ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ-ΠΛΕΥΡΗΣ-ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΛΕΥΡΗΣ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ τα έμπόδια στην άπονομή της

4

Κώστας Πλεύρης

Κωνσταντίνος Πλεύρης

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

τα έμπόδια στfιν άπονομή της

1η

έκδοσις Νοέμοριος 2003, «ΗΛΕΚΤΡΟΝ» 'Ιπποκράτους 85, Άθfιναι 1 06 80 τηλέφωνον: 2 1 0-36.05.305 τηλεομοιότυπον: 2 1 0-36 . 1 4.063

ISBN:

960-8 358-07-8

'Επιτρέπεται ή άναδημοσίευσις κατόπιν έγγράφου άδείας τοϋ συγγραφέως.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΛΕΥΡΗΣ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

τα έμπόδια στην άπονομή

ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΉΛΕΚΤΡΟΝ»

της

ΑΘΗΝΑΙ 2003

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίς Πρόλογος....................................................................................................

1. Καθυστέρησ1ς προσδ1ορ1σμοu δ1κασίμων............................... 2. Καθυστέρησ1ς άπονομfις δ1κα1οσύνnς...................................... 3. Δ1εξαγωγn δίκης.................................................................................... 4. Δ1κα1οσύνη καl Δ1κασταί................................................................... 5. Πο1ότης δ1καστών................................................................................. 6. Γυναικοκρατία καl 6νηδ1κηγορία................................................ 7. Μ1κτa όρκωτa δ1καστήρω...............................................................

8. Κόπωσ1ς δικαστών................................................................................

9. Νομοθεσία έλαττωμαηκή................................................................. 10. Πολ1ηκn έπ1ρροή.................................................................................... 11. Προσωπ1κόν, Χώρ01, Ώράρ10ν...................................................... 12. 'Αθηναϊκn δημοκραηκn δ1κα10σύνn....................................... 13. Το γόητρον τfις δικωοσύνης........................................................ 14. Νομ1κn έπ1στήμη καl γλώσσα..................................................... 15. Συμπέρασμα καl προτάσε1ς........................................................... 16. Β1βλ1ογραφία........................................................................................ Συγγραφικον έργον Κωνσταντίνου Πλεύρη........................

9 11 17 23 27 31 45 61 67 85

89

93 99 105 113 125 129 131

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μετα απο κάθε δικαστικήν απόφασιν δσοι έκέρδισαν τi1ν δίκην φεύγουν ευχαριστημένοι απο τήν δικαιοσύνην, ένώ δσοι τήν έχασαν φεύγουν δυσαρεστημένοι. Το σύνηθες κριτήριον είναι οί αντίδικοι να κρίνουν, δπως τους συμφέρει. Τούτο προφανώς είναι λάθος. Με νηφαλιότητα τίθεται το έρώτημα: Ύπάρχει δικαιοσύνη; 'Αντικειμενικώς δεν ύπάρχει δικαιοσύνη, δι' αυτο προολέ πονται καl τρείς οαθμοl απονομής της, που όχι σπανίως αντι φάσκουν μεταξύ των. Άκόμη προολέπονται έκτακτα ένδικα μέσα, προς αποκατάστασιν αδικιών, που θα αποκαλυφθούν στο μέλλον. Δεν ύπάρχει αντικειμενικώς δικαιοσύνη, διότι ή απο νομή της γίνεται, απο ανθρώπους, που φυσικα δεν είναι αλάν θαστοι. Αί συνθήκαι λειτουργίας της δικαιοσύνης πρέπει να διευ κολύνουν το έργον τών δικαστών, ώστε να απονέμουν το δί καιον. Άτυχώς στήν 'Ελλάδα αί συνθήκαι παρακωλύουν τήν δι καιοσύνην, με συνέπειαν να αδικήται κόσμος, που έχει δίκαι ον, αλλα δεν μπορεί να το εϋρη. Άπ' δσον γνωρίζω δεν έγράφη κάποιο οιολίον, μία μονο γραφία, δια τήν ποιότητα της 'Ελληνικής Δικαιοσύνης. Νομί ζω, δτι τούτο αποτελεί παράλειψιν. Κωνσταντίνος Πλεύρης Παιανία 2003

1. ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΙΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΔΙΚΑΣΙΜΩΝ

Ούσιαστικως ή καθυστέρησις στον προσδιορισμον των δι κασίμων ίσοδυναμεί με άρνησιδικίαν. 'Όταν καταθέτης μίαν άγωγην τώρα και σου δίδουν δικάσιμον, διa το 2005 αίσθάνε σαι άπογοήτευσιν, δι' δλον το δικαστικόν μας σύστημα. Ή χρο νικη άπομάκρυνσις της έπιλύσεως μιάς διαφοράς ίκανοποιεϊ τον παρανομήσαντα, δι' εύνοήτους λόγους, ένω καταθλίοει τον νομοταγη, ό όποίος δεν αί.σθάνεται την συμπαράστασι της δι καιοσύνης της Πατρίδος του. Γνωρίζω περιπτώσεις που έξ αί τίας της καθυστερήσεως προσδιορισμού δικασίμων γεννωνται σκέψεις αύτοδικίας, ή όποία φαίνεται δεδικαιολογημένη, άφοίJ ούσιαστικως ή Πολι τεία δεν προστρέχει ύπερ του άδικηθέντος. Γενικώτερον έξ aλλου δεν είναι δικαιοσύνη αύτή, που άρχίζει νa άπονέμεται μετa διετίαν. Είναι κάτι στο όποίον δλοι συμφωνούν και δλοι ούδεν πράττουν, ίδίως το γελοίον κράτος των πολιτικάντηδων, οί όποίοι γνωρίζουν την κατάστασιν, άλλa δεν την διορθώνουν. Οί διάφοροι Ύπουργοι Δικαιοσύνης έρχονται και παρέρ χονται, δίχως κάποιος άπο αύτους νa έγκύψη στα προολήμα τά της, τa όποία δεν λύνονται με πομπωδες ϋφος και κενολο γίαν, άλλa με πράξεις. Το άποτέλεσμα της καθυστερήσεως προσδιορισμού δικασί μων προκαλεί άγανάκτησιν στον κόσμον και δυσφορίαν στους δικαστάς, οί όποίοι όντως θέλουν νa άπονέμεται έγκαίρως ή δικαιοσύνη. Δυστυχως, δπως άπεδείχθη ή Πολιτεία άδιαφορεl. Το κακο δεν περιορίζεται στην πρωτεύουσαν. Παρατη-

12


ρείται και στην έπαρχίαν π.χ. την 25ην Ίουλί.ου 2003 κατέθε σα άγωγην άποζημιώσεως λόγφ προσοολης της προσωπικότη τος έντολέως μου, στο Πολυμελες Πρωτοδικείον Λαρίσης κα'ι μού έδωσαν δικάσιμον την 18ην Ίανουρίου 2005! Στην έποχην λοιπον των ταχυτάτων ρυθμων ό προσοληθείς θα άναμένη 1 8 μηνας, δια ν α έπιληφθη ή δικαιοσύνη της ύποθέσεώς του, δια την όποίαν πληρώνει το κράτος, με φόρους καί δικαστικα έξο δα, άμοιοας κ.τ.λ. την 18ην 'Ιανουαρίου τού 2005 ό έναγόμε νος θα ζητήση και θα λάοη άναοολην κ.τ.λ. Οί δικηγόροι μπορούν να οεοαιώσουν την όργην των πε λατων των, δταν τους πληροφορούν πότε θα δικασθη ή ύπό θεσίς των. 'Εννοείται δτι ή καθυστέρησις άπονομης δικαιοσύ νης συν τοίς aλλοις μειώνει το κϋρος της δικαστικης λειτουρ γίας μέχρις έκμ ηδενισμού, διότι δεν έκτιμά κάποιος μίαν λει τουργίαν, που δταν την έχη άνάγκη έκείνη άπουσιάζει η τού λέγει δτι θα άσχοληθω με την περίπτωσίν σου μετα 1 8 μf]νας και aνω. Το κακο οφείλεται στον μικρον άριθμον δικαστηρίων. 'Ο φείλεται δηλαδη είς κάτι που διορθώνεται συντομώτατα, έαν φυσικα ύπάρχη ή πολιτικη οούλησις. Έξ aλλου καί αύτο πρέ πει ίδιαιτέρως να τονισθη, δτι ή δικαιοσύνη άποδίδει δισεκα τομμύρια ήμερησίως(!) στο δημόσιον. Το κράτος είσπράττει άπο την δικαστικην λειτουργίαν, ένω πληρώνει δι' δλας τας aλλας. Τα δικαστήρια είναι πηγη έσόδων δια την Πολιτείαν (έξαγο ραι ποινων, έκπτωσις έγγυήσεων, προεισπράξεις, παραστάσεις, χρηματικαι ποιναι κ.τ.λ.). Συνεπως και χρησιμοθηρικως ώφει λε το κράτος άπο μόνον του να τα αύξήση, ώστε να έχη πε ρισσότερα έσοδα. 'Όμως δεν το κάνει και ταλαιπωρεί την κοι νωνίαν και δυσφημεί την δικαιοσύνην. Το 2000 «ατό Εφετείο 'Αθηνών έκκρεμοvν περίπου 20.000 ύποθέσεις καί άρκετές δίκες προσδιορίζονται άκόμη γιά τό 2005» («Νέα» 4- 1 2-2000).

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια οτiιv άπσvσμή της

13

'Όταν το 2000 σου δίδουν δικάσιμον τ ο 2005 φυσικά δεν ύπάρχει δικαιοσύνη. Ό Χρήστος Ζέροας έγραψε («'Ελευθεροτυπία» 2 4- 1 22002): «Η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα περνάει τα τελευταία χρόνια μια από τις κρισιμότερες φάσεις της: Υποθέ σεις που κινούνται στα όρια της παραγραφής, κακο ποιοί που αφήνονται ελεύθεροιγιατί δεν ολοκληρώνε ται έγκαιρα η ανάκριση. Δράστες σο6αρών εγκλημάτων που παραμένουν α τιμώρητοι γιατί καθυστερεί η σύνταξη πορισμάτων και ο καταλογισμός ευθυνών, δικογραφίες και όγκοι χαρτιού που πνίγουν τα δικαστήρια, καθυστερήσεις και αναίτιες ανα6ολές που ταλαιπωρούν τους πολίτες και επι6αρύνουν με έξοδα δισεκατομμυρίων το Δημό σιο, συνθέτουν την εικόνα μιας Δικαιοσύνης που 6ρί σκεται στα πρόθυρα σο6αρής νευρικής κρίσης. Πρωτοφανές

Αποτελεί σίγουρα πανευρωπαϊκή, αν όχι παγκό σμια, πρωτοτυπία, οι υποθέσεις να προσδιορίζονται για εκδίκαση σε ένα δικαστήριο, πέντε ολόκληρα χρό νια μετά την εισαγωγή τους στη διαδικασία... τά κα κουργήματα δικάζονται ϋστερα άπό 12 χρόνια!»

'Εκείνη την περίοδο (τώρα ή κατάστασις έχειροτέρευσε) ό 'Εφέτης κ. Π. Άθανασόπουλος Γενικος Γραμματεuς της 'Ενώ σεως Δικαστών και Εισαγγελέων έδήλωσε (ένθ. άνωτ.): «Οι σημερινές υποθέσεις του εφετείου της Αθήνας παίρνουν, εν έτει 2000, δικάσιμο για το 2005! Όπως παρατηρεί ο γενικός γραμματέας της Ένωσης Δικα-

14


ατών και Εισαγγελέων (ΕΔΕ), εφέτης Παν. Αθανα σόπουλος, τα πλημμελήματα στο ίδιο δικαστήριο δι κάζονται μετά από 5- 7,5 χρόνια, ενώ τα κακουργή ματα ύστερα από 6- 12 χρόνια! Αλλά και στα υπόλοιπα δικαστήρια η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Πρώτοι και καλύτεροι σε καθυστερήσεις που υ περοαίνουν τα 4 και 5 χρόνια έρχεται και το Συμ οούλιο Επικρατείας, με χιλιάδες εκκρεμείς υποθέσεις, ενώ προολήματα υπάρχουν και στα διοικητικά δικα στήρια της χώρας. κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν είναι περίεργο που η Ελλάδα καταδικάζεται στο Ευ ρωπαϊκό Δικαση]ριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του Στρασοούργσv για πάρα πολλές υποθέσεις καθυστε ρήσεων, οι οποίες παραοιάζουν ευθέως τις προϋποθέ σεις του εύλογου χρόνου που επιτάσσει η σύμοαση των δικαιωμάτων του ανθρcόπου για τη διεξαγωγή της δίκης. Και όπως όλα δείχνουν οι καταδικαστικές απο φάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θα συνεχιστούν πολύ ακόμη».

Έν τψ μεταξiJ έξ αίτίας τής aδιαφορίας η τής ανικανότη τος του κράτους νά έξασφαλίση έγκαιρον aπόδοσιν δικαιοσύ νης έκτιθέμεθα διεθνώς, διότι ή Έλλάς καταδικάζεται στό ΕiJρωπαϊκόν Δικαστήριον Δικαιωμάτων του 'Ανθρώπου (ΕΔ ΔΑ) διά παράοασιν της Ευρωπαϊκής Συμοάσεως Δικαιωμάτων του 'Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και συγκεκριμένως του aρθρου 6, παρ. 1 κατά τό όποιον «Πiiν πρόσωπον {χει δικαίωμα οπως ή ύπό θεσίς του δικασθfι δικαίως, δημοσίως καί έντός λογικής προ θεσμίας... » π.χ. στην ύπόθεσιν Πόρτιγκτων κατά Έλλάδος τής

22-9- 1 998 στην ύπ aριθμ. 109/97/893/ 1 1 05 (Ποιν. Δικ. 1999,

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στήν άπονομή της

1 :5

σελ. 8 1 ) άπόφασιν του ΕΔΔΑ διαοάζομεν: «γιά νά δικασθει- rί ύπόθεση τoiJ προσφεύγοντος άπό τό Όρκωτό Έφετεiο Θεσ σαλονίνης πέρασαν 8 χρόνια, γεγονός πού θεωρήθηκε ά.τό το Δικαστήριο παραοίαση τoiJ άρθρον 6 παρ. 1 η]ς ΕΣΔΑ .τερί εύλόγοv χρόνου έκδίκασης τών ύποθέσεων». Παρομοίαν αίτιο

λογίαν διαοάζομεν καl στήν ύπόθεσιν Φίλη κατα Έλλάδο; («Νομ. Βημα» 1 998 , σελ. 1 5 79) κ.τ.λ. 'Επίσης πρέπει νά ση μειώσωμεν, δτι ή Έλληνική πλευρα προέτεινε δικαιολογίας, ποί· ΎΊσαν χειρότεραι της πράξεως. Είπεν δηλαδή δτι τα Έλλψι%a δικαστήρια έχουν ύπεροολικόν φόρτον έργασίας καl κάτι δι καιολογίας περl όργανωτικών δυσκολιών. Το ΕΔΔΑ αντέ κρουσε αύτας τας απαραδέκτους δικαιολογίας ώς έξης: «"0μως δπως τό δικαση]ριο lχει έπαvειλημμένα κρίνει τό άρθρο 6 παρ. 1 έπιοάλλει ατά Συμοαλλόμενα Κράτη τό καθήκον νά όργανώσοvν τό δικαστικό τους σύστημα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τά δικαστήριά τους νά ίκανοποιοiJν κάθε μία άπό τίς άπαιτήσεις αύτοiJ τoiJ άρθρον σvμπεριλαμοανομένης τής ύπο χρέωσης νά κρίνουν ύποθέσεις μέσα σέ §να εvλογο χρόνο».

Δηλαδη μf: τάς προταθείσας δικαιολογίας παρεδέχθημεν φόρτον έργασίας καί όργανωτικaς δυσκολίας καl το ΕΔΔΑ μaς αντέτεινε, δτι έχομεν καθηκον να όργανώσωμεν το δικαστικόν μας σύστημα έτσι ώστε να ίκανοποιουνται αί απαιτήσεις του &.ρθρου 6 παρ. 1. "Αν δεν μπορη ή Πολιτεία να το έπιτύχη ση μαίνει, δτι δεν μπορεί να απονέμη δικαιοσύνη. Mf: έπιχείρημα περl όργανωτικών δυσκολιών το Έλληνικον κράτος δf:ν δικαι ολογείται καί χάνει την σοοαρότητά του, δσην έχει. 'Ή τέλος πάντων, &ν τον νεοελληνικον κράτος αδυνατεί να τηρη διεθνείς συμοάσεις νά μη τάς ύπογράφη. Το ΕΔΔΑ έπέοαλε στην 'Ελ λάδα πρόστιμα καί έπεδίκασε είς αίτουντας χρηματικά ποσά, τα όποία τελικcος πληρώνουν οί 'Έλληνες φορολογούμενοι.

16


δικαιοσύνη έξαρτάται έκ τού τρόπου, κατa τον όποίον την aσκούμεν και την aποδίδομεν: Ή

«άλλά πώς πραττόμεvα καi πώς vεμόμεvα δίκαια» 'Αριστοτέλης: «Ηθικά Νικομάχεια» (ΙΓ,15).

2. ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΙΣ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Ώς συνέχεια τού προηγουμένου έρχεται ή καθυστέρησις στην άπονομη τής δικαιοσύνης. Μία ύπόθεσις δια να φθάση στο άκροατήριον καί να συζητηθή δοκιμάζεται δεινώς. Είς τούτο ένδέχεται να εύθύνωνται οί δικηγόροι, οί όποίοι προzα λοίJν σκοπίμους καθυστερήσεις. Το ζήτημα δμως δέν εΤναι τί κάνουν οί δικηγόροι, άλλα τί κάνει ή δικονομία, ή όποία άφ!1νει τέτοια περιθώρια, ώστε να καθυστερή ή έκδίκασις τών ύπο θέσεων. Στην Γερμανίαν, 'Ιταλίαν, Έλοετίαν, δπου έχω προσωπιΥ.11ν γνώμην ή δικαιοσύνη συνδέεται μέ την ταχύτητα άπονομής της. Έντος ένος έτους τελειώνουν και οί τρείς οαθμοί. Έδώ παρέρ χονται 2-3 έτη δια να έπιληφθή ή δικαιοσύνη τής ύποθέσεως. Έχω προ όφθαλμών μήνυσιν ύποοληθείσαν την 1 5 ην Δεκεμ ορίου 1 997 καί τώρα καλούνται μάρτυρες στην άνάκρισιν! Έ χω άστικην ύπόθεσιν πρώην ύπουργοίJ μάλιστα, ή όποία έκκρε μεί 8 και όλογράφως όκτώ έτη, δίχως άκόμη να είσαχθή είς πρώτον οαθμόν! 'Επομένως περι ποίας δικαιοσύνης όμιλοίJμεν; 'Υπάρχουν καί χειρότερα, άφοίJ ό καθηγητης Πανεπιστημίου κ. Νεοκλής Σαρρής κατήγγειλε άπο τηλεοράσεως, δτι δικα στικη διένεξίς του διαρκεί εϊκοσιν (20) έτη. 'Όταν τελικώς φθάση στο άκροατήριον μία ποινικη π.χ. ύπόθεσις και νομίζεις δτι έτελείωσες, δέν έτελείωσες, διότι πι θανώς να άναοληθή δια πολλοiJς λόγους η ολέπεις δτι έχεις με γάλο άριθμον πινακίου και άνησυχείς μήπως έξαντληθή το ώράριον όπότε ή έκδίκασις θά άναοληθή ύποχρεωτικώς.

18


Ή ύπερφόρτωσις τών πινακίων δεικνύει πρωτίστως έλλει ψιν σεοασμοίJ προς τους Δικαστάς, οί όποίοι καταοάλλουν προσπάθειαν έκδικάσεως δλων τών ύποθέσεων, πράγμα που ολάπτει την όρθην άπονομην δικαιοσύνης. Έξ αίτίας της χρο νικής πιέσεως πιθανώς να μη έκτιμηθοίJν όρθώς ώρισμένα στοι χεία, ένώ ταύτοχρόνως οί δικασταl άναγκάζονται να πιέζουν τους δικηγόρους με τα γνωστά: «όλοκληρώστε», «συντομεύε τε», «αύτο το είπε ό μάρτυρας», «θα έξετάσετε δλους τους μάρτυρες;» κ.τ.λ. και οί δικηγόροι να αίσθάνωνται καταπιεζο μένοι, να περικόπτουν την άγόρευσίν των' να λησμονοίJν έρω ηΊσεις κ.τ.λ. γεγονότα που φυσικα έχουν έπίπτωσιν στην ποιό τητα της παρεχομένης δικαιοσύνης. Ή διαδικασία της δικαιοσύνης άπαιτεί χρονικην aνεσιν. Οuτε οί δικασταί, οuτε οί δικηγόροι έπιτρέπεται να έπείγωνται στην έπ' άκροατηρίφ συζήτησιν. Βεοαίως ή aνεσις δεν σημαί νει παρέλκυσις. 'Όπως δμως έχει τώρα ή κατάστασις διαπι στώνετε κατα τας δίκας την ψυχικην έντασιν τών δικαστών να διεκπεραιώσουν δλο το πινάκιον. Στα ποινικά, δπου καθωρίσθη άνώτατον δριον προσωρινής zρατήσεως κάποιαι προδικασίαι τελούνται ταχέως έκ του φό οου άπολύσεως προσωρινώς κρατουμένου. 'Εδώ παρατηρούνται &.λλα τινά, που δεν είναι τού παρόντος. Στα άστικα καl ίδίως στα διοικητικα σάς δίδουν την έντύ ;τωσιν, δτι ό χρόνος έσταμάτησε η είναι aνευ σημασίας. Καl στην περίπτωσιν αύτην ή έπαρκης αϋξησις τών δικα στηρίων άποτελεί την λύσιν τού προολήματος. Το κράτος άδια φορεί κι' οί δικασταl ύφίστανται την ταλαιπωρίαν μαζl με τους διαδίκους. 'Επιμένω στους δικαστάς, οί όποίοι άπονέμουν το δίκαιον καl &.ν δεν είναι οέοαιοι, δτι ένήργησαν άκριοοδικαί ως ύφίστανται κρίσιν συνειδήσεως. 'Έχομεν λοιπόν: α) καθυστέρησιν προσδιορισμού δικασίμων ο) καθυστέρησιν στην διαδικασίαν άπονομ f]ς δικαιοσύνης καl

Δικαιοσύvη: τά έμπόδια στήv άποvομή της

19

γ) δταν έπι τέλους συζητήται ή ύπόθεσις οιασύνην! Έκ τοί· συνδυασμού τών άνωτέρω συμοαινόντων πλήττεται ή Ίδέα τή; Δικαιοσύνης στην πρακτικην έφαρμογήν της. Πρέπει άπαραιτήτως: α) να προσδιορίζωνται ταχέως αί δι κάσιμοι ο) να καθιερωθούν γοργαι διαδικασίαι και γ) νa ά;το νέμεται ή δικαιοσύνη στο άκροατήριον, με χρονικην ό.νεσι\'. AiJτa μπορούν ν α πραγματοποιηθούν με την ύπερεπαφ:ή αϋξησιν του άριθμοίJ τών δικαστών, οί όποίοι κατ' αύτον τον τρόπον θα έπιτελούν την ύψηλην άποστολήν των άποτελεσμα τικώς. Έν προκειμένφ οχι μόνον δεν αύξάνουν τον άριθμόν των δικαστών, άλλα δεν καλύπτουν ούτε τας κενας θέσεις! Δια την καθυστέρησιν δεν ύπεροάλλω, έφ' δσον ή 'Ένωσι ς Δικαστών και Είσαγγελέων είς ψήφισμα τών μελών της κατa την Γενικήν των Συνέλευσιν («Χώρα» 1 7- 1 2-200 1 ) άνέφερεν δτι: «Είναι κοιν1] η διαπίστωση ότι η απονομή της Πο λ ι τικής και Ποι νικής Δικαι οσύνης στη χώρα μας κα θυστερεί υπέρμετρα, σε Όαθμό μάλ ι στα που πολλές φορές εγγίζει τα όρι α της αρνησιδικίας».

Αί καθυστερήσεις έγιναν αiτία νa παραπεμφθούν το 2000 στο πειθαρχικο περισσότεροι άπο 1 00 δικασταί. Σχετικώς στην «Έλευθεροτυπίαν» (22- 1 0-2000) διαοάζομεν: «ΣΤΟ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ παραπέμπονται περι σσότε ροι από 1 00 δ ι καστές σε όλη την Ελλάδα, κατηγο ρούμενοι για αδικαι ολόγητες καθυστερήσεις στην έκ δοση αποφάσεων και γι α πλημμελή εκτέλεση των κα θηκόντων τους. Είναι η πρώτη φορά που ένας τόσος μεγάλος α ριθμός δικαστών αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο κυ ρώσεων επειδή καθυστέρησαν πέραν του τετραμήνου

20


να παραδώσουν καθαρογραμμένες αποφάσεις για τις υποθέσεις που είχαν χρεωθεί. Το πρώτο μαζικό κύμα διώξεων, που αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις στο δικαστικό κόσμο, α φορά περίπου 35 δικαστές από τον Πειραιά. Δεν έ χουν ακόμη ασκηθεί πειθαρχικές διώξεις σε δικαστές της Αθήνας, του μεγαλύτερου δικαστηρίου της χώρας, στο οποίο υπηρετούν περισσότεροι από 400 πρωτο δίκες, ενώ υπολογίζεται ότι συνολικά θα παραπεμ φθούν σε δίκη περίπου 150». Ή παραπομπη οεοαίως στο πειθαρχικο ώς έπι το πλείστον aτύχων δικαστών δεν έλυσε το πρόολημα. 'Απλώς και με τα δη μοσιεύματα έκλονίσθη το κύρος της δικαιοσύνης. ΠολiJ δε όρθώς ό 'Εφέτης κ. Π. Άθανασόπουλος (Γ.Γ. 'Ενώσεως Δικα στών Είσαγγελέων) έδήλωσε («'Ελευθεροτυπία» 22- 1 0-2000) δτι:

«Οι δικαστές δεν μπορούν να αποδώσουν έργο και να εκδώσουν αποφάσεις ποιότητας κάτω από πίεση χρόνου και υπό τη δαμόκλειο σπάθη του πειθαρχι κού».

Δια τας καθυστερήσεις στην aπονομη της δικαιοσύνης δια μαρτύρεται(!) aκόμη και ή κυοέρνησις π.χ. στην «'Απογευμα τινiμ> (27-9-2003) διαοάζομεν: «Το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκαλο», δια6ε6αίωνε ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, μετά το πολύνεκρο ναυ άγιο του «Σάμινα». Και χθες, 3 χρόνια μετά την τραγωδία, η κυοέρ νηση εξέφρασε τη «δυσαρέσκειά» της για τις καθυ στερήσεις, τόσο για το θέμα της έρευνας όσο και για τις αποζημιώσεις των οικογενειών που θρήνησαν θύ-


21

ματα. Τη δήλωση περί ιδιαίτερης κυοερνητικής δυσα ρέσκειας έκανε ο υπουργός Τύπου, χρ. Πρωτόπα:τα;, απαντώντας σε σχετική με τις καθυστερήσεις ερώτη ση».

έφημερις μάλιστα στο δημοσίευμά της έοαλε τίτλον: «Κο ροϊδία για τό Σάμινα». Ή κυβέρνησις aντι ν α έκφράζη τi1ν «δυσαρέσκειάν» της, δια την καθυστέρησιν ώφειλε να έλάμοα νε τα προσήκοντα μέτρα, διότι με έκφράσεις δυσαρεσκειών δεν διορθώνονται καταστάσεις. Τέτοιαι περιπτώσεις έμφανίζοvται καθημερινώς στην δικαστηριακην πρακτικην και έκθέτουv τi1ν δικαιοσύνην είς είρωνικα σχόλια π.χ. στην έοδομαδιαίαν έφη μερίδα «Ποντίκι» (25-9-2003) aναφέρεται δτι: Ή

«Μετά από 18 μήνες επώαση, η προκαταρκτικrί εξέταση για την υπόθεση προμήθειας υπερκοστολο γημένων HUMMER οδεύει στο αρχείο («Της δικαιο σύνης ήλιε νοητέ... »).»

3. ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ

Παριστάμενος ώς δικηγόρος είς δίκας, αί όπο'ίαι διεξ11χθη σαν π.χ. στο Μιλάνο η στην Γενεύην διεπίστωσα μέ θλίψιν τi1ν διαφοράν τρόπου διεξαγωγής των, έν σχέσει προς την Έλλά δα. Κατ' άρχην ή δικαιοσύνη στην Εύρώπην δέν είναι aστεγος, άλλ' άνηγέρθησαν είδικά κτήρια, συνήθως 'Α(?χαιοελληνικοϋ ρυθμού μέ δλας τας άνέσεις, εύρύχωρα, καλλαίσθητα και λει τουργικά. 'Όταν ολέπης ενα τέτοιο έπιολητικο κτήριον αiσθά νεσαι, δτι έκε'ί μέσα είναι άδύνατον να άδικηθής. 'Αντιθέτως στην Έλλάδα ή δικαιοσύνη μετά οίας έστεγάσθη έν μέρει, κά πως άξιοπρεπώς είς 'Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκην. Στην έπαρχίαν άγκομαχε' ί είς παλαια οίκοδομήματα, στα όποία ούδεις άποτολμε'ί νά πλησιάση στά άποχωρητήρια. Το Έφετε'ίον 'Αθηνών σημαντικον δικαστήριον, μέχρι χθές έστεγάζετο είς ξενοδοχε'ίον τής όδοίJ Σωκράτους. Αθλιον είς έμφάνισιν, δίχως λειτουργικότητα έπι σειράν έτών έξυπηρέτη σε τάς άνάγκας τών δικαζομένων. Τώρα μετεφέρθη οπισθεν τού άρχιτεκτονικώς άπαραδέκτου κτηρίου τού 'Αρείου Πάγου. Το 'Ανώτατον Δικαστήριον τής χώρας επρεπε νά άνεγείρετο είς με γαλοπρεπή 'Αρχαιοελληνικον ρυθμόν. Δυστυχώς προετίμησαν μίαν άφελληνισμένην οίκοδομην έδώ στην Πατρίδα της 'Αρχι τεκτονικής. 'Αντιθέτως στο Βουκουρέστι τής Ρουμανίας ό έκεί άντίστοιχος Αρειος Πάγος διαθέτει ύπέροχον Άρχαιοελληνικον οίκοδόμημα, το όπο'ίον κοσμούν άνδριάντες τού Σόλωνος και τού Λυκούργου! Στην Έλλάδα αύτοι οί μεγάλοι νομοθέται στε ρούνται άνδριάντος, άλλα τους τιμούν στην Ρουμανίαν. v

v

24


Ό διαπρεπης δικηγόρος Θωμάς Χέρτσοκ έκ Χαϊδελοέργης, όταν είδε προσφάτως το κτήριον του 'Αρείου Πάγου έξέφρα σε την δυσαρέσκειάν του, διότι άνηγέρθη τέτοιο άπρόσωπον, άνέκφραστον, μη 'Αρχαιοελληνικού ρυθμού οίκοδόμημα, δια να στεγάση Έλληνικον ίστορικον δικαστήριον. Προφανώς οί Έλ ληνολάτραι ξένοι διαθέτουν 'Ελληνικότητα αίσθημάτων, πού οί νεοέλληνες έξουσιασταl στερούνται. 'Αποτελεί καθήκον τών προϊσταμένων τfις δικαιοσύνης έννοώ δικαστας κι' όχι πολιτικάντηδες να άναγράψουν είς στή λας fι όρθομαρμαρώσεις τούς νόμους π.χ. της Γόρτυνος, να το ποθετήσουν τούλάχιστον προτομας τού Ζαλεύκου, του Δράκο ντας, του Σόλωνος κ.τ.λ. δηλαδη να παρουσιάζουν την ίστο ρικην σπονδύλωσιν της Έλληνικfις δικαιοσύνης στο οάθος τών χιλιετιών. Δυστυχώς δεν το πράττουν. Διατί; 'Όπως είναι άπο ρίας άξιον, πού στα δικαστήρια δίπλα στην εδρα δεν έοαλαν την Έλληνικη σημαίαν, καθώς συμοαίνει είς δλα τα δικαστή ρια του κόσμου. Διατί; Αί άπαντήσεις ύπάρχουν, καθόσον ούδΕ:ν γίνεται fι παραλείπεται τυχαίως. Έν συνεχείςχ στο έξωτερικον τα δικαστήρια δΕ:ν διασπείρο νται έδώ κι' έκεί, ώστε κυρίως οί δικηγόροι να διευκολύνωνται στην διεκπεραίωσιν ύποθέσεων, δίχως ταλαιπωρίαν. Στο Μιλaνον ένθυμούμαι ενα θαυμάσιον κτήριον δικαστη ρίων. Αί αί:θουσαι με τοιχογραφίας! Είσέρχεται ό Πρόεδρος καl οί &λλοι δικασταί. Πρlν άρχίσουν ό Πρόεδρος παρουσιάζει το διχαστήριον. «Χαίρετε, είμαι ό δικαστης δρ. Κουζουμάνο, πρό εδρος του Δικαστηρίου στο όποιον μετέχουν οί κύριοι... Είσαγ γε λε ύς είναι ό κ. ..... » κι' άρχίζει ή δίκη. Καλούν τον μηνυτή. :\1όλις φθάνη στην Εδρα, ένστολος κλητηρ του φέρνει καρέκλα. 'Όλοι στην διαδικασία κάθονται. 'Εκφωνούνται τα όνόματα τών μαρτύρων, οί όποίοι άποσύρονται στην αί:θουσαν μαρτύ ρων, .:τού οϋτε έσκέφθημεν στήν 'Ελλάδα. Στον διάδρομον εύρί σ;..:οηαι νιπτήρες είς σχfιμα άχιοάδος, δπου έκ στόματος έντοι-


25

χισμένου λέοντος ρέει ϋδωρ και δίπλα του κρίκοι με προσόψια, διά νά πλύνη κάποιος τάς χείρας του, πράγματα άδιανόητ α παρ' ήμίν. Δικασταί, Είσαγγελείς και Δικηγόροι φορούν τηοέ νους, που εΙναι άπαραίτητοι διά την σοοαρότητα τής έμφανί σεως. Είς ολον τον χώρον δεν παρατηρείται συνωστισμός, zά πνα, τά ήλεκτρονικά συστήματα πληροφορ1iσεως λειτουργούν κ.τ.λ. ΟiJδεις aγχεται, διότι λειτουργεί ύπερεπαρκές, πλήθος θά έ λεγα τμημάτων, π.χ. στην Γενεύη έδίκαζα ύπόθεσιν στο 25 1 τμήμα! Πάλιν καθιστοί, πάλιν περιοάλλον έμπνέον σεοασμόν, πάλιν άνέσεις κ.τ.λ. Οί πρόεδροι δικαστηρίων συνοδεύονται άπο γραμματείς, 6οηθους και κλητήρες (αiJτol έχάθησαν άπο τά Έλληνικά δικαστήρια), ένώ ή δικαστικη άστυνομία (που κά ποτε θa συγκροτηθή στην Έλλάδα) έπιτηρεί τά πάντα. Στο Μιλάνο κατεδίκασα την έφημερίδα «Avanti». Στην Γενεύη μία μεγάλη Τράπεζα.

Στιγμιότυπον άπο έκδίκασιν 'Ασφαλιστικών Μέτρων, στο όποίον παρίσταμαι, στον Πειραιά. ΕΙναι δικαστήριον αiJτό;

26


Ούδεις έπηρεάσθη, άπο την δύναμι τών άντιδίκων. Ή δι καιοσύνη άπενεμήθη, κατα τον νόμον. Είς παρόμοιον περιοάλλον χαίρεσαι να άσκής το λειτούρ γημα του δικηγόρου. Οί δε δικασται έκ του περιοάλλοντος και μόνον συνειδητοποιουν την ύπεροχην του άπονέμοντος δικαι οσύνην. 'Όσον άφορα στον καθ' έαυτον τρόπον διεξαγωγής τής δί κης eα σημειώσω, δτι οί δικηγόροι και οί μάρτυρες σέοονται το δικαστήριον, διότι αύτο έπιοάλλη τον σεοασμόν. 'Όταν ό πρόεδρος έπιτρέπη να συνωθουνται στην εδρα οί διάδικοι, να διακόπτη ό εΙς τον aλλον, να ύψώνωνται φωναι κ.τ.λ. τότε ό τρόπος διεξαγωγής τής δίκης καταλήγει είς οάρος τής δικαιο σύνης.

4. ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΑΙ

Με τον ορον δικαιοσύνην έννοείται ή άπονομη τού δικαί ου, το όποίον είναι σύνολον κανόνων, που ρυθμίζουν άναγκα στικώς την κοινωνικην συμοίωσιν. Ή έπίλυσις τών διαφορών με δίκας είναι κατa τον Ήσίο δον («Ήμέραι καl έργα» 35- 36) aριστον δώρον τού Διός, ό όποίος «άvθρώποισιv δ" έδωκε δίκην» (278) καl ό δικαστης είναι έκείνος, που άκριοοδικαίως ώς δικαιοκρίτης έπιλύει τaς διαφοράς: «δικαστitν τών σφετέρων διαφορών άγαγείν» (Θου κυδίδης: «Ταταρία» Δ,8 3). Ή έννοια τού δικαίου καί ή ίδιότης αύτού, που έκφράζουν την 'Ιδέαν τής Δικαιοσύνης άνελύθησαν το πρώτον στην 'Ελ λάδα έδώ καί πολλaς χιλιετίας. Στην κλασσικην έποχην ή ούσία τού δικαίου άνεπτύχθη, οσον ούδέποτε στην ίστορίαν του. Οϋτε σήμερον κατωρθώσαμεν να φθάσωμεν στα έννοιο λογικα ϋψη της συλλήψεως τού δικαίου, οπως τότε έπέτυχαν οί πρόγονοί μας. Ό Σωκράτης εύρεθεlς στον Πειραιά, στην έορτην τών Βεν διδείων (δημοσία θρησκευτικη τελετη προς τιμην της Βενδίδος) καί άφού παρηκολούθησε τaς λαμπαδηδρομίας τών έφίππων, έδείπνησε στην οίκίαν τού Κεφάλου, πατρος τού ρήτορας Λυ σίου, οπου μεταξυ τών συνομιλητών διεξήχθη έκτεταμένος διά λογος με θέμα την δικαιοσύνην, που περιλαμοάνει ό Πλάτων στο πρώτον και δεύτερον άπο τα δέκα οιολία της «Πολιτείας». Έκεί ό Σωκράτης συνομιλών μετα τού Πλουτάρχου και τού Θρασυμάχου θέτει το έρώτημα τί είναι δικαιοσύνη καί μετa άπο οαθυστοχάστους συζητήσεις συνεφώνησαν, οτι ή δικαιο-

28


σύνη εϊναι άρετη και σοφία: «διωμολογησάμεθα τήν δικαιοσύ νην άρετήν εlναι καί σοφίαν... » (Πλάτων «Πολιτεία» Α,350, δ). Άρετη και σοφία. Δύο εννοιαι που άκόμ η σήμερον άγνοούνται, ώστε όλίγοι γνωρίζουν τον όρισμόν των. 'Όταν οί προγονοί μας διελέγοντο έπl τέτοιων ζητημάτων οί &.λλοι λα οί, δλοι των άνεξαιρέτως ήσαν οίκτρώς άπολίτιστοι. νΗδη άπο την έποχην τού Όμήρου ή δικαιοσύνη άναφέρε ται ώς άρετη και ό Όδυσσευς καλεί τον 'Αγαμέμνονα νa είναι δικαιότερος στους &.λλους: «δικαιότερος καί έπ' aλλφ έσσεαι» ('Όμηρος: «Ιλιάς» Τ, 1 80) και άλλου κατακρίνονται οί &.νθρω ποι που λαμοάνουν άδίκους άποφάσεις και την δικαιοσύνην άπομακρύνουν: «κρίνωσι θέμιστας έκ δέ δίκην έλάσωσι... » (Ενθ. άνωτ. Π, 38 8). Ό 'Αριστοτέλης στο οιολίον του «Ήθικa Νικομάχεια» που έκυκλοφόρησε ό υίός του Νικόμαχος καl έκ του όνόματός του έτιτλοφορήθη 'το σύγγραμμα, άπο το κεφάλαιον 5 άναφέρεται στο θέμα: «Περί δέ δικαιοσύνης καί άδικίας σκεπτέον» ( ενθ. άνωτ. Ε, 1 129,α) και το έπιλύει όριστικώς καl διa πάντα με τό σας λεπτομερείας, ώστε εκτοτε ούδεν προσετέθη. 'Επίσης προσ διορίζει με σαφήνειαν το εργον του δικαστού, που έπανορθώ νει δταν ό είς άδικεί καl ό ετερος άδικείται η δταν ό είς εολα ψε και ό &.λλος έολάοη: «εί ό μέν άδικεί ό δ ' άδικείται καί εί ό μέν έολαψεν ό δέ Όέολαπται» ( Ενθ. άνωτ. 1 1 32,α,5) που είναι δλο το ποινικον καί άστικον δίκαιον. Ό Θέογνις (560-5 00 π.Χ.) ό διάσημος γνωμικος έλεγειο ποιος έκ Μεγάρων άπέδωσε την άξίαν της δικαιοσύνης είπών, δτι είς αύτην περιέχεται πάσα &.λλη άρετή: «έν δέ δικαιοσύνη συλλήοδην πάσ' άρετή έστιν» (άποσπ. 1 47). Χιλιάδας ετη προη γουμένως ό κριτης τού "Αδου Ραδάμανθυς (μαζl με τον Μίνωα καί τον Αίακον) υίος τού Διος καl της Εύρώπης διετύπωσεν την περί δικαίου γνώμην, δτι δταν κάποιος ύποστη τaς συνε-

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στήv άποvομή της

29

πείας της άδίκου πράξεως που έκανε, αύτο είναι καθαρά δι καιοσύνη: «εί κε πάθοι τά τα ' Ξρεξε, δίκη κ ' ίθεία γέvοιτο» (ένθ. άνωτ. 1 1 32, β,30). Πέραν της ούσίας οί Άρχαιοέλληνες άπέδιδον ύψίστην ση μασίαν στην δικαιοσύνην, ή όποία έπροστατεύετο άπο την Τι τανίδα Θέμιδα, πρώτην σύζυγον του Διός. Ή Θεα Θέμις, θεί αν, ώς έκπροσωπουσα την δικαιοσύνην fιτο «εvοουλος» (Πίν δαρος: «'Αποσπάσματα» 3 0) καί «όρθόοουλος» (Αiσχύλος: «Προμηθεύς» 1 8). Ή Θέμις, ή όποία fιτο κόρη του Ούρανου και της Γαίας, είχε ώς σύμβουλον τον ζυγόν, το ξίφος, την δέσμην πελέκεων συγκρατουμένων, άπο κλώνους άμπέλου (αύτο το έμβλημα υίο θέτησαν οί Ρωμαίοι και μετα καθιέρωσε ό Μουσσολίνι ώς έμβλημα του φασισμού) και το σκηπτρον. Άνευρέθησαν παρα στάσεις της Θέμιδος μέ σκεπασμένους τους όφθαλμους δι' ύφα σματίνης ταινίας, προς άπεικόνισιν του άμερολήπτου της κρί σεως. Ένδεικτικον του θαυμασμου των προγόνων μας προς την δικαιοσύνην είναι και ό χαρακτηρισμός της ώς χρυσοπροσώ που: «δικαιοσύvης τό χρύσεοv πρόσωποv» (Εύριπίδης « 'Από σπ.» 490). Έπιθυμω να τονίσω, δτι δέν είναι δυνατον να έχωμεν άξί ους δικαστάς, aν αύτοι γνωρίζουν δικονομίαν, άλλα δέν γνω ρίζουν το φιλοσοφικον και ήθικον περιεχόμενον του λειτουρ γήματός των, που θα το μάθουν μόνον δια της Άρχαιοελλη νικης Παιδείας, ή όποία δυστυχώς σήμερον στο κράτος των γραικύλων δέν διδάσκεται. Πιστεύω δτι ή άπονομη της δικαιοσύνης πρωτίστως είναι έργον ήθικον και δευτερευόντως είναι έργον νομικον δηλαδη τεχνικόν. Δι' αύτο το θετον δίκαιον άποδέχεται ρητώς την ήθικην άπόδειξιν κι' οχι την νομικήν. Άρα ό σωστος δικαστης πρέπει να έχη ήθικην ύποδομήν,

30


που είναι ζήτημα Έλληνοκεντρικi)ς παιδείας, καθόσον aλλαι παιδείαι με την έπιστημονικην έννοιαν του δρου δεν ύπάρχουν. Καl μόνον να είπήτε π.χ. ή «Τουρκικη παιδεία» θα γελάσουν δλοι. Σχετικως το ίδετε τρίτομον έργον του Βέρνερ Γιαίγκερ «Παιδεία - η μόρφωσις του 'Έλληνος ανθρώπου» (Έλλ. έκδ. «Παιδεία» Άθ. 1 968). Έπειδη ή Πολιτεία, δεν έμερίμνησε να δώση στους δικα στας τα ήθικα έφόδια τής 'Ελληνοκεντρικής παιδείας ή δικαι οσύνη θα χωλαίνη, πλην των περιπτώσεων -πολλαl- που οί δι κασταl έξ ίδίας πρωτοοουλίας έμορφώθησαν στην Έλληνικην Παιδείαν, όπότε έπιτελουν το λειτούργημά των έπιτυχως. Έπl πλέον δπως έχουν τα πράγματα ή δικαιοσύνη άπέχει πολύ, άπο του να είναι ή τελειοτάτη άρετή: «τελεία μάλιστα άρετψ> ('Αριστοτέλης ένθ. άνωτ. 1 1 29,6,35).

5. ΠΟΙΟΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΩΝ

Ή ποιότης τών δικαστικών αποφάσεων εξαρτάται από την ποιότητα τών δικαστών. Τούτο είναι αυτονόητον. Αί γυναίκες δικαστα'ι εκδίδουν αποφάσεις aνευ νομικής θεμελιώσεως. Αί γυναίκες ανακριτα'ι αμφιοάλλω, εαν έχουν αντιληφθη την ύπό θεσιν, που εξετάζουν και πολλάκις συμοαίνουν γεγονότα, που έρχονται στο φώς της δημοσιότητος με συνέπειαν να κατη γορήται ή δικαιοσύνη. Ή κακη ποιότης τών αποφ άσεων όφείλεται είς λόγους αντικειμενικούς, κα'ι ύποκειμενικούς. Οί τελευταίοι είναι αδι καιολόγητοι καi πρέπει να επισύρουν κυρώσεις. Ύπάρχουν δι κασταl οί όποίοι συνειργάσθησαν με την πολιτικην εξουσίαν κα'ι απεφάσισαν, δπως συνέφερε στους κρατούντας. Ύπάρχουν δικασταl που εξ ατομικού συμφέροντος εξέδωσαν αποφάσεις. Ευτυχώς οί ανωτέρω επιλήσμονες τού δρκου των, δταν ανα καλυφθούν διώκονται. Τούτο είναι ευτύχημα, αλλ' εν τψ μεταξυ πολλοί αθώοι ύπέ φεραν κα'ι aλλοι εζημιώθησαν με αποτέλεσμα νa κλονίζεται ή εμπιστοσύνη τού λασϋ προς την δικαιοσύνην. Πάντοτε μέ όργην ανακαλώ στην μνήμην μου προσωπικην περίπτωσιν, δταν τό 1 977 πρωτοδίκης ανακριτης (τώρα 'Αρε οπαγίτης) δίχως τό παραμικρόν στοιχείον απήγγειλε κατηγο ρίαν εiς εμέ, τον δικηγόρον Χ. ΚαναΟόν, τον 'Αρχιτέκτονα Τ. Κόμπην, τον Οίκονομολόγον Γ. Χαρλαύτην δια κακούργημα, δτι δηλαδη ευθυνόμεθα δι' ...εκρήξεις οομοών! Στο Πενταμελές 'Εφετείον ουδε'ις μάρτυς μάς ανέφερε! ουδέν στοιχείον επα ρουσιάσθη! κι' ό Πρόεδρος τού Δικαστηρίου ό πανάξιος Δικα-

32


στης Καοαλιέρος, δταν τον ήρώτησα: «διατί ε[μεθα έδw;» άπη υθύνθη στον Είσαγγελέα της εδρας: «Ωατί μάς τοvς φέρατε έδw, κύριε Στρατή;», «Όχι έγώ κ. Πρόεδρε... », «άλλά ποιός μάς τοvς iστειλε;», «ό κύριος... », «Ποίος είναι αύτός;», «Είναι άπό τά καινούργια φιντάνια>>. Έτσι δίχως άπολογία μας ήθώ

ωσαν δλους, άλλa προηγουμένως ό άνακριτης μας έταλαιπώ ρησε και έμaς και τaς οίκογενείας μας. 'Όταν θa παύση να είναι Δικαστης θa με εϋρη μπροστά του η μήπως νομίζει, δτι μπορεί να καταδιώκη άδίκως τέσσαρας έπιστήμονας, οίκογε νειάρχας, να τους άναστατώνη την κοινωνικη κι' έπαγγελμα τικην ζωήν, να δεινοπαθουν αί οίκογένειαί των έξ αίτίας του καi να μη εχη συνεπείας; "Αν νομίζη ετσι, θά τον διαψεύσω, δσος χρόνος κι' aν περάση. Δεν eα έπεκταθώ είς λεπτομερείας παρa θ α άναφέρω aλλην χαρακτηριστικην περίπτωσιν. Ό έκδότης του «Άδε σμεύτου Τύπου» εγκριτος δημοσιογράφος κ. Δ. Ρίζος εγραψε aρθρον («'Αδέσμευτος Τύπος» 1 0- 1 0- 1 999) κατa τών «έπιόρ κων δικαστών» που συνθλίοουν τον άνυπεράσπιστον πολίτην, τον έξοντώνουν καl δεν λογοδοτουν ποτε καl πουθενά: «Σε καμιά ευνομούμενη χώρα, λόγου χάρη, δεν παρατηρείται το δικό μας προηγούμενο: Να εξοντώ νονται αθώοι και ανύποπτοι πολίτες από λάθη ή από σκοπιμότητα δικαστών, να φυλακίζονται, να κατα στρέφονται επαγγελματικά και κοινωνικά και να τους λένε: «Μας συγωρείτε λάθος, είστε αθώοι»!... ... Και ούτε γάτα ούτε ζημιά - και φυσικά, καμιά ευθύνη ούτε του κράτους ούτε των επίορκων δικα 1 στων.». ,

καl παρακάτω άναφέρει περιπτώσεις δικαστών που προε κάλεσαν «συμφορα σε άνύποπτους πολίτες».

Δικαιοσύνη: τa έμπόδια στήv άποvομή της

33

Παρόμοια συμοάντα δi:: ν είναι πρωτοφανή, οiJτε μόνον 'Ελ λη νικά. Στήν «Ψυχολογία τών μαζών» του Γουσταύου Λi:: Μπον (Έλλ. tκδ. «Ζήτρος» Θεσσαλονίκη 1 996, σελ. 1 54) δια οάζομεν: «Η δικαστική εξουσία αντιπροσωπεύει, πράγματι, τη μοναδική διοίκηση, της οποίας οι πράξεις δεν υ πόκεινται σε κανένα έλεγχο. Όλες οι επαναστάσεις της δημοκρατικής Γαλλίας, δεν μπόρεσαν να της εξα σφαλίσουν αυτό το δικαίωμα του habeas corpus, για το οποίο η Αγγλία είναι τόσο περήφανη. Διώξαμε τους τυράννους όμως, μέσα σε κάθε πόλη, ένας δικαστής έχει στην διάθεσή του την τιμή και την ελευθερία των πολιτών. Ένας μικρός ανακριτής, που μόλις ογήκε α πό τη νομική σχολή, έχει τη σκανδαλώδη εξουσία να στείλει στη φυλακή, στηριγμένος σε μια απλή υπόθε ση ενοχής, της οποίας την απόδειξη δεν οφείλει σε κανένα, τους πιο ευυπόληπτος πολίτες. Μπορεί να τους κρατήσει εκεί έξι μήνες, ή ακόμη και ένα χρόνο, με το πρόσχημα της ανάκρισης, και να τους απολύσει στη συνέχεια χωρίς να τους οφείλει ούτε αποζημίωση ούτε συγγνώμη. Το ένταλμα προσαγωγής είναι ακρι οώς το αντίστοιχο της σφραγισμένης επιστολής, με τη διαφορά ότι αυτή η τελευταία, για την οποία τόσο σωστά κατηγορούσαν την αρχαία μοναρχία, δεν ήταν στη δικαιοδοσία παρά πολύ μεγάλων προσωπικοτή των, ενώ σήμερα είναι στα χέρια μιας ολόκληρης τά ξης πολιτών, που είναι μακριά από το να περνάει για την πιο πεφωτισμένη και την πιο ανεξάρτητη».

'Όταν αiJτa δημοσιεύωνται στον τύπο, δίχως άντιδράσεις άσφαλώς μειουται το γόητρον τής δικαιοσύνης. Ό ϊδιος έκδό της μετa άπο τήν δημοσίευσιν του προαναφερθέντος aρθρου

34


του έπανέρχεται («'Αδέσμευτος Τύπος» 1 5 - 1 0-2000) και δια μαρτύρεται, διότι ούδεlς άντέδρασε είς δσα κατήγγειλε: «Κανένα ενδιαφέρον δεν είδαμε και για τα όσα στο άρθρο της Παρασκευής αποκαλύψαμε. Ήλθε, άραγε, η ώρα να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια;».

Πάλιν ούδεμία άντίδρασις. τα δημοσιεύματα κατα τών δικαστών προξενουν Όλάοην στην δικαιοσύνην, διότι &.ν άληθεύουν δεικνύουν πτώσιν του έπιπέδου τών δικαστών. Ταύτοχρόνως διεγείρουν άνησυχίας. Πραγματικώς δταν διαοάζετε («Βήμα» 26-5-2002) όλοσέλιδον aρθρον με τί τλον: «Δικαστές προστάτευαν κύκλωμα ναρκω τικών» κι' έπίτιτλο: «Αποκαλυπτικά στοιχεία iσωτερικijς lρευ νας γιά τήν vπαρξη θυλάκων διαφθοράς στήν Δικαιοσύνη. Ε μπλέκεται καί πρόεδρος Εφετών» είναι εuλογον να άνησυχητε.

Στην έφημερίδα «'Έθνος» (20-3-2003) ό δημοσιογράφος Άλεξ. Αύλωνίτης έπισημαίνει τα «μεγάλα λειτουργικα προ Όλήματα της δικαιοσύνης». Το aρθρον έπίσης άναφέρει καθυστερήσεις, δπου συμοαί νουν άπίστευτα γεγονότα π.χ. «Παράλληλα στη διάρκεια πειθαρχικών δικών ε νώπιον της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, αποκαλύ φθηκαν οι περιπτώσεις δικαστών που καθυστερούσαν υπεροολικά την έκδοση αποφάσεων, με συνέπεια να γράψουν τελικά τη δικαστική απόφαση (από λόγους αλληλεγγύης) άλλοι συνάδελφοί τους κ. τλ. (Οι περισσότεροι από τους δικαστές-εισαγγελείς αυτούς Όρέθηκαν εκτός σώματος με πειθαρχικές ποι νές απόλυσης, ενώ σε άλλους επιολήθηκε προσωρινή παύση).

Δικαιοσύvη: τa έμπόδια στήv άποvομή της

35

Το χειρότερον δμως δλων εΙναι ή άποκάλυψις τής έφημε ρίδος «άποφάσεων καρμπον» δπως τaς άποκαλεί καl περι γράφει το άκόλουθον περιστατικον που φυσικa προκαλεί δυ σαρέστους σκέψεις. Σχετικώς διαοάζομεν: «Το «αvτίδοτο» στις τεράστιες καθυτερήσεις τωv ποιvικώv δικώv, που έχουv οδηγήσει σε επαvειλημμέ vες καταδίκες της χώρας από το Ευρωδικαστήριο, φαίvεται ότι αvακάλυψε η ίδια Δικαιοσύvη, εκδίδο vτας αποφάσεις «καρμπόv»! Το Τριμελές Εφετείο Πατρώv αvοίγοvτας vέους δρόμους στοv τρόπο αποvομής της δικαιοσύvης, α vτέγραψε λέξη προς λέξη όχι μόvο τις καταθέσεις μαρτύρωv και τηv απολογία του κατηγορουμέvου που είχαv δοθεί προ 3ετίας στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πατρώv αλλά και το σκεπτικό (αιτιολογικό) της πρω τοοάθμιας δικαστικής απόφασης, περιλαμοάvοvτας α κόμα και τα ορθογραφικά λάθη... Έτσι επιτεύχθηκε η ταχύτατη έκδοση της εφετει ακής 22σέλιδης απόφασης (μέσα σε 20 μέρες από τη συvεδρίαση r]ταv καθαρογραμμέvη) αλλά πλέοv κιv δυvεύει η χώρα vα καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Αvθρωπίvωv Δικαιωμάτωv στο Στρα σοούργο, όπου θα γίvει σχετική προσφυγή για παρα Όίαση τωv στοιχειωδώv καvόvωv της δίκαιης δίκης. Ομοιότητες

Και τούτο διότι εμφαvίζοvται με χροvική απόστα ση 27 μηvώv (το Νοέμοριο του 2000 και τοv Ιαvουά ριο του 2003) πέvτε άτομα (ο μηvυτής, 3 μάρτυρες και ο κατηγορούμεvους) vα χρησιμοποιούv λέξη προς λέξη τους ίδιους ισχυρισμούς εvώπιοv και τωv δύο δι-

36


καστηρίων (Πλημμελιοδικείου και Εφετείου), σαν να είχε γίνει μία και μόνη συνεδρίαση! Αλλά αν η κατα γραφή των καταθέσεων και της απολογίας αποτελεί κατ ' αρχήν σφάλμα κι ' ευθύνη του γραμματέα της έ δρας, το σκεπτικό-καρμπόν αποτελεί ευθύνη της σύν θεσης του δικαστηρίου και το παράπτωμα θα πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα την ηγεσία της Δικαιοσύ νης».

'Ακόμη ή δικαιοσύνη πλήττεται έξ αίτίας τών δικαστών, δταν την μία φορα καταδικάζουν κάποιον, δια σοοαρον έγκλη μα και μετα τον aθωώνουν π.χ. έδικάσθη εΙς 65χρονος δια τον οιασμον άνηλίκου aγοριοίJ, είς κάθειρξιν 6 έτών. Στο δευτερο οάθμιον κακουργιοδικείον ό ΕLσαγγελευς της εδρας, που διέ γνωσε την σκευωρίαν, κατήγγειλε θαρραλέως την «άτυχη συ μπεριφορά τής Δικαιοσύνης άπέναντι σέ tναν άθώο aνθρωπο»

(«Χώρα» 1 3- 1 2-200 1) και το δικαστήριον όμοφώνως τον έκή ρυξεν άθώον, διότι άνεγνώρισε «λανθασμένη έκτίμησι τής Δι καιοσύνης, ή όποία δέν μπόρεσε νά διαολέψει δτι ό κατηγο ρούμενος ήταν θύμα του "θύματός" του». (ένθ. aνωτ.). Παρεμ

φερείς περιπτώσεις που κυριολεκτικώς έοασάνισαν ψυχικώς άθώους ανθρώπους γνωρίζω πολλάς, αί όποίαι ήδύναντο να είχαν άποφευχθεί αν οί συγκεκριμένοι δικασται ήσαν άντάξι οι της ύψηλης aποστολης των. 'Όταν είσαγγελείς όμιλοίJν δι' «άτυχη συμπεριφορα της δικαιοσύνης» και δικαστήρια δια «λανθασμένη έκτίμηση της δικαιοσύνης» άντιλαμοάνεσθε ποί αν γνώμην σχηματίζει ό λαος περι δικαιοσύνης. Έδώ οεοαίως χρειάζεται προσοχή, ώστε να μη ύποπέσωμεν στο λογικον σφάλμα έκ του μερικού να κρίνωμεν το γενικόν. Γνωρίζομεν το νομικον θέσφατον «μηδενl δίκην δικάσης πρlν άμφοίν μίJθον άκούσης» η άλλοιώτικα την νομικην άρχην τού «μηδένα άνήκουστον δικάζειν». Εiς πάντα ταύτα οί Άρ-

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στήv άπσvσμή της

37

χαιοέλληνες rδωσαν άνωτέραν άντίληψιν, διότι οί δικασται ώρκίζοντο να άκούουν τον κατήγορον και τον κατηγορούμε νον μέ τον ίδιον τρόπον. Ό δρκος αύτος καλούμενος Ήλια στικος άναφέρει, έπι λέξει: «Καί άκροάσομαι τού τε κατηγό ρου καί τού άπολοyουμένου όμοίως άμφοίν» (Δημοσθένης: «Κατ& Τιμοκράτους» 1 49). Ό Φωκυλίδης («'Έπη» 87) άπεφάνθη «μηδέ δίκην δικάσης πρίν άμφοίν μύθον άκούσης» πού πλέον άποτελεί νομικον θέ σφατον έδώ και χιλιετίας και το όποίον άναφέρει κι' ό Ήσίο δος («'Αποσπάσματα» 27 1 ) ένώ ό 'Αριστοφάνης («Σφήκες» 725 ) άποκαλεί σοφον έκείνον πού είπεν «πριν &.ν άμφοίν μύθον άκούσης ούκ &.ν δικάσης». 'Εμείς τής μαχομένης δικηγορίας γνωρίζομεν, δτι δλοι οί δι κασταl δέν άκούουν «όμοίως» μέ τον ϊδιον δηλαδη τρόπον τον κατήγορον και τον κατηγορούμενον, άλλ' έπηρεάζονται έκ πολλών λόγων π.χ. έμφάνισις, τρόπος όμιλίας, εύφυία, προσω πικότης κατηγορουμένου η μηνυτου κ.τ.λ. Είναι όντως άνθρω πίνως σχεδον άδύνατον να άκούση κάποιος, μέ τον ϊδιον τρό πον δύο άντιδίκους. Μπορεί ή δικαιοσύνη στην Άρχαίαν 'Ελλάδα νa μη άπενέ μετο όρθώς κυρίως λόγφ τής παρουσίας του λαϊκού στοιχείου, άλλa όμολογουμένως ή έμφάνισις των δικαστηρίων ητο μεγα λοπρεπής, έπιολητική, δπως και των δικαστών, πού rφεραν είδικa σήματα, οακτηρίας κ.τ.λ. 'Υπήρχε μάλιστα μία άνωτάτη ήθικη άντίληψις, περι των δικαστών, ώστε αί δίκαι άνθρωπο κτονιών διεξήγοντο ύπαιθρίως, έπειδη δέν έπετρέπετο οί δι κασταl να εύρεθούν, ύπο την αύτην στέγην μέ δολοφόνους. Στο ήθικον περιελαμοάνετο και το μεταφυσικόν, διότι δποιος δι καστης παρέοαινε τον δρκον του θa έτιμωρείτο αύτος και ή οί κογένειά του(!) ύπο του Θεού. Ό Άρχαιοελληνικος δρκος άναφέρει έπίσης, δτι ό δικαστης

38


δέν έπιτρέπεται νa λαμοάνη δwρα ό ϊδιος η διa μέσου aλλου: «ούδέ δwρα δέξομαι... ». Προσωπικwς πιστεύω δτι ούδείς δικαστης δωροδοκεiται, διa νa έκδώση άπόφασιν ύπέρ άντιδίκου. 'Ίσως νa ύπάρχη κά ποιος, διότι δλα μπορούν νa συμοοίJν. Έκ προοιμίου κατ' έμέ δλοι οί δικασταί είναι άδέκαστοι. Μου είναι μάλιστα ένοχλη τικόν, πού κατa καιρούς κάποιος δικαστικος λειτουργος χα ρακτηρίζεται άδέκαστος, ώσaν οί συνάδελφοί του νa δεκάζω νται. Τούτο παρετηρήθη στην περίπτωσιν τού Χρήστου Σαρ τζετάκη, ό όποiος άπεκλήθη άδέκαστος,(!) μολονότι αί έφημε ρίδες είς πρωτοσέλιδα μέ φωτογραφίαν του τον άπεκάλουν «κομπιναδόρο» («'Ελεύθερος» 4- 1 1 - 1 990, 6- 1 1 - 1 990), «τρω κτικον» («'Ελεύθερος» 8-5- 1990) καί είς aλλην έφημερίδα κα τηγγέλετο δι' aρθρου της δικηγόρου Μ. Παρασκευά ώς «πλα στογράφος» («Άπογευματινη» 1 1 -3- 1 990) ίδιοτελής, ψεύτης καί άνεφέροντο στοιχεiα. Ό «'Ελεύθερος Τύπος» (2- 1 1 - 1 99 3) γράφει «γιά τά λα θραία τoiJ Σαρτζετάκη... πού έφερε ό ϊδιος καί τά μέλη τής συ νοδείας του πολλά των όποίων ήσαν συγγενείς του». Ό Σαρ

τζετάκης έφερε τηλεοράσεις, οίντεο καί aλλα άντικείμενα πού κατa το κατηγορητήριο έφορτώθησαν «σέ φορτηγa μέ έντολη της Προεδρίας χωρίς νa περάσουν άπο τον έπιοαλλόμενο τε λωνειακο έλεγχο καί χωρίς νa καταοληθοίJν οί προολεπόμενοι δασμοί». Έπέρασαν 5 χρόνια! άπο την διάπραξιν του άδική ματος κι' δταν έδικάζετο ή ύπόθεσις την 1 - 1 1 - 1 99 3 στο 1 1 ο Τριμελές Πλημμελειοδικεiο Άθηνwν άνεολήθη διa την 1 9- 1 1 994. Ό έκδότης κ. Δ. Ρίζος («'Αδέσμευτος Τύπος» 25-7- 1 997) έδημοσίευσε aρθρον μέ τίτλον: «"Αουσσος ή ψυχη τού άνθρώ που» καί τον άποκαλεi «ξεσαλωμένο» κ.τ.λ. Ό «Τύπος της Κυ ριακης» (20- 1 0- 199 1 ) παραθέτει φωτογραφίαν του παλατιού τού Σαρτζετάκη στην Πεντέλη μέ 37 δωμάτια! καί 7 λουτρά.


.39

Ή «'Ελευθεροτυπία» ( 1 1 -7- 1 998) τον καλεί να ντρέπεται. Ό τ. Έπίτροπος Μ. Ζούοελος («Τύπος Κυριακής» 20- 1 0-1991) τον άποκαλεί «αύτοκράτορα».'0 καθηγητΤ]ς Δ. Μαρωνίτη; («Βήμα» 6-6- 1 99 3) τον κατηγορεi μεταξiJ aλλων και διά τό πού εiiρε τα χρήματα, διa νa οίκοδομήση άνάκτορο! Ή «Άπογευματινi�» ( 1 7- 10- 199 1) τον χαρακτηρίζει «6.,τi. η στο, τσιγκούνη» τον κατηγορεί δτι «προκαλεί τήν άπέχθεια τού λαού» καί πολλa aλλα. Ό «Στόχος» (3 1-5 - 1990) ζητεί «νά τον κλείσουν μέσα γιά τiς κομπίνες... » καί τον χαρακτηρίζει «έπικίνδυνο ψυχοπαθή». Μέχρι κι' ό 'Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Κιλίφης («'Ελεύθερος Τύπος» 1 8- 1 1 - 1 99 1 ) τον θεωρεi «πολύ μικρο» καί τού καταλογίζει aλλα άπαράδεκτα. Στa άνωτέρω δημοσιεύματα καί είς άρκετa άκόμ η ό κ. Σαρτζετάκης δεν άπήντησε. Διατί; Καί έν πάση περιπτώσει δέν είναι δυνατόν, δέν είναι πρέπον νa κατηγορήται διa χρηματι σμον καί έκεiνος νa σιωπά καί νa παριστάνη τον Τ]θικολόγον, διa παντος τρόπου πλην διa τού παραδείγματός του. 'Υπευθύ νως καί δημοσίως τον είπαν «ψεύτη», «κομπιναδόρο», «πλα στογράφο», «aπληστο». «ίδιοτελή», «μικρό», «ψυχοπαθή» άλλ' έκείνος σιωπά. Τόσο χονδρόπετσος είναι; Στa ζητήματα ήθικής τάξεως, δταν πρόκειται π.χ. περί βου λευτών ουδείς εχει άπαιτήσεις, άλλa δταν πρόκειται περί δι καστών δέν έπιτρέπεται νa περιφέρωνται αίωρούμεναι κατη γορίαι π.χ. ό δημοσιογράφος κ. Γιάννης Ντάσκας είς aρθρον του μέ τίτλον «Ή δικαιοσύνη καταπίνει σκάνδαλα δίς καί κυ νηγάει «ένοχλητικοiJς» γράφει: «Πώς γίνεται να κλείνουν τόσο εύκολα τέτοια κα ραμπινάτα σκάνδαλα δισεκατομμυρίων που όζουν και δημιουργούν τεράστια θέματα «παρεξηγήσεων» σε οάρος των δικαστών και αντίθετα υποθέσεις ενοχλ η τικές για δικαστικούς να σέρνονται χρόνια και να δια-

40


τάσσονται «περεταίρω έρευνες» μην και ΕΚΒΙΑ ΣΤΟΥ Ν ή στριμωχτούν οι δ ημοσιογράφ οι που τι ς σκάλισαν;

Δημοσιογράφοι Όρόμικοι έχουν πάει -και σωστά φυλακή. Δικαστικοί Όρόμικοι (κάντε μια Όόλτα κύρι οι στα Όόρεια προάστεια.. .) γιατί δεν έχουν πάει ΠΟ ΤΕ στην ιστορία του ελληνικού κράτους;

Τα πλαστά χαρτιά, τα ανύπαρκτα πρόσωπα και α νύπαρκτες παραγωγές τις καταπίνετε κύριοι στις δε ξιώσεις εκείνων που έκαναν δισεκατομμύρια από τέ τοιες μπίζνες;».

Ούδεlς τού άπήντησε. Διατί; Διά την οελτίωσιν τfις ποιότητος της παρεχομένης δικαιο σύνης πιστεύω, δτι άρμόδιοι είναι οί δικασταί. Αύτοl γνωρί ζουν καλώς δλα τά προολήματα, άφοίJ τά ύφίστανται κα'ι συ νεπώς αύτοl πρέπει νά προτείνουν λύσεις. Ώστόσον πρωτο οουλίας προς το θέμα της καλλιτερεύσεως της ποιότητος της δικαιοσύνης λαμοάνει ό έκάστοτε ύπουργος δικαιοσύνης, ό όποίος είναι πολιτικάντης καl περαστικός, άπο τον χώρον του δικαίου. 'Ήδη προετοιμάζεται ή κατάργησις της έπετηρίδος καl γί νεται δεκτόν, δτι ύπάρχουν δικασταl ίκανοl καl δικασταl ανί κανοι. Μάλιστα κατά το σχετικον δημοσίευμα ( «Βημα» 7-92003) ή πλειονότητα τών δικαστών δi::ν είναι ίκανοί. Τέτοιαι απόψεις δημοσίως διατυπούμεναι κλονίζουν την έμπιστοσύνην τού Λαού προς την δικαιοσύνην της 'Ελλάδος, ίδίως έάν αλη θεύουν. Το προαναφερθi::ν δημοσίευμα άναφέρεται στην δικαιοσύ νη, μi:: τρόπον καταφρονητικόν. Γράφει: «Ή δικαιοσύνη λει τουργεί δπως λειτουργεί» και περαιτέρω διαοάζομεν: «Ως σήμερα δικαστές και εισαγγελείς από το Πρω-


41

τοδικείο ως τον .Άρειο Πάγο εξελίσσονται κατά κύριο λόγο με οασικό κριτήριο τη θέση τους επετηρίδα. Ελά χιστα μετρούν τα ουσιαστικά προσόντα και η αξιοσύ νη ενός εκάστου αφού -πλην εξαιρέσεων και αν ο χρό νος και τα κενά των θέσεων το επιτρέπουν- όλοι φθά νουν στα ανώτατα κλιμάκια. Ακόμη και στον .Άρειο Πάγο. Οι μόνοι που μπορεί να μένουν στάσιμοι είναι συνrjθως εκείνοι που έχουν πειθαρχικά και ατυχίες. Όσοι όμως είναι ικανοί, έχουν προσφορά και δί δουν σημασία στη δουλειά τους δεν διαχωρίζονται α πό τους άλλους που δεν διαθέτουν τα ανάλογα προ σόντα. Η ανέλιξη των δικαστών και των εισαγγελέων -να το ξεκαθαρίσουμε και αυτό- αποτελεί εσωτερική υπόθεση της δικαιοσύνης. Το Ανώτατο Δικαστικό Συμοούλιο, που συγκροτείται από αεροπαγίτες και α ντεισαγγελείς του ανωτάτου δικαστηρίου, μετεχόντων προέδρου και εισαγγελέως, αποφασίζουν για την πο ρεία όλων. Και η πρακτική των τελευταίων χρόνων εί ναι η ίδια. Κουτσοί στραοοί, όλοι στον .Άγιο Παντε λεήμονα... ».

Άφήνω την φράσι «Κουτσοι στραοοι δλοι στον "Αγιο Πα ντελεήμονα» άσχολίαστον. 'Όμως άνησυχώ έaν δικαστικώς έξαρτώμαι άπο «στραοους και κουτσους» με την μεταφορικην εννοιαν. Έν πάση περιπτώσει το πνεύμα τού aρθρου είναι, δτι σή μερον δεν εχομεν τους δικαστaς που πρέπει, δτι οί ίκανοι δι κασται χάνονται, δτι γίνονται προσπάθειαι άλλαγής τού συ στήματος άξιολογήσεως τών δικαστών, που αύτa σημαίνουν, οτι μέχρις οτου πραγματοποιηθούν θa σάς δικάζουν άνίκανοι δικασταί, έκτος κι' &.ν είσθε τυχερος και την ύπόθεσίν σας την άναλάοη ίκανος δικαστής.

42


Αί ανωτέρω μειωτικαι διa την δικαιοσύνην απόψεις μένουν αναπάντητοι. Διατί; Κατα λογικην ακολουθίαν, έπειδη όμολογείται δημοσίως εις έφημερίδας, δτι ή πλειονότης των δικαστών δεν είναι ίκανοl καί έπειδη το κράτος λέγει, δτι έπιβάλλεται να άλλαγή το σύ στημα αξιολογήσεως των δικαστών, ό πολίτης δεν προσέρχεται με έμπιστοσύνην στην δικαιοσύνην τής Πατρίδος του. Προς αποφυγην παρεξηγήσεως πρέπει να διευκρινίσωμεν, δτι άναζητοίJμεν άντικειμενικας μειονεξίας, που πρέπει να διορθωθούν κι' οχι ύποκειμενικας που είναι απρόβλεπτοι και αφορούν εις προσωπικaς συμπεριφορaς καί άντιμετωπίζονται περιπτωσιολογικώς ύπο πειθαρχικού έλέγχου π.χ. είς δικαστης διωχθείς έπί «Χούντας» ώς όμοφυλόφιλος έπανήλθεν κατα την μεταπολίτευσιν, έξήντλησε την ίεραρχίαν καί εύρέθη δολοφο νηθεlς εις aντρον ανωμάλων η Εισαγγελευς περιεφέρετο δη μοσίως ώς εραστης «τραβεστί» κ.τ.λ. ΑiJταί ε1ναι ατομικαί πε ριπτώσεις, διότι καl οί δικασταί aνθρωποι είναι με τaς αδυνα μίας των. Έδω δμως άναφερόμεθα, δσον είναι δυνατόν, στο άντικειμενικον μέρος, δηλαδη ποίοι αντικειμενικοl λόγοι βλά πτουν την δικαιοσύνην. Συμφώνως προς δημοσιεύματα στον τύπον π.χ. «Χώρα» (23- 1 0-2003) ό κ. Πρόεδρος του Δικαστηρίου, ό όποίος δικά ζει τα μέλη τής τρομοκρατικής όργανώσεως « 1 7 Νοέμβρη» έδήλωσεν δτι: «Δέν μπορώ νά σάς δικάσω ώς κακοποιούς τού κοινού Ποινικού Δικαίου. VΕρχεστε έδώ γιατί εϊχατε όρισμένα όράματα... Δέν δέχομαι οτι θέλατε τό κακό. Τά κίνητρά σας ήταν πολιτικά. Έγώ δέν θά κάνω άνι στόρητη δίκη».

Ή άνωτέρω δήλωσις του κ. Προέδρου υποχρεώνει τους νο μικους να σκεφθούν τa ακόλουθα:


43

1. Ό κ. Πρόεδρος του δικαστηρίου, κατά την δικονομίαν ώς γνωστόν διευθύνει την συζήτησιν και δεν δικαιούται νά έκφέρη την γνώμην του έπί τής ύποθέσεως, παρά μόνον, στην εκδοσιν τής αποφάσεως. 2. Διά τής παρανόμου δημοσιοποιήσεως τής γνώμης του ό κ. Πρόεδρος του δικαστηρίου προκατέοαλε, ώς μη ώφειλε, τά ύπόλοιπα μέλη του δικαστηρίου και ένδεχομένως f�σκησεν έπιρ ροην έπ' αύτων, δπερ ανεπίτρεπτον. 3. Ό κ. Πρόεδρος προεξώφλησε το ύπό τής ακροαματικής διαδικασίας ζητούμενον, περί τού πολιτικοί! η μη χαρακτηρι σμοί! των πράξεων τής « 17 Νοεμορίου». Έπι πλέον και το χει ρότερον τους απένειμε εύσημα, δτι είχαν «όράματα»! 'Έτσι λοιπον έπληροφορήθημεν απο πρόεδρον δικαστηρίου, δτι όρά ματα έπιδιώκονται, με ύπούλους δολοφονίας αθώων' με λ η στείας, με ανατινάξεις και με aλλας έγκληματικάς πράξεις. Μέ χρι τώρα έπιστεύετο, δτι τά όράματα πραγματοποιούνται, διά παντος τρόπου πλην δι' ανάνδρων έγκλημάτων. 4. 'Επίσης έδιαοάσαμεν, δτι δεν θά κάνη «ανιστόρητη δί κη». Ό δρος είναι aγνωστος στην ποινικην δικονομίαν, δπου αί δίκαι είναι ποινικαί μόνον. Άνιστορήτους δίκας δεν εχομεν ύπ' οψιν, ούτε στην θεωρίαν, καθόσον αποκλειστικος σκοπος της ποινικής δίκης είναι ή αποκατάστασις της έννόμου τάξεως κι' οχι ή ίστορικη ερευνα. 5. Έδήλωσε ακόμη ό κ. Πρόεδρος, δτι δεν μπορεί νά τους δικάση ώς κακοποιους τού Κοινού Ποινικού Δικαίου, τότε ώς τί τους δικάζει; μήπως ώς όραματιστάς; Περισσότερον πάντως έντυπωσιακη είναι ή δήλωσις του κ. προέδρου, δτι «δεν δέχο μαι δτι θέλατε το κακό»! Συνεπως τά 45άρια και τά έκκρη κτικά τά έχρησιμοποίουν, διά καλους σκοπους και οί φόνοι είχαν καλά κίνητρα. 6. 'Όταν ό κ. Πρόεδρος τού δικαστηρίου αποκαλη τους δο λοφόνους τρομοκράτας, όραματιστάς, δταν δεν δέχεται νά τους

44


δικάση ώς κακοποιους του ποινικοί) δικαίου κι' δταν δεν δέχε ται, δτι fιθελαν οί δολοφόνοι να κάνουν κακό, γε ννώνται πολλα έρωτηματικά. 7. Τέλος κάποιος να πληροφορήση τον κ. Πρόεδρο, δτι τα δικαστήρια δεν δικάζουν ανθρώπους, αλλα πράξεις. Αύτας κρί νουν καl έπ' αύτών αποφασίζουν. Έπομένως ή δήλωσις του κ. Προέδρου δτι δεν θα δικάση τους τρομοκράτας ώς κακοποιους αποδεικνύει aγνοιαν (σκόπιμον η μη) της λειτουργίας του ποι νικοί) δικαίου. Χωρlς να θέλω να σχολιάσω τους αντιδικονομικους διαλό γους πολιτικής φιλοσοφίας Κουφοντίνα-Γιωτοπούλου καl κ. Προέδρου στο ακροατήριον, διαμαρτύρομαι δια την συμπερι φοραν του κ. Προέδρου, ό όποίος ανεκήρυξε έξ εδρας τους εiδεχθείς έγκληματίας είς όραματιστάς, που δεν fιθελαν να κά νουν κακό! 'Ασφαλώς θα τους καταδικάση, διότι εύτυχώς ή νο μοθεσία δεν προολέπει αθώωσι δολοφόνων, εαν ήσαν όραμα τισταί. 'Ίσως να έχη δίκαιον ό Στάθης στα «Νέα» (4- 10-2003) που χαρακτηρίζει την δίκην «δίκην της πλάκας» καl τον πρόεδρον δτι έχει «σώουμαν διάθεση». Ό πρώην Είσαγγελευς του 'Αρείου Πάγου κ. Εύαγ. Κρου σταλλάκης είς συνέντευξίν του στο περιοδικον «Άντι» μεταξυ aλλων: «. . {κανε λόγο γιά φαινόμενα χρηματισμού καi .

έπηρεασμοv δικαστών άπό πολιτικούς καί οίκονομι κούς παράγοντες».

Ή 'Ένωσις Δικαστών και Είσαγγελέων και ό Πρόεδρος του 'Αρείου Πάγου κ. Γ. Κάπος απεδοκίμασαν τας δηλώσεις του κ. Κρουσταλλάκη, ό όποίος δσον ήτο Είσαγγελευς του 'Αρείου Πάγου δi:: ν κατήγγειλε αύτά, που μετα την συναταξιοδότησίν του ανεκάλυψε.

6. ΓΥΝΑΙΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΙΚΗΓΟΡΙΑ

'Υπάρχουν δύο κατηγορίαι δικαστών. Πρώτη κατηγορία, είναι οί δικασταί, πού έκ κλίσεως 11θελαν να γίνουν δικασταί. 'Έχουν προσωπικην έφεσιν προς το λειτούργημά των. Ή άπο νομη δικαιοσύνης άποτελεί δι' έκείνους σκοπον ζωής. Είσήλθον λοιπον στο δικαστικον σώμα άπο άγάπην προς αυτό. Έαν άπέναντί σου έχεις τέτοιους δικαστας είσαι τυχερός, διότι είναι όλίγοι. Δευτέρα κατηγορία, είναι οί δικασταί, πού δια πολλούς λό γους δεν έπέτυχαν ώς δικηγόροι καl είσήλθον στο δικαστικον σώμα, έκ λόγων οίκονομικης άσφαλείας. 'Ιδιαιτέρως αί νεάνι δες προετίμησαν την άσφάλειαν τού Δημοσίου καl προσελή φθησαν στην δικαιοσύνην, δπως θα προσελαμδάνοντο στο Ύ πουργείον Γεωργίας η στον όργανισμον σχολικών κτηρίων. Ή πρώτη κατηγορία δικαστών είναι ό παράδεισος της δι καιοσύνης. Γνωρίζω τέτοιους δικαστας καl είσαγγελείς, πού άποτελούν κοσμήματα τού δημοσίου Όίου. 'Όταν έχης δικα στήριον μαζί τους είσαι Όέδαιος, δτι δεν πρόκειται να άδικηθής. Ή δευτέρα κατηγορία ώς έπl το πλείστον γυναικοκρατείται καl ή άπονομη τής δικαιοσύνης γίνεται Όάσει έντυπώσεων. Μετα δέκα έτη θα κυριαρχούν πλήρως αί γυναίκες στην δι καιοσύνην, ή όποία έτσι θα διαλυθη τελείως, διότι ή άκαταλ ληλότης τών γυναικών να είναι δικασταl είναι άναμφισδήτη τος. Σχετικώς συνετάγη, ύπο 'Αρεοπαγίτου είδικη έκθεσις. Ή άποψις αυτη δεν είναι κατα τών γυναικών, αί όποίαι έκ φύσεως θριαμδεύουν είς άλλους χώρους, άλλ' όχι στην δικαιο σύνην. Είς έπικεφαλίδας θα σημειώσω, δτι ό γυναικείος χαρα-

46


κτήρ, ή έπιτήδευσις (π.χ. δταν ολέπω στην εδρα μίαν μπογια τισμένην κυρίαν στα μαλλιά, στα μάτια, στα μάγουλα, στα χεί λη, στα φρύδια, με μπιχλιμπίδια στον λαιμό, f, δεν πιστεύω, δτι ή κυρία αύτη είναι εiς θέσιν να άπονείμη δικαιοσύνην) ό έντυ πωσιασμός, ή θηλυκότης, ή μητρότης, ή ψυχικη άστάθεια της περιόδου καl aλλα φέρουν την γυναίκα εiς μειονεκτικήν θέσιν, ώς δικαστού, έναντι του ανδρός. Έξ άρχf]ς παρακαλώ τας κυρίας να μη θυμώσουν, πού τας θεωρώ άκαταλλήλους να είναι δικασταί, πρώτον, διότι ό 'Αρι στοτέλης ( «Πολιτικα» Α,5, 1 0) άνέλυσε την έκ φύσεως ύπε ροχην τών άνδρών έναντι τών γυναικών: « 'Έτι δέ τό aρρεν πρός τό θήλυ φύσει, τό μέν κρείττον, τό δέ χείρον...», δείηερον, διότι δημοσιευθείσαι μελέται έν Άμερικη άπέδειξαν δτι «δια φορετικά δουλεύουν οί έγκέφαλοι τα)ν δύο φύλων» ( «'Ελευθε ροτυπία» 25-7-2002) κι' έπl πλέον ώς γνωστον αί γυναίκες έχουν μικρότερον έγκέφαλον. Τρίτον ίδίως μετα την έμμηνό παυσιν αί γυναίκες ύφίστανται «έπιπτώσεις ψυχολογικές» καl «ψυχολογικά προολήματα» δπως «aγχος, κατάθλιψη, εvερεθι στικότητα, άδυναμία συγκέντρωσης καί προσοχής, lκπτωση της διάθεσης καί τ.fις ένεργητικότητας» («Χώρα» 17-7-2002). Φα

ντασθf]τε τί δικαιοσύνη σάς περιμένει, &.ν σάς δικάζη μία γυ ναίκα, πού ύποφέρει άπο τα άνωτέρω. Έξ aλλου οάσει τού νόμου 27 1 3/ 1 999 ή ποσόστωσις ανδρών-γυναικών στην 'Αστυνομία ώρίσθη είς 85% aνδρες κα'ι 1 5 % γυναίκες κατα παράοασιν της Κοινοτικής 'Οδηγίας 76/207ΕΟΚ. Ή Πολιτεία, που δεν θεωρεί τας γυναίκας iσοτί μους προς τούς aνδρας στην Άστυνομίαν, τας θεωρεί iσοτίμους στην δικαιοσύνην, μολονότι στην δικαιοσύνην το έργον είναι δυσκολώτερον καl πολυπλοκώτερον. Στο Λιμενικον Σώμα πρlν ισχυε ό Ν. 2329/ 1995 ό όποίος ώριζε ποσοστον γυναικών 10%, τώρα ίσχύει ό Ν. 2935/200 1 που δεν προολέπει διακρίσεις με ταξυ άνδρών κα'ι γυναικών. Αί γυναίκες που απεκλείσθησαν,


47

άπο τάς έξετάσεις προσέφυγαν στο Διοικητικον Έφετεί:ον Πει ραιώς δπου έκέρδισαν, άλλά ό ύπουργος έμπορικης Ναυτιλίας f�σκησε έφεσιν («Νέα» 1 0-5-2002). Στην πυροσοεστικην Όάσει του Ν. 27 1 3/ 1 999 όρίζεται έως 1 0%, το όποιον κατά την έξε ταστικην περίοδον έμειώθη είς 5%. Είς τάς 'Ενόπλους Δυνάμεις ό Ν. 1 9 1 1 / 1 990 ώριζε ποσο στον συμμετοχής γυναικών 1 0%, άλλά κατόπιν έπικρατήσεως «φεμινιστικών» άπόψεων έξεδόθη ό Ν. 29 1 3/200 1 που άπα γορεύει διακρίσεις μεταξυ τών δύο φύλων. Τάς άπαγορεύει, άλλά πραγματικώς ύπάρχουν. 'Απορώ μάλιστα πώς μέ αύτην την νομοθετικη λογικην δέν ψηφίζεται νόμος, που νά άπαγο ρεύη τάς άσθενείας. Το 1 990 στο Πρωτοδικεί:ον Άθηνών το 30% τών δικαστών ήσαν γυναί:κες. Μετά δέκα χρόνια το 2000 αί γυναί:κες δικα σταί στο ϊδιο Πρωτοδικείον άνέρχονται στο 70%! ( «'Ελευθε ροτυπία» 24- 1 2-2002). Ή γυναικοκρατία στην δικαιοσύνη, θά καταργήση την δικαιοσύνην. Τέλος νά μη διαμαρτυρηθούν αί κυρίαι, διά τάς άπόψεις μου περι αύτών, διότι θa μέ άδικήσουν, άφού πιστεύω άκρα δάντως στην άξίαν των, διά την ώραιότητα της ζωής. Αί γυναίκες έξ ύπεροάλλοντος συναισθηματισμού κρίνουν ούχί έπl της ούσίας της ύποθέσεως, άλλά Όάσει έντυπώσεων. Κατά παγίαν μάλιστα δικαστικην πρακτικην ή άκριοοδικαία γνώμη έπl μιάς ύποθέσεως δέν πρέπει νά σχηματίζεται άπο κά τι aλλο, έκτος άπο την πραγματικην ούσίαν της διαδικασίας. Ό 'Υπερείδης το τονίζει στον « Ύπέρ Εύξεvίπποv» ύπερασπι στικόν του λόγον το 33 1 π.Χ.: «καί ύπόληψις είς τούς δικαστάς ού δικαία, ώς άλλοθι πού ούτοι τi}v yνώμηv av σχοιήσοvv η έπ' αύτού τού πράγματος» (ένθ. άνωτ. 32).

"Αν δέν μειωθη ό άριθμος τών γυναικών (το πολυ 5% χάριν έξαιρετικών περιπτώσεων) προολέπω μετa Όεοαιότητος την διάλυσιν της δικαιοσύνης.

48


Το Άρχαιοελληνικον δίκαιον έφθασε είς άξεπέραστα ϋψη, ώς προς τaς έννοίας του, δίχως στην νομοθεσίαν, οi'Jτε στα δι καστήρια νa μετέχουν αί γυναίκες, αί όποίαι τώρα ματαιοπο νούν έπιζητοίJσαι καταξίωσιν στην δικαιοσύνην. Έκ φύσεως έχουν aλλους τομείς έπιδόσεων, όπωσδήποτε περισσότερον εiJχαρίστους, άπο το νa δικάζουν. Συνεχ&ς δλοι καl κυρίως οί πολιτικάντηδες άναφέρουν έξυ μ νηστικ&ς, δτι έδ& στην 'Ελλάδα έγεννήθη ή δημοκρατία καl έξ άγνοίας η μάλλον σκοπιμότητος δf:ν λέγουν, δτι ή δημοκρα τία δεν έγεννήθη στην 'Ελλάδα άλλa ένεφανίσθη ώς φαινόμε νον παρακμης είς 'Αθήνας, τaς όποίας κατέστρεψε. Έπl πλέον δε ή άθηναϊκη δημοκρατία δf:ν έδιδε πολιτικa δικαιώματα στην γυναϊ:κα κι' άκόμη ύπηρχαν περίπου 400.000 δούλοι, οί δε οου λευταl έξελέγοντο διa κληρώσεως (λαχόντες). Είδικ&ς διa την θέσιν της γυναικος είναι γνωστον δτι: «Av επιχειρήσουμε vα ορίσουμε vομικά τη θέση της Αθηναίας, ο πρώτος όρος που έρχεται στο vου εί vαι αυτός της "αvήλικης': Πράγματι η Αθηvαία είvαι μία αιώvια αvήλικη, κι ' αυτή η αδυvαμία εvηλικίωσις επιοεοαιώvεται από τηv αvάγκη vα έχει σ ' όλη τη ζωή της έvαv κηδεμόvα, έvαv κύριο, τοv πατέρα της πρώ τα, έπειτα τοv σύζυγό της, κι ' αv αυτός πεθάvει πρώ τος, το γιο της ή, σε απουσία του γιου της, τοv πιο κοvτιvό συγγεvή. Η ιδέα μιας αvύπαvτρης γυvαίκας, αvεξάρτητης, που διαχειρίζεται τηv προσωπική της περιουσία, είvαι αδιαvόητη».

(Κλώντ Μοσε: «Ή γυναϊ:κα στην Άρχαίαν 'Ελλάδα» Έλλ. έκδ. «Παπαδήμα» Άθ. 1 993, σελ. 56) καl άλλου σημειώνεται ή διαπίστωσις: «Όποια κι ' αv είvαι η κατάστασή της, η γυvαίκα δεv έχει vομική αυτονομία σύμφωvα με το ελληvικό

Δικαιοσύvη: τά έμπόδια σ τήv άποvομή της

49

δίκαιο. Εξαρτάται νόμιμα από τον κύριό της, το σύ ζυγο ή στενό συγγενή, που είναι υπέυθυνος και εγ γυητής του προσώπου της και της περιουσίας της α πέναντι στο νόμο. Στο τέλος του l ου π.Χ κάποια Ι σιδώρα συνοδεύεται από έναν κύριο, τον αδερφό της Βάκχιο, από το δήμο των Αλθαιέων, όταν υπογράφε ται το συμοόλαιο του γάμου της με κάποιον Διόνυσο. Στην πόλη της Αλεξάνδρειας και στη χώρα της μια γυναίκα μπορεί να είναι ιδιοκτήτρια γαιών και κτιρίων και να τα διαθέτει κατά το κέφι της, αλλά με την κάλυψη του κυρίου της».

(Πασκaλ Μπαλε: «Ή καθημερινη ζωη στην 'Αλεξάνδρεια 3 3 1 330 π.Χ.» Έλλ. έκδ. «Παπαδήμα» Άθ. 2002, σελ.5 1 ). Τέλος aλλος μελετητης παρατηρεί: «Στην Αθήνα η γυναίκα, που αναγνωριζόταν ως φορέας δικαιωμάτων ex jure familiari, ήταν ανίκανη να έχει ανάλογα δικαιώματα ex jure civili. n ' αυτό και εμπρός στην πόλη εμφανιζόταν πάντοτε ως φο ρέας των δικαιωμάτων της κάποιος άνδρας-προστά της, ο «κ ύ ρ ι ό ς» της, που ως επί το πλείστον ήταν ο πατέρας της ή σε περίπτωση μη υπάρξεως πατέρα, ο αδελφός της (ακόμα και ο εξ υιοθεσίας αδελφός ή ο σύζυγός της (αν ήταν παντρεμένη) ή ο μεγαλύτερος α πό τους γιους τη, αν ήταν χήρα με γιους ενήλικους)».

(Άρνάλντο Μπισκάρντι: «Άρχα'ίο Έλληνικό Δίκαιο» (Έλλ. έκδ. «Παπαδήμα» Άθ. 2003, σελ. 1 8 8 ). Αί άπόψεις αύταl, καθ' δλα ίστορικώς άκριοε'ίς άγνοούνται έπίτηδες, άπό τους δημοκρατικώς παραληρούντας. Στόν "Αρειον Πάγον δεν είσf]λθον άκόμη αί γυνα'ίκες, δπως άφθονούν στα aλλα δικαστήρια. Τό 1985 είχομεν την πρώτην

50


γυναί'κα Άρεοπαγίτην ('Άννα 'Αθανασάκη) και μετa το 2003 προήχθη ή Πρόεδρος 'Εφετών κ. Νίκη Γιαννακάκη, ή όποία fιρχισε την σταδιοδρομία της στον "Αρειον Πάγον μέ την δη μοσίαν δήλωσίν της: «δέν συμφωνώ μέ τόν διαχωρισμό άνδρών καί γυναικών» («Νέα» 1 1 -9-2003). Ή δήλωσις αύτη στερεί'ται περιεχομένου, διότι δέν ύφίστα ται στην δικαιοσύνην διαχωρισμος aνδρών-γυναικών. Πού τον είδε ή κυρία 'Αρεοπαγίτης; και μόνον ή εισοδό της στον "Αρει ον Πάγον άποτελεί' άπόδειξιν τής άνυπαρξίας διαχωρισμού. Na είναι δέ βεβαία, ότι όπως lχουν τa πράγματα, είς μερικa lτη αί γυναί'κες θa πλειοψηφούν και στο 'Ανώτατον Δικαστήριον τής Χώρας. 'Όσον άφορα στην άσυμφωνία της στον διαχωρισμο άνδρών-γυναικών στην δικαιοσύνη θa άντιτείνω, ότι ό φυσι κός, πνευματικός, ψυχικος διαχωρισμος άνδρών και γυναικών δέν είναι θέμα συμφωνίας η όχι, άλλ' ορθής έκτιμήσεως τής πραγματικότητος. Ή iσότης άνδρών καί γυναικών είναι νομικi] και lχει κα τοχυρωθεί' στο έσωτερικον δίκαιον, άλλa και διεθνώς iδίως μέ τiΊν Σύμβασιν τών 'Ηνωμένων 'Εθνών, τής 1 8 ης Δεκεμβρίου 1 979 διa την έξάλειψιν όλων τών μορφών διακρίσεως εiς βά ρος τών γυναικών. Ή σύμβασις αύτη είναι εύχολόγιον, διότι δέν ύπάρχει ούσιαστικiι ίσότης μεταξi.J τών άνδρών και μεταξi.J τών γυναικών κα'ι θa ύπάρξη μεταξi.J άνδρών κα'ι γυναικών; Άπο καθαρώς νομικής πλευρaς το Έλληνικον κράτος δέν τηρεί' την σύμ6ασιν που ύπέγραψε, άφοίJ άπαγορεύεται ή άνά ληψις έκκλησιαστικών άξιωμάτων είς γυναί'κας, πρόεδρος δη μοκρατίας έκλέγεται (άρθ. 3 1 Συντάγματος) ό «έκ πατρος την καταγωγην 'Έλλην πολίτης» και όχι όποιος lχει Έλληνικην κα ταγωγην έκ μητρός, καθιέρωσις του «άοάτου» τών γυναικών στο 'Άγιον "Ορος μέ ποινικaς μάλιστα κυρώσεις (Ν.Δ. 2623/ 1953) κ.ά.


51

"Ας άναφέρω κάτι άναλογικον π.χ. την 2 1 ην Δεκεμορίου 1 965 ύπεγράφη ή Διεθνης Σύμοασις τών 'Ηνωμένων 'Εθνών, δια την έξάλειψιν δλων τών μορφών φυλετικών διακρίσεων. και λοιπόν; μήπως μετα την ύπογραφην της έξισώθησαν ούσια στικώς οί κάφροι τού Κογκο με τους Έλοετούς; "Αλλο αί θεω ρίαι κι' &.λλο ή πραγματικότης της ζωής. "Αν ό ΟΗΕ συμοα τικώς καταργήση τας φυλάς, οί Μαύροι και οί Κίτρινοι θa άποχρωματισθοίJν; κι' άφοίJ ό ΟΗΕ δεν μπορεί να καταργήση τaς φυλaς θα συνεχίζουν αί φυλετικαι διακρίσεις, που άπορ ρέουν έκ τής ύπάρξεως τών φυλών. Φυσικα ή καταπίεσις κά ποιου λόγψ της φυλετικής καταγωγής του είναι άνεπίτρεπτος. 'Εδώ συμφωνοίJμεν άπολύτως. 'Αλλα το να θέλω να διατηρήσω την φυλήν μου δεν καταπιέζω κάποιον. Δια να διευκολύνω την σκέψιν σας λάοετε την καθιερω θείσαν άρχην τής ίσότητος τής ψήφου, που ύποτίθεται, δτι έθέ σπισε ή Διακήρυξις τών Δικαιωμάτων τού 'Ανθρώπου και τού Πολίτου (&.ρθρον 6, παρ. α) τής Γαλλικής 'Επαναστάσεως τού 1 789, ένώ το άληθες είναι δτι προϋπήρξε στην Άρχαίαν 'Ελ λάδα τών άμέσων δημοκρατιών. 'Έχομεν λοιπον ίσότητα ψή φου. Αύτο σημαίνει δτι έξισοίJνται στην κάλπη αί ψήφοι κα θηγητών πανεπιστημίων, έργαζομένων, έξύπνων, έντίμων με τας ψήφους άμορφώτων, ολακών, άπατεώνων. Ή ίσότης τής ψήφου όδηγεί είς άδικίαν είς οάρος τού άνω τέρου, τον όποίον καταοιοάζει στο έπίπεδον του κατωτέρου και δια την άκρίοειαν τού κατωτάτου. Τούτο είναι γεγονος άναμφισοήτητον. Αί γυναίκες τού Βυζαντίου, διά να όλοκληρώσω, έν συ γκρίσει με τας σημερινας νομικώς είχαν όλιγώτερα δικαιώμα τα και «έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο στήν πολιτική ζωή... δέν είχαv κοινωνική ίσότητα μέ τούς άνδρες... » (Ταμάρα Τάλμποτ Ράϊς: « Ό δημόσιος καi ίδιωτικός Όίος τώv Βυζαντινών» Έλλ. εκδ. «Παπαδήμα» Άθ. 1 997 σελ. 2 1 3 κ.έ.) άλλα ούσιαστικώς

52


κατεΙχον σημαντικωτέραν θέσιν, άπο την σημερινην 'Ελληνίδα, λόγφ της παντοδυναμίας της οίκογενείας, οπου έκυριάρχουν. Είναι δύσκολον να γίνη άντιληπτον τώρα άπο μίαν ύπάλληλον τού ΙΚΑ fι ένος πολυκαταστήματος fι άπο μίαν έργαζομένη είς έργοστάσιον, οτι ή ουζαντινη γυνη ύπερέχει αύτης. Έαν αί 'Ελληνίδες έγνώριζαν την κυριαρχικην θέσιν τών γυ ναικών της 'Αρχαίας 'Ελλάδος και Βυζαντίου μόνον «φεμινί στριαι» δf:ν θa έγένοντο. Αί ουζαντιναι δεσποσύναι κυριολε κτικώς έκυοέρνησαν μίαν αύτοκρατορίαν-κοσμοκρατορίαν ένώ έστερούντο «δικαιωμάτων» νομικώς κατωχυρωμένων. Ή Ντό ναλντ Νικολ ( «Οί Βυζαντινές δεσποσύνες» Έλλ. εκδ. «Παπα δήμας» Άθ. 1 996, σελ. 1 8 ) οεοαιώνει οτι στο Βυζάντιο: «Οι γυναίκες, και όχι μόνο οι σύζυγοι και οι μη τέρες, είχαν φτάσει να διαδραματίζουν έναν περισσό τερο δημόσιο και σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της κοινωνίας και της αυτοκρατορίας».

τα ϊδια συνέοαιναν στην 'Αρχαίαν 'Ελλάδα, οπου δια της οίκογενείας ή Έλληνις f]σκει μεγίστην έξουσίαν aνευ «δικαιω μάτων». Χαρακτηριστικώς ό Θεμιστοκλης είπε κάποτε στον υίόν του οτι είναι ό ίσχυρότερος τών 'Ελλήνων, διότι «οί 'Α θηναίοι έξουσιάζουν τούς Έλληνας, έγώ έξουσιάζω τούς Ά.θη ναίους, ή μητέρα σού έξουσιάζει έμένα καί έσύ τήν μητέρα σου»: «τοίς μέν γάρ Έλλησιν έπιτάσσειν Ά.θηναίοις δι ' έαυτόν, αύτφ δέ τήν έκείνου μητέρα, τη μητρί δ ' έκείνον» (Πλούταρ χος: «Θεμιστοκλής» 1 8 ).

Είναι πολiJ δύσκολον, σχεδΟν άδύνατον, να άντιληφθούν αί νέαι γυναικες, πού εύρίσκεται ή δύναμίς των και πού ή άξία των, με συνέπειαν να θεωρούν άπελεύθερωσίν των, οτι έξετά ζουν ούρα, ώς μικροοιολόγοι fι σφραγίζουν όδόντας ώς όδο ντίατροι fι έργάζονται έδώ κι' έκει. 'Ακόμη στον γυναικειο έκπεσμον συνέοαλε ή τηλεόρασις, ή όποία παρουσιάζει στήθη

Δικαιοσύvη: τά έμπόδια στ ήv άποvομή της

53

και γλουτους τών γυναικών κι' έκπορνεύει την θηλυκότητα. Τέλος άκόμη και μορφωμέναι γυναίκες ένθουσιάσθησαν, που έτροποποιήθη ό Άστικος Κώδιξ και καθιερώθη ή νομικi1 ίσότης τών δύο φύλων, δίχως να άντιληφθουν, ότι όλαι αί τρο ποποιήσεις έγένοντο είς οάρος των π.χ. ή πατρικη έξουσία άντι κατασταθείσα ύπο τής γονικής μερίμνης κατέστησε ποινικώς και άστικώς συνυπεύθυνον την σύζυγον δι' άδικήματα του άνη λίκου τέκνου, που πριν δεν ήτο η ή διατυμπανισθείσα κατάρ γησις τής προικός, που άληθώς δεν κατηργήθη ή προιξ (ώς κοι νωνικόν γεγονος) άλλα ή προστασία της, ώστε τώρα ό σύζυγος δύναται να πωλήση τα άπροστάτευτα προικώα, τα όποία πριν δεν είχε δικαίωμα ούτε ή προκοδοτηθείσα, άλλ' άπητείτο δι καστικη άπόφασις κ.τ.λ. Ή Γαλλικη 'Επανάστασις του 178 9 στην ίσότητα που διε κήρυξε δεν περιελάμβανε τας γυναίκας. Ή ίσότης τών δύο φύ λων έγινε άργότερον τον 20ον αίώνα. Ή ίσότης 'Ελλήνω ν και 'Ελληνίδων που προβλέπει το άρθρον 4 παρ. 2 του ίσχύοντος Συντάγματος καθιερώθη το πρώτον ύπο του Συντάγματος του 1 927 (έρμ. δηλ. άρθ. 6). Ή δικαιοσύνη έφαρμόζει την συνταγματικην έπιταγην τής ίσότητος π.χ. στο Σ.τ.Ε. (32 1 7 /77 τόμ. Γ') έχαρακτήρισε άντι συνταγματικον τον αποκλεισμον τών γυναικών, άπο τάς θέσεις τών έλεγκτών έναερίου κυκλοφορίας. Ώστόσον το άρθρον 1 1 6 παρ. 2 του ίσχύοντος Συντάγμα τος προέβλεψεν ότι: «άποκλίσεις έκ τών όρισμών τής παρα γράφου 2 τού άρθρου 4 έπιτρέπονται μόνον δι ' άποχρώντας λόγους είς τάς είδικώς ύπό τού νόμου όριζομένας περιπτώ σεις». Αρα έχομεν κάμψεις τής γενικής συνταγματικής διατά Υ

ξεως όταν συντρέχουν «άποχρώντες λόγοι», «πρόλολεψις έξαι ρέσεων ύπο του νόμου» και «έξειδικευμέναι έξαιρέσεις». Αί προαναφερθείσαι περιπτώσεις πρέπει να ίσχύουν σωρευτικώς, άθροιστικώς δηλαδη και αί τρείς.

54


Το Σ.τ.Ε. (32 17/77 τόμ. Γ', Τ.Σ. 1977, 459 (460) έκρινε δτι: «Καi προολέπονται μέν άποκλίσεις άπό τijς άρχijς ταύτης, αδται εlναι δμως θεμι ταi μόνον έφ ' δσον τίθενται εύθέως η προολέπονται συγκεκριμένως ύπό είδικfις διατάξεως τυπικού νόμον καi δικαιολο γούνται έξ άποχρώντων λόγων άναφερομένων ε[τε είς τήν άνάγκην μείζονος προστασίας τijς γυναικός καi δή είς τά θέματα της μητρότητος, τού γάμου καi της οίκογενείας (ολ. καi aρθρο 2 1 παρ. 1 τού Συντάγμα τος), ε[τε είς καθαρώς Όιολογικάς διαφοράς έπιοαλ λούσας τήν ληψιν ίδιαιτέρων μέτρων η τήν διάφορον μεταχείρισιν έν οψει τού άντικειμένον της ύπό ρύθμι σιν σχέσεως».

Πάντως στο σοοαρο θέμα τής στρατολογικής ίσότητος αί γυναΙκες άπηλλάγησαν τής ύποχρεωτικής στρατιωτικής θητεί ας, την όποίαν ύπέχουν μόνον οί aνδρες ώς «δυνάμενοι νά φέ ρουν δπλα» ( aρθ. 4 παρ. 6 του Συντάγματος). Ό νόμος 705/ 1 977 «περί στρατεύσεως Έλληνίδων» παρέχει είς αύτάς δυνατότητα έθελοντικής κατατάξεως καί μόνον έν καιρψ πο λέμου ύποχρεωτικής έξαιρουμένων δλων τών μητέρων. Οί πα τέρες μπορούν νά φονευθούν. Το νά μη πηγαίνουν ύποχρεωτικώς (θητεία) αί γυναικες στον στρατόν, δπως οί aνδρες, έκρίθη, δτι δεν άντίκειται στην άρχην τής ίσότητος τών φύλων!... Οί φοιτηταl διακόπτουν τάς σπουδάς των, διά την στρα τιωτικήν των θητείαν, ένώ αί φοιτήτριαι τάς συνεχίζουν έπ' ώφελείι;χ τής σταδιοδρομίας των. 'Ωραία ίσότης. Μεταξύ άνδρών καl γυναικών ύπάρχει διαφορετικότης, μέ συνέπεια άλλου νά ύπερτερη ή γυνή, άλλου ό άνήρ. Γενικώς έπικρατει το aρρεν, το όποιον ύπερέχει, δι' αύτο ό Θαλής ό Μιλήσιος (624-546 π.Χ.) κατά τον οιογράφον του "Ερμιππον


55

(Διογένης Λαέρτιος: «Βίοι φιλοσόφων» 1 ,32) έλεγεν, δτι οφεί λει εiJγνωμοσύνην στην τύχην, διότι πρώτον έγεννήθη aνθρω πος καi οχι θηρίον, δεύτερον άνηρ καί οχι γυνη καί τρίτον 'Έλ λην κι' οχι οάροαρος: « 'Έφασκε γaρ τριών τούτων Ξνεκα χάριν Ξχειν τijς τύχης πρώτον μέν δτι aνθρωπος έγενόμην καί ού θη ρίον είναι δέ άνήρ καί ού γυνή καί τρίτον 'Έλλην καί ού Όάρ Όαρος».

Ή άλήθεια εύρίσκεται στο δτι έκ φύσεως το aρρεν καί το θήλυ δεν μπορουν να ύπάρξουν μόνα των, άλλa άναγκαστικώς συνδυάζονται, δπως άνέλυσε πρώτος ό 'Αριστοτέλης ( «Πολι τικά» Α, 2, 1 25 α): « 'Ανάγκη δέν πρώτον συνδυάζεσθαι τούς aνευ άλλήλων μή δυνάμενος είναι οίον θijλυ μέν καί aρρεν».

Πραγματικώς λοιπον στην ζωήν ύποχρεωτικώς συνυπάρχουν καί άλληλοεξαρτώνται το aρρεν καί το θήλυ. 'Άρα δεν ύφί σταται θέμα άνωτερότητος η κατωτερότητος, άλλa καταλλη λότητος fι άκαταλληλόλητος, διά κάθε συγκεκριμένην έργασίαν. Ή φύσις διεφοροποίησε την σωματικη καί πνευματικη κα τασκευη aρρενος καi θήλεος, διότι, τα δύο φύλα έχουν διαφο ρετικην άποστολην νά έπιτελέσουν στην ζωήν, στον κοινωνικον οίον. Καi αί μεν σωματικαi διαφοραi ώς ύλικαi εΙναι άμέσως έμφανείς, αί δε πνευματικαί ώς aϋλοι δεν φαίνονται, άλλά δια κριοουνται δι' aλλων τρόπων καί κυρίως διά τών άποτελεσμά των δράσεως του aρρενος και του θήλεος π.χ. ή φιλοσοφία, ή τέχνη, αί έπιστήμαι κ.τ.λ. εΙναι άνδρικά δημιουργήματα. Δεν γνωρίζομεν μίαν γυναίκα μουσουργόν, μίαν γυναίκα ζωγρά φον, μίαν γυναίκα γεωμέτρην (φυσικά έννοουμεν έπιπέδου Μπετόοεν, Θεοτοκοπούλου, Εύκλείδου κ.τ.λ.). Συνηθίζουν ώρισμέναι νά ίσχυρίζωνται, δτι ή γυνη δεν έπα ρουσίασε έπιτεύγματα λόγφ τής Ύjσσονος κοινωνικής της θέσε ως. Δεν εΙναι έτσι. Διότι και έπi μητριαρχίας ό πολιτισμος προ ώδευσε χάριν στους aνδρας. Ό είδικος έπιστήμων δρ. Ν. Ζακόπουλος («Ό γιατρος τής

56

Κώσ τας Πλεύρης

οίκογενείας» 4η έκδ. «Βλάσση» Άθ. 1 967, σελ. 554) παρατη ρεϊ: σχετικώς: «'Όπως μέ δύο λόγια είπαμε στήv άρχή γιά το κο ρίτσι, ή γυvαίκα έχει πολλές καί σημαντικές διαφορές άπό τον άντρα. Διαφορές οχι μόνον άνατομικές καί οιολογικές μά καί ψυχικές fι πνευματικές. 'Εκείνες πού εlναι πιό χειροπιαστές, καί πού χαρακτηρίζουν οασικά το γυναικείο φύλο, εlναι οί άνατομο-οιολο γικές διαφορές, γιατί οί άλλες, οί ψυχοπνευματικές εlvαι καί άσαφείς καί άσταθείς έπίσης. n ' αύτό άλλω στε καί στίς τελευταίες ύπάρχουν οί τόσο ποικίλες άπόψεις πού διαφέρουν άπό τόπο σέ τόπο, άπό έποχή σέ έποχή καί άπό παρατηρητή σέ παρατηρητή άκόμη. 'Όμως τά άνατομο-Όιολογικά χαρακτηριστικά τijς γυ ναίκας εlναι σαφή καί εlναι αύτά πού κατά ενα με γάλο ποσοστό καθορίζουν καί προσδιορίζουν καί τή φύσι τών ψυχοπνευματικών της χαρακτηριστικών. Λέμε δέ μόνον «κατά ενα μεγάλο ποσοστό» γιατί εlναι έπίσης μεγάλος καί ό ρόλος πού παίζει το κοι νωνικό περιοάλλον ατή διαμόρφωσι αύτών τών χαρα κτηριστικών».

Ό άνθρώπινος πολιτισμος άποδεδειγμένως ύπfιρξε άνδρικον έργον, δπως και πλεϊ:σται άρεται π.χ. καλουμεν την γενναιότη τα άνδρείαν κι' όχι γυναικείαν. Ή άναγνώρισις τfις πραγματικότητος δi:.ν ύποτιμa την άξίαν της γυναικός. 'Έτσι λοιπόν, που δεν είναι του παρόντος να άναλυθfι, ή γυνη εlναι άκατάλληλος δια δικαστής, έργον το όποϊ:ον ούδέποτε ησκησε στην ίστορίαν, λόγφ του άσχέτου προς την γυναικείαν φύσιν και άποστολήν. Ή ίσότης μεταξiJ άνδρών και γυναικών εlναι ψεύδος. Το άρρεν και το θfιλυ δi:.ν είναι έξ ϊσου κατάλληλα δι' δλα τα ζητήματα, δι' δλα τα έργα.


57

Ή έπιοληθείσα νομικώς ίσότης άντιτίθεται προς την 6ιολογικi1ν πραγματικότητα (σώμα-πνευμα) τών δύο φύλων, τα όποία άλληλοσυμπληρουνται, διa την διατήρησιν τής ζωής. 'Όλα τa άλλα είναι άφύσικοι θεωρίαι, μόνον θεωρίαι. Ή άνισότης είναι νόμος τής φύσεως και όχι ή ίσότης. Αί γυναίκες και οί άνδρες τής δευτέρας κατηγορίας δικα στών είναι άντιδικηγορικοί, ίδιότης, ή όποία ζημιώνει την δι καιοσύνην. 'Αντικειμενικώς ό θεατης μιας δίκης θα άντιληφθή, ότι οί δικασται τής δευτέρας κατηγορίας, που δυστυχώς πλειοψηφουν φέρονται καταφρονητικώς προς τους δικηγόρους π.χ. λέγουν «διακόπτομεν για εϊκοσι λεπτα» κι' έπιστρέφουν στην εδρα μετα μίαν ώραν άδιαφορουντες, δια τους άναμένοντας δικη γόρους, τους όποίους θεωρουν ύφισταμένους των η ύποχρεω μένους να περιμένουν. Αλλοτε ένώ άγορεύει ό δικηγόρος ό Πρόεδρος σηκώνει τα χαρτιά του στο πρόσωπόν του, γέρνει στον διπλανόν του δικαστη και κυττάζει τον άγορεύοντα δι κηγόρον κινών την κεφαλήν, ώσαν να του λέγη «άντε τελείω νε ... » η διακόπτουν τον δικηγόρον που έξετάζει μάρτυρα (πολλας φορaς όρθώς, άλλa δεν άναφέρομαι είς αύτας) η μο λονότι ένώ ολέπουν, ότι δf:ν πρόκειται να φθάσουν στaς τε λευταίας ύποθέσεις, λόγφ ώραρίου δf:ν διευκολύνουν τους δι κηγόρους να φύγουν, άλλa τους κρατουν δίχως λόγον, ώσαν να θέλουν vά τους ταλαιπωρουν, όπως ταλαιπωρουνται κι' έκείνοι fι δεν κατανοουν περιπτώσεις, που ό δικηγόρος δικάζει άλλου και κρατουν την ύπόθεσιν διά ... δέκα λεπτα η πολλα άλλα, τα όποία οί φιλότιμοι δικηγόροι δf:ν άνέχονται, με συνέ πειαν ένώπιον του άκροατηρίου, να γίνεται άλλο άκροατήριον, μεταξυ δικαστών και δικηγόρων. Οί δικασται αύτής τής κατηγορίας στερουνται συνήθως δι καστικής ίκανότητος, άλλα και άντιλήψεως περι δικαιοσύνης, ώστε να ολέπουν το δίκαιον καl να το έπιοάλλουν. ν

58


Ή

γυναικοκρατία στά δικαστήρια


59

Γνωρίζω περίπτωσιν που άξίζει νά άναφερθfi. Ή 'Εμπορική Τράπεζα έκδίδει το 1 979 διαταγην πληρωμής είς οάρος ίδιώ του έγγυητοίi, τήν όποίαν κοινοποιεί μετa 1 7 έτη!! καταθέτο μεν άνακοπην κατα της όφειλfiς κα'ι αi:τησιν άναστολfiς εκτε λέσεως, μέχρις δτου έκδικασθη ή άνακοπή μας. Ή αί:τησις άνα στολfiς απορρίπτεται! διότι το δικαστήριον έτσι έκρινε. Να μ11 καθυστερήση ή Τράπεζα να είσπράξη τα χρήματά της, που διε ξεδίκε ι με καθυστέρησιν 17 έτών. Ή Τράπεζα προχωρεί εiς έκπλειστηριασμον ακινήτου, το όποίον κατακυροίiται, στον ύπερθεματιστήν, ό όπο'ίος το κρημνίζει. Μετα έκδίδεται από φασις έπ'ι τής ανακοπής που μας δικαιώνει. Τώρα τί να κάνης με τον δικαστ1Ίν, που δεν έδωσε άναστολήν; αγωγην κακοδι κίας; που θα λήξη μετa δέκα χρόνια; η κάτι aλλο; Ό δικαστ11ς ώφειλε να δώση αναστολ11ν, διότι δπως άπεδείχθη εi:χαμε δί καιον, αλλα καl διότι 17 όλόκληρα χρόνια ανέμενε rι Τράπεζα τί θα έχανε να άνέμενε όλίγον άκόμη; την δευτέραν κατηγορίαν δικαστών μπορείτε να την επι σημάνετε άπο πολλα χαρακτηριστικa π.χ. στα οουλεύματα δεν γράφουν κάτι, διότι οαρυοίiνται κα'ι παραπέμπουν στην είσαγ γελικ ήν πρότασιν, στους όρθους λόγους της όποίας κ.τ.λ., κα θυστερούν την έκδοσιν αποφάσεων η την ύπογραφην αύτών, έπl της εδρας καταλαμοάνονται ύπο ύπνηλίας. Μερικοl κλεί νουν τα μάτια των ένώπιον δλων. ΑΊJτο'ι μοίi θυμίζουν τον Βα σιλέα Φίλιππον, ό όποίος κάποτε έδίκαζε μίαν ήλικιωμένην ( «πρεσούτις») καl ένύσταζε. "Όταν έπρόκετο να έκδώση την απόφασιν εκείνη του έζήτησε να της δώση το δικαίωμα έφέσε ως («έφε'ίναι»). Ό Φίλιππος άπορεί κα'ι την έρωτα: «Ποίος θά δικάση τήv lφεσίv σου;» καl έκείνη: « Ό Φίλιππος δταv είvαι ξύπvιος». «Έπί Φίλιπποv έyρηyορότα» (Διόδ. Σικελιώτης: «1στορική οιολιοθήκη» ΙΓ,29). Τον δικαστήν, ό όποίος δεν μετέχει ούσιαστικώς στην δια δικασίαν' αλλ' παρίστανται aφωνος («μη φθεγγόμενος») κα-

60


τηγορεί' ό Πλάτων στους «Νόμους» (Ζ,766 δ) και τον θεωρεί' άνίκανο νά κρίνη δικαίως: «ούκ av ποτέ ίκαvός γέvοιτο περί τήv τώv δικαίωv κρίσιv».

Ή άντιδικηγορικότης μέρους δικαστών ζημιώνει την δικαι οσύνην και γίνεται κατά παράοασιν τού Κώδικας περι Δικη γόρων, που εΙναι νόμος τού κράτους (ΝΔ. 3026/ 1 95 4) και προολέπει: «Ό Δικηγόρος άπολαύει πλήρους έλευθερίας και σε οασμού παρά τών Δικαστηρίων... (άρθ. 45). Διά την έλευθερίαν και μάλιστα πλήρη, καθώς και διά τον σεοασμόν, που άπο λαύουν οί Δικηγόροι, ύπο τών δικαστηρίων, &.ς τά άφήσωμεν.

7. ΜΙΚΤΑ ΟΡΚΩΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

'Όταν λέγωμεν «δικαστης» νομικώς έννοούμεν τον κρα τικον λειτουργόν, ό όποίος έπιλύει τας διαφοράς, των όποίων προσηκόντως και νομίμως έπελήφθη ή δικαστικη λειτουργία. Κατα ταύτα οί είσαγγελείς δεν εΙναι δικασταί, δπως δεν ετναι δικασταί και οί ένορκοι. τα δικαστήρια των λεγομένων ένόρκων εΙναι δημιουργή ματα ένος άκράτου λαϊκισμού. Κάθε aνθρωπος έχει αϊσθησιν του δικαίου, άλλ' αύτο δεν τον μετατρέπει είς δικαστήν. Δικαιοσύνην μόνον οί τακτικοι δικασται δύνανται να άπο δώσουν, διότι λόγφ κλίσεως, σπουδών κι' έμπειρίας εΙναι aξι οι προς τούτο, χωρις να άποκλείεται, δτι κι' αύτοι άκόμη μπο ρεί να κάνουν λάθος. 'λλλ' έαν αύτοί μπορεί: να κάνουν λάθος άντιλαμοάνεσθε τί γίνεται με τους λαϊκούς, οί όποιοι αίφνιδίως έκ κληρωτίδας άνηγορεύθησαν δικασται και καλούνται να άπο νείμουν δικαιοσύνην πράγμα, που ούδέποτε έπραξαν στην ζω ήν των, οϋτε το έσπούδασαν, οϋτε το θέλουν! Ναι έτσι εΙναι. Έ μεiς οί δικηγόροι, οί όποιοι έχομεν δικαίωμα έξαιρέσεως ένόρκων δεχόμεθα παρακλήσεις των να τους έξαιρέσωμεν. Πριν άπο την κλήρωσίν των μaς πλησιάζουν και μaς παρακαλούν να ζητήσωμεν άπο το δικαστήριον την έξαίρεσίν των. Δεν θέ λουν να δικάσουν. Οί κατηγορούμενοι κρίνονται άπο άνθρώ πους άσχέτους, προς την άπονομην τής δικαιοσύνης. 'Υπάλλη λοι τραπεζών, ίατροί, έμποροι κ.a. καλούνται να δικάσουν και να έκφέρουν γνώμην' περι ένοχης η άθωότητος. Το διατι τα δικαστήρια ένόρκων δεν εΙναι δικαστήρια έχει άναλυθεi άπο είδικους έπιστήμονας, ψυχολόγους, κοινωνιολό-

62


γους καl νομικούς. Έαν έξακολουθούν να λειτουργούν τούτο οφείλεται άποκλειστικώς καl μόνον στον επικρατούντα λαϊκι σμόν, δηλαδη στην κολακείαν τού οχλου. Θα έπισημάνω μερικας άπλουστάτας άληθείας. Συγκεκρι μένως: α) ή άπονομη της δικαιοσύνης είναι εργον δικαστών κι' όχι τού οίουδήποτε ίδιώτου ο) 6 άπονέμων δικαιοσύνην πρέπει να εχη τα τυπικα καl ούσιαστικα έχέγγυα, δτι είναι είς θέσιν να την άπονείμη γ) επακόλουθον τού προηγουμένου είναι δτι οί δικασταl άναδεικνύονται κατόπιν δοκιμασιών καl δεν όρί ζονται δια κληρώσεως δ) οί τακτικοl δικασταl ύπέστησαν ελεγ χον (f]θους, γνώσεων, έπαρκείας κ.τ.λ.) δια να φθάσουν εκεί δπου εφθασαν καl να τελούν το λειτούργημά των. Δια την άπό δοσίν των μάλιστα είς αύτο κρίνονται. 'Αντιθέτως οί ενορκοι παριστάνουν τον δικαστή ν, δίχως να είναι ε) αί ύποθέσεις εχουν πολυπλοκότητα ώς προς το άντικειμενικόν των μέρος καl iδιορρυθμίας ώς προς το ύποκειμενικόν των, τας όποίας μόνον πεπειραμένοι έκ της καθημερινής άπονομf]ς της δικαιοσύνης δύνανται να άντιληφθούν. Ό τμηματάρχης τού ΙΚΑ που τού έπέοαλαν δια κληρώσεως να γίνη δικαστής, τί να καταλάοη; Δια τον ϊδιον λόγον είναι λάθος καl το σύστημα που ψηφί ζουν τους δικαστάς, άφού ό εκλεγμένος δεν εμαθε να είναι δι καστής. Σχετικώς ό φιλόσοφος 'Αντισθένης συνεοούλευσε τους 'Αθηναίους να ψηφίσουν, δτι οί όνοι είναι ϊπποι. 'Όταν τού άπήντησαν, δτι ή πρότασίς του είναι παράλογος («aλογον δi:: 11γουμένων») τους είρωνεύθη είπών, δτι μήπως ετσι και σείς δεν εκλέγετε τους κατέχοντας άξιώματα; δίχως να εχουν μάθη κάτι άλλα μόνον δια χειροτονίας: «μηδέν μαθόντες, μόνον δέ χειροτονηθέντες» (Διογ. Λαέρτιος: «Βίοι φιλοσόφων» ΣΤ,8). 'Αναντιρρήτως δποιος άσκεί κάτι πρέπει να το εχη μάθη. Οί ενορκοι ώς μη μαθόντες την άπονομ ην τής δικαιοσύνης άπορρίπτονται έξ αύτού καl μόνον τού λόγου. Το σύστημα άπονομής δικαιοσύνης, δια τών ένόρκων είναι

Δικαιοσύvη: τά έμπόδια στήv άποvομrί της

63

άπολύτως λάθος. Οί ένορκοι δεν κρίνουν ώς δικασταί, άλλα ώς ότιδήποτε είναι ό καθείς των. Στην Άρχαίαν 'Ελλάδα κατα την Άθηναϊκην άντίληψιν ή άνάθεσις τών άξιωμάτων έγένετο fι δια κλήρου ( «άπο κυά μων») fι δια χειροτονίας, fιτοι φανερας ψηφοφορίας δι' άνυ ψώσεως της χειρός, καθόσον οί Άθηναiοι έθεώρουν δίκαιον δλοι να έχουν δικαίωμα στα άξιώματα: «δοκει δίκαιον είναι πάσι τών άρχών μετειναι» (Ξενοφών: « 'Αθηναίων Πολιτεία» 2). Οί δικασται πλην τού 'Αρείου Πάγου ήσαν κληρωτοί. 'Α ντιθέτως στην Σπάρτην οί δικασται προήρχοντο έκ της νομο θεσίας του Λυκούργου με άνώτατον δικαστήριον τούς 'Εφό ρους, οί όποiοι ήδύναντο να έπιοάλλουν τιμωρίας: «ζημιούν» κι' άκόμη τούς aρχοντας να παύουν και να φυλακίζουν: «Κα ταπαiJσαι καί είρξαι». 'Επίσης είχαν δικαίωμα να δικάσουν περι ζωης fι θανάτου: «περί τijς ψυχijς είς άyώνα καταστijσαι» (Ξενοφών: «Λακεδαιμονίων Πολιτεία>> 8 ). Προφανώς έξ αυτού τού λόγου, δτι δηλαδη οί δικασται τών 'Αθηνών ήσαν κληρωτοί η χειροτονηθέντες καί aνευ διαπαι δαγωγήσεως όφείλεται ή άποτυχία της δικαιοσύνης είς 'Αρ χαίας 'Αθήνας, δπου οί ουρσοδέψαι, οί χαλκουργοί, οί κεραμείς κ.τ.λ. άνεδεικνύοντο δίχως να γνωρίζουν το άντικείμενον είς δι καστας καί κατεδίκαζαν εναν Φωκίωνα, εναν Σωκράτην κ.τ.λ. 'Αντιθέτως στi1ν Σπάρτην οί δικασταl ήσαν προϊον θεσμικης λειτουργίας, έκτος καθολικης ψηφοφορίας. Είς 'Αθήνας δσοι συνεκεντρούντο στην Έκκησίαν του Δή μου είχαν δικαίωμα να όμιλούν δλοι καί να λέγουν δ,τι fιθελαν. Στην Άπέλλαν (άντίστοιχος λακωνικη λαϊκη συνέλευσις) δπως καl στην Κρήτην οί μετέχοντες δεν είχαν δικαίωμα να όμιλούν, άλλα μόνον να έπικρίνουν τας προτάσεις της Γερουσίας (aνω τών έξήκοντα έτών) και τών Βασιλέων: «έκκλησίας δέν μετέ χουσι πάντες, κυρία δι ' σύδενός έστιν άλλ ' fι συνεπιψηφίσαι τά δόξαντα τοις yέρουσι καί τοις κόσμοις» ('Αριστοτέλης: «Πολι-

64

Κώστας Πλε ύρης

τικά» Β, 1 0). Κόσμοι ώνομάζοντο οί κατέχοντες στην Κρήτην άξίωμα, δπως τού έφόρου. Ό Πλούταρχος στην οιογραφίαν τού Λυκούργου (6) μaς πληροφορεi τα ιδια: «Τού δέ πλήθους άθροισθέντος είπείν ούδενί γvώμην τών άλλων έφείτο, τήν δ ' ύπό τών γερόντων καί τών οααιλέων προτεθείσαν έπικρίναι κύριος ήν ό δijμος».

'Εγένετο λοιπον είς κάθε εύνομουμένην Πολιτείαν προ σπάθεια άπομακρύνσεως τού άοχέτου λαού, άπο τα άξιώματα καί ίδίως άπο την δικαιοσύνην, δια την έπικράτησιν της όποί ας ό Λυκούργος δεν έψήφισε γραπτοi>ς νόμους: «Νόμους δέ γε γραμμένους ό Λυκούργος ούκ iθηκεν» (ένθ. άνωτ. 1 3), άλλα μόνον προφορικους ( «ρητραι») ώστε ή δικαιοσύνη να έμπε δούται έντος τών i]θών καί να συνενούται με την άγωγην τών πολιτών. Αύτα δια τας σημερινας κοινωνίας είναι ψιλα γράμ ματα. Ή κατάργησις τών 'Ορκωτών Δικαστηρίων μπορεί να μi1ν άρέση στους λαϊκιστάς, άλλα είναι έπιοεολημένη, δια την όρθην άπονομην της δικαιοσύνης καί μάλιστα στα σοοαρώτερα άδι κήματα. Οί κύριοι τραπεζικοί να μείνουν στην έργασίαν των, οί κύριοι ύπάλληλοι τού ΙΚΑ στην ύπηρεσίαν των, οί κύριοι παντοπώλαι στο κατάστημά των καί οί κύριοι δικασταί στα δι καστήρια. Το έξωφρενικον να δικάζεται κάποιος άπο άσχέτους ίδιώ τας προέρχεται έκ τού έξωφρενισμού να θεωρηται στοιχεiον δημοκρατίας ή άπονομη της δικαιοσύνης άπο όρκωτα δικα στήρια: «Τό δικαίωμα νά δικαστεί κανείς άπό Ξνα όρκωτό δικαστήριο άποτελούμενο άπό καινούς πολίτες (καί οχι άπό πρόσωπα μέ κάποια είδική θέση fι πείρα) θε ωρείται συνήθως ατά σύγχρονα κράτη ώς θεμελιώδες τμijμα τijς δημοκρατίας».

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στήv άπονομή τη ς

65

(Ντ. Μακ Ντάουελ: «Το δίκαιο στην Άθήνα τών κλασ σικών χρόνων» Έλλ. έκδ. «Παπαδήμα» Άθ. 2003, σελ. 54). Χάριν τής ίστορίας άναφέρομεν, δτι συμφώνως προς τα πα νάρχαια στοιχεία άρχικώς ή δικαστικη λειτουργία έξεπορεύε το, ήσκείτο η έξεχωρείτο ύπο τών Βασιλέων π.χ. Μυκηναϊκ11 περίοδος. Στην Σπάρτην έκτος τών Βασιλέων ή Γερουσία καί οί "Εφοροι f�σκουν έργα δικαστών. Είς 'Αθήνας την δικαιοσύ νην πλην τών Βασιλέων άπένειμον καl οί Έννέα "Άρχοντες, οί 'Αρεοπαγίται καl οί Έφέται. Κατόπιν πρώτος ό Σόλων καθιέ ρωσε με την νομοθεσίαν του τους λαϊκους δικαστας έκλεγομέ νους δια κλήρου. Το 463 π.Χ. αί 'Αθήναι διέθεταν 6.000 όρκω το\Jς δικαστάς, οί όποίοι κατερράκωσαν κάθε έννοιαν δικαιο σύνης καί ώς όρκωτοί συνεχίζουν την παράδοσίν των.

66

Κώστας Πλεύρη ς

Ό Γάλλος γελοιογράφος Όνορε Ντομιε ( 1 808 - 1879) έδημοσί ευσε μία σειρa γελοιογραφιών γνωστών ώς «οί avθρωποι τijς δικαιοσύνης». Στο άνωτέρω σχεδίασμά του διακωμωδεί τους δικαστάς, που κοιμοίiνται στην εδραν.

8. ΚΟΠΩΣΙΣ ΔΙΚΑΣΤΩΝ

Οί δικασταl δεν χρειάζονται συνήγορον, δια να άναφερθή στην κόπωσίν των. Άπο την έμπειρίαν μου πιστεύω, δτι οί δι κασταi κοπιάζουν ύπεροολικ&ς και τούτο έχει aμεσον έπί πτωσιν στην άπονομην τής δικαιοσύνης. Έν άντιθέσει προς δλους τοiJς προνομιούχους δημοσίους ύπαλλήλους οί δικασταi έργάζονται στο Δημόσιον ύπηρετούντες την δικαιοσύνην, ύπο δυσκόλους συνθήκας. Με ρικοl φθάνουν στα δρια τής άντοχής. τα άκροατήρια με τα ύπερφορτωμένα πινάκια έξοντώνουν τον δικαστήν. "Ας πάρω μεν ενα Μονομελες η Τριμελες Πλημμελειοδικείον με πινάκιον 20 ύποθέσεων, που είναι ολίγαι. 20 ύποθέσεις σημαίνει το\Jλά χιστον 20 μηνυταί καί 20 κατηγορούμενο l:' Προσθέτομεν το\Jλάχιστον ενα μάρτυρα στην κάθε πλευραν δηλαδη 40 aτο μα καl άκόμη δέκα δικηγόρους τούλάχιστον στην κάθε πλευ ρά, έχομεν 20 δικηγόρους. Συνολικ&ς λοιπον στο έλάχιστον οί δικασταi είς μίαν δικάσιμον με πινάκιον 20 ύποθέσεων πρέπει να άκούσουν έκατον άτομα! καί να έκδώσουν άποφάσεις είς ει κοσιν διαφορετικας ύποθέσεις. Ποίος μπορεί να δεχθή στο γρα φείον του 1 00 aτομα, να του συζητήσουν έπl ύποθέσεως καί μετα να άποφασίση; Ο\Jδείς. Καl δμως 6 δικαστης ύποχρεούται να το κάνη σχεδον καθημεριν&ς! 'Υποχρεούται δηλαδη στο άδύνατον. Ή ύπερφόρτωσις των δικαστηρίων είναι «Ενα άπο τα με γαλύτερα προολήματα που ταλανίζουν τη δικαιοσύνη» έδήλω σε 6 Ύπουργος δικαιοσύνης κ. Φ. Πετσάλνικος ( «Βήμα» 1492003). Καί ή λύσις; Θά.

68


'Αφήνω τα Συμοούλια, άφήνω τα νομικα θέματα που χρει άζονται ίδιαιτέραν μελέτην, εν δψει κα'ι τών ίσχυρισμών τών διαδίκων, άφήνω που ό ϊδιος δικαστης δικάζει ποινικα καί άστικά, διότι δf:ν ύπάρχει διάκρισις ποινικών κα'ι άστικών δι καστών, άφήνω τας άνακρίσεις καl σταματώ στο δτι ή Πολι τεία ζητεί άπο εναν aνθρωπον, που τον κατακοπιάζει να άπο νείμη δικαιοσύνην. Ό δικαστης διά να άποδώση κα'ι να είναι δλοι ίκανοποιη μένοι πρέπει, έχει άνάγκην άναπαύσεως. Μόνον ό ξεκούραστος δικάζει όρθώς. Φυσικα κι' ό ξεκούραστος μπορεί να άδικήση, δι' aλλους λόγους δμως κι' όχι διότι ύποφέρει άπο κόπωσιν. Ό δικαστης δυστυχώς δεν έχει κατα την aσκησιν του λει τουργήματός του τας άνέσεις, που του οφείλονται κα'ι αί όποίαι θα διευκόλυναν το έργον του. Οί γραμματείς, οί Όοηθοί, οί παραστάται, οί νομικο'ι συνεργάται, που διαθέτουν οί ΕiJρω παίοι δικαστα'ι είναι άδιανόητοι στην Έλλάδα. Ή καθημερινη άπασχόλησις του δικαστού είναι λάθος, το όποίον τελικώς Όλάπτει την δικαιοσύνην. "Αρα χρειάζονται πε ρισσότεροι δικαστα'ι δηλαδη περισσότεροι μισθοί. Ν αί, άλλα οί δικαστα'ι άποδίδουν πολλαπλάσια χρήματα, άπ' δσα δαπανά το κράτος δι' αύτους κι' εν πάση περιπτώσει προκειμένου περί δι καιοσύνης δεν γίνεται οίκονομία, διότι ή δικαιοσύνη προέχει, ώς κοινωνικον άγαθον τής οίκονομίας. Ό π.χ. τραπεζικος κάθεται f�συχος στο γραφείον του, συ μπληρώνει κάποια έντυπα, άκούει μερικας περιπτώσεις κα'ι ετε λείωσε ή εργασία του. τα ϊδια δλοι οί άπασχολούμενοι στο Δη μόσιον. Ό δικαστης δμως δεν είναι έτσι, ούτε πρέπει να είναι έτσι. Ή πραγματικότης μaς παρουσιάζει τον δικαστη να μελετά ύποθέσεις μεταξυ άντιδίκων, νa προσπαθη νa άνεύρη το άλη θές, να εξετάζη τα άλληλοσυγκρουόμενα επιχειρήματα η στοι χεία, να παρακολουθη την νομοθεσία, που καθημερινώς άλλά-


69

ζει, να έκδίδη άποφάσεις κι' οχι σπανίως να διερωτάται έν συ νειδήσει, έαν ένήργησε όρθώς. Τέτοια έργασίαν ο\Jδεις aλλος κρατικός παράγων έπιτελεi. Έπομένως τό έλάχιστον που δι καιούται είναι ή άνάπαυσις, δια την ψυχικήν του ήρεμίαν και την διανοητικήν του έπίδοσιν. Πραγματικην άνάπαυσιν δf:ν έχουν οί δικασταί, οί όποίοι άκόμη και στον έλεύθερον χρόνον τους σκέπτονται ύποθέσεις, που γυροφέρνουν στό μυαλό τους. Ή Τακτικη Γενικη Συνέλευσις τής Ένώσεως δικαστών και Είσαγγελέων κατήγγειλε άκρι6ώς τα ιδια («Χώρα» 1 7- 1 2200 1 ): «Επίσης υπογραμμίζεται πως οι δικαστικοί λει τουργοί ασκούν τα καθήκοντά τους κάτω από αντί ξοες συνθήκες εργασίας και πως οι ασκούμενες πιέ σεις για ακόμη ταχύτερη επίδοση των αποφάσεων μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του έργου τους».

κι' έπειδη: «από πλευράς Πολιτείας δεν υπήρξε ανταπόκρι ση, για να επιλυθούν τα χρονίζοντα προολήματα της δικαιοσύνης και των λειτουργών της, αποφασίζουμε σε ένδειξη διαμαρτυρίας την κλιμάκωση των αγωνι στικών μας κινητοποιήσεων με την πραγματοποίηση διακοπής των εργασιών των Πολιτικών και Ποινικών δικαστηρίων της χώρας και Πανδικαστική Συγκέ ντρωση για την 3 1 η ιανουαρίου 2002 και την 28η Φεορουαρίου 2002», καταλήγει το ψήφισμα των δι καστικών λειτουργών».

(ένθ. άνωτ.)

70


'Ιδου λοιπόν που οί δικαστικοι λειτουργοι έξηναγκάσθησαν έξ αί τίας τής κρατικής άδιαφορίας νά κατέλθουν είς στάσεις έργασίας. Είς δλα αύτά που συνοπτικώτατα άναφέρω άξίζει νά πα ρατηρήσω, δτι ό δικαστης έχασε την ατομικήν του έλευθεριό τητα, μέ την καλην και την κακήν της έννοιαν, την όποίαν έθυ σίασε, δταν έπέλεξε την διακονίαν τής Θέμιδος. Είς δικηγόρος μπορεί νά είναι όμοφυλόφιλος, δίχως ό Δι κηγορικος Σύλλογος νά του άφαιρέση την άδειαν άσκήσεως τού έπαγγέλματος. Είς δικαστης δέν μπορεί νά είναι έτσι. "Αν και ή όμοφυλοφιλία τείνει νά άποτελ ή προσόν, άφου προβάλ λουν είς τηλεοράσεις τον πρόεδρον(!) τών όμοφυλοφίλων (δπως λέγομεν πρόεδρος βιοτεχνών κ.τ.λ.) έπίσης εύρέθη δικαστήριον που άνεγνώρισε Σωματείον 'Ομοφυλοφίλων μέ σκοπόν την διά δοσιν τής όμοφυλοφιλίας «ώς θεμιτής σεξουαλικής» πράξεως! Συγκεκριμένως την 1 3ην 'Απριλίου 1988 ύπεολήθη αϊτησις άπό άριθμόν όμοφυλοφίλων δηλ. πούστηδων, στο Πρωτοδικείον (άριθμ. οιολ. Πρωτοδ. 1 005 3/5588) το όποίον άνεγνώρισε την «Έλληνικη Όμοφυλοφιλικη Κοινότητα» ώς σωματείον (ό δι καστi]ς δέν έγνώριζε τα χρηστά ηθη) τό όποίον έπεχορηγήθη άπό τό 'Υπουργείον Πολιτισμού(!) μέ 300.000 δρχ. (άριθμ. χρη ματικού έντάλματος 37 3 3/ 1 068 8 ) οάσει της ύπ άριθμ. 2859/88 άποφάσεώς του. Τέλος πάντων συνεχίζομεν. Ό δικη γόρος πηγαίνει στο γραφείον του μεθυσμένος. Ούδεμία έπί πτωσις. Ό δικαστης δέν μπορεί νά μεταοή στην ύπηρεσίαν του μεθυσμένος. Ό ίατρός, ό δικηγόρος κ.τ.λ. μπορούν νά χαρτο παίζουν, νά συχνάζουν δπου τους άρέσει, νά έχουν δποια συ ντροφιά θέλουν κ.τ.λ. Ούδεις θά τους ζητήση τον λόγον. Μέ τον δικαστην είναι διαφορετικώς. Συνεπώς έξ αίτίας δλων αύτών τών περιορισμών δικαιούται μιας άλλης μεταχειρίσεως. Άλ λοιώς θά ζημιωθη και έκείνος και ή δικαιοσύνη. 'Όσον άφορα στον έλεγχο και την άξιολόγησι του έργου

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στi]ν άπσνσμή της

71

τών δικαστών αρκούν δσα αναφέρει είς συνέντευξίν του ό Ύπουργος δικαιοσύνης κ. Φ. Πετσάλνικος: «Βεοαίως. Πρώτα απ ' όλα υπάρχει ανάγκη εκ συγχρονισμού του συστήματος της επιθεώρησης, των δικαστηρίων και των εισαγγελιών έτσι ώστε ο έλεγχος και η αξιολόγηση του έργου των δικαστών και των ει σαγγελέων να είναι ουσιαστικά και να αποφεύγονται οι ισοπεδωτικές εξισώσεις. Διότι αυτό που συμοαίνει σήμερα, το διαπιστώνει κανείς αν μελετήσει τις εκθέ σεις αξιολόγησεις των δικαστάιν, είναι πως όλες σχε δόν είναι πανομοιότυπες. Εκ τιμώ ότι γι ' αυτό ευθύ νεται ο λίγος χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους οι επιθεωρητές -εκείvοι που αξιολογούν δηλαδή τους δι καστές και το έργο τους-, αλλά και ο τρόπος που γε νικά είναι διατυπωμένα τα προς αξιολόγηση στοιχεία. Πόσοι όμως επιθεωρητές έχουν σήμερα τη χρονική δυ νατότητα να αξιολογήσουν τους δικαστές και τους ει σαγγελείς μέσα στο δικαστήριο; Σε πόσα δικαστήρια λειτουργεί το σύστημα «της συλλογικής αυτοαξιολό γησης» του δικαστικού έργου από τους ίδιους τους δι καστές ώστε να εντοπίζονται προολήματα; Σε αυτά θα εστιάσουμε την προσοχή μας. Με στοχο η σαφής και αντικειμενική αξιολόγηση αφενός μεν να στοχεύ ει στη διασφάλιση της αξιοκρατίας στις προαγωγές που αποκλειστικά εννοείται γίνονται στα πλαίσια της κατοχυρωμένης αυτοδιοίκησης της δικαιοσύνης- και αφετέρου να οδηγεί στη λήψη υποστηρικτικών μέτρων για τους δικαστές, όπως η επιμόρφωση. nα όλα αυτά Όεοαίως θα συζητήσουμε εκτενώς με τους δικαστές και τους εισαγγελείς προτού προχωρήσουμε σε σχετι κές ρυθμίσεις».

72


(«Βήμα» 1 492003). Άπο την άνωτέρω συνέντευξιν συνά γεται, δτι ύπάρχει πρόολημα στον έλεγχο καί στην άξιολόγησι του έργου τών δικαστών, οί έπιθεωρηταί δi:ν έχουν χρονικη δυ νατότητα να άξιολογήσουν τούς δικαστάς, χρειάζεται έπιμόρ φωσι δικαστών καl δλα αύτα θα λυθούν, άφσίJ θα τα συζητή σουν με τούς δικαστας καί εισαγγελείς και θα προχωρήσουν εις σχετικάς, ρυθμίσεις στο μέλλον ...

Άρχαιοελληνικη παράστασις τής Δικαιοσύνης πού κτυπά την αδικίαν (Βιέννη, Μουσείον ίστορίας τής τέχνης).

Δικαιοσύ vη: τά έμπόδια στ ήv άποvομή της

73

Δια ν α σχηματίσετε άκριοεστέραν γνώμη ν σας παραθέτω δύο πινάκια Μονομελών Δικαστηρίων. Προς άποφυγήν προ σοολής των προσωπικών δεδομένων έσοησα μέρος των έπωνύ μων των κατηγορουμένων, ώστε να μή προσδιορίζωνται αύτοί, πού ένδέχεται να άπηλλάγησαν τής κατηγορίας. Αί ύποθέσεις των Μονομελών συνήθως ούσιαστικώς είναι άπλαί, συνήθως, άλλα δικάζονται και aτιμωτικα άδικήματα, πού δεν είναι ούσιαστικώς άπλαί ύποθέσεις και θέλουν έξονυ χιστικήν έρευναν και προσοχήν π.χ. στο έκθεμα του Α' Μονο μελούς Πρωτοδικείου Άθηνών τής 24- 1 0-2003 έκδικάζονται ε'\Jκολοι ύποθέσεις π.χ. καθυστέρησις 'Ασφαλιστικών Είσφορών, παράοασις ύγειονομικfις διατάξεως, παραοάσεις τού Κώδικας 'Οδικής Κυκλοφορίας, άλλ' έκδικάζονται και σοοαραi ύποθέ σεις π.χ. ύπεξαιρέσεις, ψευδείς καταθέσεις, άπειλαί, σωματικαι Όλάοαι, κλοπαί κ.τ.λ. Άπο νομικής πλευρας αί ύποθέσεις ούσια στικώς άπλαί 11 σοοαραl άπαιτουν νομικaς γνώσεις, aνευ των όποίων δεν είναι δυνατον να έκδοθούν όρθαl aποφάσεις. Μά λιστα έξ έμπειρίας σας διαοεοαιώ, δτι τα λεγόμενα μικρα δι καστήρια είναι πλησιέστερα στήν κοινωνικήν ζωην καl στην καθημερινήν πραγματικότητα, παρa τα νομικίζοντα 'Ανώτατα Δικαστήρια. Προσθέτω δτι είς Είρηνοδίκης νομιμοποιείται καί μπορεί να χειρισθή ζητήματα π.χ. νομής δισεκατομμυρίων, πού δεν νομιμοποιείται, συτε μπορεi να κάνη είς 'Αρεοπαγίτης. Έν πάση περιπτώσει προσκομίζω δύο πινάκια, δια να κα ταλάοετε α) το μέγεθος τής έργασίας τών δικαστών Ό) διατί άντικειμενικώς δεν έξασφαλίζεται ή aπονομή τής δικαιοσύνης. Συγκεκριμένως το έκθεμα τού Α' Μονομελούς περιλαμοάνει 72 ύποθέσεις, αί όποίαι «πρέπει» να δικασθούν άπο την 09.00 εως την 1 5 .00, όπότε οί Γραμματείς τών δικαστηρίων άποσύ ρονται λόγφ έξαντλήσεως τού ώραρίου. "Αν οί Γραμματεiς έλε γαν, δτι έν τάξει μένομεν (δίχως άμοιΌην ύπερωριών) aλλας εξη ώρας οί δικασται Θα παρέμεναν καί αύτοί, δίχως το γελοίον νε-

74


οελληνικον κρατίδιον καl οί πολιτικάντηδες που έξουσιάζουν να ύπολογίζουν την ύπερκόπωσιν των δικαστών, διότι τόσον σέβονται αύτους καί τόσον τιμούν την Δικαιοσύνην. 'Επανέρχομαι. Βλέπομεν λοιπον δτι έντος εξη ώρών πρέπει νa δικασθούν 72 ύποθέσεις, τaς όποίας χρονικώς κατανέμουν ώς έξης: απο ώραν 09.00- 1 1 .00 θa γίνουν αί ύποθέσεις ύπ' αριθμ. 1 -29 απο ώραν 1 1.00- 1 3.00 θa γίνουν αί ύποθέσεις ύπ' αριθμ. 30-59 καl απο ώραν 1 3.00-τέλος ( 1 5 .00) θa γίνουν αί ύποθέσεις 60-72. Στην πρά.ξιν ο1Jδεν ώράριον τηρείται, διότι δi:: ν είναι δυνατόν. Την ίδίαν ήμέραν (24- 1 0-2002) στο Α' Αύτόφωρο Μονομελi::ς το έκθεμα περιελάμοανε κι' έδώ 72 ύπο θέσεις που χρονικώς ανέγραψε, δτι αί ύπ' αριθμ. 1 -60 θa γί νουν μεταξυ τών ώρών 09.00- 1 1 .00. Κατά σύμπτωσιν είχα την ύπόθεσιν 60. Έξήκοντα λοιπον ύποθέσεις ώφειλε ό Πρόεδρος τού Δικαστηρίου νά διεκπεραιώση έντος 2 ώρών! Δηλαδf� 30 υποθέσεις την ώραν! 1 5 ύποθέσεις το ήμίωρον, ήτοι μία ύπό θεσις κάθε δύο λεπτά!! Ma είναι σοβαρά πράγματα αύτά; δταν δύο λεπτά παρέρχονται, μi:: την ιΞ:κφώνησιν των ονομάτων των διαδίκων, τάς παραδόσεις παραστάσεων κ.τ.λ. καl θέλουν είς δύο λεπτά νά ακούση ό Πρόεδρος τον μηνυτήν, τους μάρτυρας, να προτείνη ό Είσαγγελεύς, να όμιλήση ό δικηγόρος, να απο λογηθη ό κατηγορούμενος κ.τ.λ. ''Ισως αντιτείνει κάποιος, δτι αί ύποθέσεις είναι ταχεϊαι στην έκδίκασιν, διότι πιθανώς πρόκειται δι' έπιταγάς, η μη έγκαίρους καταοολάς 'Ασφαλιστικών είσφορών κ.τ.λ. 'Όχι λά θος. Πρώτον, διότι ύπάρχουν ύποθέσεις σοοαραl π.χ. ύπεξαι ρέσεις κατ' έξακολούθησιν η ύπεξαγωγη έγγράφων κατά συ ναυτουργία η παραμέλησις έποπτείας ανηλίκου η απειλαl-έξύ ορισις κ.τ.λ. που αργούν πολiJ καl δεύτερον ακόμη κι' &.ν είναι ύποθέσεις έπιταγών συμοαίνει νa έμπλέκωνται καl νά μη είναι «πληρώθηκε η δi::ν πληρώθηκε». Οϋτως η aλλως, &.ν έξομοιώ σωμεν δλας τάς ύποθέσεις δi::ν θα ύπάρξη κάποιος, δσον ήλί-

Δικαιοσ ύνη: τά έμπόδια στ ήv άποvομή της

75

θιος και νά είναι, που νά πιστεύη δτι μπορεί το δικαστήριον νά έκφωνή ύποθέσεις, νά τάς έξετάζη και νά άποφασίζη έντος δύο λεπτών! Κι' δμως το έκθεμα με τον έπισημότερον τρόπον άναθέτει είς δικαστάς νά δικάζουν έντος 2 ώρών 60 ύποθέσεις. Το κα θημερινον άποτέλεσμα είναι στον άριθμον 60 νά μη φθάνουν δχι την 1 3.00 άλλa οvτε την 1 5.00 με συνέπεια νά aναβάλλω νται αί ύποθέσεις. Στην συγκεκριμένην περίπτωσιν το δικα στήριον την 1 5.00 έφθασε στην ύπόθεσιν 57 καί ανέβαλε τaς &.λλας, διά την 30 Μαρτίου 2004 ... Παρηκολούθησα έπ' aρκετον τον Πρόεδρον του Αύτοφώ ρου Μονομελούς Πλημμελειοδικείου 'Αθηνών. 'Ητο είς νέος, δπως και ό Είσαγγελεύς. Διεπίστωσα, δτι έπρόκειτο περι σο βαρών κυρίων, εύφυών νομικών, που ηγωνίζοντο να τελειώ σουν τάς ύποθέσεις, δίχως να άδικήσουν κάποιον λόγφ βιασύ νης. Κατέβαλαν προσπαθείας που δεν άμείβονται, με τίποτε. "Αγχος, εύθύνη, έγρήγορσις. "Αν συνεχίσουν έτσι, πόσο θa άντέ ξουν; Ή ύπερφόρτωσις τών πινακίων προκαλεί μοιραίως ύπερ κόπωσιν των δικαστών, ή όποία άποτελεί aντικειμενικην συν θήκην παρεμποδίσεως απονομής δικαιοσύνης. Έπίσης άντικειμενικη συνθήκη μη απονομής δικαιοσύνης, είναι αί καθυστερήσεις π.χ. στο πινάκιο του Α' Μονομελους Πλημμελειοδικείου 'Αθηνών που παραθέτω έκδικάζονται τον Όκτώβριον του 2003 ύποθέσεις του 'Απριλίου του 1 997! που ένδέχεται νά aναβληθουν διά πολλούς λόγους, άλλά κι' &.ν δεν άναβληθουν δεν είναι δικαιοσύνη αύτη ή όποία μίαν ύπεξαί ρεσιν την δικάζει μετά έξαετίαν και πλέον. Στο πινάκιο του Α' Μονομελους η ύπ' άριθμ. 1 και εως 3 ύποθέσεις είναι ύπεξαι ρέσεις, πού διεπράχθησαν τον 'Απρίλιον του 1 997 και δικάζο νται μετά παρέλευσιν 6 έτών και εξη μηνών! 'Έ, λοιπον αύτο δεν είναι δικαιοσύνη. Διερωτώμαι &.κόμη πώς οί άρμόδιοι συν-

76


θέτουν πινάκια με την άντίληψι, δτι 60 ύποθέσεις μπορούν νa περατωθούν είς 2 ώρας. Κατa ποίαν εννοιαν στοιχειώδους λο γικής δέχονται, δτι είναι δυνατον είς 2 λεπτa νa δικάζωνται ύποθέσεις. Ή συνέπεια είναι, δτι άφ' ένος μεν έξοντώνονται οί δικασταί, άφ' έτέρου δε δεν ύπάρχει δικαιοσύνη, ή άπονομη της όποίας ούδέποτε πραγματοποιείται, έντος διλέπτου. "Ας ί:δωμεν και μίαν aλλ ην πλευρaν του θέματος. Στο πα ράδειγμά μου, που είναι πραγματικον κι' οχι θεωρητικον το Α' Αύτόφωρον Μονομελες Δικαστήριον επρεπε νa δικάση έντος 2 ώρών 60 ύποθέσεις. Δηλαδη επρεπε ό Πρόεδρος τοίJ Δικα στηρίου και ό ΕLσαγγελεiJς νa άκούσουν τούλάχιστον 60 κα τηγορουμένους, τούλάχιστον 60 μηνυτaς (η νa διαοάσουν κα ταθέσεις των) τούλάχιστον 60 δικηγόρους (οάζω το ημισυ έξ έκάστης πλευράς) τούλάχιστον 60 μάρτυρας (πάλιν οάζω το ημισυ έξ έκάστης πλευράς) ητοι στην εύμενεστέραν περίπτωσιν νa άκούσουν 240 aτομα έντος δύο ώρών! 'Έλεος. Δικαστήριον Εχομεν, δικαιοσύνη άπονέμει, δεν είναι διόδια, δπου και πάλιν δεν περνούν 240 aτομα, είς δύο ώρας.

77

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στ ην άπονομή της

Ε!ΣΑΠΈΛΙΑ ΠΛΗΜΙΚΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

1 � 12 από ωρc 08:00

Α' ΑΥΤΟΦΩΡΟ ΜΟΝΟΜΙΞΛΠ Α*°"'7α

ΕΚθΕΜΑ ΔΙΚΑΣΙΜΟΥ

�ί:d..ΚΛ. JΓ

24.10.2003

ΣΙ1ΗΛ:

j

1

'

Ν!Ι<ΟΝΟΣ ""' ΠJ:1ΡΙ1ΟΣ 't f1ANAfJΩTH1. τοv�Ι

1 QΡΑΓΚΟ'

��

(: �

j \

�)

άj Υ ο

,.:;;.:; """" r/..: :!> ..,, ,...... (.! ) � �...;.::· �]

1

! 1�

\ΝΑΠΑΣΙΟΣ - Ν10ΣΤΟλΟΣ

i ΑΝΤΩΝΙΟΣ ""' ΚΟΥΛΗ:t

λYWlE!'

.K�NlTArll'N>Σ 100 ΙΟΑΝΝΗ

ΑΙΗΜ.

�

ΨΡιΟΙ

rou

KONtTmnNOY

'ΈΑΕΝΗ rοιι ΧλΣΤΥλΙΑΝΟΥ - .LΤΕΡΠΟΣ ΦV Δt-iΜΗΤΡΚ>Ι.

! "'1100

_

i

ΓΕΩΡmΣ τοο ΑΝΤΟΝΙΟΣ

ΡΟΜΙ'ΙΕΙ'ΤΟ

: ΡΟΟ..

QIJ S. . . 100 ZHΙ GUANG : ΜΝ\ΑΜ.•

1 Ι 1 1

1

.•

ΜΡΑΜ

ΑΘΑΝΛ!ΙΟΣ ""'!!.

i' 1 ! i i

1

•

2&ΌIJ/Κι00 28/IJl!l2000

Ν 217σ'93

Ψ'ΕΥΔΗΣ Α>ΙΜ>ΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ.Ν10 01JΟ31199Θ ΚΟΙΝΟΥ WtMTllΡΑ

rοΜλΤ!Ι<Η θιΙΑ8Η ΑΓ1Ο ΜΙΕΙ\ΕΙΑ ΕΝΤ. ΕΛΑα>ΡΑ ΠΛΡΎΠΟΧ?ΕΟΥ ΚΑΤΑ ΣΥΙ'!'ΟΗ

ΟΟ/ΟΟΙ 1 999 2110011 999

ΠΑΡΜ

Ν. 1577•85 ΚΑΙΝ.

ΩθJ0&19θθ

ΠΑΡΑΒ Ν. 269&,;9

1

1

Υ!1Ι; ::ΝΩΓΉ ΕΙΤΡΑΦΩΝ (Ν'222 fΊΙ()

1711112000

ΠΑΡΑΒ!ΑΣΗ !<ΑΤ ΕΞΑ!<ΟΛΟΥΕΙΗΣΗ

08i01 ,7000

ΤΗΣ llflOI &ο\ΤΡΟΦΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩU:Ω!

ΑΥΘΑΙΙ'ΕΤΑ Κ11Σ.WlΤΛ (Ν.1337183)

�

Ε�ΣΗ

-

ΥΠ[ΞΝQΓΉ ΕΓΓΡ"""°Ν ΚΑΤΑ

ΗΙΙΟ1 12Ο1!1

!ΊΑΡ. ΑΡΘ. 5$ 1 ΚΑΙ 55 ΤΗΣ

22-11312001

!ΊλΡ. Ν'θ. 6$1 !<Ι>Ι 51\ΊΉΣ ΣmΔ. ΜΕ

22ΙΟ3Ι2ΟΟ1

ΣΎΝΑΥΤΟΥΡrΊΑ

, ΑΝΑΣΤΑΣJΑ. Ί'Ο(,Ι Θεuιrrα<ΙιΗΣ.

λ181'3677ι83 ΥΓΔ/ΑΤ. ΣΕ ΣΥΝΔ. ΜΕ ΑΡΘ.11$10Ν.230719δ

llWNiΣ ιοu ΓΕ!',ιu:μ:)Σ

Α11!18δ77'83 ΥΓ ΑΙΑΤ. ΣΕ

Ν'θ.

i

11$10 Ν. 2307195

ΠΑΡ. Ν'θ. 6$1.14 ΚΑΙ 55 ΤΗΣ

Α1β<8677i83 ΥΓ Δ!ΑΤ. tE ΣΥΝΔ. ΜΕ ΑΡΘ. 11$10Ν. 2307'96

1

i

1 6' 1 1 / 1999

03!10/1999

: ΧΡΗΣΤΟΣ 100 ΑΡ<ΣΤΕΙΔΗΙ

1 ι:.>ι>Α.Wl{

αρθρο17$1

22/QS..�

13371113

'ΈΩΡΓΙΟΣ 100 ΘΕΜΙΣΤΟΟ
_

99$1.2 Ν 269619'.Ι

2'9J02r.rooo 29'Ό2.'2000

J ΠΑΡΛθ. Ν. 2224!94 ΚΝ Ν. 18!:P ..J90

·:rwιτΕΙΙΗΣ 100 ΑΝΑΣΤΑΣ!αι:

ΓΡΗΓΟΡ

ΜΙΙΕΣJΉ tΥΝΕΡΠΞV. ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΕΡC! WΑΞΗ

: ΑΡθ 94$1 .3.5. ΚΑJ 99 Ν W>Ei99

i

ΧΡΗΣΤΟΣ ιοο ΒΑΣ!i\IΗΟΣ

. ΑΝΔΡελι JOU ΓΕΩΡnΟΧ.

ΙΜΝΟΥ-

i ΓΕ!'ΟΛ

i

ΑΕmοιΝΑ ""' ΣΥΖ. ΓΕΩΡΠΟΥ

ωrwιτ· ΚΑΤΙ

Ν.1903/1990

ΑθΑΝΑΣΙΑ τοu Σ"tΖ.. ΣΤΑΜΑΤ.

Γ1ΑΝ;

ZHL'

1Ε

: ANTQN.OI. 1W rεΩΡΠΟι

ΙΝΝ» ΚΑΠ!Βι.

ΝΙΚQΑ,

�

11'

Δεβ,

ΚΡΗr

1

- Κτ!ριο

Παρασuυή Oννiίarι"6.Viiii!i � -••. . " ΗΜΕΡΑ:

ο ΔΙΑΜ.Wt

!ΊλΡ. ΑΡΘ. 6$ Ι ΚΑΙ 55 ΤΗΣ

λ1!!1957'Μ13 vr ΑΙΑΤ. ΣΕ ΣΥΝΔ. ΜΕ

1 f>'03/2001

19m3/2001 1 1ιωι:ιοο1

ΑΡΘ. 1 \$10 Ν. 2307ι95

1.

!ΊλΡ. ΑΙ'θ. 6$1! !<Ι>Ι 55 ΤΗΣ 1ΥΝΑ. ΜΕ

Α1 Βι8&17f� ΥΓ ΔtΑΤ. Σ.Ε /.ΡΘ. i1S10N. 2307-'95

------------

78


ΕΙΣΑΙΤΕΛΙΑ Γ!ΛΗΜΛ<ΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Σ<λiδα: ι ιmό 4

λ' ΑΥΤΟ<ΙΙΟΡΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ

ΕΚΘΕΜΑ Δ!ΚΑΣ!ΜΟΥ

ι'ΜΑ.; �A.IUf.A..: ; ..:

iaPA: i

1 1

09:00

ΑΚΡtΔΟη

�

ΚΩΝΣΤλΝΤ

1

1 1

:ιΕ

1

2�

1

i 2!; "1:

e'

. !N'IWT

ΡλΝΑ

1-

1

, ΗΛΙΑl 1QIJ ΚΩΝ.ΙΝΟΣ

\ ίΖΟβ

i

1

1

i

1 ΓΙΕΤΑ i

1

ι �, 1

1

:w

. ΛΥ

1 Υλ• ·RA· 1

1

ΚΑΡΜ"ΨΚ OflO' ME Μe:ΞΟIΊΟ

Ι

100 MANSUR

. ΒΛΑΙΙΟΣ·ΙΩ..ι\ΝΣ ΝΗ τ«ι ΔΗΜΗΤF1()Ι . 'ΙιΙΙΧΑΗΛ ""' ΑΘΑΝλΣJΟΣ •

rεΩΡΟΟι 100 ΒJWΙΙΕΙΟΣ:

: ΧΡf<ΣΤΟΣ '°" Ι!λΣΙΛΕΙQΣ

ΠΛΥΡΟΣ

Οf'ΔΑΝΗΣ: rou ΣΤΛΥΡΟΣ ΝΒ<ΟΛ. ΝΙΚC.Λ.

Ι.QΤΗΡΙΟΣ τοο

1 i

λΠΕΛΟΣ Σ - ΕΥ ΝΙΙ<ΟΜΩ Χ?ΥΣΗ roo ΦWflΓΏΣ

Π:ΩΡΙ'Αl

rwι

•• 1 ΡΕΣΙ!.

j

1ou HERMEZ ABLAHAf

' $ΛΙ1.ι\?Α TOU Nl.!AN

. .·

-

- ΚΊ\ροο

2

....... ·>-'·'

1

22Λ)3r,!001

fW>.A!'El. 1 7$8 N. >337'83

24/03ι2001

ΓΊΑΡΑΡΘ.17$8Ν. 1337·1�3

�

ΠλΡΑΡΘ.17$8Ν. 1337183

02i03i2001

f1λΡ Ν'Θ 11 ΚΑΙ 22 ΠΑ 7751!!0

�·

ΠΑΡ. λΡG 6$1 ΚΑΙ 55 ΤΗΖ Α.1β18δΠΙδ3 ΥΓ Δ!ΑΤ. Σf Σ.ΥΝΔ. ΜΕ Ι'Ρθ. 11510Ν. 2307'515

οοιι:ι:n
ΠλΡΑΒΙΑΣΉ ΣΦΡΑΙ1ΔΩΝ ΓΙΟΥ ΕΘΕΣΕ

ΗΑΡΧΗ

ΠΑΡ APe 5$ Ι �AJ 55 ΤΉΣ Ι\18'8577183 vr ΔJΑΤ. ΣΕ ΣΥΝΔ. ΜΙΞ Μ'Θ. 11$1ΟΝ 2307,95

f1λΡ ΑΡΘ. 5$$7.δ ΒΔ 2SΠΙ ΣΕ ΣΎΝΔ. ΙιΙΙ! 15$1 N 275'J,99 f1λΡ Wθ 15$1 Ν Ζ753!99 ΣΕ ΣΥΝΔ ΜΕ Ν'θ. 5$$1 ΚΑΙ 6 βΔ :o!i71

f1λΡ ""9 15$1 Ν27� Σ.Ε Σ<ΝΔ. ΜΕ iΨΘ. 5$$7 IW 6 ΒΔ 29171

1 f1λΡ APΘ. 94$1,3.0 N 26S 1 !W' . ΑΡΘ. 6$1 ΚΑΙ 56 ΤΗΣ

i

Α1βιΜ77.83 vr ΔΙΑΤ. Σε ΗΝΔ. ΜΕ

Ν'θ. 11$10 Ν. 2307.'96

ΠΑΡ.ΑΡΘ Η $3 Ν. 1337ιβ3

1 ' nAPJ\Pθ. Η$βΝ. 1 :J;Ι7;83

fW' ΑΡΘ. 94$$1.3.5 ΚΑΙ 9θ Ν 1 2119&'99

i

Ι

.1

f1λΡ ΑΙ'Θ. 6$1 ΚΑΙ 55 ΤΗΣ λ18'8577!113 ΥΓ ΔΙΑΤ. ΣΕ ΣΥΝΔ. ΜΕ 1Ψθ. 11$1ΟΝ. 2307195

rwυJ'G. 6$1 ΚΑΙ 5δ ΤΗΣ A'\ent571Ι83 ΥΓ ΔJΑΤ. Ι..Ε !ΥΝΔ. ΜΕ APe. 11$10 Ν. 2""7195 ΠλΡ. Ν'θ. 1 ΚΑΙ 3 ΤΗΣ λ ΔΓ=ΗΣ 3ιW Σε ΣΥΙ<Δ. ΜΕ 4δ9 111<

pt: ι&

3"

'

\ τοο ΚΟSΤΑ

ΠΙ\ΝΑΠΩΊΉL '°" ΑΝΤΟΝΙΟΣ

! 1

3ι

!λεΝΗ TOU ΝΙΚΟι\λΟΙ

, ,.;AfK

1

�

. Κ:QtVNOt rou Γ!:QΡΠΟΣ. ιΊλΝΑΠΩΤΗl. rou ΚΩΝ1ΝΟΣ

<'11

3'

. .

. ΑΝλΗΑ!ΙΟ Σ ""' i\ΟΥΙ(λ.Σ

ΧλΤΖΗΙ'WΙΙ

i !

· < : ::Ι

. ΓΕΩ.ΡΠΟΣ του ΒΑΣΙΛΘΟΣ

2' 2'

..•

.•

FOY!t

21

�

)

24.10.2003

ΗΜΕΡΑ: Παρασuuή

11ΑΡ ΑΡΘ. 94$.$1,3,5- ιι:m 99 Ν 2696199

0&03!2001 18100.'2001

1 1!03rnl01 1&.00.2001 1W00/2001 19'00ι2001 25l03/2001 Ο!!ΙΟ3Ι2ΟΟΊ ot\112!2000 06l03i2001 1'3112'2000 13112/2000

21/1:WOOO

2111212000


ΕΙΣΑΓΤΈΛΙΑ ΠΛΗΜι!<ΩΝ ΑθΗΝΩΝ

f - T2. cmόW9a.Ol.OO

Α' ΑΥΤΟΦΩΡΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ

ΕΚΘΕΜΑ ΔΙΚΑΣΙΜΟΥ � r' :QJOCl f

iα'Α:

1

'

4(

09:00

i ΝΑΚΟ\

t

ΕΥΑΠΈι\tΑ

ΖΗΡC!1λ

ιοο

ΦWΙ1ΠΟΙ

47

�

.ι· sι. ' -5 1

5;Ι !S'3 5-1

1

21,021100 ,

JAM
λΙΑΝ

6tJ

61

. 9Ι'Ο.-1Ι ""' ΧΡΗΣΤΟΙ

ι i

1

ΓΙΑΝΑΙΊΩΤΗΣ rou ΕΥΙ.ΤΜΙΟΙ

. ΔΗΜΙ-m'ΙΟΣ '°" ΝΊΟΣΤΟΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΙ

Μf10ΥΡΑΣ ΚΩΝΙΝΟΣ

100

ΚΥΡΙΑΚΟ!

. ιΩΑΝΝΗΣ rou ΑΛΕ'ΞΑΝΔΡΟ.t

) JOTOP'

j

•

ΔHnotNA rο<ι XN'λl\NJilfΊO I

ΦVΙΙΠΙ1α

ί ΦΩr

l

.�Ι'ΗΣΤΟΣ τοο ΝΙΚΟΜΟ!

rww
j ΜΩΥΣJ.

5ε

ιe1

Π':ΟΡnΟΙ ""'

1 ΠΟΥΦΤΣ!. ... 1 1 !

1!

rQι; ι.�

"ΡΜ1<11ΚΟΣ rο<ι XN'MAMf'!JI

ΣΝ'!(Οf1Ο

1

@i

f1ANA11ΩTk! rou ΔΗΜΗΤΡιΟι

POL

615

51

!WΙΑΠΩΤΗΣ roo ΜΙΧΑΗλ

. Ν1ΑΣ

JOR

IWWlΩT

τw ΤΗΟΜΑΚ

Ν!ΚΟΜDΙ ,.. ΗΡΜΛΙ
ΝΕΖ. ΕΠΙΣΤΗΜΗ τοο ΔΗΜΗΤΡ10Σ ΒΑΣJΛ; BA.tfl.

ΚΟΚΚ.

02.ι'Ο1,ΖΟΟ1

,-.,._,., ΑΡΘ. 94$$ 1.3.5 Ν Ζ-.99

Ι.fΝι'. DΗ!ΜΠ' 1

�12001 1W1t.1001

, _.

"'

ΠΑΡ./!Ρθ 94$$1.3.5 Ν 2696199

211;()2.WJ"

ΖΟΥΜ.

ΖΑf1ι

02:'01 "200 1

ΠΑΡ. Αf'θ_ '3!'i !W 99 Ν 2€S&99

: ΠΟΛ .. ΚΩΝΙΝΟΣ του ΕΥλΠΕΛΟΣ

t

ΠΑΡ ΛΡe. 96.s 1 ,2α ΚΑ1 � Ν 2600.-"99

ΓW'. ιΨΘ. 94$$ 1.3.5 Ν 1""6199

4' "'

.

.. ΠΞΩΡΠΟΣ 1ou ΦΡ!!ΟΣ � ΦΡιΞΟt

1 ΖΟ�

1

Δωaιwrι

ΑΝΑJ:ΤλΣ!Οt rou ΝΙΙ<ΗΦΟΡΟΣ

ΓΜ .

4'

•

i

. ANAΣTAtlA rov ΑΝΔΡΕΑΙ

.c:;

4Ε

1

ΗΜΕΡΑ: Παρασιu:υή ..• .· ·ΙΗ

.:. ΕΥΑrΓΕλΟΣ roo ΙΩΑΝΝΗ!..

ΚΑΡCΜ

41

1

24.10.2003

- Κrtριο

ΚΟΟ'ΝΑ τοο Σ.ΥΖ. ΑΝΑΣ

ΤΑWΥ

. ΓIΑΝΑΠΩΤΑ τοο ι\ΝΑΣΤΑWΣ

1 ' - Α. Γ\ ,.,--�.Α "� 11ΡΑ:Ξ!Π'/\ΗΣ ""' ΒΑΣΙ/\ΕΙQΣ

1 ! '

! 1 1 i

2&αι.•2001

ΠΑΡ. N>e. 94U1.3.5 Ν 2696.'99

21,·r.t212001

ΠΑΡ ΑΡ& 94$$1.Μ Ν Ζ-.'99

OMJ2.-2001

ΓΙΑΡ ΑΡΘ 945$1 _3.5 Ν 26S6.'99

0&"02."100 �

Γ\Α.Ρ . ΙΦ'$ _ %$ 1 ,2α Ν �

24111 -ΖΟΟΟ

ΠΑΡ ΑΡΘ. 96$1.Ζα Ν :169G99

1 6ι'Όe12001

i ΠΑΡ. ΑΡΘ.1'9 Ν 26.96'99

23/01t2001

1

19;0V200i

i ' 1

1

j :

1 1

ΠΑΡ ιΨΘ. 6$5 !W 55 ΤΗ! Α1818577>'83 Ύr ΔJΑΤ ιΕ ΣΊΝιι. t.!E ΑΡΘ-. 11$10 Ν. 2301-95

ΠΑΡ, A?e. 6$1 ΚΑ1 55 ΤΗ1 λ1Siβ577:83 'ι'Γ Δ/Αί. .tE" Ι.ΥΝΔ. ΜΕ ΑΡ&. 11$10 Ν. 2307!95 ΓW>"8. Ν. f\EPI ΕΡΙ'ΑιΙΑ.!

2:βi12f2000

ΙΊλΡ_ JιΡθ_ 3.4 $1 ΠΔ 31!90

24l02!2001

EUJlOP!A ΑΡΙWΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΑ

01/0&'2001

\ ΣΥΝΑ'fΤΟΥΡΠΑ i Υn!'.::ΑΙΙ'Ε ΣΗ ΚΑΤΑ ΙΥΝΑΥΤΌΥ'ΡΠΑ 1 ΑΙ1ΙΙΗ ΧΡΕΟΚΟ!ΊΙΑ t 1\1'6. 39θβ m ) ΓW>. Ν'θ. 6Ψ1 ΚΑΙ 55 ΤΗΣ ..ιeιΜn.-� vr ΔJΑΤ. π ηΝΔ. ..ε ιΨΘ. 11$10 Ν. 2307195

01.<06'2001 22J03/2001

Ε:ΥΙ!ΡΙΣΗ

00/11/iOOO

λΥΤΟΔΙΚ\Α \Α!'.03' ί1Κ)

15ΙΟ2i2001

Ο/\ΩΣ €1\ΑΦΡλ ΚΟΙΝΟΥ ΕΞ\'ΒΡΙΣΗ (ΑΡ-361�1 Π.Κ)

2811212ΟΟΟ

α;ι111;:οοο

' ΑΓΕtΙΙΗ

\

1311212000

ΑΥΘΑ!ΡΕΤΑ Κ11ΣΜΑΤλ !Ν.103711!3)

ΣΩΜ. βΛΑβΗ Al1Q

lllΊEWi \Ν'.333 Π.Κ) -�

� �,:

1 !W21200'!

28112!2000

2!111 1 ,2000 23/0112001

80


Ιιλiδc: 4 από 4

ΕΙΣΑΓΓΕΙ\ΙΑ ΠΛΗΜJΚΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

1 � 72 1.fπό � Οθ:ΟΟ

Α' ΑΥΤΟΦΩΡΟ ΜΟΝΟΜΕΙ\ΕΣ

ΕΚΘΕΜΑ

Αίθοuσα

�p==�.mi� ii ��Ί--ΔΙΚΑΣJΜΟΥ

1

...L

�

1

24.10.2003

ΗΜΕΡΑ:

Παpασuυή

ΔΕΝΗΣ rou Ν!ΚΟΜΟΣ

ΜΥι\Ωf,, , ΤW.ιΑΠ.DΤΉt

1

ΚΑΠ1ΑC·. ΧΟΛΟΚ.

ΧΡΗΣ

- Κτiριο

· �=�ο

ι =��;;;� 1ΔΙΟΙ<ΤΗΣ1ΑΣ 1 Ε:ίV!!Ρ\ΣΗ (ΑΡ'361 nιΨ.1 !1!ζ}

ΔΗΜι ' ΜΙ<ΟΜΟ! roo λλJΜΕΑΣ

1 !ΑΙ!Ρλ. . .

3

Γ\ΑΡΑΒIΑΙΗ ΤΩΝ Κ:ΑΝΟΝΩΝ ΤΉΣ. Οtl<ΟΔΟΜ!><ΚΣ

ΑΠ'ΕΛΟΙ. τοο ΑΝΤΩΝΙΟΣ

.ι ΑΝΤΩΝΙΑ 100 !ίlι\ΝΝ11

1410Gi1999

ΕΝΤ. ΕΜΦΡΑ UlMAT!!
12Κι1ΙWΧΙ 12101/2000

ΕΞ\'!!Ρ!ΣΗ

ΝΊΕΙΛΗ

ΑΥ1ΌΔfΚΙΑ {ΑΡ 331 ΠΚ.ι

Ν1ΕΙΛΗ (ΑΡ.333 111<) ΕΞΥΒΡ!ΣΗ iAP .361 nιΨ 1 f1Κ)

i ΠΑΡ. ΑΡΑ5$$1Α Ν. 2596199 L_ . ·-----

__

22I04t2001

ΗΘ<ΚΗ Α'ΙΤΟΥΡΠΑ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΕ"ΡΩ ΠΡΑΞΗ

ΕΝΤ. ΕΛΑ.;...ρΑ WΜΑΠ<Η 5Λλ8Η

ΧΡ14ΣΤΟΣ rov ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ

03/°"'2001

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στ ην άπο νομή της

81

ΕΙΣΑΠΕΛΙΑ ΠΛΗΜΙΚΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

1 - 7'. n'ό ώρσ .Οi:ΟΟ

ΕΚΘΕΜΑ 24.10.2003

(� ) ( /(; )

1

Ν1Ι<ΟΛΟΙ1

j i

ΔΕΡΜ

ι

K.Q!•J;NQΣ

' 1 '-'

1

i

ΖΕΛΟΜ.Α.

_

�

ΜΜΓ!, 1 ΨΑl'Ι\.

,

25'1111999

ΨΕΥΔΗΣ ΑΝΩΜΟn ΚΑΤΑΘε!ti 1 APe. 225$2 ΙlΚ � ΓW', ;.ρθ 9451 Ν . :>691>W ιι,,\Τ ΕΞΑι<:

1!5i12/19'9e

NIKOΛAO:t

6Ε::2ΔΩ:ΡΟΣ. τοο 1ΩΑΝΜiΣ

ΙΟΑΝΝΗ!

tυο

�ΤΟΣ

;:, !ΩΑΝΝΗΣ rοι.ι l(OlMAl

1 Λ!'ΓΕΛΟf) ΚΑ/\/ιΡ-

too

i

ΙDΑΚΕΙί.t

ΠΑ?ΑΒ Ν 1337163 . Ν�ΟΙ\ΑΟΣ rou ΓΕΩΡΠΟΙ

ΔΗΜΗΤΡ10Σ mv Χ?ΗιΤΟΣ

. ΓWΗΗΣ rov ΓEIJPflOl

ΜΗ ΕΓΚΑiΡΗ λλΤΑΒ<ΜΗ EPt ΟΔΟΤJΙ\ΩΝ ΕJΣΦ<>f'ΩΝ ί1(Αιαρθp 1$1.Ν a&δ7 !ιΑΗ EfKAWH l
04'06ι2001

121:θi 1997

13.<02:1 998

,; ΔIΑΜΑΝΤΗΣ R>\l ISABEU..ι'

' ΜΛYPOf1 ΣΙ\Ογλ

ΤΙΜ i ΤΣΑΚ.

04.'<Χ»2001

. ΝΙΚΟΛΑΟΙ τοιι ΣΤΑΥΡΟΣ N. 2094IW

!

1Sl�2J1998

• ΝΙΙ\ΟΙV\ΟΣ

� ΝιΚΟΛΑΟΣ τοv ωη:u::ΑΙ. nΕΡι<ΛΗΣ τοο ΟΔVΣ.Ι.ΕΑΙ

29'0711999 ΠΑΡΑΒ Ν.259&;99 nAPAB N2170i93

ΝΙ!<ΟΜΟΣ ""' ΣΤΥΛW«JΣ ΧΩΙ'<ΝΟΣ ""' Ι\θΑΝΑΣΙΟ Σ

82


ΣΣλlδα: 2 από 4

ΕΙΣΑΠΈΛΙΑ ΠΛΗΜΙΚΩΝ ΑΘΗΝΩ�J

ΔJΚΑΣΙΜΟΥ· ,ΩΡΑ: � 09:00

?)

t� L (9 /

ff ιι(ί:ι�/

�

[� ι

' (�l

(" 3 J ι[� ,1

1 ((3 1

1 {� ) 1

'(r. �

Ι�

'

(11

;(1 ,(t ,Λ: ./

1 �1 1 �Υ 1 \\4Ε 1 i 1 1

··11

.

1 1

ι_

41 4Ε �

IW10YPr ..

•

i.ΩΑΝΝΗΣ 1ov nPOΔPOMO.t

1 ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ. τοο ΙΩΑΝΝkΙ

MflOYF

. ;QANNHI. τοο ΜtΧΑΗΛ

·:ΔΗΜΗΤΡtΟι rου 8ΑΙlΛΕΚ>Σ.

ΜΠΑΚ

ΓEPADMOl ro� ε�ΥΗΛ

1 ΧΑΛΑ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΝιΚΟΝtΟΣ

i ΚΑβ8Α

1 Ι<ΑΒβΑ

.

τοv

ΧΡΗ1i0Σ

LΙ<λ ΕΛΕΥΘΕΡ101 100 ΑΘΑΝΑ!JΟΣ Τ:ι:ιΝΙΨ

1

'

1

. �tJΛΙΚ\1.�-�ι

ΚΑΚΑΤL

ΜΙ1!Τ

�

ΚΑΡΑΔΗΜ'

τοκ

. ΕΔΟΥλΡΔΟΣ '°" ΜΑΡ

MAL ) ΚASS.

τzιe;

•

1 ΓΟΝ

too ΑΡ1Ι ΤΟΤΕΛΗ

. ΔΗΜΙ-!ίΡΚ>Σ rοολλΖΑΡΟΣ A.NALTAIJOΣ ΤΟΟ ΑiΜΙΛΙΟΣ

Π:ΩΡΓΙΟΣ roo ΓΕΩΡΟΟ!

ΤΑΣΟ

6ΑΣΙ/\f]ΟΙ JCXJ ΓΕΩΡΠΟΙ

Ν!ΚΟΜΟΣ

κοι

!

. ΝΙΚΟΜόΣ roo ΙΩΑΝΝΗΙ.

. ΙΩΑΝΝΗΣ rou ΑθΑΝΑΣΚ>Σ

Μ/ΨΓΜ>.

1

ΕΥΜΓΕΑΟΣ του ΑΘΑΝΑΣJΟΣ.

riETPOΣ. roo SΑΣΙΛΕίΟΣ

1 ΓW10ΥΤ

Ι

ΓλSΡtΕ

ΝR<ΟΛΕΤΑ rou ΚΩΝJΝΟΣ ; ΘΕΟΔΩΡΟΣ rw ΙΩΑΝΝΗΣ

ΚlΈ

ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗΣ ΠΛΝ/'1ΉΣ πχι ΙJΠΉΡΙΟΣ ΓΜ.

� ΓΕΩΡΓΊΑ JW ΔΗΜΗΤΡΚ>Σ

ΚΩΝι-ΝΟL fOO Ε.ΥΑΠΕΛΟl

ΣΑΙΝΟf1 1

1

'

ΓΕΩΡΠΟΙ rou ΧλΡΑΛΑΜΓ'ΟΙ

ΚΥΡΙΑΙ<

i

ΜΙΞΘΕΝ

j 1

ΜΓΙΑΝ

·Σ.!ΗΗΡ!ΟΥ ΒΑΣJΛΙΚΗ 100 ΧΡΗΣΤΟΣ _

Ν'tΚΟΛΑΟ! του ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

l ΣJΣΚΟΠ Γ1ΑΙΊΑΔΟfΙ ΠΑΙΊΑΔΟΙ'>

ΔHMHTPIOL fW 1TliYPOΣ \ΘΑΝΑΣΙΟΣ τοu ΠΑΝΠΗΣ

f1ANrrHΣ 100 ΛΕΩΝΙΔΑΣ

-

2

ΚtήΜο

-��

.,

.·.

nAPAE Ν 269&'99

24.09ι1900

fΊΑΡΑ8 Ν :Μ36ι"'Ξr3

�001999

flAPAE Ν;:6.$ι6.99

25'00/1999

ι flAPAB. Ν2696 99

22/00ι 1 !i199

1 11ΑΡΑΒ. Ν2696}99

1&'08i1 999

1 nAPAB. Ν.2696.'9'9

12·00.1 999

!

..

χΡΗ;rοΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΔΗΜΗΤΡ!ΟΣ.

: ΚΟΥΡ

4

ΗΜΕΡΑ Παρασκευή 4ϊ�--

··· ·� ··

1 -

1

(3 '} Ι� •..c

24.10.2003

Α' ΜΟΝΟΜΕ.ΛΕΣ

Α-..σα

ΕΚΘΕΜΑ

'

1

1

ΠAPJi\8. N.,2691&99

12Α)β.1999

nAPA8. Ν.2$96199

23.-10.'1999

ΓΙΑΡΑΒ Ν-269&99

16'10>1999

1

nAPA8 Ν. 2696'99

'' '

15'Ό911999

1 ΠΑΡΑS. W.1331183

00.1)911999

1 1

'

nAPA8. Ν 2696199

Οβι'10i1999

Γ1ΑΡΑ8 Ν. t491ι84

23'1)6;1999

nAPA8. Ν. 1491184

2<ΙΟΟ/1999

1 ��i&:3517.83 'tΊΈ1ΟΝΟΜΩ<ΗΣ

1 ! 1

'

1

ΓIΑΡΑΒ. Ν.269&99

22'00!1 999 04-08'1999

ΓΊΑΡΑΒ, Ν.1337/83

2fJJ07Ι1999

nAPA8. ΠΔ. 243/87

01J0611999

ΓΙΑΡΑ8 ΠΔ. 243187

2ΟΙΟΟ 199θ

! ΠΑΡΑΒ. Ν.1903!90

O&W/1999

nAPA!!. N.269&1i9

19'0711999

1i

1 '

1

1 1

ΠΑΡΑΒ. Α1 θ18577Ι83 ΥΤΈΙΟΝΟΜΙΚΗΣ.

16107!1999

nΑΡΑβ. Ν.1337/83

22106!1 999

ΠΑΡΑ8.Α1Βι8577ί83 ΊΓΕΙΟΝΟΜiΚΗΣ

09/07/1 999

ΔΙΑΤΑΞΗΣ

ΔΙΑΤΑ:ΞΗΙ

Π,t.ΡΑΒ Ν 1331!83

1 !>0711999

nAPAB. N.26961W

29104/1999

- - - ----

1 ΓΙΑΡΑΒ. Ν21 Ί
--------291Ό411999

Δικαιο αύvη: τά έμπόδια ατήv άποvομή της

Σ<λίδα: 3 από 4

ΕΙΣΑΠΈΛΙΑ ΠΛΗΜιΚΩΝ ΑθΗΝΩΝ

12 a ot100

ΕΚΘΕΜΑ ΔΙΚΑΣΙΜΟΥ

51/ �

, 51

ωι:ΙΙΟ

i

\ ΔΡΑΚCιf'Ίl

υ,κ, ί, ΑΘ.ΑΝΑnι\ rou f:ΥλΙrεΛΟ!

: ΚΑΧΡ1Μ

i

IJJKOAAO! τοο ΣΠΥΡU\ΩΝ

!

1

1 ΤΡΑΜΓW.

F°ΥΑ!ΤΕΛΟΣ rou ΔHMtiTPtC>1

l<ΟΛΟΚΟ,

�

ΒΛλλΟΑΙΟΝVΣ .

1

··.;,i[-=�--��

Σ n>ΗΓΟΡ!ΟΣ ΤΟΟ ΒΜΣIΟΣ

!!ι!

5�

.·

ΣΤΥΙ\ΙΑΝΟΣ rw ΙΩΑΝΝΗΣ

1 tnM

1

Αιθοιισα

•

Α' ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ

-

Κτtριο

ΗΜΕΡΑ: 11c:φασu.uή

24.10.2\J03

rΆίλ11ί un__:;�� .�Ρ!..-"'�

ΩΡ ' Α:J sQ

83

='-·�

ΠΑΡΑΒ

Ν.2$9';.!?9

19'0711999

ΠΑΡΑS.

Ν. i 903'90

15.10/199'1

ΚΛΟ!ΊΗ ΕΥΤΕΑΟΥΣ ΑΞΙΛΣ

Ιοιοι\11999

εΞΥ6ΡΙ!Ή (Ν' 3δ 1 nAP 1 f1j()

12/111199'3

Α!1ε!ΛΗ iAP 333 Πt<ί

1 ΑΓV\Η ΣΩΜΑΤΙΚΗ B1W!H (ΑΡ.:306 1 ΠΑΡ.1Α nκ1 ΠΟΙ\Υ ΕΜΦΙ'Α

ΣiΑΥΡΟΣ "ι"οιu IQANNHΣ. ,<,

·�

VfiE:fAIPEΣH (ΑΡ 375 ΠC::}

λΡ\Σ,ΤειΑΗt 10U λΓ�Σ.

1

Ι ΚλΤΙ. . ΜΚΙΒιΑΔΗΣ rotJ jQANNHl

rw>.-e " 2Ό94<92

12:11;1993 16/0011995

2510\11999 03i04i1999

Σ.αιΜ11ΚΗ Sι\ΑβΗ. λf1Ο Νλ.ΕΛΕΙΑ ιΑΡ.314 ΠΚ!ΕΝΤΕΜΙ εΜ.ΦΙ'Α nAPAB Ν.2596'99

i ΕΞγSΡ,!.Η iAf" 361 nAP.1 nι<ι \ 81\ΑΣΦΗW.

Q3,Ό711999 OJ.'07, 1 900

Ο3ΙΟ1ί 1 9$9

()3,1)711999

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΜΒΗ ΑΙΊΟ ΜΕΛΕΙΑ (ΑΡ 31Α ilf<ιΕΝΤΕΛΩ! ΕΜΦΡΑ Γ\ΑΡΑΒ. Ν 26$6 9'.'

5α

!

i βΑL. ll' STEFAN ινν ΡΑΝΤΈU

� Λ\ΑΤΊ

j

ΖΗΚ

:.

ΔΚ>ΝΥtκ:>Σ. rw ΚΥ?tΑ.ΚΟΙ

ΑΘΑΝΑΙ.IΟΙ f'QCJ Χ.ΡΗΣΤΟΙ

;

ΔΗΜΗΤ?ι

ΣΙΓΑ

ιοιι

ΑΠΛΗ ΙΩΜΑΤ1ΚΗ βλλΒΗ {λΡ.308 ΠΑΡ.i.Α ΠΚ)ΓΚ)ΛΥ Ε.ΛΑΦΡΑ ΚΑΤΑ tYNAYTOYi'ΓIA

ΙΩΑΝΝΗ!.

ΕΞΎΒΙ'\1Η (ΑΡ.3δ1 nλΡ.1 111() ΚΑΤ ΕΞΑΚ. ΑΠΕΙΛΗ (ΑΡ.333 11Κ) Κ.Ατε:=ΑΚJ

rΕΡλΣΙΜΟΣ rou ΓΕΩΡΠΟΣ

ΕΝΤΕΙ\ΩΣ εΜΦΡΑ ΣΩΜΑΤ1Ι<Η θλλβΗ Ε:ΞΎΒΡ1ΣΗ ιΑΡ .361 ΠΑΡ.1 ΠΚ)

.

Nl!'iΛH ΙΑΡ.333 ΓΙΚ)

ΟΙ'ΦΝ'ι

' �Τλ

1

1δf00.'199'9'

ΕΥΑΠΈΛΟΣ ΤΟΙΙ lJMOl

J"W.VTHΣ.

ΚΑΤΣΟ'

ΚΝ'ΛΧ 6

31103/1999

ΕΥΙΤΑΘΚ)! TOV ΔJC:}ΝΥΟΟΣ

ΚΙΤΣλ

1

Σ.QW.ΤΙΚΗ 6ΛΑΒΗ f\l10 �ΙΑ ιΑΡ.3,. ΠΙ<) ΑtΊΟ vrιοχι>εο ΕΝΤΕΛΩΣ Et«.AΦFA f1Ν-'ΑΒΑΙΕ1Σ Κ.0.Κ ιΝ Ζ696199}

i ΓΕΩΡΠ. B/V4j.,

.•

ΜΙΧΑΗΙ\ ΙW ΝΙΚΟΙΙΑΟΣ

•

ΧΡΗΙΤΟΣ ""' ι<ι»Ι'ΝΟΣ

ΣΩΜΑηΚΗ βλλΒΗ ΑΓΙΟΑΜΙΞΙ\ΕΙΑ (ΑΡ.314 nι<ι ΕΝΤΕΝΙΣ CΝ>ΡΡλ ΠΑΡΑΒ Ν.26'9δ"99

ΓΕΩΡΓΙΑ τοο ιω..ΝΟΣ

ΣΩΜΑΤ1ΚΗ Ι!ΑΑβΗ /\Ι1Ο �ΙΑ

22ιΌ7ί1999 22!0711999 2210711999

ιΑΡ.31 4 ΓIΚ) ΕΝΙΈΛJ1Σ ΕΜΦΡΑ

: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1ou ΜΙΝΔΡΟΙ Ι\ΟΥΚΙΑ τοο ΓΕΩΙ'ΓΙΟΣ

22ί07f1999

Γ\ΑΡΑΒ f>J>Θf'OY 232 Α Π.Κ ΚΑΤ

1..!'ΞΝ'

________

161Όβ11999

·-- ·--·---·--- ---

84


Σ<λiδα: 4 από 4

ΕΙΣΑΠΕΛΙΑ ΠΛΗΜΙΚΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Α' ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ

ΕΚΘΕΜΑ ΔJΚΑΣΙΜΟΥ:

��Γ

24.10.2003

ΧΡΗΣ · f ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΧJ ΔHMtfTp;o!.

j

Ί(

1 ΓΑΝΙ. ί ΔΟΥΡ.

71 Ί:

- Κήριο

Παρασ�ιυή

� �_:_ ·1.1 · "

6!

1

ΗΜΕΡΑ

1 ΓΕΛΑΔ· __l_

: ΑΝΑΡΕλΣ 1W ΚΩΝΙΝΟΙ .:. ΜΥΛΟΣ. "" ΒλΙ.JΛftΟΣ. 100 K!W'Nl':JI

1 ΕΝΤΈΛ.Ω!. ΕΜΦΡΛ ΣQΜΑΤ1ΚΗ ΕΙλλΒΗ ι E:YBPt!H iAP 361 ΠΑΡ.1 ΠΚ)

! 1

Al1liWi (ΑΡ.333 ΓΙΙQ

!

111\Ρ.'5 . Ν 2696-99

! ΦΘΟΡΑ ΕΥΤΕΛΟΥΣ. �ΙΑΣ.

1&\'..6 1 998 151001999 14'06'1999 09ι09/1999 2$ΙΟ2/1999

9. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΉ

Νά άποφεύyης vά κάvης άδικίαv. Κλεόβουλος: «άδικίαv φεύyειv» [Διογ. Λαέρτιος: «Βίοι φιλοσόφων» Α, 6, 92]

Ή νεοελληνικη νομοθεσία άποβαίνει είς βάρος της δικαιο σύνης. Δεν άναφέρομαι στην ούσία της νομοθεσίας, πού είναι άνάλογος του πολιτιστικοίJ έπιπέδου τών βουλευτών, άλλα στας πολλaς μειονεξίας της, έκτος του περιεχομένου της. Κατ' άρχην έχομεν πολυνομίαν. Ποίος θα ξεκαθαρίση, πό τε και πώς αύτο το χάος είναι aγνωστον. Δια το παραμικρον έκδίδονται νόμοι, πού οχι σπανίως ρυθμίζουν θέματα, πού ηδη έχουν ρυθμίσει aλλοι νόμοι. Παρα την χρησιμοποίησιν ήλε κτρονικών ύπολογιστών ή πολυνομία έκδηλοίJται στην έφαρ μογην τών νόμων, αί άντιφάσεις τών όποίων πίπτουν στούς ώμους τών δικαστηρίων, τα όποία κάθε τόσον νομολογοίJν, μέ χρι σημείου πού έν τf] πράξει ή νομολογία δεν διευκρινίζει την νομοθεσίαν, άλλα την συμπληρώνει, ώς μη έδει. Άκόμη θα συμπληρώσω με την άπαράδεκτον συνήθειαν τών σοφών νομοθετών να ψηφίζουν νόμους με πληθος έξαιρέ σεων, πού προστίθενται στην τελευταίαν στιγμήν, άπο τούς ψη φοθηροίJντας 'Εθνοπατέρας. Ύποτίθεται δτι μελετούν τα νομοσχέδια. Τίποτε. Ύποτίθε ται δτι έπιτροπαι νομοπαρασκευαστικαι κ.τ.λ. Τίποτε. Οί ύπουργοί, δηλαδη το κόμμα, διαμορφώνουν τούς νόμους, δπως τούς άρέσει, οπως τούς συμφέρει και κατόπιν ψηφίζονται ύπο της βουλης, δηλαδη ύπο του πλειοψηφοίJντος κόμματος κι' έρχεται ή δικαιοσύνη να τους έφαρμόση.

86


Κατa την έφαρμογην ανακύπτουν προβλήματα, διότι ύπάρ χουν νόμοι συντεταγμένοι, απο νομικώς και γραμματικώς αμορφώτους, που δf.ν μπορείς νa καταλάβης τί όρίζουν. Ή καθιέρωσις του γλωσσικου ίδιώματος τής δημοτικής είσήγαγε την ασάφειαν στην διατύπωσιν τών έννοιών. Στον Θουκυδίδην πάντως διαοάζομεν, δτι μία πόλις ή όποία tχει χει ροτέρους νόμους, αλλa σταθερους είναι ανωτέρα μιάς aλλης πόλεως, που εχει καλλιτέρους νόμους αλλa μη έφαρμοζομένους: «χείροσι νόμοις άκι νήτοις χρώμενη πόλις κρείσσων έστί ν fι καλώς iχουσιν άκ ύρους» ( « 1στορίαν» Γ,37). Το χάος όλοκλη

ροιJται καl με τaς τροποποιήσεις νόμων είς aσχετα νομοσχέ δια, που είσάγονται προς ψήφισιν π.χ. είς νόμον διa την πολε οδομίαν θεσπίζουν τροποποίησιν διατάξεων νόμου περl άλιεί ας κ.τ.λ. Πολυνομία, συνεχείς άλλαγαί, έξαιρέσεις και τροποποιήσεις νομικών διατάξεων ταλαιπωρουν δικαστάς, δικηγόρους και αποοαίνουν είς βάρος τής δικαιοσύνης. την πολυνομίαν είχε καταγγείλει ό Έλ. Βενιζέλος, είς όμι λίαν του στην Γερουσίαν κατa την συνεδρίασιν τής 1 2ης Φε βρουαρίου 1 9 30 είπών: «... Ή σημερινή κοινωνία πάσχει άπό πολυνομίαν. Μίαν φοράν καί i!ναν καιρόν οί Ρωμαίοι iκαμαν τήν Δωδεκάδελτον, δηλαδή 12 πίνα κ ας, οί όποίοι πε ριείχαν δλην τήν νομοθεσίαν. Έοάσταξεν αύτή άρκε τούς αίώνας καί ήτα φυσικόν δτι i!νας τέτοιος νόμος έμπfικεν είς τήν συνείδησιν τοfι κόσμου, καί τόν έσέ Οετο. Ήμείς κάμνομεν νόμους καί τούς μεταοάλλομεν κάθε πέντε λεπτά».

(!.Στεφάνου: «'Ελευθερίου Βενιζέλου πολιτικαl ύποθήκαι» Άθ. 1 965, σελ. 2 1 3).


87

Χάριν τής ίστορικής άκριοείας σημειώνω, δτι την Δωδεzά δελτον την έκανε ό 'Εφέσιος 'Ερμόδωρος. Ή νομοθεσία έκτος τούτων ζημιώνει την κοινωνικην δικαι οσύνην, διότι συνήθως ρυθμίζει τομείς τής ζωής, μετa τα γε γονότα κι' όχι πρίν άπο αύτά. Οί νομοθέται μας ολέπουν τα κοινωνικa περιστατικa μέ άδιαφορίαν. 'Όταν ένταθούν και έξε γερθη το δημόσιον αί:σθημα, τότε ή οουλευτοκρατία άποφασί ζει να ρυθμίση κατασταλτικώς πλέον μίαν κατάστασιν και έντος κενής οουλής ψηφίζονται πρόχειροι νόμοι, που θa άλλα γούν η θa προστεθούν τροποποιήσεις των είς άλλους νόμους. Ή νεοελληνικη νομοθεσία είναι άδόκιμος, άπρόολεπτος καl προχωρεί συμπληρωματικώς. 'Έτσι δυσχεραίνεται το έργον τής δικαιοσύνης, άλλa ποίος νοιάζεται; Ή καθυστέρησις στην νο μοθεσία είναι χρόνιον πρόολημα. Το 1 8 36 έξεδόθη Βασιλικον Διάταγμα ύπο τού 'Όθωνος, διa την έκπόνησιν 'Αστικού Κώ δικας, τον όποίον έκανε ό Μεταξάς μετa έκατον έτη το 1 9 36. Αί νεώτεραι κυοερνήσεις άφήρεσαν τον λόγον τού 1. Μεταξά άπο τον Κώδικα, πραγματικώς δια να μη φαίνεται ή άλήθεια και φαινομενικώς διότι ό Μεταξάς fiτo δικτάτωρ. Ή νεοελληνικη νομοθεσία άντιμετωπίζει τας άδυναμίας της προσφεύγουσα στην άντιγραφην νόμων ξένων κρατών, μέ την άναίσχυντον δικαιολογίαν, δτι στην Εύρώπην γίνεται έτσι η άλλοιώς. Το εύμετάολητον τής νομοθεσίας ύποχρεώνει τους δικαστας να τελούν έν έγρηγόρσει, διότι δέν γνωρίζουν &.ν ό νόμος που έφαρμόζουν ίσχύη, πράγμα που πρέπει να έπιοεοαιώνουν κά θε τόσο και αύτο άποτελεί, έπί πλέον φόρτον έργασίας. Ή σταθερότης τών νόμων στα λογικα πλαίσια, που συμ οάλλει στην άπονομην τής δικαιοσύνης σήμερον δέν ύπάρχει. ουτε προολέπεται διόρθωσις αύτού τού κακού. 'Αντιθέτως στην Άρχαίαν Έλλάδα οί προτείνοντες νόμους που δέν θa έψηφίζοντο η θά άπέοαιναν έπιολαοείς

88


έτιμωρουντο με την ποινi]ν του θανάτου. Δι' αύτο ό είσηγητi]ς του νόμου f.φερε στον λαιμόν του τi]ν θηλειaν δταν έπρότεινε νέον νόμον η άλλαγi]ν ύπάρχοντος. Τώρα έπικρατεί άνευθυνό της, που καθιερώθη συνταγματικώς ( &ρθ. 6 1 ). Ή άσάφεια των νόμων όδηγεί μοιραίως είς συγκροουμένας έρμηνείας, &ρα και είς άποφάσεις π.χ. στa «Νέα» (27-9-2003) σχετικώς με το νομοσχέδιον περι δασών διαοάζομεν: «Ανοικ τό σε πολλαπλές ερμ ηνείες -και συνακό λουθα σε αντικρουόμενες δικαστικές αποφάσεις- θε ωρούν ανώτατοι δικαστές τον νέο ορι σμό γι α τα δά ση και τι ς δασικές ε κ τάσεις που θα περιλαμοάνεται στο νομοσχέδιο του υπουργείου Γεωργίας, ο οποίος ό μως, όπως επι σημαίνουν, εκ πρώτης όψεως δεν φαί νεται να παραοιάζει το Σύνταγμα>»>.

'Όταν λοιπον άνώτατοι δικασται άδυνατουν νa δώσουν έ νιαία έρμηνεία είς νόμους άντιλαμοάνεσθε τί συμβαίνει παρα κάτω.

10. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΡΡΟΗ

Όμιλοϋν περl άνεξαρτησίας τής δικαιοσύνης, σε6ασμοϋ αύτής κ.τ.λ. Μάλιστα θα τό έδεχόμην, έαν ή πολιτικη έξουσία, δηλαδη τό πλειοψηφοϋν κόμμα, δεν έπενέ6αινε κυριαρχικfuς στας άνωτάτας δικαστικας 6αθμίδας. πως είναι άνεξάρτητος ή δικαιοσύνη, δταν τον Είσαγγελέα καl τον Πρόεδρον τοϋ 'Α ρείου Πάγου έπιλέγει ή κυ6έρνησις; που έπιλέγει έπίσης την ήγεσίαν των &.λλων άνωτάτων δικαστηρίων, παρα6ιάζουσα την έπετερίδα κ.τ.λ. 'λλλα ή έπιλογη των ήγεσιων είναι τό όλιγώτερον κακόν. Τό χειρότερον που γίνεται είναι, δτι δικασταl καθ' δλα άνάξι οι, δια να έπιπλεύσουν προσφεύγουν είς κομματικας ύποστη ρίξεις. τα παραδείγματα είναι πολλα καl τό χείριστον δλων, που συμ6αίνει είναι να λαμ6άνωνται άποφάσεις με πολιτικα κριτήρια. Θα ήδυνάμην να σάς άναφέρω πολλα παραδείγματα καl προσωπικα που άποδεικνύουν, δτι ή δικαιοσύνη κάποτε προχωρεί ώς πολιτικός άντίπαλος η φίλος άναλόγως, προς την περίπτωσιν. Άντl να κατατριοω με περιπτωσιολογίαν θα άναφερθω στην συνολικην στάσιν τής δικαιοσύνης, έναντι τής 2 1 ης 'Α πριλίου. Ή 'Ολομέλεια τοϋ 'Αρείου Πάγου καl ή 'Ολομέλεια τοϋ Συμ6ουλίου τής 'Επικρατείας έκριναν, δτι τό Στρατιωτικόν Κα θεστώς ήτο νόμιμον! (π.χ. άριθμ. άποφάσεων 2468/ 1 968 καl 503/ 1 969 Όλομ. Σ.τ.Ε. 7 5 3 καl 754/ 1 97 3 Όλομ. τοϋ Α.Π.). Τώρα άφοϋ αύτοανετράπη ή 2 1 η 'Απριλίου λέγουν τα άντίθε τα. Είναι δικαιοσύνη αύτή;; Φυσικα δεν παραθέτω την άπό φασιν ένός όποιοδήποτε δικαστηρίου, άλλα των 'Ολομελειών

90


τού 'Αρείου Πάγου και τού Συμοουλίου της 'Επικρατείας, που παραπάνω δέν γίνεται. Τώρα αί Όλομέλειαι άντιφάσκουν. Άλλα κα'ι γενικώς δλα τα δικαστήρια έφήρμοζαν τους νόμους της 2 1 ης 'Απριλίου, δίχως κάποιο άπο αύτα να άρνηθη έφαρ μογην χουντικού νόμου και να καταγγείλη το καθεστώς ώς πα ράνομον. Τώρα ή 2 1η 'Απριλίου είναι κακούργημα! δια τα ϊδια τα δικαστήρια, που την έθεώρουν νόμιμον. Έπαναλαμοάνω δτι είναι άπαράδεκτον, που ή δικαιοσύνη άπεδέχθη την έπέμοασι της Όουλης στην άρμοδιότητά της. Δη λαδη ή νομιμότης κρίνεται μόνον άπο τα δικαστήρια. Συνεπώς κακώς ή Όουλη άπεφάνθη μέ ψήφισμα, δια το &.ν ή 2 1η 'Απρι λίου ύπηρξε νόμιμον καθεστώς η οχι, διότι συν τοίς aλλοις πα ρεοίασε την άρχην της διακρίσεως τών λειτουργιών, που κα θιερώνει το Σύνταγμα και νομικα θέσφατα, άπο την έποχην τού 'Αριστοτέλους ( «Πολιτικα» Δ, 1 3) ό όποίος πρώτος παρε τήρησε δτι: «'Έτσι δέ τρία μόρια των πολιτειών πασών» και άνέφερε τό, «οουλευόμενον» (νομοθετικη λειτουργία) το «περι άρχας» (έκτελεστικη λειτουργία καl το «δικάζον» (δικαστικη λειτουργία). Ό «έθνικος δικαστης» 1. Ντεγιάννης ό όποίος έδίκασε καl κατεδίκασε εLς θάνατον καl Lσόοια τους πρωταιτίους της 2 1 ης 'Απριλίου άνεκάλυψε μετα την πτwσιν της Χούντας, δτι οί πρωταίτιοι διέπραξαν το κακούργημα της προδοσίας(!!). Κατα την διάρκειαν της 2 1 ης 'Απριλίου πως άντέδρασε; και οί aλλοι δικασταl τl έκαναν; Τίποτε. Έφήρμοζαν τους νόμους των «Κα κούργων» δπως δλα τα δικαστήρια της 'Ελλάδος. 'Έχομεν την άξίωσιν ή δικαιοσύνη της Πατρίδος μας να μη πηγαίνη μέ τον έπικρατοίJντα, άλλα μέ το δίκαιον. Συνεπώς το δέον είναι να μη έπεμοαίνουν οί πολιτικοl στην δικαιοσύνην, οί'Jτε οί δικασταl να ζητοϋν την ύποστήριξιν των κομμάτων. Ή πραγματικη άνεξαρτησία της δικαιοσύνης άποτελεί έγγύησιν, δια την ϋπαρξίν της. 'Ενθυμούμαι τον Πρόεδρον Γαλλικού δι-

Δικαιοσύνη: τa έμπόδια στήv άποvομή της

91

καστηρίου, απο το όποιον το μεταπολιτευτικον κράτος έζ1Ίτει την έκδοσιν του Ύπουργου Δημοσίας Τάξεως έπι Στρατιωτι κου Καθεστώτος Π. Τοτόμην, πού είπε στον 'Έλληνα πρεσοευ τή: «Εη France la Justice η' est pas politique ... » δηλ. στην Γαλ λίαν ή δικαιοσύνη δεν είναι πολιτική! Φαίνεται ανέκαθεν ή πολιτικη επηρέαζε την δικαιοσύνην, διότι απο του 1 906 ό Περικλ ης Γιαννόπουλος κατήγγειλε («Νέον Πνευμα» είς «'Άπαντα» έκδ. «Νέα Θέσις» Άθ. 1 96 3, σελ. 1 1 7): «... καi δι κ αιοσύνη Ά. ν ύ π α ρ κ τ ο ς, είς τήν όποίαν ούδεiς δύναται νά προσέλθη χωρίς λόχον Βου λευτών. Δικαιοσύνη τσακιζομένη νά παρέξη πάσαν οοήθειαν προς παρανομίαν δταν τής το ζητούν οί Βουλευταί της, άρνουμένη πάσαν σvνδρομήν προς κά θε καταπατούμενον άναιδέστατα δίκαιον όλοφάνερον, δταν ό πολίτης παρουσιάζεται μόνος του».

Σήμερον επικρατεί ή τάσις του έλέγχου τής δικαιοσύνης ύπο της δημοκρατίας. Καθηγηται πανεπιστημίου αναφέρονται στα συγγράμματά των στην «δημοκρατικη νομιμοποίηση» της δικαστικής Ε:ξουσίας (όρθον λειτουργίας) π.χ. κ. Μαυριάς: «Συ νταγματικο Δίκαιο» (Ε:κδ. «Σάκκουλα» Άθ. 2002, σελ. 707). 'Ακούγονται μάλιστα απόψεις «περί λαϊκής ετυμηγορίας για το έργο» των δικαστών και περl «τής έπιδοκιμασίας η άποδο κιμασίας τών πράξεών τους aπο τή λαϊκ ή πλειοψηφία» ( ένθ. ανωτ.). Αυτα οεοαίως είναι απαράδεκτα δια πολλούς λόγους και ίδίως διότι: α) ή απονομη της δικαιοσύνης είναι πράξις ποιο τική, πού δεν αξιολογείται, με ποσοτικόν κριτήριον. Άπο που και &ς που η κατα ποίαν έννοιαν λογικής οί περισσότεροι έχουν δίκαιον, μόνον επειδη είναι περισσότεροι. Δεν αποκλείεται οί περισσότεροι νa έχουν δίκαιον και οί

92


όλιγώτεροι aδικον, όχι δμως άπλως καl μόνον έπειδη είναι πε ρισσότεροι. Ή άρχη της πλειοψηφίας έμπεριέχει τόν παραλο γισμόν ότι οί πέντε έχουν δίκαιον καl οί τρείς aδικον, διότι οί πέντε είναι περισσότεροι. Δηλαδη κρίνουν ποσοτικως, μίαν ποι οτικην πράξιν, ο) Με την είσαγωγην τού δρου «δημοκρατικη νομιμοποίηση» πολιτικοποιείται ή δικαιοσύνη καl χάνει την άνεξαρτησία της. Οί δικασταi νομιμοποιούνται μόνον aν τηρούν τσuς νόμους έτσι ώστε να άποτελούν «τό στόμα που προφέρει τους λόγους τού νόμου» δπως είπεν ό Μοντεσκιε στό «Περl τού πνεύματος των νόμων» έργον του ( «De 1 ' esprit des lois» ΧΙ, 6). Τα πολι τικά, πολιτεύματα κ.τ.λ. στην aκρη. Ό δικαστης έχει καθήκον νa έπιδιώκη την ύλοποίησιν των νόμων καl δι' αύτων την άπο νομην της δικαιοσύνης, ή όποία παραμένει αίωνίως, ένω τα πο λιτεύματα έρχονται καl παρέρχονται. Ό δικαστης είναι ύπε ράνω όλων δικαιοκρίτης καl ούδΕν ετερον. Πάντως πρέπει να παρατηρήσωμεν, δτι ό καθηγητης κ. Μαυριάς έχει την έντιμότητα να είναι άντικειμενικός, διότι πα ραθέτει τaς άντιθέτους άπόψεις π.χ. «Σύμφωνα προς ορισμένη αντίληψη της θεωρίας, το μοναδικό, κατά το δίκαιο, αποδεκτό θεμέλιο έννο μης τάξης ερείδεται στον σεοασμό της δημοκρατικ ής αρχής. Ά ποψη η οποία οάλλεται από τους οπαδούς του θετικ ού δικαίου ως ρομαντική και, οπωσδήποτε, ως μη αποδίδουσα την πραγματικότητα, γιατί αρνεί ται τη δικαιϊκή ισχύ σε όλες τις έννομες τάξεις που προϋπήρξαν αλλά κ αι στις υπάρχουσες, αν δεν δια πνέονται, ως πολιτειακά μορφώματα, από τη δημο κρατική αρχή».

11. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΝ - ΧΩΡΟΙ - ΩΡΑΡΙΟΝ

Γενικώς τό προσωπικόν, που ύπηρετεϊ: στα δικαστήρια συμ οάλλει άπο της πλευράς του στήν έμπέδωσιν του αίσθήματος, δτι έπικρατεϊ: το δίκαιον. Το προσωπικον δtν έπαρκεί. Χρειά ζεται γενναία αίJξησίς του εστω δια μετατάξεων άπό τους κα θεύδοντας δημοσίους ύπαλλήλους και άπο τους ύποαπασχο λουμένους στα ΝΠΔΔ. Είναι άμεσος άνάγκη να ύπεραυξηθουν αί γραμματεϊ:ς και αί δακτυλογράφοι, είς ύπεραρκετον άριθ μόν. Το πρόολημα Θα λυθη δταν μίαν δακτυλογράφος fi μία γραμματεύς πηγαίνει στήν έργασίαν της και δεν εχει κάτι να κάνη. Τουτο είναι δεκτόν, διότι δεν ολάπτει τήν δικαιοσύνην. 'Απεναντίας δταν μία δακτυλογράφος η μία γραμματευς πη γαίνει στήν έργασίαν της, τήν όποίαν λόγψ φόρτου δεν μπορεϊ: να τελειώση, τότε δημιουργεϊ:ται πρόολημα. Τουτο δεν είναι δε κτόν, διότι ολάπτει τήν δικαιοσύνην. Δυστυχώς συμοαίνει τό δεύτερον που προκαλεϊ: καθυστερήσεις έπl καθυστερήσεων και αί φιλότιμοι ύπάλληλοι ταλαιπωρουνται καl άπό πάνω δέχο νται παράπονα, διαμαρτυρίας, παρακλήσεις τών ένδιαφερομέ νων. Τό σύστημα καταγραφής τών πρακτικών τών δικών είναι τό πλέον σύγχρονον του περασμένου αίώνος. Ό κόπος καl ή εντασις του δικαστου η της γραμματέως της εδρας, που παρα κολουθεϊ: άδιακόπως τα λεγόμενα είναι καταπληκτικός. Στό τέ λος ή φυσική ύπερκόπωσις όδηγεϊ: στi]ν έπιλεκτικήν καταγρα φήν, δηλαδή στήν άλλοίωσιν της δικαστικής πραγματικότητος. Ήμιπαρανόμως στα Άσφαλιστικα Μέτρα, δεν ερχεται γραμ ματεύς. 'Αληθώς είναι άπαράδεκτον, ώς έκτος του εργου του ό

94


δικαστης να κρατη σημειώσεις. Αύτη είναι έργασία γραμματέ ως. Προσέτι άπαιτείται προσωπικον στην διάθεσιν των δικα στων, δια χίλια δύο πράγματα, άπο την εϋρεσιν νομολογιων, νόμων κ.τ.λ. μέχρι την διεκπεραίωσιν έργασιων. Ό δικαστης δια να είναι πραγματικος δικαστης πρέπει να δικάζη μόνον και είς δλα τα aλλα να οοηθήται. Δίδει κατευθύνσεις και το άρμόδιον προσωπικον έκτελεί, δπως γίνεται στο έξωτερικόν, που τόσον το μιμούμεθα, δπου μaς συμφέρει. Με aλλα λόγια έπιοάλλεται ή οργάνωσις τού δικαστικού προσωπικού οάσει οργανογράμματος, δπου δεν θα ύπάρχουν κεναί θέσεις, άλλα ύπερπληρωμέναι, οχι χάριν θεσιθηρίας, άλλα χάριν της δικαιοσύνης, που θα άποκτa ποιότητα, δταν ο δικα στης διευκολύνεται στο λειτούργημά του. Οί κ.κ. Άρεοπαγίται και οί κ.κ. Σύμοουλοι της 'Επικρατεί ας ύποοάλλουν τα ζωτικα αίτ11ματά των στον τυχόντα πολιτι κάντη, που ώρίσθη ύπουργος δικαιοσύνης. Αύτος ύπόσχεται να τα έξετάση, άναγνωρίζει την ύψηλην άποστολην της δικαιοσύ νης, άνακοινώνει την θέλησιν τής κυοερνήσεως προς άναοάθ μισιν της δικαστικής λειτουργίας, φωτογραφίζονται κι' εκτοτε ούδόλως άλληλοενοχλούνται. Έαν δμως τα αίτήματα συνωδεύοντο με τας παραιτήσεις δλων, τότε κάτι θα έπετυγχάνετο. Άλλα τέτοιο θάρρος λείπει. Το προσωπικον (γραμματείς, λογιστήρια, κλητήρες, δα κτυλογράφοι, δικαστικη άστυνομία, γενικων καθηκόντων κ.τ.λ.) οί χωροι (γραφεία, άρχεία, αϊθουσαι άναψυχης, χωροι ύγιεινης, χωροι έργασίας κ.τ.λ.) και το ώράριον (καθημερινως τρία έξά ωρα) οοηθούν άποτελεσματικως την δικαστικην λειτουργίαν. 'Όσον άφορά στους χώρους των δικαστηρίων τελευταίως μάς πληροφορούν («'Ελευθεροτυπία» 4-9-2003) μόνον δια τας 'Αθήνας, δτι:


95

« Τελειώvουv τα οάσανα υπαλλήλων, δικαστών και πολιτών στην... «Οδύσσεια» του γυάλινου κτιρίου της Ομόνοιας, που στεγάζει τα τελευταία 1 7 χρόνια, κά τω από αντίξοες συνθήκες, το ειρηνοδικείο της Αθή νας, το Πταισματοδικείο και το δικαστήριο Ανηλίκων. Αυτό τουλάχιστον υπόσχεται ο υπουργός δικαιοσύνης Φιλ. Πετσάλ νικος, ο οποίος ανακοίνωσε επίσημα ότι τα δικαστήρια που στεγάζονται στο Σαρόγλειο Μέ γαρο μετακομίζουν στα τέλη του 2004 στο νέο σύγ χρονο δικαστικό κ τίριο που θα ανεγερθεί πίσω από το Εφετείο της Αθήνας, πάνω από το χώρο όπου έχει ή δη κατασκευαστεί υπόγειο γκαράζ».

'Όπως ολέπετε έπι 1 7 χρόνια ύπο άντιξόους συνθήκας είς τρία δικαστήρια έοασανίζοντο οί δικασταί, οί ύπάλληλοι και οί πολίται (προσθέτω κι' οί δικηγόροι) και φυσικά ή δικαιοσύνη, διότι δεν ύπηρχαν τά κατάλληλα κηΊρια. Τώρα ύπόσχονται, δτι θά τά οίκοδομήσουν. Και διατι 6χι έξ άρχης; Διότι το κράτος δεν ένδιαφέρεται, διά τήν άπονομήν της δικαιοσύνης, μολονό τι αύτή τού προσφέρει τρισεκατομμύρια. 'Απόδειξις της κρα τικης άδιαφορίας είναι ή άκόλουθος σύγκρισις τών δικαστη ρίων με τάς κτηριακάς έγκαταστάσεις aλλων όργανισμών. Δη λαδή ίδρύει το κράτος τήν Δημοσίαν 'Επιχείρησιν Πετρελαίου (δίχως νά άντληται πετρέλαιον) κι' άμέσως της προσφέρει με γαλοπρεπες κτίριον, διά τά γραφεία της. Ή χρεωκοπημένη κι' έπιδοτουμένη άπο το κράτος και τους φορολογουμένους μέσφ της ΔΕΗ κρατική τηλεόρασις διαθέτει ύπερπολυτελείς έγκα ταστάσεις. Το έπίσης χρεωκοπημένον ΙΚΑ η ό ΟΣΕ έγκατε στάθησαν είς θαυμάσια κτίρια, δπως ό 'Οργανισμός 'Εξυγιάν σεως 'Επιχειρήσεως (έχρεωκόπησε και το κράτος, δηλ. ό φο ρολογούμενος κυρίαρχος Λαος έπλήρωσε τά διασπαθισθέντα τρίς). Ό τρισεκατομμυριοοόρος όργανισμος «Άθήνα 2004» διά

96

Κώσ τας Πλεύρης

την 'Ολυμπιάδα άμέσως έστεγάσθη είς φανταστικον κτίριον, ένω ό "Αρειος Πάγος έπl έτη έφιλοξενείτο στην οίκίαν τού Σλημαν, το 'Εφετείον 'Αθηνών στο ξενοδοχείον «Am bassadeur», το πρωτοδικείον στο έτοιμορρόπον κτίριον της όδού Σανταρόζα κ.τ.λ. Αύτη ή άπόλυτος προτεραιότης ύπερ των πάσης φύσεως όργανισμών, έναντι των κτηρίων της δικαιοσύνης άποδεικνύει την έκτίμησιν των πολιτικάντηδων προς τήν Θέμιδα. Άλλά εύρίσκουν καl τά πράττουν, καθόσον ούδεlς Πρόε δρος τού ΑΠ. η τού Σ.τ.Ε. έτόλμησε νά διαμαρτυρηθη και νά παραιτηθη, άφού έδιδε συνεντεύξεις κ.τ.λ. δπου θά κατήγγειλε το άπαράδεκτον της στεγάσεως της δικαιοσύνης. "Εφθασες πρόεδρος τού ΑΠ. έφθασες Πρόεδρος τού Σ.τ.Ε., δεν πηγαίνει παρά πάνω. Δείξατε λοιπον θάρρος. Τίποτε. 'Όλοι ήσύχως προς την συνταξιοδότησιν. Τά ϊδια καl αί Όλομέλειαι τού ΑΠ. και τού Σ.τ.Ε. στά θέ ματα συνθηκών άπονομης δικαιοσύνης έφρόντισαν νά μη στε νοχωρήσουν τους πολιτικάντηδες. Τι κρίμα. Είναι ντροπη δι' δλους, που ύπάρχουν δικαστήρια π.χ. Πα τρών, δπου στά άποχωρητήρια ούδεις άποτολμεί νά είσέλθη. 'Ακόμη και είς εύπρεπη δικαστικά κτήρια π.χ. Πειραιευς ό άγροίκος κυρίαρχος λαος καθιστά άηδη την έμφάνισιν των χώ ρων ύγιεινης. Έπι πλέον οί προσερχόμενοι στά δικαστήρια aξε στοι ύποοαθμισμένοι καπνισται ρυπαίνουν καl καταστρέφουν τά δάπεδα με τά άποτσίγαρά των, ένω κάτωθεν των πινακί δων' που άπογορεύουν το κάπνισμα άρειμανίως καπνίζουν οί 'Αστυνομικοί, που ύποτίθεται, δτι όδηγούν στό Αύτόφωρον τους παραοάτας. 'Ασφαλώς διά νά λυθη το κτηριακον των δικαστηρίων τά άνωτέρω χρειάζονται χρήματα. Νά διατεθούν πολλψ δε μάλλον, δταν τά δικαστήρια άποτελούν άνεξάντλητον πηγην έσόδων τού κράτους. δικαιοσύνη θέλετε η έξοικονόμησι χρη-


μάτων; κι' &ν θέλετε έξοικονόμηση χρημάτων νά την κάνετε όχι είς Όάρος τής δικαιοσύνης, άλλά περιορίζοντες τάς κλοπας τοt· δημοσίου χρήματος και τάς σπατάλας, που γίνονται στην χρα τικην τηλεόρασιν, ΙΚΑ, ΕΤΒΑ, ΟΛΥΜΠΙΑΚΉ, ΟΑΕ, ΟΑΣ ΟΣΕ, ΔΕΚΟ και πλήθος aλλων τρισεκατομμ υριοοόρων άρχικών. Ό πρώην Είσαγγελευς του 'Αρείου Πάγου κ. Π. Δημόπου λος έζήτησε («'Ελευθεροτυπία» 8 - 10-2000) «νά καταργηθεί το ώράριο τών δικαστηρίων που σήμερα λήγει στις 4 το άπόγευ μα. Θωρεί άναγκαίο οί πρωτοείσακτες ύποθέσεις νά συζη τουνται καl τις άπογευματινές ώρες». Φαίνεται ό κ. Δημόπουλος έκλαμοάνει την άπόδοσιν δικαι οσύνης ώς έργοστασιακην παραγωγην και ζητεί να αύξήση «τlς Όάρδιες». Έν άνάγκη τα δικαστήρια νά δικάζουν καl τάς νύ κτας (νυκτερινη Όάρδια). Στην πρότασι αύτη συνεφώνησε και ό πρώην Πρόεδρος τού 'Αρείου Πάγου κ. Στ. Ματθίας, ό όποίος συνεπλήρωσε: «νά τε θοiJv δρια στiς ύποθέσεις γιά τiς όποίες θά έπιτρέπεται ή aσκη ση έφέσεως, άλλά καi άvαιρέσεως ατόν Άρειο Πάγο». Καl αί

δύο αύταl άπόψεις δεικνύουν, δτι οί aνθρωποι αύτοι εύρίσκο νται έκτος πραγματικότητος. Άντι να έπιτύχουν μείωσιν των ώρών εργασίας τών δικαστών έζήτησαν ό είς να έργάζωνται αύτοι και το άπόγευμα! κι' ό aλλος διά να μειώση τον φόρτον στά έφετεϊα και στον Α.Π. άντί να ζήτηση αϋξησιν των δικα στών κ.τ.λ. έζήτησε μείωσιν των περιπτώσεων άσκήσεως έφέ σεως καί άναιρέσεως! 'Απορώ πώς έλέχθησαν τόσον aσχετοι άπόψεις.

12. ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Ή δικαιοσύνη τών αρχαίων Άθηνών ύπf]ρξε αποτυχημένη, διότι: α) οί δικασταl έδωροδοκούντο ο) οί δικασταl έπηρεάζο ντο απο την πολιτικην γ) οί δικασταl f�σαν ανεκπαίδευτοι στην aσκησιν του λειτουργήματός των, έπειδη έψηφίζοντο η έκλη ρώνοντο καl δ) δλοι οί 'Αθηναίοι έθεωρούντο aξιοι να είναι δι κασταl ( «πάντας 'Αθηναίους λαχείν ές τα δικαστήρια») πρaγμα πού λογικώς έξεταζόμενον είναι παράλογον. Στο θέμα της πολιτικής έπιρροf]ς, έπl της δικαιοσύνης στην αρχαιότητα f�σαν είλικρινείς, καθόσον ύπεράνω της δικαιοσύ νης δι' είδικου ψηφίσματος ή οουλη καl ό δήμος τών 'Αθηναί ων έτοποθέτησαν την δημοκρατίαν. Τώρα ύποτίθεται δτι ή πο λιτικη έξουσία δέν έλέγχει την δικαιοσύνην. Τότε εύθέως ή δη μοκρατία έτοποθετεϊ:το ύπεράνω της δικαιοσύνης καl χάριν της δημοκρατίας έπετρέπετο aνευ δίκης ό φόνος παντος αντιδη μοκράτου. Ό Λυκούργος ( «Κατα Λεωκράτους») διασώζει το φανατικόν ψήφισμα, πού είσηγήθη ό δημαγωγος Διόφαντος καl το όποϊ:ον &ριζε: « "Εδοξε τη Βουλή καi τ(jj δήμφ, Αίαντίς έπρυτά νευε, Κλεογένης έγραμμάτευε, Βοηθός έπεστάτει, τά δε Δημόφαντος σvνέγραψεν. "Αρχει χρόνος τούδε τοv ψηφίσματος ή Bovλ i] οί Πεντακόσιοι λαχόντες τ(jj κυάμφ, δτε Κλεογένης πρώτον έγραμμάτευεν έάν τις δημοκρατίαν κ αταλύη τi]ν Άθήνησιν, fι άρχi]ν τινά aρχη καταλελυμένης τfjς δημοκρατίας, πολέμιος εστω 'Α θηναίων καi νηποινί τεθνάτω, καi τά χρήματα

1 00


αύτού δημόσια lστω καί τής θεού τό έπιδέκατον* ό δέ άποκ τείνας τόν ταύτα ποιήσαντα καί ό συμοου λεύσας δαιος lστω καί εύαγής όμόσαι δ 'Αθηναίους aπαντας καθ ' ίερών τελείων κατά φυλάς καί κατά δή μους άποκτείνειν τόν ταύτα ποιήσαντα». ·

Δηλαδη: «Ή οουλη καl ό δήμος άπεφάσισαν, τότε πού ή Αίαντlς έπρυτάνευε, ό Κλεογένης ijτo γραμματεύς, ό Βοηθός έπιστάτης καl ό Δημόφαντος συνέταξε προς ψήφισιν τα έξης. Χρονικη έναρξις αύτου του ψηφίσματος είναι ή ήμέρα της δια κληρώσεως με κυάμους της βουλής τών πεντακοσίων, δπου πρώτος γραμματεύς ijτo ό Κλεογένης. Έαν κάποιος καταλύση την άθηναϊκην δημοκρατίαν η καταλάοη κάποιο άξίωμα ένώ έχει καταλυθf] ή δημοκρατία να θεωρf]ται έχθρός τών 'Αθη ναίων καl να θανατώνεται άνευ δίκης. Ή περιουσία του να δη μεύεται καl τό δέκατον αύτf]ς να προσφέρεται στην Θεά. Ό φονεύσας αύτόν, πού διέπραξε τα άνωτέρω καl έκείνος ό όποίος τον συνεοούλευσε να φονεύση πρέπει να θεωρηται δσιος καl εύαγής, δλοι δε οί 'Αθηναίοι να όρκισθουν στα ίερα κατα φυλaς καl κατα δήμους δτι θα φονεύουν δποιον έκανε αύτa» (δηλ. κατέλυσε την δημοκρατίαν). Έπίσης ύπf]ρχε κι' άλλος δρκος περισσότερον, &.ν είναι δυ νατόν, φανατικός συμφώνως προς τον όποίον ό 'Αθηναίος έδι δε την ύπόσχεσιν δτι &.ν έχη την δύναμιν θα σκοτώση με τό ίδιο του τό χέρι δποιον καταλύση την άθηναϊκην δημοκρατίαν καl ακόμη θa σκοτώση κι' έκείνον πού θa πάρη άξίωμα, ένώ θa έχη καταλυθf] ή δημοκρατία, δπως κι' έκείνον πού θa γίνη τύ ραννος η αύτόν πού θa ύποστηρίξη τον τύραννον. Στον δρκο αύτόν προεολέπετο δτι τό f�μισυ της περιουσίας του δολοφο νηθέντος νa παραχωρf]ται στον δολοφόνο. 'Όποιος τέλος πά ντων άποκτείνη τον άνατροπέα της δημοκρατίας άνεκηρύσσε το δσιος. "Αν πάλιν ό δημοκράτης δολοφόνος άποτύχη καl σκο-


101

τωθή αύτός τότε τα παιδιά του e α τα φροντίζη ή Πολιτεία δπως συμοαίνει μέ τον Άρμόδιον καl τον 'Αριστογείτονα καl τους απογόνους των: «Κτενώ τfι έμαυτοv χειρί, aν δυνατός φ, δς aν κα ταλύση τήν δημοκρατίαν τήν 'Αθήνησι. Καί έάν τις άρξη τήν άρχήν, καταλελυμένης τής δημοκρατίας τό λοιπόν, κ αί έάν τις τυραννείν έπαναστατfι ij τόν τύ ραvνον συyκαταστήση. Καί έάν τις άλλος άποκτείνη, δσιον αύτόν νομιώ είναι καi προς θεών καί δαιμόνων, ώς πολέμων κτείναντα τών 'Αθηναίων καί τά κ τήμα τα τού άποθανόντος πάντα άποδόμενος άποδώσω τά ήμίσεα, ταij) άποκτείναντι κ αί λόyφ καί ψήφφ καί ούκ άποστερήσω ούδέν. Έάν δέ τις κτείνων τινά τού των άποθάνη ij έπιχειρών, εύ ποιήσω αύτόν τε κ αί τούς παίδας το ύς έκείνου, καθάπερ 'Αρμόδιόν τε καί 'Αριστοyείτοvα, καί τούς άποyόνους αύτών». Χάριν τής ίστορίας Θα άναφέρω, δτι ό 'Αρμόδιος καl ό Ά ριστογείτων, που μνημονεύει ό δρκος δέν fΊσαν τυραννοκτόνοι, διότι ούδένα τύραννον έφόνευσαν. Εiδικώτερον, δι' δσους ένδιαφέρονται δια την άλήθειαν ό 'Αρμόδιος καl ό 'Αριστογεί των: α) δεν fΊσαν 'Έλληνες, άλλα έοραίοι ('Ηρόδοτος: «'Ιστο ρία» Ε,5 5 , έκδ. Κεντρικού 'Ισραηλιτικού Συμοουλίου «Χρο νικα» τεύχος 7 8 , 'Ιούνιος 1 98 5 , σελ. 3, Έγκυκλ. ΗΛΙΟΣ, τό μος 7, λ. «'Ελλάς», σελ. 1 04). Δέν έδολοφόνησαν κάποιον τύραννον, άλλα τον πνευμα τικόν άνθρωπον "Ιππαρχον, που ύπήρξεν ό άριστος τών 'Ελ λήνων τής έποχής του (Θουκυδίδης: «'Ιστορία» ΣΤ,59). Οί ψευ δοτυραννοκτόνοι fΊσαν όμοφυλόφιλοι καl διέπραξαν τό έγκλη μα διa λόγους έρωτικής ζηλοτυπίας! «έρωτικην λύπην» (Θου κυδίδης: «'Ιστορία» ΣΤ 59) καl φυσικa δέν κατέλυσαν την τυ-

1 02

Κώστ ας Πλεύρης

ραννίαν του Ίππίου, ό όποίος μετa τρία έτη έδιώχθη άπο τους Λακεδαιμονίους (ένθ. άνωτ.). Ή δικαιοσύνη τών 'Αρχαίων 'Αθηνών Ύ]το χειροτέρα της ση μερινής κυρίως, διότι ησκείτο άπο τυχόντας κι" δχι άπο λει τουργους της δικαιοσύνης. 'Έτσι ό δχλος παριστάνων τον δικαστην έξώρισε, έφυλάκι σε κι' έθανάτωσε δλους τους έπιφανεϊς 'Αρχαιοέλληνας π.χ. Σω κράτης (θάνατος) Ξενοφών (έξορία) Φωκίων (θάνατος) 'Αλ καίος (έξορία) 'Αντιφών (θάνατος) Σαπφώ (έξορία) Καλλιμέ δων (θάνατος) 'Αριστείδης (έξορία) Καλλίστρατος (θάνατος) Θέογνις (έξορία) Πυθαγόρας (θάνατος) Κίμων (έξορία) Μιλ τιάδης (θάνατος στην φυλακήν) Ήρόδοτος (έξορία) Θουκυδί δης (θάνατος) Θεμιστοκλής (έξορία) Φειδίας (θάνατος στην φυ λακήν) Αίσχίνης (έξορία) Ήγήμων (θάνατος) 'Αριστοτέλης (έξο ρία) Φρύνιχος (θάνατος) 'Ανδοκίδης (έξορία) 'Αναξαγόρας (φυ λακή) Δημήτριος ό Φαληρεύς (θάνατος) Αίσχύλος (έξορία) Ά ναξανδρίδης (θάνατος) Θεόφραστος (έξορία) Κριτίας (θάνα τος) Θεόπομπος (έξορία) κ.τ.λ. κ.τ.λ. Στο οιολίον μου «Ό διωγμος τών 'Αρίστων» (έκδ. «Νέα Θέσις» Άθ. 4η έκδοσις 1 995) παραθέτω πλήθος όνομάτων άρίστων 'Ελλήνων κα'ι πε ριγράφω τον τρόπον καταδιώξεώς των ύπο της δημοκρατίας μέσι:μ της «δικαιοσύνης». Ή Άθηναϊκη δημοκρατία, μια και την άνέφερα, μάλλον Ύ]το r.αλλιτέρα της σημερινης, διότι τότε οί άστράτευτοι, οί aεργοι, οί όμοφυλόφιλοι δεν είχαν το δικαίωμα να μετέχουν στην Έκ r.λησία τού Δήμου, να έκλέγωνται οουλευταί, νa καταθέτουν μάρτυρες στα δικαστήρια ώς aτιμοι η να έκλέγωνται δικασταί. Ένώ τώρα οί άστράτευτοι, οί aεργοι και οί όμοφυλόφιλοι προ βάλλονται στον δημόσιον οίον. Άκόμη στην άρχαίαν δημοκρατίαν δικαίωμα ψήφου δεν είχαν αί γυναίκες, οί όμοφυλόφιλοι, οί μέτοικοι, οί δούλοι και i1 οουλη Ύ]το ύπόλογος δια τaς πράξεις της, δχι δπως τώρα που

Δικαιοσύ νη: τά έμπόδια στήv άποvομή της

103

συνταγματικώς είναι άνεύθυνος κ.τ.λ. Ή δίκη του Σωκράτους, ή δίκη του Φωκίωνος και πολλαι aλλαι δίκαι άποδεικνύουν, ότι στην Άθηναϊκην δημοκρατίαν δεν άπενέμετο δικαιοσύνη, π.χ. στην δίκην του Σωκράτους οί ϊδιοι οί δικασταl έθορύοουν καl έκώλυαν τον Σωκράτην νa όμι λήση. Ό φιλόσοφος τους παρεκάλει νa μη θορυοουν άλλa νa τον άκούσουν: «έδεήθην ύμών μή θορυοείv έφ ο[ς aν λέγω, άλλ ' άκούειν» (Πλάτων: «Απολογία»). 'Ακόμη δέν έπέτρεπαν μέ τaς φωνάς των νa έξετασθουν οί μάρτυρες ύπερασπίσεως π.χ. όταν ό Πλάτων άνέοη στο οημα οί δικασται του έφώναζαν νa κα τέοη: «Πλάτωνα άναοijναι έπί τό 6ijμα ... τούς δικαστάς έκοοijσαι, κατά6α, κατά6α, τουτέστιν κατάοηθι» (Διογένης Λα έρτιος: «Βίοι φιλοσόφων» Β,5,4 1 ). Αύτa συνέοαιναν, διότι όπως διεπίστωσε ό Ξενοφών ( «'Αθηναίων Πολιτεία» 1 3) τa δι καστήρια δέν ένδιεφέροντο διa το δίκαιον: «έν δέ τοίς δικα στηρίοις ού τού δικαίου αύτοίς μέλει», στην δίκην του Φωκίω νος έγιναν χειρότερα, άφου οί δικασταl δέν aφησαν τους κα τηγορουμένους νa άπολογηθουν!: «μη άκούσαντες» και έθα νάτωσαν τον 8 5 ετη Φωκίωνα τον Χρηστον μέ οασανιστήρια και κατόπιν έπέταξαν έξω της πόλεως το σώμα του: «καί τό σώμα τού Φωκίωνος έξορίσαι» (Πλούταρχος: «Φωκίων» 34 ). Στην σύγχρονον έποχην ύπάρχουν «διανοούμενοι» οί όποίοι θεωρουν την δικαστικην δολοφονίαν του Σωκράτους δικαίαν. Σχετικώς ό Γιάννης Κορδάτος («'Ιστορία της Έλληνικης Φιλο σοφίας» έκδ. «Μπουκουμάνη» Άθ. 1 972, σελ. 246) γράφει: «Θέλουν νά ποvν δμως πολλοί πώς ή καταδίκη τού Σωκράτη ήταν aδικη. Ή γνώμη αύτή δέν ε [ναι σωστή ... »!!! Ό Σωκράτης λοιπόν δικαίως {πρεπε νά δολοφονηθij διότι ήτο: «έπικίντυνος έχτρός τijς 'Αθη ναϊκής Δημοκρατίας καί σάν τέτοιος {πρεπε νά κα ταδιωχτεί» (Ιfνθ. άνωτ.). Ούδέν σχόλιον...

1 04


Ή δημοκρατία έδωσε εiς «τινa των aγραμμάτων και παντελώς aγροίκων>> τό δικαίωμα νά έξορίση τον Άρι στείδην, διότι: «ένοχλούμαι πανταχού τόν Δίκαιον άκσύ ων» (Πλούταρχος: «'Αριστείδης» 7). Έτσι έξωρίσθη ό ύπό τού 'Ηροδότου («'Ιστορία» Η, 79) χαρακτηρισθείς: «aρι στον aνδρα γενέσθαι έν 'Αθήνησι».

13. ΤΟ ΓΟΗΤΡΟΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Οί πολιτικοl δεν σέοονται την δικαιοσύνην. "λλλα λέγουν καl άλλα κάνουν. 'Όταν αί δικαστικαl αποφάσεις δεν τους αρέ σουν, διότι θίγουν τα συμφέροντά τους τάς τροποποιούν η καl τάς καταργούν με νόμο. Δηλαδη κατά νομιμοφανή τρόπον πα ραοιάζουν την αρχην της διακρίσεως των έξουσιών (το όρθον λειτουργών, διότι έξουσία είναι μόνον ή πολιτική) τi1ν όποίαν καθιερώνει το Σύνταγμα καl προεολέπετο ηδη απο την έποχην τού 'Αριστοτέλους («Πολιτικά» Δ, 1 3). Δυστυχώς τά δικαστήρια ανέχονται αύτάς τάς έπεμοάσεις αδιαμαρτυρήτως, τούλάχιστον έμφανώς. Κραυγαλέον παράδειγμα είναι ή περίπτωσις τού στρατιω τικού καθεστώτος της 2 1 ης 'Απριλίου, τον όποϊον διά τού Δ/ 1 975 ψηφίσματος τής οουλf]ς έκρίθη παράνομον, ένώ την νομιμότητα κρίνουν μόνον τα δικαστήρια καl ούδεlς aλλος, οά σει της αρχής της διακρίσεως τών έξουσιών (λειτουργιών) ή όποία δεσμεύει τους πάντας καl καθιερούται ύπο τού Συντάγ ματος «ώς όργανωτικη οάση τού πολιτεύματος» (Κ. Μαυριaς: «Συνταγματικο Δίκαιο» έκδ. «Σάκκουλα» 'Αθήνα 2002, σελ. 3 1 5 κ.έ.). 'Ωσαύτως πλ11ττεται ή νομικη αλήθεια καl ή Lδέα της δι καιοσύνης, δταν σήμερον τά δικαστήρια ισχυρίζονται δτι ή 2 1 η 'Απριλίου δεν έδημιούργησε δίκαιον, ένώ δλοι γνωρίζουν δτι εϊτε ώς έπανάστασις, εϊτε ώς πραξικόπημα έδημιούργησε δί καιον, διότι έπεκράτησε έπl έπταετίαν καl κατά το διάστημα αύτο δλα τά δικαστήρια έφήρμοζαν τους νόμους, δηλαδη το έπιοληθέν δίκαιον της 2 1 ης 'Απριλίου ασχέτως τού αύθαιρέτου

1 06


χαρακτηρισμού ώς πραξικοπήματος, καθόσον: «ή έπαvάστασις έπικρατήσασα δημιουργεί δίκαιοv. Ώς έπικρατήσασα έπαvά στασις θεωρήθηκε άπό τήv κρατοiJσα γvώμη, όποιαδήποτε οι αία πολιτειακή μεταοολή πού έπικράτησε άvεξάρτητα άπό τόv χαρακτήρα της ώς έπαvάστασις fι πραξικοπήματος... Συvεπώς ή κρατοiJσα γvώμη θεωρεί καί τό πραξικόπημα πού έπικρατεί ώς πηγή δι κ αίου» (Α. Ράϊκος: «Συνταγματικο Δίκαιο» έκδ. «Σάκκουλα» 'Αθήνα 1 989, τόμος Α', σελ. 1 00). Έκτος άπο την θεωρίαν i�λθον καί τα άνώτατα δικαστήρια τού κράτους και με άποφάσεις τών Όλομελειών(!) των άπεφάνθησαν, δτι ή 2 1 η 'Α πριλίου iiτo νόμιμον καθεστώς καί έδημιούργησε δίκαιον π.χ. άριθμ. άποφ. 503/ 1 969 δια τής όποίας 11 Όλομέλεια τού Συμ οουλίου τής 'Επικρατείας με πρόεδρον τον Μ. Στασινόπουλον μετέπειτα πρόεδρον τής δημοκρατίας μεταξiJ &.λλων όρίζει δτι ω] κυοέρvησις ή προελθοvσα έκ τής συvτελεσθείσης τήv 21 Α πριλίου 1 967 ύπό έξωσυvταγματικάς συvθήκας πολιτικής με ταοολής καί άσκ οiJσα Ξκτοτε συvεχώς άπό διετίας τήv πολι τικήv έξουσίαv καθ' aπασαv τήv χώραv έξέδοτο συvτακτικάς πράξεις τώv όποίωv ή ίσχύς έv συvεχείςχ παρεοιάσθη διά τού aρθρου 1 36 παρ. 2 τoiJ άvαθεωρηθέvτος καί τεθειμέvου ijδη είς ίσχύv άπό 15 Νοεμορίου 1 968 Συvτάγματος .. ». .

Κατόπιν &.λλη άπόφασις i:ής Όλομελείας τού έτέρου 'Ανω τάτου δικαστηρίου, τού 'Α(>είου Πάγου έκρινε (άριθμ. άποφ. 753/ 1 97 3) την κατάργησιν τής Όασιλείας ύπο τής 2 1ης 'Απρι λίου που έχει, «χαρακτήρα ώς έπαναστάσεως» κ.τ.λ. 'Ομοίως ι:αί ή ύπ' άριθμ. 7 5 4/ 1 97 3 τού Α.Π. έπεκύρωσε τα άποτελέ σματα τού δημοψηφίσματος τής 29 'Ιουλίου 1 97 3 καί άνε γνώρισε την 2 1 ην 'Απριλίου , δπως καί ή ύπ άριθμ. άπόφ. 2468/ 1 968 τού Σ.τ.Ε. διαλαμοάνει στο σκεπτικόν της δτι «... είς τήv καθαρώς κυοερvητικήv έξουσίαv άσκηθείσαv ύπό τής Κυ οερνr]σεως τής προελθούσης έκ τής έπαvαστατικής μεταοολής

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια στ ήv άπσvομι] της

1 07

τής 2 1 ης 'Απριλίου 1 967 καί άσκούσης έκτοτε τi7v πολιτικήv έξοvσίαv έv τfι χώρ(Χ... ». 'Όταν αί Όλομέλειαι(!) τών 'Ανωτάτων δικαστηρίων τής 'Ελλάδος χαρακτηρίζουν με τάς άνωτέρω καl όχι μόνον άπο φάσεις των την 2 1 ην 'Απριλίου νόμιμον ώς έπικρατήσασα έπα νάστασις, μετά πώς άνέχονται νά δικάζωνται και μάλιστα ύπο 'Εφετείου ητοι κατωτέρου τών δικαστηρίου οί πρωταίτιοι ώς διαπράξαντες κακούργημα! Άναμφισοητήτως έχομεν έπιοολην του κομματισμου, έπl τής δικαιοσύνης, ή όποία έτσι δεν είναι άνεξάρτητος έν τη πρά ξει. Οvτε είς δικαστης εύρέθη νά ύποστηρίξη δσα ό ΑΠ. και το Σ.τ.Ε. άπεφάσισαν. 'Όλοι των συνεφώνησαν δτι ή 2 1 η 'Απριλί ου iiτo κακούργημα (με νόμον καθιερωθέντα μετά την τέλεσιν τής πράξεως) το όποϊον δμως ύπηρέτησε ό μέγας νομοφύλαξ του κράτους, ΕiσαγγελεiJς του 'Αρείου Πάγου ώς πρωθυπουρ γός, δύο aλλοι Είσαγγελεϊς του ΑΠ. 'Αρεοπαγϊται ώς 'Υπουρ γοί, ένώ ό Πρόεδρος του Σ.τ.Ε. άνέλαοε πρόεδρος είκοσαμε λους έπιτροπής έκ νομικών, διά την έκπόνησιν του Συντάγμα τος τής 2 1 ης 'Απριλίου. 'Όλα αύτά τραυματίζουν θανασίμως το γόητρον τής δικαι οσύνης. Κρϊμα. Πάλιν θά έρωτήσω: πότε ό κ. 1. Ντεγιάννης άνεκάλυψε, δτι ή 2 1 η 'Απριλίου iiτo παράνομον καθεστώς; δταν τά δικαση1ρια έφήρμοζαν τους νόμους του Παπαδοπούλου; η δταν αύτο ανετράπη ή 2 1 η 'Απριλίου; Τέλος τά δικαστήρια μετa την μεταπολίτευσιν έδέχθησαν και δέχονται την Συντακτικην πράξιν τής 5ης Σεπτεμορίου 197 4 «περι άποκαταστάσεως τής τάξεως και εύρυθμίας έν τη δικαιοσύνη» διά τής όποίας έθεωρήθη πειθαρχικον παράπτω μα (aρθρον 1 0, παρ. 1 ,2) και έδιώχθησαν δσοι δικασται «συ νειργάσθησαν» με την 2 1 ην 'Απριλίου 1 96 7 με το αiτιολογικον

1 08


δτι «έθιξαν το κύρος καl το γόητρον της δικαιοσύνης»!! Δρυος πεσούσης... Ύποστηρίζω, δτι οί πολιτικάντηδες δεν σέοονται την δι καιοσύνην καl τους θεσμούς της. Εϊμεθα κράτος δικαίου, έτσι πιστεύομεν καl συνεπώς δλοι οφείλουν να πειθαρχούν στους νόμους. 'Υπάρχει και λειτουργει έννομος τάξις, που πρέπει να τηρf]ται απο δλους. Στην πράξιν δμως συμοαίνουν τα αντίθετα π.χ. ή περίπτω σις τού Μπελογιάννη, ό όποιος συνελήφθη ώς κατάσκοπος κα τεδικάσθη είς θάνατον καl έξετελέσθη. Ή καταδικαστικη από φασις έξακολουθεL να ίσχύη, μέχρις δτου &λλη δικαστικη από φασις τού άρμοδίου δικαστηρίου την ακυρώση. Το κράτος δεν την σέοεται. Οί πολιτικάντηδες δηλαδη δεν σέοονται την συ γκεκριμένην απόφασιν οϋτε τηρούν την έννομον τάξιν, διότι τι μούν έπισήμως τον κατάσκοπον Μπελογιάννην, τον προδότην της πατρίδος, ώς f�ρωα. Έαν θεωρούν δτι ό Μπελογιάννης κακώς κατεδικάσθη να κάνουν, οτιδήποτε προολέπουν οί νόμοι, δηλαδη να ζητήσουν π.χ. έπανάληψιν της διαδικασίας, να προσκομίσουν τα στοιχεiα των καl ό καταδικασθεlς και έκτελεσθεlς Μπελογιάννης να αποκατασταθfι καl να παύση να θεωρf]ται κατάσκοπος. Μετα &ς τον τιμήσουν, δπως καl δσο θέλουν. Μέχρι τότε δμως οφεί λουν να τηρούν την έννομον τάξιν, κατα την οποίαν ό Μπελο γιάννης οάσει δικαστικής αποφάσεως κατεδικάσθη είς θάνα τον εύρεθεlς ένοχος κατασκοπείας. 'Ακυρώσατε νομίμως αύτην την απόφασιν και μετα τιμήσατε τον f�ρωα Μπελογιάννη. Έν τούτοις ολέπετε είς φωτογραφίαν τον Πρόεδρον Δημο κρατίας που είναι καl νομικος να έπ ισκέπτεται το χωρίον «Μπελογιάννης» στην Ούγγαρίαν («Νέα» 1 8 -8 -2003). Βλέπε τε το ΥΠΕΧΩΔΕ να έγκρίνη πίστωσιν 200.000 Εύρώ («'Ε λευθεροτυπία» 23-8 -2003) δια την αποπεράτωσιν «Μουσείου Νίκου Μπελογιάννη»! στην 'Αμαλιάδα καl ό δήμαρχος 'Αμα-

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια ατήv άποvομ1] της

1 09

λιάδος να «άπευθύνει έκκληση προς τον ύπουργο Οίκονομίας Ν. Χριστοδουλάκη να ένδιαφερθεί και να χρηματοδοτήσει το δημο για τήν άγορa του πρώτου ορόφου του κτηρίου το όποίο άνήκει στο γιο του Μπελογιάννη ... ». Στο Μουσείο που θα έκθέσουν προσωπικα άντικείμενα τού έκτελεσθέντος να μη λησμονήσουν να οάλλουν και τον άσύρ ματο, με τον όποίον έπιασαν τον f�ρωα. Άπο τον Πρόεδρον Δημοκρατίας, τους Ύπουργους ΥΠΕ ΧΩΔΕ και Πολιτισμου και τον Δήμαρχον της πόλεως Άμα λιάδος ούδεις τηρεί τήν έννομον τάξιν. Τί λέγω; Το νομικως πρέπον. 'Ακυρώσατε νομίμως τήν καταδικαστικf�ν άπόφασιν και μετα τιμήσατε ταον f�ρωά σας. Να συντρέχουν δμως τιμαί, με καταδίκην είς θάνατον δεν συμοιοάζονται καl άποτελοίJν άντίφασιν στfιν rννομον τάξιν. Τούτο άληθεύει. 'Αλλ' ούδεlς πα ράγων της δικαιοσύνης άντέλεξεν. 'Ιδίως της Στρατιωτικης δι καιοσύνης, ή όποία δέχεται κατα πρόσωπον τήν προσοολ ην άπαθως. 'Επίσης δεν παραολέπω καl το γεγονός, που δταν θέλη ή χελωνοοατοίJσα δικαιοσύνη καθίσταται ταχυτάτη π.χ. στήν πε ρίπτωσιν τοϋ έΟραίου Γκουζίνσκυ, τοϋ όποίου έζήτει ή Ρωσία τήν έκδοσιν «Στίς 30 Αύyούστου τό τριμελες δικαστικό συμ οούλιο συνεδριάζοντας σε χρόνο ρεκόρ, τόν aφησε έλεύθερο, με τούς περιοριστικούς δρους... » («'Ελευθεροτυπία» 2 3-92003). Συνεδριάσεις «σε χρόνο ρεκορ» δεν γίνονται δια τον όποι ονδήποτε 'Έλληνα και άποδεικνύουν, δτι ένίοτε ή δικαιοσύνη άνακτα τήν δρασίν της. Έν άντιθέσει προς τους πολιτικάντηδες οί δικαστικοι λει τουργοl έδωσαν παραδείγματα πατριωτισμοu γεγονος που συ ντελεί στο γόητρον της δικαιοσύνης π.χ. στο τεύχος Δεκεμορί ου 1 940 της δικαστικης έφημερίδος «Θέμις» παρατίθεται φω τογραφία τού Πρωτοδικείου Άργυροκάστρου, στήν πρώτην συ-

1 10


νεδρίασίν του τήν 24ην 'Ιουνίου 1 9 1 3, δταν άπηλευθερώθη ή Β. 'Ήπειρος. Στο νεοϊδρυθέν αi.Jτο Πρωτοδικείον άπεσπάσθη ό τότε Πρόεδρος Πρωτοδικwν Τιμολέων Βισοίζης, ό τότε ΕίσαγγελεiJς Πρωτοδικwν Φίλιππος Τσαπραλf]ς «άνακληθεlς έκ του μετώ που ένθα 1.Jπηρέτει ώς μάχιμος έφεδρος» καl οί Πρωτοδίκαι Ά χιλλεiJς Νικολάου καί Βασίλειος Παπαδόπουλος. Κατ&. τήν έναρκτήριον συνεδρίασιν ώμίλησε ό Μητροπολί της Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος, ό Δικηγόρος 'Απόστολος Δήμας καl ό Πρόεδρος Βισοίζης άνεκοίνωσε έν συγκιν1Ίσει: «Ό Πρό εδρος του έν 'Αργυροκάστρφ Πρωτοδικείου κηρύσσομεν τήν lναρξιν τών έργασιών τούτου, συνεχίζοντος τήν άπονομήν τijς Έλληνικ ijς δικαιοσύνης, μετά διακοπήν τετρακοσίων έτών»! πως είναι δυνατόν να έχη γόητρον ή δικαιοσύνη, δταν τό ϊδιο τό κράτος δεν σέοεται τaς δικαστικaς άποφάσεις; Φέρω ώς χαρακτηριστικόν παράδειγμα άπόφασιν του Συμοουλίου της 'Επικρατείας, άνωτάτου δηλαδή δικαστηρίου, πρός τήν όποί αν δέν συμμορφουται ή Διοίκησις. Ή Είσαγγελία δι' έγγράφου της έπαπειλεί ποινάς, άλλa ή Διοίκησις άδιαφορεί. Ή έοδομα διαία έφημερίς «Ποντίκι» (25 -9-2003) διερωτάται διατί δέν έφαρμόζεται ή άπόφασις του Σ.Τ.Ε. 01.Jδεlς άπαντα. ΊδοiJ τό κείμενον.

ΠΟΙΟ είναι το

κορυφαίο

δουλειά, είναι παράνομη κ α ι

ζ ή τ η μ α ; Ό τ ι πριν α π ό λίγους

διέταξε να σταματήσουν οι ερ

μήνες η Ολομέλεια του Συμοου-

γασίες. Θα περίμενε κανείς το

λ ί ο υ Ε π ικρατείας έκρινε ότι η

αυτονόητο, ότι δηλαδή αυτή η

αλλαγή των χρήσεων γης π ο υ

δεσμευτική απόφαση του Ανώ

νομοθέτησε η κ υο έ ρνηση προ-

τατου Δικαστηρίου θα γινόταν

κειμένου να ικανοποιήσει τις ε-

ευλαοικώς αποδεκτή από τα όρ

πιχειρηματικές επιδιώξεις του ο-

γανα της δ ιο ίκησης, αλλά εδώ

μίλου Λάτση ο οποίος πήρε τη

είναι Βαλκάνια.

Δικαιοσύνη: τά έμπόδια σ τή ν άπονομή της

111

το ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΙΝΑΙ ΣΑΦΕΣ ΟΠΩΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΕ! ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ;

έκρινε το έργο παράνομο, αλλά

Εδώ και τρεισήμισι μήνες, οι

τα έργα αντί να σταματήσουν ε

εργασίες συνεχίζονται κανονι

πιταχύνονται!

χικά: ασφαλιστικά μέτρα κατ' αρχήν που απαγόρευαν τ η συνέχιση των εργασιών, πλην όμως πέρασαν στο ντούκου, αφού το ΥΠΕΧΩΔΕ έδωσε άδεια εκσκαφών!

•Ακολούθησε στις 7 Ιουνίου η ο μόφωνη απόφαση του ΣτΕ που

κά, έξω από κάθε ανεκτό πλαίσιο για μια δημοκρατική

ΣΤΟ ΔΙΆΣΤΗΜΑ αυτό, η Ει

χώρα, χωρίς να ιδρώνει το

σαγγελία με έγγραφό της στο αρ

αυτί κανενός: η εταιρεία, με

μόδιο αστυνομικό τμήμα ζητά να

τις πλάτες της κυοέρνησης,

εφαρμοστεί αμέσως η δικαστικ11

γράφει το Σύνταγμα εκεί που

απόφαση επισημαίνοντας τις

δεν πρέπει και ρίχνει αοέρτα

προφανείς ποινικές και αστικές

τα μπετά, σε συνθήκες ένοχης σιγής και γενικής συγκάλυ ψης !

ΠΟΙΑ

ευθύνες. Την ίδια στιγμή, το τμήμα, ό

ε μπόδια;

Η... Δικαιο

σύνη! Έ νας πολίτης του Μαρουσι ού, ο αρχιτέκτονας Δορύλαος Κλαπάκης, προσέφυγε στα δι

πως καταγγέλουν οι πολίτες που ενδιαφέρονται, τα φορ τώνει στο ΥΠΕΧΩΔΕ, υπο στηρ ίζοντας ότι αρνείται να σταματήσει αυτό το ιδιωτικό

καστήρια με τη συνδρομή ό

έργο και να ανακαλέσει την

σων ενδιαφέρονται για τον

(άκυρη πλέον) άδεια που έχει

δήμο τους και κέρδισε διαδο-

δώσει!

Ή aξιοπιστία της Δικαιοσύνης καl μαζl μ' αύτην το γόη τρόν της κλονίζονται, δταν το i:διο το κράτος δεν συμμορ-

1 12


φούται, προς τaς δικαστικaς άποφάσεις. Μάλιστα έχομεν πολλaς τέτοιας περιστάσεις, πού ό πολίτης δικαιώνεται άπο τa δικαστήρια, άλλa ή πολιτεία δi:: ν έφαρμόζει τaς δικαστικaς άποφάσεις πού έξεδόθησαν εiς οάρος της. 'Όσοι διαθέτουν χρή ματα προσφεύγουν στο Εύρωπαϊκον Δικαστήριον καl ή Έλλaς καταδικάζεται καl διασύρεται διεθνώς «έπειδή δέν έφάρμοζε άποφάσεις σε ύποθέσεις άπαλλοτριώσεων άκινήτων καί ίκα νοποίησης πολιτών πού δικαιώθηκαν δικαστικά» («'Ελευθερο τυπία» 1 0- 1 1 -2003). 'Όταν το κράτος δi::ν σέοεται την Δικαι οσύνη ό πολίτης την θεωρεi άνίκανον νa έπιοληθη. Πώς νa έχη λοιπον έμπιστοσύνην στην άπονομήν της; άφού το ϊδιο το κρά τος δi::ν έκτελεi τaς δικαστικaς άποφάσεις, ώς όφείλει. 'Οπωσ δήποτε ή άπονομη της δικαιοσύνης περιλαμοάνει την έκτέλε σιν τών δικαστικών άποφάσεων.

14. ΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

τα δικόγραφα και αί δικαστικαι άποφάσεις, πράξεις κ.τ.λ. πρέπει να διακρίνωνται άπο έπιστημονικην άκριοολογίαν και φυσικα άπο γλωσσικfι σοοαρότητα. 'Όποιος δεν γράφει όρθώς προφανώς δεν σκέπτεται όρθώς. Στο θέμα τής γλώσσης ή δι καιοσύνη έταλαιπωρήθη μαζι με όλόκληρον τον Έλληνικον Λα όν, άφ δτου ( 1 97 6 ) οί άμόρφωτοι έπέοαλαν το ίδικόν των γλωσσικον iδίωμα. τα Πανεπιστήμια και ή 'Ακαδημία δυστυχώς ήνέχθησαν τας άλλαγας στον γραπτον λόγον και δια νόμου καθιέρωσαν το γλωσσικον μόρφωμα τής λεγομένης δημοτικής, την όποίαν οϋτε έκείνοι, που την έπέοαλαν την γνωρίζουν. Οί Δικηγόροι, μέρος των, έξακολουθεί να γράφη Έλληνικά, δπως lμαθαν, iδίως οί κάποιας ήλικίας. 'Αντιθέτως οί νέοι Δικηγόροι, με ση μαντικας έξαιρέσεις προσεχώρησαν στην γλώσσα του άπαιδεύ τ ου όχλου και γράφουν άνορθόγραφα, με λεξιπενία, δίχως γραμματικήν και με καφενειακην σύνταξιν. τα παλαια νομικα κείμενα ήσαν κοσμήματα γλώσσης. τα σημερινα χυδαtζουν. 'Ένα γλωσσικο τερατούργημα σημειουται είς πινακίδας έντοιχισθείσας στο Πρωτοδικείο 'Αθηνών, που μάς πληροφο ρουν, δτι: «Το κτήριο αύτο φτιάχτηκε... ». ·Άκουσον «φτιάχτη κε»! τα κτήρια οίκοδομουνται, άνεγείρονται, κτίζονται, άλλ' ούδέποτε «φτιάχτονται». Έκείνο το «φτιάχτηκε» ποίος το συ νέταξε; Μάλλον ό οοηθος του σοοατζή που έσοοάτισε το κτή ριο που «φτιάχτηκε». Ούδεις μορφωμένος θα έχρησιμοποίει το κακόηχον «φτιάχτηκε». Στα νομικα συγγράματα προσετέθη και ή έσφαλμένως λε-

1 14


γομένη μεταγλώττισις στην δημοτικη τού 'Αστικού Κώδικας, πράγμα που ό τότε ύπουργος δικαιοσύνης έθεώρησε κατόρθω μα. Πρώτον κακώς όμιλούν περl μεταγλωττίσεως, διότι μετα γλωττίζω σημαίνει μεταφράζω. "Αν ογάλουν την τσίμπλα άπο τα μάτια τους καl διαοάσουν κάποιο έρμηνευτικο λεξικο π.χ. το «Μέγαν Λεξικον» τού Δ. Δημητράκου (έκδοσις «Δομή», Άθ. 1 978 , τόμος 9, σελlς 406 3) θα δούν δτι μεταγλωττίζω σημαί νει: «μεταφράζω κείμενόν τι άπο μιάς γλώσσης είς aλλην, με ταφράζω». Μεταγλώττισις είναι ή μετάφρασις και μεταγλωτ τιστης είναι ό έρμηνευτής. "Αν άκόμη καταφύγουν σε λεξικο ξένης γλώσσης (π.χ. τού Χάρη Πάτση κ.a.) θα δούν δτι το με ταγλωττίζω στα άγγλικα λέγεται translate, στα ί ταλικά: traduπe, στα γερμανικά: ίibersetzen, στα γαλλικά: traduire κ.λ.π. δηλαδη μεταφράζω. Έπομένως δταν μεταφέρουν κείμενα άπο την καθαρεύουσα στην δημοτικη δεν μεταγλωττίζουν, άφού δεν άλλάζουν γλώσσα καl δεν έρμηνεύουν. Το σωστο στην θέσι τού μεταγλωττίζω είναι το δημοτικο ποιώ η έστω έκδημοτικίζω, που έκφράζει την μετατροπην ένος κειμένου της καθαρευούσης στην δημοτική. Έδώ δεν μεταοάλ λεται ή γλώσσα, άλλα ό τύπος της ίδίας γλώσσης, που έκφρά ζει την μετατροπην ένος κειμένου τής καθαρευούσης στην δη μοτική. Ένώ δεν μεταοάλλεται ή γλώσσα, άλλα ό τύπος της ίδίας γλώσσης, οί γλωσσολογικώς άστοιχείωτοι έπιμένουν να άνακριοολογούν και να όμιλούν περι μεταγλωττίσεως. Ώστόσον το ένδιαφέρον είναι δτι το ύπουργείο δικαιοσύ νης ύποχρεώνει τους δικαστας να γράφουν στην δημοτικη τας άποφάσεις, οουλεύματα κ.λπ. Δεν καθιερώνει οiJτε κ&ν ίσοτι μία, οiJτε άφήνει δικαίωμα έπιλογης. 'Υποχρεωτικώς κατα το διατάσσομεν καl άποφασίζομεν η μάλλον διατάζουμε καl άποφασίζουμε νομοθετεί την άναγκα στικην έφαρμογην τής δημοτικής. Προφανώς έλύθησαν δλα τα


1 15

aλλα προολήματα της δικαιοσύνης και επρεπε τώρα να ρυθμι σθη και το γλωσσικον με το σκεπτικο που χαρμοσύνως άνήγ γειλε ό ίδιος ό ύπουργος άπο τηλεοράσεως δτι «τώρα ό λαος θa καταλαοαίνη τις άποφάσεις». Βεοαίως ούδεμίαν άπόφασιν μπορεί νa καταλάοη ό λαός, είτε αύτη εχει γραφή στην δημοτική, είτε στην καθαρεύουσα, αν ό λαος δεν γνωρίζη την νομικην όρολογίαν. Διατί δηλαδη ό λαος θa καταλάοη την εννοιαν της κυριότητος, αν είπωμεν ή «κυριότητα» στην δημοτικη και δεν θa την καταλάοη αν εί πωμεν «ή κυριότης» που είναι στην καθαρεύουσαν; 'Όταν ό λαος δεν ξέρη τί σημαίνει «δουλεία», «προσημείωσις», «Εκτα ξις», «άναίρεσις», «καταπίστευμα», «δόσις άντl καταΌολής», «προσκύρωσις», «έπιδίκασις», «ύποκατάστασις» πληρεξου σιότης», «αϊρεσις», «έξ άδιαθέτου», «άνάκλ ησις», «έπιτρο πεία», «νομιμοποίησις», «άγχιστεία», «καταπιστευτικος δρος», «οίκησις», «άχρησία», «άπόδοσις έν άποσοέσει», «σύγχυσις», «πρόσκλυσις», «εiδοποιία», «συνάφεια», «νομιζόμενος τίτλος», «τεκμήριον», «άντικαταστατόν», «χρησιδάνειον», «έκχώρη σις», «ύπερημερία», «Εκπτωσις», «παρακράτησις», «μεσεγ γύησις», «iδιόχρησις», «έπιμέλεια», «χρήστης», «έπικαρπω τής», «άπόσοεσις» και χίλιοι δύο aλλοι δροι τους όποίους έφ' δσον έπαναλαμοάνω, δεν γνωρίζει ό λαος άδυνατεί να άντιλη φθη το περιεχόμενον των άποφάσεων. 'Όταν ό λαος δεν ξέρη τί σημαίνει ή λέξις «έκδοχευς» δεν θa ξέρη τί σημαίνει ή iδία λέξις και στην δημοτική, που είναι «έκδοχέας». Έκτος κι' αν άρχίσωμεν περιφράσεις έπι περιφράσεων. Θa γράφη δηλαδη ό δικαστης σε κάποιαν άπόφασιν: «ό κυοφο ρούμενος... » και έπειδη είς έκ των διαδίκων είναι Όοσκος και δεν γνωρίζει τί σημαίνει «κυοφορούμενος» θa όφείλη τώρα ό δικαστης νa χρησιμοποιη λέξεις δημοτικής, &στε νa τaς κατα λαοαίνη ό κάθε Μήτρος; Και πως θa λεχθη ό κυοφορούμενος; Ό ύπουργος δεν άποτολμά νa κάνη διάλογον με δσους

1 16


έχουν άντίθετον γνώμην και οί όποίοι θά τον έρωτήσουν ποίος είναι ό λαός; και διατί αν άλλάξωμεν τάς καταλήξεις και κα ταργήσωμεν τάς αύξήσεις και την τρίτην κλίσιν ό λαος θά άντι λαμοάνεται τάς έννοίας των λέξεων. Έδήλωσε πάντως, δτι ύπήρξε έμμεσος άντίδρασις. Μήπως έπερίμενεν aμεσον άντίδρασιν άπο τούς δικαστάς, οί όποίοι τε λούν ύπο την πολιτικήν του έξουσίαν; Διατί δμως δεν κάνει διάλογον άπο την τηλεόρασιν, άφού και δημοκράτης είναι και δίκαιο πιστεύει δτι έχει. Χωρις ίχνος έπιστημονικής εύθύνης διεκήρυξεν, δτι έπι τέ λους τώρα ό λαος θά καταλαοαίνη τά νομικά. 'Έληξε το θέμα. Με την δημοτικοποίησιν τώρα πλέον δλοι θά έννοούν το «είδικον καταπίστευμα» (διότι το είδικον θά γράφεται χωρις «ν») ολοι θά έννοούν το περιεχόμενον τής «ύπαιτιότητος» (διό τι τώρα θά γράφεται «τής ύπαιτιότητας») κ.λ.π. Έξ aλλου γιατι δεν έκδίδει μίαν άπόφασιν και ό Ύπουργος Ύγιείας, ώστε τού λοιπού τά ίατρικά συγγράμματα και αί ία τρικαι γνωματεύσεις κ.λπ. νά γράφωνται στην δημοτικ11; Νά καταργηθούν δηλαδη έκείνα τά άκατανόητα «ήπατοπάθεια», «Πνευμονικον οίδημα» Κ.λπ. και νά άντικατασταθούν με συ κώτια καl πλεμόνια, πού τά ξέρει δλος ό λαός, άπο το κοκο ρέτσι. Και πράγματι, δταν άποθάνη ενας χωρικος δεν θά κατα λάοουν τον άγροτικον ίατρόν' πού θά άποφανθή, δτι άπέθανε άπό «πνευμονικον οίδημα». 'Όλο το χωριο δμως θά άντιληφθή, δταν ό ίατρος τούς άναγγείλη, δτι ό aρρωστος «πέθανε άπο πρήξιμο τού πλεμονιού του». Γιατί λοιπον δεν μεταφέρεται αύτη ή ώραία όρολογία, ή κατανοητη άπο τον λαο καl στην ία τρικήν; Μόνον τά νομικά θά πληρώσουν; Εύτυχ&ς ύπήρξε πρόνοια, δτι σε περίπτωσι προκύψεως προολήματος έρμηνείας ύπερισχύει το κείμενον τής καθαρευ ούσης. Με aλλα λόγια έγινε δεκτόν, δτι ύπάρχει περίπτωσις οί


1 17

παράγοντες της δικαιοσύνης καί ό λαος φυσικά νά μη κατα λαοαίνουν την διατύπωσι τού 'Αστικού Κώδικος στην δημοτικη καί νά δημιουργηται έρμηνευτικον πρόολημα, όπότε καθορίζε ται άπο το νομοσχέδιον, ότι ύπερισχύει το κείμενο της καθα ρευούσης. Χρειάζονται σχόλια; Στο περιοδικο «ΕΝΑ» ( 1 3 Σεπτ. 1 98 4) έδημοσιεύθη σχό λιον, ύπο τον τίτλον: «Ό Άστικος Κώδικας στην δημοτικη» όπου έδια6άσαμε: «Είναι πραγματικά εύχάριστο πού άπό δώ καί πέρα ό 'Α στικός Κώδικας θά άποδοθεί ατή δημοτική γλώσσα, γιατί γιά νά καταλάοεις όρισμένα πράγματα συχνά ijθελες διερμηνέα. "Α ς προσέξει μόνο ό καθηγητής Α. Μαγκάκης, ή δημοτική Γ. γλώσσα πού θά χρησιμοποιηθεί νά έλεγχθεί προσεκτικά, γιατί άρκετά τήν έχουμε ταλαιπωρήσει τήν κατακαημένη, ίδιαίτερα άπό τήν έθνική μας τηλεόραση. Έλπίζουμε πώς ό Γ.Α. Μαγκά κ ης θά τό κοιτάξει προσε κτικά. Τά Έλληνικά του είναι θαυμάσια κι ' έτσι γιά τήν ίστο ρία άναφέρουμε δτι ήταν άπό τούς πρώτους καθηγητές ατό πανεπιστήμιο πού έΌγαλε Όιολίο ατή δημοτική. Καί ήταν ποι νικό δίκαιο ατή δημοτική». Μά είναι φυσικον την νομικην όρολογίαν καί τάς νομικάς έννοίας νά μην τάς καταλαοαίνη όποιος δεν είναι νομικός. 'Έ τσι λοιπον καί τον Άστικο Κώδικα δημοτικοποιημένο θά χρει άζωνται οί μη νομικοί, κάποιον που νά ξέρη νομικά γιά νά τους τον έξηγήση. Αύτο όμως που έντυπωσιάζει είναι ή σύστασις τού σχολια στού προς τον ύπουργο νά προσέξη, ώστε ή δημοτικη γλ&σσα που θά χρησιμοποιηθη νά έλεγχθη προσεκτικ&ς, διότι άρκετά την έχομεν ταλαιπωρήσει την κατακαημένη. Βεοαίως δεν την έχομεν, άλλά την έχουν, ταλαιπωρήσει την κατακαημένη. Καί έρωτ&: σεϊς δεν λέγετε ότι ό λαος άντιλαμοάνετε την δημοτι κή; Σεϊς δεν ίσχυρίζεσθε ότι είναι γλ&σσα λαϊκή; γιατί λοιπον

1 18


αύτη ή λαϊκη γλώσσα πρέπει νά έλεγχθη προσεκτικώς; fι ύπάρ χει πηγαίως και έφαρμόζεται ώς εχει η δεν ύπάρχει και ό κα θένας γράφει δπως θέλει, όπότε δικαιολογειται ό Ελεγχός της και μάλιστα ό προσεκτικός tλεγχος, διά τόν έναρμονισμό της, πρός ώρισμένη κατεύθυνσιν. Διερωτώμαι πάντως ποιος και οάσει ποίας γραμματικής θά πραγματοποιήση τόν tλεγχον; Διότι ώς γνωστόν δεν ύπάρχει μία ένιαία γραμματικη της δημοτικής, άλλά πολλαl και διάφο ροι. Ε ίς τηλεοπτικην έκπομπην την 24ην Σεπτ. 1 98 4, ε'ίδαμε πρόεδρον ίατρικής όμοσπονδίας άγροτικών ίατρών άπό την Θεσσαλονίκην νά συνομιλη με τόν ύπουργόν «πρόνοιας» ( τό προνοίας είναι της καθαρευούσης καl δεν τό καταλαοαίνει ό λαός) και νά λέγη τους διευθυντάς: «διευθυντάδες». Κλίνομεν λοιπόν ό διεθυντής, τού διευθυντή και πληθυντικός οί διευθυ ντάδες, τών διευθυντάδων. Πολυ σωστά. Αϋριο ό κ. Πρωθυ πουργός θά καλfj σε σύσκεψιν τους Γενικους Διευθυντάδες τών ύπουργείων και δλοι θά ξέρουν περι τίνος πρόκειται, διότι, &.ν έκάλει τους Γενικους Διευθυντάς ποιος θά τόν καταλάοαινε; Έπι πλέον με τό διευθυντάδες, πλην της πλέριας κατανόησης άναπτύσσεται και ή γλωσσικη αίσθητική. Ώστόσον ό προοδευ τικός έκεινος ίατρός άφού μάς εογαλε τό μάτι με κάτι: <<Κατα χροvμαι τόν χρόνον...», «θέληση καί οούληση τi]ς κυοέρνησης... » έξεσφενδόνισε και ενα «ε[μαι πεπεισμένος»! ώστε νά όλοκλη ρώση τόν γλωσσικόν ύποκλυσμόν. Λογικώς ό Άστικός Κώδιξ πρέπει νά έκδημοτικισθη οάσει της δημοτικής, που διδάσκεται στά σχολεια, διότι αύτη είναι ή έπίσημος δημοτικη ή άνεγνωρισμένη ύπό τού κράτους. Πρό κειται γιά την «νεοελληνικη γραμματικη» τού κ. Χρίστου Τσο λάκη που έκυκλοφόρησε ό «Όργανισμος ' Εκδόσεως Διδα κτικών Βιολίων», Άθήνα 1 9 8 3 (παραδόξως γράφουν στό έξώ φυλλο «έκδόσεως» άντι «Εκδοσης» ). Γιά νά καταλάοετε τί

Δικαιοαύvη: τά έμπόδια ατήv άποvομή της

1 19

εϊδους γλ&σσα μαθαίνουν τa παιδιά μας σάς πληροφορ& πως κλίνεται ό οαθi.Jς (σελ. 1 48 ) γενική: « τοϋ οαθιοϋ»!! Ό συγγρα φεi.Jς μάλιστα δίπλα στο « οαθιοϋ» έοαλε δύο άστερίσκους πα ραπομπής σε ύποσημείωσι, δπου διαοάζομεν: «ή γενική τοϋ έ νικοϋ είναι σπάνια>>! «Τό Ποινικό δίκαιο ατή δημοτική»! γράφει ό δημοσιογρά φος καί άγάλλεται ίκανοποιημένος, διότι προφαν&ς δεν έχει άνάγκην διερμηνέως διa να καταλάοη. Τι σημαίνει ποινικο δί καιο στην δημοτικη; Σημαίνει δτι ή ύφαίρεσις-ύφαιρέσεως γί νεται « ύφαίρεση-ύφαίρεση9>. "Οποιος δμως δεν γνωρίζει δτι ή ύφαίρεσις είναι ή κλοπη fι ή ύπεξαίρεσις μεταξiJ συγγεν&ν καθώς καί αί λοιπαί περιπτώσεις που προολέπει το aρθρον 378 τού Ποινικού Κώδικας δεν θa έννοήση τον δρον, εϊτε τού γράψωμεν με ι εϊτε με η. Έτσι δεν είναι; την τιμη του κυρίου ύπευθύνου διa τον έκδημοτικισμον της γλώσσης στην νομικην έπιστήμην διεκδικε'ί ό καθηγητης της Νομικής κ. Γ. Μαγκάκης. Έδιάοασα το σύγγραμμά του: «Ποι νικο δίκαιο» (&ν έγραφε «Ποινικον δίκαιον» δεν θa τον άντε λαμοάνοντο οί φοιτηταί;) έκδ. «Παπαζήση>> Άθ. 1 98 4. Στην σελίδα 1 2- 1 3 διατυπώνει τaς γλωσσικάς του άπόψεις, τaς όποίας και παραθέτω αυτουσίας διa να τaς σχολιάσω, διότι ή καθαρεύουσα στο πρόσωπον τού κ. Μαγκάκη εύρε τον καλλί τερον συνήγορόν της. «Πρώτα, γιατί οί νόμοι καί οί δικαστικές άποφάσεις πρέ πει νά στηρίζουν τό κύρος τους στήν άποδοχή τους άπό τό συ ναίσθημα δικαίου των πολιτών. Α ύτό είναι δμως δυνατό μόνο δταν ή διατύπωσή τους γίνεται ατή ζωντανή γλώσσα. n ' αύτό καί ό Ρήγας δριζε ατό «Πολίτευμα» δτι «ολοι οί νόμοι καί προσταγαί γίνονται είς τήν άπλήν των Έλλήνων γλώσσαν...». Αλλιώς δημιουργε'Lται χάσμα άνάμεσα στήν έξουσία καί ατό λαό, χάσμα πού ή δημοκρατική πολιτεία άπεχθάνεται καί

1 20


πού τά άπολυταρχικά καθεστώτα μεθοδευμένα έπιδιώκουν γιατί καί μ ' αύτό τόν τρόπο άποξενώνουν τό λαό άπό τήν ούσιαστική διαδικασία άσκησης τijς έξουσίας. Τού φαινομένου αύτού έχουμε μακρόχρονη πείρα ατόν τό πο μας. Δεύτερο, γιατί τά νομικά διανοήματα μόνο μέ τή διατύπω σή τους ατή ζωντανή γλώσσα αύτοελέγχουν τήν άνταπόκρισή τους ατό λαϊκό αίσθητήριο περί δικαίου καί στίς άληθινές άνά γκες τijς κοινωνικijς πραγματικότητας. Ή καθαρεύουσα, άκριοώς έπειδή δέν ε[ναι ζωντανή γλώσσα, έχει μιά σπουδαιο φάνεια πού έπιτρέπει τήν κενολογία καί τή συγκάλυψη τijς άληθινijς κοινωνικijς σημασίας μιάς νομικijς ρύθμισης. VΕτσι ή νομική έπιστήμη μόνο μέ τή χρήση τijς δημοτικijς «προσγειώ νεται» ατό έδαφος τijς κοινωνικijς πραγματικότητάς μας καί μπορεί νά έπιδιώξει νά σταθεί συμπαραστάτης τού λαού στήν προσπάθειά του νά δίνεται λύση ατά κοινωνικά προολήματα σύμφωνη μέ τό λαϊκό συμφέρον. Ή χρήση τijς δημοτικijς άπό τή νομική έπιστήμη μας μόλις τώρα άρχίζει. n ' αύτό έχει νά άντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες πού προκύπτουν προπαντός άπό τό γεγονός ότι όλες οί γλωσ σικές της τυποποιήσεις καί οέοαια καί ή όρολογία της έχουν διαμορφωθεί μέ οάση τήν καθαρεύουσα. Τίς δυσκολίες αύτές θά τίς ξεπεράσουμε άν έχουμε σάν γνώμονα πάντα τή σκέψη ότι ή δημοτική δέν ε[ναι μόνο lνα πλούσιο καί εύέλικτο γλωσ σικό όργανο, άλλά πρίν άπ ' όλα μιά πνευματική στάση πού άπεχθάνεται τούς δογματισμούς καί τίς μισαλλοδοξίες. Έτσι σέοεται τήν πραγματικότητα καί μάς έπιτρέπει νά διατηρή σουμε όσες διατυπώσεις τijς καθαρεύουσας «λειτουργούν» ατό γλωσσικό μας αίσθητήριο, μιά καί ή χρήση τijς δημοτικijς ε τναι σέ τελευταία άνάλυση όχι τόσο ή παραδοχή ένός aλλου γλωσ σικού ίδιώματος, όσο μιά άληθινή άπελευθέρωση». Ύποστηρίζει ό κ. Μαγκάκης, δτι διa τfjς δημοτικfjς γλώσ-

Δικαιοσύvη: τά έμπόδια στ ήv άποvομή της

121

σης οί νόμοι και αί δικαστικαι άποφάσεις έδραιώνουν το κύρος τους, διότι γίνονται άποδεκται άπο το συναίσθημα δικαίου τών πολιτών. Πρώτη φορά πληροφορούμεθα δτι ή ίκανοποίησις τού συναισθήματος δικαίου τών πολιτών, πραγματοποιείται, &.ν οί νόμοι και αί δικαστικαι άποφάσεις γράφωνται στήν δημοτική. 'Εμείς πιστεύομεν δτι το άνωτέρω συναίσθημα ίκανοποιείται άπο το περιεχόμενον τών νόμων και τών δικαστικών άποφά σεων και όχι άπο το λεκτικόν τους ένδυμα. Έκτος αύτού δλοι οί πολίται έχουν κοινον συναίσθημα περι δικαίου; Φυσικα όχι. 'Άρα ό δρος « συναίσθημα δικαίου τώv πολιτών>> δεν έχει γε νικήν ίσχύν. Ή έπίκλησις του Ρήγα δf.ν εΙναι δόκιμος, διότι ό Ρήγας δf.ν ύπf]ρξε κάποια έπιστημονική πρωσοπικότης (σαν τον Κοραή κ.λ.π.) ώστε νά άποφασίζη δια τα γλωσσικα ζητr1ματα. Έν τού τοις δπως θα προσέξατε ό Ρήγας έγραψε τήν πρότασιν του στήν καθαρεύουσαν. 'Όσον άφορα στο χάσμα που δημιουρ γείται άνάμεσα στήν έξουσία και στον λαο πιστεύομεν, δτι ή γλώσσα άπο μόνη της δf.ν άρκεί να προκαλέση χάσμα έξου σίας-λαού. 'Απόδειξις αύτού εΙναι δτι οί άλλόγλωσσοι λαοι -όχι άπλώς νά χρησιμοποιούν διαφορετικήν μορφήν της ίδίας γλώσ σης, δπως γίνεται τώρα σ' έμaς- συνυπήρξαν όμαλώς ύπο τήν αύτήν έξουσίαν και έμεγαλούργησαν π.χ. Αύστροουγγαρία, δπως και aλλοι λαοι σχηματίζουν εύημερούντα και προοδευ τικa κράτη, μολονότι όμιλούν διαφορετικάς γλώσσας π.χ. Έλ6ετία. Τούναντίον ή κοινή γλώσσα ούδέποτε έστάθη παράγων ένότητος π.χ. "Αραοες, οϋτε άπετέλεσε έμπόδιον δι' έπαναστά σεις κατα όμογλώσσων π.χ. 'Αμερικανική έπανάστασις. 'Επίσης και ή άντίληψις, δτι ή δημοκρατία άπεχθάνεται τήν δημιουργία χάσματος μεταξi.J έξουσίας και λαού, ετναι άνιστό ρητος και άναληθής, άφού ή δημοκρατία έκ προοιμίου συνε πάγεται άπομάκρυνσι τού λαού έκ της έξουσίας. Στήν δημο κρατία κυοερνa ενα κόμμα είς 6άρος δλων τών aλλων. 'Όταν

122


το δημοκρατικο κόμμα ασκη την έξουσία, ή έξουσία αύτη είναι κομματική, που σημαίνει δτι είναι αντίθετη προς δσους δέν έψήφισαν το κόμμα και οί όποϊοι (σχεδΟν πάντα πλειοψηφούν) θεωρούν έχθρικην την έξουσίαν, που ασκεί αντίπαλον κόμμα. Ή αποξένωσις του λαού απο την ούσιαστικη διαδικασία ασκή σεως της έξουσίας γίνεται στην δημοκρατία π.χ. πώς μετέχουν σήμερον ούσιαστικώς στην έξουσία οί όπαδοί, τά μέλη και τά στελέχη τών κομμάτων της αντιπολιτεύσεως; 'Απλώς δέν μετέ χουν' &.ν καl έκπροσωπούν την πλειοψηφίαν του λαού. Τά απολυταρχικά καθεστώτα ούδέποτε έπιδιώκουν καl μά λιστα μεθοδευμένως την αποξένωσι τών λαών απο την έξουσία. 'Απεναντίας έπιδιώκουν το αντίθετο π.χ. ή έξουσία τού Μ. Να πολέοντας δέν έοασίζετο στην λαϊκη συμμετοχή; Φυσικά έοα σίζετο, αφού οί Γάλλοι ήσαν πρόθυμοι καl νά πεθάνουν ακόμη ύπέρ τού Αύτοκράτορος. Είδικώς διά την 'Ελλάδα, δημοτικιστης fιτο ό 1. Μεταξάς, ένώ οί δημοκράται, Ε. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου κ.λ.π. όχι μό νο έγραφαν, αλλά καl ώμίλουν στην καθαρεύουσαν. Δέν έχετε παρά νά συγκρίνετε το «Ήμερολόγιον» τού Ί. Μεταξά μέ τά «Κείμενα» τού Έ. Βενιζέλου η τού Γ. Παπανδρέου. Φαίνεται λοιπον δτι ό Έ. Βενιζέλος καl ό Γ. Παπανδρέου έπεδίωκαν κατά την γνώμην του κ. Μαγκάκη νά δημιουργήσουν χάσμα μεταξυ έξουσίας καl λαού! Ή τοποθέτησις του κ. καθηγητού, δτι ή καθαρεύουσα δi::ν είναι ή ζωντανή μας γλώσσα είναι τελείως λανθασμένη καl μό νον ενας καθηγητης πανεπιστημίου θά ήδύνατο νά την διατυ πώση. 'Όλαι αί λέξεις -πλην τών ξενικών- που χρησιμοποιούνται στην Έλληνικη γλώσσα έχουν δλαι των ανε ξαιρέτως ρίζαν όχι καθαρευούσης, αλλά της 'Αρχαίας Έλλη νικης Γλώσσης. Τά θέματα είναι 'Αρχαιοελληνικά. 'Επίσης αί συνθέσεις καl τά παράγωγα γίνονται μόνον με την 'Αρχαιοελ ληνικήν.

Δικαιοσύvη : τά έμπόδια στήv άποvομή της

123

Πώς συμοαίνει μία μορφη γλώσσης, ή όποία aφαιρεί στοι χεία aπο την γλώσσα νa χαρακτηρίζεται πλουσία; Τι προσθέ τει; Τι προσφέρει, ή δημοτικη στην Έλληνικη γλώσσα, ώστε νa θεωρηται πλουσία; Άκόμη κατήντησε σε κακοαντιγραφέα της καθαρευούσης, aφού και έσείς ό ϊδιος στο σύγγραμμά σας aνα γκάζεσθε νa χρησιμοποιητε λέξεις της καθαρευούσης π.χ. ία τρικη διάγνωση (σελ. 292) έφ' δσον γράφετε γιατρος (σελ. 267) γιατί δεν γράφετε γιατρικη διάγνωση; Σaν δημοτικιστης δεν έπρεπε νa μεταχειρίζεσθε κάτι: ωω ταγιγνώσκεται» (σελ. 76) « δεδομένο» (σελ. 76) «πεπερασμέ νων δυνατοτήτων» (σελ. 1 8 ) η « ύπαρκτό ον», ένώ δημοτικώς το σωστο είναι «ύπαρχτο οντο». Πάντως ό κ. καθηγητης γρά φων: « γεννιέται», «έξαρτιέται» (σελ. 1 5 8 ) νομίζει δτι έλυσε το πρόολημα. Τι τον έπείραζε το γεννάται, έξαρτaται; Πώς θa εϊ πη το πρώτο και δεύτερο πληθυντικο τού « γεννώμαι» και « έξαρτώμαι»; Στa έπιρρήματα aκολουθεί την μέθοδον τού «τρεχαγύρευε» aφού &.λλοτε χρησιμοποιεί καταλήξεις δημο τικης π.χ. «σύμφωνα» καί aμέσως πιο κάτω «έπομένως» (σελ. 1 57) η «οέοαια» καί πάλιν πιο πάνω: «συνήθως». Γράφει «διε θνώς», «πρωτογενώς» κ.λπ. ( σελ. 7 4 ) γιατί δεν τa λέγει aλλοιώς, γιατί δεν παίρνει ύλικο aπο το πλούσιο και εύέλικτο γλωσσικο οργανο της δημοτικης; Άνε6άζων τον τόνον κατa μίαν συλλαοην έπέτυχε, ώς διa μαγικης ράοδου την κατανόη σιν τών νομικών δρων; π.χ. aντι « συναφείας» γράφει «συνά φειας» (σελ. 1 62). Λοιπον καί τί έγινε; ό λαος δεν aντελαμοά νετο το «συναφείας» και τώρα που το κάναμε «συνάφειας» το καταλαοαίνει; Προς πλήρην ομως σαλατοποίησιν της γλώσσης είς &.λλας λέξεις ό κ. καθηγητης δεν aνεοάζει τον τόνο, πχ. <<μέ τρο άσφαλείας» (σελ. 75) γιατι έδώ δεν γράφει: «μέτρο άσφά λειας». Έπειδη δηλαδη τώρα γράφει: «νά χαρακτηριστεί» (σελ. 1 49) και οχι « νά χαρακτηρισθfι» τί κατώρθωσε ούσιαστικώς; κατήργησε την ύποτακτικήν, μετέ6αλε την κατάληξιν καί τί-

1 24


ποτε παραπάνω. Μάς οεοαιώνει δμως, δτι το χαρακτηριστεί είναι δημοτικη aρα το καταλαοαίνει ό λαός, ένω το χαρακτη ρισθfι είναι της καθαρευούσης καί δεν το άντιλαμοάνεται ό λα ός... Στην σελ. 7 4 διαοάζομεν: « Ή κάθειρξη άόριστης διάρκειας γιά τούς καθ' iiξη fι κατ' έπάγγελμα έπικίvδυvους έγκλημα τίες... ». Στην καθαρεύουσα το κείμενο αύτο διατυποuται ώς έξfις: « Ή κάθειρξις άορίστου διαρκείας διά τούς καθ' iiξιv fι κατ' έπάγγελμα έπικιvδύvους έγκληματίας... ». "Οπως ολέπετε αί ρίζαι, τα θέματα των λέξεων παρέμειναν άκριοwς τα ίδια καί στας δύο γλωσσικας μορφάς. Ή διαφορα ορίσκεται μόνον στον τονισμο καί στας καταλήξεις. Καί έρωτω ξανά: aν ό άναγνώ στης δεν γνωρίζη τί σημαίνει εξις, γιατί θα καταλαοαίνη την εξη; aν δεν ξέρη την εννοιαν τfις καθείρξεως γιατί θα άντιλαμ οάνεται το της κάθειρξης; aν δεν γνωρίζη το νομικο περιεχό μενο της άορίστου διαρκείας, διατί θα έννοfι το τfις άόριστης διάρκειας; Ό ύπουργος διεοεοαίωσε, δτι ή δημοτικη άπεχθάνεται (το άπηχθανόμην μάλλον θα λέγεται άπεχθανιόμουνα) τους δογ ματισμους καί τας μισαλλοδοξίας. Μα φυσικα δλοι ξέρομεν δτι ή δημοτικ1Ί άπεχθάνεται τας μισαλλοδοξίας. Γι' αύτο aλλως τε έπεολήθη με διάταγμα! Γι' αύτο άπαγορεύεται ή καθαρεύουσα! Γι' αύτο ή χρfισις τfις καθαρευούσης συνιστά πειθαρχικον άδί κημα! Καί άρκετa aλλα μέτρα έλήφθησαν που έπιοεοαιώνουν την άπέχθεια τfις δημοτικής προς την μισαλλοδοξίαν. Συμφωνω με τον κ. καθηγητήν, δτι αί τυποποιήσεις καl ή όρολογία τfις νομικής έπιστήμης διεμορφώθη πράγματι οάσει τfις καθαρευούσης καί τοuτο διότι ή δημοτικη δεν είχε, οϋτε έχει δρους. Είναι γλωσσικος πτωχοσυγγενης τfις καθαρευού σης.

1 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ « "Αδικος κρίσις άδίκου τιμωρίας όνόματι μόνον διαφέρει» Δημάδης (Άποσπ. 62).

Ποίον είναι το συμπέρασμα, μετα τα δσα έγραψα; Διατυ πώνω προσωπικην aποψιν, που ϊσως να είναι λάθος, κατα το Άρχαιοελληνικον «ένδέχεται aλλως έχειν». Πιστεύω δτι έκ προοιμίου δικαιοσύνη δΕ:ν ύπάρχει κι' δση ύπάρχει άπονέμεται όρθ&ς, μόνον ύπο την συνδρομ ην πολλών προϋποθέσεων και κυρίως τύχης. Ή κατάστασις μπορεί να διορθωθη, άλλ' άπαι τείται οούλησις της Πολιτείας, ή όποία άδιαφορεί καi προολέ πεται να συνεχίση έτσι. Ό πρώην ΕίσαγγελεiJς τού 'Αρείου Πάγου κ. Π. Δημόπου λος είς συνέντευξίν του στην «Έλευθεροτυπίαν» (8 - 1 0-2000) έδήλωσε δτι: «Οι ρυθμοί απονομής της δικαιοσύνης είναι πάρα πολύ 6ραδείς και καθιστούν αναποτελεσματική τη δι καστική προστασία». 'Όταν ό Άνώτατος ΕίσαγγελεiJς τού κράτους όμιλεί δημο σίως περι άναποτελεσματικότητος της δικαστικής προστασίας, τί aλλον να προσθέσωμεν; και είς ποίον τα λέγει αύτα ό κ. Δη μόπουλος; Ό ί:διος ύπήρξε μέγας νομοφύλαξ της πολιτείας και είχε την εύθύνη της άποτελεσματικής δικαστικής προστασίας. ΔΕ:ν το έπετύγχανε; τότε να ύπέοαλε την παραίτησίν του, ώς άποτυχών. ΜΕ: το να λέγη κάτι πoiJ δλοι γνωρίζουν δΕ:ν άναι ρεί τας εύθύνας του. Ή δΕ: έφημερις είρωνεύεται δτι «μέ ρυθ-

1 26


μούς χελώνας άπονέμεται ή δικαιοσύνη. Τώρα δικάζονται ατό Έφετείο ύποθέσεις... τοfι 1 993» (ένθ. άνωτ.). Αί προτάσεις, δια την (δσον άνθρωπίνως δυνατον) όρθην άπονομην της δικαιοσύνης είναι γνωστα'ι είς δλους. τας έπα ναλαμοάνω, συνοπτικώτατα: • Ύπερεπαρκης αϋξησις θέσεων δικαστών κα'ι Είσαγγελέων. • Πρόσληψις ύπερεπαρκούς προσωπικού. • Σύστασις δικαστικής 'Αστυνομίας. • Καθιέρωσις ποινικών και άστικών δικαστών. • Έπιμόρφωσις δικαστών κα'ι Είσαγγελέων. • Περισσότερος χρόνος άδειων στους δικαστικούς. • Περιορισμος προσλήψεως γυναικών στο 5%. • Κατάλληλοι κα'ι aνετοι δικαστικο'ι χώροι. • Προσωρινη κράτησις μόνον δι' άποφάσεως Δικαστικού Συμοουλίου. • Πινάκια έλαχίστων ύποθέσεων. • Ρύθμισις θέματος έμφανίσεως δικαστικών λειτουργών, δι κηγόρων (π.χ. τήοενος). • Τήρησις πρακτικών δικών με ήλεκτρονικας μεθόδους. • Έκ προγόνων aρχεσθαι. 'Όλα τα δικαστικα μέγαρα να είναι 'Ελληνικού ρυθμού κα'ι να κοσμηθούν με άνδριάντας, προ τομας Άρχαιοελλήνων νομοθετών, φιλοσόφων κ.τ.λ. τα ύπάρ χοντα κτήρια να τροποποιηθούν κατα τα άνωτέρω. • Ή άξιολόγησις τών δικαστών να γίνεται μόνον άπο δικα στας οάσει της έπετηρίδος κα'ι τfις άποδόσεως καθοριζομένης, ύπο άντικειμενικών κριτηρίων π.χ. χειρισμοι ύποθέσεων, έκδόσεις νομικών μελετών, μη άνατροπη άποφάσεών των, συμοολη στην νομολογία, έπιστημονικοl τίτλοι κ.τ.λ. που προσθέτουν στην ύπη ρεσιακην κατάστασιν τών δικαστών οαθμους προόδου (bonus). • Να ίδρυθfι δικαστικη ύπηρεσία άλληλογραφίας, προς άπο στολην άποφάσεων, πράξεων κ.τ.λ. Οί ένδιαφερόμενοι π.χ. δι κηγόροι &μα τη καταθέσει δικογράφων προκαταοάλλουν τα


127

εξοδα άποστολής των έγγράφων άποτελεσμάτων, ώστε νa άπο φεύγωνται τa πήγαινε-ελα, έρωτήσεις, άπασχόλησις προσωπι κού, άπώλεια χρόνου. • Na καθιερωθούν εντυπα δικογράφων (άγωγων, μηνύσε ων, έφέσεων, άναιρέσεων, αίτήσεων κ.τ.λ.) με ένσωματωμένα τa εςοδα παραστάσεως, προεισπράξεως κ.τ.λ. διa το κέρδος χρόνου καl την μη άπασχόλησιν προσωπικού. • Ν a θεσμοθετηθή θέσις μονίμου ύφυπουργοίJ δικαιοσύνης, που πρέπει νa είναι δικαστής. • Τά πάσης φύσεως νομοσχέδια νa άποστέλλωνται είς άρμόδιον Συμβούλιον έκ δικαστων προς γνωμοδότησιν, ώστε νa άποφεύγωνται αί άντιφάσεις, άσάφειαι καl άτέλειαι, που σήμερον παρατηρούνται στην νομοθεσίαν, με έπίπτωσιν στην δικαιοσύνην. • Na έπιτρέπεται ό κατόπιν συμφωνίας των μερων όρισμος δικασίμου έξ άναοολής. Έν περιπτώσει άσυμφωνίας άποφασί ζει το δικαστήριον. • Έπαναφορa θανατικής ποινής (κατασκοπεία, προδοσία, ναρκωτικά). • 'Ηθικοποίησις του δικαίου, συμφώνως προς τaς έπιταγάς των άξιων τής Έλληνικότητος. • Αί φυλακαl νά μη ύπάγωνται στο 'Υπουργείον Δικαιοσύ νης, δπως τώρα, άλλa στο 'Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως. • Πταίσματα, έλαφρa πλημμελήματα καl μικροδιαφοραl πρέπει νa δικάζωνται με την είσαχθησομένην διαδικασίαν της άμέσου άπονονομής δικαιοσύνης. • Καθιέρωσις τού θεσμού τού δικαστού-διαιτητού προς τα χείαν έπίλυσιν διαφορων με είδικην δικονομίαν. • Ή δικαιοσύνη είναι 'Ελληνική. Συνεπως στην ίΞδρα κάθε δικαστηρίου νa ύπάρχη ή Έλληνικη Σημαία. • Νά ρυθμισθή το θέμα τής άκριοολόγου καl ευπρεπούς γλωσσικής παρουσίας. Ή νομικη γλωσσα δεν είναι γλωσσα των

1 28


άπαιδεύτων. Ν ά έπαναφερθούν στον νομικον λόγον πτώσις (δοτικi]) όνοματικοί τύποι (άπαρέμφατον) καταλήξεις (ξ, ρ, ψ, ν) έγκλίσεις (ύποτακτικi] κ.τ.λ.) κλίσεις (τρίτη) γένη (πληθ. θη λυκού) κι' δτι aλλο κατήργησαν νύκτωρ έλάχιστοι ήμικοιμώ μενοι άστοιχείωτοι οουλευταί, δίχως νά έρωτηθούν τά Πανε πιστήμια, ή 'Ακαδημία κ.τ.λ. • Ή ήγεσία τής δικαιοσύνης νά έκλέγεται ύπο Όλομελείας δικαστών, δίχως νά έχουν λόγον η ψf]φον πρόσωπα έκτος δι καιοσύνης, μηδε καί τού ύπουργού αύτf]ς, έπισκέπτου τού δι καστικού χώρου. • 'Άπαξ δημιουργηθείσης τής τεχνικής ύποδομf]ς καί προ σληφθέντος τού ύπερεπαρκούς προσωπικού καί δικαστικών λει τουργών στοχεύεται ή περάτωσις των ύποθέσεων καί στους τρείς οαθμούς, έντος 6 μηνών. • Τά έσοδα έκ τών δικαστικών ύποθέσεων δεν εισέρχονται στο δημόσιον ταμείον, άλλά καλύπτουν τάς άνάγκας τής δι καιοσύνης. Το έπιπλέον παραμένει, ώς έντοκον άποθεματικόν. • Οί μισθοί των δικαστικών λειτουργών όρίζονται εις εν σταθερον κεκτημένον ποσον καί εις εν κυμαινόμενον άναλόγως προς τον άριθμον καί την φύσιν των ύποθέσεων, που έχειρί σθησαν οάσει πίνακας συσχετισμού άπο ήλεκτρονικον ύπολο γιστήν. Παραμένουν δε άφορολόγητοι ώς aμεσος ύλικi] άνα γνώρισις τού συντελουμένου ύψηλού έργου των. • Ή Στρατιωτικη Δικαιοσύνη είναι ένστολος καί έπανέρ χεται στο προϊσχύσαν καθεστώς της. 'Επίτροποι Στρατοδικεί ων, Ναυτοδικείων καί 'Αεροδικείων δεν μπορεί νά είναι γυ ναίκες. • Αί άποφάσεις τών δικαστηρίων έκτελούνται ούχl έξ όνό ματος τού 'Ελληνικού Λαού, που είναι κενολογία, άλλ' έξ όνό ματος τού 'Ελληνικού κράτους, που είναι ή πραγματικότης. • Κατάργησις όρκωτών δικαστηρίων, ώς άντεπιστημονικών καί έπιολαοών.

�ε1ς ως

Το ρεκόρ της 11αΘuστέρηοης πσυ, κα τά τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημ. Λινό, οφείλεται σtη φιλοδι11ία των Ελλήνων αλλ;i και στον πληθωρισμό του δι11ηγορικού αόματος, αφήνει τον πολί τη απραπάtεm:ο, ενθαρρί'Vει την αυτο-

Ενωοης.

ρυθμούς που οημειώνονιαι οια ιφάτn-μέίln τπς Ευρωπαϊκής

από τους 6ραδύιερους

μας, αφού η ΠΟΙVΙκή δικαιοσύνη απονέμεται με έναν

αποφάσεων καωyράφει η χώρα

έκδοσης των δικασnκών

προς mν ω.χυmτα

ρνπιικές επ1

Τπς ΒΑΝΙΙΣ ΦΩΤΟΠΟΥΙ\ΟΥ

Α

δικία, ενώ συνιστά σαφή παρανομία του κράτους έναντι των πολιτών που αξιώ νουν δίΧη «εντός ευλόγου προθεσμίας». Οι εισαγγελικές επΙQ!jμάνσεις έγιναν στη δl.άρκεια της ετήσιας γενικής συνέ λευσης της Ενωσης Εισαγγελέων, Χατά την οποία αναδείχθη11αν και άλλες αρ νητικές πλευρές της δικαιοούνης, όπως η έλλειψη σύrχρονων δομών. Το παρά δειγμα του προέδρου της Ενωσης Βαο. Μαρκή, ότι στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών υπήρξε παραγγελία του ιιροϊ σταμένου προς τους εισαγγελείς να γραφούν ιδιοχείeως τα uπηρεσιι:ικά έγ γραφα διότι δεν υπάρχει δυνατότητα δακτυλογράφησης, δείχνει ότι η ελληνι11ή δικαιοσύνη πορεύεται α11όμη με ό ρους του παρελθόντος. Τόσο ο κ. Λινός όσο και οκ. Μαρκής

ΑJ!ό τους εκ�τροσώπους των κομμά των που ήταν παρόντες στη γενική συ νέλευση, ο πρόεδρος του ΣΥΝ Νικ. Κωνσtαντόπουλος περιέγραψε μια Δι11αιοσύνη σε αδιέξοδο καθώς, όπως εί πε, οι διμερείς συμφωνίες 11αι οι απο φάσεις της Ευρωπιiίκής Ενωσης οδη γούν σε ανατροπές και οπισθοδρομή σεις του κρ{ιτους δικαίου.

ται», ανέφερε.

Συλλόγου Αθηνών Δημ. Παξινό, στην πράξη πάντοτε η εκάστοτε εξουσία θα προσπαθε ί να επηρεάζε ι,
Έφημερiς «ΕΑΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ», 08-1 2-2003

Αναpολές Ο υπουργός Δικαιοσύνης Φ. Πετσάλ νικος vπεραμύνθηκε του νέου νομοοχε δίοu για την επιτάχυνση τηςποινι11ής δι καιοοίιvης που αντιμετωπ(ζει το πρό βλημα των αναβολών και την υπερφόρ τωση των δικαστηρίων (11ατά τους δικη γόρους έχει οδηγήσει m:α αντίθετα α πστελέσματα) και έκανε μια απστίμηση του. βεσμι11ού 11αι νομοθετικού έργου του υπουργείου. Για τον πρόεδρο του Δικηγορικού

τόνισαν ότι, παρά τη βελτίωση του μι σθολΟ'f(ου των δικαστών (αυξήθηκε το επίδομα βιβλιοθήκης κατά 20% και ο βασικός μισθός κατά 6%), ούτε ως ειδι κό μπορεί να θεωρηθεί ούτε ότι αvταπο κρίνεται σι:ις συνταγματικές επιταγές.

ίίtιίiiίίϊ�;;;ης ι�

....... Ν \Ο

�

"'

..:::: ,

�

s

>=<·

..:::: �

S �

Q, °"

�

�-

"' >=<-

�

Q ο <:: ,

!:;:.. χ s

16. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (πηyαί, άποσπάσματα τών όποίων άναφέρονται στό παρόν 6ι6λίον)

ΑΙΣΧΥΛΟΣ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ: Π. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: Ν. ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΗΡΟΔΟΤΟΣ: ΘΕΟΓΝΙΣ: ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ: Γ. ΚΟΡΔΑΤΟΣ: Δ. ΛΑΕΡΤΙΟΣ: Γ. ΛΕΜΠΟΝ: ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ: Γ. ΜΑΓΚΑΚΗΣ: ΝΤ. ΜΑΚΝΤΑΟΥΕΛ Κ. ΜΑΥΡΙΑΣ: ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ: Π. ΜΠΑΛΕ: Α. ΜΠΙΣΚΑΡΝΤΙ: Κ. ΜΩΣΕ: ΝΤ. ΝΙΚΟΛ: ΞΕΝΟΦΩΝ:

«Προμηθεύς» «Πολιτικά», «Ήθικa Νικομάχεια» «Σφηκες» «"Απαντα» «Κατa Τιμοκράτους» «'Αποσπάσματα» «Ό γιατρος της οίκογενείας» «Ίστορία» «'Αποσπάσματα» «Ίστορία» «'Ιστορία της Έλληνικης φιλοσο φίας» «Βίοι φιλοσόφων» «Ή ψυχολογία των μαζών» «Κατa Λεωκράτους» «Ποινικο Δίκαιο» «Το δίκαιον στην 'Αθήνα τών κλασ σικών χρόνων» «Συνταγματικο Δίκαιο» «Περι τού πνεύματος τών νόμων» «Ή καθημερινη ζωη στην 'Αλεξάν δρεια 33 1 -30 π.Χ.» «'Αρχαίο Έλληνικο Δίκαιο» «Ή γυναίκα στην 'Αρχαία 'Ελλάδα» «Οί Βυζαντινες δεσποσύνες» «'Αθηναίων Πολιτεία», «Λακεδαιμο νίων Πολιτεία»

1 32


ΟΜΗΡΟΣ: ΠΙΝΔΑΡΟΣ: ΠΛΑΤΩΝ:

«'Ιλιάς» «'Αποσπάσματα» «Πολιτεία», «'Απολογία Σωκρά τους», «Νόμοι» «Λυκούργος», «Θεμιστοκλής» «Συνταγματικό Δίκαιο» «Ό δημόσιος και ίδιωτικός οίος τών Βυζαντινών» «Ίστορικη οιολιοθήκψ> «'Ελευθερίου Βενιζέλου πολι τικαl ύποθήκαι» «Ύπέρ Εύξενίππου» «'Έπη»

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: Α. ΡΑΪΚΟΣ: Τ. ΡΑΪΣ: Δ. ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ: 1. ΣΤΕΦΆΝΟΥ: ΥΠΕΡΕΙΔΗΣ: ΦΩΚΥΛΙΔΗΣ:

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟΝ ΕΡΓΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΛΕΥΡΗ

Α. ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΒΙΒΛΙΑ 1 . ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 2. ΟΙ ΒΆΡΒΑΡΟΙ 3. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 4. Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΠΡΟΣΤΆ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ 5. ΑΣ ΜΙΛΉΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΕΒΡΑΙΟΥΣ 6. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ 7. ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ 8. Ο ΓΕΛΩΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 9. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΆΝΔΑ 10. Ο ΔΙΩΓΜΟΣ ΤΩΝ ΆΡΙΣΤΩΝ 1 1. ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ 1 2. ΜΕΤΑΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ 1 3. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΑΛΦΆΒΗΤΟΝ 1 4. Ο ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΡΑΓΙΑΔΕΣ 1 5 . ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ 1 6. 0 ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΗΣ 17. ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΉ ΘΕΣΙΣ ΤΗς ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1 8 . ΤΑ ΕΙΚΟΣΙ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΆ ΤΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ 1 9. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ 20. ΓΚΑΙΜΠΕΛΣ - ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2 1 . ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ 22. ΣΚΟΠΙΜΑ ΛΑΘΗ 23. ΦΥΣΙΣ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΚΑΚΙΟΥ 24. ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

1 34


25. ΠΟΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΙ 26. ΚΡΙΤΙΚΉ ΙΔΕΩΝ 27. ΠΑΣ ΜΗ ΕΛΛΗΝ ΒΑΡΒΑΡΟΣ 28. 2 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1 967 29. 0 ΛΑΟΣ ΞΕΧΝΑ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΡΙΣΤΕΡΆ

Β. ΕΚΔΟΘΕΙΣΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΙ-ΜΕΛΕΤΑΙ 1 . ΡΩΣΙΑ 1 9 1 7 2. Ο ΜΥΘΟΣ 3. Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 4. ΤΡΑΠΕΖΑΙ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 5 . ΠΟΝΤΙΟΣ ΠΙΛΑΤΟΣ 6. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΉ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 9 1 5 - 1 935 7. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ 8 . ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ 9. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ 1 0. Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ 1 1 . 0 ΣΟΥΡΗΣ

Γ. ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΙΝ 1 . Η ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ 2. ΒΑΣΙΛΕΙΑ 3. ΕΘΝΟΠΑΤΕΡΕΣ 4. ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΉΚΗ (ΚΡΙΤΙΚΉ ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΟΣ) 5. ΛΕΞΙΚΟΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΆΤΩΝ 6. ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΔΙΑΘΕΣΙΣ Βιολιοπωλείον ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ Ίπποκράτους 65 - 1 06 8 0 ΑΘΗΝΑΙ Τηλέφωνον: 2 1 0-36.34.932 Τηλεομοιότυπον: 2 1 0-36. 1 7.592 ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Βασίλειος Χρήστου 1 . 'Εκδόσεις ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ Προξένου Κορομηλa 42 Τηλέφωνον: 23 1 0-28 2427. 2. Βιολιοπωλείον ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ Έρμου 6 1 , (564 23) Θεσσαλονίκη Τηλέφωνον: 2 3 1 0-28 2782 ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ TSONIS THEODOROS

G. Ε. BOOKS Ρ.Τ.Υ. LTD 1 0 BELFORD RD EAST KEW 3 1 02 VIC MELBOURNE AUSTRALIA

Tel: (00-6 1 3) 98 598 3 1 8 , Fax: (00-6 1 3) 98 5 9 3323

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ-ΠΛΕΥΡΗΣ-ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Recommend Documents