ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΓΑΙΑ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΛΕΤΣΟΣ

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ I. ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ________________________________

_______5

II. ΚΕΦΑΛΑΊΟ ΠΡΏΤΟ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ_σελ._________8 I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII.

•

Μακρόκοσμος και μικρόκοσμος. Η μεγάλη μητέρα. Μύθος και Λόγος. Πραγματικός και «φαινομενικός κόσμος». Τα πάντα ρεί. Ο κόσμος των ιδεών. Στωικοί Οι δρόμοι της γνώσης. H επιστημονική σκέψη. Το όλον. Συστημική θεώρηση. Σύγχρονη Φυσική & σωματίδια. Μυστική Δοξασία, οι τρεις θεμελιώδεις Νόμοι της δημιουργίας. Οι τρεις φάσεις της σύγχρονης επιστημονικής επανάστασης. Τομέας μηδενικού σημείου. Τα φαινόμενα του κβαντικού κόσμου . Τεχνολογία και οι κίνδυνοι του μέλλοντος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ, ΚΟΣΜΟΣ

I. Μυθολογία. II. Αρχαία Ελλάδα. Α)Ορφικοί Β.) Ησίοδος Γ)Αλκμάνας III. Αιγυπτιακή κοσμογονία. IV. Ινδική κοσμογονία. V. Κινέζικη κοσμογονία. VI. Ιαπωνική κοσμογονία. VII. «Big Bang», Η θεωρία της μεγάλης έκρηξης. VIII. Κυκλικό σύμπαν. IX. Αιθέρας. X. κοσμική ύλη.

•

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ, ΓΑΙΑ I. Η γεωλογική ιστορία του πλανήτη. II. Οι Γεωλογικοί αιώνες.

2

III. IV. V. VI.

Η σταδιακή διαμόρφωσης της επιφάνειας της Γης. Η θεωρία της Γαίας. Ο πρώτος μεγάλος σταθμός στην εξέλιξη της ζωής. Οι σημαντικότεροι σταθμοί της εξέλιξης των ζωντανών οργανισμών. VII. Κατακλυσμικοί μύθοι. •

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ

I. Μυθολογικές αναφορές. II. Οι πρώτες επιστημονικές Ανθρωπολογικές μελέτες. III. Το γένος Homo. • I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. • I. II. III. IV. V. VI. VII.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Άνθρωπος και ψυχή. Η αθανασίας της ψυχής. Ορφικές πινακίδες. H ενότητα της ζωής. Άνθρωπος και μηχανές. Οι τρεις μείζονες επαναστάσεις στην ανθρώπινη ιστορία. Τεχνολογικοί τρόποι χειραγώγησης. Έλεγχος καιρικών συνθηκών. Χημικές ουρές, Chemtrails HAARP. Μόλυνση του περιβάλλοντος. «Ανθρωπόκαινος». Το φαινομένου του θερμοκηπίου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Το υφιστάμενο πολιτισμικό μοντέλο. Βιώσιμη ανάπτυξη. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πυρηνική ενέργεια. Οικολογική ηθική. Βαθιά Οικολογία. Κοινωνική οικολογία .

•

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ, ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΩΣ «ΟΛΟΝ».

•

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ, ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ, Η ΟΜΙΛΊΑ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΎ ΤΩΝ ΙΝΔΙΆΝΩΝ SEATTLE

3

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική, του κειμένου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς αναφορά στον συγγραφέα σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου. «Για εκείνους από εσάς που ξέρουν, δεν υπάρχει τίποτα περαιτέρω να πω. Για εκείνους από εσάς που δεν ξέρουν, αρχίστε να ψάχνετε τώρα. Για εκείνους από εσάς που δεν ξέρουν, και δεν φροντίζουν να μάθουν, ούτε θα ερευνήσετε ούτε θα προετοιμαστείτε, αλλά δεν θα μπορείτε ποτέ να πείτε ότι δεν προειδοποιηθήκατε, παρά μόνο ότι δεν πιστέψατε ότι σας είπαν…» David Booth ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ανθρώπινη ιστορία εκτείνεται σε μερικές χιλιάδες χρόνια μόνο, κατά την διάρκεια των οποίων, πολλοί πολιτισμοί άκμασαν και παρήκμασαν,

4

κληροδοτώντας στις επόμενες γενεές τόσο τις γνώσεις τους, όσο και διαφορετικά πολιτισμικά πρότυπα. Σήμερα ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, βιώνοντας καθημερινά τους ταχύτατους ρυθμούς των τεχνολογικών, οικονομικών, κοινωνικών και περιβαντολογικών μεταβολών. Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε τους τελευταίους αιώνες υπήρξε καταλυτική για τον ανθρώπινο πολιτισμό αλλά για τα βιοσυστήματα του πλανήτη. Η τεχνολογική επανάσταση που πραγματοποιείται στις ημέρες μας τόσο μέσω της πληροφορικής, της αυτοματοποίησης και των μικροϋπολογιστών, όσο και της άμεσης διάδοσης της πληροφορίας, έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, φαίνεται όμως πως η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας δεν διασφαλίζει και ένα καλύτερο επίπεδο ζωής για τον άνθρωπο. Και αυτό διότι αφενός η τεχνολογική πρόοδος ενέχει τον κίνδυνο της καταστροφικής της χρήσης, και αφετέρου διότι, οι γρήγοροι ρυθμοί της ζωής, αναιρούν την ίδια την έννοια της ιστορίας, όπως την γνωρίζαμε έως τώρα, καθώς έχουμε εισέλθει σε μια εντελώς νέα οριζόντια ιστορική διάσταση, όπου η ταυτόχρονη μετάδοση των γεγονότων, αποδιαρθρώνει κάθε τάξη διαδοχής ανάμεσα στο πριν και το μετά, ενώ ο καταιγισμός των πληροφοριών προκαλεί σύγχυση και αποπροσανατολισμό στην σκέψη. Παρόλο τις τεράστιες δυνατότητες που έχει αποκτήσει η ανθρωπότητα, πρωτοφανείς κρίσεις προκύπτουν σε πολλά πεδία, καθώς η συγκέντρωση της οικονομικής και πολιτικής ισχύος σε ολοένα και λιγότερα πρόσωπα, οι απειλές της σύνθλιψης της προσωπικότητας, και η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, προκαλούν σε παγκόσμιο επίπεδο βαθιές ανησυχίες για το μέλλον του πλανήτη μας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, στο κατώφλι της 3ης χιλιετίας, βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας του ανθρώπου, και το ερώτημα που ευλόγως προκύπτει για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, είναι εάν έχουμε ανοίξει εκ νέου το κουτί της Πανδώρας; Η ανεξέλεγκτη και υπεροπτική δραστηριότητα του ανθρώπου έναντι της φύσης τον τελευταία αιώνα, άλλαξε ριζικά τη φυσιολογική πορεία των φυσικών μηχανισμών, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουμε από την οικολογική «νέμεση», λόγω της ύβρης που διαπράττουμε καθημερινά απέναντι στην Γαίας. Ποτέ πριν ο άνθρωπος δεν κατείχε τόση πολλή γνώση, και τόσο πολλή δύναμη, ικανή να αλλάξει το περιβάλλον του, συνεπώς από την δράση του ανθρώπου, και από την έκβαση του αγώνα του ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή που ο ίδιος προκαλεί, θα εξαρτηθεί το μέλλον της ανθρωπότητας και η εξέλιξη του πολιτισμού. Σκοπός του παρόντος πονήματος είναι η έρευνα της σχέσης ανθρώπου και φύσης, σε μία χρονική στιγμή που η πλανητική ισορροπία εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Για να αναδειχθεί η σχέση ανθρώπου και φύσης, εξετάζονται ερωτήματα που απασχολούσαν τον άνθρωπο από την αρχαιότητα, όπως η κοσμογέννεση, και η καταγωγή ανθρώπου, καταγράφοντας τις απόψεις που δόθηκαν αρχίζοντας από την αρχαία μυθιστορία, την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, έως τις απόψεις της σύγχρονης επιστήμης.

5

Τέλος παρατίθονται οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από την οικολογική καταστροφή του περιβάλλοντος, λόγω της αλόγιστης ανθρώπινης δραστηριότητας, και υποστηρίζεται πως το νέο σημείο εκκίνησης για το μέλλον της ανθρωπότητας, ίσως θα πρέπει να είναι η εξέλιξη μίας οικολογικής συνειδητότητας του ανθρώπου, η συνειδητοποίηση πως αποτελούμε τμήματα του «όλου», όντας ουσιαστικά ένα απειροελάχιστο κομμάτι στον αέναο κύκλο του κοσμικού γίγνεσθαι.

Αφιερωμένο στους γονείς μου, Νικόλαο & Κλεοπάτρα, και σε όλους όσους έχουν όραμα έναν καλύτερο κόσμο.

Στην συγγραφή της παρούσης εργασίας σημαντικό βοήθημα αποτέλεσε το διαδύκτιο. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον δυαδυκτιακό χώρο : physics4u.gr, και στον κύριο Δ. Μιχαιλίδη, για την ευγενική παραχώρηση χρήσης άδειας άρθρων και μελετών, που έχουν δημοσιευτεί σε αυτήν.

ΓΑΙΑ, ΘΕΑ, ΜΗΤΕΡΑ ΤΩΝ ΜΑΚΑΡΙΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΝΗΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΠΑΝΤΟΤΡΟΦΕ, ΠΑΝΔΟΤΡΙΑ, ΤΕΛΕΣΦΟΡΑ, ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΤΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ, ΕΝΙΣΧΥΤΡΙΑ, ΚΑΡΠΟΦΟΡΑ, ΓΕΜΑΤΗ ΑΠΟ ΚΑΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ. ΒΑΘΡΟ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΤΟΥ 6

ΚΟΣΜΟΥ, ΠΟΛΥΠΟΙΚΙΛΗ ΚΟΡΗ, ΠΟΥ ΜΕ ΕΠΙΛΟΧΙΕΣ ΩΔΙΝΕΣ ΚΥΟΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΥΕΙΔΗ ΚΑΡΠΟ. ΑΘΑΝΑΤΗ, ΠΟΛΥΣΕΒΑΣΤΗ, ΒΑΘΥΣΤΕΡΝΗ, ΚΑΛΟΜΟΙΡΗ, ΧΑΙΡΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΑ ΕΥΩΔΙΑΣΤΑ ΦΥΤΑ, ΑΝΘΟΣΤΟΛΙΣΤΗ ΘΕΑ. ΧΑΙΡΕΣΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΒΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΣΕΝΑ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ Ο ΠΟΛΥΠΟΙΚΙΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ ΑΠΟ ΡΕΥΜΑΤΑ ΙΣΧΥΡΑ ΚΙ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΕΝΑΗ ΦΥΣΗ. ΑΛΛΑ ΘΕΑ ΜΑΚΑΡΙΑ, ΜΕ ΕΥΜΕΝΗ ΚΑΡΔΙΑ, ΑΥΞΗΣΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΥΧΑΡΕΙΣ ΚΑΡΠΟΥΣ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΕ ΕΥΦΟΡΙΑ ΣΤΙΣ ΕΠΟΧΕΣ. ΟΡΦΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ

Μια κρίσιμη βίαιη στιγμή είναι η ιστορική εποχή μας ετούτη, ένας κόσμος γκρεμίζεται, ένας άλλος δεν έχει ακόμα γεννηθεί. Η εποχή μας δεν είναι στιγμή Ισορρόπησης, οπόταν η ευγένεια, ο συβιβασμός, η ειρήνη, η αγάπη θα 'τανε γόνιμες αρετές…Ένας βώλος λάσπη είναι η ανθρωπότητα, τέτοιος βώλος λάσπη είναι ο καθένας μας. Ποιο είναι το χρέος μας; Να μαχόμαστε ν' ανθίσει ένα μικρό λουλούδι απάνω στο λίπασμα τούτο της σάρκας και του νου μας. Καζαντζάκης – Ασκητική ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ I. Μακρόκοσμος και μικρόκοσμος. Εδώ και εκατομμύρια χρόνια, το θαύμα της ζωής εκδηλώθηκε με άπειρες μορφές στον πλανήτη Γη, όπου τα είδη αναπτύσσονται υπακούγοντας στο μυστικό κάλεσμα της αέναης εξέλιξης, συμβάλλοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο στο σχέδιο της κοσμικής εξέλιξης. Μίας εξέλιξης που αφορά μία διαδικασία 7

που διαδραματίζεται σε ένα ασύλληπτο βάθος χρόνου, ξεπερνώντας τις δυνατότητες της ανθρώπινης αντίληψης. Ως μέρος του γήινου έμβιου συνόλου, η ανθρώπινη κοινότητα υπεισέρχεται σταδιακά και τελικά παρεμβαίνει καταλυτικά στην πλανητική ιστορία. Μία πλανητική ιστορία στην οποία όπως θα διαπιστώσουμε στην συνέχεια της μελέτης μας , η ζωή αποτελεί τον μέγα μεταποιητή αναπαράγοντας διαρκώς με απίστευτους συνδυασμούς τα είδη, ενισχύοντας κάποια ή καταστρέφοντας κάποια άλλα, με τελειότερη ύπαρξη σε αυτήν την γωνία του σύμπαντος, τον άνθρωπο. Η πορεία του ανθρώπου στα πρώτα εξελικτικά του βήματα, ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το περιβάλλον, και η σχέση του με την μητέρα Γη , την Γαία ήταν ιερή. Ο άνθρωπος βιώνοντας την αμοιβαία σχέση του με το περιβάλλον, προσπάθησε αρχικά να εξευμενίσει τις φυσικές δυνάμεις, και κατόπιν μέσα από την παρατήρηση των φυσικών δυνάμεων και την ανάπτυξη του νου του, επιχείρησε να τις χειραγωγήσει, εισχωρώντας πίσω από τα φαινόμενα, στους νόμους που διέπουν την πλανητική τάξη και ευρυθμία, αναπτύσσοντας κατά αυτόν τον τρόπο την φιλοσοφία και την επιστήμη. I. Η μεγάλη μητέρα. Η φύση (εκ του φύω =αναπτύσσω, γεννώ, παράγω) θεοποιείται στις πρώτες κοινωνίες και λατρεύεται ως η μεγάλη μητέρα, από το 38.000 π.χ (την ανώτερη παλαιολιθική) έως το 4000 π.χ, παίρνοντας διαφορετικά ονόματα, σε κάθε πολιτισμό, στην Αίγυπτο ως Ίσιδα, στην Ελλάδα ως Δήμητρα, στην Μεσοποταμία ως Ιστάρ, κ.λ.π.

Η Αφροδίτη του Laussel 25.000 – 20.000 π.χ, με τονισμένα τα χαρακτηριστικά της γονιμότητας κρατώντας το κέρας, σύμβολο της σελήνης. Η μητριαρχία είναι το κοινό χαρακτηριστικό όλων των κοινωνιών, που λατρεύουν την μητέρα φύση, η οποία παρέχει τα αναγκαία για την επιβίωση της φυλής. Η φύση ως «μεγάλη μητέρα» συνδέεται και με την 8

σελήνη, η οποία φωτίζει τις νύχτες, εξαφανίζεται από τον ουράνιο θόλο και επανέρχεται, δίνονται έτσι την δυνατότητα μέτρησης του χρόνου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο σχετίζεται με τον κύκλο της βλάστησης, της ζωής και του θανάτου, αλλά και με τον έμμηνο κύκλο της γυναίκας. Οι διαφορετικές φάσεις της σελήνης παριστάνονται με τα κέρατα του ταύρου ή της αγελάδας, και αργότερα στην Αρχαία Ελλάδα, με την μορφή της τρίμορφης Εκάτης, που συμβολίζει τις τρεις φάσης της σελήνης, νεαρή κοπέλα, γυναίκα και γερόντισσα.

Η τρίμορφη Εκάτη Με την καλλιέργεια της γης, δώρο της μεγάλης θεάς στους ανθρώπους διά μέσου των μυστηρίων, το σύμβολο της μεγάλης Θεάς παρουσιάζεται να κρατά στην αγκαλιά της το «θείο βρέφος», το σύμβολο της ετήσιας βλάστησης, που γεννιέται, πεθαίνει και ανασταίνεται κάθε χρόνο. Σταδιακά με την οργάνωση των φυλών, η μητριαρχία δίνει την θέση της στην πατριαρχία, και η μεγάλη Θεά , δίνει την θέση της στην λατρεία του Ήλιου, που με την σειρά του λατρεύεται σε όλους τους πολισμούς ως Ρα στην Αίγυπτο, ως Απόλλων, στην Ελλάδα, ως Κρίσνα στις Ινδίες, ως Μίθρας ο ανίκητος Ήλιος στην Μεσσοπαταμία, κ.λ.π Για την γονιμοποίηση, την καρποφορία της φύσης και την γέννεση του θείου βρέφους, πρέπει να τελεστεί πλέον ιερός γάμος της μεγάλη θεάς με τον Ηλιακό Θεό πατέρα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι χθόνιες σεληνιακές βλαστικές θεότητες, παύουν να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο, και οι μαγικές τελετουργίες και αιματηρές θυσίες, δίνουν την θέση τους στις συμβολικές μυητικές τελετές. Δεν έπαψε όμως ποτέ για την αρχαία σκέψη το μέσο για την ερμηνεία του φυσικού κόσμου, να είναι το μεταφυσικό πεδίο που αποτελούσε την κατοικία του πνεύματος και της ψυχής. II. Μύθος και Λόγος. Η εποχή του μύθου, είναι το μεταίχμιο της μητριαρχίας προς την πατριαρχία, και αποτελεί το χρονικό εκείνο σημείο, κατά το οποίο οι φυσικές δυνάμεις εξιδανικεύονται σε θεϊκά πρότυπα.

9

Στην λεκάνη της Μεσογείου αναπτύσσεται ο λαμπρός Αιγυπτιακός πολιτισμός, ενώ λίγο βορειότερα ο Μινωικός, μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, δίνει την σκυτάλη στον Μυκηναϊκό, από τον οποίο αναπτύσεται ο κλασσικός Ελληνικός πολιτισμός. Οι πρόγονοι μας αρχαίοι Έλληνες, επηρεάστηκαν από τους γειτονικούς λαούς, αντάλλαξαν γνώσεις, θεσμούς και συνήθειες με αυτούς ( Αιγυπτίους, Φοίνικες, Βαβυλώνιους), ότι πήραν όμως, το μεταμόρφωσαν δημιουργικά. Φιλομαθείς και οξυδερκής, μελέτησαν την φύση στο σύνολο της, θεωρώντας τον άνθρωπο ως αναπόσπαστο μέρος της, και την ανθρώπινη κοινωνία ως απαραίτητο για την επιβίωσή του πλαίσιο. Σύμφωνα με την Dr. Remi Brague (Ρ. Μπράγκ) στην μελέτη της «Η Ρωμαϊκή οδός», η διαφορά μεταξύ Ελλήνων και βαρβάρων δεν ήταν φυσικού, αλλά χρονολογικού τύπου. Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος ζούσε κατά τρόπο ανάλογο με αυτόν του σύγχρονου βάρβαρου κόσμου. Οι Έλληνες είναι σαν κληρονόμοι που απέκτησαν πολλά από τα αγαθά τους από αλλού, ακόμα και κάποιους από τους θεούς τους, αλλά μεταβάλλοντάς τα. Κάθε τι όμως που δέχονταν οι Έλληνες από τους βαρβάρους, κατέληγαν πάντα να το τελειοποιούν. Ίσως μάλιστα αυτό που τους ωθούσε να σπεύδουν σε κάθε τι καινούργιο, προσδίδοντας έτσι ένα φρενήρη ρυθμό στην ελληνική ζωή, να ήταν η αίσθηση μιας κάποιας έλλειψης πρωτοτυπίας, με όλες τις έννοιες του όρου: «Ο ρυθμός της ζωής της Ελλάδας υπήρξε απίστευτα γρήγορος». Σε κάθε τους έρευνα, οι Έλληνες αναζήτησαν το νόημα της ύπαρξης και την πρωταρχική ουσία τους, δημιουργώντας έτσι τη Φιλοσοφία, μία έννοια που εισήγαγε ο Πυθαγόρας τον πέμπτο ο αιώνα π.χ. Ως φιλοσοφία ο Πυθαγόρας (580 π.Χ.- 490 π.Χ) ορίζει τον έρωτα της σοφίας, που αφορά την επιστήμη της αλήθειας, χρησιμοποιώντας την μουσική, τα μαθηματικά και την γεωμετρία. Σε αντίθεση με τους άλλους πολιτισμούς της εποχής, (στην Αίγυπτο και την Μεσοποταμία), όπου η οικονομική αλλά και κάθε πνευματική δραστηριότητα, ήταν στην διαχείριση αποκλειστικά του Ανάκτορου και του ιερατείου, - συνεπώς η γνώση αποτελούσε μία εξ αποκαλύψεως αλήθεια - , στην Ελλάδα με τους Ίωνες Προσωκρατικούς φιλοσόφους, για πρώτη φορά η ανθρώπινη νόηση, θα προσπαθήσει να προσεγγίσει με πνεύμα ορθολογικό και κριτικό το μυστήριο της ζωής, την πρώτη αρχή, την πρωταρχική ουσία του σύμπαντος, πέρα από μυθολογικές και εξ αποκαλύψεως αλήθειες. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο γεννήθηκε η φιλοσοφία, που διαμόρφωσε μια τελείως πρωτότυπη ερμηνεία του κόσμου, της κοινωνίας και του ανθρώπου, στηριγμένη στη φύση, ενώ ταυτόχρονα, μπήκαν τα θεμέλια της επιστήμης, που καθιέρωσε τη μελέτη του κόσμου και του ανθρώπου, με βάση τη λογική. Η Επιστήμη, η Πολιτική, η Δημοκρατία, το θέατρο, η ιατρική, δημιουργήθηκαν στον Ελληνικό χώρο, χάρη στο φιλοσοφικό πνεύμα. Αναφερόμενος στην περίοδο αυτή ο Paul Tannery (Π. Τάνερι), γράφει τα εξής χαρακτηριστικά: «Όταν ανοίγει η περίοδος αυτή, δεν υπάρχει ακόμη ούτε επιστήμη ούτε σαφής αντίληψη του τι μπορεί ή τι πρέπει να

10

είναι η επιστήμη. Όταν όμως κλείνει, έχουν πλέον την ιατρική και τα έργα του Αριστοτέλη, για τις υπόλοιπες φυσικές και φυσιογνωστικές επιστήμες». Ο ελληνικός στοχασμός, δια μέσω των Ίώνων φιλόσοφων, συνέλαβε την φύση και το σύμπαν, ως ένα έμβιο κινούμενο Όλο. Διατύπωσαν το «ενιαίο» του κόσμου, και εξήγησαν την πολλαπλότητα του φαινομενικού κόσμου, ανάγοντας την σε μία πρωταρχική ουσία-αρχή , που παραμένει άφθαρτη και αναλλοίωτη παρ’ όλες τις επιφανειακές της μεταβολές. Σύμφωνα με την προσωκρατική φιλοσοφία η φύση είναι αιώνια, άπειρη, αυτογέννητη, και αυτό - εξελισσόμενη, ενώ παράλληλα είναι μία ζώσα και αυτάρκης υπόσταση, ταυτιζόμενη με την ψυχή, συνεπώς κάθε τι στην φύση έχει εν δυνάμει, ικανότητα για συνείδηση. Η φιλοσοφική αυτή θεώρηση ονομάστηκε «υλοζωισμός». Εφόσον ο κόσμος είναι μια εύτακτη ενότητα, Θεός και κόσμος ταυτίζονται, η θεότητα «θέει», τρέχει με άπειρες «εκφάνσεις», θεότητες τμήματα της συνείδησης του, διαμέσου των οποίων λειτουργεί το αενάως, εξελισσόμενο «γίγνεσθαι είναι του». Ο μικρόκοσμος αποτελεί μία αντανάκλαση του μακρόκοσμου, κατά συνέπεια και ο άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου, άρα υφίσταται μία άρρητη ενότητα του ανθρώπου και της φύσης. Η ύλη για την Ιωνική φιλοσοφία, βρίσκεται σε μία διαρκή ροή, όπου λαμβάνουν χώρα αντιθέσεις και συνθέσεις, μεταξύ των αναρίθμητων τμημάτων της, για να συνθέσει νέες ενότητες από τον εαυτό της. Ο κόσμος έχει μια εντελέχεια (ενα τέλος -σκοπό) που φαίνεται να συνδέεται με την ανάπτυξη της συνείδησης του.

Με τους Ελεάτες , τους Πυθαγόρειους και τους Πλατωνικούς, το ενιαίο του κόσμου χωρίστηκε σε «πραγματικό» και «φαινομενικό», οδηγώντας σε έναν δυϊσμό πνεύματος και ύλης. Έτσι εισάγεται στην φιλοσοφική σκέψη, η οντολογία και η γνωσιολογία. Η οντολογία αφορά την μελέτη της πραγματικότητας που υπάρχει ή θα μπορούσε να υπάρχει, σε αντίθεση με την εικόνα που μας δίνουν οι αισθήσεις μας (όπως θα υποστηριχθεί αργότερα από μετέπειτα φιλοσοφικές σχολές). Η γνωσιολογία ασχολείται με το πως είναι η πραγματικότητα, και με ποιον τρόπο θα πρέπει να την μελετάμε, ώστε οι γνώσεις μας για αυτήν να είναι έγκυρες. Έκτοτε αρχίζει μία αγωνιώδεις προσπάθεια έρευνας του αναλλοίωτου, του σταθερού, μέσα στις ατελείωτες εναλλαγές του κοσμικού γίγνεσθαι. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο φιλοσοφικός στοχασμός σταδιακά και με αποκορύφωμα τον Πλάτωνα (427 π.Χ - 347 π.Χ), συνειδητοποιεί πως η αληθινή φύση του υλικού κόσμου, είναι άλλη από αυτήν που αντιλαμβανόμαστε, καθώς περιοριζόμαστε από τις αισθήσεις μας οι οποίες περισσότερο ερμηνεύουν, παρά αντανακλούν τη φυσική πραγματικότητα. III. Πραγματικός και «φαινομενικός κόσμος». Για τον Παρμενίδη (540-470 π.Χ.), ο υλικός κόσμος δεν πρέπει να εκληφθεί ως μία δεδομένη πραγματικότητα, καθώς αποτελεί ένα απατηλό προϊόν των αισθήσεων, μία εικόνα δηλαδή, την οποία παρέχουν οι αισθήσεις στον

11

άνθρωπο. Η αρχή και το τέλος, η γένεση και ο θάνατος, ο σχηματισμός και η καταστροφή, είναι σχήματα μόνο, διότι τα πάντα είναι μία ύπαρξη, ένα ,το «εστίν είναι». Η αλλαγή, το γίγνεσθαι, είναι μία ψευδής επίφαση. Η κίνηση είναι ανύπαρκτη, καθώς αυτή προϋποθέτει το πέρασμα ενός πράγματος από το μέρος όπου ευρίσκεται στο μέρος που τίποτε δεν υπάρχει. Κενός χώρος δεν υπάρχει, διότι το απόλυτο Ένα πληρή κάθε γωνία και ρωγμή του χρόνου, και ευρίσκεται πάντα σε ακινησία. Ο Παρμενίδης αντικρούει τους Ίωνες οι οποίοι θέτουν πρόβλημα για τη γένεση των όντων, και ισχυρίζεται ότι γένεση δεν υπάρχει, διότι αν δεχθούμε τη γένεση, είναι σαν να δεχόμαστε ότι το «ον» , παράγεται από το «μη ον». IV. Τα πάντα ρεί. Με τον Ηράκλειτο (544 ή 535πχ - 484 ή 475πχ), η φιλοσοφική αναζήτηση στο ζήτημα του μετασχηματισμού της πρώτης Ουσίας, αναζητά νέα διέξοδο. Για τον Ηράκλειτο, τα πάντα «ρει», τα πάντα συνεχώς μεταβάλλονται, συνεπώς δεν μπορούμε να γνωρίσουμε πραγματικά τον κόσμο, εφόσον η γνώση απαιτεί την ύπαρξη ενός σταθερού αντικειμένου. Η σκέψη του Ηράκλειτου συμπορεύεται με την Βουδιστική φιλοσοφία, όπου η ιδέα της αλληλεξάρτησης είναι συνώνυμη με την «κενότητα», η οποία είναι συνώνυμη με την παροδικότητα. Ο κόσμος θα μπορούσε να παρομοιαστεί ως ένα ατελέιωτο ποτάμι , όπου τα πάντα κινούνται, μεταβάλλονται. Συνεπώς τα πάντα είναι παροδικά, από το απειροελάχιστο άτομο, μέχρι ολόκληρο το σύμπαν. Αντίστοιχα στην Ινδική φιλοσοσοφία το σύμπαν μαζί με όλα όσα ενπεριέχει , λόγω των συνεχών μεταβαλλόμενων μορφών του αυτού του κόσμου, συγκρινόμενου με την αιώνια σταθερότητα της μίας αρχής , ονομάζεται «Μάγια» (πλάνη), καθώς μέσα σε αυτό τα πάντα είναι παροδικά. Στην «Μάγια» την μεγάλη πλάνη, οφείλεται η ύπαρξη της πολλαπλότητας του κόσμου, για αυτόν τον λόγω ο άνθρωπος εμποδίζεται να διακρίνει την ενότητα πίσω από την πολλαπλότητα. V. Ο κόσμος των ιδεών. Για την πλατωνική φιλοσοφία , ο αισθητός κόσμος είναι ουσιαστικά ένας αντικατοπτρισμός ενός αλλού κόσμου, του υπεραισθητού κόσμου των ιδεών. Οι ιδέες αντιπροσωπεύουν τις τέλειες, άφθαρτες και αμετάβλητες νοητές οντότητες, στις οποίες όλα τα ατελή, φθαρτά και μεταβλητά αισθητά πράγματα μετέχουν. Η άποψη αυτή του Πλάτωνα αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο της μεταφυσικής φιλοσοφίας, από την εποχή του έως σήμερα. Η Helena Petrovna Blavatsky (Έλενα Μπλάβάτσκυ), η σημαντικότερη σύγχρονη «Εσωτερίστρια», και ιδρύτρια της «Θεοσοφίας», αναφέρει στην Μυστική Δοξασία ( Ι, 282): «Καθετί που υπάρχει, υπήρξε και θα υπάρξει, υπάρχει αιώνια. Ακόμα και οι αναρίθμητες μορφές, οι οποίες είναι πεπερασμένες και φθαρτές μόνο στην αντικειμενική και όχι

12

στην ιδεατή μορφή τους. Υπήρχαν σαν ιδέες στην αιωνιότητα, και όταν πεθάνουν θα υπάρχουν σαν αντανακλάσεις. Ούτε η μορφή του ανθρώπου, ούτε η μορφή κανενός ζώου, φυτού ή ορυκτού δημιουργήθηκε ποτέ, αλλά μόνο σε αυτό το δικό μας πεδίο άρχισε να `γεννιέται', δηλαδή να αντικειμενοποιείται στην παρούσα υλικότητά της, ή να επεκτείνεται από τα μέσα προς τα έξω, από την πιο λεπτή και υπεραισθητή ουσία, στη χονδροειδέστερη εμφάνισή της. Επομένως οι ανθρώπινες μορφές μας υπήρχαν στην αιωνιότητα σαν αστρικά ή αιθερικά πρωτότυπα. Και σύμφωνα με αυτά τα μοντέλα, τα πνευματικά όντα (ή Θεοί), που είχαν καθήκον να τις φέρουν σε αντικειμενική ύπαρξη και σε γήϊνη ζωή, ανέπτυξαν τις πρωτοπλασματικές μορφές των μελλοντικών εγώ από τη δική τους ουσία….» VI. Στωικοί Ο Κόσμος για την στωική φιλοσοφία, είναι άφθαρτος, αγέννητος , ενώ τα πάντα ορατά και αόρατα, είναι οργανικά τμήματα μίας Θείας Ενότητας, μηδενός εξαιρουμένου, από τους Θεούς έως τους ανθρώπους. Η δύναμη που κινεί την ύλη και την οδηγεί σε αλλαγές είναι o Θεός, ο οποίος είναι μία δύναμη «αυτοκίνητη», αλλιώς θα είχαμε ατελείωτη αναγωγή σε αίτια, το οποίο είναι άτοπο. Ο Θεός -Λόγος διαπερνά ολόκληρο τον κόσμο, είναι ένα με αυτόν, αποτελώντας τον συνεκτικό ιστό του, αλλά και την δύναμη εκείνη μέσω της οποίας διατηρείται η ενότητα και η συνοχή του. Χάρη στην δύναμη αυτή της Θείας αρχής του Λόγου, το σύμπαν διέπεται από την αρχή της συμπαθείας, κατ’ αυτόν τον τρόπο ο μακρόκοσμος επηρεάζει τον μικρόκοσμο, συνεπώς και τα εγκόσμια όντα επιδρούν το ένα πάνω στο άλλο. Η αρχή της συμπάθειας που συγκροτεί και ρυθμίζει την πορεία του σύμπαντος, δημιουργήθηκε σύμφωνα με τις επιταγές του Θεϊκού Λόγου, και τα πάντα τελούνται σύμφωνα με μιαν αναγκαιότητα, την «ειμαρμένη». Ο καθένας και το κάθε τι, συνδέεται με το Αιώνιο Όλον, συνεπώς και ο άνθρωπος δια μέσω του «εν ημίν λόγου», συνδέται με τον Θεό και τον κόσμο, αποτελώντας αναπόσπαστο τμήμα του. Συνεπώς όλα τα μέλη του κόσμου είναι τέκνα της ιδίας αρχής, και οφείλουν διαρκή αλληλοσεβασμό. Για αυτό τον λόγο, καθήκον του ανθρώπου είναι να ζει σε αρμονία με το Σύμπαν. Σε αντίθετη περίπτωση, βλάπτοντας κανείς τους συνάνθρωπους του ή την φύση, βλάπτεται τελικά ο ίδιος. VII. Οι δρόμοι της γνώσης. Αναμφισβήτητα κομβικό σημείο στην αρχαία ελληνική σκέψη υπήρξε η εμφάνιση του Σωκράτη, καθώς για πρώτη φορά ο στοχασμός του ελληνικού πνεύματος στράφηκε από την παρατήρηση της φύσης στον εσωτερικό κόσμο του εξατομικευμένου ανθρώπου. Έκτοτε τρεις αλληλοεξαρτώμενοι δρόμοι προσφέρονται για την προσέγγιση της γνώσης, και την συγκρότηση ενός πολιτισμικού ρεύματος. Ο Πρώτος βασίζεται

13

στην «εσωτερική φιλοσοφία» ή «μεταφυσική», ο δεύτερος στην επιστημονική θεωρία, και ο τρίτος στην «κοινωνική φιλοσοφία». Ως «εσωτερική φιλοσοφία» ή «μεταφυσική», ορίζεται το σύνολο των αναπόδεικτων στις περισσότερες περιπτώσεις πεποιθήσεων (που οφείλεται ενίοτε και στην «μυστικιστική υπερβατική ενόραση», κάποιων ιδιαίτερα «πνευματικών» ανθρώπων), μιας κοινωνίας, για την φύση του ανθρώπου και του κόσμου, οι οποίες φαίνονται στα πλαίσια αυτής της κοινωνίας να είναι ορθές. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, υπάρχει η εξωτερική γνώση, που προσλαμβάνει ο άνθρωπος με τις αισθήσεις και τη λογική του, αλλά υπάρχει και η εσωτερική γνώση που δίνεται στον άνθρωπο με την «μύηση», όταν ωριμάζει ηθικά και νοητικά. Ο άνθρωπος αποκτά την εσωτερική γνώση πολύ πιο δύσκολα, διότι για την κατάκτησή της, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σταθερή ενατένιση της εσωτερικής ζωής, η υπέρβαση των αισθήσεων και ο απόλυτος έλεγχος του νου. Συνεπώς, σοφός είναι αυτός που έχει υπερβεί τον κόσμο των αισθήσεων και των επιθυμιών, επειδή γι’αυτόν ανασηκώθηκε το πέπλο της πλάνης και της λήθης, και αντίκρισε την αιώνια Αλήθεια. Είναι αυτός που κατέκτησε την γνώση που αφορά στις εσωτερικές αιτίες των φαινομένων, στους παγκόσμιους νόμους, και στις εφαρμογές αυτών των νόμων, ως αιώνιες Σταθερές στη Φύση. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πλάτωνας (πολιτεία , 518 b-d): «Στο εσωτερικό της ψυχής του, καθένας έχει την ικανότητα να μαθαίνει και το όργανο που του επιτρέπει να αποκτά την μόρφωση είναι η ψυχή. Και, καθώς δεν μπορούμε να στρέψουμε το μάτι μας από το σκοτάδι στο φως, χωρίς να γυρίσουμε ταυτόχρονα όλο μας το σώμα, έτσι ακριβώς πρέπει με ολόκληρη την ψυχή να πραγματοποιηθεί η στροφή αυτού του οργάνου, ως τη στιγμή που θα είναι ικανό, στραμμένο προς το πραγματικό να σηκώσει το βάρος της ενατένισης εκείνου, που είναι το πιο φωτεινό μέσα στο πραγματικό. Εκείνου, που ονομάζομε Αγαθό.»

Σύμφωνα με την Helena Blavatsky (Μυστική Δοξασία II 49), η εσωτερική παράδοση αναγνωρίζει ως κύριους μυσταγωγούς που διαμόρφωσαν τον αρχαίο προκατακλυσμιαίο πολιτισμό, στην Δύση τον Eρμή τον Τρισμέγιστο, και στην Aνατολή τον Πες-Xουν Nάραντα, τον αρχαίο Pίσι των Bέντα, και τον Aτλάντειο Aσουραμάγια. Στον Πες-Xουν Nάραντα, αποδίδεται το βιβλίο «Kαθρέφτης του Mέλλοντος», στο οποίο καταγράφονται όλοι οι Kάλπα (χρονικοί κύκλοι) του άπειρου Xρόνου, δίνοντας την δυνατότητα της μέτρησης των επερχόμενων κύκλων. Στον Aτλάντειο Aσουραμάγια, τον καταπληκτικό αστρονόμο, στηρίζεται το Zωδιακό αρχείο της Iνδίας, και λέγεται ότι μπορούσε να υπολογίσει όλες τις περασμένες γεωλογικές και κοσμικές περιόδους, καθώς και όσες πρόκειται να έλθουν. Tην εποχή που καταγράφει η σύγχρονη ιστορία, μόλις 3.500 ετών, μία σειρά μυστών εμφανίστηκε σε Aνατολή και Δύση, δημιουργώντας και

14

συντηρόντας «μυητικές εστίες». Κάποιοι από αυτούς ήταν ο Oρφέας, ο Πυθαγόρας, ο Hράκλειτος, ο Πλάτωνας, ο Πλωτίνος, ο Απολλώνιος Τυανέυς, ο Πλήθων ο Γεμιστός, ο Παράκελσος, o Giordano Bruno (Τ. Μπρούνο), και άλλοι τόσοι στην Aνατολή, οι οποίοι κράτησαν τον πυρσό της πνευματικότητας αναμμένο πάνω στον πλανήτη. Ο δεύτερος δρόμος, είναι η επιστημονική κοσμοθεωρία, θεμελιωτής της οποίας υπήρξε ο Aριστοτέλης (384 π.χ - 322 π.χ ), και η οποία αποτελεί το κομμάτι των πεποιθήσεων, οι οποίες ερμηνεύονται βάση λογικά ελεγμένων και αντικειμενικών γνώσεων, στηριζόμενες στην παρατήρηση, το πείραμα και τον συσχετισμό των γνώσεων. Ο τρίτος δρόμος η «κοινωνική φιλοσοφία», βασίζεται στον συνδυασμό των δύο παραπάνω, βάση των οποίων, δημιουργείται ένα σύστημα αξιών και ιδεολογιών, που χαρακτηρίζει την κοινωνία στο σύνολο της και μορφοποιεί το πολιτισμικό της πρότυπο. Στην αρχαία Ελλάδα η «μεταφυσική», «μυστικιστική» υπερβατική εμπειρία, βρήκε διέξοδο δια μέσω της ανάπτυξης των «μυστηρίων», όπου ο υποψήφιος μύστης, θα κατανοήσει την «μυστικιστική κατάσταση», ως μια εξαιρετικά έκτακτη κατάσταση, που αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ζωής του ανθρώπου σε αυτή την ζωή, (όχι στην μετά θάνατον), κατά την οποία επιτυγχάνεται δια μέσου των εκστατικών τελετών, λατρείας και μυήσεων, η ένωση της ανθρώπινης ψυχής με τον Θεό. (Θέωση). Τον 5ο προς 6ο π.Χ. αιώνα, με την εμφάνιση του Διονύσου και του Ορφέα, για πρώτη φορά κάνει την εμφάνιση της και στον Ελληνικό χώρο μία «μεταφυσική υπόσχεση» , για μετά θάνατον ζωή, και ένωσης της ψυχής του μύστη με το Θείο, στα Ηλύσια πεδία. Κατά την Αλεξανδρινή εποχή, αλλά και αργότερα με την εμφάνιση του Χριστιανισμού, η ελληνική σκέψη και θρησκευτικότητα ήρθε σε επαφή με πολλά ξένα στοιχεία. Με τον Νεοπλατωνισμό και κυρίως με τον Πλωτίνο αναπτύσσεται εκ νέου μια νέα «Πλατωνική μεταφυσική θεώρηση», και ένας νέος μυστικισμός που έχει σχέση κυρίως με την «εις εαυτόν διείσδυση» , για την επίτευξη της ένωσης με το Θείο, ο οποίος είχε τεράστια επίδραση και επί του χριστιανικού μυστικισμού αργότερα. Για τον Πλωτίνο, ο άνθρωπος μέρος ομοούσιο της φύσης, όφειλε να αναζητήσει την οδό της επιστροφής και της ομοίωσης με το Εν - Θεό. Από άρρητο Εν πηγάζει ο Νούς, από τον οποίο απορρέει η ψυχή του κόσμου, που με την σειρά της γεννά την φύση. Η κοσμογονική διαδικασία θα παριστάνεται πλέον ως μια πορεία φθίνουσας απόρροιας του υπέρτατου Εν, στο οποίο συμμετέχουν όλα τα δημιουργήματα. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού και τo κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών κυριαρχεί μια νέα κοσμοθεωρία, τόσο στον Ελληνικό χώρο, όσο και στον Δυτικό πολιτισμό, έως τις ημέρες μας. Σύμφωνα με την Γένεση, το σύμπαν αλλά και ο άνθρωπος δημιουργήθηκαν από τον Θεό: «Και είπεν ο Θεός: Ας κάμωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημών και καθ' ομοίωσιν ημών... Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ' εικόνα εαυτού. Κατ' εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν.» (1/α΄ 26,27)

15

Τα αποτελέσματα τής τελειότητας τού ανθρώπου, έχουν αντίκτυπο σε ολόκληρη την κτίση, η οποία θα υποστεί αλλαγή, για να ολοκληρωθεί ο σκοπός και η δημιουργία τού Θεού. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Θεός έδωσε την εξουσία στον άνθρωπο να «διαχειριστεί» την γη. «Αυξάνεστε και πληθύνεστε, και γεμίσατε τη γη, και κυριεύσατε αυτή, και εξουσιάστε πάνω στα ψάρια της θάλασσας, και στα πτηνά του ουρανού, και σε όλα τα ζώα πάνω στη γη» (Γέννηση 1:28). Και σε άλλο σημείο: «Ας κάνουμε άνθρωπο κατ’ εικόνα ημών και ας εξουσιάζει σε όλη τη γη» (1:26). Συγχρόνως όμως έδωσε και μια εντολή: «Μην μολύνετε τη γη» (Αριθμοί 35:34). Η γη λοιπόν φτιάχτηκε από τον Θεό, για τον άνθρωπο. Ο Θεός την έφτιαξε, την συντηρεί, και την ελέγχει, ενώ στον άνθρωπο ανέθεσε ο Θεός να διαχειρίζεται υπεύθυνα και με σοφία την δημιουργία του !!! . Είναι γεγονός πως η παλαιά διαθήκη κατά την συγγραφή της, απευθυνόταν σε ανθρώπους ενός άλλου πολιτισμικού επιπέδου, δεν παύει όμως να αποτελεί μία ανθρωποκεντρική θεώρηση του ανθρώπου έναντι της φύσης, καθώς ολόκληρη η κτίση αποτελεί ένα δευτερεύων σχέδιο για την ευημερία του ανθρώπου. Η υπέρτατη αλαζονεία αυτής της άποψης υπογραμίζεται από τον Francis Bacon (Φ. Μπέικον) : «... Αν αναζητούμε τις τελικές αιτίες ο άνθρωπος θα πρέπει να θεωρηθεί το κέντρο του κόσμου, σε τέτοιο σημείο που αν απομακρύνουμε τον άνθρωπο, ο υπόλοιπος κόσμος θα χαθεί ...» Η θέση αυτή του Χριστιανισμού έρχεται σε αντίθεση με την αρχαιοελληνική αντίληψη όπου επικρατούσε η ιδέα της αδιάσπαστης ενότητας του μακρόκοσμου και του μικρόκοσμου, μια αντίληψη, που ξεκίνησε με τους προσωκρατικούς, συνεχίστηκε με τους Στωικούς φιλόσοφους, και που στην συνέχεια υιοθέτησαν και ύστεροι δυτικοευρωπαίοι φιλόσοφοι, όπως ο Spinoza (Σπινόζα), ο Παράκελσος, ο Giordano Bruno (Τ. Μπρούνο), και άλλοι. O αρχαίος Ελληνικός κόσμος αποτελείται από ένα εν-τάξη σύμπαν του οποίου η υπέρβαση θα επιφέρει αταξία και κυρώσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ηράκλειτος: «ο Ήλιος δεν θα υπερβεί τα όρια του, ειδάλλως, οι Ερινύες που επικουρούν τη Δίκη, θα τον ανακαλύψουν». Σύμφωνα με την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη, ο κόσμος δημιουργήθηκε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η ίδια του η δομή, περιείχε το μυστικό μιας ιερής και αιώνιας τάξης, που αποκαλύπτεται ως κοσμική και πλανητική αρμονία, και εν τέλη εξατομικεύεται στην ανθρώπινη ύπαρξη. Ο Κέλσος αναφέρει στον «Αληθή λόγο» , την περί φύσεως, άποψη των Ελλήνων, που βρίσκεται σε αντίθεση με αυτή των Χριστιανών, που είχαν αρχίσει να επικρατούν: « .. Ας μην νομίσει κανείς πως ο ορατός κόσμος, έχει διευθετηθεί προς χάρη του ανθρώπου. Τα κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει για χάρη της διαφύλαξης του όλου – σύμφωνα με

16

την αέναη διαδικασία αλλαγής, όπου το κάθε τι μετατρέπεται σε κάτι άλλο…(..).. Οι Χριστιανοί ισχυρίζονται πως τα πάντα δημιουργήθηκαν από τον θεό για χάρη του ανθρώπου, ενώ εμείς υποστηρίζουμε ότι δεν έγιναν και δεν γίνονται , ούτε για χάρη του ανθρώπου ούτε για χάρη των ζώων…(…)…Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό κατά τρόπο ώστε όλα τα μέρη του να συμβάλουν στην ολοκλήρωση και την τελειότητα του. Τα πάντα έχουν υπολογιστεί ώστε να εξυπηρετούν, όχι το ένα το άλλο, αλλά το όλον, και ο θεός για αυτό ενδιαφέρεται, και έτσι το όλον δεν το εγκαταλείπει η πρόνοια και δεν εξελίσσεται προς το χειρότερο, ούτε ο Θεός αποφασίζει ύστερα από κάποια περίοδο απραξίας να το τρέψει προς τον εαυτό του, ούτε και εξοργίζεται με τους ανθρώπους , όπως δεν εξοργίζεται με τους πιθήκους και τα ποντίκια. Ούτε απειλές εκτοξεύει εναντίων τους, γιατί το κάθε τι στον κόσμο κατέχει την θέση που του αναλογεί». Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει την φύση, τα πάντα ήταν πλήρη θεών, συνεπώς το θείο ενυπήρχε σε όλα τα φυσικά φαινόμενα, από τις πηγές, τα ποτάμια και την θάλασσα, έως τα δένδρα, τους σεισμούς και τις αστραπές. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο η προστασία του περιβάλλοντος έπαιζε πρωταρχικό ρόλο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Πολλά άλση για παράδειγμα ήταν ιερά, καθώς πολλά από αυτά ήταν αφιερωμένα σε θεούς. Είχαν μάλιστα θεσπιστεί νόμοι που προστάτευαν την κοπή δένδρων, καθώς αυτό αποτελούσε ύβρη τόσο για τον θεό στον οποίο ήταν αφιερωμένο το άλσος, όσο και για τις Νύμφες Δρυάδες που κατοικούσαν στα δάση, και για τις νύμφες Αμαδρυάδες που ζούσαν στα δένδρα.

Ο πάν με νύμφες του δάσους Οι νύμφες δεν ήταν αθάνατες καθώς η ζωή τους συνδεόταν με το δένδρο στο οποίο κατοικούσαν, και πέθαιναν μαζί με αυτό, για αυτό και κάθε δένδρο θεωρείτο ιερό και προστατευόταν, ενώ επιβαλλόταν η συστηματική αντικατάσταση των νεκρών δέντρων. Οι Νύμφες γενικά αντιπροσώπευαν την αρμονία και την χαρά της ζωής. Ανάλογα με τον τόπο κατοικίας 17

τους , χωρίζονταν σε Ναιάδες οι οποίες προστάτευαν τα νερά, σε Ορεστιάδες οι οποίες προστάτευαν τα όρη, σε Αγρονόμους, οι οποίες προστάτευαν τους αγρούς, και Αγχιρρόες, οι οποίες προστάτευαν τα ρέοντα ύδατα. VIII. H επιστημονική σκέψη. Με την έξοδο από τον μεσαίωνα, την αναγέννηση και την επιστροφή στην αρχαία Ελληνική σκέψη, η φιλοσοφία και η επιστήμη διεκδίκησαν εκ νέου την ερμηνεία του κόσμου. H επιστημονική σκέψη που ανατέλλει τον 16ο και 17ο αιώνα, ακολούθησε την μεθοδολογία της αναλυτικής ή αναγωγικής σκέψης, βασισμένης στην σχέση αιτίας αποτελέσματος, αλλά και στον διαμελισμό πολύπλοκων συστημάτων σε στοιχειώδη μέρη, με σκοπό την κατανόηση της συμπεριφοράς του όλου από τη μελέτη των μερών του. Πιο συγκεκριμένα με τον Nicolaus Copernicus (Ν. Κοπέρνικος 1473-1543 μ.χ) ξεπερνιέται για πρώτη φορά στον Χριστιανικό κόσμο, η γεωκεντρική αντίληψη της Βίβλου, καθώς η Γη δεν αποτελεί πλέον το κέντρο της Γης, κάτι που είχε ήδη από τον 3ο αιώνα π.χ πρωτο διατυπώσει ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310-230 π.Χ.), και ταυτόχρονα ο άνθρωπος δεν αποτελεί πλέον την κορωνίδα και το αίτιο της δημιουργίας. Η πραγματική επιστημονική επανάσταση συνέβη με τον Galileo galilei (Γαλιλαίος 1564 – 1642 μ.χ), που ήταν ο πρώτος που συνδύασε την επιστημονική εμπειρία με την χρήση της γλώσσας των μαθηματικών. Σύμφωνα με τον Galileo Galilei : «Η φιλοσοφία είναι γραμμένη σ' αυτό το τεράστιο βιβλίο που στέκεται πάντα ανοιχτό εμπρός στα μάτια μας. Δεν μπορούμε όμως να το διαβάσουμε αν δεν μάθουμε πρώτα τη γλώσσα, και το αλφάβητο στα οποία έχει γραφτεί. Η γλώσσα του είναι τα μαθηματικά και το αλφάβητο, τα τρίγωνα, οι κύκλοι και τα άλλα γεωμετρικά σχήματα». Ο Rene Descartes (Καρτέσιος 1596 – 1650 μχ.), δια μέσου της αναλυτικής επιστημονικής σκέψης, εφάρμοσε το ίδιο σύστημα ερμηνείας των φυσικών νόμων, βασιζόμενο στα μαθηματικά και την γεωμετρία. Υπό αυτή την οπτική, η φύση λειτουργούσε με βάση μηχανικούς και μαθηματικούς νόμους, κατά συνέπεια τα πάντα στον κόσμο μπορούν να ερμηνευτούν σύμφωνα με τη διάταξη και την κίνηση των τμημάτων τους. Η φύση σύμφωνα με την Καρτέσια λογική είναι μια τέλεια μηχανή, συνεπώς οι ηθικοί και θεολογικοί περιορισμοί εξαφανίζονται. Έτσι επήλθε σταδιακά εκ νέου - σε μία νέα πλέον διάσταση-, ο διαχωρισμός νου και ύλης, κάτι που επηρέασε βαθιά τη δυτική σκέψή. Η νέα αυτή άποψη για τον κόσμο, ενώ απελευθέρωσε την σκέψη από την δογματική θεολογική αντίληψη που διήρκησε πολλούς αιώνες, από τη άλλη προσέφερε το άλλοθι για την σταδιακή χειραγώγηση και την εκμετάλλευση της φύσης, τις δύο τυπικές δηλαδή δραστηριότητες του δυτικού πολιτισμού. Σύμφωνα με τον Isaac Newton (Νεύτωνας 1643 – 1727 μ.χ ) η μηχανιστική άποψη του κόσμου σχετίζεται άμεσα με έναν αυστηρό ντετερμινισμό, καθώς όλα όσα συμβαίνουν προκαλούνται από ένα προκαθορισμένο αίτιο,

18

και προκαλούν προκαθορισμένα αποτελέσματα. Η νευτώνεια μηχανική καθιερώνεται τελικά ως η ορθότερη επιστημονική αντίληψη της πραγματικότητας. Κατά αυτόν τον τρόπο και βάση του εννοιολογικού πλαισίου που ανέπτυξαν ο Galileo και ο Descartes, και ολοκληρώθηκε από τον Newton, ο κόσμος αποκαλύφθηκε στην επιστημονική σκέψη ως μία μηχανή που διέπεται από μαθηματικούς νόμους. Έτσι ενώ το σύμπαν στην αρχαιότητα θεωρείτο ως ένα ιερό οργανικό σύνολο, διασπάστηκε από την επιστήμη σε μία μάζα ασύνδετων μηχανισμών δίχως νόημα. Κατ΄αυτόν τον τρόπο από την βιομηχανική επανάσταση έως πρόσφατα, αφενός κυριαρχούσε το αναλυτικό μηχανιστικό πρότυπο, που εμφανίζει την φύση ως χωριστά κομμάτια, που ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, αρνούμενη το «όλον», και αφετέρου αναγνωρίζε τον παρατηρούμενο κόσμο ως τον μόνο πραγματικό, εφόσον βασίζεται στο δόγμα πως η εμπειρική πειραματική απόδειξη μπορεί να δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα. Συνεπώς το μη μετρήσιμο μέσω της παρατήρησης, δεν είναι και επιστημονικά αποδεκτό, περνώντας γενικά στην σφαίρα της μη επιστημονικής «μεταφυσικής». Μία πρακτική η οποία είναι τόσο αντίθετη με την έννοια της επιστήμης που καλλιέργησε η αρχαιοελληνική σκέψη, όπως αυτή εκφράστηκε κυρίως από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, έχοντας ως αξίωμα της, την εκ του όλου προς το μέρος αναζήτηση, και όχι την εκ του μέρους προς το όλον, όσο και την μυστικιστική άποψη όπως αυτή εκφράστηκε από τον Ερμή τον Τρισμέγιστο, και όλες τις αρχαίες μυητικές σχολές, όπου η αναζήτηση του εξωτερικού όντως, προϋποθέτει και την αναζήτηση του εσωτερικού όντως, εφόσον υπάρχει άμεση συνάφεια και σχέση μεταξύ τους. Σύμφωνα με το γνωστό το ερμητικό ρητό που συνδέει το μικρόκοσμο με τον μακρόκοσμο, συνδέται και η φύση με τον άνθρωπο, ο παρατηρητής με το παρατηρούμενο. Στρεφόμενος εντός του ο αναζητητής αναζητά να βρει τους ίδιους νόμους που λειτουργούν στον φυσικό κόσμο ( υπό μία διαφορετική προοπτική). Ο φυσικός Max Blanc (Μ. Μπλάνκ) , το αναγνωρίζει λέγοντας: «Η επιστήμη δεν μπορεί να επιλύσει το έσχατο μυστήριο της φύσης. Σε τελική ανάλυση εμείς οι ίδιοι αποτελούμε μέρη του σύμπαντος και επομένως μέρη του μυστηρίου που προσπαθούμε να επιλύσουμε» . Σε κάθε περίπτωση σίγουρα η κατάκτηση της εξωτερικής φύσης είναι κάτι σπουδαίο, ίσως είναι ακόμα σπουδαιότερη η κατάκτηση της εσωτερικής μας φύσης. Είναι σίγουρα ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε τους νόμους που διέπουν το σύμπαν, αλλά είναι σίγουρα εξίσου σημαντικό να προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε την βαθύτερη ύπαρξη μας, και τους νόμους που κυβερνούν τα πάθη, τα αισθήματα, την θέληση της ανθρωπότητας. Ακολουθώντας μία αντίθετη πρακτική, μπορεί η νέα τεχνολογία να μας οδηγεί πιο κοντά στ' αστέρια, αλλά όπως έχει διαπιστωθεί μας οδηγεί ταυτόχρονα και πιο μακριά απ' τον εαυτό μας.

19

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλη αντίφαση που εύκολα διαπιστώνεται. Η δεύτερη εντοπίζεται στο ότι η πρόοδος, ταυτίζεται πλέον με την τεχνολογία, η οποία όμως, ενώ εξ ορισμού τίθεται στην υπηρεσία της ανθρώπινης ευημερίας, απαιτεί και καταναλώνει φυσικούς πόρους επιβαρύνοντας και καταστρέφοντας το φυσικό περιβάλλον. Η τεχνολογία μπορεί να είναι η αιτία καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, οι βαθύτερες αιτίες όμως έχουν να κάνουν, με μία ανθρωποκεντρική αντίληψη, που θέτει την φύση στην υπηρεσία του ανθρώπου, ανεξαρτήτου κόστους, και τον άνθρωπο να παρεμβαίνει στις λειτουργίες αυτής της σφαίρας που τον φιλοξενεί. Ο άνθρωπος βέβαια δεν είναι δυνατόν να σταματήσει να μαθαίνει και να εξελίσσεται, συνεπώς και η τεχνολογία δεν μπορεί να σταματήσει να αναπτύσσεται. Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και η ανακύκλωση, μπορούν να συμβάλουν στην μείωση της καταστροφής του περιβάλλοντος, αλλά λόγω του βαθμού της καταστροφής του οικοσυστήματος, χρειάζεται πλέον ο άνθρωπος να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του, να αλλάξει ουσιαστικά ολόκληρη η κοσμοθεωρία του, καθώς η οικολογική συνείδηση αποτελεί πλέον ανάγκη επιβίωσης. Μία τέτοια προσπάθεια βέβαια θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης και κοσμοθέασης έχει τις ρίζες του σε ανθρώπινη ιστορία χιλιάδων χρόνων, αλλά και διότι ο παγκόσμιος πολίτης του 21 ου αιώνα, βομβαρδίζεται από μια πληθώρα ετερογενών και αντιφατικών μηνυμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο ο άνθρωπος του 21ου αιώνα, καλείται να διαμορφώσει μια κοσμοθεωρητική προοπτική όχι πια μονοσήμαντη και απλουστευτική, αλλά σύνθετη και πλουραλιστική, λαμβάνοντος υπόψη τα λάθη του παρελθόντος και ταυτόχρονα τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί. Το νέο σημείο εκκίνησης για το μέλλον της ανθρωπότητας όπως θα αναδειχθεί στην συνέχεια της μελέτης, θα πρέπει να είναι η εξέλιξη της συνειδητότητας του ανθρώπου, η συνειδητοποίηση πως αποτελούμε τμήματα του «όλου», όντας ουσιαστικά ένα απειροελάχιστο κομμάτι στον αέναο κύκλο του κοσμικού γίγνεσθαι. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Gurdkieff ( Γ. Γκρουτζίεφ ): «Η εξέλιξη του ανθρώπου είναι η εξέλιξη της συνειδητότητας του. Και η συνειδητότητα δεν μπορεί να εξελιχθεί μη συνειδητά. Η εξέλιξη του ανθρώπου είναι η εξέλιξη της θέλησής του, και η θέληση δεν μπορεί να εξελιχθεί άθελα..» IX. Το όλον. Κάθε τι στο σύμπαν είναι μέρος του «όλου», ενός τεράστιου ιστού, στον οποίο εμπλέκονται έμψυχα και άψυχα, πάνω και έξω από την Γη, μ’ έναν τρόπο θαυμαστό. Η διαπίστωση ότι συνείδηση όλων μας πρέπει να είναι το «όλον», μπορεί να αποτελέσει το νέο σημείο εκκίνησης για το μέλλον της ανθρωπότητας. Θα μπορούσε να φανταστούμε τον πλανήτη μας, ως ένα ζωντανό οργανισμό ο οποίος αποτελεί μέρος ενός γενικότερου πιο πολύπλοκου οργανισμού, μέσα στο οποίο υπάρχει κι εξελίσσεται. Όπως χαρακτηριστικά πίστευε ο Ποσειδώνιος ο Απαμεύς (135 - 51 π.Χ.): «ο κόσμος είναι ζωντανός οργανισμός και τα όντα που τον

20

συναποτελούν βρίσκονται στην συνάφεια που χαρακτηρίζει τα μέλη του σώματος», ή όπως ο Μάρκος Αυρήλιος (121 - 180 μ.Χ.) έλεγε: «Θεωρήστε το σύμπαν ως ένα έμβιο ον, έχοντας μια ουσία και μια ψυχή και παρατηρήστε πώς όλα τα πράγματα έχουν αναφορά σε μια αντίληψη, αυτήν του έμβιου οντος, και πώς όλα τα πράγματα ενεργούν με μια κίνηση, και πώς όλα τα πράγματα είναι οι αιτίες ης συνεργασίας όλων των πραγμάτων που υπάρχουν, παρατηρήστε επίσης τη συνεχή περιστροφή του νήματος και τη συνύφανση του ιστού». Ο Giordano Bruno ο φιλόσοφος που εκτελέστηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 1600, από την ιερά εξέταση, λόγω των απόψεων του πως ο κόσμος είναι άπειρος και αιώνιος, και πως η πολυμορφία στο σύμπαν οφείλεται σε μία ενοποιό ουσία, που ενυπάρχει στα πάντα, ανέφερε επηρεασμένος από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους : «..Όλα τα πράγματα βρίσκονται και είναι στο σύμπαν και ότι το σύμπαν είναι και βρίσκεται σε όλα τα πράγματα. Εμείς σ' αυτό κι αυτό σε μας, και έτσι καταλήγουν όλα τα πράγματα σε μια τέλεια ενότητα. Αυτή η ενότητα είναι μοναδική και διαρκής και παραμένει πάντα. Αυτό το Ένα είναι παντοτινό. Το να ισχυριστεί κανείς άλλο πράγμα θα ήταν παράλογο και αλαζονικό, δεν θα σήμαινε τίποτα το αποδεκτό. Δηλαδή αυτός ο κόσμος, αυτό το ον, το αληθινό, το παγκόσμιο, το άπειρο, το μη μετρήσιμο, περιέχει σε κάθε ένα από τα μέρη του το όλο και με αυτό την ίδια την πανταχού παρουσία» X. Συστημική θεώρηση. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η ολιστική αυτή άποψη υιοθετήθηκε και από την σύγχρονη επιστήμη, ως θεωρία συστημάτων («συστημική επιστήμη»), και ο συνεπαγόμενος τρόπος σκέψης ως «συστημική» συλλογιστική. Όπου σύστημα σημαίνει «ένα ενοποιημένο όλον», του οποίου οι χαρακτηριστικές ιδιότητες προκύπτουν από τις υφιστάμενες σχέσεις μεταξύ των μερών του, και «συστημική συλλογιστική», η κατανόηση ενός φαινομένου μέσα στο γενικότερο πλαίσιο ενός ευρύτερου συνόλου (όλου). (1) Η συστημική επιστήμη συλλαμβάνει το σύνολο χωρίς να χάνει τα μέρη του, καθώς κάθε σύστημα αποτελεί μια «ολότητα», που είναι κάτι περισσότερο από απλό άθροισμα των μερών της. Κατ΄αυτόν τον τρόπο, η θεωρία των συστημάτων, παρέχει ένα ολιστικό τρόπο κατανόησης του κόσμου μας. Έχει διεπιστημονικό σκοπό, περιλαμβάνοντας δυνητικά όλες τις επιστήμες και τα επαγγέλματα, από την φυσική και την χημεία έως την ψυχολογία και την διοίκηση επιχειρήσεων. Δεν αντικαθιστά τις υπάρχουσες επιστήμες, αλλά παρέχει ένα μέσο για την ταξινομηθούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο, όσα είναι ήδη γνωστά. σημείωση 1. περιοδικό RAM, Aπό την

ανάλυση στη σύνθεση, Βαρελάς Χρήστος.

21

Για να κατανοήσουμε τα πράγματα με τρόπο «συστημικό», τα εντάσσουμε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο , και μελετάμε την φύση των μεταξύ τους σχέσεων. Στα πλαίσια της νέας αυτής «συστημικής» θεώρησης του κόσμου, η σχέση μεταξύ των μερών και του συνόλου αντιστράφηκε, και οι ιδιότητες των μερών κατανοούνται μόνο μέσα από την οργάνωση του «όλου». Με συστημικούς όρους ο ορισμός του περιβάλλοντος επισημαίνει, την μείζονα σημασία που έχουν οι αλληλεπιδράσεις ή διασυνδέσεις των στοιχείων, με τον ανθρωπογενή παράγοντα, ο οποίος αγνοεί τις αρχές και τους περιορισμούς που θέτει το σύστημα της Γης, το οποίο με την σειρά του αλληλεπιδρά και επηρεάζεται από άλλα συστήματα. Τα πορίσματα της κβαντικής φυσικής (2) , ήρθαν να επιβεβαιώσουν μία τέτοια θεώρηση, καθώς διατυπώνουν ότι κάθε μέρος του σύμπαντος επιβεβαιώνει την δομή και την πορεία στην εξέλιξη του «Όλου», δηλαδή, το «Όλον» εμπεριέχεται στο επιμέρους, κάτι που θυμίζει το Ερμητικό ρητό: «όπως πάνω, έτσι και κάτω» . Έτσι ενώ στην Κλασική Μηχανική οι ιδιότητες και η συμπεριφορά των μερών καθόριζε αυτήν του συνόλου, στην Κβαντομηχανική η κατάσταση αντιστρέφεται. Το «όλον» είναι που καθορίζει τη συμπεριφορά των μερών, καθώς σύμφωνα με την κβαντική θεωρία τα υποατομικά σωματίδια δεν είναι «αντικείμενα», αλλά αλληλοσυνδέσεις μεταξύ αντικειμένων που και αυτά με τη σειρά τους, είναι αλληλοσυνδέσεις μεταξύ άλλων αντικειμένων κ.λ.π. Συνεπώς σύμφωνα με την Κβαντική Φυσική δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε μεμονωμένα, αυθύπαρκτα στοιχειώδη αντικείμενα. Στην ανάπτυξη της θεωρίας των συστημάτων, σημαντική ήταν η συνεισφορά του βιοχημικού Lawrence Henderson (Λ. Χέντερσον), ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο «σύστημα», για να αναφερθεί σε ζωντανούς οργανισμούς και κοινωνικά συστήματα. Σύμφωνα με την «συστημική» θεώρηση, οι ουσιώδεις ιδιότητες ενός οργανισμού είναι ιδιότητες του όλου. Κανένα από τα συστατικά μέρη δεν τις έχει, αλλά προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις μεταξύ των μερών. Οι ιδιότητες εξαφανίζονται όταν το σύστημα διαμελιστεί, είτε θεωρητικά είτε πρακτικά, στα εξ όσων συνετέθη. Το ότι μπορούμε να διακρίνουμε τα μεμονωμένα μέρη ενός συστήματος, δεν σημαίνει ότι αυτά είναι απομονωμένα, ενώ η φύση του συνόλου, είναι πάντοτε διαφορετική από το απλό άθροισμα των μερών του. Στην βιολογία ο Joseph Woodger (τ. Γούντζερ), παρατήρησε πως ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της οργάνωσης των ζωντανών οργανισμών, είναι η ιεραρχική τους φύση. Πρόκειται για μία από τις εκπληκτικότερες ιδιότητες της ζωής. Η τάση της να δημιουργεί δομές πολλαπλών επιπέδων, συστήματα μέσα σε συστήματα. Κάθε επίπεδο έχει το ρόλο του όλου, αναφορικά με τα μέρη του, ενώ την ίδια στιγμή είναι μέρος ενός ευρύτερου όλου. σημείωση 2. Η κβάντωση και η κβαντική θεωρία πήραν το όνομά τους από τη λέξη «κβάντο». Η λέξη «κβάντο», σημαίνει την στοιχειώδη ενέργεια της ακτινοβολίας, την οποία εκπέμπουν και απορροφούν τα άτομα

22

και κατ' επέκταση τα σωματίδια, που αποτελούν τον λεγόμενο μικρόκοσμο. Πάνω σε αυτό το «πάρε - δώσε» της ακτινοβολίας δημιουργήθηκε η κβαντική θεωρία για να μας βοηθήσει να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά του μικρόκοσμου. Σήμερα η κβαντική θεωρία είναι η βάση της ψηφιακής τεχνολογίας, και το εργαλείο σχεδιασμού των υπολογιστών του μέλλοντος.

Έτσι, τα κύτταρα συνδυάζονται για να δημιουργήσουν ιστούς, οι ιστοί συνδυάζονται για δημιουργήσουν τα όργανα και τα όργανα για να δημιουργήσουν τους οργανισμούς. Αυτοί με τη σειρά τους είναι ενταγμένοι μέσα σε κοινωνικά συστήματα και οικοσυστήματα. Τελικά, παντού στη φύση βρίσκουμε ζωντανά συστήματα «φωλιασμένα» μέσα σε άλλα, επίσης ζωντανά, συστήματα. Συνεπώς η νέα γενετική είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από τη μηχανική αντίληψη για τη φύση που κυριάρχησε στον κόσμο για εκατοντάδες χρόνια, καθώς οι ερευνητές ανακαλύπτουν ότι γίνεται ένας ατέλειωτος διάλογος μεταξύ των γονιδίων. Η λειτουργία των γονιδίων είναι σύνθετη όπου όλα αποτελούν ένα περίπλοκο δίκτυο. Το γονίδια ενός οργανισμού μεταλλάσσονται, ανασυγκροτούνται και μεταπηδούν ακόμη και στο γονιδίωμα ενός άλλου οργανισμού. (3) XI. Σύγχρονη Φυσική & σωματιδία. H σύγχρονη φυσική ήρθε να επιβεβαιώσει την «συστημική» θεωρία με το πείραμα που πραγματοποίησε πριν από 24 χρόνια ο φυσικός Alain Aspect (Α. Άσπεκτ) του Πανεπιστημίου των Παρισίων, όταν ανακάλυψε ότι υπό ορισμένες συνθήκες τα σωματίδια, όπως το ηλεκτρόνιο, επικοινωνούν μεταξύ τους ανεξαρτήτως απόστασης. Τα ευρήματα του Aspect υποδηλώνουν πως τα σωματίδια επικοινωνούν μεταξύ τους εφόσον αποτελούν εκφάνσεις μιας θεμελιακής ενότητας, που σε ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας, είναι απείρως αλληλένδετα. Aυτό έρχεται σε αντίθεση με την θεωρία του Einstein (Α. Αινστάιν), σύμφωνα με την οποία καμία επικοινωνία δεν μπορεί να ταξιδέψει γρηγορότερα από την ταχύτητα του φωτός. Αυτό έχει αναγκάσει μερικούς φυσικούς να προσπαθήσουν να βρουν τόπους εξήγησης του φαινομένου, αλλά ταυτόχρονα έχει εμπνεύσει άλλους να αναζητήσουν ριζικότερες εξηγήσεις. Ο φυσικός David Bohm (Ν. Μπόμ), για παράδειγμα του πανεπιστημίου του Λονδίνου, θεωρεί πως τα συμπεράσματα του Aspect, υποδεικνύουν πως η αντικειμενική πραγματικότητα δεν υπάρχει, και πως παρά την προφανή στερεότητα του ο κόσμος στην πραγματικότητα αποτελεί ένα γιγαντιαίο και έξοχα λεπτομερές ολόγραμμα. Για να αντιληφθούμε καλύτερα την πλασματική αντίληψη του κόσμου που έχουμε, ο Bohm αναφέρει το ακόλουθο παράδειγμα. Φανταστείτε ένα ενυδρείο που περιέχει ένα ψάρι. Φανταστείτε επίσης ότι είστε ανίκανος να δείτε το ενυδρείο άμεσα, και πως η γνώση σας για το τι και πως περιέχει, προέρχεται από δύο τηλεοπτικές κάμερες, μια που καταγράφει το μετωπικό τμήμα του ενυδρείου, και μια δεύτερη που καταγράφει την μία από τις πλευρές του. Κοιτάζοντας ξεχωριστά τις δύο κάμερες είναι λογικό να υποθέσετε πως ίσως τα ψάρια σε κάθε μια από τις οθόνες είναι χωριστές οντότητες, εφόσον κάθε μία από τις απεικονίσεις θα είναι ελαφρώς διαφορετική, λόγω της διαφορετικής οπτικής γωνίας της κάμερας.

23

Αν εστιάσουμε όμως την προσοχή τόσο στο περιβάλλον που εντάσσεται το ψάρι, όσο και στις κινήσεις του φαριού, στο τέλος θα οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως είναι πολύ πιθανόν να υπάρχει μια ορισμένη σχέση μεταξύ τους, με βάση τις κινήσεις τους. 3. Seeing Nature Whole, Dr. Mae-Wan Ho. World Goodwill Seminar: The Will to Good: Dispelling the Glamours of Our Times, School of Oriental and African Studies, Brunei Gallery, London October 28, 2000.

Εάν δεν έχουμε συνεπώς μία πλήρη αντίληψη του χώρου, ίσως θεωρήσουμε πως με κάποιο τρόπο τα ψαριά επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας στιγμιαία πληροφορίες για τις επόμενες κινήσεις τους , αλλά στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει αυτό. Σύμφωνα με τον Bohm, η προφανής επικοινωνία μεταξύ των σωματιδίων υποδεικνύει πως υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας, μια πιο σύνθετη διάσταση, πέρα από δική μας που είναι ανάλογη με το ενυδρείο. Και, προσθέτει, πως βλέπουμε τα αντικείμενα χωριστά μεταξύ τους επειδή βλέπουμε μόνο μια όψη της πραγματικότητάς τους. Κατά το ίδιο τρόπο τα σωματίδια, δεν αποτελούν ξεχωριστά «μέρη» , αλλά όψεις μιας βαθύτερης και πιο συνεκτικής ενότητας που είναι ολογραφική και αδιαίρετη. Σε έναν ολογραφικό κόσμο, ακόμη και ο χρόνος και το διάστημα δεν θα μπορούσαν πλέον να αντιμετωπισθούν ως βασικές αρχές, προκαλώντας τελικά περισσότερα ερωτήματα από όσες εξηγήσεις… (4). Στην επιστήμη της σύγχρονης Φυσικής, και σε μελέτες όπως του Fritjof Capra (Φ. Κάπρα), ο οποίος είναι ταυτόχρονα και βαθύς γνώστης ανατολικών φιλοσοφικών μυστικιστικών παραδόσεων και θρησκειών, όπως το Ταο, ο Βεδικός Ινδουισμός, ο Ταντρικός Βουδισμός, το Ζέν και το Τσίνγκ, τα πορίσματα της σύγχρονης φυσικής, φαίνεται να συναντιόνται με τις αρχαίες πνευματικές παραδόσεις που έκαναν λόγο για ένα ενσυνείδητο κόσμο. Η νέα φυσική όπως λέει ο Capra:, «..δεν αναγνωρίζει σήμερα καμία θεμελιώδη οντότητα, νόμους ή εξισώσεις. Το σύμπαν θεωρείται πλέον ως ένα δυναμικό δίκτυο αλληλοσυνδεόμενων γεγονότων και κανένα από τα συστατικά οποιουδήποτε μέρους αυτού του δικτύου δεν είναι θεμελιώδες. Το γεγονός ότι όλα τα χαρακτηριστικά των σωματιδίων προσδιορίζονται από αρχές άμεσα συνδεδεμένες με τις μεθόδους συνειδητής παρατήρησης, σημαίνει ότι οι βασικές κατασκευές του υλικού κόσμου, τελικά προσδιορίζονται και εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε αυτόν τον κόσμο, οι δε παρατηρούμενοι συσχετισμοί της ύλης αντανακλούν τους συσχετισμούς του νου. Η συνειδητικότητα πιθανότατα αποτελεί μία βασική πτυχή του σύμπαντος η οποία πτυχή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις οποιεσδήποτε μελλοντικές θεωρίες φυσικών φαινομένων». Πειράματα στον ατομικό και υποατομικό κόσμο, τύπου EPR (Συντονισμός ηλεκτρονίων σε παραμαγνητικά υλικά), έχουν δείξει, πως η πραγματικότητα είναι «αδιαχώριστη».

24

Δυο μόρια φωτός που έχουν αλληλεπιδράσει, συνεχίζουν να ζουν ως μέρη μιας μοναδικής πραγματικότητας, εφόσον όσο απομακρυσμένα και εάν είναι, συμπεριφέρονται μ’ έναν συσχετιζόμενο τρόπο δίχως να επέλθει καμιά ανταλλαγή πληροφοριών. Αντίστοιχα στην «μυστικιστική παράδοση», ο κόσμος αποτελεί έναν αδιάσπαστο ιστό, του οποίου οι διασυνδέσεις είναι δυναμικές και μη στατικές. σημείωση 4. Crystalinks.com, The Amazing Holographic Universe, Michael Talbot.

Ο κοσμικός αυτός ιστός είναι ζωντανός, κινείται, αυξάνεται, και αλλάζει συνεχώς. Η σύγχρονη φυσική, βάση της κβαντοφυσικής, έχει έρθει να επιβεβαιώσει την θεώρηση αυτή του κόσμου ως ενός δυναμικού ιστού σχέσεων και, κατ’ αντιστοιχία με τον «μυστικισμό», έχει αναγνωρίσει ότι αυτός ο Ιστός είναι πραγματικά δυναμικός. XII. Μυστική Δοξασία, οι τρεις θεμελιώδεις Νόμοι της δημιουργίας. Στο έργο της Μυστική Δοξασία (Ι 16-18), η Helena Blavatsky αναφέρει πως τρεις είναι οι θεμελιώδεις Νόμοι της δημιουργίας, σύμφωνα με την «εσωτερική φιλοσοφία»: 1. Ο Νόμος της Ενότητας της Ζωής : Όλα τα δημιουργημένα όντα μοιράζονται την ίδια Ζωή, που είναι η μία έκφραση του Λόγου του Θεού. Έτσι η ύλη είναι η έκφραση του Πνεύματος, είναι επίσης από μια μονή φύση και είναι εξ' ίσου μοιρασμένη σ' όλα τα δημιουργημένα όντα. 2. Ο Νόμος της Συμπαντικής Αρμονίας: Το Πνεύμα και η ύλη βρίσκονται στη δημιουργία σε ισορροπία. Ο νόμος της Συμπαντικής Αρμονίας διατηρεί αυτή την ισορροπία σ' όλους τους δημιουργημένους κόσμους. Κανονίζει την κίνηση των ήλιων, των πλανητών και των δορυφόρων, και τις ζωές των ανθρώπων, των ζώων, των φυτών και των ορυκτών επίσης, καθώςδιαπερνά κάθε άτομο. Η ενέργεια που εφαρμόζεται για την αποκατάσταση της ισορροπίας καλείται Κάρμα (Karma) στην Ανατολή, και ο Νόμος της Ανταπόδοσης στη Δύση. 3. Ο Νόμος της Αέναης Αλλαγής: Η κίνηση και η αλλαγή είναι η ορατή εκδήλωση της ζωής στους δυό της πόλους: Πνεύμα και ύλη. Όταν κατεβαίνει στον δημιουργημένο κόσμο γίνεται εξέλιξη, που είναι ο πανίσχυρος κινητήρας που βάζει ολόκληρη τη δημιουργία στην οδό της προς την Επαν-ενοποίηση με τον Δημιουργό της. Η εκδηλωμένη της ενέργεια ,είναι η συνθήκη για την επανενσωμάτωση (επάνοδο) του πολλαπλού στο Ένα. (5) . Η νέα προοπτική της σύγχρονης επιστήμης, ίσως να σημαίνει μία νέα επανάσταση στην επιστημονική σκέψη, αντίστοιχη εκείνη της κβαντομηχανικής και της θεωρίας της σχετικότητας. XIII. Οι τρεις φάσεις της σύγχρονης επιστημονικής επανάστασης.

25

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νομπελίστα φυσικό και χημικό, που θεμελίωσε την θεωρία του Χάους και της Πολυπλοκότητας, Ilya Prigogine (Ιλια Πριγκοζίν) τρεις είναι οι φάσεις της σύγχρονης επιστημονικής επανάστασης.

σημείωση 5. Η Μυστική Δοξασία, Blavatsky H., εκδόσεις, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΗΛΙΟΣ

•

Η πρώτη που έλαβε χώρα κατά το πρώτο μισό του αιώνα, και χαρακτηρίζεται από τις επαναστάσεις της κβαντομηχανικής και της σχετικότητας. Από τότε γνωρίζουμε ότι ο κόσμος δεν διέπεται από τους ίδιους νόμους σε όλα τα επίπεδα. Ένα άτομο δεν συμπεριφέρεται όπως ένας πλανήτης, ένα βραδύ αντικείμενο δεν συμπεριφέρεται όπως ένα αντικείμενο που ταξιδεύει με την ταχύτητα του φωτός. • Η δεύτερη φάση άρχισε προς τα μέσα του αιώνα, και οι παράγοντες που τη χαρακτηρίζουν είναι πολλοί, με σημαντικότεροι όλων την ανακάλυψη των στοιχειωδών σωματιδίων, που επαναστατικοποίησε την αντίληψή της επιστήμης για την ύλη. • Η τρίτη φάση είναι αυτή που διανύουμε σήμερα, κατά την οποία προσπαθούμε να θεμελιώσουμε μια νέα και συνεκτική εικόνα του σύμπαντος. Mια εικόνα που καλύπτει μια ευρύτερη περιοχή, δηλαδή το σύνολο των φαινομένων γύρω μας, τα οποία o Ilya Prigogine ορίζει φαινόμενα τάξης και αταξίας. Από την μία υπάρχει η τάξη της δομής του εγκεφάλου και από την άλλη η αταξία των φωτονίων στο διάστημα, η συνεκτικότητα και η έλλειψη συνοχής. Κάτι που θυμίζει έντονα στην ίδέα της «Βουδιστικής κενότητας», η οποία δεν σημαίνει «το τίποτα» , αλλά την απουσία αυτούσιας ύπαρξης, ένα ζωντανό κενό που γεννά όλες τις μορφές του φαινομενολογικού κόσμου. Eφόσον τα πάντα είναι αλληλεξαρτώμενα, τίποτα δεν μπορεί να αυτοορισθεί και να υπάρχει αυτούσιο. Ο δρόμος που θα πρέπει να ακολουθήσει η σύγχρονη επιστήμη πρέπει να είναι διάλογος με την φύση, καταλήγει ο Ilya Prigogine, και συμπληρώνει: «Οι περιπέτειες αυτού του διαλόγου υπήρξαν απρόβλεπτες. Ποιος θα φανταζόταν στις αρχές του 20ού αιώνα την ύπαρξη των ασταθών σωματιδίων, του διαστελλόμενου σύμπαντος, των φαινομένων που σχετίζονται με την αυτοοργάνωση και τις δομές έκλυσης;» Η κατανόηση της φύσης είναι ένας βασικός στόχος της επιστημονικής σκέψης. Αλλά αυτή η κατανόηση δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον έλεγχο της φύσης, διότι, όπως σημειώνει ο Ilya Prigogine: «θα ήταν τυφλός ο αφέντης που θα πίστευε ότι καταλαβαίνει τους δούλους του, επειδή εκείνοι υπακούουν στις διαταγές του», και συνεχίζει ο Prigogine:

26

« Είναι ο διάλογος με τη φύση αυτός που μας επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. ¨Η επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των ‘ολικών’ φαινομένων.Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων. Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Υπάρχουν ζώα που κατορθώνουν πολύ μεγαλύτερη οικολογική επιτυχία. Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια. Συγκεντρωμένα όλα μαζί διαθέτουν μια βιομάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη των ανθρώπων και βρίσκονται παντού, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν» (6) Με την ανάπτυξη της κβαντικής θεωρίας το μηχανιστικό πρότυπο που είχε επικρατήσει ξεπεράστηκε, καθώς βάση των νέων μελετών σταδιακά αποκαλύφθηκε, πως η φύση είναι ένα οργανικό δίκτυο από θεμελιωδώς αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα φαινόμενα. XIV. Τομέας μηδενικού σημείου. Πρόσφατα μία ομάδα πρωτοπόρων επιστημόνων ανακάλυψαν πως ο ονομαζόμενος τομέας μηδενικού σημείου, αναφερόμενος και ως ηλεκτρομαγνητικό κβαντικό κενό (Zero Point Field), ένας ωκεανός υποατομικών δονήσεων στο διάστημα που βρίσκεται ανάμεσα στα πράγματα, συνδέει τα πάντα στο σύμπαν. Η θεωρία του τομέα (ZPF) προσφέρει μια ριζικά νέα άποψη, του πως λειτουργεί ο κόσμος αλλά ακόμα και το σώμα μας. Ο ανθρώπινος νους και το σώμα δεν είναι διαχωρισμένα από το περιβάλλον τους, αλλά αποτελούν ένα «σύνολο» παλλόμενης ενέργειας που συνεχώς αλληλεπιδρά με την απέραντη ενεργειακή θάλασσα. Υπο αυτό το πρίσμα , έχουμε την εικόνα ενός σύμπαντος με άπειρες διασυνδέσεις , αλλά και την ανακάλυψη ίσως του κλειδιού για πολλές ζωτικές διαδικασίες, από το πώς επικοινωνούν τα κύτταρα, μέχρι του πως οι διάφοροι οργανισμοί παίρνουν το τελικό τους σχήμα. Ο τομέας μηδενικού σημείου είναι υπεύθυνος για τις υψηλότερες νοητικές μας λειτουργίες - την μνήμη, την διαίσθηση, την δημιουργικότητα. Είναι η δύναμη που καθορίζει εάν είμαστε υγιείς ή ασθενείς, η δύναμη που πρέπει να επικαλεστούμε για να θεραπευθούμε και να θεραπεύσουμε. Το σύμπαν μοιάζει έτσι αλληλοσυνδεόμενο, να προκαλεί για μία νέα επιστημονική θεωρία, που να εμπεριέχει και τα υπερφυσικά φαινόμενα. Σύμφωνα με την θεωρία τομέα μηδενικού σημείου, το θεμέλιο του κόσμου είναι μια υποδομή, που αποτελεί ουσιαστικά ένα μέσο

27

καταγραφής των πάντων, δίνοντας τη δυνατότητα σε καθετί στο σύμπαν να επικοινωνήσει με οτιδήποτε. Η συνείδηση της ζωής δεν είναι μια απομονωμένη οντότητα, απεναντίας είναι υπέυθυνη για την τάξη στον κόσμο. Σε ένα τέτοιο περιββάλον , και οι άνθρωποι είναι αδιαίρετοι από το περιβάλλον τους. Η H. Blavatsky (Μ.Δ Ι, 274) αναφέρει πως, καθετί μέσα στο σύμπαν, σε όλα τα βασίλειά του, είναι συνειδητό, δηλαδή προικισμένο με μια συνείδηση του δικού του είδους και πάνω στο δικό του πεδίο αντίληψης. Εμείς οι άνθρωποι οφείλουμε να το θυμόμαστε αυτό, γιατί, επειδή εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε κανένα σημάδι συνείδησης, που να μπορούμε να το αναγνωρίσουμε, π.χ. στις πέτρες, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να λέμε ότι εκεί δεν υπάρχει συνείδηση. σημείωση 6. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, E on-line , Χρειαζόμαστε μια νέα συμμαχία με τη φύση, Prigogine .

Δεν υπάρχει «νεκρή» ή «τυφλή» ύλη, όπως δεν υπάρχει «τυφλός» ή «ασυνείδητος» νόμος. Τέτοιες ιδέες δεν έχουν θέση μέσα στις αντιλήψεις της μεταφυσικής φιλοσοφίας. Αυτή δεν σταματά ποτέ στα επιφανειακά φαινόμενα και γι’ αυτήν οι νούμενες ουσίες, είναι περισσότερο πραγματικές από τα αντικειμενικά τους αντίτυπα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται και καταγράφει τον κόσμο μέσα από παλλόμενα κύματα, τα κύτταρα και το DNA επικοινωνούν μέσω συχνοτήτων. (7) Σε αντίθεση με την θέση του Νεύτωνα πoυ υποστήριζε πως, όλη η φυσική Φιλοσοφία είναι γραμμένη στο θαυμαστό βιβλίο της φύσης που βρίσκεται πάντα μπροστά στα μάτια μας, ο Ilya Prigogine αντιτείνει : «Πιστεύω ότι ζούμε σε έναν κόσμο που δεν μας έχει παραδοθεί. Δεν μοιάζει με βιβλίο το οποίο μπορούμε να ανοίξουμε και να διαβάσουμε αυτό ή εκείνο το κεφάλαιο. Έχουμε μονάχα νύξεις αποσπάσματα». XV. Τα φαινόμενα του κβαντικού κόσμου . Στα πλαίσια της κβαντικής φυσικής τα υποατομικά σωματίδια δεν νοούνται πλέον ως μεμονωμένες οντότητες, αλλά ως αλληλοσυνδέσεις μεταξύ διαφόρων διαδικασιών παρατήρησης και μέτρησης. Όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει ο γνωστός φυσικός, Niels Bohr (Ν. Μπόρς) : «τα ξεχωριστά σωματίδια της ύλης είναι στην ουσία αφηρημένες έννοιες, καθώς τα στοιχεία τους ορίζονται και παρατηρούνται μονάχα μέσω της διασύνδεσης τους με άλλα συστήματα». Ο Ilya Prigogine, αναφέρει πως ότι η ύλη δεν βρίσκεται πάντα σε τάξη. Τα μικροσκοπικά σωματίδια που την αποτελούν δεν κινούνται ούτε συμπεριφέρονται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Δεν μοιάζουν δηλαδή με ένα εκκρεμές, που όση ώρα και να το κοιτάμε, το μόνο που κάνει είναι να πηγαίνει μια αριστερά και μια δεξιά. Η ύλη μπορεί και συμπεριφέρεται ποικιλοτρόπως, με «κανόνες» που δεν ήμασταν σε θέση να καταλάβουμε όσο βαδίζαμε στον δρόμο που μας έδειχνε η Κλασική Μηχανική. Ο 28

Prigogine πρότεινε να δούμε την ύλη με άλλο μάτι. Να φανταστούμε δηλαδή ότι όλο αυτό το πλέγμα των δυνάμεων που την αποτελούν, δεν έχει μια σταθερή συμπεριφορά . Να φανταστούμε ότι αυτές οι δυνάμεις κρύβουν μέσα τους και έναν άλλο «εαυτό», ο οποίος έχει την προδιάθεση να εκδηλώνεται κάπως αλλοπρόσαλλα όταν βρίσκει την κατάλληλη ευκαιρία. Σύμφωνα με τον Fritzof Capra: «Τα φαινόμενα του κβαντικού κόσμου είναι τόσο περίπλοκα ώστε δεν υπάρχει καμία απολύτως βεβαιότητα, ότι θα διατυπωθεί ποτέ κάποια τελική θεωρία. Οι επιστημονικές θεωρίες ποτέ δεν μπορούν να προσφέρουν μία ολοκληρωμένη και οριστική περιγραφή της πραγματικότητας.να προσφέρουν μία ολοκληρωμένη και οριστική περιγραφή της πραγματικότητας. σημείωση 7. red-ice.net ,Top Scientists Validating the Supernatural Universe, Thomas Herold.

Πάντα θα περιορίζονται στο να προσφέρουν κατά προσέγγιση περιγραφές της πραγματικότητας. Με άλλα λόγια οι επιστήμονες δεν πραγματεύονται την αλήθεια. Πραγματεύονται περιορισμένες και στο περίπου περιγραφές της πραγματικότητας». Για τον Capra, τα σωματίδια είναι δυναμικοί κυματοειδείς συνδυασμοί πιθανοτήτων, ενώ η ύλη δεν βρίσκεται ποτέ σε ηρεμία, καθώς το μικροσκόπιο αποκαλύπτει αντί ενός κομμάτι από άψυχο από πέτρα ή μέταλλο, μια αδιάκοπη κίνηση σωματιδίων. Τα υλικά αντικείμενα που βλέπουμε γύρω μας αποτελούνται από άτομα, τα οποία είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με διαφορετικούς τρόπους, έτσι ώστε να δημιουργούν μία τεράστια ποικιλία μοριακών κατασκευών, οι οποίες δεν είναι κλειστές και «άψυχες», αλλά πάλλονται ανάλογα με την θερμοκρασία τους, και σε αρμονία με τους θερμικούς παλμούς του περιβάλλοντος τους. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο η μοντέρνα φυσική περιγράφει την ύλη ως ευρισκόμενη σε ένα συνεχόμενο χορό, και σε μία παλλόμενη κίνηση, της οποίας οι ρυθμικοί σχεδιασμοί, προσδιορίζονται από μοριακούς, ατομικούς και πυρηνικούς συνδυασμούς.: «Οι ενεργειακοί συνδυασμοί του κβαντικού κόσμου, δημιουργούν τις στέρεες κατασκευές πυρήνων, ατόμων και μορίων, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν την λεγόμενη ύλη, δίνοντας της την γνώριμη μας στέρεη μορφή, κάνοντας μας έτσι να πιστέψουμε ότι η ύλη αποτελείται από κάποια απτή υλική ουσία. Στο μακροσκοπικό επίπεδο που οι 5 αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα, η περιγραφή της ύλης ως στερεή ή ως χειροπιαστή είναι ίσως ένα χρήσιμο σχήμα λόγου, αλλά στο μικροσκοπικό επίπεδο της πραγματικότητας οι παραδοσιακές περιγραφές της ύλης παύουν να έχουν το οποιοδήποτε νόημα» (8)

29

Με άλλα λόγια, η μοντέρνα φυσική επιστήμη σύμφωνα με τα πορίσματα του Capra, αποκαλύπτει την βασική ενότητα του σύμπαντος. Δείχνει ότι δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε ανεξάρτητες μικροσκοπικές ενότητες. «Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική... Έχει αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη, ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την κατεύθυνση μίας μη-μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως μία τεράστια σκέψη και όχι πλέον ως μία τεράστια μηχανή... η ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητικότητα απ’ ότι φαίνεται διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης» (9) σημείωση 8, To TAO και η σύγχρονη φυσική Fritjof Capra, εκδόσεις Ωρώρα σημείωση 9. The Turning Point: Science, Society, and the Rising Culture, Fritjof Capra, Bantam Doubleday Dell Publishing

Βάση των νέων επιστημονικών πορισμάτων ο παρατηρητής (ο επιστήμονας) είναι απαραίτητος όχι μονάχα για να παρατηρήσει την εξέλιξη ενός κβαντικού φαινομένου, αλλά ακόμα και για να συμβεί αυτό το φαινόμενο. Η άποψη πως οι νόμοι της φύσης παραμένουν αμετάβλητοι και ανεπηρέαστοι από τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων, έχει ξεπεραστεί ήδη εδώ και πολλά χρόνια , αφού σύμφωνα με τον Heisenberg (Χάιζεμπεργκ): «Η υπόθεση ότι πίσω από το στατιστικό κόσμο που μας αποκαλύπτουν οι παρατηρήσεις, κρύβεται ένας άλλος αληθινός κόσμος, για τον οποίο ισχύει η αρχή της αιτιότητας, αποτελεί στείρα, ανόητη και αυθαίρετη βεβαίως, (..)..,η συνηθισμένη περιγραφή της φύσης και προπαντός η πεποίθηση αυστηρής νομοτέλειας των φυσικών φαινομένων, βασίζεται στην υπόθεση ότι είναι δυνατή η παρατήρηση των φαινομένων χωρίς την αισθητή αλλοίωσή τους... Επειδή, από την άλλη μεριά, κάθε περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου στο χώρο και χρόνο, εξαρτάται από την παρατήρηση, προκύπτει ότι η περιγραφή στο χώρο και χρόνο και η κλασική αρχή της αιτιότητας αντιστοιχούν σε συμπληρωματικές απόψεις της πραγματικότητας που αμοιβαία αρνιούνται η μια την άλλη». Αλλά και σύμφωνα με τον Capra: «ο παρατηρητής είναι απαραίτητος όχι μονάχα για να παρατηρήσει την εξέλιξη ενός κβαντικού φαινομένου, αλλά είναι απαραίτητος ακόμα και για να συμβεί αυτό το φαινόμενο. Η συνειδητή μου απόφαση για το πώς θα παρατηρήσω για παράδειγμα ένα ηλεκτρόνιο θα κρίνει την μορφή που θα πάρει το ηλεκτρόνιο. Εάν προτιμήσω τη μορφή σωματιδίου, θα λάβω σωματίδιο. Εάν θελήσω να το δω υπό 30

την μορφή ενεργειακού κύματος θα γίνει ακριβώς αυτό. Το ηλεκτρόνιο δεν έχει από μόνο του κάποια αντικειμενική μορφή ανεξάρτητη από τον νου μου». Η σχέση συναίσθησης και ύλης, ίσως είναι κάτι σαν τη σχέση φωτός και ύλης. Γνωρίζουμε πώς ή ύλη επηρεάζει την κίνηση του φωτός. Αν τα αντικείμενα δεν αντανακλούσαν το φως, δεν θα μπορούσαμε να τα δούμε. 'Έτσι σύμφωνα με τις αρχές της κβαντομηχανικής, υπάρχει αλληλεπίδραση στην σχέση συναίσθησης και μυαλού, και μπορεί να υποστηριχθεί πώς η συναίσθηση μας επιδρά στον κόσμο γύρω μας. Συνεπώς στην Κβαντική Φυσική δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε μεμονωμένα, αυθύπαρκτα στοιχειώδη αντικείμενα, καθώς είναι το «όλον» που καθορίζει τη συμπεριφορά των μερών, κάτι που υποστηρίζεται στην μυστικιστική παράδοση, όπου ο κόσμος αποτελεί έναν αδιάσπαστο ιστό, του οποίου οι διασυνδέσεις είναι δυναμικές και μη στατικές. Έναν κοσμικό Ιστό, που είναι ζωντανός κινείται και αυξάνεται και αλλάζει συνεχώς. Συνεπώς στην αλυσίδα της ζωής συμπεριλαμβάνεται και το ανθρώπινο είδος, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να αλλάξει υπεροπτική στάση του ανθρώπου έναντι του κόσμου, καθώς μία αντίθετη πρακτική επαληθεύτηκε στην πράξη πως προκαλεί ολέθριες περιβαλλοντικές καταστροφές, που ουσιαστικά στρέφονται ενάντια στον ίδιο τον άνθρωπο. Προεκτείνοντας την αμοιβαία εξάρτηση του μέρους και του όλου, θα κατανοήσουμε ότι αποτελούμε αναπόσπαστο κύτταρο της φύσης, και ότι δεν μπορούμε να βλάψουμε κανέναν και τίποτα, δίχως να βλάψουμε εν τέλει τους εαυτούς μας. Η νέα αντίληψη που θα πρέπει να αναπτυχθεί για την σχέση φύσης ανθρώπου δεν προκύπτει μόνο από την νέα οπτική της σύγχρονης επιστήμης, αλλά και από τις καταστροφές, που έχει προκαλέσει στο φυσικό περιβάλλον με την συμπεριφορά του ο άνθρωπος , όσο και ηθικών θεμάτων που εγείρονται από τον τρόπο με τον οποίο έχει παρέμβει η τεχνολογία και η μοριακή βιολογία στο αρχέγονο γενετικό υλικό, και κατά συνέπεια στην εξελεγκτική διαδικασία του ανθρώπινου - και όχι μόνο – είδους . Και αυτό διότι στην προσπάθεια δημιουργίας υπεράνθρωπων, δια μέσω της τεχνολογίας, ο άνθρωπος αυτονομείται όλο και περισσότερο από τους βιολογικούς του περιορισμούς, και τείνει να μεταμορφωθεί σε μια πρωτοφανή εξελικτική δύναμη, στην οποία εκτός της βιολογικής φυσικής υπόστασης, παρεμβάλλονται τεχνολογικά ηλεκτρονικά εμφυτεύματα που βελτιώνουν και επαυξάνουν τις φυσιολογικές ικανότητες του άνθρωπου. Αν σε αυτό συνυπολογίσουμε την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της μηχανικής , της ηλεκτρονικής, της πληροφορικής και της νανο τεχνολογίας, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό πως όλα τα παραπάνω, καθιστούν τον άνθρωπο ανίκανο να παρακολουθήσει τα ίδια του τα επιτεύγματα, αναδεικνύοντας τις μηχανές σε απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του. Ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες επιμένουν ότι την δεκαετία 2030-2040 ο άνθρωπος θα πρέπει να συνδεθεί υβριδικά με τις μηχανές, αν θέλει να αποφύγει τον πλήρη αφανισμό του από αυτές.

31

Ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνη, όπως ο Ray Kurzweill (Ρ. Κούρτζβαιλ), διαπιστώνουν πως σύμφωνα με στατιστικές αναλύσεις, ο ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα επόμενα δέκα χρόνια θα συμπυκνώνουν εξελίξεις που είδαμε τα προηγούμενα 20 χρόνια, και τα μεθεπόμενα 10, εξελίξεις 40 χρόνων. Το 2030, οι άνθρωποι θα έχουν γνωρίσει τεχνολογικά επιτεύγματα που θα αναλογούν σε 130 χρόνια προόδου με τον σημερινό ρυθμό, ενώ στο τέλος του 21ου αιώνα, η ανθρωπότητα θα έχει δει πρόοδο αντίστοιχη εκείνης που εμείς, θα χρειαζόμασταν 20.000 χρόνια για να τη γνωρίσουμε! Επιστήμονες επισημαίνουν ότι γύρω στο 2030 θα είναι εφικτό το πάντρεμα του τεχνικού και του βιολογικού κόσμου, με υπολογιστές να διασυνδέονται και να ανταλλάσσουν δεδομένα - και σκέψεις - με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. (10) XVI. Τεχνολογία και οι κίνδυνοι του μελοντος. Τον Μάρτιο του 1999, ο μαθηματικός, ο Vernor Vinge (Β. Βίντζ), παρουσίασε εργασία του σε συμπόσιο υπό την αιγίδα της N.A.S.A , τονίζοντας στην εισαγωγή του : σημείωση 10. εφημερίδα το Βήμα , To τέλος του homo sapiens, του Τάσου Καφαντάρη, 15/02/2004

«Εντός τριακονταετίας θα έχουμε τα τεχνολογικά μέσα για να δημιουργήσουμε υπεράνθρωπη νοημοσύνη. Σχεδόν αμέσως μετά η εποχή του ανθρώπου θα τελειώσει. Είναι αυτή η πρόοδος αναπόφευκτη; Αν ναι, μπορούμε να επέμβουμε στην εξέλιξη των γεγονότων ώστε να επιβιώσουμε;». Συμμεριζόμενος τις ίδιες ανησυχίες αλλά σε περιβαντολογικό επίπεδο , ο χημικός Paul Croutsen (Πωλ Τ. Κρούτσεν), βραβευμένος το 1995 με το Νομπέλ Χημείας για τη συνεισφορά του στην κατανόηση του φαινομένου της τρύπας του όζοντος, προειδοποίησε πως: «Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα ζήσουν κατά πάσα πιθανότητα σε μια περίοδο δραστικών κλιματολογικών και περιβαλλοντολογικών αλλαγών». Τα λόγια αυτά έρχονται να επιβεβαιώσουν τα πορίσματα της επιτροπής ειδικών που συνέστησαν τα Ηνωμένα Έθνη, σύμφωνα με τα οποία, η μέση θερμοκρασία στη Γη αυξήθηκε κατά 0,6°C μέσα στον τελευταίο αιώνα, ενώ προβλέπεται πως θα υπάρξει άνοδος της θερμοκρασίας από δύο έως 5,8 βαθμούς Κελσίου έως το τέλος του 21ου αιώνα. Νεότερες πιο ανησυχητικές έρευνες , έδειξαν πως η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ίσως αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες πολύ περισσότερο από ό,τι εκτιμήθηκε. Και όλα αυτά την στιγμή που η αριθμητική πρόοδος αυξήσης των φυσικών καταστροφών, είναι ήδη ιδιαίτερα ανησυχητική. Την δεκαετία που πέρασε

32

συνέβησαν 86 μεγάλης κλίμακας καταστροφές, την δεκαετία του 1970, 47, ενώ αντίστοιχα την δεκαετία του 1950 ήταν μόλις 20. Με βάση τις διαμορφωμένες συνθήκες για το μέλλον υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη εκδοχή πιθανολογεί βάση της συστηματικής καταστροφής του περιβάλλοντος, πως θα είμαστε το πρώτο είδος που θα εξαφανιστεί οικειοθελώς από προσώπου γης. Στην δεύτερη εκδοχή, εφόσον έχουμε αποφύγει την πρώτη, και ενώ ο «homo sapiens» έχει δώσει προ καιρού την θέση του στον «homo economicus», ο οποίος με την σειρά του δίνει σταδιακά τη θέση του στον «homo electronicus», ελλοχεύει ο κίνδυνος μέσα από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της τεχνολογίας και την πρωτοκαθεδρία των μηχανών, τα «Ανθρωποειδή» (Humanoids), οι Υβριδικοί Άνθρωποι (Cyborgs ή Hybridus) ή τα Ρομποτοειδή (Androids) να αποτελέσουν την «φυσική» βιολογικά και μορφολογικά εξέλιξη του σημερινού ανθρώπου. Έτσι εάν λοιπόν ο κίνδυνος του παρελθόντος ήταν να γίνουν οι άνθρωποι δούλοι, ο κίνδυνος του μέλλοντος θα είναι οι άνθρωποι να γίνουν ρομπότ. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία ανθρώπου του ανθρώπου , που ο άνθρωπος , καλείται να αναλάβει τις ευθύνες των πράξεών του, απέναντι στις επόμενες γενιές. Στην συνέχεια της μελέτης μας θα προσπαθήσουμε συνοπτικά και όσο πιο κατανοητά είναι εφικτό να καταγραφούν τόσο οι μυθολογικές θρησκευτικές αλλά και οι επιστημονικές απόψεις, που αφορούν την κοσμογέννηση, την γένεση του πλανήτη και την ανθρωπογένεση. «Ο κόσμος μάς παρουσιάζεται ως ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα γεγονότων, στο οποίο συνδέσεις διαφορετικών ειδών εναλλάσσονται ή επικαλύπτονται ή συνδυάζονται, καθορίζοντας κατ' αυτό τον τρόπο την υφή του όλου.» WERNER HEISENBERG ΚΟΣΜΟΣ I. Μυθολογία. Οι μύθοι της ανθρωπότητας για την αρχή του κόσμου, ίσως με μία πρώτη ματιά να αποτελούν μια απλοϊκή εξήγηση των φυσικών φαινομένων, ωστόσο πίσω από αυτούς τους μύθους, ανιχνεύονται πολλά κοινά στοιχεία με τα πορίσματα της σύγχρονης επιστήμης. Κυρίως όμως, μέσα από τους μύθους, μπορούμε να αντιληφθούμε την ιερή σχέση των ανθρώπων με τη Φύση. Οι μύθοι όπως σε προηγούμενες μελέτες έχουμε αναφέρει, δεν αποτελούν μια απλοϊκή εξήγηση των φυσικών φαινομένων, καθώς αποτελούν ουσιαστικά την συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας. Σε όλους του πολιτισμούς υπήρξαν μύθοι σχετικοί με την δημιουργία, με κοινό χαρακτηριστικό όλων είτε το χάος, είτε τον ωκεανό, είτε το κοσμικό το αυγό, από όπου δημιουργήθηκε ο κόσμος. Tο Aυγό για όλους τους αρχαίους πολιτισμούς ήταν σεβαστό, τόσο εξαιτίας της μορφής του (κύκλος – σφαίρα, που παρέπεμπε σε μια συμβολική αναπαράσταση του Σύμπαντος), όσο και του εσωτερικού του μυστηρίου, καθώς μέσα στο κέλυφος, υπάρχει εν δυνάμει η αρχή της ζωής.

33

Το μυστήριο της εσωτερικής διεργασίας που οδηγεί βαθμιαία στην ανάπτυξη του σπέρματος, σε έναν ζωντανό οργανισμό που σπάει το κέλυφος και εμφανίζεται σαν ένα αυτο-γεννημένο όν, υπήρξε για τους ανθρώπους της αρχαιότητας ένα θαύμα. το κοσμικό αυγό που επιπλέει Το έμβρυο που

«επιπλέει» στη μήτρα. στα αρχέγονα ύδατα.

II. Αρχαία Ελλάδα. Α)Ορφικοί.Στον αρχαίο Ελληνικό χώρο κατά το κοσμολογικό σύστημα των Ορφικών, στην αρχή υπήρχε ο χρόνος. Από το χρόνο δημιουργήθηκε ο αιθήρ, και γύρω του ένα απέραντο χάσμα, το χάος τυλιγμένο σε βαθύ έρεβος. Ο Χρόνος δημιούργησε από το Χάος και τον Αιθέρα, το αργυρό κοσμικό αυγό, από το οποίο εκκολάφθηκε ο φωτοβολών θεός Φάνης ή Ηρικάπαιος ή Πρωτογεννής, που ήταν και αρσενικός και θηλυκός, με τέσσερα μάτια, τέσσερα κεφάλια με μορφή ζώου, χρυσά φτερά και φωνή λιονταριού και κριού. Στην συνέχεια διαδραματίζεται η διαδοχική γέννηση των θεών, κατ’ αντιστοιχία της θεογονίας του Ησίοδου με κάποιες μικρές αποκλίσεις. Β.) Ησίοδος. Στην Θεογονία του Ησίοδου προϋπάρχουν τρία αυτογέννητα στοιχεία, το Χάος, η Γαία και ο Έρως. Από τους τις πρώτες αυτές θεότητες, μόνο ο Έρως δεν γεννά απογόνους, καθώς είναι η δύναμη που ενώνει και ωθεί τις άλλες δυνάμεις σε δημιουργία. Από το Χάος γεννιέται το Έρεβος και η Νύχτα, από την την ένωση των οποίων, γεννήθηκαν ο Αιθέρας και η Ημέρα. Η Γαία χωρίς ερωτική ένωση, γεννά μόνη της τον Ουρανό, καθώς τα Όρη και τον Πόντο. Έτσι όλη η διαμόρφωση του κόσμου ξεκινά από εκείνη. Η Γαία δημιουργεί το σύμπαν γεννώντας τα συστατικά του, αλλά γεννά επίσης τους Τιτάνες , τους Κύκλωπες τους Εκατόγχειρες, και τους Ολύμπιους Θεούς. Γ)Αλκμάνας. Στην κοσμολογία του Αλκμάνα (μέσα 7ου π.Χ. αιώνα), ενός αγνώστου έως πρόσφατα Έλληνα λυρικού ποιητή της αρχαιότητας, η γένεση του σύμπαντος περιγράφεται με τρόπο που συμπίπτει με τις σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες για την γένεση του σύμπαντος, (βλέπε σχετική μελέτη «Μια προσωκρατική κοσμολογική πρόταση» Μάνου Δανέζη, Ευστρ. Θεοδοσίου, Θεοφάνη Γραμμένου, Μαργιέλα Σταθοπούλου, αστροφυσικοί του Πανεπιστημίου Αθηνών). Σύμφωνα με τα τμήματα σε 34

πεζό λόγο του Αλκμάνα, που βρέθηκαν στον πάπυρο 2390 της Οξυρρύγχου (πόλη της Κάτω Αιγύπτου), το κοσμογονικό μοντέλο του Αλκμάνα συνοψίζεται ως εξής: (1) Αρχικά η ύλη ήταν ταραγμένη και αδιαμόρφωτη, δεν είχαν δημιουργηθεί ακόμη ούτε ο Ήλιος ούτε η Σελήνη και κατ' επέκτασιν ούτε το αστρικό Σύμπαν. (Δηλαδή το αντιληπτό από τις αισθήσεις μας σύμπαν δημιουργήθηκε μέσω ενός μη παρατηρήσιμου, αποίητου και αδιαμόρφωτου υλικού, το οποίο προϋπήρχε. Στην συνέχεια, στα πλαίσια του χώρου που ήταν γεμάτος από εκείνο το αόρατο και μη παρατηρήσιμο υλικό (μη ύλη), γεννήθηκε η Θέτις (εκ του ρήματος τίθημι, που σημαίνει τοποθετώ, ταξιθετώ), που τακτοποιούσε τα πάντα. Έπειτα στον χώρο της μη ύλης δημιουργήθηκε ένας πόρος (στενή διάβαση, διάδρομος) που έπαιξε τον ρόλο της αρχής.

σημείωση 1 . Το βήμα On line, Αλκμάν ο αρχαίος Στίβεν Χόκινγκ, Παναγιώτα Μπίτσικα. Η ύλη όλων των πραγμάτων ήταν ταραγμένη και αποίητη, έπειτα γεννήθηκε κάποιος που τακτοποιούσε τα πάντα, έπειτα δημιουργήθηκε ένας πόρος και όταν παρήλθε αυτός ο πόρος, ακολούθησε ένα όριο (ή τέρμα, τέκμωρ). Και ο πόρος είναι η αρχή, ενώ το όριο σαν τέλος. Όταν γεννήθηκε η Θέτις, αυτά έγιναν η αρχή και το τέλος των πάντων και το σύνολο των πραγμάτων έχει φύσιν παρόμοια με το υλικό του χαλκού, ενώ η Θέτις με εκείνη του τεχνίτη και ο πόρος και το όριο (τέκμωρ) παρόμοια με εκείνη της αρχής και του τέλους. ...και τρίτο στη σειρά το σκότος, εξαιτίας του ότι ποτέ ως τότε ούτε ο Ήλιος ούτε η Σελήνη είχαν δημιουργηθεί, αλλά η ύλη ήταν ακόμη αδιαμόρφωτη. Δημιουργήθηκαν λοιπόν ο πόρος και το όριο (τέκμωρ) και το σκότος. Η ημέρα και η Σελήνη και τρίτον το σκότος. Η ακτινοβολία της ημέρας δεν ήταν πυκνή αλλά υπεβοηθείτο από (την ακτινοβολία) του Ηλίου, (διότι) προηγουμένως ήταν μόνο σκοτάδι, μετά δε αυτά (αυτή τη διαδικασία) ξεχώρισε από αυτό.

Δηλαδή η στενή αυτή διάβαση αποτέλεσε τον λώρο για να βγει η ταραγμένη, αδιαμόρφωτη και μη παρατηρούμενη ύλη από τον χώρο της αρχικής αισθητής ανυπαρξίας, στον αισθητό χώρο του παρατηρήσιμου Σύμπαντος. Ακολούθησε η δημιουργία ενός ορίου - το τέκμωρ -, που σύμφωνα με τον φιλόλογο-μελετητή Μ.L. West (Μ. Γουέστ), ήταν ένα κατευθυντήριο σημάδι μέσα στον πόρο ή, σύμφωνα με τον γάλλο ελληνιστή J.Ρ. Vernant (Τ. Βερνάρντ), μέσα στα αστέρια. Δηλαδή όταν η αποίητη και αδιαμόρφωτη ύλη διάβαινε το τέκμωρ, καθίστατο αυτομάτως διαμορφωμένη και αισθητή, εφόσον μπορούσε να δημιουργεί αισθητά αντικείμενα, όπως ο Ήλιος και η Σελήνη. Κατά την άποψη του φιλολόγου G.S. Kirk (Κίρκ) , το τέκμωρ ως όριο, πιθανότατα ταυτίζεται και με την έννοια του απείρου του Αναξίμανδρου, ο οποίος επισκέφθηκε τη Σπάρτη (όπου έζησε ο Αλκμάν) μία γενιά αργότερα. Ο πόρος και το τέκμωρ συνυπήρχαν με το σκότος ως ένα ενιαίο σύνολο διακριτών γεγονότων. Ασφαλώς ολόκληρο το σύστημα «πόρος - τέκμωρ σκότος», βρισκόταν εκτός του αισθητού σύμπαντος. Μετά το όριο (τέκμωρ) δημιουργήθηκαν η ημέρα (πιθανότατα το φωτεινό μέρος του ημερονυκτίου και κατ' επέκτασιν ο Ήλιος), η Σελήνη και το σκότος (πιθανότατα η νύχτα, το μη φωτεινό μέρος σκοτεινό του ημερονυκτίου). Μετά το όριο (τέκμωρ) αρχίζει να υλοποιείται το αισθητό Σύμπαν. Το φως της ημέρας (ακτινοβολίες) δεν ήταν πυκνό, αλλά υπεβοηθείτο από την ακτινοβολία του Ηλίου. Στο σημείο αυτό, επισημαίνουν οι αστροφυσικοί, «είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι ο σχολιαστής δηλώνει πως το φως (οι ακτινοβολίες) της ημέρας υπεβοηθείτο από τον Ήλιο, ο οποίος κατά συνέπεια δεν δημιουργούσε εξ ολοκλήρου. Το γεγονός αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ημέρα, στο σημείο αυτό 35

του σχολίου, πιθανότατα δεν ταυτίζεται με το φωτεινό μέρος του ηλιακού ημερονυκτίου, αλλά με τη σημερινή σύγχρονη και γενικευμένη έννοια της παρουσίας ακτινοβολιών, δηλαδή την έννοια του φωτός». Ο Αλκμάνας λοιπόν δίνει ένα κοσμογονικό μοντέλο, όπου υπάρχουν αξιοσημείωτες ταυτίσεις με σύγχρονες κοσμολογικές υποθέσεις βάσει των οποίων, το παρατηρήσιμο αστρικό Σύμπαν, γεννήθηκε από μια σημειακή ιδιομορφία στο εσωτερικό μιας λευκής οπής που θα μπορούσε να θεωρηθεί μια ανεστραμμένη μελανή οπή. Η έννοια της λευκής οπής προκύπτει από το γεγονός ότι το «τέκμωρ» ως όριο του «πόρου» είναι, κατά τον Αλκμάνα, το σημείο εκδήλωσης αισθητής ύλης εκ του «μη όντος», αλλά και ενέργειας φωτεινής, εφόσον αμέσως μετά από αυτόν γεννήθηκε η ημέρα. (2) III. Αιγυπτιακή κοσμογονία. Στους αρχαίους Αιγυπτίους ο θεός Φθα, που είναι ο πατέρας-δημιουργός, έπλασε το «Κοσμικό Αυγό», το οποίο κλώσησε μία χήνα του Νείλου, και από αυτό γεννήθηκε ο Ήλιος, ο θεός Ρα. Για τους Aιγύπτιους το Aυγό, ήταν το σύμβολο της αθανασίας και της αιωνιότητας, η γενεσιουργός μήτρα. σημείωση 2 . Ομοίως ως άνω.

IV. Ινδική κοσμογονία. Στην Ινδική κοσμογονία το σύμπαν υπήρχε ως μία σκοτεινή μορφή, απαρατήρητο, αδιάγνωστο, βυθισμένο σε βαθύ ύπνο. Ύστερα, η Θεία αυθύπαρξη, ικανή να δημιουργήσει τα πάντα, εμφανίστηκε με ακαταμάχητη δημιουργική δύναμη, διαλύοντας το σκοτάδι. Αυτός, που μπορεί να γίνει αντιληπτός μόνο από το εσωτερικό μάτι, που είναι λεπτός, αδιόρατος και αιώνιος, και που εμπεριέχει όλα τα δημιουργημένα όντα και είναι ασύλληπτος, έλαμψε μέσα στον εαυτό του. Αυτός, επιθυμώντας να παράγει όλα τα όντα από το δικό του σώμα, δημιούργησε πρώτα με τη σκέψη του τα ύδατα, και τοποθέτησε εκεί το σπόρο του. Ο σπόρος έγινε χρυσό αυγό, λαμπρό σαν τον Ήλιο και μέσα στο αυγό, γεννήθηκε ο ίδιος ως Βράχμαν, ο πρόγονος όλου του κόσμου. Από την πρώτη αιτία, την αδιόρατη, την αιώνια, την συνάμα αληθινή και ψεύτικη, προήλθε το ΟΝ, που ονομάζεται στον κόσμο Βραχμάν. Η Θεία αυθύπαρξη κατοίκησε στο αυγό για έναν ολόκληρο χρόνο, και μετά μέσα από τη δική του βούληση, χωρίστηκε σε δύο μισά. Κι από τα δύο αυτά μισά, εκείνος έφτιαξε τον ουρανό και τη γη, μεταξύ των οποίων τη μέση σφαίρα, τα οκτώ σημεία του ορίζοντα και την αιώνια διαμονή των υδάτων. V. Κινέζικη κοσμογονία. Στην αρχαία κινέζικη μυθολογία, στην αρχή δεν υπήρχαν ούτε ο ουρανός ούτε η γη. Υπήρχε μόνο μια ακατάστατη μάζα, το χάος που είχε την μορφή ενός αβγού. Από αυτό το αβγό, γεννήθηκε το πρώτο ον, το Παν Κου. Τα μεγάλα κομμάτια του αβγού έγιναν η δύναμη Γιν, η οποία δημιούργησε την γη. Τα μικρότερα κομμάτια ενώθηκαν και έφτιαξαν την δύναμη Γιανγκ, που δημιούργησε τον ουρανό. Κάθε μέρα ο ουρανός ανέβαινε έξι πόδια πιο

36

ψηλά, απομακρυνόταν από τη γη και γινόταν σκληρός σαν πέτρα. Εκείνη την εποχή, που κράτησε 18000 χρόνια, το πλάσμα Παν Κου, ύψωνε κάθε μέρα ένα πόδι. Στο τέλος κατάφερε να γεμίσει το ουράνιο στερέωμα με το μέγεθός του. Αυτά λέει το βιβλίο Σαν-Βου-Λι-Κι τον 3ο αιώνα μ.Χ. Αργότερα έλεγαν ότι το πλάσμα Παν Κου αυτοθυσιάστηκε και μεταμορφώθηκε. Το σώμα του κομματιάστηκε όπως συμβαίνει στις θυσίες. Από το σώμα του σχηματίστηκαν τα πολλά λευκά όρη της Κίνας. Από τα μάτια του γεννήθηκαν ο Ήλιος και η Σελήνη, από το λίπος του έγιναν τα ποτάμια και οι θάλασσες, ενώ από τις τρίχες του σώματός του φύτρωσαν τα φυτά. Έτσι ο Παν Κου μεταλλάχθηκε μέσα από την ίδια του τη θυσία. VI. Ιαπωνική κοσμογονία. Στον Ιαπωνικό κοσμογονικό μύθο, αρχικά υπήρχε υπήρχε ένα τεράστιο αβγό που έκρυβε μέσα του τις τεράστιες δυνάμεις της δημιουργίας. Μέσα από το αβγό φύτρωσε ένα τεράστιο καλάμι και από αυτό γεννήθηκε ένα θεϊκό πλάσμα. Αυτό το πλάσμα είχε ένα όνομα και συγκέντρωνε όλη τη δύναμη στα χέρια του. Από αυτό το αβγό και το θεϊκό πλάσμα γεννήθηκαν στη συνέχεια οι υπόλοιποι πάρα πολλοί θεοί που ήταν άντρες και γυναίκες. Στον Bουδισμό το κέλυφος του αυγού, συμβολίζει το «το κέλυφος της άγνοιας», το οποίο ο άνθρωπος οφείλει να σπάσει για να ανα-γεννηθεί, να φωτιστεί ώστε να υπερβεί τον χώρο και τον χρόνο. Η Helena Balvatsky αναφέρει ( Μυστική δοξασία Ι, 1) το ξεκίνημα της Κοσμικής Εκδήλωσης, όπως περιγράφεται σε ένα πολύ παλιό Αρχαϊκό Χειρόγραφο: «Στην πρώτη σελίδα διακρίνεται ένας άψογος λευκός δίσκος, πάνω σε ένα θολό μαύρο φόντο. Στην επόμενη σελίδα υπάρχει ο ίδιος δίσκος αλλά με ένα σημείο στοκέντρο του. Ο σπουδαστής γνωρίζει ότι ο πρώτος συμβολίζει τον κόσμο μέσα στην αιωνιότητα, πριν από την αφύπνιση της κοιμισμένης ενέργειας, την εκπόρευση του Λόγου στα μετέπειτα συστήματα. Το σημείο μέσα στο μέχρι τώρα άσπιλο δίσκο – τον χώρο και την αιωνιότητα (σε Πραλάγια) σημειώνει την αρχή της διαφοροποίησης. Είναι το σημείο μέσα στο κοσμικό αυγό, το σπέρμα μέσα στο οποίο θα γίνει το σύμπαν, το ΟΛΟ, ο απεριόριστος, περιοδικός κόσμος. Γιατί αυτό το σπέρμα, περιοδικά και διαδοχικά, είναι λανθάνον και ενεργό. Ο κύκλος είναι η Θεία μονάδα, από την οποία όλα προβάλλουν, και στην οποία όλα επιστρέφουν. Η περιφέρειά του – ένα πολύ περιορισμένο σύμβολο, εξαιτίας του περιορισμού του ανθρώπινου νου – συμβολίζει την αφηρημένη, την πάντα αδιάγνωστη παρουσία και το πεδίο του, την παγκόσμια ψυχή, αν και αυτά τα δύο είναι ένα. Μόνο η επιφάνεια του δίσκου – που είναι λευκή – και το τριγύρω μαύρο φόντο, δείχνουν καθαρά ότι το πεδίο του είναι η μόνη γνώση – θολή και αόριστη αλλά πάντως υπαρκτή – που μπορεί να πετύχει ο άνθρωπος. Σε αυτό το πεδίο αρχίζουν οι μανβανταρικές εκδηλώσεις. Γιατί μέσα σε αυτήν την ψυχή κοιμάται – κατά τη διάρκεια του Πραλάγια – η Θεία σκέψη μέσα στην οποία υπάρχει κρυμμένο το σχέδιο κάθε μελλοντικής

37

κοσμογονίας και Θεογονίας.» Η καταγραφή βέβαια θα μπορούσε να είναι πολύ μεγάλη, καθώς το κοσμικό αυγό και το χάος αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο, σε διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες. Σε επιστημονικό επίπεδο όπως ήδη αναφέρθηκε , πρώτοι οι αρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι έχοντας ως βάση την παρατήρηση τον ορθολογισμό και την εμπειρική απόδειξη, προσπάθησαν να βρουν απαντήσεις στο κοσμολογικό ερώτημα, του πρώτου αιτίου της ζωής. Οι Ίωνες, θεωρούσαν ότι τα στοιχεία από τα οποία συντίθενται τα όντα και στα οποία τελικώς αποσυντίθενται, είναι τα μόνα δομικά στοιχεία και οι μόνες αρχές των πραγμάτων, και ότι η ουσία τους παραμένει αιώνια, παρόλο που αέναα αλλάζει ιδιότητες. Πίστευαν πως τίποτα δεν δημιουργείται, και τίποτε δεν χάνεται, και πως η αρχική αυτή οντότητα διατηρείται απεριόριστα. H συστηματική και πειραματική μελέτη της ύλης ξεκίνησε εκ νέου, μόλις τον 18ο αιώνα, από τους Coulomb (Κουλόμπ) και Lavoisier (Λαβουαζιέ). Η πρώτη προσπάθεια κατάταξης των έως τότε γνώσεων, γίνεται τον 19ο αιώνα από τον Mendeleev (Μεντέλεφ), ο οποίος προβλέπει την ύπαρξη χημικών στοιχείων - αγνώστων την εποχή εκείνη. Σήμερα η επιστημονική παρατήρηση χρησιμοποιώντας ολοένα και ακριβέστερα όργανα, ανακαλύπτει ότι η ύλη είναι συμπυκνωμένη ενέργεια, που γίνεται απτή μόνο μέσω συσσώρευσης αντικειμένων δυνατής αντίληψης, παραμένει όμως ακόμα αδύνατο να προσδιορίσει τις αιτίες και τα πρότυπα των φαινομένων. Όσον αναφορά την Γη και τον ουράνιο θόλο, πρώτος Αρίσταρχος ο Σάμιος (310-230 π.Χ.) υποστήριξε ότι, η Γη δεν ήταν το κέντρο του κόσμου όπως μέχρι τότε πίστευαν, αλλά μια σφαίρα που περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο. Ο Αριστοτέλης, θεώρησε την Γη σφαιρική και την τοποθέτησε στο κέντρο ενός σφαιρικού σύμπαντος όπου το Φεγγάρι, ο Ήλιος και οι πέντε γνωστοί τότε πλανήτες περιφέρονταν γύρω της. Το μοντέλο του Αριστοτέλη αναπτύχθηκε περισσότερο από τον Εύδοξο γύρω στο 370 π.Χ, και καθιερώθηκε από τον Πτολεμαίο γύρω στον δεύτερο μετά Χριστό αιώνα. Ο Kopernikus (Κοπέρνικος) στις αρχές του 16ου αιώνα χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις του Tycho Tyge Brahe (Τύχωνας Μπράχε 1546 – 1601 μ.χ ) και του Galileo (Γαλιλαίου), απέρριψε το Γεωκεντρικό σύστημα του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, και εισήγαγε ένα Ηλιοκεντρικό σύστημα. Ο Giordano Bruno το 1583, επίσης ανέπτυξε την ηλιοκεντρική θεωρία υποστηρίζοντας την κίνηση της Γης, σε αντίθεση με την ακίνητη Γη του γεωκεντρικού συστήματος. Τον 18ο αιώνα, ο αστρονόμος William Herschel (Γουϊλιαμ Χέρσελ), με τις παρατηρήσεις του συνειδητοποίησε πως ο Ήλιος δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος παρά ένα από τα 200 δισεκατομμύρια άστρα τα οποία απαρτίζουν τον γαλαξία μας. VII. «Big Bang», Η θεωρία της μεγάλης έκρηξης.

38

Η επικρατέστερη θεωρία προέλευσης του σύμπαντος, είναι αυτή της μεγάλης έκρηξης «Big Bang». Ο όρος «Big Bang», δόθηκε από τον Βρετανό αστρονόμο Fred Hoyle (Φ Χοιλ, 1915- 2001) στα τέλη της δεκαετίας του 1940, και βασίζεται στο θεωρητικό πλαίσιο της θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας ή Βαρύτητας του Einstein, σύμφωνα με την οποία ο χώρος και ο χρόνος είναι εύπλαστες οντότητες. Στις πολύ μεγάλες κλίμακες, ο χώρος είναι από τη φύση του δυναμικός, διαστέλλεται ή συστέλλεται με τον χρόνο, μεταφέροντας την ύλη μαζί του, όπως μια παλίρροια μεταφέρει διάφορα αντικείμενα. Σύμφωνα με την θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης «Big Bang», πριν από περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια ,το σύμπαν ήταν απλώς ένα απειροελάχιστο υπέρπυκνο και υπέρθερμο σημείο. Την στιγμή της μεγάλης έκρηξης, όταν όλη η ύλη του σύμπαντος ήταν συγκεντρωμένη στο ίδιο σημείο, και η πυκνότητα ήταν άπειρη, όλοι οι νόμοι της φυσικής καταρρέουν για αυτόν τον λόγω οι φυσικοί ονομάζουν την κατάσταση αυτή ως «ανωμαλία» , που σημαίνει πως ότι η κατάσταση του Σύμπαντος μετά την μεγάλη έκρηξη, δεν εξαρτάται από οτιδήποτε συνέβη πριν, διότι οι αιτιοκρατικοί νόμοι που διέπουν το Σύμπαν, καταρρέουν στην μεγάλη έκρηξη. Τα γεγονότα πριν από το Big Bang, απλώς δεν ορίζονται, διότι δεν υπάρχει τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε κάποιος να μετρήσει τι συνέβη σε αυτά. Για αυτόν τον λόγω η θεωρία της σχετικότητας παύει να ισχύει την στιγμή της μεγάλης έκρηξης, φέρνοντας στο προσκήνιο την κβαντομηχανική. Σε ασύλληπτα μικρό χρόνο, άρχισε η λεγόμενη διόγκωση, μια εξάπλωση στον χώρο και στον χρόνο, τόσο γρήγορη που να ξεπερνά την ταχύτητα του φωτός (ταχύτητα φωτός = 300.000.000 μέτρα το δευτερόλεπτο).

Περίπου 380,000 χρόνια μετά την Μεγάλη Έκρηξη, η χαοτική υψηλή κοσμική θερμική ενέργεια άρχισε να ψύχεται, (έπεσε περίπου στους 3000 βαθμούς Kelvin) και να επεκτείνεται μετατρεπόμενη σε ένα μεγάλο χορό σπειροειδών συμπαντικών σχημάτων, όπου η ενέργεια και τα υποατομικά σωματίδια ,χόρευαν και στροβιλίζονταν μεταξύ τους σ' ένα αρχέγονο χορό σμιξίματος και απώθησης (θυμίζοντας χαρακτηριστικά την δράση του έρωτα στην Ησιόδεια κοσμογονία). Χρειάστηκε να περάσουν γύρω στα 1.000.000 χρόνια από τη στιγμή της μεγάλης έκρηξης, για ν’ αρχίσουν να σχηματίζονται στο σύμπαν οι πρώτοι γαλαξίες. Το σύμπαν άρχισε να παίρνει την σημερινή του μορφή, πριν από περίπου 12 δισεκατομμύρια χρόνια. Πριν από περίπου από 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια, ένα άστρο πεθαίνει δημιουργώντας μια τεράστια έκρηξη (σούπερ-νόβα), η οποία συμπιέζει ένα νεφέλωμα μεσοαστρικής ύλης, το οποίο αρχίζει να καταρρέει βαρυτικά σχηματίζοντας στο κέντρο του ένα άστρο και γύρω του 9 πλανήτες. Το άστρο αυτό που είναι ένα από τα 200 δισεκατομμύρια άστρα που απαρτίζουν τον γαλαξία μας, δεν είναι άλλο από τον Ήλιο μας, και ο τρίτος πλανήτης του ηλιακού αυτού συστήματος, η Γη μας. (3) . Για το τι συνέβη πριν την στιγμή της μεγάλης έκρηξης στον «Χρόνο Μηδέν», η φυσική δεν μπορεί να το πει, καθώς η στιγμή της μεγάλης

39

έκρηξης αποτελεί και την μήτρα του χωροχρόνου. Ένα σωρό από ερωτήματα φυσικά εγείρονται με αυτή την θέση, καθώς το κέντρο του «Big Bang», δεν αποτελεί ένα σημείο στο χώρο, αλλά ένα σημείο στο χρόνο! Στο μεγάλο Τίποτα (Big Nothing), δεν υπάρχει κανένας χώρος, καμία ύλη ή ενέργεια. Καθώς όμως πριν από την μεγάλη έκρηξη δεν υπήρχε χώρος, η έκρηξη έγινε στο πουθενά! Επίσης αφού πριν από την έκρηξη δεν υπήρχε χρόνος, η έκρηξη έγινε στο ποτέ! Ο Steven Hawking(Σ. Χώκιγκ), αναφερόμενος σε αυτό πρόβλημα ανέφερε πως στο Big Bang, ο χρόνος «δολοφονήθηκε». Το Σύμπαν μετά την μεγάλη έκρηξη διαστέλλεται συνεχώς ψυχόμενο, γεγονός, που αποδείχτηκε τόσο χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου Humble (Χάμπλ), που αιωρείται αυτή τη στιγμή στο Διάστημα, όσο και σε συνδυασμό με τα επίγεια τηλεσκόπια στη Χαβάη, στην Αυστραλία και στην Χιλή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτά , οι αστρονόμοι ανίχνευσαν τα απομεινάρια 14 υπερκαινοφανών αστέρων που έχουν εκραγεί σε αποστάσεις επτά ως δέκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη (ένα έτος φωτός είναι περίπου δέκα τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Μετρήθηκε η σχετική ταχύτητα, καθώς τα υπολείμματα απομακρύνονται μεταξύ τους, και συγκρίθηκε με το πώς κινούνται άλλοι υπερκαινοφανείς αστέρες πιο κοντά στη Γη. Αυτό μπορεί να δώσει μια ιδέα, για το πώς κινείται γενικά η ύλη, που αποτελεί ολόκληρο τον κόσμο μας. Συνοψίζοντας βαση της θεωρίας της μεγάλης έκρηξης το σύμπαν έφτασε στην ανώτερη κατάσταση τάξης την στιγμή της μεγάλης έκρηξης, τείνοντας προς μία ολοένα αυξανόμενη αταξία, καθώς το διάστημα διαστέλλεται και η ενέργεια διαχέεται. σημείωση 3. Ζωσιμαία Σχολή, Προσεγγίζοντας την Δημιουργία του Σύμπαντος με την Φυσική των Στοιχειωδών Σωματίων.Παναγιώτης Κόκκας.

Στο μέλλον θα επέλθει σύμφωνα με την θεωρία ο «θερμικός θάνατος», όταν όλα θα παγώσουν, οδηγώντας το σύμπαν σε συστολή και την «μεγάλη σύνθλιψη», κατά την οποία τα πάντα θα συνθλιβούν και θα εξαφανιστούν στα βάθη μίας γιγάντιας μαύρης τρύπας. Σύμφωνα με την θεωρία η ύλη διαστέλλεται, όμως στο πού; και πως αλήθεια να μετρήσουμε το άπειρο; Η θεωρία της μεγάλης έκρηξης, έχει βρει υποστηρικτές εν μέρει και ανάμεσα στους θεολόγους, καθώς ταιριάζει στους μύθους δημιουργιών πολλών θρησκειών, συμπεριλαμβανομένου του χριστιανισμού, του Ιουδαϊσμού, και του Ισλάμ. Ο Πάπας Πίος ΧΙΙ, άρχισε να κηρύττει ακόμη και την θεολογία της Μεγάλης Έκρηξης στην δεκαετία του 1950, αν και ωθούσε τους ερευνητές να μην εξετάσουν την ίδια τη Μεγάλη Έκρηξη, γιατί έλεγε ότι η στιγμή της δημιουργίας ήταν «η εργασία του Θεού». VIII. Κυκλικό σύμπαν. Πρόσφατα ο Ινδός δάσκαλος της κβαντομηχανικής Abhay Ashekar (Α. Άσεκαρ), όπως δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό φυσικής «Physical Review Letter», διευθυντής του Ινστιτούτου βαρυτικής φυσικής και γεωμετρίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας, και από τους 40

θεμελιωτές της Κβαντικής βαρύτητας Βρόγχων, ανακοίνωσε πως μέσα από κβαντικά μαθηματικά σε μία προσομοίωση κατάφεραν να έχουν όχι μόνο μία εικόνα του νεογέννητου σύμπαντος, αλλά και της …μητέρας του.!! Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με τα πορίσματα δεν δημιουργήθηκε από μία υπερπεπιεσμένη ενέργεια σε κβαντικό αφρό, αλλά μεταλλάχθηκε από ένα προγενέστερο σύμπαν με κβαντικό άλμα. Το προγενέστερο σύμπαν, με γεωμετρία χώρου όμοια με του δικού μας, είχα ακολουθήσει μία πορεία βαρυτικής συρρίκνωσης. Όταν κάποτε έφτασε σε σημείο ψηλής πυκνότητας- το σημείο Planck, όπως έχει ονομαστεί από τον ιδρυτή της κβαντομηχανικής max Planx , η βαρύτητα μετατράπηκε από ελκτική δύναμη σε απωστική, κάνοντας το καταρρέων σύμπαν να αναπηδήσει. Μέσα από αυτήν την αναπήδηση, άρχισε μία αναγέννηση που οδήγησε στο τωρινό, γνώριμο και διαστελόμενο σύμπαν. Αλλά και η θεωρία των χορδών που πρωτοδιατυπώθηκε το 1974, υποστηρίζει πως η Μεγάλη Έκρηξη δεν ήταν η αρχή του Σύμπαντος και του χρόνου, αλλά απλά το αποτέλεσμα μιας προϋπάρχουσας κατάστασης. Η θεωρία των χορδών υποστηρίζει πως τα στοιχειώδη σωματίδια δεν θεωρούνται σαν σημεία αλλά σαν μονοδιάστατες καμπύλες μηδενικού πάχους ή χορδές. Οι χορδές αυτές δονούνται και ανάλογα με την δόνηση αναπαριστούν και ένα διαφορετικό σωματίδιο. Ένα από τα βασικότερα σημεία της Θεωρίας των Υπερχορδών είναι πως υποστηρίζει ότι οι χορδές δεν υπάρχουν μόνο μέσα στις τέσσερις διαστάσεις του χωρόχρονου αλλά υπάρχουν ταυτόχρονα σε πολλές επιπλέον διαστάσεις. Δηλαδή οι χορδές ταλαντώνονται μέσα στο χώρο των τριών διαστάσεων, μέσα στο χρόνο, αλλά και μέσα σε όλες τις επιπλέον διαστάσεις. Με άλλα λόγια μιλάμε πλέον για Σύμπαν πολλαπλών διαστάσεων! Σύμφωνα με μία άλλη πρόσφατη θεωρία των διάσημων αστροφυσικών Stephen Hawking (Σ. Χώκινγκ), και Thomas Hertog (Τ. Χέρτογκ), το σύμπαν δεν έχει μόνο μια μοναδική αρχή και ιστορία, αλλά ένας πλήθος διαφορετικών αρχών και πλήθος από ιστορίες. Αλλά επειδή οι περισσότερες από αυτές τις άλλες εναλλακτικές ιστορίες, εξαφανίστηκαν πολύ νωρίς μετά από τη Μεγάλη Έκρηξη, αφήσαν πίσω τον Κόσμο που παρατηρούμε σήμερα. Συνεπώς η άθροιση των πιθανών ιστοριών του Σύμπαντος στον χωρόχρονο, είναι ο Κόσμος που παρατηρούμε σήμερα. Όλα αυτά βέβαια είναι θεωρίες, η ιδέα όμως του κυκλικού σύμπαντος υπάρχει από πολύ παλιά. Για παράδειγμα στο κεφάλαιο 175 των κειμένων Αιγυπτιακής σαρκοφάγου του 22 αιώνα π.χ, καταγράφεται μία συζήτηση μεταξύ του Όσιρη (συμβολίζει την δημιουργία της φυσικής μορφής) και του Ατούμ (του θεού της δημιουργίας), ο Ατούμ αναφέρει στον Όσιρη σχετικά με την εκδήλωση της αρχέγονης συνεχούς ροής του σύμπαντος και της ζωής: «θα ζήσεις περισσότερο από εκατομμύρια χρόνια,μία εποχή εκατομμυρίων αλλά στο τέλος θα καταστρέψω όλα όσα δημιούργησα. Η γη θα γίνει πάλι τμήμα του Αρχέγονου ωκεανού, όπως η άβυσσος των υδάτων στην αρχική τους κατάσταση. Τότε θα είμαι αυτό που θα απομείνει, μόνο εγώ

41

και ο Όσιρις, όταν θα έχω πάλι μετατραπεί στο αρχαίο ερπετό, που δεν γνώριζε τον άνθρωπο και δεν έχει δει κανέναν θεό». Αντίστοιχα στο Ινδικό κείμενο Βραχμαβαιβάρτα Πουράνα, σε έναν διάλογο της υπέρτατης σοφίας που έχει ενσαρκωθεί σε ένα αγόρι και του Θεού Ίντρα , το αγόρι τον πληροφορεί πως υπήρξαν και άλλοι Ίντρα πριν από αυτόν: «Πολλοί είναι πράγματι οι Ίντρα που έχω δει, ο κάθε ένας να διαδέχεται τον άλλο, από αιώνα σε αιώνα, καθώς ο μεγάλος τροχός της ύπαρξης γυρνά ασταμάτητα. Κόσμοι δημιουργούνται και διαλύονται, όπως οι σταγόνες του νερού πετάγονται από τα κύματα του ωκεανού και λαμπυρίζουν για μία στιγμή στο φως του ήλιου μόνο και μόνο για να επιστρέψουν σε αυτή την άμορφη μάζα από την οποία προήλθαν .. Ποιος μπορεί αν μετρήσει τους Ίντρα που έχουν κυβερνήσει σε μια σειρά δίχως αρχή και αυτούς που θα κυβερνήσουν αργότερα στο μέλλον;» Αλλά και στις φιλοσοφικές σχολές του Αναξίμανδρου, του Δημόκριτου, του Λεύκιππου, του Ζήνωνα του Κιτιεύς, δίδασκαν πως: «…Yπάρχουν άπειροι κόσμοι με διαφορετικά μεγέθη. Σε μερικούς από αυτούς δεν υπάρχει ούτε ήλιος ούτε Σελήνη, σε άλλους τα δύο αυτά ουράνια αντικείμενα είναι μεγαλύτερα από όσο στον δικό μας κόσμο, και σε άλλους περισσότερα. Τα διαστήματα μεταξύ των κόσμων είναι άνισα, σε μερικά μέρη υπάρχουν περισσότεροι κόσμοι, σε άλλα λιγότεροι, μερικοί αναπτύσσονται, μερικοί είναι στο αποκορύφωμα της ανάπτυξης τους και μερικοί παρακμάζουν. Αλλού οι κόσμοι γίνονται και αλλού αποσυντίθενται. Η καταστροφή τους οφείλεται στην αμοιβαία τους σύγκρουση.»

εν το Παν (ο Ουροβόρος όφις σύμβολο της αιωνιότητας, ο αέναος κύκλος που αναλώνεται και ανανεώνεται…)

42

Στην Μυστική δοξασία (Ι, 16, 43), η H. Blavatsky αναφέρει πως μία από τις θεμελιώδης πρότασεις της Μυστικής Δοξασίας (οι οποίες βασίζονται στα πολύ αρχαία βιβλία του Τζιάν) , αναφέρεται στην περιοδική εμφάνιση και εξαφάνιση του Κόσμου, ως μία ρυθμική παλίρροια και άμπωτη. Η Φύση καταρρέει και εξαφανίζεται από το αντικειμενικό πεδίο, για να αναδυθεί ξανά, ύστερα από μια περίοδο ανάπαυσης από το υποκειμενικό πεδίο και να διαγράψει για άλλη μια φορά την πορεία της. Η εμφάνιση της Ζωής ονομάζεται Μανβαντάρα ή Αφύπνιση, ενώ η απόσυρση και η ανάπαυση της Ζωής λέγεται Πραλάγια ή Ύπνος: «Περιοδικά «ο τόπος παιχνιδιού αναρίθμητων Συμπάντων που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ασταμάτητα» ονομάζονται «τα εκδηλωμένα άστρα» και οι «σπινθήρες της Αιωνιότητας. Η εμφάνιση και η εξαφάνιση των Κόσμων είναι σαν μια ρυθμική παλίρροια και άμπωτη..(..)…Το Σύμπαν είναι ένα μέσα στην άπειρη κοσμική αλυσίδα των Συμπάντων, εκείνων που προηγήθηκαν και εκείνων που θα ακολουθήσουν του δικού μας. ..(..)… Το δικό μας Σύμπαν είναι μόνο ένα μέσα σε έναν άπειρο αριθμό συμπάντων, που όλα τους είναι «Γιοί της Ανάγκης», αφού είναι κρίκοι στη μεγάλη Κοσμική Αλυσίδα του Σύμπαντος και το καθένα έχει μια σχέση αποτελέσματος, όσον αφορά το προηγούμενό του, και είναι μια αιτία για το επόμενό του. ..(..)…«Η εμφάνιση και εξαφάνιση του Σύμπαντος απεικονίζεται σαν μια εκπνοή και εισπνοή της «Μεγάλης Πνοής», η οποία είναι αιώνια και η οποία, σαν Κίνηση, είναι μια από τις τρεις όψεις του Απόλυτου. Ενώ οι άλλες δύο είναι Αφηρημένος Χώρος και Διάρκεια. Όταν η «Μεγάλη Πνοή» προβάλλεται, ονομάζεται Θεία Πνοή και θεωρείται σαν η αναπνοή της Αδιάγνωστης Θεότητας – της Μίας Ύπαρξης – η οποία εκπνέει, κατά κάποιο τρόπο μια Σκέψη που γίνεται ο Κόσμος. Το ίδιο και όταν η Θεία Πνοή εισπνέεται. Το Σύμπαν εξαφανίζεται μέσα στο στήθος της «Μεγάλης Μητέρας», η οποία τότε κοιμάται «τυλιγμένη στα αόρατα πέπλα της». IX. Αιθέρας. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι χρησιμοποίησαν τον όρο «ΑΙΘΗΡ», (Ετυμολογικά η λέξη Αιθήρ, προέρχεται από το ρήμα αίθω που σημαίνει ανάβω, αναφλέγω, φέγγω, φλέγομαι, καίω, ενώ ο Πλάτωνας στον Κρατύλο 440 b,ετυμολογεί την λέξη λέγοντας ότι παράγεται από «αεί θεί» που σημαίνει αυτό που κινείται συνεχώς) , ως το πέμπτο στοιχείο για να περιγράψουν το χώρο που «γέμιζε», το κενό στο διάστημα. Τα υπόλοιπα τέσσερα γνωστά στοιχεία είναι, γη, ύδωρ, αήρ και πυρ, που συμβολίζουν καταστάσεις της ύλης. Γη είναι η στερεή μορφή ύλης, ύδωρ η υγρή, αήρ η αέρια και πυρ μια «λεπτότερη» μορφή ύλης. Στον Τίμαιο (32, 56) ο Πλάτωνας αναφέρει πως τα τέσσερα Στοιχεία είναι εκείνα που συνθέτουν και αποσυνθέτουν τα

43

σύνθετα σώματα, ενώ ο Εμπεδοκλής τα ονόμαζε «ριζώματα», που σημαίνει τις ρίζες ή τη ρίζα των πραγμάτων. Η H. Blavasky στις επιστολές των Μαχάτμας, (σ. 90-2) αναφέρει πως οι αρχαίοι δεν αναφέρονται μόνο στα πέντε γνωστά στοιχεία του αιθέρα, του αέρα, του νερού, της φωτιάς και της γης, αλλά και σε ένα άγνωστο στοιχείο (για τους μυημένους) που είναι η έκτη αρχή του σύμπαντος, και ονομάζεται Πουρούσα Σάκτι, αλλά και ένα έβδομο, το οποίο δεν συζητείται έξω από το ιερό, επειδή τιμωρείται με θάνατο. Τα πέντε γνωστά στοιχεία, είναι οι διαφοροποιημένες όψεις του ενός. Πιο συγκεκριμένα στην Μυστική δοξασία (Ι, 141), αναφέρει πως: «… οι Αρχαίοι κατηγορούνται μόνιμα ότι θεωρούσαν τα Στοιχεία τους απλά και μη-σύνθετα. Πρόκειται και πάλι για μια αδικαιολόγητη δήλωση, αφού σίγουρα οι μυημένοι φιλόσοφοι δύσκολα μπορούν να κατηγορηθούν για κάτι τέτοιο, μιας και είναι αυτοί που επινόησαν αλληγορίες και θρησκευτικούς μύθους εξαρχής. Αν είχαν άγνοια της Ετερογένειας των Στοιχείων τους δεν θα είχαν φτιάξει προσωποποιήσεις του Πυρός, του Αέρα, του Ύδατος, της Γης και του Αιθέρα. Οι Κοσμικοί θεοί και οι θεές τους ποτέ δεν θα είχαν ευλογηθεί με τέτοιους απογόνους, με τόσους γιους και θυγατέρες, στοιχεία γεννημένα από – και μέσα σε – κάθε αντίστοιχο Στοιχείο.» Αναφορές στον Αιθέρα βρίσκουμε σε όλη την αρχαιοελληνική γραμματεία από τον Ησίοδο, τον Αναξαγόρα, τον Πλάτωνα έως τον Αριστοτέλη. Ο Αναξαγόρας (500-428 π.Χ.) θεωρεί ότι ο Αιθήρ είναι ένα από τα δύο μέρη στα οποία χωρίστηκε η αρχική μάζα από την ωθητική δύναμη του Νού, δηλαδή της πνευματικής δύναμης και τον ταυτίζει με το Πύρ. Αντίθετα ο Αριστοτέλης υποστηρίζει, πως κακώς ο Αναξαγόρας ονομάζει Αιθέρα αυτό που είναι Πύρ, και δέχεται ότι ο Αιθήρ είναι το πέμπτο κοσμογονικό στοιχείο, το τελειότερο απ’ όλα τα άλλα, από όπου τα πάντα προήλθαν και όπου όλα θα επιστρέψουν. Ο Αριστοτέλης οδηγήθηκε στην εισαγωγή της έννοια του Αιθέρα , εξαιτίας της αδυναμίας της παρουσίας των αιτιών της κίνησης στον κενό χώρo. Για τον Αριστοτέλη η ύπαρξη του κενού θεωρείται παράλογη, και οδηγείται στο συμπέρασμα πως ο κόσμος πρέπει να είναι ένας πλήρης και πεπερασμένος χώρος. Από την εποχή ήδη του Δημόκριτου και του Λεύκιππου, είχε προκύψει το άτοπο, πως εφόσον το «άτομο» αποτελούσε την βασική μονάδα ύλης, τότε τα διάφορα σώματα του κόσμου, δεν είναι δυνατόν ποτέ να χωριστούν στα άτομα που τα αποτελούν, καθώς τότε στον μεταξύ τους 44

χώρο θα πρέπει να υπάρχει κενό.!! Αφού μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει τίποτα, τότε θα αγγίζουν το ένα το άλλο και στην πραγματικότητα, ποτέ δεν θα έχουν χωρισθεί! Γι΄ αυτό εισήχθη και το πέμπτο ώστε να γεμίζει τον χώρο μεταξύ των ατόμων και να καθιστά εφικτό τον διαχωρισμό τους. O αιθέρας υπήρξε έως πρόσφατα, πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ των επιστημόνων για τον αν υφίσταται ή όχι. Το 1887 οι Albert Michelson (Α. Μίκελσον) και Edward Morley (Ε. Μόρλευ), πραγματοποίησαν ένα πείραμα, στο οποίο αποδείχθηκε πως το φως διαδίδεται πάνω στην κινούμενη γη, προς όλες τις κατευθύνσεις με την ίδια ταχύτητα. Το πείραμά τους απέδειξε μεταξύ των άλλων ότι δεν υπάρχει αιθέρας, ένα υλικό που με τις τότε δοξασίες εισχωρούσε σε όλο το χώρο, ένα βήμα για το κτίσιμο της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας του Einstein, έτσι η ύπαρξη του αιθέρα εγκαταλείφθηκε οριστικά. Εντούτοις όμως, σύγχρονες απόψεις που πηγάζουν από την Κβαντομηχανική, επαναφέρουν στο προσκήνιο την πιθανότητα της ύπαρξης του. Στην Κβαντομηχανική, ο κβαντικός αιθέρας αποτελεί το χωροχρονικό εκείνο συνεχές, στο οποίο απουσιάζουν όλων των ειδών οι φυσικές πηγές των δυναμικών πεδίων, κατά τέτοιο τρόπο ώστε, ο χωροχρόνος μετατρέπεται σε μια θάλασσα από εν δυνάμει σωματιδίων, φορείς των θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων. (βλέπε επίσης πρώτο κεφάλαιο, σελ 24, τομέας μηδενικού σημείου, Zero Point Field). Οι ενδείξεις για την παρουσία του αιθέρα, δηλαδή του κβαντικού κενού, έχουν επιβεβαιωθεί και πειραματικά. (Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε «Η Γένεση του Κόσμου: Η Αρχαία Επιστήμη της Συνεχούς Δημιουργίας», PAUL A. LaVIOLETTE, εκδόσεις Ενάλιος σελ 115 και 458). Πρόσφατα ο φυσικός Glenn Starkman (Γ. Στάρκμαν) του Πανεπιστήμιου του Cleveland στο Οχάιο, μαζί με τους συνάδελφους του Tom Zlosnik (Τ. Ζλόσνικ) και Pedro Ferreira (Π. Φερέιρα) του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, πρότειναν μια νέα θεωρία που θα έφερνε τον αιθέρα πίσω στο προσκήνιο. Σύμφωνα με τα πορίσματα τους , ο αιθέρας αποτελεί ένα πεδίο, κι όχι μια ουσία, κάτι που εισχωρεί στον χωρόχρονο. «Εάν αφαιρέσετε όλα τα άλλα στον κόσμο, ο αιθέρας θα ήταν ακόμα εκεί», λέει ο Zlosnik. Αυτό το πεδίο του αιθέρα δεν έχει να κάνει με το φως, αλλά μάλλον είναι κάτι που ενισχύει τη βαρυτική έλξη των άστρων και των γαλαξιών, που τους κάνει να φαίνονται βαρύτεροι, εξηγεί ο Starkman. X. κοσμική ύλη. Για την δημιουργία του σύμπαντος μπορεί να μην υπάρχουν πειστικές και οριστικές ακόμη απαντήσεις, γνωρίζουμε όμως λίγα περισσότερα για την «κοσμική ύλη». Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της επιστήμης υπολογίζετε ότι το σύμπαν αποτελείται από δύο άγνωστα στοιχεία. Το 23% αποτελείται από την «σκοτεινή ύλη», μία αόρατη πηγή βαρύτητας, και το 73% αποτελείται από την «σκοτεινή ενέργεια», μία αόρατη αντιβαρυτικη δύναμη, που εδώ και επτά δισεκατομμύρια χρόνια κάνει το σύμπαν να διαστέλλεται όλο και πιο γρήγορα. Η ύλη όπως την

45

αντιλαμβανόμαστε και γνωρίζουμε καταλαμβάνει μόνο το 4% (!!!), ολόκληρου του σύμπαντος. Σήμερα γνωρίζουμε πως τα έσχατα δομικά στοιχεία της ύλης, αποτελούνται από τα «κουάρκ», (4 ) τα οποία μέσω της ενέργειας, σχηματίζουν ολοένα και περιπλοκότερες μορφές. Από τα στοιχειώδη σωματίδια, πηγαίνουμε στα άτομα, στα μόρια, στους κρυστάλλους και τα κρυσταλλικά πλέγματα, συνεχίζοντας έτσι στο ανόργανο-ορυκτό κομμάτι του κόσμου και έπειτα στον οργανικό που περιλαμβάνει την φυτική και την ζωική ύπαρξη.

η δομή των σωματιδίων ( 5) Τα «γνωστά μας άτομα», σχηματίζονται από δυο ειδών σωματίδια: το πρωτόνιο, με θετικό ηλεκτρικό φορτίο (ίσο κατ΄ απόλυτη τιμή με αυτό του ηλεκτρονίου), και το νετρόνιο που έχει σχεδόν την ίδια μάζα με το πρωτόνιο αλλά είναι ηλεκτρικά ουδέτερο. Τα πρωτόνια και τα νετρόνια, έχουν εσωτερική δομή αποτελούνται από μικρότερα σωματίδια που ονομάστηκαν κουάρκ (quark). Σημείωση 4, 5. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΥΨΗΛΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ,τα Στοιχειώδη Σωματίδια. Ν.Δ. Τράκας, Αναπλ. Καθηγητής Ε.Μ.Π.

Τα κουάρκ θεωρούνται σήμερα ως «στοιχειώδη σωμάτια», εφόσον αποτελούν τα έσχατα δομικά στοιχεία της ύλης. Ένα στοιχειώδες σωματίδιο, είναι ένα σωματίδιο που δεν έχει εσωτερική δομή, δεν

46

αποτελείται δηλαδή από άλλα σωματίδια. Τα στοιχειώδη σωματίδια αποτελούν τα δομικά υλικά όλων των άλλων σωματιδίων. Σταδιακά οι μορφές γίνονται ολοένα και πιο σύνθετες, στον ανόργανο κόσμο του φυσικού πεδίου, όπου ξεπροβάλει η ζωή, πρώτα το βασίλειο των φυτών και τέλος το βασίλειο των ζώων, με κορωνίδα στον άνθρωπο στον πλανήτη Γη.

Η γένεση του σύμπαντος Το σύμπαν, όμως, δεν αποτελείται μόνο από τα σωματίδια της ύλης, αλλά και από τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις. Όπως φαίνεται, μάλιστα, χωρίς αυτές τις δυνάμεις δεν θα ήταν δυνατό να γίνει οτιδήποτε. Με τα έως σήμερα πορίσματα της φυσικής, υπάρχουν τέσσερις δυνάμεις που επιδρούν στο σύμπαν. • • •

•

Η ισχυρή πυρηνική δύναμη, η οποία κρατάει τα κουάρκ (δηλαδή τα βασικά συστατικά της ύλης) δεμένα μεταξύ τους και δημιουργεί την ενέργεια των άστρων. Η ασθενής, που ευθύνεται για το ότι τα άτομα διασπόνται, εκπέμποντας ταυτόχρονα ραδιενέργεια. Η ηλεκτρομαγνητική δύναμη, που ασκείται ανάμεσα σε σώματα ηλεκτρικά φορτισμένα. Η ηλεκτρομαγνητική δύναμη είναι επίσης γνωστή σ’ όλους μας, γιατί είναι αυτή που δημιουργεί τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα των ραδιοφώνων και της τηλεόρασης από τους σταθμούς εκπομπής στους δέκτες μας. Η βαρύτητα, η οποία είναι μια δύναμη έλξης μεταξύ δύο μαζών που βρίσκονται σε κάποια απόσταση μεταξύ τους.

Στην αντίληψη, που έχουμε σήμερα για το σύμπαν σημαντικότερο ρόλο έχει παίξει η θεωρία της γενικής σχετικότητα του Albert Einstein, σύμφωνα με την οποία, η βαρύτητα δεν είναι στην πραγματικότητα μία 47

δύναμη, αλλά το αποτέλεσμα της παραμόρφωσης των τεσσάρων διαστάσεων του χωροχρόνου. (κάθε κομμάτι ύλης στο σύμπαν άτομο, πλανήτης, άστρο ή γαλαξίας, παραμορφώνει τη δομή του χωροχρόνου. Κάθε υλικό αντικείμενο επηρεάζεται από τις παραμορφώσεις αυτές που εμείς αντιλαμβανόμαστε, ως την επίδραση της θεμελιώδους δύναμης που ονομάζουμε βαρύτητα). Τα τελευταία χρόνια επιστήμονες χρησιμοποιώντας έναν ισχυρό νέο επιταχυντή στον οποίο συγκρούονται δέσμες ατόμων, προσπαθούν να αναπαράγουν σε πειραματικό μοντέλο, τις συνθήκες που υπήρχαν κατά τη γέννηση του σύμπαντος. Για να μιμηθούν τέτοιες ακραίες συνθήκες, οι φυσικοί πρέπει να επαναδημιουργήσουν τις τεράστιες θερμοκρασίες, τις πιέσεις και τις πυκνότητες των πρώτων-πρώτων μικροδευτερολέπτων όταν έγινε το «Big Bang». Στον Σχετικιστικό Επιταχυντή Συγκρουόμενων Βαρέων Ιόντων (RHIC), συγκρούονται δύο ακτίνες πυρήνων χρυσού αντίθετα κινούμενες, οι οποίες ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός. Οι συγκρούσεις μεταξύ αυτών των πυρήνων παράγουν υπερβολικά πυκνές εκρήξεις της ύλης και της ενέργειας, για να προσομοιώσουν τι συνέβη κατά τη διάρκεια των πρώτων-πρώτων μικροδευτερολέπτων της Μεγάλης Έκρηξης. Αυτά τα πειραματικά «μίνι Big Bang», βοηθούν τους φυσικούς να αποκτήσουν μια πιο ξεκάθαρη άποψη για τις πρώτες, στιγμές της δημιουργίας. Το σύμπαν είναι οργανωμένο με δομές, και σε διαφορετικές κλίμακες. Στις μικρότερες κλίμακες βρίσκονται τα αστέρια και τα πλανητικά συστήματα, στις μεγαλύτερες κλίμακες βρίσκονται οι γαλαξίες που αποτελούνται από δισεκατομμύρια αστέρια, αέριο, σκόνη και σκοτεινή ύλη, και σε ακόμα μεγαλύτερες κλίμακες βρίσκονται μεγάλες ομάδες γαλαξιών που ονομάζονται σμήνη γαλαξιών, και αποτελούνται συνήθως από εκατοντάδες έως και χιλιάδες γαλαξίες. 3.5 δισεκατομμύρια από σήμερα εμφανίζονται στην Γη, οι πρώτοι μικροοργανισμοί, τα πρώτα φυτά πριν από 600 εκατομμύρια χρόνια, τα πρώτα ψάρια πριν από 460 εκατομμύρια χρόνια, και πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια τα πρώτα αμφίβια. Οι δεινόσαυροι εμφανίστηκαν πριν από 240 εκατομμύρια χρόνια, τα πρωτεύοντα θηλαστικά εξελίσσονται πριν από 58 εκατομμύρια χρόνια, και τέλος ο άνθρωπος εμφανίστηκε πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια.

48

«Αν οι αισθήσεις μας ήταν αρκετά εκλεπτυσμένες, θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε σε έναν κοιμισμένο βράχο τον χορό του σύμπαντος» Friedrich Wilhelm Nietzsche (NITΣE) ΓΑΙΑ Η γεωλογική ιστορία του πλανήτη. Οι πρώτες «γεωλογικές» αναφορές, κάνουν την εμφάνιση τους με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, και συνεχίζονται με τον Αριστοτέλη, τον Θεόφραστο, και τον Στράβωνα, η συστηματική όμως μελέτη των λειτουργιών της Γης, ξεκίνησαν μόλις τον 19ο αιώνα. Το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα, με την ανάπτυξη της «Θεωρίας της Μετατόπισης των Ηπείρων» του A. Wegener (Α. Βέγκενερ), της «Επέκτασης του Θαλάσσιου Πυθμένα», και της «Θεωρίας των Τεκτονικών Πλακών», που ενοποιεί σε πλανητική κλίμακα όλα τα επιμέρους τοπικά γεωλογικά και γεωφυσικά φαινόμενα , δόθηκαν ικανοποιητικές ερμηνείες για την πετρογένεση, την μεταλλογένεση, την δημιουργία της στεριάς, την ηφαιστειότητα, την σεισμική δραστηριότητα, κ.λπ. Η γεωλογική ιστορία της εξέλιξης του πλανήτη μας, αλλά και η εμφάνιση και η εξέλιξη της ζωής διήρκεσαν δισεκατομμύρια χρόνια. Ο πλανήτης μας γεννήθηκε πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, λίγο μετά το σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος, ενώ η ζωή εξελίσσεται, πάνω σε αυτόν ως τμήμα της λειτουργίας του, για περισσότερο από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. (Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η Ζώη γεννήθηκε λόγω της πτώσης των μετεωριτών, καθώς οι μετεωρίτες μετέφεραν στην γη μαζί τους βακτήρια από το διάστημα). Όταν η γη δημιουργήθηκε ήταν ένας καυτός πλανήτης με ατμόσφαιρα όμοια με εκείνη του ήλιου, αποτελούμενη από υδρογόνο και ήλιο, αέρια που έχει και σήμερα η ατμόσφαιρα του ήλιου μας. Σταδιακά η ατμόσφαιρα αυτή, αντικαταστήθηκε μέσα σε εκατομμύρια χρόνια, με οξυγόνο που προήλθε από τα έγκατα της γης. Η ατμόσφαιρα είχε την χαρακτηριστική οσμή που υπάρχει κοντά σε θερμές πηγές ή ηφαίστεια, και ονομάζεται «αναγωγική». Σταδιακά και ο γήινος φλοιός άρχισε να παχαίνει και να ραγίζει σε πλάκες, που γλιστρούσαν αργά πάνω στην γήινη επιφάνεια, σχηματίζοντας τις μάζες της στεριάς. Kατά την διάρκεια των πρώτων 600 έως 800 εκατομμυρίων ετών της γήινης ύπαρξης, δεν υπήρξε καμία σταθερή ήπειρος. Αν μπορούσαμε να απεικονίσουμε σε εικόνες, την κίνηση του γήινου φλοιού με γρήγορη ταχύτητα , θα παρουσιαζόταν στα μάτια μας ένας πλανήτης, σε διαρκή μεταβολή, όπως ακριβώς συμβαίνει και με οποιοδήποτε ζωντανό οργανισμό. Τα στοιχεία της γεωλογικής εξέλιξης του πλανήτη τα ανακαλύπτουμε από την μελέτη των γεωλογικών πετρωμάτων, και τα απολιθώματα των οργανισμών που βρίσκονται μέσα σ' αυτά. Για τον καθορισμό της ηλικίας των πετρωμάτων, χρησιμοποιείται η μέθοδος της ραδιοχρονολόγησης. (Bertam Boltwood – Μ. Μπόλτγουντ 1905) .

49

γήινες τεκτονικές πλάκες Ο γεωλογικός κύκλος σχηματισμού και μετασχηματισμού των ορυκτών και των πετρωμάτων, αφορά μια αέναη και δυναμική διαδικασία, σε βάθος χρόνου δις εκατομμυρίων ετών, που δύσκολα γίνεται κατανοητή από τον άνθρωπο, ο οποίος έχει διαμορφώσει την αντίληψη της στατικής, ανόργανης, σταθερής γης. Σύμφωνα με τα έως τώρα γεωλογικά και παλαιοντολογικά δεδομένα , η εξελικτική ιστορίας της Γης διαιρέθηκε σε γεωλογικούς αιώνες, περιόδους, υποπεριόδους, εποχές και βαθμίδες. I. Οι Γεωλογικοί αιώνες. Οι Γεωλογικοί αιώνες είναι οι κάτωθι: • Αρχαιοζωικός αιώνας, ήταν η εποχή κατά την οποία τα μικρόβια άκμασαν στους αρχέγονους ωκεανούς, και οι ήπειροι αναπτύχθηκαν από την ηφαιστειακή δραστηριότητα. • Προτεροζωϊκός αιώνας, όταν συνέβησαν μεγάλες αλλαγές στην ατμόσφαιρα. • Παλαιοζωικός Αιώνας, ο οποίος διήρκησε περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια. Τότε δημιουργήθηκε η ασπίδα του όζοντος στην ατμόσφαιρα, εμποδίζοντας την υπεριώδη ακτινοβολία να φτάσει στο έδαφος, και επέτρεψε στη σύνθετη ζωή να αναπτυχθεί στα ρηχά νερά, και αργότερα στη στεριά. Κατά την διάρκεια του Παλαιοζωικού αιώνα έλαβε χώρα μία «έκρηξη ζωής» στον πλανήτη, και σχεδόν όλο το ζωικό βασίλειο εμφανίστηκε μέσα σε μερικά εκατομμύρια χρόνια. Στο τέλος όμως του Παλαιοζωικού, συνέβη η μεγαλύτερη μαζική εξαφάνιση στην ιστορία, όταν εξαφανίστηκε περίπου το 90% όλων των θαλασσίων ζωικών ειδών. • Μεσοζωικός Αιώνας, ήταν η περίοδος εκείνη κατά την οποία η παγκόσμια πανίδα άλλαξε δραστικά από αυτήν του Παλαιοζωικού Αιώνα. Οι δεινόσαυροι, αποτέλεσαν το δημοφιλέστερο ζωικό είδος που εξελίχθηκε αυτή την περίοδο, ενώ την ίδια εποχή έλαβε χώρα μία μεγάλη αλλαγή στο φυτικό βασίλειο.

50

•

Καινοζωικός Αιώνας, (άρχισε πριν 65 εκατομμύρια χρόνια και συνεχίζεται μέχρι σήμερα) κατά τον οποίο σχηματοποιήθηκαν οι ήπειροι στην σημερινή τους μορφή, ενώ ταυτόχρονα υπήρξαν κλιματικές αλλαγές, όταν οι αρχικές τροπικές συνθήκες αντικαταστάθηκαν από ένα πιο ψυχρό και ξηρότερο κλίμα. Η κλιματολογική αυτή αλλαγή επέτρεψε σε ομάδες θηλαστικών να εξελιχθούν. Πολύ πρόσφατα, συγκρινόμενη με την γεωλογική ιστορία της Γης, εμφανίστηκε ο Άνθρωπος. (1).

Τόσο το περιβάλλον όσο και το κλίμα στον πλανήτη όλα αυτά τα εκατομμύρια έτη βρισκόταν σε μία διαρκή αλλαγή, καταστρέφοντας κάποιες μορφές ζωής, και δημιουργώντας ταυτόχρονα νέες. Κατά την διάρκεια της πιο πρόσφατης περιόδου, του Τεταρτογενούς, σημειώθηκαν τέσσερις κύριες παγετώδεις περίοδοι, γνωστοί στον ευρωπαϊκό χώρο από την παλιότερη προς τη νεότερη με τις ονομασίες Günz, Mindel, Riss, Würm (Γκίνζιο, Μινδέλιο, Ρίσσιο και Βούρμιο). Στα μεσοδιαστήματα των παγετωδών περιόδων παρεμβάλλονταν οι αντίστοιχες μεσοπαγετώδεις περίοδοι. Το τελευταίο θερμό διάστημα μεταξύ δύο παγετωδών περιόδων έληξε γύρω στο 70.000 π.Χ.. Η τελευταία Παγετώδης Περίοδος (Würm -Βούρμιο) άρχισε το 70.000 π.Χ. και τελείωσε πριν από το 8000 π.Χ.. Μετά το πρώιμο τμήμα της (Πρώιμο Würm- Βούρμιο , 70.000-30.000 π.Χ.), ακολουθεί ένα βραχύτατο θερμό Μεσοστάδιο (μεταξύ 28.000-26.000 π.Χ.) και έπειτα το νεότερο τμήμα (Όψιμο Würm- Βούρμιο, 26.000-10.000 π.Χ. περίπου). Εξαιτίας της κατακράτησης μεγάλων ποσοτήτων νερού από τους πάγους, κατά τη διάρκεια των παγετωδών περιόδων, όπως θα εξετάσουμε στην συνέχεια της μελέτης μας, η στάθμη των ωκεανών κατέβαινε σημαντικά (10-200 m). Αντίθετα, κατά τη διάρκεια των μεσοπαγετωδών περιόδων, η στάθμη του νερού ανέβαινε. Οι Γεωλογικοί αιώνες. ΠΡΙΝ ΓΑΙΩΛΟΓΙΚΟΙ ΑΙΩΝΕΣ εκατομμύρι ΓΕΓΟΝΟΤΑ α χρόνια ΑΠΟ ΕΩΣ Η Σύγχρονη Εξαφάνιση των ΚΑΙΝΟΖΩΙΚΟΣ 64,5 ΤΩΡΑ ειδών Πριν 65 εκατ. χρόνια η ΜΕΣΟΖΩΙΚΟΣ 245 64,5 Κρητιδική Εξαφάνιση (Δεινόσαυροι κλπ) Πριν 245 εκατομ. χρόνια η ΠΑΛΑΙΟΖΩΙΚΟΣ 544 245 Πέρμιαν Μεγάλη Εξαφάνιση των ειδών ΝΕΟΠΡΩΤΕΡΟΖΩΙΚΟΣ 900 544 ΜΕΣΟΠΡΩΤΕΡΟΖΩΙΚΟΣ 1.600 900 ΠΑΛΑΙΟΠΡΩΤΕΡΟΖΩΙΚ 2500 1.600 ΟΣ ΑΡΧΑΙΟΖΩΙΚΟΣ 3800 2500 ΚΑΤΑΡΧΑΙΟΖΩΙΚΟΣ 4600 3800 51

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1,2. physics4u.gr, Η φυσική στο διαδύκτιο, Η Γεωλογική χρονική κλίμακα.

II. Η σταδιακή διαμόρφωσης της επιφάνειας της Γης. Σύμφωνα με την θεωρία των τεκτονικών πλακών πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία υπερ-ήπειρο, την «Πανγαία» ή «Παγγαία». Η Παγγαία έμεινε ανέπαφη για 250-300 εκατομμύρια χρόνια, για να διαχωριστεί σε μικρότερα ηπειρωτικά τμήματα , καθώς το εξωτερικό τμήμα της στερεάς Γης (η Λιθόσφαιρα) χωρίστηκε σε μικρό αριθμό πλακών, που επέπλεαν και ταξίδευαν στον μανδύα της γης. Ο διαχωρισμός της Παγγαίας έγινε σε τρεις κύριες φάσεις, ξεκινώντας πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια (Ιουράσιος περίοδος). Σχηματική αναπαράσταση της σταδιακής διαμόρφωσης της επιφάνειας της Γης

550 εκ χρόνια πριν

52

400 εκατομμύρια χρόνια πριν

255 εκατομμύρια χρόνια πριν (ΠΑΝΓΑΙΑ)

53

152 εκατομμύρια χρόνια πριν

παρόν (3)

54

Σε 150 εκ χρόνια από σήμερα σημείωση 3. Northern Arizona University, Dr. Ron Blakey, Professor of Geology.

σε 250 εκ χρόνια από σήμερα Ό πλανήτης συνεπώς όπως διαπιστώνουμε και από τις απεικονίσεις, δεν αποτελεί ένα νεκρό βράχο, αλλά μια ζωντανή οντότητα, όπου τα πάντα εξελίσσονται, κινούμενα σε μια αέναη εναλλαγή, πιέζοντας τη βιόσφαιρα να εξελιχθεί σε τελειότερες μορφές ύπαρξης, περισσότερο περίπλοκες, που διαμορφώνουν σταδιακά την ιστορία της ζωής πάνω στον πλανήτη. III. Η θεωρία της Γαίας. Η Γαία, η αρχαιοελληνική θεότητα, που ενσάρκώνε την πηγή κάθε έμβιας ζωής, αποτελεί σύμφωνα με την θεωρία της Γαίας, που αναπτύχθηκε από 55

τον βιολόγο James Lovelock (Τ. Λόβλοκ) την δεκαετία του εβδομήντα, μία νέα επιστημονική άποψη, που θεωρεί την γη στο σύνολό της ως έναν υπέρ οργανισμό.

Γαία Οι οργανισμοί που ζουν στον πλανήτη, ρυθμίζουν την ατμόσφαιρα και το κλίμα σύμφωνα με τις ανάγκες τους για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Σύμφωνα με την θεωρία του James Lovelock, η δράση αυτή δεν γίνεται συνειδητά εκ μέρους των οργανισμών, αλλά η δράση τους κατά την διάρκεια εκατομμυρίων χρόνων, έχει δημιουργήσει ένα είδος σταθεροποιητικού μηχανισμού, που ρυθμίζει τις συνθήκες έτσι, ώστε να είναι ευνοϊκές για τη ζωή. Σήμερα αρκετοί επιστήμονες άρχισαν να βλέπουν τον πλανήτη μας πολύ περισσότερο από έναν «άψυχοανόργανο» μηχανισμό. Ίσως βρισκόμαστε στην αρχή μιας αναθεώρησης της λειτουργίας του πλανήτη και της ζωής, που πηγάζει απ΄ αυτόν, ή καλύτερα του «γεωβιοσυνόλου», όπου οι έννοιες «ανόργανο» «οργανικό», «άψυχο», «έμψυχο», «γη» και «ζωή» θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν, διότι στην φύση ο διαχωρισμός τους χάνει τη σημασία των επιμέρους εννοιών. (4) Οι ανακατατάξεις του πλανήτη, η καταστροφή κάποιων μορφών της ζωής, η εμφάνιση κάποιων άλλων, κ.λ.π , έχουν αποτυπωθεί και δια μέσω των μύθων στους αρχαίους χρόνους. IV. Ο πρώτος μεγάλος σταθμός στην εξέλιξη της ζωής. Σύμφωνα με την βιολογία, πρώτα τα αναγκαία βήματα προς την ζωή είναι: •

Η ύπαρξη μιας αρχέγονης ατμόσφαιρας, και ο σχηματισμός του στρώματος του όζοντος, που άρχισε να σχηματίζεται όταν η ατμόσφαιρα έγινε πλούσια σε οξυγόνο, προστατεύοντας τον πλανήτη από τις επιβλαβείς ηλιακές ακτίνες, ενώ έκανε δυνατή την εμφάνιση της ζωής πάνω στη γήινη επιφάνεια.

56

•

Η συγκέντρωση στους ωκεανούς μιας οργανικής σούπας από απλά μόρια, που ήταν αναγκαία για τη ζωή.

Ο πρώτος μεγάλος σταθμός στην εξέλιξη της ζωής του πλανήτη μας, ήταν πριν από 3.5 - 4 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν τυχαία οργανικά μόρια συγκεντρώθηκαν και δημιούργησαν ένα ζωντανό οργανισμό. Οι πρώτοι οργανισμοί του πλανήτη ήταν απλά κύτταρα, δίχως πυρήνα, και η εξέλιξη τους διήρκησε για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Με την εμφάνιση του πυρήνα, άνοιξε ο δρόμος για την φυλετική αναπαραγωγή, και τη γενετική ποικιλία των οργανισμών. Ο άνθρακας, το άζωτο, το υδρογόνο και το οξυγόνο συνδυαζόμενα κατά ομάδες έως 12 ατόμων(αμινοξέα) έφτιαξαν τις πρωτεΐνες . Άλλα μόρια αποτελούμενα από οξέα και σάκχαρα, έφτιαξαν το RNA και DNA, που αποτελούν το σύστημα αντιγραφής και δημιουργίας της ζωής. σημείωση 4. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΙΧΩΡ - ΓΑΙΑ - ΓΗ, ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΒΙΟΓΕΩΛΟΓΙΑ, Σπύρος Β. Παυλίδης, Καθηγητής Γεωλογίας A.Π.Θ.

Από εδώ ξεκίνησαν τα πρώτα μικρόβια και μέσα από μία συνεχή πορεία αυτο-ανανέωσης και αυτο-υπέρβασης, κάνουν μία πορεία απ' το ελάχιστο «όλον» ενός βακτηριδίου, ως τα πρώτα φυτά, ζώα και το «Πλανητικό όλον». Στο τέλος του προκαμβρίου, είχε συμπληρωθεί βαθμιαία η ατμόσφαιρα με αρκετό οξυγόνο, για να σχηματισθεί η οζονόσφαιρα, που προστάτεψε την ζωή από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία. Οι δύο αυτοί παράγοντες συντέλεσαν έτσι, ώστε να έχουμε μια γρήγορη εξέλιξη, και μια μεγάλη ποικιλία φυτών και ζώων στον πλανήτη, τα τελευταία 600 εκατομμύρια χρόνια. Η περίοδος του καμβρίου και μετά, είναι η πρώτη περίοδος του παλαιοζωικού αιώνα, στην οποία έχουν ανακαλυφθεί απολιθώματα, με τα οποία ασχολείται η παλαιοντολογία. Επειδή για τους ζωικούς οργανισμούς που ζουν σήμερα δεν υπάρχουν πληροφορίες για τις ενδιάμεσες μορφές από τις οποίες πέρασαν, πριν φτάσουν στη σημερινή μορφή τους, ο μόνος τρόπος άντλησης πληροφοριών είναι τα απολιθώματα. Όπως ελέχθη ήδη, η Γη διαιρείται σε διάφορες περιόδους, κάθε μία εκ των οποίων, χαρακτηρίζεται από ευρήματα συγκεκριμένων απολοθιμάτων από τα οποία οι επιστήμονες εξάγουν τα συμπεράσματα τους. Έτσι ο Παλαιοζωικός Αιώνας, η εποχή της «αρχαίας μορφής ζωής», χαρακτηρίζεται από απολιθώματα ασπόνδυλων, των πρωτόγονων τετραπόδων κλπ, ο Μεσοζωικός Αιώνας ή η εποχή της «μέσης ζωής», από τα απολιθώματα των δεινοσαύρων κλπ, ενώ ο Καινοζωικός Αιώνας, ή η εποχή της «πρόσφατης ζωής» από τα θηλαστικά και τα σύγχρονα φυτά και τα ασπόνδυλα. V. Οι σημαντικότεροι σταθμοί της εξέλιξης των ζωντανών οργανισμών. ΓΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ

ΓΑΙΟΛΟΓΙΚΗ

ΓΑΙΟΛΟΓΙΚΗ Εκ.

57

ΑΙΩΝΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΕΠΟΧΗ Ολόκαινο

ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΕΣ

ΚΑΙΝΟΖΩΙΚΟΣ

ΤΡΙΤΟΓΕΝΕΣ

Έτη Πριν 0,01

Πλειστόκαιν 1,6 ο

Πλειόκενο Μειόκενο Ολιγόκαινο Ηώκαινο

6,3 23 36,6 53

Παλαιόκενο 66

ΜΕΣΟΖΩΙΚΟΣ

ΚΡΗΤΙΔΙΚΟ

135

ΙΟΥΡΑΣΙΚΟ

205

ΤΡΙΑΔΙΚΟ

250

ΠΕΡΜΙΟ

290

ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΟΦΟΡΟ

355

ΔΕΒΟΝΙΟ

410

ΠΑΛΑΙΟΖΩΙΚΟΣ

58

Πολλά θηλαστικά πεθαίνουν από τις εναλλασσόμενες παγετώδεις περιόδους. Ενώνεται η Βόρεια με τη Νότια Αμερική. Τα σπονδυλωτά εξελίσσονται ταχύτατα καθώς το περιβάλλον αλλάζει περιοδικά. Εμφανίζεται ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens). Εμφανίζονται τα μεγάλα θηλαστικά. Αναπτύσσονται τα πουλιά και τα θηλαστικά. Τα πρωτεύοντα θηλαστικά εξελίσσονται ενώ εξαπλώνονται και τα λιβάδια. Σχηματίζονται τα Ιμαλάια και το Γκραν Κάνιον. Οι ήπειροι αρχίζουν να παίρνουν το σημερινό τους σχήμα. Εμφανίζονται τα ανθόφυτα και τα πρώτα μικρά χερσαία θηλαστικά. Οι δεινόσαυροι εξαφανίζονται. Σχηματίζονται οι αποθέσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αφθονούν οι δεινόσαυροι. Η Αρχαιοπτέρυγα, το αρχαιότερο γνωστό πτηνό, εξελίσσεται από τα ερπετά. Η Παγγαία διαμελίζεται. Εμφανίζονται τα θηλαστικά. Τα σποριόφυτα επικρατούν. Η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη είναι τροπικές χώρες. Τα κωνοφόρα αντικαθιστούν τις φτέρες. Πολλαπλασιάζονται τα ερπετά. Επεκτείνονται οι έρημοι. Απέραντα ελώδη δάση αναπτύσσονται στις εκβολές των ποταμών. Από τα δάση αυτά σχηματίζονται τα αποθέματα λιθάνθρακα. Τα αμφίβια αφθονούν. Τα πρώτα ερπετά εξελίσσονται από τα αμφίβια. Παγετώδης περίοδος στην Γκοντβάνα. Οι καρχαρίες και πολλά άλλα είδη αφθονούν στις θάλασσες. Τα πρώτα έντομα και αμφίβια, όπως ο Ιχθυόστεγος, κάνουν την εμφάνιση τους. Σχηματίζονται τα πρώτα δάση από σποριόφυτα, όπως οι γιγαντιαίες φτέρες και τα βρύα. Σχηματίζονται οι πρώτοι ψαμμίτες στις έρημους.

Ανάπτυξη των πρώτων απλών φυτών, όπως η Κουκσόνια, κατά μήκος των ακτών ή σε εκβολές ποταμών. Εμφανίζονται τα πρώτα 438 οδοντοφόρα ψάρια. Ψάρια εμφανίζονται επίσης σε λίμνες και ποτάμια. Οι ήπειροι αρχίζουν να μετακινούνται και να πλησιάζουν μεταξύ τους. Εμφανίζονται τα καρκινοειδή μαζί με τα πρώτα ιχθυόμορφα σπονδυλωτά. Κοραλλιογενείς ύφαλοι αρχίζουν να 510 σχηματίζονται στους ωκεανούς, ενώ οι νότιες ήπειροι μετατοπίζονται προς τους Πόλους. Παγετώδης περίοδος στη Σαχάρα. Δεν υπάρχει χερσαία ζωή. Μια ποικιλία φυκών και ασπόνδυλων ευημερεί στους ωκεανούς 570 Εμφανίζονται τα μαλάκια και αρθρωτά oστρακοφόρα ασπόνδυλα, όπως οι τριλοβίτες. Έχουμε τον σχηματισμό της Γης, τα πρώτα ιζηματογενή πετρώματα, αναερόβια βακτήρια και μικροσκοπικά φύκη. Ελάχιστες όμως καταγραφές απολιθωμάτων 4.600 υπάρχουν από την περίοδο αυτή, - 570 αλλά ξέρουμε ότι εμφανίστηκαν τότε οι πρώτοι μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως τα κυανοφύκη. Αργότερα εμφανίστηκαν και πολυκύτταρο, οργανισμοί με μαλακά μέρη, όπως οι μέδουσες και τα σκουλήκια.

ΣΙΛΟΥΡΙΟ

ΟΡΔΟΒΙΣΙΟ

ΚΑΜΒΡΙΟ

ΠΡΟΚΑΜΒΡΙΟ

(5) Σημείωση 5 . physics4u.gr, Η Γεωλογική χρονική κλίμακα

Αν και το αρχείο απολιθωμάτων δείχνει ότι τα πρώτα πολυκύτταρα όντα έζησαν πριν περίπου 640 εκατομμύρια χρόνια, η ποικιλομορφία των ειδών ήταν χαμηλή μέχρι περίπου πριν 530 εκατομμύρια χρόνια. Κατά την κάμβρια περίοδο, υπήρξε μια ξαφνική έκρηξη ζωής η οποία ξεκίνησε κατά πάσα πιθανότητα από τους θαλάσσιους σπόγγους. Οι σπόγγοι έμαθαν πώς να διαφοροποιήσουν τα κύτταρα τους, και στην συνέχεια έμαθαν πώς να παράγουν διαφορετικά είδη κύτταρων, αλλά και με ποιο τρόπο τα κύτταρα αυτά θα συνεργάζονταν μεταξύ τους. Στην συνέχεια εμφανίστηκαν πολλά διαφορετικά θαλάσσια είδη, τα πρώτα μαλακία, αρθρόποδα, εχινόδερμα και σπονδυλωτά. Μετά το κάμβριο, είχαμε 35 βασικά σωματικά σχέδια, βάση των οποίων γεννήθηκαν όλοι οι ζωικοί οργανισμοί. Το εκπληκτικότερο όλων είναι πως ακόμη και σήμερα και μετά από εκατομμύρια χρόνια, όλες οι ζωικές μορφές έχουν τις ρίζες τους σε αυτά τα 35 βασικά σωματικά σχέδια . Η ζωή έκτοτε δεν σταμάτησε να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται, με ένα μυστηριώδη και θαυμαστό τρόπο. Αξιοθαύμαστος είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο η ζωή προσαρμόστηκε σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο

59

περιβάλλον στον πλανήτη. Στη διάρκεια της Δεβονίου περιόδου (πριν από 410-360 εκατομμύρια χρόνια) τα φυτά είχαν μικρό μέγεθος, ενώ προς τα τέλη της εμφανίζονται οι φτέρες, τα πρώτα δέντρα και τα πρώτα δάση. Τα πρώτα ερπετά εξελίσσονται από τα αμφίβια πρίν 355 εκ έτη, τα πρώτα θηλαστικά πρίν από 250 εκ έτη, ενώ η εποχή των δεινοσαύρων άρχισε περίπου πρίν 240 εκ έτη. Με την εξαφάνιση των δεινοσάυρων συμπίπτει και η μαζικότερη εξαφάνιση των ζωικών μορφών στον πλανήτη, λόγω των κλιματολογικών αλλαγών. Έχει υπολογιστεί ότι το 96% όλων των θαλασσίων ειδών χάθηκαν, ενώ στο έδαφος περισσότερο από τα τρία τέταρτα όλων των σπονδυλωτών οικογενειών εξαφανίστηκαν, η ζωή όμως βρήκε νέους τρόπους προσαρμογής για να συνεχιστεί η εξέλιξη. VI. Κατακλυσμικοί μύθοι. Ο μύθος του κατακλυσμού παραδείγματος χάριν, αποτελεί έναν ένα μύθοαρχέτυπο, που περιγράφει ένα πραγματικό γεγονός, και που καταγράφηκε στο συλλογικό ασυνείδητο πολλών αρχαίων λαών, από τους Έλληνες, τους Ινδούς, έως τους Αζτέκους και τους Μάγιας. Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να τονιστεί, πως ενώ για την επιστημονική κοινότητα ο ανθρώπινος πολιτισμός ξεκίνησε πριν από περίπου 7000 χρόνια, μία σειρά από ανεξήγητα ευρήματα , αλλά και αντιφάσεις σε σχέση με το πολιτισμικό επίπεδο των αρχαίων πολιτισμών , δημιουργούν εύλογα ερωτήματα για τα πορίσματα της αρχαιολογίας και της ανθρωπολογίας. Η μεγαλύτερη αντίφαση που προκύπτει είναι, πως συνήθως η τεχνολογική και πολιτισμική εξέλιξη ενός πολιτισμού, βελτιώνεται συν τον χρόνο καθώς η πρόοδος είναι μια σωρευτική διαδικασία. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η Αίγυπτος. Είναι παράδοξο πως ένας τεχνολογικά υψηλός πολιτισμός γεννήθηκε ξαφνικά από το τίποτε, από μία Νεολιθική, πρωτόγονη κοινωνία, και αμέσως μετά την γέννησή του, αφού μεγαλούργησε για 400 χρόνια, άρχισε προοδευτικά να φθίνει, αντί να εξελίσσεται. Τα Τεχνολογικά επιτεύγματα των πέντε πρώτων δυναστειών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Μεγάλη Πυραμίδα, η οποία κατασκευάσθηκε κατά την επίσημη αρχαιολογική άποψη, το 2500 π.χ περίπου. Το μέγεθος της, η τελειότητα της κατασκευής της, αλλά και οι γεωμετρικές, και αστρονομικές γνώσεις, που καταγράφονται σε αυτήν, είναι ασύλληπτες για ένα πολιτισμό που μόλις βγήκε από την λίθινη εποχή. Οι αναλογίες των μέτρων και γωνιών κατασκευής της ( Ύψος: 147 μέτρα , σήμερα είναι 138 μέτρα, Όγκος: 2.600.000 κ.μ, Βάρος ογκολοίθων: 6.000.000 τόνοι), εκφράζουν λόγους του Ιερού αριθμού π (3,14) και τού Χρυσού αριθμού Φ (1,618 ). Στην συνέχεια, και ενώ η λογική υποστηρίζει πως με την συσσώρευση της γνώσης και της εμπειρίας, οι πυραμιδοειδής κατασκευές θα ήταν τελειότερες και πιο πολύπλοκες, αντίθετα οι επόμενες δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να συγκριθούν με αυτή. Αναφορές αρχαίων μελετητών, έρχονται να ενισχύσουν την άποψη για έναν ανεπτυγμένο πολιτισμό, πολύ

60

αρχαιότερο από αυτόν που η επίσημη αρχαιολογική έρευνα έχει αποκαλύψει. Σύμφωνα για παράδειγμα , με αρχαία Αιγυπτιακά κείμενα που μετέφρασε ο Αιγύπτιος ιερέας Μανέθων τον τρίτο αιώνα π.χ, κατ’ εντολή του Πτολεμαίου, οι θνητές δυναστείες που κυβέρνησαν την Αιγυπτιακή αυτοκρατορία , κάλυπταν ένα χρονικό διάστημα 24.927 ετών. Ο Ηρόδοτος επιβεβαιώνει αυτή την αναφορά, καθώς αναφέρει ότι οι 340 γενεές βασιλέων και ιερέων έχουν κυβερνήσει την Αίγυπτο, κατά την διάρκεια των οποίων ο Ήλιος μετακινήθηκε από την συνηθισμένη πορεία του , ανατέλλοντας δύο φορές από όπου σήμερα δύει, και δύοντας δύο φορές από εκεί που ανατέλλει (κάτι που συμβαίνει κάθε 26.000 χρόνια). Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει ότι σύμφωνα με τούς Ιερείς του Άμμωνος, μεταξύ τού πρώτου Θεού-βασιλέως τής Αιγύπτου, του Ηφαίστου και τού Μ. Αλεξάνδρου μεσολάβησαν 48.863 χρόνια. Ορίζει δηλαδή την αρχή του Αιγυπτιακού βασιλείου, στο 49.000 π.Χ.! Ο Πλάτωνας στον Τίμαιο κάνει λόγο για έναν προκατακλυσμιαίο πολιτισμό ηλικίας 9000 χρόνων.

Αιγυπτιακός πολιτσιμός Σε κάθε περίπτωση για να υπάρχει ένα κοινό σημείο αναφοράς, η συνεχεία της έρευνας μας θα βασιστεί σε επιστημονικώς αποδεκτά στοιχεία. Σύμφωνα λοιπόν με όσα γνωρίζουμε σήμερα από την γεωλογία, πριν από 18.000 χιλιάδες χρόνια το Αιγαίο δεν είχε την σημερινή του μορφή. Η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερη (υπολογίζεται σε 121 μέτρα), πολλά από τα νησιά ήταν ενωμένα μεταξύ τους, ενώ τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ήταν ενωμένα με την Μικρά Ασία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το επίπεδο της θάλασσας από το 15.000 π.χ έως το 5.000 π.χ, «ανέβηκε» περίπου 80 μέτρα. Το μεγαλύτερο μέρος της ανόδου συνέβη έως το 9.750 π .χ περίπου, όταν η μεσόγειος ξεχείλισε στην μαύρη θάλασσα η οποία έως τότε ήταν λίμνη. Νοτιότερα στην Μεσοποταμία, και συγκεκριμένα στην περιοχή του Τίγρη και του Ευφράτη η άνοδος της στάθμης των ποταμών, προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στην

61

ενδοχώρα γύρω στο 3.500-2800 π.χ, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τον Νείλο γύρω στο 3.000 π.χ. Αυτή την εποχή οι Σουμέριοι αναπτύσσουν τον πρώτο μεγάλο πολιτισμό της Μεσοποταμίας, ενώ σταδιακά οι Ακκάδες και άλλα σημιτικά φύλλα από το 3.000 έως το 2.500 π.χ εισβάλουν στην χώρα. Ο Σαργών θα κατακτήσει τελικά την Σουμερία και περίπου το 2.125 π.χ, η πόλη της Ουρ (τόπος γέννησης του Αβραάμ) θα ακμάσει. Με βάση τα παραπάνω οι κατακλυσμοί που θα μπορούσαν να έχουν μυθολογικά περιγραφεί, θα έπρεπε να είχαν συμβεί σε κάποιες ή σε όλες από τις παρακάτω περιπτώσεις; 15.000- 10.000 , π.χ άνοδος του επιπέδου της θάλασσα παγκοσμίως. 10.000-9.000, π.χ υπερχείλιση της μεσογείου στην μαύρη θάλασσα. 3.000 –2.500, π.χ έντονες βροχοπτώσεις και υπερχείλιση ποταμών στην Μεσοποταμία. ΠΙΝΑΚΑΣ: Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΓΕΤΩΝΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΟΔΟΣ

15,000 έως 10,000

-80 m έως -30 m

10,000 έως 7,000

-30 m έως -10 m

7,000 έως 5,000

-10 m έως -5 m

62

ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥ

Στον κατακλυσμό που περιγράφεται στο Ασσυριακό έπος του Γκιλκάμες, αναφέρεται ότι οι άνθρωποι πλήθαιναν και γεννοβολούσαν, και οι θεοί με προτροπή του Θεού Ενλίλ, αποφάσισαν να εξαπολύσουν τον κατακλυσμό γιατί οι άνθρωποι ήταν θορυβώδης. Ο Θεός Εά όμως, προειδοποίησε τον Ουτναπιστίμ γιο του Ουμπάρα να φτιάξει ένα πλοίο, και να πάρει σπόρους όλων των ζωντανών πλασμάτων μαζί του. Έξι μερόνυχτα φυσούσαν δυνατοί άνεμοι και θύελλες και πλημμύρες, και την έβδομη η θύελλα κόπασε. Σιγή βασίλευε και όλη η ανθρωπότητα είχε γίνει λάσπη. Το πλοίο προσάραξε στο βουνό Νισίρ, και την έβδομη ημέρα ο Ουτναπιστίμ άφησε ένα περιστέρι ελεύθερο. Το περιστέρι πέταξε μακριά αλλά επειδή δεν βρήκε μέρος να καθίσει ξαναγύρισε. Ύστερα άφησε ένα χελιδόνι, αλλά και αυτό ξαναγύρισε. Άφησε ύστερα ένα κοράκι, το οποίο δεν ξαναγύρισε. Ο Ουτναπιστίμ τότε κατάλαβε ότι ο κατακλυσμός σταμάτησε, και έκανε θυσία για να ευχαριστήσει τους θεούς . Σύμφωνα με τις Βαβυλωνιακές παραδόσεις του έπους του Άτράχαρση (1700 π.χ) , ο Ατράχαρσης οδηγήθηκε από τον Θεό Ενκί, να κατασκευάσει μία κιβωτό για να αποφύγει την οργή του Θεού Ενλίλ, ο οποίος αποφάσισε να τιμωρήσει τους ανθρώπους , λόγω του ότι θορυβούσαν και δεν τον άφηναν να κοιμηθεί.! Έξι μέρες και έξι νύχτες έβρεχε ασταμάτητα. Όταν η βροχή κόπασε ο ο Ατράχαρσης, έστειλε πρώτα ένα περιστέρι, κατόπιν ένα χελιδόνι, και στο τέλος ένα κοράκι, που δεν ξαναγύρισε. Έτσι κατάλαβε ο Ατράχαρσης, ότι μπορούσε να βγει στην στεριά.

63

Ο Αιγυπτιακός μύθος είναι διαφορετικός από αυτόν της Μεσοποταμίας. Σύμφωνα με αυτόν, ο Ρα αποφάσισε ότι οι άνθρωποι είχαν γίνει φιλοπόλεμοι και ασεβείς και σκόπευαν να επαναστατήσουν ενάντια στους θεούς. Έστειλε έτσι τον αδελφό του Άθορ στην γη για να καταστρέψει την ανθρωπότητα. Οι δρόμοι μετατράπηκαν σε ποτάμια αίματος, ο Νείλος ξεχείλισε και έλαβε μέρος η μεγαλύτερη καταστροφή που γνώρισε το ανθρώπινο είδος. Ο Ρα συνειδητοποιώντας την καταστροφή, μετάνιωσε μίας και δεν ήθελε πλέων να αφανίσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, για αυτό και συμβουλεύτηκε τον Θεό της σοφίας Θωθ, ο οποίος μέθυσε τον Άθωρ έτσι ώστε να μην εξαφανιστεί το ανθρώπινο γένος. Όπως είδαμε παραπάνω η υπερχείλιση του Νείλου συνέβη σύμφωνα με τους μελετητές γύρω στο 3.000 π.χ. Στον κατακλυσμό της παλαιάς διαθήκης οι άνθρωποι πλήθαιναν επί της γης. Οι δε υιοί του θεού όταν είδαν ότι οι θυγατέρες των ανθρώπων ήταν όμορφες τις πήραν ως γυναίκες τους, και τεκνοποίησαν μαζί τους. Με την αύξηση των ανθρώπων όμως, αυξανόταν και η κακιά τους, γιαυτό ο θεός αποφάσισε να εξαλείψει τον άνθρωπο από προσώπου γης. Ο Θεός όμως, προειδοποίησε τον Νώε να φτιάξει ξύλινη κιβωτό, όπου θα έπρεπε να μπει ο Νώε με την γυναίκα του, τους υιούς του και τις γυναίκες τους, αλλά και με κάθε ζώο που υπήρχε στην γη. Ο κατακλυσμός διήρκεσε σαράντα ημέρες και νύχτες. Την σαρακοστή πρώτη ο Νώε έστειλε ένα κόρακα να βρει στεριά, αλλά ο κόρακας επέστρεψε. Κατόπιν έστειλε περιστέρι το οποίο και αυτό επέστρεψε, καθώς δεν βρήκε στεριά να κάτσει. Μετά από επτά ημέρες ξανάστειλε την περιστέρα και το απόγευμα η περιστέρα επέστρεψε με κλάδο ελιάς στο στόμα της, και έτσι κατάλαβε ο Νώε ότι έπαυσαν τα ύδατα επί της γης. Στην Ελληνική εκδοχή του μύθου τα πράγματα περιπλέκονται μίας και υπάρχουν μαρτυρίες όχι για έναν αλλά για τρεις κατακλυσμούς. Πιο συγκεκριμένα οι εξής: • • •

Του Ωγύγου του Δευκαλίωνα του Δαρδάνου.

Σύμφωνα με τον Α. Σταγειρήτη, ο Ωγύγος πιστεύεται ότι ήταν ο πρώτος αυτόχθονος βασιλιάς της Αττικής. Οι Αθηναίοι πίστευαν ότι ήταν υιός της Γης και αυτόχθων, ενώ άλλοι πίστευαν ότι ήταν υιός του Ποσειδώνα, επί της βασιλείας του οποίου, έγινε ο πρώτος κατακλυσμός. Λογικά η πρώτη αυτή περιγραφή κατακλυσμού, πρέπει να αναφέρεται στην πρώτη περίπτωση της παγκοσμίου ανόδου των υδάτων, που όπως είδαμε συνέβη γύρω στο 15.000 π.χ-10.000 π.χ . Η δεύτερη ιστορία κατακλυσμού είναι αυτή του Δευκαλίωνα, για την οποία πρέπει να αναφερθεί ότι πολλοί ξένοι μελετητές την τοποθετούν γύρω στο 1.500 π. χ, όπου συνέβη η έκρηξη της Θήρας, με αποτέλεσμα τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσε το Τσουνάμι με την έκρηξη του Ηφαιστείου. Κάτι όμως που δεν μπορεί να ισχύει διότι το Τσουνάμι δεν έχει σχέση με βροχόπτωση, αλλά με ύδατα που παρασύρθηκαν από το τεράστιο ωστικό κύμα, και που είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του λαμπρού Μινωικού πολιτισμού, αλλά και διότι, ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα προηγείται του κατακλυσμού του Δαρδάνου.

64

Ο Αριστοτέλης αναφέρει στα μετεωρολογικά (352 d), ότι ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα έγινε στην περιοχή ανάμεσα στη Δωδώνη και στον Αχελώο, όπου ήταν η αρχαιότατη Ελλάδα, και εκεί κατοικούσαν οι Σελλοί, και αυτοί που ονομάζονταν πρώτα Γραικοί και τώρα Έλληνες. Την ίδια πληροφορία δίνει και το Πάριο Χρονικό, του 3ου π.Χ. αιώνα. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ο Δάρδανος καταγόταν από την Σαμοθράκη η οποία υπέστη καταστροφές από τις πλημμύρες. Κατόπιν τούτου, ο Δαρδάνος πέρασε στην μικρά Ασία όπου και ίδρυσε την πόλη που ονομάστηκε Τροία από τον εγγονό του Τρώα. Oι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει 10 πόλεις την μία χτισμένη πάνω από την άλλη, με την πρώτη και αρχαιότερη να είναι χτισμένη περίπου το 3.000 π.χ. Άρα ο κατακλυσμός του Δαρδάνου πρέπει να συνέβη τότε ακριβώς γύρω στο 3.000 π. Χ, όταν συνέβησαν και οι καταστροφές στην Μεσοποτάμια και Αίγυπτο. Συνεπώς το πιο πιθανό είναι ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνος ως παλαιότερος του Δαρδάνου, να τοποθετείται γύρω στο 9.700 π. Χ, όταν όπως είδαμε παραπάνω, συνέβη η υπερχείλιση της μεσογείου στην μαύρη θάλασσα. Μία ενδιαφέρουσα επίσης πληροφορία που μας δίνει ο Ηρόδοτος είναι, ότι την εποχή του Δευκαλίωνα, στην Θεσσαλία υπήρχε θάλασσα, όπως αποκαλύπτεται και από το όνομα που της δόθηκε.( Θεσσαλία - θέση θάλασσας – αλός στα αρχαία Ελληνικά ). Στον μύθο του Δευκαλίωνα ο κατακλυσμός προκλήθηκε από την οργή του Δία ενάντια στο γιο του Πελασγού Λυκάονα. Αυτό συνέβη διότι όταν κάποτε ο Δίας επισκέφτηκε τους γιους του Λυκάονα, αυτοί θυσίασαν μυστικά τον αδελφό τους Νύκτιμο, και τον κομμάτιασαν για να φτιάξουν μια σούπα, την οποία και πρόσφεραν στο Δία ο οποίος είχε μεταμφιεστεί σε φτωχό ταξιδιώτη. Ο Δίας δεν εξαπατήθηκε και τιμώρησε τους γιους του Λυκάονα, μεταμορφώνοντάς τους σε λύκους, ενώ επανέφερε στη ζωή τον Νύκτιμο. Η οργή του Δία ήταν τέτοια για τον ξεπεσμό των ανθρώπων, που όταν επέστρεψε στον Όλυμπο, αποφάσισε να στείλει έναν κατακλυσμό με σκοπό να αφανίσει το γένος των ανθρώπων. Όμως ο Προμηθέας, που έμαθε τι σχεδίαζε ο Δίας, ειδοποίησε τον γιο του, το βασιλιά της Φθίας Δευκαλίωνα για ότι επρόκειτο να συμβεί. Έτσι ο Δευκαλίωνας κατασκεύασε μία κιβωτό, την οποία γέμισε με διάφορα εφόδια, και επιβιβάστηκε σε αυτήν, μαζί με την γυναίκα του την Πύρρα, κόρη του Επιμηθέα. Όταν ξέσπασε ο κατακλυσμός, ο άνεμος φύσηξε με όλη του την ορμή, ενώ η βροχή έκανε τα ποτάμια και την θάλασσα να υψωθούν, σαρώνοντας όλες τις πόλεις των ανθρώπων. Σε λίγες ημέρες όλη η γη είχε πλημμυρίσει, εκτός από ελάχιστες βουνοκορφές, και όλοι οι άνθρωποι αφανίστηκαν, εκτός από τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, που βρισκόταν στην κιβωτό. Επί εννιά ημέρες η κιβωτός έπλεε πάνω στα νερά, έως ότου προσάραξε στην κορυφή του Παρνασσού. Όταν η βροχή σταμάτησε, ο Δευκαλίωνας έστειλε ένα περιστέρι να δει εάν υπήρχε αρκετή ξηρά, ώστε να βγουν από την κιβωτό. Όταν σιγουρεύτηκε ότι ο κατακλυσμός είχε σταματήσει, αυτός και η γυναίκα του αποβιβάστηκαν στην ξηρά και προσέφεραν θυσία στον

65

Δία. Ο Δίας ευχαριστήθηκε μαζί τους, και έστειλε τον Ερμή να τους διαβεβαιώσει πως οποιαδήποτε επιθυμία τους θα την πραγματοποιούσε. Ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα μόνοι και απελπισμένοι πάνω στην γη, ζήτησαν να μπορέσουν να αναστήσουν το ανθρώπινο γένος, και έτσι ο Δίας έστειλε τη Θέμιδα να τους πει τι έπρεπε να κάνουν. Έπρεπε να πάρουν πέτρες, και να τις πετούν πίσω τους καθώς προχωρούσαν. Οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίωνας γινόταν άντρες, και οι πέτρες που έριχνε η Πύρρα γίνονταν γυναίκες. Έτσι δημιουργήθηκε ξανά το γένος των ανθρώπων (εξού και η λέξη λαός, από το «Λάος» που σημαίνει λίθος). Από τον Δευκαλίωνα και την Πυρρά γεννιούνται τρία παιδιά, πρώτον εκ των οποίων ήταν ο Έλλην, για τον οποίον λένε ότι γεννήθηκε από τον Δία, δεύτερος ο Αμφικτύωνας, ο οποίος βασίλευσε μετά τον Κραναό στην Αττική, και την Πρωτογένεια. Ο Ελλην παντρεύτηκε την Ορσηίδα και έκαναν τρία παιδιά, τον Δώρο, τον Ξούθο και τον Αίολο και μοίρασε την Ελλάδα στα τρία παιδιά του. Αυτός λοιπόν ο Έλλην, από τον εαυτόν του ονόμασε Έλληνες αυτούς που ονομάζονται γραικοί (Γραικός, γιος του Δία και της Πανδώρας), και στα παιδιά του μοίρασε την χωρά. Ο Δώρος πήρε την περιοχή πάνω από την Πελοπόννησο, για αυτό και οι κάτοικοι αυτής της περιοχής ονομάστηκαν Δωριείς. Ο Ξούθος πήρε την Πελοπόννησο, και εκάνε δύο γιούς με την Κρέουσα, κόρη τον Ερεχθέα. Οι γιοί του ήταν ο Αχαιός και ο Ιωνας, από οπου ονομάστηκαν οι Αχαιοί και οι Ιωνες. Ο Αίολος πήρε την Θεσσαλία και οι κάτοικοι αυτής της περιοχής ονομάστηκαν απο αυτόν Αιολείς.

66

«Σε κάθε βήμα μας υπενθυμίζεται ότι ανήκουμε στη φύση, υπάρχουμε διαμέσου αυτής και η υπεροχή μας οφείλεται στο ότι έχουμε το πλεονέκτημα , έναντι όλων των άλλων ζωντανών πλασμάτων, να μαθαίνουμε τους νόμους της φύσης και να τους εφαρμόζουμε σωστά». Friedrich Engels

ΑΝΘΡΩΠΟΣ IV. Μυθολογικές αναφορές Στις περισσότερες αρχαίες μυθολογικές αναφορές, ο άνθρωπος αποτελεί «Θεϊκό» τέκνο της Γης και του Ουρανού. Στους Εβραίους ο Θεός πλάθει τον Αδάμ από το χώμα, στους Ινδούς ο Μανού φτιάχνει τον πρώτο άνθρωπο από πηλό και κλέβει τη φωτιά για να του εμφυσήσει ζωή, στην Αίγυπτο ο Χνούμ πλάθει τους ανθρώπους στον κεραμικό τροχό, στην Βαβυλωνία ο Μαρδούκ και ο Εά αφού ανακάτεψαν χώμα με θεϊκό αίμα, δημιούργησαν τον δικό τους πρώτο άνθρωπο, κ.λ.π. Στην αρχαία Ελληνική μυθολογία συναντάμε πολλές διηγήσεις σχετικά με τον πρώτο άνθρωπο. Σε μία από τις εκδοχές, ο Δίας κατασκεύασε στην γη όλα τα όντα από χώμα και φωτιά, αναθέτοντας στον Προμηθέα, και τον αδελφό του τον Επιμηθέα, να τα κάνουν όμορφα και να μοιράσουν στο καθένα τις ιδιότητες που τους ταιριάζουν. Ο Επιμηθέας, παρακάλεσε τον Δία να κάνει αυτός την μοιρασιά στα όντα, και μετά αυτός να τα επιβλέψει. Ο Επιμηθέας όμως μοίρασε αλόγιστα τις ικανότητες σε όλα τα ζώα, και όταν ήλθε η ώρα του τελευταίου και σπουδαιότερου, του ανθρώπου, τον άφησε γυμνό και απροστάτευτο. Ο Προμηθέας δεν μπορούσε να διορθώσει πλέον τίποτα, το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να κλέψει την φωτιά του Ηφαίστου και τις τέχνες της Αθηνάς, και να τα δώσει στους ανθρώπους, όπως και έγινε. Ο Δίας τιμώρησε σκληρά τον Προμηθέα , για αυτήν του την ενέργεια, διατάσσοντας τον Ήφαιστο, να καρφώσει τον Προμηθέα στον Καύκασο. Ο Δίας όμως έπρεπε να τιμωρήσει και τους θνητούς, που δέχτηκαν το δώρο του Προμηθέα.

67

Προμηθέας Έτσι, ο Δίας διέταξε τον Ήφαιστο να ανακατέψει χώμα και νερό, και να φτιάξει ένα όμορφο κορίτσι. Η Αφροδίτη διατάχθηκε να δώσει στο κορίτσι την ομορφιά, και τον άσβεστο πόθο, ο Ερμής την δολιότητα τα ψέματα και τις κολακείες, και η Αθηνά να το μάθει την ύφανση. Οι Ώρες στεφάνωσαν τα κορίτσι με λουλούδια και οι Χάριτες με χρυσά στολίδια. Ο Ερμής την ονόμασε Πανδώρα, γιατί όλοι οι θεοί του Ολύμπου της έδωσαν δώρα, τα οποία θα ήταν συμφορά για τους θνητούς. Όλα αυτά τα «δώρα» κλείστηκαν σ’ ένα πιθάρι. Τότε ο Ερμής πήρε την Πανδώρα και την πρόσφερε δώρο στον Επιμηθέα, που την δέχτηκε γυναίκα του, παρ όλες τις συμβουλές του αδελφού του Προμηθέα να μην δεχτεί ποτέ δώρο από τον Δία και τους άλλους θεούς, γιατί θα ήταν οπωσδήποτε κακό για τους ανθρώπους. Στην Πανδώρα οι Θεοί είχαν δώσει ένα καλάθι, το οποίο δεν έπρεπε να ανοίξει , αυτή όμως από περιέργεια το άνοιξε, και αμέσως ξεπετάχτηκαν από μέσα όλες οι συμφορές, οι ασθένειες, η θλίψη, ο πόνος, η δυστυχία, ο χωρισμός, ο θάνατος. Στο καλάθι μέσα έμεινε μόνο η ελπίδα, για να αντισταθμίζει στο ανθρώπινο γένος την δυστυχία.

68

Πανδώρα Σε άλλες μυθολογικές αναφορές ο Προμηθέας ενώνεται με την πρώτη γυναίκα την Πανδώρα, που γεννά το Δευκαλίωνα και την Πύρρα και γίνεται ο γενάρχης των Ελλήνων. Στην Χριστιανική εκδοχή προερχόμενη από την παλαιά διαθήκη, ο Θεός δημιουργεί από χώμα τον Αδάμ, τον πρώτο άνθρωπο, στον οποίο εμφύσησε το πνεύμα της ζωής, έτσι ώστε να γίνει ο ο άνθρωπος ζώσα ψυχή, του οποίου ως κατοικία δόθηκε ο παράδεισος. Από το πλευρό του Αδάμ, ο Θεός δημιουργεί την πρώτη γυναίκα, η οποία θα είναι η αιτία της πτώσης του ανθρώπου από τον παράδεισο. V. Οι πρώτες επιστημονικές Ανθρωπολογικές μελέτες . Για την επιστήμη, η ιστορία της καταγωγής και εξέλιξης του ανθρώπινου είδους είναι ένα παζλ, που ανασυντίθεται βάση των ευρημάτων που συνεχώς ανακαλύπτονται από τους ερευνητές ανθρωπολόγους σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Σύμφωνα με τις θέσεις της θεωρίας της εξέλιξης, ο άνθρωπος αποτελεί μέρος του ζωικού βασιλείου, εξελισόμενος από άλλα κατώτερα όντα, που ξεχωρίζει εξαιτίας της ψηλότερης και διαφορετικής ανάπτυξης της ευφυΐας του. Οι πρώτες επιστημονικές μελέτες του Ανθρώπου έγιναν από τον φυσιοδίφη του 18ου αιώνα, Zan Batist Lamark (Ζαν Μπατίστ Λαμάρκ 1744 -1829 μ.χ ).

69

Ο Lamark , επινόησε τον όρο Βιολογία, και υπήρξε ο πρώτος που υποστήριξε πως τα είδη μεταβάλλονται, και πως η ζωή στον πλανήτη μας έχει προέλθει από απλούστερες μορφές που σταδιακά έγιναν περιπλοκότερες, εξαιτίας μιας έμφυτης τάσης των όντων για συνεχή πρόοδο. Κατά τη διάρκεια μεγάλων χρονικών περιόδων, οι πρωτόγονοι οργανισμοί μετατρέπονται σταδιακά, κατά μήκος μιας «νοητής φυσικής κλίμακας », σε πιο εξελιγμένους, με τη βοήθεια μιας εσωτερικής δύναμης, η οποία στοχεύει στη βελτίωσή τους. Ο Zan Batist Lamark (1809 μ.χ) πίστευε πως οι περιβαλλοντικές αλλαγές, δημιουργούν νέες συνήθειες στους οργανισμούς, με αποτέλεσμα αυτοί να χρησιμοποιούν περισσότερο ή λιγότερο κάποια όργανά τους. Σύμφωνα με την αρχή της χρήσης και της αχρησίας, τα όργανα ενός οργανισμού που βοηθούν στην προσαρμογή του στο περιβάλλον, χρησιμοποιούνται από αυτόν περισσότερο, αναπτύσσονται και μεγαλώνουν, ενώ τα όργανα εκείνα που δε συμβάλλουν στην προσαρμογή του περιπίπτουν σε αχρησία, ατροφούν και εξαφανίζονται. Με αυτό τον τρόπο οι οργανισμοί, αποκτούν νέα χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της ζωής τους. O Lamark πίστευε ότι τα επίκτητα αυτά χαρακτηριστικά κληροδοτούνται στη συνέχεια στους απογόνους. Έτσι, με την πάροδο του χρόνου, συσσωρεύονται πολλές αλλαγές οι οποίες οδηγούν στη δημιουργία ενός είδους που είναι διαφορετικό από το αρχικό. Μισό αιώνα αργότερα, ο Charles Darwin (Κάρολος Δαρβίνος 1809 – 1882 μ.χ) επρόκειτο να συνπεριλάβει διάφορες ιδέες του Lamarck, στην θεωρία εξέλιξής του, που παρουσίασε στα έργα του «Η καταγωγή των ειδών» και η «Εμφάνιση του ανθρώπου». Σύμφωνα με την θεωρία του Charles Darwin, ο ανταγωνισμός των οργανισμών, στην προσπάθεια για επιβίωση, οδηγούν στην επικράτηση του ισχυρότερου, έτσι ώστε τα είδη που επιβιώνουν είναι αυτά που προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον τους. Κατά συνέπεια, η φύση αποτελεσματικά επέλεξε τον καταλληλότερο. Σήμερα γνωρίζουμε βάση της ανθρωπολογίας , πως ο άνθρωπος όπως και κάθε άλλος ζωικός οργανισμός, αποτελεί στοιχείο του φυσικού κόσμου από τον όποιο προήλθε συνεπώς κατάγεται από προγενέστερες μορφές που δεν υπάρχουν σήμερα. Σύμφωνα με τα έως τώρα ευρήματα και συμπεράσματα, ο άνθρωπος εξελίχτηκε από άλλα κατώτερα όντα με πλησιέστερο προς αυτόν τον πίθηκο, με τον οποίο μοιραζόμαστε κάποιον κοινό πρόγονο, πριν αποκλίνουν οι εξελικτικές γραμμές τους πριν από εφτά έως δέκα δέκαεκατομμύρια χρόνια. Όπως φαίνεται άνθρωποι και χιμπατζήδες διαχωρίστηκαν από έναν ενιαίο προγονικό πληθυσμό μέσω μιας σύνθετης διαδικασίας, η οποία διήρκησε περίπου 4 εκατομμύρια χρόνια, μετά από πρόσφατες μελέτες σύγκρισης του DNA των δύο αυτών ειδών. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η διάσπαση του ανθρώπου - χιμπατζή πιθανώς κράτησε εκατομμύρια έτη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σε μερικά μέρη της ακολουθίας του DNA, η γενετική διαφορά, μεταξύ των ανθρώπων και των χιμπατζήδων, είναι τόσο μεγάλη που αυτά τα γονίδια πρέπει να έχουν απομονωθεί το ένα από το άλλο, σχεδόν πριν 10 εκατομμύρια χρόνια.

70

Αλλά σε μια άλλη θέση του DNA οι γραμμές του ανθρώπου και του χιμπατζή είναι τόσο κοντά, που αυτοί εμφανίζονται να έχουν ανταλλάξει ακόμα και γενετικό υλικό τουλάχιστον μέχρι 6,3 εκατομμύρια χρόνια πριν. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, ο Δρυοπίθηκος ή ο πίθηκος των δέντρων, που έζησε πριν 25 εκατ. χρόνια, πιθανότατα στην Αφρική κατά τη Μειόκαινο εποχή αποτελεί τον παλαιότερο πρόγονο του ανθρώπου. Μια εξελιγμένη μορφή των Δρυοπιθήκων, ήταν ο Ραμαπίθηκος(Ramapithecus), που είχε κυρίως ανατομικά χαρακτηριστικά πιθήκων, αλλά τα λίγα «ανθρώπινα» χαρακτηριστικά, τον τοποθετούν κατά μια άποψη στη βάση της εξέλιξης ανθρώπων και πιθήκων. Ο Ραμαπίθηκος, είχε μάλλον όρθια ή ημιόρθια στάση, και μέγεθος όσο ένα παιδί 5-6 ετών, και είναι γνωστός από τα απολιθώματα του Μειόκαινου (8-15 εκατ. χρ.) της Ασίας (κυρίως της Ινδίας, αλλά και Αφρικής και νότιας Ευρώπης). Ανήκει στους Σιβαπιθήκους (συνώνυμο των Δρυοπιθήκων της Αφρικής και Ευρώπης). Γενεαλογικό δένδρο του ανθρώπου

71

VI. Το γένος Homo Το σημαντικότερο πρόβλημα που καλούνται να ανακαλύψουν οι ανθρωπολόγοι, είναι για το ποιος ήταν ο ρυθμιστικός εκείνος παράγοντας, που προκάλεσε την ξαφνική εκείνη βιολογική και γενετική επανάσταση, που επηρέασε την εξέλιξη των ανθρώπινων δυνατοτήτων, έτσι ώστε να εξελιχθεί τεχνολογικά , κατασκευάζοντας εργαλεία, όπλα, αλλά και καλλιτεχνικά, ζωγραφίζοντας εικόνες της καθημερινής του ζωής. Με τα έως τώρα στοιχεία, το ανθρώπινο είδος Homo εμφανίστηκε πριν από περίπου 3.000.000 χρόνια. Κύριο χαρακτηριστικό των Homo, υπήρξε η αλματώδη αύξηση του εγκεφάλου τους και η δομή των δοντιών. Έφτιαχνε και χρησιμοποιούσε πέτρινα εργαλεία, γεγονός που αποτέλεσε ένα μεγάλο βήμα από τη ζωώδη προς την ανθρώπινη κατάσταση.

καλλιτεχνική απεικόνιση του homo erectus Η πρώτη μορφή homo, πρέπει να ήταν ήταν ο Αυστραλοπίθηκος (Homo Australopithecus), ο οποίος αποτελεί έναν από τους άμεσους προγόνους του ανθρώπου, με όγκο κρανιακής κοιλότητας 400-550 κυβικά εκατοστά περίπου. Ένα από τα πιο παλιά απολιθώματα αυστραλοπιθήκων είναι ο A. afarensis, ηλικίας 3,5 έως 2,5 εκατομ. ετών. 2.000.000 έως 100.000 χρόνια πριν περίπου από σήμερα (Κατώτερη Παλαιολιθική Εποχή) έζησαν ο Homo habilis, ο Homo erectus και o Homo sapiens praesapiens. Το βάρος του Homo habilis έφτανε τα 45 κιλά περίπου, το ύψος του τα 1,5 μέτρα, ήταν άτριχος και μελαμψός. Οι πρώτοι πραγματικοί άνθρωποι, είναι οι Homo erectus (όρθιοι άνθρωποι) που αποτελούν την πιο εξελιγμένη μορφή ανθρώπου από τον Homo habilis. Ο Homo erectus είχε μεγαλύτερο όγκο εγκεφάλου (περίπου 600 έως 800 κ. εκ ), ισχυρά πίσω δόντια και γνάθους. (1) Σημέιωση 1. physics4u.gr, Η φυσική στο διαδύκτιο, Η διαδικασία του διαχωρισμού ανθρώπου και χιμπατζή κράτησε 4 εκατομμύρια χρόνια Associated Press, 17 Μαίου 2006, απόδοση, physics4u.gr.

Ο Homo erectus χρησιμοποίησε την φωτιά, κατασκεύασε καταφύγια και ενδύματα αλλά και εργαλεία για να κυνηγήσει. Αναπτύχθηκε κυρίως στην 72

Αφρική, ΝΑ Ασία, Ινδονησία (Pithecanthropus), αλλά και στη νότια Ευρώπη. Μεταβατική μορφή από το Homo erectus προς τον Homo Sapiens, αποτελεί ο άνθρωπος των Πετραλώνων Χαλκιδικής (βλέπε σελίδα 72). Η λογική ικανότητα κατασκευής εργαλείων είναι αυτό που διακρίνει πλέον τον άνθρωπο, και που τον ξεχωρίζει από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Η μετάβαση από το Homo erectus στις πρωτόγονες μορφές του Homo sapiens χρονολογούνται πριν από 400. 000 - 130. 000 χρόνια, και έγινε σταδιακά με συνεχή αύξηση του όγκου του εγκεφάλου του. Ένα υποείδος του Homo sapiens θεωρείται ο Homo neantertal (Νεάντερταλ). Ο Άνθρωπος του neantertal ζούσε οργανωμένα έχοντας ως βάση την οικογένεια. Είχε εγκεφαλική χωρητικότητα 1450 έως 1600 κ. εκ, ισχυρές αρθρώσεις και πιο κοντά οστά σε σχέση με τον άνθρωπο. Ήταν κοντός και έντονα τριχωτός, για να αντεπεξέρχεται στο κρύο, καθώς η ύπαρξη του συμπίπτει με την μεγάλη παγετώδη εποχή. Χρησιμοποιούσε προφορικό λόγο, κατασκεύαζε λίθινα εργαλεία και ενδύματα, έκανε χρήση της φωτιάς, και τελούσε διάφορες τελετουργίες. Έθαβε τους νεκρούς τελετουργικά (σε πλάγια στάση με λυγισμένα τα γόνατα). Ίσως συνεπώς για πρώτη φορά υπάρχουν μεταφυσικές ανησυχίες και πίστη στη ύπαρξη μεταθανάτιας ζωής. Ταυτόχρονα ζωγραφίζει , εφόσον έχουν ανακαλυφθεί ζωγραφιές στις σπηλιές και ίσως χρησιμοποιούσε οστέινα μουσικά όργανα.

βραχογραφίες σε σπήλαιο της Γαλλίας 13.000 με 8.000 π.χ. Οι μορφές είναι ζωγραφισμένες σε βράχους ύψους 3 - 4 μέτρων !! Τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν από ώχρα, από ράβδους μαγνησίου και από ράβδους πυροξειδίου του σιδήρου!!.

73

Η «Αφροδίτη» του Willendorf, 28,000 με 25,000 π.χ Οι κατ' εξοχήν άνθρωποι, αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας παγετώδους εποχής (Würm [Βούρμιος], 70.000-10.000 π.χ ). Πριν από περίπου 35.000 έως 40.000 χρόνια εμφανίστηκε ο σύγχρονος

Σύγκριση κρανίων πιθήκου, homo erectus και homo sapiens sapiens. άνθρωπος, ο Homo sapiens sapiens, του οποίου διακρίθηκαν δύο τύποι: ο τύπος Cro-Magnon (δυτική Ευρώπη) με πλατύ πρόσωπο και χαμηλό κρανίο και ο τύπος Bruenn (Κεντρική Ευρώπη) με στενό και μακρύ κρανίο. Απολιθώματα Homo sapiens sapiens, δείχνουν το ίδιο μέγεθος εγκεφάλου με τον σημερινό άνθρωπο. Ήταν ικανός κυνηγός, κατασκεύαζε καλύτερα εργαλεία, και τα εργαλεία του ήταν πιο προηγμένα - αποτέλεσμα της εγκεφαλικής του κατάστασης.

74

Χρονική κατάταξη των νεότερων ανθρωποειδών. Έως πρόσφατα οι ερευνητές πίστευαν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens sapiens) αποτελούσε άμεσο απόγονο του Homo sapiens neanderthalensis, συγκριτικές μελέτες όμως Γερμανών και Αμερικανών επιστημόνων, που εξέτασαν τα DNA των οστών τους, αλλά και προχώρησαν στην κλωνοποίηση του DNA των οστών του Homo neanderthalensis, απέκλεισαν ρητώς τη γενετική συγγένεια των δύο ειδών. Με βάση τα νέα δεδομένα, οι Homo sapiens συνυπήρξαν παράλληλα με πληθυσμούς του Νεάντερταλ και διασταυρωνόταν μαζί για πολλές χιλιάδες χρόνια, οι οποίοι σταδιακά εξαφανίστηκαν. Ο πιο πιθανός λόγος για αυτό είναι, πως έχασε την μάχη του ανταγωνισμού από τον σύγχρονο άνθρωπο., αλλά και για κλιματολογικούς λόγους καθώς οι Nεάντερταλ μπορούσαν να επιβιώσουν μόνον σε ψυχρά κλίματα. (2) Στον Ελληνικό χώρο το παλαιότερο μέχρι στιγμής εύρημα είναι το κρανίο ανθρωποειδούς, προγόνου του ανθρώπου της ομάδας των ραμαπιθήκων, ηλικίας 11 με 9 εκατομμυρίων ετών, το οποίο οι επιστήμονες το ονόμασαν «Ουρανοπίθηκο Μακεδονικό» . Η ανακάλυψη του κρανίου του Αρχανθρώπου των Πετραλώνων και των εργαλείων του, στο σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής, από τον κο Άρη Πουλιανό αποτελούν επίσης μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις που έγιναν στον Ελλαδικό χώρο, και μας έδωσαν πολυτιμότατα στοιχεία για την προέλευση του ανθρώπου τότο στον τοπικό, όσο και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Ο αρχάνθρωπος έχει ύψος 1,5 μέτρο, σκελετό όρθιο, όγκο εγκεφάλου 1220 κ.εκ, και ανήκει σε μεταβατική μορφή Homo erectus, προς τον Homo sapiens neandertalensis που χρονολογήθηκε στο 700.000 π.χ. Στο σπήλαιο βρέθηκαν πολλά οστέινα εργαλεία, καθώς και τα ίχνη ίσως της αρχαιότερης φωτιάς (1.000.000 π.Χ.) που άναψε άνθρωπος στον πλανήτη. Κρανία που ανήκουν στον ίδιο ανθρωπολογικό τύπο, βρέθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1970, και στο σπήλαιο Απήδημα της Μάνης, και χρονολογήθηκαν αρχικά μεταξύ 300.000 και 100.000 πριν από σήμερα. Τα προαναφερθέντα ευρήματα, σε συνδυασμό με τα ανθρωπολογικά κατάλοποιπα από το σπήλαιο Yarimburgaz, κοντά στην Κωνσταντινούπολη (έρευνα 1988-90), πιστοποιούν την κατοίκηση του ελλαδικού-αιγαιακού χώρου, από τη Θράκη και τη Χαλκιδική ως τη νότια Πελοπόννησο, ήδη από την πρωϊμότερη φάση της Παλαιολιθικής. Σημείωση 2. physics4u.gr, Η φυσική στο διαδύκτιο, Το DNA του Νεάντερταλ επιβεβαιώνει ότι ότι δεν ήρθαμε σε επαφή μαζί του.

75

Παλαιολιθικά ευρήματα βρέθηκαν και αλλού, όπως εργαλεία στις όχθες του ποταμού Λούρου, και του ποταμού Πηνειού, που χρονολογούνται μεταξύ 50.000 – 35000 π.Χ. Σημαντικότατο εύρημα είναι και ο περίφημος «πέλεκυς της Σιάτιστας» που ανήκει στο 100000 π.Χ. Στο σπήλαιο Φράγχθι της Αργολίδας έχουν βρεθεί επίσης ανθρώπινα ευρήματα , που ανάγονται περίπου στο 17.000 π.Χ., που ανάγονται στο τέλος την παλαιολιθικής εποχής και συγκεκριμένα στην τελευταία φάση της «Βουρμίας περιόδου» που είναι η τελευταία περίοδος των παγετώνων.

76

«...ως βιοχημικοί, ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερα για το φοβερά πολύπλοκο της ζωής, όπου είναι φανερό ότι η πιθανότητα, να έχει προέλθει από κάποιο τυχαίο γεγονός είναι τόσο ελάχιστη που μπορεί να αγνοηθεί εντελώς. Η ζωή αποκλείεται να προήλθε τυχαία». Sir FRED HOYLE ΑΝΘΡΩΠΟΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ I. Άνθρωπος και ψυχή. Η ύπαρξη του άνθρωπου, συγκρινόμενη με τα πλανητικά χρονικά μεγέθη, είναι απειροελάχιστη, παρόλα αυτά τα επιτεύγματα του ανθρώπου στα λίγα χιλιάδες χρόνια της ύπαρξης του, είναι αξιοθαύμαστα, συμπερασματικά λοιπόν ο άνθρωπος από «νοητικής», πλευράς , αποτελεί την κορωνίδα της δημιουργίας σε πλανητικό επίπεδο, καθώς είναι το μόνο πλάσμα με τέτοιες γνωστικές ικανότητες που του επιτρέπουν να παράγει βελτιώσεις και μεταβολές τόσο πάνω στη φύση, όσο και στον εαυτό του. Το ερώτημα που απασχόλησε, και απασχολεί λοιπόν τον άνθρωπο είναι, εάν είμαστε ένα φυσικό εξελεκτικό πείραμα ελεύθερης επιλογής, με ένα υλικό σώμα που αποτελεί προϊόν διάφορων αυτοσχεδιασμών, με όργανα που άλλαξαν πολλές φορές τη λειτουργία τους, ή η νοητική υπεροχή του ανθρώπινου είδους σε σχέση με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, είναι αποτέλεσμα θεϊκής επιλογής. Στο «sefer ha zohar» (Σεφέρ χαζοχάρ) ή Βιβλίο της Λαμπρότητας που αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό και εκτενές κείμενο της εβραϊκής Καμπάλα, τίθεται το ερώτημα: «Τι είναι ο άνθρωπος; Είναι απλώς δέρμα, σάρκα, οστά και φλέβες; Όχι! Αυτό που συνιστά τον αληθινό άνθρωπο, είναι η ψυχή και εκείνα που αποκαλούνται δέρμα και σάρκα, οστά και φλέβες είναι απλά ένα πέπλο, ένα εξωτερικό κάλυμμα και όχι καθαυτός ο Άνθρωπος. Η αποκάλυψη του ανθρώπου σημαίνει την απέκδυση του από όλα αυτά τα ενδύματα. Ωστόσο, τα οστά, οι τένοντες και τα διάφορα συστατικά του σώματος σχηματίστηκαν σύμφωνα με τα μυστικά της θεϊκής σοφίας, και σύμφωνα με την ουράνια εικόνα. Το δέρμα απεικονίζει τους ουρανούς που είναι άπειροι σε έκταση και καλύπτουν ως ένδυμα όλα τα πράγματα. Τα οστά και οι φλέβες συμβολίζουν τον θεϊκό φορέα, τις εσωτερικές δυνάμεις του ανθρώπου. Όμως αυτά δεν είναι παρά τα εξωτερικά ενδύματα, επειδή στα εσωτερικά μέρη υπάρχει το μυστήριο του Ουράνιου Ανθρώπου», Όπως στο zohar , έτσι και σε όλους τους αρχαίους μύθους και της θρησκείες ο άνθρωπος, θεϊκό τέκνο, συμμετέχει του θείου, δια μέσω της «θέωσης», της υπέρβασης δηλαδή της θνητής και καθορισμένης του φύσης, αλλά και ταυτόχρονα, δια μέσω της πίστης σε μια «άλλη ζωή μετά θάνατον ζωή », εξασφαλίζει την αθανασία.

77

Τελεολογικά ο άνθρωπος, είτε με την μορφή του ήρωα, είτε στην μετά θάνατον ζωή, ενέχει το ενδεχόμενο της μετεξέλιξης του σε μια νέα ανώτερη μορφή ύπαρξης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο στο ερώτημα περί προέλευσης του ανθρώπου ο θάνατος, αποτέλεσε κομβικό σημείο της αναζήτησης. Με βάση αυτό το ερώτημα, εμφανίστηκαν ανά τους αιώνες διάφορες θρησκευτικές εκδοχές, έχοντας στις περισσότερες των περιπτώσεων ως κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα, την πίστη στην αθανασία της ψυχής, και στην συνέχιση της ζωής μετά τον θάνατο. Ανάλογα με την πολιτιστική ιδιαιτερότητα της κάθε εποχής και του κάθε θρησκεύματος, εμφανίστηκαν ποίκιλες εκδοχές σε σχέση με την επουράνια κρίση της ψυχής, και τις συνακόλουθες ανταμοιβές ή τιμωρίες. Ο θάνατος θα σημαίνει τον αποχωρισμό της ψυχής από το σώμα, και έτσι εκλαμβάνεται ως απελευθέρωση του άφθαρτου από το φθαρτό, του αιωνίου από το πρόσκαιρο, του ανωτέρου από το κατώτερο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το «μυστήριο» του ανθρώπου θα μετατεθεί στο μέλλον, εφόσον ο δυϊσμός ύλης-πνεύματος, οδηγεί στην αναγνώριση της αθανασίας της ψυχής. II. Η αθανασίας της ψυχής. Η ιδέα της αθανασίας της ψυχής, και η συμμετοχή του Θείου σε κάθε άνθρωπο αποτέλεσε την βασική αρχή τόσο για την φιλοσοφία, όσο και για την θρησκεία και την μεταφυσική. Αναφερόμενος ακριβώς σε αυτή την αναζήτηση ο Η. Marcuze (Χ. Μαρκούζε), αναφέρει πως η θεολογία και ή φιλοσοφία, συναγωνίζονται μεταξύ τους τιμώντας το θάνατο σαν υπαρξιακή κατηγορία. Διαστρέφοντας ένα βιολογικό γεγονός σε οντολογική ουσία, επιθέτουν υπερβατικές ευλογίες πάνω στην ενοχή της ανθρωπότητας, που βοηθούν να διαιωνίζεται προδίνουν την υπόσχεση της ουτοπίας. Στον Ελληνικό χώρο, πρώτοι οι ορφικοί ανέπτυξαν την θεωρία της μετενσάρκωσης, σύμφωνα με την οποία, η ψυχή μετά τον θάνατο ακολουθεί έναν αέναο κύκλο ενσαρκώσεων έως ότου εξαγνιστεί. III. Ορφικές πινακίδες . Σε Ορφικές πινακίδες που έχουν βρεθεί, γνωρίζουμε κάποιες από τις οδηγίες που δίνονταν στους μύστες για την μεταθανάτια πορεία της ψυχής τους. «... Ευθύς ως η ψυχή σου εγκαταλείψει το φως του ήλιου, βάδιζε προς τα δεξιά, δείχνοντας όμως μεγάλη εγρήγορση. Γιατί στο βασίλειο του Άδη υπάρχει μια πηγή που δίπλα της ορθώνεται ένα λευκό κυπαρίσσι. Καθώς όμως οι ψυχές κατεβαίνουν εκεί, τρέχουν για να πιουν και να δροσιστούν γιατί στον Άδη διψούν πάρα πολύ. Σε προειδοποιώ όμως να μην πιεις από αυτή την πηγή. Γιατί πιο πέρα θα βρεις δροσερό νερό που τρέχει από την πηγή της Μνημοσύνης. Όμως αυτή την πηγή την φυλάνε φρουροί που θα σε ρωτήσουν νοερά βέβαια, γιατί περιπλανιέσαι στα σκοτάδια του διαφθορέα 'Άδη. Θα απαντήσεις: Είμαι τέκνο της γης και του έναστρου ουρανού. Αλλά διψάω πολύ και χάνομαι. Δώστε

78

μου γρήγορα να πιω από το νερό που κυλάει από της Μνημοσύνης την λίμνη. Και αυτοί που βρίσκονται στην υπηρεσία του Κυρίαρχου του κάτω κόσμου θα σε ευσπλαχνιστούν και θα σου δώσουν για να πιεις..». (Πινακίδα Θουρίου) «...Θα βρεις στα αριστερά του οίκου του Άδη, μια πηγή που δίπλα της ορθώνεται ένα λευκό κυπαρίσσι.Σ' αυτή την πηγή καθόλου να μην πλησιάσεις, αλλά θα βρεις μια άλλη στης Μνημοσύνης τη λίμνη από την οποία ρέει δροσερό νερό.Μπροστά της όμως υπάρχουνε Φρουροί. Θα τους πείς: "Είμαι τέκνο της γης και του έναστρου ουρανού. Όμως η καταγωγή μου είναι Θεία. Αυτό το ξέρετε κι' εσείς Όμως τώρα διψάω και χάνομαι. Γι’ αυτό δώστε μου να πιω δροσερό νερό που ρέει από της Μνημοσύνης τη λίμνη". Και από μόνοι τους θα σου δώσουνε να πιεις από τη θεία την κρήνη. Και μετά από αυτό ανάμεσα στους άλλους τους ήρωες θα βασιλεύεις ...» (Πινακίδα από την Πετηλία) Η μετά θάνατον ζωή - που έως τότε δεν υφίστατο στην αρχαιοελληνική σκέψη -, θα αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία, και θα καθορίζει τον βίο του ανθρώπου, εφόσον οι εξαγνισμένοι προορίζονται για μία μακάρια ζωή στα Ηλύσια πεδία, ενώ για τους μιαρούς υπάρχουν τα Τάρταρα ή η επαναγγένηση σε σώματα ζώων. «Εκείνοι δε οι οποίοι είχαν προτιμήσει αδικίας ή βιαιότητας και αρπαγάς, εύλογον είναι να μεταμορφώνωνται εις τα γένη των λύκων, των ιεράκων, των περδικογεράκων....». (Πλάτωνας Φαίδων 82) Αυτή η θεώρηση ενισχύεται φιλοσοφικά με τον Πλάτωνα, για τον οποίο η Ψυχή προϋπάρχει του σώματος, και γνωρίζει την αλήθεια καθώς βρίσκεται στον πραγματικό κόσμο, στον κόσμο δηλαδή τον κόσμο των Ιδεών . Η Ψυχή, είναι ασώματη, άυλη, αθάνατη, και αίτιο της εσωτερικής ουσίας κάθε όντος. Με την είσοδο της στο σώμα, που αποτελεί την φυλακή της ψυχής, η Ψυχή ξεχνά τις Ιδέες, και πλανάται πως τα παράγωγα των αισθήσεων, είναι η αλήθεια. Σκοπός της πλέον, είναι να ξανά-θυμηθεί, τα όντα (τις Ιδέες), με στόχο την ελευθερία της. Πρόκειται δηλαδή για την ανά-μνηση των όντων που αρχικά είχε γνωρίσει, γνωρίζοντας ταυτόχρονα και την μια αλήθεια. Κατά τον Πλάτωνα ο θάνατος, επέρχεται το σώμα με το τέλος, της κίνησης που προσφέρει η Ψυχή. Στον διάλογο του Πλάτωνα Μένων, ο Σωκράτης δηλώνει: «Έχω ακούσει Μένων, λέει, σοφούς άνδρες και γυναίκες να μιλάνε για τα θεία πράγματα. Είναι ιερείς και ιέρειες που ξέρουν για ποια πράγματα μιλάνε. Τα λέει ακόμα και ο Πίνδαρος και πολλοί άλλοι από τους ποιητές που είναι θείοι. Και θα σου τα αποκαλύψω βέβαια, αλλά εσύ θα κρίνεις αν είναι σωστά ή όχι. Λένε λοιπόν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη, η οποία (μπορεί βέβαια να) τελευτά - αυτό

79

δηλαδή που ονομάζουμε θάνατο - αλλά ξαναγεννιέται και ποτέ δε χάνεται. Πρέπει όμως να διαβιώνει κανείς όσο πιο αγνά μπορεί. Και υπάρχει σοβαρός λόγος γι' αυτό. Γιατί όσοι θα αποτίσουν προς την Περσεφόνη τις ποινές του παλαιού της πένθους αυτών τις ψυχές μετά από εννέα χρόνους (κύκλους ύπαρξης), στον πάνω ήλιο ανεβάζει. Και από αυτές (τις εξαγνισμένες ψυχές όταν επανενσαρκωθούν) προέρχονται οι λαμπροί βασιλιάδες και εκείνοι που εξελίσσονται ταχύτατα σε δυνατούς χαρακτήρες και σε μεγάλους σοφούς. Και μετά από αυτό (τον αλτρουιστικό άθλο, μπορεί να) αποκαλούνται αγνοί ήρωες». Αργότερα ο μέγας νεοπλατωνιστής Πλωτίνος, διαχωρίζει την Ψυχή ακόμη περισσότερο, σε «ανθρώπινη» και σε «κοσμική». Αρχικά δημιουργήθηκε η κοσμική Ψυχή, η οποία διαποτίζει τα υλικά πράγματα και τα διαμορφώνει, τα ζωοποιεί. συγχρόνως, ωστόσο, δημιουργούνται και οι ψυχές των ανθρώπων. Ταυτόχρονα για ένα άλλο τμήμα της Ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης ο άνθρωπος αποτελεί μέτρο της αληθείας και της γνώσης, «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», ( Πρωταγόρας 480 – 411 π.Χ.). Η μάχη θα πρέπει να δοθεί στον παρόντα χρόνο, όπως αναφέρει Πίνδαρος: «Ω ,Ψυχή μου μην αναζητάς την αθανασία, αλλά εξάντλησε τα όρια του δυνατού..», Για τον Αριστοτέλη, ψυχή και σώμα είναι δύο εκφάνσεις, δύο ενέργειες της ίδιας ουσίας, θεωρώντας την ψυχή «ως μια εν τω σώματι ενοικούσαν αρχή», ως μια ζωοδότρα δύναμη, η οποία κινεί το σώμα ως όργανο της. Είναι το τελικό αίτιο του σώματος. Το σώμα είναι η ύλη της ψυχής, και η ψυχή η μορφή του σώματος, και δεν διαχωρίζονται, όπως δεν διαχωρίζεται το κερί από το σχήμα του. Η ύπαρξη της Ψυχής, είναι κοινή και απαραίτητη σε όλους οργανισμούς ζωικούς ή φυτικούς , δίχως εξαίρεση. Για τον Επίκουρο, η ψυχή δεν επιβιώνει μετά τον θάνατο, εφόσον διασπάται στα δομικά της στοιχεία (άτομα) στα οποία διασκορπίζονται. Για τον Επίκουρο ο θάνατος είναι ένα τίποτα για τον άνθρωπο, διότι όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «Ο θάνατος δεν έχει να κάνει ούτε με τους ζωντανούς ούτε με τους πεθαμένους... αφού για τους ζωντανούς είναι ανύπαρκτος... κ όταν αυτός έρχεται είμαστε ανύπαρκτοι εμείς».. Σύμφωνα με τον χριστιανισμό, ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ' εικόνα του Θεού, ενώ προς χάριν του ανθρώπου, ο υιός του Θεού ενσαρκώθηκε σε ανθρώπινο σώμα, κατ' αυτόν τον τρόπο, το ανθρώπινο σώμα υπόκειται σ' ένα πρωτοφανές πεπρωμένο, εφ' όσον προορίζεται να αναστηθεί. Ο άνθρώπος σύμφωνα με την χριστιανική κοσμοθέαση είναι εξ ορισμού κτίσμα, αλλά έχει μια ξεχωριστή θέση και αποστολή στην κτίση, εφόσον αποτελεί την η κορωνίδα της, έχοντας ένα διττό χαρακτηριστικό στην

80

φύση του, το πνεύμα και την ύλη. Ο Γρηγόριος, ο Θεολόγος γράφει σχετικά: «Ο αριστοτέχνης Λόγος τού Θεού δημιούργησε μία ζωντανή ύπαρξη σύνθετη από την αόρατη και την ορατή φύση, δηλαδή τον άνθρωπο. Kαι από μεν την ύλη, η οποία προϋπήρχε, πήρε το σώμα, από τον εαυτό του δε έδωσε την πνοή. Kαί κατεσκεύασε έτσι ένα εντελώς διαφορετικό κόσμο, μεγάλη την μικρότητά του, και τον τοποθέτησε επί της γης, σαν άλλον άγγελο, προσκυνητή μικτό, επόπτη της ορατής δημιουργίας, μύστη της αοράτου και εγγιζομένης δια του νου, βασιλέα των επί της γης υλικών δημιουργημάτων, βασιλευόμενων άνωθεν υπό του Θεού, επίγειο και ουράνιο, πρόσκαιρο και αθάνατο, ορατό και δια του νου εγγιζόμενο, ευρισκόμενο στο μέσον του μεγαλείου και της ταπεινότητας, τον ίδιο πνεύμα και σάρκα, πνεύμα δια την χάριν, πού εισέρχεται μέσα του, σάρκα εξ αιτίας της επάρσεως, η οποία έπρεπε να ταπεινωθεί». Ψυχοσωματικό λοιπόν μυστήριο ο άνθρωπος, «επίγειος και ουράνιος», πρόσκαιρος και αθάνατος, με την οντολογική του αναφορά στον τριαδικό Θεό, και με σκοπό στη ζωή του την κορυφή της πνευματικής ζωής, την «θέωση». Σύμφωνα με τον Αγ. Γρηγορίο Νύσσης, ο άνθρωπος συμμετέχει και του νοητού και του αισθητού κόσμου. Έτσι ο άνθρωπος είναι ένας καθρέπτης της όλης κτίσεως, ένας μικρόκοσμος, συνεπώς μπορεί να καταστεί συνδετικός κρίκος μεταξύ κτιστού και άκτιστου. Ο άνθρωπος γίνεται μεσίτης μεταξύ του ουρανού και της γης. Πιο συγκεκριμένα αναφέρει: « Επειδή ο άνθρωπος, αποτελείται από σάρκα και ψυχή, ανήκει τόσον στο Βασίλειο του πνεύματος όσο και στο βασίλειο του σώματος και τα συνδέει και τα δυο σε κόσμο. Όλη η εξέλιξη του ανθρώπου κατευθύνεται από την ψυχή, διανεμημένη απ΄ αρχής σε όλο το σώμα. Η ενέργεια, όμως, της ψυχής εκδιπλώνεται βαθμιαία με την ανάπτυξη του ανθρώπου. Πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ του ιδεώδους ανθρώπου και εκείνου που ζει στον κόσμο. Εκείνος είναι αιώνιος, ο εδώ ατελής και παροδικός. Εκείνος ενιαίος και αδιάκριτος, ο εδώ μεμειγμενος και «κεχυμένος εις αίσθησιν». Για την ορθόδοξη Χριστιανική πίστη βέβαια, η ψυχή του ανθρώπου γεννιέται μαζί με το σώμα, αλλά δεν προυπάρχει, και το σπουδαιότερο δεν αναπαύεται τελικά αν δεν ανακτήσει το σώμα της. Ο Ωριγένης (συμμαθητής του Πλωτίνου) που τοποθέτησε την ταυτότητα του ανθρώπου στην ψυχή του, ώστε να κάνει λόγο για προΰπαρξη των ψυχών προ της υλικής δημιουργίας του κόσμου, καταδικάστηκε από τους Πατέρες και από την Ε' Οικουμενική Σύνοδο ως αιρετικός.

81

IV. H ενότητα της ζωής . Στην σύγχρονη μεταφυσική φιλοσοφία όπως αυτή εκφράζεται από την Θεοσοφία και την H. Blavatsky, η εκδήλωση της ζωής είναι μία πορεία από το πνεύμα προς την ύλη, συνεπώς η εξέλιξη έχοντας ξεκινήσει πρωταρχικά από πάνω προχωρεί προς τα κάτω, αντί για το αντίθετο, όπως διδάσκεται από τη Δαρβινιακή θεωρία. Ο άνθρωπος είναι η μινιατούρα της σύνθεσης και της διαδικασίας του σύμπαντος, καθώς ό,τι υπάρχει στον Μεγάκοσμο υπάρχει και στον Μικρόκοσμο και μελετώντας το ένα, είτε το σύμπαν είτε τον άνθρωπο, με μέτρο την αναλογία, διαπιστώνουμε τις αντιστοιχίες τους και τη σχέση μεταξύ τους. Ο άνθρωπος είναι μια μονάδα με νοημοσύνη και συνειδητότητα που προσπαθεί να κυριαρχεί την ζωώδη φύση της. Είναι ένα ανάτυπο των Συμπαντικών δυνάμεων, με λανθάνουσες πνευματικές και νοητικές δυνατότητες, τις οποίες θα αποληθαργήσει μέσω διαδοχικών επαναγεννήσεων και μυήσεων, και μέσω αναγκαστικής ή εκούσιας μαθητείας, έως ότου κατακτήσει όλα τα στάδια της εξελικτικής κλίμακας. Tο μέλλον του ανθρώπου είναι η πνευματικότητα, που είναι ενότητα και η κατάκτησή αυτής της ενότητας, είναι και ο απώτερος στόχος των απροσδιόριστων περιφορών της ψυχής μέσα στο σύμπαν. H ενότητα της ζωής είναι μια πραγματικότητα που ο άνθρωπος αγνοεί, επειδή, προς το παρόν, δεν μπορεί να τη νιώσει. Προερχόμενη από την αρχαιότητα λοιπόν, μυθολογικές φιλοσοφικές και θεολογικές αναφορές, εμπεριέχουν μια προσταγή για ενεργό επιδίωξη της μετανθρώπινης κατάστασης από τον ίδιο τον άνθρωπο, που αν και κατάγεται από την θνητή σάρκα, μετέχων ο άνθρωπος στο θείο, «θεούμενος», είναι δυνατή αλλά και θεμιτή η ανάβαση από τον κατώτερο, ζωώδη άνθρωπο σε ένα ανώτερο επίπεδο ύπαρξης, όπου μπορούν να υπερβούν τις φυσικές τους δυνατότητες τους, και ίσως να κατακτήσουν την αθανασία. Ήδη από την αρχαιότητα οι αλχημιστές αναζητούσαν την φιλοσοφική λίθο και το ελιξίριο της ζωής, το «αθάνατο νερό», την μαγική εκείνη ουσία, που θα μπορούσε να μετατρέψει όλα τα μέταλλα σε χρυσάφι, αλλά και που θα παρείχε διαρκή νεότητα και αιώνια ζωή.

82

Αλχημιστής στο Μεσαιωνικό εργαστήρι του V. Άνθρωπος και μηχανές. Και ενώ έως τώρα η «τελεολογία» της μετεξέλιξης του σε μια νέα ανώτερη μορφή ύπαρξης, διεκδικήθηκε μέσω της θρησκείας, της φιλοσοφίας, της αλχημείας, και του ιδεαλισμού, στις ημέρες μας το ενδεχόμενο του μετα-ανθρώπου, κατακτά νέους ορίζοντες και προοπτικές. Η τεχνολογία υποκαθιστά την θρησκεία όλο και περισσότερο, καθώς εμφανίζεται αποτελεσματικότερη στην ικανοποίηση των προσδοκιών και συνεπέστερη στις υποσχέσεις της. Δια μέσου της επιστήμης, αναζητούνται υπερανθρώπινες καταστάσεις, όπως η «ένωση» ανθρώπου και μηχανής, δια μέσω εμφυτευμένων μικροτσίπ , τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν σε συνδυασμό με ανθρώπινα νευρικά κύτταρα, αλλά και δια μέσω «προσθετικών» μηχανικών μερών, με σκοπό την δημιουργία Υβριδικών Ανθρώπων ή «Cyborgs». (1) Ο άνθρωπος παγιδευμένος σε έναν περίεργο αγώνα δρόμου με τον ίδιο του τον εαυτό, σε ρόλο δημιουργού κατασκευάζει μηχανές, οι οποίες υποκαθιστούν την ανθρώπινη εργασία. Οι μηχανές θα εξελιχθούν στα ρομπότ, των οποίων η παραγωγή αυξάνει με αριθμητική πρόοδο. Το 1988 υπήρχαν περίπου 280.000 βιομηχανικά ρομπότ στον κόσμο, (τα περισσότερα από αυτά στην Ιαπωνία), ενώ ως το 2028 υπολογίζεται πως θα υπάρχουν περισσότερα ρομπότ απ’ ότι άνθρωποι στον πλανήτη μας. Στην εξέλιξη των ρομπότ κυριαρχεί ήδη ο ανθρωπομορφισμός, και η προσπάθεια απομίμησης των ανθρώπινων κινήσεων, με αποκορύφωμα ακόμα και την απομίμηση των συναισθημάτων και των εκφράσεων του ανθρώπινου προσώπου.

83

Οι ρομποτικές μηχανές σε ένα τέτοιο σενάριο θα αποκτήσουν την δική τους πνευματικότητα, ανταγωνιζόμενες τον κατασκευαστή τους. Σύμφωνα με τον γνωστό συγγραφέα A. Clark (Άρθουρ Κλαρκ), μετά το 2020, όταν κατασκευαστεί η πρώτη Τεχνητή Νοημοσύνη, θα υπάρχουν δύο ευφυή είδη στον πλανήτη μας: ένα βιολογικό, που θα εξελίσσεται αργά κι ένα τεχνολογικό, που θα εξελίσσεται με γεωμετρική πρόοδο. Όπως πιστεύει το χάσμα ανάμεσα στα δύο ευφυή είδη δεν θ’ αργήσει να φανεί, καθώς όπως είναι γνωστό, τα βιολογικά είδη δεν επιβιώνουν σχεδόν ποτέ όταν συναντώνται με ανώτερους ανταγωνιστές. Το επόμενο στάδιο με την βοήθεια της βιοτεχνολογίας, της νανοτεχνολογίας, και της νανο-ρομποτικής, θα είναι το πάντρεμα του ανθρώπινου σώματος και των μηχανών, όταν στο σώμα μας θα εμφυτευτούν συσκευές που θα είναι υπεύθυνες για την συντήρηση και επιδιόρθωση σε μοριακό επίπεδο των διαφόρων βιολογικών και βιοχημικών διεργασιών, του σώματος. Αυτή θα είναι η αυγή της νέας φυλής των cyborgs, ένα είδος που θα μπορεί να παρεμβαίνει στην ίδια του τη φύση με ποικίλους τρόπους. Εάν στο μέλλον άνθρωπος και μηχανή ενωθούν με σκοπό την δημιουργία «Υβριδικών Ανθρώπων» ή «Cyborgs», θα είναι η στιγμή κατά την οποία η ανθρώπινη συνείδηση θα κληθεί να συνυπάρξει με την ύλη σε ένα άλλο επίπεδο, όχι πια με το σώμα που αποτελούσε για πολλούς από τους αρχαίους φιλόσοφους την φυλακή της ψυχής, αλλά με ένα νέο «ελιτίστικο», τροποποιημένο τόσο γονιδιακά όσο βιονικά εξελιγμένο σώμα, που θα προσφέρει υπερ-ανθρώπινες δυνατότητες. Θα είναι η στιγμή που ο «homo economicus», θα δώσει την θέση του στον «homo electronicus». Αυτή αντιπροσωπεύει μία νέα προμηθεική επανάσταση, καθώς για πρώτη φορά το ανώτερο τμήμα του ανθρώπου, το πνεύμα, η συνείδηση, το εγώ, ο εαυτός, η ψυχή όπως ο μετα- ανθρώπινος μύθος έως τώρα είχε θεωρήσει, λαμβάνει πλέον ουσία υλιστική -τεχνολογική, και όχι μεταφυσική, μεταλλάσσοντας την υπόσταση, και το μέλλον του ανθρώπου. σημείωση 1. meta.gr, Ο νέος μύθο για τον μεταναθρώπο, του Σπύρου Μάνδρου

Ο Bill Joy (Μ. Τζόι) , πρώην διευθυντικό στέλεχος στην μεγάλη αμερικανική εταιρεία υπολογιστών Sun Microsystems, διατύπωσε σε συνέντευξη του, τις ανησυχίες του για το μέλλον και τη ζοφερή προοπτική μας αν δεν ελέγξουμε το πού μας οδηγεί η βιοτεχνολογία και η νανοτεχνολογία. Σύμφωνα με τον Joy, γύρω στο 2030 θα είναι εφικτή η ένωση του τεχνικού και του βιολογικού κόσμου, με υπολογιστές να διασυνδέονται και να ανταλλάσσουν δεδομένα και σκέψεις- με τον ανθρώπινο εγκέφαλο, κάτι που θα αποτελέσει, την αρχή της «μαύρης τρύπας» του ανθρώπινου είδους. Ο ρομποτιστής Hans Moravec (Χ. Μόραβεκ) ,στο βιβλίο του Mind Children (Παιδιά του Νου), περιγράφει τις πετά φάσεις τις οποίες ονομάζει «Μεταβίβαση Moravec», που κατά την γνώμη του απαιτούνται, για το ανέβασμα (upload) της ανθρώπινης συνείδησης στον υπολογιστή:

84

1. Ένα νανο-ρομπότ σε μέγεθος νευρώνα, τοποθετείται σε κάποιο νευρώνα του εγκεφάλου και τον σκανάρει στη μνήμη του. 2. Ένας εξωτερικός υπολογιστής που βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το νανο-ρομπότ, αρχίζει να προσομοιώνει το νευρώνα. 3. Το ρομπότ είναι σε αναμονή , έως ότου η προσομοίωση του νευρώνα στον υπολογιστή ολοκληρωθεί με επιτυχία. 4. Το ρομπότ αντικαθιστά το νευρώνα με τον εαυτό του, και αρχίζει να στέλνει τα εισερχόμενα σήματα στον υπολογιστή, ενώ αναμεταδίδει στους επόμενους νευρώνες τα εξερχόμενα σήματα από την προσομοίωση του νευρώνα μέσα στον υπολογιστή. Η διαδικασία αυτή δεν έχει την παραμικρή επίπτωση στη ροή των πληροφοριών στον εγκέφαλο, αν και η επεξεργασία των σημάτων του συγκεκριμένου νευρώνα γίνεται εξ ολοκλήρου στον υπολογιστή. 5. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται από νευρώνα σε νευρώνα έως ότου ολόκληρος ο εγκέφαλος αποτελείται πλέον από ρομποτικούς νευρώνες. Εντούτοις, οι σύνδεσμοι μεταξύ των ρομποτικών νευρώνων συνεχίζουν να παραμένουν υλικές. Τα ρομπότ αναφέρουν την λήψη χημικών σημάτων σε τεχνητούς δενδρίτες και εκπέμπουν νευρομεταδότες από τα άκρα τεχνητών αξόνων. Στην επόμενη φάση, αντικαθιστούμε τις υλικές αυτές συνάψεις με λογισμικούς (software) συνδέσμους. 6. Για κάθε ζεύγος άξονα-δενδρίτη (πομπού-δέκτη), τα εισερχόμενα σήματα δεν αναφέρονται πια από το ρομπότ. Αντί αυτού, τα υπολογιζόμενα εξερχόμενα σήματα του νευρώνα πομπού προστίθενται σαν προσομοιωμένος δενδρίτης στην προσομοίωση του νευρώνα δέκτη. Στο τέλος αυτής της φάσης, όλα τα ρομπότ πυροδοτούν τους άξονές τους, αλλά κανένα δεν δέχεται τίποτα πια, κανένα δεν επηρεάζει κάποιο άλλο και κανένα δεν επιδρά στην προσομοίωση στον κομπιούτερ. 7. Τα ρομπότ αποσυνδέονται. Η μεταμόρφωσή σας είναι πλήρης. Βρίσκεστε πλέον μέσα στον κομπιούτερ ή στο δίκτυο. Χωρίς καν να έχετε χάσει τις αισθήσεις σας ούτε δευτερόλεπτο...(2) σημείωση 2. Περιοδικό άρδην, τεύχος 35, 2002,Τεχνο-μεσσιανισμός και τεχνο-χιλιασμός, του Σπύρου Μάνδρου.

Έως τώρα δια μεσώ της φυσικής εξέλιξης τρισεκατομμύρια κύτταρα συνθέτουν τον οργανισμό μας, οργανωμένα με εκπληκτική ευφυΐα σε ιστούς, όργανα και συστήματα, ταχύτατα , συνεργαζώμενα μεταξύ τους έτσι ώστε ως ένα ενιαίο σύνολο, συν λειτουργούν για την ύπαρξή μας. Το θαύμα της ζωής επαναπροσδιορίζεται τώρα πια , με ανθρώπινες παρεμβάσεις, που σκοπό έχουν την μετάβαση στον επόμενο, αθάνατο άνθρωπο(!!), και στην δημιουργία ενός νέου εικονικού κόσμου. VI. Οι τρεις μείζονες επαναστάσεις στην ανθρώπινη ιστορία. Έως τώρα τρεις ήταν η ανθρώπινη ιστορία, έχει να επιδείξει τρεις μείζονες επαναστάσεις, που διαμόρφωσαν τον ανθρώπινο πολιτισμό.  Η πρώτη επανάσταση, ξεκίνησε στο απώτατο παρελθόν όταν ο άνθρωπος ανακάλυψε νέους τρόπους παραγωγής τροφής, με αποτέλεσμα τη οργάνωση των κοινωνιών, και στην συνέχεια των εθνών.

85

 Η δεύτερη έγινε με την κατοχή των παραγωγικών μέσων και την συσσώρευση πλούτου, που υπήρξε καταλυτική για την οργάνωση των κοινωνιών έως σήμερα.  Η Τρίτη έλαβε χώρα με την βιομηχανική επανάσταση, η οποία έδωσε την απαιτούμενη ώθηση για την επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη, με αιχμή του δόρατος την τεχνολογία της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Έτσι φτάσαμε στο σήμερα, όπου σε ένα περιβάλλον υψηλής τεχνολογίας, και άμεσης διάδοσης της πληροφορίας, η γνώση χάνεται μέσα στην πληροφορία για την πλειοψηφία του κόσμου, ενώ τα κατευθυνόμενα media, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της κοινωνικής γνώμης, αλλά και της αξιολόγησης των πληροφοριών. Ο τρόπος χειραγώγησης και υποσυνείδητης επιβολής προτύπων και αναγκών ζωής , ακολουθεί πια άλλες τακτικές. Ενώ για παράδειγμα πριν από τον 20ο αιώνα, η χειραγώγηση των μαζών γινόταν κυρίως δια μέσω του φόβου, έχουμε περάσει πια στην λεπτή, σχεδόν χειρουργική χειραγώγηση δια ψυχολογικών μέσων. VII. Τεχνολογικοί τρόποι χειραγώγησης. Tο τρίπτυχο Βιομηχανία, Πετρέλαιο, ΜΜ.Ε, είναι κοινά αποδεκτό, πωςκαθορίζει πλέον την παγκοσμιοποίηση και την νέα τάξη πραγμάτων, η οποία χρησιμοποιεί εκτός των άλλων τον έλεγχο της τεράστιας ροής των πληροφοριών, που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι στις καθημερινές τους επικοινωνίες. Είναι γνωστό το σύστημα παρακολούθησης «Echelon», το οποίο δίνει την δυνατότητα να παρακολουθούνται όλα τα δεδομένα τόσο μέσω επίγειων σταθμών, όσο και μέσω δορυφόρων, που διακινούνται στον πλανήτη μας. Το σύστημα παρακολούθησης «Echelon» σχεδιάστηκε από την NSA (National security agency - Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας), και αποτελεί ένα παγκόσμιο δίκτυο υποκλοπής κάθε είδους τηλεπικοινωνιών. Η πρώτη εκδοχή του «Echelon» δημιουργήθηκε την δεκαετία του 1970, από τις χώρες ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδά, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, με κύριο στόχο την παρακολούθηση κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου την Ρωσία και των κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Το σύστημα παρακολούθησης «Εchelon» δια μέσω υπολογιστών και δορυφόρων, επεξεργάζεται τα δεδομένα που ανταλλάσσονται δια μέσω τηλεπικοινωνιών στον πλανήτη, αναγνωρίζοντας προκαθορισμένες πληροφορίες και λέξεις κλειδιά. Τις πληροφορίες που συλλέγονται, τις επεξεργάζονται οι ενδιαφερόμενες μυστικές υπηρεσίες των συμετοχόντων χωρών, οι οποίες στο μεταξύ αυξήθηκαν. Η ύπαρξη του «Echelon» γνωστοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1988, από τον Βρετανό ερευνητή Duncan Campbell (Ν Κάμπελ), σύμφωνα με τον οποίο το Echelon απασχολεί 120 δορυφόρους, για την κατασκοπευτική του χρήση. Το καλοκαίρι του 2001, το Ευρωπαϊκό Κοινοβουλίο ασχολήθηκε με το σύστημα παρακολούθησης Echelon, και τελικά κοινοποίησε μία σχετική έκθεση 196 σελίδων.

86

εγκαταστάσεις «Echelon» Το πόρισμα της επιτροπής, επιβεβαίωσε την ύπαρξη του Echelon, και ανέφερε πως χρησιμοποιείται από διάφορες χώρες για την απόκτηση οικονομικών και πολιτικών οφελών σε βάρος άλλων χωρών. Σύμφωνα με την επιτροπή, η χρήση του μπορεί επίσης να υπονομεύει την ασφάλεια προσωπικών δεδομένων. Ο «Γκουρού» της παγκόσμιας γαιοπολιτικής Ο Δρ Zbigniew Brzezinski (Ζ. Μπρεζίνσκυ), (ένας από τους ανθρώπους κλειδιά που βρίσκονται πίσω από την Αμερικανική εξωτερική πολιτική τα τελευταία είκοσι χρόνια. Το 1977 ανέλαβε την κρίσιμη θέση του συμβούλου εθνικής ασφαλείας του προέδρου Jimmy Carter [Τ. Κάρτερ] έως το 1981. Σήμερα είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο John Hopkins στην Ουάσιγκτον καθώς και σύμβουλος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, που θεωρείται ένα από τα πλέον έγκυρα ιδρύματα μελετών στις ΗΠΑ. Υπήρξε ένας εκ των ιδρυτών της Τριμερούς επιτροπής), (3) αναφέρει χαρακτηριστικά: σημείωση 3. ΤΟ 1973 ο Z. Brzezinski μετά από αίτημα του D. Rockfeler ( Ν. Ροκφέλερ), διοργάνωσε ένα κλαμπ κορυφαίων πολιτικών και επιχειρηματιών από τη Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ και Καναδά), την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ιαπωνία για να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των τριών αυτών πόλων. Έτσι γεννήθηκε η Τριμερής Επιτροπή (Trilateral Commίssion) της οποίας τα 350 περίπου μέλη και οι προσκεκλημένοι τους συναντώνται κάθε φθινόπωρο εκ περιτροπής στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία. Η Τριμερής Επιτροπή περιλαμβάνει τρεις περιφερειακές υποεπιτροπές (Αμερικανική, ευρωπαϊκή, ιαπωνική) που συναντούνται μία φορά τον χρόνο.

«Η τεχνολογική εποχή εμπεριέχει την βαθμιαία εμφάνιση μιας πιο ελεγχόμενης κοινωνίας, η οποία θα εξουσιάζεται από μια ελίτ, η οποία δεν θα υποτάσσεται στις παραδοσιακές αξίες (...) Η ικανότητα να επιβληθεί ο κοινωνικός και πολιτικός έλεγχος του ατόμου θα αυξηθεί απέραντα. Θα είναι σύντομα δυνατό να οριστικοποιηθεί η σχεδόν συνεχής επιτήρηση του κάθε πολίτη, και να υπάρχουν ενημερωμένα, πλήρη αρχεία, που θα περιέχουν ακόμη και τις πιο προσωπικές πληροφορίες για την υγεία ή την προσωπική συμπεριφορά του πολίτη…(...) 87

Η δύναμη θα έλθει στα χέρια εκείνωνι που ελέγχουν τις πληροφορίες. Τα υπάρχοντα όργανα μας θα αντικατασταθούν από τα διοικητικά όργανα προ-κρίσης, ο στόχος των οποίων θα είναι να προσδιορίσουν εκ των προτέρων τις πιθανές κοινωνικές κρίσεις, και να αναπτύξουν τα προγράμματα εκείνα, που θα τα αντιμετωπίσουν. Αυτό θα ενθαρρύνει τις τάσεις στις επόμενες δεκαετίες προς μια Tεχνολογική εποχή, όπου μια δικτατορία, θα αφήσει ακόμα λιγότερο περιθώρια για γνώριμες πολιτικές διαδικασίες. Τέλος, κοιτάζοντας μετά το τέλος του αιώνα (20ου), η δυνατότητα του βιοχημικού ελέγχου μυαλού και της γενετικής επιδιόρθωσης του ατόμου, συμπεριλαμβανομένων και ‘όντων’ που θα λειτουργούν όπως ο άνθρωπος, θα μπορούσε να προκαλέσει μερικές δύσκολες ερωτήσεις…» Στο Unabomber's μανιφέστο, που δημοσιεύσαν οι εφημερίδες New York Times, και Washington Post, ο καταδικασμένος ως τρομοκράτης Αμερικάνός Ted Kaczynski (Τεντ Κατζίνσκι), αναφέρει χαρακτηριστικά για τον έλεγχο της κοινωνίας στο μέλλον δια μέσω της τεχνολογίας: «Εξαιτίας των τεχνολογικών εξελίξεων, η ελίτ θα ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο στις μάζες, κι επειδή η ανθρώπινη εργασία δε θα είναι πλέον αναγκαία οι μάζες, θα είναι περιττές στο σύστημα. Εάν η ελίτ είναι ανελέητη, μπορεί να αποφασίσει την εξόντωση των μαζών, εάν έχει φιλάνθρωπες διαθέσεις η ελίτ μπορεί να χρησιμοποιήσει την προπαγάνδα, ή κάποια άλλη ψυχολογική ή βιολογική τεχνική για να μειώσει τον ρυθμό των γεννήσεων, έως ότου οι ανθρώπινες μάζες εκλείψουν αφήνοντας τον κόσμο στην ελίτ. Μπορεί επίσης εάν η ελίτ αποτελείται από ήπιους φιλελεύθερους ανθρώπους, να αποφασίσει να παίξει το ρόλο του καλού ποιμένα για την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Σε κάθε περίπτωση η ελίτ θα φροντίσει να ικανοποιούνται οι φυσικές ανάγκες των ανθρώπων, να μεγαλώνουν τα παιδιά υπό υγιεινές συνθήκες και να έχουν όλοι οι άνθρωποι ένα χόμπι για να απασχολούνται. Όποιος εξακολουθεί να είναι ανικανοποίητος θα υποβάλλεται σε «θεραπεία» για να ξεπεράσει το «πρόβλημά»του. Φυσικά, η ζωή δε θα έχει κανένα νόημα και οι άνθρωποι θα πρέπει να υποβληθούν σε γενετική ή ψυχολογική μηχανική «θεραπεία» για να χάσουν κάθε διάθεση συμμετοχής στις διαδικασίες της εξουσίας, ή για να διοχετεύσουν την ορμή τους για εξουσία σε κάποιο ακίνδυνο χόμπι. Αυτά τα ανθρώπινα όντα μπορεί να είναι ευτυχισμένα σε μια τέτοια κοινωνία, αλλά είναι βέβαιο ότι δε θα είναι ελεύθερα. Θα έχουν υποβιβαστεί σε κατοικίδια ζώα»... VIII. Έλεγχος καιρικών συνθηκών.

88

Οι εξελίξεις στο χώρο των νέων τεχνολογιών, έχουν καταστήσει ακόμη και τον έλεγχο των καιρικών συνθηκών δυνατό, τόσο για στρατιωτικές εφαρμογές, όσο και για οικονομικές. Υπολογίζεται πως γύρω έτος στο 2025, σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας δεν θα υφίστανται πλέον «φυσικές κλιματολογικές συνθήκες» αλλά ελεγχόμενες, ενώ στρατιωτικά θα είναι εφικτός ο επηρεασμός του καιρού σε ολόκληρες περιοχές, και σε σημεία που θα διεξάγονται στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ήδη από το 1970, και πάλι ο Brzezinski στο βιβλίο με τίτλο «Ανάμεσα σε δυο εποχές» αναφέρει: «Η τεχνολογία θα καταστήσει διαθέσιμες στους ηγέτες σημαντικών εθνών, τεχνικές για τη διεξαγωγή μυστικών εχθροπραξιών, για τις οποίες μόνο ένα στοιχειώδες ελάχιστο των δυνάμεων ασφαλείας θα πρέπει να διατεθεί. Η τεχνολογία της τροποποίησης του καιρού θα μπορούσε να υιοθετηθεί για να παράγει παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας ή θυελλών». Σε έρευνες της Αμερικάνικης πολεμικής αεροπορίας αναφέρεται πως η τροποποίηση του καιρού για στρατιωτικούς σκοπούς είναι μία πιεστική ανάγκη, και αυτή μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, εφόσον τα ελεγχόμενα καιρικά φαινόμενα δια μέσω δορυφόρων αλλά και επίγειων μέσων , μπορούν να λειτουργήσουν δυνητικά τόσο ως προκάλυψη επίθεσης, όσο και ως όπλο άμυνας σε περίπτωση που ο αντίπαλος υπερέχει.

Περιγραφή συστήματος επηρεασμού του καιρού από την έρευνα, «Weather as a Force Multiplier:Owning the Weather in 2025»

89

Ο έλεγχος του καιρού μπορεί να αναδειχθεί σε ένα πανίσχυρο όπλο, καθώς παραδείγματος χάριν, μια τροπική θύελλα έχει ενέργεια ίση με πολλούς μεγατόνους βομβών υδρογόνου. Ένας και μόνο τυφώνας για παράδειγμα ο Andrew το 1992, προκάλεσε εκτός των άλλων καταστροφών, την εκκένωση των περισσότερων στρατιωτικών αεροσκαφών στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ, και προκάλεσε 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια ζημιών, ενώ οι ζημιές από τον πρόσφατο Κατρίνα είναι ακόμη ανυπολόγιστες. Ο μετερεολόγος Scott Stevens (Σ. Στήβενς) , δήλωσε πως το 2004 μπήκαμε στην τελική φάση προετοιμασίας ελέγχου του καιρού. Όπως αποδείχθηκε στους τυφώνες Charlie, Frances, Ivan, Jeanne, και άλλους, υπήρξε έλεγχος της ισχύος της διεύθυνσης και της ταχύτητας τους. Ο Ivan για παράδειγμα έστριψε κατόπιν παρεμβάσεως 180 μοίρες, και η Jeanny 360 μοίρες. Εκτός όμως από την χειραγώγηση των καιρικών συνθηκών για στρατιωτικούς σκοπούς, εφαρμόζεται ήδη η επέμβαση στις κλιματολογικές συνθήκες για παραγωγικούς και οικονομικούς σκοπούς. Χαρακτηριστικό είναι πως σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου του 1989 στην εφημερίδα Washington Post, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Barber Conable (Μ. Κόναμπλ -μέλος επίσης της Τριμερούς Επιτροπής), ανέφερε: «Καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν κάποιες φυσικές καταστροφές, μπορούν επίσης να θερμάνουν κρύα και μη παραγωγικά εδάφη στο Βορρά, καταστώντας τα παραγωγικά». Όπως επίσημα έχει ανακοινωθεί η Κίνα, κατά την διάρκεια των ολυμπιακών αγώνων (2008), θα βομβαρδίσει τα σύννεφα πάνω από τις πόλεις, για να προκαλέσει βροχή, η οποία θα καθαρίσει τον μολυσμένο ουρανό της χώρας, εν όψη των ολυμπιακών αγώνων. Η Κίνα είναι πρωτοπόρος στην τεχνική του βομβαρδισμού των νεφών, με πραγματοποιήσεις 3000 πτήσεων τα τελευταία 5 χρόνια, που πετούν χημικά τα οποία φέρνουν βροχή, με αποτέλεσμα να πέσει στο έδαφος ποσότητα ύδατος, που αντιστοιχεί σε ποσότητα ύδατος με 210 δις κυβικά μέτρα. Πύραυλοι και οβίδες που φέρνουν βροχή χρησιμοποιήθηκαν σε 1952 κομητείες σε ολόκληρη την Κίνα, και τουλάχιστον 3000 άνθρωποι απασχολούνται σε αυτήν την δουλεία, έχοντας στην διάθεση τους 7000 κανόνια, και 4687 εκτοξευτήρες πυραύλων. Το ερώτημα που προκύπτει βέβαια είναι, πως εάν καθαρίσουν την ατμόσφαιρα προκαλώντας βροχή, η βροχή που θα φτάνει μολυσμένη στο έδαφος, αν και πως θα καθαριστεί…; IX. Χημικές ουρές, Chemtrails Στα πλαίσια ελέγχου των καιρικών συνθηκών, ίσως εντάσσονται και οι ορατές σε όλους «χημικές ουρές» (Chemtrails) , που αφήνουν πίσω τους τα αεροσκάφη δίχως διακριτικά, οι οποίες είναι όλο και συχνότερα ορατές σε όλα τα σημεία του πλανήτη. Έως σήμερα βέβαια κανένας οργανισμός, ή κράτος (εκτός της Κίνας) δεν έχει παραδεχθεί τον συστηματικό ψεκασμό της ατμόσφαιρας και για

90

κανένα λόγο, δίνοντας αφορμές για καλλιέργεια ανεξέλεγκτων φημολογιών και συνομοσιολογιών. Μία ανεπίσημη εξήγηση που έχει δοθεί, είναι πως οι αεροψεκασμοί γίνονται για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δίχως καμία περαιτέρω πληροφορία. Η επίσημη απάντηση που έχει δοθεί είναι πως οι «χημικές ουρές» που αφήνουν πίσω τους τα αεροσκάφη, είναι κάτι το φυσιολογικό λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ουσιώδης διαφορές που παρουσιάζουν οι κανονικές λευκές ουρές που δημιουργούνται από τους υδρατμούς των εκπεμπόμενων αερίων κατά την πτήση ενός αεριωθουμένου αεροπλάνου, σε σχέση με τις ουρές των Chemtrails. Και αυτό διότι: α) οι συνήθης κανονικές λευκές ουρές σχηματίζονται σταδιακά καθώς παγώνουν στην ατμόσφαιρα τα καυτά αέρια που βγαίνουν από τις τουρμπίνες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν «κενά», στις γραμμές που αφήνουν πίσω τους τα αεροσκάφη. β) Διαλύονται πολύ γρηγορότερα και είναι λεπτότερες και μικρότερες από αυτές των Chemtrails. γ) έχουν μεγάλη ποικιλία στον σχηματισμό τους, και σχηματίζουν διάφορα αλληλοεμπλεκόμενα σχήματα, με πολλαπλές διελεύσεις αεροσκαφών σε συγκεκριμένες περιοχές .

«χημικές ουρές» (Chemtrails) X. HAARP . Αντίστοιχα ερωτήματα εγείρονται και με το Αμερικανικό ένα υψηλής συχνότητας ενεργό ερευνητικό πρόγραμμα «HAARP» (High Frequency Active Auroral Research Program), που βρίσκεται στην Αλάσκα, και το οποίο αποτελείται από ένα σύστημα πολλαπλών κεραιών, ικανών να τροποποιήσουν δραστικά την ιονόσφαιρα, την τροποποίηση του γήινου μαγνητικού πεδίου. (Επισήμως υποστηρίζεται πως ο κύριος στόχος του

91

«HAARP» είναι η «χρησιμοποίηση της ιονόσφαιρας για αμυντικούς σκοπούς» ). Σύμφωνα με ερευνητές πρόκειται για μια τεχνολογία, που εκπέμπει ραδιοκύματα προς περιοχές της ιονόσφαιρας (το ανώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας) συγκεντρώνοντας μια ακτίνα τους, σε μια συγκεκριμένη περιοχή, με στόχο και αποτέλεσμα τη θέρμανσή της. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα «αναπηδούν» στην συνεχεία στην γη, με καταστρεπτικές συνέπειες. Το HAARP, συνεπώς θα μπορούσε να προκαλέσει τρύπες στο προστατευτικό στρώμα που συγκρατεί τις θανατηφόρες ακτίνες της κοσμικής ακτινοβολίας που βομβαρδίζει τον πλανήτη μας, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην αλλαγή του ήδη βεβαρημένου κλίματος, πέρα από τις επιπτώσεις που μπορούν να προκαλέσουν τα χαμηλής συχνότητας κύματα επιστροφής στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

άποψη των εγκαταστάσων HAARP XI. Μόλυνση του περιβάλλοντος Ο άνθρωπος του σήμερα συνεπώς, έχει να αντιμετωπίσει τόσο τα ίδια του τα δημιουργήματα, όσο και τις κλιματολογικές αλλαγές που έχουν επιταχυνθεί λόγω της εγκληματικής παρέμβασης του σε αυτό. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, περισσότεροι άνθρωποι χάνονται και καταστρέφονται από φυσικές καταστροφές, παρά από πολέμους και επιδημίες. Από το 1985 έως το 1999, περισσότεροι από 560.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας τέτοιων φυσικών καταστροφών, και μόνο το 5% αυτών βρίσκονται σε βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες, γεγονός που αποδεικνύει, πως οι φτωχές και οι αναπτυσσόμενες περιοχές του πλανήτη είναι οι περισσότερο ευάλωτες.

92

Σύμφωνα με τον επιστήμονα που πριν από περίπου 30 χρόνια ανέπτυξε τη θεωρία της Γαίας James Lovelock, ο κόσμος έχει ήδη περάσει το σημείο χωρίς επιστροφής για την αλλαγή του κλίματος και ο πολιτισμός όπως τον ξέρουμε είναι τώρα απίθανο να επιζήσει. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή ο πλανήτης μας συμπεριφέρεται ακριβώς όπως ένας ζωντανός οργανισμός και για την ακρίβεια ένας υπερ οργανισμός, που έχει την ικανότητα να ρυθμίζεται μόνος του περιβαλλοντικά με ανάλογο τρόπο που όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί ρυθμίζουν τις ζωτικές λειτουργίες τους. Οι επιστήμονες στο σύνολο τους κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η μόλυνση του περιβάλλοντος συνδέεται άρρηκτα με τις προτεραιότητες της ανάπτυξης, υπάρχει άμεση συνεπώς ανάγκη εξεύρεσης λύσεων, και αυτό ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται ραγδαία. Μεταξύ του 1960 και 2000, ο παγκόσμιος πληθυσμός διπλασιάστηκε από τα 3 στα 6 δισεκατομμύρια ενώ υπολογίζεται ότι το 2030 ο πληθυσμός θα φτάσει τα 9,5 δισεκατομμύρια.

ο πληθυσμός ης Γης Την ίδια περίοδο, η παγκόσμια οικονομία υπερεξαπλασιάστηκε. H παραγωγή τροφίμων και η παροχή πόσιμου νερού υπερδιπλασιάστηκαν, και η κατανάλωση προϊόντων ξύλου αυξήθηκε πάνω από το μισό. Σε αυτά τα στοιχεία πρέπει να προστεθούν εκείνα που δείχνουν ότι διογκώνεται συνεχώς η κατανάλωση τροφών, καθώς και η δαπάνη ενέργειας για θέρμανση και άλλες βιοτικές ανάγκες.

93

Ενδεικτικό είναι ότι ο άνθρωπος της προϊστορικής εποχής, κυνηγός ή συλλέκτης, χρειαζόταν 2500 περίπου χιλιοθερμίδες την ημέρα (στη μορφή χρήσεων ενέργειας και ύλης), ο άνθρωπος της κλασικής εποχής και των πρώτων χριστιανικών αιώνων χρειαζόταν για ημερήσια κατανάλωση 10.000 – 12.000 χιλιοθερμίδες την ημέρα, ενώ ο άνθρωπος της σύγχρονης εποχής έχει ανάγκη από 140.000 – 225.000 χιλιοθερμίδες την ημέρα, στις ανεπτυγμένες χώρες. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η ευρεία χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, η ανάπτυξη των μεταλλαγμένων προϊόντων, και η δημιουργία βιομηχανικών αποβλήτων που μολύνουν τον αέρα, το νερό και το έδαφος. Στο κυνήγη του κέρδους ανθεί η παραγωγή πολλών γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, ενώ ανατράπηκαν και οι βασικοί φυσικοί κανόνες διατροφής με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την «Σπογγώδη Εγκεφαλοπάθεια» των Βοοειδών. Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 80% των καρκίνων οφείλεται σε περιβαλλοντικές επιδράσεις. Οι εκατοντάδες των πιθανών και πραγματικών καρκινογόνων ουσιών, έχουν προσδιοριστεί μεταξύ των 70.000 βιομηχανικών χημικών ουσιών που μολύνουν τον αέρα, το νερό και το χώμα . (Ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας συνδέεται με μεταλλάξεις που επιφέρουν τα ραδιενεργά απόβλητα και τα φυτοφάρμακα που μολύνουν την θάλασσα, κατακάθονται στο βυθό και στην συνέχεια ξεβράζονται στις ακτές). Τα τελευταία 50 χρόνια, η ανθρωπότητα έχει μεταβάλλει το οικοσύστημα τόσο δραστικά όσο σε καμία άλλη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες της σε τροφή, πόσιμο νερό, ξυλεία και φυτικές ίνες. Περίπου 15 από τα 24 οικοσυστήματα αποφασιστικής σημασίας για την ζωή πάνω στη Γη, έχουν υποβαθμιστεί σοβαρά, ή έχουν χρησιμοποιηθεί με τρόπους που δεν εξασφαλίζουν την διατήρησή τους (ως οικοσύστημα ορίζεται ένα δυναμικό σύνολο από φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς τα οποία σχηματίζουν μία λειτουργική ενότητα με το μη ζωντανό περιβάλλον με το οποίο συνυπάρχουν). Κατ’ αυτόν τον τρόπο άνθρωπος αλλάζει την όψη της Γης, μεταμορφώνει την στεριά και την θάλασσα, καταστρέφει τις περιβαλλοντολογικές ισορροπίες, και μεταβάλλει δραστικά το κλίμα. Μέσα στη δεκαετία 1990 – 2000, έχει αποψιλώσει μια περιοχή τρεις φορές μεγαλύτερη από την Ιταλία. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο μετακινεί περίπου σαράντα δισεκατομμύρια τόνους ορυκτών και μεταλλευμάτων για τον κατασκευαστικό τομέα, δέκα φορές περισσότερο από το ανάλογο έργο των παγετώνων, και σαράντα φορές περισσότερο από το έργο του ανέμου.

94

XII. «Ανθρωπόκαινος». Έχουμε περάσει πλέον στην εποχή του «Ανθρωπόκαινου», όπως την περιέγραψε ο καθηγητής και χημικός Paul J. Crutzen ( Πωλ Τ. Κρούτσεν), για να περιγράψει τις γεωλογικές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ο Paul J. Crutzen, χαρακτηρίζει ως «Ανθρωπόκαινο», την περίοδο που διανύουμε τώρα θέλοντας να την παρομοιάζει με μία εκ των γεωλογικών περιόδων (όπως η Ολόκαινος, η Μειόκαινος κλπ) κατά την οποία οι άνθρωποι ανταγωνίζονται τη φύση σε ό,τι αφορά την επίπτωση στο οικουμενικό περιβάλλον. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η χρήση των πόρων της Γης από την ανθρωπότητα έχει αυξηθεί τόσο πολύ, που μοιάζει δικαιολογημένο να ορίσουμε τους περασμένους δυο αιώνες και το μέλλον ως νέα γεωλογική εποχή» XIII. Το φαινομένου του θερμοκηπίου. H αλλαγή του κλίματος, στα επόμενα 50 χρόνια λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου (4), προβλέπεται να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τετάρτου της πανίδας και της χλωρίδας του πλανήτη, σύμφωνα με έρευνα για τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας στα οικοσυστήματα, καθώς η ανθρώπινη δραστηριότητα, έχει αυξήσει το ρυθμό εξαφάνισης ειδών κατά 1.000 φορές. Από το 1500 μ.Χ. έχουν καταγραφεί 784 εξαφανίσεις, και πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η ζωή στη Γη, εισέρχεται σε μια περίοδο μαζικής εξάλειψης ειδών. Αυτήν την στιγμή απειλούνται με εξαφάνιση 15.589 γνωστά είδη, από τα οποία τα 7.000 είναι ζωικοί οργανισμοί. Σε αυτούς περιλαμβάνεται το 32% των αμφιβίων, το 42% των χερσαίων και υδρόβιων χελωνών, το 23% των θηλαστικών και το 12% των πτηνών. σημείωση 4 Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», είναι μία φυσική διαδικασία που δημιουργεί τις ευνοϊκές εκείνες συνθήκες για την ύπαρξη ζωής στη γη. Πιο συγκεκριμένα, η ατμόσφαιρα της γης αποτελείται από ένα σύνολο αερίων που εκτείνεται σε ύψος 800 χιλιομέτρων, και είναι διαπερατή μόνο από ορισμένα μήκη ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Από το σύνολο των ακτινοβολιών που δέχεται μόνο το ορατό φως και τα ραδιοκύματα φτάνουν στη γη ουσιαστικά αναλλοίωτα. Όλα τα άλλα μήκη κύματος απορροφούνται σε κάποιο βαθμό από τα αέρια της ατμόσφαιρας. Η υπεριώδης ακτινοβολία, η βασική ακτινοβολία του ήλιου απορροφάται μερικώς από ένα στρώμα όζοντος, που βρίσκεται στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας, στη στρατοσφαιρική ζώνη. Η υπόλοιπη ακτινοβολία καθώς αντανακλάται στην επιφάνεια της γης μετατρέπεται σε υπέρυθρη, ενώ παράλληλα προκαλείται αύξηση της θερμοκρασίας. Σε απόσταση 25 km από το έδαφος, υπάρχει ένα λεπτό στρώμα από αέρια σε σταθερή αναλογία, το οποίο δρα όπως το γυαλί ενός γεωργικού θερμοκηπίου, δηλαδή, ενώ επιτρέπει την είσοδο της θερμότητας που μεταφέρει η υπεριώδης ακτίνα του ήλιου, εμποδίζει τη διαφυγή της προς το διάστημα. Κατά αυτό τον τρόπο παγιδεύεται κοντά στην επιφάνεια του εδάφους ένα ποσοστό θερμότητας, με αποτέλεσμα να διατηρείται σταθερή μια μέση θερμοκρασία στους 15 βαθμούς Κέλσιου, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την ύπαρξη ζωής στη γη. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν δεν υπήρχε αυτό το στρώμα αερίων αυτή η μέση θερμοκρασία θα ήταν χαμηλότερη κατά 30 βαθμούς Κέλσιου.

95

Στην Eυρώπη, προβλέπεται να αφανιστεί το ένα τέταρτο των πτηνών και περίπου το 11% έως 17% της χλωρίδας. Λόγω της μεγάλης κλίμακας εκπομπών βιομηχανικών αερίων όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), τα τελευταία χρόνια υφίσταται μία ιδιαίτερος επικίνδυνη παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας. Ο άνθρωπινος παράγοντας με την παραγωγή αερίων όπως το μεθάνιο και το διοξείδιο του άνθρακα, ενισχύει αφύσικα το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μέσα σε δύο αιώνες το διοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε στην ατμόσφαιρα κατά 30%, η ποσότητα μεθανίου υπερδιπλασιάστηκε, ενώ αντίστοιχα έχει ελαττωθεί σχεδόν κατά 10% το στρώμα του όζοντος. Το διοξείδιο του άνθρακος συμμετέχει στο συνολικό φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 60% περίπου και το μεθάνιο κατά 20%. Το διοξείδιο του άνθρακος ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τις πάσης φύσεως καύσεις των ορυκτών καυσίμων, ενώ το μεθάνιο προέρχεται από την κτηνοτροφία και άλλες οικολογικές και μη διαδικασίες. Αυξανόμενα τα αέρια του θερμοκηπίου, οι συνέπειες γίνονται σοβαρές διότι το διοξείδιο του άνθρακα ζει περίπου 100 χρόνια στην ατμόσφαιρα. Πρόκειται για μεταβολή που συγκρίνεται με την αντίστοιχη που σημειώθηκε στο τέλος της Εποχής των Παγετώνων, και που προκάλεσε την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 10°C, καθώς και την διόγκωση της θάλασσας κατά δεκάδες μέτρα. Σύμφωνα με αναφορά της σκαδημίας των Η.Π.Α, η πρόσφατη θέρμανση είναι πρωτοφανής για τα τελευταία 400 χρόνια τουλάχιστον, και ενδεχομένως τις τελευταίες αρκετές χιλιετίες, αν και ήταν σχετικά θερμό το κλίμα γύρω στο έτος 1.000 π.χ που ακολουθήθηκε από μια «μικρή παγετωνική εποχή», περίπου από το 1500 π.χ έως 1850 π.χ. Πιο πρόσφατη μελέτη ( Σεπτέμβριος του 2006) της N.A.S.A, έκανε λόγω για ραγδαία αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη τα τελευταία 30 χρόνια, με αποτέλεσμα η Γη να ξεπερνάει τώρα κάθε θερμοκρασιακό ρεκόρ των τελευταίων 12.000 ετών. Ή υπερθέρμανση, σύμφωνα με την μελέτη, εξαναγκάζει ήδη περίπου 1.700 είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου σε μετανάστευση προς τους πόλους. Στον Ειρηνικό Ωκεανό και στον Ινδικό Ωκεανό η θερμοκρασία είναι ίδια ή και μεγαλύτερη από εκείνη που είχαν σε κάθε προγενέστερη περίοδο της Ολοκαίνου (Ολόκαινος είναι η σχετικά ζεστή περίοδος της Γης εδώ και 12.000 χρόνια, μετά την τελευταία Εποχή των Παγετώνων). Το πιο ανησυχητικό συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι απέχουμε μόλις 1 βαθμό Κελσίου από το μέγιστο επιτρεπτό όριο. Αν δεν ξεπεραστεί το μέγιστο αυτό, η κατάσταση θα είναι ελέγξιμη. Αν όμως η μέση θερμοκρασία αυξηθεί άλλους 2 ή 3 βαθμούς, τότε θα γνωρίσουμε αλλαγές που θα κάνουν τη Γη αγνώριστη! Σε έκθεση της ευρωπαϊκής ένωσης που δημοσιοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2007 τονίζεται πως εάν συνεχιστεί σύμφωνα με τις δυσοίωνες προβλέψεις η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη , προβλέπεται ότι μέχρι το 2071 η αλλαγή του κλίματος θα προκαλέσει ξηρασίες και πλημμύρες που θα προκαλέσουν τον θάνατο σε 90.000 ανθρώπους ετησίως, ενώ η

96

ζημιά από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας θα κοστίσει δεκάδες δισεκατομμυρίων ευρώ. Σύμφωνα με την έκθεση εάν οι προσπάθειες για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου αποφέρουν καρπούς και η αύξηση περιοριστεί σε λιγότερο απο 3 βαθμούς Κελσίου, τότε οι θάνατοι από την ζέστη θα περιοριστούν σε 36.000 ετησίως. Το επίπεδο ανόδου του επιπέδου της θάλασσας έχει επίσης επιταχυνθεί σημαντικά, καθώς από 1870 έως σήμερα ο μέσος όρος της ανόδου ήταν 1,44 χιλιοστά το χρόνο. Αυτό ανατράπηκε κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα, καθώς η άνοδος επιταχύνθηκε στα 1,7 χιλιοστά ανά έτος, ενώ τα τελευταία 50 χρόνια ανέβηκε στα 1,8 χιλιοστά το χρόνο. Αν αυτό εξακολουθήσει να συμβαίνει τότε έως τα τέλη αυτής της χιλιετίας και η συνολική άνοδος θα μπορούσε να φθάσει στα 11,4 μέτρα. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η Γροιλανδία χάνει τον πάγο της με διπλάσιο ρυθμό, από όσο ήταν μόλις μια δεκαετία πριν, και είναι η αιτία για την ήδη - περίπου 20 % - πρόσφατη άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η άνοδος της θερμοκρασίας σημαίνει αυτομάτως και το λιώσιμο των πολικών πάγων, οι οποίοι συγκρατούν και συντηρούν το υφιστάμενο κλίμα, καθώς αντανακλούν περίπου το 90 % της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στην Γη, ενώ τα νερά των ωκεανών απορροφούν περίπου το 90 % αυτής της θερμότητας. Το λιώσιμο των πολικών πάγων και η διαστολή των ωκεανών λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας , σημαίνει ταυτόχρονα αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών, οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και θα γίνουν συχνότερες, αυξημένη διάβρωση των ακτών στις αμμώδεις παραλίες, αλλά και κάλυψη με νερό νησιωτικών και παράκτιων κρατών. Από την άλλη η αύξηση της θερμοκρασίας θα μειώσει ταυτόχρονα την παροχή πόσιμου νερού για εκατομμύρια ή ακόμα και για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όλες αυτές οι μεταβολές θα σημάνουν, την εξαφάνιση του θαλάσσιου πάγου, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας, την τήξη του μόνιμου στρώματος του πάγου στη Σιβηρία. Καταυτό τον τρόπο θα ελευθερωθούν τεράστιες έγκλειστες ποσότητες μεθανίου, θα μετετραπούν τα δάσοι από απορροφητήρες του διοξειδίου του άνθρακα σε παραγωγούς. Οι θερμότερες θερμοκρασίες θα επηρεάσουν επίσης καταλυτικά την γεωργική παραγωγή, ενώ θα υπάρξει ταυτόχρονα ιδιαίτερα στον τρίτο κόσμο εξάπλωση τροπικών ασθενειών, όπως η ελονοσία. Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό WWF, Ελλάδα κατατάσσεται στην 17η θέση στην κλίμακα της αντι-οικολογικής συμπεριφοράς ανάμεσα σε 147 χώρες του πλανήτη, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις Η.Π.Α, να κατέχουν την αρνητική πρωτιά.. Ο λόγος είναι η ενεργειακή πολιτική της χώρας που προκαλεί μεγάλες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Σύμφωνα επίσης, με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η συνολική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα παρουσιάζει κατά μέσο όρο ετήσια αύξηση της τάξης του 2,7% (1990-2003), που είναι από τις πιο μεγάλες ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. O James Lovelock, προειδοποιεί πως ο μηχανισμός που διατήρησε το φυσικό περιβάλλον κατάλληλο για ζωή έως τώρα, στρέφεται εναντίον μας, εξαιτίας των καταχρήσεων της ανθρωπότητας. Όπως χαρακτηριστικά

97

αναφέρει, η αλλαγή του κλίματος είναι μη αναστρέψιμη και η ζωή στη Γη δεν θα είναι ποτέ όπως πριν. Ο καθηγητής είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξος, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Πριν τελειώσει αυτός ο αιώνας, δισεκατομμύρια από εμάς θα πεθάνουν, και οι λίγοι άνθρωποι που θα επιζούν θα βρίσκονται στην Αρκτική όπου το κλίμα θα παραμένει ανεκτό» Σε μία κρίση ειλικρίνειας ο Βρετανός πρωθυπουργός, Tony Blair (Τόνυ Μπλαίρ), σε ομιλία του ανέφερε σχετικά: (5).. Γνωρίζουμε πως η κλιματική αλλαγή αντιπροσωπεύει μία μέγιστη απειλή. (!!) .(..). Το φαινόμενου του θερμοκηπίου και οι επιπτώσεις του στο περιβάλλον θα μπορούσαν να περιγραφούν ως εξής: 1. Αν όσα μας λεει η επιστήμη για την κλιματική αλλαγή είναι σωστά, αν αυτή συνεχιστεί αμείωτη θα καταλήξει σε καταστροφικές επιπτώσεις στον κόσμο μας. 2. Η επιστήμη είναι, κατά πάσα πιθανότητα, σωστή. 3. Η πρόσφατη εμπειρία μας διδάσκει πως είναι δυνατό να έχουμε ταυτόχρονα μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και οικονομική ανάπτυξη. 4. Περαιτέρω επενδύσεις στην επιστήμη, την τεχνολογία και τις επιχειρήσεις που συνδέονται με την μείωση των εκπομπών αερίων μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες για συνδυασμό αειφορίας και ανάπτυξης. ..(..)...Τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι εύκολο. Ακόμα κι αν εξακολουθούν να υπάρχουν όσοι αμφισβητούν την επιστήμη στο σύνολό της, είναι σίγουρο πως έχει ανατραπεί το ισοζύγιο μεταξύ των κινδύνων που προέρχονται από τη δράση ή την αδράνεια. Ακόμα κι αν οι πιθανότητες να είναι σωστές οι επιστημονικές προβλέψεις που διαθέτω ήταν μόνο 50%, θα έκλινα προς την ανάγκη για δράση. Φυσικά όμως, είναι πάνω από 50%. Και στην περίπτωση αυτή, η επιστήμη ενισχύεται από τη διαίσθηση. Δεν είναι πάντα σίγουρο πως η ρύπανση δημιουργεί προβλήματα. Είναι όμως πολύ πιθανό, και σε παρόμοια ζητήματα προτιμώ να κινούμαι με βάση επιστημονικά πορίσματα. Όπως όμως πιστεύω πως συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους, έχω επίσης ένα προαίσθημα πως αφού διαταράξαμε τόσο την ισορροπία της φύσης, θα πρέπει να περιμένουμε την αντίδρασή της. Μία αντίδραση που θα είναι ανάλογη με την αύξηση της ανάπτυξης και του παγκόσμιου πληθυσμού. Μας έχουν προειδοποιήσει. Στα περισσότερα ζητήματα ζητάμε από τα παιδιά να άκουνε τους γονείς τους. Στην κλιματική αλλαγή όμως, είναι οι γονείς που θα έπρεπε να ακούνε τα παιδιά τους. Τώρα είναι η ώρα να ξεκινήσουμε.... Ένα είναι σίγουρο, η επιστήμη χωρίς ήθική, είναι καταστροφή, το πιο ανησυχητικό όμως ίσως είναι , πως σε μία εποχή που όλα μετριούνται σε σχέση με το κόστος , είναι πως για να σώσεις μια ανθρώπινη ζωή με ιατρικά μέσα κοστίζει (κατά μέσο όρο) περίπου 19.000 δολάρια, ενώ το να προλάβεις το θάνατο ενός ανθρώπου από περιβαλλοντικούς κινδύνους απαιτεί επένδυση περίπου 4,2 εκ. δολαρίων !.

98

Έκθεση δε που έγινε για λογαριασμό της βρετανικής κυβέρνησης, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου αναφέροντας πως εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα από την διεθνή κοινότητα κατά του φαινομένου του θερμοκηπίου, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην οικονομία θα είναι συγκρίσιμες με τις επιπτώσεις ενός παγκοσμίου πολέμου. Η έκθεση αυτή εκτιμά ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει το 1% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος. Αν όμως δεν ληφθούν μέτρα, οι επιπτώσεις θα κοστίσουν από 5 έως 20 φορές περισσότερο και το τίμημα θα μπορούσε έτσι να φτάσει τα 5,48 τρισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό είναι συγκρίσιμο με τις ζημιές που προκάλεσαν ο πρώτος και ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η οικονομική ύφεση της δεκαετίας του 1930. Σημείωση 5. (14/9/2004, International action needed on global warming, στο Prince of Wales business and the environment programme, Banqueting House, London) «Η οικολογία και η πνευματικότητα συνδέονται πλήρως, επειδή η βαθιά οικολογική συνειδητοποίηση, τελικά, είναι πνευματική συνειδητοποίηση». Fritjof Capra ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ VIII. Το υφιστάμενο πολιτισμικό μοντέλο. Οι κίνδυνοι που απειλούν το φυσικό περιβάλλον, προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τις καταναλωτικές ανάγκες των ανθρώπινων κοινωνιών, οι οποίες βασίζονται στην εξόρυξη πόρων από το περιβάλλον (καύσιμα και πρώτες ύλες), την επεξεργασία τους (για την μετατροπή τους σε καταναλωτικά προϊόντα ή την προσφορά υπηρεσιών) και την διάθεση των αποβλήτων αυτών, πίσω στο περιβάλλον. Ο ανθρώπινος πολιτισμός από αρχαιοτάτων χρόνων προκαλούσε καταστροφές στο περιβάλλον, και παρότι υπήρχε θεοποίηση και σεβασμός της φύσης, ο υπερπληθυσμός και η ανάγκη για καλλιεργήσιμες εκτάσεις, οδηγούσαν σε πολλές περιπτώσεις στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Η αρχαιολογική έρευνα έχει αποδείξει πως ανεξήγητα εγκαταλελειμμένες αρχαίες πόλεις, οφείλονται στην υπερεκμετάλλευση των υδάτινων και καλλιεργήσιμων πόρων. Καθώς η αύξηση του πληθυσμού, απαιτούσε όλο και περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, η υπερεκμετάλλευση τελικά επέφερε την καταστροφή των πόλεων, και την εγκατάλειψη από τους κατοίκους της. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες εντατικοποιήθηκαν στον μέγιστο βαθμό, με την βιομηχανική επανάσταση, επηρεάζοντας πολλές βασικές φυσικές διεργασίες. Από τα μέσα του περασμένου αιώνα όμως , οι οικολογικές επιπτώσεις, καταστροφικές για το σύνολο της οικόσφαιρας, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων ξεπερνούσαν αυτές των γεωλογικών φαινομένων, οδηγώντας το φυσικό περιβάλλον σε οριακό σημείο, και η πλανητική ισορροπία σε κοντά σε μη αναστρέψιμη κατάσταση. Στην πραγματικότητα βέβαια, αυτός που κινδυνεύει άμεσα από τις δραστηριότητες του ανθρώπου δεν είναι ο πλανήτης Γη, ως φορέας ζωής, αλλά η τωρινή οικολογική της ισορροπία, καθώς η ζωή έχει αποδείξει ότι βρίσκει αξιοθαύμαστους τρόπους να εξελίσσεται, συνεπώς η ζωή θα 99

συνεχίσει να υπάρχει στην Γη, και μετά την εξάλειψη του ανθρώπου με νέα είδη. Την τελευταία μόνο δεκαετία, εκδηλώθηκαν τρεις φορές περισσότερες φυσικές καταστροφές κυρίως πλημμύρες και τυφώνες στον κόσμο, από ότι στην δεκαετία του ’60, ενώ τετραπλασιάστηκε το κόστος των καταστροφών από παρόμοια φαινόμενα. Η προστασία τού περιβάλλοντος είναι συνεπώς, η βασική αρχή τόσο για την διατήρηση των ειδών επάνω στον πλανήτη, όσο και για την διατήρηση και την ομαλή εξέλιξη της ίδιας της ανθρώπινης ζωής. Οι παραγωγικές και άλλες κοινωνικές ανθρώπινες δραστηριότητες δεν μπορούν και δεν πρέπει βέβαια να σταματήσουν, καθώς η ανάπτυξη είναι μια νομοτελειακή πορεία της ανθρώπινης κοινωνίας. Είναι όμως εμφανές πως το μοντέλο της ανάπτυξης που έχει ακολουθηθεί, έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα, στο περιβάλλον και κατά συνέπεια στις ανθρώπινες κοινωνίες. Το πολιτισμικό μοντέλο στο σύνολο του δυτικού κόσμου, φάνηκε να εμφανίζει προβλήματα, ήδη από την δεκαετία του εβδομήντα, καθώς παρατηρήθηκε μια αλλαγή νοοτροπίας του δυτικού κόσμου, εφόσον σε στατιστικές έρευνες οι πολίτες δεν δήλωναν κανοποιημένοι από την ποιότητα ζωής τους , παρότι οι ρυθμοί ανάπτυξης αυξάνονταν ραγδαία. Υπό αυτές τις συνθήκες η παγκόσμια κοινότητα οδηγήθηκε στην διάσκεψη της Στοκχόλμης (1) για το περιβάλλον το 1972, όπου και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ο όρος «βιώσιμη ανάπτυξη». IX. Βιώσιμη ανάπτυξη . Βασική αρχή της «βιώσιμης ανάπτυξης» , είναι η ανάπτυξη εκείνη, που θα επιτρέπει την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών, δίχως να συμβιβάζονται οι ανάγκες των μελλοντικών γενεών για ανάπτυξη, με την όσο το δυνατόν πλήρης ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στην διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια οικονομικό-κοινωνική διαδικασία ανάπτυξης, κατά τη διάρκεια της οποίας, γίνεται προσπάθεια αρμονικής σύνδεσης οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντολογικών στόχων της κοινωνίας σε ένα ισορροπημένο πλαίσιο, με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, και την χρησιμοποίηση όσο των δυνατόν πιο φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων. Πρόσφατα, και μετά από μια σειρά διεθνών διασκέψεων και συμβάσεων για τις κλιματικές αλλαγές, υπογράφτηκε και καθορίστηκε για τον έλεγχο των εκπομπών, το Πρωτόκολλο του Κιότο. Στόχος της Σύμβασης, είναι η σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, σε επίπεδα τέτοια ώστε να προληφθούν επικίνδυνες επιπτώσεις στο κλίμα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα κεντρικός άξονας του Πρωτοκόλλου του Κιότο είναι οι νομικά κατοχυρωμένες δεσμεύσεις των βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατών να μειώσουν τις εκπομπές έξι αερίων του θερμοκηπίου την περίοδο 2008-2012, σε ποσοστό 5,2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Η Σύμβαση Πλαίσιο υπογράφηκε μέσα σε δύο χρόνια από πάνω από 165 χώρες, δεν υπέγραψαν οι ΗΠΑ, οι οποίες παράγουν το ο 25% των παγκόσμιων εκπομπών, αερίων !!!.

100

Στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κιότο, προβλέπεται η ανάπτυξη μηχανισμών που ως τελικό στόχο θα έχουν, την ανάπτυξη από τις αναπτυσσόμενες χώρες, καθαρών τεχνολογιών για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. σημείωση 1. Στοκχόλμη, 1972 - Γιοχάνεσμπουργκ, 2002. Η Παγκόσμια Διάσκεψη για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, Γιοχάνεσμπουργκ (26/8 - 4/9) είναι η κατάληξη μιας σειράς διασκέψεων, οι οποίες με αρχή την Διάσκεψη της Στοκχόλμης για το Περιβάλλον το 1972 και την Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο Ρίο της Βραζιλίας το 1992, εισήγαγαν την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης. Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης υποδηλώνει ότι η μακροχρόνια αποτελεσματική ανάπτυξη τόσο για τις αναπτυγμένες όσο και για τις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να βασίζεται σε τρεις διακριτούς πυλώνες: την προστασία του περιβάλλοντος, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η Διάσκεψη της Στοκχόλμης υπογράμμισε την σημασία του περιβάλλοντος, η Διάσκεψη του Ρίο συνέδεσε την προστασία του περιβάλλοντος με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, ενώ οι Μεγάλες Διασκέψεις των Η.Ε. (Major UN Conferences) που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990, ενσωμάτωσαν την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης στις δικές τους στρατηγικές και πολιτικές.

Ο μηχανισμός καθαρής ανάπτυξης, παρέχει κίνητρα έτσι ώστε οι βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες, να χρηματοδοτήσουν προγράμματα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες χώρες. Έτσι, μια βιομηχανικά αναπτυγμένη χώρα, αντί να μειώσει τις δικές της εκπομπές, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών σε κάποια φτωχότερη χώρα, όπου η μείωση αυτή είναι ευκολότερη και φθηνότερη. Κάτι που δεν είναι φυσικά εύκολο καθώς για την σταθεροποίηση του κλίματος απαιτούνται πια, πολύ δραστικά μέτρα , που θα στοχεύουν σε μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 70% μέχρι το 2030, με έτος βάσης το 1990. X. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ταυτόχρονα, είναι σίγουρο πως θα πρέπει να αναπτυχθούν και να τεθούν άμεσα σε εφαρμογή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. οι οποίες είναι φιλικές προς το περιβάλλον, όπως:

101

η τρύπα του όζοντος 2003  Ηλιακή ενέργεια. Παραγωγή ενέργειας από την ηλιακή ακτινοβολία Αιολική ενέργεια. Παραγωγή ενέργειας από ανεμογεννήτριες. Γεωθερμική Ενέργεια. Παραγωγή ενέργειας χρησιμοποιώντας θερμά νερά (ή ατμοί) που είναι αποθηκευμένα στο υπέδαφος. Βιομάζα. Παραγωγή ενέργειας από κάθε οργανισμό που συναντάμε στη φύση, και που περιέχει χημική ενέργεια η οποία με καύση μετατρέπεται σε θερμική. Υδροηλεκτρική Ενέργεια. Παραγωγή ενέργειας από εκμετάλλευση των υδάτων, ενέργεια της θάλασσας, από κύματα και παλίρροιες. Διαχείριση και ενεργειακή εκμετάλλευση των απορριμμάτων.

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (2)

102

Οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίες λειτουργούν με άνθρακα παράγουν το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο, προκαλώντας ταυτόχρονα, την μεγαλύτερη καταστροφή του περιβάλλοντος με την εκπομπή τοξικών αερίων. Αυτά τα τοξικά αέρια, διοξείδιο του θείου και οξείδια του αζώτου, σε συνδυασμό με το νερό της βροχής δημιουργούν την όξινη βροχή, και συμβάλλουν στη αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2. Κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Καστοριάς.

Όπως φαίνεται και στον πίνακα , οι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συμμετέχουν στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδος κατά 93 %, ενώ οι ανανεώσιμες πηγές καλύπτουν μόνο το 7 %, με βασικότερη τη βιομάζα. Η Ευρωπαϊκή ένωση έχει θεσπίσει ως στόχο έως το 2010, το 21% της ηλεκτρικής ενέργειας να παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα οι χώρες μέλη της Ε.Ε, έχουν αναλάβει την υποχρέωση να αυξήσουν σε 5,75 %, έως τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας, τα βιοκαύσιμα που χρησιμοποιούνται στα μείγματα καυσίμων για τις μεταφορές. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν εκτός των άλλων μία λύση στην εξάλειψη της πυρηνικής απειλής, η οποία προήρθε από την ανάγκη για ενέργεια , των ανεπτυγμένων χωρών που με την σειρά της οδήγησε στην ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας, τόσο για ειρηνική όσο και για στρατιωτική χρήση. XI. Πυρηνική ενέργεια. Έως την δεκαετία του 1980, ο κίνδυνος πυρηνικής καταστροφής λόγω των πυρηνικών όπλων, βρισκόταν στην κορυφή της πυραμίδας των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Στην συνέχεια με την υπογραφή της συμφωνίας για την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών από τα Ηνωμένα Έθνη, και της κατάρρευσης του ανατολικού μπλοκ, ο κίνδυνος της πυρηνικής απειλής φάνηκε να απομακρύνεται. (Στην πραγματικότητα την σχετική συνθήκη έχουν υπογράψει 149 χώρες, αλλά την έχουν επικυρώσει

103

μόνο 13 . Έως σήμερα έχουν γίνει «επίσημα» 2.036 πυρινικές δοκιμές, υπολογίζεται όμως έχουν γίνει άλλες 1.000 περίπου «ανεπίσημες». Σήμερα υπολογίζεται πως υπάρχουν στον πλανήτη 17.500 πυρηνικές κεφαλές με συνολική ισχύ 423.200 φορές εκείνης της Xιροσίμα). Οι γεωπολιτικές εξελίξεις όμως, και η εισαγωγή ενός νέου αστάθμητου παράγοντα αυτού της τρομοκρατίας, έχει επαναφέρει τον κίνδυνο της χρήσης πυρηνικών όπλων. Οι επιστήμονες σίγουρα θα μπορούσαν να συνδράμουν στην εξάλειψη των πυρηνικών και βιολογικών όπλων. Ο νομπελίστας φυσικός Hans Bethe (Χ. Βμπέθ) ανέφερε χαρακτηριστικά σε μία ομιλία του πριν λίγα χρόνια. «Εισερχόμαστε σε μιαν εποχή αφοπλισμού και πλήρους απόσυρσης των πυρηνικών όπλων. Ωστόσο μερικές χώρες συνεχίζουν να αναπτύσσουν πυρηνικά όπλα. Είναι αβέβαιο αν, και πότε, θα συμφωνήσουν τα έθνη να σταματήσει το επικίνδυνο τούτο παιχνίδι. Όμως οι μεμονωμένοι επιστήμονες μπορούν να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία αρνούμενοι να συμπράξουν.Γι' αυτό το λόγο, ζητώ από τους επιστήμονες όλων των χωρών να απέχουν από κάθε εργασία δημιουργίας, ανάπτυξης, βελτίωσης και παραγωγής πυρηνικών όπλων, καθώς και οποιουδήποτε άλλου όπλου με δυνατότητες μαζικής καταστροφής, όπως τα χημικά ή βιολογικά όπλα.»

Ο επίσης νομπελίστας Sir Joseph Rotbalt (Τ. Ρότμπαλτ), επίτιμος πρόεδρος της κίνησης Pugwash (3) από το 1988 για την Επιστήμη και τις Διεθνείς υποθέσεις, προειδοποιεί: «Είναι υποχρέωσή μου - ίσως η αποστολή μου τελικά - να επαναφέρω ξανά και ξανά το ίδιο ερώτημα. Η πυρηνική απειλή μπορεί να μην είναι τόσο έντονη πλέον, όμως δεν έχει εξαφανισθεί - το απέδειξε η πρόσφατη κρίση στο Κασμίρ. Τα πυρηνικά οπλοστάσια μπορεί να έχουν μειωθεί, όμως υπάρχουν αρκετές κεφαλές παντού γύρω μας. Το αν θα τις χρησιμοποιήσουμε, το αν θα απελευθερώσουμε την καταστροφική τους δύναμη εξαρτάται μόνο από ευαίσθητους χειρισμούς και από πολύ λεπτές ισορροπίες. Αν υπάρξει στο μέλλον μια σοβαρή σύγκρουση μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, τα πυρηνικά οπλοστάσια θα αναδυθούν και θα επιστρέψουμε στο κλίμα του Ψυχρού Πολέμου. Συνεπώς θα πρέπει εντέλει να ασχοληθούμε με τη φαινομενικά ουτοπική ιδέα ενός κόσμου χωρίς πόλεμο». (4)

104

Δεν είναι, όμως, μικρότερη η απειλή από τα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία των διεθνών οργανισμών πυρηνικής ενέργειας, στα τέλη του 2005, λειτουργούσαν στον πλανήτη 443 πυρηνικοί σταθμοί. 104 υπήρχαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, 59 στην Γαλλία, 56 στην Ιαπωνία, 31 στην Ρωσία , 23 στην Βρετανία, 20 στην Κορέα, 18 στον Καναδά, 17 στην Γερμανία, 15 στην Ουκρανία και Ινδία, 10 στην Σουηδία, 9 στην Ισπανία και Κίνα, , 7 στο Βέλγιο, 6 στην Τσεχία και στην Σλοβακία, 5 στην Ελβετία, 4 στην Ουγγαρία , Βουλγαρία, Φινλανδία , 2 στην Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό, Νότιος Αφρική , Πακιστάν και από 1, στην Αρμενία, Λιθουανία, Ρουμανία και η Σλοβενία. Άλλοι περίπου 30 νέοι αντιδραστήρες είναι υπό κατασκευή σε ολόκληρο τον κόσμο, και άλλοι 35 προγραμματίζονται να κατασκευαστούν (συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας). Η πιθανή άνοδος κατά 8% στην πυρηνική δυναμικότητα τα επόμενα πέντε χρόνια, θα αυξήσει την κυκλοφορία πυρηνικών υλικών, αυξάνοντας κατά συνέπεια τις απειλές στην ασφάλεια, την ρύπανση και τις επιπτώσεις στην υγεία. Ακόμα και αν δεν σημειωθεί καμιά επίθεση ή ατύχημα αντίστοιχο του Τσερνομπίλ, ( 26 Απριλίου 1986) στην Ουκρανία , τα πυρηνικά υλικά για παραγωγή ενέργειας και τα ραδιενεργά απόβλητα, αποτελούν σημαντική απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια. Σημείωση 3. Η διεθνής κίνηση PugWash, ιδρύθηκε στις 9 Ιουλίου 1955 στο Λονδίνο, όταν εκδόθηκε ένα μανιφέστο από τους Bertrand Russell, Albert Einstein, οι Max Born, Perry Bridgman, Leopold Infeld, Frederic Joliot-Curie, Herman Muller, Linus Pauling, Cecil Powell, Joseph Rotblat, και τον Hideki Yukawa. Οι προαναφερθέντες επιστήμονες ζήτησαν από τους επιστήμονες όλων των πολιτικών πεποιθήσεων να συγκεντρωθούν για να συζητήσουν την απειλή, η οποία απειλούσε την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της, λόγω της εμφάνισης των θερμοπυρηνικών όπλων. Μέλη της κίνησης Pugwash σήμερα είναι επιστήμονες, διανοούμενοι και άνθρωποι με εμπειρία σε κυβερνητικά, διπλωματικά και στρατιωτικά ζητήματα απ' όλο τον κόσμο,. Σκοπός της κίνησης εξκολουθεί να είναι η μείωση του κινδύνου ένοπλης σύγκρουσης, και η εύρεση συνεργατικών λύσεων σε παγκόσμια προβλήματα που άπτονται της επιστήμης και των διεθνών υποθέσεων. Σημείωση 4. physics4u.gr , Η Κίνηση PugWash.

Σύμφωνα με στοιχεία της Greenpeace, που βασίζονται σε μελέτη της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Λευκορωσίας, από τα περίπου 2 εκατομμύρια άτομα που εκτέθηκαν στο νέφος ραδιενεργού σκόνης από το δυστύχημα στο Τσερνομπίλ, περίπου 270.000 θα αναπτύξουν καρκινογενέσεις, από τις οποίες περίπου 93.000 θα είναι θανατηφόρες. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση η Greenpeace, εκτιμά ότι μπορεί να έχουν ήδη πεθάνει από επιπλοκές καρδιολογικών νοσημάτων που προκλήθηκαν από το πυρηνικό δυστύχημα, περίπου 200.000 άτομα στην Ρωσία, την Ουκρανία και την Λευκορωσία, ενώ σημειώνει πως τα κρούσματα καρκίνου σημείωσαν αύξηση 40% στο διάστημα μεταξύ των ετών 1990 και 2000. Οπωσδήποτε εκτός από τα οικονομικά κι πολιτικά μέτρα, αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο σήμερα, είναι συνεπώς, η ανάπτυξη μιας «οικολογικής ηθικής».

XII. Οικολογική ηθική.

105

Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του σαράντα, ο Aldo Leopold (Άλντο Λέοπολντ) εισάγει για πρώτη φορά μια νέα ηθική φιλοσοφική αξία που αναφέρεται στο περιβάλλον , ως κριτήριο ηθικής. Την αξία αυτή την ονομάζει «ηθική αξία γης», και την ορίζει ως αγάπη και σεβασμό που πρέπει οι άνθρωποι να δείχνουν στη γη . Το 1975 , ο H. Rolston (Χόουμς Ρόλστον) στο έργο του «υπάρχει οικολογική ηθική ;», διευρύνει την ιδέα ηθικής υποχρέωσης απέναντι σε όντα , σε ηθική υποχρέωση απέναντι σε όλα τα βιολογικά οικοσυστήματα . Υποστήριξε ότι η απώλεια ενός είδους, ισοδυναμεί με την απώλεια γενετικού υλικού, και πως η σκόπιμη καταστροφή ενός είδους ήταν ασέβεια ως προς τις ίδιες εκείνες διαδικασίες που κάνουν δυνατή την εμφάνιση των μεμονωμένων ζώντων όντων οικολογικό κίνημα.(5) Tις τελευταίες δεκαετίες και στα πλαίσια αυτών των θεωρήσεων, αναπτύχθηκαν και οι λεγόμενες Οικοκεντρικές ή Βιοκεντρικές θεωρίες της Οικολογικής Ηθικής, και η «κοινωνική οικολογία». Σε αντίθεση με τον ανθρωποκεντρισμό, ο οποίος τοποθετεί τους ανθρώπους στην κορυφή της ιεραρχίας των ειδών, ο «βιοκεντρισμός», ισχυρίζεται ότι όλα τα όντα έχουν την ίδια εγγενή αξία. Σύμφωνα με τις οικοκεντρικές/βιοκεντρικές θεωρίες , η φύση διαθέτει εγγενή ηθική αξία, συνεπώς δεν είναι δυνατόν η φύση να αντιμετωπίζεται σαν να έχει μόνο χρηστική αξία. (Η έως τώρα παραδοσιακή ανθρωποκεντρική ηθική αναγνωρίζει στα άλλα όντα σχετική μόνο αξία, ανάλογα με τη χρησιμότητα που έχουν γι’αυτόν). Η βιοκεντρική τοποθέτηση ενσωματώνει μια βαθύτερη αυτοσυνείδηση των φυσικών ορίων και των περιβαλλοντικών περιορισμών του ανθρώπου. Ακόμα περισσότερο θα προχωρήσουν στο σκεπτικό τους οι εκπρόσωποι της «Βαθιάς Οικολογίας» , τη οποία πρωτοεισηγήθηκε ο Νορβηγός φιλόσοφος Arne Naess (Α. Νας) (6), στις αρχές της δεκαετίας του '70. σημείωση 5. filosofia.gr, Βαθιά Οικολογία και Βιώσιμη Ανάπτυξη , Αλέξα Τσερώνη, σημείωση 6. Ο Arne Naess γεννήθηκε στο Όσλο της Νορβηγίας το 1912. Σπούδασε ψυχανάλυση,και το συγγραφικό του έργο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τόσο σε φιλοσοφικό όσο και σε κοινωνικό πεδίο.

XIII. Βαθιά Οικολογία Ο Naess έκανε λόγο για το πέρασμα από τον ανθρωποκεντρισμό στον οικοκεντρισμό και για την ανάγκη για την αυτοπραγμάτωση, δηλ την αποταύτιση από το εγώ και το στενό περιβάλλον μας και την ταύτιση με την οικόσφαιρα. Ο φιλοσοφικός πυρήνας πίσω από την Βαθειά Οικολογία είναι η «οικοσοφία». Είναι μία σύνθεση επηρεασμένη, μεταξύ άλλων, από την επιστήμη της οικολογίας, την συστημική θεωρία, αλλά και τον μυστικισμό. Ο όρος «βαθειά» οικολογία δόθηκε για να δώσει έμφαση σε μία νέα ουσιαστικά κοσμοθεωρία που προσπαθεί να εισαγάγει, θέλοντας να τονίσει την αντιπαράθεση με την ανθρωποκεντρική προσέγγιση του περιβάλλοντος, αλλά και την επιστημονική προσέγγιση της φύσης, που την θεωρεί ως κάτι ξεχωριστό από εμάς. Η Βαθειά Οικολογία δέχεται με έμφαση ότι δεν είναι «ανθρωποκεντρική» αλλά «βιοκεντρική». Αυτό

106

συνεπάγεται ότι όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί έχουν την ίδια «εγγενή αξία» με έναν άνθρωπο. Ο άνθρωπος, όπως και κάθε άλλος οργανισμός, μπορεί να παρεμβαίνει στο περιβάλλον του μόνο για να ικανοποιεί τις βασικές βιοτικές του ανάγκες. Η βαθιά οικολογική προσέγγιση , σε αντίθεση με την συνήθη οικολογική άποψη, απαιτεί αναθεώρηση και επανασχεδιασμό των δομημένων οικονομικο-κοινωνικών συστημάτων, με βάση αξίες και μεθόδους που διατηρούν την υλική (οικολογική) και άυλη (πολιτισμική) ποικιλότητα των φυσικών συστημάτων. Στην βαθειά οικολογία αναγνωρίζεται η αξία κάθε μορφής ζωής, και τονίζεται πως εμείς οι άνθρωποι αποτελούμε μέρος του ζωντανού οικοσυστήματος του πλανήτη. Μόνο βιώνοντας την ενότητά μας με τον κόσμο, θα καταστεί δυνατόν να ανακαλύψουμε τον άρρηκτο δεσμό που μας ενώνει με τον κόσμο. Εξερευνώντας την ενότητα του κόσμου, αλλάζει η τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, και συνειδητοποιούμε αβίαστα για το τι πρέπει να κάνουμε, για να συμμετάσχουμε ενεργά στη δημιουργία όχι σαν παρελθούσα διαδικασία αλλά σαν συνεχή διαδικασία που διασφαλίζει την ζωή. Η διανοητική κατανόηση είναι η πόρτα για να περάσει η ιδέα, αλλά η εσωτερική συνειδησιακή μεταμόρφωση θα προέλθει με την προσέγγιση στην καρδιά της Μητέρας Γης. Ο Naess έθεσε μια ομάδα οκτώ αρχών μιας βαθιάς οικολογίας ως μέρος του γενικότερου οικολογικού κινήματος. Σε αυτές δεν υπήρχε διάκριση για θρησκεία ή φιλοσοφικό υπόβαθρο ή πολιτική ή άλλη ιδεολογία. Η κεντρική ιδέα που συνδέει όσους τις αποδέχονται είναι ένα μακροπρόθεσμο όραμα του τι πρέπει να γίνει, ώστε να προστατευτεί ο πλούτος των συστημάτων της Γαίας και οι οικοκεντρικές αξίες. Κατά τον Naess «η ουσία της βαθιάς οικολογίας είναι να σ΄ απασχολούν όλο και βαθύτερα ερωτήματα». Να αναρωτιόμαστε τι είδους κοινωνία, εκπαίδευση, θρησκεία, θα κάλυπταν και θα βοηθούσαν όλες τις μορφές της ζωής. Υπάρχει η βασική δέσμευση του σεβασμού των αξιών του πλούτου και της ποικιλότητας. Η βιομηχανική παραγωγή τίθεται υπό κριτική, αφού τα αναπτυξιακά μοντέλα καταναλώνουν τους φυσικούς πόρους που θυσιάζονται για την ικανοποίηση της παραγωγής και της κατανάλωσης. Η εμβάθυνση των οκτώ αρχών επανακάμπτει στις «οικοσοφίες» (ecosophy) των αυτοχθόνων πληθυσμών, για να πάρουμε από αυτούς αξίες και πρακτικές. Οι αρχές είναι οι κάτωθι: 1) Η ευημερία τόσο της ανθρώπινης όσο και κάθε άλλης μορφής στον πλανήτη , έχει εγγενή αξία από μόνη της, οι οποίες είναι ανεξάρτητες από την ωφελιμότητα του μη-ανθρώπινου κόσμου για τους ανθρώπινους σκοπούς. 2) Ο πλούτος και η ποικιλία των μορφών ζωής συνεισφέρουν στην υλοποίηση αυτών των αξιών και αποτελούν επίσης αυταξίες. 3) Οι άνθρωποι δεν έχουν δικαίωμα να καταστρέφουν τον φυσικό πλούτο και την ποικιλότητα, πέρα από την ικανοποίηση των ζωτικών τους αναγκών. 4) Η παρέμβαση του ανθρώπου στην φύση είναι υπερβολική, και η κατάσταση χειροτερεύει γρήγορα.

107

5) Η ευημερία της ανθρώπινης ζωής και των ανθρώπινων πολιτισμών είναι συμβατή με μια σημαντική μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού. Η μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού είναι επίσης αναγκαία για την ανάπτυξη της μη-ανθρώπινης έμβιας ζωής. 6) Το πολιτισμικό, οικονομικό, μας πρότυπο πρέπει να αλλάξει, όπως επίσης και οι ιδεολογικές δομές. 7) Η ιδεολογική αλλαγή είναι κυρίως η εκτίμηση της ποιότητας της ζωής (που ενυπάρχει στην αναγνώριση της εγγενούς αξίας), παρά η προσκόλληση σε ένα ολοένα και υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Θα υπάρξει μια βαθιά συνειδητοποίηση της διαφοράς ανάμεσα στο μεγάλο και το σημαντικό. 8) Όσοι υποστηρίζουν τις παραπάνω θέσεις, έχουν την υποχρέωση άμεσα και έμμεσα να συμμετέχουν στην προσπάθεια για την υλοποίηση των αναγκαίων αλλαγών. (7) XIV. Κοινωνική οικολογία . Οι οπαδοί της κοινωνικής οικολογίας του Murray Bookchin (Μ. Μπόχιν), πιστεύουν πως για να σταματήσει η καταστροφή του περιβάλλοντος πρέπει να αλλάξουμε την κοινωνία, εφόσον όλα σχεδόν τα οικολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε έχουν κοινωνικές αιτίες. Οικονομικές, εθνικές και πολιτισμικές συγκρούσεις βρίσκονται στον πυρήνα των σοβαρών οικολογικών ανισορροπιών που αντιμετωπίζουμε σήμερα, γι' αυτό και το πραγματικό πεδίο όπου θα κριθεί το οικολογικό μέλλον του πλανήτη, είναι το κοινωνικό. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Murray Bookchin: «το φιλοσοφικό και πολιτικό ρεύμα που είναι γνωστό με το όνομα "Κοινωνική Οικολογία" ξεκινά από την αναγνώριση του -συχνά παραβλεπόμενου- γεγονότος ότι σχεδόν όλα τα οικολογικά μας προβλήματα προέρχονται από βαθύτατα κοινωνικά προβλήματα. Και ότι αντιστρόφως τα οικολογικά προβλήματα που υπάρχουν δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά, πόσο μάλλον να επιλυθούν, χωρίς να επιληφθούμε των εσωτερικών προβλημάτων της κοινωνίας» . σημείωση 7. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ, περί οικολογίας και βάθους.

Ο Bookchin, κατακρίνει την «Βαθειά οικολογία», διότι όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «Το να αποκαλούμε τους ανθρώπους «ξένους», που δεν έχουν θέση στη φυσική διαδικασία, ή το να τους δούμε ως εισβολέα που παρασιτεί σε μια ανθρωπομορφική εκδοχή του πλανήτη (Γαία), είναι κακός τρόπος του σκέπτεσθαι, όχι μόνο κακή οικολογία. Αυτός ο τρόπος σκέψης εξιδανικεύει την εξωανθρώπινη φύση ως «άγρια φύση», με έναν ρομαντικό, απλουστευτικό και τελικά ανθρωποκεντρικό τρόπο».

108

Για τον Bookchin, η βαθιά οικολογία παραβλέπει το γεγονός πως το οικολογικό πρόβλημα, ξεκινά από τον αυταρχισμό και την ιεραρχία. Διακρίσεις, η εκμετάλλευση, η περιθωριοποίηση, η φτώχεια, όλα να είναι φαινόμενα στο ίδιο κοινωνικοπολιτικό φάσμα, αλλά ούτε η λύση αυτών θα διόρθωνε την οικολογική κρίση. Ο ανθρωποκεντρισμός απλώς θα έπαιρνε τότε νέες μορφές. (8) Για την κοινωνική οικολογία, oι άνθρωποι είναι φύση που έχει γίνει αυτεπίγνωτη. Ο άνθρωπος αποτελεί την πλέον διαφοροποιημένη και πολύπλοκη μορφή ζωής του πλανήτη, δίχως την οποία ούτε συνείδηση ούτε ελευθερία θα μπορούσε να υπάρχει. Οι άνθρωποι είναι η μόνη πιθανή πηγή ηθικής σε αυτό τον πλανήτη, μιας ηθικής που απαιτεί την προστασία της βιόσφαιρας. (9) Η ίδια η φύση του ανθρώπου είναι που τον ωθεί προς μια οικολογικά συνεπή συμπεριφορά, κάτι που συνέβαινε στις πρωτόγονες τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες. Για τον Bookchin, οι σημερινές επικρατούσες κοινωνικές δομές και ιεραρχίες, με την όξυνση του ανταγωνισμού τις χαρακτηρίζει, εμποδίζουν την εκπλήρωση των αληθινών ανθρώπινων δυνατοτήτων, συνεπώς το πρόβλημα είναι πρωτίστως κοινωνικό . Ανεξαρτήτου της οπτικής και των προτάσεων των διαφόρων οικολογικών φιλοσοφιών, η χρονική στιγμή που διανύουμε είναι σημαντική διότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν.

σημείωση 8, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Η «Δεύτερη Φύση» , Είναι οι άνθρωποι παράσιτα που ζουν σε βάρος της φύσης; σημείωση 9, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Κοινωνική Οικολογία, η αναρχική οικολογία του Murray Bookchin.

«Ένα ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου, που καλείται από εμάς σύμπαν, ένα μέρος περιορισμένο στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό συλλαμβάνει τον εαυτό του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ξεχωριστά από το υπόλοιπο… ένα είδος οπτικής ψευδαίσθησης της συνείδησής του. Η πλάνη αυτή είναι ένα είδος φυλακής για εμάς, εφόσον μας περιορίζει στις προσωπικές μας επιθυμίες, σε μία στοργή μόνο για λίγα κοντινά μας πρόσωπα. Το καθήκον μας είναι να ελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτήν την φυλακή διευρύνοντας την συμπόνια, έτσι ώστε να αγκαλιάζει όλα τα ζωντανά όντα και ολόκληρη την φύση με την ομορφιά της. κανένας δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό εντελώς, αλλά ο αγώνας για ένα

109

τέτοιο επίτευγμα είναι από μόνος του μέρος της απελευθέρωσης και θεμελίωσης της εσωτερικής ασφάλειας». Albert Einstein (ο κόσμος όπως τον είδα Νέα Υόρκη 1979) ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΩΣ «ΟΛΟΝ» Στην αυγή του 21ου αιώνα , θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως είμαστε κάτοχοι του μεγαλύτερου γνωστικού κεφαλαίου που είχε ποτέ συγκεντρωθεί στην ανθρώπινη ιστορία. Ενώ όμως η επιστήμη μας απάλλαξε από τα σκοτάδια της αμάθειας και της δεισιδαιμονίας, η τεχνολογία σήμερα χρησιμοποιείται για μια πολυτελή και άπληστη ζωή, την στιγμή που καταναλώνονται τεράστιοι φυσικοί πόροι εξαντλώντας την γη, δημιουργώντας συσσωρευτικά, μεγαλύτερα προβλήματα από όσα οφέλη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενώ τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού είναι αξιοθαύμαστα, το μοντέλο ανάπτυξης που έχει ακολουθηθεί, προκάλεσε πλήθος κοινωνικών και περιβαντολογικών προβλημάτων, που έχουν θέσει σε κίνδυνο το «φυσικό ισοζύγιο ασφαλείας» του πλανήτη. Σε συλλογικό επίπεδο είναι σίγουρα αναγκαίο να υπάρξει εγρήγορση, και μία νέα αντίληψη του ανθρώπινου προορισμού, της σχέσης μας με τον κόσμο, αλλά και προβληματισμού σε σχέση με ηθικά θεμάτα που εγείρονται, από την παρέμβαση μας δια μέσω της τεχνολογίας, στην φυσική εξελικτική διαδικασία. Κάτι που βέβαια δεν θα είναι καθόλου εύκολο, καθώς ο σημερινός άνθρωπος, επιδιώκει ωφελιμιστικά μόνο ότι του είναι χρήσιμο, αδιαφορώντας ή παραβλέποντας πολλές φορές τις ηθικής αναστολές και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των επιλογών του. Σύμφωνα όμως με τον Αριστοτέλη, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα ναι μεν αποσκοπεί σε κάποιο αγαθό, που με τη σειρά του εξυπηρετεί κάποιο άλλο αγαθό, αυτή η αλυσίδα όμως θα πρέπει να έχει κάποιο τελικό σκοπό, που δεν είναι άλλο από το ύψιστο αγαθό, την ευδαιμονία, που απαιτεί αυτογνωσία και ηθική τελείωση. Η πραγματική απειλή λοιπόν για το μέλλον του ανθρώπινου είδους είναι η ανθρώπινη φύση, που πρέπει να χαλιναγωγηθεί.

Θα ήταν ανώφελο βέβαια να πιστέψουμε, πως οι βιώσιμες λύσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν για την ανάστροφη της καταστροφικής πορείας που έχει δρομολογηθεί από το μοντέλο ανάπτυξης του δυτικού πολιτισμού, τόσο σε συλλογικό, όσο και σε ατομικό επίπεδο, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν, δίχως να ληφθούν υπόψη οι οικονομικοκοινωνικές συνθήκες που έχει επιβάλει η παγκοσμιοποίηση και η οικονομία του ανταγωνισμού. Μίας παγκοσμιοποίησης που έχει επιφέρει εκτός από τα θετικά στοιχεία, και πλήθος αρνητικών, καθώς επιχειρείται ισοπέδωση πολιτισμών, προτύπων και αξιών, και καθιέρωση κοινών μοντέλων και προτύπων, που

110

βασίζεται στον έντονο υπερκαταναλωτισμό, βασικό στοιχείο του ευημερισμού. Οι σύγχρονες τεχνοκρατικές και καταναλωτικές κοινωνίες, οι οποίες βασίζονται στις πλασματικές επιθυμίες του ανθρώπου, για κατανάλωση, για κυριαρχία, για δύναμη, έχουν διαμορφώσει μια ισχυρή μειονότητα ανθρώπων, που αποφασίζουν για αυτόν χωρίς αυτόν, δίχως να σέβονται κανένα φυσικό νόμο, αγνοόντας παντελώς την έννοια της ηθικής, εμπρός στον βωμό του κέρδους και της εξουσίας. Ο άνθρωπος προσπαθεί να γεμίσει το εσωτερικό του «κενό», με έναν άκρατο υπερ καταναλωτισμό, που τον έχει φέρει σε σχέση αντιπαράθεσης με το περιββάλον, αναπτύσοντας μια δεσποτική εξουσιαστική σχέση, όπου πρωταρχικό ενδιαφέρον είναι η πλήρης και ολοκληρωτική αφαίμαξη των φυσικών πόρων, στο όνομα της τεχνολογίας και της «ποιότητας ζωής». Σε ένα τέτοιο περιββάλον η παραγωγή καλείται να ικανοποιήσει τεχνητές ανάγκες, όχι ζωτικές, οι οποίες απαιτούν όλο και περισσότερη κατανάλωση, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ένας μαθητής περιγράψε ως εξής την παραδοξότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής; «Το παράδοξο της εποχής μας μέσα στην ιστορία είναι ότι έχουμε ψηλότερα κτήρια, αλλά κοντύτερο ψυχισμό φαρδύτερες λεωφόρους, αλλά στενότερες οπτικές γωνίες, σπαταλούμε περισσότερο, αλλά έχουμε λιγότερα, αγοράζουμε περισσότερα, αλλά απολαμβάνουμε λιγότερο. Έχουμε μεγαλύτερα σπίτια και μικρότερες οικογένειες, περισσότερες ανέσεις, αλλά λιγότερο χρόνο, έχουμε περισσότερα πτυχία, αλλά λιγότερη αντίληψη περισσότερη γνώση, αλλά λιγότερη κρίση, περισσότερους ειδήμονες, αλλά λιγότερες λύσεις, περισσότερα φάρμακα, αλλά λιγότερο καλή φυσική κατάσταση. Έχουμε πολλαπλασιάσει τα αποκτήματά μας, αλλά έχουμε μειώσει τις αξίες μας. Μιλάμε πολύ, αγαπάμε σπανιότατα και μισούμε συχνότατα. Έχουμε μάθει πώς να “κερδίζουμε το ψωμί μας”, αλλά όχι πώς να κερδίζουμε την ζωή, προσθέσαμε χρόνια στην ζωή, αλλά όχι ζωή στα χρόνια. Ταξιδεύουμε στο φεγγάρι, αλλά δυσκολευόμαστε να διασχίσουμε τον δρόμο, ώστε να συναντήσουμε ένα νέο γείτονα.Κατακτήσαμε το κενό του διαστήματος, αλλά όχι το εσωτερικό μας κενό. Καθαρίσαμε τον αέρα, αλλά βρωμίσαμε την ψυχή μας, διασπάσαμε το άτομο, αλλά όχι την εμπάθεια και την προκατάληψή μας. Έχουμε υψηλότερα εισοδήματα, αλλά χαμηλότερη ηθική, γίναμε πολλοί σε ποσότητα, αλλά λίγοι σε ποιότητα. Αυτή είναι η εποχή των ψηλών ανθρώπων, αλλά των μικρών χαρακτήρων, του γρήγορου κέρδους, αλλά των ρηχών σχέσεων. Αυτή είναι η εποχή του κόσμου της ειρήνης, αλλά των εσωτερικών συγκρούσεων, περισσότερης άνεσης, αλλά λιγότερης διασκέδασης, περισσότερων ειδών διατροφής, αλλά λιγότερης θρεπτικότητας. Αυτή είναι η εποχή των δύο εισοδημάτων (και των δύο συζύγων), αλλά

111

περισσότερων διαζυγίων, εντυπωσιακότερων αλλά διαλυμένων σπιτιών..»

κατοικιών,

Πολυδιάστατη λοιπόν η κρίση. Χρειάζεται αναθεώρηση αξιών, προτύπων και συμπεριφορών και γνώση της θέσης του ανθρώπου στην φύση. Καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε την με την φύση, όχι μόνο διότι αυτό είναι αναγκαίο για την συνέχιση της ζωής στον πλανήτη, αλλά στο πλαίσιο μιας ολιστικής συνειδητότητας, καθώς μπορούμε να αναπτύξουμε μοντέλα ανάπτυξης στα οποία γνώμονας θα είναι η δημιουργία και όχι η καταστροφή. Δεν μπορεί βέβαια ο άνθρωπος να σταματήσει να αλλάζει την φύση, κάτι που κάνουν εκ των πραγμάτων και όλα τα υπόλοιπα έμβια όντα. Εμείς όμως μπορούμε να καθορίσουμε το είδος των αλλαγών που προκαλούμε, με γνώμονα τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει, για την διασφάλιση ενός καλύτερου κόσμου, για τις γενεές που ακολουθούν. Η γνώση όμως όπως η πρακτική έχει αποδείξει, είναι δημιουργική μόνο και μόνον όταν, είναι ικανή να μας μεταμορφώσει συνειδησιακά, προς σκέψεις και συναισθήματα που οδηγούν την ανθρώπινη ύπαρξη σε μια ορθότερη χρήση της λέξης, Άνθρωπος. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα, δημιουργούν κραδασμούς, δονούν και αποτυπώνονται γύρω μας, επηρεάζοντας το συλλογικό ασυνείδητο, με ανάλογα αποτελέσματα κάθε φορά. Γύρω μας, υπάρχουν πληθώρα ιδεών και σκέψεων, σκέψεις που αναζητούν όμοιές τους για να ισχυροποιηθούν, και να δημιουργήσουν εν τέλη ιδεολογικά ρεύματα. Και αυτό διότι ως νοήμονα όντα μετέχουμε στην εξέλιξη του κόσμου κυριολεκτικά, συνεπώς ο κάθε ένας από εμάς έχει μεγάλη ευθύνη για την ποιότητα της σκέψης του. Κατ’ αυτό τον τρόπο ένας άνθρωπος που εκπέμπει δονήσεις συμπόνιας και αγάπης, εκπέμπει δονήσεις που τείνουν να ενεργοποιήσουν και σε άλλους παρόμοιες σκέψεις και συναισθήματα. Θα πρέπει λοιπόν να υιοθετηθεί μία πιο «ολιστική», αντίληψη που θα πρεσβεύει, την ταυτότητα συμφερόντων ανθρώπου-φύσεως. Μία άποψη την οποία είχαν υιοθετήσει οι αρχαίοι πολιτισμοί, και που σήμερα επιβεβαιώνεται από την σύγχρονη φυσική (αλλά και από άλλους επιστημονικούς κλάδους), «Άνθρωπος και φύσις ενότης αδιαίρετος», είπε ο Στωικός Μάρκος Αυρήλιος, «...κάθε ανθρώπινο πλάσμα είναι συγχρόνως θεατής και ηθοποιός στο μεγάλο δρόμο της ύπαρξης», συμπληρώνει μετά από χιλιάδες χρόνια ο Niels Bohr( Ν. Μπόρς). Μία θεώρηση που όπως διαπιστώσαμε έρχεται σε αντίθεση με το μηχανιστικό πρότυπο της δυτικής επιστήμης, που επικράτησε στην παγκόσμια σκέψη για αιώνες, και διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος γίνεται αντιληπτός. Κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την παρουσίαση της φύσης, ως αποτελούμενη από απομονωμένα άτομα που ανταγωνίζονται το ένα ενάντια στο ένα άλλο, σε μία Δαρβινική προσπάθεια, για την επιβίωση του ισχυρότερου. Οι οργανισμοί, σε μία τέτοια συνάρτηση, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων όντων, θεωρούνται ως μηχανές, και δεν υπάρχει κανένα όριο σε αυτόν που μπορεί να τις χειριστεί με απώτερο στόχο το προσωπικό κέρδος.

112

Στα πλαίσια όμως μιας «ολιστικής» θεώρησης του κόσμου, αυτός στο σύνολο του, από τον μικρόκοσμο έως τον μακρόκοσμο, αποτελεί ένα αλληλεξαρτώμενο και αλληλένδετο σύνολο, στο οποίο εμφανίζονται στοιχεία συνειδητότητας, στην οποία η ζωή διαρκώς εξελίσσεται αέναα σε νέες μορφές. Θα πρέπει συνεπώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο, να τεθούν προβληματισμοί προς εξεύρεση λύσεων που θα αφορούν: A. Την οριοθέτηση των πραγματικών αναγκών του ανθρώπου, και της κοινωνίας στο σύνολο της, και το ξεπέρασμα της υπεροπτικής στάσης έναντι της φύσης, που μας γεννά η τεχνολογική χειραγώγηση της, προς την επίτευξη των σκοπών μας. Η ανθρωποκεντρική κοσμοθεωρία οδηγγησε τις κοινωνίες μέσα από την οικονομία στην σπατάλη φυσικών πόρων. Μία μη ανθρωποκεντρική θεώρηση του περιβάλλοντος, λαμβάνει υπόψη και την επίδραση των φυσικών πόρων στις κοινωνίες διότι είναι προφανές ότι η έλλειψη φυσικών πόρων δεν επιτρέπει στις κοινωνίες να λειτουργήσουν και να εξελιχθούν. B. Την προστασία της ζωής γενικότερα , αλλά και της ίδιας ανθρώπινης ύπαρξης, από ηθικά διλήμματα που προκύπτουν από την αλλοίωση της φυσικής εικόνας του ανθρώπου, με τεχνολογικά εξαρτήματα που επεκτείνουν αφύσικα τον άνθρωπο και τις δυνατότητές του, δίνοντας ταυτόχρονα οντολογική υπόσταση στις μηχανές. C. Την χρήση μιας πιο «πράσινης» και ταυτόχρονα πιο «ολιστικής» τεχνολογίας, βασισμένη στην «συστημική θεωρία», προς όφελος τόσο της ανθρώπινης κοινωνίας, όσο και της φύσης. Σε μία τέτοια θεώρηση το «περιβάλλον» αποτελεί είναι ένα «μέγα –σύστημα» , αποτελούμενο από οικοσυστήματα και ανθρωπογενή συστήματα, στα οποία υφίστανται πολύπλοκες σχέσεις δυναμικής αλληλεπίδρασης. Την στιγμή που κορυφώνεται η πορεία του προμηθεϊκού ανθρώπου, όλες οι αντιφάσεις που κλείνει μέσα του, το υφιστάμενο κοινωνικό, πολιτισμικό, και επιστημονικό μοντέλο, το οποίο έχει φέρει σε αδιέξοδο τόσο τον άνθρωπο όσο και το φυσικό περιβάλλον, απαιτούν άμεσες και καινοτόμες δράσεις. Κάθε βέβαια αλλαγή κυοφορεί συγκρούσεις και διαμάχες. Η ακμή του 21ου αιώνα, όπως φαίνεται θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας μεταβατικής περιόδου που θα κυριαρχήσει η ανάγκη μίας νέας αντίληψης του ανθρώπου, τόσο με τον ίδιο του τον εαυτό, όσο και με την σχέση του με τον φυσικό κόσμο στο σύνολο του. Οι νέοι επιστήμονες θα πρέπει να αποδεχθούν την ευθύνη για τις συνέπειες της επιστημονικής έρευνας στον άνθρωπο αλλά και το περιβάλλον, έχοντας επίγνωση του ζωτικού ρόλου που διαδραματίζουν στην προαγωγή του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο μαθηματικός Michael Atiyah (Μ. Άτια), κάτοχος του μεταλλίου FILDS (1966), και σημερινός πρόεδρος των συνδιασκέψεων της Pugwash για την επιστήμη και τις παγκόσμιες υποθέσεις, ανέφερε σε διάλεξη το 1997, τους λόγους της ευθύνης των επιστημόνων:

113

Πρώτον, υπάρχει το ζήτημα της ηθικής ευθύνης. Αν δημιουργήσεις κάτι, πρέπει να ενδιαφερθείς για τις συνέπειες. Κάτι τέτοιο πρέπει να ισχύει για τις επιστημονικές ανακαλύψεις όπως ακριβώς ισχύει για τα παιδιά που φέρνουμε στον κόσμο. Δεύτερον οι επιστήμονες κατανοούν τα τεχνικά προβλήματα καλύτερα από τον μέσο πολιτικό ή πολίτη — και η γνώση συνοδεύεται από ευθύνη. Μπορούν συνεπώς να προσφέρουν τεχνικές συμβουλές και βοήθεια για την επίλυση των απρόοπτων προβλημάτων που ανακύπτουν, αλλά και να να προειδοποιήσουν για τους μελλοντικούς κινδύνους που ίσως προκύπτουν από μια τρέχουσα ανακάλυψη. (1) Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, η οικονομία ο βασικότερος ίσως παράγοντας στήριξης της ανθρώπινης προόδου, θα πρέπει να πάψει να είναι πλέον ένας «αυτόνομος» μηχανισμός, και να ενταχθεί στην υπηρεσία της κοινωνίας, και στις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες, και του φυσικού περιβάλλοντος. Σε αντίθετη περίπτωση το αδιέξοδο είναι εμφανές, και στους ίδιους ακόμα τους πρωταγωνιστές του. Σύμφωνα με τον διασημότερο επιστήμονα του 20ου αιώνα, τον Stephen Hawking, το φαινόμενο του θερμοκηπίου ενδέχεται να μετατρέψει τη Γη σε έναν πλανήτη σαν την Αφροδίτη, όπου η θερμοκρασία αγγίζει τους 250 βαθμούς Κελσίου και είναι συχνές οι βροχές από θειικό οξύ. Η ενημέρωση, και η γνωστοποίηση του προβλήματος στους πολίτες, είναι μόνο ικανή να επιφέρει αλλαγή νοοτροπίας, που σταδιακά θα αναγκάσει και την τεχνολογία στην υιοθέτηση, μίας περισσότερο οικολογικής, και λιγότερο υπεροπτικής στάσης έναντι της φύσης. Μια υπεροπτική στάση η οποία δεν είναι γνώρισμα «σοφίας», καθώς παρόλη την τεχνολογική πρόοδο, ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζουμε πραγματικά την φύση, που είναι ο μέγας μεταποιητής. Μίας γνώσης που είναι συνυφασμένη με την προσπάθεια κατανόησης της ύλης σε ολοένα και μικρότερες κλίμακες. Στην αναζήτηση αυτή όμως όπως διαπιστώσαμε, ο απόλυτος μικρόκοσμος παραμένει σαγηνευτικά μυστηριώδης. Και όμως, με τις πληροφορίες που μας παρέχει έως τώρα η κβαντική θεωρία στην φυσική, το κλειδί είναι η αναγνώριση της αλληλεπίδρασης του αλληλοσυνδεόμενου φυσικού κόσμου στο σύνολό του. Η Dr. Mae -Wan Ηο (Μ.Γ. Χό), αναφέρει χαρακτηριστικά: «Στο οργανικό όλο, σφαιρικό και μερικό, μέρος και όλο, ενέχονται αμοιβαία και διαπλέκονται». (2). Όπως είδαμε στην μελέτη μας, σύμφωνα με την κβαντική θεωρία, στο σύμπαν υπάρχουν στοιχειώδη σωματίδια που διαρκώς κινούνται, αλληλοδιαπερνώνται, αλλάζουν και εξελίσσονται ως οργανισμοί. Κάτι που φαίνεται πως συμβαίνει σε όλες τις κοσμικές κλίμακες, όχι μόνο στοιχειώδη σωματίδια , αλλά ηλιακά συστήματα, γαλαξίες, κ.λπ. Σημείωση 1. Η κοινωνική ευθύνη των επιστημόνων, άρθρο του Joseph Rotblat στο Physics World του Δεκεμβρίου 1999, απόδοση physics4u.gr. Σημείωση 2. Η Dr. Mae -Wan Ηο είναι διευθύντρια του Institute of Science in Society , και ερευνήτρια στο ανοικτό Πανεπιστήμιο της Μεγάλης Βρετανίας. Βιβλία, άρθρα και μελέτες της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

114

Μία τέτοια άποψη είναι φορέας μίας τόσο βαθιάς αλλαγής, για τον κόσμο που βλέπουμε τον κόσμο, ώστε ο Alphred North Whitehead (Α. Γουάιτχεντ) παρατηρεί πως δεν είναι δυνατόν να κατανοήσουμε την φύση, παρά μόνο αν την δούμε σαν οργανισμό που συμμετέχει απόλυτα στη διαδικασία του «γνωρίζειν». Ο γνώστης και το αντικείμενο της γνώσης του είναι ένα, εφόσον το πως γνωρίζουμε καθορίζει αυτό που γνωρίζουμε. Αν γνωρίσουμε μηχανικά, αν γνωρίσουμε βίαια, τότε η γνώση μας θα είναι μηχανική και βίαιη. Η πράξη του «γνωρίζειν» μεταμορφώνει και τους δύο, και τον γνώστη, και το αντικείμενο της γνώσης του. Για αυτό πρέπει πάντα να «γνωρίζουμε», με ευαισθησία και συμπόνια. Προεκτείνοντας την αμοιβαία εξάρτηση του μέρους και του όλου, του οργανισμού στις κοινωνίες, τα οικοσυστήματα και σε τελευταία ανάλυση σ’ όλη η φύση, ανακαλύπτουμε τις βαθιές ολιστικές παραδόσεις που υπήρχαν στην κουλτούρα των ιθαγενών σε όλο τον κόσμο. Αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι ο καθένας από μας είναι η ενσωμάτωση όλων όσων υπάρχουν, και ότι δεν μπορούμε να βλάψουμε κανέναν άλλον χωρίς να βλάψουμε τους εαυτούς μας. Εδώ βρίσκετε η συνειδητή θέληση για το Καλό. (3) Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, η αναγνώριση της αλληλεπίδρασης του φυσικού κόσμου στο σύνολό του, η συνειδητοποίηση των αποτελεσμάτων της αλόγιστης και καταστροφικής δραστηριότητας του ανθρώπου, στο οικοσύστημα, και εν τέλη η άρση της ανθρώπινης αλαζονείας, θα πρέπει να αποτελέσουν τα βασικά συνθετικά στοιχεία του συνειδητοποιημένου πολίτη της κοινωνίας του 21ου αιώνα. Οι πρόγονοι μας πρωταγωνίστησαν στο παρελθόν στη θέσπιση των άυλων αξιών, εμείς συνεπώς σήμερα έχουμε την ιερή υποχρέωση να πρωτοστατήσουμε σε αυτή την αλλαγή συνείδησης για μία άλλη στάση ζωής. Θα πρέπει λοιπόν να δούμε την φύση ως «ΟΛΟΝ». Και επειδή η Φύση «ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΝ» , η θέληση για το καλό, θα πρέπει να αποτελέσει ένα οικουμενικό ιδεώδες, για όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Η ανάγκη των σύγχρονων κοινωνιών συνεπώς, θα πρέπει να είναι η αναγνώριση αξιών, που θα προϋποθέτει τον σεβασμό για όλες τις μορφές της ζωής, και το δικαίωμα για μια ζωή αξιοπρεπή, με τοποθέτηση του κοινού καλού πάνω και πέρα από το ατομικό συμφέρον. Σε διαφορετική περίπτωση στο ερώτημα που έθεσε ο Βολτέρος: «Θα αφήσουμε αυτόν τον κόσμο ακριβώς έτσι όπως τον βρήκαμε: ανόητο, άδικο και κακό; », ίσως θα πρέπει να πρέπει να προσθέσουμε, «θα αφήσουμε άραγε αυτόν τον κόσμο βιώσιμο για τις επόμενες γενιές»;..

115

Σημείωση 3. Seeing Nature Whole, Dr. Mae-Wan Ho. World Goodwill Seminar: The Will to Good: Dispelling the Glamours of Our Times, School of Oriental and African Studies, Brunei Gallery, London October 28, 2000.

Μόνο αφού κοπεί το τελευταίο δέντρο Μόνο αφού δηλητηριαστεί το τελευταίο ποτάμι Μόνο αφού ψαρευτεί το τελευταίο ψάρι Μόνο τότε θα καταλάβετε ότι τα λεφτά δεν τρώγονται. Προφητεία Ινδιάνων Cree ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ Η ΟΜΙΛΊΑ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΎ ΤΩΝ ΙΝΔΙΆΝΩΝ SEATTLE Το 1854, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Fraglin Pears (Φράνκλιν Πηρς), πρότεινε να αγοράσει εκτάσεις που ανήκαν σε Ινδιάνους, υποσχόμενος πως θα δημιουργήσει μια περιοχή ελεγχόμενης εγκατάστασης για τον ινδιάνικο λαό. Η απάντηση του Αρχηγού των Ινδιάνων Seattle (Σηάτλ), ήταν η εξής: «Πώς μπορείτε να αγοράσετε ή να πουλήσετε τον ουρανό ή την ζεστασιά της γης; Η ιδέα μας φαίνεται περίεργη, επειδή ακριβώς δεν μας ανήκουν ούτε η δροσιά του αέρα, ούτε η διαύγεια του νερού. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να τα αγοράσετε;. Κάθε κομματάκι αυτής της γης είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε βελόνα του λαμπερού πεύκου, κάθε κοίτη ποταμού, κάθε κομμάτι ομίχλης μέσα στα σκοτεινά δάση, κάθε ξέφωτο και κάθε βούισμα εντόμου, είναι ιερό στη μνήμη του λαού μου. Oι χυμοί που τρέχουν μέσα στα δέντρα, μεταφέρουν τις μνήμες του ερυθρόδερμου ανθρώπου, ενώ αντίθετα οι νεκροί των λευκών ανθρώπων, ξεχνούν τον τόπο που γεννήθηκαν, όταν ταξιδεύουν στα άστρα. Οι δικοί μας νεκροί δεν ξεχνούν ποτέ αυτή την υπέροχη γη, γιατί είναι η μητέρα του ερυθρόδερμου ανθρώπου. Είμαστε ένα μέρος της γης, και αυτή ένα κομμάτι από μας. Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι οι αδερφές μας το ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι οι αδερφοί μας. Τα βράχια στους λόφους, το πράσινο χρώμα των λιβαδιών, η ζεστασιά του πόνου και ο άνθρωπος, όλα ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Γι’ αυτό και όταν ο «Μεγάλος Αρχηγός στην Ουάσιγκτον», λέει ότι θέλει να αγοράσει την γη μας, ζητάει πολλά από μας. Ο Μεγάλος Αρχηγός λέει ότι θα μας εξασφαλίσει ένα μέρος, έτσι που να μπορούμε να ζήσουμε άνετα μεταξύ μας. Θα γίνει ο πατέρας μας και εμείς τα παιδιά του. Θα σκεφτούμε, λοιπόν, την προσφορά του για ν’ αγοράσει τη γη μας. Αλλά δεν θα είναι εύκολο,γιατί αυτή η γη είναι ιερή για μας. Αυτό το νερό που κυλά στα ρυάκια και στα ποτάμια δεν είναι μόνο νερό, αλλά και το αίμα των προγόνων μας. Αν σας πουλήσουμε γη πρέπει να θυμάστε ότι είναι ιερή, και ότι κάθε αντανάκλαση στο καθαρό νερό των λιμνών, μιλά για τα γεγονότα και τις μνήμες της ζωής του λαού μου. Ο ψίθυρος 116

του νερού είναι η φωνή του πατέρα μου. Τα ποτάμια είναι τα αδέρφια μας, σβήνουν την δίψα μας. Τα ποτάμια μεταφέρουν τα κανό μας, και τρέφουν τα παιδιά μας. Αν σας πουλήσουμε τη γη μας, πρέπει στο εξής να θυμάστε, και να διδάσκετε στα παιδιά σας, ότι τα ποτάμια είναι τα αδέρφια μα,ς και τα δικά σας, και πρέπει να δείχνετε στο εξής σ’ αυτά τα ποτάμια την αγάπη που θα δείχνατε στον αδερφό σας. Ξέρουμε ότι ο λευκός άνθρωπος δεν καταλαβαίνει τα ήθη μας. Ένα κομμάτι γης μοιάζει σ’ αυτόν μ’ ένα οποιοδήποτε άλλο κομμάτι, γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται μέσα στην νύχτα, και παίρνει από την γη αυτό που έχει ανάγκη. Η γη δεν είναι ο αδερφός του, αλλά ο εχθρός του, και μόλις την κυριεύσει, πηγαίνει μακρύτερα. Εγκαταλείπει τους τάφους των προγόνων του, κι αυτό δεν τον ενοχλεί. Παίρνει την γη από τα παιδιά του, και αυτό δεν τον ενοχλεί. Ο τάφος, των προγόνων του, και η κληρονομιά για τα παιδιά του, πέφτουν στη λήθη. Συμπεριφέρεται στην μητέρα του, την γη, και στον αδερφό του τον ουρανό, σαν να ήταν πράγματα που αγοράζονται, και λεηλατούνται, που πουλιούνται όπως τα πρόβατα ή τα λαμπερά μαργαριτάρια. Η απληστία του θα καταβροχθίσει την γη, και δεν θ’ αφήσει πίσω της παρά μια έρημο. Δεν ξέρω τίποτα. Τα ήθη μας είναι διαφορετικά από τα δικά σας. Η όψη των πόλεών σας προξενεί κακό στα μάτια των ερυθρόδερμων ανθρώπων. Αλλά αυτό μπορεί και να οφείλεται στο ότι ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει. Δεν υπάρχει ένα ειρηνικό μέρος στις πόλεις των λευκών ανθρώπων. Δεν υπάρχει τόπος όπου μπορείς ν’ ακούσεις τα φύλλα που αναπτύσσονται την άνοιξη ή το θρόισμα των φτερών κάποιου εντόμου. Αλλά μπορεί να γίνεται έτσι γιατί είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω. Ο θόρυβος των πόλεων φαίνεται μόνο να προσβάλλει τα αυτιά. Και τι ενδιαφέρον υπάρχει πια στο να ζεις, αν δεν μπορείς να ακούσεις τη μοναχική κραυγή του κοκκινολαίμη ή τις συζητήσεις των βατράχων στα έλη τη νύχτα; Είμαι ένας ερυθρόδερμος και δεν καταλαβαίνω. Ο Ινδιάνος προτιμά το γλυκό ήχο του αέρα, που ξεπετιέται πάνω από τα έλη και τη μυρωδιά του ίδιου του ανέμου, πλυμένου από τη βροχή του μεσημεριού ή αρωματισμένου από τα κουκουνάρια του πεύκου. Ο αέρας είναι πολύτιμος για τον ερυθρόδερμο, γιατί όλα τα πράγματα μοιράζονται την ίδια αναπνοή, τα ζώα, τα δέντρα, ο άνθρωπος μοιράζονται όλοι την ίδια ανάσα. Ο λευκός άνθρωπος δεν φαίνεται να δίνει σημασία στον αέρα που αναπνέει. Σαν έναν άνθρωπο που θέλει πολλές μέρες για να πεθάνει, είναι αδιάφορος για τη δυσοσμία. Αλλά, αν σας πουλήσουμε τη γη μας πρέπει να θυμόσαστε ότι ο αέρας μας είναι πολύτιμος, ότι ο αέρας μοιράζεται το πνεύμα του μ’ όλα

117

αυτά στα οποία δίνει τη ζωή. Ο άνεμος που έδωσε στον παππού μας την πρώτη του αναπνοή πήρε και τον τελευταίο του αναστεναγμό. Και αν σας πουλήσουμε την γη μας πρέπει να την διαφυλάξετε και να τη διατηρήσετε ως, ιερή, ως ένα τόπο όπου ακόμα κι ο λευκός άνθρωπος μπορεί να πάει και να γευτεί τον αέρα που γλύκαναν τα αγριολούλουδα των λιβαδιών. Εξετάζουμε λοιπόν την προσφορά σας για να αγοράσετε τη γη μας. Αλλά, αν αποφασίσουμε να τη δεχτούμε, θα βάλω έναν όρο: ο λευκός άνθρωπος θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα ζώα αυτής της γης όπως και στα αδέρφια του. Είμαι ένας άγριος και δεν γνωρίζω άλλον τρόπο ζωής, είδα κάπου χίλια αγριοβούβαλα να σαπίζουν στο λιβάδι, εγκαταλειμμένα από τον λευκό άνθρωπο, που τα είχε χτυπήσει μ’ ένα τρένο που περνούσε από εκεί. Είμαι ένας άγριος και δεν καταλαβαίνω πως το σιδερένιο άλογο που καπνίζει μπορεί να είναι πιο σημαντικό από το αγριοβούβαλο που δεν το σκοτώνουμε παρά μόνο για να τραφούμε. Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα; Αν εξαφαvίζονταν όλα τα ζώα, ο άνθρωπος θα πέθαινε από μια μεγάλη πνευματική ερημιά. Γιατί αυτό που συμβαίνει στα ζώα, σε λίγο συμβαίνει και στον άνθρωπο. Όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα. Πρέπει να διδάξετε στα παιδιά σας ότι το χώμα που πατούν έχει γίνει από τις στάχτες των προγόνων μας. Για να σέβονται την γη, πείτε στα παιδιά σας ότι είναι εμπλουτισμένη από τις ζωές της φυλής μας. Διδάξτε στα παιδιά σας αυτό που διδάξαμε κι εμείς στα δικά μας, ότι η γη είναι η μητέρα μας. Ό,τι συμβαίνει στη γη συμβαίνει και στους γιους της γης. Όταν οι άνθρωποι περιφρονούν το χώμα περιφρονούν τον ίδιο τον εαυτό τους. Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο, ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Αυτό το ξέρουμε. Όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα, όπως το αίμα ενώνει μια οικογένεια. Όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα. Ότι συμβαίνει στη γη, συμβαίνει και στους γιους της γης. Δεν είναι ο άνθρωπος εκείνος που ύφανε το νήμα της ζωής εκείνος είναι μόνο μια κλωστή. Ό,τι κάνει στο νήμα το κάνει στον ίδιο του τον εαυτό. Ακόμα κι ο λευκός άνθρωπος που ο Θεός του κάνει περίπατο και μιλάει μαζί του όπως δυο φίλοι που είναι μαζί, δεν μπορεί να απαλλαγεί από την κοινή μοίρα. Βέβαια, ίσως είμαστε αδέρφια. Αυτό θα το δούμε. Αυτό που ξέρουμε εμείς και που ο λευκός άνθρωπος θα ανακαλύψει ίσως κάποτε είναι, ότι ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός με του λευκού ανθρώπου. Ίσως να σκέφτεστε ότι ανήκει μόνο σε, όπως θέλετε να σας ανήκει και η γή μας, αλλά δεν μπορείτε. Είναι ο Θεός του ανθρώπου, και το έλεος του είναι το ίδιο, τόσο για τον λευκό, όσο και για τον ερυθρόδερμο άνθρωπο. Αυτή η γη είναι πολύτιμη, βλάπτοντας την γη, είναι σαν να δείχνει περιφρόνηση στο

118

δημιουργό. Ο λευκός θα εξαφανιστεί κι αυτός, ίσως γρηγορότερα από τις άλλες φυλές. Μολύνετε το κρεβάτι σας και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία από τα ίδια σας τα απορρίμματα. Πεθαίνοντας όμως θα ακτινοβολήσετε με ένταση, εξαιτίας της δύναμης του Θεού που σας έφερε σ’ αυτή τη γη, και που από κάποια ιδιαίτερη πρόθεση, σας έκανε να κυριαρχήσετε σ’ αυτήν, και τον ερυθρόδερμο άνθρωπο. Αυτή η μοίρα είναι ένα μυστήριο γα μας, γιατί δεν καταλαβαίνουμε πώς όταν όλα τα αγριοβούβαλα εξοντώνονται, τα άγρια άλογα δαμάζονται, οι απόκρυφες γωνιές του δάσους μολύνονται από τους ανθρώπους, και η όψη των λόφων που είναι γεμάτη από λουλούδια ασχημαίνει από τους γιους που μιλούν. Πού είναι η λόχμη; Εξαφανισμένη. Πού είναι ο αετός; Εξαφανισμένος. Το τέλος της ζωής είναι η απαρχή της επιβίωσης». (1)

σημείωση 7. Washington State Library, Chief Seattle Speech ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  Η Γένεση του Κόσμου: Η Αρχαία Επιστήμη της Συνεχούς Δημιουργίας PAUL A. LaVIOLETTE, εκδόσεις Ενάλιος.  Τάξη μέσα από το χάος, PRIGOGINE, ILYA , εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ  To TAO και η σύγχρονη φυσική Fritjof Capra, εκδόσεις Ωρώρα.  Από τη Φυσική στη Μεταφυσική, Νίκος Ταμπάκης, εκδόσεις Δαίδαλος – Ζαχαρόπουλος.  ΦΙΛΟΚΟΣΜΙΑ, Παρασκευάς Παρασκευόπουλος, εκδόσεις προδρομική έκδοση  Tο βιβλίο των μύθων, Helma Marx, εκδόσεις Κονιδάρη.  Οι Έλληνες φιλόσοφοι της αρχαιότητας και η φιλοσοφία, Μακρής Νίκος, εκδόσεις Σμπιλιας.  Πόλεμος για τον Έλεγχο του Νου, Γιώργος Στάμκος, εκδόσεις Άγνωστο.  Απαγορευμένη Τεχνολογία, Γιώργος Στάμκος, εκδόσεις Αρχέτυπο.  Ilya Prigogine, Είναι το Μέλλον Δεδομένο;, Συλλογικό Έργο για τον Ilya Prigogine, Εκδόσεις, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.  Το χρονικό του Χρόνου, STEPHEN HAWKING, εκδόσεις, Κάτοπτρο  Το τέλος της βεβαιότητας, Progogine Ilya , εκδόσεις, Κάτοπτρο.  Η Μυστική Δοξασία, Blavatsky H, εκδόσεις, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΗΛΙΟΣ  Η απόκρυφη παράδοση της Ευρώπης, J.p Craftsin, εκδόσεις, Αρχέτυπο  Η Γενεαλογία του Ανθρώπου, Bezant A, εκδόσεις , ΔΙΟΝ.  Θεός και μοντέρνα φυσική, Paul Davies, εκδόσεις Κάτοπτρο.  Μυστικισμός και σύγχρονη επιστήμη, M TALBOT, εκδόσεις Ιάμβλιχος  Η κοσμολογία στην αρχαιότητα, M. R. Wright, εκδόσεις ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ

119

 Ορφέως ύμνοι, εκδόσεις, Ιδεοθέατρον.  Η ΚΟΜΗ ΤΗΣ ΒΕΡΕΝΙΚΗΣ, Γιώργος Γραμματικάκης, εκδόσεις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.  Ε. Μπιτσάκη, «Η φύση στη διαλεκτική φιλοσοφία», εκδόσεις σύγχρονη Εποχή.  Περιβαλλοντική Ηθική, Αλέξανδρος Γεωργόπουλος , εκδόσεις Gutenberg.  Eισαγωγή στη Bιώσιμη Πολιτεία, M. Δεκλερή, εκδόσεις Bιώσιμος Kόσμος.  Ένα ποιοτικό περιβάλλον, πως συμβάλει η Ευρωπαϊκή ένωση, εκδόσεις, Υπηρεσία επισήμων εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.  The Turning Point: Science, Society, and the Rising Culture, Fritjof Capra, Publisher: Bantam Doubleday Dell .  The Rainbow and the Worm: The Physics of Organisms, Mae-wan Ho Publisher: World Scientific.  Age of Ecology, David Cayley, Publisher: J. Lorimer  Evolution , Mae-Wan Ho , Comparative Psychology, a Handbook, (G. Greenberg and M. M. Haraway, eds.), pp. 107-119, Garland Publishing, 1998.  Thinking again of life’s miracle, Mae-Wan Ho , Lecture at Schumacher College 10th Anniversary Celebration , The Prince’s Trust, Charlotte Road, London, April 7, 2001.  Gaia and the Evolution of Coherence, Mae-Wan Ho, First presented at the 3rd Camelford Conference on The Implications of The Gaia Thesis: Symbiosis, Cooperativity and Coherence, November 7-10, 1989, The Wadebridge Ecological Centre, Camelford, Cornwall; revised 10.8.93  Ecology, Community and Lifestyle: Outline of an Ecosophy, Arne Naess , Publisher: Cambridge University Press.  Life's Philosophy: Reason and Feeling in a Deeper World, Arne Naess , Publisher: University of Georgia Press.  Deep Ecology: Living as If Nature Mattered, Bill Devall Publisher: Gibbs Smith Publishers .  Deep Ecology and World Religions: New Essays on Sacred Ground (Suny Series, Radical Social & Political Theory) , David L. Barnhill, Publisher: State University of New York Press .  Mind Children, Hans Moravec, Publisher: Harvard University Press.

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, Η εξελικτική πορεία του ανθρώπου και οι επιπτώσεις της στο περιβάλλον, Άρθρο του Καθηγητή M. Δερμιτζάκη - Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών. http://kapodistriako.uoa.gr/stories/049_op_01/index.php?m=2 120

Τεχνολογία και Οικολογία Η αναγκαιότητα της σύγκρουσης και η σύγκρουση των αναγκών, Παναγιώτης Πέρρος - Μ.Δ.Ε. Ηθικής Φιλοσοφίας Παν/μίου Αθηνών . http://filosofia.gr/thematafilosofias.php? subaction=showcomments&id=1126448875&archive=&start_from=&ucat =1&&page_num=1 Τ.Ε.Ι ΑΘΗΝΩΝ, Ιστορία της Τεχνολογίας , Γ. Φραγκόπουλος, http://sfr.ee.teiath.gr/historia/historia/parart040.htm Ίδρυμα μείζονος Ελληνισμού, το ανθρώπινο είδος. http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/intro/homo.html filosofia.gr ,Περί ψυχής, Γιώργος Μαμώλης, Φ.Π.Ψ. – Φιλοσοφική σχολή Παν/μίου Αθηνών, http://filosofia.gr/protoselido.php? subaction=showfull&id=1140725869&archive=&start_from=&ucat=8& filosofia.gr, Βαθιά Οικολογία και Βιώσιμη Ανάπτυξη , Αλέξα Τσερώνη, http://filosofia.gr/thematafilosofias.php? subaction=showfull&id=1118319038&archive=&start_from=&ucat=1& περιοδικό RAM, Aπό την Ανάλυση στη Σύνθεση, ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΡΕΛΑΣ , http://www.in.gr/Articles/article.asp? ArticleId=26668&CurrentTopId=26542&IssueTitle=RAM+13 Ελληνική Εταιρία Εσωτέρας Θεραπευτικής, Mae-Wan Ho , Βλέποντας τη Φύση ως Όλον, http://www.global-education.org/omilia4.html Ψυχολογία και Θρησκεία, Η θεωρία της γνώσης στην εποχή της μετανεωτερικότητας. http://www.psyche.gr/epist1.htm Το εικονικό σχολείο. Η Ιστορία των εννοιών ως ερμηνευτικό πλαίσιο των συγχρόνων αντιλήψεων: Ανήκει ο άνθρωπος στο ζωικό βασίλειο, Παπαδοπούλου Πηνελόπη και Αθανασίου Κυριάκος http://web.auth.gr/virtualschool/2.4/TheoryResearch/PapadopoulouAthanass iou.html Η λειτουργικότης της Φιλοσοφίας στις Μελλοντικές Κοινωνίες Της Κωνσταντίνας Παλαμιώτου-Θωμαίδου http://www.kapatel.gr/matrix/science/diep/palamiot.htm Ζωσιμαία σχολή, Προσεγγίζοντας την Δημιουργία του Σύμπαντος με την Φυσική των Στοιχειωδών Σωματίων.Παναγιώτης Κόκκας, http://www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp? menu=10&submenu=23&aID=97 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΥΨΗΛΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ, Τα Στοιχειώδη Σωματίδια. Ν.Δ. Τράκας, Αναπλ. Καθηγητής Ε.Μ.Π http://www.physics.ntua.gr/~eesfye/POP/articles/elpart.html ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΥΨΗΛΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ, α Στοιχειώδη Σωματίδια. http://www.physics.ntua.gr/eesfye/POP/articles/cern41.gif ΙΧΩΡ - ΓΑΙΑ - ΓΗ, ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΒΙΟΓΕΩΛΟΓΙΑ, Σπύρος Β. Παυλίδης, Καθηγητής Γεωλογίας A.Π.Θ. http://www.geo.auth.gr/105/articles.htm#ΙΧΩΡ_-_ΓΑΙΑ__ΓΗ,_ΓΕΩΛΟΓΙΑ_-_ΒΙΟΓΕΩΛΟΓΙΑ_ ) Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης http://www.geo.auth.gr/105/ch4_ex_files/EarthDevelopment.jpg «Ο άνθρωπος κατά τους Τρεις Ιεράρχες , π. Χρυσόστομος Παπαθανασίου, Δρ. Νομ. και Θεολ., Ιεροκήρυκας Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών http://www.xfe.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=58

121

meta.gr , Ο νέος μύθο για τον μεταναθρώπου του του Σπύρου Μάνδρου http://www.meta.gr/articles/metahuman.htm ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Βαθειά Οικολογία, Οικοσοφία, Θεωρία της Γαίας και η κριτική από την Κοινωνική Οικολογία http://www.oikologos.gr/Issues/issue7.html ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ, περι οικολογίας και βάθους. http://www.oikoen.gr/selides-deepecology.htm ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Η «Δεύτερη Φύση» , Είναι οι άνθρωποι παράσιτα που ζουν σε βάρος της φύσης; http://www.oikologos.gr/Issues/issue13.html ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Κοινωνική Οικολογία, η αναρχική οικολογία του Murray Bookchin http://www.oikologos.gr/Issues/issue12.html Η φυσική στο διαδύκτιο,Τώρα είναι ο καιρός για δράση στο φαινόμενο της παγκόσμιας θέρμανσης http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2486.html Η φυσική στο δυαδύκτιο, Το DNA του Νεάντερταλ επιβεβαιώνει ότι ότι δεν ήρθαμε σε επαφή μαζί του, physics4u.gr, http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2472.html Η φυσική στο διαδύκτιο, Η εκδίκηση της Γαίας, http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2310.html Η φυσική στο διαδύκτιο, Πως θα μοιάζει η ζωή στη Γη σε 1000 χρόνια από τώρα http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2360.html Η φυσική στο διαδύκτιο, Η παγκόσμια θέρμανση ήδη βρίσκεται στο σημείο χωρίς επιστροφή http://www.physics4u.gr/news/2005/scnews2104.html Η φυσική στο διαδύκτιο, , Πενήντα χρόνια καταστροφής των οικοσυστημάτων της Γης, http://www.physics4u.gr/news/2005/scnews1884.html Η φυσική στο διαδύκτιο, Το 2005 θα ανακηρυχθεί η θερμότερη χρονιά όλων των εποχών ενώ η τρύπα του όζοντος θα κλείσει μετά το 2065 http://www.physics4u.gr/news/2005/scnews2238.html Η φυσική στο διαδύκτιο, Φόβοι για το κλίμα καθώς οι Αρκτικοί πάγοι λιώνουν με ρυθμό ρεκόρ http:/www.physics4u.gr/news/2005/scnews2123.html Η φυσική στο διαδύκτιο, Η παγκόσμια θέρμανση ήδη βρίσκεται στο σημείο χωρίς επιστροφή http://www.physics4u.gr/news/2005/scnews2104.html Η φυσική στο δυαδύκτιο, Η Γεωλογική χρονική κλίμακα. http://www.physics4u.gr/articles/2004/geologicaltimescale2.html Η φυσική στο δυαδύκτιο, Μήπως η αρχή του σύμπαντος δεν είναι το το Big Bang; http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2579.html Η φυσική στο δυαδύκτιο, Επιστροφή του αιθέρα για να αντικαταστήσει την σκοτεινή ύλη http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2636.html Η φυσική στο δυαδύκτιο, Τα καιρικά φαινόμενα από την παγκόσμια θέρμανση θα γίνουν πιο ακραία

122

http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2581.html Η φυσική στο δυαδύκτιο,Η κοινωνική ευθύνη των επιστημόνων, άρθρο του Joseph Rotblat στο Physics World του Δεκεμβρίου 1999 http://www.physics4u.gr/articles/2005/socialconsciencescientists.html Εφημερίδα Καθημερινή, Δεν υπάρχει εξέλιξη δίχως ευφυΐα, Hμερομηνία δημοσίευσης: 18-11-04 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/news/columns_67003KathiLev%26xml/ %26aspKath/columns.asp?fdate%3D18/11/2004 Εφημερίδα Καθημερινή, H Γη στην εποχή μεγάλων καταστροφών, Hμερομηνία δημοσίευσης: 22-10-05 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100020_22/10/2005_161 042 Εφημερίδα Καθημερινή, Tου Σπυρου Kαραλη, Oι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος, Hμερομηνία δημοσίευσης: 12-06-05 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_43205_12/06/2005_146743 Εφημερίδα το Βημα, ΤΑΣΟΣ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ, To τέλος του homo sapiens, http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14091&m=H07&aa=1 Εφημερίδα το βήμα - On line, ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠΙΤΣΙΚΑ Αλκμάν ο αρχαίος Στίβεν Χόκινγκ, http://tovima.dolnet.gr/print_article.php? e=B&f=12585&m=C10&aa=1 Εφημερίδα Τα Νέα, Πενήντα χρόνια καταστροφής, STEVE CONNOR http://ta-nea.dolnet.gr/print_article.php?e=A&f=18201&m=N45&aa=1 focus magazine.gr, http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid=222014 Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, Χρειαζόμαστε μια νέα συμμαχία με τη φύση, Ιλια Πριγκοζίν E on-line , http://www.hri.org/E/1999/99-01-03.dir/keimena/art/art4.htm innernet.gr, Η αναμέτρηση ανθρώπου και μηχανής, του Θεοφάνη Ράπτη http://www.innernet.gr/articleview1.php?id=1398 e-zine.gr , Η Παγκόσμια Χειραγώγηση και η Γονιμότητα της Γης http://www.e-zine.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=32 pathfinder.gr , Η καταστροφή του πλανήτη συνεχίζεται... http://news.pathfinder.gr/periscopio/planet_destruction.html. Οικολογικές Σελίδες. http://www.oikoen.gr/selides.htm Περιοδικό άρδην, Στο σταυροδρόμι της ανθρώπινης ιστορίας http://www.ardin.gr/Arxeio_Ardin/2000/ardin_24/karampelias_staurodromi/k arampelias_staurodromi.htm Περιοδικό άρδην ,Τεχνο-μεσσιανισμός και τεχνο-χιλιασμός http://www.ardin.gr/Arxeio_Ardin/2002/ardin_35/mandros_texnomessianism os/mandros_texnomessianismos.htm ERT.gr , Η Γη στο ...θερμοκήπιο http://news.pathfinder.gr/periscopio/greenhouse_effect.html e-telescope.gr , Παγγαία η υπερ-ήπειρος, του Κ. Καλογερόπουλου, http://e-telescope.gr/gr/cat04/art04_040922.htm focusmag.gr , Το ταξίδι των ηπείρων, http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid=679

123

Μeta.gr , Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΟΔΟΣ, Remi Brague, http://www.meta.gr/library/brague_7.htm crystalinks.com ,The Amazing Holographic Universe, Michael Talbot http://www.crystalinks.com/holographic.html Red-Ice.net, Top Scientists Validating the Supernatural Universe, Thomas Herold , www.redice.net/specialreports/2006/01jan/supernaturaluniverse.html Ratical.org , Highlights of Selected Works of Dr. Mae-Wan Ho http://www.ratical.org/co-globalize/MaeWanHo/highlights.html#BSBB Homo sapiens sapiens: The Symbol User http://www.wsu.edu:8001/vwsu/gened/learnmodules/top_longfor/timeline/h-sapiens-sapiens/h-sapiens-sapiens-a.html The National Museum of Natural History , Homo sapiens, http://www.mnh.si.edu/anthro/humanorigins/ha/sap.htm Washington state university, Hominid Species Timeline http://www.wsu.edu:8001/vwsu/gened/learnmodules/top_longfor/timeline/timeline.html Human Prehistory: An Exhibition, D. I. Loizos http://users.hol.gr/~dilos/prehis/preint.htm The future of Human Evolution http://www.bt.com/sphere/insights/pearson/human_evolution.htm Holographic Reality & Spritual Science http://www.red-ice.net/connections/more/holographicrealityspritsci.html Northern Arizona University., Fr Ron Blakey , Professor of Geology , http://jan.ucc.nau.edu/~rcb7/RCB.html ) the Unabomber's Manifesto http://www.thecourier.com/manifest.htm Courttv the Unabomber's Manifesto http://www.courttv.com/trials/unabomber/manifesto/ Dr. Mae-Wan Ho , The Entangled Universe, Dr. Mae-Wan Ho http://www.yesmagazine.org/article.asp?ID=329 Seeing Nature Whole, , Dr. Mae-Wan Ho http://www.i-sis.org.uk/WorldGoodwill.php Washington State Library, Chief Seattle Speech http://www.synaptic.bc.ca/ejournal/seattle.htm

124

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Την ύπαρξή σου έλαβες ως μέρος ενός συνόλου. Θα εξαφανισθείς αργότερα μέσα σ’ εκείνο που σε γέννησε. Ή μάλλον θα μεταβληθείς και θ’ αναληφθείς στον λόγο που σε δημιούργησε. Μάρκος Αυρήλιος

Σκοπός του παρόντος πονήματος είναι η έρευνα της σχέσης ανθρώπου και φύσης, σε μία χρονική στιγμή που η πλανητική ισορροπία εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Για να αναδειχθεί η σχέση ανθρώπου και φύσης, εξετάζονται ερωτήματα που απασχολούσαν τον άνθρωπο από την αρχαιότητα, όπως η κοσμογέννεση, και η καταγωγή ανθρώπου, καταγράφοντας τις απόψεις που δόθηκαν αρχίζοντας από την αρχαία μυθιστορία, την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, έως τις απόψεις της σύγχρονης επιστήμης, η οποία δια μέσω της«συστημικής» θεωρίας και της κβαντική φυσικής, έρχεται να συναντήσει αρχαίες πεποιθήσεις, όπου ο κόσμος αποτελεί έναν αδιάσπαστο ιστό, του οποίου οι διασυνδέσεις είναι δυναμικές και μη στατικές. Σε μία τέτοια οπτική το κάθε μέρος του Σύμπαντος επιβεβαιώνει την δομή και την πορεία στην εξέλιξη του «Όλου», δηλαδή, το «Όλον» εμπεριέχεται στο επιμέρους, θυμίζοντας το Ερμητικό ρητό: «όπως πάνω, έτσι και κάτω». Παρατίθονται τα αποτελέσματα της οικολογικής καταστροφής του περιβάλλοντος, τα ηθικά και βιολογικά ζητήματα που προκύπτουν από την χρήση της τεχνολογίας που αντιτίθενται στις φυσικές διαδικασίες, αλλά και την σχεδίαση επίτευξης υπερανθρώπινων καταστάσεων, με την «ένωση» ανθρώπου και μηχανής, με σκοπό την δημιουργία Υβριδικών Ανθρώπων ή Cyborgs, και την πνευματική και οντολογική υπόσταση των μηχανών. Η επιστήμη μας απάλλαξε από τα σκοτάδια της αμάθειας και της δεισιδαιμονίας, η χρήση όμως της τεχνολογίας απειλή τον ίδιο τον επινοητή της, την ανθρωπότητα. Είναι σίγουρα ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε τους νόμους που διέπουν το σύμπαν, αλλά είναι σίγουρα εξίσου σημαντικό να προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε την βαθύτερη ύπαρξη μας, και τους νόμους που κυβερνούν τα πάθη, τα αισθήματα, την θέληση της ανθρωπότητας.

125

Ακολουθώντας μία αντίθετη πρακτική, μπορεί η νέα τεχνολογία να μας οδηγεί πιο κοντά στ' αστέρια, αλλά όπως έχει διαπιστωθεί μας οδηγεί ταυτόχρονα και πιο μακριά απ' τον εαυτό μας. Ετσι στο κατώφλι της 3ης χιλιετίας , βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας του ανθρώπου, και το ερώτημα που ευλόγως προκύπτει για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, είναι εάν έχουμε ανοίξει εκ νέου το κουτί της Πανδώρας; Η ανάγκη των σύγχρονων κοινωνιών, όπως αναδυκνείεται στην μελέτη, ίσως θα πρέπει να είναι η αναγνώριση αξιών, που θα προϋποθέτει τον σεβασμό για όλες τις μορφές της ζωής, και το δικαίωμα για μια ζωή αξιοπρεπή, με τοποθέτηση του κοινού καλού πάνω και πέρα από το ατομικό συμφέρον. Σε διαφορετική περίπτωση στο ερώτημα που έθεσε ο Βολτέρος: « Θα αφήσουμε αυτόν τον κόσμο ακριβώς έτσι όπως τον βρήκαμε: ανόητο, άδικο και κακό; », ίσως θα πρέπει να πρέπει να προσθέσουμε, θα αφήσουμε άραγε αυτόν τον κόσμο βιώσιμο για τις επόμενες γενιές;.. ΛΙΓΑ ΛΌΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑ. Ο Βασίλης Χλέτσος γεννήθηκε το 1968 στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε Διοίκηση επιχειρήσεων, ενώ το 1991 ειδικεύτηκε σε θέματα Ευρωπαϊκής ένωσης στην Ιταλία κατόπιν υποτροφίας, και ομιλέι τέσσερις ξένες γλώσσες. Είναι μέλος της Greenpeace της Unissef και των Γιατρών χωρίς σύνορα, και ασχολείται με την μελέτη αρχαίων πολιτισμών, της αρxαίας ελληνικής φιλοσοφίας, και του εσωτερισμού. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στον περιοδικό τύπο. Το παρόν βιβλίο είναι το τρίτο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γεωργίαδη μετά τα: «Η χαμένη κιβωτός της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας και των μυστηρίων», και το «Μυστικισμός και θείο στην Ελλάδα και στον αρχαίο κόσμο». Επικοινωνία με τον συγγραφέα: [email protected]

126