ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΟΥ Β/ΒΛ/Ο
ΓΙΑ
~
ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ
~
..
~~ ~ -
~ ~
f.~ ~ rιjl
'"""
@
ΙCΒΡ
Migratory Birds Programme-
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ
ETAIPIA
Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΥ ΛΙΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Έχει
υπολογιστεl
υπάρχουν
100.000
σ τον
ότι
κόσμο
cκστομμύρισ
πουλιά, αλλά τα περισσό
Στην Ελλάδα μπορεί να παρατηρήσει κανείς τετρακόσια περίπου είδη πουλιών.
Από αυτά
άλλα φωλι άζουν εδώ,
άλλα ξεχειμωνιάζουν κι' άλλα
τερα
απ ' αυτά διαφtρουν
ποΑύ με ταξύ τους και στην
απλώς περνούν μεταναστεύοvτας. Αυτή η ποικιλία, από τις μεγαλύτερες της
εμφάνιση
Ευρώπη ς είναι ένα αναπόσπαστο τμήμα της φυσικής μας κληρονομιάς και δείχνει ότι το περιβάλλον μας είναι ακόμα υγιές σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Όμως σήμερα, πολλά είδη κι νδυνεύουν να εξαφανιστο ύν ενώ άλλα έχουν μειωθεί ανησυχητικά. Η κ αταστρ οφή των βιοτόπων η
θcιcς.
αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και το εντατικό κυνήγι είναι τρεις από τις κυριότερες αιτίες.
και
σ τις συνή
Για πσράδcιγμσ, συγκρίνετε tνσ από τα μεγαλύτερα πουλιά της Ελλάδας, το
(επάνω). Ο Χουχουριστιίς και τα Σ<1/Ιιι εί ναι αρπακτικά, σλΑά το πρώτο κυνηγάει τη νύχτα και το δεύτε ρο την ημtρα.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειε ς για την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους. Για να είναι όμως αποτελεσμ ατική η προστασία αυτή
δεν αρκεί να παρθούν μόνο τα κατάλληλα νομοθετικά μέτρα . Χρειάζεται να γνωρίσει ο κάθε Έλληνας τα πουλιά του τόπου του όχι μ όνον για να χαρεί τη ν ομορφιά τους αλλά και για να συνειδητοποιήσει την μεγάλη σημασία τους για την διατήρηση της ι σορροπίας στην φύση. Τα πουλά είνα ι δείκτες
υγείας του
περιβάλλοντος και
γι· αυτό η
προστασία
τους
γίνεται κά τι
παραπάνω από αναγκαία.
Ο Τσαλαπετεινός (κάτω δεξιά) είναι tνα εντυπωσιακό πουλί, cνώ η Σταρήθρα, που δcν διακρlνcται για το χρώμα της,
κcλσηδάcι περίφημα καθώς ανcβοκατc βσίνcι οριζόντια στον σέρα πάνω απ ' την φωλιά της.
Σκοπός της έκδοσης αυτής είναι
να αποκτήσουν τα παιδιά αλλά και
οπο ι οσδήπο τε άλλος αναγνώστης αυτού ταυ βιβλίου βασικές γνώσει ς για την ζωή των πουλιών, τον ρόλο τους στην φύση , τους κινδύνους που τα απειλούν κα ι να γνωρίσουν μερικά από τα πι ο αντι προσωπευτικά πουλιά της
χώρας μας. Μέσα από τη γνώση για τα πουλιά θα κατανοήσουν γενικότερα την λειτουργία της φύσης, θα συνειδητοποιήσουν την ανάγκη διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος αναλλοίωτου, θα ευαι σθητοποιηθούν και όταν
χρειαστεί θα βοηθήσουν στην ου σιαστική προστασία το υ.
Μερικά πουλιά, όπω ς ο Κούκος. πα
ρατάνε τα αυγά τους σε φωλιtς άλ λ ων πουλιών που, αν και μικρότερα, τα κλωσσάνε, σον νσταν δικά τους.
;
(
ΥΠΟΥΡΓΕ/0 ΑΓΡΟτtΚΗΣ ΑΝΑΠΓΥΞΗΣ
&
EMHNIKH ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ErAIPIA
Μερικά πουλιά πετάνc μc δc{ιοτcχνίσ (Μσυροστσχτάρσ) άλλα προτιμούν να
τρtχουν (Α γκσθοκσλημάνσ) ή νσ κολυμπάνε (Νανοβουτηχτάρα -
ΤΡΟΦΙΜΩΝ
2
κάτω δc{ιά).
το
Φοινικόπτcρο
μικρότερο,
τον
με
Βσσιλlσκο
ΛΙΓΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣΓΙΑ
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ
ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ Όλ α τα πουλιά tχουν προσσρμοστεl ώ στε να cκμc rσλλcύονται όσο το δυνα τόν
κσΑύτερσ
τις
cυκσιρίες που προ-
σφέρει το περ ιβάλλ ον τους. Ακόμη και Μόνο
τα πουλιά
έχουν φτερά.
εξωτερικά βοηθούν
τα
πουλιά
Τα
το πιο κοινά πουλιό δισθlrουν τt τοιcς
να
προσαρμογές, ιδlως στα ράμφη και το
μένουν στεγνά και ε/ναι απαραίτητα
πόδια τους.
για το πέταγμα. Τα πούπουλο από κά τω τα πpοστατcύουν απ' το κρύο.
Οι
πάπιες
μεμβράνες
Οι σ ταχτάρες πετούν σχεδό ν αδtά·
κο πα και δεν περπατούν ποτt. ·Ε· χουν
λοιπόν
μακρυές
φτερούγες,
Τα φτερά, έχουν περίπλοκη δικτυω
Η ταχύτητα και η cυκινησ/α ενός που.λιού στο πέταγμα εξαρτάται από
κοντό
τή δομή, και για να παραμέ νουν σε
το αχι)μο των φτερούγων: Οι μακρυές και μυτερές ε/ναι για γρήγορη
στον σέρα με τα ράμφη του ς που έ·
καλή κατάσταση, χρειάζονται τοκτι
πτήση, ε νώ οι κοντές και φαρδιές φτερούγες επιτρέπουν απότομες αλ
χουν μεγά.λο άνοιγμα.
κό καθάρισμα με το ράμφος.
λαγές στην κατεύθυνση.
Οι
πόδια
και
δρυοκολάπτες
ράμφη
πιάνουν
tντομσ
(πάνω) που
κολυμπούν με
tχουν
ανάμεσα
τις στα
δάχτυλά τους και τρέφονται βυθlζοντσς το κεφάλι το υς μ <χρι τον βυθό, ενώ το
Χσραδριόμορφσ (κάτω) tχσυν ψηλά πό· δια για να περπατάνΕ στο
νερ6 ε νώ
ψάχνουν για τροφή
στη
λάσπη με το λ επτ6 τους ράμφη.
έχουν
δυνατά
για να χτυπούν τους κορ
μούς των δέ ντρων ψάχνοντας για έ ντομα.
Τα
δάχτυλά
τους
(δύο
μπροστά και δυο πlσω) ε/ναι προ σαρμοσμένα για να τους βοηθούν να ανεβσlνο υν στους κάθετους κορ μούς.
Τα πουλιά, πολύ συχνά, επιδεικνύονται, με χαρακτηριστικά στο κάθε εί·
δος παιχνlδισ, πριν από το ζευγάρωμα. Οι γνωατοl μας πελαργοί τι νά· ζουν πίσω το κεφάλι και κροταλίζο υν ηχηρά το ράμφος τους.
Οι Φλώροι έχουν κοντά και χοντρά ράμφη για να τρώνε σπόρους.
Ό
πως κι άλλα πουλιά που κάθονται
Το αρπακτικά πουλιά έχουν μυτερά
σε κλ αδιά, τα δυνατό δάχτυλά τους
ιtαι γαμψά νύχια για να πιάνουν και
σφiγγουν αυτόματα όταν κάθονται,
να κρατούν τη λείο τους και δυνα
ώστε να μην πtφτουν όταν φυσάει και
σοΙ.
4
να
ή όταν κοιμούνται.
τά, γαμψά ράμφη για να την κό · βουν.
ΒΙΟΤΟΠΟΙ
Πουλιά υπάρχουν σε κάθε σημε/σ της γης άλλα τα κάθε είδος πουλιού είναι πρσσσρμσσμiνσ να ζει στο περιβάλλον που του ταιριάζει. Στην Ελλάδα υπάρ
χουν πολλοί τύποι βιοτ6πων και στον κάθε τύπο αντιστοιχούν διαφορετικά ε/δη πουΑιών.
Μερικά πουλιά ζουν στις πόλ εις και τα χωριά. Φω λιά(ουν σε κτίρια και εκ-
μεταλλεύονται πηγές τρο- ~~~~~~~ φής που tχουν στε νιί οχt ση με τον άνθρωπο.
Ι'
~- ~
~-~ Ο
)'"~ ' ~~ φ,,
.
~ Στι) καλλιεργημίνις εκτά σεις υπάρχει επlσης π~ικιλ/σ _κατσφυγιων κο! ση
~ μείων κατάλληλων για το φώΛιασμα των πουλιων: βρσχισ, δtντρα, θσμνοι. Ακόμη υπάρχει μια πλατειά επιλογή τροφής: σπόροι, καρποί, έν τομα, μικρ_ά
Υπάρχει άφθονη τροφιί στους διάφορους τύπους δασών, και επσμtνως εκεί
!t;, --· ~>/,. . _ _~
μπορεί να δει κανε/ς μια πολύ μεγάλη ποικιΑία πουλιών. Τα που.Jιιά μπορούν να βρουν στα δάση πολλά ασφαλή σημεlσ στα δtντρα ιj στην βλάστηση για να
·····=··
"
θηλαστικό και ερπc τ~
-- ---
:-=.~:::..:..:.==-··· L
....
. ~ C'\u ' Q •~o;;--~ ~. Τα χαραδριόμορφα μπορούν να φωλιά-
σου ν ανάμεσα στα βότσαλα, τα γλαρό-
Στους υγρότσπους τα πουλιά τρlφο νται
με φυτά, aσπόνδυλους σρ γσνισμαύς ή ψάρια.
Μπορεί να φωλιάζουν σε
τρύπες στις
όχθες, ανάμεσα στα καλ άμια.
νια στους αμμόλοφους ε νω οι γλάροι, σι θαλασσσκόρακες κι άλλα θαλ ασσσπούλια σε κάθε τες ακτές.
• '?
~
- aQ~.
. ~ . _, .
~.....ι. b..ιj::J'
-
f
Στις ακτtς, πολλά χσραδριόμορφα ψά χνουν στην Αάσπη για σκου.λήκια και οστρακόδερμα ενώ άλλ α πουλιά βουτά νΕ γισ να πιάσουν ψάρια.
ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΟΥ ΛΙΩΝ Τα πουΛιά για να επιβιώσουν tχουν απόΛυτη ανάγκη από κατάΛΛηΛες τοπο θεσίες για να φτιάξουν την φω.λιά τους, επαρκή τροφή και νερό και προ
στασία από κάθε μορφής ενόχΛηση. Τα μεταναστευτικά πουΛιά πρiπει να μπορούν να διασχίζουν όΛες τις χώρες χωρίς νσ σκοτώνονται ή νσ πiφτουν σε παγίδες.
Μικριί
Βουτηχτάρα
Πachybaptus
rufi-
collis) 33 - 38 εκ. Βρίσκει καταφύγιο και φωλιάζει στην ΊJλάστηση στις
Αρτtμης
(Calonectris diomedea) 46
εκ.
Γλυστράcι στον αέρα και γυροπετάει περισσ6τερο από τα άλλα θαλασσοπούλια. Α κολουθε/ συχνά τα
όχθες των λιμνών ιj των ποταμών. Οι γονclς μcτα φiρουν τα μικρά στηv πλάτη τους καθώς κολυμπούν
πλοία μσζ/ με τους γλάρους. Ζει κυρ/ως στηv θ6λασ·
στο νερό. Η φωνή της είναι μια ofεia, διaπcρσστική
ονάμcσο σc βράχια και κάθcτcς σκτtς σc νησιά.
σο και tρχετοι στην στεριά μόνο γιο να φωλιάσει
τρίλια, cπίσης tνα <ιουίr, ουίη>.
Η ποσότητα της τροφιjς ε{αρτάτσι από διάφορους παράγοντες, περι
Ααμβσνομένου και τού καιρού. Α ν ο καιρός είναι υγρός, τα tντομσ μπο ρεί να είναι σπάνια ι;, αν είναι κρύος, τα μικρά θηλαστικά γίνονται δυ σεύρετα. Το νερό επίσης είναι σημαντικό όχι μόνο για να πίνουν αλλά για να πλiνονται και να καθαρίζουν τα φτερά τους με το ράμφος.
Εάν ε νοχ.ληθούν τα πουλιά στην φωλιά τους μπορεί να εγκατο.λ είψουν τα αυγά
ή και τα μικρά τους. Το χειμώνα θάπρε πε
να
αφήνονται
ιjσυχα
να ξεκουρα
στούν και να τραφούν για να αποκτή
ΑργυροπεΑεκάνος
160 - 180
(P elecanus
crispus)
εκ.
telis) 76
σουν αρκετtς δυνάμεις ώστε να γεννή
Ένα
σουν την άνοιξη.
υπάρχιι ακόμη στην Ελλάδα. Βυθίζει το κεφάΑι του στο νερό και ,χρησιμοποιεi την σακκούλα κάτω οπό το ράμφος του για va φαρcύcι. Την άνοιξη αποκτάει
από
τα
πιυ
. ~· ·
ΘαΑασαοκόρακας (Phalscrocorax aristo-
σπάνια πουλιά
του κ(Jσμου
που
iνα γκρίζο μεταλλικό χρώμα και το ράμφος του γ/νε ται κατακόκκινο. Πtταγμσ μεγσλοπρcπlς, συχνά γυ
ροπιτάει σε με γάλο ύψος.
εκ.
Φωλιάζει αποκλειστικά σε βραχώδεις ακτtς. Τα ώρι μα πουλιά είναι μαύρα με πράσινες ανταύγιες.
Τα
νεαρά συχνά tχουν άσπρο στην κοιλιά τους. Βουτάει στο νερό και πιάνει ψάρια μc μεγάλη ταχύτητα και cπιδcξιότητα.
ι-
~ I '
'\ \
n
....". ΛΕυκοτσικνιός Egretts gsrzetts) 56 ΕΚ.
Στοχτοτσικνιός (Ardes cineres) 90 ΕΚ.
Φωλιάζcι σι αποιιtίι{ πάνω σε δtντρα κοντά σι νι
Ο μιγαλύτcρος ιρωδιdς. Φωλιάζcι συνήθως σι μι γάλα δlντρα σι οποικlις. Όπως 6λοι οι ιρ ωδιο/ «κσ μσχώνιω τη λcla του μι το μυτερό του ράμφος.
p6 ή σc κάθcτcς aκrlr. Τα κίrρινσ ~άχτυλο ~ου γl
νοντσι κοκκινωπά την άνοι(η. Φωνή: Ένα βσθυ, βρσ
χν6 «καρκ» και στη φωλι6 tνα γοuργουριστ6 «Ούλο
l"tfιo ......
Βαρβάρα (Tsdorns tsdorns) 61 ΕΚ.
Αγριόχηνα (Anser snser) 76 · 89 ΕΚ.
Ένα είδος πάπιας που μοιάζει περισσότερο μι χήνα. Ιυνσντιtτσι πιο συχνό σι αλμυρό νερό. Φωλιόζιι σι
ριια Ευρώπη και σι πολ ύ μικρούς αριθμούς στην
Πρόγονος της κατοικlδιας χήνας. Φωλιάζιι στην βό βόρεια Ελλάδα. Ξιχειμώ νιαζι άλλοτι σι μcγ6λους αριθμούς στην χωρσ μας αλλά τώρα tχιι γiνιι, 6πως
τρύπες στο lδαφο~ σι κουφάλcς ή κάτω από βρά
χια, σc λ/γcς πcριοχlς της Β. Ελλ6δaς.
κι οι όλλις χήνις, σπάνια ι{' αιτf~ς της καταστροφής
των βιοτόπων της και του tντονου κυνηγιού. Τρlφι
Στην Ελλάδα μποριl να πσρατηρηθι/ όλο τον χρ6νο
ούλο-ούλα». Στις αρχlς του αιώνα ιωνηγήθηκc πάρα
τοι σι χωράφια κοντ6 σι νερό. Οι γονclς κρατούν τα
στους πcρισσότcρους υγρ6τοπους. Πιrάcι μc πολύ
πολύ για τα φτερά του.
μικρά μσζl τους μt.χρι να αρχlσcι η ιπόμι νη σνσπα
αργό φτιροκοπήμστσ.
-
/
ραγωγική πιρfοδος.
r- ............
ΛΕυκοπΕλαργ~~ ciconhι) 102 ΕΚ.
Χολκόκοτσ (Piegιfdis lf!lcinellus) 56 Εκ.
Χουλιορόπσπισ (Anss clγpests) 51 Εκ.
Πρασινοκέφολη (Anss p/stγrhγnchos) 58 ΕΚ.
Τυπικό πουλί των Πιδιν~ν περιοχών της β6ρcισς και
Mπopc/ να παρατηρηθεί την άνοιξη και το φθινόπω
Τρlφιται μι μικροοργανισμούς φιλτράροντας το νε
Το πιο κοινό ι/δος π6πισι;, και ο πρ6γονος της κατοι· κlδιας πάπιας. Στην Ελλάδα ιμφανίζιται σε πολ ύ μι
κεντρική ς Ελλάδας. Η ι{άπλωσή του ήταν 6λλο τι μι γσλύτιρη και φώλιαζι ακόμη και μtσσ στην Αθήνα.
ρο στους πιρισσ6τιρους υγρότοπους της Ελλάδας.
Την άνοιξη ιπιδιικνύιτσι ερωτικά μι το κεφαλι του
παι. Φωλιάζιι σε αποικ/cς σι δtντρσ συχνά μαζί μι
·ομως πολύ μιιφο/ αριθμο/ φωλιάζουν πια ιδώ από
τότε που υποβαθμfστηκαν οι πcριασότcροι υγρότο·
Προτιμ6cι ψηλ6 κτίρια ή στύλους για να φω~ιάσιι.
ερωδιούς. Δισκρ/νιται εύκολα απ' αυτούς γιοτ/ πε τάΕι μc τον λαιμό τcντωμtνο μnροστ6 κι όχι μαζιμt
πίσω και κροταλlζοντας ηχηρά το ράμφος του. Οι αριθμοl του μειώνονται σιγά - σιγά.
10
νο ανάμεσα στους ώμους.
ρό μι το πλατύ της ράμφος. Ξιχιιμωνιάζcι σι μιγά
λους αριθμούς στην Ελλάδα. Όταν πιτ6cι δισκρ/νε
γαλύτιρους αριθμούς τον χειμώνα. Πcτάcι μι γρήγο
ται aπd τις άλλ ις π6πιις γιοτ/ το κεφάλι της μι το
ρα και μικρ6 φτεροκοπήματα. Φωλι6ζιι συνήθως κά
μακρύ και πλατύ ράμφος c{txυ πολύ πcpισσdτιpο.
τω σπ6 την βλάστηση στις 6χθις όλων των τύπων υδ6τινων ικτ6σcων.
11
•
Α σπροπάρης (Neoρhroπ ρercπoρterus}
- 66
Όρνιο (Gyρs fulνus} 97 - 104 ΕΚ.
Το μικρότερο από τα τlσσιρσ ι/δη γυπών που υπάρ χουν στην Ελλάδα, cnfoης το μόνο ασπρόμαυρο σρ
Το "Ορνιο πcpνάcι το μcγσλ ύτιρο μiρος της μtρας γυροπιτώντας χάρις στα ανοδικά θιρμό ριύματσ και
πακτικd πουλl. πράγμα που το κάνιι απd μακρυά να
παρακολουθώντας άλλους γύπις ή άλλα πουλιά ό
μπcpδcύιται μι τον πελαργό. Στην Αφρική χρησιμο
πως τα κοράκια ψάχνοντας για ψοφlμια. Φωλιάζυ σι aποικίες σε κάθετους βράχους. Ε(αρτάται
58
ΕΚ.
ποιcf πlτρις για να σπάει τα αυγά των στρουθοκα
σχεδόν
μήλων.
Έχιι λεπτό ράμφος και γι' αυτό προτιμάcι
απόλυτο από την ορεινή κτηνοτροφlα και καθαρlζcι
μ{ρη του ψοφιμιού που παρσλ ιlπουν οι ά.λλοι γύπες.
τα βουνά από ιστlcς μόλυνσης (ψοφlμιο κ.τ.λ.).
ΦωΑι6ζιι σc κιlθεrους βράχους κυρ/ως στη Β. ΕλΑ ά· δα. Μιτσνσστcύcι το Φθινόπωρο στην Α φρικιj.
Βασιλσετός (Αqυί/8 h e/ί8C8} 78 - 84 Εκ.
Σπιζσετός (Hier88etus f8sci8tus}
Ένας από τους πιο σπάνιους οιτού( της Ελλάδα(. Κινδυνιύιι άμεσα να c{αφανιστcl. Φωλιάζcι σι δiν· τρα, πάντα σι χαμηλ ό υψdμιτρο, συχνά στην πcρι φtpcια μι γ6λων υγρότοπων και μόνα στη Μακcδονlσ-Θράκη. Πιρν6ιι πολλi( ώρι( κσθισμtνο(
Ένας σχιτιιιά μικρό( αι τός. αλλ ά από τους πιο γρή πια δυνατά και μαχητικά αρπακτικά. Προτιμ6ιι πλα
αλλά όταν πcτ6cι δclχνιι την /δια ιυκινησlα και μι
κυνηγάιι σι ζευγάρια.
γορους και ιυtλικταυς όταν ιωνηγάcι.
66- 74 ΕΚ. 'Ενα από τα
γιtς μι θάμνους ή αραιά δασωμiνις. Τυπικό σpπα· κτικό των πcρισσότιρων νησιών του Α ιγαlου. Συχνά
γαλοπρtnιια μι τον Χρυααι τό. Τρlφιται κυρ/ω( μι μικρά θηλαστικά.
)
Τσίφτης (Milνus migrιίhs} 56 ΕΚ. Mπopcl να τον συναντήσει ιιανc/ς σε όλων των ΕΙ
ΑετογΕρσκ/νσ (Buteo rufiπus} 5 1 -
δών τους βιότοπους εκτός από τα πυκνά δάση. Θcω
66 Εκ.
ρι!ται τολμηρό πουλ/, tχει παρστηρηθι/ ακόμη ιισι να
Μιγσλ ύτιρη από την γcρακ/νσ. Συναντιtτσι σι πιο ά
ψάχνει για την τροφή του κοντά σι aνθρώπινους οι
Χρυσσετός (Aqui/8 chrys8etos}
75 -88 ΕΚ.
Φιδσετός (Circ8etus g81/ίcus} 63 - 69 ΕΚ.
γονες και γυμνlς πcριοχtς απ' αυτήν. Συχνά κάθετοι
Τυπικό aρπακτικό των βουνών τη( Ελλάδας. Το πi · ταγμά του ι/ναι θιαματικό. Όπως όλα τα αρπακτικά,
κισμούς. Όταν πιτάιι χρησιμοποιι/ σαν πηδάλιο την
γισ ποΑλtς ώρcς σc μcγ6λcς πtτρcς. Φωλι6ζcι σc
λυμμiνσ μι κοντά και σκληρά λtπισ γιοτ/ διν ι/ναι ά
όταν κυνηγάει διαλiγιι τα άρρωστα και τα γlρικσ ά
τρωτος στο δηλητήριο της αχι6ς. Φωλ ι6ζcι συνήθως
μcγιlλη κσι cΑσφριl ψαΑιδωτή ουρ6 του. Συ νήθως
σχισμtς των βράχων ή και στο έδαφος. Κυνηγάει μι
τομα,
σι δtντρα. Συχνά φτιρουγlζcι cπl τόπου, ι ντοπlζον
φωλιάζει σι παλιtς φωλιlς όλΑ ων μιγάλ ων πουλιών,
κρό θηλαστικά, ερπετά και lντομα.
σμούς της λcίσς του. ΦωΑι6(ιι συνήθως σc βρ6χισ,
όπως ερωδιών ή κορακοειδών. Λ/γα (ιυγάρrσ φω .λιάζουν στη χώρα μας.
διατηρώντας iτσι
σι ιυpωστlα τους πληθυ
σλλ6 μcρικtς φορtς και σc δiντρσ. Ο πληθυσμ6ς
12
ταυ μιιώνιται.
Τρtφιτσι κυρ/ω( μι ιρπιτά. Τα πόδια του ι/ναι κα
τα( τη λ εία του.
13
Σταυραετός (Hier~eet~s Ξεφτtρι (Acciρiter nisus) 28 - 38 εκ_
Σφηκιάρης
Μικρό δασόβιο σρπuκrιΝό. Εαφνιά(cι τη λcίσ του•.
Μcσσίου μιγlθους αρπαιtτικό που ζcι σι δόση, κυ
ιωρίως μικρά πουλιά, πιrώντας σνάμcσσ σι δtντρσ.
ρίως από ο{ιlς. Τρώει t ντομα, σφηκοφωλιtς και κη
Έχιι κοντά φτcρά και μαιφυά ουρά, χαρσιπηριστικά που του ιπιτρlπουν aπό τομους cλιγμούς. Πc τάcι μι
ρήθρες ογρlων μcλισσών, πιο σπάνια μικρά θηλαστι
γριjγορσ φτcροκοnήματα. Φωνή: «κικ
·
κcκ
(Pernis
epiνorus)
51 - 58
εκ_
κά, cρπι τά και πολύ σπάνια καρπούς. Το Φθινόπωρο μιτσναστιύcι στην Αφpιιιή. Μοιάζει μι τη ν Γιρακίνσ,
• κcκ'J
53
Γερακίνα (Buteo buteo) 51 - 56 εκ.
pennetus) 46 -
εκ.
Αρπακτικά μcσσlου μι γlθους. Οι χρωματισμοί του
Έχει μcιωθιl
ποικl.λουν πολύ από άτομο σι άτομο. Περ νάει πολλtς
πολύ c( ' αιτlσς της καταστροφής των δασών. Συχνά
ώρις καθισμtνο σι κλαδιά ή σι στύλους ψάχνον τας
Ζιι κυρ/ως σc δσσωμl νους .λ όφους. κυνηγάει σνόμcσσ στα κΑαδιά
aAAa
για την .λι/α του. Φωλιάζιι σι δt ντρα σι δάση μι
και μι θεσμα τι
φω ra.
κlς κατακόρυφες βουτιtς. Είναι ο μικΡότερος Ευρω
(t-
Το χιιμώ νσ συχνάζει σι πιο ανοιχτό μtρη.
Φωνή: Ένα δυ ντστ6 ιπιθι τικό νιαούρισμα.
παi"κός αι τός. Φ ω.λιάζιι κυρίως στη Β. Ελλάδα.
αλλ ά txcι πιο λ ιπτή κα τασκcυή. Φωλιάζcι σι δtντρο, σ rη Β. Ελλ6δσ.
Μαυροπετρfτης
(Felco eleonoree) 38
εκ.
Σπ6νιο γιρ6κι μι πιpιορισμtνη κατανομή μόνο στο
Βραχοκιρκ/νεζο
(Felco
tinnυnculυs)
34
Πετροπtρδικα (A iectoris greece) 33 εκ.
νησι6 της Μιαογιlου. Το σημαντικότερο μtρος του
εκ.
εκ.
παγκόσμιου πληθυσμού του φωΑιάζπ στην Ελλάδα, σι (ιpονήσια, του Αιγαlου. Η πιρlοδος αναπαραγω
στους
γής του ι/ναι συγχρονισμlνη μι την εποχή που πάρα
φτιρουγlζιι για ποΑΑή ώρα ιπl τόπου ψάχνοντας τη
υγρότοπους. ΦωΑιάζιι σι κάθετους βράχους. Πιάνει
λιlα του, στο tδαφος. Τρώει μιιφά θηΑαατικά (τρω
πουΑιά στο αtρα πiφτοντας μ ι μι γάΑη ταχύτητα (πι
κτικά), ερπε τά και tντομα.
θσνά μtχρι
πολλά μιτοναστιυτικά πουΑιά διασχίζουν την Μισό · γιιο (Αύγουστος - Σιπτtμβριος). Ε/ναι κοινωνικό που.λl και συχνά παρατηρι/τσι να κυνηγάει σι ομά
Το πιο συνηθισμt νο γιράκt στην Ελλάδα. ΦωΑιάζει
Πετpfτης
σι δtντρα, βράχια και ακόμη κar σι κτίρια. Συχνά
Κυνηγόιι
14
(Felco peregrinus) 38 - 48
σι
ανοιχτtς
240
πιριοχtς,
συχνά
χιλιόμcrρσ rην ώρσ).
και
δες. Ξιχιιμωνιάζιι στην Μαδαγασκάρη.
Ζtι σε βουνοπλσγιtς μι πtrρες ή χαμηλή βλάσrηση.
Πιτάιι χσμηΑά μι πολύ γρήγορο και ηχηρά φτιρου γ/σηστα. Φωλιάζιι ανάμι σα στα βράχtα. Χ σρακτηρι στtκή φωνή: tνσ «Ου/τ-ου/τ ouίnJ σαν του Τσοπανά κου, tνσ Εκρηκτικό
Τραγούδι (άνοιξη
και φθινόπωρο}: iνa κοφτό, τιτρασύλΑαβο σφύριγμα με πολλtς πσρσλλσγtς.
15
;,r;
--
e
~
~~
#.
-----
v-r
Ρ
1( 11 ι ι·
ι
Ορτύκι (Cotυrnix cotυrnix)
18 εκ.
'
Πε τροτρlλιδσ (Bιιrhinυs oedicnemυs) 41
Κσλσμοκσνάς
Ένα πολύ δειλό πουλ/ που πιο εύκολα μποριl να το ακούσει κανι/ς παρά να το δcι. Συχνάζει σε χωρά
εκ.
38
φια. Χ σρσκτηριστική φωνή: lνa ιπσναλσμβσνόμινο
Ένα πουλ/ που (ιι σc χtρσσ πε τρώδη εδάφη και
ημιιρι]μους. Έχει μεγάλα κ/τρινσ μάτια για να βλlπcι στο μισόφωτο. Τρlχιι χσρσκτηριστικά μc τα γόνατο
Όταν πι τάcι τα μακρυά του πόδια προιflχουν πολύ πίσω από την ουρά. Ζει σε λ ιμνοθόλοσσcς μc γλυκά
αΟυ/κ-ουfκ-ουlκ». Λ/γα μ{ νουν στην Ελλάδα τον χει μώνα, τα πιρισσότcρο μcταναστιύουν. Το μιιφόrιpο
της οιιιογtνιιας των Φαοιονιδών.
(Himantoρυs
Αβοκέ ττα (Recυrνirostra aνosetta)
himantoρυs)
εκ.
43
εκ.
Βρfσκcται σc παρόμοιους βιότοπους μc τον Καλαμο·
νcρά και tλη. Χτlζcι την φωλιά του
λυγισμiνσ ιιαι το ιιcφάλι χαμηλά. Φωνή: lνα nσρσπο
πάνω
νcμlνο ffΚΟυ-ριοι. Ακούγεται κυρίως τα βpάδυα.
φrό ΝΝΙΚ» ή «NifN·ΙOfK·NΙfK».
oc
(
ac
κανό, αλλά προτιμά υφάλμυρα νιρά.
Έχει lναν ιδιό
τυπο τρόπο να τρlφcται ιιουνώντας δε{ιά
-
αριστερά
το γυριστό ράμφος της στο ρηχό νερό. Αιιόμη, μερι
ρflΚό νιρό,
κlς φορiς, βυθlζιι το ιιιφάλι της στο νερό και ιιο
βλάστηση ή σι λάσπη: Φωνή: lνα ο{ύ, κο·
λυμπάcι σαν πάπια. Φωνή: tνσ λcπτό ΝΚλουfτ». Φω Αι6(Ει κυρ/ως σrη Β. ΕΑΑάδσ.
Νερόκοτα (Gallinυla ch/oropυs)
33
Φαλσρ/δσ (Fυlics
εκ.
Πολύ ιιοινό πουλ/ των λιμνών, ποταμών ιιανσλιών κτλ. Κρύβιται σ την βλάστηση στις όχθες όπου και φωλιάζιι. Επιπλtιι ψηλά στο νερό και κουνάει το «Ε·
όπως «Κρ-ρ-pκ» ή «Κιτfιι».
Καλημάνσ (Vsnellυs νanellυs)
λtς συγκιντρωσιις της. Απογιιώνιται απ' το νερό ό
Τυπικό
πως
κι
η
«Κ oυtoυ«JJ.
φάλι του ιιαθώς κολυμπάιι. Για να σπογειωθεl τρtχιι πάνω στο νερό χτυπώντας τα φτερά της. Έχει μεγά λο λι{ιλόγιο από δυνατtς και διαπιραστικtς κρσυγlς,
stra) 38 εκ.
Ζει σι γλυκά νερά. Το χειμώνα παρατηρούνται μcγά Νcpόιιοτα.
Φωνή:
tνa
δυνατό,
λ επτό
Ψευτομαχητής (Philamschυs ρυgnax)
30 εκ.
29
πουλf των κσλλιcργημlνων περιοχών. Στην
Βρlσιιιται σι λ fμνις, λιμνοθάλασσες και tλη. Ξιχιι
Ελλάδα ι/ναι πολ ύ πιο κοινό τον χειμώνα που σχψ
μωνιάζcι
ματlζcι συχνά μεγάλα ιιοπάδια. Πcτάει με φαινομενι
στους υγρότοπους καθώς τσ{ιδcύcι στις βόριιcς πι
κιΙ
αστάθεια, μι αργά και βαθειό φτεροκοπήματα.
αtρα. Φωνή: tνσ δυνατό και lνρινο «πιlβι-ουιlτ».
στην
Ελλάδα
ή
περνάει
σταθμεύοντας
ριοχtς όπου φωλιάζει. Τα αρσΕνικά Είναι πολύ μιγσ
Την άνοt{η επιδεικνύεται κάνοντας ακροβατικά στο
16
23 -
εκ.
λύτιρα από τα θηλυκά και την άνοι{η πιο πολύχρω
17
μα. Φωνή: tνσ « τουί» καθώς πετάει.
't ,
I
I
'· Ποταμογλάροvο
~
(Sterna hirundo) 35
Μουστακογλάροvο
εκ.
25
Φτεροuγfζcι cπί τόπου πάνω από το νερό και βου
σει t νrομσ οπό την επιφάνεια του νερού. Πολύ θο ρυβώδες στα μlρη που φωλιάζει, πάvτο κοvτό σc
Βρίσκεται σc aκτtς,
εκβολ ές ποτaμων, λίμνcς και νησιά. Φωλιόζcι στο
hγbrida)
Πcτάcι πολύ ανάλαφρα βουτώντας συχνά για να πιά
τάει κάθετα για να πιάσει μικρά ψάρια. Πcρπστόcι αδt{ισ γιατί έχει μικρά πόδια.
(Chilidonias
εκ.
t-
γλυκό ιj υφάλμυρο νcρά. Κυρiως περαστικό από την
δσφος σι μικρlς ομάδες, κυρίως στη Β. Ελλάδα.
Ελλάδα, αν και λ/γα φωλιάζουν σι λiμvις της Μ σκι· δονiας.
' • .. ...
ι...., ,·· Ασημόγλαρος (Larus srgentstus) 56 - 66
Αιγαιόγλαρος (Larus sudouinii)
εκ.
50
εκ.
Ένα από τους πιο σπάνιους- γλάρους του κόσμου. Υπάρχει μόνο
Ε/ναι παμφάγο πουλf· μποριl ακόμη και να φάει μι·
στη Μεσόγειο.
Συχνά παρατηρείται
κρά του Ιδιου εlδους. Συχνάζει σι λιμόνιο και σι σκουπιδότοπους ακόμη και μακρυά από την θάλασ· σα. Ακολουθεί τα πλοία πιάνοντας ψάρια που τινά·
μακριά σπ6 τον άνθρωπο σι πιό σνοιχτtς θάλασσες
ζονται i{ω με τον αφρό. Φωλιάζιι σι aποικίες σι
Το πi τσγμά του είναι πιο ανάλαφρο από του Α σημό
οπό τους άλλους γλάρους. Φωλιάζιι σι απότομες σκτiς, ανάμεσα σε βράχια σι ξερονήσια του Αιγαίου.
απότομες ακτίς αλλά και σι λίμνες. Ο πιο συνηθι
γλσρου, μι τον οποίο μοιάζει πολύ, tχιι όμως σι<συ ·
σμtνος γλάρος- της χώρος μας.
ροκόκκινο ράμφος.
/
I .
,,
"J---="---
~~
-..
Μπεκατσίνι
- /-
-~··
...
. _./ (Gaflinago gsflinsgo) 2 7
εκ.
Πολύ ντροπσΑό πουλί, όμως αν cνοχληθcί, απογcιώ
Τηv ημtρα ιφύβιται κάτω aπό την βλάστηση στα
νcται αλλάζοντας απότομα κατεύθυνση δc(ιά κι αρι
δάση, καμουφλαρισμtνη χάρις στο φτiρωμά της. Πιο
στερά. Η φωνή του είναι tνσ χαρακτηριστικό βραχνό
ΤσάσπJ>. .Συχνά σε μικρlς ομάδες. Σc Ο.η, πΑημυρι
εύκολο μπορι/ να την δει κανε/ς τα ξημερώματα ή το σούρουπο. Το πtτογμά της ιiνοι γρήγορο, μι απότο·
σμtνα χωράφια, κανάλια και ρυάκια. Στη χώρα μας
μους ελιγμούς. Μοναχικό και σιωπηλό πουλί. Εντοπi·
μόνο τον χειμώνa.
ζει σκουλήκια και tντομα μtσα στο μαλακό χώμα χά
18
ρις στην πολύ ιυοlσθητη άκρη του ράμφους της.
ΚσστσvοκέφαΑος Γλάρος (Lsrus ridibun-
Γελογλάροvο (Ge/ochelidon
dus) 35 - 38 εκ.
εκ.
Τον χειμώνα το σκούρο καστανό κεφάλι του γίνεται
Το ράμφος του είναι πιο κοντόχοντρο aπό το άλλα
nilotics) 38
άσπρο μι μια μαύρη κηλίδα πiσω από το μάτι. Το
γλαρόνια και στο πέταγμα θυμlζιι γλάρο. Σπάνια
χειμώνα από τους πιο πολυάριθμούς γλάρους στην
βουτάει στο νερό, αλλά πιάνει tντομσ στην στεριά.
Ελλάδα, μπορεί να παρατηρηθεί οπουδήποτε, κον τά
Φωλιάζει σι aποικίες σε σκτtς ιtαι αλμυρlς λιμνοθά
σι νερό αλλά και σι χωράφια.
λασσες. Η ουρά του δεν είναι τdσο ψαλιδωτή όπως
'Εχιι μια χαρακτηρι
στική βραχνή κραυγή. Φωλιά(ιι σι βάλτους, νησιά,
των άλλων γλαρονιών. ο, αριθμοi του λ'γοστιύουν
σι λ!μνες και παρσλlις μι βότσαλα αλλά όχι στη χώ · ρο
μας.
19
συνεχώς.
.,
J
Α γριοπερlστερο (Columba liνia) 33 εκ.
Φάσσσ (Colιιmba palumbιιs) 41 εκ.
Πρόγονος των κατοικ/διων περιστεριώ ν; κι όλων των
Ζιι σι δαοωμiνις πιριοχlς και φωλιάζει σι δέντρα.
πcριστcριών που ζουν κατά .χιλιόδcς στις πόλεις ιισι
Στην βόρcια Ευρώπη ε/ναι πολύ συνηθισμtνο πουλf
τα χωριό. Ζιι σι βραχώδεις ακτtς ιιαι φαράγγια. Φω ·
στις πόλεις. Πιrόγιται ηχηρά από την κρυψώνα του
λιάζcι σι σπηλιtς και τρύπες στα βράχια, ακόμη και
όταν
σc παλιό πηγάδια. Φωνή, όπως του ήμερου πιριστι·
«κουου ~ κου~ κου-ιιιου-κου».
ι νοχληθcΙ.
Φωνή:
Ένα
Κουκουβάγια (Athene noctua) 23 εκ.
Πεπλόγλσυκσ (Τγtο alba) 34 εκ.
Από τα Α/γα νυχτόβια πουΑιά που παρατηριlτσι συ
Συχνά παρστηρclτσι να κυνηγάει μικρά τρωκτικά το
χνά
σούρουπο. Φωνή: μια μακρόσυρτη, πνιχτή στpιγγλιά.
στο φως της μtρας. Κάθεται στητή σc κλαδιά,
πασσάλους και άλλο φανερά μtρη. ~ Όταν πορα(c νcύι τσι κουνάει πάνω κάτω το ιιιιφάλι της. Πcτ6ιι μι
ιπανσλαμβσνόμι νο
Φωλιά(cι σι σποθήκcι;, ικκλησlις και άλλα παλιό κτl· ρια. Ανάλαφρο και ιπιδt(ιο πtτσγμσ.
κυματοιιδή τρόπο σαν δρυοκοΑάπτης. Τρtφιται κυ ρ/ως μι μικρά τρωκτικό.
ριού. Πιτόιι ποΑύ γρήγορα.
.=
=
.... - ..
Ι,.,
~ f• • "$
1 J
Τρυγόνι (Streptopelia turtur) 2 7 ΕΚ.
Κούκος (Cuculus canorus) 33 εκ.
Μπούφος (Bubo bubo) 71 εκ.
Ζιι σι αραιό δόση, ελαιώνες, κήπους σι ζιυγάρια ή
Δι ν φτιάχνει ποτ{ φωλιά αλλά το θηλυκό γεννάει τα
Το μιγαΑύτcρο Ευρωπαϊκό νυχτόβιο πουΑΙ. Ζιι σι
Η φωνή του, tνσ μελωδικό κπιού» ε/ναι γνώριμος ή
συχνά, σι μιιφtς ομάδες. Φωλιόζιι σι δtντρσ και
αυγά του σι φωλιlς άλλων πουΑιών, συχνά ποΑύ μι
πυκνό δάση μc φαράγγια. Πι6νιι θηλαστικά μtχρι το
χος της νύχτας που σκούγιτσι ακόμη κσι μlσα σι
θάμνους. Φωνή: t νa γουργουριστό, ιπσνσλσμβανό ~
κρότερων, που μεγαΑώνουν τα μικρά του. Στο πtταγ
μι να «ρουcυ-ρ·ρ». Κ υνηγιtτσι εντατικά από τον άν·
μσ μοιάζει μι γεράκι επειδή tχιι μυτερά φτερά. Η
μtγιθος του aσβού, και πουΑιά μlχρι το μlγιθος του φασιανού. Φωνή: tνσ βαθύ «Ου-χούJJ. Τρώιι
πόλεις. Τρl.φιτσι κυρ/ως μι μεγάλα tντομα. Το χει μώνα λίγοι μtνουν στην Ελλάδα, οι πιρισσότιροι με
θρωπο.
φωνή του αρσενικού είναι το γνωστό ffκου-κοω> που αντηχεί στο δάσος το καΑοκα!ρι.
συχνά άΑλσ αρπακτικά πουλιά. Φωλιάζcι σι τρύπις βρόχων και κουφάλες. Κυνηγάει το σούρουπο και
τα νασ τεύουν στην κιντρική Αφρική. Προτιμάει μlρη μι συστάδες δtντρων, κήπους, παλιά κτ/ρια, ιλσιώ
20
την αυγή.
Γκιώνης (Otus scoρs) 19 εκ.
21
νις. Φωλιόζιι σι τρύπις δi ντρων ή τοίχων.
,,~ ..
~ -··
.. ΤσσΑσπετΕινός (Upupa epops)
Συκοφιίγος (Oriolus oriolus)
28
Εκ.
Τρtφιται κυρ/ως μι ακρίδες και σαύρες. Φωλιάζcι σc
24 ΕΚ.
rpύπct; σι δασωμtνcς πcδιάδcς, αμπlλια και καλλιιρ
Δ ειλό πουλl που ζιι οι δάση. Γρήγορο πiτσγμα, μι
γημiνις ικτάσιις. Πετάει λlγο σαν πcrαλούδο.
μcγάλους κυματισμούς και μια χαρσκτηριστιι<ή κίνη ση προς τα πάνω στο τiλος της πτήσης γιο να {ανα ιφυφτcl στα φυλλώματα. Τραγούδι: lνα δυνατό, σφυριχτό ttOυιlλa - ουίου» και διάφορες σκληρtς φωνlς σαν της κlσσας. Φωλιάζcι συνήθως σι διχά λες δtνrρων, κυρ/ως στη Β. Ελλάδα.
Στραβολαlμης (Jγnx torquil fs)
16,5
Κστσουλιίρης
ΕΚ.
(Galerida cristata) 1 7
Παράλα που δεν μοιάζει, Εfναι tνσς μικράς Δρυακα·
Ζιι σι ημιιρήμους,
λάπτης. Τρlφεται στα lδαφας, περπατώντας με πη·
σμούς. Φωνή: iνα υγρό «Ουι-ουίι-ουουιJ.
σύντομcς
δήματα και την ουρά αηκωμtνη. Ζει σε ανοιχτά δά·
κσλλιtργιιις και κοντά σι
ιπαναλσμβσνόμινις
τριλιστtς
ΕΚ. οικι
Τραγούδι:
φράσεις.
Φωλιά(ιι στο lδαφος.
ση, κήπους και συστάδες δtντρων. "Φωλιάζει αε τρύ πες.
I /
ΧσΑκοκουρούνσ (Corscfss gsrrulus) 31 ΕΚ.
ΜΕΑισσοφιίγος (Merops epiaster) 28 ΕΚ.
Ένα ζωηρόχρωμο πουΑΙ που μοιάζει μι κουρούνα.
Συχνά πσρατηριίται να κάθεται σι σύρματα ή κορ φiς δtντρων Ψάχνοντας γtα lντομα. Ε/ναι από τα πιο
Ζιι σι ανοιχτtς πιριοχtς μι λ/γα δtντρσ. Την άνοιξη
πολύχρωμα πουλιά της Ευρώπης. Δεν βλάπτει την μcλισσοκομ/σ γιοτ/ ικτός οπό τις μtλισσις τρώιι
cπιδιικνύιται cρωτικά πlφτοντας μι στροφtς στον
σφήκες ι<αι άλ λους εχθρούς της μtλισσσς. Ξιχιιμω
μι/α και ορμάει να πιάσει iντομα που πετάνε. Φω
νιάζΕΙ στην Αφρική.
λιά(ιι σι κουφάλ ες, τρύπες σι όχθες ή σι εριlπια.
α{ρσ. Κάθιται σι σύρματα ή σι άλλα φανερά ση
22
ΓσΑιιίντρα (Melsπocorγpha
ΜικρογσΑιιίντρα
calandra) 19
Ζιι σι ιtαλλιιργημtνις ικτάσιις, ημιcρήμους και γύ
Ζιι σι άγονα πετρώδη μiρη, στtππις και κσλλιιργη μlνις εκτάσεις.
(Calandrel/s cinerea) 14
ΕΚ.
ΕΚ.
ρω από λlμνις και βάλτους. Το τραγούδι του αποτι·
Έχει ανάλαφρο πtrαγμα. Το ν χειμώ
να σχηματl(ιι κοπάδια.
λclται aπd μιρικlς οπλtς μιλωδικtς φράσεις. Τρα·
Τραγουδάει μελωδικά, πιρι
γουδάιι πετώντας κάθετα πάνω στο tδαφος.
λ αμβάνονrσς μιμ,σιις άλλων πουλιών, καθώς πετάει διαγράφοντας κύκλους ψηλά. Φωλιάζιι στο lδσφος.
23
-
κάτω. Φωλιάζιι
\
'
'
Λιβσδοκελάδσ
ρratensis)
εκ.
Χωρσφοχελlδονο (Hirundo rustica) 19 εκ.
Σnιτοχελlδονο
Πολύ
Πιο κοινό στις μιγάλcς πόλιις από το χωραφο,χcλl
Πολύ πιο κοινό στην Ελλάδα τον χειμώ να. Περπσ·
κοινό
στην Αφρική.
μιτσνασ τιυτικό
πουλl.
Ξεχειμωνιάζει
Πιτ6ιι γρήγορα και ιπιδt{ια,
συχνό
χαμηλά π6νω οπό το γλυκό νερό όπου πιάνει tντο · μα. Φτι6χνιι φωλιtς από ,χόρτο ιtαι λάσπη οι παλιά
(De/ichon urbica) 12,5
εκ.
oro
(Anthus
14,5
δονο. Φτιάχνcι τη φωλιά του από λάσπη μι μια μι·
τάιι
κρή τρύπα για clσoδol πάντα σχεδόν σι σπίτια και
χειμώνα προτιμάει βάλτους, χωράφια και ακrtς. Φω·
σπάνια
λιάζει στο lδσφος.
σι βράχια.
Τρlφcται
συνήθως σπlτια. Τραγούδι: γρήγορα μελωδικά τιτιβί·
ιιοθώς πιrάυ.
σματσ.
οπό του χωρσφοχιλlδονου.
σχιδόν αποκλcιστικά
Τρυnοφράχτης
(Troglodytes
troglodytes)
9_5 ΕΚ.
lδσφος και σπάνια κάθεται σι κλαδιά. Τον
"Ενα από τα μικρότερα πουλιά της Ευρώπης και γι αυτό δύσκολα παρατηρι/ται. Στην Ελλάδα, τον χει μώνα κατcβα/νcι σc χαμηλότερο υψόμετρο και cμφα
Το τραγούδι του ιfνσι πιο μονότονο
νlζcrαι και στα πάρκα των πόλεων. Συχνά το αρσενι κό χτlζcι πολλlς φωλιlς από τις οπο!ις το θηλυκό
διαλ tγcι μΙα. Φωνή: tνσ σκληρό «Τιτ-τιτ- τιτ».
ι•
ι
•••
Μσυροστσχτάρσ (Apυs apus) 16,5 εκ.
Αλκυόνη (Aicedo atthis) 16 ΕΚ.
Πετάει σχεδόν αδιάκοπα · μπαριl ακόμη και να ι<οιμη
Πολύ ζωηρόχρωμο πουλί. Σκάβει βαθειές τρύπες στις όχθες ποταμών για την φωλιά του. Βουτάει στο
θιl πετώντας. Έχει πολύ μικρά πόδια και μεγάλες φτερούγες σι σχιση μι το σώμα του. Τρtφιτσι σπο κλιιστικ6 μι tντομσ που πιάνει στον αtρα. Φωλιάζυ
νcρό από κάποιο ιμφανtς σημι/ο ή μιτά από tνα
σύντομο φτερούγισμα ιπ/ τόπου. Πιάνει ψαράκια μι το ράμφος του. Το πtταγμά του ι/ναι πολύ γρήγορο,
σι βράχους, σι παλιούς τοfχους αλλά και σc κσπνο ·
δόχους πολυκατοικιών. Πολύ συνηθισμtνο σc όλcς
σc cυθcf" γρ,μμή, χσμηΑά πάνω σπό το νερό.
Λευκοσουσουράδσ (Motacilla alba)
18 εκ.
Σταχτοσουσουράδσ (Motacilla clnerea)
Όπως κι η σταχτοσουσουράδα rptχcι με μεγάλη τα
Φωλιάζει κοντά σι ακτtς, ρυάκια και λ!μνες. Όμως
και σι πόλεις. Συχνά κοντά σι νερό, αλλά διν c(αρ
τον χειμώνα ι/ναι πολύ κοινό στις πόλεις όπου πιρ·
τιtτσι από αυτό. Φωλιάζιι σε τρύπες σι κτ/ρια ή σι βράχια.
πατάει στα πεζοδρόμια κουνώντας πάνω κάτω την ουρά της. Τρtχιι γρήγορα και πιτάιι μι τινάγματα.
τις μcγάΑcς πάΑcις.
24
18
εκ.
χύτητα κυνηγώντας tντομα. Ζιι σι κήπους, χωράφια~
25
Κότσυφας (Turdus merula) 25 εκ.
Ψαρόνι (Sturnus νulgaris) 22 εκ.
Ζιι
κοντά σι ακτtς
Mr
ιί
σι εμφανή ση
των πόλιων. Το καλοκσfρι πcριορίζcται σc μcγσλύτι
Ένα από τα πιο κοινά πουλιά της Ελλάδας. Φ ωλιάζει και στα πάρκα των πόλ cων και γενικά 6που υπάρ·
ρο
χουν δlντρα ή μεγάλοι θάμνοι. Το αρσενικό είναι κο·
μοιάζουν μι σύννεφα που αλλ άζουν απότομα κοτcύ·
μcία, όπως σι σύρματα ή σι κορφfς θάμνων ή πα σ σάλους. Φωλιάζcι κάτω οπό θάμνους ή άλλα φυ τό.
Φωνή: «Ουίτ- τσάκ- τοακ», σαν να χτυπούν δυό πt
χcιμώνα. Φωλιόζιι σι τρύπις τοlχων. δlντρων, ό
να χαρακτηριστικό ttτσουκ
rρις.
χθις, ιtονσcρβοκούτια κτλ. Φωνή το χειμώνα κτικ τικ». Τραγούδι Αιnτό και μιλωδικ6.
δικό, μι καθσρlς νότες σαν φλογtρσς που συχνά κο·
Μαυρολαίμης
(Saxicola torquata) 12,5
ot ονοιχτtς θαμνώ διις ιιcριοχtς, oc nλογιlς. Συνηθiζιι να κάθιται
Καρβουνιάρης
(Phoenicurus
ochrυros)
Κοκκινολαίμης
εκ.
rubecυla)
14
εκ.
υψόμc τρο. Διν σνtχcτσι
την παρουσ/α ατόμου
του ίδιου ιlδους σ την πιριοχή του ακόμη και τον
Ααπροκώλα fOenanthe oenanthe) 15 εκ.
14
εκ.
Κοινό πουΑΙ των πόΑcων, στην Ελλάδα τον χειμώνα. Τι νάζει χαρακτηριστικά την ουρά του όταν κάθεται
τάμαυρο μc κ!τρινο ράμφος. Όταν Oll.flσυxcί κάνιι
·
l·
Τσfχλα (Turdus philomelos) 23 εκ. Zct σι δάση, κήπους και ι.λ αιώνις. Πολύ πιο
τον )(Cψώνσ. Τραγουδάει μελωδικά, ιπανολσμβάνον·
πες τοfχω ν, λαγούμια ή σωρούς από πt τρες.
ρό και νιυρικό πουλί. Ε/ναι πολύ καλός μίμος.
ταλήγιι παράφωνα.
σκότοποι. ΚινtlτΟf διαρκώ ς και ταλαντιύιι την ουρά
της, ανο/γωντάς την σαν βε ν τάλια. Φωνή: tνα σκλη·
Τον χειμώνα σχηματίζει συχνά τιράστισ κοπάδια που θυνση. Πολύ κοι νό στην Ελλάδα τον χειμώνα. Ζωη·
τσουιοι. Τραγούδι μcλω·
Ζιι σι ανοιχτά μtρη 6πως λιβάδια, αμμ6λοφοι ή βο
ρό, βραχνό «τσακ» ή «ου/τ-τσακ». Φωλιάζιι σι τρύ
συvt)θως σι κάποια πiτρα ή οροφή κτφlοu. Φωλιά· ζει σε γκρεμούς, κτlρια, βραχώδεις πλαγιές. Φωvή:
t vo
(Erithacus
τα πριlπα κρύα rου χειμώνα γcμ/ζcι τα πάρκο
Γαλαζοκόταυφας κοινή
κισσούς,
μιρικlς
φορlς
και
σι
20
τη θάλασσα. Πηδάει πάνω στο βράχια με τις φτι ·
κτίρια.
ρούγες
Επε νδύει την φωλιά της με λάσπη.
του ελαφρά κατιβασμtνcς.
ι{σφαν/ζεται ανάμεσα
σιJν τομο « ΤΟ/Π)) ή «ΤΙΤΠΙΚ»
26
solitarίυs)
Ζιι σι βραχώδεις πιριοχlt;ι από ψηλά βουνά μtχρι
τας 3 ·4 φορtς την /δια σύντομη φράση. Φωλιάζει σε θάμνου(;
(Monticols
εκ.
27
στα βράχια.
σαν του κότσυφα, αλλά πιο φτωχό.
Αν
cνοχληθcl
Τραγούδι
λ/γο
Θαμνοτσιροβ6κος (Sγlνie
Μαυροσκούφης (Sγlνie
communis) 14
etricepille) 14
ΕΚ.
Ζιι σι δόση μι πλούσια βλάστηση, θαμνότοπους.
ΕΚ.
Τρυπώνει και (crρυπώνcι μlσο από την πυκνή θα μνώδη βλάστηση, όπου και φωλιάζει κοντά στο tδσ φος. Τρσγουδάcι t να γρή γορο και σύντομο τcρcτι σμό, clτc μtσα από θάμνο, ι/τι πιrώντος κόθιrα πά
Τραγούδι μελωδικό και πλούσιο, που πcριλσμβόνιι
Μυγοχάφτης
(Muscicepe striete) 14
μιμήσιις άλλων πουλιών.
Κάθι ται στητός
ac
Φωνή: lνα lντονο « Τοκ
ΤΟΚ».
Εκ.
Καλ6γcρος
κλαδιά ή άλλα εμφανή σημεία.
νω ιtάτω. Τον χιιμώνσ μιτσναστιύιι στην Αφρική.
(Perus mejor) 14
ΕΚ.
Ένα πολύ cυκlνητο πουλ i μπορεί και να κρίμcται ανάποδο για να τpαφιl ακόμη κι από ίναν σπόγγο.
Πιάνcι tντομα που πι τάνι, ιπισ τρtφονrας συχνά στο σημclο που καθότανε. Ζιι σc δάση και κήπους. Συ·
Πολύ κοινό σι δάση. κήπους και ελαιώνες. Φωλιά(cι
χνά φωλιά(cι πάνω ή και μίσσ σι κτίρια, σι τρύπες.
σι όλων των ειδών τις τρύπες. Έχιι πολύ μεγάλο λc{ιΑόγιο από φωνlς. Πιο συνηθισμtνο τραγούδι lνa « Τiτσιου - τίτσιου- τlτσιου» σαν κουδούνισμα.
-· ...
ΔΕντροφυλλοσκ6πος /γbite)
11
(Phγlloscopus col-
Πυρροβσσιλlσκος (Regulus ignicepillus)
ΕΚ.
9
Ένα σιικlνητο, μικρό πουλf που συχνά
ΕΚ.
τινάζει τις
Ένα από τα μικpότιρσ πουλιά της Ελλάδας. Ζιι κυ
φτιρούγις και την ουρά του. Ζιι σι δόση, κήπους
ρίως σι δάση πλtκοντας τη φωλιά του στις άκρες
και
θάμνους.
«τσιφ- τσσφ» σειρά.
Χαρακτηριστικό που
τραγούδι:
κλαδιών δtντρων ή θάμνων. Το χειμώνα σχημστ/ζει
ιπσναλαμβόνιται μι ακανόνιστη
μονότονο
μικρtς ομάδες που γυρνάνε αιικ/νητις από δίντρο σι δtντρο Ψάχνοντας για tν τομα.
28
ΠαρδολοκΕφσλάς (Lenius senetor) 1 7 ΕΚ. Ζcι σε ελαιώνες; αραιά δάση, συστάδες δlντρων. κ. τ. λ. Φωλιάζcι σc δlντρσ όλων των μεγεθών. Το τραγούδι του σποτιλιlται οπό μελωδικά τcριτlσμστα
Τ σικλιτάρσ (Dendrocopus mejor) 23 ΕΚ.
σνακατιμμtνσ μι σκληρtς νότες. Μιμι/τσι και άλλα
Ζιι σι δάση~ συχνά οπό βιλανιδιtς. Ικορφολώνιι
πουΑιά. Το ράμφος του θυμ/(ιι κάπως ράμφος αρπα· κτικού. Επιιδή οι Κιφσλάδcς δεν lχουν μυτερά νύ χια συνηθl(ουν να καρφώνουν τη λιlσ τους σι αγκά θια ιΙ αγκαθωτά σύρματα.
στα νεκρά δtντρο στηριζόμενο ς και στην ουρά του. Ψάχνει για tντομο τρυπώντας τον κορμό μι το ράμ
φος του. Φωνή: tνσ δυνατό, ο{ύ ((KΙKJJ.
29
Σπίνος (Frίιιgίlla
coelebs) 15
Εκ.
Σκορθάκι (Serίιιus serίιιus)
ονοιχτtς πιριοχtς.
Το
αρσενικό. μι
11,5
ΕΚ.
Ένα μικρό κιτρινωπό πουλf, συγγενικό μι το γνωστό
Πολύ κοινό πουλί που (cι σι μtρη μc δtντρα. Τον χειμώνα σχηματ/(cι ομόδις και ι{οπλώνcται σι πιο
καναρlνι. Πlτσγμα γρήγορο και κυμστοcιδtς. Την ά
νοιξη
το σνοι{ιάτικο
cnιδιικνύιτσι cρωτικ6
ονιβσίνοντσς
κάθετα
c/νοι tνσ πολύ ζωηρόχρωμο πουλί
ψηλά και Νατcβαlνοντας σι κύκΑους. Τρογουδάιι από
ινώ το θυληκό διν txcι τόσο iντονσ χρώματα. Πι
κορφtς δiνrρων. και σύρματα ή καθώς πιrάιι. Τρα
φτtρωμό
του,
τόcι κυματοcιδώς συνιJθως μ' tνa «γιουπ» σι κάθε
γούδι γρήγορο, συριστιιιό, σαν κουδούνισμα μι τρί
τίναγμα. Το τραγούδι του είναι σύντομο αλΑό μιΑ ω
λιες σαν του καναρινιού. Ζιι σι δάση, κήπους κ. τ.λ.
Βραχοτσi)(λονο (Eιιrberίza cίa) 16 Εκ.
Αμπελουργός (Emberίza melanocephala) 16,5 ΕΚ.
Ζcι συνήθως σι βραχώδcις πλαγιές λόφων, αλλά μι · ρικl.ς φορl.ς και σι δl.νrρα. Φωλιά(cι κοντά στο iδα ·
Ζιι σι ανοιχτl.ς πcριοχtς μι δσσόκια, ιΑσιώνcς και
φας ή και στο Ι.δαφος. Συχνά ανοίγιl την ουρά rου
κήπους.
όταν τρlφιται στο lδσφος επιδεικνύοντας το άσπρο αριtcτ6
κσθαρ6
σφυρ/γματσ
ακο.λουθούμινσ
Τραγούδι πιο μελωδικό από τα υπόλοιπα
τσιχλόνια, στην οικογlνεια των οποίων ανήκει. Το χειμώνα μεrσναστcύcι, αν τίθετα από τα ncρισσότcρα
χρώμα στις δυο πλιυρiς της ουράς του. Τραγούδι:
από
πουλιά της Ευρώπης, όχι προς την Αφρική αλλά στη Μ. Ανατο.λή. Φωλιό(ΕΙ σι χσμη.λούς θάμνους.
τρcις τριμου.λισστlς νότις.
δικό και τtλιιώνιι μ· tνσ «rσου -ι- οω,.
fΔ· \
I
J.J
Φλώρο ς (Carduelίs chlorίs)
ΚαρδΕρίνα (Carduelίs carduelίs) 12 εκ. Κοινό σι κι}πους, και κσλλιfργιιcς. Συχνό κάθεται σε γαιδουράγκσθα και τρώcι τους σπόρους. Το φθινό πωρο και χειμώνα σι μιγάΑα κοπάδια. Πετάcι κυμσ
τοcιδώ ς, Α/γα σαν να χοριύιι.
ΚάΑισμα: lνσ υγρό
flΣου/τ-ου/τ -ου/τ-ου/η).
30
14,5
ΕΚ.
Τρl.φιrαι μι σπόρους ιιαι ζει σι πιριοχtς μι δlντρα, τον ,χειμώνα και σι πιο ανοιχτά μl.ρη. Την άνοιξη ι πι· δtιιινύιrσι ιρωτικ6 πετώντας λlγο σαν νυχτερίδα.
Σπουργίτης (Passer domestίcus) 14,5 εκ.
Μαζ/ μι
τα πουΑιά που παγι
και σαν αποτtλcσμα lχΕΙ cυνοηθι/ από τις ανθρώπι
δΕύονται σι με γάλους αριθμούς για να μπουν σι ιιλουβιά. Τραγούδι lνa γρήγορο τιτlβισμα. Όταν πι·
νες δραστηριόrιιτις. Φωλιάζιι σι τρύπες, σχισμlς σι
τ6ιι Ι.να ιπσναλαμβανόμινο «rσουπ>1. Επίσης {να χαρακτηριστικό, μακρύ, lνρινο <<τσουίω.
.λέσματα,
την ιιαρδιρlνα, από
Ζιι
σχεδόν
Μαυροτσιροβάκος (Sγlνίa melanocephala)
πάντα κοντά σι ανθρώπινες κστοικίcς,
13
φύλα tχουν lναν εμφανή κόκκινο κύκλο γύρω από
κτ/ρια, αλλά και σι κΑαδι6. Έχιι μια ποικιλία από κα
πιο
συνηθισμl.νο
Ι.νσ
συνεχl.ς
εκ.
Ζιι σι φρύγανα, θαμνότοπους και δάση. Και τα δύο το μάτι τους. Φωνή: tνα χαρακτηριστικό «στπιτιτίκJJ. Τραγούδι μακρύ και μεΑωδικd.
ttrσιρπ·
τσιρπ,;.
31
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ
ΠΟΥΛΙΩΝ Ο
άνθρωπος
tχει
γνωρίοcι
την
α{ία
των πουλιών εδώ και πολλ tς χιλιάδες χρόνια. Οι πολλ tς ποικιλίες της κατοικί· δισς
κότας που
πσρtχουν
στους
αν
θρώπους αυγά και Ηρtας tχουν προlλ θει από tνa cίδος αγριόκοrας που ζει στις ζούγκλ cς της Ασίας. Ακόμη, οι πά πιες και οι γαλοπούλ ες tχουν προ πολ
Αού γίνει Νι συτtς ΗστοιΗiδισ ζώα. Τα
πcριστtρια
για
να μc ταφlρουν μηνύματα
3000
tχουν χρησιμοποιηθc/
π.χ. μtχρι σιΙμcρα.
Η ομορφιά των πουλιών Ναι το τραγού
δι τους προσφtρcι μια αισθητική από λαυση
αc
πάρα πολλούς ανθρώπους.
Πολλοί ποιητtς,
ζωγράφοι και
φωτο-
γράφοι iχουν εμπνευστε/ απ6 τα που-
ΚαραΗά{α (Pica ρica) 46 ΕΗ.
ΚόpαΗας (Corνυs
Πολ ύ ιtοιν6 κορακοcιδtς των καλλιcpγημlνω ν cκτά
Πιο σπάνιο από τη ν Κουρούνα. Συνήθως βρiσκιτσι
σιων, των αστικών πάριιων και γινιιtά σι ανοιχτtς
σ ι βουνά όπου διν υπάρχιι ανθρώπινη ινόχληση.
πιριοχtς μι λ/γα δtντρα. Συχνά σι μικρlς ομάδcς και
corax) 64
Το μcγσλύτιρο σrρουθιόμορφο. Πτήση δυναμική και
σι μcγάλ cς συγιιιντριiJσιις τον χιιμώνσ. Το φτlρω
σι ιυθιlα γραμμή. Συχνά κάνιι ακροβατικά στον ol-
μά της μοιάζει οπό μακρυά ασπρόμαυρο σΑλό txcι
pa,
γαλάζιις και πράσινις μcταλικlς οποχρώσιις. Φωνή: lνσ δυνατό, σκληρό και γρήγορο «rσσιι- τσσκ-τσακ τσακ» και διάφορις άλλΕ(" κακόηχις φων{ς.
«κρακ» και άλλις βραχνtς κραυγiς.
ιδίως την άνοι(η. Φωλιάζιι σι προι(οχtς κάθε των γκρcμών και σι δlντρα. Φωνή: {να βαθύ
'
λιά.
ΕΗ.
Μcρικό πουλιά τρώνε ποΛλά τρωκ'τικά Ναι t ντομσ που Νοτοστplφουν τις καλ λιlργcιcς.
-Τα πουλιά που τρώνε Ηαρπούς βοη
Κίσσα (Garrυlυs glandadυs) 34 ΕΗ. Παμφάγο πουλl που tχει προσαρμοστεί σε ποΑλών ειδώ ν βιότοπους. Πtταγμα αρκετά βαρύ. ΦωΑιάζιι
και κυμματοειδtς. Στο tδαφος πcρπστάcι μc μικρό
πηδήματα. Σχηματ/ζcι συχνά μικρές θορυβώδεις ομό ·
συνήθως σι δtντρα, πιο σπάνια σι προ ι{οχfς βρά
δις. Κακόηχες κρσυγfς, tνα
χων. Φωνή: tνα ορκιrά βαθύ, κακόηχο r(κράαJ> κ.αι
νοιξη μιμείται και φωνtς άλλων πουλιών, πορcμβάλ λοντας κσκοφων/cς. Θόβcι βcλσν/δια στο χώμα κά νοντας προμήθειες για τον χειμώ να.
.
Κουρούνα (Corνυs corone cornix) 47 ΕΗ.
Ζcι ac κωνοφόρα και φυΑλ οβόλο δάση. Σπά νια πα ρατηρclrαι μακρυά από δtντρο. Πtτογμα βαρ ύ, αργό
όΑλ cς πιο o{clcς κραυγtς.
32
ο
Οι γύπες, τα Ηοράκια και άλλα πουλιά που τρώνε ψοφίμια καθαρlζουν τα βουνό από εστ/ες μόλ υνσης.
Ένα από το πιο συνηθι
σμtνα κοράκια της ΕΑλάδας.
.
33
θούν
στην ε{άπλωοη
των φυτών
μεταφέροντας τους σπόρους μι τις κουτσουλιtς τους.
ΜΕΤ ΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Μερικά είδη πουλιών διασχfζουν πε τών τας τεράστιες αποστάσεις, πΠνω οπό πολλ tς χώρcς, για να πάνε από τους τόπους που φωλιάζουν στους τό πους που ξεχειμωνιάζουν.
Πάνω από
200
ε/δη πουλιών μcτανσστcύουν
φεύγοντας από την Ευρώπη τον .χειμώνα.
για
Έχει υπολογιστεί 6τι κατά τους δύο κu ριό rcρους μιjνcς της μcrσνσστευτικής πcριόδου,
tως
κάθc
12000
μlρσ
πcρfπου
4000
πουλιά διασχίζουν το κάθc
μίλι τω ν ακτών της βόρειας Αφρικής.
Όταν επιστρtφουν τα χελιδόνια στην
Ελλάδα αφού tχουν {εχειμωνιάσει στην Νότια Αφρικιj χρησιμοποιούν ακριβώς την ίδια φωλιά που είχαν την προηγού
ξεχειμωνιάζουν σε
μενη άνοι{η.
νοτιότερες πcριοχtς.
Τα μικρό πουλιά είναι σναγκσσμt να να πετάξουν χωρίς διακοπή, π.χ. για
48
~00\., • f\ι\VS. VΗιν.
Α . ~~~~tι8
Τοποθcrώντας
ώρες, για να διασχίσουν την
ρημο
l·
της Σσχάρας.
δακτυλίδια
στα πόδια των πουλιών
cl·
ναι δυνατόν να μελcrήσcι κανείς
τις
με τακινήσεις
τους.
περαστικά πουλιά, σαν την μικρή Σκσλfδρσ
ήλιο, την σελήνη και τσ άστρα, αλλά υπάρχουν και υποθlσcις ότι εfνσι
(πάνω). μπορούν νσ παρατηρηθούν στην Ελλά δα μόνο την ϊ1 νοι{η ή το Φθινόπωρο όταν στοθμιύουν για να τραφούν κατά το ταξ/δι τους
ευσfσθητσ στο μαγνητικό πεδίο
από τις νό τιες πcριοχtς όπου ξεχειμωνιάζουν
Οι επι στήμονες ερευνούν ακόμη τον τρόπο με τον οποfο προσσνατολf ζονται τα πουλιά με τόση σκρίβcισ. Είναι γνωστό ότι χρησιμ οποιούν τον
της γης.
στις βόρειες όπου φωλιάζουν.
34
35
ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Από τ/ς σρχtς του αιώνα, πολλά ε/δη πουλιών tχουν πάψει να φωλιάζουν οτήν Ελλάδα, Μερικά από αυτά παρατηρούνται τώρα πια τον χειμώνα ή σε μετανάστευση, ενώ άλλα δεν εμφονiζοντσι πια ποτt. Η καταστροφή
ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ Το τελευτσ/σ
των βιοτόπων τους (αποξηράνσεις των υγροτόπων, επtκτσση των ανθρώπινων δραστηριοτήτω~, κόψιμο των δασών κ. τ.λ. εiναι πιθανά ο κυριώτερος λόγος, όμως το
300 χρόνια tχουν ε{αφα 70 ως 80 είδη
υπερβολικ6 κυνήγι και η ανθρώπινη ενόχληση εiτε από ά
γνοια εiτε σκόπιμα, tχουν χωρiς σμφιβολiσ πσi{ει σημαντι
νιστεί ο ' όλο τον κόσμο πουλιών.
Τη ν κύρια ευθύνη την tχει ο
κό ρόλο. Τα εiδη που ακολουθούν αποτελούν μια Επιλογή:
άνθρωπος. Σήμερα, χωρίς αμφιβοΑίσ, t νας από τους μεγαλύτερους κινδύνους
Κεφσλούδι
(OXYURA LEUCOCEPHALA), Ψσρσετός (PANDJON HALIAETUS), Τσγηνάρι (FRANCOL/NUS FRANCOL/NUS), Γερανός (GRUS GRUS) (πάνω αριστερά), Σουλτσνοπουλάδσ (PORPHYR/0 PORPHYRJO), Ωτiδσ (OτJS TARDA)
για την επιβίωση των που.λιών ε/ναι η
καταστροφή των βιοτόπων. Τα φυσικό δάση καταστρέφονται, οι υγρότοποι αποfηρσίνοντσι και έτσι το πουΛιά δεν μπορούν
να προσαρμοστούν
στις και
νούργιες συνθήκες και χάνονται. Διν έ
χουν που να ζήσουν, να τραφούν και να αναπαραχθούν και πεθσ/νουν.
Σήμερα, πολλά ακόμη εiδη κινδυνεύουν άμεσα νσ ε{σ φσνιστούν, Αρκετά από αυτά τα ε/δη ε/ναι πολύ σπάνια ή tχουν ήδη χοθεi από την υπόλοιπη Ευρώπη και γι' αυτό η Ελλάδα tχει ευθύνη για την διατήρησή τους. Τα αρπακτικά ε/ναι μια οικογtνεια πουλιών που κινδυ νεύει ιδισiτερσ. Α ν και η Ελλάδα δισθtτει μεγαλύτερη ποικιλiσ από κάθε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, οι πληθυσμοί των περισοοτtρων ειδών ε/ναι μικροι Α νάμεσσ στις κυριώτερες σιτ/ες εiνσι τα δηλητηρισσμtνα δολώματα που ρ{)(νοντσι
για να διωχθούν τα ΜπιβλσβήJJ ζώα αλλά πολύ συχνά κστσνσΑώνοντσι από αρπακτικά, το παράνομο κυνήγι είτε από
προκατάληψη, ε/τε με σκοπό την τσρ{)(ευση και τtλος η όλο και αυ{σν6μενη εν6χληοη στους τόπους φωΛιάσματος. Μερικά από το εiδη που κινδυνεύουν πιο άμεσα εiναι:
Ροδοπελεκάνος (PELECANUS (κάτω αριστερά)
Μεγάλοι αριθμοί πουΛιών σκοτώνονται άμεσα οπό τον άνθ'ρωπο. Εκτός από το
ONOCROTALUS)
Αργυροπελεκάνος
κυνήγι, πιάνονται που.λιό σε δfχτυσ ιί
Θσλσσοσετός
σ'άλλες παγίδες όπως οι {ώβεργες.
(PELECANUS CRlSPUS) (HALIAEETUS ALBICILLA)
Βσσιλσετός
(AOUILA HEL/ACA) Γυπαετός (GYPAETUS BARBA TUS) (δε{ιά) Μαυρόγυπσς (AEGYPIUS MONACHUSJ Χσμωτiδσ (OTJS TErRAX) Αιγαιόγλσρος
(LARUS AUDOU/N/1)
τι ΜΠΟΡΕ/ ΚΑΝΕ/Σ ΝΑ ΚΑΝΕ/ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΠΑΠΥΣΕ/ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ; Υπάρχουν νόμοι που απαγορεύουν το κυνήγι των πουλιών εκτός από συτ6
J\λλα πουλιά πεθαlνουν από ατυχήματα ό
που θεωρούνται θηράματα. Ακόμη, απαγορεύεται η σύλΛηψη όλων των πουλιών με οτιδήποτε παγlδες, η τσρ{)(ευση προστστευμtνων ειδών, η κα ταστροφή φωλιών, αυγών και η σύλληψη νεοσσών. Πρtπει όΑοι να σεβό
πως όταν χτυπούν επάνω στα εναέρια σύρ
μαστε τους νόμους αυτούς.
ματα,
τροφή
Στην Ελλάδα υπάρχουν περιοχtς όπως οι Εθνικοi Δρυμο!- που προστα τεύονται για την α{Ισ της άγριας πσν/δας τους. Όμως, για να μην περιορι
τους. Τα θαλασσοπούλια κινδυνεύουν από
οτεi η φύση να υπάρχει μόνο μtσο ο' συ
οίες
ή δηλητηριάζονται οπό χημικtς ου που
tχουν
ΕΙσχωρήσει
στην
τtς τις λiγες περιοχtς πρtπει όλοι νο ενδισ·
τις πετρελαιοκηλίδες. Τα φτερά τους κολλά
φερόμαστε για την μοiρσ του πιο άμεσου
νε στην πlσσα και δεν μπορούν πια να πε-
τάξουν.
φυσικού μας περiγυρου. Α ν εiστε πεισμt
'
νος για την ανάγκη να προστατευτούν τα
πουλιά, μιλήστε γι' αυτό σε ανθρώπους του περιβάλλοντ6ς οσς,
και πιο ειδικά στους
νtους, ώστε να τους Ευαισθητοποιήσετε. Μάθετt τους να γνωρiζουν τα πουλιά και να οtβοντσι τσ μtρη που ζουν. Η Ελλάδα
tχει ακόμη μια ο{ιοσημεiωτη ποικιλiσ από εiδη πουλιών, και δΙΕθνή ευθύνη για την διάσωση πολλών ειδών που ενώ εiνσι ακόμη σχετικά κοινά στην Ελλάδα, tχουν χσθεi από πολλά άλλα μtρη. Ποτt δεν ιiναι αργά για να διατηρήσουμε την ποικιλ/σ των ζωντανών μορφών,
36
~
:'8!!,. ~ ~ . .· ·---;;:"r~... ---
·.-.
~ .,&o'll8. ~-~
~--
37
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΜΕΛΕ
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ
ΤΗΣΕΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ
ΚΑΝΕΙΣ
ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ~ ΙJ ι· ι η
I I
1:><.1111 ·l ~Η:ιη
l ~crτ~
21crn
2 !'",crn
:lHcrπ
\
:.ωc· n ι
Μπορείτε να βγάλετε τροφή γιο να τd!ίιετε τα πουλιά κρεμώντας iνa ρηχό ξύλινο κουτi από
t-
νσ κΛαδί ιj κσρφώνοντάς το σ' έναν πάσσαλο, όμως τουλάχιστον σε ύψος
1,5
μtτρου ώστε
να μην μπορούν να το φτάσουν γάτες ή άλλα σαρκοφάγα.
Μερικά είδη πουλιών μαθαίνουν
πολύ γριίγορσ να χρησιμοποιούν και να εξσρ τώντσι από αυτήν την πηγή τροφής, γι' αυτό σνανεώνετi την τακτικά.
Φτιάξτε μια φωλιά σπό μια ξύλινη σαν/δα σύμφωνα με το σχiδιο αυτό και τις διαστά
σεις που δίνονται πιο πάνω. Τα πουλιά μπο ρούν ακόμη να χρησιμοποιήσουν για φω λιές τηγάνια ή γλάστρες (που είναι βtβαια
Ένα σημειωματάριο είναι χρήσιμο ώστε να μπορεί κανείς να ση· μειώσει το χαρακτηριστικά των πουλιών που δεν μπορεί να ανα γνωρίσει κσι να τα ελtγξει αργότερα. Α ν σημειώνετε συχνά τους
τρυπημένες ώστε νσ φεύγουν τσ νερά της
βροχής}, ότσν είναι κρυμμtνες μtσσ σε θά μνους.
αριθμούς κάθε είδους σε μισ ορισμtνη περιοχι/, γρήγορα θα ανα καλύψετε ποιά οπό αυτά είναι μεταναστευτικά. Παρατηρείστε τα πουλιά όταν τρώνε για να δείτε τι τρώνε και πότε. Μπορείτε ακό μη να γίνετε μtλη ένός σωματείου για τα πουλιά και να μάθετε για την μtθοδο μελtτης των πουλιών με δακτυλίδια που τοποθε
τούνται στα πόδια τους (δακτυλίωση πουλιών).
Μπορείτε να δε/τε τα πουλιά από κοντά
,,,v..
μtσα από μια καλύπτρα. Πλησιάστε την
Αφήστε
- -..<'ο
και πίσω από θάμνους ή άλλες κρυψώ·
θα φύγει και θα σας αφήσει μόνο. Τα
νες. Μπορείτε να τα δείτε από πιο κον
πουΛιά θα νομίσουν τότε ότι φύγατε κι
τά tτσι. Ποτt
οι δύο και δεν θα ενοχληθούν.
σκεφθείτε και μην πιάσετε τα μικρά
όμως μην ενοχλεiτε τις
ή τσ αυγά.
φωλιtς.
38
την βλάστηση νσ ανσπτυ
χθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ώστε να φωλιάσουν τα πουλιά. Α ν βρείτε μια φωλιά μην την ξσναεπι
ΠΛησιάστε τα που.λιά κάνοντας ησυχία
καλύπτρα με έναν φίλο σας που ύστερα
39
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕ Σ Γ ΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ :
PEτERSON R.-MOUNΠORT
G.-HOLLOM P.A.D.:
Τα πουλιά της Ελλάδας και της Ευρώπης . Αθήνα , Χρυσός Τύπος
1981
ΧΑΝΔΡ Ι ΝΟΣ Γ.-ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Α.:
Αρπακτικά πουλιά της Ελλάδας. Αθήνα, Ευσταθιάδης 1982. Περισσότερες πληροφορίες για τα πουλιά στην Ελλάδα και γενικότερα για τα προβλήματα του
φυσικού περιβάλλοντος στην χώρα μας μπορείτε να ζητήσετε απ ό:
*
ΕΜΗΝΙ ΚΗ ΕτΑΙ Ρ Ε ΙΑ ΠΡΟΠΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣ Η Σ Νίκης 20, 105 57 Αθήνα τηλ.: 2 10 3224944, Fax: 2 10 3225285
* EMH NIKH
ΖΩΟΛΟ ΓΙΚΗ ΕτΑ Ι Ρ ΕΙ Α
Τ.Θ 3249/ 102 10 Αθήνα
* ΕΜ ΗΝ Ι ΚΗ τηλ.:
ΟΡΝΙ ΘΟΛΟ ΓΙΚΗ ΕτΑΙ ΡΕΙΑ,
21 0 8228704
* ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟτΙ Κ ΗΣ ΑΝΑΠrΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙ ΜΩ Ν * ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Α ΙΣΘ. ΔΑΣΩΝ , ΔΡγΜΩΝ & Θ Η ΡΑΣ Ιπποκρότους 3-5, 101 64 Αθήνα τηλ.: 210 5242141
* EMHNIKO Τ.Θ
*
Αθήνα τηλ.:
22510 36235
ΕΜΗΝ Ι ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΘΜΨ ΗΣ ΑΓΡΙ ΩΝ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΠΟΥΛΙΩΝ . Αίγινα τηλ. :
*
ΚΕΝΤΡΟ ΔΑΚrΥΛΙΩΣΗΣ ΠΟΥΛΙΩΝ
20006/ 118 10
22970 28367, Fax: 22970 3 1338
ΠΑΓΚΟΣΜ ΙΟ ΤΑΜΕΙ Ο ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ
Φιλελλήνων 26, 105 58 Αθήνα τηλ.: 210 3314893
* ΥΠΕΧΩΔΕ ΔΙΕγΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙ ΒΑΛΛΟΝτΙ ΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Τρικόλων 36, 115 26 Αθήνα, τηλ. :2 1 0 6918202, 2 10 Πρωτότυπο κείμενο:
6918487, 210 6917620
Mary Matthews
Έγχρωμα σχέδια : Robin Reckitt Ασπρόμαυρα σχέδια: Γ. Χανδρινός, Rachel Beckingham Conceρtion graphiqυe:
John Watters
Μετάφραση και προσαρμογή
του κειμένου στα ελληνικό : Φίλιππος Δραγού μης Καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπου: Μαρίνος Θεοδότου
Το βιβλίο εκδόθηκε με την συνεργασία των:
Υπουργείου Αγροτικής Ανόmυξης & Τροφίμων - Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας
- Διεθνούς Συμβουλίου για την
προστασία των πουλιών (ICBP) (Ευρωπαϊκή Επιτροπή
για την Πρόληψη της Μαζικής Εξόντωσης των Μεταναστευτικών Πουλιών) και την οικονομική συνεισφορά της Ε. Ε
Επανεκδόθηκε από το Υπου ργείο Αγροτικής Ανόmυ ξης & Τροφίμων ΑΘ ΗΝΑ
2004
Πληροφορίες:
Διεύθυνση Ανόmυξης Δασι κών Πόρων Τμήμα Δασικών Εφαρμογών Τηλ.
& Fax: 210 5240189
40
