ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΑΓΙΟΙ Οι περισσότεροι στρατιωτικοί Άγιοι είναι αυτοί που μαρτύρησαν κατά τους διωγμούς. Υπηρετούσαν σε στρατιωτικές μονάδες και είτε κλήθηκαν να προσφέρουν θυσίες στα είδωλα και αρνήθηκαν είτε διώχθηκαν για την πίστη τους είτε βλέποντας Χριστιανούς να βασανίζονται πίστεψαν και αυτοί. Οι εικόνες των στρατιωτικών Αγίων, λόγω της πανοπλίας ή των όπλων που κρατούν, έτσι κι αλλιώς έχουν αποτρεπτική χροιά. Ένας στρατιωτικός Άγιος είναι ο καλύτερος υπερασπιστής για κάποιον πιστό που βρίσκεται σε δύσκολη θέση αλλά και για όποιον χρειάζεται δύναμη. Η απεικόνιση μάλιστα του έφιππου Αγίου Γεωργίου, που κοτώνει το «χαμερπή» δράκοντα, δικαίως βρίσκεται στις πολεμικές σημαίες στρατιωτικών σωμάτων, ιδιαίτερα του πεζικού. Αλλά και η απεικόνιση του έφιππου Αγίου Δημητρίου, που σκοτώνει έναν «γίγαντα» με ανθρώπινη μορφή, είναι εξίσου δυνατή, όπως και του Αγίου Θεοδώρου του Τύρωνα επίσης. Οι Άγιοι αυτοί δικαίως μπορούν να απεικονίζονται επάνω σε πολεμικά λάβαρα. Αλλά και μονάδες στρατιωτικές θα μπορούσαν να φέρουν τα ονόματά τους (π.χ. στρατιά του Αγίου και Μεγάλου Κωνσταντίνου, Ταξιαρχία του Αγίου Δημητρίου, σύνταγμα Αγίων Θεοδώρων κ.λ.π.). και τα σώματα των εφέδρων και των αποστράτων θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα Άγια Ονόματα αλλά και αθλητικά σώματα επίσης, ιδιαίτερα το όνομα των Αγίων Δημητρίου και Γεωργίου. Εδώ ας αναφέρουμε περιληπτικά τους Αγίους – Προστάτες των ενόπλων δυνάμεων:
Άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος. Στρατός – Πεζικό (εορτάζει 23 Απριλίου).
Άγιος Νικόλαος. Ναυτικό – Λιμενικό (εορτάζει 6 Δεκεμβρίου).
Αγία Βαρβάρα. Πυροβολικό, αποθήκες πυρομαχικών και πυριτιδοποιεία (εορτάζει 4 Δεκεμβρίου).
Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Αεροπορία (εορτάζουν 8 Νοεμβρίου).
Άγιος Αρτέμιος. Αστυνομία (εορτάζει 20 Οκτωβρίου).
Τρεις Παίδες εν Καμίνω. Πυροσβεστική (εορτάζουν 17 Δεκεμβρίου).
Άγιος Μάμας. Προστάτης των φρουρών των συνόρων και των εθνοφυλάκων.
***-------------------------***-------------------------***-----------------------------***
Παναγία Μαρία, Υπαρμάχω στρατηγώ τα νικητήρια… Η λατρεία της Παναγίας είναι βαθιά ριζωμένη στον ελλαδικό χώρο. Ο ελληνικός στρατός πάνω από όλους τους Αγίους, την Παναγία θεωρεί υπέρμαχο στρατηγό και στήριγμά του. Σε όλους τους αγώνες του έθνους η Παναγία έμπαινε μπροστά και κατατρόπωνε τους εχθρούς. Άπειρες οι μαρτυρίες για τις θαυματουργές εμφανίσεις της. τελευταίες μαρτυρίες είναι αυτές του Αλβανικού Μετώπου όπου στην Αγία Σκέπη της Παναγίας στο ιερό Μαφόριό της προσευχόταν όλο το Έθνος. Η Παναγία «σκέπασε» καθοδήγησε τα στρατεύματά μας στον τελευταίο πόλεμο αλλά και στους χρόνους της τριπλής κατοχής έσωσε πολλά χωριά από το μένος των κατακτητών. Η Παναγία πάλι συνδέεται με πολλές σωτήριες εμφανίσεις και θαυματουργές επεμβάσεις σε σχέση με το πολεμικό μας ναυτικό. Η Παναγία της Τήνου ίσως είναι το μεγαλύτερο προσκύνημα στον ελλαδικό χώρο και σχετίζεται εμ τον τορπιλισμό της «Έλλης». Το όνομα της Μεγαλόχαρης το συναντάμε σ όλη την Ελλάδα, σε όλες τις παραλλαγές του (Μαρία, Παναγιώτα – Γιώτα, Παναγιώτης – Γιώτης, Πάνος, Τάκης κ.α.).
Αρχάγγελοι – Μεγάλοι Ταξιάρχες Μιχαήλ, Γαβριήλ και Ραφαήλ. Ο Γαβριήλ φέρνει την καλή είδηση, ο Μιχαήλ έχει σχέση με τον θάνατο. Και οι δύο είναι προστάτες της Αεροπορίας (εορτάζουν 18 Οκτωβρίου). Εορτάζεται επίσης ιδιαίτερα η Σύναξη των Μεγάλων Ταξιαρχών (Μιχαήλ, Γαβριήλ και Ραφαήλ) και των άλλων Αγίων «Ασωμάτων» δυνάμεων. Η «Σύναξη» έχει σχέση με την «Πτώση». Κατά την Δογματική οι άγγελοι είναι απροσδιόριστοι σε αριθμό. Μοιράζονται σε εννέα τέγματα και έχουν τις εξής ονομασίες: Θρόνοι, Χερουβείμ, Σεραφείμ, Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίαι, Αρχαί, Αρχάγγελοι και Άγγελοι. Ο Εωσφόρος ήταν ένας υπερβολικά υπερήφανος άγγελος, που θέλησε να γίνει ισότιμος συνομιλητής με τον Θεό. Πίστευε ότι του άξιζε να γίνει όμοιος με τον Ύψιστο. Γι’ αυτήν την ματαιοδοξία του έπεσε σαν αστραπή από τον ουρανό συμπαρασύροντας στην πτώση του και όλο το τάγμα των αγγέλων που τον ακολούθησε. Εκείνη την δύσκολη στιγμή ο αρχάγγελος Μιχαήλ, συσπείρωσε γύρω του όλα τα τάγματα αγγέλων και φώναξε δυνατά: «Πρόσχωμεν»! Κατά την παράδοση, έτσι σταμάτησε η «πτώση». Ο κάθε εκπεσών άγγελος μετατράπηκε σε δαίμονα και έμεινε εκεί όπου βρισκόταν κατά την διάρκεια της προσφώνησης! Άλλοι έγιναν πνεύματα – δαίμονες του αέρα, άλλοι του νερού, άλλοι της γης και άλλοι του κάτω κόσμου. Τα ονόματα των αρχαγγέλων τα συναντάμε σε όλη την Ελλάδα, συνήθως ως
«Μιχάλης» και «Άγγελος – Αγγελική». Το «Γαβριήλ – Γαβρίλος» το συναντάμε σπάνια, το δε «Ραφαήλ» ακόμα πιο σπάνια. Μερικές φορές (ελάχιστες ίσως) χρησιμοποιείται και το «Ταξιάρχης». Το «Σταμάτης – Σταμάτα – Σταματία» φέρεται να έχει σχέση με τους αρχαγγέλους, ιδιαίτερα με τον Μιχαήλ και χρησιμοποιείται συχνά. Σε πολλά μέρη, όταν τα παιδιά πεθαίνουν σε νηπιακή ηλικία το ένα πίσω από το άλλο, οι γονείς βάπτιζαν το βρέφος Σταμάτη ή Σταμάτα και ο Μιχαήλ «σταματούσε» να τα παίρνει! Άλλοτε πάλι τα «έταζαν» ή τα «σκλάβωναν» στον αρχάγγελο, οπότε σταματούσε το κακό και τα έσωζαν…
Αρτέμιος ο Δούκας, Αυγουστάλιος και Πατρίκιος. Ο μεγαλομάρτυρας ήταν πρόσωπο με μεγάλα αξιώματα στο Βυζάντιο. Αναφέρεται ως Δούκας, Αυγουστάλιος και Πατρίκιος της Αλεξάνδρειας. Ο Αρτέμιος πήγε στην Αντιόχεια να ελέγξει τον Ιουλιανό τον Παραβάτη για τους διωγμούς κατά των Χριστιανών. Εκεί τον συνέλαβαν, τον βασάνισαν, τον τύφλωσαν, τον ξεκοίλιασαν και τον αποτελείωσαν με αποκεφαλισμό (εορτάζει 20 Οκτωβρίου).
Ανδρέας Στρατηλάτης. Ο Άγιος επί Μαξιμιανού τελούσε υπό τας διαταγάς του αρχιστρατήγου της Ανατολής Αντιόχου. Πολέμησε και νίκησε τους Πέρσες. Όταν όμως οι ανώτεροί του έμαθαν ότι οι περισσότεροι στρατιώτες του Ανδρέα ήταν Χριστιανοί, έστειλαν μία χιλιαρχία για να τους αφοπλίσουν. Ο Ανδρέας τους μίλησε και τους έπεισε και αυτούς να ασπασθούν τον χριστιανισμό. Ολόκληρη η χιλιαρχία ενσωματώθηκε στον χριστιανικό στρατό του Ανδρέα. Οργισμένος ο Αντίοχος, όταν έμαθε το γεγονός, έστειλε πολυπληθή στρατό, που κατάσφαξε το στράτευμα του Ανδρέα, φυσικά και τον Άγιο. Οι νεκροί υπολογίζονται στου 2.593! (εορτάζει 12 Ιουλίου και 19 Αυγούστου).
Ευνίκη. Ένα από τα επτά παιδιά του Τερεντίου και της Νεονίλλας. Η Αγία εορτάζει σε σημαδιακή ημέρα: 28 Οκτωβρίου! Η νίκη των στρατευμάτων μας στο αλβανικό μέτωπο και σε αυτήν έχει αποδοθεί.
Γεώργιος ο Μεγαλομάρτυρας και Τροπαιοφόρος. Στρατιωτικός Άγιος που λατρεύεται σε όλη την Ελλάδα. Και πώς να μην είναι προστάτης του στρατού! Νέος, ωραίος, δυνατός και λαμπερός, σαν αρχαίος ήρωας, ο Άγιος συχνά λέγεται ότι εθεάθη να καθοδηγεί τα στρατεύματά μας σε νικηφόρες μάχες. Η απεικόνισή του, που τον παριστά πάνοπλο και έφιππο να σκοτώνει έναν τρομερό δράκο,
είναι αρχέτυπη και έχει μεγάλη αποτρεπτική σημασία. Όπως ο ΆιΓιώργης σκοτώνει τον δράκο, έτσι πιστεύει ο λαός μας ότι θα συνθλίψει και τους εχθρούς που επιβουλεύονται τα εδάφη και την ελευθερία μας. Από τον 11ο αιώνα και μετά, ο Άγιος Γεώργιος συνδέθηκε με αυτήν την παράδοση, που καθόρισε και όλες τις μετέπειτα απεικονίσεις του: τον φόνο ενός δράκοντα που απαιτούσε να τον ταΐζουν με ανθρώπους, για να αφήνει τους υπόλοιπους να παίρνουν νερό από την πηγή. Όταν είχε φθάσει η σειρά της κόρης του βασιλιά, εμφανίσθηκε ο Άγιος και σκότωσε το θηρίο. Ο δράκοντας είχε το πολλαπλό νόημα του κακού, του ηθικού και του σωματικού, δηλαδή της αρρώστιας. Από την άλλη, ο θάνατός του απελευθερώνει την πρόσβαση στο νερό, το οποίο είναι πηγή ζωής και υγείας.Ο Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος καταγόταν από σημαντική οικογένεια της Καππαδοκίας και είχε καταταγε΄λι στο στράτευμα των Τριβούνων, ανεβαίνοντας ψηλά στη στρατιωτική ιεραρχία και κερδίζοντας σημαντικά αξιώματα. Όταν ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός όρισε ότι οι Χριστιανοί θα εξέπιπταν από τα αξιώματά τους και, αν επέμεναν στην πίστη τους, θα καταδικάζονταν σε θάνατο, ο Γεώργιος διακήρυξε θαρραλέα την πίστη του μπροστά στον αυτοκράτορα και, όταν οι προσπάθειες του Διοκλητιανού να τον μεταστρέψει απέτυχαν, υπέστη διάφορα μαρτύρια μέχρι να αποκεφαλιστεί. Αποτέλεσμα της γενναιότητάς του ήταν να μεταστραφούν στο χριστιανισμό πολλοί εθνικοί, μεταξύ των οποίων και η γυναίκα του Διοκλητιανού.Από παραφθορά του ονόματός του (Γιωργής= Οργής) ο Άγιος συνδέεται και με την «οργή του Θεού». Γι’ αυτό και ο λαός μας πιστεύει ότι όποιος εχθρός μας απειλήσει, θα χαθεί από «οργή Θεού»! φημισμένος ο Άγιος είναι και για το άλογό του, γι’ αυτό σε πολλά μέρη κάνουν ιπποδρομίες – καβαλαρίες προς τιμήν του. Είναι πολύ διαδεδομένη η ίστη, ότι τα άλογα των Αγίων Γεωργίου, Δημητρίου, Μηνά και Θεοδώρων καλπάζουν αγριεμένα στον ουρανό, γι’ αυτό προκαλούνται βροντές. Οι αστραπές είναι οι σπίθες που πετιούνται από τα πέταλά τους. Το όνομα Γεώργιος, σε όλες τις παραλλαγές του (όπως Γιώργος, Γώγος, Γιωργής, Γεωργία, Γιώργαινα, Γωγώ κ.λπ.) το συναντάμε το ίδιο συχνά όπως και το Δημήτρης, Κωνσταντίνος, Ιωάννης και Νικόλαος σε όλη την Ελλάδα. Ο Άγιος Γεώργιος, αν και καβαλάρης, είναι προστάτης του πεζικού και εορτάζει 23 Απριλίου.
Δημήτριος ο Μεγαλομάρτυρας και Μυροβλύτης. Προστάτες όσων αγωνίζονται άνισα και μη στον στίβο, την αρένα και την παλαίστρα (αθλητές). Ο Άγιος Δημήτριος ήταν διαπρεπής στρατιωτικός επί Διοκλητιανού – Μαξιμιανού. Αυτός με άλλους
νέους, μαζί και ο Νέστορας, πρωτοστατούσαν, οργάνωναν και διέδιδαν τη χριστιανική πίστη στη Θεσσαλονίκη. Με το διάταγμα του 303 μ.Χ. ο Δημήτριος φυλακίσθηκε και αργότερα εκτελέσθηκε για την πίστη του. Η λάρνακα του Αγίου Δημητρίου όπου φυλάσσονται τα ιερά οστά του θεωρείται «το κοινόν των χριστιανών ιατρείο». Ο Άγιος θεωρείται υπερασπιστής των αδυνάτων από κάθε κακό. Είναι προστάτης της Θεσσαλονίκης από τους βυζαντινούς χρόνους και η απελευθέρωσή της από τους Τούρκους έγινε την ημέρα της εορτής του. Γεγονός που θεωρήθηκε θαύμα σημαδιακό από όλους. Ο Άγιος Δημήτριος μαζί με τον Άγιο Γεώργιο είναι ένα αδιαχώριστο δίδυμο δύναμης και νίκης για τους Έλληνες. Ιδιαίτερα οι Έλληνες της διασποράς και των αλύτρωτων πατρίδων σε αυτούς προσβλέπουν για την απελευθέρωσή τους και για την ένωσή τους με την Μητέρα Ελλάδα. Το «δίδυμο» των Αγίων σε πολλά μέρη έχει κοινούς λατρευτικούς ναούς. Στην Παλαιοχώρα της Αίγινας σώζονται δίδυμοι ναοί των Αγίων που χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Φημισμένος είναι ο Άγιος και για το άλογό του. Τα άλογα των Αγίων Γεωργίου, Δημητρίου, Μηνά και Θεοδώρων καλπάζουν αγριεμένα στον ουρανό. Το όνομα «Δημήτριος» σε όλες τις παραλλαγές του και με όλες τις καταλήξεις (όπως Δήμος, Μήτσος, Δημητρός, Δήμητρα, Δημητρούλα κ.λπ.) το συναντάμε το ίδιο συχνά όπως και το Κωνσταντίνος, Γεώργιος, Ιωάννης και Νικόλαος σε όλη την Ελλάδα. (εορτάζει 26 Οκτωβρίου).
Ευστάθιος ο Στρατηλάτης. Ο Άγιος ήταν ένας πολύ διακεκριμένος στρατηλάτης του Ρωμαϊκού στρατού επί αυτοκρατόρων Τραϊανού και Αδριανού. Πολέμησε μάλιστα με μεγάλο θάρρος τους βάρβαρους Πάρθους. Το ειδωλολατρικό του όνομα ήταν Πλακίδας. Όταν ο αυτοκράτορας έμαθε ότι ο στρατηλάτης του ήταν Χριστιανός, τον κάλεσε να απολογηθεί και να θυσιάσει στα είδωλα. Ο Ευστάθιος όμως παραδέχθηκε την πίστη του και αρνήθηκε να θυσιάσει. Ο Τραϊανός τότε, του αφαίρεσε τα αξιώματά του, τον γελοιοποίησε , του δήμευσε την περιουσία και αφού τον χώρισε από την οικογένειά του, τον έστειλε εξορία.Έπειτα από χρόνια ο Τραϊανός βρέθηκε σε πολύ δύσκολη στρατιωτική θέση. Θυμήθηκε τον γενναίο στρατηλάτη του και ζήτησε να τον επαναφέρουν στον στρατό. Του έδωσε πίσω τον βαθμό του, την περιουσία του και του επέτρεψε να ενωθεί και πάλι με την οικογένειά του. Ο Ευστάθιος πολέμησε για τον αυτοκράτορα και νίκησε τους εχθρούς του. Στην διάρκεια του πολέμου, ο Αδριανός διαδέχθηκε τον Τραϊανό. Όταν ο Ευστάθιος γύρισε τροπαιούχος πίσω, ο Αδριανός είχε ετοιμάσει γιορτές και παρελάσεις για το νικητή στρατηλάτη. Έπρεπε σύμφωνα με τα καθιερωμένα να
προσφερθούν και οι επινίκιες θυσίες στα είδωλα. Ο Ευστάθιος όμως αρνήθηκε να θυσιάσει και πάλι. Τότε ο Αδριανός θύμωσε και διέταξε να βασανισθεί ο Άγιος και η οικογένειά του. Όταν μάλιστα είδε ότι ο Άγιος έμενε ακλόνητος στην θέση του, διέταξε να τον κλείσουν μαζί με την οικογένειά του, μέσα σε ένα μεταλλικό βόδι και να τους ρίξουν στην φωτιά. Αυτό ήταν και το οδυνηρό τέλος του Αγίου και της οικογένειάς του (εορτάζει 20 Σεπτεμβρίου).
Άγιοι Θεόδωροι. Θεόδωρος ο Στρατηλάτης (εορτάζει 8 Φεβρουαρίου), Θεόδωρος ο Τύρων (εορτάζει 28 Φεβρουαρίου). Παρόλο που είναι στρατιωτικοί Άγιοι, παλαιότερα οι έγκυες έπαιρναν κόλλυβα από τον εσπερινό των Αγίων, τα έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους και ονειρεύονταν το φύλο του παιδιού τους. Στην Σκύρο, στην εορτή των Αγίων, κάνουν το ίδιο με το λεγόμενο «αρμερόπιτο» για να δουν ποιον θα παντρευτούν. Φημισμένοι είναι οι Άγιοι και για τα άλογά τους. Ο Άγιος Θεόδωρος που εορτάζεται πάντα το πρώτο Σάββατο της Σαρακοστής, που ανήκει στα Ψυχοσάββατα, συνδυάζεται και με την λατρεία των νεκρών. Η σύνδεση έχει γίνει λόγω του Ψυχοσάββατου αλλά και λόγω της λεγόμενης ημέρας του «θαύματος των κόλλυβων» που σχετίζεται με τον Θεόδωρο Τύρωνα. «Τύρων» σημαίνει «νεοσύλλεκτος» και πράγματι, ο Θεόδωρος ήταν λεγεωνάριος σε μονάδα νεοσυλλέκτων. Με αυτή την ιδιότητά του θα μπορούσε να προστατεύει τα κέντρα στρατιωτικής εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων. Κατά παράδοση, ήταν πολύ δυνατός και γενναίος άνδρας. Μάλιστα ονομάζεται και «δρακοκτόνος», γιατί όντως σκότωσε έναν δράκο που στοίχειωνε μια ολόκληρη πολιτεία.
Θεοδώρα η στρατιωτίνα. Ίσως φανεί παράξενο, αλλά και οι γυναίκες που υπηρετούν στον στρατό μπορούν να έχουν μια Αγία στρατιωτίνα για προστάτιδα. Η Θεοδώρα καταγόταν από φτωχή οικογένεια στην περιοχής της Αρκαδίας – Μεσσηνίας. Τότε ήταν καθεστώς ένα αγόρι από κάθε οικογένεια να υπηρετεί για ένα διάστημα στον στρατό της τοπικής μονής. Αν κάποια οικογένεια δεν είχε αγόρι, θα έπρεπε να πληρώσει φόρο στη μονή τόσα χρήματα, όσα η πληρωμή ενός μισθοφόρου. Η οικογένεια της Αγίας όμως ήταν φτωχή, γι’ αυτό και η Θεοδώρα σκέφθηκε να ντυθεί αγόρι και να πάει να υπηρετήσει την θητεία γλιτώνοντας τον φόρο. Έτσι κι έγινε! Έγινε μάλιστα και αξιωματικός. Μόνο που αργότερα κατηγορήθηκε αδίκως ότι αποπλάνησε κάποια κοπέλα. Δικάστηκε και καταδικάστηκε χωρίς να μαρτυρήσει το φύλο της. φώναζε όμως διαρκώς ότι άδικα κατηγορείται. Εκτελέσθηκε, αλλά όταν έγδυσαν το πτώμα, έκπληκτοι οι άνδρες του αποσπάσματος είδαν ότι ήταν
γυναίκα, άρα δεν θα μπορούσε να έχει διαπράξει το αδίκημα για το οποίο καταδικάσθηκε. Σήμερα στη Βάστα της Μεγαλόπολης βρίσκεται ναός αφιερωμένος στην Αγία. Μάλιστα, αποτελεί θαυμαστό αξιοθέατο, γιατί 17 δένδρα φυτρώνουν μέσα από τους τοίχους και την σκεπή του ναού (εορτάζει 11 Σεπτεμβρίου).
Ιωάννης ο Ρώσος. Πόσοι αλήθεια γνωρίζουν ότι ο θαυματουργός Άγιος ήταν Ρώσος στρατιώτης, που αιχμαλωτίσθηκε και πουλήθηκε ως δούλος κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο, την εποχή του Μεγάλου Πέτρου; Ποιος θα μπορούσε να καταλάβει καλύτερα τον πόνο ενός αιχμαλώτου πολέμου; Ποιος θα μπορούσε να στηρίξει την οικογένεια ενός αγνοουμένου και να δώσει ελπίδα για τον γυρισμό του; Φυσικά ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος. Αυτός θα πρέπει να θεωρείται ότι προστατεύει τους αιχμαλώτους πολέμου, τους αγνοούμενους και τις οικογένειές τους. Ο Άγιος Ιωάννης πουλήθηκε σαν δούλος από έναν Τάταρο που τον αιχμαλώτισε σε έναν Οθωμανό ίππαρχο. Ο κύριός του τον έφερε στην Καππαδοκία και τον χρησιμοποίησε ως ιπποκόμο. Κατάφερε με την αγιότητά του να κερδίσει την εκτίμηση του κυρίου του αλλά και των άλλων αλλοθρήσκων. Με την Μικρασιατική καταστροφή, το σώμα του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. Θεωρείται από τους πιο θαυματουργούς Αγίους (εορτάζει 27 Μαΐου).
Καλλίστρατος ο νεοσύλλεκτος. Ο Άγιος κατατάχθηκε νεοσύλλεκτος στο στρατό. Όταν ανακάλυψαν ότι ήταν Χριστιανός, πέρασε από δίκη και καλέστηκε να θυσιάσει στα είδωλα. Ο Άγιος αρνήθηκε και ρίχθηκε από τους διώκτες του στη θάλασσα μέσα σε ένα σάκο με πέτρες. Από τον βυθό όμως τον ανέσυραν δύο δελφίνια και τον έβγαλαν στην ξηρά. Πολλοί από τους διώκτες του αλλά και από τους στρατιώτες που παρακολούθησαν το γεγονός, ύστερα από διδαχή του Αγίου έγιναν Χριστιανοί. Για να μην υπάρχουν μαρτυρίες για το θαύμα, ο διοικητής της μονάδας διέταξε τον αποκεφαλισμό του Καλλίστρατου και όσων ασπάσθηκαν τον λόγο του Κυρίου (εορτάζει 27 Σεπτεμβρίου).
Κωνσταντίνος και Ελένη, οι Ισαπόστολοι και Άγιοι. Ο Άγιος Κωνσταντίνος στα μάτια του λαού θυμίζει τον γνωστό Ρωμαίο αυτοκράτορα. Αυτό που απλώς θέλει να γνωρίσει ο Χριστιανός, είναι ότι ο βασιλιάς ύστερα από ένα όραμα (εν τούτω Νίκα) μεταστράφηκε, ύψωσε λάβαρο με τον σταυρό και οδήγησε τις λεγεώνες του κατά του αντιπάλου του. Φυσικά με την βοήθεια του Θεού νίκησε, σταμάτησε τους διωγμούς των Χριστιανών, κήρυξε την ανεξιθρησκία και έκανε επίσημη θρησκεία του κράτους τον
Χριστιανισμό. Για την μητέρα του, Αγία Ελένη, αυτό που θέλει να γνωρίζει είναι: Η μητέρα του Κωνσταντίνου ταξίδεψε στην Παλαιστίνη και ανάσκαψε τον λόφο του Γολγοθά. Εκεί βρήκε τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου και τα καρφιά με τα οποία Τον σταύρωσαν. Η αυτοκράτειρα Ελένη στους Αγίους Τόπους έκτισε πολλές εκκλησίες. Στην ορθόδοξη εικονογραφία η Αγία μητέρα εμφανίζεται πάντα με τον Άγιο υιό της να κρατούς στην μέση τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου. Η Εκκλησία, όχι μόνο ονόμασε τον Κωνσταντίνο «Μέγα», αλλά σε αυτόν και τη μητέρα του, τους απέδωσε και τον τίτλο των «Ισαποστόλων». Η λατρεία των Ελλήνων, ιδιαίτερα για τον Άγιο Κωνσταντίνο, είναι μεγάλη. Σε αυτό συντελεί και η σύμπτωση του ονόματός του με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον ήρωα (αλλά αδίκως όχι ακόμα Άγιο) Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Στις προσδοκίες του λαού ο Κωνσταντίνος ταυτίζεται ακόμα και με τον «αναμενόμενο βασιλιά Κωνσταντίνο», που θα πάρει πίσω την Πόλη που έχασε ο Παλαιολόγος. Ο ομώνυμος βασιλιάς στρατηλάτης, μια μέρα θα εμφανισθεί και θα πραγματώσει τα μεγάλα οράματα της φυλής. Στα παραδοσιακά τραγούδια ο «Κωνσταντής» είναι το παλικάρι, ο υιός που κρατά πάντα τον λόγο του, ο νεκρός αδελφός που σηκώνεται από το μνήμα για να φέρει την αδελφή του πίσω, να την δει η μάνα της που πεθαίνει… Το όνομα Κωνσταντίνος σε όλες τις παραλλαγές του (Κωνσταντής, Κώστας, Κώτσος, Κωνσταντίνα, Κωνστάντω κ.λπ.) το συναντάμε το ίδιο συχνά όπως και το Δημήτρης, Γεώργιος, Ιωάννης και Νικόλαος σε όλη την Ελλάδα. Τα «αναστενάρια»: Γνωστά είναι και τα λεγόμενα αναστενάρια που γίνονται προς τιμής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αλλά που δεν αποδέχεται η Εκκλησία. Χαρακτηριστικές είναι οι λεγόμενες «Χάρες» ή «Παππούδες». Πρόκειται για κωδωνοφόρες εικόνες των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης που οι «αναστενάρηδες» κρατούν και λατρεύουν στα «κονάκια» τους. Η ονομασία «Παππούδες» παραπέμπει σε λατρευτικές τελετές που έχουν σχέση με την λατρεία των αγιοποιημένων προγόνων. Η πυροβασία έρχεται να προσθέσει μια ακόμα μία ακόμα πιο σοβαρή ένδειξη πανάρχαιας λατρείας του πυρός σε αυτόν τον τόπο. Στις ημέρες μας φυσικά τα «αναστενάρια» μόνο εθιμογραφική και λαογραφική αξία μπορούν να έχουν και γι’ αυτό θα πρέπει να μελετηθούν χωρίς προκατάληψη. Όσον αφορά γενικότερα την πυροβασία, μάλλον φαντάζει γραφική ατραξιόν, ωφέλιμη ίσως για τον τουρισμό της περιοχής… Ο πιστός Χριστιανός έχει τελετουργικούς και λατρευτικούς τρόπους να εκφράσει την λατρεία του προς τους Αγίους και το Θείο, χωρίς να προχωρεί σε τέτοιες ακρότητες. Η μίμηση της ζωής των Αγίων, η συμμετοχή στην
Εκκλησιαστική ζωή, οι πράξεις φιλευσπλαχνίας και η προσευχή είναι αρκετά για να τον οδηγήσουν σε πνευματική πληρότητα. Πάντως, ένα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν: η πραγματικά βαθιά θρησκευτική πίστη όσων παίρνουν μέρος στα «αναστενάρια», τόσο προς τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη όσο και προς τον Θεό (εορτάζουν 21 Μαΐου).
Λογγίνος ο Εκατόνταρχος. Υπηρετούσε στον Ρωμαϊκό στρατό και ήταν επικεφαλής του αποσπάσματος που σταύρωσε τον Χριστό στο Γολγοθά. Κατά την ώρα της σταύρωσης έγιναν πολλά θαυμαστά και ο Λογγίνος πείσθηκε ότι αυτός που «πέθαινε» ήταν Θεός. Παραιτήθηκε από τον στρατό και διακήρυξε παντού την μαρτυρία του. Στο τέλος εκτελέσθηκε, επί Τιβερίου, αφού συκοφαντήθηκε ως λιποτάκτης. Φυσικά ο πραγματικός λόγος ήταν γιατί ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό (εορτάζει 16 Οκτωβρίου).
Μηνάς ο Αιγύπτιος. Παρόλο που είναι στρατιωτικός Άγιος, τιμάται ιδιαίτερα από κτηνοτρόφους. Πολλοί τσοπάνηδες – βοσκοί, την ημέρα της εορτής του «δένουν» ένα ψαλίδι με μαλλί προβάτου και το αφήνουν έξω κρεμασμένο μέχρι τα Χριστούγεννα, «για να έχει κλειστό στόμα, να μην μπορεί να φάει ο λύκος τα πρόβατα», αλλά και «για να κλείσουν τα κακά στόματα στο χωριό». Ταυτόχρονα, από το όνομά του «Μηνάς – μηνώ = παραγγέλω – φανερώνω», πίστευαν ότι ο Άγιος φανέρωνε κλοπιμαία, χαμένα αντικείμενα, αλλά και χαμένα πρόβατα. Φημισμένος είναι ο Άγιος και για το άλογό του. Τα άλογα των Αγίων Γεωργίου, Δημητρίου, Μηνά και Θεοδώρων καλπάζουν αγριεμένα στον ουρανό προκαλώντας βροντές και αστραπές (εορτάζει 11 Νοεμβρίου).
Νέστορας ο Άγιος Μάρτυρας. Ο Άγιος Νέστορας με την χάρη του Δημητρίου πάλεψε με ένα, γιγαντιαίων διαστάσεων, αντίπαλο και τον νίκησε. Όταν μαθεύτηκε ότι ο Νέστορας ανήκει στον κύκλο του Δημητρίου, οι αρχές της πόλης διέταξαν την εκτέλεση και των δύο Αγίων (Εορτάζει 26 & 27 Οκτωβρίου).
Προκόπιος ή Νεανίας ο Αιλιανός. Ο στρατηλάτης Μεγαλομάρτυρας, ήταν δούκας στην Αλεξάνδρεια και βάδισε με τον στρατό του κατά των Σαρακηνών. Στον δρόμο είδε μέσα στην νύχτα, φωτεινό σταυρό στον ουρανό και μία φωνή που τον καλούσε με το όνομα «Προκόπιο». Την άλλη μέρα έφτιαξε ένα χρυσό σύμβολο, αντίγραφο του Σταυρού που είδε και βάδισε άφοβα κατά των εχθρών. Φυσικά νίκησε. Ο Προκόπιος αφιέρωσε τη νίκη του στον Χριστό και κατέστρεψε τα είδωλα των εθνικών θεών. Γι’ αυτή
του την πράξη κατηγορήθηκε ακόμα και από την ίδια του την μητέρα, συνελήφθη από τον Διοκλητιανό, βασανίσθηκε και τελικά αποκεφαλίσθηκε. Ο Άγιος συνοδεύεται από τους Τριβούνους – λεγεωνάριους, Αντίοχο και Νικόστρατο που τον συνόδευσαν στο μαρτύριό του. Και οι τρεις είναι Άγιοι – Μάρτυρες. Ακόμα και η ειδωλολάτρισσα μητέρα του, Θεοδοσία, μαζί με άλλες δώδεκα γυναίκες συγκλητικών, έγιναν και αυτές Χριστιανές και μαρτύρησαν. Κατά άλλους είχε διαταχθεί να διώξει Χριστιανούς, αλλά μετά το θαύμα της εμφάνισης του Σταυρού, δεν το έκανε. Στράφηκε με τον στρατό τους προς την Ιερουσαλήμ όπου την επισκέφθηκε ως προσκυνητής. Πάλι με την παρότρυνση της μητέρας του, ο έπαρχος καταδίωξε τον Προκόπιο και τον συνέλαβε. Ο Άγιος βασανίσθηκε και καλέστηκε να θυσιάσει στα είδωλα. Γι’ αυτόν τον λόγο τον πήγαν με το ζόρι σε έναν εθνικό ναό. Εκεί ο Άγιος προσευχήθηκε και ο ναός γκρεμίσθηκε από σεισμό. Τελικά αποκεφαλίσθηκε (εορτάζει 8 Ιουλίου).
Σεβαστιανός, ο Άγιος από τα Μεδιόλανα. Ο Άγιος καταγόταν από διακεκριμένη γενιά και από χριστιανική οικογένεια. Απέκτησε αρχικά την εύνοια του αυτοκράτορα Καρίνου και αργότερα του Διοκλητιανού, που τον έκανε αρχηγό των πραιτοριανών. Ο Σεβαστιανός όμως ήταν φιλάνθρωπος και λόγω της θέσεώς του βοηθούσε και έδινε σε όσους είχαν ανάγκη την προστασία του. Οι κυνηγημένοι Χριστιανοί καθημερινά ευεργετούνταν από αυτόν. Ο πάπας Γάιος μάλιστα του έδωσε τον τίτλο του υπερασπιστή της Εκκλησίας της Ρώμης. Όταν άρχισαν οι διωγμοί όμως, ο Σεβαστιανός δεν μπορούσε να κρύψει την πίστη του. Ο Διοκλητιανός ένιωσε προδομένος από τον αρχηγών των πραιτοριανών του, γι’ αυτό διέταξε την σύλληψη και την εκτέλεσή του. Ο Άγιος στήθηκε σε έναν πάσαλο ή δένδρο και τοξοβολήθηκε. Τα βέλη τρύπησαν το στήθος του και διαπέρασαν το σώμα του παντού. Το κατατρυπημένο από βέλη σώμα του το πήρε μία ευλαβής χριστιανή για να το θάψει. Στον δρόμο όμως ανακάλυψε ότι ο Άγιος ήταν ακόμη ζωντανός. Τον περιποιήθηκε και με την Χάρη του Θεού ο Άγιος Σεβαστιανός σε λίγο καιρό έγινε και πάλι καλά.Ο Άγιος δεν κρύφθηκε όμως, αλλά επεδίωξε να συναντήσει τον Διοκλητιανό και να τον ελέγξει για τους διωγμούς των Χριστιανών. Ο αυτοκράτορας, έκπληκτος από την παρουσία και το θάρρος του Σεβαστιανού, διέταξε και πάλι την σύλληψη και την μαστίγωση του Αγίου μέχρι θανάτου. Έτσι κι έγινε.Ο Άγιος Σεβαστιανός από τότε θεωρείται Άγιος – προστάτης των τοξοτών αλλά και προστάτης όσων στήνονται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Το θέμα της εκτέλεσης του Αγίου ήταν από τα πιο
αγαπημένα θέματα των ζωγράφων της Αναγέννησης και η απεικόνιση θεωρείται σήμερα αρχέτυπη (εορτάζει 18 Δεκεμβρίου).
Άγιοι Σαράντα Μάρτυρες Λεγεωνάριοι. Οι Σαράντα Μάρτυρες ήταν στρατιώτες που υπηρετούσαν στην λεγόμενη Κεραυνοβόλα Λεγεώνα του Λικινίου, που τότε βρισκόταν στη Σεβάστεια. Τους ζητήθηκε να θυσιάσουν στα είδωλα και αυτοί αρνήθηκαν. Τότε ρίχθηκαν στα νερά μιας παγωμένης λίμνης, στην συνέχεια τους έσπασαν τα κόκαλα και τελικά τους έκαψαν σε μεγάλη φωτιά. Αρχικά ήταν 40 οι Μάρτυρες, αλλά ένας από όλους λιποψύχησε και έμειναν 39. Σε αυτούς όμως προστέθηκε ένας ακόμα, ο οποίος βλέποντας την θυσία τους βρήκε θάρρος και διακήρυξε και αυτός την πίστη του στον Κύριο. Αυτός ήταν ο φύλακάς τους. Είναι από τις λίγες γνωστές περιπτώσεις που στρατιώτες οι οποίοι υπηρετούσαν στις ρωμαϊκές λεγεώνες εκτελέσθηκαν ομαδικά για την πίστη τους. Οι Άγιοι Σαράντα τιμώνται ιδιαίτερα από τους Βορειοηπειρώτες όπου υπάρχει και η ομώνυμη πόλη. Λόγω παρετυμολογίας τάζουν διάφορα στους Αγίους για να μην βγουν σαρανταποδαρούσες, για να μην σκουληκιάσει το ψωμί ή τα τρόφιμα (εορτάζουν 9 Μαρτίου).
Φανούριος ο Νεοφανής Μεγαλομάρτυρας. Ο γνωστός μας Άγιος Φανούριος για κάθε είδους φανέρωμα. Κατά τον 14ο αιώνα Αγαρηνοί έσκαβαν δίπλα σε ένα παλιό τείχος στη Ρόδο. Εκεί βρέθηκε παλιός χριστιανικός ναός με πολλές εικόνες. Μία από όλες παρουσίαζε ένα νεαρό στρατιωτικό, με πλήρη στολή, ο οποίος κρατούσε σταυρό και λαμπάδα αναμμένη. Γύρω από την κεντρική εικόνα υπήρχαν δώδεκα μικρότερες μα τα μαρτύρια του Αγίου. Ο Μητροπολίτης Νείλος ο Β’ μπόρεσε και διάβασε μια μισοσβησμένη επιγραφή που ανέφερε: «Φανούριος ο Άγιος». Τίποτε άλλο δεν γνωρίζουμε γι’ αυτόν το «νεοφανή» Άγιο, εκτός από τα μετέπειτα θαύματα που αναφέρονται στο όνομά του (εορτάζει 27 Αυγούστου). Μερικοί ακόμα στρατιωτικοί Άγιοι
Γοβδελάας ο Πέρσης πρίγκιπας. Όχι πολύ γνωστός Άγιος, που λατρεύεται όμως στην Κέρκυρα (εορτάζει 29 Σεπτεμβρίου).
Ευδόκιμος ο Στρατοπεδάρχης. Ήταν στρατοπεδάρχης Καππαδοκίας επί Θεοφίλου αυτοκράτορα Κωνσταντινούπολης (εορτάζει 31 Ιουλίου).
Ευστράτιος. Ανώτερος αξιωματικός του αυτοκρατορικού στρατού. Συνελήφθη μαζί με άλλους αξιωματικούς και στρατιώτες και εκτελέσθηκε (εορτάζει 13 Δεκεμβρίου).
Σέργιος και Βάκχος. Ρωμαίοι αξιωματικοί, διοικητής και υποδιοικητής στρατιωτικής σχολής, επί Μαξιμιανού. Μαρτύρησαν για την πίστη τους.
Σέργιος ο Δίκαιος Μάγιστρος και Βάκχος. (εορτάζουν 28 Ιουνίου και 7 Οκτωβρίου αντίστοιχα).
