηκε να πα­ ρατηρεί από κάποια απόσταση τον πλαϊνό δεξιό τοίχο, όπου ο Μπισκούτερ ήταν το μοναδικό θέαμα, νεκρή φύση μιας σπασμένης κούκλας. —Αν μου επιτρέπετε, π α ρ ' όλο που πρόκειται για μια οικογενειακή υπόθεση, αλλά βλέποντας πόσο δύσκολο είναι για σας, και δικαιολογημένα άλλωστε, το να εξη28

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γήσετε ικανοποιητικά αυτή τ η ν ιστορία νομίζω ότι πρέ­ πει να μου π α ρ α χ ω ρ ή σ ε τ ε το λ ό γ ο . Ήταν ο κιτρινιάρης που μιλούσε κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε αμφιβολίες για το αν τα μάτια του γελούσαν ή προσπα­ θούσαν απλώς ν' ανέβουν από τα βάθη του ωκεανού των διόπτρων του. Η οικογένεια Αμπελιάν α π ο π ο ι ή θ η κ ε τον πρωταγωνιστικό ρόλο κι άνοιξε ένα διάδρομο σ ι ω π ή ς μέσα από τον οποίο π ρ ο χ ώ ρ η σ ε εκείνο το διάφανο σαν κρύσταλλο π ρ ό σ ω π ο . —Έχετε καταλάβει καθόλου τι συμβαίνει απ' αυτά που σας ε ξ ή γ η σ α ν ή δ η ; Ο Καρβάλιο έγνεψε αρνητικά με το κεφάλι. —Το φαντάστηκα. Αυτοί μ ί λ η σ α ν με το συναίσθημα. Εγώ θα μιλήσω με τη λ ο γ ι κ ή . Ό τ α ν λένε ότι το πτώμα ήταν σε κακά χ ά λ ι α θέλουν να πουν πως βρέθηκε τεμα­ χισμένο, δίχως κόκαλα. Πρώτα βρέθηκαν ο θώρακας και το υπογάστριο μέσα σ' ένα μπιτόνι. Τα υπόλοιπα ή τ α ν μισοθαμμένα κοντά σ τ η ν Κ ο λ ο ν ί α Γκουέλ. Αλλά κι αυ­ τά δεν ήταν ο λ ό κ λ η ρ α . Ε ί χ α ν αφαιρεθεί τα γεννητικά όργανα , από μέσα κι από έξω, είχε γίνει δ η λ α δ ή ολική αφαίρεση, επαναλαμβάνω ολική των αναπαραγωγικών και σεξουαλικών οργάνων. Το χαμόγελο του τώρα θύμιζε Κινέζο που περιμένει στωικά τη λιποθυμία των ακροατών του. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο άφησε το βλέμμα του να πλανηθεί στις γωνιές του γρα­ φείου, αποφεύγοντας να προσέξει τη φανερή ακαμψία που παρουσίαζε το σώμα του Μπισκούτερ και τ η ν προ­ σπάθεια να μην κλάψει που έκανε το σώμα της Μαρικί­ τας να κυρτώνει και το ανεξήγητο ενδιαφέρον για τα μυρμήγκια που φανέρωσαν ξαφνικά τα μάτια του Α­ ντρες. —Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο θώρακας και το υπο­ γάστριο είχαν χτυπηθεί με λύσσα, αλλά το περιεχόμενο τους η καρδιά, οι πνεύμονες, ο οισοφάγος, το στομάχι, το συκώτι, τα νεφρά και το πάγκρεας παρέμεναν άθικτα. 29

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Μ ά λ ι σ τ α δεν είναι και άσχημα, σχολίασε ο Καρβάλιο καθαρίζοντας το λαιμό του. —Αλλά επαναλαμβάνω, το σώμα βρέθηκε ξεκοκαλισμένο, με μια παράξενη γ ν ώ σ η , τη γνώση ενός ανατό­ μου. Σίγουρα θ' αναρωτιέστε πώς, με τόσα λίγα και α­ κρωτηριασμένα μέλη, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πτώμα ανήκε στην Ενκάρνα Αμπελιάν. Σώπασε για μια στιγμή περιμένοντας ότι ο Καρβάλιο θα ρωτούσε. Αλλά εκείνος δε θέλησε να τον απογοητεύ­ σει κι έκλεισε τα μάτια του. — Κ ο ι τ ά ξ τ ε , είναι μια πολύ παράξενη ιστορία. Είχα μια συζήτηση με τον ιατροδικαστή, γιατί πάντα με εν­ διέφερε η εγκληματολογία, και δεν είναι πως θέλω να περιαυτολογήσω, αλλά αυτή η επαγγελματική διάγνωση οφείλεται κυρίως στις συμβουλές μου, που ήταν καλο­ δεχούμενες από την οικογένεια Αμπελιάν. Λοιπόν, ο ιατροδικαστής εξέτασε τα μέλη κι ανακάλυψε την ύπαρ­ ξη μιας ουλής σ' ένα μέρος του σώματος που πρέπει να ανήκε στο υπογάστριο. Στη συνέχεια αποφάνθηκε ότι δεν επρόκειτο περί ουλής από τομή εγχείρησης, γιατί δε διακρίνονταν τα ί χ ν η της βελόνας στα ράμματα, όπως γίνεται συνήθως σε μια ο υ λ ή . Τελικά, μια πιο λεπτομε­ ρής εξέταση τον έκανε να καταλήξει στο συμπέρασμα πως ναι, επρόκειτο για μια παλιά τομή από εγχείρηση υστερεκτομής κι από κει ξεκίνησε και η πιθανότητα της εξακρίβωσης του πτώματος, πιθανότητα που οδήγησε τελικά στην αναγνώριση μιας και η Ενκαρναθιόν Αμπε­ λιάν είχε κάνει πράγματι ε γ χ ε ί ρ η σ η υστερεκτομής. — Μ ή π ω ς είστε γιατρός ή φοιτητής της ιατρικής; — Ό χ ι , απάντησε ο λογιστής, με τα ματάκια κλειστά κι ένα χαμόγελο ε υ χ α ρ ί σ τ η σ η ς που είχε επιτέλους εξά­ ψει το ενδιαφέρον του Κ α ρ β ά λ ι ο . —Διανοούμενος; —Ούτε. —Αλλά φαίνεστε μορφωμένος άνθρωπος. 30

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Π ρ ο σ π α θ ώ να γίνω. Είμαι αυτοδίδακτος. Έ β α λ ε το μικρό, στενό, ά σ π ρ ο χέρι του στη μέσα αριστερή τσέπη του σακακιού του και το έβγαλε οπλι­ σμένο με ένα επισκεπτήριο που το έδωσε στον Καρβά­ λιο: Ναρθίς 77ο νς Πουίγκ Αυτοδίδακτος Ρόντα ντε Σαντ Πέρε, 17 Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έπαιξε την κάρτα στα χέρια του και κοίταξε από πάνω μέχρι κάτω τον αυτοδίδακτο. — Λ ο ι π ό ν ως εδώ έχουμε το πτώμα τεμαχισμένο κι αναγνωρισμένο. Τι άλλο; — Τ ο βρήκαν πριν από τρεις μήνες. Κ α ι η αστυνομία δεν έχει εντοπίσει ακόμα το δ ο λ ο φ ό ν ο . Με όλη μου τη μετριοφροσύνη μπορώ να σας πω ότι έ χ ω μερικές ιδέες σχετικά με το όλο ζήτημα. Είμαι φίλος της οικογένειας κι έχω παρακολουθήσει τ η ν ό λ η υπόθεση από κοντά. —Κι εγώ τι θα κερδίσω από όλα αυτά; Ή τ α ν η Τσάρο που πρόλαβε τ η ν ξαδέρφη της λέγο­ ντας: —Θέλουμε να μας λύσεις αυτό το πρόβλημα. — Μ π ο ρ ώ να σας δώσω μερικές συμβουλές δωρεάν και στη συνέχεια να το ξ ε χ ά σ ω . —Δε μας ενδιαφέρουν οι συμβουλές. Θέλουμε να α­ ναλάβεις την υπόθεση. —Δυο ξαδέρφες, ένας ανυπάκουος γιος, ένας αυτοδί­ δακτος...Μας λείπει μόνο ο πελάτης. —Ο πελάτης είμαι εγώ, είπε η Τ σ ά ρ ο απερίφραστα, ενώ ταυτόχρονα έπιανε σ φ ι χ τ ά τ η ν τσάντα της, σαν να ήταν πρόθυμη να ικανοποιήσει ο π ο ι α δ ή π ο τ ε χ ρ η μ α τ ι κ ή απαίτηση του Κ α ρ β ά λ ι ο . Αναμετρήθηκαν με το βλέμμα. Αυτό της Τ σ ά ρ ο ή τ α ν προκλητικό. Αυτό του Κ α ρ β ά λ ι ο σ κ ε π τ ι κ ι σ τ ι κ ό . 31

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN

—Η μητέρα μου Πέπε, μου μιλούσε πάντα για ένα ταξίδι που έκανε όταν ήταν κοπέλα, με καράβι, μέχρι το Αγκίλας. Ο παππούς μου είχε κάνει φύλακας στο οχυρό, κι ήθελε να γνωρίσει η μεγάλη του κόρη τον τόπο όπου αυτός γεννήθηκε. Π ρ ι ν από τον πόλεμο υπήρ­ χε κανονικό δρομολόγιο Βαρκελώνη Αγκίλας, ίσως για­ τί το λιμάνι του Αγκίλας ήταν σημαντικό ή δεν ξέρω γιατί άλλο, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο παππούς μου είπε σε ένα φίλο που γνώριζε από τα εφηβικά του χρόνια να έχει το νου του στη μητέρα μου, μπαρκάρισαν με το Μ α τ ί α Ράμος που δεν ξέρω τι χωρητικότητα είχε, κι είναι κρίμα που έχει πεθάνει η μητέρα μου, γιατί πολλά από τα πράγματα που θυμόταν εκείνη, εγώ πλέον τα έχω ξεχάσει, κι είναι ά σ χ η μ ο να σβήνουν οι αναμνήσεις των ανθρώπων που σε αγαπούσαν, έ χ ω τύψεις που δεν υπάρ­ χ ο υ ν πια οι αναμνήσεις της μητέρας μου, γιατί είμαι σίγουρη πως μου τα έλεγε όλα αυτά για να τα διατηρή­ σω στη μνήμη μου. Η μητέρα λοιπόν πήγε στο Αγκίλας κι εκεί πέρασε ένα μακρύ καλοκαίρι στο σπίτι της Μα­ ρικίτας και της Ενκαρναθιόν, υ π ή ρ χ α ν κι άλλα αδέλφια, αλλά δεν ξέρω τι απέγιναν, ο ένας πιστεύω βρίσκεται στη Γερμανία, κι ο άλλος έγινε παλιατζής στον Τόρε Μ π α ρ ό , πάνε χρόνια τώρα, σου μιλάω για... τέλος πά­ ντων. Τότε η Μαρικίτα ήταν ακόμα κοριτσάκι κι η Εν­ καρναθιόν δεν είχε γεννηθεί. Για τη μητέρα μου αυτό υπήρξε το ωραιότερο καλοκαίρι της ζωής της. Υπάρ­ χουν ονόματα από κείνο το καλοκαίρι που διατηρού­ νται ακόμα στη μνήμη μου σαν να ' χ α ν κάποια σχέση με τη ζωή μου: η παραλία του Ορνίλιο, η πλατεία του Αγκίλας, Λα Κασίτα Βέρντε, η Αρένα, η οδός Κανιερία Άλτα, τα παγωτά Sirvent, μια κινέζικη βεντάλια με μια διαφήμιση της αλοιφής για εντριβές Sloan, ο φωτογρά32

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ φος Ματράν. Τ η ν κινέζικη βεντάλια θα τ η ν έχεις σίγου­ ρα δει και στο σπίτι μου. Στο Αγκίλας η μητέρα μου βρήκε και το πρώτο της αγόρι, έναν κουρέα και η Μα­ ρικίτα τους έκανε πλάτες όταν π ή γ α ι ν α ν να κάνουν βόλ­ τα στο λιμάνι. Π α ρ ' όλο που ήταν μικρή ακόμα η Μ α ­ ρικίτα δούλευε τότε στα σπαρτά ή στα εργοστάσια των παστών ή στα ξερά σύκα, δεν πολυθυμάμαι αυτή τη στιγμή, ίσως και να 'ταν κάποιο ε ρ γ ο σ τ ά σ ι ο που 'φτιαχνε κονσέρβες κάππαρης και κ ά π π α ρ η ς τουρσί. Αργό­ τερα ήρθε ο πόλεμος, τέλειωσε ο πόλεμος, έπεσε π ο λ ύ μιζέρια εκεί πάνω κι όλα σχεδόν τα μέλη της οικογέ­ νειας του παππού μου μετανάστευσαν στη Βαρκελώνη. Ο πατέρας και η μητέρα μου έμεναν στο σπίτι των π α π ­ πούδων κι από τότε που γεννήθηκα θυμάμαι εκείνο το σπίτι σαν βιτρίνα επαρχιακού καταστήματος α π ' όπου ψώνιζαν μετανάστες. Υ π ή ρ χ α ν νύχτες που δεν μπορού­ σα να κοιμηθώ ούτε με τη γιαγιά μου και μου ' φ τ ι α χ ν α ν ένα αυτοσχέδιο κρεβάτι με δυο καρέκλες και μια σανίδα που χρησιμοποιούσε η μητέρα μου όταν έφτιαχνε γλυ­ κά. Ή μ ο υ ν πολύ μικρή, αλλά θυμάμαι ακόμα τον ε ρ χ ο μ ό της Μαρικίτας με τους γονείς της κι ένα μικρό κοριτσά­ κι, σχεδόν μωρό, την αδερφή της, τ η ν Ενκαρναθιόν, που ήταν πολύ άρρωστη, είχε μια σοβαρή μόλυνση σ τ ' αυτιά κι ο γιατρός της ασφάλειας της έγραψε π ε ν ι κ ι λ ί ν η , κοί­ τα να δεις, η πενικιλίνη τότε νόμιζες πως ήταν ένα μα­ γικό φίλτρο, μέσα σ' εκείνα τα μικρά μπουκαλάκια, σαν παιχνίδι, και σαν παιχνίδι μας φαινόταν τότε η ανάμει­ ξη της άσπρης σκόνης με αποσταγμένο νερό. Έ μ ε ι ν α ν λίγους μήνες σπίτι μας μέχρι που έπιασαν μια π α ρ ά γ κ α στον Τόρε Μ π α ρ ό που τους τη βρήκε ο μεγαλύτερος γιος. Δεν τους ή ρ θ α ν τα πράγματα ευνοϊκά. Η Μ α ρ ι κ ί τ α έπιασε δουλειά στο Αϊσμαλίμπαρ, μετά παντρεύτηκε και έκανε παιδιά, αυτός που γνώρισες εσύ σήμερα είναι ο μεσαίος. Αλλά ούτε στους γέρους ή ρ θ α ν ευνοϊκές οι περιστάσεις. Αυτός πέθανε από φυματίωση κι αυτή γύ33 br/zav

ρισε στο Αγκίλας με την κόρη της τη μικρή, την Ενκαρναθιόν, για να φροντίσει κάποια γριά και πλούσια θεία, τη μοναδική πλούσια από ό,τι ξέρω που είχαμε στην οικογένεια. Α π ό τότε οι δυο αδερφές έζησαν ζωές χωριστές και π ο λ ύ διαφορετικές. Η Μ α ρ ι κ ί τ α πήρε ένα καλό παιδί, πολύ εργατικό, που γνώρισε στο Αϊσμαλίμπαρ. Η Ενκαρναθιόν ξεκίνησε σαν υπηρετριούλα στο σπίτι ενός γιατρού από την Κ α ρ θ α γ έ ν η , ύστερα δούλεψε στα εργοστάσια των Μουνιόθ Καλέρο, άλλο ένα όνομα που μου 'ρθε ξαφνικά, στο Αγκίλας, στα ξερά σύκα ή στην κ ά π π α ρ η , νομίζω. Γνώρισε ένα φαντασμένο παρα­ θεριστή, κ ά π ο ι ο ν γιο γαιοκτήμονα από το Αλμπαθέτε που έδινε εξετάσεις για συμβολαιογράφος, αλλά είχε τόσα λεφτά η οικογένεια του που ούτε συμβολαιογρά­ φος χρειαζόταν να γίνει ούτε τίποτε. Κανείς από την οικογένεια δεν πήρε μυρωδιά για όλα αυτά. Γνωρίστη­ καν. Λ ο γ ο δ ό θ η κ α ν . Παντρεύτηκαν κι από τότε η Ενκάρνα έπαψε να ανήκει στην οικογένεια, αραιά και πού γύριζε στο Αγκίλας να δει τη μητέρα της και μόνο μια φορά την κάλεσε σπίτι της στο Αλμπαθέτε για να κά­ νουν μαζί Χριστούγεννα. Ό τ α ν η θεία μου αρρώστησε, η Μ α ρ ι κ ί τ α την πήρε στη Μοντκάδα, γιατί η Μαρικίτα μένει στη Μοντκάδα, κι όταν πια κατάπεσε τελείως δεν έμενε άλλη λύση από το να την κλείσει στο γηροκομείο Mundet για να την προσέχουν. Ό τ α ν πέθανε η γριά, η Ενκάρνα ήρθε σ τ η ν κηδεία, αλλά δίχως το σύζυγο της, και, ρε συ, ούτε η Γκρέις Κέλι να 'ρχότανε, δεν μπορείς να φανταστείς τι κυρία. Ό σ ο άξιζε ένα της φόρεμα έκα­ ναν αυτά που φορούσα εγώ ο λ ό κ λ η ρ ο το χ ρ ό ν ο , και εγώ δεν παραπονιέμαι κιόλας, αλλά σκέψου τώρα τη Μαρι­ κίτα και τους υπόλοιπους φτωχούς συγγενείς. Έμειναν όλοι σαν να 'βλεπαν φάντασμα, και επιπλέον για να 'ρθει νοίκιασε μια κούρσα με σοφέρ, ήταν αυτή, εκείνη η κούκλα που έκλαιγε όταν ήτανε μωρό στο σπίτι μου, με μια μόλυνση στα αυτιά που έπρεπε να τρυπήσουν το 34

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τύμπανο για να βγει το πύον. Τ η ς μίλησα, της τα 'πα όλα αυτά και σχημάτισα τ η ν εντύπωση ότι δεν ήθελε ούτε να τα θυμάται αυτά τα χρόνια. Π ο λ ύ γλυκιά, αυτό ναι, αλλά πιο κρύα και από τα πόδια μου το χειμώνα, Πέπε, κρύα σαν μια πρέσβειρα από το Βόρειο Π ό λ ο , και μη γελάς, Πέπε, γιατί εγώ στεναχωρήθηκα πολύ γιατί ήτανε σαν να χρειαζότανε πρόσθετα τακούνια για να 'ναι ψηλότε­ ρη από μας. Τα υπόλοιπα που ξέρω είναι αυτά που μου διηγήθηκε η Μαρικίτα. Βρέθηκε το πτώμα της, εντάξει, τα κομμάτια για τα οποία σου μίλησε αυτός ο εφταμηνίτικος, άλλα σ' ένα μπιτόνι, άλλα μισοθαμμένα στο Σαντ Μπόι, πίσω από την Κ ο λ ο ν ί α Γκουέλ, τα μύρισε ένα σκυλί, άρχισε να σκάβει και βγήκαν σ τ η ν επιφά­ νεια. Ό τ α ν κατάφεραν ν' αναγνωρίσουν όλο αυτό το μακέλεμα κάλεσαν το σύζυγο κι από αυτόν είναι που έμαθε η οικογένεια τα καθέκαστα. Κανείς δεν ξέρει τι γύρευε αυτή η γυναίκα στη Βαρκελώνη, π α ρ ' ό λ ο που ο σύζυγος εξήγησε ότι ε ρ χ ό τ α ν τακτικά στη Βαρκελώνη για να τη δουν οι γιατροί, τη μία το νεφρό, τ η ν άλλη ο οφθαλμίατρος, δεν ε ί χ α ν παιδιά κι όπως φαίνεται η Ενκάρνα ήταν πολύ αρρωστιάρα. Μ ά λ λ ο ν τη σ κ ό τ ω σ α ν με γροθιές κι ύστερα την τεμάχισαν για να μην αναγνωρι­ στεί το πτώμα της, δεν ξέρω, όλα αυτά είναι πολύ μπερ­ δεμένα και κανείς δεν τα ξεκαθαρίζει, το πρόβλημα είναι ότι ο σύζυγος μια φορά στα κρυφά ή στα φανερά φάνηκε ικανοποιημένος, γύρισε στο Αλμπαθέτε, κανείς δεν τον είδε να χύνει ούτε ένα δάκρυ κι άφησε την καημένη τη Μαρικίτα γαμημένη, εντελώς γαμημένη, Πέπε, να μην μπορεί να κοιμηθεί τις νύχτες γιατί σκέφτεται τι παρα­ πάνω θα μπορούσε να κάνει για τη μικρή, όπως τη λέει αυτή, και π α ρ ' όλο που εγώ επιμένω να της λέω πως όχι, πως ήταν λίγα τα ψωμιά της θείας, που έδινε τ η ν εντύ­ πωση ότι τα είχε όλα, πως δε χρειαζότανε τίποτε από κανένα, η Μ α ρ ι κ ί τ α δε φαινόταν να πείθεται, και σαν να μην έφτανε αυτό, αυτός ο εφταμηνίτικος ή ο αυτοδίδα35

br/zav

κτος, όπως λες καν συ, λ ο ι π ό ν αυτός περνάει τη μέρα του μυρίζοντας τα απομεινάρια αυτής της ιστορίας και επι­ μένοντας ότι κ ά π ο ι ο λάκκο έχει η φάβα, ότι κάτι σκο­ τεινό, κάτι αποτρόπαιο υπάρχει σ' αυτό το έγκλημα που δεν μπορεί ν' αποδοθεί σε ένα βιαστή τρομοκρατημένο που θέλει να βγάλει από τη μέση το θύμα του. Εδώ υπάρχει ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών, επιμένει ο εφταμηνίτικος και μόνο αυτό της έλειπε τώρα της Μαρι­ κίτας για να το σκέφτεται και να το ξανασκέφτεται συ­ νέχεια και να μη ζει, σαν να της λείπει κάτι, με ένα σύζυγο άνεργο, και μισότρελο, το ένα παιδί στο στρα­ τό, το άλλο φευγάτο, να τον κυνηγάει η αστυνομία για χ ρ ή σ η και εμπόριο ναρκωτικών, δυο μικρά παιδιά που είναι ακόμα σε η λ ι κ ί α που ζητάνε συνέχεια και το αγόρι που είδες, που θέλει να σπουδάσει και να γίνει δημοσιο­ γράφος, δ η λ α δ ή , που πέφτει όλο το σπίτι στους ώμους της. Τη λυπάμαι και θέλω να τη βοηθήσω, και επιπλέον αυτοί είναι οι μόνοι συγγενείς που μου έχουν μείνει και ξέρω ότι και της μητέρας μου θα της άρεσε να βάλω ένα χεράκι. Μ έ χ ρ ι τα τελευταία της, η μητέρα μου θυμόταν όλα τα γενέθλια και τις γιορτές της οικογένειας. Εγώ θα σε π λ η ρ ώ σ ω όσο πρέπει, κι ο εφταμηνίτικος είπε κι αυτός ότι θα βάλει κάνα φράγκο, δεν ξέρω γιατί, αλλά ο τύπος δείχνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, είναι φίλος του Αντρές, του γιου της Μαρικίτας. Ί σ ω ς κι ο σύζυγος της Ενκάρνας αν μάθαινε ότι η υπόθεση δεν έκλεισε ακόμα να θελήσει κι αυτός να συμμετάσχει. Τι λες; Το π ρ ό σ ω π ο της Τ σ ά ρ ο ήταν ολόκληρο δυο λαμπερά ματάκια μέσα στο ημίφως. Μια κίτρινη γλώσσα από φως έβγαινε από την πόρτα μέσω της οποίας επικοινω­ νούν το γραφείο με τη μικρή περιοχή όπου ο Μπισκού­ τερ είναι ο βασιλιάς της κουζίνας ή κοιμάται. Τη στιγμή αυτή ο Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ κάνει ντους, ακούγεται η βροχή της ντουζιέρας κι ένα ελαφρό σφύριγμα ενός αμέριμνου πλάσματος που τραγουδάει το C est si bon. 36

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Συγγνώμη, Πέπε. Σου 'ρθαν πολύ ξαφνικά όλα αυ­ τά, αλλά η Μαρικίτα με πήρε χθες τηλέφωνο, μου τα 'πε και δεν ήξερα τι να κάνω. Τα τελευταία φώτα του 1983 έχουν πια σβήσει στις Ράμπλας, αύριο θα φωτίζουν ά λ λ ο χ ρ ό ν ο , μια καμτσικιά του χρόνου μαστιγώνει τ η ν καρδιά του Κ α ρ β ά λ ι ο , ή μήπως είναι ένας αργοπορημένος χτύπος σε σ χ έ σ η με την ιστορία που μόλις του δ ι η γ ή θ η κ ε η Τσάρο. Είναι εφτά το απόγευμα, κάποιος έβαλε τη νύχτα στη θέση της, στη σωστή ώρα, όπως έβαλε και το Singing Bells που δραπέτευσε από κ ά π ο ι ο κ ο ν τ ι ν ό δισκάδικο και σκε­ πάζει το σφύριγμα ενός Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ έτοιμου να ζήσει τη συγκίνηση του τέλους της χ ρ ο ν ι ά ς σε ένα πολύ σικ ρεστοράν, τετ α τετ με τον Κ α ρ β ά λ ι ο και την Τ σ ά ρ ο . Τα συναισθήματα πρόσθεσαν ζ ά χ α ρ η στο αίμα, σκέφτηκε ο Καρβάλιο. — Έ χ ε ι ς καμιά φωτογραφία της νεκρής; Η Τσάρο ψάχνει και ξαναψάχνει στα βάθη της τσά­ ντας της και τελικά βγάζει ένα γαλάζιο φάκελο που τον δίνει στον Κ α ρ β ά λ ι ο . Ανάβει το πορτατίφ και η φωτο­ γραφία που βγήκε από το φάκελο μένει σαν αιχμαλωτι­ σμένο πουλί στο χέρι του Κ α ρ β ά λ ι ο κάτω από το σ κ λ η ­ ρό φως. — Μ α εδώ είναι παιδί ακόμα. —Είναι η φωτογραφία που είχε φυλάξει η Μ α ρ ι κ ί τ α . Σε αυτή τη φωτογραφία ή τ α ν δεκάξι χρονών. Έ ν α ντελικάτο, μελαχρινό κορίτσι, με μεγάλα μαύρα μάτια κι ένα στόμα που θα μπορούσες να το πεις φ ι λ ή ­ δονο παρ' όλο που τ η ν τελευταία λέξη τ η ν είχε μ ά λ λ ο ν το υπερβολικό ρουζ, σαν φόντο κάποιο ζευγάρι κι ένα μέρος της ορχήστρας, ο ρ χ ή σ τ ρ α Φασθιναθιόν, και στο πίσω μέρος της φωτογραφίας, «Αγκίλας, Αύγουστος του 1956, Χορεύοντας το κορίτσι του Π ό ρ τ ο Ρίκο, Φιλιά», και μια σ χ ο λ ι κ ή υπογραφή γραμμένη σχεδόν με το ζόρι, ένα «Ενκάρνα» χ ο ν τ ρ ό σαν πατάτα κλεισμένο μέσα σ' 37

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN έναν κόκκινο κύκλο που έμοιαζε σαν ένα όριο ανάμεσα στο όνομα της και τον υπόλοιπο κόσμο. Ξανά το πρό­ σωπο κάτω από το φως, και παρά το παλιό φλας του φωτογράφου του χωριού, υπάρχει κάτι στην κίνηση του σώματος που υποχρεώνει τα μάτια του Καρβάλιο να διατρέξουν ξανά και ξανά τη φωτογραφία, σαν να είναι και να μην είναι, να κοιτάζει και να μην κοιτά­ ζει, να χαμογελάει και να μη χαμογελάει, μια φωτογρα­ φία που ανταποκρίνεται αναμφίβολα σ' ένα τρυφερό και αναμνηστικό πρωτόκολλο, τραβηγμένη σύμφωνα με τις υποδείξεις της μητέρας, να τη στείλουμε στην αδερφή σου, να σε δει με το καινούριο φουστάνι, αλλά το κορί­ τσι ήταν ήδη αλλού. — Ή τ α ν όμορφη. — Π ο λ ύ ν ό σ τ ι μ η , πολύ φίνα. Και η θεία μου ήταν πολύ όμορφη, και η Μαρικίτα δεν είναι και κανένα τέρας, αν και έχει σπάσει πολύ η καημένη με τη ζωή που κάνει. —Δεν υπάρχουν φωτογραφίες πιο πρόσφατες; Γράμ­ ματα; Η Τσάρο γνέφει αρνητικά με το κεφάλι κι ο Καρβά­ λιο επαναλαμβάνει το όχι σαν να μιλάει μόνος του. —Ξέρεις τι μου ζητάς; Να ξεθάψω μια υπόθεση που βρομάει από μακριά, κομμάτι κομμάτι, χωρίς τη βοή­ θεια της αστυνομίας, χ ω ρ ί ς να ενδιαφέρεται στο παρα­ μικρό ο σύζυγος, χ ω ρ ί ς άλλο ενδιαφέρον εκτός από αυτό που δείχνει η ξαδέρφη σου, αυτό που δείχνεις εσύ κι αυτό τ' αρχίδι ο αυτοδίδακτος, τον οποίο παρεμπιπτό­ ντως ξέχασα να ρωτήσω τίνος πράγματος είναι αυτοδί­ δακτος. — Έ χ ε ι ένα μαγαζί με ηλεκτροσυσκευές στη Μοντκά­ δα. —Φερέγγυος πελάτης. Ο Μπισκούτερ τους διακόπτει και μπαίνει στο δωμά­ τιο με το π ρ ό σ χ η μ α πως θέλει ν' ανάψει το μεγάλο φως. 38

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Τι γίνεται; Φοράει μαύρο σακάκι, γκρι παντελόνι, μπλε πουκά­ μισο με ασημένια κουμπιά και μια κρεμεζί γραβάτα, όλα αυτά σε ένα σώμα γρατσουνισμένου βατράχου που του χάρισε η φύση. Η Τ σ ά ρ ο χτυπάει παλαμάκια, ο Καρβά­ λιο σχολιάζει: «απόψε θα είσαι η βασίλισσα του χο­ ρού». Ο Μπισκούτερ φέρνει μια βόλτα γύρω από τον εαυτό του και εξηγεί; — Ό τ α ν η περίσταση το απαιτεί, πρέπει να ντύνεσαι, αφεντικό. Εμένα δε μου αρέσει να εκθέτω τους φίλους μου.

Ίσως οι αρχιτέκτονες εκείνου του κήπου εμπιστευό­ μενοι το ανεξάντλητο φως του τ ρ ο π ι κ ο ύ να μην ε ί χ α ν υπολογίσει καλά τον απαραίτητο αριθμό των νυχτερι­ νών γλόμπων, και ιδίως απόψε την τελευταία νύχτα του χρόνου, που την ωθούσαν προς το μέρος των αστεριών. Δεν υπήρχαν ούτε αστέρια, ή μήπως τα είχε απαγάγει ο σκούρος όγκος των νεφών, και μια δροσερή αύρα κου­ νούσε τους χρωματιστούς γλόμπους, σπέρνοντας ανήσυ­ χες σκιές, ένα φωτεινό πηγαινέλα για τ η ν τελετουργία των ζευγαριών που θα περνούσαν εδώ τη γιορτή σε τρα­ πέζια ατομικά έξω στο ύπαιθρο, με τη σιγουριά που σου δίνει αυτό που απολαμβάνεις προκαταβολικά, το π λ η ­ ρωμένο προκαταβολικά. Καθισμένος απόμερα σ' ένα μικρό τραπέζι, μακριά από τ η ν ο ρ χ ή σ τ ρ α δίπλα στην κοιμισμένη πισίνα, ο Χινές υπολόγιζε τον αριθμό των ζευγαριών, μονών μερικές φορές, κι άλλοτε διπλών, τρι­ πλών ή και τετραπλών, αλλά πάντοτε ζευγαριών α π ό τα οποία κρέμονταν έφηβοι βαριεστημένοι ή παιδιά προδιατεθειμένα για την περιπέτεια της αγρύπνιας. Ζευγά­ ρια λευκών εγκλωβισμένων στο Χολιντέι Ιν από την κακοκαιρία και την αδυναμία τους να βρουν μια θέση 39

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN στα Φόκερ του Τ ο μ π ά γ κ ο , αλλά κυρίως ζευγάρια μαύ­ ρων και Ινδών του Π ο ρ τ Σπέιν, μ' ένα δεδομένο προϋ­ π ο λ ο γ ι σ μ ό επαρκή για να κλείσουν τραπέζι στο ρεβε­ γιόν του Χολιντέι Ιν, του δεύτερου ρεβεγιόν της πόλης, σε μια αξιοπρεπή απόσταση από την εξαιρετική ποιό­ τητα του ρεβεγιόν του Χίλτον. Η σκουρόχρωμη μικρο­ αστική τάξη των ιδιοκτητών ενός λιμανιού, αρχιτεχνί­ τες της βιομηχανίας της ασφάλτου και της ψίχας της καρύδας, εκπρόσωποι των ξένων εταιρειών που έδιναν στο Π ο ρ τ Σπέιν την καθημερινή όψη ενός ποπ πίνακα ζωγραφισμένου από ένα ναΐφ κ α λ λ ι τ έ χ ν η , με τα μάτια γεμάτα από ένα κολάζ κόκα κόλας και ταμ ταμ, Φολκσβάγκεν και ιγκουάνας. Οι λευκοί ήταν αμερικάνοι με κίτρινα καρό κοστούμια Π ρ ε ν ς ντε Γκαλ, ή αδύνατοι Βενεζουελάνοι με τις φλέβες γεμάτες από κάποιο παρά­ γωγο του πετρελαίου. Μαύρες ή κρεολές σερβιτόρες, απεργοσπάστριες, με το δείχτη τοποθετημένο σ' ένα στυλό Χολιντέι Ιν με το οποίο σημείωναν τα μαγικά ποτά του τέλους της χρονιάς, με την αδιαφορία που μόνο μια κόκα κόλα θα μπορούσε να προκαλέσει, μια μπίρα, ή ένα Ματέους Ροζέ, μια αδιαφορία που εξαφα­ νιζόταν αμέσως αν κάποιος, όπως ο Χινές για παράδειγ­ μα, ζητούσε μια Μοέ Σαντόν φετινή ή ακόμα ένα Αλσάθια πληρωμένο σε αστρονομικές τιμές. Τότε, το βλέμμα της σερβιτόρας εξέταζε τον πελάτη με ένα ενδιαφέρον καθαρά υπολογιστικό, σαν να είχε όψη ενός ακόμα χαρ­ τονομίσματος των πενήντα δολαρίων συμπληρωματικών των άλλων πενήντα που του στοίχισε το δείπνο που περιλαμβάνει μπουφέ: καλαμπόκια βραστά, ψάρι στο κάρι, φασόλια μαυρομάτικα, φιλέτο χ ο ι ρ ι ν ό στιφάδο, φακές γιαχνί, ροσμπίφ, ρύζι βραστό, φρουτοσαλάτες από τροπικά φρούτα, γλυκά από μαρέγκα σκληρά σαν χαρτόνι και γλυκά σε αποχρώσεις αισιόδοξων ονείρων, για μια σειρά κομψών ζευγαριών του τροπικού, μια σει­ ρά αποστειρωμένων ελβετών, θα 'λεγε κανείς. Ζευγάρια 40

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τριαντάχρονων στην πλειοψηφία τους που προσπαθού­ σαν να μιμηθούν τις χειρονομίες ενός βορειοαμερικανι­ κού σίριαλ που δείχνει ρεβεγιόν στο κατάστρωμα ενός κρουαζιερόπλοιου που κατευθύνεται στην Κ α ρ α ϊ β ι κ ή . — Θ α πιείτε μόνος; Το πρώτο δείγμα ανθρώπινης αμφιβολίας από μέρους της σερβιτόρας είχε ή δ η εισχωρήσει στο αυστηρό πρω­ τόκολλο του δούναι και λαβείν. — Ί σ ω ς να περιοριστώ μόνο στο να κοιτάζω. Θα πιεί­ τε ένα; Η σερβιτόρα σήκωσε τα φρύδια της, το μοναδικό πιο μαύρο πράγμα από το δέρμα της και τη νύχτα. — Μ α ς το απαγορεύουν εντελώς. Για ποια με περάσατε; Τ ο ν ρωτούσαν εκείνα τα μάτια που είχαν μετατραπεί ξαφνικά σε δυο γρανίτες. Ο Χινές έσπρωξε το πιάτο του με το φ α γ η τ ό που μόλις είχε δο­ κιμάσει, έβαλε κρασί σ' ένα ποτήρι και τσούγκρισε μαζί της προς το μέρος των ζευγαριών που είχαν ήδη αρχίσει ν' ανεβαίνουν στην πίστα και να κουνάνε το σκελετό τους με τη σύνεση των σκλάβων που κάνουν επίδειξη των μαθημάτων που μόλις πήραν. Οι μόνοι που κουνού­ σαν τον κώλο τους ξεδιάντροπα και γελούσαν χ ω ρ ί ς αμηχανία ήταν οι λευκοί βορειοαμερικάνοι, αποφασι­ σμένοι να πείσουν τον ίδιο τους τον εαυτό ότι θα γίνουν απέραντα ευτυχισμένοι. Η σερβιτόρα του άφησε ένα μπουκάλι σαμπάνια πάνω στο τραπέζι δίπλα σ' ένα με­ γάλο μπολ φρουτοσαλάτας. Τ η ν ίδια στιγμή ακούστηκε ένας κεραυνός και χωρίς άλλη π ρ ο ε ι δ ο π ο ί η σ η ά ρ χ ι σ ε αμέσως να πέφτει η β ρ ο χ ή , μαύρη σαν μια υγρή νύχτα, και ο κόσμος να τρέχει για νά μη βραχούν τα ρούχα του κάτω από τους εξώστες των εσωτερικών σαλονιών κι οι μουσικοί να σκεπάζουν τα ηλεκτρονικά όργανα με πλα­ στικό πριν τα μεταφέρουν σ' ένα πιο ασφαλές μέρος, τ η ν ίδια στιγμή που η τροπική φύση των κοντών ριχτών σακακιών τους βούλιαζε μέσα σε χρώματα ξεθωριασμέ41

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN να από το αμείλικτο νερό. Η φυγή ήταν η μόνη περιπέ­ τεια που παραχωρούσε η νύχτα κι ο κόσμος ερεθισμένος από αυτή την ξαφνική μεταβολή του αναμενόμενου, μι­ λούσε δυνατά, τα παιδιά είχαν χάσει τη δικαιολογία του: «αυτό δε γίνεται» και οι ενήλικες το κόμπλεξ της ελεγχόμενης συμπεριφοράς. Έ ν α ς μουσικός γονάτισε μπροστά από ένα μπόγκο και με τα χέρια του σαν να 'ταν από ένα σπάνιο μαύρο μέταλλο απέσπασε ήχους και ρυθμούς από το τεντωμένο δέρμα, ενώ την ίδια στιγ­ μή τα κορμιά νιώθοντας επιτέλους την κρυμμένη μουσι­ κή του, περιτριγύριζαν τον περκασιονίστα απελευθερώ­ νοντας ολοένα και περισσότερο έναν εσωτερικό ρυθμό, που σύντομα μετατράπηκε σε μια παλιρροϊκή κίνηση των σωμάτων που π η γ α ι ν ο έ ρ χ ο ν τ α ν υποκρινόμενα το σ π ά σ ι μ ο των χειρονομιών. Ο Χινές αισθάνθηκε την α­ νάγκη κάποιας εσωτερικής τόνωσης και έτρεξε μες στη βροχή να πάρει το ποτήρι της σαμπάνιας. Είχε μέσα περισσότερο νερό, παρά σαμπάνια και μπροστά σε αυ­ τή την ολοφάνερη ανακάλυψη έμεινε σαν ναυαγισμένο πλοίο, χωρίς άλλη εξαγορά από αυτήν της ξεπλυμένης φρουτοσαλάτας που έφαγε γεμίζοντας τις χούφτες του λεπτές πολυχρωμίες, μπροστά στο θέαμα των κινέζικων σκιών των χορευτών πίσω από τα κρύσταλλα. Το κορμί του διοχέτευε τη βροχή σαν να ή τ α ν προορισμένο για κάτι τέτοιο. Έ π ε φ τ ε στο κεφάλι του κι ύστερα τα ρυάκια κατέβαιναν από το π ρ ό σ ω π ο στους ώμους, του μού­ σκευαν το πουκάμισο, μεταδίδοντας του αυτή τη χαρά του νερού που μπορεί να καταλάβει μόνο κάποιος που 'ναι εξορισμένος σ' έναν ξερότοπο. Έ φ ε ρ ε στο μυαλό του τ η ν ίδια του την εικόνα στην ξερή γ η , στα περίχω­ ρα του Αγκίλας, να ξεριζώνει τα σπαρτά με κείνη την ερεθιστική και συμπαγή σκόνη που του ' χ α ν σπάσει τη μύτη από τη μυρωδιά, δίπλα του το περίγραμμα της Κ α σ ί τ α Βέρντε και ενδιάμεσα στον ορίζοντα ο αυτοκι­ νητόδρομος της Τερέρος, και οι αλυκές της Αλμερίας. 42

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Τότε το νερό έμοιαζε με γιορτή και αγώνα ταυτόχρο­ να, οι νερουλάδες με τους γαϊδαράκους, οι ουρές των γυναικών στις δημοτικές βρύσες στις πέντε το απόγευ­ μα, όταν έληγε η απαγόρευση και οι γυναίκες με τις στάμνες ξεχύνονταν στους δρόμους, για να εκπληρώ­ σουν μια υποχρέωση με τ η ν οποία ε ί χ α ν γεννηθεί. —Μη βρέξεις τα πόδια σου. Θα αρπάξεις κάνα κρύο. Ποιος του το 'χε πει για πρώτη φορά; Πότε; Τι ση­ μασία είχε όμως και κυρίως τι σημασία μπορεί να είχε για τον ίδιο αυτή την άσκοπη νύχτα που κυλούσε ανά­ μεσα σε δυο αδηφάγα χρόνια, τόσο αδηφάγα όσο και το καθένα ξεχωριστά από τα σαράντα χ ρ ό ν ι α της ίδιας του της ζωής, ένας ξένος κάτω από τη β ρ ο χ ή σε μια χ ώ ρ α του τροπικού, χωρίς άλλο κ ί ν η τ ρ ο από ένα λάκκο α­ σφάλτου και ένα πενήντα τοις εκατό Ινδών προς μαύ­ ρους, που από καιρό σε καιρό φαγώνονταν ποιος θα έχει τα πρωτεία στο φιλέτο χ ο ι ρ ι ν ό στιφάδο και το ψάρι στο κάρι. Αυτό το νησί είναι ανύπαρκτο, μήπως είναι άραγε αυτό που αναζητώ; Γιατί να γυρίσω πάλι στα παλιά μου λημέρια και να εξακολουθώ να ξεγελάω τον εαυτό μου με τη δυνατότητα μιας εξαφάνισης πέρα από το Βόσπο­ ρο. Να περάσω ανάμεσα στους πύργους του Ρούμελη Χισάρ, ανάμεσα από τα σταματημένα ιστιοφόρα: πιο πέρα η άβυσσος, ο κόσμος τερματίζει στα κάστρα του Μουράτ του IV, η Μαύρη Θάλασσα είναι το πηγάδι από όπου δεν ξαναβγαίνεις ποτέ όπως του 'πε κάποτε ένας ναυτικός κάτω από την επήρεια της μέθης και της μυθο­ λογίας. —Πρέπει να διαλέξεις έναν τόπο που να 'ναι το τέρμα του κόσμου. Γιατί το αντίθετο μας υποχρεώνει να περι­ στρεφόμαστε ξανά και ξανά. Από όλες τις θάλασσες που γνώρισα είναι η Μαύρη που προσφέρεται σαν Τέρμα του Κόσμου. Ρίγη σαν ηλεκτρικό ρεύμα τον διαπέρασαν. Ό τ α ν έκοψε κάπως η βροχή μερικοί τ ό λ μ η σ α ν να επιστρέ-

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN ψουν στον άδειο κ ή π ο . Μ π ή κ ε στο ξενοδοχείο. Δίστα­ σε λ ί γ ο για το αν θα τον κέρδιζε ο δρόμος και η νύχτα του Π ο ρ τ Σπέιν με τις ξεπλυμένες από τη βροχή Καλυ­ ψώ ή αν θα πήγαινε να κοιμηθεί. Στο ρολόι της ρεσε­ ψιόν οι δείχτες μετρούσαν το πέρασμα του καινούριου χ ρ ό ν ο υ : είκοσι λεπτά μετά από το 1984. Του έδωσαν το κλειδί του δωματίου του μαζί με ένα τηλεγράφημα που έκανε την καρδιά του να χτυπήσει δυνατά. «Τι σκέφτεσαι να κάνεις; Το Ρόδο της Αλεξάνδρειας θα παραμείνει στην Γκουάρια. Μ έ χ ρ ι τις είκοσι μία Ιανουαρίου. Χερμάν».

Ο άσπρος σκούφος που φορούσε ο μουστακαλής ιδιο­ κτήτης, μετρ και μάγειρας του έδινε όψη τυφεκιοφόρου μεταμφιεσμένου σε μάγειρα προκειμένου να ξεφύγει από τον καρδινάλιο Ρισελιέ. Π α ρ ' όλο που ήταν ποιητής, δε μιλούσε με στίχους, αλλά η απαγγελία του μενού του τελευταίου δείπνου του χ ρ ό ν ο υ έδειχνε να υπακούει σε κάποιο μυστικό ρυθμό, στο ρεστοράν Η Οδύσσεια, εκα­ τό μέτρα από την Κατεντράλ κι άλλα τόσα από την Ανώτατη Διοίκηση της Αστυνομίας, σε ένα δρομάκι την Κ ο π ό ν ς , που ηχούσε στον Κ α ρ β ά λ ι ο σαν την Άγια Κούπα, το Δισκοπότηρο, και του θύμιζε τις καθημερινές βλαστήμιες του πατέρα του, εκείνο το «γαμώ το κουπόνι σας» που δεν έφθανε όμως ποτέ σ' ένα «γαμώ την κούπα σας». — Α π ε ρ ι τ ί φ : μους μυδιών με σκόρδο, πίτα με αντζούγιες και διάφοροι άλλοι μεζέδες μαγειρεμένοι όλοι με κρασί της κάβας της Οδύσσειας. — Έ χ ε τ ε δική σας κάβα; Α τ ά ρ α χ ο ς ο εστιάτορας χ ω ρ ί ς καν να παίξει τα βλέ­ φαρα του εξήγησε ότι το κατάστημα διαθέτει ακόμα κι ένα Μας-Βία ντε Μέστρες, σοδειά του 1973. 44

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Αντίβ σαλάτα με πατέ πάπιας σε ξίδι της κάβας, μανιτάρια με αρωματικά χόρτα, αγριογούρουνο στιφάδο με πουρέ από κάστανα, σορμπέ από ξυλοκέρατο, καμαμπέρ πανέ με μαρμελάδα ντομάτας, πάστα μόκα, γλυ­ κά, μαντολάτα, καφές κι ό σ ο ν αφορά τα κρασιά, λευκό ρεζερβέ Τσαρντονάν Ρεμά και κ ό κ κ ι ν ο Οδυσσέας, σο­ δειά του '78. Π α ρ ' όλο που ο Κ α ρ β ά λ ι ο ήταν τακτικός πελάτης κι έτρωγε πολύ συχνά εκεί τη σπεσιαλιτέ: συκώτι της χ ή ­ νας, ο εστιάτορας τον κρατούσε σε α π ό σ τ α σ η μαζί με τους νέους του πελάτες, την Τ σ ά ρ ο και τον Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ που ήταν σαν έκτρωμα, αλλά η Τ σ ά ρ ο ήξερε να φερθεί και ήταν πολύ όμορφη, κάτω από το λευκό μακιγιάζ με τους μαύρους κύκλους, ξεσηκωμένο από τ η ν τελευταία σκηνή του έργου, «Η κυρία με τις καμέλιες». — Θ α ξεπουληθούμε για να πληρώσουμε, ε, αφεντικό; Το αφεντικό πήγαινε στον εστιάτορα που εισέπραξε τον υπαινιγμό την ίδια στιγμή που ο Κ α ρ β ά λ ι ο του 'κλεινε το μάτι. — Μ η δίνεις σημασία, Αντόνιο, ο φίλος μου από δω είναι ανταγωνιστής σου. — Έ χ ε ι δικό του εστιατόριο; —Καλύτερα κι από εστιατόριο, ένα νεροχύτη και μια κουζίνα, αλλά εκεί μέσα κάνει θαύματα. —Αν οι συνθήκες ήταν καλύτερες, αφεντικό, αν είχα τα μέσα. Αλλά το καλό μενού νίκησε και τ η ν τελευταία αντί­ σταση του Μπισκούτερ, που κάθε φορά που τους π λ η ­ σίαζε ο εστιάτορας δραττόταν της ευκαιρίας για να του δώσει συγχαρητήρια, ώσπου στο τέλος, τη στιγμή που δοκίμαζε το καμαμπέρ πανέ με σάλτσα ντομάτας, έσφιξε το χέρι του ιδιοκτήτη και είπε δυνατά ώστε να τον α­ κούσει το μισό ρεστοράν: — Τ ο ν συγχαίρω γιατί μόνο μια ιδιοφυΐα μπορεί να φτιάξει ένα τέτοιο καμαμπέρ. 45

br/zav

Κι άμα κάθισε στο τραπέζι, έτοιμος να σκάσει από το πιοτό και το φαγητό, ο Μπισκούτερ αγκάλιασε την Τ σ ά ρ ο και αποφάνθηκε τα εξής: — Έ π ρ ε π ε να το κάνω γιατί πραγματικά αυτό ήταν δείπνο με αρχίδια, αφεντικό, της πουτάνας έγινε, κι εγώ όπως εσείς, αφεντικό, είμαστε σε θέση να το λέμε γιατί ξέρουμε απ' αυτά. Και εσείς, δεσποινίς Τσάρο, λ ό γ ω της στενής συναναστροφής μαζί μας κάτι θα πρέ­ πει να μάθατε με τη σειρά σας. Δε μας ξεγελάνε εμάς με αηδίες. Ξέρουμε ν' αναγνωρίζουμε τα καλώς λεχθέντα και πραχθέντα. Τα πρώτα πράγματα, ε, αφεντικό; — Ε μ έ ν α μη με ανακατεύεις, Μπισκούτερ, εγώ από μαγειρική δε σκαμπάζω. Νομίζω ότι είναι καλό κι αυτό είναι όλο. Ας μιλήσουν οι ειδικοί, εσύ κι ο Πέπε. Ή ρ θ ε κι ο εστιάτορας για να καθίσει στο τραπέζι του τρίου και να σχολιάσει μετά πολλών επαίνων από μέ­ ρους του Μπισκούτερ, τα όσα ε ί χ α ν φάει. —Αφεντικό, το καμαμπέρ πανέ, ήταν πολύ πρώτο, και δε μιλάω για τη γεύση, αλλά για την ιδέα, γιατί η ιδέα είναι το σπουδαιότερο. Κι ο Μπισκούτερ έφερε ένα κοντό και διάφανο δα­ χτυλάκι στο τρελαμένο του κεφάλι. — Γιατί ο δάσκαλος μου, ο κύριος Κ α ρ β ά λ ι ο από δω, μου το 'χει πει εκατό φορές. Πρώτα εμφανίζεται η εικό­ να, μετά η ιδέα αυτής της εικόνας, και απ' τη στιγμή που τ η ν πραγματοποιείς η μία στηρίζει τ η ν ά λ λ η . Δηλαδή, κάποιος έχει την εικόνα του μπακαλιάρου με μέλι και είναι έτσι, έτσι, σαν μια κάρτα ή ένα απόκομμα συντα­ γής κομμένης από κάποιο περιοδικό μόδας, αλλά όμως, δε φθάνει μόνο αυτό, κι επιπλέον, απ' τη στιγμή που δεν μπαίνει σε π ρ ά ξ η , η εικόνα αυτή δεν ολοκληρώνεται, της λείπει κάτι, είναι σαν να μην την τελείωσε εκείνος που τη ζωγράφισε. Κι όσο για το λαβράκι με στρείδια, πολύ, πολύ πιάτο, αφεντικό και πολύ καλή σκέψη επί­ σης. Φαίνεται ότι σκέφτεστε πολύ. 46

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Πες από κολακεία, πες από τεμπελιά, ο εστιάτορας εξακολουθούσε να μιλάει με τον Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ σαν να ήταν μια εγγαστρίμυθη κούκλα ή ένα σ π α σ τ ι κ ό παιδί. Αλλά ο ιπποκόμος του Κ α ρ β ά λ ι ο έπαιζε πολύ καλά το ρόλο του και τη γραβάτα του και μισόκλεινε τα ματάκια του για να αποφύγει τον καπνό του πούρου του, Ρωμαίο Τζουλιέτα, πούρο που κάπνιζαν αυτός και ο Τσώρτσιλ, και να ραφινάρει ακόμα περισσότερο το γούστο του, ακούγοντας από τα χείλια του εστιάτορα τις επαγγελμα­ τικές του συμβουλές. Η Τ σ ά ρ ο παρακολουθούσε τη διά­ λεξη με α ν ο ι χ τ ό το στόμα, κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο κοιτούσε αμήχανος και με μια κάποια ανησυχία τον Μ π ι σ κ ο ύ ­ τερ, εισπράττοντας σαν απάντηση τις περιφρονητικές ματιές που του 'ριχνε πότε πότε ο μαθητής του, απαιτώ­ ντας να τον προσέξουν και να δ ι κ α ι ο λ ο γ ή σ ο υ ν τις λόξες του. — Για παράδειγμα, το vedella amb bolets, μάλλον, συγνώμη, το μοσχαράκι με μανιτάρια ήθελα να πω, λοι­ πόν η επιτυχία του εξαρτάται από τον τρόπο που θα το μαγειρέψεις. Από τι άλλο εξαρτάται; Οι υπόλοιποι κ ο ι τ ά χ τ η κ α ν καθώς αναζητούσαν τη λύση του αινίγματος. — Θ α 'λεγε κανείς, από το τσιγάρισμα και κατά κά­ ποιο τρόπο θα 'ταν και δικαιολογημένος, εξαρτάται κι από το τσιγάρισμα. Από το bolets. Οπωσδήποτε κι από το bolets. Ακόμη κι από το αν θα το κάνεις με ζωμό ή με νερό. Αλλά το κυριότερο, ποιο είναι το κυριότερο; Ο Καρβάλιο ήξερε πολύ καλά που το πήγαινε ο μα­ θητής του, αλλά ο εστιάτορας φάνηκε συνετός κι απά­ ντησε με μια ερώτηση: — Τ ο κρέας; — Π ο λ ύ σωστά. Το κρέας είναι. Κ ό λ λ α το, φίλε. Μαζί σου έχει πλάκα να συζητάει κανείς. Εγώ πάντοτε ζητάω από την κυρία Αμπάρο, από το κρεοπωλείο της ο π ο ί α ς ψωνίζω, να μου κρατήσει νουά, γιατί καλύτερο από το 47

br/zav

νουά δεν υπάρχει για να φτιάξεις μοσχαράκι, γιατί η νοστιμιά του νουά, αυτή η γεύση που βγαίνει από αυτό το κομμάτι κρέατος, λ ο ι π ό ν αυτός ο χυμός, κάνει ένα συνδυασμό και πολύ πρώτο, δ η λ α δ ή , και γαμώ τους συνδυασμούς με τη νοστιμιά που απελευθερώνει το σοτάρισμα, αυτόν τον π α χ ύ ζωμό που απελευθερώνεται με το σοτάρισμα. Έ γ ι ν α αντιληπτός; — Σ α ν α ν ο ι χ τ ό βιβλίο. Μ π α ϊ λ ν τ ι σ μ έ ν ο ς από τις μπισκουτεριανές γνώσεις ο εστιάτορας πέταξε μια δικαιολογία πως είχε να πάει και σε άλλους πελάτες κι ανέθεσε στον Κ α ρ β ά λ ι ο το ευχά­ ριστο κ α θ ή κ ο ν να συγχαρεί τον Μπισκούτερ, ενώ την ίδια στιγμή ερχόταν στο τραπέζι τους μια σαμπάνια Μαρκ, από κάποια γενναιοδωρία του ιδιοκτήτη που από μακριά έκανε μια π ρ ό π ο σ η προς τιμήν του Μπι­ σκούτερ. Προσπαθώντας ν' ανταποδώσει όπως άλλω­ στε το απαιτούσαν και οι περιστάσεις, και παρά το ότι η Τ σ ά ρ ο τον τραβούσε από το σακάκι, ο Μπισκούτερ σηκώθηκε, με τα ματάκια έτοιμα να εκραγούν και τις φλέβες του λαιμού να σφύζουν από αίμα και φώναξε: — Ε ι ς υγείαν του εν λόγω κυρίου με αρχίδια που μας ετοίμασε αυτό το γεύμα! Τ η ν έ κ π λ η ξ η των πλησιέστερων ακροατών, ακολού­ θησαν διστακτικές ανυψώσεις ποτηριών κάτι μεταξύ αστείου και σοβαρού. Ο ιδιοκτήτης συμφιλιώθηκε πο­ λύ εύκολα με αυτόν τον απερίσκεπτο πρωταγωνισμό κι έτσι έμεινε το μπουκάλι με τη Μ α ρ κ στη διάθεση του Μπισκούτερ, της Τσάρο και του Κ α ρ β ά λ ι ο στη μισή ώρα που απέμενε ως τις δώδεκα και τους τελετουργι­ κούς χτύπους της καμπάνας. Οι συνδαιτυμόνες τακτο­ ποιούσαν μπροστά τους τα πιατάκια με τις ρώγες των σταφυλιών κι όταν χτύπησαν οι καμπάνες τις έβαλαν στο στόμα τους στο ρυθμό ενός ρολογιού ντίτζιταλ, πνιγμένοι από το βήχα και τα δάκρυα που τους προξε­ νούσε η αναμονή ενός ακόμα χρόνου. Ό τ α ν ακούστηκε 48

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ κι ο τελευταίος χτύπος σε κάθε τραπέζι φίλησε ο ένας τον άλλο, και μερικοί π ρ ο σ π ά θ η σ α ν , και σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις τα κατάφεραν, να σφίξουν το χέρι και των αγνώστων ακόμα, ενωμένοι από την κ ο ι ν ή με­ τάληψη του νέου έτους και του μενού. —Τι ωραία, αφεντικό, τι ωραία! έλεγε ο Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ με δάκρυα στα μάτια. Μ ο υ θυμίζει μια άλλη νύχτα πα­ ραμονή Π ρ ω τ ο χ ρ ο ν ι ά ς στις φυλακές της Λέριδας, αφε­ ντικό. Και νομίζω ότι πρέπει να ή μ α σ τ α ν και σεις εκεί. 0 Αντόνιο, ο μαυροκώλης, έλεγε εκείνα τα τραγούδια με τέτοιο πάθος και οι φύλακες εκεί .η τη νύχτα ή τ α ν τ ό σ ο φιλικοί, ε αφεντικό, θυμάστε εκείνη την ομελέτα που ετοίμασα στην κουζίνα με πέντε κιλά πατάτες για σας τους πολιτικούς; Τη φάγαμε με αλουμινένια κουτάλια κι ήταν η καλύτερη μας. Ή τ α ν όλοι τους μεθυσμένοι και οι φρουροί χόρευαν στο διάδρομο καν-καν. Ο Μπισκούτερ λίγο μετά τραγούδαγε στο δρόμο και δεν ήταν ο μόνος. Η Τ σ ά ρ ο επέμενε να πάνε σ τ η ν πλα­ τεία του Βασιλιά να δουν την κ η λ ί δ α του αίματος που παρέμενε άσβηστη στους αιώνες, πάνω σ' ένα από τα σκαλοπάτια στο παλάτι του Τινέλ. — Ε δ ώ ! Εδώ! Αυτό εκεί θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια κ η λ ί δ α ξεραμένου αίματος ή το τελευταίο πιπί κάποιου κ ο π ρ ό σκυλου που είχε παρακολουθήσει τη μετάβαση του χ ρ ό ­ νου από το 1983 στο 1984, δίχως να διαφοροποιηθεί στο ελάχιστο η κατάσταση του, καθώς και η ελπίδα του γ ι α κάποια α λ λ α γ ή . Ο Μπισκούτερ έβγαλε από την τσέπη του το μπουκάλι της σαμπάνιας Μ α ρ κ ό σ ο δηλαδή είχε μείνει, κι όταν ο Κ α ρ β ά λ ι ο άρχισε τις ερωτήσεις του έδωσε την εξής αποστομωτική α π ά ν τ η σ η : — Μ α ς την πρόσφεραν αφεντικό και θα 'τανε προσβο­ λή να αφήναμε γεμάτο το μπουκάλι, ενώ θα ήταν και κατάχρηση να μείνουμε εκεί όλη νύχτα μέχρι να το αποτελειώσουμε. 49

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN To άδειασαν καθ' οδόν κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο ανέβηκε σ' ένα Φορντ Σιέρα για ν' απαγγείλει ένα ποίημα που του είχε έρθει στο μυαλό από κάποιο ξεχασμένο νεκροταφείο των λέξεων. Είναι ήδη πολλά τα πτώματα θαμμένα και άταφα όσοι σχεδόν και οι ζωντανοί σε συγκεντρώσεις φοβερά ανιαρές... Υπάρχουν τόσες φυλακές και ταπεινώσεις κάτω από τόνους και τόνους αδικίας... έχει τόσο πολύ μετατραπεί η πατρίδα μας σε τάφο που μπορεί πια να κάνει ειρήνη Η σταυροφορία μεγαλώνει, Ζήτω ο αρχηγός! Κ α ι για τον Μπισκούτερ εκείνο το Ζ ή τ ω ήταν ένα Ζ ή τ ω για τον Κ α ρ β ά λ ι ο που ξεκίνησε την απαγγελία με την ψιλή φωνή ενός σπουργιτιού και την ανέβασε στο ύψος ενός κόνδορα, όσο για την Τσάρο της είπε ένα τόσο συγκινητικό ποίημα που την έκανε να κλάψει. — Π ο λ ύ όμορφο, Π ε π ί ν ι ο , πολύ όμορφο. Αλλά πες μας και κάτι πιο αλέγρο, εμπρός, γιατί αυτή η νύχτα είναι ιδιαίτερη. Ο Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ είχε ήδη έρθει σε κέφι και χόρευε μόνος του μια χότα της Ναβάρας, τ η ν ώρα που τα υψίφωνα κ ο κ ό ρ ι α τρόμαζαν τη νύχτα με...το κρασί της με­ τ ά λ η ψ η ς , δεν είναι ούτε λευκό, ούτε κόκκινο, δεν έχει καν χρώμα...

Ξύπνησε όταν έπεφτε πια το σούρουπο της πρώτης Ιανουαρίου του 1984. Ή τ α ν γυμνός, πάνω στο κρεβάτι, ξέσκεπος, κρύωνε, αλλά μέσα του ένιωθε ικανοποίηση που δεν πρόλαβε να ζήσει αυτή τη μέρα. Κανονικά η 50

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ πρώτη Ιανουαρίου έπρεπε να απαγορεύεται, όπως άλλω­ στε και η δεύτερη μέρα του Ιανουαρίου. Ο χ ρ ό ν ο ς θα 'πρεπε να αρχίζει στις είκοσι μία Μ α ρ τ ί ο υ . Θαμπωμένος από το φως που ήταν ακόμα αρκετό και του π ρ ο κ α λ ο ύ σ ε τόσο περίπλοκες σκέψεις ξανάπεσε για ύπνο. Αργότερα, όταν ξύπνησε γύρω στις εννιά ένιωσε τρεις σουβλιές σαν τρεις προειδοποιήσεις στο συκώτι, και κατάλαβε πόσο πολύ είχε πιει το προηγούμενο βράδυ και π ό σ ο λευκή ήταν η σελίδα της ζωής του από τη στιγμή που μπήκε στο αυτοκίνητο του μέχρι τώρα. Τι να ' χ α ν απο­ γίνει η Τ σ ά ρ ο κι ο Μπισκούτερ; Βεβαιώθηκε ότι δεν ήταν εκεί αφού πρώτα τους έψαξε σ' όλο το σπίτι αδέ­ ξια, σαν να μην ήταν δικό του, φωνάζοντας τους δυνατά σαν να έπαιζαν το κρυφτό ή να κοιμόταν μεθυσμένοι στο πιο απίθανο μέρος. Ούτε ίχνος. Ί σ ω ς να τους είχε αφήσει σε κάνα χαντάκι και να πέθαναν από το κρύο σκεπασμένοι από το χιόνι. Αδύνατον. Δε χιόνιζε. Α π ό τα γεμάτα ακόμα ράφια τράβηξε τις «Καλές συνειδή­ σεις» του Κ ά ρ λ ο ς Φουέντες, ενός Μεξικανού συγγρα­ φέα που είχε γνωρίσει εντελώς τυχαία στη Ν έ α Υόρ­ κη, την ε π ο χ ή που δούλευε σαν πράκτορας τ η ς C I A και του φάνηκε πως ανήκει στους διανοούμενους που έχουν πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, ή τουλάχι­ στον έτσι δείχνουν. Του είχε δώσει το χέρι του ενώ κοίταζε τη δύση. Τέτοιο περιφρονητικό φέρσιμο π ρ ο ς στον Κ α ρ β ά λ ι ο , τη στιγμή που εκείνος ο αγροίκος α­ γνοούσε πως ή τ α ν της CIA, λεπτομέρεια που πράγματι αν τη γνώριζε θα δικαιολογούταν τουλάχιστον η π ρ ά ξ η του για ιδεολογικούς λόγους. Αλλά ο Κ ά ρ λ ο ς Φουέντες δεν είχε την παραμικρή δικαιολογία, απλώς και μόνο άπλωσε με το ζόρι το χέρι του ενώ εξακολουθούσε να κοιτάει προς τη δύση. Τότε ο Κ α ρ β ά λ ι ο παρακολουθού­ σε κατ' εντολήν του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μια ι σ π α ν ί σ τ ρ ι α εβραία συγγραφέα γιατί υ π ή ρ χ α ν υποψίες πως μαγει­ ρευόταν στο σπίτι της μυστική απόβαση σ τ η ν Ισπανία 51

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN για να απαγάγουν τον Φράνκο και να βάλουν στη θέση του τον Χουάν Γ κ ο ϊ τ ι σ ό λ ο . Ο μορφωτικός ακόλουθος της ι σ π α ν ι κ ή ς πρεσβείας του υποδείκνυε ύπουλα το ποι­ όν των ανθρώπων που πλαισίωναν αυτό το πάρτι. —Δε λείπει ούτε ένας αριστερός, ούτε ένας αντιφρανκικός. Αυτή εκεί ας πούμε, είναι η χήρα in pectore του κόκκινου Ν τ ά σ ι ε λ Χάμετ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίαζε κάποιος Ισπανός συγγραφέας που προσπαθούσε να πείσει εκείνους του­ λ ά χ ι σ τ ο ν που τον παρακολουθούσαν πως το καλύτερο πιάτο της ι σ π α ν ι κ ή ς κουζίνας που μπορούσε κάλλιστα να σταθεί πλάι σ' οποιοδήποτε της αραβικής ήταν η φαμπάδα*, και το φαμπάδα το 'λεγε με ένα στόμα γεμά­ το κεντρισμένα φασόλια και τσορίθο από αλογίσιο κρέ­ ας. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο άνοιξε πολιτική συζήτηση μ' έναν εξό­ ριστο Ισπανό κ α θ η γ η τ ή των οικονομικών που αμέσως μετά τον εμφύλιο πόλεμο, με τη βοήθεια της ισπανίστριας Μ π ά ρ μ π α ρ α και μιας από τις αδερφές του Ν ό ρ ­ μαν Μέιλερ, δραπέτευσε από το Βάλε ντε λος Καΐδος όπου τον είχε μεταφέρει ο Φράνκο μαζί με άλλους πο­ λιτικούς κρατούμενους για να φτιάξει εκεί ένα εξιλα­ στήριο βωμό. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έκανε μια έκθεση στην CIA όπου π ρ ο σ π ά θ η σ ε να υποστηρίξει ότι πρόκειται για εντελώς αβλαβή άτομα που τους έλειπε η στοργή, όπως ακριβώς και σ' όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Μπορεί και να μην ε ί χ α ν έτσι ακριβώς τα πράγματα, το σίγουρο όμως ήταν πως ο Κ ά ρ λ ο ς Φουέντες του είχε φερθεί πε­ ριφρονητικά χωρίς καμιά δικαιολογία και πως το μυθι­ στόρημα του θα χρησίμευε τώρα σαν πρώτη καύσιμη ύλη για τη φωτιά που θα του θέρμαινε σε λίγο το σπίτι και την ψ υ χ ή . Πέταξε το βιβλίο κάτω, τσαλάκωσε τις σελίδες και πάνω σε κείνα τα πεθαμένα περιστέρια από χαρτί έστη* Φ α μ π ά δ α , χ ο ι ρ ι ν ό με φ α σ ό λ ι α (Σ.τ.Μ.)

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σε το σκελετό της φωτιάς και πέταξε το σ π ί ρ τ ο που έγινε στη στιγμή το επίκεντρο της φλόγας που ξεκίνη­ σε λογοτεχνική γ ι α να καταλήξει σε μια φασματική αιχμή καπνού και επιθυμίας. Τ η ν ώρα που φούντωνε η φωτιά λογόκρινε με τ η ν άκρη του ματιού του τα εναπο­ μείναντα βιβλία. Α ρ κ ε τ ά ώστε να συνεχίσει να καίει ένα ένα τα βιβλία που κάποτε είχε ανάγκη ή αγάπησε, τότε ακόμα που νόμιζε πως οι λέξεις έχουν κ ά π ο ι α σ χ έ σ η με την πραγματικότητα και με τη ζωή. Αρκετή καύσιμη ύλη μέχρι να πεθάνει ο ίδιος ή η επιθυμία του να τρο­ φοδοτεί με αυτό το υλικό την καμινάδα του. Μ ι α μέρα θα σωριαζόταν σε κάνα δρόμο ή σε αυτό το ίδιο δωμάτιο και θα τον κουβαλούσαν σε καμιά α π ο θ ή κ η γέρων σαν τιμωρία γιατί είχε επιτρέψει στον εαυτό του να γεράσει και τότε δε θα μπορούσε ούτε καν τη φωτιά ν' ανάψει με τη βοήθεια αυτών των απατηλών βιβλίων, για παράδειγ­ μα, με τη θεατρική σειρά του Λόρκα, πριν τους χωρίσει ο θάνατος. Π ρ ο σ π ά θ η σ ε κάποτε να κάψει το βιβλίο «Ποιητής στη Ν έ α Υόρκη», αλλά ενώ κατευθυνόταν στο τζάκι κοντοστάθηκε λίγο διαβάζοντας το και βρέ­ θηκε μπροστά σε μερικούς στίχους υπερβολικά φορτω­ μένους με αλήθεια: Οι άνεμοι είναι απατηλοί. Υπάρχει μόνο μια μικρή κούνια πάνω στο πατάρι που μας θυμίζει τα πάντα. Και πράγματι, η μνήμη του ήταν γεμάτη από παιδικά κρεβατάκια που του 'φερναν χιλιάδες αναμνήσεις. Π ρ ι ν πεθάνει έπρεπε να κάψει αυτό το βιβλίο. Ή αυτό ή εγώ. Αλλά όχι σήμερα. Ε ί χ ε ή δ η αρκετά με αυτό του Φουέ­ ντες, και τον αγώνα που κατέβαλλε το συκώτι του γ ι α ν' απορροφήσει ό λ ο το α λ κ ο ό λ που είχε πάρει, π ρ ο κ α λ ώ ­ ντας μέσα του τιτάνιες κυτταρικές κινήσεις που τον ανάγκαζαν να ξαπλώσει στον καναπέ, χωρίς ά λ λ ο ν ορί53

br/zav

ζοντα εκτός από την απαρίθμηση των ρωγμών της ορο­ φής. Μ ι α απ' αυτές τις μέρες θα πέσει το σπίτι. Και το σπίτι ακόμα. Ή το σπίτι ή εγώ. Αν πέσει το σπίτι τα βιβλία δεν πρόκειται να πάθουν τίποτε, δεν έχουν κόκα­ λα, ούτε μυς, ούτε εγκέφαλο, ούτε συκώτι, ούτε καρδιά, ένα ταριχευμένο π ρ ο ϊ ό ν είναι, χωρίς ζωή. Αντίθετα εγώ θα χτυπάω παλαμάκια κάτω από τα ερείπια. Τουλάχι­ στον ας έπιανε φωτιά. Θα με ευχαριστούσε να με έκαι­ γαν. Αλλά ούτε κι αυτή η φράση ήταν δική του, ανήκε σε κ ά π ο ι ο ν Ελβετό ή αντιελβετό συγγραφέα που ήταν στη μόδα στο διάστημα ανάμεσα στους δυο παγκό­ σμιους πολέμους ή στους δυο εμφύλιους πολέμους, ποι­ ους πολέμους τώρα δεν είχε σημασία. Έ ν α ς Ελβετός συγγραφέας του οποίου ο πρωταγωνιστής μαγείρευε παέλια συνήθως τα βράδια, γιατί είχε κάνει στην Ισπανία με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Η κουζίνα φέρνει πιο κοντά τους λαούς. Η αναφορά και μόνο της λέξης κουζίνα του προκαλούσε ανακάτωμα κι ένας κυκλώνας ναυτιών έ­ μπαινε σε κ ί ν η σ η από τα τελικά των δεδομένων του στομάχου. Σημάδι ολοφάνερο ότι δεν άξιζε καν τον κό­ πο να προσπαθήσει να σηκωθεί και το καλύτερο από όλα ή τ α ν να αφήσει να περάσει αυτή η άχρηστη μέρα και να προσγειωθεί σ τ η ν πρώτη εργάσιμη μέρα του χ ρ ό ν ο υ με πιο ανεβασμένο το ηθικό. Αποκοιμήθηκε και στη στιγμή ένιωσε ένα χέρι στον ώμο του να τον κουνάει απαλά. Ο άνδρας διατηρούσε μια ουδέτερη α­ ν η σ υ χ ί α όπως όταν δίνουμε συλλυπητήρια σε κάποιον άγνωστο ή όταν βοηθάμε κ ά π ο ι ο ν που έπεσε στη μέση του δρόμου να σηκωθεί. — Έ λ α , σήμερα είναι. Μπαίνεις φυλακή. — Α λ λ ά πάνε χρόνια τώρα που έχω εκτίσει την ποινή μου. — Έ γ ι ν ε κάποιο λάθος στον υπολογισμό της ποινής. Μένουν τρεις μήνες ακόμα. —Τρεις μήνες. 54

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Ν α ι , τρεις μήνες χωρίς α ν α β ο λ ή , σε κείνη τη φυλακή-πρότυπο με τα ιδεατά κάγκελα, που μπορεί να εί­ ναι κι από αλουμίνιο, ή από σφυρηλατημένο σίδερο που γυαλίζει στις αντανακλάσεις ενός απόμακρου ή λ ι ο υ . Κάποιοι πρασινοφρουροί α ν α κ ί ν η σ α ν τ η ν υπόθεση σου και πρέπει να γυρίσεις στη φ υ λ α κ ή . — Π ό σ ο θα μείνω; — Τ ο είπαμε αυτό. Τρεις μήνες. —Αλλά αφού την έκανα, πριν χ ρ ό ν ι α . Τώρα έχουμε δημοκρατία. Δεν υπάρχουν πια πολιτικοί κρατούμενοι. —Είχε γίνει λάθος. Ο νόμος είναι νόμος. —Στο μεταξύ όμως έχει δοθεί αμνηστία και εγώ δού­ λεψα στην CIA. —Η σοσιαλιστική κυβέρνηση πρέπει να είναι ακόμα πιο σ χ ο λ α σ τ ι κ ή σε νομικά θέματα από ο π ο ι ο δ ή π ο τ ε άλλον. Ο φύλακας νομίζει ότι είναι κάτι σπουδαίο. Είναι ένας εκτελεστής της εξουσίας, ντυμένος κομψά, με ντιζάιν του Ερμενεχίλντο Θέγκνα, μια σ τ ο λ ή σχεδιασμένη αποκλειστικά για φύλακες με εξουσία, από τις διαλύσεις του Κόρτε Ινγκλές στο τέλος ε π ο χ ή ς . — Ε γ ώ θα σε άφηνα. Αλλά η αντίδραση θα με κ α τ η ­ γορούσε για συνεργεία, σαν αριστερό. Έ χ ω προηγούμε­ να βλέπεις. — Κ α ι εσείς; — Ό λ ο ι έχουμε κάποιο φάκελο. Α λ λ ά δεν είναι μόνο αυτό, είχα σχεδιάσει μια απόπειρα εναντίον του Φ ρ ά ν κ ο που βέβαια δεν έφθασε ποτέ να. γίνει πράξη και στη συνέχεια ήμουν ένας από τους ιδρυτές των «Τετραδίων για το Διάλογο». Τώρα τα καταλάβαινε όλα. Ο δεσμοφύλακας είναι ό,τι και ο Κ ά ρ λ ο ς Φουέντες, μόνο που τώρα δεν τον κοιτάζει πια αφ' υψηλού, τον κοιτάζει στα μάτια και συμμερίζεται την αγωνία του Κ α ρ β ά λ ι ο . — Έ λ α , τρεις μήνες είναι, θα περάσουν γ ρ ή γ ο ρ α . 55

br/zav

— Θ α μπορώ να επικοινωνώ με τα παιδιά μου και τη γυναίκα μου. — Μ α δεν έχετε ούτε γυναίκα, ούτε παιδιά. —Αυτό να μου πείτε. — Θ α σας επιτρέψουμε όμως να επικοινωνείτε με ό­ ποιον θέλετε. Μ ή π ω ς παίζετε κιθάρα; — Ό χ ι , αλλά μαθαίνω γ ρ ή γ ο ρ α . —Χρειαζόμαστε έναν κιθαρίστα για τη λατινοαμερι­ κάνικη λειτουργία της Κυριακής. — Κ α ι γιατί λατινοαμερικάνικη; Είναι οι καλύτερες λειτουργίες. Δεν έτυχε να ακού­ σετε ποτέ; Υπάρχει ακόμα και Βίβλος λατινοαμερικάνι­ κ η . Ορίστε. Σας τη χαρίζω. Θα βρείτε μέσα χαλκογρα­ φίες του 'Ελντερ Καμάρα και του Φιντέλ Κ ά σ τ ρ ο . Η Διεθνής Σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή δεν τη συνιστά, αλλά εγώ ανήκω στους ετερόδοξους. Στη συνέχεια ακούγονται βήματα, σύρτες που κλεί­ νουν πίσω από την πλάτη του, σαν μαχαίρια πάνω σε ξαφνιασμένα κόκαλα, ένα αυλάκι από μεταλλικά βήμα­ τα κι ένας θόλος από πολύχρωμα τζαμάκια γεμάτα ρωγ­ μές που μεγαλώνουν συνέχεια και σπάνε, ώσπου στο τέλος στα μάτια του Κ α ρ β ά λ ι ο πέφτει μια ψιλή βροχή από θρυμματισμένο γυαλί. Πρέπει ν' ανοίξει τα μάτια του για να βεβαιωθεί πως βλέπει ακόμα και πράγματι να η οροφή με τις ρωγμές, οι φωτογραφίες των πεθαμέ­ νων του πάνω σ τ η ν ποδιά του τζακιού, η φωτιά σβησμέ­ νη σχεδόν, τα βιβλία, το μπαρ έπιπλο ανοιχτό, το κρύο κυρίαρχος των τετραγωνικών και ιδιοκτήτης του σπι­ τιού, το ρολόι που δείχνει μία η ώρα τη νύχτα. Δύο Ιανουαρίου 1984.

Ηλεκτροσυσκευές Αμπέρι. Από μια λάμπα μέχρι ένα βίντεο, περνώντας από όλα τα πιθανά είδη οικογενεια56

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ κής καφετιέρας, χ ά λ κ ι ν ε ς ομπρελοθήκες με γκραβούρες που απεικονίζουν τη Λίμνη των Κύκνων, λαμπατέρ γ ι α την κρεβατοκάμαρα για μια ζωή ο λ ό κ λ η ρ η και για το λίβινγκ ρουμ με τ η ν τηλεόραση και την Εγκυκλοπαί­ δεια Λαρούς, ραδιόφωνα-ξυπνητήρια με ή χ ο κουδου­ νιού ή χωρίς, ψυγεία με πέντε καταψύκτες, πέντε, από το χνούδι του γαϊδουράγκαθου που μπαίνει στη συντή­ ρηση μέχρι την κατάψυξη των ή δ η κατεψυγμένων προϊόντων, μπαταρίες για μικρές φωτογραφικές μηχα­ νές του διάσημου κατασκόπου της Μοντκάδα και Ρεϊζάκ, μέχρι το ραδιοκασετόφωνο με τα στερεοφωνικά ηχεία για αναμεταδόσεις του τέλους του έτους, βιντεο­ κασέτες, ταινίες για βίντεο: «Κασμπάχ», «Το πνεύμα του μελισσιού», «Το καυτό κορίτσι Ιουλιέτα», «Ο πολί­ της Κέιν», «Τομ και Τζέρι». Γυναίκες της γύρω περιο­ χής με τον δέκατο τρίτο μισθό των Χριστουγέννων στο μυαλό και τα δώρα των Μ ά γ ω ν σ τ η ν καρδιά, νοικοκυρές δίχως άνεργους συζύγους, που μόλις ήρθαν α π ' τα ψώνια της παραμονής και ανήμερα των Χριστουγέννων, του Αγίου Στεφάνου, της παραμονής και ανήμερα της Π ρ ω ­ τοχρονιάς, ενώ διαφαίνεται ήδη στον ορίζοντα ο ερχο­ μός της μέρας των Μ ά γ ω ν * και η δοκιμή ίσως ενός κοτόπουλου με σταφύλια, φτιαγμένο με τη συνταγή της κρεοπώλισσας του σουπερμάρκετ, γιατί αν το κοτό­ πουλο δεν το συνοδέψεις και με κάτι ποιος θα το φάει; Η ιδιοκτήτρια των Ηλεκτροσυσκευών Αμπέρι είναι ένα παραφουσκωμένο μπαούλο, παλιό και γερό με μαλλιά από το καλύτερο ασήμι και μανικιούρ σαν σταγόνα π η ­ χτού αίματος, αλλά κάνει την ανήξερη όταν τη ρωτάνε τίποτε μπερδεμένο και φωνάζει τότε τον Ν α ρ θ ί ς . — Ν α ρ θ ί σ ο ! Ν α ρ θ ί σ ο ! Έ λ α στο μαγαζί, γιατί δεν κα­ ταλαβαίνω τι μου ζητάνε. * Στην Ισπανία πιστεύεται π ω ς οι μάγοι φέρνουνε τα δώρα τη ν ύ χ τ α της 5ης Ιανουαρίου. (Σ.τ.Μ.) 57

br/zav

Κι ο Ναρθίς εμφανίζεται κρατώντας ένα γαλάζιο φτε­ ρό, με παπιονάκι, κάπως ξεχτένιστο το ελάχιστο ξανθό μαλλί που του απομένει, τα γυαλιά στην άκρη της μύτης και το παγωμένο χ α μ ό γ ε λ ο ενός ζώου, λεπτού, μικρού και λευκού, το ίδιο πάντα από τότε που γεννήθηκε. Για να ξεκινήσουμε, ξέρει τι έχει και δεν έχει, και π α ρ ' όλο που δεν το δείχνει έχει ή δ η επισημάνει τον Καρβάλιο σε μια γωνία του καταστήματος ν' ανοιγοκλείνει υπνωτι­ σμένος ένα ψυγείο στο οποίο θα μπορούσαν να χωρέ­ σουν όλα τα κομμάτια ενός πτώματος, τεμαχισμένου σύμφωνα με όλους τους κανόνες της ψύξης. Η μητέρα του Ν α ρ θ ί ς είναι μια αξιοσέβαστη κυρία πίσω από την ηλεκτρονική ταμιακή μ η χ α ν ή , κατακρίκ κατακράκ δύο χιλιάδες διακόσιες πεσέτες, κατακρίκ κατακράκ πεντα­ κόσιες πεσέτες η δόση για την έγχρωμη τηλεόραση, κατακρίκ κατακράκ πενήντα πεσέτες οι μπαταρίες, άλ­ λαζε μόνο ο ή χ ο ς της γκιλοτίνας της πιστωτικής κάρτας Βίζα, σημειωμένης εκ των προτέρων στο τεφτέρι με τα χρωστούμενα, γιατί αυτοί που έχουν βίζα είναι πολύ άτιμοι άνθρωποι, κι άμα τους χρεώσεις πέντε τάλιρα παραπάνω σου δημιουργούν προβλήματα, κι όπως τα κάνει όλα η μ η χ α ν ή , άντε μετά να βρεις άκρη, γιατί οι μηχανές δεν κάνουν διακρίσεις και λένε ναι ή όχι χωρίς να λάβουν υπόψη τους όνομα και επώνυμο. Σπάνιες πα­ λιότερα οι πιστωτικές κάρτες σ' αυτή τη μικροαστική γειτονιά όπου έμεναν κυρίως εργάτες, άνθισαν ξαφνικά στα αβέβαια χέρια των ανθρώπων που κάνουν τα ψώνια τους Σάββατο απόγευμα, δύσπιστοι πάντα με το γεγονός ότι αρκεί να δείξεις τ η ν κάρτα για να σου δώσουν τόσο ακριβά πράγματα. Σε λίγο θα εξαφανιστούν εντελώς τα μετρητά, σχολίασε η κυρία Π ο ν ς με κάτι μασημένα καστιλιάνικα, τα καστιλιάνικα που ήταν υποχρεωμένη να μιλάει εξαιτίας των πελατών που στην πλειοψηφία τους ήταν μετανάστες. — Ν α ρ θ ί σ ο , την «Καζαμπλάνκα» την έχουμε; 58

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Τ η ν έχουμε. —Ακούγεται καλά; ρωτάει η νεαρή πελάτισσα που θέλει να κάνει έ κ π λ η ξ η στον άντρα τ η ς τ η ν Π ρ ω τ ο χ ρ ο ­ νιά, γιατί εκείνος είναι τρελός με τ η ν Ί ν γ κ ρ ι ν τ Μ π έ ρ κμαν. —Ο ή χ ο ς δεν είναι και τ ό σ ο καλός, αλλά η κ ό π ι α είναι σε πολύ καλή κ α τ ά σ τ α σ η . — Ν α ι , αλλά αν δεν ακούγεται καλά... Κι ο Ναρθίς βάζει την Κ α ζ α μ π λ ά ν κ α σ τ η ν τηλεόρα­ ση όπου δοκιμάζει τις βιντεοταινίες. Έ ν α επίμονο βου­ ητό καταφέρνει να εξαλείψει τη σ υ γ κ ί ν η σ η του «As time goes by»*, αλλά η πελάτισσα τη θέλει την ταινία και σχολιάζει μόνη της τώρα πως δεν ακούγεται και τ ό σ ο άσχημα. Ο Ναρθίς σηκώνει τους ώμους και γυρίζοντας προς τον Κ α ρ β ά λ ι ο του ρίχνει ένα ή π ι ο βλέμμα συνενο­ χής. Περιμένει πως ο ντετέκτιβ θα 'ρθει προς το μέρος του, τη στιγμή που αφήνει τ η ν ταινία δίπλα στη μητέρα του, στο ταμείο κι ακούει από το βάθος τα π α ρ ά π ο ν α της πελάτισσας για την τιμή. Με τα ίδια λεφτά μπορεί να πάει τριάντα φορές στον κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο . Ν α ι , αλλά τώρα η ταινία είναι δική σου, κοπέλα μου, και μπορείς να τη δεις πάνω από τριάντα φορές, χίλιες. Η κυρία Πονς γνωρίζει πως μπορεί να πουλήσει κανείς οτιδήπο­ τε χωρίς να κουνήσει το δαχτυλάκι του. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο βρίσκεται τώρα δίπλα στον Ν α ρ θ ί ς . — Θ α ήθελα να μιλήσουμε. —Εδώ ή έξω; —Εδώ, αν υπάρχει κάποιος άλλος χώρος. —Περάστε. Ο Ναρθίς διασχίζει το φωτισμένο από νέον μαγαζί, ανοίγει μια πόρτα και προσκαλεί τον Κ α ρ β ά λ ι ο να ει* To As time goes by είναι το τραγούδι που ακούγεται σ τ η ν α ρ χ ή της ταινίας από τον Ν τ ο ύ λ ε ϊ Γ ο υ ί λ σ ο ν , τον π ι α ν ί σ τ α Σαμ σ τ ο μπαρ του οποίου συχνάζει ο Μ π ό γ κ α ρ τ . (Σ.τ.Μ.) 59

br/zav

σ χ ω ρ ή σ ε ι στο ημίφως ενός δωματίου, στο πίσω μέρος του καταστήματος, γεμάτου ράφια και χάρτινα κουτιά τοποθετημένα με κάποια κρυφή λ ο γ ι κ ή , που να μη σου αφήνει όμως καμιά αμφιβολία, και στο βάθος του κατα­ στήματος, ξαφνικά, μια π ε ρ ι ο χ ή φωτισμένη άπλετα ό­ που αναπαύεται ένα όμορφο καρυδένιο τραπέζι, πίσω του μια περιστρεφόμενη καρέκλα με δέρμα καπιτονέ και μια πελώρια γεμάτη βιβλιοθήκη που καταλαμβάνει όλο τον απέναντι τοίχο. Στο ύψος του τελευταίου ρα­ φιού τρέχει μια σιδερένια βέργα που πάνω της στηρίζε­ ται μια σκάλα που διευκολύνει τη λαφυραγωγία των βιβλίων, και στο κάτω μέρος της βιβλιοθήκης ένα δυ­ νατό στερεοφωνικό συγκρότημα. —Αυτή είναι η επικράτεια μου. Η πατρίδα μου. Εδώ περνάω ώρες και ώρες. Ό σ ο δηλαδή μου το επιτρέπουν οι κ λ ή σ ε ι ς της μητέρας μου. Π ρ ο σ έ ξ α τ ε το φωτάκι που είναι πάνω από αυτή την πόρτα μέσω της οποίας επικοι­ νωνεί η αποθήκη με το κατάστημα. Αν είναι σβηστό τότε η μητέρα μου μπορεί να με φωνάξει αν δεν είναι τότε όχι. Γνωρίζει ότι δεν μπορεί να το κάνει. Τότε, της είναι εντελώς απαγορευμένο. — Τ α έχετε διαβάσει όλα αυτά; Ο Ν α ρ θ ί ς κλείνει τα μάτια του καθώς λέει: —Ξέρω ακόμα και ο λ ό κ λ η ρ ο υ ς παραγράφους απ' έξω. Γνωρίζω σχεδόν όλο τον Κάρνερ από μνήμης. Γνωρίζετε ποιος ήταν ο Κάρνερ; — Κ ά τ ι μου λέει. — Υ π ή ρ ξ ε ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές αυτού του αιώνα. Μεγαλύτερος κι από τον 'Ελιοτ, τον Σαιν Τζον Περς, τον Μαγιακόφσκι... αλλά... ήταν Καταλανός κι αυτό πληρώνεται. — Τ ι κόστος έχει το να είσαι Καταλανός; —Ισοδυναμεί με το να μην υπάρχεις σχεδόν. Κανείς, δε σε υπολογίζει, ούτε καν βάσει της ταυτότητας. Για να μη μιλήσουμε τώρα και για το διαβατήριο. 60

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Πρέπει να την έχετε πολύ ά σ χ η μ α σε αυτή τ η ν περιοχή που είναι γεμάτη από μετοίκους. —Η οικογένεια μου ή τ α ν ή δ η εδώ πριν ακόμα φθά­ σουν αυτοί. Ο παππούς μου είχε μια Έ β γ α δίπλα στο σταθμό. Με τα χ ρ ό ν ι α κατεδάφισαν το παλιό σπίτι και στη θέση του έχτισαν αυτό. Ο πατέρας μου π ή ρ ε το ισόγειο και έφτιαξε αυτό το μαγαζί. —Αλλά εσείς έχετε σχέσεις με τους μετοίκους. Είστε οικογενειακός φίλος των Αμπελιάν. Είναι μια οικογένεια που έχει πολύ ενδιαφέρον. Γ ι α μένα αποτελεί σχεδόν αντικείμενο κ ο ι ν ω ν ι ο λ ο γ ι κ ή ς με­ λέτης. Είναι σε μια φάση μετατροπής από Ισπανούς σε Καταλανούς. Αυτό γίνεται πολύ φανερό με τον Αντρες. Σκέφτεται σαν Καταλανός, μιλάει πολύ σωστά τα καταλάνικα και σιγά σιγά κόβει τους δεσμούς που τον ενώ­ νουν με τον κόσμο της μητέρας του, των γονιών του. Καλά, ο πατέρας του δεν υπολογίζεται. Δεν έχει πια δυνάμεις. Είναι καταδικασμένος να πεθάνει σε μια γω­ νιά. Έ π α ψ ε να είναι αυτό που ή τ α ν κάποτε, όταν έκλεισε το εργοστάσιο στο οποίο δούλευε είκοσι ο λ ό κ λ η ρ α χρόνια. Τους συμβούλευσα να τον πάνε σε έναν ψυχία­ τρο κι ο Αντρες συμφώνησε, αλλά η μητέρα του το π ή ρ ε για προσβολή. Ο άντρας μου δεν είναι τρελός, ο Λουίς μου είναι απλώς στενοχωρημένος. — Π ώ ς τους γνωρίσατε; — Ή τ α ν πελάτες. Από μικρός ο Αντρές ερχόταν ν' αγοράσει διάφορα μικροπράγματα: φίλτρα για την κα­ φετιέρα, λάμπες. Είναι λ ί γ ο μικρότερος από μένα και τον γνωρίζω σχεδόν από τότε που ήμασταν παιδιά. Ε ί χ ε πάντα κάτι το ιδιαίτερο. Μ ι α παράξενη φινέτσα. Μ ι α συμπεριφορά. Έ ν α ύφος. Δεν ξέρω πώς να σας το πω. Ή μάλλον μπορώ να το ε ξ η γ ή σ ω , α λ λ ά θα ή τ α ν καλύ­ τερα αν το έγραφα. —Δεν είναι απαραίτητο. Ο Αντρές σπουδάζει, ενώ 61

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN αντίθετα εσείς είστε αυτοδίδακτος. Π α ρ ' όλο που ο Α­ ντρες είναι γιος εργατών, ενώ εσείς είσαστε γιος αστών. — Μ ι κ ρ ο α σ τ ώ ν όπως σας έλεγα και προηγουμένως. Ό μ ω ς είναι σωστά τα όσα είπατε και λογικά. Αν ο Α­ ντρες δε σπουδάσει θα μείνει ένας φτωχός εργάτης για όλη του τη ζωή. Αντίθετα εγώ, π α ρ ' ότι δε σπούδασα, δ η λ α δ ή , δεν υπήρξα ποτέ επαγγελματίας της γνώσης, έχω στη διάθεση μου αυτό το κατάστημα κι αυτό μου δίνει την άνεση να μορφώνομαι όπως εγώ θέλω. Μου έκανε μεγάλη χ ά ρ η ο πατέρας μου όταν με υποχρέωσε τελειώνοντας το πολυκλαδικό λύκειο να σταματήσω το σχολείο. Μ ο ρ φ ώ θ η κ α στο π ί σ ω μέρος αυτού του μαγα­ ζιού. Πότε πότε σηκώνω το βλέμμα μου και βλέπω τον εαυτό μου μέσα σε ένα χ ρ υ σ ό κλουβί. Δε θα είχα ποτέ μεγαλύτερη ασφάλεια. Αντίθετα, ο Αντρές κάνει θελή­ ματα για να μπορέσει να τελειώσει τις σπουδές του και να συνεχίσει κ α κ ή ν κακώς τα μαθήματα της Πληροφο­ ρικής. Παραδίδει μαθήματα. Κάνει βάρδιες σε μια ντι­ σκοτέκ, κάπου στο Μ α σ ρ α μ π ί ν ι ο ή δουλεύει στον τρύ­ γο, όπως έκανε πέρσι. Είναι πολύ έξυπνος, έχει αντίλη­ ψ η , αλλά μέρα τη μέρα είναι όλο και περισσότερο φο­ βισμένος. — Τ ι τον φοβίζει; — Ό τ ι όλα αυτά που κάνει δε θα του χρησιμέψουν στο παραμικρό. Δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του, όπως εγώ για παράδειγμα, ν' απολαύσει τη γνώση με το ίδιο πνεύμα που απολαμβάνει κανείς κάποιο σπορ. Δεν έχανε ποτέ το χαμόγελο του. Το φορούσε όταν ξυπνούσε και το έβγαζε όταν ξάπλωνε, σαν να ήταν μια πρόσθετη οδοντοστοιχία. Αυτή η γκριμάτσα τον έβγαζε από την υποχρέωση να υιοθετήσει κάποια άλλη. Τελικά ήταν πρακτικός τύπος. — Α π ό ό,τι είπανε τις προάλλες, εσείς προτείνατε να μου αναθέσουν την υπόθεση της Ενκαρναθιόν Αμπε­ λιάν. 62

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Η αλήθεια είναι ότι γνώριζαν τ η ν ύπαρξη σας, λό­ γω της μνηστής σας, νομίζω ότι είναι μνηστή σας η Τσάρο, αν δεν πέφτω έξω. — Κ ά π ο υ κάπου παίρνουμε μαζί π ρ ω ι ν ό . — Τ ο θέμα είναι ότι από κείνη κ ι ό λ α ς τη μέρα τους πρότεινα να σας συμβουλευτούν. Α λ λ ά θα ήθελα να σας ξεκαθαρίσω ότι το δικό μου ενδιαφέρον για τις υπηρε­ σίες σας διαφέρει κατά πολύ από το δικό τους... Είναι πολύ φυσικό η μητέρα του Αντρες να θέλει να μάθει τι συνέβη στην αδερφή της και να θέλει να το ανακαλύψε­ τε. Εγώ αντίθετα σκοπεύω να το ανακαλύψω από μόνος μου κι εσείς θα είστε απλώς ένα σημείο αναφοράς. —Εγώ όμως είμαι επαγγελματίας. —Κι εγώ πληρώνω ένα σημαντικό π ο σ ο σ τ ό . Και συ­ γκεκριμένα, το εβδομήντα πέντε τοις εκατό της αμοιβής σας. — Κ α ι γιατί το εβδομήντα πέντε κι ό χ ι το ογδόντα ή το εβδομήντα τοις εκατό; — Έ χ ω διαιρέσει το π ο σ ό σε τέσσερα μέρη. Εγώ ανα­ λαμβάνω τα τρία: το ένα γιατί αυτή η πρωτοβουλία ή τ α ν δικιά μου, κι ανήκει στο κεφάλαιο της υπευθυνότητας μου, το άλλο γιατί άθελα σας θα βοηθήσετε τις δικές μου έρευνες και ένα τρίτο γιατί πιστεύω ότι αυτός που δουλεύει πρέπει να πληρώνεται. — Τ η ν ξέρετε την ταρίφα μου; —Είναι όλα μιλημένα με τ η ν Τ σ ά ρ ο . Κλείνοντας τα μάτια έφερνε στο μυαλό του όλα αυτά που έλεγε ή επρόκειτο να πει ο Κ α ρ β ά λ ι ο . Κ ο ι τ ά χ τ η ­ καν, ίσως εξεταστικά, ίσως γιατί δεν ή ξ ε ρ α ν ποια ή τ α ν η κατάλληλη λέξη για να συνεχίσουν. Ο Ν α ρ θ ί ς αναστέ­ ναξε βλέποντας πως δεν υ π ή ρ χ ε άλλη λύση από το να μιλήσει. — Γ ι α να ολοκληρώσουμε, υποθέτω ότι θα σας ενδια­ φέρει να γνωρίσετε την οικογένεια και να μιλήσετε για τη νεκρή. Έ χ ω λίγο κ α ι ρ ό . Μ π ο ρ ώ να σας συνοδέψω. 63

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Σηκώθηκε, άφησε το ξεσκονιστήρι, το κρέμασε από ένα καρφί μπηγμένο σ' ένα από τα ράφια του καταστή­ ματος κι από ένα συρτάρι έβγαλε το ίδιο κοτλέ σακάκι που φορούσε και στο γραφείο του Κ α ρ β ά λ ι ο . Ο ντετέκτιβ ετοιμάστηκε να γυρίσει στο κατάστημα. — Ό χ ι . Ό χ ι , από δω. Δε χρειάζεται. Ο Ν α ρ θ ί ς πίεσε ένα κουμπί κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο υπέθεσε ότι το φως σ τ η ν ενδιάμεση πόρτα είχε ανάψει. Ύστερα ο αυτοδίδακτος π λ η σ ί α σ ε προς τα ράφια της βιβλιοθή­ κ η ς και πίεσε τα δάχτυλα του σε ένα μεταλλικό κύκλο ενσωματωμένο πάνω στο ξύλο. Το ράφι υποχώρησε για να αποκαλύψει μια μικρή δίοδο απ' όπου έμπαινε το φυσικό φως της μέρας. —Περάστε. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο πέρασε σ' ένα μικρό άδειο χώρο, όπου δεν υ π ή ρ χ ε τίποτε άλλο εκτός από μια μεταλλική πόρτα. Ο Ν α ρ θ ί ς τον ακολούθησε και τα δάχτυλα του πίεσαν το όλο σύστημα για να επανέλθει στη θέση του. Πέρασαν τη μεταλλική πόρτα κι από εσωτερική αυλή σε εσωτε­ ρική αυλή βγήκαν στο δρόμο. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο δεν ήθελε να του δώσει την ι κ α ν ο π ο ί η σ η να τον ρωτήσει για το μυ­ στικό πέρασμα, αλλά παρατηρώντας τον με την άκρη του ματιού συνειδητοποίησε ότι ο Ναρθίς διασκέδαζε με το ενδεχόμενο μιας απωθημένης ερώτησης. Ο Καρ­ βάλιο υπέθεσε ότι μάλλον διασκέδαζε γιατί εξακολου­ θούσε να χαμογελάει.

— Π ρ ο ς τα πού είναι οι γραμμές του τρένου; Περνώ­ ντας το βουνό της Μ ί τ ξ α Κ ό σ τ α συναντούσες ένα χω­ ματόδρομο και στη γωνία ένα βουστάσιο. Το είχε κά­ ποιος Αραγωνέζος βοσκός που το όνομα του ήταν Χοακίν, είχε μια κόρη που την έλεγαν Αουρόρα κι έναν 64

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ αδερφό που τον σκότωσε ο κεραυνός ενώ μετέφερε άμμο στην κοίτη του Ριπολέτ. Ο αυτοδίδακτος έδειχνε ότι παρακολουθούσε τα λό­ για του Κ α ρ β ά λ ι ο , χ ω ρ ί ς όμως να τα ακούει και με τ η ν τελευταία του λέξη ανέβηκε στο τρένο. —Κεραυνός; Στο Ριπολέτ; — Σ α ς μιλάω τώρα για σαράντα χ ρ ό ν ι α πριν. Ε γ ώ έκανα διακοπές στη Μ ο ν τ κ ά δ α , στο σπίτι ενός βο­ σκού, φίλου του πατέρα μου. —Α, ναι; Ο αυτοδίδακτος δεν ενδιαφερόταν για τις αναμνήσεις του Καρβάλιο. —Παραθερίζατε στη Μ ο ν τ κ ά δ α , τι ενδιαφέρον. —Είναι πολλοί αυτοί που περνούσαν τις διακοπές τους σε μέρη ακόμα πιο κοντινά στη Βαρκελώνη. Στους Τρεις Πύργους ή στη Βαλβιντρέρα. — Π ο λ ύ πιθανόν. Τίποτα πια δε θύμιζε το τοπίο των περασμένων χ ρ ό ­ νων. Ό λ ο αυτό θύμιζε ο π ο ι ο δ ή π ο τ ε προάστιο μιας ο­ ποιασδήποτε π ό λ η ς και τον Κ α ρ β ά λ ι ο τον ε ν ο χ λ ο ύ σ α ν οι αλλαγές των τ ο π ί ω ν της μνήμης. —Οι εκδρομές στο βουνό της Μ ί τ ξ α Κ ό σ τ α ή τ α ν συναρπαστικές γιατί εκεί υ π ή ρ χ α ν τα λατομεία, κι ό τ α ν είναι κανείς παιδί νομίζει ότι μόνο ο Σούπερμαν τα βά­ ζει με τους βράχους. Από γωνία σε γωνία κι από τετράγωνο σε τετράγωνο, τα σπίτια κι οι άνθρωποι φαίνονταν διαφορετικοί. — Μ ι α μέρα έπεσε ένα κοριτσάκι στις γραμμές του τρένου. Υπήρχε τότε ένας υπερβολικός θόρυβος γ ύ ρ ω από τα τρένα. Ή τα τρένα ή τ α ν λίγα ή πολύς ο κό­ σμος. Αλλά δεν πρέπει να ή τ α ν και πάρα πολύς γιατί ο πόλεμος μόλις είχε λήξει. — Έ λ ε ι π α ν τρένα, είναι ολοφάνερο. — Έ π ε σ ε λ ο ι π ό ν το κ ο ρ ι τ σ ά κ ι στις γραμμές. Φαντα­ στείτε τώρα τις κραυγές και τα μετέωρα σώματα των 65

br/zav

συνοδών του, να βουτήξουν ή όχι. Και ξαφνικά μέσα α π ' το πλήθος βγήκε ένα μπράτσο. Το θυμάμαι σαν ένα μπράτσο μακρύ, πολύ μακρύ, δύο ή τρία μέτρα, ίσως και περισσότερο, ρωμαλέο όσο ενός γίγαντα. Κι από το μπράτσο πρόβαλε ένα χέρι που τράβηξε το κο­ ριτσάκι και το ανέβασε στην πλατφόρμα τη στιγμή α­ κριβώς που έφθανε το τρένο. Ο αυτοδίδακτος είχε διαλέξει μια εξώπορτα που οδη­ γούσε σ' ένα γκρίζο προθάλαμο επιπλωμένο με πολυ­ θρόνες από γκρι π λ α σ τ ι κ ό και πράσινα μεταλλικά γραμ­ ματοκιβώτια. Η γεωμετρική ασηψία της σκάλας μειωνό­ ταν από τις δυσάρεστες φωνές μιας ζωής αβάσταχτης και αποκτηνωτικής: γυναίκες που παραπονιόνταν για τα παιδιά τους, ή τις γειτόνισσες τους, για την τύχη τους και παιδιά που είχαν παράπονο γιατί γεννήθηκαν, ένα ακόμα χτύπημα της πόρτας, ραδιόφωνα και γροθιές στην πόρτα ενός ασανσέρ που πάντα έφθανε καθυστερη­ μένο. — Ε ί ν α ι στον τέταρτο. Ανέβηκε πριν από τον Κ α ρ β ά λ ι ο σβέλτος κι ευκίνη­ τος, σαν να ή τ α ν για αυτόν ο αλπινισμός μια καθημερι­ νή πρακτική, και με την άκρη του ματιού προσπαθούσε να διακρίνει το λ α χ ά ν ι α σ μ α του Καρβάλιο τον οποίο θεωρούσε ζωάκι του γραφείου και της πολυθρόνας. Αλ­ λά ο Κ α ρ β ά λ ι ο τον άφηνε μόνο κατά ένα σκαλοπάτι κι αυτό από ευγένεια κι επιπλέον στο μέσον της ανάβασης άναψε ένα πούρο. — Τ ο να καπνίζεις ενώ κάνεις φυσική άσκηση είναι βαρβαρότητα. —Ο άνθρωπος είναι λογικό ον μόνο εν μέρει. Τ η ν πόρτα του διαμερίσματος άνοιξε ένας πενηντά­ ρης ξεχτενισμένος, κακοξυρισμένος, με τις άκρες του πουκαμίσου να κρέμονται από το παντελόνι κι ένα που­ λόβερ με φερμουάρ. —Α, εσύ είσαι. 66

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Κι άφησε τ η ν πόρτα α ν ο ι χ τ ή για να μπουν οι δυο άντρες σ' ένα μακρύ διάδρομο με ξεφτισμένη ταπετσα­ ρία, γεμάτο από πόρτες κλειστών δωματίων και τέλος σε μια τραπεζαρία με ψάθα στο πάτωμα και μια παλιά τ η ­ λεόραση που είχε δείξει υπερβατικούς λόγους κάποτε, όταν ο Φράνκο ήταν ακόμα εκείνο που ή τ α ν . —Δεν είναι εδώ η Μ α ρ ι κ ί τ α ; — Ό χ ι , ούτε ο Αντρές. Γύρισε α π ό τη Μερκαμπάρνα, έριξε ένα ύπνο και έφυγε μόλις για το πανεπιστήμιο. — Έ π ι α σ ε δουλειά στη Μ ε ρ κ α μ π ά ρ ν α ; — Γ ι α λίγες μόνο μέρες. Θα κουβαλάει τις αποσκευές των πελατών. Προτιμούν να παίρνουν παιδιά για αυτή τη δουλειά κι έτσι δεν έ χ ο υ ν να κάνουν με δασύτριχους εργάτες, με αρχίδια και π υ γ μ ή . Κι έφερε το χέρι του στα α ρ χ ί δ ι α του προτού καθίσει και χαθεί με το στυλό στο χέρι και τα μάτια καρφωμένα σ' ένα χαρτί γεμάτο σημειώσεις. —Δε βγάζω τα γράμματα. Κ α τ α ρ α μ έ ν η . Δε βγάζω τα γράμματα της. Κάτι σαν λυγμός διακρινόταν στη φωνή του καθώς μιλούσε κι ο αυτοδίδακτος πήρε το χαρτί για να το εξετάσει. —Τι είναι αυτό; —Η λίστα με τα ψώνια. Τ η ν έφτιαξε η Μαρικίτα λ ί γ ο πριν πάει στη δουλειά. Τι λέει εκεί; —Γαλέτα τριμμένη, νομίζω. Ο Ναρθίς έδειξε γ ρ ή γ ο ρ α το χαρτί και στον Κ α ρ β ά ­ λιο κι ο ντετέκτιβ το επιβεβαίωσε κουνώντας το κεφάλι του. — Είναι το ίδιο με το βρεγμένο ψωμί; — Π ά ν ω κάτω το ίδιο. Το χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν όταν φτιά­ χνουν κάτι πανέ. Η βοήθεια του Κ α ρ β ά λ ι ο έκανε να λάμψουν από ευ­ γνωμοσύνη τα μάτια του άντρα. —Αυτό είναι. Το θέλει για να κάνει πανέ. 67

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Κ α ι ξαναγύρισε στη λίστα εγκαταλείποντας τους νε­ οφερμένους σε μια σιωπηλή αναμονή. — Κ ι εδώ; — Mamella. Παράξενο. Ξέρετε τι είναι η Mamella; —Δεν είναι απαραίτητο να ξέρω ακριβώς τι είναι. Τρώγεται πάντως. Α λ λ ά η περιέργεια του αυτοδίδακτου πήγαινε ακόμα πιο μακριά από αυτήν ενός οικονόμου υπεύθυνου για όλα αυτά κι εξακολουθούσε να ρωτάει με τα μάτια τον Καρβάλιο. — Τ ο ν καιρό το δικό μου ή τ α ν φιλέτα βοδινού στή­ θους που τα πουλούσαν μαγειρεμένα και τα έτρωγες πανέ. Ή τ α ν φθηνά και αντικαθιστούσαν το κρέας. — Ω ρ α ί α είναι η Mamella. Η ματιά του οικονόμου ήταν π ρ ο κ λ η τ ι κ ή . —Δεν το αμφισβητώ. — Ε ί ν α ι καλύτερα να τρως Mamella, παρά να τρως σκατά. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο επιδοκίμασε τ η ν τσουχτερή παρατήρη­ ση του άντρα, που μόλις είχε ξεμπερδέψει με τη λίστα, και σηκώθηκε, ξεκρέμασε μια πλαστική τσάντα από ένα καρφί μπηγμένο στο πλαίσιο της πόρτας της κουζίνας και χαιρέτησε με μια μουρμούρα που δεν έλεγε να τε­ λειώσει μέχρι που βγήκε από το διαμέρισμα. —Υπερευαίσθητος άνθρωπος. — Κ α ι τέτοιες ώρες είναι ή σ υ χ ο ς ακόμα. Ό τ α ν γυρί­ σει θα 'χει κατεβάσει και κάνα δυο ποτήρια κρασί. Το φαγητό μόλις που θα το αγγίξει, γιατί υποστηρίζει πως δεν του αρέσουν αυτά που τρώει και το απόγευμα θα συνεχίσει να πίνει. Απόψε αυτό το διαμέρισμα μπορεί να μετατραπεί σε κ ό λ α σ η . Ό χ ι , όχι, δεν είναι επιθετι­ κός. Είναι κατατονικός. Περνάει τις νύχτες κλαίγοντας κλεισμένος στο α π ο χ ω ρ η τ ή ρ ι ο . Στην α ρ χ ή σαν εργάτης είχε κάποιες προοπτικές, μετά έγινε ένας απλός άνεργος και τώρα η οικογένεια του επιβιώνει χ ά ρ η σ' αυτό που 68

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ονομάζουμε ανερχόμενη οικονομία: η γυναίκα του πλέ­ νει κάπου πιάτα κι ο Αντρες κάνει ό,τι βρει. Τα μικρό­ τερα πάνε στο σ χ ο λ ε ί ο . Οι υπόλοιποι είναι σαν να μην υπάρχουν. Αυτός αν είναι στις καλές του ασχολείται με τα οικιακά. Μ έ χ ρ ι τη στιγμή που θα του 'ρθει ξ α φ ν ι κ ά ότι είναι άντρας και θα αναποδογυρίσει τον κουβά με τα βρομόνερα ή θα πετάξει τη σκούπα από το παράθυρο. — Α σ χ η μ ο ι καιροί. —Κι από δω και πέρα θα 'ναι έτσι συνέχεια. Πρέπει να προσαρμοστούμε σε μια νέα α ν τ ί λ η ψ η εργασίας. Η δουλειά είναι σπάνιο αγαθό. —Εμένα το λέτε. Εγώ πλέον είμαι συνηθισμένος σ' αυτήν την α ν τ ί λ η ψ η . —Αλλά εσείς δεν εντάσσεστε σ τ η ν π α ρ α γ ω γ ή , ουσια­ στικά παρέχετε υπηρεσίες, δεν μπορείτε λ ο ι π ό ν να κα­ ταλάβετε την κακή νοοτροπία αυτών των ανθρώπων που έγιναν κάτι μέσα από τη δουλειά τους και τώρα θεωρού­ νται παράσιτα. Αυτή τ η ν ά σ χ η μ η διάθεση την έχει κι ο Αντρές, για παράδειγμα. Τα μικρότερα αδέρφια του α­ νήκουν ήδη σε μια άλλη γενιά. Για αυτά η δουλειά θα έχει διαφορετική σημασία. —Αλλά και πάλι θα πρέπει να τρώνε. —Στο μέλλον θα τρώνε λιγότερο από σήμερα. Δε μιλούσε ειρωνικά. Το έλεγε μετά από κάποια π λ η ­ ροφορία που κρυβόταν σε κάποια πτυχή του εγκεφάλου του. —Είναι πολλοί οι οικονομολόγοι που υποστηρίζουν ότι η ανερχόμενη οικονομία σημαίνει επιστροφή στις βασικές αρχές της αγοράς εργασίας, με καταλαβαίνετε; Σε μια επιστροφή της ελεύθερης εκμετάλλευσης ανθρώ­ που από άνθρωπο, σαν να μη β ο ή θ η σ α ν σε τίποτε 150 χρόνια εργατικών αγώνων. Αλλά στην πραγματικότητα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα καινούριο φαινόμενο που καθιστά υπεύθυνους διευθυντές και εργάτες για τη σω­ τηρία ενός συστήματος που περνάει κ ρ ί σ η . Ο καπιταλι69

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σμός θα σωθεί από τ η ν εργατική τάξη, που είναι πρόθυ­ μη ακόμα και να μείνει άνεργη ή να δουλέψει σαν σκλά­ βα, κάτω από τις χειρότερες συνθήκες. — Μ ε ποιο αντάλλαγμα; — Μ ε αντάλλαγμα το να μην εξαναγκαστεί σε μια καινούρια επανάσταση ή τουλάχιστον στο να επιχειρή­ σει να την κάνει. Α π ό την άλλη θα ήταν ά χ ρ η σ τ ο ς κό­ πος. Η επανάσταση μπορεί πια να γίνει μόνο μέσα στη ζούγκλα και μέσα στα δεδομένα πλαίσια, γιατί υπάρ­ χ ο υ ν διεθνείς ισορροπίες, ή ισορροπίες τρόμου κι όταν αρχίζει μια επανάσταση ή η αντεπανάσταση διατρέχου­ με τον κίνδυνο μόνο ένας πυρηνικός πόλεμος να είναι ικανός να μας βοηθήσει να ξαναβρούμε τον παλμό. Βρι­ σκόμαστε σε μια κατάσταση απόλυτης ισοπαλίας, ιστο­ ρικής ισοπαλίας. Π ρ ο ς το παρόν σημείωσε Χ σ' αυτό το στοίχημα. Οι απόψεις του αυτοδίδακτου του πίσω δωματίου ή­ ταν πολύ ξεκαθαρισμένες, αλλά ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε αρχί­ σει να καταριέται αυτή τ η ν ιστορία του σεμιναρίου κοι­ νωνικών επιστημών. —Περιμένουμε ν' αρχίσει κάποιο συμπόσιο; — Ό χ ι . Ν α εμφανιστεί κάποιος αξιόπιστος συνομιλη­ τής από την οικογένεια. Ο Αντρες ή η Μαρικίτα. Αυτή γυρίζει συνήθως τα μεσημέρια, βάζει το φαΐ στη φωτιά και πετάγεται να κάνει καμιά δουλίτσα. Για παράδειγμα, είναι αυτή που μας καθαρίζει το μαγαζί. — Έ ν σ η μ α της βάζετε; —Αυτασφαλίζεται και γω της δίνω τα ένσημα στο χέρι. — Μια κοινωνική ασφάλιση μεικτή, δ η λ α δ ή . — Μια κοινωνική ασφάλιση μεικτή. Από το τίποτε καλύτερη. Η πόρτα άνοιξε και η Μ α ρ ι κ ί τ α παρουσιάστηκε στο διάδρομο με ένα χαμόγελο έ κ π λ η ξ η ς για την επίσκεψη και ανησυχίας στα μάτια για την απουσία του άντρα της. 70

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Δε γύρισε ακόμα από την αγορά; — Μ ό λ ι ς έφυγε. — Κ α ι γω τι θα μαγειρέψω τώρα; Αυτοί οι άντρες! Ούτε να κατουρήσουνε δεν είναι άξιοι.

Πρώτα, καθαρίζετε καλά τις σαρδέλες, που είναι π ρ ο ­ τιμότερο να είναι μικρές, αλλά ό χ ι πολύ. Ό τ α ν λέμε όμως να τις καθαρίσετε καλά, το εννοούμε, γιατί δεν αρκεί ν' αφαιρέσετε απλώς το κεφάλι και τα εντόσθια, αλλά πρέπει επιπλέον και να τις γδάρετε. Ό τ α ν τις ετοι­ μάσετε, βάζετε σε μια κατσαρόλα, ακόμα καλύτερα αν υπάρχει π ή λ ι ν η , αρκετό λάδι κι ένα ή δυο σκόρδα, ανά­ λογα με την ποσότητα, κι όταν το σκόρδο ψηθεί κ α λ ά και ροδίσει, δίχως όμως να καεί, το βγάζετε α π ό τη φωτιά και τηγανίζετε στο καυτό λάδι τις σαρδέλες, ώ­ σπου να ψηθούν και σκληρύνουν. Βγάζετε τις σαρδέλες και στο λάδι τους κάνετε ένα κανονικό σοφρίτο, με π ο λ ύ λίγο κρεμμύδι (προαιρετικά), ντομάτα, μισό κουταλάκι πάπρικα και κ ά π ο ι ο λ α χ α ν ι κ ό , για παράδειγμα, μπιζέλια ή φασολάκια πράσινα, μαγειρεμένα ή δ η . Ό τ α ν ετοιμα­ στούν ρίχνετε το ρύζι, και το γυρίζετε μέχρι να πάρει χρώμα, προσθέτετε το νερό που χρειάζεται, ώστε να βράσει το ρύζι κι αν θέλετε ρίχνετε κι έναν κύβο κρέα­ τος, για να γίνει το φαγητό πιο γευστικό. Αν βάλετε τον κύβο πρέπει να προσέξετε στο αλάτι, γιατί ο κύβος είναι ήδη αλμυρός. Ό τ α ν το ρύζι κοντεύει να γίνει το σκεπά­ ζετε με τις σαρδέλες, και προσθέτετε πάπρικα, λ ί γ ο σκόρδο και μαϊντανό. Το αφήνετε να πάρει μια β ρ ά σ η , όχι όμως για πολύ για να μην παραψηθούν οι σαρδέλες και διαλύσουν. Αν θέλετε αντί για πάπρικα μπορείτε να βάλετε ψημένο σαφράνι. Κι αυτό είναι όλο. Η Μαρικίτα μιλούσε και μαγείρευε ταυτόχρονα κ ά τ ω από το π α ρ α τ η ρ η τ ι κ ό βλέμμα του Κ α ρ β ά λ ι ο . 71

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Έ τ σ ι έφτιαχνε και η γιαγιά σου τις σαρδέλες με ρύζι; — Κ ά π ω ς έτσι. Κ α μ ι ά φορά πρόσθετε στο ρύζι καμιά πατάτα ψ η τ ή , κομμένη φέτες. Επίσης έβαζε χοντρές ρί­ ζες από σπανάκι. —Γίνεται. Κ α ι βέβαια γίνεται. Βλέπετε τώρα από τι στενοχώρια με έ β γ α λ α ν οι σαρδέλες. Μένεις με την εντύπωση πως θα σου κάνουν τις δουλειές και ούτε για ψώνια δεν μπορούν να πάνε. Λοιπόν, ας αφήσουμε το σοφρίτο και τις ψημένες σαρδέλες και τ η ν ώρα του φα­ γητού μέσα σε είκοσι λεπτά θα είναι όλα έτοιμα. Π α ρ α ή τ α ν γ α σ τ ρ ι μ α ρ γ ι κ ή υπερβολή όλα αυτά που είχε ξεφουρνίσει ο αυτοδίδακτος, άσε που έκανε όλες αυτές τις ερωτήσεις περισσότερο από απληστία της γνώσης, παρά γ ι α να ερεθίσει τη φαντασία του ουρανί­ σκου του. Μ ό λ ι ς η Μ α ρ ι κ ί τ α ξεμπέρδεψε με την προκα­ ταρκτική φάση του φαγητού και σκούπισε τα χέρια της σ' ένα πατσαβούρι, τους ο δ ή γ η σ ε ξανά στην τραπεζαρία όπου ο πολύξερος συνέχισε: — Τ ο ε κ π λ η κ τ ι κ ό με αυτό το πιάτο είναι η διαιτητική του αξία. Π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ α μ ε ήδη στην πράξη τη διαδι­ κασία της προετοιμασίας ενός φαγητού που εξακολου­ θεί να γίνεται μέχρι σήμερα. Προσέξτε τα συστατικά αυτού του πιάτου: σαρδέλες που ισοδυναμούν με πρω­ τεΐνες, κι από τις πιο φθηνές μάλιστα, λ α χ α ν ι κ ά που ισοδυναμούν με βιταμίνες και ρύζι που ισοδυναμεί με υδατάνθρακες. Ό λ α όσα χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα του οποίου η ενέργεια εξαρτάται από ένα φαγητό απλό και πάμφθηνο. Το μόνο ά σ χ η μ ο είναι οι πολλές τοξίνες που έχει το ψάρι, αλλά υποπτεύομαι πως ένας μεταβο­ λισμός ήδη εξοικειωμένος θα τις αποβάλει ευκολότερα, από κάποιον άλλον. Οι σαρδέλες είναι καταστροφή για άτομα με π ρ ο β λ ή μ α τ α του ήπατος. Η Μ α ρ ι κ ί τ α παρακολουθούσε το λογύδριο που εξυ72

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μνούσε τις μαγειρικές της ικανότητες με ένα ύφος σαν να αναρωτιόταν: τι ήθελα εγώ και τα μάθαινα όλα αυτά; — Κ ι από ένα μήλο και έξω από τ η ν πόρτα. — Θ α σας συμβούλευα ένα πορτοκάλι καλύτερα, γιατί έχει περισσότερες βιταμίνες C από ένα μήλο, αν και το μήλο υπερτερεί σε βιταμίνες Α. Η Μαρικίτα υπολόγισε για λ ί γ ο τ η ν πιθανότητα τ η ς αλλαγής. —Αλλά κι αυτά τα πορτοκάλια που φθάνουν σ τ η ν αγορά δεν είναι ούτε πορτοκάλια, ούτε τίποτε. Αυτά είναι θερμοκηπίου, όλα. Ο Καρβάλιο είχε πάψει προ π ο λ λ ο ύ να ενδιαφέρεται για τα γαστριμαργικά πάθη του αυτοδίδακτου και τ η ν επιθυμία του να πάρει π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς από τη γυναίκα κι όταν δάσκαλος και μαθήτρια ι κ α ν ο π ο ι ή θ η κ α ν επιτέ­ λους, ανακάλυψαν ότι ο Κ α ρ β ά λ ι ο χ α σ μ ο υ ρ ι ό τ α ν ακα­ τάπαυστα. — Ί σ ω ς θα 'πρεπε να μιλήσουμε και για την υπόθεση που μας ενδιαφέρει. Ο Καρβάλιο έγνεψε ναι με τα μάτια κι οι άλλοι δυο του π α ρ α χ ώ ρ η σ α ν το λόγο. — Α ρ χ ι κ ά οφείλω να σας πω ότι θ' αναλάβω τ η ν υπό­ θεση, αλλά πρέπει να μου ξεκαθαρίσετε ορισμένα πράγ­ ματα. Η αδερφή σας επισκεπτόταν συχνά τη Βαρκελώνη και δεν ερχόταν σ' επαφή μαζί σας. Πρώτον, πού έμενε. Δεύτερον, οι γιατροί αναγνωρίζουν πως τ η ν παρακολου­ θούσαν, αλλά επιπλέον προσθέτουν πως δεν είχε τίποτε το σοβαρό, π α ρ ' ό λ ο που η ίδια εξακολουθούσε να τους επισκέπτεται πολύ τακτικά. Γιατί. Και τρίτον, δολοφο­ νείται με το χειρότερο τρόπο, και υποθέτω ότι τότε εμ­ φανίζονται η αστυνομία και ο σύζυγος και π ρ ο σ π α θ ο ύ ν να μάθουν κάτι από σας, γιατί αυτό είναι το πιο λ ο γ ι κ ό και γιατί θα μπορούσαν ν' υποπτευθούν πως εσείς θα πρέπει κάτι να ξέρετε για τα σ υ χ ν ά της π η γ α ι ν έ λ α στη Βαρκελώνη. 73

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Η γυναίκα ήλπιζε πως ο αυτοδίδακτος θα έπαιρνε το λόγο και βλέποντας ότι εκείνος καθυστερούσε τον πα­ ρακίνησε με μια χειρονομία. — Κ α λ ά λοιπόν, θα μιλήσω για μια ακόμα φορά παρ' όλο που δεν είμαι ο πλέον κατάλληλος. Πρώτον, σύμ­ φωνα με τους ισχυρισμούς της αστυνομίας όταν άρχισε να έρχεται στη Βαρκελώνη έμενε πάντα στο ξενοδοχείο Τρεις Πύργοι, στο πάνω μέρος της πόλης. Αλλά στη συνέχεια ακόμα κι αυτή η διαμονή της έγινε ένα μυστή­ ριο. Κανείς δεν ξέρει πού πήγαινε και χανόταν. — Ε ί ν α ι αδύνατον να μην άφηνε κάποια διεύθυνση για οποιαδήποτε επείγουσα είδηση από το σύζυγο της, για χιλιάδες λόγους. —Α, τώρα μάλιστα. Λοιπόν, φαινομενικά συνέχιζε να μένει στο ίδιο μέρος και κει λάβαινε και τις παραγγελίες της. Αλλά σ τ η ν πραγματικότητα δεν έμενε εκεί. Από ό,τι μας είπε, η αστυνομία εξακολουθεί να μην έχει ιδέα για το θέμα. Δεύτερον, σ τ η ν πραγματικότητα πολύ λίγες φορές επισκέφθηκε τον ίδιο γιατρό, και στο διάστημα των τριών χ ρ ό ν ω ν πέρασε από τα πιο γνωστά ιατρεία της πόλης, από τον Ντεξέους ως τον Πουιγβέρτ και τον Μ π α ρ α κ έ ρ ως τον Π ό α λ . — Π ο λ ύ πιθανόν να κρατούσε σημειώσεις για μια ια­ τρική εγκυκλοπαίδεια. — Τ ρ ί τ ο ν , ο σύζυγος δεν έρχεται σ' επαφή μαζί μας, δ η λ α δ ή , με τ η ν αδερφή της, και περιορίζεται ν' απαντή­ σει με λίγες λέξεις στα δυο τρία γράμματα που του έστειλε ο Αντρες εκ μέρους της μητέρας του. Από ότι μας είπε η αστυνομία, τους είχε εξουσιοδοτήσει να χει­ ριστούν εν λευκώ τ η ν υπόθεση, για την οποία ο ίδιος έδειξε ε λ ά χ ι σ τ ο ενδιαφέρον. Δεν είχαν παιδιά. Ο μονα­ δικός εξ αίματος συγγενής που είχε απομείνει στη νεκρή ή τ α ν η αδερφή της. Αυτό είναι όλο. — Μ ε τ η ν αστυνομία ήρθατε καθόλου σ' επαφή; —Η αλήθεια είναι πως όταν πήραμε μυρωδιά την 74

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ είχαν σκεπάσει τ η ν υπόθεση. Καταλαβαίνετε; Ο γιος μου θυμάται πως κάπου σε μια εφημερίδα διάβασε τ η ν είδηση, αλλά κι αυτή πέρασε στα ψιλά. Ό τ α ν πρωτοδημοσιεύτηκε έγινε σάλος, αλλά πολύ γ ρ ή γ ο ρ α φαίνεται πως έπαψε να ενδιαφέρει, ή δεν ξέρω κάτι άλλο έγινε. Το περιοδικό «Ιντέρβιου» ε π ι χ ε ί ρ η σ ε να σκαλίσει τ η ν υπόθεση, αλλά αυτοί από το Αλμπαθέτε κ ι ν η τ ο π ο ι ή θ η ­ καν αμέσως και κατάφεραν να μη δημοσιευτεί ούτε μία φωτογραφία. Μ ί λ η σ α μ' έναν επιθεωρητή κ ά π ο ι ο ν Κ ο ντρέρας, έναν άνθρωπο πολύ σοβαρό, που φαίνεται πά­ ντα κακοδιάθετος. —Τον γνωρίζω. —Η αλήθεια είναι πως πάντοτε μας φέρθηκε πολύ εντάξει, χωρίς να έχει διάθεση για π ο λ λ ά λόγια, σαν να τον ενοχλούσαμε. — Ό τ α ν κατάλαβε πως δε θα βγάλει τίποτε από μας, τα παράτησε. —Τότε λοιπόν, από πού ξεκινάμε; —Αυτό είναι δική σας υπόθεση. —Το είχα υπόψη μου. Η πόρτα ήταν ανοικτή, και τώρα ή τ α ν η σειρά του άνδρα που ε ρ χ ό τ α ν από το διάδρομο, σαν να διέσχιζε τον γολγοθά των παραπτωμάτων, με τα δυο του χέρια γεμάτα από τσάντες και φραντζόλες ψωμιού ανάμεσα στα μπράτσα και το σώμα του. —Ας με βοηθήσει κάποιος, αλλιώς θα τα πετάξω όλα στο πάτωμα. Τον βοήθησε η γυναίκα του και την ίδια στιγμή έβα­ λε τη μύτη της κοντά στο στόμα του και γύρισε προς τους καλεσμένους της για να τους κλείσει το μάτι συ­ νωμοτικά. — Ν ό μ ι ζ α πως δε θα τέλειωνα ποτέ. Δεν μπορώ να καταλάβω από πού βγαίνουν τόσες γυναίκες. Είναι όλα τα μαγαζιά γεμάτα. Σε π ε ρ ν ά ν : από κ ό σ κ ι ν ο . Σου π α ί ρ ­ νουν το μυαλό. Η τελευταία! Π ο ι α είναι η τελευταία! 75

br/zav

M A N U E L VAZQUEZ MONTALBAN

Εσείς είστε η τελευταία; Κυρία μου, εγώ είμαι ο τελευ­ ταίος, όπως φαίνεται. Με είδατε καλά; Τα μουλάρια, σε ενοχλούν, σε σ π ρ ώ χ ν ο υ ν και δεν μπορείς να τους πεις και τίποτε γιατί θα σε περάσουν από γενεές δεκατέσσε­ ρις. Αρρώστησα. Και το εννοούσε, γιατί έπεσε σε μια καρέκλα και ανάσαινε βαριά. — Ν ο μ ί ζ ω πως με πιάνει το άσθμα. —Ακούμπησε στο παράθυρο και πάρε βαθιές ανάσες. —Βρέχει. — Ε , τότε μην ακουμπάς. — Ν α ι , αλλά με πιάνει το άσθμα. — Γ ι α να κατεβάζεις τα μπουκάλια το κρασί δε σε πειράζει το άσθμα. — Κ ρ α σ ί , εγώ; Ο άνδρας είχε σηκωθεί όρθιος και πλησίασε το πρό­ σωπο του προς το μέρος της γυναίκας του — Π ά ν τ ο τ ε με υποτιμούσες! Είμαι μέχρι εδώ γιατί δε με σέβεσαι καθόλου! — N o li facin cas que esta mamat*. Η γυναίκα στράφηκε στους επισκέπτες, αλλά η προ­ σπάθεια της να γυρίσει την πλάτη της στο σύζυγο δεν είχε αποτέλεσμα, γιατί εκείνος την άρπαξε από το μπρά τσο και τ η ν υποχρέωσε να τον κοιτάξει. — Μ ι λ ά ς στα καταλάνικα για να με στήσεις στον τοίχο. —Ο Ν α ρ θ ί ς είναι Καταλανός κι εγώ μιλάω καταλά νικα με όποιον μου κάνει κέφι. — N o li ficin cas... no li ficin cas... Τι σου πέρασε απ' το μυαλό, πως είμαι από αυτούς που τους τραβάνε απ' τη μύτη, σαν τον άνδρα της αδερφής σου ή της πουτάνα της ξαδέρφης σου; * Δε φαίνεται κ α θ ό λ ο υ πως έχει πιει. Γραμμένο στα καταλάνικα στο πρωτότυπο. (Σ.τ.Μ.)

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Η πουτάνα η ξαδέρφη της ή τ α ν η Τ σ ά ρ ο , α λ λ ά ο Καρβάλιο δεν π ρ ο σ β λ ή θ η κ ε . Άλλωστε αυτό ή τ α ν η πραγματική αλήθεια. —Κύριε Λουίς, ας μην ταραχτούμε π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο . Ξε­ κουραστείτε και μην το παίρνετε κατάκαρδα γιατί σας κάνει κακό. Ο άνδρας ένιωσε ευγνωμοσύνη για τ η ν επέμβαση του αυτοδίδακτου, κάθισε σ τ η ν καρέκλα και στη συνέχεια βυθίστηκε σ' έναν αυτοσαρκασμό μέχρι που έβαλε τα κλάματα. —Αν δε με σέβεται αυτή, πώς θα με σεβαστούν τα παιδιά; — Ε δ ώ όλοι σας σέβονται. —Άσ' το πια. Έ λ α , πάρε το φάρμακο σου. Η γυναίκα έβαλε ένα κουτάκι πάνω στο τραπέζι και του χάιδεψε τα μαλλιά, πηγαίνοντας σ τ η ν κουζίνα για να του φέρει ένα π ο τ ή ρ ι νερό. Ό τ α ν γύρισε ή τ α ν κλα­ μένη κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο αισθάνθηκε ότι είναι α ι σ χ ρ ό να γίνεται α π ρ ό σ κ λ η τ ο ς μάρτυρας όλης αυτής της καθημε­ ρινής, δίχως διέξοδο δυστυχίας. Ούτε και στον αυτοδί­ δακτο φαίνεται πως άρεσε, γιατί σηκώθηκε, πέταξε κά­ ποια δικαιολογία πως είχε ξεχάσει κάτι σ η μ α ν τ ι κ ό και πήρε μαζί του τον Κ α ρ β ά λ ι ο , αφήνοντας το ζευγάρι στη δυστυχία του. —Εσείς τι λέτε; Είναι δυστυχισμένοι, ή π α ρ ι σ τ ά ν ο υ ν τους δυστυχισμένους; Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έμεινε άναυδος ακούγοντας τ η ν π α ρ α τ ή ­ ρηση του τέρατος, σ' εκείνο το σκαλί στο οποίο τους είχαν οδηγήσει οι περιστάσεις της ζωής. —Γνωρίζουν πως πρέπει να δείχνουν δυστυχισμένοι για να τους συγχωρούν την αποτυχία τους. Είναι πολύ ενδιαφέρον. Αυτός ο τύπος ή τ α ν κάτι μεταξύ δημόσιου υ π α λ λ ή λ ο υ και γιου μεγάλης πουτάνας.

77

br/zav

Στη Σαβάνα, στην καρδιά του Π ο ρ τ Σπέιν παρακο­ λούθησε μια κούρσα αλόγων και η απουσία του μεγά­ λωνε την ερημιά όλης της πόλης, που είχε παραδοθεί στους πλανόδιους πωλητές και στους μοναχικούς με το ραδιοκασετόφωνο κολλημένο στ' αυτί. Αλλά απόμενε ακόμα αρκετός κόσμος στο Γούντφορντ Σκουέαρ για να παραβρεθεί στο κήρυγμα ενός μαύρου ιερέα, που τον συνόδευαν οκτώ καλόγριες ντυμένες με κόκκινους χιτώνες, μέλη μιας μουσικής και χορευτικής αίρεσης πάνω σε φτέρνες που βρίσκονταν σ' αδιάκοπη κ ί ν η σ η . —Ο Χριστός ήταν μαύρος! φώναζαν οι καλόγριες μες στον παλίμπαιδο χ ο ρ ό τους. Η Κ ά σ α Ρ ό χ α συνέχιζε ν' επιβάλλει την προληπτική της εξουσία, ν' αντιπροσωπεύει τη σταθερότητα της χ α ρ ι σ μ α τ ι κ ή ς εξουσίας και ν' απέχει από τις υπερβατι­ κές επινοήσεις εκείνων των μυστικών που περιέφεραν σ τ η ν π ό λ η την ιερή τους μανία. Εκείνες τις ώρες του απογεύματος ε ί χ α ν κλείσει οι υπαίθριες αγορές της Φρέντερικ Στριτ και τα εμπορικά άρχιζαν να κρεμούν τις ταμπελίτσες με τα «closed» πίσω από τα ομοιόμορφα τζάμια, έργο ίσως του ίδιου σχεδιαστή που είχε χαράξει μια π ό λ η π λ η κ τ ι κ ή . Από καιρό σε καιρό, τέσσερις τέσ­ σερις ή πέντε πέντε, περνούσαν παρέες μαύρων νεαρών που λικνίζονταν στους ρυθμούς της μουσικής που κυ­ κλοφορούσε στις φλέβες τους μέσω του μεγαφώνου που ήταν συνδεδεμένο με το ραδιοκασετόφωνο που κρεμό­ ταν από τη ζώνη τους ή μεταδιδόταν μέσω ενός φορητού ραδιοφώνου ειδικά κατασκευασμένου για να χάνεσαι. Η π ό λ η έδειχνε ακόμα πιο ά σ χ η μ η και λυπημένη καθώς πλησίαζες στα υπόστεγα του λιμανιού. Κάτω από το βλέμμα του απλωνόταν ο λιπαρός και ζεστός όγκος του Π ι τ ς Λέικ, ενός από τα κυριότερα αξιοθέατα, σύμ78

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ φωνα με τους ισχυρισμούς των πωλητών αυτού του πα­ ράδεισου εν σκιά, που αποτελούνταν από αμέτρητους τόνους ασφάλτου συγκεντρωμένης σ' ένα φυσικό κόλ­ πο. Μια γκρίζα θάλασσα, σαν παχύδερμο, σ τ η ν ο π ο ί α έφθανες μέσα α π ό ένα τούνελ της ζούγκλας που οι ταξι­ τζήδες σου παρουσίαζαν σαν τη μεγαλύτερη α τ ρ α ξ ι ό ν του νησιού. —Αυτή η άσφαλτος χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή θ η κ ε για να γ ί ν ο υ ν οι δρόμοι της Ν έ α ς Υ ό ρ κ η ς και του Π α ρ ι σ ι ο ύ , εκεί σ τ η ν Ευρώπη, τον π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε ο Ινδός ταξιτζής μ' όλο του το σεβασμό. Ο Χινές τον ευχαρίστησε γιατί είχε συμβάλει ώστε να δημιουργηθεί το έδαφος όλου του κόσμου. Ενώ π α ρ α τ η ­ ρούσε αυτόν τον κ ό λ π ο της ασφάλτου, που είχε π ά ν ω από ενενήντα μέτρα βάθος, ο Χινές ανακαλούσε στη μνήμη του εκείνο το μη επεξεργασμένο προϊόν, που γέμιζε τ' αμπάρια των γέρικων γκαζάδικων που ταξί­ δευαν μέχρι να σαπίσουν. Αυτό το κολλώδες υ λ ι κ ό που είχε δει μέχρι τότε μόνο αποσπασματικά γ ε ν ν ι ό τ α ν εκεί, σ' αυτόν τον π η χ τ ό βάλτο, που το θέαμα του και μόνο ξυπνούσε μέσα σου το φόβο πως μπορεί να σε καταπιούν τα φτύματα της γης. Αμέσως μετά το Π ι τ ς Λέικ, η Τρινιδάδ του είχε ή δ η φανερώσει τα μυστικά της. —Μένει ακόμα ο ναός των Πουλιών. Τέτοιο π ρ ά γ μ α δεν υπάρχει σ' ο λ ό κ λ η ρ ο τον κόσμο. Έ ν α φυσικό κατα­ φύγιο για όλα τα πουλιά του κόσμου. Είναι ιδιαίτερα όμορφο το σούρουπο, όταν γυρίζουν όλα στη φωλιά τους. Μπορείτε επίσης να κάνετε το γύρο του π ά ρ κ ο υ με βάρκα. Είχαν ήδη πάρει το δρόμο της επιστροφής, α λ λ ά θα προτιμούσε να υποστεί την τυραννία του Π ο ρ τ Σπέιν όπου δεν είχες τίποτε να κάνεις ούτε να περιμένεις, αντί να σουλατσάρει μέσα σ τ η ν π ό λ η σε αναζήτηση μιας πιο ενδιαφέρουσας π ρ ό κ λ η σ η ς από τις σκιές του δωματίου 79

br/zav

του και του θεάματος που παρουσίαζε ο Ινδός που καθά­ ριζε σαν τρελός, ανά μία ώρα κάθε μέρα, την έρημη πισίνα του ξενοδοχείου, με τη νοσηρότητα εκείνου που στολίζει τη νεκρή ερωμένη. Ά φ η σ ε να τον παρασύ­ ρει ο παλμός των Κ α λ υ ψ ώ που τραγουδούσαν στα κατα­ στήματα που βρίσκονταν κοντά στο παλιό εργοστάσιο της Ανγκοστούρας. Αγόρια και κορίτσια έπιαναν τον αργό σ κ ο π ό της Καλυψώ, τον διέκοπταν, δοκίμαζαν ένα διαφορετικό τόνο στη φωνή τους, διόρθωναν ο ένας τον άλλον. Στην άλλη άκρη της προβλήτας οι κομπάρσες της παρέλασης του καρναβαλιού δοκίμαζαν κοστού­ μια κροκοδείλου ή νούφαρων και ένα μαύρο κορίτσι είχε ντυθεί πανσέληνος, φωτισμένη από μια σειρά λα­ μπάκια που άναβαν με ένα διακόπτη κρυμμένο στην παλάμη της. Ό λ α θύμιζαν δοκιμές μιας μεγάλης γιορ­ τής της Κ α λ α ό ρ α ή της Τ σ ι κ λ ά ν α , διέφερε μόνο ο τρό­ πος, και τα παιδιά έδειχναν περήφανα για την ποιότητα των πομπών τους που έδιναν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στο νησί, μια περηφάνια που ενισχυόταν από την πα­ ρουσία δυο τριών ξένων παρατηρητών, στους οποίους νόμιζαν ότι διέκριναν μια έκσταση μπροστά στον ολο­ φάνερο εξωτισμό. Τι νομίζετε πως παριστάνετε, σκέφτη­ κε ο Χινές. Εγώ έρχομαι από τη χώρα της Χότα και των νεαρών αγελάδων που τις σκοτώνουν με τα ραβδιά, των κουκουλοφόρων της Μ ε γ ά λ η ς Εβδομάδας και των μετανοούντων που αυτομαστιγώνονται για να εξαγνιστούν για τα κρίματά τους. Σε σ χ έ σ η μ' αυτά μοιάζετε με την μπάντα του Εμπάστρε*. Ή ρ ε μ ο ς πλέον μετά από αυτήν την ανακουφιστική διαπίστωση επέστρεψε στο ξενοδο­ χείο του. Δίσταζε να κλειστεί στη φάκα του δωματίου του, του * Οι Ε μ π ά σ τ ρ ε ή τ α ν ένα μουσικό σ υ γ κ ρ ό τ η μ α που γνώρισε την ε π ι τ υ χ ί α τη δεκαετία του '60 σ τ η ν Ι σ π α ν ί α κι ήταν γνωστό για τις πλάκες που έκανε όταν εμφανιζόταν. (Σ.τ.Μ.) 80

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γεμάτου από φαντάσματα και αναμνήσεις και προτίμησε να μείνει κάτω από τον εξώστη του υπαίθριου μπαρ του κήπου με τη βαλσαμωμένη από τ ο ν Ινδό πισίνα. Η α­ περγία του προσωπικού του ξενοδοχείου συνεχιζόταν όπως φαίνεται γιατί έκαναν μια ώρα να τον ρωτήσουν τι ήθελε. Ο δισταγμός του έδωσε τ η ν ευκαιρία σε κά­ ποιους από ένα γειτονικό τραπέζι να τον συμβουλεύ­ σουν: —Δοκιμάστε ένα peach. Έ ν α ς άνδρας μεγαλόσωμος, μελαχρινός, κιτρινιάρης, με μεγάλα μάτια και χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά Λιβανέζου του έκλεινε το μάτι. Δίπλα του, μια κ ο κ κ ι ν ο μ ά λ λ α με φακίδες, μάγουλα κάπως πεσμένα και π ρ ό σ ω π ο που γυάλιζε από το μακιγιάζ τον κοιτούσε περίεργα. Ζ ή τ η σ ε ένα peach και του έφεραν ένα ποτό που είχε γεύση σιροπιασμένου ροδάκινου. — Π ο λ ύ καλό, έτσι δεν είναι; Είχαν όρεξη για σ υ ζ ή τ η σ η . Η γυναίκα προσπαθούσε ν' αποφασίσει αν θα κοιτάζει μ' ανοικτά ή με μ ι σ ά ν ο ι χ τ α μάτια, κι ο Χινές μέσα σ' αυτό το π α ι χ ν ί δ ι του παιξίμα­ τος των βλεφάρων της μάντεψε τ η ν πιθανή ύπαρξη φα­ κών επαφής. —Ξέρετε πώς γίνεται; Σηκώθηκε από το τραπέζι του, κάθισε αντρίκεια σ τ η ν καρέκλα απέναντι στον Χινές κι ά ρ χ ι σ ε να του εξηγεί τη συνταγή του κοκτέιλ: — Ελαφρύ ρούμι, ροδάκινο, χυμός κίτρου και λίγες σταγόνες μαρασκίνο. Πλατάγισε με τη γ λ ώ σ σ α του τον ουρανίσκο και συγκατένευσε μ' ένα κούνημα του κεφαλιού στη γουλιά του Χινές, σαν να τον βοηθούσε να κατεβάσει το υγρό μια και έξω. Επιμένω πάντα να μου το φτιάξουν με ένα ρούμι από το Πόρτο Ρίκο, που είναι το πιο ελαφρύ. Μερικές φορές βάζουν ό,τι ρούμι βρουν. Αν στο κάνουν με ρούμι της 81

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Μαρτινίκας, δεν πίνεται. To δυνατό ρούμι δεν πάει σε κοκτέιλ με φυσικούς χυμούς. Είμαι μπάρμαν, στην πα­ τρίδα μου, το Σιάτλ. Ο άνδρας σταμάτησε να μιλάει, έσφιξε το χέρι του Χινές και στη συνέχεια μετακινήθηκε για να καθίσει και η κοκκινομάλλα στο τραπέζι. — Α π ό δω η Γκλάντις, η γυναίκα μου. Δεν είναι από τ η ν Α μ ε ρ ι κ ή , είναι Καναδέζα. Εσείς είστε από τη Βενε­ ζουέλα; Ισπανός; Ισπανός από την Ισπανία; Ουυυυυ! Ενθουσιασμένος, σαν από οργασμό που ξύπνησε μέ­ σα του, ο μπάρμαν από το Σιάτλ κτύπησε με τις χερού­ κλες του την κοκκινομάλλα και τον Χινές στον ώμο. — Έ ν α ς πραγματικός Ισπανός! Τι έχασες σ' αυτό το σκατομέρος, φίλε; Η βαλίτσα μου είναι γεμάτη τουρι­ στικά προσπέκτους. Υποσχέθηκα στην Γκλάντις διακο­ πές σ τ η ν Κ α ρ α ϊ β ι κ ή . Ή λ ι ο ς . Μ ο υ σ ι κ ή . Ή θ ε λ α να πάμε σ τ η ν Αρούμπα, εκεί τουλάχιστον σου εξασφαλίζουν ότι θα 'χει ήλιο μέχρι τη νύχτα. Κ α ι κοίτα που βρέθηκα. Πέντε κιλά έχω βάλει από την ξάπλα. Ψ η λ ά φ η σ ε το στομάχι του κι έσφιξε τις δίπλες του λίπους που ξεχείλιζαν από την περίμετρο της ζώνης του. — Π ρ ο τ ε ί ν ω να γιορτάσουμε τη συνάντηση μας μ' ένα planter's punch. Ο σερβιτόρος μην μπορώντας να κάνει διαφορετικά βγήκε από την απραξία της απεργίας ή από τον λήθαργο του, ακούγοντας τις αγριοφωνάρες που του έβαλε ο Α­ μερικάνος κάτω από τα πνιχτά και συγκρατημένα γελά­ κια που άφηνε να της ξεφύγουν η κοκκινομάλλα. Έδειξε προσβεβλημένος από τον τρόπο που του μίλησαν κι επιπλέον επειδή δεν ήξερε τι είναι το planter's punch. Ο τύπος από το Σιάτλ σηκώθηκε, έπιασε το νεαρό από το μπράτσο και παρά τις διαμαρτυρίες του τον έσυρε στο ξενοδοχείο. Η γυναίκα με τις φακίδες είχε φθάσει από τα γέλια στα όρια της έκστασης και με τις γροθιές κλει-

I br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σμένες κτυπούσε το στήθος του Χινές για να του μετα­ δώσει την ιλαρότητα της. —Ό,τι κάνει ο Μίκι δεν το κάνει άλλος κανείς. Υπήρχε μια υποψία αλκοόλ στα π ο ν η ρ ά μάτια τ η ς . —Ταξιδεύετε μόνος ή με συντροφιά: —Μόνος. —Για δουλειές; -Όχι. —Τουρισμός; —Ούτε, απλώς ταξιδεύω. —Απλώς ταξιδεύω!— επανέλαβε η γυναίκα προσπα­ θώντας να μιμηθεί τον τ ό ν ο της φωνής του Χινές κι απλώνοντας το ένα της χέρι στον ώμο του άνδρα, εξω­ θώντας τον στη συνενοχή, έσκασε στα γέλια. Α, να, κι ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ μου! Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ έφθασε μ' ένα σέικερ που π η ­ γαινοερχόταν στα χέρια του στους ρυθμούς μιας ρού­ μπας που μόνος αυτός άκουγε. Γέμισε τα ψηλά ποτήρια μ' ένα ελιξίριο κεχριμπαρένιου χρώματος. — Θ α το δοκιμάσετε με τον τρόπο του Μ ί κ ι . Ρούμι από την Τζαμάικα, λεμόνι, πορτοκάλι, σόδα, ζ ά χ α ρ η . Ο Χινές δεν είχε καμιά διάθεση να το πιει, α λ λ ά το έκανε γιατί κατά βάθος αυτοί οι δύο έδιναν π α ρ ά σ τ α σ η και μάλιστα δωρεάν. —Ας φύγουμε α π ' αυτό το νησί, έστω και για μια μέρα. Μου είπανε ότι στο Τ ο μ π ά γ κ ο ο καιρός είναι κα­ λός και με το Φόκερ είναι μόνο μισή ώρα π τ ή σ η . Θα μπούμε στο Φόκερ και πετώντας χ α μ η λ ά θα π υ ρ ο β ο λ ή ­ σουμε ρατα τα τα τα τα, όλες τις μαϊμούδες. Ο Μ ί κ ι και η Γκλάντις αποχωρούν αύριο κιόλας, θα περάσουν μια ολόκληρη μέρα στο Τ ο μ π ά γ κ ο και σας έχουν ή δ η π ρ ο ­ σκαλέσει. Ο Χινές αρνήθηκε με μια χειρονομία την π ρ ό σ κ λ η ­ ση, αλλά η υπερκινητικότητα του Αμερικάνου δεν ά φ η 83

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN νε π ο λ λ ά περιθώρια. Ψιθύρισε κάτι στ' αυτί της συνοδού του και ά ρ χ ι σ α ν να γελάνε και στη συνέχεια να παρα­ τηρούν τον Χινές με μια ιλαρότητα που άγγιζε τα όρια της α ν ο η σ ί α ς . Ο Μ ί κ ι επικαλέστηκε κάποια εκκρεμότητα κι έτσι η γυναίκα κι ο Χινές έμειναν μόνοι. Η συζήτηση δεν ήταν η καλύτερη δυνατή ούτε από τη μεριά της γυναίκας, ούτε από του ναυτικού, κι ο μπάρμαν δε φαινόταν που­ θενά. Η Γκλάντις έγειρε πάνω του. —Δε θα γυρίσει. Μ α ς άφησε μόνους. —Γιατί; — Ε ί χ ε τους λόγους του. Φεύγοντας μου είπε: Γκλάντις σ' αφήνω σε καλά χέρια. Αλήθεια, βρίσκομαι σε καλά χέρια; Ο Χινές π ρ ο σ π ά θ η σ ε να φανταστεί τι θα μπορούσαν να κάνουν τα χέρια του σ' αυτό το πελώριο, ασουλού­ πωτο σώμα, που υ π ο σ χ ό τ α ν αβέβαιες κρυψώνες, που κι αυτές ακόμα τις υπαινισσόταν μόνο το δήθεν αθώο πρό­ σωπο με τις φακίδες. Έδειξε στην Γκλάντις τα χέρια του. —Αυτά είναι. Δεν έ χ ω άλλα. Η Γκλάντις έσκυψε και του φίλησε τις παλάμες. Κόλ­ λησε τα χείλη της στο δέρμα του άνδρα και τα άνοιξε μόνο για να δώσει διέξοδο σε μια γλώσσα δυνατή και ρυτιδωμένη που έγλειψε με λαιμαργία τη νύχτα που ο Χινές κρατούσε στα χέρια του. Στη συνέχεια ύψωσε το κεφάλι της. —Χρειάζομαι έναν άντρα κι ένα κρεβάτι. Ο Χινές ένιωσε να τον κυριεύει η νευρικότητα της πρώτης φοράς, κι όταν μπήκαν στο δωμάτιο στην αρχή δεν κατάλαβε πως ήταν το δικό του μέχρι τη στιγμή που η Γκλάντις σκέπασε τ η ν ανοικτή βαλίτσα με τα ρούχα της που είχε στο μεταξύ βγάλει για να μείνει τελείως γυμνή, σαν ένα υγρό καρότο πάνω στο κρεβάτι. Έπειτα άπλωσε το ένα της χέρι και άνοιξε το φερμουάρ του 84

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ άνδρα που νόμιζες πως είχε ξαφνικά παραλύσει, πήρε το όργανο του που είχε ήδη μεγαλώσει και το έφερε στα χείλη της σαν να ήταν ένα hot dog αλειμμένο με τ η ν καλύτερη μουστάρδα του κόσμου. —Ουυυ!Τι νόστιμο! Και μισοπεθαμένη από την πείνα σαν να ή τ α ν ένας πύθωνας το 'χωσε στο στόμα της.

— Μ η στενοχωριέσαι. Το ποτό φταίει. Η Γκλάντις τον φίλησε στο μάγουλο και τον ανάγκα­ σε με τα δυο της χέρια να τον κοιτάξει. Η συμπεριφορά όλου του γυναικείου πληθυσμού ανταποκρίνεται σε κα­ νόνες που είναι παγκοσμίως γνωστοί. Ό τ α ν η ερωτική πράξη αποτύχει, η καυκασιανή γυναίκα συνηθίζει να παίρνει στα χέρια της το π ρ ό σ ω π ο του ανίκανου συ­ ντρόφου της, να τον κοιτάει κατάματα με τρυφερότητα και να του προσφέρει τη γενναιοδωρία της κ α τ α ν ό η σ η ς . — Π ά ω να δω τι κάνει ο Μ ί κ ι και θα επιστρέψω αμέ­ σως. — Τ ο ξέρει ο Μίκι; —Ασφαλώς. Αυτός πήγε με δυο μαύρες που μάζεψε από ένα μπαρ κατά κει μεριά, προς το Σέντραλ Μ ά ρ κ ε τ . Κοντά στο Σέντραλ Μάρκετ. Του σηκώνεται μόνο με μαύρες και μάλιστα δυο μαζί. Το ανακάλυψα εδώ, σ τ η ν Τρινιδάδ. Δεν είμαι γυναίκα του. Δουλεύω στο μπαρ του. Ενώ μιλούσε ντυνόταν ταυτόχρονα. Άνοιξε τ η ν π ό ρ ­ τα και το φως του διαδρόμου ε ι σ χ ώ ρ η σ ε στο δωμάτιο. Κόντρα στο φως, η Γκλάντις κούνησε απειλητικά το δάχτυλο της σε μια κατεύθυνση, που όπως πρόσεξε ο Χινές έδειχνε κατευθείαν το ό ρ γ α ν ο του. — Μ η ν κουνηθείς από κει, η Γ κ λ ά ν τ ι ς επιστρέφει αμέσως. Η αναχώρηση της του προκάλεσε μια βαθιά ικανο85

br/zav

π ο ί η σ η μέσα σε κείνο το μοναχικό καταφύγιο που ξαφ­ νικά ανακάλυπτε εκ νέου. Αποκοιμήθηκε και ξύπνησε ύστερα από αρκετές ώρες με την α ί σ θ η σ η μιας ξένης παρουσίας στο πλάι του. Η Γκλάντις ήταν πράγματι εκεί και ακριβώς εκείνη τη στιγμή γδυνόταν στ' όρθια δίπλα στη βαλίτσα του, που παρέμενε ανοικτή. Τώρα ακουγόταν καθαρά ο ανάλαφρος θόρυβος των ρούχων που έπεφταν πάνω σ τ ' άλλα. Η γυναίκα έσκυψε στο πορτατίφ που ή τ α ν στο πάνω μέρος του κρεβατιού και το άναψε. —Ξύπνησες; Είχε τώρα βγάλει τη μικρή αλυσίδα που κρεμόταν στο λαιμό της και στα χ ε ί λ η της διακρινόταν μια γλώσ­ σα και μια υ π ό σ χ ε σ η μιας τέλειας εργασίας. — Ε ί σ α ι κουρασμένος; Αυτό το γουρούνι ο Μίκι ακόμα δε γύρισε. Ά σ ' το σ τ η ν Γκλάντις. Η Γκλάντις μπορεί και νεκρούς ν' αναστήσει. Ά ρ χ ι σ ε μια ιεροτελεστία κ α τ ο χ ή ς κάτω από το χρυσό φως μιας λαμπίτσας που παραμόρφωνε το περίγραμμα της γυναίκας, καθώς αυτή αναζητούσε το φύλο του άν­ δρα και το έπαιρνε στο στόμα της, όπου το έγλειφε από όλες τις μεριές, σαν για να το εμποδίσει να ξεφύγει απ' αυτήν τ η ν υγρή φ υ λ α κ ή . Με το κεφάλι ανασηκωμένο από τα δυο μαξιλάρια, ο Χινές παρακολουθούσε την προσπάθεια που έκανε το όργανο του για να διαφύγει απ' αυτή τη σ π η λ ι ά , πώς το κεφάλι μοχθούσε να τρυπή­ σει το αριστερό ή το δεξί μάγουλο της γυναίκας, για να το καταπιεί τελικά το βαθύ λαρύγγι της, την ώρα που ήταν έτοιμο να γ λ ι σ τ ρ ή σ ε ι σαν ένα βρεγμένο έμβολο, πριν να το ξαναπεριλάβουν τ' αμείλικτα χ ε ί λ η . Κατά ένα παράξενο τρόπο, ένιωθε σαν να μην ήταν δικό του εκείνο το αντικείμενο, σαν κάποια παράξενη τοπική αναισθησία να τον ξεχώριζε από κείνον τον πεθαμένο μυ που η γυναίκα προσπαθούσε τώρα να ξαναζωντανέ­ ψει. Συγκεντρωμένη σαν επιμελής μαθήτρια η σιωπηλή 86

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Γκλάντις φρεσκάρισε νοερά τις σημειώσεις τ η ς περί σεξουαλικότητας και σε μια δεδομένη στιγμή που έκρι­ νε πως ο ερεθισμός θεωρητικά τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν είχε ολο­ κληρωθεί, άφησε να της ξεφύγει αυτό που μέχρι τώρα της φαινόταν τόσο γευστικό, για να γονατίσει μπροστά από τον ξαπλωμένο άνδρα, να προτάξει τα γόνατα τ η ς και ν' αναζητήσει χ ώ ρ ο για τους γλουτούς π ά ν ω από τους μηρούς του συντρόφου της. Ψ η λ ά φ η σ ε με το ένα της χέρι τα σκοτάδια που ή τ α ν ανάμεσα τους, έπιασε απαλά το όργανο του και π α ρ ' ό λ η τη σχετική του πλα­ δαρότητα το έσπρωξε στον κ ό λ π ο προσεκτικά, σαν να ήταν υπόθετο. Ανέβηκε και κατέβηκε για να βεβαιωθεί πως το όργανο του άνδρα ή τ α ν σε θέση ν' ανταποκριθεί και ακούμπησε τις παλάμες της στο μελαχρινό του στή­ θος. Έ γ ε ι ρ ε το κεφάλι της πίσω κι ά ρ χ ι σ ε να κινείται πάνω κάτω, αργά, με διακοπές, δυναμώνοντας σταδιακά το ρυθμό, συνοδεύοντας τον με αργές ανάσες και μισόλογα που έπαιζαν από το ζωή μου στο αγάπη μου, περ­ νούσαν στο γάμησε μου και θύμιζαν στον Χινές τη μαλ­ λιαρή που μιλούσαν στην πιάτσα σ' όλα τα λιμάνια του κόσμου. Ο προοδευτικός ερεθισμός της Γ κ λ ά ν τ ι ς είχε σαν αποτέλεσμα τ η ν ολοένα και μεγαλύτερη ψ υ χ ρ ό τ η ­ τα του άνδρα, μέχρι που το δοκιμαζόμενο άκρο του δεν άντεξε άλλο σ' αυτή τη μεταχείριση πάνω κάτω. Ά ρ γ η ­ σε ή έκανε πως δεν το κατάλαβε αμέσως η Γκλάντις, ότι οποιαδήποτε επαφή με τ η ν η δ ο ν ή είχε πια χαθεί και τελικά έκανε μάλλον κάποια νύξη γιατί κατέβασε το κεφάλι, με τα μάτια κλειστά και μια έκφραση παράξε­ νη, μια έκφραση σαν ν' αναζητούσε το χαμένο νήμα μιας συζήτησης ή μιας ανάμνησης. Έ δ ω σ ε κ ο υ ρ ά γ ι ο στον ίδιο της τον εαυτό μ' ένα χ α μ ό γ ε λ ο , π α ρ ' ό λ ο που τα μάτια τ η ς παρέμεναν κλειστά και στο τέλος τ' άνοιξε για να κοιτάξει χαμογελαστή το σύντροφο της. — Μ ω ρ ό . Τι είναι, μωρό μου. Δε σου αρέσω; Τ η ν ίδια στιγμή έσκυψε πάνω του και το στόμα τ η ς 87

br/zav

προσπάθησε σ' ένα π α ι χ ν ί δ ι εναλλαγής ανάμεσα σε α­ πότομες δαγκωματιές και αγγίγματα δοντιών, γεννημένα από την αδιαντροπιά ή τ η ν τριβή να συναντηθεί με το στόμα του Χινές. Τα διεγερτικά καλέσματα του έρωτα συνοδεύονταν από τα α ν τ ί σ τ ο ι χ α χάδια, αλλά από καιρό σε καιρό η γυναίκα πήγαινε λίγο πιο πίσω για να παρα­ τηρήσει την ψυχική διάθεση του συντρόφου της και την αύξηση ή τη μη αύξηση του επίμαχου σημείου. Ξανάρθε δίπλα του και του ψιθύρισε στ' αυτί. —Τι σου αρέσει; Πες τι σου αρέσει και η Γκλάντις θα σου το κάνει αμέσως. Η Γκλάντις έχει δεκαπέντε μέρες να κάνει έρωτα, μωρό μου. Πες μου. Σου αρέσει να σε δέρνουν; Θέλεις να σε χτυπήσω; Οι σιωπηλές αρνήσεις του Χινές δε φάνηκαν να την αποκαρδιώνουν. Ξανάπεσε στα τέσσερα, αυτή τη φορά με τον κώλο τουρλωμένο κάτω από τα μάτια του Χινές και τον κούνησε σαν να ή τ α ν ένα γλυκό που ήθελε και δεν ήθελε να φαγωθεί. — Τ ο 'χεις δει καλά το κουνελάκι μου, μωρό μου; Είναι πολύ απαλό κουνελάκι. Δικό σου όλο. Ό λ ο για το μωρό μου. Ο Χινές γύρισε το κεφάλι του α π ' τήν άλλη σε μια γωνιά του δωματίου, αναζητώντας μια π η γ ή έμπνευσης, μια πνευματική διέγερση από αγωγή και μόνο, από από­ λυτη ανάγκη να φερθεί καλά, και σηκώθηκε σαν ένα λάγνο ζώον που προσπαθεί να πάρει δύναμη αναπνέο­ ντας ζωηρά, ενώ τα χέρια του είχαν μετατραπεί σε στό­ ματα που ζύμωναν τα κρέατα της γυναίκας. Ναι, ναι, φώναζε εκείνη ξετρελαμένη από την ηδονή και πρόσφε­ ρε το κορμί της στα τυφλά τριψίματα του άνδρα, που σ τ η ν επιθυμία του να μη δει αυτό που στην πραγματικό­ τητα δεν ήθελε να βλέπει, πολλές φορές ξεγελιόταν και έπεφτε στο άδειο μέρος του στρώματος όπου η γυναίκα τον αναζητούσε αμείλικτη, φοβισμένη μήπως υποχωρή­ σει για μια ακόμα φορά. Η όλη τελετουργία έφερε κά88

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ποιο αποτέλεσμα, γιατί ο Χινές βρέθηκε σε συνθήκες που του επέτρεψαν ν' ανέβει πάνω στο ά λ λ ο κορμί, κι έτσι και έκανε με την αγριότητα του κατακτητή που έγινε αποδεκτή με ενθουσιασμό. Κατάφερε να ε ι σ χ ω ρ ή ­ σει εκεί που μέχρι τώρα τόσο επίμονα του είχε ζητηθεί και να ριχτεί σ' έναν καλπασμό που π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ α με­ τατράπηκε σε μια απλή πτώση πάνω σ' ένα άλογο που σιγά σιγά εισέπραττε τη δυστυχία του αναβάτη του. Εκεί παρέμεινε ο Χινές μέσα σ τ η ν ψ υ χ ρ ή λάμψη της αναπόφευκτης ήττας του, σαν να παρατηρούσε το ν ι κ η ­ μένο κουρέλι που ντροπιασμένο προσπαθούσε τώρα να κρυφτεί στις πτυχές του ίδιου του του δέρματος. Η γυ­ ναίκα είχε πάψει ν' ανασαίνει βαριά, τώρα ανάπνεε κι ήταν μια αναπνοή που πολύ γ ρ ή γ ο ρ α πέρασε από την κούραση στη διαμαρτυρία. —Τελείωσε; Αυτό ήταν όλο, μωρό μου; —Φαίνεται πως δεν είναι η μέρα μου. — Η δική μου γκίνια είναι ακόμα μεγαλύτερη. Φαίνε­ ται πως δεν είναι η χρονιά μου. Χα. Α λ λ ά τι τρέχει με σας εδώ πέρα στον Τ ρ ο π ι κ ό ; Δικό μου είναι το φταίξιμο; Μήπως δε σας αρέσω; — Ό χ ι . Μ ο υ αρέσεις πάρα πολύ. — Κ α λ ά , αυτό φάνηκε. Του έδωσε μια σπρωξιά που τον έκανε να ξαναπέσει στο κρεβάτι και βάλθηκε να πηγαινοέρχεται πάνω στο τρεμάμενο στρώμα ψάχνοντας να βρει κάποια διέξοδο. Άρπαξε τά ρούχα της νευρικά και τα π ή ρ ε μαζί της στο μπάνιο για να μην προσφέρει στον Χινές το θέαμα του ηττημένου κορμιού της. Από τη θέση του πεσμένου αρ­ σενικού ο Χινές άκουγε τους θορύβους μιας εντελώς περιττής προφύλαξης: νιπτήρας, γ α ρ γ ά ρ ε ς και στο τέ­ λος νερά στη βρόμικη λεκάνη του α π ο χ ω ρ η τ η ρ ί ο υ . Η πόρτα άνοιξε και η Γκλάντις διέσχισε το δωμάτιο τρέ­ χοντας σαν να την κυνηγούσαν εκτοξεύοντας πάνω στον άνδρα μια λέξη που έμοιαζε με φτύσιμο. 89

br/zav

—Πούστη. Ο Χινές σήκωσε τα μπράτσα του από κάτω σαν να ήθελε να βγάλει από πάνω του μια τόσο διασκεδαστική ν τ ρ ο π ή , γιατί στα χ ε ί λ η του είχε ήδη σχηματιστεί ένα χαμόγελο, κι όταν έπεσε μπρούμυτα στο κρεβάτι πίεσε το στόμα του πάνω στο μαξιλάρι για να μην ακούει τα ίδια του τα γέλια, που τα προκαλούσε η θύμηση όλης αυτής της ά κ α ρ π η ς από την πλευρά της γυναίκας προ­ σπάθειας. Εκείνο που του προκαλούσε τη μεγαλύτερη ιλαρότητα ή τ α ν η μανία με τ η ν οποία γέμιζε το στόμα της με ανθρώπινο κρέας. Ηρέμησε και το γέλιο παρα­ χώρησε τη θέση του στον οίκτο για κείνη τη γυναίκα που τόσα π ο λ λ ά έδωσε χωρίς κανένα αντάλλαγμα. Από το παράθυρο έμπαιναν αβέβαιες ακτίνες φωτός. Σηκώ­ θηκε για να διαπιστώσει αν ή τ α ν υπόσχεση της καινού­ ριας μέρας. Έ τ σ ι ήτανε. Και από την ανατολή, λίγες ακτίνες χρώματος πορτοκαλί υπαινίσσονταν υποκριτι­ κά την πιθανότητα μιας ηλιοφάνειας, τη στιγμή που τα σύννεφα καταλαμβάνανε εκ νέου τον ουρανό. — Μ α ρ ά κ α ς Μπέι. Μ ά ρ α β α λ Ρόουντ. Σαβάνα. Πιτς Λέικ, επανέλαβε σαν να γινόταν κάποια υποθετική λι­ τανεία. Και πρόσθεσε: Βόσπορος. Και ξαφνικά θέλησε να επιβεβαιώσει μια προαίσθησ η . Έ κ α ν ε ένα ντους, ντύθηκε και βγήκε σ' αναζήτηση του ασανσέρ και της εξόδου του ξενοδοχείου. Το καρα­ βάνι των τακτικών ταξιτζήδων ήταν ήδη εκεί. Εκεί ήταν και ο Ινδός του που κοίταζε τον ουρανό μήπως και δια­ κρίνει τους παραβάτες του χώρου και του χρόνου. Ο Χινές τον παρατηρούσε ώρα πολλή από τ η ν κρυψώνα του, στο ασανσέρ με το ένα πόδι έξω και το άλλο μέσα. Το ξενοδοχείο ξαναγεννιόταν αργά αργά, αλλά κανένας καινούριος πελάτης δε φαινόταν. Άνδρες και γυναίκες που έβγαιναν από απαγορευμένες μυστικές πόρτες σέρ­ νονταν σαν σκουρόχρωμα σαλιγκάρια έκπληκτα από τη νέα μέρα. Ο Ινδός εξακολουθούσε να έχει ανασηκωμένο 90

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ το κεφάλι του και να το μετακινεί από γωνία σε γωνία του ουρανού για να απομείνει τελευταία αυτή που έδει­ χνε προς την κατεύθυνση του Μ α ρ ά κ α ς Μπέι. — Ν α ι , φίλε μου, ναι. Μ α ρ ά κ α ς Μπέι, είπε ο Χινές δυνατά. Έ ν α αγοράκι που μόλις είχε αφήσει έναν τ σ ί γ κ ι ν ο κουβά και μια μάπα, γύρισε το κεφάλι του γ ι α να δει τι είδους τρελός ή τ α ν αυτός ο λευκός που μισόβγαινε από το ασανσέρ. Σ χ ε δ ό ν ντυμένος. Α λ λ ά ξυπόλυτος.

— Κ ι αν σου 'λεγα, Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ , πως δε μου αρέσει αυτή η υπόθεση, πως δε μου αρέσει καθόλου. —Τότε, να τα παρατήσετε, αφεντικό. —Αν αφήναμε όλες τις περιπτώσεις που δε μας ενδιέ­ φεραν. Με τον καιρό, όταν πια αρχίσει να κυλάει κάπως η υπόθεση κάτι βρίσκεις. Κ ά π ο ι ο ν ερωτεύεσαι. Εγώ, σχεδόν πάντα το νεκρό. Π ά ν τ α στο τέλος κ α τ α λ ή γ ω να δικαιώνω τους πεθαμένους. — Κ α λ ά καλά, πολύ που τους νοιάζει. Αφεντικό, σας έχω ετοιμάσει ένα κρύο πιάτο με ρολό μ ο σ χ α ρ ί σ ι ο υ κρέατος, γεμιστού με τρούφα και εστραγκόν και μια σάλτσα από κρέμα γάλακτος. —Μπισκούτερ, έχεις αρχίσει πλέον ν' αγγίζεις τ' ό­ ρια της νέας κουζίνας. —Δεν πρέπει να είναι και τ ό σ ο νέα γιατί τη συνταγή μου την έδωσε η κυρία που είναι στο κοτοπουλάδικο τ η ς Μποκερίας. Συγνώμη, αφεντικό, αλλά σας π ή ρ α εκείνο το αστυνομικό βιβλίο που είχατε εδώ για να το βάλω πάνω στο ρολό του κρύου κρέατος, γιατί κατά τη διάρ­ κεια του ψησίματος χρειάζεται ένα βάρος. — Τ η ν επόμενη φορά να μαγειρέψεις και το βιβλίο μαζί με τα υπόλοιπα. — Σ α ς έχω ακόμα ετοιμάσει ένα trinxat con fredulics, 91

br/zav

σύμφωνα με τη συνταγή που σας έδωσε η ιδιοκτήτρια της Ισπανίας. —Δεν ξέρω αν μου τ η ν είπε ο λ ό κ λ η ρ η . — Έ γ ι ν ε πολύ καλό. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο δοκίμασε και το ένα και το άλλο με τον Μπισκούτερ στην απέναντι μεριά του τραπεζιού του γραφείου του, κρυμμένο σ τ η ν κυριολεξία πίσω από ένα πανί της κουζίνας που εκτελούσε χρέη πετσέτας, κρεμασμένο πάνω στο ι σ χ ν ό του στήθος. Μετά, ο ντετέκτιβ άναψε ένα condal de seis, μια μάρκα πούρων που δεν μπορούσες να βρεις πουθενά και που του έστελνε ένας ιδιόμορφος πελάτης από την Τενερίφη, για να του εκφράσει με αυτό τον τρόπο την ευγνωμοσύνη του που ανακάλυψε τη μοιχεία της γυναίκας του η οποία βρισκόταν αυτή τη στιγμή στην άλλη άκρη του Ατλα­ ντικού. Κάθε φορά που ο Κ α ρ β ά λ ι ο άναβε ένα condal de seis σκεφτόταν τ η ν ι δ ι ο τ ρ ο π ί α εκείνου που προσποιείται ότι τρέμει μήπως χάσει αυτό για το οποίο αδιαφορεί εντελώς και σαν να μην αρκεί αυτό, κάνει επιπλέον κι ένα ο λ ό κ λ η ρ ο αγώνα προκειμένου να το διατηρήσει. — Τ ι ξέρεις για το Αλμπαθέτε, Μπισκούτερ; — Ό τ ι μαζί με τη Μ ο ύ ρ θ ι α σχηματίζει ένα νομό. —Αυτό δεν ισχύει πια. Έ χ ε ι αλλάξει. Τώρα αποτελεί μέρος της αυτόνομης κοινότητας της Καστίλια-Λα Μάντσα. — Κ α ι η Μούρθια τι απέγινε; Τότε δεν είναι πλέον νομός. Είναι επαρχία. — Κ α ι παλιότερα υ π ή ρ χ α ν νομοί που αποτελούνταν από μια μόνο επαρχία, η Αστούριας, για παράδειγμα. Αλλά, η Μούρθια είναι αυτόνομη κοινότητα. — Είστε βέβαιος; — Βεβαιότατος. Τι ά λ λ ο ξέρεις για το Αλμπαθέτε; — Ό τ ι εκεί κάνει πολύ κρύο και ότι φτιάχνουν σου­ γιάδες. —Δε μου λες και τίποτε καινούριο. 92

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Είχε υποσχεθεί σ τ η ν Τ σ ά ρ ο πως θα τ η ν π ή γ α ι ν ε σι­ νεμά στην απογευματινή π α ρ ά σ τ α σ η . Η γυναίκα ήθελε να δει την ταινία «Μέσα στις φλόγες», όπου έπαιζε ο φτωχός αδελφός της τηλεοπτικής σειράς «Πλούσιοι και φτωχοί». Η ταινία ήταν τόσο φανερά π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ι κ ή που ακόμα και η Τ σ ά ρ ο το πήρε είδηση. — Κ ο ί τ α να δεις, που οι επαναστάτες βγαίνουν πάντα στο τέλος οι καλοί. Εσένα θα σου άρεσε να γινόταν επανάσταση; Ό τ α ν η Τ σ ά ρ ο έκανε τέτοιες ερωτήσεις συνήθιζε να πιάνει τον Κ α ρ β ά λ ι ο από το μπράτσο και να κολλάει δίπλα του για να τον εμποδίσει να π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι . Ή θ ε λ ε να βλέπει τ η ν έκφραση του όταν έδινε τόσο σπουδαίες απαντήσεις. —Επανάσταση; Πού; — Εδώ, στη Βαρκελώνη. — Θ α έβγαιναν τα τανκς στους δρόμους και θα ή τ α ν αδύνατον να κυκλοφορήσεις. —Σταμάτα. Μ ι λ ά ω σοβαρά. Είδες, τι κ α λ ό ς που ή τ α ν ο Νόλτκε και ο Τζιν Χάκμαν, αλλά αυτός που μου άρεσε περισσότερο ήταν ο Τρεντινιάν. Θα μου άρεσε να έμοια­ ζες στον Τρεντινιάν. Τ ο ν θυμάσαι στο « Έ ν α ς άνδρας και μια γυναίκα»; Και η Τ σ ά ρ ο βάλθηκε να μουρμουρίζει τη μελωδία της ταινίας τόσο δυνατά που ο Κ α ρ β ά λ ι ο άρχισε να κοιτάει δεξιά και αριστερά μη γίνουν ρεζίλι. —Τι ξέρεις για το Αλμπαθέτε, Τσάρο; — Ό τ ι εκεί φτιάχνουν τους καλύτερους σουγιάδες. —Τίποτε άλλο; -Όχι. —Δεν ξέρεις τίποτε για την οικογένεια της ξαδέρφης σου, κάτι που να 'χει σχέση με τη νεκρή; Ή με το σύ­ ζυγο της; Το πώς περνούσε εκεί. -Όχι. — Π ά λ ι τα ίδια, πρέπει να πάω στο Αλμπαθέτε.

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Η Τ σ ά ρ ο έβαλε τα γέλια: — Γ ι α τ ί γελάς; —Δεν ξέρω, μερικά πράγματα μου προκαλούν γέλια. Μερικές λέξεις. Για παράδειγμα. Το μαρούλι. Η λέξη μαρούλι με κάνει να γελάω. Και το να ταξιδέψω στο Αλμπαθέτε, το ίδιο. Ό π ω ς και η λέξη Κορούνια. Δεν μπορώ να στο ε ξ η γ ή σ ω . Α φ η σ ε την Τ σ ά ρ ο στο ύψος της Μποκερίας, εκείνη πήγαινε στο σπίτι της, σε αναμονή των πρώτων ραντε­ βού που είχε ή δ η κλείσει ή κάποιων τηλεφώνων που περίμενε από τους τακτικούς πελάτες της και κείνος να πάρει τ' αυτοκίνητο του από ένα πάρκινγκ της Καρντούνια. Ή θ ε λ ε να φθάσει νωρίς για να ρυθμίσει κάποια εκκρεμότητα που εκείνη τη στιγμή του διέφευγε, αλλά αντί να πάρει τον κατηφορικό δρόμο που θα τον έβγαζε στη Βαλντριβέρα, βρέθηκε ξαφνικά στη λεωφόρο της Μεριντιάνα προς τ η ν κατεύθυνση της Μοντκάδα και μισή ώρα αργότερα έψαχνε για ν' αφήσει τ' αυτοκίνητο του, κάπου κοντά στις Ηλεκτροσυσκευές Αμπέρι. Το μαγαζί ήταν κλειστό και δεν υπήρχε κανένα φως, εκτός από τις οθόνες των τηλεοπτικών συσκευών που έπαιζαν σε τρία κανάλια ταυτόχρονα κάτω από τα περίεργα βλέμματα των μόνιμων voyeurs της βιτρίνας. Έκανε τον κύκλο του τετραγώνου προς την πίσω πλευρά του μαγαζιού και στρίβοντας τη γωνία είδε τον αυτοδίδακτο να βγαίνει από ένα στενό δρομάκι. Κοντοστάθηκε λίγο και τον παρακολούθησε από κάποια α π ό σ τ α σ η . Περπα­ τούσε ανάλαφρα αν και έδειχνε λίγο βιαστικός. Πέρασε δυο τετράγωνα και μπήκε σ' ένα μικρό μπαρ τίγκα από νεαρούς κρεμασμένους από ένα hot dog με ένα λουκάνι­ κο που θα ορκιζόσουν πως ήταν πλαστικό. Η ταγκή μυρωδιά των βιομηχανικών λουκάνικων Φρανκφούρ­ της έφθανε μέχρι το δρόμο, ανακατεμένη με τη δυσωδία μιας μουστάρδας φτιαγμένης από ουρικό οξύ. Το μεγα94

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ λύτερο μέρος της πελατείας ήταν όρθιο σ τ η ν μπάρα και παρακολουθούσε τα κ ο ρ ί τ σ ι α με τη γαλάζια ναυτική στολή και τ' άσπρα σκουφάκια, που νόμιζες πως ε ί χ α ν βγει από σελίδες μουσικού περιοδικού. Υ π ή ρ χ α ν όμως και μικρά τραπεζάκια για δύο, με κάτι καθίσματα τόσα δα που δε χωρούσαν ούτε καν τα οπίσθια μιας χορεύ­ τριας κλασικού μπαλέτου. Η απέχθεια του Κ α ρ β ά λ ι ο για αυτού του είδους τα φαγάδικα, τόσο βλαβερά γ ι α τη νεολαία κατά την κρίση του, όσο τα ναρκωτικά ή οι ηλίθιοι γονείς, μεταφραζόταν σε μια αδιάκοπη σύ­ γκριση ανάμεσα σε κείνα που έβλεπε με τα ίδια του τα μάτια και κείνα που επιδοκίμαζε νοερά. Αλλά ο Αντρές βρισκόταν ήδη εκεί περιμένοντας το φίλο του που μόλις έφθασε άρχισε μεταξύ τους ένα κρυφομιλητό στη διάρ­ κεια του οποίου ο αυτοδίδακτος φαινόταν να προσπαθεί να τον πείσει, ενώ ο άλλος έδειχνε οργισμένος. Π α ρ α ­ κολουθούσε τη συζήτηση από κάποια απόσταση μέχρι τη στιγμή που εντελώς ξαφνικά αποφάσισε να παρου­ σιαστεί μπροστά τους. —Κάνετε παιχνίδι; Ή τ α ν σχεδόν κάτι σαν λάκτισμα αυτό που ξεπήδησε από το λαρύγγι του Χινές, ενώ ο αυτοδίδακτος δεν μπό­ ρεσε τουλάχιστον για ένα δέκατο του δευτερολέπτου μέχρι ν' αναγνωρίσει τον Κ α ρ β ά λ ι ο να κρύψει την τα­ ραχή του. Το να αναζητήσει ένα κάθισμα δεν ωφελούσε γιατί πρώτον δεν υπήρχε, αλλά κι αν ακόμα βρισκόταν κάποιο η στενότητα του χώρου δεν επέτρεπε μια τρίτη καρέκλα στο ίδιο τραπέζι, γιατί αλλιώς θα έκλεινε ο διάδρομος και δε θα μπορούσαν πια να περάσουν οι καταδικασμένοι για να πάρουν αυτό το βρόμικο πράγ­ μα, που χωρίς αμφιβολία πρέπει να ήταν εφεύρεση κά­ ποιου που δολοφονούσε τα θύματα του με βασανιστικά αργή και ταυτόχρονα σ ί γ ο υ ρ η μέθοδο, για κοσμοναύτες δίχως γεύση. Ή ο Κ α ρ β ά λ ι ο έπρεπε να φύγει ή και οι

95

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN τρεις ν' αλλάξουν μέρος. Ή τ α ν ο αυτοδίδακτος που έρι­ ξε τ η ν ιδέα ν' επιστρέψουν στο πίσω μέρος του μαγα­ ζιού. —Αν και πρέπει να φύγεις νωρίς για τη Μερκαμπάρ­ να. — Για πού; — Γ ι α τη Μερκαμπάρνα. Εκεί δε δουλεύεις τις τελευ­ ταίες νύχτες; Ο Αντρές άργησε κάπως να μπει στο νόημα και το Α ναι! το είπε με τα μάτια καρφωμένα στον Καρβάλιο για να διαπιστώσει το κατά πόσον έγινε πιστευτός. Αλλά ο ντετέκτιβ ή τ α ν αποφασισμένος να τους τρομοκρατήσει κι έτσι έριξε μια πολύ ειρωνική ματιά στο μαθητή. Σα­ στισμένος, ο Αντρές γύρισε αλλού το κεφάλι του και συνέχισε το τροπάριο που του είχε προτείνει ο αυτοδί­ δακτος. — Έ χ ω λίγη ώρα ακόμα. Π ι ά ν ω δουλειά το ξημέρωμα με τ η ν πρώτη βάρδια. Ο αυτοδίδακτος δε χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ ε αυτή τη φορά την πίσω πόρτα. Μ π ή κ α ν από την κύρια είσοδο και διέσχι­ σαν το φωτισμένο με νέον χώρο, όπου επιδείκνυαν τις λευκές τους σάρκες οι ηλεκτροσυσκευές και κάποιοι μικροί κομπιούτερ που οι voyeurs παρατηρούσαν όπως έκαναν οι Ινδιάνοι του Φαρ Ουέστ όταν επισήμαναν τα πρώτα τηλεγραφικά σύρματα στο βάθος των οροσειρών Ρ ο κ ό σ α ς . Οι κινήσεις του αυτοδίδακτου ήταν λιγοστές και μετρημένες και ενώ σε λίγα λεπτά το πίσω δωμάτιο πλημμύριζε από τους ή χ ο υ ς του κουαρτέτου για έγχορδα σε σι ύφεση μείζονα του Μότσαρτ, στα χέρια των τριών συνεστιαζομένων άνθιζαν π ο τ ή ρ ι α γεμάτα από ουίσκι με πάγο που ο αμφιτρύωνας έβγαλε από ένα μικρό ψυγείο που ο Κ α ρ β ά λ ι ο θυμόταν πως είχε δει στο γραφείο κά­ ποιου επαγγελματία δολοφόνου ή δολοφονημένου. — Σ α ς ακούμε. — Θ α είμαι σύντομος. Περνούσα από δω. Ή αν επιμέ96

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ νετε ήρθα μέχρι εδώ για να μπω λίγο στην ατμόσφαιρα. Μου αρέσει ν' αναπνέω τον αέρα που αναπνέουν οι πε­ λάτες μου. Ο αέρας της Μ ο ν τ κ ά δ α είναι μολυσμένος από τη σκόνη των τσιμέντων της Α σ λ ά ν τ . — Κ α ι τότε που πέρναγα τα καλοκαίρια μου εδώ υ­ πήρχε αυτή η σ κ ό ν η . —Τι ιστορία είναι αυτή με τις καλοκαιρινές διακο­ πές; Ποιος έρχεται να περάσει το καλοκαίρι σ' αυτήν την τρύπα; —Ο κύριος Κ α ρ β ά λ ι ο την προηγούμενη φορά π ο υ είχε έρθει, όταν επισκέφθηκε τους γονείς σου, θυμήθη­ κε σκηνές της παιδικής του ηλικίας. —Ο βοσκός είχε ένα νεογέννητο κατσικάκι. Έ ν α πα­ νέξυπνο γκρίζο κατσικάκι. Κρεμόταν ακόμα από π ά ν ω του ένα κομμάτι του ομφάλιου λώρου και πηδούσε αστα­ μάτητα σαν τρελό. Τ' αγαπούσα πολύ, αλλά μια μέρα το πήρανε, ήμουν εκεί που το πήρανε. Για να το σ φ ά ξ ο υ ν υποθέτω, γιατί από τότε δεν το ξαναείδα. Μερικές φορές ακόμα και τώρα όταν βλέπω ένα κοπάδι, κοιτάζω π ρ ο ­ σεκτικά μήπως και αναγνωρίσω εκείνο το κατσικάκι. — Μα τι λέει ο άνθρωπος; Π α ρ α ι σ θ ή σ ε ι ς έχει; —Άσ' τον να μιλήσει. Κ ά τ ι θέλει να πει. — Ό χ ι . Δεν π ρ ο σ π α θ ώ να πω τίποτε. Π ρ α γ μ α τ ι κ ά δεν ξέρω αν γύρισα για σας ή για ν' επιβεβαιώσω ότι αυτό πια δεν είναι εκείνο που υπήρξε κάποτε. — Έ ν α ς συναισθηματικός περίπατος για τ ο ν έρωτα και για τον θάνατο. Ή τ α ν ο Αντρές που μιλούσε με αγωνία και σαρκα­ σμό. —Τι ξέρετε για το Αλμπαθέτε; Μ ο υ είπανε ότι εκεί κάνει πολύ κρύο και κατασκευάζονται εξαιρετικοί σου­ γιάδες. —Δεν πρόκειται μόνο για αυτό. Είναι μια από τις πλέον εξελισσόμενες περιοχές, χ ά ρ η στη σταδιακή α97

br/zav

ντικατάσταση των παλιών καλλιεργειών με νέα είδη και καινούριους τρόπους άρδευσης. Είναι μια επαρχία πλούσια σε υπόγεια νερά, όπου έχει εφαρμοστεί ένα σύστημα με αρδευτικά αυλάκια που ξεκινάνε από μια κεντρική γ ε ώ τ ρ η σ η . Οι περισσότερες εκτάσεις βρίσκο­ νται ακόμα στα χέρια μιας τάξης γαιοκτημόνων. — Έ τ σ ι , έτσι σε θέλω, αυτοδίδακτε, σκεφτόταν ο Κ α ρ β ά λ ι ο . Α λ λ ά ο αυτοδίδακτος συνέχιζε να επιδεικνύ­ ει τις εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις. Στην πραγματικό­ τητα δεν άξιζαν και τίποτε. Φτάνει να σκεφτείς ότι σε οποιοδήποτε λεξικό το Αλμπαθέτε φιγουράριζε στο Α.

Ο Αντρές έδειχνε δυσαρεστημένος. Δε φαινόταν δια­ τεθειμένος να πιστέψει στο σουρεαλισμό της όλης ιστο­ ρίας και προτιμούσε να σκέφτεται ότι ανάμεσα στον Κ α ρ β ά λ ι ο και το Ν α ρ θ ί ς υπήρχε κάποιος μυστικός κώ­ δικας από τον οποίο ο ίδιος ήταν αποκλεισμένος. —Τι θέλετε λ ο ι π ό ν να μάθετε για το Αλμπαθέτε; — Εσείς μου αναθέσατε αυτή τ η ν υπόθεση. Στην α­ στυνομία δεν μπορώ να απευθυνθώ, μου λέτε ότι δεν ξέρετε τίποτε κι ο σύζυγος της Ενκαρναθιόν βρίσκε­ ται, όπως φαίνεται, στο Αλμπαθέτε. Αυτή τη γυναίκα τη σκότωσαν ή εντελώς τυχαία ή γιατί έκανε διπλή ζωή, γεγονός που εσείς όπως φαίνεται αγνοούσατε. — Κ α ι ποιος δεν κάνει διπλή ζωή; — Ε γ ώ για παράδειγμα. Περνάω τη μέρα μου παρακο­ λουθώντας τη ζωή των άλλων, και δεν έχω χ ρ ό ν ο να ζήσω δυο ζωές. Αυτό πια θα ήταν βίτσιο. Αλλά εσείς σίγουρα κάνετε διπλή ζωή. Για παράδειγμα, αυτό το δωμάτιο. Είναι το σ κ η ν ι κ ό μιας άλλης ζωής σε σχέση με το κατάστημα που διατηρείτε στο μπροστινό μέρος. Και συ; Τι είδους διπλή ζωή κάνεις εσύ; — Ε γ ώ ζω τρεις διαφορετικές καταστάσεις. Το σπίτι, 98

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ οι ανώφελες σπουδές, και το α δ ι ά κ ο π ο κυνηγητό τ η ς δουλειάς. Μη με υπολογίζετε εμένα. Δε θα καταφέρω ποτέ τίποτε. Στην ε π ο χ ή σας, παιδιά σαν και εμένα ανέ­ βαιναν στη θέση του διευθυντή τραπέζης ξεκινώντας από τη θέση του γκρουμ σε ξενοδοχείο. Σήμερα ούτε γκρουμ δεν μπορείς να γίνεις. Δεν υπάρχουν π λ έ ο ν γκρουμ. —Σύμφωνα με τις στατιστικές οι εργαζόμενοι αυτής της χώρας είναι π ο λ λ ο ί περισσότεροι από τους ανέρ­ γους. — Θ α μου άρεσε να τους μετρήσω έναν προς έναν. —Είναι σίγουρο ότι φθάσατε ως εδώ σχεδόν σ τ η ν τύχη και επιπλέον για να μας π λ η ρ ο φ ο ρ ή σ ε τ ε ότι αυτή η υπόθεση είναι η πιο βαρετή από όλες όσες έχετε ανα­ λάβει μέχρι σήμερα, π α ρ ά το γοητευτικό στοιχείο τ η ς ξαφνικής ανακάλυψης του τεμαχισμένου σώματος μιας γυναίκας. Αλλά θα μου πείτε τι γοητεία μπορεί να έχει μια υπόθεση που εν μέρει εξελίσσεται στο Αλμπαθέτε. —Φανταστείτε τ η ν ίδια ι σ τ ο ρ ί α ιδωμένη από ένα Γάλλο. Το Αλμπαθέτε μπορεί να του φανεί τόσο συναρ­ παστικό όσο σε μας το Πουατιέ, για παράδειγμα, σ κ η ­ νικό των εγκλημάτων της Μ α ρ ί Μ π ε ρ ν ά ρ , της Μ α ύ ρ η ς Χήρας. Τι παραπάνω έχει το Πουατιέ που δεν το έχει το Αλμπαθέτε; Ή το Ί σ τ μ π ο υ ρ ν , όπου διαδραματίστηκε το 1924 ένα συγκλονιστικό έγκλημα, γνωστό σαν η περί­ πτωση του εγκλήματος του μπανγκαλόου, του Ί­ στμπουρν. Η αστυνομία κατόρθωσε ν' ανακαλύψει 42 κομμάτια ενός ανθρώπινου σώματος. Σας λέει τίποτε εσάς το Ίστμπουρν; Στο χέρι σ α ς είναι να γίνει το Αλ­ μπαθέτε αθάνατο, που είναι άλλωστε γνωστό από τ η ν εποχή του εμφύλιου ακόμα για τις βαρβαρότητες που διέπραξε εκεί ο Αντρέ Μαρτί, ένας από τους α ρ χ η γ ο ύ ς των Διεθνών Ταξιαρχιών. Το Αλμπαθέτε είναι δικό σ α ς . —Είναι μια ά π ο ψ η , τη δέχομαι. —Εγώ φεύγω. 99

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Kι ο Αντρές έφυγε ακολουθούμενος από την εξετα­ στική ματιά του φίλου του. Ο αυτοδίδακτος επωφελήθη­ κε από τη σιωπή που ακολούθησε για να διευθύνει με το ένα δάκτυλο τήν κρυμμένη στο δίσκο ορχήστρα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο , χωμένος στον παλιό καναπέ με το φθαρμένο δέρμα, είχε δεξιά του το χ ώ ρ ο της εσώτερης νόησης του τέρατος, ένα τραπέζι, ένα στερεοφωνικό, ράφια με βι­ βλία και αριστερά, χωρισμένα με μια νοητή γραμμή, ένα δάσος από μεταλλικά ράφια γεμάτα από μικρές ηλεκτροσυσκευές, μύλους του καφέ, καφετιέρες, ανοιχτήρια, τροχούς. Έ μ ο ι α ζ ε σαν ένα διπλό ντεκόρ ενός περι­ στρεφόμενου σκηνικού για στούντιο κινηματογραφικό ή τηλεοπτικό που περίμενε να χρησιμοποιηθεί σ' ένα έργο που παιζόταν από τ η ν άλλη πλευρά του τοίχου. —Δεν πάει στη Μερκαμπάρνα. — Ό χ ι , δεν πάει στη Μερκαμπάρνα. — Ν α ι , αλλά στους γονείς του λέει ότι δουλεύει στη Μερκαμπάρνα. — Είναι καλό παιδί και μάλιστα με την κλασική έν­ νοια του όρου. Οι λαϊκές τάξεις βλέπεις διατηρούν πνευ­ ματικές αξίες που π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι από εγχειρίδια παιδαγω­ γ ι κ ή ς του περασμένου αιώνα. Τους αστικούς κώδικες, για παράδειγμα, τους λαμβάνουν υπόψη τους μόνο οι φτωχοί όταν θέλουν να αποδείξουν πως είναι εντάξει. — Π ο ύ δουλεύει; —Τι σημασία έχει. Σας π ρ ο σ κ α λ ώ για φαγητό. Σκέπασε τα αγαπημένα του αντικείμενα και τη στιγμή που έσβηνε τα φώτα και πίεζε το ελατήριο της αυτόμα­ της πόρτας θαρρείς ότι υ π ή ρ χ ε στις κινήσεις του η ζε­ στασιά ενός τρυφερού αποχαιρετισμού ως την επόμενη μέρα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο τον ακολούθησε με το αυτοκίνητο του μέχρι το Π α σ έ ο ντελ Κ ο λ ό ν και αναζήτησε πάρκινγκ κοντά στο κτίριο της Λόνχα, πολύ κοντά από το σημείο όπου ο Ν α ρ θ ί ς είχε αφήσει το καινούριο του Φολκσβάγκεν. Τον ο δ ή γ η σ ε σε ένα ρεστοράν που θύμι100

J br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ζε παράρτημα Ταμιευτηρίου και έφθανες σ' αυτό, δια­ σχίζοντας ένα διάδρομο που έβγαζε κατευθείαν στο δρό­ μο. Στην κρυστάλλινη πόρτα ή τ α ν χαραγμένη η ονομα­ σία «Ρακό ντεν Πεπ» και η αδιαφάνεια τ η ς πόρτας απο­ κάλυψε ένα μικρό χώρο σε σ χ ή μ α Γάμα, με μία ό χ ι μεγαλύτερη κουζίνα προς τα αριστερά, όπου οι μάγει­ ροι δούλευαν σχεδόν κάτω α π ό τη μύτη των πελατών. —Γεια σου, φίλε. Έ χ ε ι ς το τραπέζι σου όπως πάντα. Αυτός που υποδέχτηκε τον Ν α ρ θ ί ς ή τ α ν ένας νέος άνδρας με λίγα γένια. Και π α ρ ' όλο που το μαγαζί ή τ α ν γεμάτο, έτρεξε αμέσως στο τραπέζι απαριθμώντας τους τα περιεχόμενα του καταλόγου μ' όλα τα σχετικά σ χ ό ­ λια. Πέρασε στα καστιλιάνικα όταν κατάλαβε πως αυ­ τά χρησιμοποιούσε ο Ν α ρ θ ί ς με τον Κ α ρ β ά λ ι ο και συ­ νεπείς στις αξιώσεις τους ζ ή τ η σ α ν φ α σ ό λ ι α με μύδια και μπακαλιάρο με σκόρδο. Τέλος, ήρθε ακόμα και ο ιδιο­ κτήτης και ενίσχυσε τον πατριωτισμό του Ν α ρ θ ί ς , εξυ­ μνώντας τα λευκά κρασιά του Πεναντές. — Ν α ι , φίλε μου, ναι. Είμαστε κ α τ α π λ η κ τ ι κ ή χώρα. Ή φάρσα ήτανε ή επιχειρηματικό δαιμόνιο. Το δεί­ πνο είχε μια ιδιαίτερη λάμψη που οφειλόταν κυρίως στο συνδυασμό απλών πιάτων φτιαγμένων με καλά υλικά. Ιδίως, το εξαιρετικό ψάρι γαρνιρισμένο με ψιλοκομμέ­ να ροδισμένα σκόρδα. Ο Ν α ρ θ ί ς σαν τακτικός πελάτης αισθανόταν περήφανος για τις εξουσίες που απολάμβα­ νε και διαφήμιζε τις δόξες αυτού του οικογενειακού μαγαζιού. — Π ο λ λ έ ς φορές, κυρίως το μεσημέρι, σ' εκείνο εκεί το τραπέζι κάθεται ο κυβερνήτης της Βαρκελώνης. — Κ α ι νομίζετε ότι αυτό αποδεικνύει ότι εδώ κάνουν καλή κουζίνα; —Οι κυβερνήτες τρώνε πάντα καλύτερα κι α π ' τους υπουργούς τους ίδιους. Έ χ ο υ ν πιο αναπτυγμένη τ η ν αί­ σθηση της γεύσης. Αυτό το μέρος μου αρέσει σαν χώ­ ρος, επειδή βρίσκεται στην ομορφότερη π ε ρ ι ο χ ή τ η ς 101

br/zav

Βαρκελώνης καν επιπλέον επειδή η ταμπέλα του είναι στα καταλάνικα. Η Κ α τ α λ ο ν ί α έχει διασώσει μόνο τα ονόματα. Κ α ι δεν πιστεύω ότι πρόκειται να διασωθεί και τίποτε περισσότερο. Π α ρ ' ό λ ο το κρασί και το υπέροχο πούρο Κοΐμπα που άναψε ο Ν α ρ θ ί ς για να τιμήσει την ισπανική "τάξη των καταναλωτών των Κ ο ΐ μ π α * , ο αυτοδίδακτος δεν έδειχνε να παραιτείται από τον ιστορικό πεσιμισμό ιδωμένο με το μάτι ενός κοινωνιολόγου εντομολόγου. —Αυτή είναι λοιπόν η διπλή ζωή σας; —Αναφέρεστε στο καλό φαγητό; Ό χ ι . Στην πραγμα­ τικότητα σπάνια τρώω καλά. Μ ο υ αρέσει όμως να με υποδέχονται όπως με υποδέχτηκαν κι αυτό προϋποθέτει μια κάποια τακτική προσέλευση. Αλλά συνήθως τρώω οτιδήποτε στο πίσω μέρος του καταστήματος της μητέ­ ρας μου. Ή στα λουκάνικα Φρανκφούρτης όπου με συ­ ναντήσατε. Μη μένοντας ικανοποιημένος με το να παρακολουθεί τη συμπεριφορά των άλλων, ο αυτοδίδακτος φαίνεται πως από τη στιγμή που ξυπνούσε ως την ώρα που κοι­ μόταν παρατηρούσε και τη δική του. Σίγουρα θα είχε και κάποια θεωρία για τον εαυτό του τον ίδιο. — Κ α ι τώρα στις πουτάνες. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο δεν ήταν προετοιμασμένος για κάτι τέ­ τοιο. — Π ώ ς είπατε; — Π ω ς τώρα θα πάμε στις πουτάνες, διευκρίνισε ο κ α χ ε κ τ ι κ ό ς παντογνώστης, κατακόκκινος από τα δυο μπουκάλια κρασί και το λικέρ φραμπουάζ. — Ε ί μ α ι ελεύθερος να πω ναι ή όχι; — Σ α ς συμβουλεύω να δεχτείτε, γιατί στο μέρος που πρόκειται να πάμε σας περιμένει μια έ κ π λ η ξ η . Η πορ* Κ ο ΐ μ π α , π ο ύ ρ α αβάνας που στέλνει ο Φ ι ν τ έ λ Κ ά σ τ ρ ο σ τ ο ν Φελίπε Γ κ ο ν τ ζ ά λ ε θ . (Σ.τ.Μ.) 102

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ νεία είναι η ακριβής μετάφραση αυτής της κοινωνίας. Βρισκόμαστε ακριβώς στα μισά του π α ι χ ν ι δ ι ο ύ , κάτι ανάμεσα στην εξιλέωση και τ η ν κατρακύλα. Α λ λ α γ ή της βιομηχανίας, κρίση τ η ς οικονομίας. Λοιπόν, ας ε­ πιχειρήσουμε να κατατάξουμε τις πόρνες που κυκλοφο­ ρούν στην πιάτσα, καταλαβαίνει κανείς καλύτερα από κοινωνιολογία αν έχει παρακολουθήσει κ ά π ο ι ο ν κύκλο μαθημάτων στο Αυτόνομο Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο , όπως έκανα κι εγώ πριν από καιρό. Για να ξεκινήσουμε: η κ λ α σ ι κ ή πουτάνα του δρόμου ή του μπαρ της π ε ρ ι ο χ ή ς με τα πορνεία, ένα είδος καταδικασμένο σε βιολογική φθο­ ρά, αναζωογονημένο τώρα πια με νέο αίμα από τη γενιά των ανέργων, ή λιγότερο μορφωμένη και συνεπώς ικανή για ν' αναζητήσει τρόπους εκπόρνευσης καλύτερα δια­ τιμημένους. Ό μ ω ς αν κοιτάξεις π ρ ο σ ε κ τ ι κ ά βρίσκεις πραγματικές πουλάδες σ' απίστευτες τιμές, ειδικά στο κάτω μέρος των Ράμπλας ή στη γωνία του Ν ο σ ο κ ο ­ μείου ή της Π ό ρ τ α Φερίσα με τις Ράμπλας. Μετά υπάρ­ χουν και οι πιο παραδοσιακές που έ χ ο υ ν ε λ ά χ ι σ τ α δια­ φοροποιηθεί, όπως η πουτάνα της μπάρας σ τ η ν καφετε­ ρία της οποίας την ιστορική προέλευση πρέπει να τ η ν αναζητήσει κανείς στην καφετερία της Σαριά, η οποία όμως υποφέρει από τον ανταγωνισμό της πουτάνας που δουλεύει με το τηλέφωνο και που βρίσκεις συνήθως στις σελίδες με τις αγγελίες του ριλάξ και των επαφών της Λα Βανγκουάρντια ή του Ελ Π ε ρ ι ό ν τ ι κ ο . Έ χ ε τ ε διαβά­ σει τη λογοτεχνία που καλύπτει αυτή η π ρ ο σ φ ο ρ ά ; Μ η ν τ η ν αγνοήσετε. Μετά, υπάρχει και η πουτάνα που υπο­ τίθεται ότι το κάνει ευκαιριακά μέσω κάποιου μαστρο­ πού, στα κρυφά, να μην το μάθει ο σύζυγος, γιατί περ­ νάνε μια δύσκολη στιγμή, λόγω της ανεργίας, καταλα­ βαίνετε, ή γιατί τις ωθούν στην πορνεία τα ναρκωτικά ή μια θρησκευτική αίρεση, όλα γίνονται. Θα μας έπαιρνε πολύ χ ρ ό ν ο να τα εξιστορήσουμε, α λ λ ά εγώ κλίνω σ' αυτές που λέμε πουτάνες του ριλάξ, που συνήθως είναι 103

br/zav

μασέρ, αλλά καλύτερα να σιγουρευτείς π ρ ι ν πας, γιατί δεν εννοούν πάντοτε αυτό. Το καλύτερο είναι να πας συστημένος για να 'χεις μια π ε ρ ι π ο ί η σ η κομπλέ, από τη σάουνα μέχρι το ελεύθερο γαμήσι, περνώντας από ένα καλό μασάζ, υγρό ή στεγνό, με γιαπωνέζικα φύκια ή χ ω ρ ί ς γιαπωνέζικα φύκια, ουίσκι Black Label και βί­ ντεο, όπου πρωταγωνιστεί πάντα ο ίδιος μαύρος με τον τεράστιο φαλλό και την ίδια ξανθιά να τον πιπιλίζει. Τα μάτια και τα γεμάτα σάλιο χ ε ί λ η του αυτοδίδα­ κτου σπίθιζαν. — Θ α πάμε σε μια αίθουσα κλασικού ριλάξ. Θυμίζει πολύ τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα χ ρ ό ν ι α της παρακ­ μής στο πέρασμα των οποίων η Κ α τ α λ ο ν ί α θα μοιάζει με χ ω ρ ι ό , π α ρ ' όλο που θα συμβαίνει το εντελώς αντί­ θετο. Αλλά ας βάλει η Ισπανία τα δυνατά της και η Ευρώπη για να τους γκρεμοτσακίσουν, γιατί οι βάρβα­ ροι βρίσκονται π ρ ο των πυλών. Δε διευκρίνισε για ποιους βάρβαρους επρόκειτο, και ίσως πριν ακόμα καταλάβει τι στο καλό συνέβαινε, ο­ δηγημένος από αυτόν τον οχετό των γνώσεων, ο Καρ­ βάλιο βρέθηκε α ρ χ ι κ ά δίπλα σε έναν επικίνδυνο μισομεθυσμένο οδηγό και στη συνέχεια να κατεβαίνει τις σκάλες μιας σάουνας όπου συνάντησε δυο χαμογελα­ στά κορίτσια, που δε φορούσαν τίποτ' άλλο εκτός από δυο άσπρες ελαφρές ρόμπες και την υπόσχεση ότι θα τις έβγαζαν. — Εσύ κούκλε, γνωρίζεις περί τίνος πρόκειται. Κι ο φίλος σου το ίδιο; —Ο φίλος μου τα ξέρει όλα, επανέλαβε την ερώτηση ο αυτοδίδακτος κι έσπρωξε τον Κ α ρ β ά λ ι ο προς το βε­ στιάριο. Κοιτούσε όμως σαν χωριάτης δεξιά αριστερά, σαν να έλειπε κάποιος ή κάτι από το βεστιάριο, αλλά γρήγορα στο ι σ χ ν ό του πρόσωπο σχηματίστηκε ένα χαμόγελο καθώς τους πλησίαζε ο Αντρές, με λευκό παντελόνι 104

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ και πουκάμισο, κατακόκκινος από το διπλό ερύθημα του κόκκινου φωτισμού και της έ κ π λ η ξ ή ς του, με τα χέρια γεμάτα πετσέτες, προχωρώντας α ρ γ ά προς το μέρος των δυο πελατών που ή τ α ν μάλλον ανεπιθύμητοι. —Αυτή ήταν η έ κ π λ η ξ η ! Ο Καρβάλιο δεν ήξερε αν έπρεπε να ξεσπάσει τ η ν οργή του πάνω στον αυτοδίδακτο ή στον ίδιο του τον εαυτό. Ο Αντρές άφησε τις πετσέτες πάνω σ' ένα υπερυ­ ψωμένο σκαλί στο κέντρο του βεστιαρίου και έφυγε δίχως καν να τους κοιτάξει. —Λεκανιέρης των πορνών, από τις εννιά το βράδυ ως τις τρεις το πρωί. Δε θα το πιστέψετε. Είναι η πιο επικίνδυνη βάρδια. Π ο λ λ έ ς φορές ξεσπάνε φασαρίες. Ή δ η ο Κ α ρ β ά λ ι ο έβλεπε μέσα από τη σάουνα τα ρυάκια που έριχναν τα ακριβά και δυνατά κρασιά πάνω στο ξύλινο πάτωμα. Ο ατμός έκανε τον αυτοδίδακτο να φαίνεται σαν ένα ακαθόριστο γυμνό ανθρωπάκι καθισμένο στη γωνία στο πιο ψ η λ ό σκαλοπάτι της σάουνας. — Ό τ α ν θα πάτε στο Αλμπαθέτε, για να μπείτε στη Βαλένθια καλύτερα να περάσετε μέσα από τη Χάτιβα καν την Αλμάνσα. Κι ο Καρβάλιο κατέβασε τα βλέφαρα, ίσως για να πει μάλιστα, κύριε, ίσως απλά καν μόνο γατί ο ιδρώτας που έσταζε απ' τα φρύδια του έμπηγε στα μάτια του καρφί­ τσες από οξύ.

— Θ α ήταν πιο ευχάριστη μια εκδρομή μέχρι το Μ α ν θανίλια Μπέι. Ο ταξιτζής προσπαθούσε να παρεκκλίνει από τ η ν πορεία του προς το αεροδρόμιο και τ η ν εκδρομή στο Τομπάγκο, αλλά είχε μάθει πια να ερμηνεύει τη σιωπή του Χινές και τον άφησε ακριβώς μέσα σ τ η ν ο χ λ ο β ο ή 105

br/zav

του σιδηροδρομικού σταθμού, σε μια π ό λ η αποδιοργα­ νωμένη εντελώς με το π ρ ό σ χ η μ α της κήρυξης του τρί­ του παγκόσμιου πολέμου. Ό λ ο ι οι μαύροι και οι Ινδοί τ η ς Κ α ρ α ϊ β ι κ ή ς π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν να καταλάβουν με έφο­ δο τις αίθουσες ελέγχου και επιβίβασης του αεροδρο­ μίου της Τρινιδάδ, και για να φθάσεις στο γκισέ έπρεπε ν' αποφασίσεις αν θα σπρώξεις ή θ' αφήσεις να σε σπρώξουν, και ακριβώς εκείνη τη στιγμή δυο σχιζοφρε­ νείς υπάλληλοι, με συγκρατημένες χειρονομίες και φω­ νή που έτρεμε, πρόσταζαν περιμένετε στη σειρά σας και σε τοποθετούσαν σε μια μυστηριώδη σειρά δραπετών με κατεύθυνση το Τ ο μ π ά γ κ ο . Οι πιο ανυπόμονοι ήταν οι Ευρωπαίοι και οι βορειοαμερικάνοι, ναυαγοί σ' ένα πέ­ λ α γ ο ς παραιτημένων ιθαγενών μεταμφιεσμένων για το χειμώνα της Κ α ρ α ϊ β ι κ ή ς , σε αντίθεση με τους απρό­ σ κ λ η τ ο υ ς μοναχικούς με τα γουόκμαν, μιμητές μιας αι­ σ θ η τ ι κ ή ς του Χάρλεμ, μπλούζες με σκισμένα μανίκια για να μένουν ελεύθερα τα μυώδη γυμνά μπράτσα και τα βραχιόλια τα διαλεγμένα σ τ η ν τύχη από οποιοδήπο­ τε φθηνομάγαζο οπουδήποτε στη γ η . Ο Χινές νόμισε πως φώναξαν τρεις φορές τ' όνομα του, όταν είδε τις μάζες να ξεχύνονται προς τα γκισέ και πίσω από το παραπέτο τους υπαλλήλους να διαβάζουν τα ονόματα αυτών που θα έφευγαν με τ η ν επόμενη π τ ή σ η . Καμιά α π ό τις τρεις φορές δεν άκουσε τ' όνομα του, κι όταν κατάφερε να φθάσει μέχρι το γκισέ περνώντας πάνω από παιδιά, γέρους, χοντρές νταντάδες, που δε διαμαρτύρο­ νταν ούτε για τις σπρωξιές του Χινές, ούτε για τις χο­ ντρές στάλες που έριχνε επίμονα η β ρ ο χ ή , ο υπάλληλος αποσύνδεσε το μεγάφωνο στον ή χ ο του οποίου λικνιζό­ ταν ο καθισμένος του σκελετός για ν' απαντήσει: —Δεν ξέρω. Ί σ ω ς σήμερα. Ί σ ω ς αύριο. —Αύριο; —Δεν ξέρω. Ί σ ω ς βάλουν το απόγευμα ένα μεγαλύτε­ ρο αεροπλάνο. 106

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Αλλά τότε πρέπει να βρω κάπου να κ ο ι μ η θ ώ απόψε στο Τομπάγκο. Ο συνομιλητής του σήκωσε τους ώμους του και ξα­ ναγύρισε στα μεγάφωνα. Ο Χινές απομακρύνθηκε από το γκισέ διασχίζοντας ένα στενό διάδρομο ανάμεσα α π ' τους μαύρους, κάτω από το πιτσίλισμα των σ τ α γ ό ν ω ν της βροχής που γίνονταν ό λ ο και π ι ο τολμηρές, ενώ σκεφτόταν ότι του έμεναν ακόμα ε λ ά χ ι σ τ α χ ρ ή μ α τ α και ότι πολύ γ ρ ή γ ο ρ α έπρεπε να καταφύγει σ τ η ν πιστω­ τική του κάρτα. Έ ξ ω περίμενε η β ρ ο χ ή και τα π λ ή θ η που ήταν μαθημένα πλέον σ τ η ν αναμονή κάτω α π ' τα υπόστεγα. Μ π ή κ ε σ' ένα ταξί χ ω ρ ί ς να σταματήσει το μέτρημα των λίγων του δολαρίων που τον τρόμαζε και η είσοδος στο Π ο ρ τ Σπέιν του φάνηκε τώρα περισσότερο από ποτέ άλλοτε σαν εθελοντική είσοδος σε μια ταφό­ πλακα που θα 'κλεινε πίσω του αμέσως μόλις εκείνος έμπαινε. Στην πόρτα του ξενοδοχείου του φάνηκε πως τον φώναξαν, στην αρχή πίστεψε πως ή τ α ν ένα εσωτε­ ρικό κάλεσμα, μετά υπέθεσε πως ή τ α ν κ ά π ο ι α σειρήνα που σφύριζε πέρα από τα κτίρια και τις εξέδρες των Κινγκς Γουόρφ. Η Γκλάντις κι ο μπάρμαν έβγαιναν από την περιστρεφόμενη πόρτα. Αυτή πέρασε δίπλα του δίχως να του μιλήσει καν, ο μπάρμαν του 'κλεισε το μάτι, παρ' όλο που στη σουφρωμένη του μύτη διέκρι­ νες κάτι το υποτιμητικό. Ο Χινές μπήκε στο χ ο λ για ν' αποφύγει ν' ανοίξει διάλογο με το ζευγάρι, αλλά ξανα­ βγήκε όταν τους είδε να μπαίνουν σ' ένα ταξί, αρνήθηκε την πρόταση για το Μαράκας Μπέι που βρισκόταν πά­ ντα κάτω από τη γλώσσα του π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ του ταξιτζή και διέσχισε την οδό Ν τ ο κ αναζητώντας τις εισόδους στον περίβολο του λιμανιού. Π ά ν ω από τις στέγες φαί­ νονταν οι γερανοί που πετούσαν στο ρελαντί και ot ξαφνικές πτώσεις τους με τον γάντζο πάνω απ' τα αμπά­ ρια και τις αποθήκες σαν να 'θελαν ν' αποκλείσουν κάθε πιθανή απώλεια της λείας τους. Έ ν α λιβανέζικο γκαζά107

br/zav

δικο έκλεισε τον ορίζοντα της φαρδιάς μπούκας του λιμανιού, κι όταν πια είχε απομακρυνθεί έριξε μια μα­ τιά στο ρολόι του: 21 Ιανουαρίου. Και συνειδητοποιώ­ ντας την ημερομηνία άρχισε να τρέχει, για να το δει όσο το δυνατόν γρηγορότερα, και πράγματι η καρίνα του Ρόδου της Αλεξάνδρειας ήταν εκεί, σιγοντάροντας τη μανούβρα της στροφής της αριστερής πλευράς για να προσπεράσει τα υπόλοιπα πλοία. Ή τ α ν σαν να έφθανε το σπίτι του π ρ ι ν απ' αυτόν, εκείνα τα τέσσερα κεφα­ λαιώδη ευνοϊκά σημεία, μια πατρίδα. Εξέτασε με το βλέμμα του την κοψιά του πλοίου έτσι όπως κοιτάζει κανείς τ η ν ερωμένη του μετά από μια μακρόχρονη απου­ σία ή μια άκαρπη περίοδο λ ή θ η ς και περίμενε ώσπου να σταματήσει τελείως, μόνος σχεδόν, με μοναδική συ­ ντροφιά τους ράθυμους μούτσους, που δούλευαν μ' ένα αποτσίγαρο στα χείλη και με κινήσεις αργές και ακρι­ βείς για να δέσουν τους κάβους. Π ρ ο ς τ η ν κατεύθυνση του πλοίου, σε αναζήτηση των θησαυρών του ξεκινού­ σαν ανατρεπόμενα φορτηγά, μέσα σε μια απαραίτητη τελετουργία ανταλλαγής που σε άλλες περιπτώσεις εκεί­ νος είχε παρακολουθήσει από την κουβέρτα ή τη γέφυ­ ρα. Και εκεί φαντάστηκε και τους συντρόφους του, Χέρ­ μαν, Χουάν, Μ α ρ τ ί ν και τον καπετάνιο Τουρόν*, κι άλλα πρόσωπα των οποίων το όνομα δε χρειαζότανε γιατί απλώς και μόνο η φάτσα τους ή μια κίνηση τους σήμαινε τ η ν αναγνώριση της ταυτότητας τους αποκτη­ μένης μέσα στη μοναξιά ενός ταξιδιού που βάσταγε μέ­ ρες και μέρες μέσα στο πέλαγος ή κόντρα στο πέλαγος. Η παρουσία του Ρόδου της Αλεξάνδρειας του πρότεινε και του φανέρωνε ξανά τη θάλασσα με μεγαλύτερη έντα­ ση από τότε που παρατηρούσε τ' αφρισμένα κύματα στο * Τ ο υ ρ ό ν , είναι το μαντολάτο που σ τ η ν Ισπανία είναι το κατ' εξοχήν χ ρ ι σ τ ο υ γ ε ν ν ι ά τ ι κ ο γ λ υ κ ό . Τουρόν, ονομάζει ο Μ ο ν τ α λ μ π ά ν και τον κ α π ε τ ά ν ι ο του Ρόδου της Αλεξάνδρειας. (Σ.τ.Μ.) 108

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Μαράκας Μπέι. Η θάλασσα δεν υ π ή ρ χ ε για αυτόν αν δεν υπήρχαν πλοία και άνοιξε τ η ν αγκαλιά του σαν να 'θελε να υποδεχτεί αυτόν το λευκό όγκο που μόλις είχε καθησυχάσει, αλλά στην πραγματικότητα το 'κανε μόνο για να αγκαλιάσει τον ίδιο του τον εαυτό γιατί ένιωθε βαθιά συγκινημένος. Π έ ρ α σ α ν δυο τρεις ώρες μέχρι ν' αρχίσει να κατεβαίνει το π λ ή ρ ω μ α και μέχρι τότε έκοβε βόλτες πάνω κάτω στην προκυμαία, προσπαθώντας να παρατηρεί χωρίς να γίνεται α ν τ ι λ η π τ ό ς από το π λ ο ί ο . Οι διαδικασίες της φόρτωσης και της εκφόρτωσης άρ­ χιζαν μ' ένα ρυθμό που θ' απαιτούσε δουλειά μιας ολό­ κληρης μέρας κι όταν πια η δουλειά θα 'χε αρχίσει να ρολάρει, ο Χερμάν θα κατέβαινε, γιατί αυτή ήταν κάθε φορά που έπιαναν λιμάνι η προδιάθεση του και γιατί επιπλέον ήθελε να εγκλιματίζεται στο χ ώ ρ ο . Και επιτέ­ λους τον είδε στην α ρ χ ή στο πιο ψ η λ ό σκαλοπάτι της σκάλας αποβίβασης κι ύστερα να κατεβαίνει μ' ένα βη­ ματισμό σίγουρο που τον έκανε πιο πολύ να τρέχει παρά να περπατάει τη στιγμή που τα πόδια του πατούσαν το έδαφος του λιμανιού. Ο αξιωματικός δίστασε για λίγο, συμβουλεύτηκε ένα δυο εκφορτωτές και πήρε την κατεύ­ θυνση του Π ο ρ τ Σπέιν. Ο Χινές τον ακολούθησε και τον άφησε να πάει προς το Χολιντέι Ιν, πριν αρχίσει να τον φωνάζει. Ο Χερμάν γύρισε και περίμενε να έρθει προς το μέρος του. —Είσαι λοιπόν ζωντανός ακόμα. —Αν μπορείς να το πεις ζωή αυτό. Βλέπεις τι σκατόκαιρο κάνει. — Κ α λ ά , αν έβλεπες τον ή λ ι ο που έκανε κατά μήκος όλης της ακτής της Βενεζουέλας. — Εκεί έπρεπε να 'μαι. Περπατούσαν προς το ξενοδοχείο α ν τ α λ λ ά σ σ ο ν τ α ς ειδήσεις των τελευταίων βδομάδων, ο Χερμάν δεν απο­ φάσιζε ακόμα να μπει στο θέμα της παράξενης εξαφάνι-

109

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σης, κι έτσι έγινε ώσπου βρέθηκαν με δυο ντραμπουί που ο Χινές αναγκάστηκε να ζητήσει δυο φορές. — Μ ι α χ α ρ ά είναι εδώ, ο κ ή π ο ς με τα τροπικά φυτά, η πισίνα, όλα. — Θ α 'ταν καλά αν είχε ή λ ι ο . Τ ο ν βλέπεις αυτόν τον Ινδό. Περνάει τη μέρα του ασχολούμενος με την πισίνα, μπορείς να μου πεις το λόγο; —Άντε τώρα να ξέρεις. Και με σένα τι θα γίνει; —Δεν έ χ ω ιδέα. — Θ α έρθεις ή δε θα έρθεις; —Δεν ξέρω. Τι λέει ο Τουρόν; — Σ τ η ν α ρ χ ή έβριζε θεούς και δαίμονες και πάλι καλά που του τα 'ψαλε ο Χουάν κι έτσι όπως είναι πιο δειλός κι από ένα κουτσό περιστέρι αναγκάστηκε να το βουλώ­ σει. Αλλά αυτό δεν μπορεί να κρατήσει πολύ κι αν δεν εμφανιστείς και τώρα πρέπει να ειδοποιήσει την εται­ ρεία. Π ρ ο ς το παρόν τους τηλεγράφησε ότι πήρες άδεια για λόγους υγείας. Κ α ι εδώ που τα λέμε δεν είναι και ψέματα, γιατί δεν ή σ ο υ ν και πολύ καλά όταν ήμαστε πάνω. — Π ό τ ε φεύγετε; —Αύριο. Η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσαμε κι από­ ψε να φύγουμε, αλλά ο Τουρόν είναι όλο παραξενιές, αυτός είναι πιο τρελός κι από σένα, περνάει τη μέρα του μιλώντας για επικίνδυνες μάχες που γίνονται σε κείνες τις θάλασσες και υποστηρίζει πως αλλάζει κάθε μέρα ο βυθός της θάλασσας εξαιτίας μυστικών πυρηνι­ κών δοκιμών. Ό τ α ν φθάσουμε σ τ η ν Ισπανία θα μιλήσω σ' αυτούς από το συνδικάτο για τον τύπο, να δούμε τι μπορούνε να κάνουνε. Ο Χινές παρατηρούσε το κιτρινοπράσινο υγρό που είχε μείνει στα π ο τ ή ρ ι α και το βυθισμένο βύσσινο που άρχιζε πια να χάνει τη λάμψη της υγρασίας. Έμοιαζε σαν μια σταγόνα αίμα αναποφάσιστη σχετικά με το αν θα στάξει και πέσει. 110

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Θ α 'πρεπε να γυρίσω. Είναι ανάγκη να γυρίσω. — Κ α ι ποιος διάολος στο απαγορεύει; Με βγάζεις από τα ρούχα μου. Κοίτα, δεν μπορούμε να φάμε μαζί γιατί πρέπει να βοηθήσω στο φόρτωμα. Σ τ η ν πραγματικότητα κατέβηκα μήπως και σε έβλεπα και ήθελες ν' ανέβεις και συ. Εξάλλου ανήκεις στο πλήρωμα. Το ξέχασες; Α λ λ ά απόψε μπορώ να κατέβω σ τ η ν ξ η ρ ά και να το γλεντή­ σουμε. Πώς τα πάνε α π ' αυτή την ά π ο ψ η ; —Ούτε που κατάλαβα. —Τι δεν κατάλαβες; — Ν ο μ ί ζ ω πως δε γίνεται και τίποτε γιατί έχει κ α κ ό καιρό και οι πιο πολλοί τουρίστες π η γ α ί ν ο υ ν στο Το­ μπάγκο, την Αρούμπα και το Κ ο υ ρ α κ ά ο . Έ τ σ ι λ ο ι π ό ν εδώ ασχολούνται αποκλειστικά με το να ακούνε μουσι­ κή στους δρόμους με αυτά τα μουσικά ψυγεία που μετα­ φέρουν ή χώνονται σε μεγάλα άδεια καταστήματα γ ι α να μάθουν τα τραγούδια των γιορτών. — Π ο ι ω ν γιορτών; — Τ ω ν Καλυψώ, του καρναβαλιού, δ η λ α δ ή . Το ίδιο κάνει. —Λοιπόν, να βγω ή όχι; — Μπορώ να σου προσφέρω μια καναδέζα για να τ η ς τον ρίξεις και ν' εξυψώσεις το η θ ι κ ό των Ισπανών, γιατί εγώ προσπάθησα πριν α π ό μέρες και δεν τα κατάφερα. —Είναι λ ε π ρ ή ; Κ ο υ τ σ ή ; — Ό χ ι . Μια χ α ρ ά είναι. Κ α ι δεν έχει κανένα ενδοια­ σμό, πάει κατευθείαν στο ψ η τ ό . —Σκέτο σφουγγάρι δ η λ α δ ή , μάλιστα. Θα 'θελα να τη δω αλλά το π α ρ α τ ρ ά β η ξ α στο Μ α ρ α κ α ΐ μ π ο και τ η ν Γκουάιρα και θέλει και το κορμί μου να ξεκουραστεί πια. Αν η θεία είναι τ ό σ ο καλή... —Δε νομίζω πως συμβαίνει κάτι τέτοιο. —Τότε θα μείνω στο π λ ο ί ο . Π ή γ α ι ν ε να φτιάξεις τις βαλίτσες σου και να μπαρκάρεις απόψε κιόλας. Σε μια ώρα θα 'ναι όλα εντάξει. 111

br/zav

—Άσε να το σκεφτώ κάπως καλύτερα. Μια νύχτα ακόμα. — Θ α φύγουμε ξημερώματα. Αν μείνεις, έλα τουλάχι­ στον να σ' αποχαιρετήσουμε και να μαζέψεις τα πράγ­ ματα σου που έχουν μείνει στο πλοίο. Κ α θ ώ ς έφευγε ο Χινές π ή γ ε να τον φωνάξει. Αλλά δεν το έκανε, αποτελείωσε το ποτό του, μάσησε το βύσσινο που του φάνηκε πικρό κι έφτυσε το κουκούτσι στο πο­ τήρι. Ή δ η στο δωμάτιο, η α ν ο ι χ τ ή βαλίτσα, μισοάδεια από τ η ν πρώτη κ ι ό λ α ς μέρα που έφθασε, μετατρεπόταν βαθμηδόν σε μια πιεστική ε π ί κ λ η σ η που την άκουγε καθώς περπατούσε πάνω κάτω, από το τετράγωνο της π ό λ η ς και τη μακρινή θάλασσα που έβλεπε από το μπαλ­ κόνι, ως την πόρτα όπου δεν μπορούσε να περιμένει τον ερχομό κανενός που ν' αγαπούσε. Και στο νιπτήρα, ο καθρέφτης του επέστρεφε ένα π ρ ό σ ω π ο καταδικασμένο σε φόβους και μανίες αφηρημένες ή συγκεκριμένες που δεν ήθελε ν' αναφέρει ούτε στον ίδιο του τον εαυτό, ούτε ακόμα όταν πλησίαζε τα χ ε ί λ η του στο κρύσταλλο και το φιλούσε προφέροντας τ' όνομα του, ή σαν να έβγαινε από ένα τρομακτικό πηγάδι το όνομα της Ενκάρνας, ειπωμένο σαν π α ρ ά π ο ν ο . Στο βάθος του καθρέφτη το π ρ ό σ ω π ο του διαγραφόταν για να δώσει τη θέση του στο Χρυσό Κέρατο, ιδωμένο από τον εξώστη του Τοπκαπί, στις βάρκες που έβγαιναν α π ' την πορεία τους στο Βόσπορο για να κατευθυνθούν σε μέρη απόμερα της Κωνσταντινούπολης. Δεν είχε ταξιδέψει ποτέ στη Μαύ­ ρη Θάλασσα. Τ η ν είχε δει μόνο από τις παραλίες της Κ ί λ υ ο ς ή της Αναντολουφενιέρι. Κ ά π ο ι ο ς του είχε πει κάποτε: —Αν μπεις σ' αυτόν είναι σαν να το κάνεις για πάντα. Ο Βόσπορος είναι σαν την τελευταία πράξη ή την τε­ λευταία πόρτα. Μοιάζει με μια πράξη αμετάκλητη. Σαν μια π ρ ο ε ι δ ο π ο ί η σ η .

112

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Ή τ α ν , ίσως γιατί είχε αναλάβει τ η ν πρωτοβουλία της μανούβρας, χωρίς ν' αρκεστεί στο δίκτυο των τηλεφώ­ νων και των σημάτων που διέθετε η γέφυρα, ακουμπι­ σμένος με το μισό κορμί του π ά ν ω στα ξάρτια, φωνάζο­ ντας προς το μέρος του Χερμάν ή του Βασόρα, σαν ν' αναρωτιόταν τι πρέπει να κάνει στον επόμενο ελιγμό, η φιγούρα του Τουρόν του καπετάνιου που διαγραφόταν καλύτερα από όλων των υπολοίπων που ή τ α ν εκείνη τη στιγμή πάνω στην κουβέρτα του Ρόδου της Αλεξάν­ δρειας. Ο Χινές ανέβηκε τη σκάλα την τελευταία στιγ­ μή, την ώρα που είχε έρθει από πάνω της ο Μ α ρ τ ί ν και έδινε εντολή να τ η ν αποσύρουν. Ή τ α ν μια ξαφνική πα­ ρόρμηση και ανέβηκε δυο δυο τα σ κ α λ ι ά ώσπου να φθάσει στο Μ α ρ τ ί ν λαχανιασμένος, που τον υποδέχτη­ κε με το στόμα ανοικτό και τη σ φ υ ρ ί χ τ ρ α στο χέρι του, που νόμιζες πως είχε παραλύσει. — Μ α λ ά κ α ! Γαμώ το! — κ α ι πρόσθεσε μια βαριά βλαστήμια. Ή τ α ν μια έκφραση που πέταξε μέσα στη σύγχυση του και ακολούθησε τον Χινές δίνοντας συμβουλές και παίρνοντας του λόγια. — Τ ο ξέρει ο Χερμάν; Κι ο καπετάνιος; Το ξέρει ο Τουρόν; Το μισό σώμα του καπετάνιου ακουμπούσε ή επέ­ στρεφε θαρρείς από τη γέφυρα, εκείνο το π ρ ό σ ω π ο το σχεδόν καλυμμένο τελείως από δύο φακούς, που ή τ α ν μάλλον από πέτρα παρά από γυαλί, διάλυμα των κουρα­ σμένων του ματιών σ' ένα γαλακτώδες πέλαγος. Εκείνα τα γένια, τα κάτασπρα πλέον, ή τ α ν ένα σημάδι ο μ ί χ λ η ς σ' ένα π ρ ό σ ω π ο βυθισμένο ο ρ ι σ τ ι κ ά σ' ένα κ ο ι ν ό τ ο π ο χλομό δέρμα. Τ ό σ ο λευκό που δεν καταλάβαινες καν πότε θύμωνε, παρά μόνο αν άκουγες τις φωνές του, και 113

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN προς αυτές ή τ α ν που κατευθυνόταν τώρα ο Χινές αφή­ νοντας μες στη μέση τις βαλίτσες του και ετοιμάζοντας απαντήσεις που δεν ήταν καθόλου απαραίτητες. Παρου­ σιάστηκε κι ο Τουρόν τον υποδέχτηκε με ένα Α, είστε λ ο ι π ό ν αδιάφορος. Μ' ένα του νεύμα τον διέταξε να συμβάλει σ' αυτή τη φρενιτική δραστηριότητα που προηγείται της α ν α χ ώ ρ η σ η ς κι αυτή η απλή χειρονο­ μία τον έσπρωξε να τρέξει προς το επίστεγο της πρύ­ μνης, να επανακτήσει την καμπίνα του, ν' ανοίξει τη βαλίτσα του για να φορέσει τη ναυτική στολή και ύστε­ ρα από λίγα λεπτά να επιθεωρεί το στροφείο για να είναι εντάξει τη στιγμή που θα σήκωναν την άγκυρα. Σαν μυρμήγκια σκυφτά, σοφά και αποτελεσματικά, οι ά­ ντρες επαλήθευαν την πορεία της αλυσίδας, έκλειναν τα κουβούσια, εξέταζαν την πυξίδα, τ η ν παρκέτα, τα σωσίβια, τις φωτοβολίδες, το ραντάρ. Κ ά π ο ι ο ς έλεγχε τα φώτα πορείας, κάποιος άλλος την ανύψωση και την πτώση των ναυαγοσωστικών, βγάζοντας σ τ η ν άκρη αυ­ τά που ε ί χ α ν πλημμυρίσει και αφήνοντας τα κρεμασμέ­ να από τους πλαϊνούς μακαράδες, και όλο τον εφοδια­ σμό επί του πλοίου. Κάτω από την ε π ι τ ή ρ η σ η του Χερ­ μάν έκλειναν τις στεγανές πόρτες που ήταν μπροστά από τις κανονικές πόρτες, τα κουβούσια, τους εξαεριστήρες και τα φινιστρίνια που ήταν τοποθετημένα κάτω από το επίπεδο του πάνω καταστρώματος ή ξεχώριζαν τα παλαμάρια αφήνοντας μόνο αυτά που ή τ α ν απαραίτητα, ώστε το Ρόδο τ η ς Αλεξάνδρειας να συνεχίσει από κει που βρισκόταν π ρ ι ν από τη στιγμή της αναχώρησης. Την ώρα τ η ς επιστασίας, ο Χερμάν πήγαινε πάνω κάτω α­ γριεμένος και με κοφτές εντολές, ενώ έπινε καμιά γου­ λιά όταν έβρισκε καιρό. Μ ό λ ι ς ξεμπέρδεψε με την άγκυ­ ρα, ο Χινές π ή γ ε να δει τα όργανα π λ ο ή γ η σ η ς , αλλά βρισκόταν ή δ η εκεί ο Τουρόν και εξέταζε την καλή λειτουργία του τηλέγραφου, του τηλεφώνου και της σει­ ρήνας και έτσι έμενε μόνο η εξέταση των σκοινιών, της 114

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ βοηθητικής μ η χ α ν ή ς και της έλικας, α λ λ ά όταν μ π ή κ ε στο μηχανοστάσιο ο Μ α ρ τ ί ν του έδειξε με μια χ ε ι ρ ο ν ο ­ μία πως ήταν ήδη κύριος τ η ς κατάστασης. Έ β α λ ε σε τάξη τις υπάρχουσες προμήθειες σε καύσιμα, λιπαντι­ κά, πόσιμο νερό και τρόφιμα και άκουσε τις α γ ρ ι ο φ ω νάρες του Τουρόν να επικαλείται τους κανονισμούς του πλοίου σχετικά με το φορτίο που κάποιος κατώτερος αξιωματικός είχε φυλάξει σε μέρος που δεν έπρεπε. Ο καπετάνιος έκανε μια χειρονομία για ν' αρχίσει η δια­ δικασία της α ν α χ ώ ρ η σ η ς , έσφιξε σ τ η ν π α λ ά μ η του το τηλέφωνο και διέταξε ν' αποσύρουν τη σκάλα, με τ ο ν ίδιο τόνο που ο Ν α π ο λ έ ω ν ξεκινούσε γ ι α τις ν ι κ η φ ό ρ ε ς αποχωρήσεις. Ο Χερμάν ή τ α ν στην π λ ώ ρ η κι ο Χ ο υ ά ν Βασόρα στην πρύμνη να κοιτάει μήπως βρουν πουθενά. Χωρίς αέρα και κανένα π λ ο ί ο από τ η ν πλευρά της πρύ­ μνης ο ελιγμός δεν παρουσίαζε καμιά π ε ρ ι π λ ο κ ή εκτός από τη νευρικότητα του Τουρόν, που ούρλιαζε στο τ η ­ λέφωνο σαν να ήταν ο καπετάνιος του Τ ι τ α ν ι κ ο ύ και να 'βλεπε μπροστά του το π α γ ό β ο υ ν ο . Διέταξε το Βασόρα να μεγαλώσει το παλαμάρι της πρύμνης τη στιγμή που η άγκυρα έμπαινε στο όκιο και το καράβι έστριψε στο λιμάνι κρατημένο από το παλαμάρι της πλώρης, κι ό­ ταν η στροφή ο λ ο κ λ η ρ ώ θ η κ ε , ακολούθησε τ η ν π ο ρ ε ί α της μπούκας που έδειχναν οι σημαδούρες της άφιξης. Κι αυτές όμως ε λ ά χ ι σ τ α τους ενδιέφεραν γιατί γ ρ ή γ ο ρ α ανοίχτηκαν στο πέλαγος αφήνοντας π ί σ ω τους το Κ ο υ ίνς Γουόρφ, ενώ είχε ή δ η αρχίσει η παρέλαση των υπό­ στεγων του Κ ι ν γ κ ς Γουόρφ, στο βάθος φαινόταν το Χο­ λιντέι Ιν που ο Χινές α π ο χ α ι ρ έ τ η σ ε με φανερή ανακού­ φιση και η ομορρυθμία των ορθογώνιων τετραγώνων που έδειχναν απαστράπτοντα από το λιμάνι μέχρι τη Σαβάνα. Α φ η σ α ν π ί σ ω τους τ η ν ε κ β ο λ ή του ποταμού Μαράβαλ και σε λίγα λεπτά το Π ο ρ τ Σπέιν έγινε μια πόλη που της γύριζαν τ η ν π λ ά τ η , μια από τις τ ό σ ε ς πόλεις που εγκατέλειπαν. Ε ί χ α ν ήδη αρχίσει μετά τα 115

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN ν η σ ι ά να βιάζονται για να περάσουν το συντομότερο δυνατόν τα Στόματα του Δράκου, μεταξύ τ η ς βενεζουελάνικης χ ε ρ σ ο ν ή σ ο υ Π α ρ ί α και της ν ή σ ο υ Τσαγκουαράμας. Α π ό τη στιγμή που το π λ ο ί ο ξεμάκρυνε από τις ακτές του Π ο ρ τ Σπέιν, ο Τουρόν άρχισε να επιθεωρεί το πλήρωμα, τις βάρδιες, χωρίς να πιάνει τον σαρκασμό με τον οποίο ο Βασόρα υπογράμμιζε καθεμιά από τις παρα­ τ η ρ ή σ ε ι ς του μ' ένα «Στις διαταγές σας, ναύαρχε» που έκανε τους υπόλοιπους να μην μπορούν να κρατηθούν από τα γέλια. — Π ρ έ π ε ι να 'χει ο μ ί χ λ η στα Στόματα του Δράκου, επαναλάμβανε ο Τ ο υ ρ ό ν ξανά και ξανά, κουνώντας το έντυπο του μετεωρολογικού δελτίου κάτω από τη μύτη των αξιωματικών. Μείνετε κολλημένοι στο ραντάρ μέ­ χρι να περάσουμε τ η ν ο μ ί χ λ η , που θ' αρχίσει να μειώ­ νεται καθώς θα φτάνουμε στο Τσαγκουαράμας, τη σει­ ρήνα και τα μάτια σας τέσσερα στην πλώρη και στην πρύμνη, στη δεξιά και αριστερή πλευρά του πλοίου. Έ χ ω ένα κ α κ ό προαίσθημα για αυτό το ταξίδι και το μόνο που μας έλειπε είναι να 'χουμε και φασαρίες από πάνω. Π ρ ο ς τα Μ π α ρ μ π ά ν τ ο ς πρέπει να φτιάξει ο και­ ρός, αλλά εκεί θ' α ρ χ ί σ ο υ ν άλλα μπερδέματα. — Γ ι α ποια μπερδέματα μιλάει; ρώτησε ο Χινές τον Χερμάν. —Οι Αμερικάνοι κάνουν περιπολία κατά κει μεριά. Οι υποδείξεις του Τουρόν ήταν κάτι σαν ενοχλητικός βόμβος που απαιτούσε στο βάθος καταφατικές κινήσεις του κεφαλιού, ενώ ταυτόχρονα το μυαλό βρισκόταν αλ­ λού. Του Χινές γ ι α παράδειγμα παρακολουθούσε την προσπάθεια που κατέβαλλαν τα μάτια του να συγκρατή­ σουν τις τελευταίες εικόνες της Τρινιδάδ, σκοτεινής για μια ακόμα φορά, μέσα στην αδιαφάνεια της βροχής, ενισχυμένης από τ η ν επικείμενη άφιξη του σούρου­ που. Κι όταν ο Τ ο υ ρ ό ν έπαψε πια να παραπονιέται και να κλαίγεται, όλοι υπέθεσαν πως θα 'λεγε διαλυθείτε και 116

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τον εγκατέλειψαν μέσα σε μια ήρεμη και κάπως μελαγ­ χολική σιωπή στην οποία κλεινόταν συνήθως ο καπε­ τάνιος μετά από κάθε ξέσπασμα. Ο Χινές π ρ ο χ ώ ρ η σ ε για ν' αποφύγει τη συντροφιά και τις ερωτήσεις του Χερμάν, με τη δικαιολογία πως ήθελε να τ α κ τ ο π ο ι ή σ ε ι τα πράγματα σ τ η ν καμπίνα του. Έ φ θ α σ ε στο κ ά σ α ρ ο , το επίστεγο της πρύμνης και κλείστηκε σ τ η ν καμπίνα του, άνοιξε τη βαλίτσα και π α ρ α τ ή ρ η σ ε το περιεχόμενο τ η ς σαν να του ή τ α ν ξένο και δίχως να αγγίξει τίποτε τ' άφησε να πέσουν σ' ένα σκαμπό. Σ η κ ώ θ η κ ε ν' ανοίξει τα φινιστρίνια και δέχτηκε στωικά τις στάλες του αφρού που φιγουράριζαν πάνω σ' ένα γαλάζιο φόντο α π ό μο­ λύβι. Ξανακάθισε και τα βλέφαρα του έκρυψαν τον π ό ν ο των ματιών του, ένα πόνο που είχε γίνει μόνιμος συνο­ δός απ' τη στιγμή που πρόσωπα και πράγματα έπαψαν να εκλιπαρούν κι αυτός ξεχάστηκε. Σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε ένα βογκητό και σηκώθηκε να κάνει μια βόλτα γύρω από το σκαμπό. Κ ά π ο ι ο ς ή τ α ν σ τ η ν πόρτα, έπαψε π ι α να οικτίρει τον εαυτό του και άνοιξε σ τ ο ν Χερμάν που στεκόταν εκεί ξαφνιασμένος. —Ενοχλώ; — Σ α ν στο σπίτι σου. Μ ό ν ο άμα κάθισε και τον κοίταξε, κατάλαβε ότι ο Χερμάν είχε έρθει με γεμάτα τα χέρια: ένα μικρό μί­ ξερ, μια σακούλα μπανάνες, π α γ ά κ ι α και ένα μπουκάλι ρούμι. —Ρούμι π α λ ι ό από τη Μ α ρ τ ι ν ί κ α . Και δυο ποτήρια που άφησε στο τραπέζι κάτω από το βλέμμα του Χινές. Ο Χερμάν πήρε το τσαμπί με τις μπανάνες. — Α π ό τις μικρές, που είναι πιο νόστιμες. Βάλθηκε να τις καθαρίζει και να της ρίχνει κομμένες κομμάτια στο μίξερ που τις έλιωνε για να τις μετατρέψει στη συνέχεια σε πούλπα. Τ ό σ ο πούλπα, τ ό σ ο ρούμι και παγάκια και το φιλντισένιο π η χ τ ό π ο τ ό γέμισε τα π ο τ ή 117

br/zav

MAJNUEL VAZQUEZ MONTALBAN ρια που περίμεναν πότε θ' αποφασίσει να πιει ο Χινές και να καθίσει ο Χερμάν απέναντι του. — Κ α ι πώς λέγεται αυτό; — Ν τ ρ α μ π ο υ ί μπανάνας. Φέρνει κέφι κι είναι θρεπτι­ κό. Ο Χινές κατέβασε το ποτό σε δυο γουλιές, με μια παύση ενδιάμεσα για να γευτεί την μπανάνα και να νιώ­ σει τη γλύκα και την οξύτητα του δυνατού ποτού πρώτα στο στόμα του και ύστερα στην εσωτερική άβυσσο του σώματος του. Ο Χερμάν παρατηρούσε τις επιδράσεις του παρασκευάσματος του, χαμογελώντας κάτω α π ' τα γένια του και τους καπνούς της νικοτίνης. Ετοίμασε ένα ακόμα π ο τ ή ρ ι για να σβήσει τη δίψα του συντρόφου του και μετά κι ά λ λ ο κι άλλο, ενώ ο ίδιος έπινε ακόμα το πρώτο σαν να ή τ α ν το μοναδικό που υπήρχε. —Ο Τ ο υ ρ ό ν μου σπάει τα νεύρα, δικαιολογήθηκε ο Χινές χωρίς να ξέρει για ποιο πράγμα δικαιολογείται. —Δεν έχεις ανάγκη τον Τουρόν για να σπάσουν τα νεύρα σου. Ο Χερμάν είχε σκύψει μπροστά με το ποτήρι στο χέρι και τα μάτια καρφωμένα στην όλο και μεγαλύτερη ικα­ ν ο π ο ί η σ η που ζωγραφιζόταν σε κείνο το πρόσωπο, στο οποίο εκτός από ρυτίδες παρατηρούσε κανείς τα άσπρα γεμάτα αλάτι μαλλιά. — Ε ί σ α ι καλύτερα τώρα; — Κ α λ ά είμαι. -Ήρεμος; —Ήρεμος. — Θ α μου πεις λ ο ι π ό ν τι στο καλό σου συμβαίνει; Είδε στο βάθος των ματιών του να καταφθάνει ο τρό­ μος και να ανοίγεται ένα χάσμα περιφρόνησης που επέ­ βαλε σ χ ε δ ό ν χ ω ρ ί ς ή χ ο , ένα μη βγάζεις άχνα, περισσό­ τερο από θυμό παρά από π ε π ο ί θ η σ η . — Τ ο βρίσκεις νορμάλ που την κοπάνησες τότε στο Μ α ρ α κ α ΐ μ π ο και μας έστελνες μετά για βδομάδες ολό118

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ κλήρες ένα τηλεγράφημα τη μέρα για να ζητήσεις από τον Τουρόν να μη στείλει σήμα σ τ η ν εταιρεία; — Ε ί χ α ακόμα λίγες μέρες από τ η ν άδεια μου, σύμφω­ να με τη σύμβαση. —Αλλά όπως ξέρεις και μάλιστα πολύ καλά, για αυτά τα πράγματα ειδοποιείς πρώτα και τα συμφωνείς. —Είμαι μέχρι εδώ. — Π ο ύ ταξιδεύεις; —Απ' αυτό το π λ ο ί ο ; —Δεν είναι καλύτερο, ούτε χειρότερο από τόσα άλλα. —Είναι και ο Τουρόν. Ο Ατλαντικός. Αυτό το πήγαι­ νε έλα πάντα στα ίδια λιμάνια. —Τι θέλεις να κάνεις; — Ν α μείνω εδώ, στην Κ α ρ α ϊ β ι κ ή . Έ χ ο υ ν ανάγκη από αξιωματικούς σε γκαζάδικα που μένουν πάντα δεμέ­ να σ' αυτόν το βούρκο. Ή στη Μ ε σ ό γ ε ι ο , στο Βόσπορο. —Στο Βόσπορο; Τι έχασες στο Βόσπορο; —Υπάρχει πάντα ένα τελευταίο ταξίδι. Αλλά πρέπει πρώτα να περάσω από τη Βαρκελώνη. —Α, τώρα κατάλαβα. Θέλεις να πας στο Βόσπορο, αλλά πιο πριν να περάσεις από τη Βαρκελώνη. Για πες μου περί τίνος πρόκειται, μήπως με ενδιαφέρει και μένα. —Ο Βόσπορος είναι το τελευταίο ταξίδι, αλλά μπορεί και όχι. Πρέπει να μάθω αν μπορώ να γυρίσω κάποια στιγμή. —Πού; —Στη Βαρκελώνη, σε αυτό, παντού. Το ποτήρι του Χινές απαιτούσε λ ί γ ο ντραμπουί ακό­ μα και ο Χερμάν το γέμισε. — Η Ενκάρνα; Η Ενκάρνα, επανέλαβε ο Χινές κατεβάζοντας τα μά­ τια.

119

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Ο τιμονιέρης κρατούσε σταθερή πορεία με κατεύθυν­ ση π α ρ ά λ λ η λ η με τα Μ π α ρ μ π ά ν τ ο ς και τα νησιά που βρίσκονταν από σταβέντο μεριά. Πέρασαν τα Στόματα του Δράκου κι ο άνεμος κόπασε μέχρι που στο τέλος χάθηκε εντελώς, σαν να 'χε δανειστεί το επίμονο μαστί­ γ ι ο του μόνο για τ η ν Τ ρ ι ν ι δ ά δ ή για τον Χινές. Ενώ παρακολουθούσε τ η ν πορεία που είχε ορίσει ο καπετά­ νιος, ξέροντας ότι οι κινήσεις του και η π ρ ο σ ο χ ή του έπρεπε να υπακούουν περισσότερο στους κανόνες παρά σ τ η ν ανάγκη της επιβεβαίωσης ενός πράγματος ολοφά­ νερου, απέφευγε τη σ υ ζ ή τ η σ η ανάμεσα στον Τουρόν και τον Χερμάν σχετικά με την εγγύτητα της νήσου Γρενάδα και την π ι θ α ν ό τ η τ α να συναντηθούν με αμερικάνικα πολεμικά πλοία σε π ε ρ ί π ο λ ο . Μ ό λ ι ς ο καπετάνιος εγκα­ τέλειψε τη γέφυρα για να ελέγξει ό,τι δε χρειαζόταν έλεγχο, ο Χερμάν τραγούδησε με θεατρικό τρόπο και πολύ δυνατή φ ω ν ή . Αντίο

.Γρενάααααααδα

Γρε να δα μουυυυνυυ Προσπαθούσε να του ανοίξει κουβέντα σχετικά με αυτά που συνέβησαν στη μεγάλη λιμνοθάλασσα της Κ α ρ α ϊ β ι κ ή ς , αλλά επειδή ο Ατλαντικός απαιτούσε να δείχνεις μεγάλη π ρ ο σ ο χ ή από την ώρα που πέρασαν τα Μπαρμπάντος, ο Χινές πρόσεχε την αριστερή πλευ­ ρά και ο Χερμάν εξακολουθούσε να σκέφτεται με το βλέμμα στραμμένο προς τα δεξιά, προς την υπήνεμη πλευρά. —Αλλά τι σκας πια; Τ ο ν Ιανουάριο ποτέ δε συμβαίνει τίποτε σε αυτές τις θάλασσες. Το μόνο που πρέπει να κάνει κανείς σε αυτό το ταξίδι είναι να φορέσει ένα πουλόβερ όταν φθάσουμε στον τριακοστό π α ρ ά λ λ η λ ο . Έ κ α ν ε αυτήν την ά σ κ ο π η π α ρ α τ ή ρ η σ η της χαραγμέ120

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ νης πορείας για να δικαιολογηθεί γ ι α τ η ν ελάχιστη π ρ ο σ ο χ ή που έδινε σε ό,τι του έλεγε ο Χερμάν. — Θ α έχει τρικυμία στη θάλασσα των Σαργάσσων. — Ό π ω ς πάντα, δε γαμιέται. Θα βγούμε για λίγο από την πορεία και αυτό ήτανε. Ξέχασες τη δουλειά σου; Πάρε το Pilot Chart του Ιανουαρίου να το χαζέψεις λίγο. Άφησε τον Χερμάν μέσα σε έναν ωκεανό μιλιμετρέ χαρτί με διαστάσεις πέντε επί πέντε. Τίποτα, ούτε π ρ ό ­ βλεψη του καιρού, ούτε πιέσεις, ούτε ο μ ί χ λ η , τουλάχι­ στον μέχρι να φθάσουν στο πλάτος των Βερμούδων και να μπουν στην π ε ρ ι ο χ ή των ρευμάτων του κόλπου. Ό τ α ν έμεινε μόνος σταμάτησε να α ν η σ υ χ ε ί για κείνο που σ τ η ν πραγματικότητα δεν τον α π α σ χ ο λ ο ύ σ ε καθόλου και έ­ στρεψε τα κιάλια προς τ η ν επικίνδυνη βόρεια ακτή των Μπαρμπάντος. Η θάλασσα κυμάτιζε με μια πλασματική ελευθερία που χανόταν στον ορίζοντα. Ή τ α ν ένα όριο, απλώς ένα πλαστό όριο, μια γραμμή δίχως ελπίδα. Αληγείς νοτιοανατολικοί άνεμοι έ σ π ρ ω χ ν α ν τα κύματα μέ­ χρι τα υποθετικά σύνορα του Τ ρ ο π ι κ ο ύ του Κ α ρ κ ί ν ο υ , εκεί που ήταν πραγματικά χειμώνας. Στη συνέχεια εγκα­ τέλειψε τη γέφυρα, ανέβηκε στο μ ο ν α χ ι κ ό πάνω κατά­ στρωμα και π ρ ο χ ώ ρ η σ ε προς το μέρος της πλώρης ανά­ μεσα από τους εξαεριστήρες που μέσα σ τ η ν ανακατω­ σούρα της δουλειάς ε ί χ α ν μείνει ανοικτοί. Τ η ν ώρα που προχωρούσε προς τ η ν αμείλικτη και π α ν ί σ χ υ ρ η πλώρη φαντάστηκε τον εαυτό του σ α ν ένα ασταθές αντικείμενο στην κορυφή των κυμάτων που τον τραβούσαν στον πάτο της θάλασσας, κάτι που θα μπορούσε ίσως να είχε συμβεί πριν από μερικές μέρες στο Μ α ρ ά κ α ς Μπέι αν δεν έδινε π ρ ο σ ο χ ή στα απανωτά σφυρίγματα του ναυα­ γοσώστη. Με γυρισμένη τ η ν πλάτη του στο πέλαγος, ακουμπισμένος στο κουβούσι της π λ ώ ρ η ς , λίγο πιο πέ­ ρα από το καμπούνι, από όπου η γέφυρα έμοιαζε να είναι το τελευταίο τμήμα του πλοίου, σαν το κεφάλι ενός ζώου που κρύβει το υπόλοιπο σώμα του, ή τ α ν ο χώρος τ η ς 121

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN εργασίας του, το τέρμα μιας καθημερινής διαδρομής από το κάσαρο όπου βρισκόταν η καμπίνα του, περνώ­ ντας ανάμεσα από τα καταστρώματα, από καμπούνι σε καμπούνι, κι από κουβούσι σε κουβούσι ώσπου να φθά­ σει στη χ α ρ τ ο θ ή κ η , το γραφείο του, χαρτιά, κουμπιά, πίνακες ευθυγραμμισμένοι και ηλεκτρονικοί, τελικά μι­ ας διαδικασίας λεπτών υπολογισμών, που δεν περιλαμ­ βάνονται πλέον μόνο σε μια λειτουργία περιορισμένη στο χ ά ρ τ ι ν ο ρολό ενός αυτόνομου ηλεκτρονικού κτή­ νους. — Μ ι α μέρα τα πλοία θα γίνουν τηλεκατευθυνόμενα από τ η ν ξηρά μέσω ενός μόνο κεντρικού ηλεκτρονικού εγκεφάλου, ενός μόνο για όλα τα πλοία του κόσμου. — Κ ι αν αυτός ο εγκέφαλος πάθει βλάβη όλα τα κα­ ράβια θα ναυαγήσουν. Θα συγκρουστούν μεταξύ τους ή πάνω σε κυματοθραύστες ή σε απόκρημνες ακτές. Και το χειρότερο από όλα είναι ότι θα μετατραπεί η θάλασ­ σα σ' έναν απέραντο βούρκο γεμάτο σκατά. Το τέλος της όλης περιπέτειας. Έ ν α αηδιαστικό τέλος για μια ωραία περιπέτεια που δημιουργούσε πριν από αιώνες ένα νέο σύνθημα: το να ζεις δεν είναι απαραίτητο, το να διασχίζεις όμως τη θάλασσα ναι. Μ π ρ ο σ τ ά στον πεσιμισμό του Χουάν Βασόρα, πιλό­ του και συγγραφέα, ο Χερμάν, όπως κι ο Ινδός ταξιτζής του Π ο ρ τ Σπέιν, έδειξε τον ουρανό. Εκεί, εκεί πάνω θα συνεχιστεί η περιπέτεια. — Π ο ι α περιπέτεια; —Ο αγώνας δρόμου στο διάστημα. — Π ε ρ ι π έ τ ε ι α αυτό το προγραμματισμένο από ένα κο­ μπιούτερ ταξίδι και μάλιστα με αυτούς τους τύπους τους ντυμένους σαν δύτες που δε βγάζουν τη στολή ούτε για να κατουρήσουν; — Μ α κ ά ρ ι να είχες και συ α ρ χ ί δ ι α να κρεμαστείς εκεί πάνω. —Κινδυνεύεις περισσότερο όταν βρεθείς στο μάτι 122

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ του τυφώνα. Με ανέμους π ά ν ω από ογδόντα μέσα σ' ένα καΐκι που έχει βγει να ψαρέψει σαρδέλες. — Κ α ι πότε μπήκες εσύ σε καΐκι; — Κ α ι συ τι μπορεί να ξέρεις για μένα, ρε φίλε; Με έχεις παντρευτεί; —Οι μόνες σαρδέλες που έχεις δει σ' όλη σου τη ζωή είναι ψητές και μάλιστα καλά α π ό τ ο ν Σαντούρθε. Έ ν α ς πλάγιος άνεμος ή τ α ν αρκετός για εκατοντάδες σκηνές σαν αυτή που του 'ρθε στο μυαλό σαν να έγινε το ίδιο πρωί στην τραπεζαρία των αξιωματικών, όπου π ρ ο ­ εδρεύει η συσκευή της τ η λ ε ό ρ α σ η ς και το βίντεο που τους χάρισε η εταιρεία. Ή ίσως η διαφωνία να π ρ ο κ λ ή ­ θηκε πριν από μερικούς μήνες. Ή να μη δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ ε ακόμα, αλλά ένα τέτοιο ζήτημα μπορούσε να τεθεί ο­ ποιαδήποτε στιγμή, όταν φτάνει η ώρα της αλήθειας στον Ατλαντικό και η θάλασσα γίνεται μέρα με τη μέρα ένα θαμπό κρύσταλλο, κάτω από μια συννεφιασμένη οροφή που κάνει τ' αστέρια, από τις Βερμούδες ως τις Αζόρες, να σωπαίνουν και τα χέρια να βαριούνται πια να συνεχίσουν το χαρτί και να στρέφουν αλλού το βλέμ­ μα προσπαθώντας να σ β ή σ ο υ ν τις σκιές της π λ ή ξ η ς και της ημικρανίας. —Αφρός, παντού, στη θάλασσα, στον αέρα. Α φ ρ ό ς που κατεβάζει με μανία ο άνεμος πάνω σε μια θάλασσα λευκή σαν λερωμένο σεντόνι. Εδώ τους θέλω αυτούς τους κατουρλήδες του διαστήματος. Νόμισε πως διέκρινε στα δεξιά τους τη σκιά της Σάντα Λουτσία, αλλά ήταν αδύνατο μέσα στο ημίφως του σούρουπου να δει από τόση απόσταση το νησί. Ονει­ ρεύτηκε τότε έναν άντρα ντυμένο στα λευκά με ψάθινο καπέλο, αξύριστο εδώ και πολύ κ α ι ρ ό να πηδάει από νησί σε νησί, σαν να μπορούσε να τα περάσει όλα σε μια αρμαθιά, πάνω σε μια λάντζα κι από το ύψος αυτό να προσπαθεί με το ένα του χέρι να σβήσει το χνάρι του αποτυπώματος του στη θάλασσα. 123

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Β γ ή κ α τ ε περίπατο; Ο καπετάνιος Τουρόν εμφανίστηκε πίσω από το κα­ μπούνι του φορτίου τ η ς π λ ώ ρ η ς . Κ α ι δίχως να περιμένει άλλη απάντηση άρχισε να προχωράει σίγουρος ότι ο Χινές θα τον ακολουθούσε. —Αρκετά δεν περπατήσατε; Φοβηθήκαμε πως μας κρεμάσατε. Κάτι μου 'λεγε ο Χερμάν πως θέλατε να μείνετε εκεί και να βρείτε κάνα μικρό φορτηγό που θα μπορούσατε και να κυβερνήσετε. — Μ ε έχει κουράσει πολύ το Ρόδο της Αλεξάνδρειας. Ό λ ο τα ίδια και τα ίδια. — Κ ι αυτό το λέτε εσείς που είστε και ελεύθερος. Για έναν παντρεμένο είναι ακόμα χειρότερα. Έ ν α ς ναυτικός παντρεμένος την έχει ά σ χ η μ α , Λαρίος, πολύ άσχημα. Η καλοσύνη του Τ ο υ ρ ό ν τον ενοχλούσε τόσο, όσο σ χ ε δ ό ν και οι δικές του εκρήξεις όταν το ταξίδι γινόταν αμετάκλητο. Υ π ή ρ χ ε κ ά π ο ι ο σημείο χωρίς επιστροφή, π α ρ ' όλο που οι Αζόρες ή τ α ν ακόμα μακριά, που ο Του­ ρόν γινόταν ένα κακό σκυλί που αλυχτούσε ασταμάτητα και μόνο ο Χουάν Βασόρα τολμούσε να τον στείλει έξω να τον φυσήξει λίγο ο αέρας. — Υ π ά ρ χ ο υ ν όμως και τα κ α λ ά της επιστροφής. Εγώ, με τα ίδια μου τα μάτια σας έχω δει να την περνάτε σαν πρίγκιπας. —Πού; — Σ τ η Βαρκελώνη. — Π ο λ ύ πιθανόν. —Κωλοδουλειά, είπε μέσα από τα δόντια του ο Του­ ρόν, κοιτάζοντας τον ωκεανό σαν να ήτανε εχθρός του. — Ό μ ω ς εγώ σας έ χ ω δει να τα περνάτε πολύ καλά στη Βαρκελώνη, Λαρίος, μα π ο λ ύ καλά. Κ α ι άρχισε να γελάει όπως μόνο ένας ηλίθιος μπορεί να γελάσει. Ξαφνικά άπλωσε το ένα του χέρι στο δεξί ώμο του Χινές και χ α μ ή λ ω σ ε τη φωνή του σαν να μην ήθελε να τον ακούσουν τα ψάρια ή τα άλμπατρος. 124

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Αν δεν περάσουμε τις Αντίλλες δε θα η σ υ χ ά σ ω . Εκεί να δεις τι έχει να γίνει όταν οι Αμερικάνοι πέ­ φτουν με τα μούτρα. Κι εμένα ο πόλεμος των Εβραίων με τους Αιγυπτίους με βρήκε στη γέφυρα ενός γκαζάδι­ κου, που μόλις έμπαινε σ τ η ν Ερυθρά Θάλασσα. Δε θα το ευχόμουν ούτε στον κουνιάδο μου και πρόσεξε το αυτό γιατί δεν τον χωνεύω καθόλου. Έ τ ρ ε μ ε τόσο το φυλλοκάρδι μου που δε μου πήγαινε κάτω μπουκιά, μέχρι που γύρισα τις μηχανές π ί σ ω ολοταχώς με κατεύθυνση το Τζιμπουτί. Για κάθε περίπτωση έβαλα και τον Π ο ν ς στο καπόνι με τη διαταγή να με κρατάει ενήμερο και για το κουνούπι ακόμα που θα δει. Και να μην αφήσουν από τα μάτια τους το ραντάρ μέχρι να βάλουμε τα που­ λόβερ. Και τη σημαία σε σημείο που να φαίνεται, γιατί δε θα 'ναι η πρώτη φορά που στη ρίχνουν πρώτα και αρχίζουν ύστερα τις δικαιολογίες. Σ' αυτές τις θάλασ­ σες περισσότερη κ ί ν η σ η έχουν τα όπλα, παρά τα αρά­ πικα φιστίκια. Και γέλασε με το ίδιο του το αστείο, τη στιγμή που η νύχτα γινόταν ακόμα π ι ο φωτεινή, απαιτώντας με αυτόν τον τρόπο ακόμα κι από τον Χινές τη συνενοχή ενός χαμόγελου. —Φαντάζεστε λέει... Ο Τουρόν μίλαγε, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που έλεγε αφορούσε μόνο τον ίδιον. —Φαντάζεστε λέει... Ο Τουρόν τον κοίταζε τώρα σαν να γνώριζε εκ των προτέρων το βαθμό της ευφυΐας του ή σαν να διασκέδαζε με τις διαστάσεις που έπαιρνε αυτό που ενδεχομένως φανταζόταν. —Φαντάζεστε λέει να έπεφτε μια ατομική βόμβα. —Πού; — Ε δ ώ . Κ ά π ο ι α μέρα θα τη ρίξουν. Αυτή η ιστορία βράζει. Έ κ α ν α ορισμένους υπολογισμούς και σε περί­ πτωση που πέσει η βόμβα σε απόσταση μικρότερη των 125

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN δύο μιλίων από το π λ ο ί ο δε θα μείνει τίποτε ούτε από μας, ούτε από τα ψάρια. Μεταξύ δύο και τεσσάρων μι­ λίων θα μέναμε ανάπηροι και ύστερα θα βλέπαμε. Μ η ν ξεχάσετε αυτό που θα σας πω, το έ χ ω ή δ η γνωστοποιή­ σει και στο Χερμάν και το λέω και σε σας γιατί αν συμβεί κάτι στον Χερμάν ή σε μένα θα αναλάβετε την ευθύνη του πλοίου, μην το ξεχνάτε. Σε περίπτωση που πέσει η βόμβα σε μια απόσταση που κατ' αρχήν δε θα προκαλέσει καταστροφές, μπορεί να προκληθεί μέσω της θερμικής ακτινοβολίας ένα κύμα αέρος και ένα τε­ ράστιο κύμα, πρέπει να γυρίσεις τ η ν πρύμνη στο Σημείο Μ η δ έ ν , από τη σημείο από όπου έγινε η έκρηξη. Μια βόμβα των εκατό κιλοτόνων προκαλεί ένα πρώτο κύμα που στα πρώτα δώδεκα λεπτά ξεκινά από ένα ύψος 53 μέτρων για να φθάσει στα εξακόσια μέτρα του Σημείου Μ η δ έ ν και μετά αυτό το πρώτο κύμα το ακολουθούν κι άλλα μικρότερα, αλλά π ρ ο σ ο χ ή , γιατί άντε να ξέρεις τώρα σε τι κατάσταση θα βρίσκεται το πλοίο μετά το πρώτο κύμα. Στα πρώτα δυόμισι λεπτά της έκρηξης το μέσο ύψος των κυμάτων φθάνει τα έξι μέτρα. Μ η ν το ξεχνάς, Λαρίος, αν γίνει έ κ ρ η ξ η , τ η ν πρύμνη προς το μέρος της έκρηξης κι από κει και πέρα ας γίνει ό,τι θέλει.

Ανεβαίνοντας για τ η ν Αλμάνσα άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου και στην κάθοδο προς το Αλμπαθέτε και τη Μ ά ν τ σ α , μπροστά από το αυτοκίνητο του Καρβάλιο ανέμιζαν βάτα απελπισμένα από το καπρίτσιο του τυφώ­ να. Α π ό χειμωνιάτικο τ σ ί γ κ ο ο ουρανός και η γη υπόσ χ ο ν τ α ν κρύο και έκαναν απαραίτητη τη ζέστη, την οικειότητα, το όνειρο και το πυκνό κρασί. Ό λ ο το το­ πίο ή τ α ν παραδομένο σ τ η ν αναμονή της άνοιξης, μακρι­ ν ή ς ακόμα και απόδιωχνε το βλέμμα του ξένου που ανα126

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ζητούσε ένα σημάδι τρυφερότητας της φύσης. Γυμνά τα λιγοστά δέντρα, ξυλιασμένοι οι θάμνοι, η γη σαν το δέρμα της κότας κάτι ανάμεσα στην ώχρα και το γκρί­ ζο, γκρι καφέ και οι στέγες, οι τ ο ί χ ο ι άσπροι από το φως του χειμώνα και συνεχιζόταν έτσι, ένας μακρύς διάδρο­ μος από ορίζοντες ομοιόμορφους μεταξύ τους ώσπου να φθάσει στο Αλμπαθέτε όπως είχε υποσχεθεί, ακριβώς εκεί, όπου το απόγευμα είχε έρθει πρόωρα εξαιτίας του συννεφιασμένου ουρανού. Στο Γ κ ρ α ν Οτέλ Μ π ρ ί σ τ ο λ υπήρχε ένα δωμάτιο για αυτόν και επιπλέον η π ρ ό κ λ η ­ ση του εστιατορίου που είχε ο ιδιοκτήτης, του Ελ Ρινκόν ντε Ορτέγκα, που ή τ α ν ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο της νέας μαντσέγικης κουζίνας όπως είχε ακούσει κάποτε στο ράδιο, τώρα σε ποιο σταθμό δεν είχε σημασία. Στη ρεσεψιόν, ένας πελάτης που έμοιαζε περαστικός απόσυρε βιαστικά τα εισιτήρια ενός π ο δ ο σ φ α ι ρ ι κ ο ύ αγώνα. Ή τ α ν Κυρια­ κ ή . Κυριακή στο Αλμπαθέτε, σκέφτηκε όταν μπήκε στους τέσσερις τ ο ί χ ο υ ς του δωματίου με ένα π α ρ ά θ υ ρ ο που έβλεπε στο πάτιο κι ένα μαξιλάρι που έβλεπε σ τ η ν οροφή. Και όταν κοίταξε τ η ν οροφή ο Κ α ρ β ά λ ι ο τα μάτια του υγράνθηκαν τον έπιασε κατάθλιψη και μια επιθυμία να φύγει τρέχοντας π ρ ο ς οποιαδήποτε κατεύ­ θυνση. — Π ο ι ο ς παίζει; Ο ρεσεψιονίστας φάνηκε να σαστίζει για δυο δευτε­ ρόλεπτα πριν επιχειρήσει μια σ ι ω π η λ ή ανίχνευση του εαυτού του και καταλήξει πως έπαιζαν η Αλμπαθέτε με τη Χέρεθ. — Μ ο υ τελείωσαν τα εισιτήρια. Αλλά αν βιαστείτε νομίζω πως θα βρείτε στο γ ή π ε δ ο . Ακολουθώντας τις οδηγίες του ρεσεψιονίστα, α ν η φ ό ­ ρισε την οδό Μ α ρ κ έ ς ντε Μ ο λ ί ν ς , και στο π ά ρ κ ο των Μαρτύρων πρόλαβε τ η ν καθυστερημένη ο π ι σ θ ο φ υ λ α κ ή της ξιπασμένης Αλμπαθέτε. Π ε ρ π α τ ο ύ σ α ν μπαμπουλωμένοι σαν να ή τ α ν στη Σ ι β η ρ ί α και πράγματι το απόγευ127

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN μα το ζητούσε. Έ μ ο ι α ζ α ν να είναι οι μοναδικοί επιζή­ σαντες μιας πόλης μοιρασμένης ανάμεσα στην τηλεόρα­ ση στόφα και τον π ο δ ο σ φ α ι ρ ι κ ό αγώνα δεύτερης κατη­ γορίας, δεύτερων ομάδων. Μ π ο ρ ε ί να έφταιγαν οι δια­ στάσεις του γηπέδου ή η αμεσότητα των βαθμών, που ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε την εντύπωση πως γινόταν ξανά πρωτα­ γωνιστής ενός ποδοσφαιρικού αγώνα των παιδικών του χρόνων, εκείνων των π α ι χ ν ι δ ι ώ ν που έληγαν τριάντατριάντα, με μια μπάλα από συμπιεσμένες εφημερίδες και σπάγκο ή από λ ά σ τ ι χ ο βγαλμένο από μεταπολεμικά παπούτσια με τις πατούσες ενισχυμένες με σκάρες. Στη δεύτερη κατηγορία λ ί γ ο πολύ οι παίκτες πάνε πιο πολύ για την μπάλα, αυτή την αντικειμενική αλήθεια την αφιέρωσε στον αριθμό των ποδιών που διασκέδαζαν κλοτσώντας αυτό το κατασκεύασμα που πήγαινε πέρα δώθε, προσπαθώντας να ξεφύγει από αυτήν την αγέλη των μυών. Ακουγόταν ο ή χ ο ς της πατημασιάς των παι­ κτών, οι κλοτσιές πάνω στη δερμάτινη μπάλα, οι εξτρέμ που ξεφύσαγαν και οι κατάρες που έριχναν πριν από τη βία ή την αποτυχία. Ακούστηκε μέχρι κι ένα: «Σκατά στον τάφο σας», που ο Κ α ρ β ά λ ι ο δεν ήξερε πού να αποδώσει, π α ρ ' όλο που νόμιζε πως προερχόταν από τις κερκίδες της Χέρεθ. Η κεντρική εξέδρα ήταν χωρι­ σμένη σε δυο διαζώματα, το πιο κεντρικό είχε γεμίσει σχεδόν από τους πατρικίους της πόλης, φανερά δυσαρε­ στημένους κι ελάχιστα ενθουσιασμένους από το θέαμα, και το υπόλοιπο, όπου στοιβάζονταν οι μελανιασμένοι από το κρύο μεσοαστοί, με τα δεμένα τους σώματα, ση­ μάδι της α γ ρ ο τ ι κ ή ς τους προέλευσης, και το γνωστό μαντσέγικο πείσμα στη συμπεριφορά τους. Μεταξύ των πανό που βρίσκονταν γύρω από τον αγωνιστικό χώρο, αυτό που εντυπωσίασε τον Καρβάλιο έλεγε: Π λ η ­ ροφορική Αλμπαθέτε. Χωρίς αμφιβολία κυκλοφορού­ σαν ή δ η υπολογιστές που έδιναν την ακριβή αναλογία

128

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γάλακτος για να βγαίνουν τα τυριά της Μ ά ν τ σ α ς ολο­ στρόγγυλα. —Ο Μ α ν σ ί λ ι α δεν είναι σε φόρμα σήμερα. Η φωνή έβγαινε από κ ά π ο ι ο μπουφάν πίσω του κι ο ιδιοκτήτης του έτριβε τα χέρια του και χτυπούσε τα πόδια του στο τσιμέντο τ η ς κερκίδας σαν να ζητούσε ένα σημάδι ζέστης από τα έγκατα της γ η ς . — Ό χ ι . Δεν είναι σήμερα η μέρα του. — Ό τ α ν όμως θέλει, πετάει. — Π ο λ ύ πιθανόν. Η σφυρίχτρα σήμανε το τέλος του πρώτου η μ ι χ ρ ό ν ο υ κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο βγαίνοντας από την εξέδρα και το γήπε­ δο μέσα στο μισοσκόταδο ήρθε αντιμέτωπος με τ η ν ει­ κόνα μιας πόλης ξεπαγιασμένης από το κρύο, τ η ν ώρα που ο ήλιος έδυε μέσα στα σύννεφα. Η π ό λ η έδειχνε ακατοίκητη, ο άνεμος έπαιρνε τις τέντες και τις σχισμέ­ νες αφίσες, αλλά ήταν α ν ί σ χ υ ρ ο ς μπροστά στην παρά­ λυση των γυμνών δέντρων που έμοιαζαν με ανατριχια­ σμένους σκελετούς. Μ ι α π ό λ η μόλις δημιουργημένη κι από την καταστροφή ε ί χ α ν επιζήσει μόνο κτίρια ενός ύστερου και πομπώδους μοντερνισμού, με τη δανεική γοητεία της απαρχαιωμένης εγκατάλειψης στο πείσμα της επιβίωσης. Ενός μοντερνισμού γκρίζου μιας π ό λ η ς σοβαρής, που εναλλασσόταν μέσα από τις πολυχρωμίες ενός στρατιωτικού κτιρίου, δίπλα στο ο π ο ί ο η υπηρεσία ενός παραρτήματος Ταμιευτηρίου της Βαλένθιας είχε κάνει μια απόπειρα να κτίσει ουρανοξύστες στη Μ ά ντσα. Ό λ ο ς ο κόσμος είναι μια Ν τ ι σ ν έ ι λ α ν τ , ή η Ν τ ι σ νέιλαντ είναι ο λ ό κ λ η ρ ο ς ο κόσμος. «Καλύτερα μια σφαίρα αριστερού από το χέρι του δεξιού», είχε γράψει κάποιος νεαρός πεσιμιστής σε μια θλιβερή φάτσα σπι­ τιού. Μαχαιροπίρουνα. Κ υ ν η γ η τ ι κ ό ς Ό μ ι λ ο ς . Κ α ζ ί ν ο Πριμιτίβο. «Βιλιανθίκος 83, XVI Συνέδριο, Ταμιευτή­ ριο του Αλμπαθέτε». Και στον ίδιο τ ο ί χ ο , από βορρά ως νότο, «Στρατιωτικές επιχειρήσεις. «Υπουργικές αντι129

br/zav

δράσεις». «Ράδιο Καδένα Εσπανιόλα». RTVE. Κάστανα ψητά στα κάρβουνα σε μια φουφού στη γωνία ενός ω­ ραίου κτιρίου περίτεχνου κλασικού, εγκαταλειμμένου, γεμάτου ρωγμές, σκεπασμένου με παλιές και καινούριες κινηματογραφικές αφίσες. Στον αμφιβληστροειδή της μνήμης τα τικ της π ό λ η ς προς τη φιλολογική περιοχή του δον Κ ι χ ώ τ η : Μ π α ρ Αλντόνθα, Ζαχαροπλαστείο η Δουλτσινέα και κατεβαίνοντας προς το ξενοδοχείο Αλ­ μπαθέτε Ρελιχιόσο: βιβλία φολκλορικά και βιβλία των εκδόσεων Πλανέτα, γύψινα αγαλματάκια αγίων , κιθά­ ρες, κιθάρες μπάσο, λαγούτα, βίοι αγίων και μαρτύρων και σχεδόν από πόρτα σε πόρτα μια π ρ ό τ α σ η : «Ρωτήστε για το τρύπημα των αυτιών και τα τελείως αντιαλλεργικά σκουλαρίκια.» Το κατάστημα υποτίθεται πως χρησι­ μοποιούσε το σύστημα Στέσι-Κουίκ: «Εντελώς αποστει­ ρωμένο, σύντομο και σίγουρο». Ο Κ α ρ β ά λ ι ο αναρωτιό­ ταν ποια μπορεί να ήταν η έκταση του κινήματος πανκ στο Αλμπαθέτε, μέχρι που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το τρύπημα των αυτιών ή τ α ν μια πρόταση που απευ­ θυνόταν στις αθέατες μέχρι στιγμής γυναίκες του Αλ­ μπαθέτε. Βγήκε από την πόρτα του ξενοδοχείου αποφεύ­ γοντας τον πειρασμό της ζέστης του δωματίου του και την υπνηλία που απελευθερωνόταν από την οροφή, διέ­ σ χ ι σ ε την πλατεία, που κάποτε έφερε το όνομα του Γκαουντίλιο, ψάχνοντας την Κατεντράλ που ήδη αναγγελ­ λόταν στο βήμα των πρώτων διαβατών του απογεύματος ή στις παρέες των νεαρών που έμπαιναν ή έβγαιναν στους κινηματογράφους έτοιμοι να ζήσουν έντονα ότι τους απόμενε από την ανύπαρκτη όγδοη μέρα της βδο­ μάδας. Επιβεβαίωσε με τα ίδια του τα μάτια πως το κα­ τάστημα Π λ η ρ ο φ ο ρ ι κ ή Αλμπαθέτε υπήρχε και βγήκε σ τ η ν α ρ χ ή μιας αλέας, όπου κυριαρχούσε ένα μνημείο αφιερωμένο το πιθανότερο στο σιαμέζο ανεμόμυλο, για­ τί αποτελούνταν από δύο ανεμόμυλους ενωμένους για πάντα, ακριβές αναμνηστικό χαρτιών γεμάτων περιττο­ 130

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ λογίες στη σύνθεση της μνήμης. Στα μπαρ υ π ή ρ χ ε κί­ ν η σ η , πελάτες όρθιοι με κομμάτια τυριού και φράσεων στο στόμα, τεχνορόκ στο juke box και μια α π ά ν τ η σ η για τον Κ α ρ β ά λ ι ο στην ερώτηση του ποιο ήταν το αποτέ­ λεσμα του αγώνα Αλμπαθέτε-Χέρεθ: —Τρία-ένα. Η Αλμπαθέτε πήρε το παιχνίδι από τ η ν ώρα που έδει­ ξε τη δύναμη της στο κέντρο του γηπέδου. — Η Χέρεθ δεν είχε το κέντρο, αποφάνθηκε ένας από τους θαμώνες και κανείς δεν υποστήριξε το αντίθετο, ίσως γιατί ήταν όλοι α π α σ χ ο λ η μ έ ν ο ι στο να π α ρ α τ η ­ ρούν τον ξένο που προσπαθούσε να ανοίξει κουβέντα και ζήτησε από τον μπάρμαν κρασί τ η ς Εστόλα, δείχνο­ ντας έτσι μια ασυνήθιστη γνώση των κρασιών της Μάντσας. —Είμαι ξένος και έφθασα σήμερα το απόγευμα. Φαί­ νεται πως δεν κυκλοφορεί και πολύς κόσμος τις Κυρια­ κές. —Είναι ακόμα νωρίς και επιπλέον κάνει κρύο. Αν πάτε από τους πεζόδρομους ...Μαγιόρ...Κονθεπθιόν...ή στη Μαρκές ντε Μολίνς μετά από μισή ώρα βήμα δε θα μπορείτε να κάνετε. — Π ρ ο σ π α θ ώ να εντοπίσω τον κύριο Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. Έ χ ω μια παλιά του διεύθυνση, αλλά όπως φαίνεται δε μένει πια εκεί. Τ ο ν ξέρετε; —Υπάρχουν πολλοί Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. Είναι πολύ γνωστή αυτή η οικογένεια στα μέρη μας. Οι θαμώνες, αποχαυνωμένοι οι περισσότεροι π α ρ ' όλο που ήταν σχετικά νέοι ακόμα, γύρω στα τριάντα απ' ότι υπολόγιζε, κάρφωσαν ξαφνικά με τα μάτια τους τον Κ α ρ β ά λ ι ο σαν να π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν να καταλάβουν το κατά πόσον ήταν εντάξει. —Λουίς Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. Αντάλλαξαν μεταξύ τους βλέμματα και π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς . Α, ναι βέβαια, αυτοί που έμεναν στο Μ π ο ν ί λ ι ο , αυτός με 131

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN τη γυναίκα... και λέγοντας τη λέξη γυναίκα ήξεραν όλοι γιατί πράγμα μιλούσαν και γύρισαν να δουν αν κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε αντιληφθεί τα όσα έλεγαν. — Α κ ρ ι β ώ ς . Εκείνος που είχε αυτή την ατυχία με τη γυναίκα του. — Α π ό τότε δεν ξαναφάνηκε από δω. Μ ή π ω ς τον έχεις δει εσύ; — Ό χ ι . Δεν τον είδα καθόλου. — Κ ι αν δεν τον έχει δει αυτός... που δουλεύει στην Κ ε ν τ ρ ι κ ή Τράπεζα, όπου οι Ροντρίγκεθ είναι πολύ ανα­ κατεμένοι. — Π ο λ ύ ανακατεμένοι. Τελείως θέλεις να πεις! Αφού ο δον Λουίς ήταν ή μπορεί και να παραμένει ακόμα σύμβουλος. — Κ α ι δεν έρχεται καθόλου στην Τράπεζα: — Έ χ ω να τον δω μήνες. Λένε ότι είναι πολύ ντελι­ κάτος σ τ η ν υγεία του. Αλλά, άντε τώρα να ξέρεις, γιατί αυτός ζούσε περισσότερο στη Μ α δ ρ ί τ η παρά στο Αλ­ μπαθέτε, όπως όλοι αυτοί δ η λ α δ ή , για να 'μαστε ειλικρι­ νείς. — Π ο ι ο ι είναι δηλαδή αυτοί; — Π ο ι ο ι μπορεί να είναι; Αυτοί με τα πολλά λεφτά. Το μισό χ ρ ό ν ο ζουν στη Μ α δ ρ ί τ η περνώντας άσκοπα τον κ α ι ρ ό τους και τον άλλο μισό έρχονται στο Αλμπα­ θέτε για να καρπωθούν τα εισοδήματα της γης ή να πάνε κυνήγι στα κτήματα τους ή να επισκεφτούν τις πουτάνες που είναι έξω από το χωριό. — Κ α λ ά , σε μάθαμε και σένα. —Δεν κατάλαβα. Δεν είναι αλήθεια αυτά που λέω; Και μάλιστα τώρα που έχουν τ η ν εντύπωση ότι η πόλη έχει καταληφθεί από τους αριστερούς, γιατί βγήκαν οι σοσιαλιστές, τώρα είναι που τους βλέπουμε ακόμα λι­ γότερο. — Μ α τι λες, ρε φίλε, ξέρεις για ποιο πράγμα μιλάς; Για πήγαινε μια βόλτα στο Καζίνο Πριμιτίβο ή στο 132

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Τίρο ντελ Π ι ν τ σ ό ν ή στο Ελ Κ α ν τ ά β ρ ι κ ο και θα τους βρεις εκεί, θα τους βρεις όλους εκεί μια παρεούλα, δε θα λείπει ούτε ένας. Γιατί ποιος τους έδιωξε; — Μ α σου λέω ότι από τότε που βγήκε το P S O E τους βλέπουμε λιγότερο. — Έ λ α τώρα, ρε φίλε. Με τις νίκες. Τα παραλές. Μη του δίνετε σημασία, γιατί δεν είναι έτσι τα πράγματα. Είναι σωστό ότι οι καλύτερες οικογένειες π η γ α ί ν ο υ ν στη Μ α δ ρ ί τ η , αλλά δεν ξεπουπουλιάζουν και τ η ν κότα με το χρυσό αβγό και φροντίζουν τις περιουσίες τους. Για κάντε μια βόλτα στα αμπέλια, έχουν γίνει όλα πο­ τιστικά γιατί σ' όλο το νομό υπάρχουν π ο λ λ ά υπόγεια νερά κι όσοι έχουν μάθει να προσαρμόζονται σε κάθε τι καινούριο, λοιπόν αυτοί, έβαλαν αυτόματο πότισμα, από μια κεντρική π α ρ ο χ ή νερού και τα κ ο ν ό μ η σ α ν . Με τον Φράνκο ή χωρίς τον Φράνκο κανείς δεν τους πήρε δε­ κάρα και εξακολουθούν να κάνουν την ίδια ζ ω ή . Αυτός ονειρεύεται. Νομίζει ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να στε­ νοχωρηθεί για κάτι. —Οι Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ είναι πολύ πλούσιοι: —Είναι. —Ήταν. Ή τ α ν , συμφώνησαν οι περισσότεροι με ένα κούνημα του κεφαλιού. Οι Ροντρίγκεθ ντε Μ ο ν τ ι έ λ ή τ α ν πολύ φαντασμένοι π α ρ ' όλο που δεν είχαν καθόλου νέο αίμα που θα μπορούσε ίσως να στηρίξει και να συνεχίσει το μύθο τους. Δεν έδωσαν σημασία και δεν π ρ ο σ α ρ μ ό σ τ η ­ καν στις νέες εποχές. Τώρα ζούνε ξεπουλώντας ό,τι τους έχει μείνει, αν και πρέπει να έχουν ακόμα π ο λ λ ά . — Ε δ ώ υπάρχουν μερικοί επιτήδειοι που διαθέτουν μέχρι και προσωπικό ελικόπτερο για να π η γ α ί ν ο υ ν στα κτήματα τους — α π ο φ ά ν θ η κ ε ο τετραπέρατος τραπε­ ζικός υπάλληλος. —Αλλά κοιτάνε τη ζωή τους και δεν μπερδεύονται πουθενά. 133

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN —Δε συνωμοτούν; Βλέπω ότι υπάρχουν πολλά συν­ θήματα της άκρας δεξιάς στην πόλη σας. —Τέσσερα παλιόπαιδα που τους αρέσει να μουντζου­ ρώνουν τους τοίχους. Αλλά κοιτάχτε, το P S O E είναι πια κυβέρνηση. Ή θ ε λ ε να πει εμείς είμαστε κυβέρνηση, αλλά διάλεξε μια πολύ πιο προσεκτική διατύπωση. — Κ ι αυτοί πώς το πήραν; —Ούτε που έδωσαν σημασία. Άλλωστε, ποτέ τους δεν ανακατεύτηκαν φανερά στην π ο λ ι τ ι κ ή . Π α λ ι ά είχαν ρουφιάνους, τώρα παρατηρούν τους σοσιαλιστές από απόσταση. Δε μας ταλαιπωρούν, αλλά ούτε και συνερ­ γάζονται. — Γ ι α τον Αουίς Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ τι ξέρετε; — Ό τ ι τον βλέπουμε σπάνια. Και προσέξτε, γιατί αυ­ τό είναι πράγματι περίεργο και έχει ήδη δώσει λαβή για κουτσομπολιά. Αυτός έκλεινε όλα τα κακόφημα σπίτια του Αλμπαθέτε τα ξημερώματα. — Κ α ι τα έκλεινε από μέσα. Γέλασαν όλοι. Ο Καρβάλιο τους ευχαρίστησε και γύρισε στο ξενοδοχείο του διασχίζοντας ένα σκοτεινό αλλά και πιο πυκνοκατοικημένο Αλμπαθέτε και ίσως και λίγο πιο θορυβώδες, με τη νευρικότητα της τελευ­ ταίας στιγμής της γιορτής. Περνώντας μπροστά από το σοσιαλιστικό πια δημαρχείο είδε στην κορυφή μιας ε π ι β λ η τ ι κ ή ς σ κ ά λ α ς την πολύχρωμη και προστάτιδα εικόνα μιας Αγίας Κ α ρ δ ι ά ς τεράστιας και ματωμένης.

Από το ραδιόφωνο, σε κάποια εκπομπή μάλλον, πρέ­ πει να είχε ακούσει πως ο ιδιοκτήτης του Ελ Ρινκόν ντε Ορτέγκα είχε μετατραπεί σε δον Κ ι χ ώ τ η της παλιάς και νέας μαντσέγικης κουζίνας. Πως γύριζε ανά τον κόσμο κάνοντας γνωστές στους αδαείς τις σπεσιαλιτέ της 134

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σκορδαλιάς, των άγριων κορόμηλων ή του γκαθπάτσο. Λίγοι πελάτες και καλοί, τακτικοί φίλοι του μαγαζιού, συζητήσεις της ντόπιας ελίτ ή κάποιων εύπορων τουρι­ στών και γαστρονομικές ανησυχίες. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο αφέ­ θηκε στη διάθεση του ι δ ι ο κ τ ή τ η , που έδειχνε εξιταρισμένος από τις εύστοχες ερωτήσεις ενός πελάτη με διά­ θεση να εισχωρήσει στα μυστικά της μαντσέγικης κου­ ζίνας. Ν ό σ τ ι μ η και στερεή τ ρ ο φ ή , τη χ α ρ α κ τ ή ρ ι σ ε ο διάσημος Ορτέγκα. Από το πιάτο του Κ α ρ β ά λ ι ο έβγαινε μια όλο και π ι ο έντονη μυρωδιά ενός σκουρόχρωμου και πλούσιου φα­ γητού, ενός φαγητού που σέβεται τον εαυτό του, γνωρί­ ζοντας ότι θα αποτελέσει ένα ανθρωπολογικό δείγμα. Κομμάτια τάρτας με κουνέλι ψ α χ ν ό μέσα σε μια π η κ τ ή σάλτσα αρωματισμένη με πιπέρι, δεντρολίβανο και θυ­ μάρι. Ακολούθησε τη συμβουλή του ιδιοκτήτη και συμ­ φώνησε να συνοδέψει το φαγητό του με ένα Εστόλα του Βιλιαρομπλέδο, 13 βαθμών, που θύμιζε μάλλον κρασί της μεθοριακής Μάντσας, παρά ελαφρύ κρασί της καστιλιάνικης Μάντσας. Δεν ήταν αστείο πράγμα, η εντράδα με τα άγρια κορόμηλα, σε μια πιο λαϊκή παραλ­ λαγή, με πατάτα, σκόρδο, μπακαλιάρο και λάδι, όλα μαζί ριγμένα στην κατσαρόλα, γαρνιρισμένα με αβγά και καρύδια κι όχι τσιγαρισμένα με πιπεριά όπως το κάνουν στη Μούρθια. Σ ο φ ό παρασκεύασμα μιας απο­ κλειστικά λαϊκής σοφίας, όπως και το φρικασέ με χοι­ ρινά συκωτάκια, κολλαρισμένο άριστα σύμφωνα με τις επιταγές του Βατικανού σ τ η ν Κουένκα και σε ο λ ό κ λ η ρ η την Καστίλια. Α π ο ρ ρ ο φ η μ έ ν ο ς από τις απολαύσεις της μύτης και του ουρανίσκου ο Κ α ρ β ά λ ι ο άργησε να αντι­ ληφθεί στο τραπέζι του, τ η ν παρουσία ενός γέρου που κρατούσε ένα έ γ χ ο ρ δ ο όργανο και του χαμογελούσε με το στόμα α ν ο ι χ τ ό και τη σταφυλή του λάρυγγα να πάλ­ λεται στο βάθος μιας σ π η λ ι ά ς κίτρινων, κοφτερών και τρεμάμενων δοντιών.

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Δ ι κ ή σας είναι αυτή η κιθάρα; — Δ ι κ ι ά μου και παραδικιά μου. Τη σέρνω μαζί μου όλη τη μέρα. Α λ λ ά θα ή τ α ν σωστότερο να τη λέγατε «ρεκίντο», όνομα που συνηθίζουμε να δίνουμε εδώ στην εξάχορδη κιθάρα. — Κ α ι τι τραγουδάτε συνήθως; — Μ ά η δ ε ς και τραγούδια της αγάπης. Είμαι τροβα­ δούρος. Βλέπω ότι πήρατε γκαθπάτσο και ότι πίνετε κρασί του Βιλιαρομπλέδο και σας δίνω συγχαρητήρια για αυτό. — Θ α καθίσετε μαζί μου; —Θέλω, αλλά έ χ ω π ο λ λ ή πίεση κι αν μου επιτρέπατε να διαλέξω θα έπινα μόνο το κρασί. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ζ ή τ η σ ε ένα ποτήρι από το σερβιτόρο που παρακολουθούσε με επιφύλαξη την όλη σκηνή και πρόσφερε μια καρέκλα στο γέρο κιθαρωδό. —Αυτό το κρασί δεν πίνεται στα όρθια. —Ξέρετε να πίνετε, επιδοκίμασε ο οργανοπαίκτης και συγκράτησε τον ενθουσιασμό του γέρικου προσώ­ που του, για να δεχτεί το πρώτο ρακοπότηρο κλείνοντας το στόμα του ενώ τ η ν ίδια στιγμή ο εγκέφαλος του έδινε την άδεια για να το κατεβάσει μια και έξω. Με συγχω­ ρείτε για τη δ ι α κ ο π ή αλλά θα ήθελα να μάθω ποιος με κερνάει, είστε από τη Μ α δ ρ ί τ η ; — Α π ό τη Βαρκελώνη. —Ταξιδεύετε για δουλειές; — Κ α τ ά κάποιο τρόπο. Ο άντρας ήπιε μια γουλιά ακόμα και τραγούδησε με την καρδιά του: Στη Γαλλία είμαι Γάλλος, στη Βαλένθια Βαλενθιάνος, στην Αραγωνία Αραγωνέζος και στην Καταλωνία Καταλανός.

136

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Π ο λ ύ παράξενο. Δικό σας είναι; —Υπήρχε πριν ακόμα γεννηθώ. Σας το είπα για να σας ευχαριστήσω για την καλοσύνη σας. Βλέπω πως διαλέξατε φαγητά της π ε ρ ι ο χ ή ς : άγρια κ ο ρ ό μ η λ α και γκαθπάτσο. Τα ξέρατε από πριν; — Τ α κ ο ρ ό μ η λ α ναι, αλλά το γκαθπάτσο το τρώω για πρώτη φορά. —Φάτε τα, γιατί σε αυτό το εστιατόριο υπάρχει εμπι­ στοσύνη. Γιατί, πέρα από το ότι είναι της μόδας, εξα­ κολουθεί να μαγειρεύει καλά. — Τ η ς μόδας; — Ν α ι . Τελευταία πήρε π ο λ ύ πάνω του — λ ό γ ω αυτο­ νομίας. Και, ξέρετε, το μυστικό του γκαθπάτσο της Μά­ ντσας δεν είναι άλλο από τα αγνά υλικά. Ευχαρίστησε τον Κ α ρ β ά λ ι ο που του ξαναγέμισε το ποτήρι με κρασί, το μισοάδειασε και πήρε ύφος για να κάνει φιγούρα στον ξένο μιλώντας περί μαγειρικής και υγιεινής. Φωνάζοντας σχεδόν, είπε: —Δε θα 'βαζα το χέρι μου στη φωτιά για τα υλικά τ η ς τάρτας του γκαθπάτσο που φτιάχνουν στα ρεστοράν, στις μέρες μας που η ν ο σ η ρ ό τ η τ α των αυτονομιστών μετέτρεψε το γκαθπάτσο της Μ ά ν τ σ α ς σε σ τ ο ι χ ε ί ο ταυ­ τότητας της περιοχής, αλλά θα σας πω πώς έφτιαχναν την κρύα σούπα οι βοσκοί και πώς τη φτιάχνουν μέχρι σήμερα οι παλιές γυναίκες στο Μπονέτ, στο Έ λ τ σ ε ντε λα Σιέρα, στο Βιλιαρομπλέδο, το Μονταλέγκρε, τ η ν Ιγκερουέλα, το Π ό θ ο ο ν τ ο , τη Μ α ό ρ α , τ η ν Ερέρα, το Λιέτορ, το Κ ο ρ ά ρ Ρούμπιο και τ η ν Αλπέρα. Θα ή τ α ν υπερβολή να χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν ακόμα κατεργασμένο δέρ­ μα γίδας όπου παλιά οι βοσκοί ζύμωναν το αλεύρι, αρκεί όμως ένα πήλινο δοχείο για να βάλεις μια δόση αλεύρι, να κάνεις μια μικρή γούβα στο κέντρο για το αλάτι, να προσθέσεις λίγο λ ί γ ο το ζεστό νερό και στη συνέχεια να δουλέψεις το ζυμάρι όσο χρειάζεται, για να μπορείς να 137

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN το ζυμώσεις με το χέρι, χ ω ρ ί ς να κολλάει ή να βάζεις δύναμη. Με τη ζύμη φτιάχνεις μπαλάκια και τα αφήνεις να σταθούν, για να ανοίξεις στη συνέχεια φύλλο τρία ή τέσσερα δάχτυλα πλάτος και ένα εκατοστό φάρδος. Κά­ θε τάρτα διπλώνεται στα τέσσερα μέχρι να έρθει η στιγ­ μή του ψησίματος στα κάρβουνα, μέσα σε μαντεμένιο τηγάνι με ξύλινο χέρι. Ό τ α ν ψηθούν οι τάρτες, τις βά­ ζεις σε μια ταρτιέρα κι α π ' τη στιγμή αυτή μπορούν να χ ρ η σ ι μ ο π ο ι η θ ο ύ ν για να μετατρέψουν σε μαντσέγικο γκαθπάτσο μαγειρεμένα σαλιγκάρια ή αρνί φρικασέ, ή οποιοδήποτε άλλο ζώο, αλλά κατά προτίμηση το αγριοκούνελο και το λαγό, ή το τσορίθο, τις ρόκες και τις πατάτες, ή το τυπικό φαΐ των βοσκών του Μ π ο ν ί λ ι ο που φτιάχνουν με πατάτες, ζαμπόν, φρέσκα σκόρδα, σπαράγ­ για, ντομάτα, πιπεριά, ή το γκαθπάτσο με μανιτάρια, ορφανό όπως το περίφημο ορφανό γκαθπάτσο των θερι­ στών. — Θ α ήθελα να μάθω πώς το λένε. —Απλό, στοιχειώδες γκαθπάτσο των φτωχών. Οι θε­ ριστές ήταν πάντοτε πολύ φτωχοί: κολοκύθα, πατάτες, φρέσκα σκόρδα, πιπεριά, ντομάτα, νερό, αλάτι κι όταν όλα αυτά βράσουν κάμποσο, ρίχνεις τις τάρτες κομμένες σε μικρά κομμάτια. Γίνεται ζουμερό. Π η χ τ ό . Νόστιμο. Αρκετά νόστιμο. Π ρ ι ν έρθει η πατάτα από την Αμερική οι θεριστές το έφτιαχναν μόνο με κολοκύθα, φρέσκα σκόρδα, πιπεριές... τέλος πάντων. Σας το λέω γιατί π α ρ ' όλο που δεν είναι ανάγκη να επιμείνω σ' αυτό, μιας και οι τάρτες είναι αυτό που είναι, σου κόβουν δηλαδή απλώς τ η ν πείνα, τότε τις έβαζαν σε οποιοδή­ ποτε τουρλού κι έτσι γέμιζε το στομάχι, πολύ πριν φθά­ σει στη Μάντσα το ρύζι ή η πατάτα. Σκεφτείτε τώρα για ποια εποχή μιλάω. — Π ρ ο Χριστού. — Π ρ ι ν ακόμα κι από τη γέννηση του Πατρός του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού. 138

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ο οργανοπαίκτης του 'κλεισε το μάτι και άδειασε το ποτήρι του. — Κ α ι μην το ξεχνάτε πάντα με σκούρα φαγητά, σκούρα κρασιά. —Είπατε ότι υπάρχει γκαθπάτσο με ρόκες; — Μ ε ρόκες, και βέβαια κύριε, δεν υπάρχει καλύτερο ζαρζαβατικό για τη σαλάτα, και παλιά έκαναν με αυτές μια νοστιμότατη σαλάτα με μέλι, ξίδι και ψ η τ ό ψωμί. Στις μεγάλες πόλεις έχουν ξεχάσει τα χ ό ρ τ α του βουνού, αλλά στα χωριά υπάρχει ακόμα γνώση και κάθε χ ρ ό ν ο τέτοια εποχή τα μαζεύουνε. Το γκαθπάτσο με ρόκες, όπως μας λέει και η περίφημη Καρμίνα Ουσέρος στις «Χίλιες συνταγές του Αλμπαθέτε και των γύρω περιο­ χών», το έτρωγαν οι βοσκοί με τάρτες πάνω σ τ η ν πέτρα, κι ακόμα συνηθίζεται π ο λ λ ά γκαθπάτσο να τα τρώνε με τάρτες κατευθείαν πάνω στο τραπέζι μιας χ ω ρ ι ά τ ι κ η ς κουζίνας. Οτιδήποτε δεν ήξερα, εκτός από κείνα που είδα, τα οφείλω στο βιβλίο της κυρίας Ουσέρος, βιβλίο σπάνιο που κυκλοφορεί σε λίγα και αριθμημένα αντίτυ­ πα, που μου χ ά ρ ι σ ε η ίδια γνωρίζοντας τη μεγάλη μου περιέργεια να μαθαίνω πως τρώει ο κόσμος. Ορίστε, στη διάθεση σας, το αντίτυπο που η δόνα Κ α ρ μ ί ν α είχε την καλοσύνη να μου αφιερώσει. — Θ α κοιτάξω μήπως το βρω σε κάνα βιβλιοπωλείο. —Δεν πρόκειται να το βρείτε. — Π ο ι α τυριά της π ε ρ ι ο χ ή ς θα μου συστήνατε σαν τα πιο νόστιμα; —Σπιτικά πλέον δε θα βρείτε όπως στο Μ π ο ν ί λ ι ο ή στη Μουνέρα, λ ί γ ο ακόμα και θα περάσουν σ τ η ν ιστο­ ρία. Κι όσον αφορά τα βιομηχανικά τυριά της Μ ά ν τ σ α ς υπάρχουν και τα καλά και τα λιγότερο καλά. Εγώ θα σας πρότεινα αυτά του Βιλιαρομπλέδο. — Τ ο Μ π ο ν ί λ ι ο το ξέρετε καλά; Ό π ω ς φαίνεται ολό­ κληρο το χωριό ανήκει στους Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. — Π α λ ι ά οικογένεια με πολλή γη και ό χ ι μόνο σ τ η ν

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN Αβάνα. Κάπως ξεπεσμένοι τώρα τελευταία, αλλά αν μπορούσα θα άλλαζα ακόμα και με τον φτωχότερο από αυτούς. — Τ ο υ ς γνωρίζετε; — Έ χ ω τραγουδήσει σε πολλές από τις γιορτές τους, σε γάμους και σε βαφτίσια, είναι μια οικογένεια ατέ­ λειωτη. — Γνωρίζετε και τον Λουίς Μιγκέλ Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ: —Ο πιο ξακουστός από όλους. —Γιατί; — Γιατί ζει μες τα πλούτη και επιπλέον για την ατυ­ χία της γυναίκας του, που πέθανε στη Βαρκελώνη με πολύ ά σ χ η μ ο τ ρ ό π ο . Έ ν α φ ρ ι χ τ ό έγκλημα για το οποίο μιλάνε όλοι εδώ, αλλά στα κρυφά, γιατί η οικογένεια αυτή έχει περισσότερη δύναμη από όλους τους βουλευ­ τές της Λαϊκής Συμμαχίας και του PSOE μαζί. Ε ί χ α ν το πάνω χέρι τ η ν ε π ο χ ή των καθολικών βασιλιάδων, το πάνω χέρι επί Φ ρ ά ν κ ο και διατάζουν μέχρι και τώρα. Γνωρίζετε τον κύριο Λουίς Μιγκέλ; — Ε ξ ακοής. — Ε ξ ακοής τον ξέρει όλη η Ισπανία γιατί τραβάει κάτι γλέντια στη Μ α δ ρ ί τ η και το Αλμπαθέτε που μπρο­ στά τους αυτά του μαρκησίου ντε Κουέβας είναι για γέλια. Αλήθεια, ξέρετε ποιος ήταν ο μαρκήσιος ντε Κουέβας. — Κ ά π ο ι ο ς μποέμ. — Κ α ι καλλιτέχνης. Σε κάθε μποέμ υπάρχει κι ένας καλλιτέχνης. Εγώ στα νιάτα μου υπήρξα μποέμ και τώ­ ρα βλέπετε πως είμαι. Του έδειξε το μαντολίνο που ξεκουραζόταν στην κα­ ρέκλα σαν μια γ η ρ α ι ά αποκαμωμένη ντάμα που επιθυ­ μούσε να περάσει α π α ρ α τ ή ρ η τ η . — Κ α ι ξέρετε γιατί θυμάμαι πάντα τον μαρκήσιο ντε Κουέβας; 140

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ο Καρβάλιο εξομολογήθηκε τ η ν άγνοια του με μια χειρονομία ενδοτική στις γενναιόδωρες π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς του οργανοπαίκτη. —Γιατί διάβασα κάποτε σ' ένα τεύχος του «Εφτά Η­ μερομηνίες» πως για να γιορτάσει δεν ξέρω τι εγκατέ­ στησε στο σπίτι του ένα σιντριβάνι με σαμπάνια. Μ ή ­ πως δεν ξέρετε τι είναι οι «Εφτά Ημερομηνίες»; Ο Καρβάλιο είχε πια καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο οργανοπαίκτης θα του γινόταν τσιμπούρι, και ετοιμα­ ζότανε να τον ξεφορτωθεί, όταν τον άκουσε να λέει: — Ώ σ τ ε ήρθατε από τόσο μακριά μόνο και μόνο για να συναντήσετε τον δον Λουίς. Στα μάτια του γέρου διέκρινες οξυδέρκεια και καχυ­ ποψία. — Π ώ ς ξέρετε ότι τον ψ ά χ ν ω ; Ο τόπος είναι μικρός. Εδώ τα νέα τρέχουν σαν τους λαγούς. Αλλά φθάσατε σε κακή στιγμή. Ο κύριος Λουίς Μιγκέλ δε βρίσκεται πλέον στο Αλμπαθέτε. —Είναι στη Μ α δ ρ ί τ η ; — Μ π α , δεν πιστεύω. Λένε πως είναι στο εξωτερικό. —Ξέρετε μήπως πού έμενε στο Αλμπαθέτε; —Έμενε κοντά στο πέρασμα Λοντάρες, αλλά το σπίτι του είναι κλειστό. —Από πότε; —Από τότε που έγινε εκείνο. Λυπάμαι. Αλλά κάνατε όλο αυτό το ταξίδι άδικα. Τι τον θέλετε αν μπορώ να μάθω; —Οικογενειακές υποθέσεις, εκ μέρους της οικογέ­ νειας της γυναίκας του. — Τ η δύσμοιρη. — Κ α ι δεν υπάρχει κανείς στο Αλμπαθέτε που ν' αντι­ προσωπεύει αυτόν τον κύριο; Δεν έχει συγγενείς εδώ; Παιδιά; — Ό χ ι , δεν είχε παιδιά. Αλλά υπήρχε κάτι πάνω του που έδειχνε πως κάτι

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN προσπαθούσε να κρύψει. To ανέκφραστο πρόσωπο του Θύμιζε το άνοιγμα που κάνει ο παίκτης της πόκας. — Μ η τ έ ρ α , πατέρα δεν έχει; — Π α τ έ ρ α όχι και μητέρα είναι σαν να μην έχει κα­ θόλου. Είναι πια τόσο γριά που δεν μπορεί ούτε να ανοίξει τα μάτια της. —Τότε δε μένει παρά να φύγω. —Αγοράστε τουλάχιστον τυρί και κρασί. Να μη λένε πως γυρίσατε με άδεια τα χέρια. — Είναι σίγουρο πως είναι αδύνατον να δω τη μητέρα του; — Κ ά τ ι παραπάνω και από αδύνατον, είναι άσκοπο. —Ζει στο Αλμπαθέτε; —Δε θυμάμαι. Μπορεί να μένει και αυτή στο Μπονί­ λιο. Εκεί έχουν άλλωστε τα περισσότερα εισοδήματα τους οι Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. — Π ο ι ο ς θα μπορούσε άραγε να μου δώσει κάποια πληροφορία; — Ό λ ο ι και κανένας. Ο οργανοπαίκτης προσπαθούσε τώρα να μην κοιτάζει προς το μέρος του Κ α ρ β ά λ ι ο . Αντίθετα, από καιρό σε καιρό έριχνε μια ματιά σ' ένα τραπέζι όπου τέσσερις νεαροί έτρωγαν αμίλητοι εδώ και ώρα. Έ π ε ι τ α ξαναπή­ ρε το ρεκίντο, υποκλίθηκε με όλους τους τύπους μπρο­ στά στον Κ α ρ β ά λ ι ο και έφυγε το ίδιο αθόρυβα, όπως είχε έρθει. —Τραγουδάει εδώ ο κιθαρίστας; — Μπα. Δεν το συνηθίζει. —Γυρίζει πάντα με τ η ν κιθάρα του και κολλάει σε όποιον βρει; —Ούτε. — Μα ήρθε κατευθείαν στο τραπέζι μου. Μ ή π ω ς σας ρώτησε τίποτε; Ο σερβιτόρος μάζευε το τραπέζι και χαμογελούσε με συγκατάβαση. 142

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Μ η σε ξεγελάει το παρουσιαστικό του, ο τροβα­ δούρος είναι κακό κουμάσι. Είναι ένας ρουφιάνος και χρειάζεται π ρ ο σ ο χ ή .

Η Μόρα, η Εραδούρα, η Καμπάνια. Ό λ ο ι οι δρόμοι που ενώνουν το Αλμπαθέτε με τον υπόλοιπο κόσμο πρό­ σφεραν εκτός από την ε π ι σ τ ρ ο φ ή , την α φ ρ ο δ ι σ ι α κ ή υ­ πόσχεση που έκλειναν μέσα τους οι ταμπέλες με το πράσινο και κόκκινο νέον. Ουίσκι με νερό ή με π ά γ ο , κορίτσια με λέγειν και προτάσεις για να ανέβουν στον επάνω όροφο. Τρία ουίσκι στη σειρά σε κάθε μπάρα, βαθύ ντεκολτέ, κι ο σ κ ο π ό ς της σ υ ζ ή τ η σ η ς ακόμα κρυ­ φός, μέχρι να έρθει η στιγμή που θα ακουστεί το όνομα του Λουίς Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ, ενός φίλου που μου σύστησε, πάει καιρός τώρα, αυτό το μέρος και που τον ψάχνω, γιατί μόλις έφθασα και δεν ξέρω πού στο διάβο­ λο έβαλα τη διεύθυνση του. Κ ά π ο ι α π α ρ ' όλο που δεν ήταν και τόσο καινούρια, δεν τον θυμόταν καθόλου στη φάτσα, και άργησε να εμφανιστεί μια βετεράνα που άρ­ χισε τα ναι, βέβαια ο δον Λουίς άλλοτε ε ρ χ ό τ α ν π ο λ ύ εδώ, αλλά δεν μπορούμε να πούμε πως ή τ α ν και τακτι­ κός. Στο τέλος πήγε σ τ η ν Καμπάνια, όπου μετά από εννέα ουίσκι, μια νεαρή από το Μ π ι λ μ π ά ο , όπως έλε­ γε, τον προσανατόλισε προς το Κ ο ρ ά λ που ή τ α ν το μπαρ με τα κορίτσια που κάποιες άλλες εποχές προτιμούσε ο δον Λουίς. — Κ α ι πιο πολύ κι από το μπαρ, τη Μ ο ρ ό τ σ α * . — Κ ά π ο ι ο κορίτσι; —Δε θα μπορούσε να είναι νταλικιέρης, κούκλε. Κ α ι σένα σε ενδιαφέρει μόνο να συναντήσεις το φίλο σου. Δε θέλεις να ανέβεις μαζί μου για λίγο; * Μ ο ρ ό τ σ α , μ ε λ α χ ρ ι ν ο ύ λ α . (Σ.τ.Μ) 143

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Η Μ ο ρ ό τ σ α εκεί δουλεύει; —Εκεί. Άλλωστε, δεν ξέρει να κάνει και τίποτε άλλο. Ό π ω ς και γω δ η λ α δ ή . Γιατί εσύ νομίζεις πως αν ήξερα να κάνω τίποτε άλλο εδώ θα 'μουνα τώρα; Το Κ ο ρ ά λ ήταν ένα μοτέλ περιφραγμένο σαν οχυρό. Έ ν α ορθογώνιο κτίριο, κοκκινοπράσινο από το φως του νέον, όπως και τα άλλα δ η λ α δ ή , όπου για να μπεις περ­ νούσες ένα φράκτη ανοίγοντας μια βαριά πόρτα αγροι­ κίας. Αυτοκίνητα με πινακίδες του Αλμπαθέτε στην πλειονότητα τους, της Μ α δ ρ ί τ η ς και της Βαλένθιας. Έ ν α δίπατο κτίριο και μέσα από την κακοτραβηγμένη κουρτίνα, σ' ένα δωμάτιο του πάνω ορόφου, φωτογρα­ φίες του Εστούντιο Εστάντιο. Τα υπόλοιπα παράθυρα νόμιζες πως ήταν πάντοτε κλειστά, με αυτήν την όψη του σφραγισμένου κτιρίου που έχουν συνήθως τα meubles. Έ ν α μεγάλο μισοσκότεινο χ ο λ και μια μακριά ζικζάκ μπάρα όπου ή τ α ν ακουμπισμένα εφτά, οκτώ κο­ ρίτσια και μια ταμίας που θα μπορούσε να είναι η μάνα ολωνών. Μ ό ν ο δυο τρία κορίτσια ψευτοδούλευαν με κάποιους υποτιθέμενους πελάτες, μια άλλη κουβέντιαζε με ένα μανιακό που έπαιζε ηλεκτρονικά σαν να περίμενε έναν ο ρ γ α σ μ ό ηλεκτρονικό, δυο νεαρές προορισμένες ν' ανοίξουν σπίτι, αν κρίνουμε από το πόσο είχε προχω­ ρήσει το πουλόβερ που έπλεκαν, κουβέντιαζαν με την ταμία για το πόσο ά σ χ η μ η ή τ α ν η βραδινή χειμωνιάτικη ψύχρα στη Μάντσα και μια άλλη πλησίασε τον Καρβά­ λιο και κάρφωσε τους αγκώνες της στον μπουφέ, σίγου­ ρη ότι ο ξένος θα 'μενε ξερός μπροστά της, μπροστά σ' ένα κορίτσι από τη Βαλιαδολίδ. — Ε ί σ α ι από τη Βαλιαδολίδ; — Τ ι χαριτωμένος! Κ ο ί τ α να δεις κόλπο για να πιάσει κανείς κουβέντα. Φαίνομαι να είμαι από τη Βαλιαδολίδ; — Μ ο υ θυμίζεις μια γνωστή μου που είναι από τη Βαλιαδολίδ. 144

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Ε γ ώ όμως, γλυκέ μου δεν είμαι από τη Βαλιαδολίδ, είμαι από το Σινάρκας. — Α π ό το Σινάρκας; — Α π ό το Σινάρκας. Κι εσύ έχεις φάτσα Βαλενθιάνου. —Κανείς δε μου το έχει πει ποτέ μέχρι τώρα. — Θ α πιεις κάτι, γλυκέ μου; Εμένα μου αρέσει π ο λ ύ να μιλάω μαζί σου, αλλά πρέπει και κάτι να πάρουμε ψυχή μου. — Έ ν α ουίσκι με πάγο. —Τι μάρκα; — Τ η ν πρώτη που θα συναντήσεις. —Άκου, γλύκα, κανείς δε σε υποχρέωσε να πιεις ου­ ίσκι αν δεν το θέλεις. —Σε τέτοια μέρη επιβάλλεται να παίρνεις ουίσκι. —Τι χαριτωμένος. Μ ο υ φαίνεται πως είσαι ή δ η ερε­ θισμένος. Έ τ σ ι μου αρέσουν εμένα οι άντρες, θερμόαι­ μοι και από τη Βαλένθια. Θα σου δώσω το καλύτερο ουίσκι που έχουμε. Για τον Κ α ρ β ά λ ι ο το ουίσκι ή τ α ν μια συμβιβαστική λύση και το ουίσκι φαίνεται πως το ήξερε, γιατί περ­ νούσε από το στόμα του ντετέκτιβ χ ω ρ ί ς να πηγαίνει κάτω, έχοντας συνείδηση ότι δεν το ε ί χ α ν και σε μεγά­ λη εκτίμηση. Αυτή από το Σινάρκας ή τ α ν πολυλογού και συμφώνησε μαζί του ότι αυτή η νύχτα ή τ α ν λ ί γ ο ψόφια, αν όμως ε ρ χ ό σ ο υ ν χθες θησαυρέ μου, ή αν συ­ ναντούσες τους κυνηγούς τις προάλλες, θα το 'βλεπες γεμάτο αυτό όλο και επιπλέον υπάρχει κι ένα σ α λ ό ν ι εδώ για τα φαγοπότια και τις συμφωνίες των κυνηγών που κι αυτό είχε γεμίσει. —Αλλά τις Κυριακές είναι ά σ χ η μ α . Ο κόσμος έχει κακή διάθεση γιατί ακολουθεί το πρωί της Δευτέρας κι έτσι έρχονται μόνο εκείνοι που ταξιδεύουν για δουλειές, όπως για παράδειγμα εσύ, γιατί και συ για δουλειές ταξιδεύεις ε; Ο Κ α ρ β ά λ ι ο συμφώνησε. br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Κ α ι είσαι κι απ' τη Βαλένθια. Και τι πουλάς πορ­ τοκάλια; Και η ξανθούλα με το στητό στήθος γέλασε δείχνο­ ντας τα κοφτερά δοντάκια της. —Δε θ' ανέβεις πάνω μαζί μου; — Γ ι α την ώρα είμαι πολύ καλά εδώ. — Ε ί ν α ι μόνο εφτά χιλιάδες πεσέτες για ό,τι θέλεις και όση ώρα θέλεις. —Λοιπόν, αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό. -Πς. Τα μάτια του Κ α ρ β ά λ ι ο καρφώθηκαν σε μια μελαχρι­ νή με έντονα χαρακτηριστικά που κόρταρε με κάποιον ματσωμένο πελάτη, που το πρόσωπο του ήταν μάλλον κόκκινο παρά σταρένιο και το κακοχυμένο του σώμα τυλιγμένο σε μια παλιά γούνα με ρεβέρ από δέρμα αρ­ νιού. Εξακολούθησε να κοιτάζει αυτή τη γυναίκα τη γεμάτη γωνίες και πιασίματα, και κυρίως με αυτά τα πολύ όμορφα μήλα που δίνουν φωτογένεια και με τα ολοστρόγγυλα και στητά πισινά που αναδείκνυε το τζιν παντελόνι. — Σ ο υ αρέσει αυτή; —Ποια; —Αυτή που δεν αφήνεις από τα μάτια σου. —Δεν είναι και ά σ χ η μ η . Πως τη λένε; — Κ ά ρ μ ε ν . Αλλά τη φωνάζουν Μ ο ρ ό τ σ α . — Μ ο υ έχουν ξαναμιλήσει για αυτήν. —Ποιος; — Έ ν α ς φίλος μου. Ο ίδιος που με συμβούλευσε να έρθω εδώ. Ο δον Λουίς Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. Τον ξέρεις; Η ξανθούλα σοβάρεψε ξαφνικά και ρίχνοντας μια ματιά στη Μορότσα, είπε: — Π α λ ι ά , ερχότανε τακτικά από δω. Αλλά τώρα τε­ λευταία καθόλου. 146

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ο Καρβάλιο ξανακοίταξε τη μελαχρινή με το τζιν και τον επίμονο φίλο της. —Είναι από κείνους που ανεβαίνουν; —Λες για αυτόν που είναι με τη Μ ο ρ ό τ σ α ; -Ναι. — Ν α ι , από αυτούς που ανεβαίνουν. Αλλά μπορεί να μην ανέβει σήμερα γιατί βλέπω ότι κρατάει πολύ η πάρ­ λα. Γιατί δεν τον ρωτάς; Θέλεις να πας μαζί της; —Δεν έχω αποφασίσει ακόμα τι θα κάνω. —Αυτό το βλέπω. —Βάλε μου ένα ουίσκι ακόμα. — Κ ι άλλο ένα για μένα; —Αυτό εννοείται. Η αύξηση της προμήθειας φαίνεται πως π α ρ η γ ό ρ η σ ε την ξανθιά, που στράφηκε ξανά στον Κ α ρ β ά λ ι ο αποφα­ σισμένη αυτή τη φορά να του δώσει π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς παρά να κάνει κάτι μαζί του. — Είναι πολύ κ α λ ή , αυτό να λέγεται. Δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ή , μπα; Αρέσει πολύ, αλλά όχι σε όλους. Κ α ι τον τελευ­ ταίο καιρό δε δουλεύει τόσο όσο παλιά. Περνάνε μέρες και μέρες για να φανεί. Τ ο ν δον Λουίς τον ξέρεις καλά; —Κάναμε μαζί το στρατό. —Τι ωραία, τι καλά. Λ ο ι π ό ν ο δον Λουίς τ η ν ήθελε πολύ τη Μορότσα. Η γυναίκα φαίνεται πως είχε αντιληφθεί τις ματιές του Κ α ρ β ά λ ι ο και γύριζε πότε πότε το κεφάλι της γ ι α να συναντήσει το βουβό του κάλεσμα. —Ο τύπος είναι σίγουρα από κείνους που ανεβαί­ νουν; —Θέλεις ν' ανέβεις μαζί της; —Ναι. — Ν α της το πω; -Ναι. Η ξανθιά πλησίασε τη Μ ο ρ ό τ σ α κι έτσι ο Κ α ρ β ά λ ι ο μπόρεσε να δει από απόσταση πλέον, το σώμα της συ147

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN νομιλήτριάς του, με τους φαρδιούς γοφούς πάνω σε δυο πόδια π ρ ι γ κ ί π ι σ σ α ς ελάχιστα χρησιμοποιημένα, πόδια γερανού με κακή διατροφή. Η προξενήτρα κατάφερε να αποδεσμεύσει τη μελαχρινή από το συνοδό της για να μπορέσει έτσι για ένα πολύ μικρό διάστημα να κοιτάξει κατάματα τ ο ν Κ α ρ β ά λ ι ο . Στα μάτια της Μ ο ρ ό τ σ α ς δεν υπήρχε ούτε π ρ ό κ λ η σ η , ούτε ε ν ό χ λ η σ η , ήταν τα ουδέ­ τερα μάτια ενός όντος που απλώς σε παρατηρούσε με ένα κάλεσμα που φάνηκε στον Κ α ρ β ά λ ι ο ότι δεν είχε καμία σ χ έ σ η ούτε με το σεξ, ούτε με τα χρήματα. —Λέει ν' ανέβεις και να την περιμένεις. Κι ότι θα κοιτάξει να τον ξεφορτωθεί τον τύπο. — Τ η ς αρέσω εγώ περισσότερο; — Π ε ρ ί αυτού δεν υπάρχει αμφιβολία, θησαυρέ μου. Άλλωστε και μένα μου αρέσεις, αλλά από ότι κατάλαβα δεν είμαι ο τύπος σου. —Οι μελαχρινές μου αρέσουν Δευτέρες, Τετάρτες, Παρασκευές. Τρίτες, Πέμπτες, Σάββατα οι ξανθιές. — Ν α ι , αλλά σήμερα είναι Κ υ ρ ι α κ ή . —Οι Κυριακές είναι Κυριακές. — Κ α ι θα με πληρώσεις, έτσι δεν είναι, θησαυρέ μου; Γιατί σε λ ί γ ο πρέπει ν' ανέβω μαζί σου για να σε αφή­ σουν να περάσεις. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο πλήρωσε κι άφησε ένα τέτοιο φιλοδώ­ ρημα που άξιζε το φιλί που εισέπραξε από την άλλη μεριά της μπάρας. — Ε υ χ α ρ ι σ τ ώ , γλυκέ μου. Το 'ξερα εγώ ότι ήσουν πολύ εντάξει τύπος. Μ' ένα χαμόγελο και μια χειρονομία του άνοιξε το δρόμο από μια πλαϊνή πόρτα μέσα από την οποία ξανα­ γεννιόταν το ηλεκτρικό φως και ξεκινούσε μια ψυχρή σκάλα από γ ρ α ν ί τ η . Έ φ θ α σ α ν σ' ένα χ ο λ όπου δυο γριές λαγοκοιμόνταν με το ένα μάτι κλειστό και το άλλο α­ νοικτό, προσηλωμένο στην τηλεόραση την ώρα που 148

br/zav

ΤΟ

ΡΟΔΟ

ΤΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

τους αποχαιρετούσε ο παρουσιαστής του Εστούντιο Εστάντιο. —Άλλη μια μέρα με νέους εκατομμυριούχους και η έκπληξη μιας ακόμα ήττας της Μ π α ρ τ σ ε λ ό ν α , μέσα στο γήπεδο της αυτή τη φορά, παίζοντας με τη Μ α γ ι ό ρ κ α χωρίς να καταφέρουν τίποτε οι σουπεράσοι της, Σούστερ και Μαραντόνα. Η ξανθιά ψιθύρισε δυο μαγικές λέξεις στο αυτί τ η ς μιας από τις γριές, που χάιδευε ένα γάτο που 'χε ανήσυ­ χο ύπνο και δυο μάτια στρογγυλά και υπολογιστικά καρφώθηκαν στον Κ α ρ β ά λ ι ο τη στιγμή που συμφωνού­ σε με μια καταφατική κ ί ν η σ η του κεφαλιού. Η ξανθιά με μια νέα χειρονομία τού έδειξε το διάδρομο που νόμιζε κανείς πως έβγαζε σ' ένα φθηνό ξενοδοχείο. Η ο δ η γ ό ς διάλεξε μια πόρτα, την άνοιξε κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο μπήκε σε ένα φτωχικό δωμάτιο, που είχε όμως την α σ η ψ ί α τ η ς κομψότητας του καινούριου. —Περίμενε εδώ, γλυκέ μου, και θα 'ρθει αμέσως η Μορότσα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο κάθισε σ τ η ν άκρη του κρεβατιού, π ά ν ω σ' ένα πάπλωμα με σκοτσέζικα καρό, μπροστά από ένα τοπίο που έδειχνε καταρράκτες κι από κάτω έγραφε: «Λος Τσόρος. Η γέννηση του ποταμού Μούντο». Ξαφ­ νικά, η πόρτα άνοιξε διάπλατα και εκεί που περίμενε να δει το φωτεινό π ρ ό σ ω π ο της Μ ο ρ ό τ σ α , εμφανίστηκε ο γέρος οργανοπαίκτης του ρεστοράν. Δεν ήταν μόνος. Στο μισοσκοτισμένο διάδρομο περίμεναν δυο σκουρό­ χρωμοι και δυνατοί άντρες που υπάκουσαν σ τ η ν π ρ ο ­ σταγή του γέρου τη στιγμή που αυτός π λ η σ ί α ζ ε τον Καρβάλιο. —Περιμένετε έξω.

149

br/zav

— Π ή ρ α τ ε αμέσως βλέπω χαμπάρι πού 'ναι το καλό το πράγμα. Ο γέρος γελούσε ενώ την ίδια στιγμή έπαιρνε μια πλαστική καρέκλα που ήταν ακουμπισμένη στον τοίχο και τ η ν έφερνε δίπλα στον Κ α ρ β ά λ ι ο , κάτω από το φως της λάμπας που ή τ α ν πάνω στο κομοδίνο. Με αυτόν το φωτισμό, το π ρ ό σ ω π ο του γέρου δε θύμιζε καθόλου ε­ κείνον που είχε δει ο Κ α ρ β ά λ ι ο από την προοπτική του ξένου που παρατηρεί προσεκτικά κάποιον λαϊκό και ντόπιο τύπο. Το φως έκανε το δέρμα του ακόμα πιο τραχύ, τόνιζε τα δυο αμυγδαλωτά ασάλευτα μάτια του, το σ κ λ η ρ ό στόμα μέσα στο οποίο μια γλώσσα έγλειφε ξανά και ξανά τις λέξεις που προετοιμάζονταν στον εγκέφαλο. —Δε με περιμένατε. Και για να πούμε την αλήθεια, δεν είμαι και στις πολύ καλές μου, όχι, κύριε, γιατί εσείς επιμένετε στο δικό σας κι εγώ στο δικό μου και είναι κρίμα που ένας τόσο συμπαθητικός άνθρωπος, που μου αρέσει τόσο πολύ και μου φέρθηκε τόσο φιλικά στο εστιατόριο, φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουνε, και συγχωρήστε με για τ η ν ειλικρίνεια μου, αλλά όσο γρη­ γορότερα τα ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα τόσο το καλύ­ τερο. — Μ ή π ω ς σας στέλνει ο παπάς της ενορίας; — Κ α ι γιατί θα με έστελνε αυτός; — Σ κ έ φ τ η κ α μήπως κάνετε και τον ιεραπόστολο στα πορνεία. Υπάρχουνε μερικοί τρελοί που πηγαίνουν στα σπίτια με τις πουτάνες ζητώντας από τους αμαρτωλούς να μετανοήσουν. — Θ α τα βάλεις μαζί μου τώρα; Το μαζί μου ακούστηκε ταυτόχρονα με το μεταλλικό ή χ ο ενός σουγιά που άνοιξε αυτόματα μπροστά στα μά­ τια του Κ α ρ β ά λ ι ο . Τα γόνατα του γέρου πίεζαν τα δικά του, ο σουγιάς των δύο εκατοστών το πρόσωπο του και το σώμα του ή τ α ν παραδομένο στη μαλακή κίνηση του 150

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ στρώματος, ο Κ α ρ β ά λ ι ο ένιωσε μπλοκαρισμένος, χ ω ρ ί ς άλλη διέξοδο από το να χαμογελάσει και να πάρει τε­ λείως αυθόρμητα μια έκφραση έ κ π λ η ξ η ς που το αν θα γινόταν πιστευτή ήταν πια στη διάθεση του γέρου. Ο οργανοπαίκτης φαίνεται πως ξαναβρήκε την ψυχραιμία του γιατί τράβηξε το σουγιά, κούνησε το κεφάλι του σ α ν να ήταν στενοχωρημένος με τον ίδιο του τον εαυτό και του μίλησε στον πληθυντικό αποδίδοντας του εκ νέου το σεβασμό. — Μ η με αναγκάζετε να κάνω πράγματα που ούτε θέλω, ούτε πρέπει να κάνω. Αλλά μας αναστατώσατε. Δεν μπορείτε να κυκλοφορείτε από πορνείο σε πορνείο με το όνομα του δον Λουίς στο στόμα. Μέσα σε δυο ώρες ξαναφέρατε στην επιφάνεια μια προσωπική υπόθε­ σ η . Στην αρχή πίστεψαν ότι είστε αστυνομικός, α λ λ ά δεν είστε αστυνομικός... Ούτε εμπορικός αντιπρόσωπος. — Ό π ω ς το βλέπει κανείς. — Τ η ν ταυτότητα σας, παρακαλώ. — Κ α ι γιατί θα πρέπει να σας τη δώσω; —Από δω μέσα δε βγαίνει κανείς αν δε μου τη δείξει. Ή με το καλό ή με το άγριο. Ο σουγιάς έδειχνε την πόρτα. Καινούριοι σουγιάδες μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να εμφανιστούν. Τα αμυ­ γδαλωτά ματάκια κατέγραψαν ως και το τελευταίο χι­ λιοστό του ταξιδιού που έκανε το χέρι του Κ α ρ β ά λ ι ο μέχρι την εσωτερική τσέπη τού σακακιού για να βγάλει το πορτοφόλι και την ταυτότητα. Έ ν α κλακ εξαφάνισε την ατσάλινη λεπίδα και τα χέρια του γέρου απελευθε­ ρώθηκαν για να περιεργαστούν αυτό που του έδινε ο Καρβάλιο. —Ιδιωτικός ντετέκτιβ. Μάλιστα, αυτό έχει ενδιαφέ­ ρον. —Ξέρετε περί τίνος πρόκειται. Μ ή π ω ς πηγαίνετε στον κινηματογράφο; —Λοιπόν, έχω να πάω σινεμά από τότε που έδειξαν 151

br/zav

εκείνη την ταινία με τους Ρωμαίους που έπαιζε κι ο Νέρωνας. — Τ ο «Κβο Βάντις»; —Αυτήν. Και μπορώ να μάθω τι γυρεύει ένας ιδιωτι­ κός ντετέκτιβ στο Αλμπαθέτε; Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σκέφτηκε: τι του λες τώρα, ότι γυρεύεις τη μυστική συνταγή του τυριού της Μάντσας, αλλά ο γέρος ήταν αλεπού, αυτό φαινότανε. — Τ ο ν Λουίς Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. —Γιατί; —Αυτό δεν μπορώ να σας το πω. Οι πελάτες μου μου ανέθεσαν να τον συναντήσω κι αυτό είναι όλο. Δεν ξέρω πώς θα τη χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ ν ύστερα αυτοί τ η ν πληρο­ φορία. — Π ο ι ο ι είναι οι πελάτες σας; —Συγγενείς της Ενκαρναθιόν, της γυναίκας του δον Λουίς. — Κ α ι γιατί θέλουν αυτοί να συναντήσεις τον δον Λουίς; —Υποθέτω ότι θα πρέπει να είναι κάτι που έχει σχέ­ ση με τα κληρονομικά ή τ η ν ασφάλεια. Δεν ξέρω τίποτε. —Ούτε κληρονομιές, ούτε ασφάλειες. Αυτή δεν είχε ούτε τα έξοδα της κηδείας της. Πρόφερε το Αυτή με μια αποστροφή μεγαλύτερη από τα γηρατειά του. —Εντάξει. Π α ί ρ ν ω για σωστά τα όσα μου είπατε και θα το κάνω τελικά αν αύριο πάρετε το δρόμο της επι­ στροφής. Ο δον Λουίς δε βρίσκεται ούτε στο Αλμπαθέ­ τε, ούτε στη Μ α δ ρ ί τ η , ούτε σ τ η ν Ισπανία. Π ή γ ε ένα μεγάλο ταξίδι γιατί καταστράφηκε μετά από αυτό, κα­ ταλάβετε το. — Τ ο καταλαβαίνω θαυμάσια. Κι εγώ στη θέση σας το ίδιο θα έκανα. —Αυτό σημαίνει ότι συνεννοηθήκαμε. Αύριο θα πά­ ρετε δρόμο και θα γυρίσετε πίσω. 152

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ο γέρος γέλασε που τα βρήκανε, σηκώθηκε, απομά­ κρυνε την καρέκλα και γύρισε την πλάτη του στον Κ α ρ ­ βάλιο. Γύρισε και τον κοίταξε όταν πια έβαλε το χέρι του στο πόμολο της πόρτας. —Επαναλαμβάνω. Ξεκουραστείτε. Κοιμηθείτε ή σ υ χ α κι από αύριο σπίτι σας. — Ν α υποθέσω πως δεν πρόκειται να 'ρθει η Μ ο ρ ό ­ τσα; Ο γέρος δάγκωσε τα χείλια του. — Ν ο μ ί ζ ω πως συνεννοηθήκαμε. Κι εξαφανίστηκε, αν και στο διάδρομο απόμεινε η η χ ώ ενός καταιγισμού από πατημασιές που απομακρύ­ νονταν σιγά σιγά. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έπεσε στο κρεβάτι. Η αντανάκλαση από το φως της λάμπας ζωγράφιζε στο ταβάνι ένα φεγγάρι λειψό και φυλακισμένο. Π ί σ ω από την πόρτα, σιωπή. Σηκώθηκε για να πάει μέχρι το διά­ δρομο και να βεβαιωθεί αν η η σ υ χ ί α ισοδυναμούσε με μοναξιά. Στο χολ, δε βρίσκονταν πια ούτε οι δυο γριές, ούτε ο γάτος, μόνο ο αποκοιμισμένος δέκτης της τηλε­ όρασης δικαιολογούσε τη σ κ η ν ή που είχε δει π ρ ι ν με­ ρικά λεπτά. Έ ρ η μ η η σκάλα από γρανίτη και η ξύλινη πόρτα που ένωνε το meuble με το μπαρ τον έβγαλε ξανά στη θέα της μισοάδειας αίθουσας. Η ταμίας συνέχιζε να κάνει φιγούρα στις δυο οικότροφους, μια άλλη φλυα­ ρούσε με τον τελευταίο πελάτη κι ο τρελός ηλεκτρονι­ κός εξακολουθούσε να τρέχει μπροστά α π ό το μ η χ ά ν η ­ μα. Ούτε ίχνος της ξανθιάς, ή της Μ ο ρ ό τ σ α ς , ούτε του γέρου με τους απειλητικούς ίσκιους. — Μ ή π ω ς είδατε κάποιον ο ρ γ α ν ο π α ί κ τ η ; Η ταμίας και οι συνομιλητές της β ά λ θ η κ α ν να παρι­ στάνουν τις ανήξερες και να διασταυρώνουν απορημένα "βλέμματα. — Γ ι α ποιον μιλάτε. —Δεν ξέρω το όνομα του. Αλλά είναι ένας κύριος με 153

br/zav

μια κιθάρα, τραγουδάει Μάηδες και μου είπε πως ήταν τροβαδούρος εδώ στα γύρω ορεινά χωριά. —Αα, ο Λεμπριχάνο*. Τ ο ν φωνάζουν Λεμπριχάνο, γιατί ζει από μικρός εδώ, αλλά δεν είναι από το Αλμπα­ θέτε, είναι από τη Λεμπρίχα και καλά καλά δεν ξέρω και πού πέφτει η Λεμπρίχα. Πάντως αυτός είναι τροβαδού­ ρος. — Κ α λ ά , αυτό δεν έχει σημασία. Αλλά μου φαίνεται πως τον είδα πάνω στο διάδρομο κι όταν βγήκα είχε ήδη φύγει. — Μ ι α φορά, από δω δεν πέρασε. Ί σ ω ς πήγε κατευ­ θείαν πάνω. — Κ α ι τι σημαίνει τροβαδούρος, αν έχετε την καλο­ σύνη να με διαφωτίσετε. — Λ ο ι π ό ν ο Λεμπριχάνο, μου φαίνεται πως είναι επι­ κεφαλής μιας χορωδίας, κάπου πέρα στα βουνά, τώρα δεν ξέρω να σας πω αν είναι η οροσειρά του Γιέστε ή του Έ λ τ σ ε ή αυτή του Μολινίκος, τέλος πάντων, κάπου εκεί. Μ ι α χορωδία λοιπόν, αυτό ακριβώς είναι, μια χο­ ρωδία 8-10 ατόμων που τραγουδάνε σε όλη τη διάρκεια του εορτασμού των Χριστουγέννων, στη λειτουργία που ξεκινάει με τη μεσονύχτια ακολουθία. Έ τ σ ι δεν είναι, ρε συ; — Κ α ι πού να ξέρω εγώ που είμαι από το Βιλιαρομπλέδο και είμαι ακόμα τόσο νέα; — Κ α ι γω τι νομίζεις πως είμαι, μαμούθ; Οι τροβαδού­ ροι υ π ή ρ χ α ν και τότε και τώρα. Οι εννιά ακολουθίες αντιστοιχούν στους εννέα μήνες που έμεινε ο Εμμανου­ ήλ, το θείο βρέφος στην κοιλιά της μητέρας του, της Παρθένου Μ α ρ ί α ς . Οι τροβαδούροι λένε πολύ όμορφα τραγούδια όσο διαρκεί η λειτουργία:

* Λ ε μ π ρ ι χ ά ν ο , λέγεται ένας από τους γνωστότερους τραγουδιστές του Φ λ α μ έ ν κ ο σ τ η ν Ι σ π α ν ί α . (Σ.τ.Μ.) 154

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Με το αγιασμένο νερό που νίβεις τα χέρια σου διώξε τη λύπη απ' την ψυχή μας και το κρίμα από τη δική μου. — Π ο λ ύ ωραία, μάλιστα, κυρία. Κι ο Λ ε μ π ρ ι χ ά ν ο αυτό τραγουδάει. — Τ ο τραγουδάει και συντονίζει την όλη κ α τ ά σ τ α σ η , γιατί δεν είναι μόνο ψαλμωδίες και τραγούδια. Είναι ακόμα τα κάλαντα με το τρίγωνο, στις αγροικίες και τα χωριά. Χτυπάνε το τρίγωνο και λένε: «Χαίρε Παρθέ­ νος Μαρία»! Αυτοί που είναι στο σπίτι απαντάνε: «Ποιος είναι;» και κείνος λέει: «Οι Ψυχές, να τραγου­ δήσουμε ή να προσευχηθούμε;» Κι ο ν ο ι κ ο κ ύ ρ η ς του σπιτιού, αν έχουν πάει όλα καλά αυτό το χ ρ ό ν ο , απα­ ντάει: «Τραγουδήστε» κι αν έχει γίνει κάτι ά σ χ η μ ο τότε λέει: «Προσευχηθείτε». Είναι πολύ όμορφα όλα αυτά, κοίτα που θυμήθηκα τα νιάτα μου και σ υ γ κ ι ν ή θ η κ α . Δεν άντεχε άλλο όλη αυτή τη φ ο λ κ λ ο ρ ι κ ή α ν ά κ λ η σ η της κυρίας. Οι τροβαδούροι είναι καλεσμένοι να μπαί­ νουν σε όποιο σπίτι τους καλούν και τους δίνουν σφυ­ ρίχτρες, οι σφυρίχτρες είναι τυπικό γλυκό της π ε ρ ι ο χ ή ς μας, τα ξέρετε; Σβίγκους, γλυκά και γερές «δόσεις» μπράντι, κονιάκ ή ανίς και μερικές φορές χορεύουν με τα κορίτσια της οικογένειας και τους χαρίζουν πράγμα­ τα ή φιλοδωρήματα ή διάφορα... Σ τ η ν ε π ο χ ή μου οι τροβαδούροι π ή γ α ι ν α ν πάνω σε μουλάρια και φόρτω­ ναν τα δώρα στα κοφίνια, κι έβλεπες πολύ σ υ χ ν ά τους ιδιοκτήτες πάνω σε μια καρυδιά να τραγουδάνε, ναι, πάνω σε μια καρυδιά στα βουνά, άλλωστε υ π ή ρ χ α ν πολ­ λές κι έτσι θυμάμαι και τον πατέρα μου πάνω σε μια καρυδιά να τραγουδάει μαλαγκένιας, χότας και σεγκιδίλιας. Κι ετοιμαζόταν να τραγουδήσει τη στιγμή που ο Κ α ρ β ά λ ι ο της έκοψε τη φόρα. — Π ο ύ μπορεί κανείς να βρει τον τροβαδούρο; 155

br/zav

—Δύσκολα τον βρίσκεις, γιατί μόλις διεκπεραιώνει ορισμένα πράγματα που πρέπει να κάνει στο Αλμπαθέτε ύστερα φεύγει από δω. Δεν κάθεται σε μια μεριά ο κώλος του. Α, να το, να το, για άκου μια στροφή που θυμήθηκα τώρα που τραγουδούσε ο πατέρας μου: Στις ευλογημένες ψυχές δε σφαλάμε την πόρτα συγγνώμη τους ζητάμε και φεύγουν χαρούμενες.

Ο Τουρόν πέταξε τ η ν πετσέτα του και κάρφωσε το βλέμμα του στον καφετί λεκέ που ήταν απλωμένος στην τσέπη της λευκής ζακέτας του καμαρότου. Έ π ε ι τ α σή­ κωσε τα μάτια του μέχρι να συναντήσει αυτά του σερ­ βιτόρου, με ένα τρόπο που ο άλλος αναγκάστηκε να αφήσει στη μέση το σερβίρισμα. — Τ ο βρίσκετε χαριτωμένο να σερβίρετε στο τραπέζι με μια ζακέτα που μόλις βγήκε από τον υπόνομο; — Σ υ γ γ ν ώ μ η , αλλά δε βρήκα τον καιρό να... — Β γ ά λ ' την αμέσως! Δε σερβίρουν τους αξιωματι­ κούς σαν να βρίσκονται σε κάνα καταγώγιο της κακιάς ώρας. Ο καμαρότος έβγαλε την άσπρη ζακέτα και την πέτα­ ξε πάνω σ' ένα σκαμνί. Τα μανίκια του ήταν ανεβασμένα κι ο Τουρόν εξέταζε με π ρ ο σ ο χ ή τα γυμνά του μπράτσα. — Κ ο ύ μ π ω σ ε το πουκάμισο σου. Ο καμαρότος κοίταξε τους υπόλοιπους αξιωματικούς σε α ν α ζ ή τ η σ η βοήθειας, αλλά μόνο ο Χουάν Βασόρα πήγαινε πέρα δώθε ανήσυχα, σαν να ήταν έτοιμος να επέμβει. Ο καμαρότος κούμπωσε τα μανίκια του και σερβίρισε το ζωμό της φασολάδας με τσορίθο. Ο καπε156

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τάνιος πήρε με τα δυο του χέρια το πιάτο και το έφερε κάτω από τη μύτη του, και το μύρισε. —Σίγουρα το έχετε φτιάξει με αυτό το τ σ ο ρ ί θ ο τ η ς Αστούριας που μόνο τσορίθο δεν είναι. Αλλά άφησε το πιάτο του στη θέση του κι έσφιξε το κουτάλι. Αφού σερβιρίστηκαν όλοι, κι ο καμαρότος αποσύρθηκε, ο Βασόρα είπε: — Π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς δε μίλησα γιατί δεν ήθελα να δώσω δίκιο σε έναν υφιστάμενο εν πλω, αλλά δεν μπορείτε να τον προσβάλλετε έτσι και μάλιστα μπροστά σε όλους. — Μ α είχε έναν α ι σ χ ρ ό λεκέ! — Τ ο ν είδα. Αλλά θα μπορούσατε να τον επιπλήξετε αργότερα ή να το πείτε στον Χερμάν, γιατί αυτή είναι η δουλειά του, αυτός είναι υπεύθυνος του πληρώματος. —Οι λεκέδες μου προκαλούν αηδία. Και γύρισε στη σούπα του, λέγοντας σε όλους ότι ήταν νόστιμη, και κρίμα που ε ί χ α ν φάει ακριβώς το ίδιο φαγητό πριν τρεις, πριν έξι, πριν εννέα μέρες. Να δούμε αν θα μπεις στον κόπο να επιληφθείς του θέματος, Χερμάν, γιατί αυτό είναι το μοναδικό πιάτο που μας έχει μείνει. Ο καπετάνιος χαμογελούσε, αλλά δεν τους άκου­ γε, συνέχιζε ένα νοερό ταξίδι μακριά από κείνη τ η ν τραπεζαρία των αξιωματικών, από το ο π ο ί ο επέστρεψε για να παρατηρήσει: — Ν α επισκευάσετε τη βλάβη π ρ ι ν φθάσουμε σ τ η θάλασσα των Σαργάσσων, θέλω να αρμενίσουμε προς την προσήνεμη πλευρά. —Ταπώνοντας τα αυτιά μας για να μην ακούμε τις σειρήνες και βαστώντας ένα σουγιά για να κόψουμε τα αρχίδια των γιγάντιων χταποδιών, αυτών που φαίνονται και εκείνων που δε φαίνονται. Δεν υπάρχει κίνδυνος. — Π α ρ α ε ί σ α ι χαριτωμένος, Βασόρα. Η θάλασσα των Σαργάσσων κρύβει άλλους κινδύνους, όχι τ ό σ ο μυθολο­ γικούς. Το 'ξερες ότι ο σοβιετικός σ τ ό λ ο ς βρίσκεται μόνιμα εκεί, μελετώντας τη φύση των φυκών, τ η ν προέ-

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN λευσή τους και περιμένοντας την ευκαιρία για να κάνει επέμβαση σ τ η ν Κ α ρ α ϊ β ι κ ή ; Πρέπει ν' αναζητήσουμε το ρεύμα του κ ό λ π ο υ και του βόρειου Ατλαντικού μέχρι να διακρίνουμε τις Αζόρες. Κι αν δείτε πλοία με φύκη, π ρ ο σ ο χ ή , γιατί μπορεί να είναι γεμάτα νάρκες. — Ε μ έ ν α αυτό που μου προκαλεί μεγαλύτερο φόβο είναι οι πειρατές της Μαλαισίας. Κι αυτές οι θάλασσες είναι γεμάτες από τέτοιους πειρατές. Τις προάλλες είδα έναν από αυτούς να μας ακολουθεί κολυμπώντας με ένα σουγιά στα δόντια, αλλά του έριξα ένα μπουγιέλο σάπια ψάρια κι από τότε δεν τον ξαναείδα. Ο Χερμάν σκούντησε με τον αγκώνα του τον Χουάν Βασόρα. Ο καπετάνιος ή δεν τον άκουσε ή έκανε ότι δεν κατάλαβε. Τώρα, ο σερβιτόρος με μια καινούρια ζακέτα, σερβίριζε φιλέτο ψαριού πανέ. — Τ ώ ρ α μάλιστα. Τώρα μου αρέσει. Βλέπετε πως αλ­ λάζουν τα πράγματα; Από μία ζακέτα καθαρή σε μία ζακέτα βρόμικη αλλάζουν όλα. Εγώ το πρώτο πιάτο το έφαγα με αηδία εξαιτίας αυτού του λεκέ, όπως είδατε. Αντίθετα, αυτό θα το φάω με ευχαρίστηση γιατί φοράει μια πανέμορφη ζακέτα. Το «πανέμορφη» τώρα ήταν ένας χαρακτηρισμός που θα ταίριαζε καλύτερα στην ερμηνεία μιας φιλαρμονικής ο ρ χ ή σ τ ρ α ς , επίθετο μάλλον δυσανάλογο για το εύρημα του σακακιού της πιτζάμας που είχε ρίξει πάνω του ο καμαρότος, όπως ήταν υπερβολικά το χαμόγελο και οι φ ι λ ο φ ρ ο ν ή σ ε ι ς του καπετάνιου, τη στιγμή που αναφε­ ρόταν στο θαυμάσιο βεστιάριο του καμαρότου. — Τ α βλέπετε; Η καθαριότητα είναι μια αρετή και μάλιστα σ' έναν κόσμο τόσο μικρό, όσο αυτόν. Ο Χινές πέταξε μια δικαιολογία ότι είχε τελειώσει το φαγητό του και βγήκε στη γέφυρα για να ξεδώσει λίγο το κορμί του και η διάθεση του στα παλαμάρια. Σε λίγο άκουσε τα βήματα κάποιου που κατέβαινε τη σκάλα κι ο Χερμάν βρέθηκε πλάι του ξεφυσώντας. 158

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Γαμώ το, πώς είναι έτσι. Ό λ ο ς αυτός ο χλευασμός, αυτή η κοροϊδία. Τώρα έχει πιάσει κουβέντα με τον καμαρότο. Του διηγείται τη ζωή του. Αυτόν πρέπει να τον ξεφορτωθούμε με ένα γερό βρομόξυλο. Είναι χειρό­ τερος και από τον «Αρχιδάκια» το μάγειρο, που μεταξύ Μαρακαΐμπου και Γκουάριας, τον έπιασε το πείσμα για­ τί λέει ότι είδε μια τύπισσα με μια βεντάλια να κόβει βόλτες στο κατάστρωμα, ενώ ήμαστε στο μισοπέλαγος. Και δεν ή τ α ν να πεις πως είχε καιρό, γιατί μόλις είχαμε αφήσει το Μ α ρ α κ α ΐ μ π ο . Π ά ω να ρίξω μια ματιά στο φορτίο. Τελευταία έχει γίνει πολύς φορτικός, γιατί λέει ότι μας περιμένει ά σ χ η μ η θάλασσα μετά τις Βερμούδες και μην απορήσεις αν διατάξει να στρώσουμε με άμμο το κατάστρωμα. Φοβάται τόσο πολύ που έχει χάσει πια κάθε ίχνος ντροπής. Ο Χινές έμεινε μόνος αλλά δεν κοίταζε πλέον το πέ­ λαγος. Είχε αρχίσει πάλι να του συμβαίνει αυτό που γινόταν πάντα με τα μεγάλα ταξίδια, υ π ή ρ χ ε μόνο το μπάρκο, ο κόσμος ή τ α ν ένα μπάρκο και στο τέλος ξε­ χνάς τελείως τη θάλασσα, όπως μια θεατρική αυλαία στο βάθος, και τραβούσε πάλι την π ρ ο σ ο χ ή σου μόνο όταν την έπιανε το κ α κ ό της, αλλά και τότε ακόμα ή τ α ν τα τέσσερα κύρια σημεία του καραβιού που μετρούσαν. Πήγε για μια επιθεώρηση ρουτίνας των μετεωρολογι­ κών οργάνων και τη στιγμή που εξέταζε τους δείκτες υγρασίας, τον ε ι δ ο π ο ί η σ α ν ότι τον περιμένει ο καπετά­ νιος στην κουβέρτα της πλώρης. Είχε περάσει τα αμπά­ ρια της πλώρης όταν διέκρινε τον Τουρόν γαντζωμένο από τη σκάλα. — Σ α ς το είπε ο Χερμάν πως θα 'χουμε ά σ χ η μ η θά­ λασσα; — Τ ο ήξερα. Μ ο υ 'ρθε κάποια στιγμή σήμερα. — Κ α ι γιατί δε μου το είπατε; — Ά φ η σ α να σας το πει κάποιος άλλος. — Έ π ρ ε π ε να μου το είχατε πει προσωπικά εσείς γ ι α 159

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN να το κουβεντιάσουμε. Τέλος πάντων. Δεν έχει σημασία. Αλλά είστε πολύ αφηρημένος τελευταία. Μ ι α από αυτές τις μέρες πρέπει να συζητήσουμε. Cherchez la femme? Π ο ι α όμως είναι η αγαπημένη σας; Η σιωπή του Χινές δε στάθηκε εμπόδιο προκειμένου να αρχίσει ο καπετάνιος ένα λογύδριο δίχως να ξέρει τι λέει. — Σ α ς είδα μαζί τ η ς στη Βαρκελώνη. Πάει καιρός τώρα. Ν ο μ ί ζ ω ότι πρέπει να ήταν γύρω στα τέλη του ογδόντα ένα ή αρχές του ογδόντα δύο. Ν α ι , τότε ήταν. Αρχές του ογδόντα δύο, στην καρδιά του χειμώνα, τώρα το θυμάμαι. Α γ ό ρ α σ α έναν πολύ ωραίο επενδύτη στις εκπτώσεις του Κ ό ρ τ ε Ινγκλές, έναν επενδύτη ναυτικό μπλε, από χ ο ν τ ρ ό μαλλί, φοδραρισμένο με σκοτσέζικο καρό. Οι εκπτώσεις τελικά αξίζουν τον κόπο και ιδίως όταν στην πράξη ζει κανείς μόνος του όπως εμείς. Πρέ­ πει να προσέχουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας. Έ τ σ ι δεν είναι, Χινές; Τα λιμάνια είναι γεμάτα α π ό γυναίκες που περιμένουν. Εμείς περνάμε. Εμείς είμαστε αυτοί που μετράνε. Καμιά γυναίκα δεν αξίζει να επιμείνεις. Το λέω για μένα τον ίδιο και για σας. Σας μιλάω σαν πατέρας, ή για να το πούμε σωστότερα σαν μεγάλος αδερφός. Τ η ν είδα τη φίλη σας, τέλος πάντων, την πε­ ρίπτωση σας, στη Βαρκελώνη, τότε, και ήταν μια γυναί­ κα πολύ κ ο μ ψ ή , πολύ δική μας, πολύ ισπανίδα, ναι, πολύ ισπανίδα. Κ α ι π α ρ ' όλο που εσείς δεν το ξέρετε σας ξαναείδα μαζί δεν πάει πολύς καιρός από τότε, ή μάλλον ναι, π ρ ι ν αρκετό καιρό. Ή τ α ν το καλοκαίρι του ογδόντα δύο. Μ π ο ρ ε ί και πιο μετά. Σας είδα κι άλ­ λες φορές γιατί και σεις κυκλοφορούσατε, χωρίς καμιά προφύλαξη, στις Ράμπλας, τα ρεστοράν, από δω από κει, κι εγώ σας συναντούσα χωρίς να το θέλω κι ένιωθα αμήχανος, γιατί, αναρωτιόμουν, τι κάνω τώρα, τους χαι­ ρετάω, δεν τους χαιρετάω. Είναι ένα πρόβλημα. Για αυτό μου αρέσει να ταξιδεύω. Δε σε περιμένουν ποτέ 160

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ εκπλήξεις. Βλέπεις συνέχεια τα ίδια π ρ ό σ ω π α και γνω­ ρίζεις εκ των προτέρων τι πρόκειται να συναντήσεις. Και δε βαριέμαι. Άλλωστε όλους τους κόσμους τους έχω εδώ. Κι έδειξε το μέτωπο του. — Κ α ι τα μάτια μου βλέπουν όλα εκείνα που μπορεί να δει το μυαλό μου. Κ ο ι τ ά χ τ ε τη θάλασσα. Τι βλέπετε; Φανταστείτε πως βρισκόμαστε πάνω σε μια επικίνδυνη οροσειρά που διασχίζει τον Ατλαντικό από πάνω ως κάτω σαν τη ράχη του φιδιού. Κάτι σημαίνει αυτό. Ό­ πως τα σύννεφα. Κοιτάχτε τα σαν μια συμπαγή μάζα. Δεν προκαλούν καμιά ανησυχία. Εκείνο που φέρνει τα­ ραχή είναι όταν υπάρχουν σύννεφα εδώ και εκεί. Δεν μπορώ να τα υποφέρω. Κ α ι σεις θα αναρωτιέστε γιατί; Γιατί υπάρχει μια αιχμή σ' όλα αυτά και συνεπώς μια απειλή αν δεν ανακαλύψεις εγκαίρως τι ακριβώς σημαί­ νει. Μετά από ένα διάστημα σιωπής που ο Χινές επωφε­ λήθηκε για να προσπαθήσει να μαντέψει το κρυφό ν ό η ­ μα των ολοφάνερα αθώων νεφών, πίστεψε ότι ο καπετά­ νιος δεν τον ήθελε πλέον κι ετοιμάστηκε να αποσυρθεί. —Αλήθεια πώς λεγόταν εκείνη η γυναίκα; —Ενκάρνα. — Ενκαρναθιόν. Π ο λ ύ ταιριαστό. Ε ί χ ε κάτι μεγάλα, πανέμορφα μάτια. Και οι γυναίκες που έχουν μεγάλα μάτια συνήθως είναι όμορφες, αλλά πεθαίνουν νωρίς, γιατί έχουν σκοτεινές και ανομολόγητες αμαρτίες. Ή τ α ν η τελευταία του λέξη. Ύ σ τ ε ρ α σώπασε και του γύρισε τ η ν π λ ά τ η . Ο Χινές διασταυρώθηκε με τον Χουάν Βασόρα τη στιγμή που κατευθυνόταν προς το υπό­ στεγο της πλώρης, το καμπούνι, και τον χ α ι ρ έ τ η σ ε στρατιωτικά. — Α ρ χ ί ζ ω να καταλαβαίνω ότι αυτός ο τρελός θα μας κάνει καψόνια. Τι σου έλεγε; 161

br/zav

— Γ ι α εκπτώσεις του Κ ό ρ τ ε Ινγκλές, σύννεφα και μεγάλα γυναικεία μάτια. — Κ ρ ί μ α που δεν έχει ποιητική φλέβα γιατί από όλα αυτά βγαίνει ένα ποίημα. Αντίθετα έχει ταλέντο στη μουσική. Τ ο ν έχεις ακούσει καθόλου; -Όχι. — Κ α λ ά . Είναι που η καμπίνα σου κι αυτή του Χερ­ μάν είναι στην άλλη ά κ ρ η . Αλλά η δική μου είναι πλάι στη δική του και τι να σου λέω. Περνάει ώρες ολόκλη­ ρες λέγοντας τραγούδια ακόμα πιο παλιά κι από αυτά της Κ ο ν τ σ ί τ α Πίκερ. Υπάρχει κάποιο, το «Λα μπιέν Π α γ ά » που δεν το βγάζει από το στόμα του. Και το ωραίο είναι ότι άλλοτε τραγουδάει με φωνή βαρύτονου, έτσι, φουσκώνοντας το στήθος, κι άλλοτε με φωνή φυματικής σοπράνο. Ο Βασόρα στερέωσε τα χρυσά και ελαφρά γυαλιά του και π ή γ ε να συναντήσει τον καπετάνιο. — Μ ο υ παραχώρησε και μένα α κ ρ ό α σ η . Θέλει να μου μιλήσει για την υγεία του πληρώματος. Πρέπει να 'χει σπουδάσει ιατρική ή να έχει διαβάσει κάποια εκλαϊκευ­ μένη ιατρική εγκυκλοπαίδεια, όπως φαίνεται. Κι αυτό είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί. Τρέμει ακόμα και μια επιδημία σκορβούτου. Αν άρπαζε καμιά βλεννόρροια ή καμιά γερή σύφιλη θα του έφευγαν όλες οι παραξενιές. Μ ο ν α ξ ι ά σε ουρανό και σε θάλασσα, απομακρύνο­ νταν από τη ρότα των χελιδονόψαρων και δεν ήταν πια ο καιρός της αποδημίας. Πάει καιρός που τα πουλιά είχαν ακολουθήσει τις πορείες του νότου, αφήνοντας τον ουρανό στην τύχη του. Μ π ή κ ε στην καμπίνα του για να γράψει το ημερολόγιο του πλοίου, και κυρίως να σημειώσει τις μετεωρολογικές ενδείξεις, όπως άλλω­ στε όφειλε να κάνει, αλλά δεν μπορούσε να βγάλει από το μυαλό του την αηδία που του προξενούσε η παρουσία του Τουρόν στις συναντήσεις του με την Ενκάρνα. Είχε 162

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ εισχωρήσει σε αυτές σαν μια σκιά που αμαύρωνε ακόμα περισσότερο το όλο σ κ η ν ι κ ό των αναμνήσεων. Αυτός και η Ενκάρνα, α λ λ ά επίσης και η σκιά του καπετά­ νιου. Στο δρόμο, στα καφέ, στα ρεστοράν, στα δωμάτια των ξενοδοχείων. Μ ό ν ο ένας τόπος είχε μείνει ανέγγι­ χτος από το μίασμα της ματιάς του. Ή μήπως όχι. Αι­ σθάνθηκε ένα απροσδιόριστο ρίγος σαν ένα τ σ ί μ π η μ α στη σπονδυλική του σ τ ή λ η .

—Η τράπουλα είναι καινούρια κι είναι πολύ ευχάρι­ στο να ξεκινάει κανείς με μια καινούρια τράπουλα. Πρόσεξε τι θόρυβο κάνει . Ο Βασόρα ανακάτευε και οι υπόλοιποι παρακολου­ θούσαν με το ένα μάτι στο ρολόι και το ά λ λ ο σ τ η ν πόρτα τη νοτισμένη από τη νύχτα. — Εγώ, τέρμα για σήμερα. — Ν α ι , αλλά με μια καινούρια τράπουλα είναι σαν να αρχίζεις πάλι απ' την α ρ χ ή . —Σταμάτα πια. Ο Χερμάν έβγαλε ένα μπουκάλι ρούμι από τη Μ α ρ ­ τινίκα και γέμισε τα ποτήρια. —Πρέπει να πάω να ρίξω μια ματιά. —Στις μηχανές; — Ό χ ι . Στον καπετάνιο μήπως του 'ρθει να κάνει κα­ μιά βόλτα και αρχίσει να φωνάζει. —Ο Μαρτίν, ο πρώτος μ η χ α ν ι κ ό ς έκανε να σηκωθεί, αλλά ο Βασόρα τον έπιασε από το μπράτσο. — Σ τ ο τέλος θα καταλήξουμε όλοι τρελοί με αυτόν τον κόπανο εδώ μέσα. Δεν είναι κάτω ο Μεντόθα κι ο «Ερωτύλος»; -Ναι. —Τότε λοιπόν; Πέταξε τα χαρτιά και τεντώθηκε. 163

br/zav

— Σ κ α τ ά . Σ τ η ν πραγματικότητα το ταξίδι τώρα ξεκι­ νάει. Α π ό τη στιγμή που αφήσαμε τις Βερμούδες θα συνεχίσουμε έτσι μέχρι το σπίτι. Το π λ ο ί ο πάει μόνο του κι εγώ κουράστηκα πια να ταξιδεύω με τέτοια πλοία και πολύ περισσότερο με καπετάνιους σαν του λόγου του. Σας π λ η ρ ο φ ο ρ ώ ότι αυτό θα 'ναι το τελευταίο μου ταξίδι. — Θ α αποσυρθείς στα κτήματα σου στον κάμπο; — Σ τ α κτήματα μου, ναι, στα κτήματα μου. Δεν έχω ούτε μια γλάστρα. Αλλά αυτή τη ρουτίνα δεν την αντέ­ χ ω . Με περιμένει ένα γκαζάδικο στο Μαπούτο. Στη Μ ο ζ α μ β ί κ η . Εκεί υπάρχει ποικιλία. Έ χ ε ι ς συνέχεια το νου σου στο τιμόνι, δεν είναι όπως εδώ.. — Ό π ω ς πρόκειται και για μαύρους θα σου δώσουν κάνα π λ ο ί ο που ούτε κολυμβητές δε θα μπορείς να με­ ταφέρεις. — Ε ί ν α ι ένα γερμανικό φορτηγό τριάντα χρόνων. Δεν είναι και ά σ χ η μ α . — Ώ σ τ ε έτσι λοιπόν, μιλάς σοβαρά. —Σοβαρότατα. Η περιέργεια των τριών συνομιλητών ήταν πραγμα­ τ ι κ ή , αλλά ο Βασόρα είχε ακόμα τα μπράτσα του πίσω από το σβέρκο σαν να 'θελε να τεντωθεί κι άλλο ενώ τους παρατηρούσε από απόσταση χαμογελώντας. — Ε κ ε ί σ χ ε δ ό ν όλες οι μεταφορές γίνονται διά θαλάσ­ σης ή μέσω των ποταμών. Θα πρέπει να παραπλέω τις ι ακτές και μερικές φορές να μπαίνω στις εκβολές των ποταμών. Ό τ α ν θα τακτοποιηθώ θα σας ειδοποιήσω. Είναι ένα συμβόλαιο για δυο χρόνια. Ανανεώσιμο. Και μέσα σε δυο χ ρ ό ν ι α θα μαζέψω αυτά που θα μάζευα εδώ σε δέκα, και επιπλέον εκεί κάνεις ένα ταξίδι που δε σε εμποδίζει να κάνεις αποταμίευση. Γιατί ποιος μπορεί να κάνει αποταμίευση στην Ισπανία; Αντίθετα στη Μο­ ζαμβίκη δεν μπορείς να αγοράσεις τίποτε ή σχεδόν τί­ ποτε. Το τέλειο. 164

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Θ α μπορούσες ακόμα να κάνεις αποταμίευση αν μπαρκάριζες σ' ένα δοκιμαστικό σκάφος, ή σε μια εξέ­ δρα γεώτρησης, ζητάνε ναυτικούς, άντρες που να μη φοβούνται την τρικυμία. Ο παλιός πρώτος μ η χ α ν ι κ ό ς , ο Κολόμο, είναι σε μια τέτοια πλωτή εξέδρα, ακριβώς μπροστά από την Τρινιδάδ, Χινές. Ξέχασα να στο πω μήπως ήθελες να τον επισκεφτείς. Δεν ταξιδεύει, α λ λ ά κοντρολάρει την όλη κατάσταση. Αυτά μου έλεγε τις προάλλες από τον ασύρματο και γελούσε. Μ ι α ς κι είναι από τους λίγους που επιπλέον έχει ταξιδέψει, ξέρει περί τίνος πρόκειται. Ο Χινές ήθελε να πάει για καπετάνιος σ' ένα μικρό φορτηγό κάπου στην Κ α ρ α ϊ β ι κ ή . — Κ ά τ ι πρέπει να κάνει κανείς. Γιατί το να ταξιδεύει με πλοία όπως το Ρόδο της Αλεξάνδρειας είναι σαν να δουλεύει στο εργοστάσιο της Seat, αλλά μέσα σε τρικυ­ μία. — Ώ σ τ ε έτσι λοιπόν, όλα αυτά θα πάρουν ένα τέλος. Ο Μαρτίν κοίταξε έ κ π λ η κ τ ο ς τον Βασόρα. —Εσύ φεύγεις, αυτός ήθελε να φύγει κι ο καπετάνιος είναι ένα κουτορνίθι. Κι εγώ θα κάνω αίτηση για δύτης στο χωριό μου, που είναι π α ρ α θ α λ ά σ σ ι ο . —Αλλά αφού δεν ξέρεις κολύμπι. — Κ α ι τι σχέση έχει το κολύμπι με το να γίνω δύτης; Κατεβαίνεις με ένα σωλήνα και σε τραβάνε. Είναι κα­ λύτερα να είσαι δύτης, παρά ξελιγωμένος. —Αυτό που έγινε με μας είναι ότι γίναμε ναυτικοί από αυτά που διαβάσαμε όταν ήμασταν παιδιά και στη συνέχεια καταλάβαμε ότι όλα αυτά κ ο ν τ ρ ο λ ά ρ ο ν τ α ι . Σου λένε μέσω του τέλεξ τι πρόκειται να γίνει και τι πρέπει να κάνεις. Πατάς ένα κουμπί και το π λ ο ί ο στρί­ βει αριστερά, ένα ά λ λ ο και πάει δεξιά. — Ε γ ώ όταν ήμουν μικρός δε διάβαζα. Έ γ ι ν α ναυτι­ κός γιατί είδα μια ταινία που λεγόταν Σεχραζάτ ό π ο υ έπαιζε ένας Ρώσος μουσικός, ο Κ ο ρ σ ά κ ο φ , που ή τ α ν ναυτικός και είχε μια π λ η γ ή από κνούτο. Αυτή είναι η

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN μοναδική π λ η γ ή από κνούτο που είδα ποτέ. Πολύ μικρή. Πώς όμως ε ί χ α ν σημαδευτεί ο Κορσάκοφ κι ο άλλος, ένας μελαχρινός άντρας με κάτι ποδαράκια τόσα δα. — Κ α ι συ Χινές; Τι γίνεται, θα συνεχίσεις; —Αυτός θέλει να πάει στο Βόσπορο. Μου το 'λεγε τις προάλλες. — Κ α ι τι έχει χάσει σ' αυτόν το Βόσπορο; Ο Μ α ρ τ ί ν δεν καταλάβαινε τίποτε και κανέναν, αλλά ο Βασόρα είχε στο μεταξύ βγει από την αταραξία του κι έβαλε τα χέρια του πάνω στο τραπέζι περιμένοντας ν' ακούσει με π ρ ο σ ο χ ή τ η ν επιθυμία του Χινές. — Κ α ι γιατί στο Βόσπορο; —Βρέθηκα κάποτε εκεί. Περάσαμε τα Δαρδανέλια και φθάσαμε σ τ η ν Κωνσταντινούπολη. Μείναμε εκεί δυο ή τρεις μέρες κι εκμεταλλεύτηκα αυτό το διάστημα για να δ ι α σ χ ί σ ω και τις δυο ακτές του Βοσπόρου μέχρι να δω τη Μ α ύ ρ η Θ ά λ α σ σ α . Και μου καρφώθηκε αυτή η ιδέα. Ξέρεις τώρα. Κι αν όχι, δεν πειράζει. Μου αρέσει να σκέφτομαι πως σε κάποιο μέρος κάτι τελειώνει. Φθά­ νει μια στιγμή που σε εκνευρίζει η σκέψη πως η γη είναι στρογγυλή, κι ότι όλα θα ξαναρχίζουν πάντα απ' την αρχή· Ο Βασόρα έδειξε τον Χινές σαν να ήταν η απόδειξη των δικών του λεγομένων. — Τ ο ν ακούτε; Αυτό ψ ά χ ν ω κι εγώ στη Μοζαμβίκη. Έ ν α όριο. Γιατί στο όριο βρίσκεται η περιπέτεια. Αρ­ νούμαι να ξ α ν α μ π α ρ κ ά ρ ω με σύγχρονα πλοία, γιατί αυ­ τή η πρόοδος είναι ένας μύθος. Σημαίνει ότι κάθε φορά θα υπάρχουν ό λ ο και πιο ε ξ ε ζ η τ η μ έ ν ε ς μηχανές που στο τέλος θα πετάνε σαν να είναι από λ ά σ τ ι χ ο . Θα δείτε ότι μια μέρα θα εμφανιστεί ένα πλοίο κοσμοναύτης, μη γελάτε, γαμώ το. Λοιπόν, εγώ βάζω ένα τέλος σ' όλα αυτά και μπαρκάρω με ένα γερμανικό φορτηγό που πιά­ νει σ' ένα λιμάνι που είναι στου διαόλου τον κώλο. Κι αυτός θέλει να πάει στο τέρμα της θάλασσας, γιατί ο 166

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Βόσπορος είναι το τέρμα της θάλασσας, το μόνο πραγ­ ματικό αδιέξοδο όλων των ωκεανών. Ή μήπως δεν το πήρατε χαμπάρι; — Κ α λ ά , εντάξει, καλά σύντροφε, μη Charles Boyer. Φθάνει πια, μας τα έπρηξες.

συνεχίζεις

Ο Χερμάν καταλάγιαζε με τα χέρια του τον πυρετό της ειρωνικής ή υπερβατικής φαντασίας των συντρόφων του, σαν να κατέβαζε τη στάθμη ενός θορύβου που τον ξεκούφαινε. —Ας μοιραστούμε. Εσύ, αφεντικό, ούτε όρια, ούτε αντιτεχνολογία, ούτε αργοπορίες. Εσύ πας στη Μοζαμ­ βίκη να μαζέψεις τίποτε λεφτά για τα γεράματα σου. — Για ποια γεράματα μιλάς, αφού εσύ με περνάς δέκα χρόνια. — Κ α ι συ, εσύ φυγά, εσύ τρελαμένε, γιατί σου έχει σαλέψει κι αυτό κουβεντιάζαμε με τον Τουρόν, αλλά πού να χωρέσει η τρέλα του Λαρίος όταν βγαίνουν στη φόρα όλων των άλλων, λ ο ι π ό ν εσύ πας στο Βόσπο­ ρο και στο Βόσπορο, αν δεν απατώμαι, τελειώνει η Μαύρη Θάλασσα κι από τη Μ α ύ ρ η Θάλασσα πηγαίνεις στην USSR, δηλαδή εσύ θα πας στην U S S R κι ύστερα θα μου πεις εσύ τι έχασες εκεί. —Αυτός πάει στο τέρμα της θάλασσας. —Σκατά. Πάει σ τ η ν USSR, αυτό καταχωρίστηκε ή δ η . Και κάτι ακόμα. Εγώ έκανα στην Ο δ η σ σ ό και μπορώ να σου πω ότι δεν υπάρχει τίποτε εκεί που να μη το βρίσκεις στη Βαρκελώνη ή στη Γένοβα. Και επι­ πλέον, εκεί βρίσκεις λιγότερα πράγματα και οι σοβιετι­ κές είναι κάτι καλόγριες κλεισμένες μέσα κι αν είναι να πας στην USSR, δικό σου π ρ ό β λ η μ α , εγώ πάω π ά σ ο . Ενώ ο θόρυβος από τις φωνές και των τριών μεγάλωνε ο Χινές αφαιρέθηκε ή ίσως να προσπαθούσε να βρει μέσα σε αυτή τη σύγχυση τη γεμάτη από λόγια και επιθυμίες ένα πνευματικό καταφύγιο.

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN —Αυτό με το Βόσπορο είναι μια μεταφορά, όπως άλλωστε και η Μ ο ζ α μ β ί κ η , επέμενε ο Βασόρα. — Τ ι σημαίνει μεταφορά; —Σημαίνει ότι μια λέξη παίρνει ένα συμβολικό νόη­ μα. —Εντάξει, σοφέ, καλά. Π ο λ ύ καλά. Ο Βόσπορος εί­ ναι μια μεταφορά, γιατί αυτός παριστάνει ότι δεν ξέρει τι πάει να κάνει εκεί, αλλά η Μοζαμβίκη δεν είναι με­ ταφορά, εγώ δεν τα τρώω αυτά, η Μοζαμβίκη είναι ένα μπάρκο κι ένα συμβόλαιο, ένα συγκεκριμένο ταξίδι και μερικές οικονομίες, ε φίλε; Κ α ι κάτι οικονομίες. Κι ο Χερμάν του 'κλεισε το μάτι κουνώντας το δά­ χ τ υ λ ο του π ο ν η ρ ά . —Δε μιλάω με ανθρώπους που δεν έχουν ευαισθησίες στις μεταφορές. Κι ο Βασόρα ά ρ χ ι σ ε να γελάει με τις ίδιες του τις υπερβολές, παρασύροντας αυτή τη φορά τον Μαρτίν και τον Χερμάν, και τα γέλια τους τους απελευθέρωναν τώρα από την υποχρέωση να καταλάβει ο ένας τον άλ­ λον. Άδειασαν το μπουκάλι κι ο Βασόρα πρότεινε να κάνουν μια εκστρατεία μέχρι την καμπίνα του καπετά­ νιου μήπως και τραγουδούσε και μπορούσαν έτσι ν' απολαύσουν ένα κοντσέρτο. — Εσύ τον έχεις ακούσει; — Έ λ ε γ ε τη «Θαρθαμόρα». Τον άκουσα με τα ίδια μου τα αυτιά. — Π ρ ο σ ο χ ή γιατί όπως έχει τη μύγα, μας φτιάχνει ένα φάκελο στη Βαρκελώνη και δεν ξαναβλέπουμε μπάρκο στη ζωή μας. —Τι να καρφώσει ρε αυτός. Πρέπει να μας χρωστάει και χ ά ρ η που δε θέλουμε να τον βλάψουμε και τον αφή­ νουμε να λέει τις χαζομάρες του και να κάνει βλακείες. Ας κάνουμε ότι πάμε στην καμπίνα μου που είναι δίπλα στη δική του. Βγήκαν από αυτήν του Χερμάν και πήγαν μέχρι την 168

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ καμπίνα του καπετάνιου. Ο Βασόρα με το δάχτυλο στα χείλη, τους έκανε νόημα να μη μιλάνε και η επιθυμία τους να ακούσουνε, τους επέτρεψε να ακούσουν τη φωνή του καπετάνιου τη στιγμή που τραγουδούσε έξω φωνή. Χρειάστηκε να κ ο λ λ ή σ ο υ ν το αυτί τους στη μεταλλική πόρτα και επιπλέον να π λ η σ ι ά σ ο υ ν σ τ η ν άκρη της σχι­ σμής για να αποκτήσει νόημα η φ ω ν ή : Δε με αγαπάει αρκετά ούτε κλαίει για μένα, δεν αξίζει τον κόπο για μια άτυχη αγάπη να γίνεσαι έτσι. Ο Μαρτίν είχε βάλει το χέρι του στο στόμα για να συγκρατήσει τα γέλια του, κι οι άλλοι φοβούμενοι μή­ πως δεν κρατηθούν πήγαν τ ρ έ χ ο ν τ α ς σ τ η ν καμπίνα του Βασόρα, όπου πια μπορούσαν να γελάσουν με την ησυ­ χία τους. —Τι στο διάβολο ήταν αυτό που τραγουδούσε; — Έ ν α τραγούδι της ε π ο χ ή ς της Π ι κ ό . — Κ ι ο τύπος το έλεγε σαν να 'ταν Ανδαλουσιάνος. Έλεγε: «...να γίνεσαι έθι...» Κι άρχισε να γελάει με ένα νευρικό γέλιο που δεν τολμούσε να ξεσπάσει σε ένα κανονικό γέλιο. — Θ α μου άρεσε να τον δω να τραγουδάει. Κάνει ακριβώς τις ίδιες κινήσεις με μια λαϊκή τραγουδίστρια. —Αυτό πρέπει να το δούμε. Αυτή ήταν μια κ α τ α π λ η κ τ ι κ ή ιδέα που συνεπή ρε το Βασόρα και τον έκανε να χτυπάει τα δάχτυλα του στον αέρα σαν να μελετούσε την τ ε χ ν ι κ ή πλευρά του ζητήμα­ τος. —Ο τύπος κλειδώνει από μέσα, αλλά κάτι πρέπει να κάνουμε.

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Ν α ι , αλλά αν αυτός θέλει η καμπίνα δεν ανοίγει απ' έξω. —Αυτό είναι φανερό. Πρέπει όμως να βρούμε μια λύση. Και δε βλέπω άλλη από το να συνεννοηθούμε με τον καμαρότο για να βρει οποιοδήποτε πρόσχημα να του πάει κάτι και μετά ν' αφήσει την πόρτα ανοικτή. —Αυτό δε γίνεται. — Ή τ α ν ο Χερμάν που έβαζε θέμα και είχε σοβαρές αντιρρήσεις σχετικά με τ η ν ανάμειξη του καμαρότου. — Γιατί; — Γιατί αυτό σημαίνει ότι του αφαιρείς όλη του την εξουσία απέναντι στο πλήρωμα. — Έ χ ε ι ς δίκιο, επενέβη ο Βασόρα κι άρχισε να κοι­ τάζει τον Χερμάν με μοχθηρία. — Ε σ ύ θα το κάνεις. Εσύ θα μπεις ένα από αυτά τα βράδια που τραγουδάει. Θα τον έχεις ειδοποιήσει προη­ γουμένως τηλεφωνικά για να μη δυσαρεστηθεί. Τον επι­ σκέπτεσαι με οποιαδήποτε δικαιολογία κι αφήνεις την πόρτα κουφωτή.

Από την ώρα που ξημέρωνε οι τοίχοι του Αλμπαθέτε αποτελούσαν μια διαρκή έ κ π λ η ξ η . «Εγώ ήμουν εκείνος που σκότωσε τον κουτσό Μόρτιμερ». «Κάλβο Σοτέλο = Σαντάτ = ΝΑΤΟ». Ί σ ω ς και να υπήρχε κάποιο κο­ ντράστ ανάμεσα στην κρυμμένη π ο ί η σ η και τη σοβαρο­ φάνεια των ανθρώπων που κυκλοφορούσαν στους δρό­ μους από τα ξημερώματα, ανάμεσα σε καινούρια κτίρια που ε ί χ α ν γεννηθεί ή δ η παλιά, πάνω σε άδειες ταράτσες τεράστιων επαύλεων, όπου κατοικούσαν πλέον μόνο οι ελάχιστοι εναπομείναντες ενός σπάνιου είδους. Η γη­ ραιά κυρία του Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ δε ζούσε πια στο π ε ρ ί φ ρ α χ τ ο σπίτι της στο πέρασμα του Λοντάρες, σ κ η ν ι κ ό αναγεννησιακού ιταλικού θεάτρου, νεοκλασι170

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ κού με ένα pompier γκρι που ασφυκτιούσε κάτω από ένα θόλο από ψυχρό κρύσταλλο. Στο σκοτεινό πέρασμα κρυβόταν όλο το μυστήριο της π ό λ η ς κι ήταν ίσως από τα ελάχιστα που απέμεναν από τ η ν παλιά φυσιογνω­ μία της πόλης, θλιβερές αγορές, βαριές εξώπορτες μισό­ κλειστες που βγάζουν σε ορόφους όπου οι νεαροί από­ γονοι των πλούσιων οικογενειών δεν ήθελαν πλέον να μένουν και τις χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ α ν σαν επαγγελματική στέγη στο κέντρο. Το πέρασμα του Λοντάρες είναι το πιο κεντρικό σημείο του Αλμπαθέτε, τον διαβεβαίωσαν σε ένα μαγαζί, στο οποίο ρώτησε για το τυρί της Μά­ ντσας και για τη γ η ρ α ι ά κυρία. — Α π ' ό,τι ξέρω βρίσκεται κλεισμένη στο Μ π ο ν ί λ ι ο . Έ χ ο υ ν πολλά κτήματα σε κείνα τα μέρη. Για να σας πω την αλήθεια πάνε χρόνια τώρα που δεν τ η ν έχω δει και που δεν έχω ακούσει για αυτήν. — Κ ι ο γιος της; — Κ α λ ά , αυτός είναι αλεύρι από άλλο σακί. Για αυ­ τόν ειπώθηκαν πολλά τον τελευταίο καιρό, εξαιτίας του κακού που τον βρήκε, αλλά κι αυτόν έχω πολύ καιρό να τον δω. Ξανά η ξεραΐλα του τοπίου της Μ ά ν τ σ α ς , όπου δεν ήξερες ποιος θα βαριότανε πρώτα τον άλλο ο ουρανός ή η γ η . Τα άγρια βάτα εξακολουθούσαν να κουνιούνται σαν καταραμένα, δαρμένα από έναν τυφλό άνεμο και από καιρό σε καιρό αφήνονταν να συγκρουστούν με το αυτοκίνητο, αποφασισμένα να αυτοκτονήσουν. Μπαράξ και Μουνέρα, οι πρώτοι συνοικισμοί που φ ά ν η κ α ν στη διασταύρωση του δρόμου και λίγο μακρύτερα γύρω από μια επιβλητική αγροικία στο χρώμα της ώ χ ρ α ς και του λευκού, περιτριγυρισμένη από τη μονοτονία της χειμωνιάτικης γης, η ζωή ήταν αιχμαλωτισμένη κάτω από το χώμα, μέσα στα γκριζοπράσινα περιθώρια τα χαραγμένα από το λεπίδι του χειμώνα. Α π ό το σημείο αυτό μέχρι το Μ π ο ν ί λ ι ο ο δρόμος στριφογύριζε ανεβαί-

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN νοντας τις γύρω κορφές κι ύστερα άρχιζε η κατάβαση μέσα από στροφές και ζικ ζακ που γκρέμιζαν στη συνέ­ χεια τη ματιά του ταξιδιώτη στην α σ χ ή μ ι α μιας επίπε­ δης έκτασης. Ά φ η σ ε το αυτοκίνητο του σε μια πλατεία δίπλα σε μια ν ε ο κ λ α σ ι κ ή εκκλησία, στο χρώμα της ώχρας απ' έξω, π ρ ά σ ι ν η ς από μέσα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο μπήκε για να διαπιστώσει αν όντως η μέσα μοναξιά, ισοδυναμούσε με τ η ν απ' έξω. Μ ό ν α τους τα αγάλματα εκείνη την π λ η κ τ ι κ ή δευτέρα, βαμμένοι ηθοποιοί, ερμηνευτές αυτοοικτιρμών και απαγορεύσεων που δε συγκινούσαν πλέον κανένα. Και έξω, στη βάση ενός μαρμάρινου σταυρού επιβεβαίωσε τη θλίψη του πρωινού, παρά τη λιακάδα που απολάμβαναν μόνο εκείνοι που ήταν ακου­ μπισμένοι στα μπαλκόνια ενός αρχοντικού, από το ο­ ποίο π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν να μαντέψουν την προέλευση του αυτοκινήτου του εισβολέα και τις προθέσεις του ξένου που διατάρασσε την ησυχία της Μάντσας. Περνούσαν γυναίκες βιαστικές ντυμένες με δυο και τρεις μπλούζες, για να προφυλαχτούν από το κρύο, και η κάθε του από­ πειρα ν' ανοίξει κουβέντα προσέκρουε σε μάτια ειδοποι­ ημένα από πριν και σαστισμένα από μια φωνή που ήταν άγνωστη. — Τ ο σπίτι των Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ; Π ο ι ο από όλα; —Αυτό στο οποίο κατοικεί η ιδιοκτήτρια. — Ν α ι , αλλά αυτό δεν είναι εδώ. Πρέπει να πάρετε την κατεύθυνση της Λεθούθα, στο δρόμο του Μπαλαθότε, θα το βρείτε σίγουρα. Δέκα χιλιόμετρα μετά το Μπο­ νίλιο θα το δείτε. Είναι ένα επιβλητικό αρχοντικό, το πιο μεγάλο σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή , με μια πέτρινη πόρτα εκεί που αρχίζει ο αμαξωτός δρόμος. Δεν υπάρχει περίπτωση να χαθείτε. Το τοπίο εμπλουτιζόταν σταδιακά, γέμιζε δέντρα εκεί που υ π ή ρ χ α ν ποτιστικά αυλάκια και πολύ γρήγορα φά172

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ νηκε ο δρόμος που υ π ο σ χ ό τ α ν στον ορίζοντα το υπο­ στατικό των Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο συ­ νέχισε το δρόμο του, πέρασε την αυλόπορτα κι έφθασε σε μια αυλή στρωμένη με χώμα, όπου ξαπόσταιναν δυο τρακτέρ κι ένα παλιό τζιπ και έτρεχαν δυο ξανθά παιδιά κυνηγημένα από ένα σκυλί. Το πάγωμα των παιδιών μπροστά στον ξένο που βγήκε από το αυτοκίνητο αντι­ σταθμίστηκε από τη νευρικότητα μιας γυναίκας που πλησίαζε σκουπίζοντας τα κόκκινα χέρια της στην πο­ διά της. —Αυτός είναι ιδιωτικός χώρος. Ο δρόμος βγάζει στο Μπαλαθότε, δεν έπρεπε να τον χάσετε. —Δε χάθηκα, γυρεύω τη σεβάσμια χ ή ρ α του Ροντρί­ γκεθ ντε Μοντιέλ. —Τι θέλετε να της πουλήσετε; Ή τ α ν μια ανδρική φωνή αυτή και για αυτό δε θα μπορούσε να έχει βγει ούτε από τη γυναίκα, ούτε από τα παιδιά. Πράγματι, πίσω από τ η ν πλάτη του στεκόταν ένας γεροδεμένος άντρας με σακάκι καμπαρντινέ με δερ­ μάτινα ρεβέρ, γαλότσες, σκούφο, γυαλιά σε σ χ ή μ α κο­ χύλι και μια μύτη γαμψή πάνω από ένα λεπτό μουστακάκι. —Ρωτούσε για την κυρία, δον Μ α ρ τ ί ν . Τώρα είχαν έρθει π ρ ό σ ω π ο με π ρ ό σ ω π ο . —Πράγματι. Ή ρ θ α για να μιλήσω με τη σεβάσμια χήρα του Ροντρίγκεθ Μοντιέλ. —Λοιπόν αυτό είναι πραγματικά απορίας άξιον, μιας κι αυτή η επίσκεψη είναι η πρώτη που δέχεται η κυρία τα τελευταία δέκα χρόνια. Με συγχωρείτε, αλλά ακόμα κι αν εσάς δε σας πειράζει, εγώ οφείλω να σας ενημε­ ρώσω, δεν είναι τώρα η καημένη η γυναίκα για επισκέ­ ψεις. Περί τίνος πρόκειται; — Π ρ ι ν απ' όλα πρέπει να συστηθώ και να ζ η τ ή σ ω συγνώμη που δεν το έκανα από τ η ν α ρ χ ή . — Τ ο αυτό ισχύει κι από τη μεριά μου. 173

br/zav

— Ε γ ώ θα έπρεπε να το έχω κάνει. — Μ η με δικαιολογείτε. Ο άντρας έδειχνε πολύ ενοχλημένος με τον ίδιο του τον εαυτό και είπε βιαστικά: — Μ α ρ τ ί ν Θερντάν Σαμανιέγκο, στις υπηρεσίες σας. Είμαι ο επιστάτης του κτήματος. — Μ ε λένε Χοσέ Κ α ρ β ά λ ι ο , είμαι ασφαλιστής και επείγομαι να μιλήσω με τους Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ για θέματα σχετικά με το κακό που βρήκε τη νύφη της κυρίας. —Δεν ήξερα ότι υπήρχε κάποια εκκρεμότητα. —Δε σας έχει πει τίποτε ο δον Λουίς Μιγκέλ; —Αυτός δε μίλαγε τις καλές εποχές. Με μια χειρονομία ο επιστάτης έκανε νόημα στον Κ α ρ β ά λ ι ο να τον ακολουθήσει, περνώντας από την κε­ ντρική πόρτα από ξύλο και πέτρα φτιαγμένη σε κάποιες άλλες εποχές από άξιους τεχνίτες και εγκαταλειμμένη στη συνέχεια μέσα στους ήλιους και τους αέρηδες. Το δροσερό και σκοτεινό πέτρινο χαγιάτι έβγαζε σε ένα γραφείο, όπου δεν υπήρχε τίποτε χ ρ η σ τ ι κ ό εκτός από ένα πολύ παλιό τραπέζι από κατεργασμένο δέρμα και μεταλλικούς αρχειοθέτες των αστυνομικών χρονικών. Έ ν α ς εσταυρωμένος πάνω στο τραπέζι παρατηρούσε τα τακτοποιημένα χαρτιά, και στον τ ο ί χ ο υπήρχε μια αφί­ σα που διαφήμιζε ζωοτροφές. Σε μια γωνιά κάπνιζε μια σιδερένια κυλινδρική στόφα, αλλά υπήρχε ακόμα αρκε­ τός χώρος ώστε να έχει εγκατασταθεί η παγωνιά σε κείνο το δωμάτιο και μάλιστα από το φθινόπωρο κιόλας. —Καταλαβαίνετε βέβαια ότι δεν μπορώ να εμπιστευ­ τώ τις υποθέσεις μου στον καθένα. Κ α ι στην πραγματι­ κότητα θα ήθελα να φθάσω μέχρι τον δον Λουίς, αλλά δεν είναι στο Αλμπαθέτε και κανείς δε γνωρίζει πού μπορεί να βρίσκεται. —Ούτε κι εγώ θέλω να μου πείτε κάτι που να αφορά τον κύριο, γιατί οι υποθέσεις του αφορούν αυτόν και 174

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ εκείνες της μητέρας του τη μητέρα του. Εγώ είμαι υπεύ­ θυνος μόνο για κείνα που ανήκουν αποκλειστικά σ τ η δόνα Ντολόρες και δεν έ χ ω καμιά δουλειά με το γ ι ο της. Αν σας είπα να περάσετε είναι για να μη τα λέμε δυνατά όλα αυτά μπροστά στους υπηρέτες, π α ρ ' όλο που υπάρχει εμπιστοσύνη. Βλέπετε οι καιροί έχουν αλλάξει πια και έχει χαθεί η αφοσίωση που υ π ή ρ χ ε κάποτε. Δεν ξέρω πια που θα καταλήξουμε. — Μ π ο ρ ε ί τ ε να μου υποδείξετε πού μπορώ να βρω τον δον Λουίς; -Όχι. — Μ π ο ρ ε ί να ξέρει η μητέρα του. — Μπα, δε νομίζω. Ο επιστάτης είχε σουφρώσει τα φρύδια του και π ή γ ε κοντά στη σόμπα για να δει αν είχε ξύλα. Από κ ά π ο ι ο σωρό πήρε τέσσερα κομμάτια ξύλα, μόλις κομμένα, που στη σύντομη διαδρομή τους προς το πύρινο στόμιο τ η ς στόφας άφησαν μια λεπτή γραμμή από πριονίδι. —Κι εκτός από αυτό είναι μια γυναίκα που δεν είναι καλά, καταλαβαίνετε; Αν ή τ α ν καλά, τότε εντάξει. Α λ λ ά υπάρχουν μέρες που δεν επικοινωνεί καθόλου, ούτε κ α ν θυμάται πως έχει ένα γιο, τέλος πάντων έναν, εφτά έχει, αλλά ιδιαίτερα αυτόν, αυτόν που τόσες στεναχώριες τ η ς έχει δώσει. Σε μένα φυσικά δε λέει πού βρίσκεται. Αν και ούτε περνάω τον καιρό μου ρωτώντας για αυτόν τ ο ν ξεμυαλισμένο. Ξέρω ότι δεν είναι σωστό να μιλάω έτσι για τον νεαρό κύριο, αλλά, εντάξει, σε όλους κάτι έχει κάνει. Στον πατέρα του, ας αναπαύεται εν ε ι ρ ή ν η , σ τ η μητέρα του και στη γυναίκα του, που π α ρ ' ότι λένε τον ανέχτηκε περισσότερο από τον καθένα. — Μιλάτε για την πεθαμένη; — Γ ι α αυτήν μιλάω. Μ π ή κ ε σ' αυτό το σπίτι μικρό κοριτσάκι και είδατε τι ά σ χ η μ η κατάληξη που είχε. —Ζούσαν εδώ; — Π ο ι ο ι , ο δον Λουίς και η γυναίκα του; Ό χ ι , φίλε 175

br/zav

μου, όχι. Ο κύριος ερχόταν εδώ μόνο για καμιά αρπαχ τ ή . Χρόνια τώρα, μέναμε μόνο ο πατέρας μου, ο θεός ας τον αναπαύσει, και εγώ, π ρ ο σ έ χ ο ν τ α ς μήπως πεθάνει η κότα με τα χρυσά αβγά, και στο μεταξύ όλοι οι υπόλοι­ ποι ζούσαν σαν πρίγκιπες στο Αλμπαθέτε ή στη Μαδρί­ τη ή στο Τσιράμπας. Κι αργότερα, όταν πια τα χρειά­ στηκε, γιατί όλα αυτά π ή γ α ι ν α ν για πούλημα, δε θυμά­ μαι να τον ξαναείδαμε. Ό λ α τα παιδιά κάτι έκαναν έτσι ή αλλιώς, αυτός που δεν έχει κάνει καριέρα έχει ένα μικρό μαγαζί, όλοι εκτός αυτού του κυρίου για τον ο­ ποίο μιλάμε. Π ή γ α ι ν ε για συμβολαιογράφος, μήπως α­ ποκτήσει ένα κύρος και το μόνο που έγινε είναι ένας χασομέρης. Ό χ ι , όχι, μη λέτε τίποτε. Δε θέλω να τον ξέρω. — Είναι ανάγκη να μιλήσω με τη μητέρα του. — Ε ί ν α ι τόσο σημαντικό; — Π ο λ ύ σημαντικό. — Μ η μου την ταλαιπωρήσετε. Να της μιλάτε αργά. Άλλοτε καταλαβαίνει κι άλλοτε όχι. Εγώ πια δεν ξέρω αν καταλαβαίνει όποτε θέλει ή όποτε μπορεί. Αλλά ούτε και που με νοιάζει, κατέληξε ο επιστάτης αφήνοντας με μανία τη στρογγυλή τάπα της στόφας.

Ο άνθρωπος έτρεχε μάλλον παρά περπατούσε πάνω στις μεγάλες πλάκες του διαδρόμου και ανέβηκε δυο δυο τα πέτρινα σκαλοπάτια, κάτω από το βλέμμα των αφε­ ντάδων που τον κοιτούσαν μέσα από τα κατασκονισμένα και σκοτεινά κάδρα. Χτύπησε με το χέρι του μια βαριά πόρτα και χωρίς να περιμένει απάντηση, τράβηξε το πόμολο ανοίγοντας μπροστά τους την προοπτική ενός σαλονιού, όπου πάλιωναν δαμασκηνά και χαλιά στο απαλό χειμωνιάτικο φως που έμπαινε από ένα μπαλκό­ νι. Και κοντά στο μπαλκόνι ένα στρογγυλό τραπέζι κα­ λυμμένο με ένα μακρύ τραπεζομάντιλο που έκρυβε το 176

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μαγκάλι, τον ή λ ι ο της θερμότητας για τη γ η ρ α ι ά κυρία που είχε βουλιάξει στη δερμάτινη γδαρμένη πολυθρόνα. Βιτρίνες με φαγιέντσες και φίνες πορσελάνες, διακο­ σμητικά πιάτα, η Άρτεμη κυνηγός από πολύτιμο αλάβα­ στρο πάνω σε μια κονσόλα ισαμπελίνα σε πολύ κ α λ ή κατάσταση, ίσως γιατί το σαράκι θέλοντας να της δείξει τη στοργή του της φέρθηκε με εξυπνάδα και κ α λ ο σ ύ ν η . Φωνές και μουσικές έβγαιναν από μια συσκευή ραδιο­ φώνου, ραδιοκασετόφωνο, τελευταίο μοντέλο, με εγγρα­ φή, σε αεροδυναμικό ντιζάιν, άρτι εισαχθέν από τ η ν Ιαπωνία, επιβολή της α ι σ θ η τ ι κ ή ς του μετάλλου, του πλαστικού και της η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ή ς σ' αυτό το καταφύγιο το γεμάτο αντίκες: «Εσύ, τι λες το παιδί της Κ α ρ ο λ ί ν α ς θα 'ναι κορίτσι ή αγόρι;» «Μπορεί και να κάνει δίδυμα, Σίλβια, γιατί μην ξεχνάς, Σίλβια, ότι στην ερωτική ζωή της πριγκίπισσας ήταν πολλές οι π α ρ ά λ λ η λ ε ς περιπέ­ τειες». «Αλλά, τι κακός, τι κακός που είσαι». Η γ η ρ α ι ά κυρία γελούσε κι έκανε νόημα στους δύο άνδρες να πλησιάσουν. — Κ υ ρ ί α Ντολόρες, ο κύριος από δω θέλει να σας δει. —Περίμενε, περίμενε. Είναι η Σ ί λ β ι α Αρλέτ... Περί­ μενε. Ό λ η της η π ρ ο σ ο χ ή ήταν στραμμένη στο δ ι ά λ ο γ ο της ομιλήτριας με τον π λ η ρ ο φ ο ρ ι ο δ ό τ η της σ χ ε τ ι κ ά με τη ζωή των πριγκίπων. — Η Κ α ρ ο λ ί ν α του Μ ο ν α κ ό περιμένει παιδί, π λ η ρ ο ­ φόρησε η γριά τον Κ α ρ β ά λ ι ο , που συμφώνησε αναγκα­ στικά. Ο διάλογος συνεχιζόταν το ίδιο μ ο χ θ η ρ ό ς ανάμεσα στην ομιλήτρια και τον καλεσμένο τ η ς κι ο νευρικός επιστάτης πήγαινε πάνω κάτω στο διάδρομο με τα χέ­ ρια στην πλάτη και μια περίεργη επιμονή να κοιτάζει τις μύτες των παπουτσιών του. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο α ν α ζ ή τ η σ ε μια καρέκλα, την έφερε στο στρογγυλό τραπέζι, κάθισε και αισθάνθηκε αμέσως τη ζέστη που έβγαινε από το 177

br/zav

μαγκάλι που κρυβόταν κάτω από το μακρύ τραπεζομά­ ντιλο. Απέναντι του, στο τραπέζι, η γριά τον παρότρυνε μ' ένα χαμόγελο να παρακολουθήσει τη μοχθηρή ραδιο­ φωνική ε κ π ο μ π ή . Ό τ α ν ο διάλογος για τη χάι σοσάιτυ πήρε τέλος, η γ η ρ α ι ά κυρία έσκυψε πάνω από τη συ­ σκευή και γύρισε τα κουμπιά ψάχνοντας κάποιον άλλο σταθμό. — Τ ώ ρ α θα βάλω τους «Πρωταγωνιστές» του Λουίς ντε Ό λ μ ο , γιατί παίζει εκεί ένα πολύ συμπαθητικό και ωραίο παιδί που τον λένε Τίτο Μ π . Ντιαγκονάλ. Είναι πολύ πλούσιο και καλό παιδί. Μιλάει πάντοτε στον πατέρα του πάρα πολύ ωραία. Εσάς σας αρέσει το ρα­ διόφωνο; — Τ ο ακούω ελάχιστα. — Ε γ ώ δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς αυτό. Πρώτα μου άρεσε και η τ η λ ε ό ρ α σ η , αλλά τώρα πια όχι και τόσο. Μου άρεσε πολύ εκείνος ο ηθοποιός από τη Σαραγκόσα, ο Λαπέτρα. Τ ο ν θυμάστε τον Λαπέτρα; -Όχι. — Κ α ι σεις, Μ α ρ τ ί ν ; Ο επιστάτης σταμάτησε το ρεμβαστικό του περίπατο, σήκωσε τα μάτια του και κοίταξε προς τα πάνω. — Μ ά λ ι σ τ α , κυρία, μάλιστα. «Οι πέντε άσοι». Κανά­ ριο, Σάντο, Μαρθελίνο, Βίλια, Λαπέτρα. Ο Λαπέτρα της άρεσε γιατί είχε ωραία μαλλιά, εξήγησε στον Καρβά­ λιο. — Π ρ ά γ μ α τ ι είχε πολύ ωραία μαλλιά. Η τηλεόραση ήταν τότε α σ π ρ ό μ α υ ρ η , αλλά εγώ υποψιαζόμουν πως ο Λαπέτρα ή τ α ν κοκκινομάλλης. Μου αρέσει ακόμα «Το κλουβί με τις τρελές», είναι μια εκπομπή με γκεστ σταρ. Βγαίνουν τέσσερα κορίτσια και καλούν κάποια διαση­ μότητα. Τώρα θα αλλάξω σταθμό. «Η Ισπανία στις ο­ χτώ». Σε λίγο θα μιλήσει ένα αγόρι με μια πολύ γλυκιά φωνή που τον λένε Αμπεραστούρι και πρέπει να είναι Βάσκος, αν κ ρ ί ν ω από το επίθετο. Ό π ω ς άλλωστε και η 178

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Σίλβια Αρλέτ ή ο Λουίς ντε Ό λ μ ο , ή ο Τ ί τ ο Μ π . Ντια­ γκονάλ. Το απόγευμα ακούω την ε κ π ο μ π ή , « Κ λ α σ ι κ ή μουσική για όλους». Εγώ δεν ήξερα καθόλου από μου­ σική παρ' όλο που από μικρό κοριτσάκι έπαιρνα μαθή­ ματα πιάνου. Αλλά δε γνώριζα για παράδειγμα τον Σμέτανα. Τον ξέρετε το Σμέτανα; Υπάρχει ένας πολύ ωραίος δίσκος του, ο Μ ο λ δ ά β α ς . Για βάλ' τον Μ α ρ τ ί ν . Η γηραιά κυρία ανακάτεψε ένα σωρό από κασέτες κι από αυτές διάλεξε μία και τ η ν έδωσε στον Μ α ρ τ ί ν . Με άκαμπτα τα χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά του προσώπου του α λ λ ά ήρεμος, ο επιστάτης ρύθμισε τη συσκευή ώστε να μην είναι πλέον ραδιόφωνο και να μετατραπεί σε μαγνητό­ φωνο. Έ β α λ ε την κασέτα και εξακολούθησε να πηγαίνει πάνω κάτω. Μ ι α ε π ι β λ η τ ι κ ή , λυρική μουσική, ποταμών και πεδιάδων ξεχύθηκε στο βαλσαμωμένο δωμάτιο. — Κ α ι στη συνέχεια το «Ντιρέκτο-Ντιρέκτο», το «Ταμπλέρο ντεπορτίβο», «Ο τρελός στο λόφο». Τ ο ν α­ κούτε τον τρελό πάνω στο λόφο; -Όχι. —Α, είναι θαύμα. Έ ν α ς νεαρός πολύ ντελικάτος. Και επιπλέον πολύ καλό παιδί. Ό λ α τα παιδιά που μιλάνε στο ραδιόφωνο είναι πολύ καλά. Αλλά ο τρελός πάνω στο λόφο είναι το καλύτερο από όλα. Είναι μόνος πάνω σ' ένα λόφο περιτριγυρισμένος από δίσκους και βιβλία ποίησης. Καμιά φορά καλεί και κόσμο και τότε μιλάνε αργά και χαμηλόφωνα. Συνήθως, π ρ ι ν τελειώσει με παίρνει ο ύπνος, αλλά ξυπνάω σαν να είχα ένα ρολόι στο σώμα μου, όταν πρόκειται να αρχίσει η «Ισπανία στις οχτώ». Κάνα βράδυ ακούω κι αυτόν τον στριμμένο που τα βάζει με όλους, τον Γκαρθία. Αυτουνού θα του άξιζε να του πούνε δυο τρία πράγματα. Π ά ν τ α κάτι τον ενοχλεί. Μια μέρα ήθελα να του τηλεφωνήσω, α λ λ ά έτυχε να είναι κομμένες οι γραμμές. Έ τ σ ι δεν είναι Μαρτίν; Εσείς ο ίδιος μου είπατε ότι δεν υ π ή ρ χ ε γραμ­ μή. 179

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Ε γ ώ ο ίδιος το επαλήθευσα. Και πρόσθεσε ώστε να τον ακούσει μόνο ο Κ α ρ β ά λ ι ο : Στη μία τη νύχτα. — Τ ο ράδιο κι ο Εσταυρωμένος. Οι δυο μου παρηγο­ ριές. Έ χ ε τ ε δει τον Εσταυρωμένο; -Όχι. —Βρίσκεται στο Μ π ο ν ί λ ι ο κι είναι κάποιου πολύ σπουδαίου ζωγράφου. — Τ ο υ Γκρέκο, σ χ ο λ ί α σ ε ο επιστάτης με έναν τόνο στη φωνή του που ισοδυναμούσε με ένα: για να μην πάμε μακρύτερα. — Κ α ι η οικογένεια; —Α, η οικογένεια... — Π ό σ α παιδιά έχετε, δόνα Ντολόρες; Ο επιστάτης του 'κλεισε το μάτι ώστε να προετοιμα­ στεί για μια α π ά ν τ η σ η αποστομωτική. — Ε φ τ ά . Ό π ω ς τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα. — Π ο λ ύ ωραία! επιδοκίμασε ο δον Μ α ρ τ ί ν . Και συ­ γκεκριμένα ο κύριος αυτός είναι φίλος ενός από τους γιους σας και τον ψάχνει. Του νεαρού αφέντη Λουίς Μιγκέλ. —Α, του Λουίς Μιγκέλ, ο Λουίς Μ ι γ κ έ λ . Ο Σμέτανα περιτριγύριζε τώρα στη Μολδαβία και η γ η ρ α ι ά κυρία είχε ήδη αποχωρήσει στα απόκρυφα όρη των αναμνήσεων. —Ο Λουίς Μ ι γ κ έ λ , ο Λουίς Μιγκέλ. Κι αυτός πολύ καλό παιδί, π ο λ ύ καλό. Είχε όμως ά σ χ η μ η τύχη, το φτωχό μου παιδί. Ή τ α ν ο πιο όμορφος γιος μου, το πιο όμορφο όλου του Μ π ο ν ί λ ι ο , όλου του Αλμπαθέτε. Ή τ α ν απόλαυση να τον βλέπεις με την κυνηγετική του σ τ ο λ ή , όταν πήγαινε με τα αδέρφια του για πέρδικες ή με τον πατέρα του και τους φίλους του πατέρα του. Αλλά δεν έρχεται ποτέ να με δει. Γιατί δεν έρχεται ποτέ να με δει, Μ α ρ τ ί ν ; — Α λ λ ά σας γράφει. Σας διαβεβαιώνω ότι σας γράφει, κυρία Ν τ ο λ ό ρ ε ς . 180

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Α ναι, αυτά τα γράμματα. Τα ματάκια της γηραιάς κυρίας σκόνταψαν πάνω σε μια στοίβα γράμματα ακουμπισμένα στο τζάμι μιας βι­ τρίνας. Η απληστία των ματιών του Κ α ρ β ά λ ι ο έγινε αντιληπτή από τον επιστάτη. —Δεν υπάρχει αποστολέας στο φάκελο. Ή τ α ν μια προειδοποίηση που απευθυνόταν στο ντε­ τέκτιβ. —Ο γιος σας πού βρίσκεται, κυρία Ντολόρες; Η γηραιά κυρία δεν απάντησε στην ερώτηση του Καρβάλιο. —Τι θα του κόστιζε να έρχεται να με βλέπει; Εγώ τον καταλάβαινα πάντα και αρκετές φορές μπήκα ανάμεσα σ' αυτόν και τον πατέρα του. Ο σύζυγος μου ήταν πολύ αυστηρός, πολύ αυστηρός. Π α λ ι ά όταν δεν είχε κατεδα­ φιστεί ακόμα το σπίτι του Τεσιφόντε Γκαλιέγο, π ρ ι ν ακόμα μεταφερθούμε σ' εκείνο το σπίτι στο πέρασμα του Λοντάρες ήταν απόλαυση να βλέπεις τις γιορτές στον κήπο, την άνοιξη και το φθινόπωρο, σ τ η ν α ρ χ ή δηλαδή του φθινοπώρου, γιατί αργότερα μπαίνει ο χει­ μώνας και κανείς πια δεν μπορεί να τον διώξει. Αυτά ήταν τα καλύτερα χρόνια του Λουίς Μ ι γ κ έ λ μου. Ύ σ τ ε ­ ρα ήρθε μια μέρα με αυτήν κι από τότε τίποτε δεν ξανά­ γινε όπως πρώτα. Ο πατέρας του είπε: πρώτα θα τελειώ­ σεις τις σπουδές σου. Αλλά ούτε που έδωσε σημασία. Είχε κλειστεί μέσα τέσσερα ή πέντε χρόνια για να τε­ λειώσει τις σπουδές του και τα παράτησε όλα για χ ά ρ η της, εξαιτίας της. Για την π λ η ρ ω μ ή που του έδωσε. Γιατί, μια γυναίκα φέρνει τύχη ή δυστυχία στη ζωή ενός άνδρα. Άσε που της μάθαμε τόσα πράγματα. Τα πάντα. Μ έ χ ρ ι πώς να πιάνει το μαχαίρι της δείξαμε. Αλήθεια πού είναι η Ενκαρνίτα, Μ α ρ τ ί ν ; —Πέθανε, κυρία Ντολόρες, αφού το ξέρετε. —Α ναι, η καημένη, πέθανε. Ο θεός να τη συγχωρέ­ σει. 181

br/zav

— Κ ι ο γιος σας, δόνα Ντολόρες, πού βρίσκεται; Οι ώμοι της γηραιάς κυρίας ανασηκώθηκαν αλλά τα ματάκια της κοιτούσαν τον Κ α ρ β ά λ ι ο εξεταστικά. — Είναι ανάγκη να τον συναντήσω για μια υπόθεση που τον ενδιαφέρει πολύ. —Θέλετε να του πουλήσετε κάτι; — Ό χ ι , όχι για αυτό. — Γ ι α τ ί αν θέλετε να του πουλήσετε τίποτε χάνετε τον καιρό σας. Δεν του έχει μείνει τίποτε. Είναι ο φτωχότε­ ρος γ ι ο ς μου. Τελοσπάντων, κάτι του έχει μείνει. Η περιουσία που του άφησε ο πατέρας του, το μερίδιο του κι όσα παράγει αυτό το κτήμα και το Σπιτάκι. — Π ρ έ π ε ι να μιλήσω μαζί του. Πρόκειται για θέματα σχετικά με το θάνατο της γυναίκας του. Ασφάλειες, οι­ κογενειακά επείγοντα θέματα. — Έ χ ω να τον δω τον Λουίς Μ ι γ κ έ λ μου από τα πε­ ρασμένα Χριστούγεννα. Γιατί άραγε δεν ήρθε αυτά τα Χριστούγεννα; Κάθε φορά έρχονται όλο και λιγότεροι. Φέτος έλειπαν τέσσερις. Ο ένας βρισκόταν σε κάτι μα­ κρινά νησιά, κάτι νησιά στα οποία όλο το χ ρ ό ν ο έχει ζέστη. Γιατί πρέπει να φεύγουν τέτοιες μέρες; Τόσο πολύ που μου αρέσει να βρισκόμαστε όλοι μαζί. Γιατί ποιος ξέρει αν θα μπορούμε να το κάνουμε αυτό και την επόμενη χρονιά. Ούτε κι ο Λουίς Μιγκέλ ήρθε. Δεν μπορούσε να 'ρθει. Σεβάστηκαν τη θέληση της να παραμείνει αινιγματι­ κ ή , το παιχνίδι της να τους κοιτάει στα μάτια με την αμφιβολία αν ήταν ικανοί να μαντέψουν το μυστικό της. — Μένει στο Σπιτάκι. Αν τον δείτε πείτε του ότι τον περιμένω, να 'ρθει να με δει. Ό τ ι τα περασμένα ξεχασμέ­ να. Κι όσο για την Ενκαρνίτα... είναι σαν να ήταν δικό μου παιδί. — Η Ενκαρνίτα, έχει πεθάνει, κυρία Ντολόρες. — Ν α ι η καημένη, πέθανε. Α λ λ ά είχε πάψει πλέον να την ενδιαφέρει το θέμα και 182

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ξαναγύρισε στο ραδιόφωνο. Ξαναβρήκε τη γ α λ ή ν η όταν μία ανδρική και μία γυναικεία φωνή ά ρ χ ι σ α ν να μιλάνε για την πολιτική και πολιτιστική ζωή του τόπου. Συγκε­ κριμένα, το ίδιο πρωί είχε αρχίσει ένα συνέδριο της αυτονομιστικής κυβέρνησης Καστίλια-Λα Μάντσα. Ο επιστάτης κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο βγήκαν από το σαλόνι κι α­ μέσως μόλις η πόρτα έκλεισε πίσω τους, ο επιστάτης είπε μέσα από τα δόντια του: — Σ α ν να ήταν δικό μου παιδί. Αν δεν είχε τα χ ρ ό ν ι α που έχει θα της έλεγα δυο κουβέντες. Μ ο υ κάνανε τη ζωή δύσκολη, μέχρι τη μέρα που ήρθε αυτή η γυναίκα και τους έβαλε σε μια τ ά ξ η . Σαν δικό μου παιδί! —Απ' ό,τι φαίνεται αυτός μένει στο Σπιτάκι. —Άντε τώρα να ξέρεις. Π ο λ ύ αμφιβάλλω. — Κ α ι πού είναι αυτό; —Είναι μια παλιά ιδιοκτησία, που ο κύριος Λουίς Μιγκέλ κληρονόμησε από τη γιαγιά του, είναι κάπου στου διαόλου το κέρατο, μετά συγχωρήσεως, κάπου ε­ κεί στην πηγή του ποταμού Μούντο. Η εικόνα του καταρράκτη που είχε δει στο δωμάτιο του Κοράλ κυριάρχησε στη σκεπτικιστική όψη του άν­ δρα. —Δεν ξέρω τι μπορεί να έχασε εκεί. Αλλά είναι κου­ τορνίθι και μπορεί να του την έδωσε να μείνει εκεί πέρα. — Μπορεί κανείς να το τσεκάρει αυτό; Να τηλεφωνή­ σει; — Ό χ ι . Είναι μια παλιά έπαυλη κτισμένη πλάι σ τ η ν πηγή του ποταμού Μούντο, στο Λος Τσόρος, όπως λέμε στα μέρη μας, κάπου προς το Κ α λ ά ρ ντε Μ ο ύ ν τ ο , κοντά στην οροσειρά του Αλκαράθ. Το καλύτερο από όλα εί­ ναι να πάτε μέχρι το 'Ελτσε ντε λα Σιέρα και να κάνετε δεξιά προς την κατεύθυνση του Ριοπάρ. Από κει μέχρι το ποτάμι είναι ένα λεπτό α π ό σ τ α σ η . Α λ λ ά ρωτήστε μήπως χαθείτε. Κοίταξε μέρος για να πάει κανείς. Α λ λ ά μη νομίζετε ότι θα τον βρείτε. Αυτός, όπως πάντα, μπο183

br/zav

ρεί να βρίσκεται οπουδήποτε, δ η λ α δ ή , παντού και που­ θενά.

Είχε την πρόθεση να μαζέψει τα πράγματα του από το ξενοδοχείο και να αναχωρήσει για το Ριοπάρ χωρίς άλλη καθυστέρηση, αλλά μαζί με το λογαριασμό ο ρεσεψιονίστας του έδωσε ένα σημείωμα, όπου ήταν ση­ μειωμένο ένα ραντεβού: στις οχτώ στο πέρασμα του Λοντάρες. Ή τ α ν ανυπόγραφο, αλλά ή δ η η σκιά της φι­ γούρας του οργανοπαίκτη έπεφτε πάνω στο τετραγωνι­ σμένο χαρτί και τα γράμματα μιας παλιάς σχολικής καλλιγραφίας με χοντρούς χαρακτήρες θα 'λεγες πως γράφτηκαν σίγουρα με ένα παλιό κοντυλοφόρο. Έ ν α ατέλειωτο, γκρίζο απόγευμα τον περίμενε έξω από την πόρτα του ξενοδοχείου, και ο αέρας είχε γίνει πάλι α­ δύναμος ενώ τα σύννεφα επέμεναν. Γύρισε στο δωμάτιο του ν' αφήσει τα πράγματα του και βγήκε μια βόλτα ως την οδό Τεχάρες, όπου υ π ή ρ χ ε ακόμα ό,τι απέμενε από τη μαντσέγικη αρχιτεκτονική του Αλμπαθέτε. Ή τ α ν σαν μια μουσειακή καταχώριση στην ιστορία της κατοικίας, στο περιθώριο μιας π ό λ η ς ανελέητης για το παρελθόν. Ο αέρας ήταν ο μοναδικός κάτοικος που έκανε αισθητή την παρουσία του στους δρόμους που οδηγούσαν στο κέντρο, τα φώτα των εμπορικών αδυνάτιζαν στο βαθμό που απομακρυνόσουν α π ' αυτό, τα μπαρ ήταν άδεια α­ κόμα. — Μ ή π ω ς περάσατε από το δημαρχείο; — Π ρ ι ν από λίγο. — Κ α ι δεν είδατε κόσμο σ τ η ν είσοδο; —Δεν πρόσεξα. — Π ά ν ε να δουν αυτόν, που κάνει απεργία. —Ποιον; — Κ ά π ο ι ο ν άνεργο που κλείστηκε στο δημαρχείο, και 184

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ κάνει απεργία πείνας υποστηρίζοντας πως δεν πρόκειται να βγει από κει μέσα αν δεν του βρουν δουλειά. Είχαν απομείνει μόνοι, ο ιδιοκτήτης του μπαρ κι αυ­ τός. Ο μπάρμαν συνέχιζε το μονόλογο του ανάμεσα σε συγκαταβατικά κουνήματα του κεφαλιού και προβλέ­ ψεις για τις δύσκολες εποχές που περνάμε ή τον τρόμο των μελλοντικών. — Κ ι αυτό εδώ, που η ανεργία είναι λιγότερο αισθητή από όσο σε άλλα μέρη. Α π ' ό,τι ακούω δηλαδή κι εγώ από τους πελάτες. Αλλά, τι να σου κάνει κι ένας οικο­ γενειάρχης που γυρνάει κάθε βράδυ σπίτι του με άδεια τα χέρια; Έ ξ ω , η νύχτα ήταν μαύρη σαν το κατράμι, σημάδι της επιθυμίας του να γυρίσει σπίτι, σκέφτηκε ο Κ α ρ β ά λ ι ο , στα φαγητά του Μπισκούτερ, σ τ η ν κ λ α ψ ι ά ρ ι κ η λογοδιάρροια της Τσάρο, στο να μην έχει τίποτε να κάνει ή να υποαπασχολείται, αλλά να επιστρέψει εκεί που οι όροι ήταν ευνοϊκοί και η ζωή είχε κάποιο νόημα. Έ μ ε ν ε ακόμα μια ατέλειωτη ώρα μέχρι τις ο χ τ ώ και στεκόταν στο τέρμα ενός δρόμου, στην οδό Αλφέρεθ Π ρ ο β ι σ ι ο νάλ της λεωφόρου Ροντρίγκεθ Ακόστα, κοντά στο πάρ­ κο των Μαρτύρων. —Αν βλέπατε την παλιά συνοικία, προς τα κει στο πάνω μέρος της πόλης, τι ζωντανή που ή τ α ν . Αλλά δεν έχει μείνει πλέον τίποτε. Άλλωστε το βλέπετε, η πρόο­ δος, το Αλμπαθέτε έγινε η Νέα Υόρκη τ η ς Μάντσας, ή κάτι τέτοιο. Δε θυμάμαι ποιος το είπε. Κ ά π ο ι ο σπουδαίο πρόσωπο από την πρωτεύουσα. Κλαιγόταν ο τύπος στο μπαρ και την ίδια στιγμή φαινόταν ευχαριστημένος που συζητούσε όλη αυτή την ώρα για το Αλμπαθέτε κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο σκέφτηκε τώρα πως αυτός ήταν ο μοναδικός δωρεάν σ υ ν ο μ ι λ η τ ή ς εδώ και πολλές μέρες. Σ' αυτά τα ταξίδια το χειρότερο από όλα είναι η σ ι ω π ή . Γίνεσαι γέρος. Επιπλέον δεν ήταν και μια πόλη σαν μια γκρίζα θάλασσα χ ω ρ ί ς α185

br/zav

κτές, σαν ένα πέλαγος μέσα στο άλλο, η χειμωνιάτικη Μάντσα, ήταν ένας ακόμα χειμώνας από πέτρα, ένας ακόμα χειμώνας για άλλους λόγους, και το παράλογο της ζωής ήταν, πως αναμφίβολα τ η ν ίδια στιγμή κορί­ τσια και αγόρια, πολίτες αυτής της χειμωνιάτικης στέ­ πας θα εκμοντερνίζονταν στις ντισκοτέκ μέσα σε ψιθύ­ ρους και ουρλιαχτά. Φθάνοντας στο πέρασμα του Λοντάρες τον συνεπή ρε η θεατρική αρχιτεκτονική του atrezzo, φώτα ω χ ρ ά από ανεπαρκείς λαμπτήρες, τα κρύ­ σταλλα της θολωτής οροφής θαμπά και τα θεωρεία για το θέαμα, οι γυάλινες μπαλκονόπορτες που κρέμονταν πάνω από το πέρασμα, από τη μια μεριά ως την άλλη, όργανα α λ λ η λ ο π α ρ α τ ή ρ η σ η ς εκ του μακρόθεν δύο οι­ κογενειών άλλοτε ισχυρών, ά χ ρ η σ τ α τώρα πια θεωρεία ενός θεάματος σ τ η ν πραγματικότητα ανύπαρκτου πάνω στο σ κ η ν ι κ ό μιας στενής διάβασης. Και, σαν από παρά­ λειψη, η μοναξιά μιας διαδρομής πάνω κάτω περιμένο­ ντας να φανεί εκείνο που περίμενε, μπροστά του ή πίσω του, που μπορεί να ήταν κι ο θάνατος, και η απλή και μόνο αναφορά της λέξης έκανε τον Κ α ρ β ά λ ι ο να προ­ χωράει στο ένα πλάι, για να μη μένει ακάλυπτη η πλάτη του στο θάνατο και να τον δει σε περίπτωση που έρθει έστω ακόμα και προφίλ. Αλλά αυτό που πλησίαζε ήταν μάλλον η φιγούρα ενός κουτσού με κατακόκκινα μάγου­ λα και τα μάτια γλαρά από το πολύ αλκοόλ. — Η χάρη σας είστε ο Πέπε Κ α ρ β ά λ ι ο ; — Μάλιστα, κύριε. —Λοιπόν, έρχομαι εκ μέρους του κυρίου Μαρτίν για να σας πω να μην πάτε στο Ριοπάρ, γιατί δεν πρόκειται να βρείτε κανέναν εκεί, κι ότι αφού φύγατε η κυρία ανακάλεσε και επιβεβαίωσε αυτό που όλοι ξέραμε, δη­ λαδή πως ο αφέντης Λουίς Μ ι γ κ έ λ λείπει στο εξωτερι­ κό. Ο αγγελιοφόρος ή αλλήθωρος ήτανε ή δεν κοίταζε τον Κ α ρ β ά λ ι ο , αλλά δυο άλλες φιγούρες πίσω από την 186

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ πλάτη του ντετέκτιβ που κάπνιζαν μέσα στο μισοσκότα­ δο και κοίταζαν τον ουρανό ή τη γ η , έτσι για να κοιτά­ ζουν. — Π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ α έπεισε ο κύριος Μ α ρ τ ί ν τη γριά να του πει την αλήθεια. Από το Μ π ο ν ί λ ι ο μέχρι εδώ δεν είχε περάσει ούτε μια ώρα κι όταν ήρθα το μήνυμα του είχε ήδη φθάσει. —Ο κύριος Μ α ρ τ ί ν μου τηλεφώνησε αμέσως να μου πει να μην πάτε καθόλου. Σχεδόν όλα τα παράθυρα ήταν κλειστά. Φωτεινά κρόσσια μιας ζωής μυστικής που αγνοούσε αυτά που γίνονταν στη δ ι ά β α σ η . —Τώρα λοιπόν θα πας π ί σ ω στο χ ω ρ ι ό σου, έτσι δεν είναι πατριώτη; — Μ ά λ λ ο ν θα πρέπει να φύγω. Π α ρ ' όλο που έ χ ω ακούσει ότι η π η γ ή του ποταμού είναι πολύ όμορφη και ίσως να αξίζει τον κ ό π ο να πάει κανείς ως εκεί μόνο και μόνο για να τη δει. —Αυτά που θα δει είναι ελάχιστα μπροστά σε αυτά που θα τραβήξει μέχρι να πάει. Είναι προτιμότερο να πάτε άνοιξη ή καλοκαίρι. — Μ ο υ μίλησαν και για κάποια έθιμα του τόπου σας, για τους τροβαδούρους για παράδειγμα. Έ χ ε τ ε μήπως ακουστά για έναν πολύ γνωστό στην περιοχή της Σιέρας τροβαδούρο; —Τροβαδούρο; Τώρα τα κατακόκκινα και γλαρά μάτια κοίταξαν πιο πέρα καλώντας σε βοήθεια τους δυο άλλους άντρες που γύρισαν προς το μέρος του Κ α ρ β ά λ ι ο με πρόθεση να τον πλησιάσουν. — Ν α ι , για ένα τροβαδούρο που έχει πάντα μια κιθά­ ρα μαζί του. —Δε θυμάμαι να τον είδα ποτέ. —Λέγεται, ή τον φωνάζουν Λεμπριχάνο, έχει μια φά­ τσα πουτάνας γιου κι είναι πολύ κακό κουμάσι. 187

br/zav

Ο κουτσός δεν ανέχτηκε άλλο να προσβάλλουν έτσι τον τροβαδούρο κι έκανε ένα βήμα προς τα πίσω για να πάρει φόρα και δύναμη τη στιγμή που ο Καρβάλιο πα­ ρατηρούσε την ε κ κ ί ν η σ η των δύο αντρών. Ο Καρβάλιο όρμησε στον κουτσό προσπαθώντας να τον σωριάσει στο έδαφος σπρώχνοντας τον και με τα δύο χέρια, αλλά ο σακάτης διατήρησε τ η ν ισορροπία του, ταλαντεύτηκε λίγο, παρέμεινε όμως όρθιος κι ανέμισε στο πρόσωπο του Κ α ρ β ά λ ι ο ένα μπαστούνι κόβοντας του τη φόρα ενώ οι άλλοι πλησίαζαν. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο τότε του έδωσε μια γερή κλοτσιά στα αχαμνά που τον έκανε να ουρλιάξει και να διπλωθεί στα δυο, ενώ για κακή του τύχη το ένα του μόνο πόδι δεν τον κράτησε κι έτσι έπεσε στο ένα πλευρό. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο π ή δ η σ ε πάνω από το σώμα του νιώθοντας την επιθετική ανάσα των δύο διωκτών στο σβέρκο του, ανάσα που πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε απειλές και λαχανιασμένες βρισιές. Τρέχοντας έφθασε αργότερα α π ' όσο υπολόγιζε στην έξοδο του περάσμα­ τος του Λοντάρες, κάτω από τα αδιάφορα μπαλκόνια, ά χ ρ η σ τ α τώρα πια, π ά ν ω στα οποία κανείς δεν ακου­ μπούσε για να παρακολουθήσει το θέαμα. Ενώ έτρεχε, μακριά τώρα από το στενό πέρασμα του Λοντάρες, θυ­ μόταν πως κάποτε την είχε ξαναζήσει αυτή τη σκηνή σε μια γενική δοκιμή, χ ω ρ ί ς θεατές, ενός έργου προφανώς κλασικού, όπου το θύμα αρνείται το μοιραίο του θάνατο. Ανακατεύτηκε με τον κόσμο που περπατούσε στην οδό Μ α γ ι ό ρ και μπήκε σε μια ταβέρνα, όπου ο ιδιοκτήτης σερβίριζε μεζέδες της περιοχής, σκληρούς, λαδερούς, νόστιμους, πικάντικους και ξαναζεσταμένους εξαιτίας της τακτικής του να ετοιμάζει αρκετή ποσότητα του εμπορεύματος και να την τοποθετεί πίσω από το γυάλι­ νο μπουφέ-βιτρίνα, όπου ήταν φυλακισμένη η γυναίκα του, μέσα σε μια κουζίνα, βρόμικη αλλά όλο μυρωδιές. Φωτογραφίες των ομάδων της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ, μιλούσαν για τη φημισμένη ουδετερότητα του 188

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μαγαζιού κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο με πιασμένη την ανάσα και τα νεύρα τεντωμένα, παρήγγειλε ένα μπουκάλι Ε σ τ ό λ α και ένα τεράστιο μεζέ μες στα λάδια και τα σαφράνια που του φάνηκε σαν να 'βαζε βαζελίνη στο μυαλό του. Αι­ σθανόταν μια βαθιά κούραση που απλωνόταν ως κάτω στα πόδια του, σαν να αναζητούσε το κέντρο της γης, κι όταν γύρισε αρκετά δύσπιστος στο ξενοδοχείο του, τα πόδια του ήταν σαν μολύβι, μολύβι που τα δυο μπουκά­ λια της Εστόλα και οι πέντε μεζέδες που είχε φάει, του εναπόθεσαν στην καρδιά και στο στομάχι. Κλείδωσε το δωμάτιο του και ξάπλωσε κοιτάζοντας το ταβάνι σίγου­ ρος πια ότι είχε ανακαλύψει μία ακόμα μέθοδο αυτοκτο­ νίας.

Τον συμβούλευσαν να πάρει το δρόμο του Ε λ ί ν και μόλις φθάσει να στρίψει αριστερά προς το 'Ελτσε ντε λα Σιέρα. Η Μάντσα μισοκοιμισμένη του κρατούσε συ­ ντροφιά σχεδόν μέχρι τη στιγμή που ο ποταμός Μού­ ντο, από κει που ξεκινάει το 'Ελτσε ντε λα Σιέρα, του έδειξε τις πεδιάδες που όργωνε αιώνες τώρα με τα υδά­ τινα δόντια του, κι καθώς πλησίαζε στις ρίζες του πο­ ταμού, ένας ήλιος γλυκός που είχε ε λ ά χ ι σ τ η σ χ έ σ η με το χειμώνα έκανε ακόμα πιο έντονα τα ζωηρά κοντράστ ενός ορεινού τοπίου, γεμάτου δέντρα της π ε ρ ι ο χ ή ς , που καθρεφτίζονταν στο νερό, κέδροι, πεύκα, βελανιδιές, συστάδες θάμνων, δεντρολίβανο, κι επιπλέον τα άδεια και σαρκώδη κουπάκια των καρυδιών που περίμεναν το θαύμα της άνοιξης. Κι ήταν στη διασταύρωση του Μ ο λινίκος που σταμάτησε το αυτοκίνητο για να ακούσει τους εσώτερους χυμούς τους και που ξαφνικά σκέφτηκε ότι μπορούσε να βρεθεί στη φυλακή, δίχως καν να έχει σκορπίσει στο δρόμο του τα ψίχουλα που τ ό σ ο πολύ 189

br/zav

είχαν βοηθήσει τον Κοντορεβιθούλη να γυρίσει σπίτι. Το Μ ο λ ι ν ί κ ο ς ήταν εκεί, σε μια χαράδρα απ' όπου άρ­ χιζε ένας βοηθητικός δρόμος και αποφάσισε να πάει προς την οροσειρά του χωριού και να ζητήσει το δή­ μαρχο σ τ η ν πρώτη γειτόνισσα που θα συναντούσε. Η γυναίκα νόμιζε πως ο κύριος δήμαρχος δεν ήταν εκεί, γιατί τελευταία πάει πολύ συχνά στην πρωτεύουσα για δουλειές. —Στη Μαδρίτη; — Ό χ ι στη Μ α δ ρ ί τ η . Το Τολέδο είναι η πρωτεύουσα. Χωρίς αμφιβολία ο πολιτικός χάρτης της Ισπανίας είχε αλλάξει χωρίς να το πάρει είδηση ο Καρβάλιο. — Βεβαιωθείτε και μόνος σας. Ο δήμαρχος μένει σε κείνο το μικρό σπίτι στην είσοδο του χωριού. Είναι ένα καινούριο σπίτι. Δε θυμάμαι σε ποιον όροφο, αλλά θα σας πουν. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σταμάτησε μπροστά από το σπίτι και δεν άργησε να βγει στο παράθυρο μια νεαρή γυναίκα που τον ρώτησε τι θέλει. —Τον δήμαρχο. — Κ ο ι τ ά χ τ ε ο σύζυγος μου λείπει, αλλά θα ήταν με­ γάλη μου χ α ρ ά να σας βοηθήσω. Η δ η μ α ρ χ ί ν α ήταν μια μεσογειακή γυναίκα με μεγά­ λα μάτια και αποφασιστική ομιλία. Από τη Βαλένθια συγκεκριμένα, με ένα παιδί που προσπαθούσε να κάνει τα πρώτα βήματα ανάμεσα στα έπιπλα με τη σιγουριά που του έδινε η ακριβής γνώση των τεσσάρων βασικών σημείων του διαμερίσματος, όπου περιφερόταν ένας ερ­ γάτης που θα τοποθετούσε το καλοριφέρ με το εύκαμπτο μέτρο ανά χείρας, παίρνοντας υπόψη του τόσο τις εξη­ γήσεις της δημαρχίνας όσο κι ενός μικρού κοριτσιού. —Ξέρετε σ' αυτά τα καινούρια σπίτια κάνει ένα κρύο που σε περονιάζει. Λουίς Μ ι γ κ έ λ Ροντρίγκεθ ντε Μο­ ντιέλ, μου είπατε; Κρίμα, αλλά δεν είμαστε από δω ούτε 190

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ εγώ, ούτε ο σύζυγος. Σπουδάζαμε στη Βαλένθια, εκεί παντρευτήκαμε και μια ωραία πρωία εκείνος αποφάσι­ σε να 'ρθούμε να μείνουμε σε ένα παλιό σπίτι της μητέ­ ρας του στην ε ξ ο χ ή . Ή ρ θ α μαζί του κι όταν πέθανε ο Φράνκο, όλα αυτά τα χωριά βγήκαν από τον π ο λ ι τ ι κ ό λήθαργο και μη βλέπετε που ο σύζυγος μου κι εγώ βοη­ θάμε τον κόσμο να αποκτήσει συνείδηση για να σταμα­ τήσουν να διατάζουν αυτοί που πάντα έδιναν διαταγές. - Τ ο υ PSOE? —Του PSOE. Εδώ υπάρχουν δυο παρατάξεις. Ή με μας ή με τους άλλους. Α, τώρα θυμήθηκα αυτό το όνο­ μα. Είναι μια οικογένεια από το Αλμπαθέτε, αλλά εγώ νόμιζα πως αυτό το σπίτι ήταν κλειστό. Είναι μια σπιταρόνα, π α ρ ' όλο που λέγεται «Το Σπιτάκι», και βρίσκε­ ται ακριβώς δίπλα από την πηγή του ποταμού Μ ο ύ ν τ ο , πίσω από το Κ α λ ά ρ ντε Μούντο, μπροστά από τ η ν ορο­ σειρά του Αλκαράθ. — Σ α ς λέει τίποτε το όνομα Λεμπριχάνο; — Κ α ι σε ποιον δε λέει. Αυτός ήταν ένας φονιάς στις προσταγές των αφεντάδων της Σιέρα. Τους έκανε τα θελήματα. Ή τ α ν ένας ρουφιάνος. Τα περισσότερα κακά που έγιναν εδώ ήταν από τις εκμυστηρεύσεις του Λε­ μπριχάνο. Γιατί όταν υπήρχε ένας επαναστάτης, από όπου και να 'τανε ο Λεμπριχάνο τον κατέδιδε, ανέβαι­ ναν μέχρι εδώ και παταπίμ παταπάμ. —Τώρα τα πράγματα άλλαξαν. — Ά λ λ α ξ α ν και προς το καλύτερο. Τώρα πια δε γίνο­ νται τέτοιες αγριότητες, ούτε υπάρχει εκείνος ο φ ό β ο ς που κυριάρχησε μετά τον πόλεμο. Ο Καρβάλιο ά ρ χ ι σ ε να παραπονείται γ ι α τη δυσκο­ λία του να βρει μόνος του το δρόμο ως την π η γ ή του ποταμού Μούντο. Η δημαρχίνα του ζήτησε λ ί γ ο χ ρ ό ν ο , για να δώσει τις σχετικές οδηγίες στον τεχνίτη του κα­ λοριφέρ και πολύ ευχαρίστως θα τον συνόδευε, γιατί ο 191

br/zav

σύζυγος της ή τ α ν σ τ η ν πρωτεύουσα της αυτόνομης κοι­ νότητας, σαν μέλος που ήταν της ένωσης της αυτόνομης κυβέρνησης Καστίλια-Λα Μάντσα. Μ ι σ ή ώρα αργότε­ ρα η δ η μ α ρ χ ί ν α βρισκόταν στο αυτοκίνητο που κατευ­ θυνόταν στο Ριοπάρ. Του είπε ότι την έλεγαν Ελένα, και πως δε νοσταλγούσε το μεσογειακό φως, π α ρ ' όλο που στην α ρ χ ή στάθηκε δύσκολη η προσαρμογή στην ενδο­ χώρα και το ορεινό ψύχος, όταν ζούσανε με το σύζυγο της, σ' ένα σπίτι που το φτιάχνουν ακόμα και στο οποίο μια μέρα πρόκειται να κατοικήσουν μόνιμα, γιατί αυτό το βουνό δεν το έβλεπε σαν παρελθόν ή παρόν, αλλά σαν μέλλον. —Ξέρετε τι σημαίνει, εδώ, στο Μολινίκος, να δίνουν μαθήματα μουσικής; Το δημαρχείο έκλεισε συμβόλαιο με μια κ α θ η γ ή τ ρ ι α για παιδιά. Από το Ρ ι ο π ά ρ ξεκινούσε ο δρόμος που πήγαινε στο βουνό, συναντούσε την οροσειρά του Αλκαράθ και που γ ρ ή γ ο ρ α θα τους πρόσφερε το θέμα των Τσόρος, στην π η γ ή του Μ ο ύ ν τ ο . Και εκεί που τελείωνε η άσφαλτος άρχιζε ένας φαρδύς χωματόδρομος μέσα στις δροσιές των ψ η λ ώ ν βουνών, μέσα στα πεύκα και τα έλατα κατε­ βαίνοντας στην πρώτη αποτελμάτωση του ποταμού που την ύπαρξη του μάντευες από το θόρυβο της πτώσης του νερού. Και πιο κει, σε μια σ τ ρ ο φ ή , εμφανιζόταν ξαφνικά ένας απότομος γκρεμός όπου άνθιζε, σαν να άνοιγε δρό­ μο η λεπίδα του νερού που μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω θα γινόταν ο ποταμός Μούντο κι ήταν τώρα απλώς στα­ γόνες νερού που έγλειφαν έναν κοφτερό βράχο σκεπα­ σμένο με βρύα, που καθρεφτίζονταν μέσα στα πρώτα ήρεμα νερά. Ή τ α ν αδύνατον να μην ακούσεις το τραγούδι της καρδιάς της γ η ς σ τ η ν επιφάνεια των νερών που η ίδια είχε διαλέξει για να σχηματίσουν τον ποταμό, που χω­ ρίς να γνωρίζει κανείς το γιατί και πώς, ονομάστηκε 192

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Μούντο*. Είχε επωμιστεί την ευθύνη να φέρνει ένα τέ­ τοιο όνομα π α ρ ' όλο που βρισκόταν σε μια γωνιά της οροσειράς του Αλμπαθέτε. — Μ ή π ω ς ξέρετε γιατί λέγεται Μούντο; -Όχι. Μικρές ξύλινες γέφυρες υπογράμμιζαν την κάθοδο, γεμάτη μονοπάτια από όπου ξεκινούσαν μικρότερες π η ­ γές και κει κάτω φαινόταν ή δ η το κανονικό ρεύμα του ποταμού που ξεκινούσε τ η ν καθοδική πορεία του π ρ ο ς το θάνατο. —Ενώνεται με τη θάλασσα; — Π ρ ο ς το παρόν σταματάει στο φράγμα του Καραμίλιας, στα σύνορα της Μούρθιας κι ύστερα πρέπει να πηγαίνει στον Σεγκούα, που είναι ένα πολύ σπουδαίο ποτάμι. Η δημαρχίνα έδειξε την υδάτινη κουρτίνα. Πί­ σω από τον καταρράκτη υπάρχει μια σπηλιά. Δεν ξέρει κανείς που είναι η α ρ χ ή της και που το τέλος της. Π ρ ι ν από χρόνια μπήκε κει μέσα ένας Γ ά λ λ ο ς και δεν ξανα­ βγήκε ποτέ. Και π ρ ο σ ο χ ή , γιατί ενώ μπήκαν αποστολές για να τον βρουν δε βρέθηκε ίχνος του. Κι από κει, από τον πάνω δρόμο πάει κανείς στο Σπιτάκι, βλέπετε ή δ η τα σιδερένια κάγκελα και τ η ν αλυσίδα που εμποδίζει τ η ν είσοδο. Πρέπει ν' αφήσετε το αμάξι εδώ. Θέλετε να σας συνοδεύσω; — Ό χ ι , δε χρειάζεται. Άλλωστε η επίσκεψη μου θα είναι σύντομη. Αν κάνω πάνω από μισή ώρα σας παρα­ καλώ πατήστε το κλάξον για να μπορέσω να προφασιστώ κάτι επείγον και να βρω μια δικαιολογία γ ι α να φύγω. —Κάντε τη δουλειά σας με την ησυχία σας, δε βιά­ ζομαι. Ή τ α ν αναπόφευκτο το να προχωράει χωρίς να αφήνει * Μούντο σημαίνει κόσμος: (Σ.τ.Μ.) 193

br/zav

στιγμή από τα μάτια του το θαύμα του νερού που γεν­ νιόταν από μια α ν ο ι χ τ ή σ χ ι σ μ ή των μεγάλων βράχων, που τελειοποιούσε μια σ κ η ν ο γ ρ α φ ί α της πρώτης μέρας της Δημιουργίας, στο μέτρο μιας χώρας που δεν είχε τα προσόντα ώστε να φιλοξενεί καταρράκτες σαν αυτούς της Βικτόριας, ή τουλάχιστον σαν του Ν ι α γ ά ρ α . Ανε­ βαίνοντας, σε μια σ τ ρ ο φ ή , οι καταρράκτες εξαφανίζο­ νταν για να ξαναφανούν δέκα μέτρα πιο κάτω, τη στιγμή που φαινόταν το τέλος ενός ευρύχωρου μονοπατιού: δυο πέτρινες κολόνες ανάμεσα στις οποίες ήταν σφηνωμένη μια ψ η λ ή σιδερένια πόρτα και η επιγραφή στη γυαλι­ σμένη μεταλλική ξεκολλημένη πλάκα έγραφε: «Το Σπι­ τάκι». Και πίσω από την πιτσικαρισμένη πόρτα με ένα ά χ ρ η σ τ ο σκουριασμένο λουκέτο, η γλυκιά αντανάκλα­ ση ενός τετράγωνου πάτιο*, προστατευμένου από τη ζέστη και το φως από μια φανταστική άνθηση δαφνόδεντρων, άγριων πορτοκαλιών και της αναπόφευκτης κα­ ρυδιάς μέσα στη γέρικη γύμνια της. Μ ι α στοά με τέσ­ σερις γωνίες που στήριζαν μια σειρά πέτρινων κιόνων με κορινθιακά κιονόκρανα, δοκάρια από γερό αθάνατο ξύλο, όπως αυτά του μπαλκονιού κάτω από τη μαρκίζα από σπασμένα κεραμίδια, μπροστά από ένα διάδρομο όπου περισσότερο έκλειναν παρά άνοιγαν πόρτες φαρ­ διές και αψιδωτές. Εδώ και εκεί, οι χειμωνιάτικες γλυτσίνες και το καθαρό φως που αντανακλάται από τα βουνά βοηθούσε τα μάτια να διακρίνουν ακόμα καθαρό­ τερα το περίγραμμα των πραγμάτων. Το μόνο που ενα­ ντιωνόταν στην πορεία του Κ α ρ β ά λ ι ο προς μία πλάγια είσοδο, ανοιχτή που οδηγούσε σε μια πλατιά πέτρινη σκάλα, κρυμμένη από τα σκοτάδια του επάνω ορόφου του σπιτιού, ήταν η ομορφιά αυτού του μέρους. Βραχνιασμένος ο Κ α ρ β ά λ ι ο φώναξε αυτά που φωνάζουμε συνήθως ή που περιγράφουν τα βιβλία και μην παίρνο* Π ά τ ι ο , α ί θ ρ ι ο . (Σ.τ.Μ.) 194

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ντας καμιά απάντηση ανέβηκε στο κ ε φ α λ ό σ κ α λ ο ήρεμα και προσεκτικά, ώστε να συγχωρέσει ο τυχόν παρατη­ ρητής το θράσος του εισβολέα, γιατί πραγματικά προ­ σπάθησε να μην είναι. Στο τέρμα της σ κ ά λ α ς τα συνη­ θισμένα πλέον στο σκοτάδι μάτια διέκριναν έναν πλα­ κόστρωτο διάδρομο, μια ξύλινη ο ρ ο φ ή σε σ χ ή μ α τρα­ πεζοειδές κι έναν πολύχρωμο άγγελο ξεθωριασμένο. Πλάι στον άγγελο, μια πόρτα και πίσω από τ η ν πόρτα, ένα σαλόνι με καμινάδα από κατεργασμένη πέτρα, όπου διακρίνονταν κορμοί, ένα τραπέζι στο κέντρο, σκουρό­ χρωμες καρέκλες και κόντρα στο φως ενός παραθύρου που έβλεπε στη μακρινή σειρά του Αλκαράθ, δύο άντρες και μια γυναίκα. Η γυναίκα, η Μ ο ρ ό τ σ α , ο ένας από τους άντρες, ο τροβαδούρος με την κιθάρα και πιο κει, με μια καραμπίνα στα χέρια, μια σκυλόφατσα που κοί­ ταξε τον Κ α ρ β ά λ ι ο και ύστερα τον τροβαδούρο σαν να περίμενε ένα του πρόσταγμα για να αρχίσει να πυροβο­ λεί.

—Πέρασε, φίλε μου, πέρασε. Σαν στο σπίτι σου. — Τ ο δικό σου μου αρέσει καλύτερα. — Μ π ο ρ ώ να μάθω τι γυρεύεις εδώ; Η Μ ο ρ ό τ σ α ήταν τόσο εξαγριωμένη που ο τροβαδού­ ρος την τράβηξε από το μπράτσο γ ι α να μη χιμήξει στον Καρβάλιο. —Λοιπόν, ήρθα για να δω ένα φίλο μου, το δ ή μ α ρ χ ο του Μολινίκος και μου είπε, δεν έρχεσαι να δούμε μή­ πως κατά τύχη βρίσκεται εκεί ο δον Λουίς Μιγκέλ; Με συνόδεψε ως εδώ η δημαρχίνα και έμεινε σ τ η ν π η γ ή των Τσόρος να με περιμένει. Το αγόρι κι ο γέρος κ ο ι τ ά χ τ η κ α ν . Τα λόγια ή τ α ν περιττά. Ο νεαρός ξεκόλλησε από τον τ ο ί χ ο , προσπέρα195

br/zav

σε τον Κ α ρ β ά λ ι ο καν βγήκε από το δωμάτιο. Ο γέρος έπιασε με το χέρι του το π ρ ό σ ω π ο του κι έβγαλε έναν αναστεναγμό δυσαρέσκειας που όπως φαίνεται κρυβό­ ταν μέσα του. —Αχ, κύριε, κύριε. Τ ό σ ο απλά που είναι τα πράγματα καν πώς δυσκολεύουμε πολλές φορές τη ζωή μας. Εσείς δυσκολεύετε τη ζωή σας καν μαζί με αυτήν καν τη δική μας. — Τ ο μόνο που θέλω εγώ είναι να δω κάποιον και σεις κάνετε τα αδύνατα δυνατά για να μην τον δω. —Αν ή σ α σ τ α ν ειλικρινής. Αν μου λέγατε, κοίταξε, Λ ε μ π ρ ι χ ά ν ο , συμβαίνει αυτό κι αυτό, τότε κι εγώ θα απαντούσα, αυτό γίνεται, εκείνο όχι κι εκείνο επίσης. Με καταλάβατε; — Ά σ ' τον, μπαμπά, γατί αυτός είναν τετραπέρατος. Η λέξη «μπαμπά» στα χείλη της Μ ο ρ ό τ σ α ς έδινε μια άλλη διάσταση στο Λεμπριχάνο. Το παλικαράκι ξαναγύρισε πίσω από τον Κ α ρ β ά λ ι ο και πριν ακόμα τον ακούσει να μιλάει, ένιωσε την ανάσα του, ανάσα κυνηγιάρικου. — Ν α ι . Υπάρχει μια γυναίκα στην α ρ χ ή του δρόμου. Κι ένα αυτοκίνητο. — Γιατί δεν της λέγατε να ανέβει; Γιατί την αφήσατε έξω στο κρύο; Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σήκωσε τους ώμους. Ή τ α ν μίσος αυτό που καθρεφτίστηκε στα μαύρα μάτια της Μορότσας κι ο τροβαδούρος έκανε τώρα κύκλους, σαν να γύριζε γύρω από τον εαυτό του. —Ο δον Λουίς Μ ι γ κ έ λ βρίσκεται εδώ καν θέλω να τον δω. —Δεν πρόκειται να τον δεις γατί δεν περνάνε αυτά σε μένα, είπε η Μ ο ρ ό τ σ α φέρνοντας το χέρι της στα σκέλια της. Υ π ή ρ χ ε ένα κάποιο κοντράστ ανάμεσα στη φινέτσα 196

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ των κινήσεων αυτής της μ ε λ α χ ρ ι ν ή ς θυμωμένης γυναί­ κας και της μαγκιάς που δ ι α κ ρ ι ν ό τ α ν στη φωνή της. — Γ ι α να δούμε, φίλε μου για να δούμε μήπως μπο­ ρέσουμε να τα ξεκαθαρίσουμε κάπως. Γιατί τα πράγματα μπορούν να γίνουν πιο απλά, π ο λ ύ απλά. Τι ακριβώς θέλεις από τον δον Λουίς Μιγκέλ; — Ν α μιλήσουμε για τη γυναίκα του. — Γ ι α ποια γυναίκα του, ρε μπάσταρδε; Για ποια γυ­ ναίκα μιλάς; Γ ι α αυτή τη σ ι χ α μ έ ν η που είχε τ η ν τ ύ χ η που της άξιζε. Ή τ α ν αυτή γυναίκα του; — Η σ ύ χ α σ ε , Κάρμεν. Η Μ ο ρ ό τ σ α λέγεται Κάρμεν, σημείωσε νοερά ο Κ α ρ ­ βάλιο σαν ένα δεδομένο της στιγμής εντελώς ά χ ρ η σ τ ο . —Δε θέλω. Τι νομίζει αυτός ο τύπος; Ό τ ι μπορεί να έρχεται εδώ πέρα και να μας γράφει όλους στα α ρ χ ί δ ι α του, αυτό θέλει. Εδώ δεν υπάρχει άλλη γυναίκα του Λουίς Μιγκέλ, εκτός από μένα. Ο τροβαδούρος πέρασε σε πρώτο π λ ά ν ο και έγνεψε στον Καρβάλιο να τον ακολουθήσει. Οι δυο άντρες βγήκαν από το δωμάτιο ενώ ο υστερικός μονόλογος της γυναίκας συνεχιζόταν και στις κάθε τέσσερις λέ­ ξεις που έλεγε η μία ήταν βρισιά κατά του ξένου ή της ζωής. Το διπλανό δωμάτιο ή τ α ν μια μικρή τραπεζαρία, κοντά στην κουζίνα, την ύπαρξη της οποίας μάντευες βλέποντας το μαρμάρινο ν ε ρ ο χ ύ τ η . —Ας μιλήσουμε σαν άντρας με άντρα. Ο τροβαδούρος κάθισε αντρικά σε μια καρέκλα κι έβγαλε από την επάνω τσέπη της π ά ν ι ν η ς ζακέτας του μια χρησιμοποιημένη οδοντογλυφίδα. Παίζοντας με το ξυλάκι χορευτή, μελέτησε τ η ν κατάσταση και τις διά­ φορες πιθανότητες. —Ας υποθέσουμε ότι βλέπετε τον δον Λουίς Μιγκέλ. Ε και; Τι νομίζετε πως θα βγάλετε; Ό , τ ι έγινε, έγινε κι είναι καλύτερα να μην ανακατεύουμε τα σκατά. Η αστυ­ νομία έκανε τότε, πριν από μερικούς μήνες, ό,τι μπορού197

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σε και τα πράγματα βρίσκονται στο σημείο που είναι. Μ ι α μέρα θα βρεθεί ο δολοφόνος, τόσο το χειρότερο για αυτόν, γιατί όποιος κάνει ένα τέτοιο έγκλημα παίρνει και την α ν ά λ ο γ η πληρωμή και έτσι θα λήξει άλλη μια θλιβερή ιστορία, που δεν έπρεπε καν να έχει αρχίσει. Επρόκειτο για έναν άτυχο γάμο. Εκείνο το φτωχοκόριτ σ ο αποδείχτηκε πολύ κακό κουμάσι, πιθανόν άθελα της, άντε τώρα να ξέρεις, και δηλητηρίαζε τη ζωή του ανθρώπου με τον οποίο ζούσε. Τι δ η λ α δ ή , επειδή γύριζε στα μπουρδέλα κι αυτό δεν άρεσε στη νιόπαντρη; καλά, αυτό διορθώνεται. Αλλά το ότι στο τέλος του φέρθηκε σαν σκυλί, αυτό όχι, ότι στο τέλος ήταν η θυγατέρα μου που τον φορτώθηκε το δύστυχο, ε αυτό δεν ήταν καλό και να 'χουμε από πάνω κι αυτήν να διασκεδάζει βρίζο­ ντας μας κάθε φορά που μας έβλεπε μπροστά της και κυρίως εμένα και χωρίς να λογαριάζει καθόλου το παι­ δί... γιατί υπάρχει κι ένα παιδί... ε, ναι λοιπόν ένα παιδί με όλα του τα χαρτιά, μάρτυρας μου ο θεός πως υπάρχει ένα παιδί. Το ξέρατε αυτό; Ο τροβαδούρος έβγαλε από την κωλότσεπη το πορ­ τοφόλι του, το άνοιξε τραβώντας το πλαστικό κάλυμμα κι από το εσωτερικό του έβγαλε τη φωτογραφία ενός παιδιού ντυμένου ναύαρχου στην πρώτη του μετάληψη. —Ο Λουιζίτο μου, ο γιος της θυγατέρας μου, ο εγγο­ νός μου. Γ ι ο ς της θυγατέρας μου και του αφέντη Λουίς Μιγκέλ, βλέπετε είμαι πρόθυμος να σας τα πω όλα, γιατί άντρας με άντρα μπορούν να συνεννοηθούν. Το παιδί, ήταν ένα μελαχρινό με μελαγχολική έκφρα­ ση και θλιμμένα μάτια και μια ομορφιά που είχε σίγου­ ρα κ λ η ρ ο ν ο μ ή σ ε ι από τη μητέρα του. — Τ ο ν έχουμε εσωτερικό στο Ελίν, γιατί στο Αλμπα­ θέτε η ιστορία θα κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα και δε θα μπορούσε να τους αντικρίσει από την ντροπή του, το αγγελούδι μου. Είδατε, φίλε, τι σου είναι η μοί­ ρα, στην η λ ι κ ί α μου θα έπρεπε να είχα το ελεύθερο να 198

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σκοτώνω και θα σκότωνα για να ε ξ α σ φ α λ ί σ ω σ' αυτό το αγγελούδι ένα μέλλον, γιατί δε φταίει αυτό σε τίποτε αν η μάνα του είναι αυτό που είναι και ο πατέρας του βρί­ σκεται σ' αυτή την κατάσταση. Θα παρακάμψω οποιο­ δήποτε εμπόδιο εμποδίζει τη νομιμότητα της ζωής αυ­ τού του παιδιού, τώρα πια που δεν υπάρχουν νομικά κωλύματα. Πρέπει να σας ενημερώσω ότι η θυγατέρα μου κι ο αφέντης δον Λουίς ετοιμάζονται να παντρευ­ τούν, το συντομότερο δυνατόν. Θα τους παντρέψει ένας ξάδερφος μου, μαθητευόμενος ιερέας στο Αλμπαθέτε. — Κ ι ο αφέντης Λουίς Μιγκέλ, όπως εξακολουθείτε να τον λέτε, γνωρίζει πως η μνηστή του εργάζεται ακόμα στο Κοράλ; —Πρέπει να κρατήσουμε τα π ρ ο σ χ ή μ α τ α ώσπου να τακτοποιηθούν όλα. Ο γάμος θα είναι έ κ π λ η ξ η . Θα γίνει χωρίς να ενημερωθεί κανένας από τα μέλη της οικογέ­ νειας και ιδίως τα αδέρφια του κυρίου, που είναι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. — Π ώ ς μάθατε ότι η γριά μου είπε πως ο γιος της βρισκόταν εδώ; — Σ α ς ακολουθούσαμε συνεχώς και στο Μ π ο ν ί λ ι ο αφού εσείς φύγατε, στάθηκε αρκετό ένα βρομόξυλο για να κελαηδήσει ο επιστάτης. Αυτός με τ η ν καραμπί­ να είναι γιος μου, ο κουτσός που είδατε στο πέρασμα του Λοντάρες αδερφός μου και οι δυο άλλοι που ήταν μαζί του, ανίψια μου. —Βλέπω πως έχετε σχηματίσει μια οικογενειακή επι­ χείρηση. —Πάντοτε έτσι ήμασταν σ τ η ν οικογένεια μου, ένας για όλους και όλοι για έναν. — Κ α ι η επιχείρηση έχει σαν σ τ ό χ ο της το γάμο με το αφεντικό. — Σ α ν επιχείρηση δεν έχει πια μέλλον, λίγα της μέ­ νουν ακόμα. Αλλά κι αυτά τα λίγα που της μένουν, κα­ μωμένα προσεκτικά κι από παιδιά εργατικά σαν του 199

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN λόγου μας, θα πάνε μπροστά. Το πιο σημαντικό είναι αυτό του παιδιού. Από τότε που γεννήθηκε, πάνε δέκα χ ρ ό ν ι α τώρα, έχασα τον ύπνο μου. Κι αφότου πέθανε η κυρία, ας αναπαύεται εν ε ι ρ ή ν η , γιατί πολλές φορές ε υ χ ή θ η κ α το κακό της, αλλά μάρτυρας μου ο Θεός, αν λέω ψέματα να πεθάνω εγώ και η κόρη μου κι ο γιος μου κι αυτό το αγγελούδι μαζί, αν κούνησα έστω και το δαχτυλάκι μου για να τη βλάψω. Ή τ α ν η Θεία Δίκη που μεσολάβησε για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Ο γέρος είχε σταυρώσει τα δάχτυλα του και τα φιλού­ σε σαν να 'ταν αυτός ο σταυρός, ο γολγοθάς ο ίδιος. — Τ ι ξέρετε για τη δολοφονία της Ενκάρνας; — Ό , τ ι γράφτηκε, που χ ά ρ η στην επιρροή της οικο­ γένειας τουλάχιστον στον ε π α ρ χ ι α κ ό τύπο ήταν ελάχι­ στα, και ό,τι ειπώθηκε. Αλλά εδώ και κάμποσο καιρό μπορούσε να περιμένει κανείς ένα τέτοιο τέλος, γιατί δεν ή τ α ν λ ο γ ι κ ό να ταξιδεύει τόσο συχνά στη Βαρκελώ­ ν η . Ξέρουμε βέβαια ότι εκεί έχει καλούς γιατρούς, αλλά α υ τ ή ν όλο και κάτι τ η ν έπιανε κάθε τρεις μήνες και άντε, στη Βαρκελώνη, μια για τις ωοθήκες, μια το νε­ φρό, μια το συκώτι και να τα ταξίδια και να οι λογαρια­ σμοί, γιατί όλα εδώ είναι κλασαρισμένα κι εγώ ο ίδιος έχωσα τη μύτη μου στα λογιστικά βιβλία μήπως και σώσουμε τίποτε. — Υ π ά ρ χ ο υ ν τιμολόγια που να αποδεικνύουν αυτές τις επισκέψεις; —Υπάρχουν. —Τότε μπορεί να έχει κάποια βάση η αρρώστια της. — Τ ο συκώτι της ήταν κάπως ευαίσθητο κι είχε κάνει και κάποια εγχείρηση δεν ξέρω τι ακριβώς. Αλλά όταν η αστυνομία ερεύνησε την υπόθεση, οι καθηγητές από τη Βαρκελώνη είπαν πως δεν της ε ί χ α ν βρει τίποτε σο­ βαρό και πως την είχαν για την κ λ α σ ι κ ή αρρωστομανή, που επινοεί συνέχεια αρρώστιες. Αλλά αυτό πια, κάθε τρεις μήνες, Αλμπαθέτε-Βαρκελώνη, σαν να αρρώσταινε 200

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ με μια κανονικότητα, σαν να είχε τα ρούχα της κάθε τρεις μήνες. —Κι ο σύζυγος πώς το έπαιρνε; —Στην α ρ χ ή δεν τον ένοιαζε γιατί ήταν πιο ελεύθε­ ρος, μιας και οι επισκέψεις στη Βαρκελώνη διαρκούσαν δεκαπέντε ολόκληρες μέρες, και εδώ ακριβώς μπαίνει κι ένα άλλο θέμα, γιατί θα μου πείτε ότι πήγαινε από ιατρείο σε ιατρείο, για να περάσει δεκαπέντε μέρες σε μια πόλη που δεν ήταν δική της; Και όπου επιπλέον δεν έβλεπε ούτε καν τους συγγε­ νείς της, σκέφτηκε ο Κ α ρ β ά λ ι ο , ούτε την αδερφή τ η ς . Π ή γ ε μόνο στην κηδεία της μάνας της σαν μια π λ ο ύ σ ι α που μόλις έφθασε από το εξωτερικό, και μάλιστα από τη χώρα της πολυτέλειας και του πλούτου. —Δεν τον ενδιέφερε, γιατί στο μεταξύ έκανε κι αυτός τα δικά του. Αλλά στη συνέχεια η κατάσταση άλλαξε κι αυτή του φερόταν σαν να ήταν ένα σκουπίδι. — Κ α ι γιατί άλλαξε; —Τι γιατί άλλαξε; Ο γέρος χαμογελούσε δίχως να μιλάει σαρκάζοντας ή τον Καρβάλιο ή τον ίδιο του τον εαυτό, ή κάτι άλλο που ακόμα δεν είχε εμφανιστεί, κάτι που φαίνεται πως μέχρι μια δεδομένη στιγμή κρατούσε κρυφό και στα κοροΐδευτικά του μάτια διακρινόταν τώρα ένας διστακτικός υπολογισμός σχετικά με το αν είχε φθάσει αυτή η στιγμή ή όχι. —Ακολουθήστε με. Ή τ α ν η α ρ χ ή μιας σ ι ω π η λ ή ς στιγμής, αλλά ό χ ι και το τέλος μιας υπαρκτής σ κ η ν ή ς , αλλά η α ρ χ ή μιας άλ­ λης. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ακολούθησε τον τροβαδούρο σε ένα άλλο δωμάτιο, πέρασαν ένα διάδρομο κι ο ο δ η γ ό ς έ­ σπρωξε μια βαριά πόρτα που στο άνοιγμά της αποκάλυ­ ψε ένα ημιφωτισμένο δωμάτιο. Ψ η λ ό κρεβάτι με δ ι π λ ό στρώμα και στη μέση κάτω από τις κουβέρτες ένα μακρύ σώμα αλλά πολύ λεπτό που ανήκε σε κείνο το μελανια-

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σμένο πρόσωπο με τη γενειάδα που απλωνόταν πάνω στο μαξιλάρι. —Αφέντη, Λουίς Μιγκέλ, εγώ είμαι, ο Λεμπριχάνο, είναι εδώ και ένας φίλος που ήρθε να σας χαιρετήσει.

Ο ξαπλωμένος άνδρας έδειχνε σαν να μην είχε ακού­ σει την εισαγωγή του γέρου, που με ήρεμη φωνή και μισοκρυμμένες χειρονομίες καλούσε τον Καρβάλιο να πλησιάσει την άκρη του κρεβατιού. Έδειξε τον ετοιμο­ θάνατο σ' όλη του τ η ν έκταση. — Ν α τος λοιπόν. Είναι λ ί γ ο αρρωστούλης εδώ και κάμποσο καιρό. Έ τ σ ι δεν είναι, δον Λουίς Μιγκέλ; Πά­ νε τώρα μήνες που είναι έτσι. Καθημερινά χειροτερεύει. Τ ο ν έπιασε περίπου π ρ ι ν τρία χρόνια. Τα κόκαλα. Τα κόκαλα. Και στη θέση των ματιών υ π ή ρ χ α ν δυο σφαιρίδια, γιατί οι κόρες ήταν βυθισμένες στον κόσμο των σκιών προκειμένου να μεταδώσουν την αμηχανία ενός ανθρώπου καταδικασμένου στο σταθερό θέαμα της οροφής. — Μ π ο ρ ε ί να σηκωθεί και μπορεί να μείνει όρθιος μόνο για μια ώρα, όχι περισσότερο. Αλλά ύστερα πονά­ ει παντού και σωριάζεται στο έδαφος. Ό τ α ν είναι εδώ η κόρη μου τον φροντίζει η ίδια, κι αν όχι, η νύφη μου. Έ χ ε ι μια επιμονή να δει τη μητέρα του και μερικές φο­ ρές της γράφει, αλλά ελάχιστα γιατί όλα τον κουράζουν, ακόμα και το φαγητό τον κουράζει, και το ένα του χέρι, το αριστερό, είναι σαν να μην υπάρχει καθόλου, δεν ξέρω αν δεν του έχει μείνει πια φωνή ούτε καν για να παραπονεθεί, αλλά κοιτάχτε. Ο γέρος έβγαλε τ η ν οδοντογλυφίδα από τα χείλια του και την κάρφωσε ξαφνικά στο αριστερό χέρι του αρρώ­ στου χωρίς τίποτε να φανερώσει πως τον ενόχλησε το τσίμπημα. 202

br/zav

ΤΟ

ΡΟΔΟ

ΤΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

— Έ χ ε τ ε ξαναδεί κάτι παρόμοιο; Τσιμπήστε, τσιμπήστε. Ο γέρος πρόσφερε την οδοντογλυφίδα στον Καρβά­ λιο και βλέποντας πως δε γινόταν αποδεκτή, την ξανά­ φερε στα χείλια του, όπου συνέχισε τ η ν καριέρα της σαν οδοντογλυφίδα σαλτιμπάγκος, ταραγμένη από τον εσω­ τερικό νοερό ρυθμό του τροβαδούρου. — Κ ο ί τ α να δεις το μυστήριο του ανθρώπινου οργα­ νισμού. Πέφτει ένας από το έβδομο πάτωμα και δεν πα­ θαίνει τίποτε κι ο άλλος δεν μπορεί ούτε μια π ο ρ δ ή ν' αφήσει χωρίς να γίνει χίλια κομμάτια. Ο σκελετός κούνησε το κεφάλι του, αναζητώντας την εστία του θορύβου που διαπερνούσε τον κόσμο των σκι­ ών. — Ε γ ώ είμαι, αφέντη Λουίς Μιγκέλ, ο Λεμπριχάνο. Θέλετε να έρθει η Μορότσα; Ή ρ θ ε από το Αλμπαθέτε για να σας φροντίσει. Το κεφάλι είχε ακόμα δυνάμεις για να κρυφτεί ανά­ μεσα στους ώμους που ανασηκώθηκαν για να υποστηρί­ ξουν την κίνηση του αδιάφορου κεφαλιού. —Τι θέλετε, αφέντη. Οι επιθυμίες σας, διαταγές. Ο γέρος έφερε το κεφάλι του στα χ ε ί λ η του αρρώστου και απομακρύνθηκε κουνώντας το κεφάλι του. — Μ α δεν καταλαβαίνετε ότι θα στεναχωρηθεί η κ α η ­ μένη. Αυτό όταν πια θα γίνετε καλύτερα. Μετά το γάμο θα επισκεφτούμε τ η ν κυρία και τότε θα δείτε χαρά που θα κάνει. Είναι που θέλει να δει τη μητέρα του, ο κ α η ­ μένος ο άνθρωπος. Βλέπετε λ ο ι π ό ν τι είμαστε και πώς γινόμαστε, ενώ όταν είμαστε σε στιγμές που δεν ξέρουμε τι μπορεί να μας τύχει ούτε που τη θυμόμαστε τη μητέρα μας. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ήταν ο π α ρ α λ ή π τ η ς αυτού του συλλογι­ σμού που αναπτύχθηκε ως εξής; — Ε γ ώ πολλές φορές σκέφτομαι, κι ιδίως όταν βλέπω στις εφημερίδες κάποια είδηση από αυτές που αναφέρο-

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN νται στα παιδιά που γεννιούνται με εξωσωματική γονι­ μ ο π ο ί η σ η , όπως έγινε στη Βαρκελώνη, για να μην πάμε μακρύτερα, όπου έγραψαν οι εφημερίδες τις προάλλες πως γεννήθηκε ένα παιδί του σωλήνα, χ ά ρ η σε έναν από τους γιατρούς που επισκέφτηκε η κυρία όπως εξηγούσε η λεζάντα, λοιπόν, αυτά τα παιδιά του σωλήνα θα θυμη­ θούν κι αυτά τη μητέρα τους όταν βρεθούν σε μια δύ­ σ κ ο λ η στιγμή; Δεν έδωσε χ ρ ό ν ο στον Καρβάλιο ούτε για να σκεφτεί, ούτε για να απαντήσει. Τον απωθούσε από το δωμάτιο η απόφαση του να αποχωρήσουν και η αναγγελία που έδωσε στον άρρωστο. —Εμείς φεύγουμε, αλλά έρχεται η Μ ο ρ ό τ σ α και θα σας κάνει καινούριο. Και μετά στο διάδρομο είναι ο Κ α ρ β ά λ ι ο πλέον αυ­ τός που τον πιάνει από το μπράτσο και τον υποχρεώνει να τον κοιτάξει στα μάτια. — Ό λ ο υ ς αυτούς τους μήνες δεν έχει σηκωθεί από το κρεβάτι; — Σ τ η ν α ρ χ ή ή τ α ν στο Αλμπαθέτε, αλλά όταν δολο­ φονήθηκε η γυναίκα του, μετά από το ταξίδι στη Βαρ­ κελώνη για τ η ν αναγνώριση, τον φέραμε εδώ. Από τότε πάει από το κ α κ ό στο χειρότερο. — Τ ο ξέρουν οι δικοί του; — Α ρ χ ι κ ά ή τ α ν εκείνος που το κρατούσε κρυφό όλο αυτό το διάστημα και τώρα είμαστε εμείς που το κρύ­ βουμε, γιατί διαφορετικά θα έμπαιναν στη μέση και θα μας έκαναν άνω κάτω. — Κ α ι θα παντρευτεί στο κρεβάτι; — Κ ά π ο υ κάπου σηκώνεται. Του βάζουμε μια ένεση που μας έχει δώσει ο γιατρός και σηκώνεται μέχρι που κάνει κι ορισμένες κινήσεις. Αλλά δεν κρατάει πολύ. Αυτό που έβλεπε στα μάτια του Κ α ρ β ά λ ι ο φαίνεται πως δεν του άρεσε του γέρου. — Τ ι κακό κάναμε; Ο αφέντης δε θα ζήσει παραπάνω 204

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ από ένα χ ρ ό ν ο , αυτό είναι ολοφάνερο κι αν δεν το τα­ κτοποιήσουμε έτσι θα αφήσει ένα ορφανό πεθαμένο της πείνας και γιο πουτάνας, για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, γιατί μπορεί να 'ναι παιδί μου αλλά δεν παύει να είναι αυτό που είναι. Κι ο Αντόνιο, ο γιος μου είναι άνεργος κι εδώ υπάρχει ψωμί για όλους κι ένα μέλλον για τον εγγονό μου. Π ο ι ο ν βλάψαμε; Εγώ γύριζα από δω κι από κει κάνοντας το σ α λ τ ι μ π ά γ κ ο στη σιέρα για να ψυχαγωγηθούν οι τέσσερις αφεντάδες του Αλμπαθέτε. Στην ηλικία μου έ χ ω κι εγώ δικαίωμα να ξεκουραστώ κι είμαι πολύ καλά εδώ. Στο κάτω κάτω, αυτό το σπίτι ανήκει πιο πολύ σε μένα παρά σε αυτόν. Αυτός, ήταν ο ετοιμοθάνατος που είχαν μόλις αφή­ σει. Γυρνώντας στο δωμάτιο, όπου συναντήθηκαν την πρώτη φορά, βρήκαν τη Μ ο ρ ό τ σ α ήρεμη πια, άλλαξε μόνο κάπως όταν ακούστηκαν τα κορναρίσματα, η ειδο­ ποίηση δηλαδή που ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε ζητήσει από τη δημαρχίνα. — Για μένα είναι. Πρέπει να φύγω και η συνοδός μου μου το υπενθυμίζει. — Κ α ι τώρα; Ή τ α ν η Μ ο ρ ό τ σ α που ζητούσε τ η ν ετυμηγορία του πατέρα της. —Ο κύριος από δω είναι ένας π ρ α γ μ α τ ι κ ό ς κύριος και ξέρει να δείχνει κ α τ α ν ό η σ η . —Σχετικά με την Ενκάρνα μήπως γνωρίζετε αν υπήρ­ χε κάτι που δεν ήξερε ο σύζυγος της, ή κ ά π ο ι ο ν που να ξέρει κάτι; Είχε καμιά στενή φίλη ή ό χ ι και τ ό σ ο στενή, στο Αλμπαθέτε. Κ ά π ο ι ο ν που να εμπιστευόταν. — Ό χ ι . Στην πραγματικότητα δεν τη δ έ χ τ η κ α ν ποτέ και π α ρ ' όλο που ακόμα και οι καλύτερες οικογένειες του Αλμπαθέτε είναι κώλος και βρακί, δ η λ α δ ή , βλέπο­ νται συχνά, μιλάνε μεταξύ τους, κάνουν παρέα μόνο με το σινάφι τους, π α ρ ' όλο λοιπόν που έζησε ένα μεγάλο διάστημα εδώ, ήτανε πάντα αυτό που λέμε από άλλο 205

br/zav

ανέκδοτο. Με τον καιρό έμαθε να κεντάει, να δέχεται τις κυρίες και να πίνει σοκολάτα μαζί τους. Αλλά αυτά ήταν λεπτομέρειες. Στο βάθος παρέμενε πάντα το ίδιο κ α χ ύ π ο π τ ο κορίτσι που είχε φέρει ο αφέντης από κά­ ποιο χ ω ρ ι ό της Μούρθιας, το Μ α θ α ρ ό ν νομίζω. — Α π ό το Αγκίλας, σχολίασε η Μ ο ρ ό τ σ α με ένα τόνο που έδειχνε πως δεν αγνοεί κανένα από τα προσόντα του αντιπάλου. — Κ α ι στο Αγκίλας; — Α λ λ η λ ο γ ρ α φ ο ύ σ ε με κάποια Π ά κ α που μένει ακό­ μα εκεί. — Μ ή π ω ς έχετε τη διεύθυνση της; Κανένα φάκελο αλληλογραφίας; — Ό χ ι . Τα πέταξα όλα. Τα ρούχα, τα γράμματα, τις φωτογραφίες, όλα, οτιδήποτε βρήκα. — Λ ο ι π ό ν έκανες πολύ άσχημα, Καρμενθίτα, γιατί τώρα βλέπεις πως θα μπορούσες να βοηθήσεις τον κύ­ ριο. Στο ' χ ω πει χίλιες φορές και το λέω και στους δυο σας από τότε που ήσασταν μικρά, πριν πετάξετε οτιδή­ ποτε να το σκέφτεστε άλλη μια φορά, γιατί αύριο μπορεί να χρειαστείς αυτό που πετάς σήμερα. Κι αυτή τη σύνε­ ση στη διδάσκει η ζωή, δε σου 'ρχεται ξαφνικά, γιατί βλέπεις φίλε μου τι είμαστε. Μ π ο ρ ε ί ς να μάθεις από την εμπειρία των άλλων, που χώνονται εκεί που δεν τους σπέρνουν κι ύστερα την πληρώνουμε εμείς. —Ο τύπος θα πάει να πει την ιστορία στη γριά και θα ζ η τ ή σ ε ι το μερίδιο του. —Δε θα πει απολύτως τίποτε κι έπειτα είναι όλα πια τελειωμένα. Ο γάμος είναι για μεθαύριο φίλε κι αν θέ­ λετε να μείνετε να γιορτάσετε μαζί μας είστε προσκαλε­ σμένος. — Για ποια γιορτή μιλάς, πατέρα; — Για το γλέντι που θα κάνουμε μεταξύ μας, οικογε­ νειακά, αλλά με τη χαρά που του πρέπει. Ο τροβαδούρος άνοιξε το βήμα του για να πάει μέχρι 206

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ έξω τον καλεσμένο και πέρασαν μπροστά από το θιγμέ­ νο γιο που δεν αποχαιρέτησε με τη θέληση του τον Ξένο. Αλλά το κύρος του πατέρα ή τ α ν αρκετό. Πέρα­ σαν το πάτιο, η ομορφιά του οποίου ε ρ χ ό τ α ν τώρα που το σκεφτόταν ο Κ α ρ β ά λ ι ο σε ολοφάνερη αντίθεση με το κουφό της ιστορίας. Ο γέρος περπατούσε χ α ρ ο ύ μ ε ν ο ς και σιγοτραγουδούσε. — Έ π ρ ε π ε να με βλέπατε πριν κάνα μήνα που ή τ α ν όλο αυτό με τις Ψ υ χ έ ς στις μεγάλες του δόξες. Δεν είμαι από δω, αλλά είναι το ίδιο σαν να 'μουν ντόπιος. Ξέρω τραγούδια και προσευχές που δεν τα ξέρει κανείς. Π ο ύ βρίσκεται όλη αυτή η ομορφιά; Η ομορφιά, κατά τον τροβαδούρο, οφειλόταν σ τ η ν έντονη γραμμή του ορίζοντα πάνω από την ο ρ ο σ ε ι ρ ά του Αλκαράθ, στα αριστερά εκεί, που ακουγόταν ο επανακτημένος δριμύς θόρυβος του μόλις γεννημένου νερού του ποταμού Μούντο και στο τέρμα τ η ς αβύσσου, που ήταν οι πλαγιές με τα πεύκα, σαν να έτρεχαν σε ένα ανοιχτό μνήμα προς την κοιλάδα του ποταμού. Πέρασαν εφτά βουνοκορφές ένα ποταμό κι ένα βουνό ώσπου βρήκαν ένα αρνί σφαγμένο και το κάναν δώρο του αφέντη για το Πάσχα. Ο γέρος το είχε απαγγείλει με τα μάτια θα 'λεγες καρφωμένα στις απέναντι βουνοκορφές. —Υπάρχει ένας παλιός μύθος για τη σιέρα του Αλ­ καράθ και μοιάζει πολύ με αυτό που συνέβη σε σας. Πρέπει να ψάξεις για το αρνί, όσο ακόμα είναι ζωντανό κι όχι όταν πια το έχουν σφάξει. Ο νεκρός στο λ ά κ κ ο κι ο ζωντανός στο μέλι. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ούτε καν γύρισε να α π ο χ α ι ρ ε τ ή σ ε ι τ ο ν α ρ χ η γ ό αυτής της συμμορίας των παλιανθρώπων. Ί σ ω ς και να 'ξιζε τον κ ό π ο το μέλλον του δ ε κ ά χ ρ ο ν ο υ γιου μιας πόρνης, σκέφτηκε όταν ξανάδε τη δ η μ α ρ χ ί ν α δ ί π λ α 207

br/zav

στο αμάξι να τρίβει τα χέρια της και να κόβει βόλτες για να μη γίνει παγοκολόνα. Ο Καρβάλιο ζήτησε συγγνώμη για τ η ν καθυστέρηση και πέταξε κάποια δικαιολογία σχετικά με την ά σ χ η μ η υγεία του ιδιοκτήτη του σπι­ τιού και τ η ν είδηση του επικείμενου γάμου του με την κόρη του τροβαδούρου. — Τ α κανόνισε όλα αυτό το τέρας. Τ ο ν επέβαλαν τέσ­ σερις τύραννοι και τώρα δεν κοτάει να του μιλήσει κα­ νένας. Οι τροβαδούροι ήταν κάτι αυθόρμητο, λαϊκό ό­ πως οι μουσικές μπάντες στον τόπο μου. Αυτόν πάντα τον θεωρούσαν ξένο κατά βάθος όμως τους ήταν απα­ ραίτητος, επειδή εκμεταλλευόταν την ά σ χ η μ η κατάστα­ ση των υπολοίπων. Δεν ή τ α ν φίλη του τροβαδούρου η δημαρχίνα. — Κ ι αυτό το στο Μ ο λ ι ν ί κ ο ς ούτε να πλησιάσετε, εξαιτίας του βγήκε. Και σεις τι σκοπεύετε να κάνετε; Αν μείνετε, πολύ ευχαρίστως να σας κάνουμε το τραπέζι. Τι σκόπευε να κάνει; — Είναι καλός ο δρόμος από το 'Ελτσε ντε λα Σιέρα για τη Μούρθια; — Υ π ά ρ χ ε ι ένας δρόμος που τελειώνει σ τ η ν Καραβάκα κι α π ό κει συνεχίζεις για τη Λόρκα, μετά δεν ξέρω, γιατί εγώ μόλις και μετά βίας έχω περάσει αυτά τα βου­ νά. Μ ε ρ ι κ έ ς φορές σκέφτομαι: κοίταξε μπερδέματα στη ζωή σου, έφυγες από τη Βαλένθια για να πας στη σιέρα του Αλμπαθέτε και μόλις και μετά βίας έχεις δει τέσσε­ ρις δρόμους στα χρόνια που έχεις εδώ. Δεν ή τ α ν π ο λ λ ά τα χρόνια της δημαρχίνας που διη­ γιόταν ενθουσιασμένη τις προσπάθειες του συζύγου της και της ίδιας προκειμένου να μπουν σε κ ί ν η σ η αυτές οι τέσσερις γωνιές που ήταν αιώνες τώρα στο λήθαργο του φρανκισμού. — Ε δ ώ ήταν με τον Φράνκο, αιώνες ολόκληρους πριν αυτός γεννηθεί. 208

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Σ τ η ν Ισπανία ο φρανκισμός υπήρχε σχεδόν πάντα, σχολίασε ο Κ α ρ β ά λ ι ο κερδίζοντας τη συμπάθεια τ η ς πολιτικοποιημένης δημαρχίνας.

Τ η ν έλεγαν η «Καταλάνα» γιατί, όταν ήταν μ ι κ ρ ή , την είχαν πάρει οι γονείς τ η ς μαζί με την αδερφή τ η ς στη Βαρκελώνη. Γύρισε ύστερα από δέκα χ ρ ό ν ι α με τη μητέρα της χ ή ρ α κι ο Χινές την είδε για πρώτη φορά στην πλατεία, στην ουρά των παγωτών Sirvent, να γλεί­ φει με τα σαρκώδη χ ε ί λ η της ένα χωνάκι βανίλια, έφηβη πια με ένα κορμί σαν κλαράκι κάτω από το ντεκολτέ ενός φουστανιού χωρίς μανίκια και κάλτσες καν καν απ' όπου έβγαιναν δυο σκούρα στρογγυλά πόδια μπαλα­ ρίνας. Ο ξάδερφος μου ο Χινές είναι ναυτικός, της λέει σαν χαζή η Π ά κ α κι αυτή γέλασε αποκαλύπτοντας μια απαστράπτουσα οδοντοστοιχία. Ή τ α ν τα πιο κ α τ α π λ η ­ κτικά δόντια που είχε δει ποτέ, σε συνδυασμό με το φωτεινό ασπράδι των σχιστών ματιών της. Δεν είχε μυα­ λό να κοιτάξει μπροστά της, χανόταν δεξιά κι αριστερά για να συναντήσει τα βλέμματα των αγοριών που παρα­ θέριζαν εκεί, φορώντας τα πρώτα λινά πουκάμισα, πα­ ντελόνια ριγέ ή λευκά, δίχρωμα παπούτσια, λευκά και στο χρώμα της σταφίδας, ασπρόμαυρα ή τις ματιές των ώριμων, κοιλαράδων πια με τα ψάθινα καπέλα και τα κανοτιέ στις πολυθρόνες από λυγαριά κάτω από τους φοίνικες της μικρής πλατείας. — Ν α υ τ ι κ ό ς ; Κ ά ν ε ι ς το στρατιωτικό σου; — Π ά ω στη ναυτική σ χ ο λ ή . —Α, σε ναυτική σ χ ο λ ή . Και η λέξη «ναυτική» ή χ η σ ε στα αυτιά της σαν κάτι το υπερβολικά εξωτικό και υπήρχε ένας σαρκασμός στα φωτεινά της μάτια τη στιγμή που καρφώνονταν στο α­ γόρι που είχε μπροστά της, τον ξάδερφο της Π ά κ ι , που 209

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN έμοιαζε με τρένο, όπως συνήθιζε να λέει η Πάκι, παρ' όλο που είναι πιο μαλακός κι από ένα λιωμένο σύκο, πρόσθετε η Π ά κ ι . — Π ά ν τ ω ς δεν είναι και τόσο μαλακός όσο λες. Η αγανάκτηση της Πάκι μόλις που μετατράπηκε σε ένα χέρι περιστέρι που υπαινίχθηκε μια γροθιά που δε θα έφθανε ποτέ στον προορισμό της. Προσφέρθηκε να τις συνοδεύσει μέχρι το λιμάνι και στο δρόμο κανόνι­ σαν να πάνε στον καλοκαιρινό κινηματογράφο, στην αρένα των ταυρομαχιών, για να δουν «Τα πέντε δάχτυ­ λα του Δόκτορα Τ». — Θ α 'ναι καμιά βλακεία. — Π α ί ζ ε ι κι ένα παιδί, υπερασπίστηκε την ταινία η Πάκι με ενθουσιασμό, γιατί ήταν κοινό μυστικό το ότι λάτρευε τα παιδιά και ήθελε να παντρευτεί και να κάνει έξι. Τα ζευγάρια π ή γ α ι ν α ν πάνω κάτω πάντα σε μια από­ σταση, με τα χέρια δεμένα στην πλάτη, χωρίς άλλον "ερωτισμό, από αυτόν της ομιλίας και της μυρωδιάς των φ υ κ ι ώ ν που ο άνεμος κοσκίνιζε πάνω στην παραλία. — Κ ι αυτή η ναυτική σ χ ο λ ή σε τι χρησιμεύει; τον ρώτησε την πρώτη φορά που έμειναν μόνοι, η Πάκι είχε συναντήσει τη θειούλα Ν τ ο λ ό ρ ε ς κι είχε μπλεχτεί σε μια συζήτηση που διανθιζόταν με φιλάκια, χαρούλες κι άλλες φαιδρότητες, καθώς προσπαθούσαν να θυμη­ θούν όλα τα μέλη της οικογένειας και τα κατορθώματα τους είτε αυτών που έμεναν ακόμα εκεί είτε εκείνων που είχαν ήδη μεταναστεύσει. — Γ ι α να γίνω καπετάνιος σε π λ ο ί ο . —Θέλεις να γίνεις καπετάνιος; Σε πολεμικό πλοίο; — Ό χ ι . Του Εμπορικού Ναυτικού. — Τ ώ ρ α γίνεται πόλεμος κάπου, ή όχι; — Ν α ι . Σ τ η ν Αίγυπτο. Έ κ α ν α ν απόβαση οι Γάλλοι κι οι Εγγλέζοι. 210

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Κ α ι δεν είναι καλύτερα να είσαι ναυτικός του Π ο ­ λεμικού Ναυτικού; — Μ α δεν υπάρχουν και τόσες πολλές μάχες. —Αυτό να λέγεται. Αλλά δεν ενδιαφερόταν ούτε για το αν γίνονταν ούτε για το αν δε γίνονταν πόλεμοι. Αυτό που την ενδιέφερε ήταν η ταραχή του Χινές λόγω της συντροφιάς της, το κύμα της ζέστης που έφθανε μέχρι αυτήν κάθε φορά που τα δυο ταλαντευόμενα κορμιά τους πλησίαζαν το ένα το άλλο, εξαιτίας του ακανόνιστου ρυθμού ενός περιπάτου, χωρίς άλλο αντικείμενο από τα τελευταία σπίτια τ η ς παραλίας στο δάσος με τα ευκάλυπτα, που θα 'λεγες ότι ήταν τόσο σκουριασμένο όσο και τα σίδερα του διπλανού σιδηροδρομικού σταθμού. Δεν είχαν φθάσει ούτε στην αρχή της δενδροστοιχίας. Ή τ α ν η Ε ν κ ά ρ ν α που έκανε μεταβολή με μια ξαφνική παρθενική ν τ ρ ο π ή μπροστά στο δάσος, θέλοντας να μεταδώσει στο συνοδό της όλες τις κρυφές αρετές των προθέσεων της. Ο Χινές έκλεισε τα μάτια κι έγινε συνένοχος της σπουδαιότητας όλων εκείνων που δεν ειπώθηκαν, της αφοσίωσης σ τ η ν αγνότητα της Ενκάρνας, που είχε εκφραστεί με μια και μόνο κ ί ν η σ η , με το να γυρίσει τ η ν πλάτη της σε ένα δάσος φωτεινό, αλλά ερημικό. — Θ α 'ρθεις στον κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ; —Είναι για παιδιά. — Μ α τι άλλο να κάνει κανείς το βράδυ; Μετά εγώ θα πάω στο χ ο ρ ό με τη μητέρα μου, αλλά δε θα μείνω πολύ. Αύριο πιάνω στις έξι δουλειά στο εργοστάσιο. Οι καρέκλες από λυγαριά του αυτοσχέδιου θερινού κινηματογράφου σ τ η ν Π λ ά θ α ντε Τ ό ρ ο ς του Α γ κ ί λ α ς καρφώνονταν στο κορμί ακριβώς όπως καρφώνεται η πλήξη μιας ταινίας α ρ γ ή ς , πολύ αργής, που το κ ο ι ν ό την καταπολεμάει μόνο με χασμουρητά. Η Ενκάρνα φορούσε μια γαλάζια πλεκτή ζακετούλα για τη βραδινή ψύχρα και έδειχνε ακόμα πιο εύθραυστη έτσι όπως κα211

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN θόταν ανακούρκουδα πλάι στην αποκοιμισμένη μητέρα και στο άλλο πλάι η Π ά κ ι , να κάνει χαζά αστεία σχετι­ κά με τη βραδύτητα της ταινίας. Ο Χινές σε διέγερση προσπαθούσε χωρίς να ενοχλεί να διακρίνει την καυτή και σκοτεινή σιλουέτα μιας Ενκάρνας τρυφερής κάτω από τη δροσιά και τη μητρική προστασία. Π α ρ ' όλο που ήταν σκοτεινά εκτός από τα άστρα που έφεγγαν στον ουρανό ένα φως ξεπηδούσε από το κορμί της Εν­ κάρνας, σαν να ή τ α ν ο μοναδικός επιζήσας αυτού του τόπου, κι όταν οι τρεις γυναίκες σηκώθηκαν την πήρε από πίσω και η Π ά κ ι έριξε ένα βλέμμα όλο νόημα στον ξάδερφο της, που έμοιαζε αδιάφορος και απόμακρος. Σηκώθηκε για να μη χάσει ούτε ένα λεπτό τα ίχνη της Ενκάρνας και προπορεύτηκε στο ταμείο για να κόψει τα εισιτήρια του χ ο ρ ο ύ που η μητέρα της Ενκάρνας αρνή­ θηκε τρεις φορές πριν δεχτεί τελικά, όπως άλλωστε α­ παιτούν οι κανόνες κ α λ ή ς συμπεριφοράς. Κάτω από το στέγαστρο μια ο ρ χ ή σ τ ρ α έπαιζε τις επιτυχίες του καλο­ καιριού, π α ρ ' όλο το ναυάγιο της φωνής ενός μικρόσω­ μου τραγουδιστή, με ένα μεγάλο καρύδι που κουνιόταν με μεγαλύτερη ευκινησία α π ' ότι οι μαράκες που κρα­ τούσε στα χέρια του και κουνούσε. Το κορίτσι του Πόρτο Ρίκο για ποιον ανασαίνει; Είναι σαν να με φιλάει τη στιγμή που με κοιτάει. Γιαπωνέζικα φαναράκια από πολύχρωμο χαρτί και γλόμποι βαμμένοι με χ τ υ π η τ ά χρώματα πολύ γυαλιστε­ ρά, που μπορούσαν να σε κάνουν να ονειρευτείς καθι­ σμένος σε κείνα τα ξεπλυμένα τραπέζια και τις άβολες καρέκλες τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη πάνω στο ξύλινο π ά λ κ ο , όπου οι οικογένειες του Αγκίλας κάνοντας κριτική χ τ υ π ο ύ σ α ν η μια την άλλη σαν χτα212

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ πόδι πάνω στην πίστα, κριτική γ ι α τις φιγούρες, το ντύσιμο ή την καταγωγή των χορευτών και για το αν η κόρη του τάδε κι ο γιος του δείνα, και στο κέντρο ο μελαχρινός αναρριχώμενος μίσχος της Ενκάρνας κάτω από την άγρυπνη ματιά του Χινές, του γιου του καλα­ φάτη. Ποιανού καλαφάτη; μα ναι, ρε γυναίκα, του κα­ λαφάτη της Καρθαγένης, τι ποιανού τώρα, κι η γυναίκα; μα μένει εδώ, αυτοί πάει καιρός που... κι αυτός αποτρα­ βιόταν και ξαναγύριζε στη θέση του, ενώ τα κεφάλια τους αγωνίζονταν να ξεφύγουν από το έδαφος υπογραμ­ μίζοντας χωρίς λόγια την τ ρ ο χ ι ά ενός αποτυχημένου γάμου. Κι όταν ακούστηκε εκκωφαντικός ο θόρυβος της «Πόλκας ντελ Μ π α ρ ί λ ντε Θερβέθα», ο Χινές επω­ φελήθηκε από το ρυθμό του χ ο ρ ο ύ για να προτείνει μεταξύ αστείου και σοβαρού μια πιθανή αυριανή συνά­ ντηση. Δεν το είχε τολμήσει στη διάρκεια του τραγου­ διού «Το κορίτσι του Π ό ρ τ ο Ρίκο», που από μόνο του ήταν ένα θλιβερό τραγούδι. — Έ χ ω δουλειά. — Μ έ χ ρ ι τι ώρα; —Ως τις έξι. — Μπορούμε να πάμε για μπάνιο. —Στις δημοτικές πλαζ; Θέλεις να μας πιάσουν στο στόμα τους; —Στο Ορνίλιο ή στην Κ α σ ί τ α Βέρντε. —Είναι πολύ μακριά και η μητέρα μου δε με αφήνει να πηγαίνω μόνη μου. —Ας έρθει και η Πάκι. — Μ α ζ ί της με αφήνουν να κ υ κ λ ο φ ο ρ ώ μόνο στο χω­ ριό, όχι τόσο μακριά. Τις πήγε μέχρι το σπίτι τους σ τ η ν Κ α ν ι ε ρ ί α Άλτα κι έπειτα τίποτε, π ή γ α ν μέχρι την πόρτα, η μητέρα τ η ς Ενκάρνας μπήκε ανάμεσα σε κ ε ί ν η ν και τον Χινές και ψέλλισε μια βιαστική Κ α λ η ν ύ χ τ α , τ ό σ ο βιαστική σαν τη μισή στροφή που είχε κάνει η Ενκάρνα το απόγευμα 213

br/zav

καθώς π λ η σ ί α ζ α ν στο δάσος. Περίμενε μέχρι να κλείσει η εξώπορτα κόντρα στο όνειρο του και κατηφόρισε την Πουέρτα ντε Λόρκα, μέχρι το εργοστάσιο των παστών, όπου του είχε πει η Ενκάρνα ότι δούλευε. Γνώρισε έτσι τη γωνία που θα ήταν για αυτόν από δω και στο εξής ένα στέκι, όπου θα περίμενε με αγωνία μήνες ολόκληρους, και με τα χρόνια, θα γινόταν μια ανάμνηση που κρατού­ σε δέσμιο το κορμί του σαν να μην ήταν μόνο μια ανά­ μ ν η σ η , σαν να μπορούσε από τα γεγονότα να βρίσκεται πάντα σ' αυτή τη γωνία, μακριά πολύ μακριά από κει που τον ο δ ή γ η σ α ν τελικά οι άνεμοι και τα καράβια. Ενκάρνα, ψιθύρισε, και με το χέρι του απομάκρυνε τ η ν πιθανότητα των δακρύων. Ή τ α ν στην ίδια γωνία που είδε για πρώτη φορά τον Λουίς Μιγκέλ Ροντρίγκεθ ντε Μοντιέλ να περιμένει την Ενκάρνα, πάνω σ' ένα Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ * που θύμιζε παπουτσάκι από. αλουμίνιο. Τ η ν ίδια νύχτα συμφώνησε με έναν ξάδερφο του που ήταν κεντρικός χαφ της Καρθαγένης, σιδηροδρομικός το επάγγελμα και με δυο ακόμα γείτονες που ήταν με άδεια από το στρατό, οι τέσσερις τους σήκωσαν το Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ του νεαρού αφέντη των σκατών και το έρι­ ξαν σε μια χαράδρα έξω από το χ ω ρ ι ό . Τ η ν επόμενη μέρα π ή γ α ν σπίτι του δυο χωροφύλακες και ύστερα στη στενή του 'ριξαν ένα γερό βρομόξυλο για αυτό που έκανε.

— Κ ι αυτές για να μην το επαναλάβεις. * Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ , το μεγάλο επίτευγμα της β ι ο μ η χ α ν ί α ς του Φ ρ ά ν κ ο . Έ ν α ι σ π α ν ι κ ό α υ τ ο κ ί ν η τ ο , βάρους τ ρ ι ά ν τ α κιλών, τετράτροχο για δύο άτομα. Τα επίκαιρα της ε π ο χ ή ς το δ ι α φ ή μ ι ζ α ν σ α ν το αυτοκίνη­ το που δεν παρουσιάζει καμιά δ υ σ κ ο λ ί α στο π α ρ κ ά ρ ι σ μ α , αφού δυο άντρες μ π ο ρ ο ύ σ α ν να το σ η κ ώ σ ο υ ν άνετα. Το ίδιο όνομα έχει δώσει ο Μ ο ν τ α λ μ π ά ν και σ τ ο βοηθό του ή ρ ω α του, Π έ π ε Κ α ρ β ά λ ι ο , τον Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ . (Σ.τ.Μ.) 214

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Κάποιος χτυπούσε τ η ν πόρτα της καμπίνας και η φωνή του Βασόρα α ν τ ή χ η σ ε στο σιδερένιο κελί του. —Σύντροφε στη μ ά χ η . Πειρατές στα αριστερά λαίλα­ πες από δεξιά. Πρώτα, οι χ ή ρ ε ς των στρατιωτικών και ύστερα οι Βουλευτές της Λαϊκής Συμμαχίας!

Εξέτασε το βαρογράφο και το ανεμόμετρο. Άνεμος βορινός εφτά μποφόρ. Π ή ρ ε το τηλέφωνο και επικοινώ­ νησε με τον Τουρόν για να τον ενημερώσει όπως του είχε ζητήσει. — Γ ι α ποιο πράγμα μιλάς; — Γ ι α τη μέση ταχύτητα του ανέμου. — Σ α ς έχω πει να είστε ακριβείς με τ η ν ορολογία. Στη θάλασσα αυτό λέγεται συντελεστής καταιγίδας. Επανα­ λάβετε το, Χινές, συντελεστής καταιγίδας. Επανέλαβε συντελεστής καταιγίδας. —Επιπλέον, θάλασσα πολύ κυματώδης. Έ ν τ α σ η ανέ­ μων εφτά μποφόρ, θάλασσα πολύ κυματώδης. Να επιβε­ βαιωθεί. —Επιβεβαιώθηκε. — Η ένταση των ανέμων θα φθάσει τα εννιά μποφόρ και η θάλασσα θα είναι τρικυμιώδης. Αν όχι τώρα, αρ­ γότερα. Θα ταρακουνηθούμε. Κ ό β ω . Τίποτα δε συνηγορούσε σε ένα συναγερμό, αλλά το πλήρωμα είχε σκορπιστεί σε όλα τα μέρη του π λ ο ί ο υ σαν να περίμενε καταιγίδα. Ο Χερμάν σιγούρεψε το φορτίο και τους κουραδόρους των αμπαριών, κοίταξε αν είναι κλειστά τα κουβούσια. Ο Χινές επιθεώρησε τις επωτίδες των λέμβων και έριξε μια ματιά στα μπού­ νια ώστε να αδειάσουν αμέσως σε περίπτωση που το κύμα θα έλουζε την κουβέρτα. Κάθε ένας από τους υπεύ­ θυνους έστελνε ένα μέρος των αποτελεσμάτων στον κα­ πετάνιο, που η συμπεριφορά του είχε αλλάξει εξαιτίας 215

br/zav

των προβλέψεων της μέρας. Π ρ ο ς το απόγευμα η θάλασ­ σα δυνάμωσε, όπως φοβόταν το πλήρωμα, έκοψαν ταχύ­ τητα καν λίγο αργότερα έπεφτε η νύχτα σε π λ ή ρ η τρι­ κυμία, αλλά η κατάσταση είχε τόσο πολύ τεθεί υπό έλεγχο, που ο Τουρόν κάλεσε τους αξιωματικούς στην καμπίνα του για ένα κρασί. Έ δ ε ι χ ν ε ικανοποιημένος, σαν να είχε φύγει από πάνω τους μια πίεση που ο ίδιος είχε κάνει πιο έντονη κι έλεγε αστεία που δε θυμόταν ούτε οι πιο παλιοί στο καράβι κι ανάμεσα σ' αυτούς κι ο Βασόρα που παρακολουθούσε έ κ π λ η κ τ ο ς αυτή την επί­ δειξη γοητείας ενός καπετάνιου, που νόμιζες πως έβγαι­ νε από τις σελίδες κάποιας θαλασσινής νουβέλας. Ο Βασόρα περίμενε πως από στιγμή σε στιγμή ο Τουρόν θα έβγαζε ξύλινο πόδι και ότι μια φυσαρμόνικα θα ξε­ φύτρωνε ανάμεσα στα χέρια του, τη στιγμή που από τα χείλια του θα ξέφευγε ένα παλιό τραγούδι για πειρατές, παπαγάλους και βαρέλια ρούμι. Αυτά ψιθύριζε στο αυτί του Μαρτίν, του Χινές και του Χερμάν κάνοντας τους έτσι δύσπιστους στην αλλαγή του καπετάνιου. —Α, το Ρόδο της Αλεξάνδρειας, τι ωραίο όνομα για ένα μπάρκο. Ε ί χ α την ευκαιρία να ρωτήσω τους ιδιοκτή­ τες, γιατί αυτό το όνομα και ήταν τελείως ειλικρινείς, μάλιστα κύριοι, απόλυτα ειλικρινείς. Γιατί ο ένας ήθελε να το ονομάσουν Ρόδο, εξαιτίας της μητέρας του, κι ο άλλος Αλεξάνδρεια γιατί του άρεσε το όνομα αυτής της πόλης. Κάποιος θυμήθηκε ότι υπάρχει κάποιο ρόδο της Αλεξάνδρειας και έτσι βγήκε το όνομα. Πολλές φορές τα πιο αυτονόητα πράγματα εξηγούνται με τη μυστηριώ­ δη λογική της τύχης. Καταλαβαίνετε; Καταλάβατε, κυ­ ρίως εσείς Χινές, που είστε ερωτευμένος; Δεν πιστεύω να αποκάλυψα κάποιο μυστικό, κι αν είναι έτσι, σας ζητώ συγγνώμη, κι εσείς οι υπόλοιποι κάντε σαν να μην ακούσατε. — Γιατί θα 'πρεπε εγώ ειδικά να καταλάβω το όνομα του καραβιού; 216

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Γιατί, το ρόδο είναι το σύμβολο της γυναίκας σύμ­ φωνα με το ιδεώδες του πλατωνικού και ρομαντικού έρωτα, επειδή εμπεριέχει την ιδέα τ η ς τελειότητας. Έ­ ψαξα λίγο και βρήκα πως αναφέρεται σαν μυστικό κέ­ ντρο, σαν σύμβολο της καρδιάς, σαν γυναίκα ερωμένη, σαν τον Παράδεισο του Δάντη, σαν έμβλημα της Αφρο­ δίτης. Επιπλέον υπάρχει και μια συμβολογία σχετικά με το χρώμα και τον αριθμό των πετάλων. Το άσπρο και το κόκκινο είναι ανταγωνιστικά. Το γαλάζιο ρόδο συμβο­ λίζει το αδύνατο. Το χ ρ υ σ ό ρόδο είναι το σύμβολο του απόλυτου. Αυτό με τα εφτά πέταλα αντιστοιχεί στο εφτά σαν νούμερο της Κ α β ά λ α ς : εφτά οι συντεταγμένες του χώρου, εφτά οι μέρες της βδομάδας, εφτά οι πλανήτες, εφτά οι βαθμοί της τελειότητας. Α λ λ ά ίσως σας ενδια­ φέρει περισσότερο το σύμβολο του ρόδου έτσι όπως αυτό αναφέρεται στο παραμύθι της «Πεντάμορφης και του Τέρατος», που είναι μια ωραία π α ρ α β ο λ ή της κατά­ στασης της ανικανοποίητης γυναίκας, αλλά μπορεί και να μη σας ενδιαφέρει η ιστορία. — Ενδιαφέρει τον Χινές. Θέλει να μάθει ποια είναι η Πεντάμορφη και ποιο το Τέρας, αποφάνθηκε ο Βασόρα. — Σ τ ' αλήθεια σας ενδιαφέρει; -Ναι. — Κ α λ ά λοιπόν. Η ιστορία έχει ως εξής. Έ ν α ς πατέ­ ρας είχε τέσσερις κόρες και η μικρότερη είναι η ομορ­ φότερη, η καλύτερη κι η πιο αγαπημένη του. Ο καλός άνθρωπος θέλει να της κάνει κ ά π ο ι ο δώρο κι αυτή του ζητάει κάτι που εκ πρώτης όψεως φαίνεται εύκολο: ένα λευκό ρόδο. Αλλά το λευκό ρόδο βρίσκεται στον κ ή π ο του Τέρατος κι ο πατέρας το κλέβει προκαλώντας τ η ν οργή του κτήνους, που απειλεί να τον σκοτώσει αν μέσα σε τρεις μήνες δεν του επιστραφεί το ρόδο. Μετά τ η ν απειλή ο γέρος πέφτει στο κρεβάτι κι η κόρη θυσιάζε­ ται, πηγαίνοντας στο κάστρο του Τέρατος. Το κτήνος την ερωτεύεται και τη στιγμή που η νέα ξαναγυρνάει 217

br/zav

στον πατέρα της, που είναι άρρωστος βαριά, το Τέρας αγωνιά γιατί δεν μπορεί να ζήσει δίχως τον έρωτα της Πεντάμορφης. Η κοπέλα γυρίζει, φροντίζει το κτήνος, καταλήγει να το ερωτευτεί. Δεν μπορεί να ζήσει δίχως το Τέρας και του το εξομολογείται. Τη στιγμή της εξο­ μ ο λ ό γ η σ η ς γίνεται μια φωτεινή έκρηξη και το κτήνος μετατρέπεται σε έναν πολύ όμορφο πρίγκιπα που λέει σ τ η ν Πεντάμορφη το μυστικό του: είχε πέσει θύμα κά­ ποιας μαγείας ως τη στιγμή που μια κοπέλα θα τον ερω­ τευόταν εξαιτίας της καλοσύνης του. Οι ψυχαναλυτές βέβαια φρόντισαν ν' αλλάξουν τα φώτα σε αυτήν την τόσο απλή ιστορία. Το λευκό ρόδο είναι το σύμβολο της καλοσύνης και ακριβώς για αυτό φυτρώνει στον κ ή π ο του Τέρατος. Σιγά σιγά με το θρίαμβο του έρωτα έρχεται η απελευθέρωση και η μεταμόρφωση. — Τ ο ρόδο της Αλεξάνδρειας είναι λευκό; — Ε δ ώ αρχίζει ένα ά λ λ ο μυστήριο. Ό χ ι . Δεν είναι λευκό. Υποτίθεται ότι το ρόδο της Αλεξάνδρειας είναι γνωστό ακόμα και σαν το ρόδο της Δαμασκού, γιατί ήρθε στην ανατολική Ασία από τη Μ έ σ η Ανατολή και, όπως λέει κι ένα λαϊκό ι σ π α ν ι κ ό τραγούδι, που η γέννηση του χάνεται στους αιώνες, το ρόδο της Αλεξάν­ δρειας είναι μαύρο τη νύχτα και λευκό τη μέρα. Θα σας έλεγα το τραγούδι αλλά έχω πολύ κακή φωνή και είμαι παράτονος. Ό λ ο ι τσακίστηκαν να φέρουν την παλάμη τους στο στόμα για να εμποδίσουν τα γέλια τους. Μ ό ν ο ο Χινές παρακολουθούσε τη δ ι ή γ η σ η του καπετάνιου σαν να προσπαθούσε να βρει κάποιο μυστικό κλειδί. —Δώστε π ρ ο σ ο χ ή . Μ α ύ ρ ο τη νύχτα και λευκό τη μέρα. Το αντίθετο. Το λευκό ρόδο όμως είναι η αίσθη­ ση της τελειότητας, ο κλειστός κύκλος, το σύμβολο της ομορφιάς στη Μαντάλα. Ο καπετάνιος μιλούσε σχεδόν μόνος του ή έριχνε πού και πού ματιές στα βιβλία από όπου είχε αντλήσει τις 218

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γνώσεις του, ένα τείχος από βιβλία ακουμπισμένα το ένα πάνω στο άλλο σε ένα από τα τοιχώματα της καμπίνας, και τα χέρια του έδιναν την εντύπωση πως ήθελαν να προστρέξουν σ' αυτά σε α ν α ζ ή τ η σ η βοήθειας ή επικύ­ ρωσης. —Αλλά ίσως η αναφορά της Μ α ν τ ά λ α ς να είναι κά­ πως υπερβολική. Για σας η Μ α ν τ ά λ α δεν έχει καμιά σχέση με τους ρόδακες των καθεδρικών ναών και με τη δόξα του Χριστού, με όλα αυτά που λέγαμε προηγου­ μένως, καμία, έτσι δεν είναι; — Σ χ ε δ ό ν καμία. —Συνεχίζουμε λοιπόν με το μυστηριώδες ρόδο της Αλεξάνδρειας, που εμφανίζεται σε διάφορα λαϊκά τρα­ γούδια που προέρχονται από διάφορα μέρη της Ισπα­ νίας. Υπάρχει αυτό της Αστούριας, το πιο γνωστό ί­ σως, αλλά έχουμε κι αυτό της Κ α σ τ ί λ ι α ς ή της Εξτρεμαδούρας. Ί σ ω ς το 'φεραν οι βοσκοί στις μετακινήσεις τους. Συνεχίζουμε με το ρόδο της Αλεξάνδρειας ή της Δαμασκού, το ξέρετε πως πρόκειται για ένα ρόδο που για ένα διάστημα το θεωρούσαν χαμένο; Είναι ένα από τα τρία μεγάλα ρόδα της α ρ χ α ι ό τ η τ α ς . Τα άλλα δυο είναι το εκατοντάφυλλο ή το μοσχάτο ή της γ α λ ι κ ί α ς και το ρόδο το κ α σ τ ι λ ι ά ν ι κ ο . Αυτό της Αλεξάνδρειας ονομάζεται επίσης δαμασκηνό ρόδο ή της Δαμασκού. Το έφεραν οι Έ λ λ η ν ε ς στη Μ α σ σ α λ ί α , τ η ν Κ α ρ θ α γ έ ν η και το Πέστρουμ και το υιοθέτησαν οι Ρωμαίοι, π α ρ ' όλο που όπως δηλώνει και η μακρινή του προέλευση δεν μπορεί να είναι παρά από τη νοτιοανατολική Α­ σία. Οι Ρωμαίοι ξετρελάθηκαν γιατί έβγαζε λουλούδια δυο φορές το χ ρ ό ν ο και για αυτό το έλεγαν ρόδο το δίφορο, όπως τη γλώσσα των φιδιών. Ρόδο των τεσσά­ ρων εποχών, το έλεγαν οι παλιοί Ισπανοί. Λοιπόν, αυτό το ρόδο που καλλιεργούνταν κυρίως σ τ η ν Ιταλία στους ρωμαϊκούς χρόνους, ισοπεδώθηκε από τη λάβα του Βε­ ζούβιου και μόνο οι Άραβες εξακολουθούσαν να το 219

br/zav

καλλιεργούν, ως τον XVI αιώνα που επέστρεψε στη Δύση, το πιθανότερο διά μέσου της Ισπανίας. — Κ α ι είναι μαύρο τη νύχτα και λευκό τη μέρα; — Τ ο ρόδο της Αλεξάνδρειας συμβολικά ναι, αλλά το λαϊκό τραγούδι είναι σοφό και το παίρνει μεταφορικά. Το πραγματικό ρόδο της Αλεξάνδρειας ή της Δαμασκού όχι, τουλάχιστον αυτό που ξέρουμε εμείς. Υπάρχει μια πολύχρωμη ποικιλία, κόκκινη με άσπρες γραμμές, γνω­ στή και σαν το Ρόδο του Γιορκ και Λάνκαστερ, αλλά αυτό πρέπει μάλλον να είναι κάποιο εγγλέζικο ιστορικό αστείο. Σκεφτείτε λίγο τον ανώνυμο λαϊκό ποιητή που διάλεξε το σύμβολο του διπλού χρώματος σ' ένα και μόνο ρόδο, που αντιστοιχεί στη διπλή προσωπικότητα της γυναίκας, ειδικά μιας γυναίκας. Τώρα που δε μας ακούει κανείς, σας λέω πως σε κάθε γυναίκα υπάρχει η Πεντάμορφη και το Τέρας, ο έρωτας και το μίσος, η αγνότητα και η ασέλγεια. —Αυτές που γνώρισα εγώ ήταν διαφορετικές. Ίσως να 'μουνα άτυχος. Ο καπετάνιος ακούγοντας την π α ρ α τ ή ρ η σ η του Βα­ σόρα έπαιξε το βλέφαρο του. — Π ώ ς ήταν οι γυναίκες που γνωρίσατε; — Κ α λ ά κορίτσια, πολύ νορμάλ, με τις καλές τους και τις κακές τους στιγμές, σαν και μένα, όπως όλοι. — Ε ί σ α σ τ ε πολύ τυχερός. Ο καπετάνιος κατευθύνθηκε προς την ακατάστατη βιβλιοθήκη σαν να βιαζόταν να βρει κάποιο παραπετα­ μένο βιβλίο, δείχνοντας έτσι πως η ακρόαση πήρε τέ­ λος. Οι αξιωματικοί αποσύρονταν, όταν ο Τουρόν ά­ πλωσε το χέρι του. —Χινές, μείνετε σας παρακαλώ. — Σ ο υ έπεσε ο κλήρος, αγόρι μου. Να 'σαι καλά. — Ν α δούμε τι θα σου κελαηδήσει. —Θάρρος. Ο τόνος της φωνής τους ήταν σχεδόν ανεπαίσθητος 220

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ την ώρα που του μιλούσαν και ο Χινές δεν είχε καμιά διάθεση να αντιδράσει, γιατί η όλη κατάσταση τον αρ­ ρώσταινε, τον κόλλαγε στον τ ο ί χ ο , το κεφάλι του ή τ α ν βαρύ, γεμάτο θάλασσα, από τα σφυρίγματα του ασύρμα­ του, τις ηλίθιες φωνές του καπετάνιου και ήταν τώρα βουτηγμένος σε μια κολλώδη συνενοχή που έβγαινε από τον Τουρόν σαν δυσωδία. — Ε σ ά ς ειδικά σας ενδιέφερε η ιστορία. Το πρόσεξα. Δεν είναι ώρα τώρα, γιατί η μέρα ή τ α ν ιδιαίτερα κουρα­ στική, αλλά θα μιλήσουμε μια άλλη φορά. Η κρυμμένη αίσθηση των πραγμάτων είναι η μόνη σημαντική αίσθη­ ση. Των πραγμάτων και των τρόπων. Τα φαινόμενα α­ πατούν σχεδόν πάντα. Κι όσο περισσότερο εξαρτάται κάτι από την εμφάνιση, τόσο περισσότερο θα μας ξεγε­ λάει. Για αυτό οι γυναίκες είναι απρόβλεπτες. Απρόβλε­ πτες για όλους. Αλλά αυτές τα έχουν όλα κανονισμένα στην εντέλεια. Ό τ α ν πρέπει γίνονται πρόστυχες. Κ ά π ο ­ τε θα μιλήσουμε για όλα αυτά και για την αιτία της φυγής σου και της εξαφάνισης σου βδομάδες ο λ ό κ λ η ­ ρες. Έ κ α ν α πως έμεινα ικανοποιημένος από τις ε ξ η γ ή ­ σεις του Χερμάν, αλλά δεν είμαι τ ό σ ο ανόητος. Οι άλλοι τον περίμεναν στην καμπίνα του Χερμάν. Ανυπομονούσαν να μάθουν τις τελευταίες κουβέντες του προφήτη, όπως τον αποκαλούσε ο Βασόρα, διασκεδάζο­ ντας με την επίδειξη γ ν ώ σ η ς της ιστορίας της Πεντά­ μορφης και του Τέρατος. Ο Χινές πέταξε κάποια δικαιολογία και τους καληνύ­ χτισε. Μ π ή κ ε στην καμπίνα του κι έκλεισε από μέσα. Ύ σ τ ε ρ α σκέφτηκε πως ήταν α ν ο η σ ί α που έβαλε το συρ­ τή και πήγε να τον βγάλει, αλλά δεν το 'κανε, γιατί π α ρ ' όλο που είχαν απομακρυνθεί, από το ρεύμα του κόλπου, κι αρμένιζαν ήδη προς τις Αζόρες, σπρωγμένοι από τους δυτικούς ανέμους, οι επισκέπτες μπορεί να μην ή τ α ν από σάρκα και οστά, αλλά να 'ναι τα φαντάσματα που προ­ σπαθούσε να μην κατονομάσει καν, κάνοντας ένα μεγά221

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN λο αγώνα ενάντια στις λέξεις που φοβόταν να ξεστομί­ σει. Ακόμα ο επισκέπτης θα μπορούσε να είναι ο Του­ ρόν.

Το ορεινό τοπίο τον συντρόφεψε μέχρι τα σύνορα της επαρχίας της Μούρθιας, μέχρι τις πύλες της Μορατάλια. Ο δρόμος περνούσε μέσα από μικρές οροσειρές και μόλις πέρασε το εμπόδιο της κορυφής του Θερέθο, έκα­ νε την εμφάνιση του το τοπίο της Μούρθιας, άνυδρο και γκρίζο μέχρι τη Λόρκα, όπου ή τ α ν βέβαιος ότι υπήρχε κάποιο κ α λ ό εστιατόριο, το Λος Ν α ρ ά ν χ ο ς . Ή τ α ν εκεί που έπιασε κουβέντα με τον ιδιοκτήτη μιας βενζίνας. —Δεν έχουν κακή κουζίνα, όχι. Αλλά έχετε δοκιμά­ σει την κουζίνα της δόνα Μαρικίτα, στην Τοτάνα; —Δε θέλω να βγω από το δρόμο μου. —Ο καθένας κάνει ότι νομίζει. Αλλά να περάσετε καμιά φορά από την Τοτάνα μην το ξεχάσετε. Το Λος Ν α ρ ά ν χ ο ς ήταν ένα εστιατόριο πάνω στο δρόμο. Έ τ ρ ω γ α ν εκεί όλοι οι κονομημένοι και οι φαντα­ σμένοι της π ε ρ ι ο χ ή ς , που γεύονταν τις χορτοφαγικές του σπεσιαλιτέ και τα φρέσκα ψάρια του κι επιπλέον ένα πιλάφι με λ α χ α ν ι κ ά και κοτόπουλο κι ένα ζωμό όπως το φτιάχνουν στη Μούρθια, που ο Καρβάλιο πα­ ράγγειλε με το που έριξε μια ματιά στον κατάλογο, χω­ ρίς να ξεγελαστεί στιγμή από τον παράξενο τρόπο που ήταν γραμμένο, Βισισούα, κρύα σούπα που είχε πάρει το αινιγματικό όνομα μιας σκοτεινής θεότητας. Το πιλάφι υπήρχε στο μενού, αλλά δεν ή τ α ν γραμμένο στον κατά­ λογο. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο επέμενε να το δοκιμάσει κι ήταν ένα πιλάφι πολύ νόστιμο όπως το έφτιαχναν οι ντόπιοι, με ψητή μελιτζάνα, λ α χ α ν ι κ ό που μέχρι εκείνη τη στιγμή ο Κ α ρ β ά λ ι ο δεν είχε συνδυάσει με το ρύζι και που δεν το αδικούσε καθόλου. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο παράγγειλε ντόπιο κρα222

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σί και του έφεραν ένα εξαίρετο Κ α ρ α σ κ α λ ι έ χ ο που γνώ­ ριζε από την εποχή των περιοδικών του ταξιδιών στη Μεσόγειο, όταν έφθανε μέχρι σ' αυτόν στη Βαρκελώνη το άρωμα της τύχης και το σώμα αναζητούσε με α π λ η ­ στία το νότο. Π ρ ο ς το παρόν ταξίδευε με την ακρίβεια του ταξιδιώτη, με το ένα μάτι στο πιάτο του και το ά λ λ ο στο ρολόι που πάλευε κόντρα στο επικείμενο απόγευμα. Ήθελε να είναι ακόμα μέρα όταν θα έφθανε στο Αγκί­ λας, γιατί δεν ήξερε το δρόμο. —Δεν είναι κακός. Είναι αυτός που παίρνει όλος ο κόσμος για να πάει στο Αγκίλας. Ατέλειωτος δρόμος, κατεβαίνει από την Καρθαγένη και το Μ α θ α ρ ό ν προς την οροσειρά του Κοντάλ. Μ ό ν ο που σε πεθαίνει στις στροφές. Το όλο τοπίο άλλαξε στη διασταύρωση του δρόμου που οδηγούσε στο Μαθαρόν. Από την α ρ χ ή των Στενών φάνηκε η γεωλογική λάμψη της γ η ς των βερβερίνων ή τουλάχιστον αυτού που η φαντασία μας έχει μάθει να συνδυάζει με μια εικόνα της Α φ ρ ι κ ή ς , γεμάτη βράχους διαβρωμένους από μια βαθιά οξείδωση. Κ α ι , εντελώς ξαφνικά, έβλεπες οάσεις με φοινικιές και, κόντρα στο φως, ένας μοναχικός φοίνικας σ' ένα αμυγδαλεώνα πάνω στο λόφο που ξεκουραζόταν ενώ ο ή λ ι ο ς έδυε και πιο κει χιλιόμετρα ο λ ό κ λ η ρ α από ντοματιές προστατευμέ­ νες από ένα πλαστικό κάλυμμα φαρδύ και μακρύ σαν τη Ράμπλα του Τσαρκόν. Κι εδώ και εκεί, το κ α π ρ ί τ σ ι ο της γης που δημιουργούσε διάφορες φόρμες καθώς τη μετα­ κινούσε η αύρα της θάλασσας, κ α π ρ ί τ σ ι ο φασματικών προεξοχών, σαν μνημεία κρυμμένων δεινών σε μια γη νικημένη από το χ ρ ό ν ο και, μετά από μια σ τ ρ ο φ ή , η τριπλή σελήνη των όρμων και των ασπρισμένων κορυ­ φών μιας πόλης εφαπτόμενης σ τ η ν επιφάνεια της θά­ λασσας. Από το δρόμο τ η ς Λόρκα, το αυτοκίνητο ει­ σχώρησε στο δίκτυο της καινούριας πόλης, μετά από υποδείξεις που το έφεραν ως το λιμάνι, περνώντας από 223

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN την οδό του Κ α ρ ό λ ο υ του Τρίτου, σε μια πλατειούλα με φοίνικες, φθάνοντας τελικά σε ένα λιμάνι αγκυροβολη­ μένο ανάμεσα στα πρώτα σκοτάδια της νύχτας. Είχε φθάσει σ' έναν από τους τόπους καταγωγής της Τσάρο και σε έναν από τους αδιέξοδους δρόμους της Ισπανίας και για το χατίρι της φιλενάδας του άφησε το αυτοκί­ νητο του στην προβλήτα του λιμανιού και μόλις πάτησε το πόδι του στο έδαφος βάλθηκε να περπατάει χωρίς άλλο προορισμό από το να δώσει σάρκα και οστά στις δανεικές αναμνήσεις της καημένης της Τσάρο. Να την, η πλατεία με τον πίδακα του νερού μέσα στο βαθύ ύπνο του χειμώνα και την παγωμένη βλάστηση. Αλλά δεν υπήρχε η αρένα των ταυρομαχιών. —Η αρένα; Καλά, μιλάμε για πολλά χρόνια πίσω τώρα. Πάνε πάνω από είκοσι χ ρ ό ν ι α που κατεδαφίστηκε, ήταν πλάι στο λιμάνι, τώρα ένα μέρος της έχει μετατραπεί σε πλατεία. Η Κανιερία Άλτα; Λ ο ι π ό ν αυτό βρίσκεται στο πάνω μέρος της π ό λ η ς . Ανεβαίνετε τη Σαγκάστα και ύστε­ ρα πάτε όλο ευθεία, στην κατεύθυνση του ανεμόμυλου και θα τη συναντήσετε. Είναι ένα στενό δρομάκι, πολύ μακρύ που κάνει έτσι και έτσι, σαν ένα ζήτα. Ο γέρος είχε ένα χρώμα ηλιοψημένο, π α ρ ' όλο που ήταν ένα χειμωνιάτικο βράδυ. —Οι Αμπελιάν; Έ χ ο υ ν μείνει πολύ λίγοι. Έφυγαν. Και δεν πιστεύω ότι κι αυτοί που έμειναν... Αλλά μου μιλάτε τώρα για ανθρώπους που τους γνώρισα στα νιάτα μου. Τους γνωρίζετε; Μ ή π ω ς είστε από τη Βαρκελώνη; Μερικοί από αυτούς εκεί π ή γ α ν , άλλοι μείνανε ή πήγαν κάπου αλλού. Μη μου δίνετε και π ο λ λ ή σημασία, γιατί παλιά ζούσε εδώ πολύ λίγος κόσμος, αλλά τώρα το κα­ λοκαίρι είναι τρέλα αυτό που γίνεται εδώ και στην ηλι­ κία μου τα χάνει κανείς. Είδατε τα καινούρια σπίτια που έχουν χτιστεί παντού; Το Αγκίλας μοιάζει με πρωτεύου­ σα π α ρ ' όλο που δε μας βοήθησε κανείς, γιατί η Μούρ­ θια μας ανταγωνίζεται, και μας αγνοεί, και μένα με εξα224

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γριώνει τόσο πολύ αυτό που όταν με ρωτάνε αν είμαι από τη Μούρθια, τους λέω, όχι, κύριε, Ανδαλουσιάνος, γιατί για παράδειγμα, ναι, για παράδειγμα, αυτό που έκαναν αυτοί από τη Μούρθια με αυτούς από το Αγκί­ λας είναι σαν να μην έγινε ποτέ. Είναι σαν να μας απε­ χθάνονται, το ξέρατε αυτό; Α λ λ ά πώς έγινε και ήρθατε μες στο χειμώνα, τόσο ωραία που είναι εδώ από το Μάρτη και μετά. Τελοσπάντων, πάντα μας ε ί χ α ν μια απέχθεια και πάλι καλά που υπάρχει ο σ ι δ η ρ ό δ ρ ο μ ο ς από το 1890, γιατί αλλιώς το Α γ κ ί λ α ς θα είχε εξαφανι­ στεί. Το μνημείο στο σιδηρόδρομο, το είδατε; Μ η ν το χάσετε, είναι πράγματι περίεργο, γιατί π α ρ ' ό λ ο που ζείτε στη Βαρκελώνη, σπάνια έχει κανείς την ευκαιρία να δει κάτι καλό. Ό π ω ς το κλίμα. Α λ λ ά ό χ ι σήμερα. Ο γέρος έδειχνε στενοχωρημένος, γιατί το Α γ κ ί λ α ς δε βρισκόταν στις κατάλληλες συνθήκες, ώστε να προ­ σφέρει στον Κ α ρ β ά λ ι ο τον καλύτερο εαυτό του. Τ ο ν αποχαιρέτησε, ενώ του έλεγε κάτι για ένα ορυχείο κο­ ντά στην προκυμαία. Ακολουθώντας τις υποδείξεις του πολύ γ ρ ή γ ο ρ α βρέθηκε μπροστά σ' ένα αυθεντικό Κασμπάχ, λουσμένο στο φως των λαμπτήρων που λίκνιζε ο άνεμος εκείνη τη θεοσκότεινη νύχτα. Οι δρόμοι έμπλε­ καν μεταξύ τους σε μια λαβυρινθώδη διάθεση και έρπανε προς μια αινιγματική κατακόρυφη από αυτοκινητό­ δρομους, κατηφόρες και σκάλες. Μ ο ν ο κ α τ ο ι κ ί ε ς , σύριζα στο έδαφος, με παλιά αγγελτήρια κηδειών, οι χειρο­ νομίες μετρημένες αλλά η ματιά ευθεία και ερωτηματική πάνω στον ξένο. Και τέλος, η Κ α ν ι ε ρ ί α Άλτα, ένας δρόμος π α ρ α τ η ρ η τ ή ρ ι ο της παλιάς συνοικίας μια ελικο­ ειδής μαρκίζα που κατηφόριζε από τ η ν π ό λ η σ τ η ν α κ τ ή , όπου έδυε ο ήλιος και φυσούσε ο λεβάντες που τερμά­ τιζε σ' ένα ακρωτήριο όπου κυριαρχούσε ένα κ ά σ τ ρ ο . —Οι Αμπελιάν; Ου, οι Αμπελιάν! Κ α λ ά , μιλάτε για πολλά χρόνια τώρα πίσω. Π ο ι ο ς ξέρει πού να 'ναι. Η Ενκάρνα; Ν ο ν ά ! Τη θυμάστε τ η ν Ενκάρνα Αμπελιάν, 225

br/zav

της κυρίας Χοσέφα; Αν δεν το θυμάται η νονά μου τότε δε θα το θυμηθεί κανείς, γιατί όσα είναι τα χρόνια της άλλη τόση είναι και η μνήμη της. Η γριούλα είχε καμπουριάσει από το βάρος μιας κού­ κλας μαλλί, αλλά τα μάτια της καθρέφτιζαν την ικανο­ π ο ί η σ η του να μπορεί κανείς να φανεί χρήσιμος, εξαι­ τίας του μοναδικού πράγματος που του έχει απομείνει, της μνήμης. —Η Ενκαρνίτα, ναι, η Ενκαρνίτα. Παντρεύτηκε έναν κύριο από το Αλμπαθέτε. Έ κ α ν ε έναν πολύ καλό γάμο στο Αλμπαθέτε. — Τ ο είδατε; Σας το έλεγα εγώ. Και τι δε θυμάται η νονά μου. —Αυτή η Ενκάρνα Αμπελιάν ήταν πολύ φίλη με κά­ ποια Π ά κ α . Πρέπει να είχαν τ η ν ίδια ηλικία. Τώρα πρέ­ πει να είναι γύρω στα σαράντα. — Ν ο ν ά , θυμάστε καμιά φίλη της Ενκαρνίτας; Η γριά δαγκώνει τα γυμνά της ούλα και τα μάτια της αναλογίζονται το μάκρος του ταξιδιού που την περιμέ­ νει μέχρι τα άδυτα των αναμνήσεων. Γύρω της όλοι περιμένουν, πιο αδιάφορη φαίνεται η εβδομηντάχρονη κόρη της, αλλά η ξαδέρφη που έχει πάνω κάτω την η λ ι κ ί α της όχι για να το λέω α, κύριε, κύριε, τι μνήμη, τι δε χωράει σ' αυτό το κεφάλι, και η κόρη της ξαδέρφης μια πενηντάρα που μεσολάβησε υπέρ του Καρβάλιο, αυτή που κατέβασε τον ή χ ο της τηλεόρασης που κυ­ ριαρχούσε σε αυτό το δωμάτιο που χρησιμοποιούταν ταυτόχρονα σαν τραπεζαρία και καθιστικό, με γαμήλια έπιπλα, ενός γάμου που έγινε πριν από χρόνια και που η ανάμνηση του βρίσκεται αποτυπωμένη σε μια κραυγα­ λέα φωτογραφία που δείχνει ένα ζευγάρι πράων αγρο­ τών να χαμογελούν σαν εγγλέζοι λόρδοι τη μέρα της νίκης του αλόγου τους στο μεγάλο Ντέρμπι. — Η Π α κ ί τ α των Λαρίος. Δεν μπορεί να είναι ά λ λ η . — Βλέπετε; Είδατε μνημονικό που έχει;

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Κι από τη στιγμή που η μ η χ α ν ή της μνήμης της γ ρ ι ά ς επεξεργάστηκε το δεδομένο, ένα κύμα σ τ ο ρ γ ή ς απελευ­ θερώνεται, φιλιά γεμίζουν τα ασπρουδερά πεσμένα μά­ γουλα της γυναίκας που τα αποδιώχνει χωρίς διάθεση να τα στερηθεί, χαμογελώντας όπως ακριβώς ένας ταυ­ ρομάχος στη θριαμβευτική του έξοδο. —Βέβαια. Δε θα μπορούσε να είναι άλλη από τ η ν Πακίτα των Λαρίος. —Αυτή που είχε εκείνα τα δυο ξανθά παιδιά που έφραξαν τη λεκάνη της γ ι α γ ι ά ς τους με ένα ψόφιο γάτο. —Δεν την ξέρουμε και π ά ρ α πολύ καλά, κύριε, α λ λ ά εγώ νομίζω ότι αυτό το κορίτσι δούλευε στο παλιό ερ­ γοστάσιο που έφτιαχνε κονσέρβες στην πύλη της Λόρ­ κα μαζί με την Ενκαρνίτα και αρκετό ακόμα κ ό σ μ ο . Δούλεψα κι εγώ σε κείνη τη φάμπρικα για δέκα χ ρ ό ­ νια, και τώρα βλέπετε, δεν υπάρχει πια. Τ η ν κατεδάφι­ σαν για να χτιστούν σπίτια. — Κ ι ύστερα πήρε εκείνο τον κουρέα. — Κ ι άνοιξαν ένα κουρείο ο σύζυγος κι ένα κομμω­ τήριο η γυναίκα του, για τα καινούρια σπίτια της περιο­ χ ή ς του σταθμού. — Ν α ι , κατάφεραν ν' α γ ο ρ ά σ ο υ ν τέσσερις, "πέντε ορό­ φους, γιατί η δουλειά δεν τους έλειψε ποτέ τα καλοκαί­ ρια. — Ν α ι , παιδί μου, μάλιστα, η Π ά κ α , αυτή η ψωροφαντασμένη που μικρή νόμιζες πως ή τ α ν χ α ζ ή . Τη θυμάμαι που ερχόταν σε κείνο το μπαρ της οδού Εσπαρτέρος με μια πορσελάνινη καφετιέρα και ζητούσε μια δεκάρα καφέ. — Φ α ι ν ό τ α ν χ α ζ ή , αλλά δεν ή τ α ν καθόλου. Αυτός που ήταν πράγματι χαζός ή τ α ν ο πατέρας της, τον φώναζαν τον καημένο Χουάν ο Μ α λ λ ι α ρ ό ς και δεν είχε τ ρ ί χ α μαλλί στο κεφάλι του. Οι γυναίκες περνάνε η μια σ τ η ν άλλη τ η ν ιστορία τ η ς Π ά κ α Λαρίος χ ω ρ ί ς να δίνουν πλέον σημασία στον ξέ227

br/zav

νο, που παρακολουθεί αυτή την ανταλλαγή πληροφο­ ριών από όλες τις απόψεις αξιοθαύμαστη. — Π α ι δ ί πέρασε κάτι πείνες! — Κ α ι π ο ι ο ς δεν πείνασε εκείνη την ε π ο χ ή ; — Κ ο ί τ α ξ ε στο σπίτι μας μπορεί να έλειψε κάτι, αλλά πείνα δεν είχαμε ποτέ. —Α, το σωστό να λέγεται. Μπορεί να φοράγαμε μια λινή ρομπίτσα, αλλά το ζωμό του ψαριού τον είχαμε καθημερινά στο τραπέζι μας. Ή τ α ν πολύ περήφανες όλες οι γυναίκες της παρέας για το παρελθόν τους, κι ακριβώς έτσι όπως γνώριζαν τα νέα των νεανικών χ ρ ό ν ω ν και την πρόοδο της Πάκας, με τον ίδιο τρόπο αγνοούσαν οτιδήποτε αφορούσε το πα­ ρόν. —Ξέρετε πάνε χ ρ ό ν ι α τώρα που δεν τη βλέπουμε. — Μ π ο ρ ε ί να της συνέβη και τίποτε, έφυγε στη Χαραβία. —Αλλά είχε συγγενείς εκεί που ζούσαν κοντά στο λιμάνι, κοντά στο στέκι των γέρων, εκεί που πάνε για να παίξουνε χαρτιά. Λοιπόν. Αποκλείετε να χαθείτε. Ρωτήστε εκεί πέρα για το στέκι των γέρων και θα σας πουν. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε κάνει χιλιόμετρα ολόκληρα κι ο κώλος του είχε πιαστεί και όταν έφθασε στην Γκλοριέτα αναζήτησε το αμάξι του κι ένα ξενοδοχείο που του σύστησαν στην οδό του Κ α ρ ό λ ο υ του Τρίτου. Δεν είχε διάθεση να φάει για βράδυ. Σκόρπιες ιδέες και εικόνες του μπλόκαραν τον εγκέφαλο και το μπλοκάρισμα αυτό έφραζε τους λεπτούς, μυστικούς αγωγούς που κάνουν να επικοινωνεί η ευφυΐα με τον ουρανίσκο.

Ξύπνησε κι όταν άνοιξε τα μάτια του συνειδητοποί­ ησε πως ή τ α ν πολύ νωρίς ακόμα. Αλλά τίποτε δεν τον 228

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τραβούσε σε κείνο το δωμάτιο με το διπλό καλοστρωμένο κρεβάτι, ώστε να παραμείνει σ' αυτό και κατέβηκε στην καφετερία του ξενοδοχείου για να μειώσει κάπως το αίσθημα της μοναξιάς που ένιωθε στο στομάχι του. Δυο τρεις ταξιδιώτες από τη Βαλένθια παρακολουθού­ σαν τις κινήσεις του ιδιοκτήτη τ η ς καφετερίας και του σερβιτόρου κι αν έκρινες από τ η ν κούραση που ζωγρα­ φιζόταν στα μάτια και στις κινήσεις τους, θα πρέπει να είχαν φάει πολλές ώρες ταξιδεύοντας. Έ ξ ω στο πεζο­ δρόμιο, παραμέρισε για να περάσει ένα κοκκινομάλλικο παιδί, οδηγός ενός τυφλού που βάδιζε π ί σ ω του με τα δυο του χέρια ακουμπισμένα στους ώμους του. «Έφθασε ο Τορέρο», φώναζε ο τυφλός, και έμοιαζε σαν ένα βα­ γόνι υποχρεωμένο να κινείται από τ η ν πορεία του σο­ βαρού παιδιού α τ μ ο μ η χ α ν ή . Μ ι α ουρά από συνταξιού­ χους περίμενε στην πόρτα μιας τράπεζας, δημιουργώ­ ντας έτσι τη μοναδική παραφωνία σ τ η ν αρμονία τ η ς πλατειούλας, με τα πολύ παλιά σπίτια, που είχαν π ι α χάσει το χρώμα τους, με τις σβησμένες επιγραφές, μες στη λιακάδα ενός πρωινού σχεδόν ζεστού που έκανε τον περίπατο ακόμα πιο ευχάριστο και έφερε τον Κ α ρ β ά λ ι ο στο εμπορικό κέντρο: Εδώδιμα Α π ο ι κ ι α κ ά Ο Αθαφρανιέρο, Αρτοποιείο η Βαλσίκα, Λέιντι Πέπα, σαφράνι και μπουτίκ, σωροί φρέσκων καυτών πιπεριών π ά ν ω στον πάγκο ενός μισοάδειου καταστήματος. Ή λ ι ο ς και θάλασσα σε έναν περίπατο που ξεκίνησε από τ η ν προ­ βλήτα του λιμανιού, στην ακροθαλασσιά, τη σπαρμένη με κοιμισμένα φύκη σαν έλικες, έρημη μες στο ξημέρω­ μα, ελάχιστα τα παιδιά και οι γυναίκες που π ή γ α ι ν α ν στις ρουτινιάρικες δουλειές τους, η α τ μ ο μ η χ α ν ή που είχε μετατραπεί σε Μνημείο του σ ι δ η ρ ο δ ρ ό μ ο υ όπως έγραφε κι η ταμπέλα στη βάση του: « Μ ν η μ ε ί ο του σι­ δηροδρόμου, 1969, βάση του ευδαιμονισμού αυτού του χωριού». Ο χειμώνας είχε μετατρέψει αυτή τη γωνιά των ναυτικών σε μια παλιά ξεβαμμένη καρτ-ποστάλ ξεχα229

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σμένη ανάμεσα στις σελίδες ενός βιβλίου στο οποίο ελάχιστες φορές ανατρέχεις και ακριβώς στο ίδιο μέ­ ρος υψώνονταν τσιμεντένιοι κύβοι διαμερισμάτων με τ η ν π ρ ο σ μ ο ν ή του καλοκαιριού. Μερικά σπίτια διατη­ ρούσαν ακόμα τ η ν εικόνα που η Τ σ ά ρ ο είχε κληρονο­ μήσει από τη μητέρα της. Μ ι α ζεστή ηλιόλουστη γωνιά με φοίνικες που έβγαζε σε μια ήρεμη θάλασσα και μα­ κριά στο βάθος του ορίζοντα, κορυφές οξειδωμένων βράχων, του όρους Κόουπ, ενός από τα ψηλότερα του Αγκίλας. Του ήρθε στο μυαλό μία από τις εκμυστηρεύ­ σεις της Τσάρο, η βιτρίνα του φωτογράφου Ματράν, και ά ρ χ ι σ ε να την ψάχνει ώσπου ένας ντόπιος του είπε ότι άδικα τη γυρεύει. — Η Κ ά σ α Μ α τ ρ ά ν πάει έκλεισε πια. Π ρ ι ν από χρό­ νια. — Μ ο υ είπαν πως στη βιτρίνα της υ π ή ρ χ α ν φωτογρα­ φίες του Π ά κ ο Ραμπάλ πάνω στο άλογο. — Υ π ή ρ χ α ν . Αλλά τώρα μπορείτε να τον δείτε και σ τ η ν πραγματικότητα. Έ χ ε ι ένα σπίτι στην Καλαμπαρντίνα, θα το βρείτε πολύ εύκολα, έχει κάτι αψίδες που πάνε έτσι και έτσι. Μ ό ν ο το καλοκαίρι δεν έρχεται. Μερικές φορές περνάει εδώ μεγάλα διαστήματα. Ή τ α ν εδώ πριν λ ί γ ο καιρό, του δώσανε κι ένα βραβείο. Κά­ ποιο σπουδαίο βραβείο από όλη την Ισπανία, δηλαδή ένα εθνικό βραβείο. Της κακομοίρας έγινε. Βρισκόταν σε ένα ψιλικατζίδικο που πουλούσε εφη­ μερίδες, περιοδικά, βιβλία, γλειφιτζούρια τσούπα τσουπς και πλαστικά παιχνίδια. Σκέφτηκε πως ίσως θα μπορούσε να πάει στην Τ σ ά ρ ο κάτι από κείνο τον τόπο όπου η ίδια ποτέ δεν έζησε και ρώτησε αν υπάρχει κάτι σχετικό. — Υ π ά ρ χ ε ι κ ά π ο ι ο βιβλίο «Το Αγκίλας στο πέρασμα του χρόνου», το έχει γράψει κάποιος ντόπιος, ο δον Αντόνιο Θερντάν, γ ι α την ακρίβεια. Αλλά πολύ αμφι­ βάλλω αν θα το βρείτε. Είναι εξαντλημένο. Μπορεί να 230

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ υπάρχει στο Δημαρχείο ή στον Τ ο υ ρ ι σ μ ό . Στο δημαρ­ χείο υπήρχε μόνο ένα π λ ά ν ο της παλιάς συνοικίας του Αγκίλας με ηλεκτρονικά φωτάκια κι ένα άλλο τοπογρα­ φικό πλάνο, όπου ο όρος δημοτικός είχε μετατραπεί σε μια σούπα από τοπωνύμια, χωρισμένα από υποθετικά σύνορα συνεχιζόμενων κουκκίδων. Στα γραφεία του Τουρισμού υπήρχε το βιβλίο, αλλά ε ί χ α ν ένα μόνο αντί­ τυπο για να αποδεικνύουν τ η ν ύπαρξη του σ' όσους ρωτούσαν γι' αυτό. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο το ξεφύλλισε και έτσι έμαθε ότι οι πιο παλιοί ψαράδες διηγούνταν πως οι παπ­ πούδες τους είχαν διακρίνει στο βάθος της θάλασσας, προς τα κει που ο ήλιος δύει, έναν ακαθόριστο όγκο που τον ονόμαζαν Τα Τ ε ί χ η , πιθανά απομεινάρια της παλιάς πόλης Ούρσι, λίκνου του Αγκίλας. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο επέ­ στρεψε το βιβλίο και π ή γ ε να συναντήσει τ η ν Π ά κ α Λαρίος, κινούμενος πλέον αποκλειστικά και μόνο από την κούραση ενός ταξιδιού, προορισμένου να τερματί­ σει από μόνο του, χωρίς αποτέλεσμα. Μια καστανόξανθη γυναίκα με γαλανά μάτια κι ένα παιδί σε κάθε χέρι τον π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε πως η θεία της η Πακίτα δεν έμενε πια στο Αγκίλας. —Αγόρασαν ένα ξενοδοχείο κοντά σ τ η ν Τερέρος και το χειμώνα μένουν στη Χαραβία, αλλά ό χ ι μέσα στη Χαραβία. Μένουν σε ένα κτήμα που το λένε «Το ρόδο του σαφρανιού». Γυρίζοντας να πάρει το αυτοκίνητο του έπεσε πάλι πάνω στον τυφλό με το παιδί α τ μ ο μ η χ α ν ή . «Έφθασε ο Τορέρο» φώναζε ο τυφλός απευθυνόμενους στους αγο­ ραστές τυχερών λαχείων που τον π λ η σ ί α ζ α ν με τη φυ­ σικότητα κάποιου που εκτελεί ένα καθημερινό τυπολα­ τρικό. Ο δρόμος του ξενοδοχείου ή τ α ν ο ίδιος που π ή ­ γαινε προς την Αλμερία και τ η ν Τερέρος και η παρά­ καμψη του έβγαζε στη Χ α ρ α β ί α και τ η ν Πούλπι. Τα περίχωρα του Αγκίλας θύμιζαν αυτά ενός οποιουδήποτε άλλου χωριού διογκωμένου από τ η ν ίδια του τ η ν ανά231

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN πτύξη στη βάση ενός αστικού δικτύου, αλλά του Καρ­ βάλιο του φάνηκε πως στην άκρη της παραλίας αναγνώ­ ρισε τ η ν Κ α σ ί τ α Βέρντε, ένα πράσινο κτίριο με δίριχτη σ κ ε π ή , επίτηδες απομακρυσμένο σαν μνημείο της νο­ σταλγίας κάποιων που ήταν από το Αγκίλας. Και ύστε­ ρα το γυμνό έδαφος, έρημο γεμάτο φοίνικες, και στα δεξιά πάλι ο ορίζοντας της γης που έχει πάρει το χρώμα της σκουριάς ή της ώ χ ρ α ς που σέρνεται ως τα ριζά των βουνών και στα αριστερά σκουρόχρωμοι αμμόλοφοι πλάι σε μια ή σ υ χ η θάλασσα και κάρα σταματημένα από τα οποία έβγαιναν ξένοι ντυμένοι ελαφρά, ηλικιω­ μένοι οι περισσότεροι συνταξιούχοι της πλούσιας Ευ­ ρώπης σε αναζήτηση των προτελευταίων φθηνών ήλιων και παράλιων της ζωής τους. Οι διαφημίσεις του ξενο­ δοχείου Βερντεμάρ ξεκινούσαν από την Κασίτα Βέρντε και από την παρέκκλιση της Χαραβίας και της Πούλπι ά ρ χ ι σ ε να φαίνεται ένα μπλοκ πολυκατοικιών με όλα τα παράθυρα σφραγισμένα και μια ομάδα εργατών που έρι­ χ ν α ν ένα ακόμα στρώμα τσιμέντου στην είσοδο. — Ε ί ν α ι άδειο. Δεν πρόκειται να ανοίξει πριν τον Απρίλη. — Ο ι ιδιοκτήτες έρχονται καθόλου να δουν πώς πάει; — Έ ρ χ ο ν τ α ι καθημερινά, αλλά λίγο αργότερα. Π ή ρ ε το δρόμο που έβγαζε στη Χαραβία, προς τα κει που υπήρχε η υπόσχεση μιας όασης με φοίνικες που διέκρινες στον ορίζοντα. Π ι ο κει ένα βουνό με αποχρώ­ σεις του κόκκινου και του κίτρινου, ένα έρημο μεταλλωρυχείο κι ένα μικρό κίτρινο τρένο που έδινε την ε­ ντύπωση παιχνιδιού έτσι όπως ανέβαινε αγκομαχώντας τ η ν πλαγιά. Ό σ ο ανηφόριζε, το Αγκίλας κι οι αμμόλο­ φοι του έσμιγαν με τη Μεσόγειο. Αριστερά, εκεί που τέλειωναν οι συνοικισμοί, μια π ρ ο β λ ή τ α με σιδερένιο λιμενοβραχίονα εξακολουθούσε να δίνει μια εικόνα σταματημένης προόδου, και στα δεξιά, ο δρόμος της Αλμερίας σαν να 'χε ξεφύγει από μια ακτή γενναία και 232

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ απελπισμένη. Μεταξύ του Λος Χουράδος και του Π ι λ ά ρ ντε Χαραβία, δεν πρόκειται να χαθείτε, θα σας ο δ η γ ή σ ε ι ο ασφαλτόδρομος, ξεκινάει ένας δρόμος θα δείτε τ η ν ταμπέλα «Απαγορεύεται η είσοδος, Χώρος Ιδιωτικός», και πιο ψηλά μια βλάστηση οργιώδης κι ένα σπίτι με­ γάλο σαν παλάτι. Ο δρόμος κεντούσε χειμαδιά και μια άνθηση όασης κυριαρχούσε σαν μια πολύχρωμη κ η λ ί δ α στο τοπίο. Το αυτοκίνητο έφθασε ως το σημείο τ η ς απαγόρευσης και ανηφόρισε τη φαγωμένη άσφαλτο, ώ­ σπου έφθασε σε ένα συρματόπλεγμα που σίγουρα χρεια­ ζόταν ένα δεύτερο χέρι μίνιου. Δυο νεαρές κ α λ ό γ ρ ι ε ς που έβγαιναν από τον κ ή π ο του σπιτιού παραμέρισαν για να περάσει το αυτοκίνητο του Κ α ρ β ά λ ι ο , δίχως να γυρίσουν την πλάτη τους, σαν να μην ε ί χ α ν κανενός είδους περιέργεια για τον ο δ η γ ό . Και πίσω από τα συρ­ ματοπλέγματα ένα πάτιο στρωμένο με βότσαλα, με έναν τεράστιο φίκο στο κέντρο που φύτρωνε σ' ένα μικρό λάκκο περιτριγυρισμένο με χ α λ ί κ ι α και στη βάση τ η ς σκάλας όπου φύτρωνε μια μπουκαμβίλια ξεκινούσε μια σκάλα από γρανίτη. —Κυρία! Κυρία! Ή ρ θ ε ένα αμάξι, φώναξε μια υπηρε­ τριούλα με μουστακάκι, με το κεφάλι στραμμένο π ρ ο ς το εσωτερικό του σπιτιού και το κορμί σε ε γ ρ ή γ ο ρ σ η μη τυχόν και ορμήσει το μπουλντόγκ που γάβγιζε τον νεο­ φερμένο. Μ η ν πλησιάζετε, κύριε, δαγκώνει. Δάγκωσε πριν από λίγο τις καλόγριες που είχαν έρθει να ζ η τ ή ­ σουν ελεημοσύνη. —Δαγκώνει ακόμα και σένα; —Εμένα ό χ ι γιατί το ταΐζω. Αλλά τους υ π ό λ ο ι π ο υ ς τους δαγκώνει. —Αυτό το σκυλί ξέρει τι κάνει. Πρώτα ακούστηκε η φ ω ν ή . —Αυτή η κοπέλα κάνει σαν να μην είδε ποτέ στη ζωή της αυτοκίνητο. Ύ σ τ ε ρ α εμφανίστηκε η ιδιοκτήτρια, ογδόντα κ ι λ ά 233

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN πλάτος επί σαράντα χ ρ ό ν ι α ύψος και καφέ φρύδια, ζω­ γραφισμένα τόσο ψ η λ ά στο π ρ ό σ ω π ο της που είχαν βγει από την τ ρ ο χ ι ά τους. — Τ ρ ί α αυτοκίνητα έχουμε σ' αυτό το σπίτι, είναι ανάγκη να κάνεις ό λ η αυτή τη φασαρία όταν έρχεται κάποιος; —Δεν μπορούσα να έρθω να σας το πω εξαιτίας του σκύλου. —Αυτό να μου πεις. Κ α ι έστρεψε τις ματάρες της, τις τονισμένες από τις πρόσθετες βλεφαρίδες και την περιέργεια της προς τον Καρβάλιο. —Σε τι μπορώ να σας εξυπηρετήσω; — Μ ί λ η σ α με κάποιους συγγενείς σας από το Αγκί­ λας και με έστειλαν εδώ. — Κ ο ί τ α τι έχει μαζέψει αυτό το αμάξι, μια αηδία είναι, είπε η γυναίκα εξετάζοντας με δυσαρέσκεια το θέαμα του γέρικου κουρασμένου αλόγου, που παρουσία­ ζε το Φορντ Φιέστα του Κ α ρ β ά λ ι ο . Λουκίτα, πέρασε με ένα πανί το αυτοκίνητο του κυρίου που δεν μπορεί να δει τίποτε πια. — Μ η ν ενοχλείστε. Αλλά δε χρειαζόταν να το πει. — Τ ι σκόνη που έχουν αυτοί οι δρόμοι. Πάνε μήνες τώρα που δεν έχει πέσει σταγόνα, μόνο καμιά ψιχάλα πού και πού για να κάνει μάλλον ζημιά παρά καλό. Αλλά εσείς δεν είστε από το Αγκίλας; Τα μεγάλα μάτια ήταν στραμμένα στην πινακίδα. — Έ ρ χ ο μ α ι από τη Βαρκελώνη. Για ένα ζήτημα σχε­ τικό με την Ενκάρνα, την Ενκάρνα Αμπελιάν. — Ε ν κ ά ρ ν α μου, Ενκάρνα μου! Κ α ι ρ ό ς ήταν να μάθω κάτι για αυτήν τη σ ε λ η ν ι α σ μ έ ν η . Π ο υ άλλες φορές με βομβαρδίζει με γράμματα κι άλλες φορές δε γράφει λέ­ ξη. Και συ, κορίτσι μου, πάρε ένα πανί και πλύνε λιγάκι το αυτοκίνητο του κυρίου και ιδιαίτερα τους υαλοκαθα234

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ριστήρες. Δεν αντέχω τα βρόμικα αυτοκίνητα κι επιπλέ­ ον είναι και επικίνδυνα, ό χ ι μόνο για αυτόν που οδηγεί αλλά και για τους υπόλοιπους. Ενώ ο Κ α ρ β ά λ ι ο την ακολουθούσε σε ένα καθιστικό υπερβολικά φορτωμένο και καθόταν σε μια πολυθρόνα σε ένα σαλόνι με πιάνο και μια τεράστια τηλεοπτική συσκευή για να κοιμούνται στο εσωτερικό της οι τηλε­ παρουσιαστές, σκεφτόταν πώς να της πει τ η ν είδηση γ ι α τη δολοφονία της φιλενάδας της. — Π ο ύ χάθηκε αυτή η καθυστερημένη; — Ν ό μ ι ζ α πως το ξέρετε. — Ν α ξέρω τι; Τι συμβαίνει; Σε κάποια δεδομένη στιγμή της ζωής του ο Κ α ρ β ά λ ι ο ανακάλυψε πως ο καταλληλότερος και απλούστερος τρόπος προκειμένου να γνωστοποιήσεις ένα θάνατο εί­ ναι να χαμηλώσεις το βλέμμα σου και να το καρφώσεις στο πάτωμα, σαν να μην μπορείς να το ξανασηκώσεις. Κι αυτό έκανε. — Μ η μου πείτε πως η Ενκάρνα;... Το βλέμμα συνέχιζε να είναι καρφωμένο στο πάτωμα και μόνο οι λυγμοί που ξέσπασαν ξαφνικά κατάφεραν να το α π ο σ π ά σ ο υ ν από το έδαφος για να συμμεριστεί την παράφορα αυτού του ανεξέλεγκτου προσώπου, ό­ που τα δάκρυα, οι βλεφαρίδες, τα φυσήματα της μύτης και το απότομο τρίψιμο με τ η ν ψ ί χ α των δαχτύλων ε ί χ α ν επιφέρει μια τέλεια καταστροφή γεννημένη από τ η ν αναπάντεχη θ λ ί ψ η . — Ε ν κ ά ρ ν α μου! Α, Ενκαρνίτα καρδούλα μου! Ενκάρ­ να μου! Οι φωνές έκαναν το κορίτσι να ξαναεμφανιστεί με μια μεγάλη απορία στο π ρ ό σ ω π ο κι ένα βρόμικο κουρέ­ λι στο χέρι καθώς κι ένας ξερακιανός φαλακρός με πα­ ντόφλες και βελούδινη ρόμπα που πέταξε ένα τι τρέχει εδώ; πριν η κυρία πέσει σ τ η ν αγκαλιά του με τέτοια 235

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN ορμή που τον ανάγκασε να χάσει την ισορροπία του και μαζί της και τ η ν αριστερή του παντόφλα.

Ε ί χ α ν ελαττωθεί κάπως οι λυγμοί και το δωμάτιο μύριζε νερό της Κάρμεν και δάκρυα. Κι οι τρεις τράχη­ λοι του άντρα, αυτός του γιακά της ρόμπας του, του πουκαμίσου του και της φανέλας που φαινόταν από το γιακά του, ήταν βουτηγμένοι στο κλάμα της γυναίκας του. — Π ά κ α , είσαι καλύτερα τώρα; — Κ α λ ύ τ ε ρ α . Πώς μπορώ να είμαι καλύτερα; —Αυτό μια μέρα θα γινότανε. — Κ α ι γιατί θα γινότανε; — Γιατί η Ενκάρνα είχε τα μυαλά πάνω απ' το κεφάλι. — Κ α ι συ που δεν τη γνώριζες που το ξέρεις; — Κ υ ρ ί α , το αυτοκίνητο είναι έτοιμο. Μ έ χ ρ ι και Μίστολ του έβαλα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο υπέφερε για αυτή την επίδειξη βίας που α σ κ ή θ η κ ε πάνω σε κείνο το φτωχό ζώο που έπρεπε να επιστρέψει στο σπίτι, Η ειδοποίηση της υπηρέτριας φαίνεται πως συνέφερε τ η ν κυρία Πάκα. Απομακρύνθη­ κε από το σύζυγο της και στράφηκε στον Καρβάλιο. —Υποθέτω πως θα θέλατε να μιλήσετε μαζί μου. Εί­ στε αστυνομικός; — Ό χ ι . Εργάζομαι για λογαριασμό της οικογένειας της Ενκάρνας. — Τ η ς Μαρικίτας; —Ακριβώς. Η γυναίκα έκανε νόημα στο σύζυγο της να τους αφή­ σει μόνους. — Π ή γ α ι ν ε , Μ α ν ό λ ο . Υπάρχουν μερικά πράγματα με­ ταξύ γυναικών που πρέπει να μένουν μεταξύ τους. Ο άντρας κοίταξε με α μ η χ α ν ί α τον Καρβάλιο, αλλά η 236

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ αρρενωπή όψη του ντετέκτιβ δεν άφηνε κανένα περιθώ­ ριο για αμφιβολίες. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σήκωσε τους ώμους του, του έκανε ένα νόημα συνενοχής, κάτι που μπορεί να σήμαινε, σήμερα έτυχε σε σένα, αύριο ο κ λ ή ρ ο ς μπορεί να πέσει σε μένα. —Φώναξε με αν με χρειαστείς. Θέλετε ένα ποτό; — Ό χ ι , ευχαριστώ. — Έ ν α Μαρί Μ π ρ ι ζ ά ρ είναι αρκετό για να καταβάλει κάθε αντίσταση. --Τις αγαπάω τις αντιστάσεις μου, δε θα τις σκότωνα ποτέ με αυτό τον τρόπο. Ο άνδρας χαμογέλασε δίχως να ξέρει κι αυτός γιατί και βγήκε από το δωμάτιο. Το βλέμμα της ιδιοκτήτριας έπεσε εξεταστικό πάνω στον Κ α ρ β ά λ ι ο , σαν να αναζη­ τούσε μια άλλη αλήθεια, κρυμμένη πολύ πιο -πέρα από όσα της είχε πει. —Βρέθηκε αυτός που έκανε αυτό το φ ρ ι χ τ ό έγκλημα; — Ό χ ι . Άλλωστε για αυτό ήρθα κι εγώ ως εδώ. — Π ώ ς ξέρατε πού θα με βρείτε; — Ε δ ώ σε θέλω που δεν το ήξερα. Ν ό μ ι ζ α πως θα ζούσατε ακόμα στο Αγκίλας. Με έβαλε στα χ ν ά ρ ι α σας κόσμος που σχετίζεται με τον σύζυγο της Ενκάρνας. —Αυτός ο αγροίκος. Αυτός ο άξεστος φταίει για όλα. Από τότε που παντρεύτηκε η Ενκάρνα είναι ζήτημα αν ξαναγύρισε στο Αγκίλας. Δυο τρεις φορές μόνο. Τα καλοκαίρια. Αλλά δεν ήταν πια η ίδια. Είχε γίνει κυ­ ρία, αλλά το τίμημα ήταν ακριβό. — Τ ι ς προάλλες μια αναγνώστρια έγραψε στην Ελένα Φράνθις ένα γράμμα που μου θύμισε πολύ τη ζωή της Ενκάρνας. Μέχρι που σε μια στιγμή σκέφτηκα: κοίτα αυτή πρέπει να είναι η Ενκάρνα που αυτή τη στιγμή ξαλαφρώνει. Ό μ ω ς δεν ήταν. Δεν ταίριαζε άλλωστε στον χαρακτήρα της Ενκάρνας να στείλει γράμμα στη Φράνθις. Ή τ α ν πολύ μυστική. Κλεισμένη στον εαυτό της. Αλλά η ιστορία ήταν πάνω κάτω η ίδια. 237

br/zav

— Π ο ι α ιστορία; —Αυτή της κοπέλας που παντρεύεται κάποιον για να ξεφύγει από τη μιζέρια και στη συνέχεια γνωρίζει μια κ ό λ α σ η . Ο σύζυγος ένας ανεύθυνος, γυναικάς, πιο κίβδηλος κι από ένα σεβιλιάνικο ντούρο κι αυτή μόνη, δίχως παιδιά, σε μια π ό λ η που δεν είχε κανένα να εμπι­ στευτεί, περιτριγυρισμένη από φίλους που στην πραγ­ ματικότητα ήταν φίλοι του άντρα της, κάθε μέρα όλο και πιο μόνη, όλο και περισσότερο μετανιωμένη. Κατα­ ραμένη η στιγμή που αυτός ο κύριος βρέθηκε μπροστά της. Αλλά, τι να σου κάνει κι αυτή; Να συσκευάζει μια ζωή σύκα, ή να παστώνει κ ά π π α ρ η ; Αυτό ήταν το μέλ­ λον της στο Αγκίλας. Ό π ω ς και το δικό μου. Αλλά εγώ είχα υπομονή και περίμενα να 'ρθουν καλύτερες εποχές. Ό λ α αυτά έγιναν τα τελευταία είκοσι-είκοσι πέντε χρό­ νια, και όποιος είχε το σθένος, την όρεξη να δουλέψει και όχι πολλές παραξενιές, κατάφερε να πιαστεί γερά, κι κείνος που δεν προσπάθησε είχε τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν μια θέση στον ή λ ι ο , γιατί εδώ από ή λ ι ο έχουμε μπόλικο. Κάνανε ά σ χ η μ α , όσοι έφυγαν, σχεδόν όλοι για την Καταλωνία, πιστεύοντας ότι εκεί χαρίζουν κατοστάρικα στα ταμεία του μετρό. Κ α ι μη νομίζεις ότι δεν ξέρω τι τρέχει εκεί. Έ μ ε ι ν α μερικές βδομάδες σε ένα θείο μου, για ένα μήνα μόνο βέβαια, όχι για να περάσω όλη μου τη ζωή εκεί. Ο Μ α ν ό λ ο μου κι εγώ είχαμε τ η ν τύχη να πέσουμε σε καλές τουριστικές εποχές και εδώ κάνεις χρυσές δου­ λειές αν αποφασίσεις να δουλέψεις το καλοκαίρι. Τώρα αν θέλεις απλώς να κάτσεις στον ή λ ι ο , τότε αυτό αλλά- ζει. Τώρα μπορούμε και μεις να ξεκουραστούμε. — Α λ λ ά και σεις φύγατε από το Αγκίλας. — Γ ι α να είμαστε κοντά στο ξενοδοχείο, άλλωστε εδώ υπάρχουν πολύ καλές προοπτικές για τις εντατικές καλλιέργειες θερμοκηπίου. Κάναμε μια πολύ καλή ε­ πένδυση για να καλλιεργήσουμε εδώ αβοκάντο και τσι238

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ριμόγιας*, όπως κάνουν στην Αλμερία και στη Μαλά­ γα. — Τ ι ς φορές που ήρθε η Ενκάρνα την είδατε; — Κ α ι ποιον θα 'βλεπε αν ό χ ι εμένα; Κ α ι π ά ν ω από όλα μου έγραφε και της έγραφα κι εγώ, τ ό σ ο στο Αλ­ μπαθέτε όσο και στη Βαρκελώνη. —Στη Βαρκελώνη; — Ν α ι . Κατά διαστήματα πήγαινε να τ η ν εξετάσουν οι γιατροί, γιατί η υγεία της ή τ α ν πολύ ευαίσθητη ή νόμιζε πως ήταν. Έχετε προσέξει πως οι άνθρωποι που αποτυχαίνουν στο γάμο τους αρχίζουν να ψ ά χ ν ο ν τ α ι και τη μια μέρα τους πονάει εδώ και την άλλη εκεί; Καημέ­ ν η , φτωχή μου Ενκάρνα. Ή τ α ν η μοίρα της. Το πεπρω­ μένο. Να βρει τέτοιο φριχτό θάνατο. Π α ρ ' ό λ ο που νό­ μιζε πως θα 'ναι ευτυχισμένη στη Βαρκελώνη. — Ό τ α ν ήταν νέα; — Ό χ ι , καλέ τώρα. —Ευτυχισμένη που πήγαινε στο γιατρό; —Δεν πήγαινε μόνο για το γιατρό. Ο δισταγμός της γυναίκας οφειλόταν α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ά και μόνο στο γεγονός ότι ήθελε να καθυστερήσει κά­ πως την αποκάλυψη που επρόκειτο να κάνει. — Π ρ ό σ ε χ ε τόσο πολύ τον εαυτό της που δε θα π ή ­ γαινε κάθε τρεις και λίγο στη Βαρκελώνη μόνο και μόνο για να τη δουν οι γιατροί. Το συκώτι το βλέπεις μία-δύο, αλλά όχι και κάθε τρεις μήνες. Δε νομίζετε και σεις; — Τ ο ανθρώπινο σώμα είναι γεμάτο από όργανα. — Κ α ι κυρίως αυτό των γυναικών. Έχετε π α ρ α τ η ρ ή ­ σει ποτέ τι χωράει στην κοιλιά μιας γυναίκας; Γ ι α σκε­ φτείτε το λίγο. Κι άρχισε να απαριθμεί με τα δάχτυλα της. * Τ σ ι ρ ι μ ό γ ι α , αρωματικός κ α ρ π ό ς του ομώνυμου δ έ ν τ ρ ο υ που φύεται στο Π ε ρ ο ύ . Π ρ ά σ ι ν ο ς α π ' έξω, λευκός και μ α λ α κ ό ς α π ό μέσα. (Σ.τ.Μ.) 239

br/zav

— Τ α σ π λ ά χ ν α , δ η λ α δ ή , τα έντερα. Το συκώτι. Τα νεφρά. Η σκωληκοειδίτιδα. Οι ωοθήκες. Ο πλακού­ ντας. Κ α ι επιπλέον από ένα και δύο μέχρι και πέντε παιδιά, γιατί υπήρξαν και περιπτώσεις πεντάδυμων. Ό λ α αυτά χωράνε σ τ η ν κοιλιά μιας γυναίκας. — Ο μ ο λ ο γ ώ πως δεν το είχα σκεφτεί. — Ο ι γυναίκες τα σκεφτόμαστε πιο πολύ αυτά. Λογι­ κό είναι άλλωστε, γιατί εμάς κυρίως αφορούν. — Τ ι έκανε λ ο ι π ό ν η Ενκάρνα στη Βαρκελώνη; —Συναντούσε τον ξάδερφο μου. Τ ο ν Χινές. Έ ν α ν ξάδερφο μου ναυτικό. Τώρα είναι αξιωματικός κι αυτός επίσης είναι από το Αγκίλας κι ήταν το αγόρι, δηλαδή, όχι ακριβώς το αγόρι, τέλος πάντων το φλερτ της για να το πούμε καλύτερα, μέχρι που μπήκε στη μέση αυτός ο κύριος από το Αλμπαθέτε. Είχαν μια πολύ όμορφη ιστο­ ρία. Α π ό αυτές που διαβάζεις στα περιοδικά ή βλέπεις στον κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο και δεν τις πιστεύεις. Ακριβώς σ' αυτό έμοιαζε η ιστορία της με το γράμμα που έστειλαν στην κυρία Φράνθις: και κείνη η γυναίκα συνάντησε ξαφνικά τον παλιό της έρωτα ακριβώς τη στιγμή που ένιωθε τελείως δυστυχισμένη. Συγκεκριμένα εκείνη τη στιγμή η Ενκάρνα περπατού­ σε στις Ράμπλας και κάποιος τη φώναξε με το όνομα της. Γυρίζει και ποιος ήταν εκεί; Ο Χινές. Είκοσι χρό­ νια μετά. Δεν ήταν πια εκείνο το ντροπαλό αγόρι που με το που την έβλεπε κοκκίνιζε, αλλά ένας αξιωματικός του εμπορικού ναυτικού που προσφέρθηκε να τη συνοδεύσει σε μια π ό λ η που αυτός γνώριζε πολύ καλά. Κάθε τρεις μήνες π η γ α ι ν ο ε ρ χ ό τ α ν ε στη Λατινική Αμερική με ένα φορτηγό, το Ρόδο της Αλεξάνδρειας. —Αυτό είναι το όνομα του πλοίου; — Ν α ι , είναι το όνομα του καραβιού με το οποίο τα­ ξιδεύει ο ξάδερφος μου. — Ε ί ν α ι αιγυπτιακό, ελληνικό ή τούρκικο σκάφος; — Ό χ ι . Δε νομίζω. Ισπανικό είναι. Ή τουλάχιστον το 240

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ πλήρωμα του είναι Ισπανοί, για παράδειγμα, ο Χερμάν, ένας φίλος του ξάδερφου μου που είναι από τη Λόρκα. Κάποιες φορές ο Χινές γύρισε στο Αγκίλας κι ο Χερμάν ήρθε μαζί του. —Συναντιούνται τυχαία στις Ράμπλας είκοσι χ ρ ό ν ι α μετά. Παρακάτω. —Δίνουν ραντεβού για τ η ν επόμενη φορά που το πλοίο θα ξαναπιάσει Βαρκελώνη, και από τη σ τ ι γ μ ή αυτή η Ενκάρνα βρίσκει οποιαδήποτε δικαιολογία π ρ ο κειμένου να πάει στο ραντεβού. Μου τα διηγείται ό λ α αυτά στα γράμματα της με έναν τελείως φυσικό τ ρ ό π ο , με αυτή την απάθεια που τη χαρακτήριζε σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις. Γιατί η Ενκάρνα έκανε πάντα το δικό τ η ς καν μάλιστα από τον πιο σύντομο δρόμο. —Κι ο σύζυγος δεν υποψιάστηκε τίποτε; —Ο σύζυγος έκανε τη ζωή του. Πρόκειται για ένα χασομέρη που έχει περάσει το μισό διάστημα του γά­ μου του μεταξύ Μ α δ ρ ί τ η ς κι οποιουδήποτε ά λ λ ο υ μέ­ ρους, αλλά πάντα με την Ενκάρνα. —Κι ο ναυτικός έφευγε και ξαναγύριζε. —Βεβαίως ξαναγύριζε. Στην πραγματικότητα δεν εί­ χε βγάλει ποτέ τ η ν Ενκάρνα από το μυαλό του. Ο ξά­ δερφος μου είναι ένα παιδί έξω από τα συνηθισμένα, αρκετά συναισθηματικό για τα δικά μου γούστα, γιατί δεν μπορείς να κυκλοφορείς καν με την καρδιά στο χέρι. Εγώ το είχα πάρει είδηση από τον κ α ι ρ ό που ή μ α σ τ α ν παιδιά: π ρ ο σ ο χ ή με τ η ν Ενκάρνα, γιατί κάνει πάντα του κεφαλιού της. Καν προσέξτε, γιατί εγώ την Ενκάρνα τ η ν αγαπούσα και πιο πολύ από όλους τ η ν αγαπούσε η μη­ τέρα της, αλλά νοιαζόμουν και για τον ξάδερφο μου. — Κ α ι δε σκέφτηκαν να τα παρατήσουν όλα. Να ζ ή ­ σουν μαζί. — Ό χ ι . Δ η λ α δ ή η Ενκάρνα, γιατί ο ξάδερφος μου ήθελε. _ —Η Ενκάρνα δεν ήθελε. 241

br/zav

— Π έ ρ α σ ε ό λ α τα στάδια. Α ρ χ ι κ ά όχι, στη συνέχεια ναι και τελευταία του ζητούσε να κάνει υπομονή, να περιμένουν να περάσει λίγος καιρός. Να της έδινε κ ά π ο ι ο περιθώριο μέχρι να σαπίσουνε εντελώς τα κόκαλα ενός συζύγου οριστικά αποτυχημέ­ νου. — Κ α ι ξαφνικά τα γράμματα σταμάτησαν να έρχο­ νται. — Ν α ι . Α λ λ ά αυτός δεν ήταν και λόγος ανησυχίας, γιατί η Ενκάρνα ή τ α ν πολύ π α ρ ο ρ μ η τ ι κ ή , μερικές φο­ ρές έστελνε δυο γράμματα τη βδομάδα κι άλλοτε έκανε μήνες ο λ ό κ λ η ρ ο υ ς να γράψει. Εγώ ήλπιζα πάντα πως θα μου έγραφε ή θα μου τηλεφωνούσε, πράγμα που σπανίως βέβαια έκανε γιατί έλεγε ότι και οι τοίχοι έχουν αυτιά. —Εσείς της στέλνατε γράμματα στο Αλμπαθέτε. — Κ υ ρ ί ω ς στη Βαρκελώνη. —Σε ποια σύσταση στη Βαρκελώνη; Η γυναίκα φ ά ν η κ ε να υπολογίζει ως και την τελευ­ ταία της κ ί ν η σ η . Τελικά το πήρε απόφαση και έριξε στον Κ α ρ β ά λ ι ο το ίδιο βλέμμα που αναμφίβολα είχε απευθύνει και προς το σύζυγο της τη στιγμή που πήγε για πρώτη φορά στο κρεβάτι μαζί του. Βγαίνει από το δωμάτιο και αφήνει τον Κ α ρ β ά λ ι ο με το όνομα του Ρό­ δου της Αλεξάνδρειας στα σιωπηλά χείλη της μνήμης: Μοιάζεις με το ρόδο της Aλεξάvδpειaς, γλυκιά μελαχρινή μου, Αλεξανδρινή, μαύρο τη νύχτα και λευκό τη μέρα, γλυκιά μελαχρινή μου, ολόλευκη στο φως της μέρας. Α ρ χ ι κ ά είναι μια παιδική φωνή που τραγουδάει και στη συνέχεια μπαίνει μια χ ο ρ ω δ ί α που επιβάλλει μια παράξενη θ λ ί ψ η , στο βάθος σκοτεινή που μιλάει ξεκά242

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ θαρα για τον έρωτα. Α λ λ ά ή δ η ε ρ χ ό τ α ν η δόνα Π ά κ α με ένα χαρτί στο χέρι που του το έδωσε. —Αυτή είναι η διεύθυνση, που μου είχε δώσει σ τ η Βαρκελώνη. Και πάνω στο φάκελο έπρεπε να γ ρ ά ψ ω : υπόψη της Κάρολ. — Π ά ν τ α στην ίδια διεύθυνση; — Α π ό τότε που μου τ η ν έδωσε, ναι. Π ε ρ ί π ο υ π ρ ι ν από δυο χρόνια. Έ ν α χ ρ ό ν ο αργότερα δ η λ α δ ή , από τότε που άρχισε να βλέπει τον ξάδερφο μου κάθε τρεις μήνες. —Αυτό είναι όλο; —Αυτό. Η γυναίκα ήθελε να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες και τη στιγμή που ο Κ α ρ β ά λ ι ο της περιέγραφε τον τε­ μαχισμό του θύματος αποτραβιόταν με τα μάτια κλει­ στά. Τ η ν καημένη. Καημενούλα. Τ ο ν γνωρίζετε τον ξά­ δερφο μου; Τον ξέρετε; Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σήκωσε τους ώμους του κοιτάζοντας κάπου στο βάθος σ τ η ν επιφάνεια μιας ράθυμης θάλασσας κάτω α π ό έναν κ α θ η σ υ χ α σ τ ι κ ό ή λ ι ο . — Κ α ι τώρα, θα 'ρθει και η αστυνομία να με ρωτήσει; —Αυτό είναι δικό σας π ρ ό β λ η μ α . Και η γυναίκα έμεινε δ ί χ ω ς να ξέρει αν το π ρ ό β λ η μ α ήταν της αστυνομίας ή δικό της. —Υπάρχει καμιά π ρ ό σ φ α τ η φωτογραφία της; — Μ ι α που είχε τραβήξει π ρ ι ν από τρία τέσσερα χ ρ ό ­ νια. Επιτέλους η Ενκαρναθιόν Αμπελιάν έπαιρνε το ορι­ στικό της πρόσωπο. Η έ φ η β η που χόρευε «Το κορίτσι του Π ό ρ τ ο Ρίκο» είχε αφήσει να διαμορφωθούν τα χα­ ρακτηριστικά της και το κορμί της να στρογγυλέψει μέσα στα όρια μιας επιθετικής παρουσίας κι ήταν αδύ­ νατον να μην προσέξεις τη μεστή και παράφορη ομορ­ φιά της γυναίκας που και σε αυτή τη φωτογραφία εξα­ κολουθούσε να ποζάρει αγέλαστη σ τ η ν πραγματικότητα όμως δεν ήταν εκεί.

243

br/zav

Άκουσε γνώριμες φωνές να μιλάνε για τον πυρετό του και ανάμεσα τους ξεχώρισε αυτή του καπετάνιου, ειση­ γ η τ ή της εφίδρωσης και της π ο λ λ ή ς ζέστης. — Π ρ έ π ε ι να ιδρώσει, αφήστε τον να ιδρώσει. Κ α ι πιο κει με τα μάτια διάπλατα ανοιχτά ο Χερμάν, ή ο Βασόρα ή ο Μ α ρ τ ί ν και άλλοτε ο Τουρόν να τον παρατηρεί από το ύψος ενός καπετάνιου με γνώσεις ια­ τρικής. —Βρισκόσαστε σε καλά χέρια. Είναι ένα περαστικό κρυολόγημα. Βγαίνετε στον Τ ρ ο π ι κ ό με μακρυμάνικο πουκάμισο και να τα αποτελέσματα. Π ο ν ο ύ σ α ν όλες του οι αρθρώσεις και θα του άρεσε να τυλιχτεί με το σεντόνι. —Ζεστά, πολλά πορτοκάλια, ψάρι ψητό, πρόσταξε ο Τουρόν τον καμαρότο που κρατούσε σημειώσεις. — Κ α ι να σκέφτεστε λίγο, συμπλήρωνε ο καπετάνιος. — Μ η ν του μολύνετε την ατμόσφαιρα. Οι τρεις αξιωματικοί έπαιζαν χαρτιά δίπλα στο κρε­ βάτι του κι ο καπετάνιος τους έδιωχνε από κει σαν να 'ταν χαρτοκλέφτες. — Τ ο υ κάνουμε παρέα. — Ν α μην καπνίζετε και να 'χετε ανοικτή την πόρτα. Γιατί ο ιός κυκλοφορεί. Αυτό μας έλειπε τώρα να κολ­ λήσουμε όλοι. — Μ η στεναχωριέσαι καπετάνιε, σε λίγο θα αρχίσου­ με να πλέκουμε και να λέμε τα κάλαντα. Έ χ ω υποσχεθεί στη μνηστή μου ένα πουλόβερ. Ο καπετάνιος δεν έδωσε σημασία στις ειρωνείες του Βασόρα και λίγο πιο ύστερα επωφελούμενος από το γεγονός ότι ο άρρωστος ή τ α ν μόνος του, μπήκε στο δωμάτιο του για να τον εξετάσει δίχως να μιλάει, ανα­ γκασμένος εκ των πραγμάτων γιατί ο Χινές κρατούσε τα 244

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μάτια του κλειστά γ ι α να αποφύγει κάθε συζήτηση μαζί του. —Κοιμάστε; Είστε αποκοιμισμένος, Λαρίος. Συνέ­ χεια κοιμάστε. Από τη σ χ ι σ μ ή του βλεφάρου, ο Χινές έβλεπε αυτό το λευκό πρόσωπο να τον πλησιάζει, με αυτούς τους συ­ μπαγείς σαν χαλαζίες φακούς στο βάθος των οποίων διακρίνονταν τα βυθισμένα μάτια. Μετά την τρίτη μέρα του ήταν αδύνατο να συνεχίσει να προσποιείται κι ο καπετάνιος σκότωνε το χ ρ ό ν ο του μένοντας καθισμένος πλάι του, με το ένα πόδι πάνω στο άλλο, τα χέρια σταυ­ ρωμένα πάνω στη ρ ά χ η της καρέκλας και κοίταζε α φ η ­ ρημένος ή συγκεντρωμένος προς μια ορισμένη κατεύ­ θυνση της καμπίνας σαν να τον υπνώτιζε. —Είναι πολύ καλύτερο το χρώμα σας. — Π ο λ ύ πιθανόν. — Τ ο χρώμα του π ρ ο σ ώ π ο υ είναι σημάδι υγείας. Έ ν α ς οργανισμός που λειτουργεί σωστά εκφράζεται μέσω τ η ς τονικότητας του δέρματος και κυρίως του δέρματος του προσώπου. Στους μελαχρινούς σαν και σας, αυτό είναι λιγότερο εμφανές, αλλά στους λευκούς η επιβεβαίωση γίνεται αυτόματα. Ή τ α ν μια γ ρ ί π η με όλα της τα επακό­ λουθα. Δε σας ωφέλησαν οι διακοπές στην Τρινιδάδ. — Έ τ σ ι φαίνεται. Είχε ζητήσει από τον Χερμάν να μην τον αφήνει μόνο του με τον καπετάνιο και ο σύντροφος του έκανε τα αδύνατα δυνατά για να επαγρυπνεί τα πέρα δώθε του Τουρόν στο καράβι και κυρίως όταν έμπαινε σ τ η ν κα­ μπίνα του Χινές. Οι είσοδοι του Χερμάν νευρίαζαν τ ο ν Τουρόν, που έφευγε αμέσως ή προσπαθούσε να στείλει τον Χερμάν να κάνει δουλειές ή δ η καμωμένες. —Κάνει σαν τ η ν κλώσα. Του αρέσει να αισθάνεται ότι είναι απαραίτητος και όταν μπορεί να επιδείξει τις ιατρικές του γνώσεις τρέχει αμέσως. Αλλά δε χρειάζεται 245

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN να είσαι κτηνίατρος γ ι α να συστήσεις εφίδρωση και χυμό πορτοκάλι. Τ η ν τέταρτη μέρα ο Χινές ανέβηκε στο κατάστρωμα γιατί είχε λιακάδα τη στιγμή που κάποιοι ναύτες τέντω­ ναν ένα παλαμάρι από τ η ν πλώρη στην πρύμνη. — Μ α τι κάνετε; — Γ ι α το χ α τ ί ρ ι σου. Έ τ σ ι μας πρόσταξε ο Τουρόν. Για να μην πέσεις. — Σ ο β α ρ ά μιλάς; —Απολύτως. Η θάλασσα ούτε που κουνιέται. Έ ν τ α σ η ανέμου τρία μποφόρ, η θάλασσα είναι ελαφρά ταραγμέ­ ν η . Το παλαμάρι είναι γ ι α σένα, δικό σου όλο. Αυτό θα πει έρωτας. Σε έχει σαν βασίλισσα. Το κορμί του είχε μια ευπάθεια ακόμα στον ή λ ι ο και στον αέρα και πρόσεξε πως του μετάγγιζαν καινούρια δύναμη, διάθεση να κινηθεί και να μιλήσει με τους άλ­ λους. Το ταξίδι βρισκόταν σε καλό σημείο, "όπως έλεγε κι ο Βασόρα, ή τ α ν η στιγμή που ή τ α ν περισσότερος ο δρόμος που είχε γίνει, παρά εκείνος που έμενε ακόμα και η ελπίδα τ η ς άφιξης στο λιμάνι σου άνοιγε την ό ρ ε ξ η . Επιπλέον η μέρα ή τ α ν φωτεινή και τα αθώα σύν­ νεφα, σημάδια της καλοκαιρίας, περνούσαν μπροστά του σαν ντροπαλά προβατάκια, αιφνιδιασμένα από τη μοναξιά του ουράνιου θόλου πάνω από τη λιμνοθάλασ­ σα του Ατλαντικού. Εκείνο το απόγευμα ένιωσε τη διά­ θεση να ακούσει το πρόγραμμα του Ράδιο Ναθιονάλ ντε Εσπάνια, «Ντιρέκτο-Ντιρέκτο», και πέρασε στο σαλόνι με το βίντεο όπου ο Μ α ρ τ ί ν ετοίμαζε να δουν το «Όσα παίρνει ο άνεμος». — Τ ι κούκλα αυτή η γυναίκα, η Βίβιαν Λι! Μπροστά της η Ολίβια ντε Χ ά β ι λ α ν τ δεν έπιανε μία. —Ζει ακόμα μου φαίνεται. — Λ ο ι π ό ν φαντάσου πώς θα 'ναι τώρα. Εμένα ποτέ δε μου άρεσε η Ο λ ί β ι α ντε Χάβιλαντ, έμοιαζε με παιδούλα ή με μαμά. Τη βρίσκεις σ' ένα ερημικό νησί και δεν της 246

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τα ρίχνεις, γιατί σου εμπνέει ένα σεβασμό, ένα κάτι, δεν ξέρω τι ακριβώς. — Σ ' ένα ερημικό νησί τα ρίχνεις ακόμα και στη Θά­ τσερ. —Λοιπόν, για την η λ ι κ ί α της η Θ ά τ σ ε ρ δεν είναι και άσχημη. — Π ρ έ π ε ι να 'σαι δεξιός για να βρίσκεις ερωτική τη Θάτσερ. —Δεν είπα ότι θα 'ναι καλή η Θάτσερ. Είπα μόνο πως για την ηλικία της δεν είναι και ά σ χ η μ η και ότι άμα τη ρίξεις ολόγυμνη σε μια παρέα συνταξιούχων νταλικιέρηδων σίγουρα θα γίνει μητέρα. —Άξεστε. —Αλλά τι μέλι που έχει αυτό το διαβολοθήλυκο, η Βίβιαν, που απόψε για το χατίρι της θα τ ρ α β ή ξ ω μια μαλακία. —Κτήνος. Του Μ α ρ τ ί ν του άρεσε να τον βρίζουν και να του φέρονται σαν να 'ναι ένα α κ ό λ α σ τ ο κ τ ή ν ο ς . —Απόψε θα τη φάω ζωντανή. — Ε ί σ α ι γουρούνι. — Θ α τη ρίξω σε μια μπανιέρα γεμάτη π η χ τ ό γάλα και θα τη γλείψω παντού, από πάνω μέχρι κάτω. — Π ά ψ ε πια, ρε φίλε, που κάνεις σ α ν να έχεις να κοιμηθείς με γυναίκα από τον κ α ι ρ ό του Νώε. Ο Χινές αποκοιμήθηκε ακριβώς τη στιγμή που ο Λέσλι Χάουαρντ, ο ψυχρός Ά σ λ ε ν Γουίκς, γυρίζει στο σπίτι του τραυματισμένος από μια σφαίρα, παριστάνο­ ντας το μεθυσμένο, όπως ο Κ λ α ρ κ Γκέιμπλ, Ρετ Μ π ά τ ­ λερ, σ τ η ν ταινία. Τ ο ν ξύπνησαν γ ι α να βγει από τ η ν καμπίνα του και κουρασμένος από τ η ν πρώτη του μέρα ενεργητικής ανάρρωσης άφησε τον εαυτό του να ξανα­ πέσει σ τ η ν ξεχαρβαλωμένη κουκέτα. Ονειρεύτηκε πως βρισκόταν σ' ένα τεράστιο θάλαμο κ ά π ο ι ο υ νοσοκο­ μείου τ ό σ ο λευκού που μόλις και μετά βίας διέκρινε τα 247

br/zav

περιγράμματα των ανθρώπων που κινούνταν γύρω του, εκτός από αυτό του Τουρόν που τον πλησίαζε και του χάιδευε τα μαλλιά: καημενούλη, φτωχέ μου Λαρίος, κοιμάσαι, πάντα κοιμόσουν. Τον ξύπνησε μια χερού­ κλα πολύ πιο άγαρμπη από αυτή του καπετάνιου. Ή τ α ν ο Βασόρα που του ψιθύρισε. — Έ χ ε ι ς κουράγιο να σηκωθείς; — Τ ι συμβαίνει; —Η ευκαιρία που περιμέναμε. Ο καπετάνιος τραγου­ δάει κι ο Χερμάν άφησε γερτή την πόρτα. Εμείς πάμε να δούμε τι γίνεται. Μ π ο ρ ε ί ς να σηκωθείς; Μπορεί να πε­ ράσει πολύς καιρός για να μας ξαναδοθεί τέτοια ευκαι­ ρία. —Έρχομαι. —Ντύσου. Ο Βασόρα ανακάτεψε το κρεβάτι κι έριξε μια κουβέρ­ τα από πάνω. Ο Χινές τον ακολούθησε σ' ένα ημιφωτισμένο διάδρομο που τους έβγαλε σ τ η ν καμπίνα του κα­ πετάνιου, όπου περίμεναν ή δ η ο Μ α ρ τ ί ν με τον Χερμάν. Ο Βασόρα έπιασε το πόμολο της πόρτας με την ψίχα των δαχτύλων και την άνοιξε εκνευριστικά αργά μέχρι να δημιουργηθεί μια χαραμάδα αρκετή ώστε να μπορέ­ σουν ο ίδιος κι ο Μ α ρ τ ί ν να δούνε τι γινόταν στο εσω­ τερικό. Ο Βασόρα τ ρ α β ή χ τ η κ ε αμέσως, ο Μ α ρ τ ί ν έμεινε λίγο ακόμα. Η μισάνοιχτη πόρτα τους επέτρεπε να α­ κούνε ακόμα πιο καθαρά το τραγούδι του καπετάνιου. Πώς συμβαίνει Σαλβαόρα που σε ξέρω τόσο λίγο εκείνος που θα σε ερωτευτεί να χάνει το μυαλό του. Ο Χερμάν κι ο Χινές κατέλαβαν τη θέση που τους είχαν π α ρ α χ ω ρ ή σ ε ι οι άλλοι δυο συνωμότες και είδαν μπροστά στα μάτια τους, σε μια π ρ ο ο π τ ι κ ή ορθογώνια, 248

br/zav

TO ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ με έναν παράξενο τρόπο ο λ ό κ λ η ρ η τη φιγούρα αυτού που απέμενε από τον καπετάνιο. Φουστάνι μακρύ, λαμέ με ντεκολτέ, γάντια ως τον αγκώνα, πλατινέ περούκα κι ένα υφασμάτινο λουλούδι στην α ρ χ ή του στήθους, μάτια βαμμένα, χείλη κατακόκκινα, χέρια που αναδεύονταν σαν φίδια μέσα στη σ υ γ κ ί ν η σ η και τις αναθυμιάσεις του τραγουδιού και του καπνού που έβγαινε από μια χρυσή πίπα στερεωμένη ανάμεσα στα δάχτυλα του αρι­ στερού χεριού. Είσαι τόσο ωραία σαν πυροτεχνήματα κρίμα που σου λείπουν τα αισθήματα. Κι ο καπετάνιος χ α ν ό τ α ν κι επανεμφανιζόταν κινού­ μενος στο περιορισμένο του σ κ η ν ι κ ό κάτω από τα φώτα ενός βαριετέ που μόνο αυτός έβλεπε. Είχε δώσει στο πρόσωπο του χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά εντελώς λαϊκά μιας κοι­ νής γυναίκας κι από τη σχιστή του φούστα έβγαινε μια γέρικη γάμπα, γεμάτη μούσκουλα και τρίχες που πατού­ σε το έδαφος με μια κόκκινη γόβα λουστρίνι. Ο Χερμάν απομακρύνθηκε, έπιασε τον Χινές από τους ώμους και τον τράβηξε κι αυτόν. Κι οι τέσσερις μαζί μπήκαν σ τ η ν καμπίνα του Βασόρα, έπιασαν τις τέσσερις γωνίες για να μη βλέπει ο ένας τ ο ν άλλον, ούτε να μιλάει, σαν να 'πρεπε να ζ η τ ή σ ο υ ν συγγνώμη για κάτι που έκαναν και τους προκαλούσε ν τ ρ ο π ή . —Σκατά, είπε ο Βασόρα. —Ο κακομοίρης, σ χ ο λ ί α σ ε ο Χερμάν. Ο Χινές απλώς ένιωσε να τον καταλαμβάνει ο φόβος, ένας ανεξήγητος φόβος σαν να 'χε μπει σε ένα άγνωστο σπίτι και να 'κλεισαν αυτόματα όλες οι πόρτες π ί σ ω του. — Ώ σ τ ε λοιπόν, αυτό που είδε ο «Αρχιδάκιας» ο μά­ γειρος, δεν ήταν επειδή του σάλεψε. Ο τύπος είχε το κουράγιο να βγει τσάρκα πάνω σ τ η ν κουβέρτα ντυμέ­ νος γυναίκα. 249

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN —Ο καπετάνιος ενός καραβιού που μεταμφιέζεται σε γυναίκα έχει το δικαίωμα να βολτάρει στο κατάστρωμα όποτε γουστάρει. Σε κάτι πρέπει να είναι κι αυτός καπε­ τάνιος. Και την επόμενη μέρα μπορεί να βγάλει το καρνέ του και να σου ζητήσει να τον χορέψεις μια πόλκα. Τ ο ν Μ α ρ τ ί ν τον έπιασε υστερικό γέλιο με το αστείο του Βασόρα, αλλά στους υπόλοιπους βάραινε ακόμα το αίσθημα της αηδίας και της αβεβαιότητας. — Κ ι από αύριο τι γίνεται. Αύριο που θα αρχίσει να δίνει διαταγές ή σ τ η ν τραπεζαρία; Θα εξακολουθήσουμε να τον αντιμετωπίζουμε σαν καπετάνιο ή σαν την «Νίνια ντε λα Βέντα»; Γελούσε ο Μ α ρ τ ί ν με τη μύτη, γιατί δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά κι αυτή τη φορά παρέσυρε και τον Βασόρα και στη συνέχεια και τον Χερμάν. Ο Χινές αναποφάσιστος προσπάθησε να χαμογελά­ σει, ενώ οι υπόλοιποι κρατούσαν το στήθος τους, την κ ο ι λ ι ά τους ή κόντευαν να κατουρηθούν α π ' τα γέλια, γιατί το ξέσπασμα τους άγγιζε πια τα όρια της υστερίας και τους έκανε να κυλιούνται πάνω στο κρεβάτι ή να πέφτουν κάτω γυρεύοντας μια γωνία μέσα στην καμπίνα. —Ξέρετε τι θα του πω αύριο μόλις τον δω; ρώτησε ο Μ α ρ τ ί ν δακρυσμένος από τα γέλια. Ο Χερμάν κι ο Βασόρα γελούσαν κι αυτοί, αλλά συ­ γ κ ρ ά τ η σ α ν τα δάκρυα τους και τα γέλια τους, γιατί γνώ­ ριζαν πως ο Μ α ρ τ ί ν θα έβαζε κι άλλα κάρβουνα στη φωτιά της ιλαρότητας. — Σ τ ι ς προσταγές σας, ωραία μου κυρία! Κι ο καπετάνιος άκουσε τα γέλια από την καμπίνα του που είχε μετατρέψει σε καμαρίνι.

Τ η ν επομένη ο Χινές ισχυρίστηκε πως είχε αναρρώ­ σει εντελώς κι έπεισε τον Χερμάν να τον αφήσει ν' 250

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ αναλάβει τα συνηθισμένα του καθήκοντα. Η π ρ ο ο π τ ι κ ή του να μείνει κλεισμένος σ τ η ν καμπίνα του, παραδομέ­ νος στα ελεύθερα σούρτα φέρτα του Τ ο υ ρ ό ν και τ η ν ανάγκη να εξακολουθήσει να του φέρεται φυσικά, του προκαλούσε τρόμο. Ά ρ χ ι σ ε λ ο ι π ό ν να περιφέρεται στα πιο απίθανα μέρη που θα μπορούσε να επισκεφτεί ο καπετάνιος κι έφθασε ακόμα και να κατεβεί στο μηχα­ νοστάσιο, όπου οι μ η χ α ν ι κ ο ί τον υ π ο δ έ χ τ η κ α ν με έκ­ π λ η ξ η κι ο Μ α ρ τ ί ν του ε ξ ο μ ο λ ο γ ή θ η κ ε ότι έπαιζε κι αυτός το κρυφτούλι. Ή ρ θ ε η ώρα του κ ο λ α τ σ ι ο ύ και δεν υπήρχε πλέον άλλη λύση από το να πάει σ τ η ν τρα­ πεζαρία, αν και το έκανε κάπως καθυστερημένα, ελπίζο­ ντας πως οι συνάδελφοι του θα ε ί χ α ν ή δ η καθίσει ακού­ γοντας τις πρώτες κουβέντες του Τουρόν. Έ φ θ α σ ε στην τραπεζαρία ταυτόχρονα με τον Χερμάν και βρήκε ήδη εκεί τους Βασόρα και Μ α ρ τ ί ν . — Ο καπετάνιος; — Είπε να του πάνε το πρωινό στην καμπίνα του. — Τ ο ν είδατε καθόλου; — Ε γ ώ όχι. Μ ί λ η σ α μαζί του μόνο από το τηλέφωνο γιατί δεν ήρθε καθόλου στη γέφυρα. —Ούτε εγώ. — Κ ι εγώ. — Ά ρ α δεν πρέπει να βγήκε από το δωμάτιο του. — Π ρ έ π ε ι να πήρε είδηση για χτες βράδυ. —Ή να 'ναι άρρωστος ή απλά να του τ η ν έδωσε ξαφ­ νικά. Τέλος πάντων, υγεία και κ α λ ή καρδιά. Ο Βασόρα κι ο Μ α ρ τ ί ν έφαγαν με όρεξη το ρύζι με μπακαλιάρο και τη σαλάτα αλά περιβόλι που προέβλεπε το μενού της μέρας, ο Χερμάν έδειχνε α ν ή σ υ χ ο ς κι ο Χινές μόλις που άγγιξε το πιάτο του. — Θ α βγει από το καβούκι του, σ χ ο λ ί α σ ε ο Βασόρα, ενώ σηκωνόταν μόλις αποτέλειωσε το φ α γ η τ ό του. Ό λ ο το απόγευμα ο καπετάνιος εξακολούθησε να εκτελεί τα καθήκοντα του π λ ο ί ο υ από τ η ν καμπίνα 251

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN του, απέρριψε την πρόταση του Χερμάν να πάει να τον δει, διαβεβαιώνοντας τον ότι είχε μια μικρή αλλεργία στο δέρμα, που τον εμπόδιζε να έρθει σ' επαφή με τον αέρα. Οι αξιωματικοί δείπνησαν αμίλητοι, χασμουρή­ θ η κ α ν βλέποντας για δεύτερη φορά το « Ό σ α παίρνει ο άνεμος», γιατί ο Μαρτίν είχε μοιράσει τις τρεις καινού­ ριες βιντεοταινίες και την τρίτη θα τ η ν έβλεπαν όταν πια θα άφηναν πίσω τους τις Αζόρες, κατεβαίνοντας το στενό. Τ η ν επομένη ο καπετάνιος θα επαναλάμβανε την απουσία του και την τρίτη μέρα θα ανέβαινε στη γέφυρα σε μια στιγμή που δεν ήταν κανείς εκεί, αλλά από το κατάστρωμα είδαν τη φιγούρα του πίσω από το τζάμι, να ατενίζει τον ορίζοντα με τα κιάλια και το βράδυ εμφα­ νίστηκε στην τραπεζαρία συμπαθητικός και ομιλητικός, σαν να 'χε μόλις έρθει από ένα μεγάλο ταξίδι φορτωμέ­ νος ανέκδοτα και δώρα της φαντασίας. Με το που άρχι­ σε ο διάλογος, οι αξιωματικοί ξ α ν α β ρ ή κ α ν το συνηθι­ σμένο τόνο της κουβέντας, κι ο καπετάνιος άρχισε να επιδεικνύει ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα του, αν και επέμενε να ασχολείται αποκλειστικά με τον Χινές, για τ η ν υγεία του οποίου ανησυχούσε. — Μ ε τ ά το δείπνο πέρασε από τ η ν καμπίνα μου. Έ χ ω κάτι βιταμίνες στο φαρμακείο που θα σου ανοίξουν την ό ρ ε ξ η . Δεν μπορείς να βγεις στη Βαρκελώνη με τέτοια όψη. Η προοπτική μιας συνάντησης κ α τ ' ιδίαν, του Χινές με τον καπετάνιο έκανε τους αξιωματικούς να πονηρευ­ τούν και τον Χινές να αγχωθεί τόσο πολύ, που προφασίστηκε την καλύτερη υγεία του κόσμου προκειμένου να ματαιώσει το ραντεβού. Δεν είχε όμως τη συμπαρά­ σταση των συναδέλφων του, που συμφώνησαν με τον καπετάνιο πως είχε υπερβολικά ά σ χ η μ η υγεία. — Κ α ι η υγεία είναι ένα βασικό κεφάλαιο της καλής λειτουργίας αυτού του σκάφους. Ό π ω ς σου έχει πει τό­ σες φορές ο καπετάνιος Τουρόν, ο καθένας από μας 252

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ αποτελεί μέρος ενός συνόλου και η βλάβη του ενός μέρους συνεπάγεται τ η ν κακή λειτουργία του όλου. Αν κι ο Τουρόν δε θυμόταν πότε ακριβώς είχε πει αυτό που του απέδιδε ο Βασόρα, εξακολούθησε να επι­ μένει κι ο Χινές τον π ή ρ ε από π ί σ ω αμέσως μόλις τέ­ λειωσε το δείπνο, στο διάδρομο, καθώς πήγαινε σ τ η ν καμπίνα του. — Μ ε την άδεια σας, θα 'θελα να ξαπλώσω και δε θα σας ε ν ο χ λ ή σ ω για π ο λ λ ή ώρα. —Δεν είναι καθόλου ε ν ό χ λ η σ η , Χινές. Κάθισε. Θα σου δώσω τις βιταμίνες, αλλά θα πρέπει να σου πω ότι τις χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ α σαν π ρ ό σ χ η μ α για να μπορέσουμε να μιλήσουμε ιδιαιτέρως. Υ π ά ρ χ ο υ ν τρεις κατηγορίες ανθρώπων, Χινές: άνθρωποι με προσωπικότητα, άνθρω­ ποι απλοί κι ανθρωπάκια. Φοβάμαι πως οι συνάδελφοι σου συγκαταλέγονται στους τελευταίους και μάλιστα σε κακής πάστας τύπους κι ανάμεσα τους έ χ ω ξεχωρίσει εσένα σαν ένα άτομο ξεχωριστό. Ο Τουρόν ένιωθε ηττημένος σε κάποια μάχη για τ η ν οποία δεν ήταν προετοιμασμένος, αλλά πρόσφερε στον Χινές τα σημάδια της ήττας του. —Είμαι ένας μαγκούφης, Χινές. Η γυναίκα μου κου­ ράστηκε να με περιμένει από ταξίδι σε ταξίδι κι ούτε ξέρω πού μπορεί πια να βρίσκεται. Τα παιδιά μου μεγά­ λωσαν κι έχουν τη δική τους ζωή. Με φωνάζουν μόνο όταν χρειάζονται χ ρ ή μ α τ α ή όταν έ χ ο υ ν κάποιο π ρ ό ­ βλημα, για παράδειγμα, την κ ό ρ η μου τη μικρή την τελευταία φορά που τ η ν είδα την έβγαλα από τη φυλα­ κ ή , όπου την είχαν κλείσει για εμπόριο ναρκωτικών. Π ά λ ι καλά δηλαδή που μου 'χουν μείνει και κάνα δυο φίλοι καλά ταχτοποιημένοι. Με λίγα λόγια δεν περιμέ­ νω τίποτε πια από τους δικούς μου. Κι υπό αυτές τις συνθήκες η μοναξιά βαραίνει ακόμα περισσότερο, κι ο γυρισμός στο λιμάνι στερείται νοήματος. Εγώ είμαι πλέ­ ον πενήντα πέντε ετών, σε λίγο θα είμαι ένας γέρος, ή δ η 253

br/zav

αισθάνομαι γέρος. Κι όταν πιάνουμε λιμάνι παρατηρώ πως όλοι εσείς κάτι έχετε να σας τραβάει. Εγώ δεν έχω πια δικές μου προσδοκίες, Χινές. Ζω από τις δικές σας. Για αυτό συγκινήθηκα που σε είδα τόσο ευτυχισμένο, εκείνη τη μέρα, στις Ράμπλας, νομίζω πως ήταν, συντρο­ φιά με κείνη τη γυναίκα τ η ν τόσο, τόσο εκ πρώτης όψεως ενδιαφέρουσα, αυτή είναι η λ έ ξ η . Αλλά οι ενδια­ φέρουσες γυναίκες είναι κι οι χειρότερες. Έ τ σ ι δεν εί­ ναι, Χινές; Του ζητούσε να πει κάτι κι ο Χινές δεν είχε τίποτε, ούτε στα πνευμόνια του, ούτε στον εγκέφαλο, μήτε ιδέα, μήτε εικόνα, μήτε λέξη, μήτε αέρα. —Δεν έχετε τίποτε να μου πείτε, Χινές; Έ γ ν ε ψ ε αρνητικά με το κεφάλι. — Τ ί π ο τ ε το ιδιαίτερο. —Είστε σίγουρος; — Π ο ι ο ς μπορεί να είναι σίγουρος; — Ε σ ε ί ς . Εσείς είστε ο πλέον ενδεδειγμένος για να είστε σίγουρος για αυτά που λέμε. Το χέρι του καπετάνιου κατευθύνθηκε προς το μέρος του αξιωματικού κι ο Χινές έκλεισε τα μάτια όταν το ένιωσε πάνω στο γόνατο του. — Μ π ο ρ ώ να προφασιστώ βλάβη και να βγούμε από τ η ν πορεία μας προς τις Αζόρες. Μερικές φορές είναι δυνατόν να ξεφύγει κανείς από το πεπρωμένο του. Το χέρι του καπετάνιου ή τ α ν γλοιώδες και του προ­ ξενούσε μια ανατριχίλα που προσπαθούσε να μην εξω­ τερικεύσει. — Τ ί π ο τ ε καλό δε σας περιμένει στη Βαρκελώνη. — Ε ί ν α ι ανάγκη να επιστρέψω. Εσείς, τι νομίζετε πως με περιμένει εκεί; — Κ ά π ο ι α γυναίκα, ή μήπως όχι; Αυτό δε σας περιμέ­ νει; —Ακριβώς. Πρόκειται όμως γ ι α την ιδιωτική μου ζωή. Κι έ χ ω δικαίωμα να σφάλλω. 254

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Αν εσείς αποφασίσατε να παραιτηθείτε θα προσπα­ θήσω να σας εμποδίσω. Δεν μπορούσε να υποφέρει ά λ λ ο αυτή τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η και σηκώθηκε, πήρε το κουτί με τις βιταμίνες και πέταξε κάποιες δικαιολογίες για κάποιες εκκρεμότητες ξεχα­ σμένες που ο καπετάνιος τις άκουσε κοιτώντας με τ η ν ηρεμία ενός ζώου δυνατότερου από το φύλακα του. —Αυτή ακριβώς τη στιγμή είναι δυνατόν να γυρίσου­ με το πλοίο με κατεύθυνση π ρ ο ς τις Αζόρες. — Κ α ι τι θα έκανα εγώ στις Αζόρες; Η ζωή για μένα βρίσκεται στη Βαρκελώνη. —Αύριο θα είναι αργά. Ο Χινές ανεχόταν τώρα το βλέμμα του καπετάνιου, αλλά γνώριζε ότι κανείς από τους δύο δε θα έλεγε τα πράγματα με το όνομα τους. Τ ο ν κατέλαβε ο εκνευρι­ σμός του θύματος μπροστά σ τ η ν α δ ι α φ ι λ ο ν ί κ η τ η υπερο­ χή του κλέφτη και είδε ξαφνικά τον ίδιο του τον εαυτό να πετάει το κουτί με τις παστίλιες στη μούρη του κα­ πετάνιου, σε μια αργή κ ί ν η σ η , σαν να το έβλεπε στον ύπνο του και στο τέρμα αυτής τ η ς βίαιης κ ί ν η σ η ς το τρομαγμένο πρόσωπο της «Νίνιας ντε λα Βέντα», σ τ η ν οποία γύρισε τ η ν πλάτη προκειμένου να φύγει και να γλιτώσει από τους σαρκασμούς των συναδέλφων του που θα παραφύλαγαν σ τ η ν πόρτα τ η ς καμπίνας του Βα­ σόρα και να αναζητήσει στον π ρ ο σ ω π ι κ ό του π λ έ ο ν χώρο την κανονικότητα του σφυγμού και τη λ ο γ ι κ ή της πράξης του, αυτής που έπρεπε να κάνει. Α λ λ ά η καμπίνα του του φάνηκε τόσο ασφυκτική, που του πιά­ στηκε η ανάσα και κατέβηκε στο κατάστρωμα για να διαπιστώσει τα όρια της φυλακής του. Η θ ά λ α σ σ α δε μετρούσε. Ο ουρανός ή τ α ν σκοτεινός και τα λ ι γ ο σ τ ά αστέρια καθιστούσαν αδύνατη κάθε απόπειρα φυγής. Η πλωτή φυλακή του κέρδιζε ολοένα έδαφος και προ­ σπαθώντας να αντιπαραθέσει στο πεπρωμένο του τ η ν εικόνα μιας προηγούμενης φυγής εμφανίστηκε πάλι ο 255

br/zav

Τ ρ ο π ι κ ό ς μέσα σ τ η ν η σ υ χ ί α της Τρινιδάδ, η δίχως επι­ τυχία συμπαράσταση της Γκλάντις, η απληστία του φτωχού Ινδού ταξιτζή που του έδινε εντολές όπως σε μια ανόητη ξένη αγελάδα. Κι αυτό ήταν το μόνο του παρελθόν. Γιατί το αμέσως προηγούμενο του προκαλού­ σε από αηδία μέχρι εμετό. Και πιο πριν, πριν από αυτό απέμεναν μόνο οι εμπειρίες μιας άσκοπης νιότης που τώρα πια γνώριζε πως ή τ α ν από τα πριν προορισμένη για την αποτυχία. Τι ή τ α ν αυτό που ήξερε ο Τουρόν; Το ήξερε εξ ιδίας πείρας ή μήπως το όνομα Χινές Λαρίος Πέρεθ φιγουράριζε ή δ η σε κάποιο τηλεγράφημα; — Ή θ ε λ α μόνο να σε α π ο χ α ι ρ ε τ ή σ ω Ενκάρνα. Ί σ ω ς μόνο αυτό. Συνειδητοποίησε ότι είχε διογκωθεί μέσα του σε υ­ περβολικό βαθμό το αίσθημα του αυτοσαρκασμού. Χα­ μογέλασε μόνος του και φώναξε πάνω από τα μανιασμέ­ να κύματα: — Η σ υ χ ά σ τ ε , περιμένετε κι έρχομαι!

Ν' αφήσει το αυτοκίνητο μπροστά στην είσοδο, να πετάξει τον ταξιδιωτικό του σάκο στο δωματιάκι που κρέμαγαν τα ρούχα που περίμεναν το καλοκαίρι, να κάνει ένα ντους και να πέσει στο κρεβάτι για να σπάσει επιτέλους αυτό το σ χ ή μ α του τέσσερα που είχε πάρει ο σκελετός του, αυτή ή τ α ν η έμμονη ιδέα του από τη στιγμή που π λ ή ρ ω σ ε και τα τελευταία διόδια της Βαλέν­ θιας και πέρασε τ η ν ιδεατή γραμμή του αυτοκινητόδρο­ μου της Καταλωνίας. Κ ο ι μ ό τ α ν όρθιος και χρειάστηκε να σταματήσει δυο φορές για να πιει καφέ και να πάρει βαθιές αναπνοές, αλλά τώρα είχε πραγματικά τη δυνα­ τότητα να κοιμηθεί, μετά τ η ν έ κ π λ η ξ η της ανάκτησης των οικείων του αντικειμένων, κι ένα σύντομο προγραμ­ ματισμό των τηλεφωνημάτων που είχε να κάνει, τα λι256

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γοστά παλαμάρια που τον κρατούσαν ακόμα δεμένο στο μικρό ιδιωτικό του λιμάνι, μια β ρ ο χ ή από θρυμματισμέ­ νες εικόνες που έκαναν τα μάτια του να κλείνουν, για να ξυπνήσει ακόμα πιο απόμακρος το πρωί, γεμάτο εκκρε­ μότητες το μυαλό του και τα νεύρα του σε ετοιμότητα ώστε να πηδήξει από το κρεβάτι. Φύλαξε τα μαντσέγικα τυριά που είχε αγοράσει στο Μ π ο ν ί λ ι ο και τις τάρτες για να φτιάξει γκαθπάτσο μια μέρα που θα 'χε όρεξη κι ο Φούστερ θα είχε τ η ν ευκαιρία να δοκιμάσει το πρώτο γκαθπάτσο Κ α ρ β α λ ι ά ν ο . Ο Φούστερ. Έ π ρ ε π ε να του τηλεφωνήσει για να του περιγράψει την εντύπωση που του προκάλεσε η γ έ ν ν η σ η του ποταμού Μούντο, τη μα­ γεία της στιγμής που ίσως να οφειλόταν αποκλειστικά και μόνο σε αυτό που σήμαινε το όνομα του ποταμού. Αλλά, πρώτα έπρεπε να ξημερώσει κι έβαλε τα τηλεφω­ νήματα της επομένης μέρας σε μια υποθετική σειρά: τη Μαρικίτα, τον αυτοδίδακτο, τον Μπισκούτερ και τέλος την Τσάρο, από το γραφείο του πλέον. Άνοιξε το ραδιό­ φωνο. Τ σ ι μ π ο λ ό γ η σ ε λίγο στην κουζίνα. Βγήκε σ τ ο ν κήπο όπου τον περίμενε ένα κρύο υγρό, που στο τέλος τον υποχρέωσε να ξανακλειστεί στο καβούκι του σπι­ τιού. Π ρ ο σ π ά θ η σ ε να ξανακοιμηθεί, αλλά ο χ ο ρ ό ς των εικόνων κι οι ποταμοί του καφέ που κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ σ α ν στο αίμα του στη διάρκεια της μονοκόμματης ανάβα­ σης από το Αγκίλας στη Βαρκελώνη τον έκαναν να μην μπορεί να κλείσει μάτι, σαν να ή τ α ν αυτό το φυσι­ κό επακόλουθο του καφέ. Σε πρώτο π λ ά ν ο οι δυο μονα­ χές, γιατί όμως συγκεκριμένα οι δυο μοναχές; Κι ύστερα όλοι οι υπόλοιποι, μέχρι να φθάσει κάπου μακρύτερα όπου φιγουράριζε ένα φανταστικό καράβι, μεγάλο, αλ­ λά μόνο με ένα μέλος του πληρώματος, τον Χινές Λα­ ρίος, τον έρωτα της Ενκάρνας, που τον ξαναβρήκε σ τ η ν καρδιά της Βαρκελώνης. Ί σ ω ς ο άντρας να αγνοούσε τα όσα είχαν συμβεί στη γυναίκα και να έπρεπε να 'ρθει σε επαφή μαζί του ή τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν να μάθει πότε υ π ο λ ό γ ι ζ α ν 257

br/zav

ότι το πλοίο θα έπιανε σκάλα στη Βαρκελώνη. Και ενώ ο ή λ ι ο ς ακουμπούσε στην αριστερή γωνία του παραθύ­ ρου του, από όπου είχες τη θέα όλης της πόλης, σαν να 'βλεπες το βάθος της Μεσογείου, ο Κ α ρ β ά λ ι ο ξαναμπή­ κε στο αυτοκίνητο του και πήγε στο λιμάνι όπου περί­ μενε ν' ανοίξουν τα γραφεία των λιμενικών αρχών, για να πάρει πληροφορίες σχετικά με το Ρόδο της Αλεξάν­ δρειας. — Τ ο Ρόδο της Αλεξάνδρειας, φορτηγό πλοίο γενικού εμπορίου, της εταιρείας Ομπρεγκόν, έχει αναγγείλει την άφιξη του για τις εφτά Φεβρουαρίου. Καπετάνιος, ο Λουίς Τουρόν. — Μ π ο ρ ε ί τ ε να δείτε αν υπάρχουν τα ονόματα των αξιωματικών. — Σ ί γ ο υ ρ α θα υπάρχουν, γιατί είναι ένα πλοίο με τα­ κτικά δρομολόγια, σίγουρα. Τι όνομα μου είπατε; Χινές Λαρίος, μάλιστα, κύριε. Π ρ ώ τ ο ς αξιωματικός. Για μια στιγμή σκέφτηκε να του στείλει ένα μήνυμα αλλά συγκρατήθηκε, έπρεπε πρώτα να πάει κάπου και προς το παρόν μόλις είχε επιστρέψει από την εστία των γεγονότων, με άδεια χέρια ή σχεδόν άδεια, την ιστορία μιας ερωτικής συνάντησης ύστερα από χρόνια και μια διεύθυνση όπου η Ενκάρνα «Κάρολ» λάβαινε τα γράμ­ ματα που της έστελνε η Π α κ ί τ α . Στη σκάλα διασταυρώ­ θηκε με τον Μπισκούτερ. Ανέβαινε ο ανθρωπάκος απο­ κοιμισμένος και τον προσπέρασε περίπου μισή σκάλα μέχρι να συνειδητοποιήσει ότι είχε καλημερίσει τον Κ α ρ β ά λ ι ο που έλειπε εδώ και μέρες. — Γ α μ ώ το, αφεντικό, περνούσα χωρίς να σε χαιρε­ τήσω! —Συνέχισε την πορεία σου, Μπισκούτερ. Ανεβαίνω σε λίγο. — Θ α σας φέρω ζεστά κρουασάν. Η Μαρικίτα ήταν στο σπίτι. Χάρηκε για τα νέα από το Αγκίλας, σχεδόν τα μόνα που της έφερε ο Καρβάλιο 258

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μαζί με τα χαιρετίσματα της Π ά κ α Λαρίος και έδειξε έκπληξη όταν αναφέρθηκε το όνομα του Χινές. — Γ ι α όνομα του Θεού, μα τι μου λέτε τώρα. Έ χ ω να ακούσω για αυτόν από τότε που ήτανε παιδί. —Ξέρετε ότι η αδερφή σας κι αυτός ξ α ν ά ρ χ ι σ α ν να βλέπονται; — Π ώ ς ά ρ χ ι σ α ν να βλέπονται, αυτή στο Αλμπαθέτε κι αυτός μπαρκαρισμένος; —Η Βαρκελώνη έχει ένα λιμάνι και στα λιμάνια πιά­ νουν τα καράβια, κι η αδερφή σας, α π ' ό,τι ξέρουμε, ερχόταν πολύ συχνά εδώ. —Αλλά ήταν παντρεμένη γυναίκα. —Α, αυτό να λέγεται. Η κουβέντα με τον αυτοδίδακτο ή τ α ν σαν να μην έγινε καθόλου. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο του μίλησε, όπως μιλάς σ' έναν πελάτη, εξηγώντας του λεπτομέρειες που στη συ­ νέχεια θα δικαιολογούσαν το λογαριασμό. Ο αυτοδίδα­ κτος έλεγε συνέχεια ναι, λοιπόν, καλά, σαν όλα αυτά που του διηγιόταν να ήταν απλώς υλικό δεύτερης κατη­ γορίας ή διαβαθμίσεις λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω από αυτό που σ τ η ν πραγματικότητα του δ ι η γ ι ό τ α ν και μόνο πια όταν ο Κ α ρ β ά λ ι ο αναφέρθηκε στο Αγκίλας και άρχισε να περιγράφει τη συνάντηση του με την Π ά κ α Λαρίος, τράβηξε τ η ν π ρ ο σ ο χ ή του αθέατου συνομιλητή του, που η σιωπή του ήταν μια απόδειξη ότι επιθυμούσε ν' ακούσει την ε ξ ι σ τ ό ρ η σ η του Κ α ρ β ά λ ι ο . —Χινές Λαρίος, είπατε, λέγεται ο φίλος της; —Δεν είχαν δεσμό. Ή τ α ν ένας από αυτούς που τη διεκδικούσαν. «Τα έψηναν», όπως είπε και η ξ α δ έ ρ φ η . Αλλά ξαναβρέθηκαν στη Βαρκελώνη, τυχαία σ τ η ν α ρ χ ή κι έπειτα αυτό εξελίχτηκε σε μια σειρά προκαθορισμέ­ νων συναντήσεων, κάθε φορά που γύριζε ο ναυτικός. Στην πραγματικότητα από μια ημερομηνία και μετά οι επισκέψεις της Ενκάρνας, οι υποτιθέμενες επισκέψεις 259

br/zav

στους γιατρούς, συμπίπτουν με τις αφίξεις του Ρόδου της Αλεξάνδρειας. — Τ ο Ρόδο της Αλεξάνδρειας. Π ο λ ύ υποβλητικό όνο­ μα. — Α φ ο ύ το λέτε εσείς. — Κ α ι τώρα τι γίνεται; — Έ χ ω αυτή τη διεύθυνση στην οποία έγραφε η Πάκα Λαρίος, κι αυτό το όνομα «Κάρολ». Α ναι, και μια πρό­ σφατη φωτογραφία της. — Μ ά λ ι σ τ α η ιστορία είναι σε καλό δρόμο. Το «Κά­ ρολ» έχει κι αυτό τη χ ά ρ η του σαν όνομα. Πρέπει όμως ν' αναγνωρίσετε ότι θα ήταν ακόμα πιο υποβλητικό αν είχε βάλει το «Κοντσίτα» στη θέση του. —Δε διαφωνώ. Να δούμε τώρα τι θα βρω σε αυτή τη διεύθυνση. — Λ ο ι π ό ν , πολύ καλά. —Αυτό του Αλμπαθέτε είναι ανατριχιαστικό και βγά­ ζει τελείως από το παιχνίδι το σύζυγο. Με παραξενεύει ακόμα και το γεγονός ότι αυτός ο άνθρωπος μπόρεσε να μετακινηθεί μέχρι τη Βαρκελώνη για την αναγνώριση του πτώματος. — Ή τ α ν ελάχιστος ο χρόνος. Η αστυνομία είχε ήδη ενημερώσει την οικογένεια πως δεν ήταν και πολύ καλά στην υγεία του, αλλά το ερμηνεύσαμε σαν μια αδιαθεσία περαστική. Πολύ καλά, Κ α ρ β ά λ ι ο , συνέχισε όπως έκα­ νες ως τώρα. Ό σ ο πιο γ ρ ή γ ο ρ α φθάσεις στο τέλος τόσο πιο φθηνά θα μας έρθει. — Π ά ν τ ο τ ε ενεργούσα για τα συμφέροντα των πελα­ τών μου. Έ τ σ ι μια μέρα ακόμα θα έχει επιπτώσεις και για μένα. —Σύμφωνα με τη στατιστική είναι σχεδόν αδύνατον μέσα στην ίδια οικογένεια ή σε μια ομάδα προσώπων να δημιουργούνται καταστάσεις αυτού του τύπου μέσα στην ίδια γενιά. — Δ ι ά του στόματος σας μιλάει η λ ο γ ι κ ή . 260

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ό σ ο για την Τ σ ά ρ ο θα ή τ α ν πολύ άγριο να τ η ν ξυ­ πνήσει τέτοια ώρα και πέρασε ό λ ο το πρωινό του τρώ­ γοντας τα τρία ξεροψημένα κρουασάν που του είχε α­ φήσει ο Μπισκούτερ και πίνοντας δυο φλιτζάνια α ρ α ι ή ς σοκολάτας με τ η ν οποία ο βοηθός του είχε θελήσει να γιορτάσει την επιστροφή του, απαλύνοντας κάπως τ η ν εντύπωση της αφηρημάδας του στο διάδρομο λίγο πριν. Λίγο πιο ύστερα, η Τσάρο, που φαίνεται πως δεν τ η ν ικανοποίησαν οι εξηγήσεις που της έδινε από το τηλέ­ φωνο, του ζήτησε να περιμένει δυο λεπτά για να ετοιμα­ στεί και να πάει στο γραφείο του. —Αν θέλεις έρχομαι εγώ. — Ό χ ι . Γιατί είναι άνω κάτω όλα. Σίγουρα θα υ π ή ρ χ α ν ακόμα τα ί χ ν η της νυχτερινής δουλειάς ή κάποιου καθυστερημένου πελάτη, επίμονου ή απλώς κοιμισμένου. Τα δυο λεπτά έγιναν μια ώρα ο λ ό κ λ η ρ η κι η Τ σ ά ρ ο προθυμοποιήθηκε ν' ακούσει όλη την ιστορία του ταξιδιού, αλλά κυρίως τη διαδρο­ μή του Αγκίλας, και προσπάθησε με τις ερωτήσεις τ η ς να συγκρίνει τις νοερές εικόνες που της είχε π α ρ α χ ω ­ ρήσει η μητέρα της με αυτές που έφερε ο Κ α ρ β ά λ ι ο από το πρόσφατο ταξίδι του. Οι κατεδαφίσεις και τα καινού­ ρια κτίσματα της π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν θλίψη κι αν κάτι είχε επιζήσει αυτό την παρακινούσε να ζητήσει ακόμα π ι ο σχολαστικές περιγραφές από τον Κ α ρ β ά λ ι ο για να δια­ πιστώσει αν συνέπιπταν οι εικόνες. — Ή θ ε λ α να σου φέρω κι ένα βιβλίο, αλλά ή τ α ν εξα­ ντλημένο. — Τ ι ευχαρίστηση που θα μου έκανε. Και η Κ α σ ί τ α Βέρντε πώς είναι; — Έ ν α σπίτι πολύ ξεχωριστό, σαν παιχνίδι, μόνο του, μπροστά στη θάλασσα, αλλά ή δ η το π λ η σ ι ά ζ ο υ ν τα πρώτα συγκροτήματα πολυκατοικιών και δεν ξέρω πό­ σο καιρό θα αντέξει ακόμα. — Κ α ι η Τερέρος; Κι οι αλυκές;

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN —Δεν υπάρχουν αλυκές. —Δεν υπάρχουν αλυκές! Τι τις ήθελε τώρα η Τ σ ά ρ ο τις αλυκές της Τερέρος; Για να διατηρήσει μια ανάμνηση δανεική γεμάτη από αλατόλοφους ξεραμένους από τον ή λ ι ο . — Κ ι η ιστορία του ναυτικού, τι όμορφη. Το καημένο το παιδί. Θα γυρίσει και θα βρει μπροστά του όλη αυτή την ιστορία. Τα μάτια του Κ α ρ β ά λ ι ο έκλειναν από τη νύστα. Ο Μπισκούτερ του π α ρ α χ ώ ρ η σ ε το κρεβάτι του για να δεχτεί το κάλεσμα του ύπνου και της συσσωρευμένης κούρασης κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο εισχώρησε για πρώτη φορά στα τόσα χ ρ ό ν ι α σε κείνη τη μικρή επικράτεια του υ­ παλλήλου του, πέντε ή έξι τετραγωνικά μέτρα κατειλημ­ μένα από το κρεβάτι, ένα παλιό ντιβάνι που ο Μπισκού­ τερ είχε αγοράσει στην πλατεία ντε λας Γκλόριας. — Τ η χρονιά που έγινε αυτό με τον Καρέρο, θυμάσαι, αφεντικό. Μ ι α γαλάζια π λ α σ τ ι κ ή ντουλάπα κλεισμένη με φερ­ μουάρ, ένα πόστερ της Σίντνεϊ Ρομ γυμνής, ένα ημερο­ λόγιο της Κέξα 1984 και μια μικρή στιγμιαία φωτογρα­ φία, ελαφρά τσαλακωμένη, στην οποία εικονιζόταν μια γυναίκα με ένα εκθαμβωτικό ένδυμα περιπάτου, που κοί­ ταζε το φακό με μια έκφραση λίγο π ρ ό σ τ υ χ η . Το επίθετο π ρ ό σ τ υ χ η , π α ρ ' ό λ ο που του είχε ξεφύγει, ενόχλησε τον Κ α ρ β ά λ ι ο και τον έκανε να μετανιώσει. Στο κάτω κάτω αυτή η γυναίκα ή τ α ν η μητέρα του Μπισκούτερ και τράβηξε αυτή τη φωτογραφία μια φορά που ήταν μαζί με το γιο της π ρ ι ν από ένα χ ρ ό ν ο περίπου. Το κρεβάτι φαίνεται πως ή τ α ν φτιαγμένο στα μέτρα του Μπισκού­ τερ κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο αισθάνθηκε το σομιέ να εφάπτεται στο περίγραμμα του κορμιού του, αλλά ήταν τόση η κούραση του, που αποκοιμήθηκε κι άνοιξε τα μάτια του όταν πια είχε πέσει το σούρουπο. Στο ρολόι του εγκεφάλου του είχε καταγραφεί η εκκρεμότητα μιας 262

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ έρευνας. Αναπήδησε απότομα για να συνειδητοποιήσει πού βρισκόταν και στη συνέχεια να βρεθεί στο δωμάτιο, όπου καθόταν ο Μπισκούτερ με το φως του γραφείου αναμμένο και τα χέρια σταυρωμένα, αφηρημένος ή α­ πορροφημένος από κάποια ανάμνηση τόσο μ ι κ ρ ή , όσο το κεφάλι του, ή αυτόν τον ίδιο. Ο Καρβάλιο βγήκε στο δρόμο και ούτε καν ενδιαφέρ­ θηκε για το αυτοκίνητο του. Π ή ρ ε ένα ταξί που τον άφησε στη διεύθυνση που του είχε γράψει η Π α κ ί τ α . Σε μια παλιά γειτονιά, σ' ένα τυπικό κ τ ί ρ ι ο του Ενσάντσε, με το θυρωρείο φωτισμένο από ένα αδύνατο φως και μια θυρωρό που η εμφάνιση της έδειχνε πως είχε να το κουνήσει από το πόστο της από τ η ν ε π ο χ ή του τε­ λευταίου πολέμου, πολύ απρόθυμη στο να δώσει οποια­ δήποτε πληροφορία... — Ε δ ώ δε μένει καμιά Κάρολ. Μένει η σενιόρα Ν ί σ α , όμως μερικές φορές μας έχει έρθει κ ά π ο ι ο γράμμα σ' αυτό το όνομα, αυτό να λέγεται. Μ ι λ ή σ τ ε μαζί της. Εγώ πάντως δεν ξέρω τίποτε. Και εννοώ να εξακολου­ θήσω να μην ξέρω. Δε θα πρέπει να ήταν καλές οι σχέσεις ανάμεσα στη δεσποινίδα ή κυρία Ν ί σ α και τη θυρωρό, σκέφτηκε, ανεβαίνοντας τα σκαλιά που τον χ ώ ρ ι ζ α ν από τον ημιώ­ ροφο. Του άνοιξε την πόρτα ένας πολύ καλοντυμένος γέρος με πένθος και μια βαριά και αποπνικτική μυρω­ διά φαγητού. — Ή ρ θ α τ ε για την αγγελία; —Μάλλον. Του είπε να περάσει σε ένα ημιφωτισμένο χ ο λ κι ύστερα έσκυψε πάνω από ένα μικρό κακοφωτισμένο γραφείο, όπου φλυαρούσαν δυο γυναίκες. Ο γέρος είπε κάτι, ξαναγύρισε, κοίταξε λοξά τον Κ α ρ β ά λ ι ο κι ύστερα τρύπωσε σε μια παλιά τραπεζαρία πατώντας στο φαγω­ μένο μωσαϊκό με τα διακοσμητικά. Μ ι α από τις γυναί­ κες βγήκε στο διάδρομο, θα 'λεγε κανείς πως έμοιαζε 263

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN λίγο με το γέρο, ίσως λόγω η λ ι κ ί α ς ή των κινήσεων που έκανε κι τον ακολούθησε. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο βρέθηκε ξαφνικά με ένα χαιρετισμό που θύμιζε μουγκρητό και με μία π α χ ο υ λ ή μελαχρινή και χαμογελαστή που τον χαιρετούσε με ένα τρόπο που του θύμιζε τριμερή ή τε­ τραμερή συνάντηση κορυφής και που τον παρότρυνε να περάσει σε ένα δωμάτιο όπου κυριαρχούσε η παρουσία μιας κ ό γ χ η ς όπου ήταν τοποθετημένο ένα άγαλμα της Π α ν α γ ί α ς μεταμφιεσμένης με τη χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ή ενδυ­ μασία της π ε ρ ι ο χ ή ς που δύσκολα μπορούσες να αναγνω­ ρίσεις. — Ή ρ θ ε ς για την αγγελία της εφημερίδας, έτσι δεν είναι, φίλε;

Εκείνη τη στιγμή αυτό που κ υ ρ ι ά ρ χ η σ ε ήταν μάλλον μια εικόνα που θυμήθηκε, παρά εκείνη που έβλεπε. Δια­ δραματιζόταν σε κάποιο διαμέρισμα της γειτονιάς του, που ίσως ήταν πολύ πιο γειτονιά από αυτό το μέρος, ίσως λόγω της ίδιας οικονομίας στο φως, της ίδιας σκο­ τεινιάς, ενός αντίστοιχου μυστηρίου, όπως αντίστοιχος ή τ α ν κι ο ψιθυριστός ή ο χ α μ η λ ό ς τόνος στη φωνή της γυναίκας που τον υποδεχόταν, ιέρεια μιας άγνωστης εξουσίας. Σε κείνη τ η ν περίπτωση επρόκειτο περί μίας αγίας που ξόρκιζε το κακό το μάτι και την κακιά ζήλια κι ή τ α ν ζήλια εκείνο που ήθελε η μητέρα του Κ α ρ β ά λ ι ο να βγάλει από το γ ι ο της, ζήλια που διάνθιζε με μελαγ­ χ ο λ ί α τις κινήσεις του και με μια αδυναμία που η καλή γυναίκα δεν μπορούσε να αποδώσει μόνο στους μεταπο­ λεμικούς χυλούς με χαλασμένο τόνο ή ίσως και να μην ήθελε να το αποδώσει εκεί, γιατί τότε θα ήταν σαν να παραδεχόταν κάποιο μερίδιο της ήττας της στην καθη­ μερινή πάλη με τ η ν ελπίδα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο δε θυμόταν καλά σε ποιον ή σε τι ε ί χ α ν αποδώσει την αιτία της 264

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ζήλιας του, ίσως σε κάποιο ά λ λ ο παιδί, ή κ ά π ο ι ο ν συγ­ γενή, καλύτερα τακτοποιημένο από αυτούς, κ ά τ ο χ ο μο­ τοσικλέτας σε μια ε π ο χ ή και μια κ ο ι ν ω ν ι κ ή τάξη που κανείς δεν είχε σχεδόν τίποτε. Η ιέρεια π ρ ο σ ε υ χ ή θ η κ ε μπροστά σε ένα τεράστιο άγαλμα της Π α ν α γ ί α ς , γέμισε τον νεαρό Κ α ρ β ά λ ι ο με σημεία του σταυρού κι ένα ά­ ρωμα νοικοκυράς που μόλις βγήκε από τ η ν κουζίνα, όπου δίχως αμφιβολία μαγείρευε κάτι με δάφνη και κρα­ σί, γιατί μύριζε κι η ίδια δάφνη και κρασί. Οι αναμνή­ σεις έχουν οσμή και ή χ ο σαν ένα μουσικό μοτίβο. Με τον χ ρ ό ν ο και τη γνώση, πριν ακόμα χάσεις ή το ένα ή το άλλο, ο Καρβάλιο ανακάλυψε πως ζήλευε τον ίδιο του τον πατέρα, εκείνο τον πατέρα που του ή τ α ν σ χ ε δ ό ν άγνωστος, που μόλις έβγαινε από τη φ υ λ α κ ή , έμπαινε μέσα σε ένα υπνοδωμάτιο που για χ ρ ό ν ι α ο λ ό κ λ η ρ α δεν ήταν παρά ένα καταφύγιο ηρεμίας και σιγουριάς για αυτόν και τη μητέρα του. Κι εδώ υ π ή ρ χ ε άλλη μία παχουλή ιέρεια και ακόμα ά λ λ η μια αποτύπωση τ η ς Παναγίας, άγνωστο ποιας ακριβώς, όπως άγνωστη ή τ α ν και η προέλευση της, ήταν όμως εκεί σε μια γωνιά τ η ς έδρας αυτής της προαγωγού σ τ η ν πορνεία, μιας προα­ γωγού στο τέλος του αιώνα, το τέλος της χιλιετίας. —Τι θέλεις; Πρέπει να μου ε ξ η γ ή σ ε ι ς τι θέλεις. —Αυτό που θέλει ο καθένας που έρχεται εδώ. — Π ρ ώ τ ο λάθος. Ό λ ο ι όσοι έρχονται εδώ δε θέλουν το ίδιο πράγμα. Στα γελαστά και λαμπερά μάτια της ευτραφούς π λ η ροφοριοδότριας διέκρινες το θρίαμβο του ανθρώπου που παίζει τους κανόνες στα δάχτυλα του. — Κ ά θ ε πελάτης είναι και μια περίπτωση ξ ε χ ω ρ ι σ τ ή , όπως άλλωστε και κάθε μία από τις γυναίκες που του προτείνω. Λοιπόν, για να ξεκινήσουμε. Το ονοματάκι σου. — Ρ ι κ ά ρ ν τ ο . Πάντα μου άρεσε να με φωνάζουν Ρικάρντο.

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Π ο λ ύ καλά, Ρ ι κ ά ρ ν τ ο . Είσαι παντρεμένος ή ελεύ­ θερος; —Παντρεμένος. —Σε ενδιαφέρει η διακριτικότητα ή μήπως όχι; — Κ ι η μεγαλύτερη διακριτικότητα στην περίπτωση μου θα ήταν ε λ ά χ ι σ τ η . Γιατί η γυναίκα μου με μισεί και δε θέλει να με χάσει. — Μ ο υ φαίνεται ότι κάπου εδώ μπερδεύεται το ζήτη­ μα. Είσαι πολύ μπερδεμένος. Ί σ ω ς να είχε επικαλεστεί ένα σύστημα λογικής υπερ­ βολικά επεξεργασμένο. Ν ό μ ι σ ε πως θα τη βοηθούσε αν της απάγγειλε ένα σ τ ί χ ο που είχε μάθει την εποχή που διάβαζε π ο ί η σ η : ποιος δεν τρέμει μην τυχόν χάσει ό,τι δεν αγαπά; Αλλά σκέφτηκε πως έτσι μπορεί να την τρό­ μαζε ακόμα περισσότερο. —Δεν ξέρω. Δεν ξέρω. Δε θέλω να χάσω την ώρα μου. — Π ό σ ο κοστίζουν οι πληροφορίες σου; — Εξίμισι χιλιάδες πεσέτες και θα σου δώσω ονόματα και τηλέφωνα γυναικών ή επαφών εδώ, μόνο επαφών, επαναλαμβάνω, για δυο μήνες τουλάχιστον. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έβαλε δυο χαρτονομίσματα των πέντε χ ι λ ι ά δ ω ν πάνω στο τραπέζι και η ιέρεια τα πήρε με μια κ ί ν η σ η μετρημένη υπολογίζοντας σωστά το χρό­ νο, ούτε πιο γ ρ ή γ ο ρ α , ούτε πιο αργά και του έδωσε τα ρέστα σαν ένας γενναιόδωρος ταμίας. — Έ τ σ ι αλλάζει το πράγμα. Τώρα ξέρω ότι δε χάνω τ η ν ώρα μου. Μη σκεφτείς ά σ χ η μ α για μένα, είναι που έρχονται πολλοί εδώ, αρχίζουν μια ιστορία, σε κάνουν να χ ά σ ε ι ς τ η ν ώρα σου κι ύστερα δε γίνεται τίποτε. Ας γυρίσουμε σ τ η ν υπόθεση σου. Παντρεμένος. Σχέσεις διακριτικές. Θα είμαι ειλικρινής μαζί σου, μπορώ να σου προτείνω γυναίκες που μπήκαν σε αυτήν την ιστο­ ρία επειδή ε ί χ α ν οικονομικά προβλήματα, όχι από βί­ τσιο, ή γιατί τους έλειπε η σ τ ο ρ γ ή . Παντρεμένες, που ο σύζυγος τους δε βγάζει αρκετά ή είναι άνεργος. Υπάρ266

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ χουν ακόμα και κείνες που το κάνουν επειδή δεν το ευχαριστιούνται με το σύζυγο τους ή γιατί έχουν γίνει μαλλιά κουβάρια. Αλλά αυτές θέλουν μια μόνιμη σ χ έ σ η , που ένας παντρεμένος όπως εσύ δεν μπορεί να τους τ η ν προσφέρει. Γιατί εσύ δε θα παρατάς τη γυναίκα σου κάθε Σαββατοκύριακο. —Ούτε συζήτηση. Έ χ ο υ μ ε ένα σπιτάκι στο συνοικι­ σμό του Μοντσεράτ κι όλα τα Σαββατοκύριακα πάμε εκεί να ποτίσουμε τα δέντρα και να φτιάξουμε παέλια. — Τ α βλέπεις; Γι' αυτό χρειάζεσαι γυναίκες με την ίδια ανάγκη με σένα για διακριτικότητα. Σηκώθηκε γιατί χτύπησε το κουδούνι, έκλεισε την πόρτα πίσω της, κουβέντιασε με κ ά π ο ι ο ν που μόλις είχε έρθει και γύρισε πάλι στον Κ α ρ β ά λ ι ο με μεγαλύτερη ικανοποίηση ζωγραφισμένη στο π ρ ό σ ω π ο της από ότι προηγουμένως. — Μ ό λ ι ς ήρθε μια κοπέλα που μάλλον σε ενδιαφέρει. Πλησίασε και πες μου πώς σου φαίνεται. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο π λ η σ ί α σ ε κάτω από το βλέμμα της ιέ­ ρειας και της Παναγίας και έβαλε το μάτι του στο άνοιγ­ μα ανάμεσα στα δυο φύλλα της πόρτας, όπου είδε μια κοκαλιάρα με μπότες κι εμφάνιση ανθρώπου που πουλά­ ει εγκυκλοπαίδειες στα σπίτια, πολύ π ε ρ ι π ο ι η μ έ ν η , με τα μάτια στραμμένα στο άνοιγμα από το οποίο όπως της είχαν πει θα περνούσε από εξέταση. — Π ο λ ύ αδύνατη. —Δε σου αρέσουν οι αδύνατες; — Υ π ά ρ χ ο υ ν αδύνατες κι αδύνατες. Τέλος πάντων. Είναι μια πιθανότητα. Σίγουρα θα υ π ά ρ χ ο υ ν κι άλλες. Η ιέρεια σκάλιζε σε ένα χαρτί ονόματα και αριθμούς όπως γράφει κανείς μια ιατρική σ υ ν τ α γ ή . —Ιδιαίτερα, με αυτήν χρειάζεται μεγάλη διακριτικό­ τητα. Μ ό ν ο τα απογεύματα. Νούμερα τηλεφώνων κι ονόματα γυναικών. — Κ ι άμα 'ρθω σ' επαφή μαζί τους πού θα τις πάω;

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Ε γ ώ μπορώ να σε διευκολύνω μόνο ως προς την επαφή. —Αλλά δεν μπορούμε να έρθουμε εδώ; Δεν υπάρχει χώρος; — Ε δ ώ είναι ένα γραφείο επαφών. Δεν είναι meuble. Σ τ η ν η λ ι κ ί α σου θα 'πρεπε να ξέρεις πού μπορείς να πας μια γυναίκα. — Δ ε ί χ ν ω μεγαλύτερος από όσο είμαι. — Ε δ ώ κοντά, στην πλατεία Ισπανίας, υπάρχει ένα meuble, το Μ α γ ο ρ ί α . Αν θέλεις μπορείς να ξεκινήσεις με αυτήν που μόλις μπήκε. Αλλά πρώτα να πάρετε ένα ποτό. Πρέπει να δείξεις κάποια λεπτότητα. — Θ α μου κοστίσει πολύ; Δεν κρατάω χρήματα μαζί μου, σχεδόν καθόλου. Τα ρέστα που μου έδωσες. Αν θα πρέπει να π λ η ρ ώ σ ω κι το δωμάτιο. — Τ ο δωμάτιο θα σου κοστίσει γύρω στις εφτακόσιες πεσέτες και τα υπόλοιπα θα σου φτάσουν. Έ χ ε ι πολύ μεγάλη ανάγκη αυτή η κοπέλα. — Η αλήθεια είναι πως ήρθα να σε δω μετά από τη συμβουλή ενός φίλου. — Π ώ ς τον λένε τον φίλο σου; — Τ ο ν γνώρισα σε μια σάουνα. Ούτε και που ασχο­ λ ή θ η κ α πολύ μαζί του. Αλλά ξέρεις τώρα γιατί μιλάνε οι άντρες. Για γυναίκες. Π ά ν τ α μιλάμε για γυναίκες. Εγώ του μίλησα για την περίπτωση μου και με συμβούλευσε να έρθω να σε δω. Να σε ρωτήσω για κάποια Κάρολ. Κ ά π ο ι α που του είχες προτείνει και ήταν πολύ κ α λ ή . Ακουμπούσε τώρα την πλάτη της στη ράχη της κα­ ρέκλας, με τα χέρια ακουμπισμένα πάνω στο τραπέζι, τα μπράτσα τεντωμένα για να διατηρήσει την απόσταση. Τα μάτια της ε ί χ α ν πάψει να είναι χαμογελαστά. Υπο­ λόγιζαν το μέγεθος της αλήθειας ή του ψέματος που της σέρβιρε ο πελάτης. —Δε θυμάμαι καμία Κ ά ρ ο λ . — Μ α δεν είναι ένα όνομα που το ξεχνάς εύκολα. Κι 268

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ επιπλέον, έχω και μια φωτογραφία της που η ίδια έδωσε στο φίλο μου και π λ η ρ ο φ ο ρ ι ο δ ό τ η μου. Η φωτογραφία της Ενκάρνα, που του είχε δώσει η Πάκα, βρέθηκε μπροστά στη γυναίκα και το αδύνατο φως του πορτατίφ τη μετέτρεψε σε μια ασήμαντη κίτρι­ νη λίμνη. Η ιέρεια την κοίταζε με μισό μάτι ενώ εξακο­ λούθησε να κοιτάει επίμονα τον Κ α ρ β ά λ ι ο . —Δε μου αρέσει καθόλου να κάνουν πάσα τα κορί­ τσια οι πελάτες μου. Δεν είναι καθόλου ευγενικό κι επιπλέον χάνω και την προμήθεια μου. — Ν α ι , αλλά αυτόν δεν τον ενδιέφερε πια γιατί θα 'φευγε από την Ισπανία ή από τη Βαρκελώνη. Δε θυμά­ μαι καλά τώρα. Η αλήθεια είναι ότι έκανα πολύ κ α ι ρ ό να το αποφασίσω. Πάνε πάνω από τρεις μήνες που έ χ ω αυτή τη φωτογραφία κι όπως μου 'χε πει ο φίλος μου η γυναίκα αυτή δεν ήταν πάντα διαθέσιμη. —Τέτοιες γυναίκες έχω πολλές. Το κάνουν κατά δια­ στήματα. Για κάποιο χ ρ ο ν ι κ ό διάστημα που βρίσκονται στην ανάγκη. —Αυτή όπως φαίνεται δεν πρέπει να ήταν από δω, γιατί εξαφανιζόταν κατά διαστήματα και επέστρεφε ξα­ νά. — Έ τ σ ι είναι. —Εσείς του την είχατε προτείνει; — Π ο λ ύ πιθανόν. Αυτή, πράγματι τώρα που το θυμά­ μαι έχει περάσει από δω. Χανόταν κι ύστερα πάλι ξα­ ναρχότανε κάθε τρεις ή τέσσερις μήνες. Ποτέ δε μου εξήγησε το λ ό γ ο . Ί σ ω ς να είχε υπογράψει τίποτε γραμ­ μάτια που έληγαν κάθε ενενήντα μέρες και να χρειαζό­ ταν κάποια βοήθεια. — Πώς μπορώ να τη βρω; — Έ χ ω τ ο τηλέφωνο της. — Θ α μου το δώσεις; —Δεν είναι μια γυναίκα φθηνή αυτή. —Εντάξει, δε λέω πως έχω τα πολλά λεφτά α λ λ ά 269

br/zav

τέλος πάντων έ χ ω να π λ η ρ ώ σ ω για ένα καπρίτσιο κι ιδιαίτερα αν η γυναίκα το αξίζει. Ακούμπησε το χέρι της πάνω στο τραπέζι και σκάλι­ σε ένα ακόμα νούμερο, πλάι σε αυτά που είχε γράψει πιο πριν. — Μ π ο ρ ε ί και να μην τη βρεις. Μ ο υ τηλεφώνησε πριν τρεις, τέσσερις μήνες κι από τότε δεν ξανακούστη­ κε. Αλλά τώρα είναι η σειρά της. Δεν έχει λείψει ποτέ εδώ και δυο χρόνια. Π ρ ι ν δεν ξέρω τι έκανε. Εγώ τη βλέπω σημειωμένη εδώ πέρα δυο χ ρ ό ν ι α τώρα. Αλλά, στο επαναλαμβάνω. Αυτό εδώ λειτουργεί σαν ένα γρα­ φείο συνοικεσίων. Εγώ φέρνω απλώς σ' επαφή τα άτομα που έχουν αυτή την α ν ά γ κ η . Το τι θα κάνουν μετά είναι δική τους υπόθεση, δεν είναι δική μου. Αυτό να γίνει σαφές. — Ε ί ν α ι σαφέστατο. —Δεν ξέρω. Δεν ξέρω. Είσαι πολύ μυστήριος. Θα φύγεις με αυτήν που περιμένει; —Κοίταξε, λέω να τ η ν καλέσω για ένα ποτό. — Κ α ι θα κάνεις πολύ καλά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τους τύπους. Γιατί είναι πολλοί αυτοί που έρχονται εδώ πέρα νομίζοντας ότι όλα εξαρτώνται από το γεγονός και μόνο ότι ήρθαν και μετά από αυτό κατακρίκ κατακράκ. Αν δε δεις αποτέλεσμα με τις άκρες που σου έδωσα ξανατηλεφώνησε σε δυο τρεις μέρες. Είπαμε, έχεις πλη­ ρωμένες πληροφορίες δυο μηνών. Σηκώθηκε δίνοντας του να καταλάβει ότι η ακρόαση τελείωσε και π ρ ο η γ ή θ η κ ε του Κ α ρ β ά λ ι ο για να εξηγή­ σει στην κοπέλα ότι εκείνος ο κύριος ήθελε να φύγουν από κει μαζί. Το κορίτσι κατέβηκε τα σκαλιά μπροστά από το ντετέκτιβ κουνώντας με χ ά ρ η το νεανικό σκελετό του και τον άφησε να τ η ν καλέσει για ένα καφέ μέχρι το μπαρ της γωνίας. Είπε στον Κ α ρ β ά λ ι ο πως πουλούσε στα σπίτια μια συσκευή για να φτιάχνουν σορμπέ. —Δεν το 'ξερα πως τα σορμπέ είχαν τέτοια ζήτηση. 270

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Η αλήθεια είναι πως η συσκευή χρησιμεύει ε π ί σ η ς για να φτιάξεις μαγιονέζα, να πλάσεις ζύμη, ακόμα και για αλλαντικά κι αν είσαι και λίγο επιδέξιος π ρ ο σ θ έ τ ο ­ ντας μια σειρά από ανταλλακτικά γλιτώνεις α π ό ένα σωρό εξαρτήματα και ηλεκτρικές συσκευές τ η ς κουζί­ νας. — Κ ι είναι πολύ α κ ρ ι β ή ; — Π α λ ι ά , ήταν αρκετά. Τώρα, βγάλανε αυτό που που­ λάω εγώ και έρχεται κάπου γύρω στις τριάντα χ ι λ ι ά δ ε ς . — Π ο υ λ ά ς πολλά; — Ό χ ι . Τώρα ξεκίνησα. Γι' αυτό άλλωστε εξακολου­ θώ να έρχομαι εδώ. Α, με την ευκαιρία, θέλεις να πάμε πουθενά αλλού; Τελικά, κατέληξαν να μιλούν για το νόθο γιο ή τ η ν κόρη της, ή για τον πατέρα που ήταν κακός ή άνεργος και την περίμενε στο σπίτι για να της μετρήσει τα πλευ­ ρά που είχαν γίνει κατακόκκινα από το α φ ρ ο δ ι σ ι α κ ό φως ενός meuble που μύριζε κλεισούρα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο άφησε δυο χιλιάδες πεσέτες να πέσουν στη μ ι σ ά ν ο ι χ τ η τσάντα από όπου εκείνη είχε βγάλει ένα κ α τ ά λ ο γ ο του μαγικού ηλεκτρικού μίξερ. —Δεν έχω διάθεση σήμερα. Ί σ ω ς μια άλλη μέρα. Δώσ' μου τον κ α τ ά λ ο γ ο . Το εργαλείο μου φαίνεται π ο ­ λύ χρήσιμο. — Μ α είναι. Κι ενώ απαριθμούσε τις καταπληκτικές δυνατότητες της συσκευής, ο καφές της πάγωσε. Και η α π ά ν τ η σ η τ η ς στις ερωτήσεις του Κ α ρ β ά λ ι ο για το πώς ε ρ χ ό τ α ν κανείς σε επαφή με την π ρ ο α γ ω γ ό βγήκε αβίαστα. Α π ό τις σελίδες του ριλάξ και των επαφών των εφημερίδων Ελ Περιόντικο και Λα Βανγκουάρντια, για παράδειγμα. Έ­ βαζε τον κατάλογο σ τ η ν τσέπη του και ετοιμαζόταν να φύγει, αλλά αυτή τη φορά ή τ α ν η σειρά της κ ο π έ λ α ς που επέμενε να παρατείνουν εκείνη την κουβέντα γ ι α τη ζωή και τη δουλειά. Και σε κάποια στιγμή έβαλε το χέρι τ η ς 271

br/zav

στην τσάντα της κι έβγαλε ένα βιβλίο λεπτό σαν φυλ­ λάδιο. — Τ ο έχεις διαβάσει; Το μονοπάτι της αυτογνωσίας, του γιόγκι Μαντασάρτι. Τώρα τα φιδίσια μάτια της δε ζητούσαν πλέον ούτε χρήματα, ούτε συντροφιά. Αναζητούσαν το μυστήριο της υπέρβασης.

Εγώ δε μοιάζω πλέον με λούστρο, Πέπε. Κατάντησα ζητιάνος, Πέπε, και μάλιστα ένας από αυτούς τους ση­ μερινούς ζητιάνους, γιατί πια ούτε οι ζητιάνοι δεν είναι όπως ήταν κάποτε. Θυμάσαι εκείνους τους εκπληκτι­ κούς ζητιάνους που κυκλοφορούσαν μετά τον πόλεμο; Κουλοί, κουτσοί, με κομμένα πόδια, μονόφθαλμοι, τυ­ φλοί, αλλά ήταν κάτι τύποι, ρε Πέπε, κι όχι αυτό το απολειφάδι των ζητιάνων που κυκλοφορούν σήμερα και σε κάνουν να βλαστημάς την ελεημοσύνη που σου ζητάνε κάνοντας πως σου καθαρίζουν το αυτοκίνητο ή λέγοντας πως είναι άνεργοι και πως πεθαίνουν τα παιδιά τους της πείνας. Αυτοί δεν είναι ζητιάνοι, είναι καινού­ ρια ιστορία. Κι εγώ είμαι από τους παλιούς, Πέπε, που όταν με βλέπει ο κόσμος με το κασελάκι στο χέρι νομί­ ζει πως μόλις βγήκα από το μουσείο. Τώρα όλος ο κό­ σμος έχει στο σπίτι του ένα μαραφέτι από αυτά που γυαλίζουν τα παπούτσια κι έχει πια χαθεί ο έρωτας για ένα καλογυαλισμένο παπούτσι που υπήρχε άλλοτε. Έ­ χεις δει εσύ τι φοράει σήμερα η νεολαία; «Ελβιέλες» ή πώς αλλιώς λέγονται. Πώς καθαρίζονται αυτά, ρε Πέπε; — Μ π ο ρ ε ί ς να μου βρεις μια διεύθυνση από ένα νού­ μερο τηλεφώνου; Ο Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο συγκράτησε το δοξάρι του βιολιού της βούρτσας του γυαλίσματος και πρόσφερε στον Καρβά­ λιο σαν απειλή το θέαμα των κούφιων και σάπιων δο272

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ντιών του, των κιτρινισμένων ματιών του, βουλιαγμένων και τσιμπλιασμένων, και της φαλάκρας του της γεμάτης υπολείμματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μπιμπίκια με πύο σαν καρφιά. — Τ ώ ρ α σε ακούω, δικέ μου. Αυτή είναι μια ερώτηση που ανήκει σε άλλες εποχές. Έ τ σ ι γίνονταν τότε οι δου­ λειές. Και μπορώ ακόμα να σου φανώ χ ρ ή σ ι μ ο ς , γιατί διατηρώ τις επαφές μου, και για μερικά πρόσωπα, ελά­ χιστα, ο λεγεωνάριος Φ ρ α ν θ ί σ κ ο Μ έ λ γ κ α ρ παραμένει πάντα ο λεγεωνάριος Φ ρ α ν θ ί σ κ ο Μ έ λ γ κ α ρ . — Κ α ι ποιος είναι αυτός; —Εγώ. —Δεν ήξερα ότι είχες αλλάξει όνομα. — Ε σ ύ νομίζεις ότι από τότε που γεννήθηκα με φώνα­ ζαν Μπρομούρο*; Πιστεύεις ότι τον πατέρα μου και τον παππού μου τους φώναζαν Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο ; Λ ο ι π ό ν σύμφω­ νοι, Πέπε; Έ λ α δώσ' μου αυτό το χαρτί. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο του έδωσε το χαρτί κι ο Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο το έπιασε προσεκτικά για να μη το λερώσει πολύ με τα μουντζουρωμένα του χέρια. Απομάκρυνε το χαρτί από τα μάτια του για να κατορθώσει να διαβάσει τους αριθ­ μούς. —Πέπε, έχεις κάνα ζευγάρι γυαλιά πάνω σου; -Όχι. — Π ο υ λες εγώ έχασα κάτι γυαλιά που είχα αγοράσει πριν από χρόνια και δε βλέπω τίποτε. Πρέπει να αγορά­ σω καινούρια, αλλά δε βρίσκω χ ρ ό ν ο να πάω μέχρι τ η ν αγορά στην πλατεία ντε λας Γκλόριας, εκεί υ π ά ρ χ ο υ ν για όλους γυαλιά, σωρός από γυαλιά. Φθάνει να έχεις υπομονή. Δοκιμάζεις μέχρι να βρεις αυτό που σου ται* Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο , σημαίνει β ρ ο μ ι ο ύ χ ο κ ά λ ι ο και είναι μια ουσία που την έ ρ ι χ ν α ν στο φ α γ η τ ό των φ α ν τ ά ρ ω ν για να δράσει α ν α φ ρ ο δ ι σ ι α κά. Ο ήρωας αυτός του Μ ο ν τ α λ μ π ά ν έχει μια εμμονή με αυτό το κ α ψ ό ν ι που νομίζει πως συνεχίζεται ως τις μέρες μας. (Σ.τ.Μ.) 273

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN ριάζει. Είναι πολύ πρώτα κι επιπλέον γλιτώνεις και τον οφθαλμίατρο. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο του άφησε δυο χιλιάδες πεσέτες πάνω στο ξύλινο κασελάκι, που γυάλιζε από την πολλή χ ρ ή ­ ση και τ η ν ιδιότητα του υποστηρίγματος του ηθικού του προτελευταίου λούστρου της κάτω μεριάς των Ράμπλας. —Γενναιόδωρος. Πάντοτε ήσουνα γενναιόδωρος. Δεν υπάρχουν πια κύριοι σαν και σένα, Πέπε. Γουστά­ ρω να σε βοηθάω κάπου κάπου. Εσύ και τέσσερα ζευγά­ ρια παπούτσια. Αυτό είναι όλο. Π ά λ ι καλά που εγώ με ένα κρασί και μία καλαμάρια στα κάρβουνα είμαι εντάξει. — Γ ι α τ ί δεν τακτοποιείς το θέμα της σύνταξης; —Δεν είμαι γραμμένος σαν λουστραδόρος. — Κ α ι σαν λεγεωνάριος; Σαν μέραρχος της Γαλάζιας Μεραρχίας; — Σ α ν λεγεωνάριος γράφτηκα με το όνομα κάποιου θείου μου και σαν μέραρχος δε νομίζω πως δικαιούμαι σ ύ ν τ α ξ η ς και επιπλέον δε φαίνομαι πουθενά. — Μ α πώς δε φαίνεσαι; —Δεν υπάρχω, Πέπε. Π ρ ι ν από μερικά χρόνια που π ή γ α να ζητήσω τα χαρτιά μου, μου είπαν πως πέθανα διασχίζοντας έναν ποταμό της Ρωσίας. Εγώ δεν ξέρω κολύμπι. Αν δεν ξέρω να κολυμπάω, πώς θα μπω σε ένα ρώσικο ποτάμι; Εσύ το καταλαβαίνεις, αλλά ο τύ­ πος σε εκείνο το γραφείο τίποτε. Ακριβώς για αυτό πνιγήκατε, γιατί δε γνωρίζατε κολύμπι, μου είπε, έτσι όπως στο λέω, με το ίδιο του το στόμα. Ακούστε, του απάντησα εγώ, εσείς πιστεύετε ότι μοιάζω με πεθαμένο; Πιστεύετε πως αν είχα πνιγεί θα ήμουνα τώρα εδώ; Ό χ ι . Και βέβαια, όχι. Κι αν βρίσκομαι είναι γιατί, μην ξέρο­ ντας κολύμπι, δε θα μπορούσε να με πείσει να περάσω ένα ποτάμι και μάλιστα ένα ποταμό της Ρωσίας, ούτε ο στρατηγός Μουνιόθ Γκράντες προσωπικά, π α ρ ' όλο το σεβασμό που του είχα, γιατί υπήρξε ο μεγαλύτερος 274

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ στρατηγός της Ισπανίας μετά το Ν α π ο λ έ ο ν τ α . Εσύ το καταλαβαίνεις. Εκείνος ο καλαμαράς όμως ή τ α ν πεισμέ­ νος ότι εγώ είχα πεθάνει γιατί δε γνώριζα κολύμπι. Ί σ ω ς τώρα οι σοσιαλιστές να το τακτοποιήσουν, ε Πέπε; Π ώ ς θα τους φανεί ένας πρώην μέραρχος της Γαλάζιας Με­ ραρχίας; — Π ο λ ύ καλά. Θα θέλουν να συμφιλιωθούν μαζί σου. —Άλλωστε εγώ δεν τους έκανα και τίποτε. Θα γ ρ ά ψ ω στον Αλφόνσο Γκέρα*, που είναι αυτός που συμπαθώ περισσότερο. Κοίταξε, Πέπε, είναι κάποια πράγματα στον Γκέρα που μου θυμίζουν το στρατηγό Μ ο υ ν ι ό θ Γκράντες. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε ξεφορτωθεί τον Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο και προχωρούσε τώρα προς την κατεύθυνση του λιμανιού από τη μεριά του ρεστοράν Αμάγια. Άκουσε τη φωνή του Μπρομούρο να του υπόσχεται τις π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς αμέ­ σως μόλις τις έβρισκε. Ή τ α ν η ώρα του α ρ χ α γ γ έ λ ο υ : «...κι ο αρχάγγελος ευαγγελίσασθαι τη παρθένω», μετέ­ διδαν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί. Αλλά στις Ράμπλας πε­ ρίμεναν ήδη οι πρωινές πόρνες, νέες όσο και η επιθυμία τους για φαΐ ή για ζ ω ή , κ ο ρ ί τ σ ι α μεταμφιεσμένα σε φθηνές πόρνες ή ίσως και να ήταν, στη διάθεση των πρώτων πελατών, βιαστικών επισκεπτών της π ό λ η ς που δεν μπορούσαν να περιμένουν την προστατευτική κάλυψη του σούρουπου. Η Τ σ ά ρ ο μόλις είχε σηκωθεί. Στο πρόσωπο της ήταν απλωμένη μια ά σ π ρ η μάσκα και τα μαλλιά της ήταν πιασμένα με ένα μαντίλι. Στο πλυ­ ντήριο των πιάτων μερικά π ο τ ή ρ ι α ουίσκι με τα παγάκια λιωμένα, ένα τασάκι γεμάτο αποτσίγαρα και δυο μισο­ τελειωμένα πούρα, που ά φ η ν α ν μια ταγκή μυρωδιά κα­ κ ή ς ποιότητας πούρου στο κλειστό σπίτι, μυρωδιά που απλώθηκε και στη γειτονική αυλή όταν ο Κ α ρ β ά λ ι ο * Αλφόνσο (Σ.τ.Μ.)

Γκέρα,

αντιπρόεδρος

του

ισπανικού

κοινοβουλίου.

275

br/zav

άνοιξε τα παντζούρια κι ένας ασθενικός ήλιος μπήκε χωρίς πολύ διάθεση στο δωμάτιο. —Άνοιξε, γιατί μυρίζει σαν στάβλος. Έ χ ε ι τόση υ­ γρασία επειδή είναι κοντά στο λιμάνι που βρομάει πά­ ντα κλεισούρα και δεν είναι να πεις πως δεν ανοίγω. Οι επισκέψεις του Κ α ρ β ά λ ι ο ήταν πολύ σπάνιες, για αυτό και η δικαιολογία πως ήθελε να κερδίσει χρόνο μεταξύ μιας κουβέντας που είχε με τον Μπρομούρο και μιας δουλειάς που δεν μπορούσε να της εξηγήσει, έκανε την Τ σ ά ρ ο να παραμένει επιφυλακτική. Με το ένα χέρι σε ένα μπολ για να μαλακώσουν τα πετσάκια των νυχιών, η Τ σ ά ρ ο αποσπώντας τ η ν π ρ ο σ ο χ ή της από το μανικιούρ της έριχνε πού και πού ματιές σε έναν Καρ­ βάλιο σ ι ω π η λ ό που έπινε γουλιά γουλιά μια κούπα καφέ με τσιντσόν*. —Δεν καταλαβαίνω πώς το πίνεις αυτό τέτοια ώρα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο δεν ήθελε να μιλήσουν για τη δουλειά της κι αναμφίβολα και η παραμικρότερη ακόμα παρέκ­ κ λ ι σ η του βλέμματος πάνω στους τέσσερις τοίχους του δωματίου είχε σαν αποτέλεσμα ερωτήσεις τέτοιες που από τη στιγμή που θα τις σκεφτόταν θα έπρεπε να τις απωθήσει. — Μ ή π ω ς ξέρεις πώς λειτουργούν τα σπίτια που φέρ­ νουν σε επαφή διαφορετικά μεταξύ τους πρόσωπα; — Μ έ σ ω των γραφείων συνοικεσίων. — Ό χ ι ακριβώς, συνοικεσίων. —Α, καλά, αναφέρεσαι σε αυτό. Λ ο ι π ό ν καλύτερα να μη μιλάς για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου. Γιατί μου έρχεται από κει ένας ανταγωνισμός που δεν μπορώ να τον αντέξω. Δεν ξέρω τι τους έχει πιάσει τους άντρες και πέφτουν σ' αυτό σαν τις μύγες. Για πιάσε εκείνες τις κομμένες σελίδες της εφημερίδας. Κ ο ί τ α εκεί που γρά* Τ σ ι ν τ σ ό ν , γ λ υ κ ό δυνατό π ο τ ό α π ό τ η ν ομώνυμη π ε ρ ι ο χ ή που βρί­ σκεται κ ο ν τ ά σ τ η Μ α δ ρ ί τ η . 276

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ φει «Επαφές» ή εκεί που λέει «Ριλάξ», χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν τα πάντα, κι ύστερα πες μου εσύ αν έ χ ο υ ν αυτό το δι­ καίωμα, αν υπάρχει ντροπή σήμερα κι αν υπάρχει σεβα­ σμός για τίποτε. Δεσποινίδα είκοσι δύο ετών ωραία ό χ ι επαγγελμα­ τίας, αεροσυνοδοί, μοντέλα και δεσποινίδες για συντρο­ φιά, νέες με πανεπιστημιακές γνώσεις... —Δεν ξέρω, αν θα πρέπει να γραφτώ σ' ένα ελεύθερο πανεπιστήμιο για άτομα άνω των είκοσι πέντε... ... ιδιωτικά διαμερίσματα πολυτελείας, έξοδοι, ξενο­ δοχεία και διαμονή όλα πληρωτέα με πιστωτική κάρτα. — Μ π ο ρ ε ί ς να πιστέψεις, Π ε π ί ν ι ο , ότι υ π ά ρ χ ο υ ν πε­ λάτες που θέλουν να π λ η ρ ώ σ ο υ ν με πιστωτική κάρτα; Κι όλα αυτά εξαιτίας αυτών των κυριών που νομίζουν πως είναι σούπερ μάρκετ. Μ α ρ ί α , είκοσι τεσσάρων ετών, υ π ά λ λ η λ ο ς σε μπου­ τίκ, ένα και εξήντα πέντε, πολύ αρμονική... — Τ ο αρμονική με ω. —Δε γράφεται με ω το αρμονική; Λοιπόν, ακόμα χει­ ρότερα, κοίταξε πόσες αγγελίες και α ν α λ φ α β η τ ι σ μ ό ς πάνε χαμένες. Κυρία τριαντάχρονη γεμάτη ζωντάνια έ χ ο υ σ α οικο­ νομικές δυσκολίες ζητάει τη βοήθεια τ α κ τ ο π ο ι η μ έ ν ω ν κυρίων. Ξεγέλασε τη γυναίκα σου μόνο αν αξίζει τον κόπο. Καταλανές χήρες ώριμες και θερμές. Είμαι ένα δεκαεννιάχρονο καπρίτσιο αν μπορείς να το ανεχτείς. Ιδιωτικό κλαμπ προσφέρει απελευθερωμένη γυναικεία συντροφιά, μη επαγγελματίες. Κ λ ε ί ν ω επαφές υ ψ η λ ή ς ποιότητας με διάφορες κυρίες και δεσποινίδες, μοναδι­ κή προϋπόθεση η μεγάλη διακριτικότητα και οι φερέγ­ γυοι πελάτες. Τζέσικα, είκοσι δύο ετών, με τέλειο σ τ ή ­ θος για την ισπανική μαλακία και σεξουαλικότητα σει­ ρήνας. Ψάχνεις τ η ν καλύτερη γλώσσα; Τρεις ανδαλουσιάνες σε περιμένουν στην Π ε λ ά γ ι ο πενήντα δύο... 277

br/zav

—Τώρα λουσιάνες, —Είναι υποκίνηση σεις.

πες μου κι εσύ τι το ιδιαίτερο έχουν οι ανδαούτε από το Ρέους να ήτανε. ένα σημάδι για τους συντοπίτες τους. Μ ι α για ακόμη στενότερες αυτονομιστικές σχέ­

— Μ α όχι, Πέπε, μα όχι, γιατί όλος αυτός ο ανταγω­ νισμός και η δημοσιότητα κάνει μεγάλη ζημιά στις σο­ βαρές. Για ψάξε, ψάξε καλύτερα. Μ έ χ ρ ι που υπάρχει και μία που λέει: μάνα και κόρη για λίγες μόνο μέρες. Το βρίσκεις σωστό αυτό; Κι ένας πελάτης μου που τους ζήτησε ταυτότητα για να διαπιστώσει αν όντως ήταν μάνα και κόρη σιγουρεύτηκε και βάσει της ταυτότητας πως ήταν. Κι όλη αυτή η φασαρία με το ντούμπλεξ λεσβιακό, το π ι σ ω κ ο λ λ η τ ό , τ η ν ι σ π α ν ι κ ή μαλακία, το «μαύρο φιλί» κι όλα τα συναφή για να μη συνεχίσω τώρα. Εγώ το έχω πει χίλιες φορές στους πελάτες μου: αν νομίζετε ότι εγώ μπορεί να έχω την παραμικρή σχέση με όλες αυτές τις αηδίες που κυκλοφορούν είστε γελα­ σμένοι. Το πιστεύω και θα εξακολουθήσω να το πιστεύω ώσπου ν' αποσυρθώ ή πεθάνω. Κι όλα τα υπόλοιπα είναι σαχλαμάρες και εκφυλισμός. Είναι ωραίο ένας άντρας να αναζητά και να βρίσκει πράγματα που κανονικά δε θα μπορούσε να τα βρει στη γυναίκα του, αλλά για πες μου εσύ τι σημαίνει αυτή η ανοησία της μάνας και της κό­ ρης ή της «εστανκέρας»* του Άμακορντ, όχι πες μου εσύ τι έχει αυτή η κυρία που διαφημίζεται σαν το κορί­ τσι του Ά μ α κ ο ρ ν τ . — Ε ν δ ι α φ έ ρ ο μ α ι κυρίως για τις επαφές, για το πώς λειτουργούν και το ποιος τις κινεί. — Κ ο ί τ α ξ ε , σε αυτή την ιστορία συμβαίνουν πολλά * Ε σ τ α ν κ ε ρ ί α ς , λέγονται σ τ η ν Ι σ π α ν ί α τα μαγαζιά που πουλάνε φ θ η ­ ν ό τ ε ρ α τ σ ι γ ά ρ α , σ π ί ρ τ α και γ ρ α μ μ α τ ό σ η μ α . Π α ρ ό μ ο ι α μαγαζιά υ­ π ά ρ χ ο υ ν και σ τ η ν Ιταλία, ένα τέτοιο μας έδειξε κι ο Φελίνι, στο Ά μ α κ ο ρ ν τ . (Σ.τ.Μ.) 278

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ παράξενα. Γενικά μπορεί να είναι κ ά π ο ι α που χ ρ η σ ι μ ο ­ ποιεί το σπίτι της σαν τόπο σ υ ν ά ν τ η σ η ς καλυμμένων ραντεβού κι από καιρό σε καιρό συγκεντρώνει μερικές μόνιμες μαθήτριες που τις προσφέρει σ α ν παντρεμένες που έχουν κάποιες δυσκολίες και που το κάνουν για μερικές βδομάδες ή γιατί, περνούν μια δύσκολη επο­ χ ή . Αλλά ένας πελάτης μου, πολύ κ α λ ό ς ο καημένος, από κάπου εδώ τριγύρω, κάπου κοντά σ τ η ν Τ α ρ α γ κ ό να, λοιπόν αυτός πήγε εκεί έτσι γ ι α α λ λ α γ ή και του έδωσαν τις διευθύνσεις. Λ ο ι π ό ν κάθε ραντεβού, όπως αποδείχτηκε στο τέλος ήταν ένα ακόμα μπέρδεμα γιατί όλες αυτές έπαιζαν θέατρο για να φάνε όσα περισσότερα χρήματα μπορούσαν και για να καταλήξεις στο κρεβάτι έπρεπε να περάσεις περιπέτειες ακόμα περισσότερες κι από τα μυστήρια του Φου Μ α ν τ σ ο ύ . Ή τ α ν φανερό πως η Τ σ ά ρ ο ανήκε σε άλλη ε π ο χ ή . Μ ι α νεότερη θα είχε φέρει σαν παράδειγμα «Τον πόλε­ μο των άστρων», αλλά η Τ σ ά ρ ο είχε μείνει ακόμα εκεί στο Φου Μ α ν τ σ ο ύ και δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί ξαφνικά ο Π ε π ί ν ι ο , που ήταν πάντα τ ό σ ο σοβαρός, την κοίταζε τώρα με ένα αμυδρό χ α μ ό γ ε λ ο . —Γελάς; Νομίζεις ότι σου λέω ψέματα; — Δ η λ α δ ή , μια γυναίκα που για ένα διάστημα, ό σ ο θέλει αυτή, έχει μια επαφή μπορεί μετά αν θέλει να ξεφύγει; —Ανάλογα. Αν δεν έχει χώσει τη μύτη του κανένας εξυπνάκιας, τότε ναι. Αλλά αν την έ χ ο υ ν πάρει μυρωδιά και ξέρουν ποια είναι, τότε μπορούν να τη βγάλουν στο κλαρί προκειμένου να συνεχίσει. Αυτό εξαρτάται επί­ σης από το π ό σ ο έξυπνη είναι και η ίδια. — Δ η λ α δ ή , μπορεί να γίνει και κ ά π ο ι ο ξεκαθάρισμα λογαριασμών; — Κ α ι βέβαια μπορεί. —Δεν είσαι όμως σίγουρη. —Δεν είμαι σίγουρη γιατί δεν ανακατεύομαι εκεί που 279

br/zav

δε με σπέρνουν. Στις φίλες που μου έκαναν πρόταση να μπω σε αυτήν την ιστορία, γιατί έχει περισσότερα χ ρ ή ­ ματα κι επιπλέον σου φέρονται και καλύτερα, γιατί υπο­ τίθεται πως δεν είσαι αυτό που στην πραγματικότητα είσαι, λ ο ι π ό ν τους είπα όχι, γιατί εμένα δε μου αρέσει να παίζω θέατρο. Και μπορώ να μείνω ως αυτή την ώρα, γιατί ο σύζυγος μου σχολάει στις εφτά. Ή είμαι κάπου υ π ά λ λ η λ ο ς και δεν μπορώ να φύγω πριν τις εννιά. Ή πάρε με στο γραφείο, αλλά μόνο μεταξύ δύο και τρεις γιατί τότε το αφεντικό μου τρώει για μεσημέρι. Αυτά είναι θεατρινισμοί, δεν είναι σοβαρά πράγματα.

Δε βρήκε τον Μπρομούρο στο π ό σ τ ο του στη γωνία της οδού Εσκουντέλιερς, ούτε στα μπαρ και τα καταγώ­ για της γύρω π ε ρ ι ο χ ή ς και στο γραφείο δεν είχε αφήσει κανένα μήνυμα. Σε ένα μπαρ της οδού Αρκ ντελ Τεάτρ ά φ η σ α ν να εννοηθεί πως ίσως τον ε ί χ α ν κλείσει στη στενή τ η ν προηγούμενη νύχτα, αλλά ο Μπρομούρο ή­ ταν ένας τύπος γνωστός στην αστυνομία και δε θα έμενε σε ο π ο ι ο δ ή π ο τ ε αστυνομικό τμήμα παραπάνω από το διάστημα που ή τ α ν εντελώς απαραίτητο για τ η ν αναγνώ­ ρ ι σ η . Στην π α ν σ ι ό ν που έμενε είχαν να τον δουν μέρες, π α ρ ' όλο που η ιδιοκτήτρια δεν ανησυχούσε διόλου για τ η ν υγεία του και άρχισε να φωνάζει στον Καρβάλιο πως αυτή δεν κρατούσε σημειώσεις για τα σούρτα φερ­ τά αυτού του γέρου παραλυμένου και ξενύχτη που της χρώσταγε τα νοίκια πέντε μηνών και πως αν μια μέρα ξαναγύριζε θα έβρισκε τη χαρτόκουτα του στη σκάλα. Α π ό ό,τι του ε ξ ή γ η σ ε στη συνέχεια η μαντάμ, η χαρτό­ κουτα ή τ α ν εκείνη μέσα στην οποία της είχαν φέρει την έγχρωμη τηλεόραση κι ο Μπρομούρο της τη ζήτησε για να βάλει εκεί μέσα όλα του τα υπάρχοντα. Ε ί χ α ν σβήσει πια τα φώτα στις Ράμπλας όταν ο Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο χτύπησε 280

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ την πόρτα του γραφείου του Κ α ρ β ά λ ι ο και ζ ή τ η σ ε κάτι δυνατό για να ξαναβρεί τη μιλιά του και τ η ν αξιοπρέ­ πεια του. — Τ α έχασα όλα σε μια νύχτα, Πέπε. Τώρα πια μπορώ να πεθάνω ήσυχος. Π ι ο αλαφιασμένος κι από τον Κ α ρ β ά λ ι ο ή τ α ν ο Μπι­ σκούτερ με αυτόν τον εντελώς ξαφνικό πεσιμισμό του αξύριστου λούστρου, βρόμικου και με αναμαλλιασμένες τις λιγοστές τρίχες που απέμεναν στο γ λ ο ι ώ δ η τάπητα των κροτάφων του. — Μ ε κλείσανε στη στενή χτες, Π ε π ί ν ι ο , ένας νεαρός αξιωματικός από αυτούς που έχουν βγάλει κι εγώ δεν ξέρω τι, κι εγώ με το χαμόγελο, καλά θα του δείξω εγώ του τύπου, της κακομοίρας θα γίνει μόλις θα κάνει την εμφάνιση του ο Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο στο τμήμα. Φθάνουμε κάποια στιγμή και πηγαίνω στο νούμερο που ή τ α ν επι­ φυλακή και του λέω ποιος είμαι. Τίποτε. Σαν να 'ταν εκεί κανένας τσιγγάνος. Ούτε που γύρισε να με δει ο τύπος. Απαιτώ να 'ρθουν ο Μ ι ρ α φ λ ό ρ ε ς ή ο Κοντρέρας, ξέρεις τώρα για ποιους σου λέω. Κ α ι ο Μ ι ρ α φ λ ό ­ ρες έχει πάρει σύνταξη και τον Κοντρέρας ξέχνα τον, γιατί είναι α π α σ χ ο λ η μ έ ν ο ς με άλλη υπόθεση. Κι εγώ με τα αρχίδια ακόμα πιο πρησμένα κι από το αιδοίο τ η ς Μπερνάντας, α ρ χ ί ζ ω να επικαλούμαι τα περασμένα, τη Γαλάζια Μ ε ρ α ρ χ ί α και μάλιστα με μεγαλύτερη αυτοπε­ ποίθηση κι από το Θεό τον ίδιο σε κείνες τις λαμπρές εποχές, που οι δρόμοι ήταν γεμάτοι πιστολέρος. Και δεν μπορεί ένας λιμοκοντόρος από αυτούς της ακαδημίας να μου λέει εμένα πως αυτά τα προσόντα θεωρούνται π λ έ ο ν ξεπερασμένα και μου το λέει με το μουσάκι του και μια φάτσα αριστερού διά α λ λ η λ ο γ ρ α φ ί α ς , γιατί εγώ αυτούς τους τύπους τους π α ί ρ ν ω αμέσως μυρωδιά, κι εγώ έναν που ήτανε αριστερός όλη του τη ζωή τον σέβομαι πραγ­ ματικά, αλλά έναν πρωτάρη αστυνομικό είτε είναι αρι­ στερός, είτε είναι δημοκράτης ή οποιαδήποτε άλλη τέ281

br/zav

τοια τερατογένεση, ε λ ο ι π ό ν όχι. Και με αφήνει εκεί ο τύπος χεσμένο εντελώς, κάθε φορά όλο και λιγότερο κύριο, σου μιλάω ειλικρινά Πέπε ντράπηκα για λογα­ ριασμό μου, τόσοι πυροβολισμοί, τόσες φορές που γύ­ ριζα με το φανελάκι το καταχείμωνο, γυμνός σχεδόν, και στο τέλος να μη με εμπιστεύονται κιόλας. Δεν είμαι άξιος της εμπιστοσύνης σου, Πεπίνιο. Δεν είμαι τίποτε. Σκατά είμαι. Ά φ η σ α τα α ρ χ ί δ ι α μου στο τμήμα. Πεσμέ­ να στο πάτωμα, ά χ ρ η σ τ α , σαν τα φλούδια δυο μούσμουλων. Μ ε ρ ι κ ά π ο τ ή ρ ι α ο ρ ο ύ χ ο * κι ένα σάντουιτς με τσορί­ θ ο * * που ετοίμασε ο Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ έκαναν τον Μπρομού­ ρο να ξαναβρεί το χαμένο του εαυτό. —Αλλά αύριο το πρωί κιόλας, μόλις συνέλθω, θα πάω εκεί και θα ζ η τ ή σ ω να δω τον Κοντρέρας και παρουσία του θα τα ψ ά λ λ ω λίγο στον χτεσινό β ραδινό πρωτάρη, θα τον κάνω εγώ να αλλάξει χ ί λ ι α χρώματα. Δεν άλλαξε η συμπεριφορά του ούτε όταν του είπα ότι ήμουν στη Γαλάζια Μ ε ρ α ρ χ ί α . Ή όταν του π λ η ρ ο φ ό ρ η σ α ότι ή­ μουν με αυτούς που μπήκαν στη Βαρκελώνη, τότε στην απελευθέρωση με το σ τ ρ α τ η γ ό Γιάγκουε. — Μ α αυτός πρέπει να ή τ α ν αγέννητος τότε. —Ούτε εγώ είχα γεννηθεί όταν έγινε αυτό της Κού­ βας και π α ρ ' όλα αυτά ήξερα πολύ καλά ποιος είναι ο Βέιλερ ή ο Π ο λ α β ι έ χ α . Είναι που δε μαθαίνουνε πια ιστορία, Πέπε. Η ιστορία περνάει κ ρ ί σ η . Ο κόσμος ζει για το σήμερα και μόλις που θυμάται τι έγινε χτες. — Μ ι α και μιλάμε για μνήμη, θυμάσαι τι σου ζήτησα; — Ε δ ώ είναι, Πέπε. Κι έδειξε με το δάχτυλο το κεφάλι του. Εδώ το έβαλα όταν είδα ότι στο αστυνομικό τμήμα δεν ήταν όπως άλλοτε. Φ ο β ή θ η κ α μήπως μου βρουν το χαρτί και μου δημιουργήσουν κι άλλα προβλήματα, * Ο ρ ο ύ χ ο , είδος τ σ ι κ ο υ δ ι ά ς α π ό τη Γ α λ ι κ ί α . (Σ.τ.Μ.) * * Τ σ ο ρ ί θ ο , λ ο υ κ ά ν ι κ ο α π ό χ ο ι ρ ι ν ό κρέας. (Σ.τ.Μ.) 282

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ γιατί δεν μπορείς πια ούτε στην αστυνομία να έχεις εμπιστοσύνη. Έ φ α γ α το χαρτί. Ύ σ τ ε ρ α , πέρασα τη νύ­ χτα επαναλαμβάνοντας τη διεύθυνση για να μην τ η ν ξεχάσω. Ο Μπρομούρο σήκωσε ψ η λ ά το κεφάλι και είπε χω­ ρίς να διστάσει καθόλου: —Λεωφόρος Βαλβιντρέρα, 67 Β, ισόγειο. — Κ ο ί τ α Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο μη μου τα μπερδεύεις. Ε γ ώ βλέ­ ποντας από τι αρχίζει το τηλέφωνο νόμιζα πως αυτό πρέπει να είναι κάπου εκεί στη Σαριά, αλλά ό χ ι και στο δρόμο μου για το σπίτι. — Ν α πεθάνω αυτή τη στιγμή, Πέπε άμα σου λέω ψέματα. Έ χ ω κάνει μια συμφωνία με τον εαυτό μου: ακόμα κι αν αυτό είναι το τελευταίο που θα έκανες σαν άνθρωπος οφείλεις να βρίσκεσαι πάντα στο ύψος των εντολών του Πέπε. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έβγαλε από ένα συρτάρι τον τ η λ ε φ ω ν ι κ ό κατάλογο με τα ονόματα των οδών κι έψαξε τη διεύθυν­ ση που του είχε πει ο Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο . Υ π ή ρ χ ε μόνο ένας αριθμός κι ή τ α ν αυτός που φιγουράριζε στο χαρτάκι που είχε σημειώσει η προαγωγός, και το όνομα του ιδιοκτή­ τη του αριθμού συγκράτησε τη ματιά του σαν να είχε κάποιο μαγνητικό πεδίο: Χουάν Π ο ν ς Σισκέλα. Άφησε το σώμα του να χαλαρώσει σ τ η ν περιστρεφό­ μενη πολυθρόνα και έπαψε να παρακολουθεί τ η ν κλαψιάρικη συζήτηση μεταξύ του Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ και του Μπρομούρο, ενώ μέσα του σ χ η μ α τ ι ζ ό τ α ν ή δ η μια υπο­ ψία. Σήκωσε το ακουστικό και τηλεφώνησε στις Ηλεκτροσυσκευές Αμπέρι, αλλά το τηλέφωνο χτύπαγε και ξαναχτύπαγε σαν να είχε παγιδευτεί σε ένα δίχτυ που δεν το άφηνε να φτάσει μέχρι το αντικείμενο, που τ ό σ ο βιαστικά αναζητούσε ο Κ α ρ β ά λ ι ο . Στη συνέχεια τηλε­ φώνησε σ τ η ν οικογένεια της Τ σ ά ρ ο και άκουσε σ τ η ν άλλη άκρη της γραμμής τη βαριά φωνή του άνεργου. Ό χ ι , η γυναίκα του δεν μπορούσε να έρθει. Ο Κ α ρ β ά 283

br/zav

λιο του είπε ποιος είναι και τον π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε πως ψά­ χνει τον Ν α ρ θ ί ς . —Δεν ξέρω τίποτε για αυτόν. Το μόνο που ξέρω είναι πως συνέλαβαν το γιο μου. Η γυναίκα μου έχει πάει στο τμήμα μήπως της επιτρέψουν να τον δει. — Μ α γιατί; —Δεν έδωσαν καμία ε ξ ή γ η σ η . Τον πήρανε κι αυτό είναι όλο. Ετοιμαζόταν το παιδί να πάει στη δουλειά του και του φέρθηκαν σαν να ήτανε κακοποιός. — Μ ή π ω ς θυμάστε πώς λεγότανε ο πατέρας του Ν α ρ ­ θίς; Θυμάστε αν το όνομα του ήταν Χουάν; — Ό χ ι . Δε θυμάμαι. Ξέρω πως τη μητέρα του τη λένε Νέους, δηλαδή Νιέβες, αλλά δε θυμάμαι το όνομα του πατέρα του. Αλλά τι σημασία έχει τώρα αυτό; Σας πα­ ρακαλώ αν τον βρείτε, πείτε του για τον Αντρες μου. Υπήρξε πάντα ένας καλός φίλος και θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Εσείς δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε; — Θ α κάνω ότι μπορώ. Θα κάνω ότι μπορώ, επαναλάμβανε μερικά λεπτά αρ­ γότερα σε μια Τ σ ά ρ ο αναστατωμένη, ειδοποιημένη από τη Μ α ρ ι κ ί τ α για τα καθέκαστα. — Π έ π ε , είναι χαμένοι, δεν ξέρουν τι να κάνουν. Πρώ­ τα αυτό με το γιο με τα ναρκωτικά που ούτε ξέρουνε πού θα τους βγάλει. Αλλά με τον Αντρες είναι η πρώτη φορά που τους συμβαίνει κάτι τέτοιο. Και δεν υπάρχει και τρόπος να βρούμε το Ν α ρ θ ί ς . Είναι σαν να 'χει εξαφα­ νιστεί. — Τ ώ ρ α αμέσως θα πάω να μιλήσω με τον Κοντρέρας, προσφέρθηκε ο Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο που στο μεταξύ είχε ξανα­ βρεί τις δυνάμεις του, επιθετικός μες στην κούραση του, αποφασισμένος να επιχειρήσει μια εκστρατεία ως την Αστυνομική Διεύθυνση. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο του ζήτησε να μην κινηθεί καθόλου για μερικές ώρες, μέχρι να βάλει σε μια σειρά τις σκέψεις του και να εξηγήσει το ξάφνιασμα του μπροστά στη 284

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σύμπτωση του επώνυμου, του αυτοδίδακτου καν του ι­ διοκτήτη του σπιτιού στη λεωφόρο Βαλβιντρέρα. Ούτε το προσωπικό τηλέφωνο του αυτοδίδακτου απαντούσε και δεν ήταν κ α τ ά λ λ η λ η η στιγμή τώρα για να α ρ χ ί σ ε ι να τον ψάχνει σε όλες τις σάουνες και τις αίθουσες μασάζ της πόλης. —Κατάλαβες γιατί σε κλείσανε στη στενή; —Λοιπόν ναι, γιατί υπάρχουν π ο λ λ ά τομάρια που κυκλοφορούν ελεύθερα κι έχουν κι όλους αυτούς τους καταστηματάρχες της Καταλωνίας, γιατί τη μια σκοτώ­ νουν έναν κοσμηματοπώλη και την άλλη έναν έ μ π ο ρ ο φαρμάκων και πρέπει να κουνάνε το σκελετό τους για να νομίζει ο κόσμος πως κινούνται λίγο περισσότερο. Αλ­ λά δεν υπάρχει κανείς πλέον που θα σταματήσει τ η ν εγκληματικότητα. Μπορεί να σταματήσει η τρομοκρα­ τία; Ό χ ι . Αφού δε βάζουν τους μισούς Βάσκους στη φυλακή και τους άλλους μισούς από αυτούς που μένουν δεν τους στέλνουν στη Βενεζουέλα, λ ο ι π ό ν δε γίνεται τίποτε. Και στις μεγάλες πόλεις τα ίδια γίνονται. Κυ­ κλοφορούνε πολλά κωλόπαιδα που βιάζονται να γ ί ν ο υ ν κάτι όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Κι αυτό το θέλει τόσο ο νεαρούλης με το λευκό πουκάμισο, όσο και ο δεκαεξάχρονος που κλέβει ένα αυτοκίνητο για να κάνει τη φιγούρα του, ή χτυπάει ένα φαρμακείο για να πάρει τη δόση του. Για να σου πω τ η ν αλήθεια, Πεπίνιο, εγώ γέρασα πια και όλα αυτά που έχω ζήσει γιατί να τα πετάξω στα σκουπίδια, αλλά αν ήμουνα νέος και έβλε­ πα αυτά που βλέπω, θα κρεμαζόμουνα, δε θα με πιάνανε εμένα κορόιδο, όχι, και γιατί να ανέβω αυτό το γ ο λ γ ο θ ά των χρόνων και άντε και δώσ' του και τη μια μέρα και την άλλη και τη μία αβαρία μετά τ η ν ά λ λ η , και στο τέλος να μη γίνεται απολύτως τίποτε; Ψ η λ ά το ηθικό, Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο , τον προέτρεπε ο Μ π ι ­ σκούτερ, έτσι όπως μόνο ο Κορτές θα εμψύχωνε τ η ν απογοητευμένη και αποδεκατισμένη στρατιά του ύστε285

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN ρα από την «Θλιμμένη Ν ύ χ τ α » , κι είχε κάτι από μια εμπνευσμένη δ η μ η γ ο ρ ί α πατριωτική εκείνη η αγόρευ­ ση του ξανθούλη, με το ένα χέρι ψηλά και τα μάτια καρφωμένα σ τ η ν επίδραση που θα είχαν τα λόγια του πάνω στην τρομακτική γεωγραφία του προσώπου του Μ π ρ ο μ ο ύ ρ ο . Ή τ α ν μια διευθέτηση των ορίων της ελπί­ δας στην πατρίδα όλων των κατατρεγμένων και ο Καρ­ βάλιο ζήτησε από τ η ν Τ σ ά ρ ο να πάει προς συνάντηση της Μαρικίτας, ενώ αυτός θα έκανε κάτι που δεν έπαιρνε α ν α β ο λ ή . Αυτό το κάτι συνίστατο στο να μπει στο αυ­ τοκίνητο του και να επαναλάβει την καθημερινή του διαδρομή για το σπίτι. Α λ λ ά αυτό ήταν μόνο μια επίφα­ ση που θα έπαιρνε τέλος στα ριζά του βουνού, εκεί που η φύση ξεφεύγει από τα όρια της π ό λ η ς και τα δέντρα και τα φυτά, φυλακισμένα πίσω από τους φράκτες μισογκρε­ μισμένων μονοκατοικιών, υπόσχονται την εγγύτητα του βουνού. Το σούρουπο έβαφε με το χρώμα του ξεραμένου αίματος όχι μόνο τους φράκτες των κολεγίων, αλλά και τις παρέες των παιδιών που επανακτούσαν ξανά την αί­ σθηση της ελευθερίας και τις μητέρες τις επιφορτισμέ­ νες με τα κ α θ ή κ ο ν τ α του σοφέρ και τα αυτοκίνητα που σαν απορημένα παχύδερμα δεν ήξεραν αν έπρεπε να π ρ ο χ ω ρ ή σ ο υ ν ή να κάνουν όπισθεν, να μείνουν ή να επιστρέψουν αυτό το φορτίο των εκπατρισμένων παι­ διών. Κ α ι λίγα μέτρα πιο κει, σκέφτηκε ο Καρβάλιο, μπορεί να ήταν ο τόπος του εγκλήματος.

Ή τ α ν σαν να εκμεταλλευόταν το χρόνο του διπλά. Σαν να δούλευε στο ίδιο του το σπίτι. Ο αριθμός που είχε σημειώσει ανταποκρινόταν σε ένα μικρό σαλέ ε­ γκαταλειμμένο εξωτερικά, λίγα μέτρα πιο πέρα από το σταθμό του Πέου ντε Φουνικουλάρ. Έ ν α ς τροχονόμος έβαζε σε τάξη τ η ν έξοδο των μαθητών ενός κολεγίου, 286

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ που έμοιαζε με ένα ποταμάκι μικρών μυρμηγκιών που κατευθύνονταν από το σ χ ο λ ε ί ο τους στο σταθμό του τρένου, κι ο ίδιος τ ρ ο χ ο ν ό μ ο ς του υπέδειξε αρκετά δυ­ ναμικά πως απαγορευόταν ν' αφήσει εκεί το α υ τ ο κ ί ν η τ ο του. Π ή γ ε ως τη γέφυρα λ ί γ ο π ρ ι ν το σταθμό κι ά φ η σ ε το αμάξι του σε ένα ερημικό δρόμο μπροστά α π ό μια μονοκατοικία με ψ η λ ό φ ρ ά κ τ η . Π ε ρ π ά τ η σ ε προς το σπί­ τι και βρέθηκε μπροστά από ένα ψ η λ ό συρματόπλεγμα πάνω στο οποίο ήταν καρφωμένο ένα π α λ ι ό φύλλο λα­ μαρίνας που έκρυβε τη θέα του κ ή π ο υ . Έ σ π ρ ω ξ ε τ η ν πόρτα που υ π ο χ ώ ρ η σ ε αμέσως. Η αυλή ή τ α ν στρωμένη με αμμοχάλικο κι ο πλακόστρωτος διάδρομος οδηγούσε στην κεντρική σκάλα ενός σπιτιού με αξιώσεις νεοκλα­ σικού κτίσματος. Αλλά ο κήπος δεν ή τ α ν άδειος. Δυο άνδρες τον π λ η σ ί α σ α ν . Ο ένας από αριστερά κι ο ά λ λ ο ς από δεξιά. Μπορεί κάπου να τους είχε ξαναδεί, το σί­ γουρο όμως ήταν πως τους αναγνώρισε από τις χειρονο­ μίες τους. —Ταυτότητα, παρακαλώ. — Π ο ι ο ι είστε; Του μιλούσανε σε ένα τόνο εντελώς υ π η ρ ε σ ι α κ ό . Αυ­ τός όμως που ρωτούσε δε χρειαζόταν τ η ν ταυτότητα του Καρβάλιο προκειμένου να τον αναγνωρίσει, μια ματιά ήταν αρκετή. —Ελάτε μαζί μας για ορισμένες διατυπώσεις. Η πόρτα του σπιτιού άνοιξε και πίσω της ή τ α ν ακόμα δυο αστυνομικοί, ενώ ή δ η μάντευες και τ η ν π α ρ ο υ σ ί α των υπολοίπων στο εσωτερικό του σπιτιού. Το σπίτι ήταν πιασμένο από παντού και είχε πέσει σ τ η ν π α γ ί δ α σαν πρωτάρης. Δεν επικαλέστηκε τα συνταγματικά του δικαιώματα και προτίμησε να μπει στο π ε ρ ι π ο λ ι κ ό παρά στο δικό του αυτοκίνητο. —Άσε που πάρκαρα και πολύ δύσκολα. Στη διαδρομή έστυβε το μυαλό του για να βρει πότε και γιατί η αστυνομία ξεκίνησε α ρ χ ι κ ά μια π α ρ ά λ λ η λ η 287

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN με κείνον πορεία και από κει κι ύστερα συνέπεσαν. Ή τους Αμπελιάν παρακολουθούσαν όλο αυτό το διάστη­ μα, ή αυτόν τον ίδιο, ή μπορεί να ήταν η προαγωγός που ανακίνησε το όλο θέμα. Έ π α ι ξ ε ς υπερβολικά μαζί της. Τ η ς φέρθηκες σαν ένας ντετέκτιβ μανιακός με τη δου­ λειά του ή σαν να 'χες βγει από κινηματογραφική ται­ νία. — Ο Κοντρέρας; — Ν α ι . Αυτός το 'χει χρεωθεί. Κι όταν του είπαμε στο τηλέφωνο ότι η αυτού εξοχότης Κ α ρ β ά λ ι ο έπεσε στο στόμα του λύκου, κόντεψε να πεθάνει από τα γέλια. —Γελάει κιόλας; — Π ό τ ε πότε. — Ν ό μ ι ζ α πως από τότε που πέθανε ο Φράνκο είχε ορκιστεί να μην ξαναγελάσει. — Ό χ ι του πέρασε. Ο Κ ο ν τ ρ έ ρ α ς παρουσιάστηκε πίσω από έναν τερά­ στιο σωρό φακέλων, ορισμένοι από τους οποίους νόμι­ ζες πως βρίσκονταν εκεί από την ε π ο χ ή του Τζακ του Αντεροβγάλτη. — Ό π α , τι βλέπω. Ο ιδιωτικός σούπερμαν. Μ η ν αρχί­ σετε να φωνάζετε. Με αυτή την ιστορία χάνετε την ά­ δεια σας. Κ α ι να είστε και ευχαριστημένος που το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να αλλάξετε επάγγελμα. Δεν έ χ ω χ ρ ό ν ο για χ ά σ ι μ ο και θα βγείτε κερδισμένος αν μας τα πείτε γ ρ ή γ ο ρ α και καλά. Ή θ ε λ α να 'ξερα ποιος διά­ ολος σας έμπλεξε σε αυτή την ιστορία, γιατί όπως ξέ­ ρετε αυτή δεν είναι μια απλή υπόθεση φόνου, αλλά κα­ θαρή σ φ α γ ή . — Ε ί μ α ι αναγκασμένος ν' αρνηθώ να αποκαλύψω τους πελάτες μου, κι αν με πιέσετε περισσότερο θα θεωρήσω πως με έχετε συλλάβει και θα καλέσω το δικηγόρο μου. —Α, ναι, αυτό σίγουρα κι όχι μόνον ένα, αλλά και δύο και τρεις όσους θέλετε. Συμφωνώ κι εγώ. Πρέπει να 288

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ βοηθάμε τον κόσμο να βγάλει το ψωμί του. Επικαλείστε το επαγγελματικό α π ό ρ ρ η τ ο , έτσι δεν είναι; —Ας πούμε πως ναι. —Ας πούμε πως ναι. Π ο ύ 'σαι, Ρεντουέλας γ ι α φέρε εδώ τα επαγγελματικά απόρρητα του κυρίου. Ο Ρεντουέλας πρέπει μάλλον να είχε βαρεθεί τη δου­ λειά του, μπορεί όμως και τη ζωή του, το θέμα πάντως είναι πως απομακρύνθηκε απελπιστικά αργά από το αδιάφανο κρύσταλλο που χώριζε το γραφείο του Κοντρέ­ ρας από το πλαϊνό. Ά φ η σ ε ανοιχτά, και μισό λεπτό αργότερα, κάτω από το π λ α ί σ ι ο της πόρτας, βρίσκο­ νταν ο Αντρές κι ο αυτοδίδακτος. Ο Αντρές φαινόταν συντετριμμένος, ο αυτοδίδακτος διατηρούσε εκείνο το κυνικό χαμόγελο αυτό όμως που υπερίσχυε ή τ α ν τα κοκκινισμένα του μάγουλα, γεγονός που δεν μπορούσε να παρερμηνευτεί, το ερύθημα το ε ί χ α ν προκαλέσει τα χαστούκια που είχε φάει ο αυτοδίδακτος, χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ώ ­ ντας απερίσκεπτα τις εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις. — Κ α ρ β ά λ ι ο , κοίτα μια... —Εσύ βγάλε το σκασμό! Ο βρυχηθμός του Κοντρέρας μούγκανε τον πολύξερο. —Αυτά είναι τα επαγγελματικά σας μυστικά; Λ ο ι π ό ν τώρα πια δεν ισχύουν. Πάρτε τους. Ο Κοντρέρας ξάπλωσε σ τ η ν πολυθρόνα και κοίταξε αφηρημένος τους φακέλους, μερικούς από τους ο π ο ί ο υ ς δε θα πρέπει να είχε ξεφυλλίσει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Κ ά π ο υ κάπου μάζευε τα φρύδια του για να μπο­ ρέσει να δει καλύτερα τον Κ α ρ β ά λ ι ο . — Κ α ι τώρα; Θα συνεχίσουμε να παίζουμε το κρυ­ φτούλι; Άνοιξε πάλι την κρυστάλλινη πόρτα. Ρεντουέλας, μήπως έχουμε τίποτε νεότερο; — Ζ η τ ά ν ε δικηγόρο. — Κ α ι οι δύο; 289

br/zav

— Ό χ ι . Μ ό ν ο αυτός με τα γυαλιά. Ο εξυπνάκιας. Τον άλλο δεν τον νοιάζει τίποτε. — Φ έ ρ ' τους μέσα. Και τώρα Κ α ρ β ά λ ι ο θα έχετε την ευκαιρία να δείτε πως δουλεύει η δημοκρατική αστυνο­ μία. Ρεντουέλας, τι έχουν παραδεχτεί ως τώρα; Ο Ρεντουέλας κοίταξε τον Κ α ρ β ά λ ι ο . —Λέγε, λέγε, ο κύριος είναι δικός μας άνθρωπος. —Ο γυαλάκιας λέει πως το σπίτι είναι δικό του και πως της το είχε παραχωρήσει για να βλέπει εκεί κάποιον γκόμενο. Αλλά δεν ξέρει τίποτε για το θάνατο της. Κι ο νεαρούλης επιμένει πως δεν ήξερε πως η θεία του συνα­ ντιόταν με κ ά π ο ι ο ν σε αυτό το σπίτι. — Τ ο όνομα του φίλου της. —Χινές Λαρίος Πέρεθ. Ναυτικός. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται εν πλω. Δεν ήξεραν με π ο ι ο καράβι, αλλά το εντοπίσαμε ή δ η , είναι το Ρ ό δ ο της Αλεξάνδρειας. — Π ο ύ βρίσκεται τώρα; — Σ τ ο ν Ατλαντικό, με πορεία για τη Βαρκελώνη. —Συνεργαστείτε με τη ναυτική αστυνομία και στείλ­ τε ένα τηλεγράφημα, έτσι ώστε αυτός ο Χινές να παρα­ μείνει κλεισμένος στην καμπίνα του με ευθύνη του κα­ πετάνιου του πλοίου. Πότε φθάνουν στη Βαρκελώνη; — Σ ε τέσσερις πέντε μέρες. — Γ ι α φέρε μου αυτούς τους δύο. Ο Αντρές βρισκόταν σε π λ ή ρ η κατάρρευση. Ο αυτο­ δίδακτος έδειχνε πιο φυσικός και έψαχνε να βρει μια καρέκλα να καθίσει λες και είχε αυτό το δικαίωμα. — Θ α κάτσεις άμα σου πω εγώ. Λοιπόν, για να δούμε αν θα ξεμπερδέψουμε με αυτό το γαμήσι μια ώρα αρχύ­ τερα. Ξέρουμε ήδη ποιος είναι ο δολοφόνος και τώρα πρέπει να μου εξηγήσετε γιατί καλύψατε έναν τέτοιο τύπο που έσφαξε μια γυναίκα σαν να ή τ α ν ένα πράγμα. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο άρχισε να τρέμει για την τύχη του προ­ σώπου του αυτοδίδακτου πάνω στο οποίο είχε εγκατα­ σταθεί εκ νέου ο σαρκασμός. 290

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Ε γ ώ είμαι υπεύθυνος για όλα. Ο φίλος μου ο Α­ ντρές δε γνώριζε πως εγώ δάνειζα το σπίτι μου στη θεία του. Ο Αντρές κουνούσε καταφατικά το κεφάλι του, σ α ν να προσπαθούσε να βεβαιωθεί κι ο ίδιος. —Ο φίλος σου ο Αντρές είναι αυτός που δουλεύει σ α ν τσάτσος σε μια αίθουσα μασάζ. Στα μάτια του Αντρές καθρεφτίστηκε η α γ α ν ά κ τ η σ η α έκανε ένα βήμα προς το μέρος του επιθεωρητή, που 5μως δεν ολοκλήρωσε εξαιτίας του Ρεντουέλας. — Ή σ υ χ α , βλάκα, δεν είσαι στον κινηματογράφο. — Εγώ δεν είμαι τσάτσος. Τ σ ά τ σ ο ς είναι ο... — Ή σ υ χ α , παιδί μου, μην πας γυρεύοντας για κάνα 5υο σφαλιάρες, γιατί όπου να 'ναι σου 'ρχονται. Εντά­ ξει, εντάξει σε πιστεύουμε. Εσύ κερδίζεις τη ζωή σου τίμια καθαρίζοντας ένα πορνείο. Κ ά π ο ι ο ς πρέπει να το κάνει κι αυτό. Και η θεία σου που είναι μια καθώς πρέ­ πει κυρία από το Αλμπαθέτε αποδεικνύεται πως έχει ένα γκόμενο που συναντάει στη Βαρκελώνη σ' ένα σπίτι του καλύτερου σου φίλου, με το ψευδώνυμο Κ ά ρ ο λ . Και· συ δεν έχεις ιδέα. —Σας το ορκίζομαι αυτός δεν ήξερε τίποτε. Για μένα ήταν κάτι σαν παιχνίδι, σας το ορκίζομαι. Ακόμα κι αν είναι ο καλύτερος μου φίλος δεν τον ενημερώνω για τις κινήσεις που κάνω καθημερινά. — Τ α ακούτε, Κ α ρ β ά λ ι ο ; —Δεν κάνω και τίποτε ά λ λ ο . —Τότε λοιπόν, εσείς τι συμπέρασμα βγάζετε από ό λ α αυτά; Αυτός ο κύριος ισχυρίζεται πως δε γνώριζε τίποτε για το έγκλημα, αλλά σας προσέλαβε για να το εξιχνιά­ σετε. Πετάχτηκε ο αυτοδίδακτος. —Αναγκάστηκα να το κάνω όταν έμαθα για το έ γ κ λ η ­ μα. Και η οικογένεια Αμπελιάν επίσης το έμαθε αρκετά αργά. 291

br/zav

—Δεκαπέντε, είκοσι μέρες αργότερα, όταν αναγνωρί­ στηκαν τα κομμάτια. Από τότε έχουν περάσει τρεις μή­ νες, αρκετά μεγάλο διάστημα ώστε εσείς, που είσαστε τόσο έξυπνος, να συσχετίσετε το έγκλημα με το σπίτι σας ώστε να μην αποκρύψετε ένα αποδεικτικό στοιχείο. Ρεντουέλας, γ ι α πες σε αυτόν τον κύριο πόσο μπορεί να φάει για αυτό. —Ισόβια. —Βρήκατε το πτώμα στο σπίτι μου; Ό χ ι . Τι αποδει­ κτικό σ τ ο ι χ ε ί ο σας έκρυψα; — Γνώριζες πως είχε ένα δεσμό στη Βαρκελώνη και δε μας είπες τίποτε, ούτε όνομα, ούτε επίθετο. —Δεν το συσχέτισα καθόλου με το φόνο. Γιατί άλ­ λωστε θα τη σκότωνε; — Θ α συνεχίσουμε όταν έρθουν οι δικηγόροι σας, γιατί εδώ είμαστε π ι ο δημοκρατικοί και από τον ίδιο το Θεό. Ειδοποιήστε τους δικηγόρους σας. — Ε γ ώ δεν έχω. —Ο δικός μου θα 'ναι και δικός σου. — Π ά ρ α πολύ καλά. Έ τ σ ι θα σας επισκέπτεται και τους δυο μαζί στη φ υ λ α κ ή . Θα σας έρθει και φθηνότε­ ρα. Πάρτε τους. Ο Κοντρέρας ή τ α ν ικανοποιημένος, σφύριζε και πα­ ρατηρούσε τον Κ α ρ β ά λ ι ο σαν να 'βρισκε παράξενη τη σιωπή του. — Μ ό λ ι ς έλυσα μια ά σ χ η μ η υπόθεση, πολύ ά σ χ η μ η . Περιμέναμε κ ά π ο ι ο σ τ ο ι χ ε ί ο που θα λειτουργούσε σαν καταλύτης. Το έλεγα συνέχεια σ' αυτούς. Έ τ σ ι δεν είναι; «Αυτοί» συμφώνησαν χ ω ρ ί ς ιδιαίτερη προθυμία. —Αύριο, μεθαύριο θα παρουσιαζόταν. — Κ α ι αυτό το καταλυτικό στοιχείο ήμουνα εγώ, με την επίσκεψη μου σ τ η ν π ρ ο α γ ω γ ό . — Έ τ υ χ ε . Ας πούμε ότι διατηρούμε καλές σχέσεις με τις κυρίες αυτού του είδους, εξαιτίας των πληροφοριών που μας δίνουν και μερικές φορές συμβαίνουν πράγματα 292

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ παράξενα. Κι όταν πάρουν μυρωδιά πως κάτι δεν πάει καλά, τι άλλο καλύτερο από το να καταφύγουν σε μας. Σε αυτή την περίπτωση υ π ή ρ χ ε ένας αρνητικός π α ρ ά γ ο ­ ντας που έκανε να περνάει ο καιρός. Οι περίοδοι που περνούσε το θύμα ανάμεσα σε δύο επισκέψεις στη Βαρ­ κελώνη. Αυτό έκανε την προαγωγό, όπως τη λέτε και σεις, να μην παραξενεύεται. Πίστευε απλά ότι θα ξανα­ εμφανιζόταν σύμφωνα με τις παράξενες συνήθειες της. Και τότε παρουσιάζεστε εσείς. Έ ν α σημάδι συναγερμού. Έ ρ χ ε τ α ι σε μας. Τ ι ς δείχνουμε τις φωτογραφίες. Αυτή είναι. Το τηλέφωνο. Το σπίτι. Ο ιδιοκτήτης. Αυτός ο εφταμηνίτικος. — Ο πολύξερος. —Ο αρχιβλάκας. Αυτός είναι από κείνους που νομί­ ζουνε ότι είναι έξυπνοι. Η αλήθεια είναι όμως ότι με ένα καλό δικηγόρο θα ξεμπλέξει εύκολα. Έ τ σ ι είναι πια οι καιροί. Εμείς καθαρίζουμε κι αυτοί λερώνουνε. Να δού­ με ποιος θα κερδίσει. Και σεις φύγετε, φύγετε π ρ ι ν το μετανιώσω, αλλά ο φάκελος σας συνεχίζεται, πώς να μη συνεχίζεται. — Μ η ν περιμένετε να σας ευχαριστήσω.

Εκείνη τη νύχτα η Τ σ ά ρ ο δεν μπόρεσε να εξυπηρε­ τήσει τους πελάτες της. Ο άνεργος κλείστηκε σ τ η ν τουαλέτα και η Μ α ρ ι κ ί τ α έκλαψε με τ η ν ψυχή της σ τ η ν αγκαλιά της ξαδέρφης της, ενώ ο Κ α ρ β ά λ ι ο π ρ ο σ π α θ ο ύ ­ σε να μαντέψει τι σκέφτονταν τα μικρότερα αδέρφια του Αντρές, ένα αγόρι δεκατριών χ ρ ο ν ώ ν κι ένα κορίτσι έντεκα. Τα παιδιά ή τ α ν καθισμένα σε μια γωνιά του τραπεζιού με τα χέρια τους στα μάγουλα τους, ε ί χ α ν κλάψει αλλά τώρα προσπαθούσαν να ε ξ η γ ή σ ο υ ν τον κόσμο στον οποίο βρίσκονταν, σαν να τον ανακάλυ­ πταν ξαφνικά. Η Μ α ρ ι κ ί τ α είχε τον καημό του παιδιού 293

br/zav

της που το συλλάβανε καν ταυτόχρονα του παιδιού που δουλεύοντας έπεσε τόσο χαμηλά, τόσο χαμηλά, δήλωσε κι ο άνεργος πριν κλειστεί στην τουαλέτα καν η Τ σ ά ρ ο π ρ ο σ π ά θ η σ ε να δικαιολογήσει τη δουλειά του παιδιού, ακόμα και να τ η ς δώσει κάποια αξία. — Ε ί ν α ι μέρη όπου όλα είναι πολύ προσεγμένα κι όποιος δε θέλει να πάρει το κακό παράδειγμα δεν το παίρνει. Η σκέψη αυτή π α ρ η γ ό ρ η σ ε κάπως τη Μαρικίτα, αλ­ λά από το μυαλό τ η ς περνούσαν άπειρες σκηνές που είχε απαγορέψει στον ίδιο της τον εαυτό, και στις οποίες ο γιος της παραβρέθηκε. Αυτό της Τσάρο ήταν άλλη ιστορία. Στο κάτω κάτω η Τσάρο δούλευε σπίτι της σαν να ήτανε μοδίστρα ή να έκανε Κοπτική ραπτική. Ο δικηγόρος του Ν α ρ θ ί ς τηλεφώνησε αργά το απόγευμα και ο επιφυλακτικός τόνος της φωνής του ή είχε να κάνει με την αμοιβή του, ή απλώς φανέρωνε μια κάποια σύνεση. Από νομική άποψη ο Ν α ρ θ ί ς την είχε πιο άσχημα, ακό­ μα κι αν επέμενε σ τ η ν άποψη του ότι δεν υπάρχει καμιά απόδειξη που να τον καθιστά ένοχο συγκάλυψης του εγκλήματος, κι ό σ ο ν αφορά τον Αντρές, αν δεν ήταν στη μέση το παράξενο επάγγελμα του, κανένας δικαστής δε θα τον προφυλάκιζε. — Ε λ π ί ζ ω ότι θα βγουν και οι δύο με εγγύηση καν ότι δε θα μείνουν στη φυλακή μέχρι να γυρίσει ο ναυτικός. —Καν τι ε γ γ ύ η σ η θα πληρώσουμε εμείς, παιδάκι μου; Η Τ σ ά ρ ο προσφέρθηκε να τους δώσει τις οικονομίες της και λέγοντας το αυτό έριξε μια ματιά στον Καρβάλιο, αλλά απέσυρε το βλέμμα της όταν είδε ότι εκείνος δεν είχε κανένα π ρ ό β λ η μ α . Κάπου κάπου έφθαναν μέχρι αυτούς οι γροθιές που έδινε ο σύζυγος πάνω στην πόρτα της τουαλέτας, όχι για να βγει, αλλά για να τους υπενθυμίσει ότι ήταν κλεισμένος εκεί μέσα μαζί με τον καη­ μό του. 294

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — Ά φ η σ ε τον, Μ α ρ ι κ ί τ α , άσ' τον να ξεσπάσει, τουλά­ χιστον έτσι δεν τα βάζει με κανέναν. Ο Καρβάλιο ή τ α ν ενοχλημένος ή αγχωμένος από όλη αυτή την ιστορία, ίσως και να τον ε ν ο χ λ ο ύ σ ε το γεγονός πως κι ο ίδιος είχε αρχίσει να αγχώνεται λόγω αυτού του δράματος κι επιπλέον ένιωθε και μια περίεργη στενοχώ­ ρια γι' αυτά τα παιδιά που απέρριπταν συνεχώς τη συμ­ βουλή της μητέρας τους να βάλουν μια μπουκιά στο στόμα τους, να τους ζεστάνει κάτι, και αυτά όλο, ό χ ι μαμά, όχι, μα δεν έχουμε όρεξη, μαμά. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σκέφτηκε να τους πει να πάνε στα λουκάνικα Φρανκ­ φούρτης γιατί υπέθετε πως η ιδέα θα τα ενθουσίαζε, αλλά συγκρατήθηκε γιατί του φάνηκε γελοίος ο ρόλος του θείου τσόντα και γιατί δεν ήθελε να είναι υπεύθυνος της παραμόρφωσης του γούστου των παιδιών. Στις δύ­ σκολες καταστάσεις είναι που δοκιμάζεται η σταθερό­ τητα των απόψεων μας, ειρωνεύτηκε ο Κ α ρ β ά λ ι ο τον ίδιο του τον εαυτό. Έ μ ε ι ν α ν λοιπόν, εκείνη τη νύχτα τα παιδιά χωρίς αδερφό, χωρίς λουκάνικα Φρανκφούρ­ της και το πιθανότερο χωρίς βραδινό φ α γ η τ ό . Η Τ σ ά ρ ο προσπάθησε να πείσει τ η ν ξαδέρφη τ η ς να τ η ν αφήσει να πάρει τα παιδιά. Θα είναι πιο ή σ υ χ α στο σπίτι. Στο σπίτι σου; Ο τρόμος που ζωγραφίστηκε στο π ρ ό σ ω π ο της Μαρικίτας, άθελα της ίσως, ή τ α ν τ ό σ ο φανερός και έκανε τόσο κακό σ τ η ν Τσάρο, που έκλαιγε σε ό λ ο το δρόμο από τη Μ ο ν τ κ ά δ α ως τη Βαλβιντρέρα, όπου ο Κ α ρ β ά λ ι ο της πρόσφερε κατάλυμα, φ α γ η τ ό και π α ρ η γ ο ­ ριά. Έ κ λ α ι γ ε η Τ σ ά ρ ο για κείνο που συνέβη στον ανι­ ψιό, για την π ε ρ ι φ ρ ό ν η σ η της ξαδέρφης της και γ ι α τ η ν ιστορία της πεθαμένης. — Π ώ ς του κατέβηκε κι αυτού του παιδιού να κάνει μια τέτοια βαρβαρότητα; Γιατί να τ η ν κατασφάξει έτσι; Κάθε άνδρας μπορεί να έχει και τις κακές του στιγμές και μάλλον θα πρέπει να έμαθε αυτό που δεν ήξερε, ότι δηλαδή αυτή έκανε αυτό που έκανε. Ακόμα και αυτή, 295

br/zav

ακόμα κι αυτή. Πέπε, εσύ νομίζεις ότι είχε ανάγκη να το κάνει αυτό; Οικονομική ανάγκη; Το έκανε από βί­ τσιο; Δεν της έφθανε ο Χινές; Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ήθελε να ξεχάσει την ιστορία. Ό σ ο για τον αυτοδίδακτο όταν έβγαινε θα του έδινε το λογαρια­ σμό κι ύστερα θα αναλάμβανε μια καινούρια υπόθεση. Ή τ α ν η τελευταία φορά στη ζωή του που αναλάμβανε μια υπόθεση σ τ η ν οποία ήταν μπλεγμένο και κάποιο κοντινό του πρόσωπο και ε ν ο χ λ ή θ η κ ε με τον ίδιο του τον εαυτό που αμφέβαλλε για τη λογική της πράξης του δολοφόνου. —Άντε τώρα να καταλάβεις. Δεν ήξερε τι να το κάνει το πτώμα και σκέφτηκε ότι τεμαχισμένο θα το ξεφορτω­ νότανε ευκολότερα. Ακούγοντας το έτσι ειπωμένο δυνατά του φάνηκε πως μπορεί να είχε κάποια βάση και έτσι φάνηκε και στην Τ σ ά ρ ο που ψέλλισε ένα μπορεί και τον άφησε να την οδηγήσει στη Βαλβιντρέρα ενώ παρατηρούσε με τα μά­ τια ανοιχτά αναμνήσεις και εικόνες που μόνο αυτή έ­ βλεπε. — Ε ί ν α ι ωραίο το Αγκίλας, Πέπε; — Ν α ι . Έ χ ε ι τη χ ά ρ η του. Και κυρίως το Αγκίλας όπως ήταν παλιά, π ρ ι ν προσπαθήσει να μοιάσει με το Μπενιντόρμ. Τα λιμανάκια. Η πυκνή βλάστηση στον π α ρ α λ ι α κ ό δρόμο. — Μ ι α μέρα θα ξαναγυρίσω. — Π ώ ς θα ξαναγυρίσεις αφού δεν έχεις πάει ποτέ; — Ε ί ν α ι σαν να έ χ ω πάει.. Η μητέρα μου μου μίλαγε για όλα αυτά με τόσο ενθουσιασμό. Η καημένη ήταν η μοναδική φορά που έφευγε από το σπίτι και συναντούσε όλον εκείνο τον κόσμο, πενήντα χ ρ ό ν ι α μετά, τους θεί­ ους της, την ξαδέρφη της, εσύ δεν ξέρεις π ό σ ο τ η ν αγα­ πούσε τη Μ α ρ ι κ ί τ α και μετά την Ενκάρνα. Η μητέρα μου θυμόταν ολωνών τα γενέθλια, όλων, Πέπε. Ακόμα 296

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ και των συγγενών που ποτέ δεν είχε δει. Ή θ ε λ ε να αι­ σθάνεται πίσω της μια μεγάλη οικογένεια. Και μετά από λίγο: — Η ζωή είναι ένα σκατό, Πέπε. Ί σ ω ς η ζωή σου να είναι ένα σκατό, Τ σ ά ρ ο , σ κ έ φ τ η κ ε ο Καρβάλιο, και η δική μου, αλλά δεν αξίζει να στενο­ χωριέσαι. Π ρ ό σ φ ε ρ ε σ τ η ν Τ σ ά ρ ο αυτό που του ζήτησε, ένα σάντουιτς με ψωμί του τοστ, από αυτά που κάνεις τόσο καλά, Πέπε, με λάδι, μαρούλι, αγγουράκι, τυρί, μορταδέλα και φέτες ντομάτας και τ η ν άφησε να κλά­ ψει με τις ώρες. —Αν τον αφήσουν με εγγύηση και τη δώσω εγώ, θα μείνεις απλήρωτος. — Θ α με πληρώσει ο αυτοδίδακτος. —Ποιος; - Ο Ναρθίς. — Π έ π ε , δε μου αρέσει καθόλου αυτός. Είναι πολύ μπερδεψιάρης. Τι διπροσωπία: ήξερε για τ η ν ξαδέρφη μου, της είχε νοικιάσει το σπίτι του και δεν έλεγε τίπο­ τε. Γιατί; —Χρειάζομαι μερικές ώρες για να το ξ ε χ ά σ ω και άλλες τόσες για να το ξανασκεφτώ και ίσως βρω τη λύση. Αλλά τώρα δεν έχω όρεξη. Η Τσάρο κοιμήθηκε στον καναπέ. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο μέ­ τρησε τις απαλές ακόμα ρυτίδες της, πρόσεξε τ η ν ανε­ παίσθητη πτώση των παρειών, τις ζάρες σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή του λαιμού και προσπάθησε να σβήσει με την ψ ί χ α των δαχτύλων το πέρασμα του χ ρ ό ν ο υ . Η ωριμότητα τ η ς Τ σ ά ρ ο ήταν η προαγγελία των γηρατειών της. Π έ ρ α σ ε ένα μεγάλο μέρος της νύχτας σκαλίζοντας τη φωτιά και του 'ρθε η επιθυμία να κοιμηθεί όταν πια ά ρ χ ι σ ε να φέγγει και η π ό λ η σηκωνόταν από τα ριζά του βουνού σαν μια μακέτα κάτω από την καλπάζουσα μόλυνση σαν να βρισκόταν κάτω από ένα μαύρο στέγαστρο. Ξάπλωσε στο κρεβάτι και μερικές ώρες αργότερα τον ξύπνησε το 297

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN τηλέφωνο. Σ τ η ν άλλη μεριά της γραμμής ακούστηκε η ήρεμη και διδακτική φωνή του δικηγόρου. —Ο πελάτης μου βγαίνει σε δυο ώρες. Του όρισαν μια εγγύηση ενός εκατομμυρίου. — Γ ι α ποιον πελάτη μου μιλάτε; Νόμιζα πως είχατε δύο. —Δυστυχώς ο δικαστής αποφάσισε π ρ ο σ ω ρ ι ν ή φυλά­ κιση του Αντρές χ ω ρ ί ς εγγύηση. Εν μέρει επηρεάστηκε από την εντύπωση που προκαλεί η δουλειά του κι από την άλλη χρειάζονταν ένα όμηρο ώσπου να επιβεβαιω­ θεί η σ ύ λ λ η ψ η του Χινές Λαρίος. Πιστεύω πως είναι ζήτημα ημερών. Μ ί λ η σ α με τον δον Ν α ρ θ ί σ ο και υπο­ σχέθηκε να πληρώσει την εγγύηση του φίλου του αμέ­ σως μόλις ο δικαστής την ορίσει. Πιστεύω ότι η όλη υπόθεση θα έχει ευνοϊκή έ κ β α σ η . Θα είχατε την καλο­ σύνη να τα μεταβιβάσετε όλα αυτά στη μητέρα του Α­ ντρες; — Κ α ι γιατί δεν το κάνετε εσείς; — Π ρ ο σ π ά θ η σ α να το κάνω, αλλά απάντησε ένας τύ­ πος αγενής στο τηλέφωνο που μου 'λεγε κάτι ασυναρ­ τησίες. Η θέση του ήταν πολύ α π λ ή : Οι πλούσιοι έξω και οι φτωχοί στη στενή. Ή τ α ν αδύνατον να συνεννοη­ θώ μαζί του. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο έκλεισε το τηλέφωνο, και πήγε στον κ ή π ο , να επανορθώσει όλη αυτή την εγκατάλειψη των φυτών, ευγνωμονώντας τα πεύκα για τη θέληση τους να επιβιώσουν π α ρ ' όλες τις αντίξοες συνθήκες, όταν ξαφ­ νικά πέρασε κάτι από το μυαλό του που δεν έπαιρνε αναβολή και τον ανάγκασε να γράψει ένα σημείωμα, να το αφήσει πλάι στην κοιμισμένη Τ σ ά ρ ο και να μπει στο αυτοκίνητο με κατεύθυνση προς τη Μοντκάδα. Από ένα τηλεφωνικό θάλαμο τηλεφώνησε στους γονείς του Αντρές και απαίτησε να έρθει στο τηλέφωνο η γυναίκα, αδιαφορώντας για τις κλάψες του άνεργου. Δεν την ά­ φησε και πολύ ή σ υ χ η , αλλά στο βάθος είχε τη διάθεση 298

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ να ελπίζει. Ύ σ τ ε ρ α π ή γ ε στις Ηλεκτροσυσκευές Αμπέρι. Π α ρ ' όλο που ή τ α ν εργάσιμη μέρα, το μαγαζί ή τ α ν κλειστό και μέσα από τις γρίλιες μπορούσες να διαβά­ σεις σε ένα σημείωμα πως το κατάστημα θα παραμείνει κλειστό για μερικές μέρες λόγω οικογενειακών υποθέ­ σεων. Έ κ α ν ε τον κύκλο του τετραγώνου και στάθηκε στο δρομάκι, όπου ήταν και η έξοδος του π ί σ ω μέρος του μαγαζιού. Από το πόστο του, η είσοδος στο δρομάκι ήταν μια πόρτα α ν ο ι χ τ ή σε οτιδήποτε ή σε τίποτε. Ο αυτοδίδακτος κάλλιστα θα μπορούσε να γλείφει τις π λ η ­ γές του κάπου αλλού, αλλά η λογική του τον είχε οδη­ γήσει εδώ και το συμπέρασμα του ή τ α ν σωστό, γιατί στις δύο το απόγευμα ο συφοριασμένος πρόβαλε σ τ η ν πόρτα, κοντοστάθηκε λίγο όταν διέκρινε τον Κ α ρ β ά λ ι ο , αλλά μετά π ρ ο χ ώ ρ η σ ε με σιγουριά προς το μέρος του, δίνοντας του έτσι την ευκαιρία της επιβεβαίωσης μιας φάτσας ασήμαντης, εξαθλιωμένης και όπως πάντα χολερικής, αλλά πιο ικανοποιημένης από ποτέ άλλοτε.

Η εσωτερική αυλή, η μυστική πόρτα, η δ ι α κ ό σ μ η σ η κάτι μεταξύ εμπορίου και κουλτούρας, ένα υποτιμημένο παιχνιδάκι, στο οποίο ο Ν α ρ θ ί ς επέστρεφε σ α ν να το επανακτούσε ύστερα από μια μεγάλη απουσία κι ο Κ α ρ ­ βάλιο σαν να αναζητούσε το τέλος μιας ιστορίας. — Ή λ π ι ζ α πως θα με αφήνατε μερικές ώρες να ξεκου­ ραστώ. — Ή ρ θ α ν α πληρωθώ. —Βρήκατε τ ο δολοφόνο; Αισθάνομαι βρόμικος. Έ χ ω ένα ντους σε αυτό το δωματιάκι. Βγαίνω αμέσως. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο κάθισε στην άκρη του τραπεζιού, άκου­ σε τις σταγόνες του νερού που έσταζαν πάνω στο πλα­ στικό δάπεδο, τις διακοπές που έκαναν τα χέρια του αυτοδίδακτου, σκορπίζοντας στο κορμί του κάθαρση 299

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN και ελευθερία. Ακολούθησε ένα διάστημα σιωπής και λίγο αργότερα παρουσιάστηκε στα μάτια του Καρβά­ λιο ένα πρόσωπο που είχε ξαφνικά γίνει γέρος, π α ρ ' όλο που θύμιζε έναν έφηβο φρεσκοπλυμένο και κακοξυρισμένο, τυλιγμένο σε μια καφέ πετσετέ ρόμπα. — Τ ι αηδία κι αυτά τα κελιά. Πάνε χ ρ ό ν ι α τώρα από τότε που με ε ί χ α ν ξανασυλλάβει, γιατί έβαλα μια senyera* στο Σινκ δ ' Ό ρ ο ς , ήμουν παιδί, τότε, και δεν έχει αλλάξει τίποτε. Η ίδια χολέρα. Η ίδια φ ρ ί κ η . Διά­ βασα σε κάποια εφημερίδα πως επισκέφθηκε τις φυλα­ κές ο σ ο σ ι α λ ι σ τ ή ς υπουργός της Κυβέρνησης. Θα πρέ­ πει να του έδειξαν τη σουίτα του ανώτερου διευθυντή. —Εκεί που έμεινε ο Αντρές. — Ό χ ι ακριβώς εκεί. Αυτόν τον μετέφεραν κατευθείαν από το δικαστήριο στη φυλακή. Είναι όμως θέμα ημε­ ρών. Αισθάνομαι υπεύθυνος για ό,τι έγινε και θα πλη­ ρώσω τ η ν ε γ γ ύ η σ η , αλλά είναι απαραίτητο να γυρίσει ο ναυτικός. — Τ ο ν γνωρίζετε; — Κ α τ α λ α β α ί ν ω πως είσαστε περίεργος να μάθετε όλα όσα δεν ξέρετε. Η ιστορία είναι κατά κάποιο τρόπο γοητευτική, ήταν από την α ρ χ ή και εξακολούθησε να είναι γιατί έβαλα και εγώ το χεράκι μου. Και αυτό το λέω εδώ, χ ω ρ ί ς μάρτυρες. Θα το αρνηθώ έξω από δω. Αυτό το δωμάτιο είναι σαν να μην υπάρχει. —Ο αυτοδίδακτος βάζει ένα διπλό ουίσκι. Ο Καρβά­ λιο δε θέλει να πιει. Βρίσκεται στο έλεος του πελάτη του κι αρχίζει να σκέφτεται δυνατά: —Η Ενκάρνα ταξίδευε στη Βαρκελώνη για να ξεφύ­ γει από τη μετριότητα μιας ύπαρξης που προερχόταν από την επαρχία και μια ωραία μέρα βρίσκει στο δρόμο το παλιό της φλερτ. Συνέβη αυτό που ήταν επόμενο να συμβεί και οργάνωσε έτσι τη ζωή της ώστε τα ταξίδια * Senyera, η σ η μ α ί α της Κ α τ α λ ω ν ί α ς . (Σ.τ.Μ.) 300

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ της στη Βαρκελώνη να συμπίπτουν με τις αφίξεις του Ρόδου της Αλεξάνδρειας, αλλά κάτι μεσολάβησε κι αυ­ τό που αρχικά ήταν μια μοιχεία υποχρεωτική σ χ ε δ ό ν και παρορμητική μετατράπηκε σε μια αποτρόπαια ιστο­ ρία πορνείας, εγκλήματος και σαδισμού. Και σε αυτό το κάτι, χωρίς αμφιβολία, συμμετείχατε και εσείς, κύριε Πονς. Δεν ξέρω πως αλλά πρέπει να ήρθατε σε επαφή μαζί της και να της προτείνατε μια ερωτική φωλιά, που αυτή χρησιμοποιούσε τόσο για τις καθαρά ερωτικές τ η ς συναντήσεις, όσο και για τις εμπορικές... — Γ ι α τις ερωτικές όχι. Ή πολύ στην α ρ χ ή . Α λ λ ά συνεχίστε να σκέφτεστε δυνατά, με χαλαρώνει. Σε λ ί γ ο θα σας πω κι εγώ. —... Ί σ ω ς να ήταν και μια ερωτική σχέση π α ρ ά τ α ι ρ η , όπως άλλωστε γίνεται συνήθως, και ο ναυτικός να αγνο­ ούσε την αλήθεια, όλη την αλήθεια για τη δ ι π λ ή ζωή της Ενκάρνας ως τ η ν ημέρα που την ανακαλύπτει και τη σκοτώνει. Ή ίσως να τη σκότωσε κάποιος πελάτης. Ή εσείς ο ίδιος... — Μ η γίνεστε η λ ί θ ι ο ς . Αν την είχα σκοτώσει εγώ δε θα βοηθούσα να αρχίσει αυτή η έρευνα. —Αυτό είναι ένα ά λ λ ο θέμα συζήτησης. Εσείς, κύριε Πονς, μαθαίνετε γ ι α το έγκλημα και ξέρετε ότι αν η αστυνομία π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι θα βγουν και οι δικές σας ευθύ­ νες στη φόρα, αλλά δεν είστε σε θέση να πάρετε τ η ν πρωτοβουλία και να πάτε να ομολογήσετε γιατί δεν μπορείτε να πείτε πως γνωρίζετε κάτι για το έγκλημα. Έ τ σ ι λοιπόν περνάτε σαν ένα σ τ ο ι χ ε ί ο π α θ η τ ι κ ό , που συμπεριφέρεται σαν ρυμουλκό προκειμένου να μη θεω­ ρηθεί ύποπτος. Σε μια δεδομένη στιγμή εμφανίζεται η αστυνομία και πρέπει να παραδεχτείτε κάποια πράγμα­ τα: πως γνωρίζατε το θύμα, πως του δανείζατε το σπίτι σας και τίποτε περισσότερο. Και για να φτάσει η αστυ­ νομία ως αυτό το σημείο της αλήθειας και της απελευ­ θέρωσης ταυτόχρονα, χρειάζεστε κ ά π ο ι ο ν που θα ανα301

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN κινήσει την υπόθεση και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα πιέσει τ η ν αστυνομία να επέμβει. Γι' αυτό παίξατε με τα συναισθήματα της οικογένειας της νεκρής, μαζί μου και με τον υποθετικό έ ν ο χ ο . Σας βγάζω το καπέλο, κύριε Π ο ν ς , προσέξατε ότι εδώ και λίγη ώρα σας αποκαλώ κύριε Π ο ν ς , γιατί έ χ ω αρχίσει να σας θαυμάζω. Μέχρι πριν λίγες ώρες σας έπαιρνα για ένα τρελό σφυρηλατη­ μένο σε αυτή την υπόγεια θεατρική βιβλιοθήκη, αλλά τώρα άλλαξα γ ν ώ μ η . Είστε ένας επικίνδυνος voyeur... —Δε με ξέρετε καλά. — ...Τέλος πάντων πολύ σύντομα θα μπει στο παιχνίδι κι ένα άλλο στοιχείο μέχρι στιγμής σιωπηλό: ο ναυτι­ κός. Θα πει τη δική του εκδοχή και μπορεί να έχουμε εκπλήξεις. Εγώ προς το παρόν διατηρώ τις επιφυλάξεις μου. — Μ π ο ρ ώ να σας διαβεβαιώσω πως ο ναυτικός είναι ο δολοφόνος. Μ η ν αμφιβάλλετε για αυτό. — Ί σ ω ς αυτό να είναι σχεδόν σίγουρο. Αλλά αμφι­ βάλλω, λόγω του χ α ρ α κ τ ή ρ α του εν λόγω προσώπου, ή δεν ξέρω γιατί άλλο, για το γεγονός ότι στη συνέχεια κομμάτιασε τη γυναίκα. Είναι πολύ μακάβριο και δεν του ταιριάζει. — Ό χ ι . Δεν ταιριάζει, πράγματι. Σε αυτό όμως δεν μπορώ να σας βοηθήσω, ούτε σας, ούτε την οικογένεια της Ενκάρνας, που, εδώ που τα λέμε, μεταξύ μας, ήταν μοναδική γυναίκα. Δεν μπορώ να σας βοηθήσω για να μη βάλω σε κίνδυνο τον εαυτό μου, αλλά εγώ ξέρω ή υποθέτω τι ακριβώς έγινε μετά το φόνο. Επιπλέον νιώθω πολύ κουρασμένος για να α ρ χ ί σ ω να εξιστορώ όλα όσα ξέρω, κύριε Κ α ρ β ά λ ι ο . Μ η ν ξεχνάτε πως εσείς είστε καινούριος σε αυτή τ η ν ιστορία. Εγώ την παρακολου­ θώ κατά πόδας εδώ και τρεις μήνες τώρα, εδώ και τρία χρόνια, από τη στιγμή που γνώρισα την Ενκάρνα εντε­ λώς συμπτωματικά. Είναι αλήθεια ότι σε κάποιο βαθμό έπαιξα με πρόσωπα, που δεν είχαν τη συνολική εικόνα 302

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ που έχω εγώ. Αλλά κι εγώ έψαξα. Δικαίως, βρέθηκα σε πλεονεκτική θέση, δ η λ α δ ή , αυτό το πλεονέκτημα το κέρδισα με την αξία μου, δε μου το χάρισε κανείς. Εγώ αρχικά γνώρισα τους Αμπελιάν κι ενδιαφέρθηκα για αυτούς εν μέρει από αγάπη για τον Αντρές, μην αμφιβάλλετε για αυτό. Αλλά επίσης γιατί ήτανε περίερ­ γοι άνθρωποι, που σε ξάφνιαζαν, με αισθήματα, η θ ι κ ή , συγκινήσεις και ιδίως η Μ α ρ ι κ ί τ α , μια πνευματική ν η ­ σίδα, σας διαβεβαιώ, μια ενδιαφέρουσα πνευματική ν η ­ σίδα και δεν πρόκειται για ένα πρόσωπο κλειστό σε οτιδήποτε καινούριο, αλλά έχει μια νοοτροπία εξόρι­ στου, είναι μια εξόριστη και μάλιστα από αυτούς τους εξόριστους που μένουν πάντα εξόριστοι. Και μέσα σε αυτό το οικογενειακό πλαίσιο κυκλοφορούσε ένας μύ­ θος: Η Ενκάρνα, η Ενκαρνίτα, το πρόσωπο της οικογέ­ νειας, που τα είχε καταφέρει και μιλούσαν για αυτήν όπως θα μιλάγαμε σ τ η ν οικογένεια μου για κ ά π ο ι ο ν που έγινε κληρικός, ή για έναν ανιψιό του πατέρα μου που ήρθε πρώτος σε κάποιον διαγωνισμό π ο ί η σ η ς δεν μπορώ να θυμηθώ τώρα που ούτε πότε. Ή τ α ν ένα στοι­ χείο θαυμασμού. Σημειώστε το αυτό. Για την αδερφή της και για τον Αντρές, γιατί κι ο Αντρές ήταν ερωτευ­ μένος μαζί της, εξ αποστάσεως βέβαια, γιατί δεν τ η ν ήξερε, αλλά τ η ν είχε δει αποσπασματικά μόνο σ τ η ν κηδεία της γιαγιάς του και του φάνηκε μια κυρία που μύριζε πολύ καλά και το καθετί π ά ν ω της έδειχνε φίνο, ό,τι φόραγε, ό,τι έλεγε. Από τότε που ήμαστε έφηβοι, ο Αντρές μου έδειχνε τη μοναδική φωτογραφία τ η ς θείας του και άρχισε να καλλιεργείται και μέσα μου ο μύθος, αν και με μια συγκατάβαση, γιατί για μένα μια κυρία που πέτυχε μόνο και μόνο επειδή παντρεύτηκε ένα συμ­ βολαιογράφο από το Αλμπαθέτε, καταλαβαίνετε πως δεν είναι καθόλου ερεθιστικό. Το ερεθιστικό ή τ α ν ο μύθος και το πώς λειτουργούσε στους ίδιους τους Αμπελιάν. Η Ενκάρνα ήταν η καλοπαντρεμένη, με μια θέση σ τ η ν 303

br/zav

κοινωνία και λεφτά. Κ α ι μια μέρα είχα την ευκαιρία να τη γνωρίσω. Π ρ ι ν τρία χ ρ ό ν ι α ο Αντρές ήρθε και με βρήκε σ' αυτό εδώ το δωμάτιο, ξαναμμένος, σχεδόν σε έκσταση και μου είπε πως είχε συναντήσει τη θεία του στη Βαρκελώνη, ότι τ η ν είχε αναγνωρίσει και πως εκείνη α ρ χ ι κ ά δεν έδειξε καμία ιδιαίτερη χαρά, αλλά ύστερα συμπάθησε ο ένας τον άλλον και του ζήτησε να κρατήσει μυστική την παραμονή της στη Βαρκελώ­ ν η , γιατί δεν ήθελε να δει τ η ν οικογένεια. Ο Αντρές προσφέρθηκε να της δείξει τ η ν π ό λ η , να την καλέσει για δείπνο και τα όλα τα σχετικά χωρίς να έχει δραχμή. Εγώ του έκανα τον τραπεζίτη, αλλά σε αντάλλαγμα ζή­ τησα να παραστώ έτσι α π ρ ό σ κ λ η τ ο ς τουλάχιστον στην πρώτη συνάντηση, στο πρώτο δείπνο. Ή τ α ν η θεία πρό­ νοια... Γιατί σ τ η ν περίπτωση αυτή ο Αντρές δεν είχε χρήματα, ούτε ήξερε πού να τ η ν πάει. Τη γνώρισα, και πραγματικά, ήταν μια ενδιαφέρουσα γυναίκα, αλλά όχι τόσο ό σ ο πίστευε η οικογένεια. Δ η λ α δ ή , δεν ήταν μια μεγάλη κυρία. Ούτε καν μια κυρία. Τέλος πάντων, αυτό που εννοούμε συνήθως μιλώντας για μια κυρία. Η ίσως και να ή τ α ν στο καθημερινό της περιβάλλον, αλλά όχι εδώ. Ο αυτοδίδακτος ούτε που κοίταζε τον Κ α ρ β ά λ ι ο . Τον φανταζόταν απορροφημένο από μια ιστορία που μόνο αυτός θα μπορούσε να εξιστορήσει. Περπατούσε σαν να δοκίμαζε κάποιους βηματισμούς και ξαναέβαζε ουί­ σκι αμέσως μόλις το ποτήρι του άδειαζε. — Ό π ω ς ή τ α ν φυσικό ε ί χ α πολύ περισσότερα προτε­ ρήματα έναντι του Αντρές. Κι επιπλέον περισσότερο ελεύθερο χ ρ ό ν ο και π ρ ο σ φ έ ρ θ η κ α να τη συνοδέψω. Εί­ χα χρήματα και μπορούσα να της κάνω πιο ευχάριστη την π α ρ α μ ο ν ή . Έ τ σ ι τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν υπέθετα. Αλλά στην πραγματικότητα αν αυτή δέχτηκε τις προσκλήσεις μου και το να βγαίνει μαζί μου κι επιπλέον κρυφά από τον Αντρές, ήταν για να μου ζητήσει κάτι κι έτσι έμαθα την 304

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ιστορία με το ναυτικό. Μ ο υ μίλησε για μια συνάντηση που είχε γίνει ως εκ θαύματος π ρ ι ν από μερικές μέρες, εντελώς απροσδόκητα, στο δρόμο. Το παλιό της φλερτ, όπως αυτή το αποκαλούσε, ένας τρελός έρωτας, η συ­ στολή εκείνου την ώρα που έμπαιναν στο ξενοδοχείο του ή που ανέβαιναν στο δωμάτιο του δικού της ξενο­ δοχείου για να μην πούμε τώρα πως ή τ α ν όταν την π ή γ ε σ' ένα meuble. Είχε ξαναβρεί τ ο ν π α λ ι ό της έρωτα σε ένα στάδιο πλατωνικό, καθαρά χ η μ ι κ ό . Με ρώτησε αν είχα να της προτείνω κάποια ε ν α λ λ α κ τ ι κ ή λύση για τις συναντήσεις της με το ναυτικό, κάποια εναλλακτική λύση που θα μπορούσε να χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί σε τακτικές περιόδους, κάθε τρεις μήνες περίπου, που το Ρόδο τ η ς Αλεξάνδρειας επέστρεφε. Θυμήθηκα τ η ν ύπαρξη ενός παλιού σπιτιού, ιδιοκτησία των γ ο ν ι ώ ν μου, την οποία κάποτε θα κ λ η ρ ο ν ο μ ή σ ω , που δύσκολα θα το νοίκιαζα γιατί θα έπρεπε να γίνουν κάποιες επισκευές, ενώ αντί­ θετα προσφερότανε για συναντήσεις τέτοιου είδους, μι­ ας και υπήρχε ένα δωμάτιο που ή τ α ν σε κ α λ ή κατάστα­ ση κι ένα μπάνιο. Το υ π ό λ ο ι π ο σπίτι ή τ α ν υπό δ ι ά λ υ σ η . Της το πρόσφερα, ανιδιοτελώς, ή μάλλον όχι και τ ό σ ο ανιδιοτελώς. Έ κ α ν α μια δ ο κ ι μ ή . Μ ο υ κόστισε πολύ να το ξεστομίσω, αλλά το είπα. Τ η ς ζ ή τ η σ α σαν αντάλλαγ­ μα, μερικές φορές, όχι πάντα, να με αφήνει να γίνομαι αθέατος μάρτυρας των ερωτικών της συνευρέσεων με τον ναυτικό, παρακολουθώντας από το δίπλα δωμάτιο. Ή τ α ν κρίσιμη εκείνη η στιγμή. Αν μου είχε απαντήσει αρνητικά, ίσως τα πράγματα να ε ί χ α ν εξελιχθεί διαφο­ ρετικά, αλλά μου είπε ναι και μου το είπε γελώντας σαν π α λ α β ή . Φανταζόσαστε τη σ κ η ν ή . Ξύπνησε μέσα μου μια έκτη α ί σ θ η σ η . Αυτή η γυναίκα ή τ α ν η πρώτη ύλη μιας γοητευτικής εμπειρίας. Το γεγονός και μόνο πως μου είχε απαντήσει θετικά, έδειχνε πως η σ χ έ σ η της με το ναυτικό δεν ήταν ούτε καν μια τυπική περίπτωση μοιχείας. Ή τ α ν ένα παιχνίδι επί σ κ η ν ή ς . Μ ι α παράστα305

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σ η . Μαζί του αναπαριστούσε τη χαμένη της εφηβεία και είχε τους λόγους της για να υποβιβάζει έτσι εκείνη τη σ χ έ σ η . Τους παρακολούθησα μερικές φορές και πείστη­ κα πως εκείνος ο ναυτικός δεν ή τ α ν ακριβώς ένας Ιάπω­ νας π ρ ω τ α θ λ η τ ή ς του σεξ. Ή τ α ν καταδικασμένος σε έναν πλατωνικό έρωτα και το ίδιο τ η ς έλεγα και εγώ μετά. Αυτή ό χ ι μόνο συμφωνούσε, αλλά έκανε και τε­ χ ν ι κ ά σχόλια, όχι βέβαια χ ο ν δ ρ ο ε ι δ ή , αλλά σαν να ήταν όλα αυτά αποτέλεσμα κάποιας μαθητείας που εκθέτεις σε ένα μάρτυρα που μπορεί να σε βοηθήσει να σχολιά­ σεις και να ανακεφαλαιώσεις το μάθημα. Τώρα βέβαια έφθασε η στιγμή να αναρωτηθείτε αν τελικά πλάγιασα μαζί της ή όχι. Ή μήπως δεν έχετε τ η ν περιέργεια; Αν την έχετε ξεχάστε την καλύτερα δεν πρόκειται να σας δώσω αυτή τη χαρά. Αλλά θα είμαι ειλικρινής. Ό χ ι . Ό χ ι δεν π ή γ α μαζί της. Φοβόμουνα. Θα γινόμουνα χειρότερα ρεζίλι κι από το ναυτικό. Αντί για αυτό της πρότεινα να εμπλουτίσει κάπως το παιχνίδι, να περάσει από την πί­ σω πλευρά του καθρέφτη, εκείνου του καθρέφτη που της επέστρεφε την εικόνα μιας αξιοσέβαστης ώριμης γυναί­ κας που ζει έναν αδύνατο έρωτα. Διατρέξαμε μαζί, αρ­ χ ι κ ά νοερά, τις φαντασιακές και αισθησιακές δυνατότη­ τες της πορνείας μέσα σε κάποια όρια που η ίδια θα μπορούσε να κοντρολάρει, γιατί δεν ήταν και κάτι που γινόταν για οικονομικούς λόγους. Δέχτηκε και άρχισε το π α ι χ ν ί δ ι . Γ ι α να ξεκινήσουμε, το σπίτι της Σαριά έπαψε να είναι ο τόπος συνάντησης με το ναυτικό. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν επικίνδυνο. Ο ναυτικός ξανα­ βρέθηκε στην αγωνία των ξενοδοχείων, των ρεσεψιονίστ, των ταξιτζήδων, τέλος πάντων. Η αλήθεια είναι ότι εκείνη ενδιαφερόταν κάθε φορά και λιγότερο για το σεξ μαζί του και το σπίτι της Σαριά έγινε το μέρος στο οποίο δούλευε σαν «Κάρολ» με τους πελάτες που της πρότεινε το γραφείο. Κάθε τρεις μήνες, τρεις βδο­ μάδες με το ναυτικό και όλα τα συναφή. Ύ σ τ ε ρ α , γύριζε 306

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σπίτι της και πέρασαν έτσι τρία χ ρ ό ν ι α . Μ έ χ ρ ι τη μέρα που από μια κακή σύμπτωση φθάσαμε στο έ γ κ λ η μ α . Ό π ω ς πάντα πήγε στο λιμάνι να α π ο χ α ι ρ ε τ ή σ ε ι τον πι­ στό της ναυτικό και περίμενε να φύγει το καράβι. Μ ι α τεχνική βλάβη ανάγκασε το Ρόδο της Αλεξάνδρειας να επιστρέψει στο λιμάνι κι ο ναυτικός ά ρ χ ι σ ε να την ψά­ χνει. Δεν ήταν στο ξενοδοχείο. Θυμήθηκε τότε τον τ ό π ο των πρώτων ξένοιαστων συναντήσεων, μέρος που εκεί­ νη του είχε παρουσιάσει σαν ένα σπίτι τ η ς οικογένειας που μπορούσε κανείς να χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί κατά διαστήμα­ τα, και αναζητώντας το σπίτι ανακάλυψε το π α ρ ά ξ ε ν ο δούναι και λαβείν της Ενκάρνας. Πρέπει να έμεινε πολ­ λές ώρες κρυμμένος και τελικά μπήκε για να ζητήσει εξηγήσεις. Δεν του άρεσαν. — Π ώ ς ξέρετε πως δεν του άρεσαν; Το μαντέψατε; Το συμπεράνατε; —Τίποτε από όλα αυτά. Βρισκόμουν εκεί. Ή τ α ν μια από κείνες τις μέρες που εγώ βρισκόμουν στο δ ί π λ α δωμάτιο και παρακολουθούσα ένα θέαμα κ α τ α π λ η κ τ ι κ ό από την πλατεία. Ή μ ο υ ν εκεί. Είδα όλα όσα έγιναν.

— Μ ό λ ι ς είχε φύγει κι ο τελευταίος πελάτης τ η ς Εν­ κάρνας. Έ ν α ς χ ή ρ ο ς από το Γρανολιέρς, ένα πραγματι­ κό ποίημα, πιστέψτε με. Η γοητεία αυτού του τύπου των σχέσεων είναι ότι και οι δύο κατά κ ά π ο ι ο τ ρ ό π ο παίζουν θέατρο. Λ ο ι π ό ν αρχικά, η Ενκάρνα δινότανε σαν μια γυναίκα πεινασμένη για έρωτα γιατί είχε ένα σύζυγο ανίκανο και κατάκοιτο. Αλλά μετά ο ρόλος της άλλαζε ανάλογα και με τον πελάτη, έπρεπε δε να είναι εξαιρε­ τικά προσεκτική τη στιγμή της π λ η ρ ω μ ή ς , γιατί ενώ ουσιαστικά αυτοί ξέρουν πώς θα π λ η ρ ώ σ ο υ ν , τους αρέ­ σει όμως να έχει και λίγο μπλα μπλα η ι σ τ ο ρ ί α . Αυτός από το Γρανολιέρς την είχε α π α σ χ ο λ ή σ ε ι σ χ ε δ ό ν απο307

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN κλειστικά στη διάρκεια της τελευταίας της παραμονής στη Βαρκελώνη, και α π ' ότι εγώ είδα του άρεσε πρώτα να πηδάει και μετά να θυμάται τη γυναίκα του με σβη­ σμένο το φως κι όχι να τη θυμάται έτσι γενικά, αυτό που λέμε σαν α ν ά μ ν η σ η , αλλά συγκεκριμένες καταστάσεις που τις περιέγραφε στην Ενκάρνα σαν να ζητούσε τη συμβουλή της. Για παράδειγμα, μια οικογενειακή γιορ­ τή σ τ η ν οποία η γυναίκα του ήθελε να πάνε κι εκείνος όχι. Η Ενκάρνα ήταν υποχρεωμένη να πει τη γνώμη της, εσύ έχεις δίκιο, ή όχι, όχι, Φερέρες, το όνομα του ήταν Φερέρες Ανσέλμο, όχι, όχι, Φερέρες, συγγνώμη αλλά η σύζυγος σου είχε όλα τα δίκια, αυτοί οι άνθρωποι ήταν τόσο κακομοίρηδες που δεν άξιζαν να τους επισκεφτεί­ τε. Ί σ ω ς να 'χεις δίκιο, Κ ά ρ ο λ . Καταλάβατε; Λοιπόν μόλις είχε φύγει ο Φερέρες κι εγώ ετοιμαζόμουν να πάω σ τ η ν Ενκάρνα, γιατί μου άρεσε να τ η ν πιάνω τη στιγμή που φτιαχνότανε μισόγυμνη ακόμα, τη στιγμή που επανακτούσε τ η ν π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α της παίκτριας στη ρώσικη ρουλέτα του έρωτα, αλλά κάποιος μπήκε στο σπίτι, ένα άδειο σπίτι είναι σαν ένα αντηχείο που και τον παραμικρότερο θόρυβο τον μεγεθύνει, και ήδη πλησίαζε ο Χινές, σχεδόν δεν πρόφτασα να γυρίσω στο π α ρ α τ η ρ η τ ή ρ ι ο μου. Στάθηκε εκεί, σ τ η ν πόρτα, με μια μετέωρη χειρονομία, κάτι μεταξύ χ α ρ ά ς και επιθετικό­ τητας, είχε πιει, ήταν πιωμένος, για να πάρει δύναμη ή για να έχει ένα άλλοθι όταν θα έφθανε η στιγμή που η Ενκάρνα θα τον καταρράκωνε ψυχολογικά, δηλαδή, το σ τ ο ί χ η μ α του ήταν το αλκοόλ. Μ π ο ρ ο ύ σ ε να του βγει είτε επιθετικά, είτε παρακαλεστικά. Εγώ μάλλον έτεινα προς στη δεύτερη εκδοχή και έτσι θα είχε συμβεί αν η Ενκάρνα δεν έπαιζε τόσο άσχημα το ρόλο της. Στην α ρ χ ή τα πήγε καλά, πολύ καλά. Ο Χινές είχε μια ημιτε­ λή εικόνα της όλης κατάστασης. Είχε δει να βγαίνει από το σπίτι ένας άντρας, σκεφτείτε το καλά, ένα άντρας, για αυτό και σκέφτηκε τ η ν ύπαρξη ενός άλλου, τ η ν κλασική 308

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ εκδοχή του άλλου, αλλά π α ρ ' όλο που είχε δει τ η ν Εν­ κάρνα να τον αποχαιρετάει στην πόρτα με ένα φιλί, ήταν διατεθειμένος να πιστέψει πως ο Φερέρες ή τ α ν ο σύζυγος που ήρθε ξαφνικά, οποιαδήποτε ε ξ ή γ η σ η θα τον έπειθε. Σε αυτό όμως η Ενκάρνα υπήρξε αμείλι­ κτη. Ο Φερέρες ήταν ο Φερέρες πάει και τελείωσε και του τα 'ψαλε κι ένα χεράκι, με τρόπο βέβαια, δ η λ α δ ή είχε ανάγκη τόσο από τον έρωτα νοσταλγία όσο και από τον έρωτα του κρεβατιού. Ή τ α ν τότε που ο Χινές ά ρ χ ι σ ε τα παραπονιέται, να κλαίγεται, να αισθάνεται υπεύθυ­ νος, ενώ τ η ν ίδια στιγμή που λυπόταν τον ίδιο του τ ο ν εαυτό μεγάλωνε και η επιθετικότητα του. Ί σ ω ς και να ένιωθε αηδία, γιατί καθώς πέρναγε η ώρα ά ρ χ ι σ ε να συνειδητοποιεί τη γύμνια της Ενκάρνας, και μ ά λ λ ο ν και εκείνη το ίδιο, γιατί προσπάθησε να τον καλμάρει, εγκατέλειψε το ρόλο της γυναίκας που έχει το δικαίωμα να μη δώσει καμιά ε ξ ή γ η σ η και π ρ ο σ π ά θ η σ ε να τον παρηγορήσει, κι επιπλέον να τον χαϊδέψει. Αυτός τ η ν έδιωχνε κάθε φορά και με μεγαλύτερη δύναμη και σε κάποια σπρωξιά αυτή ένιωσε θιγμένη και τ η ν έπιασε λύσσα, ένας τρομερός θυμός, ενός ζώου μαντρωμένου, το θέμα πάντως είναι ότι κάρφωσε τα νύχια της στο πρόσωπο του. Αυτός έφερε το χέρι του στο π ρ ό σ ω π ο . Σαν να το κοίταζε. Σαν να τον βλέπω μπροστά μου, εκεί, σε μια φωτισμένη ζώνη, απομακρύνει το χέρι του από το πρόσωπο, το κοιτάζει, έχει αίματα, τον τσούζουν οι γρατσουνιές, το κάψιμο των αμυχών της γυναίκας του προκαλεί ένα ιδιαίτερο εκνευρισμό, Κ α ρ β ά λ ι ο , σ υ γ χ ω ­ ρήστε μου τη δευτερολογία, αλλά το εισπράττει σαν μια επίθεση ατιμωτική γ ι ' αυτόν που τη δέχεται και ξεδιά­ ντροπη γι' αυτόν που τ η ν προκάλεσε και τότε βλέπω το μπράτσο του Χινές να υψώνεται και να πέφτει κλεισμένο σε γροθιά πάνω στην Ενκάρνα. Ακούω τις κραυγές του μίσους της και αρχίζει μεταξύ τους μια πάλη σώμα με σώμα που διακόπτεται ξαφνικά, όταν ο Χινές της κατα309

br/zav

φέρνει τέσσερα ή πέντε χτυπήματα των οποίων ο θόρυ­ βος και μόνο μου κάνει κακό, και ιδίως ενός, δεν ξέρω αν ή τ α ν το τελευταίο, μπορεί κι όχι, πάντως ήταν ένας ιδιαίτερος θόρυβος. Μετά συμπέρανα ότι αυτός πρέπει να προκάλεσε το θάνατο, ένας θόρυβος θανάσιμος. Η Ενκάρνα έπεσε στο έδαφος και μπορείτε να φανταστεί­ τε τη σ κ η ν ή , π ι ο συνηθισμένη δε γίνεται, το αμήχανο π ρ ό σ ω π ο του ναυτικού, οι προσπάθειες του να συνεφέ­ ρει το θύμα, τέλος πάντων, προς τι να συνεχίσω, αν έχετε πάει στον κινηματογράφο ή παρακολουθείτε τη­ λεόραση θα εξοικονομήσουμε χιλιάδες λέξεις με τις οποίες θα σας περιέγραφα αυτά που ή δ η ξέρετε. Τελικά έφυγε με έναν εντελώς κινηματογραφικό τρόπο, κάνο­ ντας βήματα προς τα πίσω, με τα μάτια καρφωμένα στο πτώμα, τα μάτια διεσταλμένα, τέλος πάντων, ξέρετε τώ­ ρα, και υποθέτω ότι κι αυτός επίσης, γιατί από τη στιγ­ μή που έγινε ο κινηματογράφος κι οι εγκληματίες αντι­ δρούν όπως και οι αντίστοιχοι ήρωες στις ταινίες, μέχρι που πιστεύω ότι και τα θύματα κάνουν το ίδιο, δεν είδα την Ενκάρνα να πέφτει, αλλά σίγουρα θα πρέπει να το έκανε άψογα, έτσι ώστε το σώμα της να έχει μια χαρα­ κτηριστική όψη ανθρώπου που βρήκε βίαιο θάνατο. Στο σπίτι α ν τ η χ ο ύ σ α ν για ένα μεγάλο διάστημα, τα βήματα του Χινές καθώς εκείνος έφευγε. Εγώ δεν ήξερα τι να κάνω, αν έπρεπε να πάω να δω μήπως η Ενκάρνα ήταν ζωντανή ακόμα ή αν έπρεπε να φύγω τρέχοντας, δεν ξέρω τι θα 'κανα αν δεν ήμουν αναγκασμένος να κάνω αυτό που τελικά έκανα. Γιατί η ιστορία δεν τέλειωσε. Ό χ ι δεν τελείωσε ακόμα. Τώρα μάλιστα παρατηρούσε την εντύπωση που είχε κάνει στο Κ α ρ β ά λ ι ο με τις αποκαλύψεις του. Π ρ ι ν συ­ νεχίσει υιοθέτησε πάλι εκείνο το μοχθηρό χαμόγελο, πήγε προς το κόμπακτ και έβαλε μια κασέτα που μετα­ τράπηκε σε μια μουσική διφορούμενη, κατευναστική, υπογραμμιστική της μνήμης, καθώς και ταραγμένη. 310

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Έ ν α πιάνο τοποθετημένο σε ένα ακαθόριστο σ η μ ε ί ο του σύμπαντος. —Είναι οι Διάλογοι του Μ ο μ π ο ύ ερμηνευμένοι α π ό τον ίδιο τον Μ ο μ π ο ύ . Έ λ ε γ α πως η ιστορία δεν π ή ρ ε ακόμα τέλος. Ί σ ω ς είχα αποφασίσει να βγω από τ η ν κρυψώνα μου και κοίταξα για τελευταία φορά τη σ κ η ν ή από την α ν ο ι χ τ ή σ χ ι σ μ ή του τοίχου. Φ α ί ν ο ν τ α ν τα π ό ­ δια του πεσμένου σώματος της Ενκάρνας, αλλά δεν ή τ α ν μόνη, εκεί σ τ η ν πόρτα ήταν κάποιος, ά ρ γ η σ α λ ί γ ο να καταλάβω πάνω κάτω περί τίνος επρόκειτο, αν και δεν είμαι ακριβής λέγοντας κάτι τέτοιο, γιατί ακόμα και τώρα δεν είμαι σίγουρος τι ή ποιος ήταν. Εκ π ρ ώ τ η ς όψεως ήταν μια γυναίκα, αλλά δεν ήταν μια κ α ν ο ν ι κ ή γυναίκα. Ή τ α ν σαν μια κούκλα ή σαν μια καρικατούρα. Έμοιαζε με κείνα τα ανδρείκελα των γιορτών της Βα­ λένθιας ή με τις φιγούρες του καρνάβαλου. Π ο λ ύ μακιγιαρισμένη, πολύ ψ η λ ή , πολύ δυνατή, ντυμένη έτσι ό­ πως δεν ντύνονται πια οι γυναίκες. Το πιο απλό ίσως θα ήταν να πω πως έμοιαζε με τραβεστί, αλλά δεν ή τ α ν ούτε κάτι τέτοιο, ή τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν δεν ήταν ένας τραβεστί που προσπαθεί να είναι η ωραιότερη γυναίκα του κόσμου, αλλά ένας τραβεστί μεταμφιεσμένος σε μια π ε ν η ν τ ά ρ α που προσπαθεί να κρύψει τα χρόνια της. Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητός. Ή τ α ν μια πενηντάρα τ ρ ο μ α κ τ ι κ ά μακιγιαρισμένη, τόσο εφιαλτικά μακιγιαρισμένη που το σχήμα των κόκκινων χειλιών της σχημάτιζε ένα μόνιμο χαμόγελο, το χαμόγελο με το οποίο παρατηρούσε το σώμα της Ενκάρνας. Ειλικρινά δεν πιστεύω πως χ α μ ο ­ γελούσε ή ίσως και να ήμουν τόσο τρομοκρατημένος που να μην μπορούσα να το καταλάβω, τρομοκρατημέ­ νος που έβλεπα εκείνη τη γυναίκα να πλησιάζει π ρ ο ς το μέρος από όπου εγώ παρακολουθούσα, να γέρνει π ά ν ω από την Ενκάρνα, να τ η ν κουνάει, ύστερα να κοιτάει γύρω της και ξαφνικά να κάνει κάτι εντελώς α π ρ ο σ δ ό ­ κητο, έσκυψε κι από κει που ήμουν εγώ φαίνονταν π ι α 311

br/zav

μόνο οι ώμοι κι ένα σιχαμερό μέρος του δέρματος που κι εγώ δεν ξέρω σε τι ον ανήκε, με εκείνο το δέρμα που έχουν τα κεφαλάκια των ζώων, το στοματάκι τους και τα λαμπερά μάτια που τους έχει αφήσει ο ταριχευτής. Έ ν α από αυτά τα δέρματα που είχαν όλοι κάποτε, κι η μητέρα μου πρέπει να 'χει ακόμα κάποιο χωμένο στο ντουλάπι. Το στοματάκι του ζώου κρεμόταν σε πρώτο πλάνο, ακο­ λουθούσε το φ ρ ι χ τ ό και παραλλαγμένο γυναικείο πρό­ σωπο και, όταν άλλαξε στάση, κρατούσε πια στα μπρά­ τσα του το μισόγυμνο σώμα της Ενκάρνας, σαν να ήταν μια σπασμένη κούκλα χωρίς καθόλου βάρος, και την είχε εκεί, μπροστά στα μάτια μου, με αυτά τα πανίσχυ­ ρα μπράτσα σ α ν να μου πρόσφερε το πτώμα, σαν να ήταν πάνω σε ένα δίσκο. Μ ο υ γύρισε την πλάτη, είχε μια πλάτη σ τ ρ ο γ γ υ λ ή , ένα κορμί στρογγυλό, από πάνω μια πλατινέ περούκα κι από κάτω κάτι κόκκινες ψηλο­ τάκουνες γόβες, από το ένα πλάι κρεμόταν το κεφάλι της Ενκάρνας με τα ωραία καστανά μαλλιά της χυτά, κι από το άλλο αναδεύονταν τα γυμνά της πόδια, λίγο αδύνατα, αλλά πολύ φίνα, και η γυναίκα πήγε προς την έξοδο του σπιτιού, ενώ εγώ κάθισα κατάχαμα, αποφασισμένος να μη βγω αν πρώτα δεν πάρουν ένα τέλος όλα αυτά, ώσπου να γίνει κ α θ ο λ ι κ ή σ ι ω π ή . Ή τ α ν τόσο αφύσικα όλα όσα είχα δει που τα πίστευα και δεν τα πίστευα. —Η παράξενη γυναίκα πήρε μαζί της την Ενκάρνα. —Δεν ξέρω. Αν και μάλλον ναι, αναμφίβολα, γιατί λίγες μέρες αργότερα έφερα άνω κάτω το σπίτι, πριν ακόμα ανακαλύψουν εκεί μέσα το πτώμα και δε βρήκα τίποτε που να με κάνει να σκεφτώ πως είχε γίνει εκεί ένα μακέλεμα. Ούτε στο πίσω δωμάτιο του κήπου, ούτε σε κανένα από τα άδεια δωμάτια. —Ούτε ακούσατε το θόρυβο κάποιου αυτοκινήτου που απομακρυνόταν. —Δεν μπορώ να σας το βεβαιώσω. Φανταστείτε σε τι κατάσταση βρισκόμουνα. Το σίγουρο είναι πως εκείνη 312

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ η γυναίκα ή ό,τι ά λ λ ο ήτανε πήρε την Ε ν κ ά ρ ν α και ότι η εμφάνιση της ήταν τόσο εξωπραγματική που είναι απί­ στευτη, τόσο που για μένα, ύστερα από αυτή τ η ν ε ξ ή γ η ­ σ η , έπαψε πια να υπάρχει. Κ α ι κάτι ακόμα, αν εγώ π ή ­ γαινα στην αστυνομία με αυτή τ η ν ι σ τ ο ρ ί α δε θα με πίστευαν, θα μου δημιουργούσαν ένα σ ω ρ ό π ρ ο β λ ή μ α ­ τα και επιπλέον ο ναυτικός θα καταδικαζόταν ούτως ή άλλως. Άλλωστε αυτός τη σκότωσε. — Ε ί ν α ι πιθανόν. Αλλά η ά λ λ η , τέλος πάντων αυτό που ήταν, τ η ν κατέσφαξε και τώρα αυτή η π ρ ά ξ η στη δίκη θα βαρύνει το ναυτικό. — Ε ί ν α ι ο φταίχτης. Έ ν ο χ ο ς λ ό γ ω βλακείας. Ο ανώ­ ριμος κι επικίνδυνος έφηβος που τριγυρίζει παντού σε αναζήτηση του έρωτα, μέσα σε μια διαρκή ονείρωξη. Πρότεινε στην Ενκάρνα τη γοητευτική δυνατότητα να το σκάσουν, αναζητώντας το τέρμα της θάλασσας, τ η ς θάλασσας, Ενκάρνα, γιατί η θάλασσα είναι η ζωή μου, το τέρμα της θάλασσας, εσύ κι εγώ. Και της μιλούσε γ ι α ένα ταξίδι που είχε κάνει ακριβώς σε κείνο τ ο ν τόπο, εκείνον το μυθικό τόπο, κάποιο ταξίδι σ τ η ν Τουρκία, μου φαίνεται, στο Βόσπορο. Δεν ήξερε τι γυναίκα κρα­ τούσε στην αγκαλιά του. Πίστευε πως τ η ν έχει και δεν την είχε. Αυτός ο ηλίθιος είναι ο δολοφόνος. Τα υπό­ λοιπα είναι λόγια. —Αλλά αυτός ο άνθρωπος θα π λ η ρ ώ σ ε ι για κάτι που έκανε και για κάτι που δεν έκανε. — Ε γ ώ τελείωσα με αυτήν τ η ν ιστορία και δεν πρό­ κειται να την επαναλάβω ποτέ πια και σεις θα κάνατε καλά να με καταλάβετε, να πάρετε τα λεφτά σας και να τ η ν ξεχάσετε. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Ο ναυ­ τικός θα πει την αλήθεια και η αστυνομία δε θα τον πιστέψει, η αστυνομία πρέπει αναγκαστικά να του φορ­ τώσει το φόνο κι όλα τα υπόλοιπα, αυτή είναι άλλωστε και η τακτική της. Ό λ α είναι υπέρ μου. Ο Αντρές κι εγώ θα παρευρεθούμε μόνο σαν μάρτυρες στο δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο . Ο 313

br/zav

ναυτικός ούτε που μας ξέρει. Ο καθένας θα παίξει το δικό του ρόλο. Εγώ έχοντας π λ ή ρ η γνώση του θέμα­ τος, ο Αντρες χ ω ρ ί ς να έχει ιδέα. Χωρίς αμφιβολία θα χ ά σ ω ένα φ ί λ ο . Α λ λ ά είναι μια φιλία που εξάντλησε όλα της τα όρια. Ο Ν α ρ θ ί ς άνοιξε ένα συρτάρι του εκπληκτικού του τραπεζιού από ξύλο καρυδιάς, έβγαλε το μπλοκ των επιταγών, έκανε ένα νοερό υπολογισμό, έγραψε κάτι στο γ ό ν α τ ο , έσκισε το χαρτί και το έδωσε στον Καρβά­ λιο. — Ο ρ ί σ τ ε το μερίδιο μου. Θα μπορούσα ίσως να σας δώσω και τα υπόλοιπα που αναλογούν στο μερίδιο της μνηστής σας, και ιδιαίτερα κάτω από αυτές τις συνθήκες που όπως φαντάζομαι θα είχατε την ευγένεια να μην την αφήσετε να σας πληρώσει. Αλλά κάτι τέτοιο θα σας έκανε μάλλον κακή εντύπωση, εμένα τουλάχιστον θα μου έκανε, θα ή τ α ν κάπως σαν να ήθελα να σας εξαγο­ ράσω λ ό γ ω όλων αυτών που ξέρετε και θα μπορούσατε να πάτε να πείτε. Δεν έχω καμιά διάθεση να σας δωροδ ο κ ή σ ω . Ε π ι π λ έ ο ν έτσι θα κινδύνευα να π ρ ο σ β ά λ λ ω την ευφυΐα σας. Δεν είναι ότι είστε κακός ντετέκτιβ, αλλά μου φαίνεται πως ακολουθείτε τα γεγονότα, δεν τα προ­ λαβαίνετε. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο επιβεβαίωσε το π ο σ ό ν και φύλαξε την επιταγή, π ρ ο χ ώ ρ η σ ε προς το μέρος της μυστικής πόρ­ τας, πάτησε το κουμπί και εμφανίστηκε μια τραπεζαρία φρεσκοβαμμένη με ένα ζωηρό πράσινο χρώμα. —Ο μόνος που προλαβαίνει τα γεγονότα είναι ο δο­ λοφόνος. —Δεν είναι ο μόνος. Εγώ σε αυτή την περίπτωση π ρ ο η γ ή θ η κ α των γεγονότων, τα κ α θ ο δ ή γ η σ α θα 'λεγα, από τ η ν α ρ χ ή μέχρι το τέλος. — Ε ί ν α ι γιατί έχετε στόφα δολοφόνου. —Αυτό είναι μια ά π ο ψ η .

314

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Άφησε το αμάξι εκεί που τέλειωνε ο κυματοθραύ­ στης. Κατέβηκε και περπάτησε ως τ η ν άκρη της πό­ λης, πλάι στους γερτούς βράχους που προστάτευαν το λιμάνι από τα τρελά μανιασμένα κύματα και αναζήτησε στο βάθος του ορίζοντα το μοιραίο διάδρομο από όπου θα περνούσε το Ρόδο της Αλεξάνδρειας, όταν θα έφθανε μετά από μερικές μέρες. Μ π ρ ο σ τ ά του το φρούριο του Μοντχουίτσς, οχυρό τρόμου παλιότερα και σήμερα πάρκο για τους κυριακάτικους περιπάτους, γεμάτο φλούδια από λιόσπορους και αυτοκίνητα με ηλικιωμέ­ νους που ή τ α ν πρόθυμοι να πεθάνουν παρατηρώντας έναν κόσμο με ελάχιστα ρήγματα. Ο λ ι μ ε ν ο β ρ α χ ί ο ν α ς ήταν μια λωρίδα ασφάλτου σε α ν α ζ ή τ η σ η της προέλευ­ σ η ς της π ό λ η ς και οι σωροί των βράχων κ α τ έ λ η γ α ν στις λαϊκές πλαζ της Βαρθελονέτας, του Κ ο λ υ μ β η τ ι κ ο ύ Ομί­ λου Βαρκελώνης, των Οριεντάλ, της Ν τ ε λ ι θ ι ό σ α , του Σαν Σεμπαστιάν, ή ίσως και να μην ε ί χ α ν αυτά τα ονό­ ματα, αλλά ή τ α ν εκεί οι πλαζ δήθεν παραδομένες στο χειμώνα, περιμένοντας τους φτωχούς κολυμβητές, που στη σιωπηλή πλειοψηφία τους δεν έκαναν διακοπές και μετρούσαν τα μπάνια στα δάχτυλα του ενός χεριού κάθε καλοκαίρι και τώρα έφθαναν ως εδώ με το λεωφορείο για να απολαύσουν επιτέλους αυτή τ η ν υποτιμημένη ευτυχία. Και πιο πέρα οι αποθήκες των μ η χ α ν ι κ ώ ν εγκα­ ταστάσεων του Ναυτικού, το Μερέσμε, η ο μ ί χ λ η . Ο κύκλος ξανάκλεινε στο α ρ χ ι κ ό σημείο, πέρα στο ανοι­ χ τ ό πέλαγος. Μ ι α σειρά από π λ ο ί α αγκυροβολημένα έξω από το λιμάνι διέγραφε μια γραμμή π α ρ ά λ λ η λ η με τον ορίζοντα. Σαν μέρος του όλου σ κ η ν ι κ ο ύ , όπως άλ­ λωστε και οι παλιοί ψαράδες, όστρακα των βράχων, πετρωμένα από τ η ν ακινησία της αναμονής. Να μείνεις εκεί και να περιμένεις τ η ν άφιξη του Ρόδου της Αλεξάν­ δρειας, να ειδοποιήσεις το ναυτικό, να τ ο ν ανεβάσεις σε 315

br/zav

ένα δελφίνι και να του δώσεις την άδεια να πάει να πεθάνει από μελαγχολία στο τέρμα του κόσμου ή της θάλασσας. Αλλά δεν ήταν η δουλειά του να σώζει ζωές ή να τις καταστρέφει, αλλά να τις παρακολουθεί για ένα συγκεκριμένο διάστημα, χωρίς να ανησυχεί ούτε για τ η ν α ρ χ ι κ ή αιτία, ούτε για την τελική έκβαση. Είχε δει αποσπασματικά τη ζωή του Αντρές, της οικογένειας του, τ η ς Πακίτα, του ανίκανου και γερασμένου πια αφέ­ ντη του Αλμπαθέτε, του Αθλητικού Συλλόγου Αλμπαθέ­ τε Μ π α λ ο μ π ι έ , ενός τυφλού στο Αγκίλας, των δυο οδοι­ π ό ρ ω ν καλογριών στη Χαραβία, της Μορότσας, του πατέρα της του τροβαδούρου, της γηραιάς φανατικής ακροάτριας του ραδιοφώνου, του ίδιου του αυτοδίδα­ κτου και δυο ακόμα αθέατων προσώπων, επινοημένων, της Ενκάρνας και του Χινές, κακό πάντρεμα ονομάτων μη χαρισματικών, δίχως τη μουσικότητα άλλων μυθι­ κών πια, όπως Πελέας και Μ ε λ ι σ σ ά ν θ η , Δάφνις και Χ λ ό η , η Ενκάρνα και ο Χινές δεν άφησαν μια πνοή αρώματος, σε κάποια γωνιά του κόσμου και του λυρι­ σμού. Α π ό τη μεριά του λιμενοβραχίονα ερχόταν ένα πολύ δυνατό αμάξι, ένα αμάξι ακριβό, με σουηδικό αμάξωμα, γερμανική μ η χ α ν ή και εγγλέζικο φινίρισμα. Σταμάτησε π ί σ ω από το εξαθλιωμένο Φορντ Φιέστα του Κ α ρ β ά λ ι ο , το καλυμμένο από τη σκόνη τόσων και τόσων άσκοπων διαδρομών και τις κουτσουλιές των πουλιών. Από τη μεγαλόπρεπη λιμουζίνα βγήκε ένας σοφέρ με στολή και άνοιξε την πόρτα σε ένα χαμογελαστό κύριο. Ούτε τα ακριβά του ρούχα, ούτε η οικειότητα με τον οδηγό ή το λαμπερό χαμόγελο αυτού του άντρα που έδειχνε τόσο ευτυχισμένος θα τραβούσαν την π ρ ο σ ο χ ή του Καρβά­ λιο, αν δεν παρατηρούσε πως κρατούσε στο χέρι του ένα η μ ί ψ η λ ο , το πιο καταπληκτικό η μ ί ψ η λ ο που ο Καρβά­ λιο είχε δει ποτέ. Αλλά κι ο περίπατος του κυρίου δεν ή τ α ν καθόλου διακριτικός. Π λ η σ ί α σ ε έναν έναν τους 316

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ελάχιστους διαβάτες γύρω από το φάρο και κατέβηκε τα βράχια για να βρει ακόμα και τους πιο απομακρυσμέ­ νους ψαράδες, και στον καθένα από αυτούς έδινε κάτι που έβγαζε από το ημίψηλο. Κανένα διαφημιστικό κόλ­ πο, σκέφτηκε ο Καρβάλιο, και απέσυρε την π ρ ο σ ο χ ή του από τα πέρα δώθε του νεοφερμένου ώσπου άκουσε να του μιλάει και βρέθηκε μπροστά του, με το κεφάλι λεπτό και φαλακρό, να γέρνει λ ί γ ο προς τα πίσω υπο­ λογίζοντας από κάποια απόσταση την ικανότητα του Κ α ρ β ά λ ι ο να δεχτεί την πρόταση του. — Μ ο υ επιτρέπετε, κύριε. Ο άντρας του πρόσφερε ένα π ο ύ ρ ο που μόλις είχε βγάλει από το η μ ί ψ η λ ο . Ο Κ α ρ β ά λ ι ο χ α μ ή λ ω σ ε το βλέμμα του στο αντικείμενο της προσφοράς, το πήρε, στην ετικέτα του έγραφε σπέσιαλ πούρο Φιλιππίνων, 1884. — Α ρ χ ι κ ά είχα σκεφτεί να π ρ ο σ φ έ ρ ω Κοΐμπας, αλλά το να καπνίσεις Κοΐμπας είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας. Ό λ η η ελίτ της π ο λ ι τ ι κ ή ς άλλωστε αυτά καπνίζει. Ο άντρας έβγαλε τώρα την κ ά ρ τ α του και τ η ν έδωσε στον Κ α ρ β ά λ ι ο . —Αντόνιο Γκομά, μάνατζερ πολυεθνικής. Σήμερα έ­ κλεισα τα πενήντα μου χρόνια και ήθελα να μοιραστείτε μαζί μου την ι κ α ν ο π ο ί η σ η για αυτή τη ν ί κ η της θέλησης ενάντια στη λ ο γ ι κ ή . Οι μάνατζερ είμαστε μοναχικοί άνθρωποι και σχεδόν αποφεύγουμε τη δημοσιότητα κι έτσι επέτρεψα στον εαυτό μου αυτό το μικρό δείγμα επιδειοξιμανίας, εδώ σε ένα μέρος που διάλεξα στην τύχη, ένα μέρος για ανθρώπους ρηλαξαρισμένους που ψαρεύουν, περπατάνε ή κοιτάνε τη θάλασσα. Π ο λ ύ ό­ μορφο. Έ ν α πολύ όμορφο μέρος. — Τ ι ς ευχές μου. — Κ α π ν ι σ τ έ το στην υγειά μου. Ο άνθρωπος συνέχισε την πορεία του αναζητώντας κι 317

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN άλλους πιθανούς φίλους κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο πήγε προς το αυτοκίνητο του. Ο σοφέρ της λιμουζίνας παρέμενε κα­ θισμένος πάνω στο καπό, διαβάζοντας το Μούντο Ντεπορτίβο. — Έ χ ε ι πολλές εξόδους σαν κι αυτήν το αφεντικό σου; —Δεν είναι αφεντικό μου. Για μένα είναι σαν να θέλει να τα πετάξει όλα από το παράθυρο. Εγώ δουλεύω για λ ο γ α ρ ι α σ μ ό ενός γραφείου και με έκλεισαν με το αυτο­ κ ί ν η τ ο ως το μεσημέρι. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο μπήκε στο δικό του. Έ β α λ ε μπρος και π ρ ο χ ώ ρ η σ ε αργά λίγα μέτρα πλάι στο μάνατζερ, που συνέχιζε τη χαμογελαστή του αναζήτηση με το ημίψη­ λο π α ρ α μ ά σ χ α λ α . Ό τ α ν αντιλήφθηκε ο άνθρωπος τη μανούβρα του Καρβάλιο, υποκλίθηκε και τον χαιρέτη­ σε κάνοντας ένα νεύμα με το χέρι του. Ξεκίνησε τότε ο Κ α ρ β ά λ ι ο για τη Βαλβιντρέρα και, αφότου μπήκε στο Ενσάντσε, σε κάθε φανάρι διασταυρωνόταν με πιτσιρι­ κάδες που ταλαντεύονταν μεταξύ επαιτείας και π α ρ ο χ ή ς υπηρεσιών, πρόθυμους να του καθαρίσουν το τζάμι. Οι οδηγοί, πιασμένοι στην α π ό χ η του κόκκινου, χειρονο­ μούσαν μέσα από το αυτοκίνητο, προσπαθώντας να α­ ποτρέψουν τα παιδιά από το να τους καθαρίσουν το τζάμι, υποχρεώνοντας τους έτσι να μην τα πληρώσουν ή να τα πληρώσουν για μια δουλειά που οι ίδιοι δεν είχαν ζητήσει. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο επέτρεψε να γίνουν τρία κοντρόλ καθαριότητας, σε τρία φανάρια, τρία νομίσμα­ τα των πέντε ντούρος μέχρι να φθάσει στη Βαλβιντρέρα με το μπροστινό τζάμι όχι τόσο βρόμικο όσο πριν και τη συνείδηση του ή σ υ χ η γιατί είχε καταφέρει να διατη­ ρήσει τρία θύματα της κυκλικής κρίσης. Περνώντας μπροστά από το σπίτι του φόνου το κοίταξε όπως κοι­ τάμε ένα νέο κι α π ρ ό σ κ λ η τ ο γείτονα που θα μας περι­ μένει καθημερινά πλέον εκεί, για πάντα, όσο τουλάχι­ στον διατηρείται στη μνήμη μας. Διηγήθηκε την ιστο318

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ρία του ανθρώπου με το η μ ί ψ η λ ο σ τ η ν Τ σ ά ρ ο , αλλά δεν της είπε τίποτε για τη συνάντηση του με τον αυτοδίδα­ κτο. Τα μάτια της ήταν ακόμα κόκκινα, αλλά είχε βάλει σε κάποια τάξη τα πράγματα του Κ α ρ β ά λ ι ο , καν κυρίως στην κουζίνα, όπου το κάθε πράγμα ή τ α ν στη θέση που η λογική ή η μνήμη της Τ σ ά ρ ο το είχε κατατάξει. —Φεύγω. — Ό χ ι , μείνε εδώ όλη μέρα. Σε λίγο κατεβαίνουμε να ψωνίσουμε, θα μαγειρέψουμε καν θα καλέσουμε τον Φούστερ. Θέλω να του διηγηθώ τ η ν εκδρομή μου στο Αλμπαθέτε καν ιδιαίτερα στον ποταμό Μ ο ύ ν τ ο . — Ξ έ χ ν α το. Θα έρθω μαζί σου για ψώνια κν ύστερα θα γυρίσω σπίτι. Δυο μέρες δίχως δουλειά είναι ρίσκο, έτσι όπως έχουν γίνει τα πράγματα. Ο ανταγωνισμός. Οι αίθουσες του ρ ι λ ά ξ . Τα έχουμε ξαναπεί. Ό λ α μία απ' τα ίδια είναι, σκέφτηκε ο Κ α ρ β ά λ ι ο , αλλά δεν το σκεφτόταν και η Τ σ ά ρ ο , που απέδιδε σε κάθε ένα από τα άτομα του είδους της διαφορετική ερ­ μηνεία από αυτή που πραγματικά τους ταίριαζε. —Βγάλε το τηλέφωνο από την πρίζα. Για μερικές μέρες. Κάνε μια δοκιμή. Μείνε να ζήσεις εδώ. Δοκίμα­ σε το. Η Τσάρο τον κοιτούσε με το βλέμμα απλανές. —Δε χρειάζομαι τον οίκτο σου. — Έ π ρ ε π ε να στο προτείνω. Η Τ σ ά ρ ο κάθισε στη βεράντα που είχε θέα προς το Βαλνές. Ο αέρας είχε καθαρίσει τ η ν ατμόσφαιρα και φαινόταν τώρα το βουνό του Μ ο ν τ σ ε ρ ά τ σαν ένα καπρίτσιο κάποιων μαικήνων του μοντερνισμού, με τη βοήθεια προφανώς ενός Γκαουντί ντοπαρισμένου. Η Τ σ ά ρ ο σκεφτόταν κι ο Κ α ρ β ά λ ι ο επίσης, μετανιωμένος για τ η ν προσφορά του που σ τ η ν ουσία δεν ή τ α ν α λ η θ ι ν ή . Η Τ σ ά ρ ο παρατηρούσε τις σκέψεις του, από τη βεράντα, κλείνοντας τα μάτια της στον ή λ ι ο καν τελικά σ η κ ώ θ η ­ κε, αποφασισμένη, εντελώς αποφασισμένη να φύγει. 319

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN — Κ α τ έ β α σ ε με, Π ε π ί ν ι ο . Ή τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν πήγαινε με ως το σταθμό. —Φεύγεις; — Ν α ι . Ο καθένας είναι διαφορετικός. Δεν μπορώ ούτε να σου μαγειρεύω. Μαγειρεύεις καλύτερα από μέ­ να. Έ λ α , δώσ' μου ένα φιλί. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο τη φίλησε. —Δεν είναι και άσχημα. Τ η ν π ή γ ε με το αμάξι ως το σπίτι της κι ύστερα ο ντετέκτιβ γύρισε στο γραφείο, όπου επιδοκίμασε το με­ νού που του πρότεινε ο Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ και του ζήτησε να κόψει κάτι, γιατί προτιμούσε να ετοιμάσει κάτι ελαφρύ για τον Φούστερ και δεν ήθελε να επιβαρύνει το συκώτι του. — Μ ι α και μιλάμε για συκώτια, αφεντικό. Έ χ ε ι έρθει ένα γράμμα για σας από κείνα τα λουτρά στα οποία θέλατε να πάτε. Ή τ α ν ένας φάκελος στολισμένος με τ η ν εικόνα ενός κομψού κτιρίου περιτριγυρισμένου από μια βλάστηση τ ρ ο π ι κ ή θα 'λεγε κανείς και μέσα υ π ή ρ χ ε μια απάντηση σ τ η ν ευγενική του αίτηση για θέση για μια αγωγή εξυ­ γ ί α ν σ η ς που ελπίζουμε πως θα αποβεί ευνοϊκή για την υγεία σας. —Δεν καταλαβαίνω τι ψάχνετε, αφεντικό. Αν θέλετε σας κάνω εγώ ένα πρόγραμμα διαίτης που θα νιώσετε ελαφρής κι υγιής σαν κλαράκι, αν υποθέσουμε ότι το να είσαι σαν κλαράκι είναι σημάδι υγείας. —Δεν είναι αυτό, Μπισκούτερ, είναι ότι θα μου άρε­ σε π ρ ι ν πεθάνω να επισκεφτώ μια λ ο υ τ ρ ό π ο λ η . Είναι σαν να θέλεις να πας στο όρος Άθως ή στους καταρρά­ χτες του Ν ι α γ ά ρ α . Εκεί επιπλέον σου κάνουν μασάζ και λασπόλουτρα. Έ χ ω δουλέψει πολύ και θέλω να ξεκου­ ραστώ. — Μ ο υ κάνει κακό να σκέφτομαι ότι θα πετάξετε λε­ φτά, αφεντικό. Ό λ ο ι αυτοί είναι λωποδύτες. 320

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ο Κ α ρ β ά λ ι ο άφησε τον Μ π ι σ κ ο ύ τ ε ρ να παραπονιέται και πήγε στην Μ π ο κ ε ρ ί α .

Κ ά τ ι σαν π ρ ο ε ι δ ο π ο ί η σ η τον έκανε να νιώσει ότι κάποια απειλή ανέβαινε από τη σκάλα και κοιτάζοντας προς τα κει η αναστάτωση του ασυρματιστή τον έκανε να καταλάβει ότι παιζόταν η τύχη του. Ο α σ υ ρ μ α τ ι σ τ ή ς όταν πλησίασε κοντοστάθηκε. Κοίταζε κάτω ή στο χ α ρ ­ τί που μόλις είχε κόψει από το τέλεξ. Π ή γ ε να προσπε­ ράσει τον Χινές, αλλά γύρισε πίσω και του έδωσε το τέλεξ. Η ισπανική αστυνομία διατάζει τη σύλληψη επί του πλοί­ ου και την επιτήρηση του αξιωματικού Χινές Λαρίος Πέρεθ μέχρι την άφιξη του στη Βαρκελώνη. Ύποπτος ανθρωπο­ κτονίας. Του το ξαναέδωσε μήπως ήθελε να το ξανακοιτάξει, αλλά ο Χινές του έγνεψε ό χ ι με το κεφάλι. —Ευχαριστώ. —Λυπάμαι, αλλά... —Διαβιβάστε το στον καπετάνιο, μην πάτε γυρεύο­ ντας για μπελάδες. Τον είδε που ανέβαινε τη σκάλα που οδηγούσε στη γέφυρα. Κι αυτός απόμεινε με το ένα χέρι στη σ κ ά λ α και το άλλο μετέωρο, σαν να του είχε παραλύσει το χέρι α π ό το άγγιγμα του τέλεξ στην προσπάθεια του να συγκρα­ τήσει τη μοίρα που του ξέφευγε. Έ ν ι ω σ ε παγιδευμένος και ευχήθηκε να επισπευστούν όλα. Ο πρώτος που έφθα­ σε ήταν ο Χερμάν και πίσω του ο Βασόρα, ο Μ α ρ τ ί ν και δυο ακόμα ναύτες. Σε πρώτο πλάνο τα πόδια του Χερ­ μάν, τα υπόλοιπα πιο πέρα προς τη μεριά της πρύμνης, και δεν ήθελε να σηκώσει το βλέμμα του για να μη δει το 321

br/zav

π ρ ό σ ω π ο του Χερμάν, γιατί από το π ρ ό σ ω π ο του έβγαι­ ναν δάκρυα άφθονα και ζεστά που πέφτοντας έσπαζαν πάνω σ τ η ν επιφάνεια της κουβέρτας. —Χινές. Χινεσίκο, κλαψούριζε ο Χερμάν, και η απλή αναφορά και μόνο του ονόματος του ή τ α ν η ανάκληση της κοινής τους πορείας από την εφηβεία μέχρι τώρα, όλες οι αναμνήσεις που είχαν μοιραστεί. Χινές. Χινές. Σήκωσε το κεφάλι του για να δει εκείνους που δεν τον κοίταζαν μη θέλοντας να του πουν αυτό που ήταν επό­ μενο. — Π ο ύ θα με κλείσετε; — Κ α τ ' α ρ χ ή ν αυτός ο κόπανος θέλει να σου μιλήσει. Έ χ ε ι γίνει λάθος, έτσι δεν είναι Χινές; Ό χ ι , όχι δεν είναι λάθος, απάντησε ο Χινές με το κεφάλι στη φράση του Βασόρα. Κι έπειτα έκανε να πάει προς τη γέφυρα. — Ό χ ι . Σε περιμένει στην καμπίνα του. Κ α ι οι νέοι του φρουροί τον ακολούθησαν. Ο Χερμάν είχε περάσει το ένα του χέρι πάνω στους ώμους του, περπατούσε με το δικό του ρυθμό, του μιλούσε στο αυτί. — Π ο ύ μπλέχτηκες, Χινεσίκο; Π ο ι α μαύρη ώρα σε έκανε να γυρίσεις; Γιατί δε μου το 'λεγες; Γιατί ξαναμπαρκάρισες; Τι έκανες Χινές, τι πήγες και έκανες; Ή θ ε λ ε να του πει να μην του κάνει άλλες ερωτήσεις, πως είχαν ακόμα αρκετό χ ρ ό ν ο για να τα πουν, αλλά δεν έβγαινε τίποτε από τα χείλη του, απλώς επιτάχυνε το βήμα του για να φθάσει το γ ρ η γ ο ρ ό τ ε ρ ο δυνατόν στον καπετάνιο, και πράγματι ήταν εκεί στο βάθος του δια­ δρόμου η μισάνοιχτη πόρτα της καμπίνας και του φά­ νηκε πως με το που θα άνοιγε θα εμφανιζόταν η Νίνια ντε λα Βέντα ντυμένη σαν παλιά τραγουδίστρια και λέ­ γοντας τη Σαλβαόρα, αλλά η φωνή του καπετάνιου τον ανάγκασε να σταθεί στην πόρτα. — Μ η ν προχωρείτε! Μείνετε εκεί! Η φωνή έβγαινε μέσα από τη μισάνοιχτη πόρτα. 322

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Πείτε στους συντρόφους σας να αποσυρθούν και σεις μείνετε στην πόρτα! Οι αξιωματικοί και μόνο ο Χερμάν έμεινε να τρέξει να βοηθήσει τάνιου ακούστηκε από

οι ναύτες απομακρύνθηκαν και σε μια απόσταση αρκετή ώστε το φίλο του. Η φωνή του καπε­ πολύ κοντά όταν ζήτησε:

— Π λ η σ ι ά σ τ ε αλλά μην ανοίγετε την πόρτα! Ο Χινές ακούμπησε το μέτωπο του πάνω στο χώρι­ σμα. Δυο πόντους πιο κει ακουγόταν η λαχανιασμένη αναπνοή του αθέατου καπετάνιου και ξανά η φωνή του, ήρεμη σαν εξομολόγηση: —Είναι αργά πια, Χινές. Σας είχα προειδοποιήσει εγκαίρως. Ή θ ε λ ε να τον ρωτήσει: μα τι ξέρατε σεις; Πώς το ξέρατε; Αλλά του φάνηκε ότι θα πρόσθετε μία ακόμα ασήμαντη λεπτομέρεια σ' ό λ ο ν αυτόν το θεατρινισμό μιας κατάστασης που είχε πια μετατραπεί σε ένα εμπό­ διο παρά σε μια δίοδο που θα έδινε τ η ν τελική λύση στο προσωπικό του δράμα. Δεν είπε τίποτε και η φωνή του καπετάνιου συνέχισε να βγαίνει από τ η ν κρυψώνα του, π ν ι χ τ ή , βρομερή, γεμάτη φοβίες. —Φερθήκατε σαν βλάκας. Εδώ και μερικούς μήνες λειτουργείτε σαν ηλίθιος και δε σταματήσατε όταν ακό­ μα ήταν καιρός. Σε μερικά χ ρ ό ν ι α , όταν θα ανατρέξετε σε όλα αυτά με την απαιτούμενη α π ό σ τ α σ η , θα θυμηθεί­ τε τον καπετάνιο σας και θα σκεφτείτε όλα αυτά που έκανε και ήταν πρόθυμος να κάνει για σας. Μ ο υ υπό­ σχεστε ότι θα τα σκεφτείτε; Ο Χινές είπε ναι, κουνώντας το κεφάλι του, ναι σε εκείνη τη μισάνοιχτη πόρτα, ναι σε κείνη τ η ν ντροπια­ σμένη φωνή, ναι σε κείνο το π λ ά σ μ α που φανταζόταν καθισμένο ανακούρκουδα, στα σκοτεινά, σαν να άκουγε κάποιο μυστικό μιας ε ξ ο μ ο λ ό γ η σ η ς . —Δεν πρόκειται να ξαναϊδωθούμε, Χινές. Αυτό είναι 323

br/zav

το τελευταίο σας ταξίδι. Ό π ω ς επίσης και το δικό μου. Να με θυμάστε. Ακολούθησε σ ι ω π ή . Μερικά βήματα πάνω στο πάτωμα το καλυμμένο με πλαστικό δάπεδο, κι όταν το σώμα του αθέατου καπετάνιου ξαναβρέθηκε σε μια απόσταση, η φωνή του διαφοροποιήθηκε για να μετατραπεί σε διατα­ γή. —Χερμάν, Βασόρα, στα καθήκοντα σας! Ο αξιωματι­ κός Λαρίος είναι υπό τ η ν ε π ι τ ή ρ η σ η σας! Ο Χινές έφυγε από κει συνοδευόμενος από τους φίλους του και α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν από απόσταση οι δυο ναύτες που δεν τολμούσαν να παραβιάσουν το πνεύμα της ομάδας. — Σ τ η ν α ρ χ ή μας είχε πει να σε κλείσουμε σε μια άδεια καμπίνα χωρίς εξαερισμό που είναι δίπλα στο μ η χ α ν ο σ τ ά σ ι ο , όπου παίρνουν κανένα ύπνο οι μηχανι­ κοί που περιμένουν να αλλάξει η βάρδια. Αλλά ο Χερ­ μάν λίγο ακόμα και θα τον μισέρωνε. Τελικά αποφασί­ σαμε και του επιβάλαμε ότι θα μείνεις στην καμπίνα σου, θεωρητικά με την πόρτα κλειστή από το έξω μέ­ ρος, αλλά στερείται νοήματος η ιστορία, γιατί εσύ δεν πρόκειται να πέσεις στη θάλασσα να κολυμπήσεις... Ορκίσου μας πως θα τηρήσεις αυτή τη συμφωνία και δε θα πέσεις στη θάλασσα να κάνεις καμιά μαλακία. Δε με ενδιαφέρει, δε μας ενδιαφέρει αυτό που έχεις κά­ νει, αλλά θα βγεις κάποτε, αντίθετα από τον Ατλαντικό δεν πρόκειται να βγεις, ορκίσου μας, Χινές, πως δε θα κάνεις καμιά κουταμάρα και θα σου αφήσουμε την κα­ μπίνα α ν ο ι χ τ ή . Ο Χινές έπιασε το χέρι του Βασόρα και το έσφιξε σαν να ήθελε να του μεταδώσει ένα ανόητο συναίσθημα ευ­ γνωμοσύνης για αυτήν την α λ λ η λ ε γ γ ύ η . —Δεν πρόκειται να κάνω καμιά βλακεία, κλείστε με όμως από έξω. Πρέπει να α ρ χ ί σ ω να συνηθίζω από τώρα. — Θ α 'ρχόμαστε να σε βλέπουμε. 324

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Αλλά με π ρ ο σ ο χ ή , γιατί αυτός ο ξεμωραμένος θα μας ξαποστείλει. Τι σου έλεγε, έτσι τ ό σ ο σιγά; —Σχεδόν δεν άκουσα. Μ ό ν ο ο Χερμάν δεν έπαιρνε μέρος στη σ υ ζ ή τ η σ η , σε κείνη τη συζήτηση που έβγαζε κατευθείαν σ τ η ν α γ χ ό ν η , αναφορά των τελευταίων επιθυμιών, α π ο χ α ι ρ ε τ ι σ μ ό ς για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή. — Π ό τ ε πότε θα ήθελα να κάνω έναν περίπατο στο κατάστρωμα. —Σου αναλογούν δύο περίπατοι η μ ε ρ η σ ί ω ς κάτω από επιτήρηση. Ο Μαρτίν έπαιρνε την υπόθεση στα χ έ ρ ι α του και έβαζε και τους κανονισμούς, τώρα ποιους κανονισμούς δεν είχε σημασία. Τ η ν ώρα που τον κλείδωναν σ τ η ν καμπίνα του, ο Χινές διάβασε στο βλέμμα του Χερμάν την υπόσχεση της επιστροφής, της ε π ι σ τ ρ ο φ ή ς για να ερευνήσει το έδαφος εκείνης της τραγωδίας που είχε συνέπειες και για αυτόν που δεν τον είχε εμπιστευτεί σαν φίλο ή που δεν τον είχε εμπιστευτεί αρκετά. Ο Χι­ νές βρέθηκε σε ένα νέο είδος μοναξιάς, πολύ διαφορε­ τικής από κείνη που είχε συνηθίσει στα είκοσι χ ρ ό ν ι α που ταξίδευε και που είχε περάσει περισσότερες μέρες και νύχτες στους ωκεανούς παρά σ τ η ν ξηρά, αλλά τώρα η μοναξιά ήταν κάτι διαφορετικό, που ίσως ταίριαζε π ι ο πολύ στη σαραντακονταετία που διάνυε εδώ και κάμπο­ σα χρόνια. Π ρ ο ς το παρόν είχε στη διάθεση του ένα κλειστό σύστημα αναφορών στη συνείδηση του, φιλι­ κές φωνές στην άλλη μεριά της πόρτας, αλλά γ ρ ή γ ο ρ α θα περνούσε από ένα γρανάζι α π ο π ρ ο σ ω π ο π ο ί η σ η ς που θα ξεκινούσε από τ η ν απαίτηση να τους τα πει όλα, σαν να γινόταν να εξηγήσει εκείνα τα ο π ο ί α είχε κάνει, να τα εξηγήσει σε κ ά π ο ι ο ν που δε θα ή τ α ν αυτός ο ίδιος ή η καημένη η Ενκάρνα. Μπορούσε ίσως με τις ερωτήσεις του Χερμάν να προετοιμαστεί για αυτά που τον περίμε­ ναν στη Βαρκελώνη. Κ α ι πράγματι ο Χερμάν ήρθε, μό325

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN λις που είχε περάσει μιάμισι ώρα από τον εγκλεισμό του, κι ο ανυπόμονος Χερμάν καθισμένος σ τ η ν καμπίνα του φυλακισμένου φίλου του, χωρίς καν κουράγιο να τον κοιτάξει κατάματα, αλλά με τη ζωτική ανάγκη του να ζητήσει εξηγήσεις. — Σ κ ό τ ω σ α τ η ν Ενκάρνα. — Τ η ν Ενκάρνα. Η Ενκάρνα έπρεπε να είναι. Αλλά τότε, γιατί μου είπες ότι ήταν απαραίτητο να γυρίσεις στη Βαρκελώνη, πως ήταν απαραίτητο να γυρίσεις για να τη συναντήσεις; — Γ ι α τ ί ήταν. Και κατά κάποιο τρόπο εξακολουθώ να το πιστεύω. —Αλλα ήξερες ότι την έχεις σκοτώσει. -Ναι. — Ή λ π ι ζ ε ς μήπως πως δε θα ανακάλυπταν πως το έκανες εσύ; — Ν α ι . Αυτή θα ή τ α ν η πιο λογική ε ξ ή γ η σ η και κατά κάποιο τρόπο, αυτό μου πέρασε από το μυαλό, αλλά όχι συνέχεια. Ακόμα κι αν δε γινόταν όμως αυτό, πίστευα πως έπρεπε να επιστρέψω. Ό χ ι στις στιγμές του φόβου, που ομολογώ πως ή τ α ν πολλές. Ό π ω ς για παράδειγμα όταν το ' σ κ α σ α από δω και δεν ήθελα να ξαναγυρίσω στο καράβι. Α λ λ ά έτσι ήταν σαν να έπαιρνα το κρίμα πάνω μου και να το κουβαλούσα σε όλη μου τη ζωή. — Α λ λ ά τι έκανες, δυστυχισμένε; Γιατί; — Έ φ τ α ι γ ε η κακιά η ώρα, είπε σ τ η ν α ρ χ ή της λιτα­ νείας των παραπόνων και των αποριών του φίλου του. Ή τ α ν γ ρ α φ τ ό , είπε κάποια στιγμή ψόφιος από την κού­ ραση επιστρέφοντας στον Χερμάν το μπαλάκι που του πέταξε με τ η ν επιμονή ενός παίχτη του γκαγκά*. Ή τ α ν γραφτό. Έ φ θ α σ α στο σημείο να θυμηθώ σκηνές από το Αγκίλας, όταν ακόμα ήμασταν παιδιά, και π α ρ ' όλο που * Γ κ α γ κ ά , β ά σ κ ι κ ο π α ι χ ν ί δ ι με ξύλινη μ π ά λ α ντυμένη με δέρμα. (Σ.τ.Μ.) 326

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ θα σου φανεί σαν ψέμα, η Ενκάρνα από τότε κουβαλού­ σε μέσα της τον ίδιο της το θάνατο και γω το χ α μ ό μου. Ξέρω ότι θα σου φανεί σαν μυθιστόρημα, σαν κινέζικο παραμύθι, αλλά όταν ξαναθυμάμαι εκείνα τα χ ρ ό ν ι α , τόσα χρόνια μετά, και με βλέπω, μας βλέπω και τους δυο μας, σκέφτομαι πως δε θα μπορούσε να γίνει διαφο­ ρετικά. Εγώ της πρότεινα πολλές φορές να τα παρατήσει όλα, να παντρευτούμε, να πάμε σε μια γωνιά οπουδήποτε στον κόσμο να ζήσουμε μαζί, αλλά στάθηκε αδύνατον. —Τι σου έκανε και τη σκότωσες; —Τίποτε τόσο σοβαρό που να δικαιολογούσε το χα­ μό της. Στο λέω τώρα, Χερμάν, με το χέρι στην καρδιά. Ί σ ω ς το χειρότερο από όλα όσα μου έκανε να ή τ α ν σ τ η ν α ρ χ ή , όταν με πούλησε για κείνο τον τύπο, τον θυμάσαι, τον παραθεριστή. Ί σ ω ς όλα να ξ ε κ ί ν η σ α ν από αυτό. Και άφησε το βλέμμα του να περιπλανηθεί στους τέσσερις τοίχους της φυλακής του. —Πρέπει να βρεις δ ι κ η γ ό ρ ο . Θα χρειαστείς μάρτυ­ ρες. Εγώ θα μιλήσω για σένα, θα πω πως τυφλώθηκες, πρέπει να βρεις κάποιο τρόπο να το αιτιολογήσεις, πως δεν ήθελε να 'ρθει μαζί σου και σου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Πως έγινε εν βρασμώ ψ υ χ ή ς . — Θ α γίνουν όλα από μόνα τους. —Αλλά έχεις πάρει χαμπάρι πως μπορεί να μείνεις χρόνια ο λ ό κ λ η ρ α στη φ υ λ α κ ή ; — Θ α γίνουν όλα από μόνα τους. — Έ ν α ς ναυτικός δεν τ η ν αντέχει τη φυλακή. — Π ό τ ε πάτε να μου στέλνεις τα νέα αυτού του πλοί­ ου, θα ήθελα να ξέρω που βρίσκεται κάθε φορά. Κι όταν βγω, όσα χ ρ ό ν ι α και να περάσουν, θα γυρίσω στη θά­ λασσα, Χερμάν. Έ φ θ α σ ε ένας ναύτης και εξήγησε με κάποια αμηχα­ νία ότι ο καπετάνιος διέταξε να κλειδώσουν τ η ν καμπί­ να και να μπει φρουρός στην πόρτα. Ο Χερμάν βγήκε έξω φρενών, βρίζοντας δυνατά αυτόν τον παλιομπά327

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN σταρδο, τι στο διάολο νόμιζε η Ν ί ν ι α ντε λα Βέντα, ούρλιαζε ο Χερμάν μπροστά στον έκπληκτο ναύτη. Αλ­ λά όταν έμεινε μόνος και κλειδωμένος ο Χινές αισθάν­ θηκε ικανοποιημένος.

Θα μπορούσε να την αγοράσει στο Σαν Τομάς φθη­ νότερα, γιατί εκεί ή τ α ν αφορολόγητα, αλλά του άρεσε τόσο πολύ αυτή η αθλητική φόρμα στη βιτρίνα του Μπεριστέν στη γωνία των Ράμπλας με την οδό Φερνάντο. Η φόρμα ή τ α ν πλέον δικιά του, μέσα σε μια πλα­ στική σακούλα, και πέρασε απέναντι για να περπατήσει πάνω στον κεντρικό δρόμο στις Ράμπλας και να ανέβει στο κέντρο της π ό λ η ς και στο δωμάτιο του ξενοδοχείου που είχε νοικιάσει για να αποτοξινωθεί από τη μακρό­ χ ρ ο ν η παραμονή του στο καράβι και για να βρει την ευκαιρία να κάνει καμιά εκδρομή στην Καταλωνία. Ο Χερμάν προσπαθούσε να τον καταφέρει να νοικιάσουν ένα αυτοκίνητο και να πάνε στο Αγκίλας μονομερίς, αλλά δεν το είχε ακόμα αποφασίσει, γιατί δεν υπήρχε λόγος να επιστρέψει. Σκεφτόταν το γιατί δεν έπρεπε να επιχειρήσει ένα τ ό σ ο τρελό ταξίδι, όταν είδε μια γνώ­ ριμη σκιά δεξιά του. Το προφίλ της γυναίκας βρισκόταν ακόμα στον αμφιβληστροειδή του, ενώ η ίδια είχε ήδη π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι και είδε τ η ν πλάτη της καθώς ανέβαινε τις Ράμπλας, μέσα σε ένα φόρεμα εφαρμοστό ντεμισεζόν, που τόνιζε ακόμα περισσότερο τη μέτριου αναστήματος φιγούρα της, επιβεβαίωσε τότε το χτύπημα της καρδιάς του και έτρεξε να την προλάβει. —Ενκάρνα! Τ ο ν γνώρισε αμέσως και φιλήθηκαν στο μάγουλο σαν να ήταν ξαδέρφια που ξαναβρέθηκαν μετά από και­ ρό, έπιασε ο ένας το χέρι του άλλου, το μπράτσο του, και βρέθηκαν να κινούνται σαν ένα χορευτικό ζευγάρι 328

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ πάνω στις δυο τετραγωνικές παλάμες των Ράμπλας, μέσα σε όλο αυτό το πηγαινέλα των περιπατητών εκείνου του γλυκού ανοιξιάτικου απογεύματος. Ε ί χ α ν ελάχιστα προ­ χωρήσει και ήδη ε ί χ α ν διηγηθεί τα πιο σημαντικά σ η ­ μεία της ζωής τους, αν και τόσο ο ένας ό σ ο κι ο άλλος είχαν τις πληροφορίες τους από τ η ν Πακίτα, ένα σταθε­ ρό σημείο αναφοράς της ζωής και των δυο που σε περί­ πτωση που επισκέπτονταν είτε ο Χινές είτε η Ενκάρνα το Αγκίλας, μπορούσαν να μάθουν νέα. Κι έτσι φθάσαμε στο βραδινό δείπνο σε ένα ρεστοράν διαλεγμένο σ τ η ν τύχη και στο επιδόρπιο των ε ξ ο μ ο λ ο γ ή σ ε ω ν στη διάρ­ κεια των οποίων α ρ χ ι κ ά παρέμειναν κλειστά τα χ α ρ τ ι ά της αποτυχίας, αλλά στο τέλος ρ ί χ τ η κ α ν κι αυτά στο τραπέζι, μια αλυσίδα αποτυχιών, ένας αποτυχημένος γάμος, αλλά και η ρουτίνα της θάλασσας, όπου κανένα λιμάνι δεν είναι το λιμάνι της ά φ ι ξ η ς ή της α ν α χ ώ ρ η ­ σης. Εκείνη δε διέθετε τα προς τα ζην και εκείνος κέρ­ διζε μάλλον περισσότερα από ότι χρειαζόταν. Η καρι­ κατούρα της ζωής της Ενκάρνας στο Αλμπαθέτε τους προκάλεσε γέλια και για να αντισταθμίσει κάπως τα πράγματα, ο Χινές μετέτρεψε τη δική του ιστορία σε μια σειρά περιστατικών που διαδραματίζονταν σε χ ι λ ι ά ­ δες λιμάνια, ιστορίες που είχε ζήσει χ ω ρ ί ς την ελπίδα να τις διηγηθεί ποτέ σε κάποιον που θα τις άκουγε γ ο η ­ τευμένος. — Ό μ ω ς είναι καταπληκτικά όλα αυτά. Το να μπορείς δηλαδή να δεις τον κόσμο. Εγώ επινοώ εκατό διαφορε­ τικές αρρώστιες το χ ρ ό ν ο για να μπορέσω να φύγω από κει και να έρθω εδώ για να αναπνεύσω λίγο. Είναι θαύμα να χάνεσαι σε μια π ό λ η , όπου κανείς δε σε γνωρίζει, όπου κανείς δεν ξέρει ότι είσαι η κυρία Ροντρίγκεθ Μοντιέλ, όπου μπορείς να δεις ό π ο ι ο ν εσύ θέλεις ή και κανέναν, δίχως να παίρνεις υπόψη σου τίποτε, απο­ λύτως τίποτε και κανέναν. Ο Χινές αισθάνθηκε πάλι τ η ν ίδια ε ν ο χ λ η τ ι κ ή ανά329

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN γκη να τ η ν αγκαλιάσει, που τη συγκρατούσε μια αίσθη­ ση το ίδιο ε ν ο χ λ η τ ι κ ή όπως αυτή, που του έλεγε πως δεν έπρεπε να κάνει κάτι που είχε πρωτοαισθανθεί την επο­ χή των εφηβικών τους περιπάτων, όταν οι συγγενείς έλεγαν ότι ο Χινές και η Ενκάρνα «... τα έψηναν» και με αυτό ήθελαν να πουν πως τα συναισθήματα και των δυο ήταν αμοιβαία, χ ω ρ ί ς όμως να έχουν περάσει στα λόγια ή τις ανάλογες χειρονομίες. Και την ίδια αίσθηση είχε και κείνη τη νύχτα καθώς και την επόμενη μέρα, όταν αποφάσισαν να συναντηθούν κάποια ώρα που μπο­ ρούσαν πια να ορίσουν, δίχως τα κωλύματα που υπήρ­ χ α ν πριν είκοσι χρόνια, διάβασμα, δουλειά, οικογένεια, η Π ά κ ι ή το τι θα πουν οι άλλοι. Κι ήταν αυτή που σταμάτησε να μιλάει με σκοπό να πηδήξει το φράκτη, εκείνη που τον φίλησε πρώτη στην αρχή στα πεταχτά κι έπειτα ένα φιλί διαρκείας, έντονο που ερχόταν από ένα μεγάλο ταξίδι, ύστερα από μια εντελώς παράλογη ανα­ βολή. Αυτή ή τ α ν το ίδιο κορίτσι οι κινήσεις της μόνο ή τ α ν λίγο αργές και η σκέψη της κάπως πιο μετρημένη και υ π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ή . Ή τ α ν ε ελεύθερη σε μια πόλη ελεύθε­ ρη για αυτήν και α ν ο ι χ τ ή , και θα μπορούσε να έρχεται κάθε φορά που το Ρόδο της Αλεξάνδρειας θα γύριζε, και μιλούσε συναρπασμένη από αυτή τη δυνατότητα το ίδιο κιόλας απόγευμα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου της. Αρ­ χ ι κ ά ε ί χ α ν κάνει μια προσπάθεια να ανέβουν στο δωμά­ τιο του Χινές, αλλά η ακαμψία του άνδρα είχε σαν απο­ τέλεσμα έναν κουφό διάλογο, σχεδόν κωμικό με τον ρεσεψιονίστ, ένα διάλογο άσκοπο γιατί ή δ η εκείνη βρι­ σκόταν στο ασανσέρ κι ή τ α ν αυτός που νόμισε πως ήταν υποχρεωμένος να δικαιολογήσει την άνοδο εκείνης της γυναίκας στο δωμάτιο του, ένα διάλογο που εκείνη ά­ κουγε ε ν ο χ λ η μ έ ν η και που τελείωσε όταν εκείνη παρά­ τησε το ασανσέρ και βγήκε από το ξενοδοχείο, ενώ την ακολουθούσαν οι ε ξ η γ ή σ ε ι ς και τα συμπλέγματα ενοχής του Χινές. 330

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Παραμένεις πάντα ένας χωριάτης, του είπε εκείνη μέσα στη γλύκα του απογεύματος, ενώ ή τ α ν γυμνοί, μετά από τον ανεπαρκή έρωτα, γιατί όπως φαίνεται ο Χινές είχε επιβαρύνει τ η ν πράξη με την αναμονή είκοσι ολό­ κληρων χρόνων, είκοσι χρόνια σε μια στιγμή και το σώμα της γυναίκας αποδείχτηκε απρόσιτο, σαν ένα τεί­ χος από σάρκα στο τέρμα μιας α π ό φ α σ η ς δύσκολης. — Μ ο υ προκαλεί φρίκη αυτή η α ί σ θ η σ η της παρανο­ μίας. Το να μπαίνουμε στα κλεφτά. — Ε γ ώ δεν μπήκα σαν κλέφτης. Άλλωστε αν θέλουμε αλλάζουμε και οι δύο ξενοδοχείο και γραφόμαστε σαν ζευγάρι. — Κ α ι τι θα πω στον Χερμάν και στους άλλους; — Μ η μου πεις πως δε μιλάτε για τα π ρ ο β λ ή μ α τ α σας και πως δεν κάνετε χάρες ο ένας στον άλλον. —Αυτό είναι άλλη ιστορία. Δε θέλω να το μάθουν. Είναι κάτι άλλο. —Ο ίδιος πάντα. Μ ι α φορά το είχα πει σ τ η ν Π ά κ α . Αν ο ξάδερφος σου μπορούσε να είναι διαφορετικός, αν ήταν πιο αποφασιστικός. Αν και ίσως και τότε να μη γινόταν τίποτε, γιατί να ξεγελάμε τους εαυτούς μας. Μου προξενούσες φόβο. Φοβόμουν να γίνω η γυναίκα ενός ναυτικού που δεν είχε στον ή λ ι ο μοίρα. Μ ι α χ ή ρ α μήνες ολόκληρους κι όλα αυτά για το τίποτε ή γ ι α κάτι ελάχιστο. Εγώ δεν είμαι καλόγρια. Δε γ ε ν ν ή θ η κ α για να γίνω καλόγρια. Δεν τους αποζημίωνε ούτε ο έρωτας που ακολουθού­ σε. Η καταραμένη του βιασύνη να αναρριχηθεί πάνω σε αυτό το τείχος από σάρκα, που ξεγυμνωνόταν ξαφνικά μπροστά του, αφαιρώντας την κάλυψη του συναισθημα­ τικού μύθου πάνω στον οποίο είχε επενδύσει όλη του τη ζωή, τον εμπόδιζε να νιώσει σιγουριά. Στη διάρκεια των πρώτων τριμηνιαίων συναντήσεων, τους περιέβαλλε ένα σύννεφο στοργής και ο Χινές δικαιολογούσε τον ίδιο του τον εαυτό γιατί πίστευε ότι ένας τέτοιος έρωτας 331

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN κάλυπτε ανάγκες πολύ πιο σημαντικές και πολύ πιο πέ­ ρα από την επιτυχία ή την αποτυχία στο σεξ. Κι έτσι έδειχνε πως πίστευε και εκείνη, που τον περίμενε ερω­ τευμένη, όσο πιο κοντά γινόταν στο λιμάνι, ύστερα από κάθε ταξίδι, σαν να είχε επιζήσει όλο αυτό το διάστημα του α π ο χ ω ρ ι σ μ ο ύ τους μόνο και μόνο γιατί θα ξαναβρί­ σκονταν. Ελάχιστες φορές διέθετε την απαραίτητη ευ­ κρίνεια, ώστε να δει από κάποια απόσταση, πιο αντικει­ μενικά αυτή τη σ χ έ σ η . Είχε παρεισφρήσει στις ζωές τους, με τον ίδιο τ ρ ό π ο που είχαν παρεισφρήσει στη δική του τα λιμάνια και στη δική της οι αποδράσεις. Από τη μεριάς του Χινές δεν υπήρχε τίποτε που να τον ενδιαφέρει, ώστε να απομακρυνθεί και να ξεχάσει. Από τη μεριά της εκείνη αντιπαρερχόταν συστηματικά οτι­ δήποτε μπορούσε να παραλειφτεί, χωρίς επαφές, με τους δικούς της στη Βαρκελώνη, σχεδόν χωρίς καμία επαφή και με κείνους που ή τ α ν στο Αγκίλας, μόνο ο σύζυγος της ήταν μια παρουσία απαραίτητη δυστυχώς, για την οποία α ρ χ ι κ ά απέφευγε να μιλάει και προοδευτικά ανα­ φερόταν σε αυτήν με μια περιφρόνηση όλο και περισ­ σότερη, σαν να ή τ α ν ο σύζυγος στην αρχή αυτών των συνευρέσεων μια πραγματική αιτία της δικής της απι­ στίας και στο τέλος ένα αίτιο παθητικό, κάτι το τελείως π α ρ ά λ ο γ ο και ε ν ο χ λ η τ ι κ ό από το οποίο ερχόταν και στο οποίο μοιραία έπρεπε να επιστρέψει. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, κι ενώ ε ί χ α ν μεσολαβήσει οκτώ συναντήσεις και δυο διαστήματα που δε συνέπεσαν, ο Χινές εξακο­ λουθούσε να είναι το μοναδικό πράγμα που έκανε εκείνη την εκτυφλωτική γυναίκα να ελπίζει και να τον περιμέ­ νει στο καφέ της Ό π ε ρ α ς , ένα τέταρτο μετά αφότου το καράβι έδενε, εκείνης της γυναίκας που είχε προκαλέσει τα σφυρίγματα των συντρόφων του, όταν τους συνάντη­ σαν μια μέρα στο δρόμο να τον κρατάει από το μπράτσο και μόνο ο Χερμάν δεν είχε μιλήσει γιατί αναγνώρισε την Ενκάρνα. Με τ ο ν καιρό εκείνη άρχισε να πηγαίνει 332

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ στα ραντεβού της πάντα με την ίδια χαρά, αλλά έδινε πλέον τ η ν αίσθηση πως δεν ήταν αυτός, η π ρ α γ μ α τ ι κ ή αιτία των δικών της αποδράσεων και της ι κ α ν ο π ο ί η σ η ς της, αλλά το ίδιο το γεγονός. Κι ή τ α ν ακριβώς εκείνη τη στιγμή που ο Χινές φ ο β ή θ η κ ε πως θα τ η ν ξαναέχανε και της πρότεινε να κάνουν μονιμότερη, παντοτινή τη σχέ­ ση τους. — Μ π ο ρ ώ να βρω κάτι σχετικό με τη δουλειά μου που δε θα έχει τόσο μακρινά ταξίδια. Θα μπορούσα να αγο­ ράσω ένα μικρό γιοτ, να το ρίξω στον Π ε ι ρ α ι ά ή σ τ η ν Κωνσταντινούπολη και να διοργανώνω κρουαζιέρες γ ι α τους τουρίστες. Αυτό συνηθίζεται πολύ τελευταία. Θα μπορούσες να έρθεις και συ στο σκάφος. Θα μπορούσα­ με να είμαστε συνέχεια μαζί. Στην Ισπανία δε συνηθίζε­ ται να νοικιάζουν μεσαία γιοτ, ίσως αυτό γίνεται στις Βαλεαρίδες, αλλά δεν υπάρχουν αρκετοί τουρίστες. Θα σε πείραζε να πάμε να ζήσουμε στην ανατολική Μ ε σ ό ­ γειο; Και ονειροπολούσε με τις ώρες καθώς της μιλούσε για τα ελληνικά ν η σ ι ά ή για το Βόσπορο. Κ α ι ιδιαίτερα για την Πάτμο και το Βόσπορο με τη ζωηρή επιθυμία να μοιραστεί μαζί της εκείνα που είχε δει και τα είχε απο­ λαύσει μόνος του μέσα από μια υποκειμενική, επίμονη οικειοποίηση τόπων και κατοικιών στους οποίους δεν έζησε ποτέ. Αυτή δεχόταν τ η ν ιδέα ή τ η ν απέρριπτε, ανάλογα με τις διακυμάνσεις της σκέψης της, που ή τ α ν αποτέλεσμα μιας λ ο γ ι κ ή ς την οποία δεν του εξηγούσε ποτέ, όπως δεν του έλεγε και τίποτε, από κείνα που εκείνος ήθελε, όλες τις λεπτομέρειες της ζωής της π ρ ι ν και μετά από τις συναντήσεις τους. Μα πες μου. Κ α ι τότε τι έκανες. Και τι σκέφτεσαι. Τι σκεφτόσουν π ρ ι ν . Κουβέντες που γλιστρούσαν πάνω στο δέρμα μιας Εν­ κάρνας απρόσιτης, πάνω σε κείνο το αδιαπέραστο τεί­ χος της σάρκας, που ξαφνικά έκλεινε σ τ η ν αγκαλιά του, με τα μάτια κλειστά, ποτέ δεν κατάλαβε αν το έκανε 333

br/zav

επίτηδες, αναγκασμένος να τη γυρεύει στο χώρο της μνήμης. Κ α ι κάτι που έμοιαζε με τελεσίγραφο είχε ξε­ φύγει από τα χείλη του ναυτικού τις πρώτες μέρες της τελευταίας τους συνάντησης. —Βαρέθηκα πια αυτή τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η . Αυτή την υπο­ τιθέμενη νορμάλ κ α τ ά σ τ α σ η . Το πρόσεξες; Ούτε πα­ ντρεμένοι να ήμαστε. Σαν να περίμενες το σύζυγο που λείπει ταξίδι. — Μ ο ι ά ζ ε ι αλλά δεν είναι έτσι. Εκ των πραγμάτων αυτός είχε μετατραπεί σε ένα ακό­ μα κομμάτι ενός σύνθετου παζλ που γνώριζε μόνο μερι­ κά από τα κομμάτια του, και ανάμεσα σε αυτά το πιο συγκεκριμένο ήταν ο σύζυγος. — Κ ά ν ε υπομονή. Ο άντρας μου όπου να 'ναι τελειώ­ νει, του είχε πει. — Τ ι θέλεις να πεις; —Δε θα αντέξει για πολύ ακόμα. —Στενοχωριέσαι; — Ν α στενοχωριέμαι; Ούτε κατά διάνοια. Απλά δε θέλω να πάνε χαμένα είκοσι ο λ ό κ λ η ρ α χρόνια. Αν γι­ νόταν κάτι τέτοιο θα ήμουνα για σφαλιάρες και θα έδινα μεγάλη ι κ α ν ο π ο ί η σ η σε αυτά τα ανθρωπάκια. Κάνε υ­ πομονή» Α λ λ ά υπήρχε πάνω από μία Ενκάρνα, περισσότερες από δύο. —Χινές. Ο Χερμάν στεκόταν στην πόρτα. Άναψε το φως της καμπίνας θαμπώνοντας τον και αναγκάζοντας τον να τρίψει τα μάτια του στην προσπάθεια του να κοιτάξει, μάτια γεμάτα δάκρυα από τις αναμνήσεις ή από τη στε­ νοχώρια. —Χινές, είσαι ξύπνιος; —Ναι. — Φ ά ν η κ ε το στενό. 334

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ή τ α ν η αρχή του τέλους γι' αυτό το ταξίδι και για όλα τα ταξίδια, ακόμα και τα ιδεατά. —Ο τρελός κλείστηκε σ τ η ν καμπίνα του και βγαίνει με τα χίλια ζόρια. Έ χ ο υ μ ε καιρό ακόμα. Ξέσπασε. Μ π ο ­ ρεί να σε βοηθήσει. Κάνε κάτι. Σκέψου κάτι. Μ ί λ α μου. Γύρισε την πλάτη του στον Χερμάν, στο φως, σ τ η ν ανάγκη του να μετατρέψει σε θέαμα την αποτυχία του. Ο Χερμάν παρέμεινε εκεί μερικά λεπτά. Μετά κουράστηκε και έκλεισε την πόρτα πίσω του με μανία και ίσως και κάποια σκληρότητα.

Στην αρχή σκέφτηκα, έλα στείλε ένα τηλεγράφημα σε αυτόν το φουκαρά. Ε ι δ ο π ο ί η σ ε τον. Γ ι α να 'χει του­ λάχιστον χ ρ ό ν ο να το σκάσει ή να σκεφτεί μια ε ξ ή γ η σ η που θα του χρησιμεύσει σαν σωσίβιο, γιατί διαφορετικά θα γυρίσει πίσω και θα βρει μπροστά του όλη αυτή τ η ν αποτρόπαια ιστορία. Ό λ ο ι θα π ρ ο σ π α θ ή σ ο υ ν να επωφε­ ληθούν από την ιστορία: η αστυνομία, ο τύπος. Σαν να το βλέπω κιόλας γραμμένο: μετά από μήνες και μήνες άκαρπων και εξονυχιστικών ερευνών, η αστυνομία ανα­ καλύπτει το στυγερό δολοφόνο που διαμέλισε το θύμα του. Αλλά και τι θα έβγαινε. Το πολύ πολύ να διακινδύ­ νευα τη δουλειά μου κι όπως ξέρεις τρέφω μια ιδιαίτερη αγάπη στην άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος μου, γιατί δεν έχω καμιά άλλη δυνατότητα και σε αυτή τ η ν ηλικία δεν μπορώ να κάνω και τίποτε άλλο, εκτός από αυτή τη συνταγή σπανάκι αλά μαρινέρα που π ρ ο σ π α θ ώ να σου φτιάξω και που κάποιος μια μέρα θα βρει τη φόρμα να την κονσερβοποιήσει προσθέτοντας της άρω­ μα λουκάνικων Φρανκφούρτης, ώστε να τροφοδοτηθούν οι παρούσες και οι μελλοντικές γενιές των χαμπουργκερμανών. Επιπλέον, σκέφτηκα, το τ η λ ε γ ρ ά φ η μ α μου θα έφθανε ενώ θα ήταν εν πλω και η αστυνομία θα μπο335

br/zav

ρούσε σίγουρα να είχε προηγηθεί. Και τι πειράζει αν δε γίνει κάτι, εσένα τι σε νοιάζει γαμώ το; Μ ή π ω ς είσαι η μάνα του ή ο θεός του; Είναι ενήλικος και θα πουλήσει ακριβά το τομάρι του, γιατί στα χ ρ ό ν ι α που 'ρχονται θα έχει ε λ ά χ ι σ τ ο χ ρ ό ν ο για να περπατάει ελεύθερος. Στα αρχίδια μου αν πληρώσει για κάτι που δεν έκανε. — Α λ λ ά κάτι έκανε κι αυτός. — Σ χ ε δ ό ν τίποτε, αγαπητέ Φούστερ. Δεν ή τ α ν σκεπτικισμός αυτό που φανέρωναν τα μαζε­ μένα φρύδια του πράκτορα, με την μπλε σκούρα ναυτική τραγιάσκα και τα λιγοστά γκρίζα μαλλιά που υπογράμ­ μιζαν το σκύψιμο της κεφαλής πάνω από την κατσαρό­ λα, όπου ο Κ α ρ β ά λ ι ο μαγείρευε. — Τ ι γιορτάζουμε με αυτό το έκτακτο δείπνο; — Τ η ν αδυναμία μας να γιορτάσουμε οτιδήποτε. Σε κάποια στιγμή αισθάνθηκα γενναιόδωρος ή γέρος και πρότεινα σ τ η ν Τσάρο να μείνει εδώ, να κάνει μια δοκι­ μή, για ένα χ ρ ο ν ι κ ό διάστημα, κι έπειτα βλέπουμε. Αλ­ λά αφού το σκέφτηκε, σ χ ε δ ό ν αμέσως, ύστερα από μισό λεπτό, δηλαδή μου είπε όχι, ότι ο κάθε ένας είναι δια­ φορετικός, ότι μαγειρεύει χειρότερα από μένα, ότι και κείνη έχει τα δικά της. Ή τ α ν ακριβώς η ίδια ηλίθια ιδέα του σωτήρα που είχα και με κείνο το δολοφόνο που είναι σαφές πλέον πως είναι εντελώς ά χ ρ η σ τ ο ς και βλά­ κας. Και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο από το να πας σ τ η ν Μποκερία και να αγορά­ σεις πράγματα που να είσαι σε θέση να μαγειρέψεις και να μετατρέψεις σε κάτι διαφορετικό: λαχανικά, θαλασ­ σινά, ψάρια, κρέατα. Τελευταία σκέφτομαι με φρίκη τη διαδικασία του φαγητού σε σχέση πάντα με ένα φόνο. Η κουζίνα είναι μια διαδικασία απόκρυψης μιας άγριας δολοφονίας, και μάλιστα ανθρώπινης, γιατί ο κύριος αποδέκτης αυτής της αγριότητας είναι ο άνθρωπος. Για παράδειγμα αυτά τα πουλάκια που πνίγηκαν στο κρασί για να 'ναι πιο νόστιμα. 336

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ —Εξαιρετικό θέμα συζήτησης για απεριτίφ. — Τ ο 1984 μόλις μπήκε. Τα άστρα θα μπουν σε τ ρ ο χ ι ά και θα μας τη δώσουν κατακέφαλα, τη μία μετά τ η ν ά λ λ η . Θα είναι μια πολύ κακή χ ρ ο ν ι ά , σύμφωνα με τους αστρολόγους. Λοιπόν για αυτό, και για διάφορους άλ­ λους λόγους, π ή γ α να ψωνίσω σ τ η ν Μ π ο κ ε ρ ί α και να μαγειρέψω για μένα τον ί δ ι ο . — Κ α ι για τον Φούστερ, το πειραματόζωο. —Είσαι ελεύθερος να το φας ή όχι. Α λ λ ά μην α ρ ν η ­ θείς τουλάχιστον το πρώτο πιάτο, μια διασταύρωση δια­ φορετικών πολιτισμών, που περιλαμβάνει σπανάκι βρα­ σμένο ελαφρά, σουρωμένο, και ψιλοκομμένο κι ύστερα ριγμένο άνευ λόγου σε μια περιπέτεια τελείως π α ρ ά λ ο γ η όπως γίνεται άλλωστε σε κάθε ε π ι ν ό η σ η μαγειρικής. Τηγανίζεις λοιπόν τα κεφάλια μερικών γαρίδων σε βού­ τυρο. Βγάζεις τα κεφάλια από τη φωτιά και κάνεις με αυτά ένα ζωμό. Στο αρωματισμένο βούτυρο τσιγαρίζεις φρέσκα ψιλοκομμένα σκόρδα, γαρίδες κομμένες κομμά­ τια και ξεφλουδισμένα και αλατισμένα αμύγδαλα. Στη συνέχεια ρίχνεις ένα κουταλάκι αλεύρι, μοσχοκάρυδο, μισό μπουκάλι σάλτσα στρειδιών, τα ανακατεύεις λ ί γ ο και προσθέτεις το ζωμό α π ό τα κεφάλια των γαρίδων. Ό λ ο αυτό το μείγμα το αναποδογυρίζεις στο σπανάκι και το αφήνεις να πάρει μια βράση, μέχρι να αρωματι­ στεί και να σχηματιστεί μια λ ι π α ρ ή σάλτσα. Στη συνέ­ χεια, έχουμε μπουτάκια γίδας με δαμάσκηνα, ένα πιάτο κάπως απλό και συνηθισμένο, τσιγαρισμένα σε χ ο ι ρ ι ν ό λίπος, με ένα κρεμμύδι π ά ν ω στο ο π ο ί ο έχουμε μπήξει γαρίφαλα, ντομάτα και διάφορα αρωματικά χ ό ρ τ α . Τότε προσθέτουμε μπέικον κομμένο σε φέτες, και το νερό στο οποίο ζεματίσαμε τα πράσινα δαμάσκηνα κι έτσι γίνεται μια σάλτσα που μοιάζει με ι σ π α ν ι κ ή , αλλά εδώ υπερι­ σχύει το άρωμα του γαρίφαλου, και η γλύκα που βγήκε από το μπούτι και το μπέικον. Γαρνίρεις με τα ζεματι­ σμένα δαμάσκηνα, ρίχνεις από π ά ν ω τη σάλτσα, βάζεις 337

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN για λ ί γ ο το φαΐ στο φούρνο κι ύστερα το σερβίρεις. Μ ε ρ ι κ ά μπουκάλια Ρεμελιούρι ντε Λαμπαστίδα, σοδειά του '78, και ύστερα καλά γεράματα. —Δε μου λες μήπως σε πληρώνουνε για να μη λύνεις το π ρ ό β λ η μ α ; — Π ά ν τ α το λύνω. Πάντοτε κ α τ α λ ή γ ω να μάθω τόσο όσα σ χ ε δ ό ν κι ο δολοφόνος και τα ανακοινώνω και στον πελάτη μου. Εκτός από την τελευταία περίπτωση όπου ο πελάτης γνώριζε περισσότερα από μένα και θα εξακο­ λουθήσει να τα ξέρει για πάντα, αφού να σκεφτείς πως γνωρίζει περισσότερα κι από το δολοφόνο και πώς δη­ λαδή να μη γνωρίζει. Ο Φούστερ μάντευε κάτω από τ η ν ποδιά του παρα­ σκευαστή εκείνων των παράξενων πουλιών που πέταγαν σε ένα λευκό ουρανό, την τρικυμία του μυαλού του κι άφησε τον Κ α ρ β ά λ ι ο να ξαλαφρώσει μέχρι τη στιγμή που το πρώτο μπουκάλι κρασί τον έκανε να νιώσει κα­ λύτερα. — Σ α ν να μην έφταναν όλα τα υπόλοιπα, πούλησαν κι αυτό το οικόπεδο εδώ μπροστά κι ίσως μου καλύψουν ένα μέρος από τη θέα της Βαρκελώνης. —Αυτό είναι το χειρότερο από όλα. — Α π ό τότε που θυμάμαι αυτή τ η ν π ε ρ ι ο χ ή , πολύ πριν μου κατέβει η ευφυής ιδέα να έρθω και να κατοικήσω εδώ, αυτή η δεντροφυτεμένη π ε ρ ι ο χ ή ανταποκρίνεται σ τ η ν εικόνα που είχα για τη Βαλβιντρέρα. Και ακόμα σ τ η ν εικόνα χ ι λ ι ά δ ω ν ανθρώπων που κάθε Κυριακή έ­ φθαναν εδώ και ξεκουράζονταν μες σ τ η ν πόλη σαν να βρίσκονταν π ά ν ω σ' ένα μπαλκόνι. Α λ λ ά αυτό όπως φαίνεται, το δημοκρατικό δημαρχείο δεν το παίρνει υ­ π ό ψ η του, κι αντί να το χαρίσει στους κατοίκους και σε μένα τ ο ν ίδιο, έδωσε άδεια ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς για να καλυφτεί ακόμα περισσότερο αυτή η π ό λ η . Αναμφίβολα θα έχουν τηρήσει το νόμο κατά γράμμα. Αυτή η χώρα έχει γεμίσει από δικολάβους. Η κρυφή λ ο γ ι κ ή ενός νόμου 338

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ μοιάζει σαν να σχεδιάζεται η σ ι δ η ρ ο δ ρ ο μ ι κ ή γραμμή και το τρένο ταυτόχρονα. Ποτέ το τρένο δε σταματάει για ασήμαντους λόγους ή επειδή κ ά π ο ι ο ς αυτοκτόνησε ή για να προειδοποιήσει τους κουφούς ότι φτάνει. Αυτά τα αγόρια του δημοκρατικού δημαρχείου πρέπει να είναι από τζάκι. Από μικροί πρέπει να περνούσαν τις διακο­ πές τους σε σαλέ με κ ή π ο και δεν ξέρουν τι σημαίνει να ταξιδέψεις μισή ώρα με τρένο για να δεις ένα δέντρο ή η γοητεία της π α ρ α τ ή ρ η σ η ς όλου αυτού του κωμικού σκη­ νικού από έξω. Αυτή η π ό λ η . Το δεύτερο μπουκάλι έκανε τη νύχτα να καταλαγιά­ σει κι ο Φούστερ του μετέφερε ό,τι νεότερο ήξερε για τους κοινούς τους φίλους και κυρίως γ ι α τον κ α θ η γ η τ ή Μπέιζερ, τον οποίο είχε κάποτε χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ε ι σαν λογοτεχνικό σύμβουλο στη διερεύνηση ενός εγκλήμα­ τος. — Γ ι ' αυτό χρησιμεύουν οι καθηγητές που υποστηρί­ ζουν το λογοτεχνικό ρεαλισμό. Πρέπει να διαβάζεις και να κάνεις φυσική ζωή. Θα έβλεπες διαφορετικά τ η ν πραγματικότητα. Εσύ διαβάζεις μόνο για να κάψεις, για να βρίσκεις αιτίες να καις και κάνεις γυμναστική μόνο σε περίπτωση που κυνηγάς κ ά π ο ι ο ν ή σε καταδιώ­ κουν. Είναι λογικό να έχεις τόσο α ρ ν η τ ι κ ή ά π ο ψ η γ ι α τα πράγματα. — Θ α πάω στα λουτρά. —Στο Μπάντεν-Μπάντεν; Στο Μαρίενμπαντ; Σ τ η ν Τόχα; Ή σ τ η ν Παντικόσα; —Σε μια από αυτές τις λουτροπόλεις που είναι γεμά­ τες από ξένους που ήρθαν για τον ή λ ι ο της Ισπανίας, αποφασισμένοι να αφήσουν στους υπονόμους μας τα σκατά που τους περισσεύουν και τα δικά μου μεταξύ αυτών. Λασπόλουτρα. Μ α σ ά ζ . Α π ο τ ο ξ ί ν ω σ η . — Μ ή π ω ς είσαι άρρωστος; — Ό χ ι . Θέλω να μου συμπεριφερθούν σαν να είμαι μέρος της φύσης και να μπω σε αυτά τα ιαματικά νερά 339

br/zav

MANUEL VAZQUEZ MONTALBAN που σου επενδύουν το συκώτι με σίδερο και σου βάζουν βαζελίνη στην ουροδόχο κύστη. Έ ν α λευκό μπουρνούζι κι έτσι δε μου μένει ά λ λ η λύση από το να πάω στα λουτρά. —Βουνό ή θάλασσα; — Κ α ι τα δύο. Πρέπει να το ψάξω από όλες τις μεριές. Πρέπει να υπάρχει κάποιος οδηγός. Ο κόσμος είναι γεμάτος από ιαματικά νερά. Ό λ ο ς ο κόσμος είναι ένα μεγάλο λουτρό εκτός από ορισμένες αξιοσημείωτες ε­ ξαιρέσεις, όπως ο Λίβανος και το Ελ Σ α λ β α δ ό ρ . Τόσο το χειρότερο για αυτούς. Πρέπει να είσαι αναίσθητος για να γεννηθείς στο Λίβανο, για παράδειγμα. Κι το πιο γαμηστερό τ η ς ιστορίας είναι πως βρομάει από μα­ κριά· κοίταξε, π ή γ α στο μέρος στο οποίο άρχισε, το Αγκίλας, και δεν υπάρχει πια ούτε καν το σκηνικό στο οποίο γεννιέται το πρώτο συναίσθημα των πρωταγωνι­ στών. Κ α τ ε δ ά φ ι σ α ν τ η ν αρένα, δεν υπάρχει το μέρος όπου έμπαινε το στέγαστρο για τους βραδινούς χο­ ρούς, ακόμα και ο παραλιακός δρόμος έχει αλλάξει, οι κοινωνικές συνθήκες, το εργοστάσιο που δούλευε αυτή, αυτή η αίσθηση κάποιου που επέζησε, που την είχαμε όλοι μας π ρ ι ν τριάντα σαράντα χρόνια. Κι αυτοί οι δυο φουκαράδες υπήρξανε θύματα ενός παλιού αισθήματος, μιας παλιάς καλοσύνης ή κακίας. Διατήρησαν μέσα τους τα ίδια τους τα συντρίμμια, αυτό που πλέον δεν ήταν και ξαφνικά έφεραν σε πρώτο πλάνο αυτά τα συ­ ντρίμμια, απαξιώνοντας να αλλάξουν τη ζωή τους, κι αυτό έχει σχέση με την κουλτούρα του καθενός, έζησαν πάνω σε πρότυπα, ξεπερασμένα πλέον, άχρηστα. — Θ α πας στη δ ί κ η ; — Ί σ ω ς με καλέσουν σαν μάρτυρα, αν και πολύ αμφι­ βάλλω. Αν δε με καλέσουν δεν πρόκειται να πάω. Η παραμονή σε μια λουτρόπολη κατεβάζει το φόρο; —Αν είναι για λόγους υγείας ναι και στην περίπτωση 340

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ σου, σαν ελεύθερος επαγγελματίας, σίγουρα το δικαιούσαι. Σου μιλάει τώρα ο ειδικός. —Αυτό που πράγματι θα κάνω είναι να πάω αύριο στο λιμάνι. Θέλω να δω το Ρ ό δ ο της Αλεξάνδρειας και τον ναυτικό. — Π ώ ς τον φαντάζεσαι; —Αυτό που στην ε π ο χ ή μου λέγαμε ένας ευαίσθητος έφηβος. Έ ν α ερείπιο ε φ η β ι κ ή ς ευαισθησίας. — Κ ι ο ποταμός; — Π ο ι ο ς ποταμός; — Ό τ α ν μου τηλεφώνησες για να με καλέσεις, μου είπες: Πρέπει να σου μιλήσω για την εξαιρετική στιγμή της γένεσης ενός ποταμού, που το όνομα του είναι Μού­ ντο. —Α, ναι. Κι αυτό σου φαίνεται λίγο; Αυτό το τοπίο είναι σαν να έχει επηρεάσει τον ίδιο τον Καλντερόν. Έ ν α ς ποταμός που ονομάζεται Μ ο ύ ν τ ο .

Ο άντρας με τις χειροπέδες ή τ α ν ψηλός, ψ η λ ό τ ε ρ ο ς από μένα, σκέφτηκε ο Κ α ρ β ά λ ι ο . Θα φοράει σαράντα τρία νούμερο παπούτσι, σίγουρα. Κρατούσε τ η ν ισορ­ ροπία του καθώς κατέβαινε τη σκάλα του πλοίου, ανά­ μεσα σε δυο αστυνομικούς που βάδιζαν π ί σ ω του και δυο μπροστά του, διστακτικοί, με τα μάτια καρφωμένα στο έδαφος το οποίο δεν πατούσαν. Αυτός δεν κοίταζε τα σκαλιά. Το να κατεβαίνει με σιγουριά τις σκάλες των καραβιών αποτελούσε μέρος της δουλειάς που έκανε εδώ και είκοσι τουλάχιστον χ ρ ό ν ι α . Ή τ α ν μελαχρινός και ηλιοψημένος. Είχε φάτσα ναυτικού, μύτη γαμψή ναυτικού που οσφραίνεται αμέσως τις θύελλες και τα λιμάνια. Αν κρίνουμε από τ η ν αφέλεια του νόμιζες πως είχε συλλάβει τους τέσσερις αστυνομικούς που τον περικύκλωναν, νευρικοί, με τα χέρια τους απασχο341

br/zav

λημένα ώστε να μην μπορούν να μεταδώσουν πως το 091 επέστρεφε στη γέφυρα του φέρι που τους είχε μεταφέρει μέχρι το Ρόδο της Αλεξάνδρειας. Τη στιγμή που το αμάξι πλησίαζε, ένας αστυνόμος τον έπιασε από το μπράτσο και κείνος σήκωσε τα μάτια σαν να γύρευε κ ά π ο ι ο ν στο λιμάνι, ίσως να πήρε το μάτι του τον Καρ­ βάλιο, ένα δύσθυμο θεατή ακουμπισμένο στα κάγκελα ενός άγνωστου φορτίου που μύριζε λαδίλα, αλλά αυτό που μάλλον έψαχνε ή τ α ν το πέλαγος ανάμεσα στα στα­ ματημένα καράβια, ένα δρόμο για να ολοκληρώσει το ταξίδι του στο Βόσπορο και το τέλος του κόσμου. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο είχε μάθει να μην πιστεύει στη μοίρα. Αρχί­ ζει κανείς πιστεύοντας στο τυχαίο και στο τέλος προκα­ λεί τον ίδιο του το θάνατο, είχε διαβάσει κάποτε ή ίσως και να το σκέφτηκε μόνος του, όταν ακόμα σκεφτόταν, ότι ο κόσμος και οι άλλοι άξιζαν να σε κάνουν να σκέ­ φτεσαι. Ο άντρας κατάπιε το σάλιο του και άφησε να τον σπρώξουν μέσα στο αμάξι, ύστερα, το αμάξι πέρασε πλάι από τον Κ α ρ β ά λ ι ο και α ν α χ ώ ρ η σ ε για την πόλη του καλού και του κακού, την π ό λ η των αστυνομικών τμημάτων και των φυλακών. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο σήκωσε τους ώμους και ξαναμπήκε στο αυτοκίνητο του για να εγκα­ ταλείψει όσο το δυνατόν γρηγορότερα μια π ό λ η , που για σήμερα τουλάχιστον δεν παρουσίαζε κανένα ενδια­ φέρον. Μ ι α ακόμα ερωτική ιστορία έπαιρνε τέλος. Πι­ θανόν ο ναυτικός να άρχιζε τα ψέματα για να γλιτώσει^ή ίσως και να δεχόταν το πεπρωμένο του σαν να το είχε διαβάσει στα βιβλία και να άφηνε να τον καταδικάσουν, ενώ εκείνος θα βρισκόταν στα τοπία της αμετάδοτης φαντασίας του. Ο Κ α ρ β ά λ ι ο ένιωσε ευγνωμοσύνη που γύρισε σπίτι και βρέθηκε μόνος. Η υγρασία του λιμα­ νιού τον είχε ποτίσει ως το κ ό κ α λ ο και για να ζεσταθείς τι καλύτερο από ένα παγωμένο ποτήρι ορούχο και ένα ζεστό φλιτζάνι καφέ. Από το ψυγείο έβγαλε ένα ολόκλη­ ρο καπάκι μοσχαρίσιου κρέατος, το έβαλε πάνω στην 342

br/zav

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ τάβλα και με ένα ακονισμένο μαχαίρι το άνοιξε στη μέση σαν να ήτανε βιβλίο. Έ κ ο ψ ε τις άκρες που περίσ­ σευαν για να σχηματιστεί περίπου ένα ορθογώνιο και χτύπησε το κρέας με το γουδί για να το μαλακώσει. Μετά αρχίζοντας από δεξιά π ρ ο ς τα αριστερά έβαλε μπέικον, κύμινο, αβγό βραστό σ φ ι χ τ ό κομμένο φέτες. Από τη μεριά που φαινόταν το μπέικον τύλιξε το κρέας σαν να ήταν μια περγαμηνή και το ρολό κατάπιε τα περιεχόμενα μέχρι που στο τέλος έμεινε ένα τεράστιο ρολό κρέατος γεμιστού που ο Κ α ρ β ά λ ι ο τύλιξε σε ένα αλουμινόχαρτο, και στη συνέχεια το έβαλε σε έναν προ­ θερμασμένο φούρνο. Τρία τέταρτα ψ ή σ ι μ ο . Έ π ε ι τ α , όλη τη νύχτα να κρυώσει. Κ α ι την επόμενη μέρα θα έβγαζε το μαυρισμένο αλουμινόχαρτο και θα εμφανιζόταν ένα κρύο ρολό κρέατος γεμάτο εκπλήξεις. Θα το έτρωγε κομμένο φέτες με μια σάλτσα ταρτάρ όπου θα κυριαρ­ χούσε η κ ά π π α ρ η . Η νύχτα είχε πια αποκτήσει νόημα και έμενε μόνο να ανάψει το τζάκι κι ένα condal del seis από το θαυμαστό κουτί που του είχε στείλει από τ η ν Τενερίφη εκείνος ο δυστυχής σύζυγος που κατά βάθος τον ευγνωμονούσε. Τώρα έπρεπε να καεί ένα βιβλίο γιατί ευαισθητοποιούσε το συναίσθημα, κι έτσι απέσπα­ σε από το βασίλειο των άψυχων λέξεων το « Π ο ι η τ ή ς στη Ν έ α Υόρκη» για να το μετατρέψει σε ολοκαύτω­ μα. Τελευταία χ ά ρ η , άνοιξε το βιβλίο σε μια σελίδα διπλωμένη στο πάνω μέρος, σημάδι κ ά π ο ι α ς π ρ ο τ ί μ η ­ σης. Μ π ρ ο σ τ ά στη φωτιά οι στίχοι πάλευαν όπως οι κραυγές ενός αθώου. Αλλά η

νύχτα είναι ατέλειωτη

όταν στηρίζεται στους πεθαμένους και υπάρχουν πλοία που ψάχνουν το βλέμμα σου για να βουλιάξουν. Γύρισε πίσω και ξανάβαλε το βιβλίο εκεί που θα 343

br/zav

έπρεπε να είναι, πριν από τη στιγμή που αποφάσισε να μετατρέψει τη βιβλιοθήκη του σε μια πινακοθήκη κατα­ δικασμένη σε θάνατο.

344

br/zav