ДӨРВӨН УЛИРЛЫН ХҮЛЭМЖИЙН АЖ АХУЙ

ДӨРВӨН УЛИРЛЫН ХҮЛЭМЖИЙН АЖ АХУЙ БАЙГУУЛАХ БИЗНЕС ТӨСӨЛ

www.zaluu.com www.zaluu.com

Гарчиг хуудас 1. Оршил 2. Орчны судалгаа, шинжилгээ 2.1. Макро орчны судалгаа 2.1.1. Улс төр..........................................................................1 2.1.2. Эдийн засаг..................................................................6 2.1.3. Нийгэм, соѐл.................................................................8 2.1.4. Техник, технологи........................................................12 2.1.5. Экологи........................................................................13 2.1.6. Дүгнэлт ........................................................................13 2.2. Микро орчны судалгаа 2.2.1. Эцсийн хэрэглэгчийн зан төлвийн шинжилгээ.........15 2.2.2. Байгууллагын хэрэглэгчийн зан төлвийн шинжилгээ.23 2.2.3. Өрсөлдөгчийн шинжилгээ..........................................26 2.2.4. Porter-ийн 5 хүчин зүйлээр үнэлэх............................39 2.3. Орчны судалгаа, шинжилгээний дүгнэлт...............................50 3. Төслийн төлөвлөлт 3.1. Стратеги төлөвлөлт ...............................................................55 3.2. Маркетингийн төлөвлөлт........................................................58 3.3. Үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт......................................................83 3.4. Хүний нөөцийн төлөвлөлт......................................................89 3.5. Санхүүгийн төлөвлөлт............................................................95 3.6. Үйл ажиллагааны төлөвлөлт..................................................97


4. Дүгнэлт .............................................................................................................98 5. Хавсралт 5.1. Ашигласан материал.........................................................................99 5.2. Судалгааны материал, тайлан 5.2.1. Эцсийн хэрэглэгчийн зан төлвийн судалгаа......................101 5.2.2. Бизнесийн байгууллагын судалгаа...................................118


1. Оршил Зах зээлийн харилцаа бүхий эдийн засгийн нөхцөлд аж ахуйн нэгж байгууллагууд бүрэн биеэ дааж, бүх асуудлыг зөвхөн өөрсдөө шийдэж, хаана, юу хэрэгтэй байна, түүнийг яаж үйлдвэрлэх, хуваарилах зэрэг асуудлуудыг шийдэх шаардлагатай болсон. Ийм нөхцөлд үнэхээр хаана ямар бүтээгдэхүүн хэрэгцээтэй байна, түүнийг хэрхэн судалж мэдэх, түүнд үндэслэн ямар нөөц бололцоонд тулгуурлаж, үйлдвэрлэл эрхлэх эсэхээ шийдэх асуудал гарч байна. Төлөвлөхгүйгээр удирдаж, хянаж чадахгүй бөгөөд манай компаниудад бизнес төлөвлөгөө хийж, гүйцэтгэлийн үр дүнг үнэлэх зэрэг асуудлууд тулгараад байна. Мөн эдийн засгийн хөгжлийн түвшингээр доогуур, үйлдвэрлэл бага хөгжсөн, нөөцийн зах зээл хөгжөөгүй орны хувьд бизнесийн байгууллагын түвшинд үйлдвэрлэлийн асуудлыг онцгой анхаарч нарийвчлан тооцох, төлөвлөх хэрэгцээ зайлшгүй гарч байна. Судалгаа, шинжилгээг үндэслэлтэй, иж бүрэн хийж түүнд үндэслэн компаний стратегийг оновчтой, зөв тодорхойлж түүний дагуу төлөвлөлтийг хийж, зохион байгуулж чадвал пүүс, компаниуд зах зээлийг бүрэн эзэлж чадна. Манай хүн амын хүнсний хэрэгцээний багагүй хувийг улаанлооль, өргөстхэмх, нарийн ногоо эзэлдэг. Улаанлооль нь хүний биед тохирсон олон төрлийн витамин, эрдэс бодис, бичил элемент агуулсан 95-98 хувийн шингэцтэй хүнсний бүтээгдэхүүн юм. Гэтэл манай зах зээл дээр улаанлооль багахан хэмжээгээр үйлдвэрлэгддэг

бөгөөд маш их хэмжээгээр импортлож оруулж ирж байна. Улаанбаатар хотод энэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэгч олонд танигдсан “Дэвшил” ХХК, “Эхгазар” ХХК гэсэн 2 компани байдаг. Монголын улаанлоолийн үйлдвэрлэлт 2005 онд 1844.7тн, 2006 онд 2336.3тн, 2007 онд 2420.6тн, 2008 онд 2805.3тн, 2009 онд 1432.1тн байна. Харин БНХАУ-аас 2005 онд 1457.1 тн улаанлоолийг импортлож байсан бол 2006 онд 1859.8тн, 2007 онд 2337.7тн, 2008 онд 5720.6тн, 2009 онд 2701тн улаанлоолийг импортлож нийт импортын хэмжээ нь жилээс жилд нэмэгдэж байгаа нь манайд энэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүний хэрэгцээ цаашид ч гэсэн мөн адил өсөх хандлагатай байгааг бүрэн харуулж байна. Үүнээс харахад Монгол www.zaluu.com www.zaluu.com

улсын улаанлоолийн зах зээлийн 44-65 хувийг Хятад улсын үйлдвэрлэгчид хангаж байна. Хятад улсын улаанлооль нь хямд боловч амт, чанарын хувьд маш муу байдаг. Иймээс бид өөрсдийн нөөц бололцоог ашиглан, өөрийн улаанлоолийн хэрэгцээг бүрэн хангах шаардлагатай байна. Дипломын төслийн зорилго: 1. Суралцах хугацааны турш олж авсан онолын мэдлэгээ практикт хэрэгжүүлэх. 2. Хэрэглэгч, эзэд, ажилчдын эрх ашгийг хангах замаар урт хугацаанд оршин тогтнох дөрвөн улирлын хүлэмжийн аж ахуй байгуулах бизнес төсөл боловсруулах. 3. Дэлхийн банкнаас санхүүжиж байгаа жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих төсөл сонгон шалгаруулалтанд оролцож, 250,000,000 төгрөгийн зээл авах. Төслийн нэр:

“Дөрвөн улирлын хүлэмжийн аж ахуй байгуулах бизнес төсөл” Дөрвөн улирлын хүлэмжийн аж ахуй байгуулах бизнес төсөл бичих болсон шалтгаан:

импортлосон улаанлооль 2701тн байна. Иймээс гадаад улс руу алдаж буй мөнгөн урсгалыг тогтоон барих.

мөрөөдлийн нэг хэсэг. Төслийн зорилго, үр дүн Улаанбаатар хотод тасралтгүй үйл ажиллагаатай дөрвөн улирлын хүлэмжийн аж ахуйг байгуулж, 2011 оноос эхлэн иргэдийг шинэ, чанартай улаанлоолиор өдөр бүр хангах. www.zaluu.com www.zaluu.com

Төслийг хэрэгжүүлэгч компани: “Ногоон Дэлхий” компани нь 2011 оны 1 дугаар сарын 10-ны өдөр байгуулагдана. Компани Улаанбаатар хотын замын эхлэл цэгээс 30 км-т гүний худагтай, өндөр хүчдэлд холбогдсон, хашаатай өөрийн эзэмшлийн 3 га газрыг түшиглэн нарийн ногоо тариалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулна.


2. Орчны судалгаа, шинжилгээ

2.1. Макро орчны судалгаа 2.1.1. Улс төрийн хүчин зүйл Татварын бодлого 2006 онд татварын хуулийг баталсан бөгөөд 2007 онд аж ахуйн нэгжүүдийг татварын өршөөлд хамруулсанаар Монгол улсад үйл ажиллагаа явуулж буй бизнесийн байгууллагуудад хуримтлал, нөөцөө нэмэгдүүлэх боломжтой болсон. Татварын хувьд татварын шинэчилсэн хуулинд олон тооны хөнгөлөлтүүдийг тусгаж өгсөн хэдий ч өнөөдрийн байдлаар зарим нэг татварын бэрхшээл байна. Хуулийн этгээдийн хувьд 2009 оны байдлаар 74395 орчим ААН нь гол төлөв ААНОАТ-ыг 10 хувиар, НӨАТ-ыг 10 хувиар төлж байна. Татварын багц хуулинд өөрчлөлт оруулсанаар үйлдвэрлэл эрхлэгчид татварын хөнгөлөлтөнд хамрагдах боломжтой болж манай улс нь татварын таатай орчинтой улсын нэг болсон. Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал 19.2. Монгол улсын тэргүүлэх ач холбогдол бүхий салбарт 2007 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш хөрөнгө оруулсан бол уг хөрөнгө оруулалтын 10 хувьтай тэнцэх албан татварын хөнгөлөлтийг үзүүлнэ. - Алдагдал гарсан татварын жилийн дараахь дараалсан 2 жилийн албан татвар ногдуулах орлогоос хасч тооцно. Хөдөлмөрийн хууль 5.1. Ажил олгогч нь хууль тогтоомжид нийцүүлэн хөдөлмөрийн дотоод журам баталж мөрдүүлэх, ажилтнаас хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэхийг шаардах, энэ хуульд заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэх эрхтэй. www.zaluu.com www.zaluu.com

6.2. Ажилтан нь үнэнчээр хөдөлмөрлөх, хуулиар тогтоосон нууцад хамаарах ажил, үүрэгтэй нь холбоотой нууцыг хадгалах, хөдөлмөрийн ба хамтын гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод журам, аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн нийтлэг шаардлагыг сахин биелүүлэх үүрэгтэй. 26.1. Ажилтан ажлын цагтаа багтаан өөрийн буюу бусад байгууллагад хөдөлмөрийн гэрээгээр өөр ажил, албан тушаал хавсран гүйцэтгэх, өөрийн байгууллагад өөр ажил хослон гүйцэтгэх болон ажил олгогч ажилтантай тохиролцсоноор эзгүй байгаа ажилтны үүргийг түр орлон гүйцэтгүүлэх буюу түүний ажлын ачааллыг нэмэгдүүлэн ажиллуулж болно.

39.1. Хууль болон хөдөлмөрийн гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол ажилтан хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах тухай өргөдлөө ажил олгогчид өгсөн өдрөөс хойш 30 хоног өнгөрмөгц ажлын байраа орхих эрхтэй, энэ тохиолдолд хөдөлмөрийн гэрээ цуцлагдсанд тооцно. 6.2. Ажилтан нь үнэнчээр хөдөлмөрлөх, хуулиар тогтоосон нууцад хамаарах ажил, үүрэгтэй нь холбоотой нууцыг хадгалах, хөдөлмөрийн ба хамтын гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод журам, аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн нийтлэг шаардлагыг сахин биелүүлэх үүрэгтэй. Цалин хөлс, олговор 49.1. Ажилтны цалин хөлсийг хийснээр, цагаар, бусад хэлбэрээр хөдөлмөрийн үр дүнд нь тохируулан олгоно. Ажлын цаг 70.1. Долоо хоногийн ажлын цаг нь 40 хүртэл байна. 70.2. Ердийн ажлын өдрийн үргэлжлэл 8 хүртэл цаг байна. 70.3. Ажлын дараалсан хоѐр өдрийн хоорондох тасралтгүй амралт нь 12 цаг ба

түүнээс дээш хугацаатай байна.


Цалин хөлс олгох хугацаа 60.1. Ажилтны цалин хөлсийг сард хоѐр ба түүнээс дээш удаа, тогтоосон өдөр олгоно. 60.2. Ажилтны цалин хөлсийг цаг, өдөр, долоо хоногоор тооцон олгож болно. Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тогтоох тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 2011 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн мөрдөхөөр болов. Тодруулбал, нэг цагийн хөлс 670 төгрөгөөр тооцох бололцоотой болж байна. Энэ нь нөгөө талдаа оюутнууд чөлөөт цагаараа хөдөлмөр эрхлэх бололцоо бүрдэж байгаагаас гадна малчид туслах малчин авч ажиллуулахад хөлсийг нь цагаар тооцон өгч болно. 2010 онд төрийн албан хаагчдын цалинг 30%-р нэмсэн. Цалин нэмэгдсэн нь хэрэглэгчдийн худалдан авах чадварыг дээшлүүлсэн. Мөн Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн хорооны судалсанаар хөдөлмөр хөлсний доод хэмжээг 210000 төгрөг байх ѐстой гэсэн судалгаа гарсан ба энэ судалгааны үзүүлэлтээ Монгол улсын засгийн газарт өргөн барина гэж мэдэгдсэн. Ус ашиглах зориулалт 21.1. Монгол улсын иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага, гадаад улсын хуулийн этгээд, гадаадын иргэн, харъяалалгүй хүн тодорхой зориулалт, хугацаа, болзол, гэрээний

үндсэн дээр хууль тогтоомжийн дагуу ус ашиглах эрхтэй байна. Ус ашиглуулахад тавигдах шаардлага 24.1. Ус ашиглахаар хүсэлт гаргагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: 24.1.1. Ус ашиглалтын явцад ялгарах бохир усаа стандартын түвшинд хүртэл цэвэршүүлэх барилга байгууламжтай байх; 24.1.2. Хаягдал усыг дахин ашиглах, хэмнэлттэй зарцуулах технологитой байх; www.zaluu.com www.zaluu.com

24.1.3. Усны нөөц ашигласны төлбөрийг бүрэн гүйцэд төлөх: 24.1.4. Ус авах цэгт тоолуур байрлуулж, баталгаажуулах; 24.1.5. Ус ашиглагч, хэрэглэгч нь ашигласан усны үйлчилгээний хөлсөө төлөх: Ус ашигласны болон бохирдуулсаны төлбөр 30.1. Ус ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага нь ус ашигласны төлбөр төлнө. 30.3. Ус бохирдуулж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага ус бохирдуулсаны нөхөн төлбөр төлнө. 37.1.5. Усыг үйлдвэрлэлийн зориулалтаар зохих гэрээ, зөвшөөрөлгүйгээр ашигласан буюу гэрээнд заасан хэмжээнээс хэтрүүлэн ашигласан бол хууль бусаар олсон орлогыг хурааж, зөрчил гаргасан иргэнийг 30000, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг 50000250000 хүртэл төгрөгөөр торгох; Эрчим хүчний хууль 30.1.2. Эрчим хүчний төлбөрөө гэрээнд заасан хугацаанд бүрэн төлөх; 30.1.3. Техникийн ашиглалтын болон аюулгүй ажиллагааны дүрмийг мөрдөх:

30.1.5. Эрчим хүчээр хангагч гэрээний үүргээ зохих ѐсоор биелүүлээгүйгээс эрчим хүч дутуу нийлүүлсэн, гэрээнд заасан тоо хэмжээ, чанарын үзүүлэлт бүхий эрчим хүчээр хангаагүй бол эрчим хүчний төлбөрийг бүрэн буюу зарим хэсгийг төлөхөөс татгалзах, хохирлоо нөхөн төлүүлэхээр нэхэмжлэх; Татварын хөнгөлөлтүүд Аж ахуйн нэгжид: • Ногдол ашиг, хүүгийн орлогод ногдуулах татвар буурсан. • Үйл ажиллагааны зардлыг хасч тооцох • Бизнесийн зар сурталчилгаа, ажиллагчдын сургалтын зардалд тавьсан хязгаарыг үгүй болгосон. www.zaluu.com www.zaluu.com

• Хөрөнгө оруулалтын дүнгийн 10 хувьтай тэнцэх хэмжээгээр татвар хөнгөлөх. • Алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэн тооцох. Хувиараа жижиг бизнес эрхлэгчдэд: Дор дурьдсан бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэсэн буюу тариалсан аж ахуйн нэгжийн зөвхөн тухайн бүтээгдэхүүнээс олсон орлогод ногдох албан татварыг 50 хувиар хөнгөлнө: 19.1.1. Үр тариа, төмс, хүнсний ногоо 19.1.2. Сүү 19.1.3. Жимс жимсгэнэ 19.1.4. Тэжээлийн ургамал Улс төрийн тогтвортой байдал

Монголын ардчилсан Засгийн газрын тогтворгүй байдал нь гадаадын хөрөнгө оруулалттай төслүүдийг хүнд байдалд оруулж болзошгүй. Тухайлбал: Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ улс төр болон хууль зүйн тодорхой бус нөхцөл, орон нутгийнхны шаардлага хийгээд гэнэт гарч ирсэн 68 хувийн татвар зэргээс болж таван жил сунжирсан. Түүнчлэн Монголын төр засгийн эрх баригчдын дунд халаа сэлгээ элбэг гардаг нь санаа зовоох асуудал юм. Эрдэс баялгийн нөөцийг төрөөс хатуу хянах, ард түмэндээ тэгш хуваарилах зэрэг гоѐ амлалтаар Монгол орны удирдагчид амь торгоож байна. Тиймээс шинжээчид манай орны улс төрийн намуудын сул дорой байдал хийгээд хууль зүйн муу зохицуулалтад нэлээд гомдоллодог. Ялангуяа авлига нь Монгол улсын хувьд удаан оршин тогтнохоор байна. “Transparency International” агентлагийн гаргадаг авлигын индексээр Монгол Улс 2008 онд 102 дугаарт жагсаж байсан бол 2009 онд 120 дугаарт орж “тушаал буурчээ”.


2.1.2. Эдийн засгийн хүчин зүйл Эдийн засгийн өсөлт Гадаад зах зээлийн орчин эргэн сайжирч, Монголбанк, Засгийн газрын хямралыг даван туулах бодлого үр дүнгээ өгч, манай эдийн засаг 2007-2009 оны хямралаас аажмаар гарч, үндэсний статистикийн хорооноос гаргадаг улирлын мэдээгээр 2010 оны эхний 3 улиралд ДНБ 2646.5 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх оны

мөн үеийнхээс 156.6 тэрбум төгрөг буюу 6.3 хувиар өсчээ. Уг өсөлтөд аж үйлдвэр, барилгын салбарын үйлдвэрлэл болон үйлчилгээний салбар, бүтээгдэхүүний татварын хэмжээ нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлсөн байна. Эдийн засгийн өсөлт 2010 онд 7.5% орчим байх урьдчилсан гүйцэтгэл гарсан байна. Энэхүү өсөлтөд аж үйлдвэрийн салбар зонхилж, харин хөдөө аж ахуйн салбар өсөлтийг сааруулж байна. 2010 оны өвлийн зудны уршгаар мал аж ахуйн үйлдвэрлэл багасч хөдөө аж ахуйн салбар 25.2%-иар буурах тооцоо байна. Зудны нөлөөг хасч тооцоолбол эдийн засгийн өсөлт 14 орчим хувьд хүрч ихээхэн өндөр гарахаар байна. Хэрэглээний үнийн улсын индекс 2010 оны 9 дүгээр сард өмнөх сарынхтай харьцуулахад 0,7 хувиар буурч, өмнөх оны жилийн эцсийнхээс 8,3 хувь, өмнөх үеийн мөн үеийнхээс 10,6 хувиар тус тус өссөн байна. Ерөнхий индекс өмнөх сарынхаас буурахад хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн дүн 2,1 хувиар буурсан нь голлон нөлөөлжээ. Эдийн засгийн өсөлт 5 жилийн байдлаар 2002-2005 оны эдийн засгийн өсөлтийг 2000 оны зэрэгцүүлэх үнээр, 2006-2010 оны эдийн засгийн өсөлтийг 2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр тооцов. Монгол улсын эдийн засгийн өсөлт 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 4% 5.6% 10.7% 6.2% 8.6% 10.2% 8.9% -1.6% 5,6% Хүснэгт 1 www.zaluu.com www.zaluu.com

График 1 2002-2010 оны эдийн засгийн өсөлтийн дундаж хувь: (4+5,6+10,7+6,2+8,6+10,2+8,9+(-1,6)+5,6)/9=6.4% Цаашид Монгол улсын эдийн засгийг 2009 оны зэрэгцүүлэх үнээр жилийн 6,4%-р өснө гэж таамаглав. Хүүгийн хэмжээ 2010 оны 8-р сарын байдлаар банкуудын төгрөгийн зээл жилийн жигнэсэн дундаж хүү 19,4 хувь, валютын зээлийн дундаж жилийн 14.1 хувь байна. 2009 оны 9-р сараас бодит хүү буурсанаар 2010 оны 8 сарын байдлаар 9.2 хувь болсон байна. Монгол банкнаас хөрөнгө оруулалтын орчныг сайжруулах зорилгоор дунд хугацаанд зээлийн хүүг бууруулах ажлыг шат дараалалтай авч хэрэгжүүлж эхлэх гэж байна. Үүний дүнд зээлийн нэрлэсэн хүү буурч, зээлдэгчдийн хувьд таатай нөхцөл байдал үүсэх боломжтой. Валютын ханш Төгрөгийн нэрлэсэн үйлчилж буй ханш 2010 оны 8-р сарын эцсийн байдлаар оны эхнээс 5.2 хувиар, бодит үйлчилж буй ханш 22.5 хувиар тус тус чангарчээ. Төгрөгийн бодит үйлчилж буй ханш дотооддоо нэрлэсэн ханш, инфляциас, гадаадад худалдааны түнш орнуудын инфляцаас хамаарах боловч энэ удаад манайд их нөлөөтэй байсан байна. -2 0 2 4 6 8

10 12 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 4 5,6 10,7 6,2 8,6 10,2 8,9 -1,6 5,6 Эдийн засгийн өсөлт www.zaluu.com www.zaluu.com

Инфляци 2007 оны 2-р хагасаас инфляци огцом өсч, 2008 оны 8-р сард жилийн 34 хувьд хүрсэн бөгөөд үүнээс хойш Монгол банкнаас авсан арга хэмжээний дүнд буурч эхэлсэн. Нээлттэй нийгэм форумаас 2009 оны 5-р сард гаргасан тайланд инфляци 2009 оны 3-р сарын байдлаар жилийн 17 хувьтай байсан. 2010 оны эхний хагаст эрчимтэй нэмэгдэж байсан инфляци 3 дугаар улиралд буурч байна. Гэхдээ махнаас бусад бараа, үйлчилгээний үнэ өмнөх улирлаас нэмэгдэхээр байна. Харин оны сүүл рүү эрэлтийн гаралтай инфляци нэмэгдэх зарим

дарамт үүсэх магадлалтай байна. 2.1.3. Нийгмийн хүчин зүйл Манай улс нүүдлийн соѐл иргэншлээс хотын соѐл иргэншил уруу шилжсэн бөгөөд одоо ч нүүдлийн соѐл иргэншлээсээ хараахан салж амжаагүй байгаа. Манай ард түмэн хүнсний нарийн ногоог хэрэглэж ирсээр нилээдгүй хугацаа өнгөрсөн бөгөөд хоол хүнсний бүтцэд ч нилээдгүй хэмжээг эзэлдэг. Дээр үеэс монголчууд зуны цагт цагаан идээ, өвлийн цагт махан хоолоор хооллодог байсан. Одоо үед нарийн ногоог ихээр хэрэглэдэг болоод байна. Хүн амын дунд байгалийн цэвэр бүтээгдэхүүн, эх орны үйлдвэрлэлийг дэмжих хандлага өргөн дэлгэрч байгаа төдийгүй эрүүл мэнддээ ихэд анхаардаг болсоноор улаанлооль, түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүний хэрэглээ өсөн нэмэгдэж байна. Мөн хотын хүн амын дунд европын соѐл ихээхэн нэвтэрсэн бөгөөд үүнийгээ дагаад улаанлоолийн янз бүрийн бүтээгдэхүүн гарч ирээд байна. Улаанлооль нь Монголчуудын хувьд нэн шинэ хүнсний бүтээгдэхүүн биш бөгөөд, социализмын үеэс хүнсний ногоог хүнсэндээ хэрэглэж ирсэн. Маслоугийн хэрэгцээний шатлалын онолоор хоѐрдахь шатны хэрэгцээ бол аюулгүй байдлын хэрэгцээ бөгөөд хүмүүс эрүүл мэнддээ анхаарч хүнсний зүйлээ сонгох явдал түгээмэл болжээ. Эрүүл мэндийн ухамсар Монголчууд өөх тос, давс, архи, тамхи их хэрэглэдгээсээ болж цусны даралт ихсэлт, зүрх судасны өвчинд нэрвэгддэг бөгөөд сүүлийн үед хөдөлгөөний дутагдал, www.zaluu.com www.zaluu.com

стресс, зам, тээврийн осол гэмтэлд ч ихээхэн өртөх болсон. Мөн эмэгтэйчүүдийн дунд хөхний болон умайн хүзүүний хавдар өсөх болсон бөгөөд ихэнхдээ хожуу

шатандаа оношлогдож байна. Гэтэл эдгээр өвчин, осол гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх боломжтой бөгөөд хүн бүр эрсдэлт зан үйлээ өөрчилж чадах аваас цаг бусаар нас барах, хөдөлмөрийн чадвараа алдах явдал буурч, Монгол хүний дундаж наслалт уртсах юм. Нийт хүн амын дунд ялангуяа нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүд, залуучуудын хувьд ХДХВ/ДОХ өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх мэдлэг дутмаг, сайн дураараа шинжилгээнд хамрагдах ойлголт хангалтгүй байдаг. Манай иргэдийн дунд “улаанлооль нь цус төлжүүлдэг, витаминлаг” гэсэн ойлголт байдаг нь авууштай бөгөөд энэ нь эрүүл мэндэд тустай юм. Хүн амын өсөлт 2009 оны жилийн эцсийн байдлаар Монгол улсын хүн ам 2 сая 735.8 мянгад хүрсэн бөгөөд 2008 онтой харьцуулахад 52,3 мянган хүн буюу 1.9 хувиар өссөн байна. 1000 хүн амд ногдох ердийн цэвэр өсөлт 2008 онд 13.5 2009 онд 15.0 2010 онд 13.4. Нийт хүн амын 62.6 хувь нь хот суурин газар , үлдсэн 37.4 хувь нь хөдөө амьдарч байна. Улаанбаатар хотод 1 сая 112.3 мянган хүн буюу нийт хүн амын 40 хувь нь оршин сууж байна. Нийт хүн амын 48.9 хувийг эрэгтэйчүүд, 51.1 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Монгол улсын хүн амын цэвэр өсөлт 2002 он 2003 он 2004 он 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он 2009 он 1,27% 1,2% 1,16% 1,13% 1,25% 1,54% 1,82% 1,93% Хүснэгт 2 Хүн амын цэвэр өсөлтийн дундаж хувь: (1,27+1,2+1,16+1,13+1,25+1,54+1,82+1,93)/8=1,4% Монгол улсын хүн амын цэвэр өсөлт дунджаар 1,4% байна. 2010 оны 11 сарын хүн амын тооллогоор Улаанбаатар хотын хүн амын тоо 1,153,000 байна. Үүнээс 1,4%-р өсгөн ирэх 5 жилийн Улаанбаатар хотын хүн амын тоог таамаглав.


График 2 Насны байдал Насны бүтцээр авч үзвэл 15 хүртэл насны хүүхэд 27.6 хувийг, 15-64 насны хүн ам 68.4 хувийг, 65-с дээш насны хүн ам 4 хувийг тус тус эзэлж байна. Монгол улсын хүн амын насны бүтэц төрөлтийн бууралтын нөлөөгөөр хурдацтай өөрчлөгдөж байна. ҮСГ-гаас 2000 оны Хүн ам, орон сууцны тооллогыг үндэслэн Монгол улсын хүн амын хэтийн тооцоог боловсруулсан бөгөөд уг тооцоогоор 2020 оноос эхлэн Монгол улсын нийт хүн амд эзлэх 60 ба түүнээс дээш настай хүн амын хувийн жин одоогийнхоос 2 дахин өсөх төлөвтэй байна. Ойрын 20 гаруй жилийн хугацаанд манай улсын хүн амын насны бүтэц "идэрших" хандлагатай болж нийт хүн амын дунд 15-64 насны бүлгийнхэн дийлэнх олонх болно. Гэхдээ хүн амын насны голч 2025 оноос эхлэн 30аас дээш болж "хөгшин насны бүтэц"-д шилжих төлөвтэй байна. Насжилтын индексийн тооцооллоор ойрын 20-30 жилийн хугацаанд хүн ам хөгшрөх үйл явц төдийлөн мэдэгдэхүйц хэмжээнд явагдахгүй ч үүнээс цааших хугацаанд хүн амын нас баралт, төрөлтийн бага түвшинээс үүдэн 65 ба түүнээс дээш насны хөгшчүүдийн тоо хэмжээ, хувийн жин нэмэгдэн, хүн амын голч, насжилтын индекс зэрэг үзүүлэлтүүд тогтмол өсөх хандлагатай байна. Насжилтын үйл явц хүйсийн хувьд мөн ихээхэн онцлогтой байна. 60 ба түүнээс дээш настай хүн амын дунд эмэгтэйчүүд ихэнх хувийг 1100000 1120000

1140000 1160000 1180000 1200000 1220000 1240000 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 1153000 1169142 1185510 1202107 1218936 1236001 Улаанбаатар хотын хүн амын өсөлт www.zaluu.com www.zaluu.com

эзэлж байгаа нь эрэгтэйчүүд нас баралт өндөр, эмэгтэйчүүд эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалтын ялгавартай байдлаар тайлбарлагдана. Албан тушаал ахих төлөв Хүлэмжийн аж ахуйд захирал, маркетингийн алба хариуцсан дэд захирал, үйлдвэрлэл хариуцсан дэд захирал, санхүүгийн албаны дэд захирал, маркетинг менежер, сурталчилгааны менежер, борлуулалтын менежер, борлуулагч, нягтлан бодогч, нярав, агрономич, ахлах хүнсний технологич, шинэ бүтээгдэхүүний

технологич, бүтээгдэхүүний чанарын технологич, техникийн инженер, жолооч, ачигч, сан техникч, цахилгаанчин, галч, манаач, туслах ажилчин гэсэн албан тушаалууд байх боломжтой. Эдгээр аль ч албан тушаалаас дээш ахих боломжийг олгоно. Монгол улсын хөдөлмөрийн биржид бүртгүүлсэн ажилгүй иргэдийн тоо Боловсролын түвшингээр 2008. 12 сар 2009. 12 сар 2010. 9 сар Бүгд 29813 38077 38890 Үүнээс эмэгтэй 17611 21064 20486 Дээд боловсролтой 4734 6827 7389 Тусгай дунд боловсролтой 1917 2022 2052 Мэргэжлийн анхан шатны 2043 2249 2275 Бүрэн дунд 12553 16511 17426 Бүрэн бус дунд 7352 9072 8239 Бага 1043 1214 1320 Боловсролгүй 171 182 189 Хүснэгт 3

Бүртгэлтэй байдаг ажилгүй иргэдийн нэг жилийн дундаж:


(29813+38077+38890)/3=35593 Монгол улсад 1 жилийн хугацаанд дунджаар 35593 ажилгүй иргэд бүртгэлтэй байдаг. 2.1.4. Технологийн хүчин зүйл Техник технологийн дэвшилтэт өнөө үед байгууллага техникийн хөгжлийг өөрийн байгууллагад нэн түрүүнд нэвтрүүлэн үйл ажиллагаагаа өргөтгөх, сайжруулах зэргээр ашиглах бүрэн бололцоотой болоод байна. Хүлэмжийн аж ахуйд тариалах ургамлыг компьютерийн хяналтан дор дуслын системээр тэжээж, орчны нөхцлийг стандарт хэмжээнд барих боломжтой гэдгийг гадаадын туршлага харуулж байна. Технологийн дэвшил нь байгууллагын үйл ажиллагаанд эерэгээр нөлөө үзүүлдэг. 1. Байгууллагын үйл ажиллагаа улам боловсронгуй болдог 2. Бүтээгдэхүүн, үйл ажиллагааны чанар сайжирдаг 3. Бүтээгдэхүүний гарц нэмэгдэнэ 4. Үргүй зардлыг багасгана 5. Ажилчдын тоог багасгана Монгол улсын засгийн газрын тогтоолоор “Ногоон хувьсгал” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд төмс хүнсний ногоо үйлдвэрлэх, боловсруулах технологийг боловсронгуй болгох, шинэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүн бий болгохтой холбогдсон шинжлэх ухаан, технологийн төсөл хэрэгжүүлэх, үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ гэж тусгасан. Үүний дүнд хүнсний ногоо үйлдвэрлэгч компаниуд технологийн өөрчлөлтүүдийг хийж байгаа. Мөн технологийн өөрчлөлт хийхэд

дэмжлэг үзүүлэх хүрээнд хүнсний үйлдвэрийн шинэ техник, технологийг оруулж ирэхэд гаалийн татвар болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлж өгсөн. Үүнтэй зэрэгцэн манай улсад орчин үеийн техник, тоног төхөөрөмжийг ажиллуулах, янзлах инженер хэрэгцээтэй байгаа бөгөөд дутагдалтай байна.

2.1.5. Экологийн хүчин зүйл www.zaluu.com www.zaluu.com

Улаанлооль нь цэвэр байгалийн гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн тул байгаль экологитой салшгүй холбоотой юм. Ган, зуд, ургамлын өвчин, газар хөдлөлт, raл түймэр, гэнэтийн үер зэрэг байгалийн онцгой үзэгдлүүд нь хүлэмжийн аж ахуй эрхлэлтэнд шууд бус сөргөөр нөлөөлдөг. Манай улсын хувьд өвлийн улиралд -35°С градус хүрдэг тул хүлэмжийг дулаан байлгахын тулд их хэмжээний дулаан шаардлагатай.

Макро орчны судалгааны дүгнэлт 1. Монгол улсад үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих хүрээнд ялангуяа төмс хүнсний ногооны үйлдвэрлэлийг Монгол улсын засгийн газраас ихээхэн дэмжиж ажиллаж байгаа ба 2005 оноос “Ногоон хувьсгал” хөтөлбөрийг батлан гаргаж 2012 он хүртэл хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна. 2. Импортоор орж ирэх зарим нэг тоног төхөөрөмж үүн дотор сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжийн гаалийн албан татвар болон, нэмэгдсэн

өртөгийн албан татвараас чөлөөлсөн явдлууд шинээр хүнсний үйлдвэрлэл явуулах гэж байгаа аж ахуйн нэгжүүдэд чухал дэмжлэг үзүүлж байна. 3. 2010 онд төрийн албан хаагчдын цалинг 30%-р нэмсэн. Цалин нэмэгдсэн нь хэрэглэгчдийн худалдан авах чадварыг дээшлүүлсэн. 4. Зэс, алтны Оюутолгойн төсөлд оруулж буй санхүүжилтийн хэмжээ л гэхэд дангаараа Монгол улсын 2009 оны ДНБ-тэй дүйцэж байна. Мөн түүнчлэн Таван толгойн нүүрсний ордыг ашиглахаар төлөвлөж байгаа нь уул уурхайн салбарт хийгдэх гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг ойрын жилүүдэд нилээд өсгөнө. Үүнээс үзэхэд эдийн засгийн өсөлт цаашид тогтвортой өсөхөөр харагдаж байна. 5. Монгол банкнаас хөрөнгө оруулалтын орчныг сайжруулах зорилгоор дунд хугацаанд зээлийн хүүг бууруулах ажлыг шат дараалалтай авч хэрэгжүүлж эхлэх гэж байна. Үүнээс үзвэл цаашид зээлийн хүү буурах төлөвтэй байна. www.zaluu.com www.zaluu.com

6. Манай иргэдийн дунд “улаанлооль нь цус төлжүүлдэг, витаминлаг” гэсэн ойлголт байна. Үүн дээр үндэслэн мэдээллийг тодорхой, бодит болгож иргэдэд хүргэвэл үр дүнд хүрнэ. 7. Хүн амын тоо өсөж байгаа нь хэрэглэгчдийн тоо өсөж байгаа явдал юм. 8. Ажилгүй иргэдийн бүртгэлээс харвал ажиллагсад бэлэн байна. Ажилчдыг сонгон шалгаж авах бүрэн боломж байна. 9. Иргэд аминдэм ихтэй хүнсний зүйл хэрэглэхийг зорьдог болсон нь бидний хувьд боломж байгааг харуулж байна. 10. Хүлэмжийн аж ахуй эрхлэхэд эдийн засгийн таатай орчин бүрдсэн, улс төрийн

тогтворжиж буй байдал, хэрэглэгчдийн тоо нэмэгдэж буй байдал, улаанлоолийг хэргэлэж сурсан зэрэг нь бидний хувьд том боломж байгааг харуулж байна. Энэ нь бидэнд 22, түүнээс ч илүү боломжууд байгаагаар харагдаж байна.


2.2. Микро орчны судалгаа 2.2.1. Эцсийн хэрэглэгчийн зан төлвийн шинжилгээ Судалгаа Манай комани нь зах зээлд шинээр нэвтрэхийн тулд бидний хэрэглэгч хэн бэ?, юуг хүсэж байна вэ? Хэзээ хүсэж байна вэ? зэргийг мэдэх нь компаний зорилго, цаашдын үйл ажиллагааг төлөвлөхөд зайлшгүй хэрэгцээтэй байна. Үүний тулд бид хэрэглэгчийн судалгааг хийх шаардлагатай байна. Бид энэ судалгаагаар

хэрэглэгчдэд өөрийн орны улаанлоолийн хэрэгцээ байгааг, дотоодын улаанлоолийн үнэ импортын улаанлоолийн үнээс их байгааг харахыг хүссэн. Судалгааны зорилго: Улаанбаатар хотын улаанлооль хэрэглэгчийн зан төлвийг тодорхойлох, төлөвлөлтөнд хэрэгцээтэй мэдээллийг цуглуулах. Судалгааны дизайн боловсруулах Өгөгдлийн хэрэгцээ

Өгөгдлийн эх үүсэр Анхдагч эх үүсвэрээс өгөгдлийг цуглуулна. Эх үүсвэр нь эцсийн хэрэглэгчид байна.


Өгөгдөл цуглуулах арга Асуулгын аргаар, анкетийн хэлбэрээр хэрэглэгчдээс судалгаа авна. Түүврийн аргачлал

1. Улаанбаатар хотод 1153000 хүн оршин сууж байна. Бүх хэрэглэгчдийг хамруулж чадахгүй учраас түүвэрлэлт хийх аргаар судалгааг авна. 2. Магадлалын, энгийн санамсаргүй түүвэрлэлтийн аргаар судалгааг авна. Түүврийн хэмжээ Түүврийн хэмжээ багадаа эх олонлогийн 1% байна. Улаанбаатар хотын судалгаа авах түүврийн хэмжээ 11530 хэрэглэгч байна. 11530 хэрэглэгчээс судалгаа авахад манай компаний нөөц, хөрөнгө хүрэлцэхгүй учир 488 хэрэглэгчээс судалгаа авсан. (хавсралт хуудас 101 )

Судалгааны үр дүн www.zaluu.com www.zaluu.com

Эцсийн хэрэглэгчийн зан төлвийг тодорхойлох 7 “О” загвар

1. Occupants-Хэн зах зээлийг бүрдүүлдэг вэ? Улаанлоолийн эцсийн хэрэглэгч нь Улаанбаатар хотын БГД, ХУД, СХД, БЗД, ЧД, СБДүүргийн 2-с дээш насны эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс байна. 2. Objects- Юуг зах зээл худалдан авдаг вэ? Үйлдвэрлэгч Худалдан авагчдын сонгох байдал Дэвшил ХХК 33,6% Хятад улс 17,6% Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 13,9% Эх-газар ХХК 12,3% Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 11,5% Бусад 11,1% Хүснэгт 4 Улаанлоолийн хэмжээ Худалдан авагчдын сонгох байдал Том хэмжээтэй улаанлооль 55,9% Үрлэн улаанлооль 28,4% Бусад 15,6% Хүснэгт 5

3. Objectives- Яагаад худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Улаанлоолийг хүнсэндээ хэрэглэдэг шалтгаан Худалдан авагчдын сонгох байдал Цус төлжүүлдэг 28,9% Аминдэм ихтэй 25,8% Дуртай учраас 18,4% Салат хийдэг 8,7% Тэжээллэг 8,2% Хоолны чимэг болдог 6,2% Бусад 2,3% Хурдан шингэдэг 1,5% Хүснэгт 6 4. Organization- Худалдан авалтанд хэн оролцдог вэ? Нас Хүйс Боловсрол 1 сарын орлого 25-44 настай Эрэгтэй, эмэгтэй -Дээд боловсролтой 68,7%

-Бүрэн дунд

боловсролтой 21,6%

-Бүрэн бус дунд боловсролтой 5,6%

-250001-500000 төгрөгийн орлоготой 43,9%

-250000 төгрөг хүртэл орлоготой 38,1%

-500001-750000 төгрөгийн орлоготой 10,7% Хүснэгт 7 5. Operations- Яаж худалдан авдаг вэ? 1кг улаанлоолийг худалдан авахад зарцуулдаг зардал Улаанлоолийг худалдан авах байдал -3001-3500 төгрөг зарцуулдаг 26% -2501-3000 төгрөг зарцуулдаг 24,8% -3501-4000 төгрөг зарцуулдаг 9% -4501-5000 төгрөг зарцуулдаг 4,4%

-Бусад хүнсээ авах үедээ улаанлоолийг авдаг 35% -Зорьж очиж авдаг 33,4% -Санаанд орсон үедээ авдаг 23,1% Хүснэгт 8 6. Occasions- Хэзээ худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Улаанлоолийг худалдан авдаг өдөр Улаанлоолийг худалдан авдаг давтамж -Энгийн өдөр 36,2% -Амралтын өдөр 27,6% -Баярын өдөр 26,4% -7 хоногт 1-2 удаа 55,9% -Ямар нэг давтамжгүй 26,2% -7 хоногт 3-4 удаа 11,1% Хүснэгт 9 7. Outlets- Хаанаас авдаг вэ? Улаанлоолийг худалдан авдаг газар Хэрэглэгчдийн сонгох байдал Хүнсний зах 31,2% Супермаркет 30,3% Хүнсний дэлгүүр 12,1% Нэрийн барааны дэлгүүр 4,7%

Хүснгэт 10

Өдөөгч хариу үйлдлийн загвар www.zaluu.com www.zaluu.com

Өдөөгч хүчин зүйлс Худалдан авагчийн хар

хайрцаг Худалдан авагчийн хариу үйлдэл 1. Цус төлжүүлдэг. 2. Аминдэмээр баялаг. 3. Дур хүслийг төрүүлдэг. 4. Зөв хооллолтын хүнс болдог. 5. Хоолны чимэг болдог. 6. Салат хийдэг. 7. Олон цэгээр борлогддог. 8. Үнийн сонголт их байдаг. 9. Хүнсэнд хэрэглэж заншсан.

1. Амралтын өдөр, баяр ѐслолоор улаанлоолийг авдаг. 2. Нийт хэрэглэгчдийн 35% нь улаанлоолийг бусад хүнсээ авах үедээ авдаг,33,4% нь зорьж очиж авдаг. 3. Улаанлоолийг 7 хоногт 1-2 удаа

худалдан авдаг. 4. Улаанлоолийг 4 улиралд адил хэрэглэдэг. 5. Улаанлоолийн талаар мэдээллийг борлуулагчаас болон телевизээс авдаг. 6. Улаанлоолийг хэрэглэгч нь бүх насны хүмүүс байна. 7. Улаанлоолийг хэрэглэгч нь эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс байна. 8. Улаанлоолийг хэрэглэгчдийн 68,7% нь дээд боловсролтой иргэд байна. 9. Улаанлооль хэрэглэгчийн 82% нь 0500000 төгрөгийн орлоготой иргэд байна.

1. Баталгаатай, амттай,

шинэ улаанлоолийг авдаг. 2. Том хэмжээтэй улаанлоолийг авдаг. 3. Нийт хэрэглэгчдийн 31,2% нь хүнсний захаас авдаг, 30,3% нь супермаркетаас авдаг. 4. Нийт хэрэглэгчдийн 23,9% нь улаанлооль байхгүй үед өргөстхэмх авдаг, 18,3% нь алим авдаг. 5. 1кг улаанлоолийг дунджаар 2500-4000 төгрөгөөр худалдан авдаг. Хүснэгт 11

Дүгнэлт www.zaluu.com www.zaluu.com

1. Судалгааг Улаанбаатар хотод оршин суудаг иргэдээс энгийн санамсаргүй, санал асуулгын аргаар судалгаа авсан бөгөөд 62,9 % буюу 307 эмэгтэй, 37 % буюу 181 эрэгтэй байна. Насны хувьд 14-с дээш насны иргэд хамрагдсан. 2. Судалгаанд оролцогчдын 11,5% нь улаанлоолийг хүнсэндээ огт

хэрэглэдэггүй гэсэн ба 88,5% нь ямар нэг хэмжээгээр хэрэглэдэг байна. Үүнээс харахад Улаанбаатар хотын иргэд улаанлоолийг хүнснийхээ хэрэгцээнд тогтмол хэрэглэж заншсан байна. 3. Судалгаанд оролцогчдын 33,6% нь Дэвшил компаний улаанлоолийг хэрэглэдэг, 17,6% нь Хятад улсын улаанлоолийг хэрэглэдэг, 13,9% нь хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн улаанлоолийг хэрэглэдэг байна. 4. Улаанлоолийг бүх насныхан хүнсэндээ хэрэглэдэг байна. 5. Судалгаанд оролцогчдын 43,9% нь 250001-500000 төгрөгийн орлоготой, 38,1% нь 0-250000 төгрөгийн орлоготой, 10,7% нь 500001-750000 төгрөгийн орлоготой хүмүүс байна. 6. Улаанлоолийг цус төлжүүлдэг, аминдэмээр баялаг, дур хүслийг төрүүлдэг, зөв хооллолтын хүнс болдог, хоолны чимэг болдог, салат хийдэг болон бусад хүчин зүйлийн хэрэгцээ байдаг учир хүнсэндээ хэрэглэдэг байна. 7. Улаанлоолийг 4 улиралд адил хэрэглэдэг ба дунджааар 7 хоногт 1-2 удаа худалдан авдаг байна. 8. Хэрэглэгчид улаанлоолийг амралтын өдөр, баяр ѐслолын үеэр ихэвчлэн авдаг ба нийт хэрэглэгчдийн 35% нь улаанлоолийг бусад хүнсээ авах үедээ авдаг,33,4% нь зорьж очиж авдаг байна. 9. Улаанлоолийн талаар мэдээллийг хэрэглэгчдийн 16,9% нь борлуулагчаас,15,1% нь бусад эх үүсвэрээс, 13,8% нь телевизээс авдаг байна. 10. Улаанлооль хэрэглэгчдийн 43,9% нь 250001-500000 төгрөгийн орлоготой, 38,1% нь 0-250000 төгрөгийн орлоготой, 10,7% нь 500001-750000 төгрөгийн орлоготой хүмүүс байна. www.zaluu.com www.zaluu.com

11. Хэрэглэгчдийн 25,9% нь баталгаатай, 20,9% нь амттай,19,8% нь шинэ байдаг учраас тухайн компаний улаанлоолийг авдаг байна. 12. Хэрэглэгчдийн 55,9% нь том хэмжээтэй улаанлооль хэрэглэдэг, 28,4% нь үрлэн улаанлооль хэрэглэдэг байна. 13. Хэрэглэгчдийн 31,2% нь хүнсний захаас, 30,3% нь супермаркетаас, 12,1% хүнсний дэлгүүрээс, 12% нь гэрийн ойролцоо дэлгүүрээс улаанлоолийг авдаг байна. 14. Улаанлоолийг хэрэглэгчдийн 26% нь 3001-3500 төгрөгөөр, 24,8% нь 25013000 төгрөгөөр, 9% нь 3501-4000 төгрөгөөр, 8,6% нь 1501-2000 төгрөгөөр худалдан авдаг байна.

2.2.2. Бизнесийн байгууллагын зан төлвийн судалгаа Бизнесийн байгууллагын зан төлвийг тодорхойлох 7 “О” загвар


1. Occupants-Хэн зах зээлийг бүрдүүлдэг вэ? Улаанлоолийн бизнесийн хэрэглэгч нь Улаанбаатар хотын БГД, ХУД, СХД, БЗД, ЧД, СБДүүргийн төрөл бүрийн зоогийн газрууд байна. 2. Objects- Юуг зах зээл худалдан авдаг вэ? Үйлдвэрлэгч Байгууллагын сонгох байдал Хятад улс 14 байгууллага Дэвшил ХХК 12 байгууллага Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 9 байгууллага Эх-газар ХХК 8 байгууллага Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 7 байгууллага Хүснэгт 12 Улаанлоолийн хэмжээ Байгууллагын сонгох байдал Том хэмжээтэй улаанлооль 34 байгууллага Үрлэн улаанлооль 13 байгууллага Бусад 3 байгууллага Хүснэгт 13 3. Objectives- Яагаад худалдан авдаг вэ?

Улаанлоолийг хэрэглэдэг шалтгаан Байгууллагын сонгох байдал Хоолны чимэг болдог 22 байгууллага Салат хийдэг 14 байгууллага Хэрэглэгчид дуртай байдаг 8 байгууллага Хоол амт оруулдаг 6 байгууллага Хүснэгт 14 4. Organization- Худалдан авалтанд хэн оролцдог вэ? Байгууллагын ажилласан жил Үйл ажиллагааны чиглэл Суудлын тоо www.zaluu.com www.zaluu.com

-4-6 жил ажилласан 19 байгууллага -7-с дээш жил ажилласан 17 байгууллага -1-3 жил ажилласан 14

-Зоогийн газар 25 -Ресторан 14 -Түргэн хоолны газар 8 -PUB 3 -61-80 суудалтай 17

-41-60 суудалтай 14 -81-100 суудалтай 10 -21-40 суудалтай 7 -20 суудалтай 2 Хүснэгт 15 5. Operations- Яаж худалдан авдаг вэ? 1кг улаанлоолийг худалдан авахад зарцуулдаг зардал -2501-3000 төгрөг зарцуулдаг 23 байгууллага -1501-2000 төгрөг зарцуулдаг 16 байгууллага -2001-2500 төгрөг зарцуулдаг 7 байгууллага -4501-5000 төгрөг зарцуулдаг 4 байгууллага Хүснэгт 16 6. Occasions- Хэзээ худалдан авдаг вэ? Улаанлоолийг худалдан авдаг давтамж -7 хоногт 3-4 удаа 34 байгууллага -7 хоногт 1-2 удаа 9 байгууллага -7 хоногт 5-6 удаа 7 байгууллага Хүснэгт 17 7. Outlets- Хаанаас авдаг вэ? Улаанлоолийг худалдан авдаг газар Байгууллага дээр ирсэн борлуулагчаас авдаг 22 байгууллага Хүнсний захаас авдаг 16 байгууллага Супермаркетаас авдаг 8 байгууллага Хүнсний дэлгүүрээс авдаг 4 байгууллага Хүснэгт 18

(хавсралт хуудас 118)


1. Бизнесийн байгууллагын судалгааг БГД, ХУД, СХД, БЗД, ЧД, СБДүүргийн 50 байгууллагаас энгийн санамсаргүй аргаар, анкетийн хэлбэрээр авсан ба зоогийн газар, түргэн хоолны газар, ресторан, PUB гэсэн үйл ажиллагааны чиглэлтэй хоолны газрууд хамрагдсан. 2. Бизнесийн байгууллагын нэг удаагийн худалдан авалтын хэмжээ 2кг-10кг, 7 хоногт 3-4 удаа авдаг ба байгууллага дээр ирсэн борлуулагчаас худалдан авдаг онцлогтой байна. 3. Судалгаанд оролцсон байгууллагуудаас ярилцлагын аргаар судалгаа авснаас 35 байгууллага улаанлооль нь үнэ хямд, өнгө үзэмж сайн байвал авдаг гэсэн ба 15 байгууллага амттай, өнгө үзэмжтэй байвал авдаг байна. 4. Хоолны газрууд нь улаанлоолийг хоолны чимэг болдог учраас авдаг 22, салат хийдэг учраас авдаг 14, хэрэглэгчид дуртай байдаг учраас авдаг 8, хоол амт оруулдаг учраас авдаг гэж 6 байгууллага сонгосон байна. 5. Судалгаанд оролцогчдын 68% буюу 34 байгууллага том хэмжээтэй улаанлооль авдаг, 26% буюу 13 байгууллага үрлэн улаанлооль авдаг байна.

Судалгааны зардал

Бичгийн хэрэгсэл Тээврийн зардал Мөнгөн зардал Нийт 130000 төг 50000 төг 150000 төг 330000 төг Хүснэгт 19

2.2.3. Өрсөлдөгчийн шинжилгээ www.zaluu.com www.zaluu.com

График 3 1. Дэвшил компани Улаанбаатар хотын улаанлоолийн зах зээлийн 33,6%-г эзэлж байна. Дэвшил компани нь улаанлоолийн зах зээлд тэргүүлэгч байна. 2. Хятад улсын улаанлооль үйлдвэрлэгчид Улаанбаатар хотын улаанлоолийн зах зээлийн 17,6%-г эзэлж байна. Хятад улсын улаанлооль үйлдвэрлэгчид нь Улаанбаатар хотын улаанлоолийн зах зээлд дагалдагч байна. 3. Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид зах зээлийн 13,9%-г эзэлж байна. Зах зээлд дагалдагч байр суурь эзэлж байна. 4. Эх-газар компани улаанлоолийн зах зээлд 12,3%-г эзэлж байна. Зах зээлд дагалдагч байр суурь эзэлж байна. 5. Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид улаанлоолийн зах зээлд 11,5% эзэлж байна. Зах зээлд дагалдагч байр суурь эзэлж байна.

Өрсөлдөгчийн үнэлгээ Өрсөлдөгчийн зорилго 0 5 10 15 20 25 30 35 Дэвшил Хятад улс Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Эх-газар Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид 33,6 17,6

13,9 12,3 11,5 Зах зээлд эзлэх хэмжээ www.zaluu.com www.zaluu.com

Нэр Эрхэм зорилго Дэвшил ХХК Өөрийн оронд зохицсон, чанартай сортыг гарган авч, цэвэр байгалийн орчинд ургуулж, нарийн ногооны хэрэгцээг бүрэн хангах. Хятад улсын улаанлооль үйлдвэрлэгчид Хямд үнээр ихийг борлуулах. Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Монгол хөрс шороонд ургуулсан эко бүтээгдэхүүнээр хэрэглэгчдийг хангах. Эх-газар ХХК Чанартай хүнсийг хэрэгцээт газар нь тасралтгүйгээр хүргэх. Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид Цэвэр байгалийн гаралтай бордоогоор бордсон, шим тэжээл сайн хөрсөнд ургуулсан баталгаат хүнсээр өөрийн орны хүнсний ногооны хэрэгцээг хангах. Хүснэгт 19

Өрсөлдөгчийн стратегийн чиглэл

Зах зээлийн байршил www.zaluu.com www.zaluu.com

График 4 (тайлбар: хүснэгт 20 , график 5 ) Баталгаатай Дэвшил 12,5% Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид 2,9% 2,7%

Эх-газар 2,5% 3,3% 2,2% 3% 9,3% Амттай Шинэ байдаг Хятад улсын үйлдвэрлэгчид 4,9% Үнэ хямд www.zaluu.com www.zaluu.com

График 5 Дээрх графикаас харахад хэрэглэгчид улаанлооль худалдаж авахдаа баталгаатай, амттай, шинэ байдаг, хэрэглэж заншсан гэсэн 4 үзүүлэлтүүдийг гол болгодог байна.

0 5 10 15 20 25 30 25,9 20,9 15,1 11,4 7,7 7 6,8 4,3 0,7 Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ?*Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? Та аль үйлдвэрийн улаанлооли йг худалдан авдаг вэ?

Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? Нийт

Амттай Нэр хүндтэй Баталга атай Хэрэглэж заншсан Шинэ байдаг Үнэ хямд Шүүслэг Хэмжээ том Бусад Дэвшил 91 9,3% 34 123 12,5%

54 61 6,2% 23 19 3 36 329 Эх-газар 30 3% 10 25 2,5% 13 22 2,2% 19 11 1 29 120 Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид 22 2,2% 7 27 2,7% 13 20 2% 21 6 1 30 112 Хувиараа газар тариалан

эрхлэгчид 28 2,8% 8 29 2,9% 14 33 3,3% 19 9 0 32 136 Хятад улсын 22 2,2% 19 32 3,2% 22 26 48 4,9% 11 1 41 172 Нийт 116 39 144 63 84 38 24 4 43 978 Хүснэгт 20 Дээрх хүснэгтээс харахад Дэвшил, Эх-газар, Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид амт, баталгаа гэсэн хүчин зүйлээр, хувиараа газар тариалан эрхлэгчид баталгаа, шинэ байдаг гэсэн хүчин зүйлээр, Хятад улсын үйлдвэрлэгчид үнэ хямд гэсэн хүчин зүйлээр байршсан байна.


Өрсөлдөгчийн хүчтэй болон сул тал 4Р Зах зээлийн дундаж үзүүлэлт Дэвшил Эхгазар Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид Хятад улсын үйлдвэрлэгчид Р1 (хүснэгт ) Баталгаа 4,8% 12,5% + 2,5% - 2,9% - 2,7% - 3,2% -

Амт 3,9% 9,3% + 3% + 2,8% - 2,2% - 2,2% Шинэ байдал 3,3% 6,2% + 2,2% - 3,3% + 2% -

2,6% -

Р2 (хүснэгт ) Хүнсний зах 4,8% 10,8% + 3,2% - 3,9% - 3,2% - 4,5% + Супермаркет 4,6% 10,6% + 3,3% - 3,3% - 2,5% - 5,1% + Гэрийн ойролцоо дэлгүүр 2,3% 4,2% + 1,7% + 1,9% + 1,4% - 3,1% + Р3 (хүснэгт ) Борлуулагч 3,5% 7,1% + 2,2% - 2,4% - 2,5% + 4,4% + Телевиз 3% 5,9% + 2,4% + 2,6% + 2,3% - 2,8% Гэр бүл 2,8% 5,5% + 2,1% - 2,3% + 2,3% - 2,8% + Р4 (хүснэгт )

Дундаж үнэ 2914 (5,1%) 9,1% + 3,5% - 4,7% + 3,7% - 5,9% + Эсэргүүцлийн байдал 10 3 5 1 6 Хүснэгт 21 (тайлбар: хүснэгт 22, 23, 24 )

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ?*Та хаанаас улаанлооль авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Та хаанаас улаанлооль авдаг вэ? Нийт

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ?

Супер-

маркет Хүнс-ний дэлгүүр Хүнсний зах Нэрийн барааны дэлгүүр Гэрийн ойролцоо дэлгүүр Гар дээрээс Жимсний саравч Үзэсгэлэн яармаг Бусад

Дэвшил 104 10,6% 37 106 10,8%

17 42 4,2% 7 2 5 9 329 Эх-газар 33 3,3% 25 32 3,2% 3 17 1,7% 3 0 2 5 120 Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид

25 2,5% 23 32 3,2%

3 14 1,4% 3 1 4 7 112 Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид

33 3,3% 24 39 3,9% 3 19 1,9% 6 3 2 7 136 Хятад улсын

51 5,1% 27 2,7% 45

4,5% 4 31 3,1% 3 4 1 6 172 Байгааг нь авдаг 27 24 32 2 13 3 0 0 8 109 Нийт 273 51 286 20 136 9 8 9 14 978 Хүснэгт 22

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ?*Та улаанлоолийн талаар мэдээллийг хаанаас авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ? Та улаанлоолийн талаар мэдээллийг хаанаас авдаг вэ? Нийт

Сонин Сэтгүүл Радио Телевиз Зурагт самбар Зурагт хуудас Найз нөхөд Гэр бүл Интернет Борлуулагчаас Бусад

Дэвшил 24 52 7 58 12 3 38 54 24 69 7,1% 59 326 Эх-газар 14 17 5 24 6 4 14 21 2,1 % 10 22 2,2% 19 119 Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 9 12 3 24 5 3 10 23 7 25 20 111 Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 12 23 4 26 5 4 16 23 7 24 25 134

Хятад улсын 13 26 6 27 9 3 17 28 11 43 23 170 Байгааг нь авдаг 10 15 3 19 4 1 9 19 5 21 24 108 Нийт 34 65 10 178 14 6 54 168 28 204 78 968 Хүснэгт 23

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ?*Та 1 кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Та 1 кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр авдаг вэ? Нийт

Та аль үйлдвэрийн улаан-

лоолийг авдаг вэ?

5011000 10011500 15012000 20012500 25013000 30013500 35014000 40014500 45015000 50016000

Дэвшил 10 20 26 16

84 9.1% 84 34 15 18 6 313 Эх-газар 6 15 12 10 33 3,5% 25 5 1 4 1 112 Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 2 10 5 12 34 3,7% 26 5 4 5 0 103 Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 4 11 11 14 44 4,7% 30 7 1 6 0 128

Хятад улсын үйлдвэрлэгч ид 9 16 11 10 55 34 14 3 8 1 161 Байгааг нь авдаг 4 11 7 7 34 25 4 4 3 1 100 Нийт 17 28 37 27 284 111 39 20 19 6 917 Хүснэгт 24

Өрсөлдөгчийн байршил ба стратеги www.zaluu.com www.zaluu.com

Өрсөлдөгчдийн зах зээлд эзэлж буй байршил № Компаний нэр Зах зээлд эзлэх хувь Байршил

1 Дэвшил 33,6% Тэргүүлэгч (1) 2 Хятад улсын үйлдвэрлэгчид 17,6% Тэмцэгч (1) 3 Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 13,9% Дагалдагч (2) 4 Эх-газар 12,3% 5 Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид 11,5% Сул орон зай эзэмшигч (1) Хүснэгт 25 Өрсөлдөгчдийн стратегийг зах зээлд эзэлж буй байр суурь, явуулж буй үйл ажиллагааг ажиглаж таамаглан тодорхойлов. 1. Дэвшил компаний довтлох стратеги: Стратеги 1. Түрүүлж эзэлж авах: Идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулах. 2. Хятад улсын үйлдвэрлэгчдийн довтлох стратеги: Стратеги 1. Хүчтэй тал руу довтлох: Амтыг сайжруулах. Стратеги 2. Тойрч довтлох: Үрлэн улаанлоолийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх.

3. Хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн хуулбарлах стратеги: www.zaluu.com www.zaluu.com

Стратеги 1. Зайнаас дагалдах: Үнийг өсгөх. Сортыг сайжруулах. 4. Эх-газар компаний хуулбарлах стратеги: Стратеги 1. Ойрхон дагалдах стратеги: Үнийг тэргүүлэгчтэй ойролцоо тогтоох. Улаанлоолийг шинээр нь хүргэх. 5. Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчдийн ялгарах стратеги: Стратеги 1. Газар зүйгээр ялгарах: Үржил, шим сайтай хөрс шороонд ургуулах. Стратеги 2. Үнээр ялгарах: Үнийг хямдруулах. Стратеги 3. Үйлчилгээгээр ялгарах: Зуучлан борлуулагчгүйгээр эцсийн хэрэглэгчдэд хүргэх.


1. Улаанлоолийн зах зээлд манай компаний өрсөлдөгчид нь хэрэглэгчдийн ухамсарт байршсан байдлаар Дэвшил, Эх-газар гэсэн 2 том компаниуд байна. Мөн Хятад улсын үйлдвэрлэгчид, хувиараа газар тариалан эрхлэгчид, Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид гэсэн 3 бүлэг үйлдвэрлэгчид байна. Эдгээр бүлэг үйлдвэрлэгчдийг тус бүрд нь судлах боломжгүй тул нэгтгэн 3 бүлэг болгож, төстэй зорилго, стратеги баримталдаг гэж үзэн нэгтгэн шинжлэв. 2. Өрсөлдөгчдийг 4 байр сууринд хувааж шинжлэв. Улаанлолийн зах зээлд тэргүүлэгч нь Дэвшил компани, тэмцэгчийн байр сууринд Хятад улсын үйлдвэрлэгчид, дагалдагч нь Эх-газар компани, хувиараа газар тариалан эрхлэгчид, сул орон зай эзэмшдэг нь Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид байна. 3. Хэрэглэгчид улаанлоолийг авахдаа амт, баталгаа, шинэ байдал, үнэ гэсэн 4 хүчин зүйлийг гол шалгуур болгон авдаг байна. Дэвшил компаний улаанлоолийг амттай, баталгаатай учраас авдаг, Хятад улсын улаанлоолийг хямд үнэтэй учраас авдаг, хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн улаанлоолийг баталгаатай, шинэ байдаг учраас авдаг, Эх-газар компаний улаанлоолийг амттай, баталгаатай учраас авдаг, Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчдийн улаанлоолийг амттай, баталгаатай учраас авдаг байна. 4. Борлуулах үнийн хувьд хоорондоо их зөрүүтэй байна. 2010 оны 10-р сарын 25-ны байдлаар хаана зарагдаж байгаагаас шалтгаалан Дэвшил компаний улаанлооль 1 кг нь 4000-5900 төгрөгөөр, Хятад улсын улаанлооль 1 кг нь 1500-2500

төгрөгөөр, хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн улаанлооль 1 кг нь 1800-3000 төгрөгөөр, Эх-газар компаний улаанлооль 3500-4000 төгрөгөөр, Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчдийн улаанлооль 1кг нь 2000-3000 төгрөгөөр зарагдаж байна.

5. Дэвшил компани нь зах зээлд эзлэх хувиа нэмэгдүүлэх идэвхтэй үйл ажиллагааг 2005 оноос хойш хэрэгжүүлж байна. Хятад улсын үйлдвэрлэгчид бүтээгдэхүүнээ хямд байлгах, нэр төрлийг нэмэгдүүлэх бодлого хэрэгжүүлж байна. Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид тэргүүлэгчийг зайнаас дагалдах сратегийг баримталж, үнийг өндөр болгох зорилготой байна. Эх-газар компани тэргүүлэгчийг www.zaluu.com www.zaluu.com

ойрхон дагалдах стратегийг баримталж, тэргүүлэгчтэй үнийг ойролцоо тогтоох, бүтээгдэхүүнийг шинээр нь хүргэх зорилготой байна. Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид газар зүй, үйлчилгээ, үнээр ялгарах стратегийг баримталж ажиллаж байна.

2.2.4. Porter-ийн 5 хүчин зүйлээр үнэлэх 1. Шинээр нэвтрэгсэдийн аюул www.zaluu.com www.zaluu.com

Засгийн газрын бодлого: Засгийн газрын зүгээс үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих хүрээнд “Ногоон хувьсгал” үндэсний хөтөлбөрийг баталж шат дараалсан арга хэмжээнүүдийг авч явуулж байгаа нь таатай орчинг бий болгосон. Туршлагын муруй: Монгол улс хөдөө аж ахуйн талаар 90 гаруй жилийн туршлагатай орон учраас энэ салбарт ажиллагсадын мэдлэг, ур чадвар, туршлага хангалттай байгаа. Бүтээгдэхүүний ялгарал: Нарийн ногоо нь аминдэм, эрдэс ихтэй, дотроо олон янзын сорт байдаг учир ялгарал ихтэй гэж үзэж байна. Эдийн засгийн хувийн жин: 2009-2010 оны эдийн засгийн үзүүлэлт эерэг өсөлттэй гарч байгаа бөгөөд (7,5%-р) энэ онд экспорт импортоосоо давсан үзүүлэлттэй гарсан. Гэвч 2009 онд хөдөө аж ахуйн салбар 25,2% -р буурсан ба энэ нь зуд болсонтой

шууд холбоотой. Энэ нь тариалангийн салбарын эдийн засагт муугаар нөлөөлсөн. Бие даасан сул өртгийн жин: Нарийн ногоо нь өөр олон төрлийн бараа бүтээгдэхүүнд ашиглагддаг учраас өртгийн жинд нөлөөлнө. Хуваарилалтын сувгийн боломж: Энэ салбарт үйл ажиллагаа явуулахад улаанлооль борлуулах хуваарилалтын сувгийн боломж ихтэй ба хуваарилалтын сувагт нэвтрэх нь бага саадтай. Угсралтын өртөг: Тоног төхөөрөмжийн угсралтын зардал өндөр. Хөрөнгө оруулалтын зардал: Хөрөнгө оруулалтын зардал өндөр. Хамгийн сүүлд ашиглалтанд орсон хүлэмжийн аж ахуй гэхэд л 1 тэрбум төгрөгөөр бий болсон.

Шинээр нэвтрэгсэдийн аюул www.zaluu.com www.zaluu.com

ЗГ-ийн бодлого Туршлагын муруй Бүтээгдэхүүний ялгарал ЭЗ-н хувийн жин

Бие даасан сул өртгийн жин Хуваарилалтын сувгийн боломж Угсралтын өртөг Хөрөнгө оруулалтын зардал 10% 10% 20% 10% 10% 20% 40% 80% Хүснэгт 25

График 6 Шинээр нэвтрэгсэдийн аюулын дундаж хувь = ( 10+10+20+10+10+20+40+80 8 )=25% Дүгнэлт Шинээр нэвтрэгсэдийн аюул дунджаар 25% байна. Энэ нь нарийн ногооны бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл шинээр эрхлэн явуулахад манай улсын зах зээл дээр

шинээр нэвтрэгсэдийн хувьд тухайн салбарын хөрөнгө оруулалтын зардал болон угсралтын зардал өндөр, мөн хуваарилалтын сувгийн боломж тухайн салбарт ороход шинээр нэвтрэгсэдэд аюул болж байна. Учир нь нарийн ногооны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийг бүгдийг бүртгэж аваагүй, хувиараа үйлдвэрлэгчид олон байгаа бөгөөд тэд хуваарилалтын сувгуудын ихэнх хэсгийг эзэлсэн байна.

2. Бэлтгэн нийлүүлэгчдийн саад 0 20 40 60 80 ЗГ-ийн бодлого Туршлагын муруй Бүтээг-дэхүүний … ЭЗ-хувийн жин Бие даасан сул … Хуваари-лалтын … Угсралт өртөг Хөрөнгө оруулалтын … Шинээр нэвтрэгсэдийн аюул www.zaluu.com www.zaluu.com

Цөөхөн орлуулах бараатай бол: Нарийн ногооны хувьд өнөөдөр зах зээл дээр орлуулах бүтээгдэхүүн их байна. Жишээ нь өргөстхэмх, амтат чинжүү, хулуу, хаш, дарсан ногоо гэх мэт. Барааны орцонд нийлүүлэгчийн бараа чухал бол: Хэрэглэгч нар бордоотой ногооноос илүүтэйгээр цэвэр ногоо хэрэглэхийг илүүд үздэг болсон. Ялангуяа манай урд хөршид ялгадас их хэмжээгээр хэрэглэх болж, хүмүүс хольцгүй, байгалийн гаралтай цэвэр хүнс хэрэглэхийг эрхэмлэдэг болсон. Нийлүүлэгч барааны ялгаатай байдал: Хэрэглэгч нар цэвэр ногоог хэрэглэх болсноор нийлүүлэгч бордооны ялгаатай байдал багассан. Худалдан авагчид нийлүүлэгчид нь чухал биш: Хүнсний ногооны тариалалтанд бэлтгэн нийлүүлэгч чухал биш. Ялангуяа жижигхэн зах зээлтэй хүн ам багатай улсад. Барааны өртөг нь нийлүүлэгчийн өртгөөс бүрдэх бол: Зах зээл дээр бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж гаргах, үнэ тогтооход бэлтгэн нийлүүлэгчийн өртөг нөлөөлдөг. Улаанлоолийн өртөг нь эхлэлтийн өртгөөс ихээхэн хамаардаг. Харин нэмэлт бордооны үнээс бага хамаардаг. Нийлүүлэгч нь давших, нэгтгэх боломжтой бол: Нийлүүлэгч борлуулалтын сувгийг хянах эсвэл улаанлоолийн үйлдвэрлэгчдийг өөртөө нэгтгэх нь аюултай ба манай улсад улаанлоолийн чиглэлийн ихэнх аж ахуйнууд нь Улаанбаатар хотын ойролцоох суурингуудад үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд тэд борлуулалтын сувгаа хянаж байх магадлалтай. Цөөхөн бэлтгэн нийлүүлэгч давамгайлах: Дээр дурьдсанаар бэлтгэн нийлүүлэгч цөөхөн.

Бэлтгэн нийлүүлэгчдийн саад www.zaluu.com www.zaluu.com

Цөөхөн орлуулах бараатай бол Барааны орцонд нийлүүлэгчдийн бараа чухал Нийлүүлэгч барааны ялгаатай байдал ХА-чид нийлүүлэгчид нь чухал биш Барааны өртөг

нийлүүлэгч өртгөөс бүрдэх бол Нийлүүлэгч нь давших, нэгтгэх боломжтой бол Цөөхөн бэлтгэн нийлүүлэгч давамгайлах 30% 10% 10% 10% 10% 30% 30% Хүснэгт 26

График 7 Бэлтгэн нийлүүлэгчийн саадын дундаж хувь = ( 30+10+10+10+10+30+30 7 )=18,57143% Дүгнэлт Монгол улсад өнөөдрийн байдлаар улаанлоолийн чиглэлийн аж ахуйнууд жижиг бөгөөд олон байна. Энэ салбарт бэлтгэн нийлүүлэгч хамгийн чухал бус бөгөөд дээрхи үзүүлэлтээс харахад бидний хувьд цөөхөн бэлтгэн нийлүүлэгч давамгайлах,

нийлүүлэгч нь давших, нэгтгэх нь саад болж байна. Монгол улс жилдээ 4132 тн улаанлооль хэрэглэдэг гэсэн тооцоо байдаг. Харин улаанлооль үйлдвэрлэгч компаниуд энэ хэмжээний улаанлоолийг үйлдвэрлэн, хэрэгцээг бүрэн хангаж 0 10 20 30 Цөөхөн орлуулах бараатай бол Барааны орцонд нийлүүлэгч-дийн бараа чухал Нийлүүлэгч барааны ялгаатай байдал ХА-чид нийлүүл-эгчид нь чухал биш Барааны өртөг нийлүүлэгч өртөгөөс бүрдэх бол Нийлүүлэгч нь давших, нэгтгэх боломжтой бол Цөөхөн бэлтгэн нийлүүлэгч давамгайлах Бэлтгэн нийлүүлэгчдийн саад www.zaluu.com www.zaluu.com

чадахгүйгээс гадаадаас импортоор ихээхэн хэмжээний улаанлооль оруулж ирдэг байна. 3. Худалдан авагчийн хүчтэй саад Орлуулах бүтээгдэхүүн их: Улаанлоолийг орлуулах бүтээгдэхүүн нь өнөөдөр хулуу, амтат чинжүү, хаш, дарсан ногоо мөн импортоор орж ирж байгаа нарийн ногоонууд болж байна. Бүтээгдэхүүн ялгаралгүй: Улаанлоолийн ялгарал нь олон зүйлийн сортууд, түүнд агуулагдаж байгаа аминдэм, шүүслэг байдал,хэмжээ, амтаар ялгарна. Худалдан авагчдын төвлөрөл: Худалдан авагчдын төвлөрөл нь Улаанбаатар хотод байгаа ба манай улсын нийт хүн амын төвлөрөл нь хотод байна. Нийт хүн амын шилжилт хөдөөнөөс хот уруу чиглэсэн, хотын хүн амын тоо саяас дээш гарсан бөгөөд томоохон хотын нэг болсон. Бүтээгдэхүүний талаархи мэдээлэлтэй байх: Нарийн ногооны талаар хэрэглэгч нар тодорхой мэдээлэл байдаггүй. Улаанлооль үйлдвэрлэгч байгууллагууд өөрсдийн бүтээгдэхүүний талаархи мэдээллийг хэрэглэгчдэд хүргэдэггүй. Ямар ямар үйлдвэрүүд байдаг талаар хэрэглэгчид мэддэггүй. Худалдан авагч ашиг багатай: Худалдан авагч тухайн бүтээгдэхүүний үр ашгийг мэддэг болсон. Улаанлоолийн хувьд цэвэр байгалийн гаралтай хүний биед тустай гэдгийг мэддэг болсон. Бүтээгдэхүүний чанар чухал биш: Хэрэглэгч худалдан авагч нар бүтээгдэхүүний чанартайг хэрэглэдэг болсон. Бүтээгдэхүүний чанарт тавигдах шаардлага ч өндөр болсон. Ялангуяа улаанлооль нь хүмүүсийн өдөр тутмын хэрэглээ, чанар аюулгүйн

байдлыг хангах ѐстой. Худалдан авагчид ухрах интеграци боломж: Өөрсдийн байнгын худалдан авагчтай болох нь чухал. ”Дэвшил” “Эх-газар” зэрэг компаниуд байнгын худалдан авагчдыг бий болгож чадсан. Худалдан авагчийн хүчтэй саад www.zaluu.com www.zaluu.com

Орлуулах бүтээгдэхүүн их Бүтээгдэхүүн ялгаралгүй Худалдан авагчдын төвлөрөл Бүтээгдэхүүний талаарх мэдээлэлтэй байх Худалдан

авагч ашиг багатай Бүтээгдэхүүний чанар чухал биш Худалдан авагчид ухрах интеграци боломж 40% 20% 10% 20% 20% 20% 20% Хүснэгт 27

График 8 Худалдан авагчдын саадын дундаж хувь = ( 40+20+10+20+20+20+20 7 )=21,4285% Дүгнэлт Улаанлоолийн зах зээлд ороход худалдан авагчийн саад дунджаар 21,4285% байгаа нь энэ салбарт орох боломж байгааг харуулж байна. Дээрх үзүүлэлтээс харахад өөрийн худалдан авагчийг бий болгох, бүтээгдэхүүний чанарт анхаарлаа

хандуулах хэрэгтэй бөгөөд гол нь хэрэглэгчдэд өөрсдийн бараа бүтээгдэхүүний үр ашгийг таниулах хэрэгтэй.

4. Орлуулах бүтээгдэхүүний аюул 0 10 20 30 40 Орлуулах … Бүтээгдэх-үүн … Худалдан авагчдын … Бүтээгдэх-үүний … Худалдан авагч ашиг … Бүтээгдэх-үүний … Худалдан авагчид … Худалдан авагчийн хүчтэй саад www.zaluu.com www.zaluu.com

Шинэ санаа, шинэлэг бүтээл нэвтрэх: Улаанлоолинд өнөөдөр шинэ санаа шинэлэг бүтээл нэвтрэх боломж их байна. Орлуулах бүтээгдэхүүний зардал буурах: Орлуулах бүтээгдэхүүний зардал нь импортоор орж ирж байгаа хүнсний бүтээгдэхүүнд гаалийн албан татвар болон

нэмэгдсэн өртгийн албан татвар 10%, мөн тээвэрлэлтийн зардал хадгалалтын зардал нь зэрэг нэмэгддэг. Орлуулах бүтээгдэхүүний өрсөлдөөн нэмэгдэх: Дотоодын хүнсний ногооны үйлдвэрүүд өөрсдийн хэрэгцээг хангалттай нийлүүлж чадахгүйн улмаас импортын хүнсний ногооны орлуулах бүтээгдэхүүний өрсөлдөөн нэмэгдэж байна. 2005 онд 1457.1 тн улаанлоолийг импортлож байсан бол 2006 онд 1859.8 тн улаанлоолийг 2007 онд 2337.7 тн, 2008 онд 5720.6 тн, 2009 онд 2701 тн улаанлоолийг импортлож нийт импортын хэмжээ нь жилээс жилд нэмэгдэж байгаа нь манайд энэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүний хэрэгцээ цаашид ч гэсэн мөн адил өсөх хандлагатай байгааг бүрэн харуулж байна. Идэвхижүүлэлт ихтэй: Хүнсний нарийн ногооны болон дарсан ногооны идэвхижүүлэлт бусад бүтээгдэхүүнтэй харьцуулахад маш бага. Хэрэглэгчийн үнэн ч байдал: Томоохон улаанлооль үйлдвэрлэгч компаниуд болох “Дэвшил” , “Эх-газар” зэрэг байгууллагуудын хэрэглэгчдийн тоо өссөөр байгаа нь энэ салбарт шинээр нэвтрэгсэдэд үнэн ч байнгын хэрэглэгчийг татах бий болгоход хүндрэлтэй. Орлуулах бүтээгдэхүүний аюул Шинэ санаа, шинэлэг бүтээл нэвтрэх Орлуулах бүтээгдэхүүний зардал буурах Орлуулах бүтээгдэхүүний

өрсөлдөөн нэмэгдэх Идэвхижүүлэлт ихтэй Хэрэглэгчийн үнэнч байдал 30% 50% 50% 10% 60% Хүснэгт 28 www.zaluu.com www.zaluu.com

График 9 Орлуулах бүтээгдэхүүний аюулын дундаж хувь = ( 30+50+50+10+60 5 )=40% Дүгнэлт Зах зээл дээр улаанлооль үйлдвэрлэгч компаниудын үйл ажиллагаанд тодорхой хэмжээний саад бэрхшээл тулгардаг бөгөөд учирч байгаа саадууд нь хэрэглэгчдийн үнэнч байдал, орлуулах бүтээгдэхүүний өртөг буурах гэсэн саадуудаар илрэн харагдаж байна. Улаанлооль үйдвэрлэгч компаниуд нь өөрсдийн үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүнээ зах зээлд таниулах, өөрийн бүтээгдэхүүнийг тогтвортой хэрэглэх

хэрэглэгчтэй болохын тулд хямд үнэтэй, чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, аль болох бага зардлаар үр ашигтай үйлдвэрлэл явуулах, эрэлтийг бий болгох хэрэгтэй байна. 5. Өрсөлдөөний байдал Ялгарал бага байх: Худалдан авагч, хэрэглэгчид дотоодын улаанлооль хэрэглэдэг болсноор импортын улаанлоолийн ялгааг мэддэг болсон. Тэнцвэртэй өрсөлдөгчийн тоо: Тэнцвэртэй өрсөлдөгчийн тоо үйлдвэрлэлийн хүчин чадлаас хамаарч харилцан адилгүй, олон жижиг байна. Том компаниудын хувьд тэнцвэртэй өрсөлдөгчид бол “Дэвшил” “Эх-газар” зэрэг компаниуд байна. 0 20 40 60 Шинэ санаа,шин-элэг бүтээл нэвтрэх Орлуулах бүтээгдэхүүний зардал буурах Орлуулах бүтээгдэхүүний … Идэвхи-жүүлэлт ихтэй Орлуулах бүтээгдэхүүний аюул www.zaluu.com www.zaluu.com

Зах зээлийн өсөлт бага: Зах зээлийн өсөлт багатай улаанлооль үйлдвэрлэгчдийн

хувьд улаанлоолийн борлуулалт зөвхөн Улаанбаатар хотод л төвлөрсөн. Хөдөөний хэрэглэгчдийн хувьд өөрсдийн хэрэгцээг хангадаг. Үүнээс гадна худалдан авагчдын орлого буурснаас худалдан авалт буурсан. 2008 оны эдийн засгийн хямрал шууд бус нөлөөлсөн. Хадгалалтын зардал: Тээвэрлэлт, үйлдвэрлэлт, түгээлтэнд улаанлоолийг тусгай зориулалтын техник, технологи ашигладаг учраас хадгалалтын зардал өндөртэй. Тогтмол зардал өндөр: Өрсөлдөгчид өвөл ажилдаггүй учир өвлийн зогсолтын үед зардал гардаг. Салбараас гарах саад өндөр: Энэ салбараас гарах саад өндөр. Учир нь хүлэмжийн аж ахуй байгуулах өртөг өндөр. Өрсөлдөөний байдал Ялгарал бага байх Тэнцвэртэй өрсөлдөгчийн тоо Зах зээлийн өсөлт бага Хадгалалтын зардал өндөр Тогтмол Зардал

өндөр Салбараас гарах саад өндөр 20% 40% 30% 40% 10% 80% Хүснэгт 29

График 10 Өрсөлдөөний тэнцвэртэй байдлын дундаж хувь = ( 20+40+30+40+10+80 6 )=36,6%

0 20 40 60 80 Ялгарал бага байх Тэнцвэртэй … Зах зээлийн өсөлт Хадгалал Тогтмол Салбараас гарах саад … Өрсөлдөөний байдал


Дүгнэлт Энэ салбарт үйл ажиллагаа явуулахад зах зээлийн өсөлтийг тооцох, хадгалалтын зардал болон үйлдвэрлэлийн тогтмол зардлыг доод түвшинд аваачих нь өрсөлдөөнт байдлыг нэмэгдүүлэх бөгөөд хамгийн чухал байдал бол улаанлоолийн үйлдвэр нь их өртгөөр босдог ба оруулсан хөрөнгө оруулалтыг гаргаж авах, салбараас гарах саад өндөр юм. Салбарын нийт хүчин зүйлсийн дундаж Шинээр нэвтрэгсэдийн аюул Бэлтгэн нийлүүлэгчийн саад Худалдан авагчийн саад Орлуулах бүтээгдэхүүний аюул Тэнцвэртэй байдал

36.25% 40% 42,8% 43.3% 36.6% Хүснэгт 30 Салбарын нийт хүчин зүйлсийн дундаж хувь = ( 36,25+40+42,8+43.3+36.6 5 )=39.79%

График 11

30 35 40 45 Шинээр нэвтрэгсэдийн аюул Бэлтгэн нийлүүлэгчийн саад Худалдан авагчийн саад Орлуулах бүтээгдэхүүний аюул Тэнцвэртэй байдал

Салбарын нийт хүчин зүйлсийн дундаж үзүүлэлт www.zaluu.com www.zaluu.com

Дүгнэлт 1. Улаанлоолийн зах зээлийн багтаамжийг 100% гэж авч үзэж байгаа ба дээрхи графикаас харахад энэ салбарт орох саадын дундаж үзүүлэлт 39,79% байна. Энэ салбарт шинээр нэвтрэгсэдийн аюул дунджаар 36,25% ,бэлтгэн нийлүүлэгчийн саад 40%, худалдан авагчийн саад 42,8%, орлуулах бүтээгдэхүүний аюул 43,3%, өрсөлдөөнт байдал 36,6% тус тус байна. 2. Шинээр нэвтрэгсэдийн хувьд хөрөнгө оруулалтын зардал өндөр, хуваарилалтын сувгийн боломж бага, угсралтын өртөг өндөр байна. Улаанлоолийн зах зээлийн 10 хүртэл хувийг эзлэх хүлэмжийн аж ахуй байгуулахад 200-500 сая төгрөг, угсралтын зардал тоног төхөөрөмжийн үнийн дүнгийн 2% орчим байна. Худалдан авагчийн саад 42,8% ба улаанлооль үйлдвэрлэгч компаниуд борлуулалтын сувгийг өөрийн болгох нь том саад юм. Орлуулах бүтээгдэхүүний аюул 43,3%. Энэ нь бидний хувьд хүчтэй аюул юм. Хамгийн гол нь хэрэглэгчийн үнэнч байдал өөрийн улаанлоолийн үйлдвэрлэлийн байнгын хэрэглэгчийг бий болгох нь чухал байна. 3. Орлуулах бүтээгдэхүүний идэвхижүүлэлт бага байдаг. Өндөр өртгөөр боссон хүлэмжийн аж ахуйн хувьд энэ салбараас гарах саад өндөр байдаг. Салбараас гарах саад 80% байна. зах зээлд шинээр нэвтрэн ороход 60,21%-н орон зай чөлөөтэй байна.

2.3. Орчны судалгаа, шинжилгээний дүгнэлт www.zaluu.com www.zaluu.com

Бидний боломж Боломж 1. Хэрэглэгчийн тоо жилд дунджаар 1,4%-р нэмэгдэж байна. (хуудас 9) Боломж 2. Жимс жимсгэнэ тариалсан аж ахуйн нэгжийн зөвхөн тухайн бүтээгдэхүүнээс олсон орлогод ногдох албан татварыг 50 хувиар хөнгөлнө. (хуудас 5) Боломж 3. Улсын эдийн засаг 5,6 хувиар өссөн. (хуудас 6) Боломж 4. Хөрөнгө оруулалтын дүнгийн 10 хувьтай тэнцэх хэмжээгээр татвар хөнгөлөх. (хуудас 1) Боломж 5. Цаашид эдийн засаг 6,4 хувийн өсөлттэй байхаар гарсан. (хуудас 7) Боломж 6. Зээлийн хүү 9,2%-р буурсан, цаашид ч буурах боломж байна. (хуудас 7) Боломж 7. Гадаадаас техник, тоног төхөөрөмж оруулж ирэхэд ямар нэг татвар, татаасыг арилгасан. (хуудас 12) Боломж 8. Улаанлооль эрүүл мэндэд тустай гэсэн ойлголт иргэдийн дунд байдаг. (хуудас 9) Боломж 9. Хэрэглэгчдийн худалдан авах чадвар шууд бус 30 хувиар нэмэгдсэн. (хуудас 3)

Боломж 10. Орчин үеийн техник ашиглан үргүй зардлыг багасгах боломж байна. (хуудас 12) Боломж 11. Бүх албан тушаалын ажиллах нөөц байна. (хуудас 11) Боломж 12. Гүний усыг ашиглах боломжтой. (хуудас 3) Боломж 13. Хэрэглэгчдийн худалдан авах чадвар цаашид ч нэмэгдэх боломжтой. (хуудас 7) Боломж 14. Ногдол ашиг, хүүгийн орлогод ногдуулах татвар буурсан. (хуудас 4) Боломж 15. Бизнесийн зар сурталчилгаа, ажиллагчдын сургалтын зардалд тавьсан хязгаарыг үгүй болгосон. (хуудас 4) www.zaluu.com www.zaluu.com

Боломж 16. Хөдөлмөрийн хөлсийг 1 цагийн 670 төгрөгөөр тооцож олгох боломжтой болсон. (хуудас 3) Бидэнд тулгарч болох аюул Аюул 1. Их хэмжээний дулаан гаргахад их зардал гардаг. (хуудас 13) Аюул 2. Манай улсын хувьд өвлийн улиралд -40°С градус хүрдэг тул улаанлоолийн гарц багасдаг. (хуудас 13) Аюул 3. Шинээр гарсан техникийн мэдлэгтэй инженер дутагдалтай. (хуудас 12) Аюул 4. Төрийн байгууллага авлига, хүнд суртал ихтэй. (хуудас 5) Аюул 5. Улс төрийн тогтворгүй байдал. (хуудас 5) Аюул 6. Иргэд өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх мэдлэг дутмаг. (хуудас 9) Аюул 7. Өрсөлдөгчид маш олон, жижиг учир зуучлан борлуулагч нартай дотно холбоотой болсон. (хуудас 46)

Боломжийн матриц

Амжилтын магадлал өндөр www.zaluu.com www.zaluu.com

Боломж 1. Дотоодын улаанлооль хангалттай хэмжээгээр дэлгүүрүүдэд байдаггүй. Боломж 2. Орчин үеийн техник ашиглан үргүй зардлыг багасгах боломж байна. Боломж 3. Зээлийн хүү 9,2%-р буурсан, цаашид ч буурах боломж

бага

байна. Боломж 4. Цаашид эдийн засаг 6,4 хувийн өсөлттэй байхаар гарсан. Боломж 5. Хөрөнгө оруулалтын дүнгийн 10 хувьтай тэнцэх хэмжээгээр татвар хөнгөлөх. Боломж 6. Жимс жимсгэнэ тариалсан аж ахуйн нэгжийн зөвхөн тухайн бүтээгдэхүүнээс олсон орлогод ногдох албан татварыг 50 хувиар хөнгөлнө.

Боломж 7. Хэрэглэгчдийн худалдан авах чадвар цаашид ч нэмэгдэх боломжтой. Боломж 8. Гүний усыг ашиглах боломжтой. Боломж 9. Гадаадаас техник, тоног төхөөрөмж оруулж ирэхэд ямар нэг татвар, татаасыг арилгасан. Боломж 10. Хэрэглэгчийн тоо жилд дунджаар 1,4%-р нэмэгдэж байна.

Боломж 11. Олны танил компаний

улаанлооль үнэтэй байдаг.

Боломж 12. Бүх албан тушаалын ажиллах нөөц байна.

Хүснэгт 31 1. Дотоодын улаанлооль дэлгүүрүүдэд хангалттай хэмжээгээр байхгүй байгаа нь бидний үйлдвэрлэсэн улаанлооль хангалтгүй байгаа орон зайг эзэлж амжилтанд хүрэх боломжтой юм. 2. Орчин үеийн дэвшилтэт техник, технологийг ашигласнаар урт хугацаанд гарах зардлыг багасгаж, үйлдвэрийн өргөжилтэнд ашиглах боломжтой. Мөн ажилчдын тоог багасгаж цалингийн зардлыг багасгах боломжтой.

3. Бага хүүтэй зээл авч, хурдан хугацаанд төлөх боломжтой. их

пүүст тааламж -тай байдал

бага www.zaluu.com www.zaluu.com

4. Эдийн засаг өсөлттэй байх нь хэрэглэгчид худалдан авах чадвартай байх ба манай бүтээгдэхүүний борлуулалт өсөлттэй байна. 5. Улсын хөгжилд хувь нэмэр оруулах, байгаль орчинд ээлтэй үйл ажиллагаа явуулах үйлдвэрлэлд оруулсан хөрөнгийн 10%-тай тэнцэх хэмжээний татварыг хөнгөлснөөр хурдан хугацаанд зээлээ төлөх, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэх боломжтой. 6. Жимс жимсгэнэ тариалсан аж ахуйн нэгжийн зөвхөн тухайн бүтээгдэхүүнээс олсон орлогод ногдох албан татварыг 50 хувиар хөнгөлснөөр хурдан хугацаанд зээлээ төлөх, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэх боломжтой.

Аюулын матриц www.zaluu.com www.zaluu.com

Аюул 1. Манай улсын хувьд өвлийн улиралд -35°С градус хүрдэг тул улаанлоолийн гарц багасдаг. Аюул 2. Өрсөлдөгчид маш олон, жижиг учир зуучлан борлуулагч нартай дотно холбоотой болсон.

Аюул 6. Шинээр гарсан техникийн мэдлэгтэй инженер дутагдалтай.

Аюул 3. Улс төрийн тогтворгүй байдал. Аюул 4. Төрийн байгууллага

авлига, хүнд суртал ихтэй. Аюул 5. Их хэмжээний дулаан гаргахад их зардал гардаг. Аюул 7. Ажилчид тогтвортой ажиллахгүй байх магадлалтай. Аюул 8. Иргэд өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх мэдлэг дутмаг.

Хүснэгт 32 1. Манай улсад өвлийн улиралд -40°С хүртэл хүйтэрдэг нь зайлшгүй аюул ба дулааныг 1 цагийн турш 10°С-р алдагдуулахад улаанлоолийн гарц 50%-р буурах аюултай. 2. Өрсөлдөгчид маш олон, жижиг учир зуучлан борлуулагч нартай дотно холбоотой болсон нь компани бүтээгдэхүүнээ зуучлан борлуулагч нараар борлуулахад цаг алдах хүндрэл гарах аюултай.

3. Төслийн төлөвлөлт 3.1. Стратеги төлөвлөлт Тохиолдох магадлал их

бага

их

Ноцтой байдал

бага www.zaluu.com www.zaluu.com

Компани Бүтээгдэхүүн Зах зээл “Ногоон Дэлхий” Улаанлооль үйлдвэрлэнэ Бид эрүүл амьдралыг өгнө Хүснэгт 33

Эрхэм зорилго Хэрэглэгчдийг аюулгүй,

баталгаатай, байгалийн цэвэр бүтээгдэхүүнүүдээр

тасралтгүй хангаж, ажилчдыг сайхан амьдрахад тусалж нийгэмд хувь нэмэр оруулахад оршино. Хэтийн зорилго Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаагаа тасралтгүй хэвийн явуулж, 5 жилийн хугацаанд хэрэглэгчдэд бүрэн танигдсан, үлгэр жишээ дөрвөн улирлын хүлэмжийн аж ахуй болох. Үнэт зүйл

- Байгаль, Дэлхийгээ хамгаалъя - Хамтдаа хөгжие Баримтлах стратеги: Орчин үеийн техник, тоног төхөөрөмж ашиглан хүлэмжийг байгуулж, үргүй зардлыг багасгаж, дотоодын улаанлооль хангалтгүй дэлгүүрүүдийг хангаж, татварын хөнгөлөлтийг үйлдвэрийн өргөжилтөнд ашиглана. Нөөц цахилгааны эх үүсвэрийг байнгын бэлэн байдалд байлгаж дулаан алдахаас сэргийлнэ, өрсөлдөгчдийн зуучлан борлуулагч нарт өвөрмөц бүтээгдэхүүнийг санал болгож хамтран ажиллана.

Зорилго: 2011 онд улаанлоолийн зах зээлийн 0,7% -г эзлэх. www.zaluu.com www.zaluu.com

Манай компани нь 216,500,000 төгрөгийн нийт хөрөнгөтэйгээр үйл ажиллагаагаа эхэлнэ. Энэ нөөц бололцоог 75% ашиглан нэг жилд 101,418кг улаанлоолийг тариалах боломжтой. Үүнийг 1кг-г 2913 төгрөгөөр борлуулахад 295,430,931 төгрөг болох ба энэ нь зах зээлийн потенциалын 0,7%-г эзэлж байна. SMART шинжилгээ: 1. Тусгайлсан – Улаанлоолийн зах зээлийг эзлэх. 2. Хэмжигдэхүйц- Улаанлоолийн зах зээлийн 0,7%-г эзлэх. 3. Хүрч болохуйц- Том хэмжээтэй улаанлооль.

4. Бодитой- Улаанлооль. 5. Цаг хугацаатай- 2011 онд. Зорилгод хүрэх зорилтууд: Зорилт 1. 2011 оны 1-р сарын 10-ны дотор компаний төлөвлөгөөг боловсруулах. Зорилт 2. 2010 оны 12-р сарын 15-ны дотор компаний ажилчдыг сонгон шалгаруулж авах. Зорилт 3. Хүлэмжийн барилгыг 2011 оны 2-р сарын 28-ны өдөр тариалалт хийхэд бэлэн болгох. Зорилт 4. 2011 оны 2-р сарын 28-ны өдөр улаанлоолийн үрслэгийг хөрсөнд суулгахад бэлэн болгох. Зорилт 5. 2011 онд улаанлоолийн бойжилтыг технологийн хэвийн хэмжээнд байлгаж төлөвлөсөн ургацыг авах. Зорилт 6. 2011 онд төлөвлөсөн зуучлан борлуулагчидтай тохиролцож бүтээгдэхүүнийг борлуулах.

Компаний 5 жилийн зорилго: 2011 онд улаанлоолийн зах зээлийн 0,7% -г эзлэх. www.zaluu.com www.zaluu.com

2012 онд улаанлоолийн зах зээлийн 0,73% -г эзлэх. 2013 онд улаанлоолийн зах зээлийн 1% -г эзлэх. 2014 онд улаанлоолийн зах зээлийн 5% -г эзлэх. 2015 онд улаанлоолийн зах зээлийн 10% -г эзлэх.

Дунд хугацааны зорилго: Улаанлоолийн зах зээлийн 3,4%-г эзлэх. Урт хугацааны зорилго: 2015 онд улаанлоолийн зах зээлд эзлэх хувийг 2011 оныхоос 9,3%-р нэмэгдүүлэх.

3.2. Маркетингийн төлөвлөлт Зах зээлийн эрэлт www.zaluu.com www.zaluu.com

Зах зээлийн багтаамж Улаанлоолийн зах зээлийн багтаамж 2011 онд 1169142 хүн. Улаанлоолийн зах зээлийн багтаамж 2012 онд 1185510 хүн. Улаанлоолийн зах зээлийн багтаамж 2013 онд 1202107 хүн.

Улаанлоолийн зах зээлийн багтаамж 2014 онд 1218936 хүн. Улаанлоолийн зах зээлийн багтаамж 2015 онд 1236001 хүн. Монгол улсын хүн амын цэвэр өсөлт 2002 он 2003 он 2004 он 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он 2009 он 1,27% 1,2% 1,16% 1,13% 1,25% 1,54% 1,82% 1,93% Хүснэгт 34 Хүн амын цэвэр өсөлтийн дундаж хувь: (1,27+1,2+1,16+1,13+1,25+1,54+1,82+1,93)/8=1,4%

График 11

Зах зээлийн потенциал Он З.з-ийн потенциал 2011 42,204,418,832.16 төг 1100000 1150000 1200000 1250000 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 1153000 1169142 1185510 1202107 1218936 1236001

Улаанбаатар хотын хүн амын өсөлт www.zaluu.com www.zaluu.com

2012 42,795,278,235.84 төг 2013 43,394,411,258.64 төг 2014 44,001,914,845.2 төг 2015 44,617,934,412.48 төг Хүснэгт 35 Зах зээлийн потенциал 2011 онд 1169142 * 97.7% * 39.79% * 24% * 84,4% * 2 * 52 * 2913 = 42,204,418,832.16 төг Зах зээлийн потенциал 2012 онд 1185510 * 97.7% * 39.79% * 24% * 84,4% * 2 * 52 * 2913 = 42,795,278,235.84 төг Зах зээлийн потенциал 2013 онд 1202107 * 97.7% * 39.79% * 24% * 84,4% * 2 * 52 * 2913 = 43,394,411,258.64 төг Зах зээлийн потенциал 2014 онд 1218936 * 97.7% * 39.79% * 24% * 84,4% * 2 * 52 * 2913 = 44,001,914,845.2 төг Зах зээлийн потенциал 2015 онд 1236001* 97.7% * 39.79% * 24% * 84,4% * 2 * 52 * 2913 = 44,617,934,412.48 төг

Нийт хэрэгцээ 97.7%

(хүснэгт 36)

Зах зээлийн хүрээ 39,79% Эрэлт 24% (хүснэгт 40) Хүсэл 84,4% ( хүснэгт 37)

(хуудас 48)

Дундаж үнэ 2913 төг (хүснэгт 38) Давтамж 7 хоногт 2 удаа (хүснэгт 39)

Та улаанлоолийг яагаад хүнсэндээ хэрэглэдэг вэ? хариу тоо хувь Аминдэм авах 154 25.8% Дуртай учир 110 18.4% www.zaluu.com www.zaluu.com

Тэжээллэг 49 8.2% Хурдан шингэдэг 9 1.5% Цус төлжүүлдэг 173 28.9% Хоолны чимэг болдог 37 6.2% Салат хийдэг 52 8.7% Бусад 14 2.3% Нийт 598 100.0% Хүснэгт 36 Хэрэгцээ = 100-2,3 = 97,7%

Та ихэвчлэн ямар хэмжээтэй улаанлооль худалдан авдаг вэ? хариу

тоо хувь Том хэмжээтэй улаанлооль 293 55.9% Үрлэн улаанлооль 149 28.4% Бусад 82 15.6% Нийт 524 100.0% Хүснэгт 37 Хүсэл = 100-15,6 = 84,4%

Та 1кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр худалдан авдаг вэ? тоо хувь

501-1000 17 3.9 1001-1500 28 6.5 1501-2000 37 8.6

2001-2500 27 6.3 www.zaluu.com www.zaluu.com

Нийт 2501-3000 107 24.8 3001-3500 112 26.0 3501-4000 39 9.0 4001-4500 20 4.6 4501-5000 19 4.4 5001-6000 6 1.4 6000-с дээш 5 1.2 Бусад 14 3.2

431 100.0 Хүснэгт 38 Жигнэсэн дундаж үнэ: (750*3,9+1250*6,5+1750*8,6+2250*6,3+2750*24,8+3250*26+3750*9+4250*4,6+4750*4,4 +5500*1,4+6000*1,2)/96.8 = 2913 төг Та 7 хоногт хэдэн удаа улаанлооль худалдан авдаг вэ? тоо хувь Өдөр бүр 10 2.3 1-2 удаа 241 55.9 3-4 удаа 48 11.1 5-6 удаа 19 4.4 Бусад 113 26.2 Нийт 431 100.0 Хүснэгт 39 Жигнэсэн дундаж давтамж: (1*2,3+1,5*55,9+3,5*11,1+5,5*4,4)/73.8 = 2.02

Та ямар хэмжээтэй улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? * Та 1кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр худалдан авдаг вэ? Та 1кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр худалдан авдаг вэ? Н и й т


Та ямар хэмжээтэй улаанлоолийг худалдан авдаг вэ 5011000 10011500 15012000 20012500 25013000 30013500 35014000 40014500 4501-

5000 50016000 6000-с дээш Бусад

Том хэмжээтэй 9 20 27 16 62 81 31 17 15 6 4 5 293 Үрлэн улаанлооль 4 9 16 9 42 36 13 5 9 2 1 3 149 Бусад 6 6 9 8 21 13 6 3 2 0 1 7 82 Нийт 17 28 37 27 102 24% 111 39 20 19 6 5 13 424

Хүснэгт 40 Нийт эрэлт нь дундаж үнэнд харгалзах нийт хүсэл ба энэ нь 24% байна.

Борлуулалтын таамаглал Борлуулалтын орлого Хугацаа Борлуулалтын хэмжээ Дундаж үнэ Борлуулалтын орлого 2015 онд 1,531,683 кг 2913 төг 4,461,793,441төг 2014 онд 755,268 кг 2913 төг 2,200,095,742 төг 2013 онд 148,968 кг 2913 төг 433,944,112 төг 2012 онд 107,245 кг 2913 төг 312,405,531 төг 2011 онд 101,418 кг 2913 төг 295,430,931 төг 1 улиралд 25,354 кг 2913 төг 73,857,732 төг 1 сард 8,451 кг 2913 төг 24,619,244 төг 1 өдөрт 281 кг 2913 төг 820,641 төг 1 цагт 35кг 2913 төг 102,580 төг 1 минутанд 0,58 кг 2913 төг 1709 төг 1 секунтэд 0,01 кг 2913 төг 28 төг Хүснэгт 41

Борлуулалтын орлого 2011 онд: 42,204,418,832.16 * 0.7% = 295,430,931 төг www.zaluu.com www.zaluu.com

Борлуулалтын орлого 2012 онд: 42,795,278,235.84 * 0,73% = 312,405,531 төг Борлуулалтын орлого 2013 онд: 43,394,411,258.64 * 1% = 433,944,112 төг Борлуулалтын орлого 2014 онд: 44,001,914,845.2 * 5% = 2,200,095,742 төг Борлуулалтын орлого 2015 онд: 44,617,934,412.48 * 10% = 4,461,793,441 төг Улаанлоолийн зах зээлийн эрэлт

График 12 (тайлбар: хуудас 62, хүснэгт 40)

Маркетингийн ерөнхий стратеги Төвлөрөх стратеги: 0 1000 2000 3000 4000 5000

6000 7000 0 5 10 15 20 25 30 Улаанлоолийн эрэлт2 www.zaluu.com www.zaluu.com

Зорилтот зах зээлээ сонгож аваад түүн дээр төвлөрч үйл ажиллагааг төлөвлөж, хэрэгжүүлнэ. Хуваах стратеги: Хүсэл, хэрэгцээг тодорхойлох асуултыг хэрэглэгчийн хувийн мэдээлэлтэй 2 талт шинжилгээ хийж, хүсэл, хэрэгцээгээрээ ижил төстэй хэрэглэгчдийг тусад нь хэсэг болгон хуваана. Та ихэвчлэн ямар хэмжээтэй улаанлооль авдаг вэ? * Та хэдэн настай вэ? Та хэдэн настай вэ? Нийт Та ихэвчлэн ямар хэмжээтэй улаанлооль авдаг вэ? 14-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-с дээш Том

хэмжээтэй

12 34 68 16% 47 41 24 23 24 20 293 Үрлэн улаанлооль

6 18 36 13 28 16 8 15 9 149 Бусад 3 5 13 14 15 14 6 7 5 82 Нийт 16 46 92 66 67 46 30 35 26 424 Хүснэгт 42

Та улаанлоолийг яагаад хүнсэндээ хэрэглэдэг вэ? * Таны сарын орлого хэд вэ? Таны сарын орлого хэд вэ? Нийт


Та улаанлоолийг яагаад хүнсэндээ хэрэглэдэг вэ?

0250000 250001500000 500001750000 7500011000000 1000001-с дээш Аминдэм авах гэж

55 65 22 7 5 154 Дуртай ураас 32 57 13 4 4 110

Тэжээллэг 22 18 6 2 1 49 Хурдан шингэдэг

5 3 1 0 0 9 Цус төлжүүлдэг 68 70 19 12 4 173 Хоолны чимэг болдог

9 15 8 3 2 37 Салат хийдэг 20 22 6 1 3 52 Бусад 12 1 1 0 0 14 Нийт 162 185 46 20 11 424 Хүснэгт 43 “Ногоон Дэлхий” компаний зорилтот зах зээл: Улаанлоолийг цус төлжүүлдэг, аминдэмтэй, салат хийдэг, дуртай учраас хэрэглэдэг, ихэвчлэн том хэмжээтэй улаанлооль авдаг, БГД, СХД, БЗД, ЧД, СБД, ХУД-т амьдардаг 250001-500000 төгрөгийн орлоготой, бүрэн дунд, дээд боловсролтой, 20-44 насны, эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс байна.

Зорилтот зах зээл сонгох шалгуур:

Шалгуур 1. Хэмжээ www.zaluu.com www.zaluu.com

Шалгуур 2. Өсөлт Шалгуур 3. Хүрч ажиллах байдал Шалгуур 4. Зорилго, нөөцтэй нийцэх эсэх Шалгуур 5. Өрсөлдөөний байдал Зорилтот зах зээлийн хэрэглэгчдийн тоо: 295,430,931 / 2 / 52 / 2913 = 975 хүн “Ногоон Дэлхий” компани 975 хэрэглэгчийн улаанлоолийн жилийн хэрэгцээг хангана. Зах зээлд байрших Зэрэгцэн байрших стратеги: “Ногоон Дэлхий” компани нь үнэ хямд, шинэ байдал гэсэн 2 хүчин зүйлээр Хятад улсын үйлдвэрлэгчидтэй зэрэгцэн байршина. (тайлбар: график 13 )

Баталгаатай Зах зээлийн байршил www.zaluu.com www.zaluu.com

График 13

(тайлбар: график 14, хүснэгт 44 ) Дээрх графикаас харахад амт гэсэн хүчин зүйлээр 3 компани, үнэ хямд гэсэн хүчин зүйлээр 1 компани, баталгаа гэсэн хүчин зүйлээр 4 компани, шинэ байдал гэсэн Амттай Дэвшил 12,5% 9,3% 3% 2,5% Эх-газар 2,2% 2,7% Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид Шинэ байдаг 3,3% 2,9% Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Үнэ хямд 4,9%

Хятад улсын үйлдвэрлэгчид Ногоон Дэлхий 0.7% 0.7% www.zaluu.com www.zaluu.com

хүчин зүйлээр 1 компани байршсан байна. “Ногоон Дэлхий” компани нь үнэ хямд, шинэ байдал гэсэн 2 хүчин зүйлээр байршина.

График 14 5, 6-р хүчин зүйл буюу бусад гэдгийг орхиж нэр хүндтэй, үнэ хямд гэсэн хүчин зүйлийг шинжлэхэд, нэр хүнд гэсэн хүчин зүйлээр байрших боломжгүй байна. 4-р хүчин зүйл буюу хэрэглэж заншсан гэдэг нь шинээр нэвтэрч буй компанид тохиромжгүй байна. Манай компани нь 3-р хүчин зүйл буюу шинэ байдал, 7-р хүчин зүйл буюу үнэ хямд гэсэн хүчин зүйлээр байршина.

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ? * Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ? Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ? Нийт ,0% 10,0% 20,0% 30,0% 25,9% 20,9% 15,1% 11,4% 7,7% 7,0% 6,8% 4,3% ,7% Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Та аль үйлдвэрийн улаанлоолийг авдаг вэ? Амттай Нэр хүндтэй Баталгаатай Хэрэглэж заншсан

Шинэ байдаг Үнэ хямд Шүүслэг Хэмжээ том Бусад

Дэвшил 91 34 123 54 61 23 19 3 36 329 Эх-газар 30 10 25 13 22 19 11 1 29 120 Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн 22 7 27 13 20 21 6 1 30 112 Хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн 28 8 29 14 33 19 9 0 32 136 Хятад улсын 37 19 47 22 26 28 11 1 31 172 Байгааг нь авдаг 24 8 17 8 27 17 7 1 29 109 Нийт мөр

978

Нийт багана 232 18,1 % 86 6,7% 268 21% 124 9,7% 181 14,1% 127 9,9% 63 4,9% 7 0,5% 187 14% 1275 100 % Хүснэгт 44

Маркетингийн хөтөлбөр Бүтээгдэхүүн www.zaluu.com www.zaluu.com

Хурдан гүн нэвтрэх стратеги: “Ногоон Дэлхий” компани нь идэвхжүүлэлтийн өндөр зардалтай, бүтээгдэхүүнийг хямд үнэтэйгээр гаргаж зах зээлд нэвтэрнэ. Нэвтрэлтийн стратеги

Хурдан дээж авах

Удаан дээж авах

Хурдан гүн нэвтрэх

Удаан гүн нэвтрэх Хүснэгт 45 (тайлбар: хүснэгт 46) Дээрх хүснэгтээс харахад компаниуд жигд хэмжээгээр байршсан байна. Манай компани нь идэвхжүүлэлтийн зардал өндөр, үнэ багатайгаар хурдан гүн нэвтрэх стратегийг баримтална. Их Их

Дундаж идэвхжүүлэлтийн зардал 16,6%

бага

Дундаж үнэ 2913 төг

бага Дэвшил Эх-газар Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Хятад улсын үйлдвэрлэгчид Ногоон Дэлхий


Та 1кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр худалдан авдаг вэ? тоо хувь

Нийт 501-1000 17 3.9 1001-1500 28 6.5

1501-2000 37 8.6 2001-2500 27 6.3 2501-3000 107 24.8 3001-3500 112 26.0 3501-4000 39 9.0 4001-4500 20 4.6 4501-5000 19 4.4 5001-6000 6 1.4 6000-с дээш 5 1.2 Бусад 14 3.2 431 100.0 Хүснэгт 46 Жигнэсэн дундаж үнэ: (750*3,9+1250*6,5+1750*8,6+2250*6,3+2750*24,8+3250*26+3750*9+4250*4,6+4750*4,4 +5500*1,4+6000*1,2)/96.8 = 2913 төг

Бүтээгдэхүүний түвшин Үндсэн бараа www.zaluu.com www.zaluu.com

Хүний биед хэрэгцээтэй РР, В-н төрлийн аминдэм, эрдэс бодисуудыг улаанлоолиноос авах ба салат хийх, хоолны чимэг болох зэрэг хүнсний хэрэгцээг хангана. Бодит бараа Байгалийн бордоо ашиглан, цэвэр хөрсөнд ургуулсан том хэмжээтэй улаан өнгөтэй улаанлооль. Нэмэлт бараа Манай бүтээгдэхүүн нь 1 сарын баталгаат хугацаатай. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа, технологоос үүдсэн асуудлыг манай компани бүрэн хариуцна. Бүтээгдэхүүний ангилал

1. Эдэлгээ болон материаллаг байдлаар нь: Манай бүтээгдэхүүн нь түргэн эдэлгээтэй материаллаг хүнсний бүтээгдэхүүн. 2. Хэрэглэгчдийн төрлөөр нь: Манай бүтээгдэхүүн нь өргөн хэрэглээний буюу эцсийн хэрэглэгчдэд зориулсан бүтээгдэхүүн юм. 3. Өргөн хэрэглээний барааг худалдан авах зан төлвөөр нь: Тохиромжтой бараа. Энэ нь үнийн хувьд хямд, хуваарилалтын хувьд олон цэгээр борлуулдаг, хэрэглэгчид байнга худалдан авдаг, бага хүчин чармайлт гаргадаг бараа юм. Бүтээгдэхүүний ялгарал Бүтэц: Том хэмжээтэй улаанлооль байна. Шинж чанар: Шүүслэг, зөөлөн.

Найдвартай байдал: Цэвэр хөрсөнд, байгалийн бордоог ашиглан ургуулсан.

Бүтээгдэхүүний нэр төрөл Бүтээгдэхүүний өргөн Том хэмжээтэй нэг нэр төрлийн улаанлооль үйлдвэрлэнэ. www.zaluu.com www.zaluu.com

Бүтээгдэхүүний гүн Сибирский сортын улаанлооль үйлдвэрлэнэ. Бүтээгдэхүүний шугам Нэг шугамтай байна. Сав, баглаа боодол Дотуур сав, баглаа боодол Нэг баг цэцгийн улаанлоолийг салгалгүй бүхлээр нь, болц гүйцсэн үед, олсоор сүлжсэн торонд хийж баглана. Тээврийн сав баглаа боодол Модоор хийсэн хайрцганд 9-10 кг-р савлана. Шошго Байгалийн бордоогоор бордсон, цэвэр хөрсөнд ургуулсан улаанлооль. Угааж хүнсэнд шууд хэрэглэнэ. Манай бүтээгдэхүүн нь хурааж авснаас хойш 24 цагийн дотор дэлгүүрүүдэд хүргэгддэг. Хадгалах хугацаа: Нарны тусгалаас далд, хуурай сэрүүн ((+4С) – (+20С) хэмд)

нөхцөлд 30 хоног хүртэл хадгалж болно. Үйлдвэрээс гарсан огноо: 2011.07.01 Чанарын баталгаа: ISO 9001, MNS 2010 чанарын тэмдэгтэй.

Суваг Эрчимт хуваарилалтын стратеги: www.zaluu.com www.zaluu.com

Манай компани 2011 онд 101418кг улаанлоолийг борлуулна. Үүний 36713кг-г хүнсний зах, 35648кг-г супермаркет, 14705кг-г хүнсний дэлгүүр, 14198кг-г гэрийн ойролцоо дэлгүүрүүдээр дамжуулан борлуулна. (график ) Шалтгаан: 1. Өрсөлдөгчид эрчимт хуваарилалтын стратеги хэрэгжүүлдэг. 2. Зах зээлийн хэмжээ том. 3. Улаанлоолийн үнэ хямд, тохиромжтой бараа. 4. Нэг жилд 101418кг улаанлооль борлуулна.

График 15 Хүнсний зах: 85,9--------------------100% 31,1-------------------- Х

Х= 36,2%

Нийт борлуулалтын 36,2%-г хүнсний захаар дамжуулан борлуулна. Супермаркет: 85,9--------------------100% 30,2-------------------- Х

Х= 35,15%

Нийт борлуулалтын 35,15%-г супермаркетаар дамжуулан борлуулна. Хүнсний дэлгүүр: 85,9--------------------100% 12,5-------------------- Х

Х= 14,5%

Нийт борлуулалтын 14,5%-г хүнсний дэлгүүрээр дамжуулан борлуулна. ,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 31,1 30,2 12,5 12,1 4,6 2,3 2,1 1,9 Та улаанлоолийг хаанаас авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Гэрийн ойролцоо дэлгүүр: 85,9--------------------100% 12,1-------------------- Х

Х= 14%

Нийт борлуулалтын 14%-г гэрийн ойролцоо дэлгүүрээр дамжуулан борлуулна.

Шууд бус хуваарилалтын суваг Шууд бус хуваарилалтын сувгийг сонгох шалтгаан: 1. Улаанлооль нь өргөн хэрэглээний бараа. 2. Компани өөрөө олон хуваарилалтын сувгийг бий болгох нь өндөр зардалтай. 3. Зах зээлд бүрэн хүрч үйлчлэх ѐстой. 4. Зуучлагч нар хэрэглэгчтэй сайн харилцаатай. 5. Үйлдвэрлэгч их хэмжээгээр үйлдвэрлэнэ, хэргэлэгчид хэрэгцээтэй хэмжээгээр авдаг. Үүнийг зуучлагч нар зохицуулдаг. 6. Үйлдвэрлэгч 24 цагийн турш ажиллах боломжгүй, зуучлагч 24 цагийн турш барааг хэрэглэгчдэд хүргэх боломжтой.

Идэвхжүүлэлт Идэвхжүүлэлтийн татах стратеги: Идэвхжүүлэлтийг эцсийн хэрэглэгчид рүү хандаж явуулна. Хэрэглэгчдэд таниулах стратеги: www.zaluu.com www.zaluu.com

Нэг жилд 975 хүнийг идэвхжүүлнэ. Нэг жилд 329 хүнийг борлуулагчаар дамжуулан идэвхжүүлнэ. 269 хүнд 7 хоногт 4 удаагийн давтамжтайгаар 1 сарын турш телевизээр, 246 хүнд 14 хоногт 1 удаагийн давтамжтайгаар 1 жилийн турш сэтгүүлээр, 128 хүнд 7 хоногт 1 удаагийн давтамжтайгаар 1 жилийн турш сонингоор дамжуулан мэдэгдлийг хүргэнэ. (тайлбар: график 16 )

Мэдэгдэл: Манай бүтээгдэхүүн нь байгалийн бордоогоор бордсон, эх орны хөрсөнд ургуулсан, Сибирский сортын том хэмжээтэй улаанлооль. Манай бүтээгдэхүүн нь хурааснаас хойш 24 цагийн дотор дэлгүүрүүдэд хүргэгддэгээрээ онцлогтой ба дундаж үнээс хямд борлогдоно. Зорилтот сонсогч: Улаанлоолийг цус төлжүүлдэг, аминдэмтэй, салат хийдэг, дуртай учраас хэрэглэдэг, ихэвчлэн том хэмжээтэй улаанлооль авдаг, БГД, СХД, БЗД, ЧД, СБД,

ХУД-т амьдардаг 250001-500000 төгрөгийн орлоготой, бүрэн дунд, дээд боловсролтой, 20-44 насны, эрэгтэй, эмэгтэй 975 хүн байна.

,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% 16,9% 13,8% 13,4% 12,6% 10,5% 6,6% 5,4% 2,7% 1,9% 1,2% Та улаанлоолийн талаар мэдээллийг хаанаас авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 16 Борлуулагч:

49,9----------------------100% 16,9---------------------- Х Х=33,8% Нийт идэвхжүүлэлтийн 33,8%-г борлуулагчаар дамжуулан хүргэнэ. Телевиз: 49,9----------------------100% 13,8---------------------- Х Х=27,6% Нийт идэвхжүүлэлтийн 27,6%-г телевизээр дамжуулан хүргэнэ. Сэтгүүл: 49,9----------------------100% 12,6---------------------- Х Х=25,25% Нийт идэвхжүүлэлтийн 25,25%-г сэтгүүлээр дамжуулан хүргэнэ. Сонин: 49,9----------------------100% 6,6---------------------- Х Х=13,2% Нийт идэвхжүүлэлтийн 13,2%-г сонингоор дамжуулан хүргэнэ.

Идэвхжүүлэлтийн зардал № Нэр Нэгжийн үнэ Нийт Давтамж

2011 онд Нийт дүн

1 Ubs телевиз

3,300төг/1сек 10 сек Эхний сард 7 хоногт 4 удаа, дараагийн саруудад 7 хоногт 1 удаа 64 удаа 2,112,000 төг 2 Өдрийн сонин 40,000төг/(1/1 6 нүүр) 1/16 нүүр 14 хоногт 1 удаа 26 удаа 1,040,000 төг

3 Борлуулаг чийг сургах 10,000 төг/1хүн 20 борлуул агч Жилд 4 удаа 4 удаа 800,000 төг 4 TV Zone сэтгүүл 121,000төг/(1/ 2 нүүр) 7 хоног 1/2 нүүр Сард 1 удаа 12 удаа 1,452,000 төг 5 Нийт 5,404,000

төг www.zaluu.com www.zaluu.com

Хүснэгт 47

Үнэ Өрөсөлдөгчдийн үнийн шинжилгээ Өрсөлдөгчийн үнэ № Нэр 1кг-н үнэ огноо 1 Дэвшил 4500-5900 төг 2010 оны 10-р сарын байдлаар 2 Хятад улс 1500-2500 төг 2010 оны 10-р сарын байдлаар 3 Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 2000-3000 төг 2010 оны 10-р сарын байдлаар 4 Эх-газар 3000-4000 төг 2010 оны 10-р сарын байдлаар 5 Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид 2000-3000 төг 2010 оны 10-р сарын байдлаар Хүснэгт 35 www.zaluu.com www.zaluu.com

2010 оны 10-р сарын байдлаар хаана борлогдож байгаагаас хамаараад 1кг улаанлоолийн үнэ 0-1500 төгрөгийн зөрүүтэй байна. Улаанлоолийн үнэ

График 16

Дээрх графикаас харахад улаанлоолийн үнэ нь 1, 2-р сард хамгийн өндөр ба түүнээс хойш 1500 төгрөгийн зөрүүтэй хэлбэлзэж байна.

График 17 Судалгаанаас харахад дунджаар 1кг улаанлоолийг хэрэглэгчдийн 26% нь 3250 төгрөгөөр, 24,8% нь 2750 төгрөгөөр, 9% нь 3750 төгрөгөөр, 4,4% нь 4750 төгрөгөөр авдаг байна.

Дотоод үнийн шинжилгээ 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар

5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар 2009 он 2010 он 0 10 20 30 26 24,8 9 8,6 6,5 6,3 4,6 4,4 3,9 3,2 1,4 1,2 Та 1 кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр авдаг вэ?


№ Зардлын нэр 1кг улаанлоолины өртөг 1 Шууд материал 120 төг 2 Шууд хөдөлмөр 240 төг 3 ҮНЗ 130 төг 4 Удирдлагын зардал 80 төг 5 Борлуулалтын зардал 120 төг 6 Нийт 690 төг Хүснэгт 48 Манай компаний 1 кг улаанлооль 690 төгрөгийн өртөгтэй бий болно.

Дундаж үнэлгээний стратеги: Манай бүтээгдэхүүний үнэ 1 кг нь 2913 төг байна.

Үнийн стратеги

(тайлбар: хүснэгт 49)

Их

дундаж үнэ 2913

Их

Чанар дундаж 5,3%

бага

Дэвшил Эх-газар Хувиараа газар тариалан эрхлэгчид Сэлэнгэ аймгийн газар тариалан эрхлэгчид “Ногоон Дэлхий” www.zaluu.com www.zaluu.com

Хүснэгт 49 Дээрх хүснэгтээс харахад манай компаний хувьд хэмнэлтийн стратеги, дундаж үнийн стратегийг хэрэгжүүлэх орон зай байна. Манай компани нь бүтээгдэхүүнээ чанар сайн үйлдвэрлэж, дундаж үнээр борлуулах учир дундаж үнийн стратегийг хэрэгжүүлнэ.

Улаанлоолийг борлуулах үнэ сар Зуучлан борлуулагчид борлуулах үнэ 1-р сар 3500 төг 2-р сар 3500 төг 3-р сар 3000 төг 4-р сар 3000 төг 5-р сар 2800 төг 6-р сар 2800 төг 7-р сар 2500 төг 8-р сар 2500 төг 9-р сар 2500 төг Хятад улсын үйлдвэрлэгчид www.zaluu.com www.zaluu.com

10-р сар 2800 төг 11-р сар 3000 төг 12-р сар 3500 төг Хүснэгт 50

3.3. Үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт Байршил: Улаанбаатар хотын замын эхлэл цэгээс 30км-т, СХД-н нутаг дэвсгэрт 3 га газар, өргөрөг 47°53’45.00’’, уртраг 106°39’30.65’’ солбицолд оршино. Хүлэмж www.zaluu.com www.zaluu.com

Зураг 1

Хүлэмжийн материал № Материалын нэр Нэгжийн үнэ Хэмжээ Нийт үнэ Зураг www.zaluu.com www.zaluu.com

1 Поликарбонат 2 давхар ховилтой

хавтан 6456₮/1м2 5640м2 36,411,840₮

2 Холбоос хөнгөн цагаан 1600₮ 11,280м 18,048,000₮ 3 Арматур 820,000₮/1тн 3 тн 2,460,000₮ 4 Цемент 110,000₮/1тн 42 тн 4,620,000₮ 5 Хайрга 20,000₮/1тн 84 тн 1,680,000₮ 6 Угсралтын өртөг 22,000,000₮ 7 Нийт 85,219,840₮ Хүснэгт 51

Тоног төхөөрөмж № Тоног Хүчин Хэм- Нэгжийн Нийт үнэ Угсрал- зураг www.zaluu.com www.zaluu.com

төхөөрөмж -ийн нэр чадал жээ үнэ тын өртөг 1 Төмөр труба 50мм 10440 м 4600₮ 48,024,000 ₮

2 Цахилгаан зуух

300м2 Талба й халаа х 16 ширхэг 555,000₮ 8,800,000₮ 2,080,000 ₮

3 Автомат тохируулаг ч 1 зуух 16 ширхэг 317000₮ 5,072,000₮ 4 Насос 1 зуух 16 ширхэг

65,000₮ 1,040,000₮ 5 Ачааны автомашин 1,5тн 1 ширхэг 8,500,000 ₮ 8,500,000₮

6 Нам даралтын зуух 2500 м3 2 ширхэ г 3500000₮ 7000000₮

7 Нийт

78,436,000 ₮

Хүснэгт 52

Түүхий эд материал № ТЭМ-н нэр Хэмжээ Нэгжийн үнэ Нийт үнэ www.zaluu.com www.zaluu.com

1 Үр 1кг 2000₮/10гр 200,000₮ 2 Бордоо 10тн 12500₮/25кг 5,000,000₮ 3 Шуудай 10,000 ширхэг 50₮ 500,000₮ 4 Үрслэгийн сав 10,000 ширхэг 50₮ 500,000₮

5 Резин хоолой 100м 800₮ 80,000₮ 6 Олсоор сүлжсэн тор 150,000 ширхэг 20₮ 3,000,000₮ 7 Шошго 150,000 ширхэг 10₮ 1,150,000₮ 8 Тээврийн сав 60 ширхэг 15000 ₮ 900,000₮ 9 Нийт

11,330,000₮ Хүснэгт 53

Нэгж бүтээгдэхүүний гарах хугацаа

График 17

Бодит хүчин чадал Он Нөөцийг Бүтээг- Бүтээг- Бүтээг- Бүтээг- Бүтээг1-р шат 14 хоног •Үрслүүлэх 2-р шат

30 хоног •Үрслэг бойжуулах 3-р шат 45-60 хоног •Эхний ургац авах www.zaluu.com www.zaluu.com

тооцоолсон дүн дэхүүний тоо/жилээр/ дэхүүний тоо/сараар/ дэхүүний тоо/өдрөөр / дэхүүний тоо/цагаар / дэхүүний тоо/минутаар/

2011 126772 кг 101418 кг 8451 кг 281 кг 11 кг 0,2 кг 2012 134056 кг 107245 кг 8937 кг 297 кг 12 кг 0,2 кг 2013 186210 кг 148968 кг 12414 кг 413 кг 17 кг 0,28 кг 2014 944085 кг 755268 кг 62939 кг 2097 кг 87 кг 1,45 кг 2015 1914603 кг 1531683 кг 127640 кг 4254 кг 177 кг 2,9 кг Хүснэгт 54 Онолын хүчин чадал Хугацаа Үрслүүлэх Үрслэг бойжуулах Эхний ургац авах 1 цаг 1 ширхэг 1 ширхэг 15 кг 1 өдрийн хүчин чадал 32 шрхэг 32 ширхэг 377 кг 7 хоногийн хүчин чадал 229 ширхэг 229 ширхэг 2640 кг 1 сарын хүчин чадал 916 ширхэг 916 ширхэг 10560 кг 1 жилийн хүчин чадал 11000 ширхэг 11000 ширхэг 126772 кг Хүснэгт 55 Нийлүүлэлтийн хүчин чадал № Ангилал Түүхий эдийн нэр Авах газар Авах давтамж Авах хэмжээ/1 удаа

Тээвэрлэлт 1 Үндсэн түүхий эд Үр Улаан-үд хот Жилд 1 удаа 1,25 кг Онгоц 2 Бордоо - Химийн хүрээлэн - Биокомбинат Жилд 2 удаа 6,25 тн Машин 3 Туслах түүхий эд Баглаа Хятад улс Жилд 2 удаа 63386ш Вагон 4 Шошго Хүснэгт 56

Үндсэн функц www.zaluu.com www.zaluu.com

Технологи: Сибирский сортын улаанлоолийг байгалийн бордоогоор бордож, цэвэр хөрсөнд, тохирсон нөхцөлд ургуулна. Нэг суулгацыг нэг жилийн хугацаанд хөрсөнд байлгаж ургацыг авна. Суулгацыг тусдаа хөрсөнд буюу зориулалтын шуудайнд 25кг хөрсөнд ургуулна. Үрслэгийг хөрсөнд суулгаснаас хойш 45 хоногийн дараагаас эхний ургацыг авна. Улаанлоолийг хурааснаас хойш нарны тусгалаас далд, сэрүүн нөхцөлд ((+4°С)-(+20°С)) 30 хоног хадгалж болно.

Зураг 2

3.4. Хүний нөөцийн төлөвлөлт www.zaluu.com www.zaluu.com

Дотоод өсөлтийн стратеги: Компани өөрийн хүний нөөцийг хөгжүүлж, сургах замаар зорилгодоо хүрнэ. Хүний нөөцийн хэрэгцээ № Хийгдэх ажил Ажлыг гүйцэтгэх албан тушаалтан 1 Төлөвлөгөө боловсруулах Захирал, маркетингийн ажилтан 2 Үр, бордоо авах Агрономич 3 Үрслэг хийх Агрономич, туслах ажилтан 4 Үрслэг суулгах Агрономич, туслах ажилтан 5 Суулгацыг арчлах Агрономич, туслах ажилтан 6 Ургац хураах Агрономич, туслах ажилтан 7 Бүтээгдэхүүнийг борлуулах Борлуулагч, жолооч, маркетингийн ажилтан 8 Аж ахуйн аюулгүй байдлыг хангах Манаач, сантехникч, галч, цахилгаанчин 9 Данс, тооцоо хөтлөх Нягтлан бодогч Хүснэгт 57

Байгууллагын хэвтээ бүтэц

Схем 1 Компаний албадууд хоорондоо хамтын ажиллагаатай байна.

Байгууллагын босоо бүтэц

Удирдлага Үйлдвэрлэлийн алба

Маркетингийн алба Захирал 1 www.zaluu.com www.zaluu.com

Схем 2 Компани нийт 20 ажилтантай. Хүний нөөцийн хөтөлбөр 1. Татах Татах албан тушаал Татах эх үүсвэр Татах арга Хэрэгжүүлэгч -Маркетингийн ажилтан -Агрономич -Нягтлан бодогч -Цахилгаанчин -Сантехникч -Ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулж буй байгууллага -Их сургууль, мэргэжлийн сургууль -Хөдөлмөрийн бирж

-Телевиз -Сонин -Самбарын сурталчилгаа

Захирал Хүснэгт 58

2. Сонгох Ажилтныг сонгох шалгуур: Маркетингийн албаны дарга 1 Үйлдвэрлэлийн албаны дарга 1 Агрономич 1 Маркетингийн ажилтан 1 Борлуулагч 2 Жолооч 1 Туслах ажилчин 3 Цахилгаанчин 1 Сантехникч 1 Нягтлан бодогч 1

Манаач 3 Галч 3 www.zaluu.com www.zaluu.com

1. Анкет, CV-д шинжилгээ хийх. 2. Ярилцлага хийх. 3. Мэргэжлийн шалгалт авах. 4. Эрүүл мэндийн үзлэг. Шалгаруулалтанд тэнцсэн хүнийг ажилтнаар авна. 3. Сургалт, хөгжил Чиглүүлэх хөтөлбөр: 1. Компаний тухай мэдээлэл - Байгууллагын үйл ажиллагаа, эрхэм зорилго - Байгууллагын бүтэц - Цалин хөлсний систем - Хөдөлмөрийн дотоод журам - Бусад дүрэм 2. Ажилтнуудын тухай мэдээлэл - Удирдах албан тушаалтан, тэдний ажил үүрэг, ажлын байр - Бусад шаардлагатай ажилтнуудын ажлын байр, нэр, утас 3. Ажил үүргийн тухай мэдээлэл - Ажил үүргийн хуваарь - Гүйцэтгэлийг үнэлэх журам

Хөгжлийн бодлого: Компани өөрийгөө хөгжүүлэх чадвартай, сонирхолтой ажилчдыг татах бодлого баримтлан тэдгээрийн гүйцэтгэл, хувь хүний хүсэл сонирхлыг харгалзан үзэж сургалт хөгжлийн дэмжих бодлого баримтална. Хүний нөөцийн хөгжил www.zaluu.com www.zaluu.com

Ажилчдад жилд 1 удаа Assessment (адестатчилал) хийж үнэлнэ. Ингэснээр гадаад орчны өөрчлөлтөнд хэр дасан зохицож байгааг мөн мэргэжлээрээ суралцаж хөгжсөн байдлыг үнэлэх боломжтой болно. Сургалт Байгууллагын зорилго, зорилт, гадаад орчны өөрчлөлттэй холбоотой сургалтыг хөтөлбөр гарган хэрэгжүүлж байна. 1) Сургалтын хэрэгцээ. Захирал ажилтнуудын гүйцэтгэлийн үнэлгээнд тулгуурлаж гүйцэтгэлдээ хүрсэн эсэхээр үнэлж түүнд нөлөөлсөн хүчин зүйлсийг дүгнэж үзэн сургалтын хэрэгцээг тодорхойлно. Сургалтын хэрэгцээг тодорхойлохдоо компаний ажилчдын тоо цөөн учраас ажилчидтай ярилцлага хийх замаар тодруулах. 2) Сургалтын орчныг бүрдүүлэх. Сургалтанд суух ажилчдын ажлыг урьдчилан зохицуулах, ажлын цагаас нь чөлөөлөх, ажлын ачаалал бий болгохгүйгээр сургалтыг зохион байгуулна. Сургалтын дараах үр дүнг гүйцэтгэл нь өмнөхөөсөө сайжирсан эсэхээр мөн ажилтантай ярилцлага хийх замаар хэмжинэ.

4. Цалин хөлс, урамшуулал www.zaluu.com www.zaluu.com

№ Албан тушаал Үндсэн цалин Олон жилийн нэмэгдэл Гүйцэтгэлийн урамшуулал 1 Захирал 500000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 2 Маркетингийн албаны дарга 400000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр

3 Маркетингийн ажилтан 350000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 4 Борлуулагч 350000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 5 Нягтлан бодогч 350000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 6 Үйлдвэрлэлийн албаны дарга 400000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 7 Агрономич 450000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 8 Сантехникч 250000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 9 Цахилгаанчин 250000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 10 Галч 200000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 11 Туслах ажилтан 200000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 12 Манаач 200000 5-30% Гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр 13 Нийт 3,650,000 Хүснэгт 59 5. Хөдөлмөрийн харилцаа Манай компаний хувьд ажилчдын тоо цөөн тул уян хатан ажлын зохион байгуулалт шаардлагатай. Байгууллага дахь хөдөлмөрийн харилцааг дараах байдлаар зохицуулна. Ажлын байрны тодорхойлолт - Хийх ажил үүрэг - Ажлын байрны уялдаа холбоо Хөдөлмөрийн дотоод журам - Нийтлэг үндэслэл - Ажил, амралтын цаг - Ажилтанг ажилд авах, халах - Шагнал, урамшуулал - Байгууллагын захиргаа, ажилтны эрх, үүрэг


- Сахилга зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлага Хөдөлмөрийн гэрээ - Ажилтны эрхлэх ажил, албан тушаалын нэр - Гэрээний дагуу хийж гүйцэтгэх ажил үүрэг - Ажил үүргээ хийж эхлэх хугацаа - Хөдөлмөрийн гэрээний хугацаа - Үндсэн болон нэмэгдэл хөлсний тухай - Хөдөлмөрийн нөхцөл - Ажил олгогчийн эрх, үүрэг - Ажилтны эрх, үүрэг Байгууллагын соѐл: - Өдрийн завсарлага, хооллох - Хувцаслалт - Хамт олны уур амьсгал

3.5. Санхүүгийн төлөвлөлт Орлогын тайлан www.zaluu.com www.zaluu.com

улаанлооль 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он үйлдвэрлэх нэгж (кг) 101418 107245 148968 755268 1531683 1 кг-н үнэ 2913 2913 2913 2913 2913 нийт орлого 295430634 312404685 433943784 2200095684 4461792579 борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 100415084 107614430 174375080 871875400 1743750800 нийт ашиг 195015550 204790255 259568704 1328220284 2718041779 үйл ажиллагааны зардал борлуулалтын зардал 34560000 35596800 45207936 226039680 452079360 удирдлагын зардал 35230000 36286900 46084363 230421815 460843630 татварын өмнөх ашиг 125225550 132906555 168276405 871758789 1805118789 татварын зардал 12522555 13290656 16827640 87175878.9 180511879 цэвэр ашиг 112702995 119615900 151448764 784582910 1624606910 Хүснэгт 59 Үйлдвэрлэсэн ба борлуулсан бүтээгдэхүүний өртгийн тайлан 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он шууд материал 6280000 6468400 9526340 47631700 95263400 шууд хөдөлмөр 12600000 14305000 32568400 162842000 325684000

үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал шууд бус материал 5050000 5201500 8569320 42846600 85693200 шууд бус хөдөлмөр 20400000 21012000 26685240 133426200 266852400 нийгмийн даатгалын шимтгэл 3630000 3884870 6517900.4 32589502 65179004 үндсэн хөрөнгийн элэгдэл 17765584 18846460 26842263.6 134211318 268422636 бусад ҮНЗ 34689500 37896200 63665616 318328080 636656160 үйлдвэрлэлийн нийт зардал 100415084 107614430 174375080 871875400 1743750800 Хүснэгт 60

5 жилийн баланс эхлэл 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он эргэлтийн www.zaluu.com www.zaluu.com

хөрөнгө мөнгөн хөрөнгө 250000000 102347155 99963054 74911819 282147929 1286929159 авлага

бараа материал

11330000 11669900 96860170 339010595 711922249

нийт эргэлтийн хөрөнгийн дүн

113677155 111632954 171771989 621158524 1998851409

үндсэн хөрөнгө газар

20000000 20000000 20000000 20000000 100000000

барилга

85219840 93568400 143159652 715798260 1431596520

(хуримтлагдсан элэгдэл)

8521984 17878824 31359933 97145778 177247588

тоног төхөөрөмж

92436000 94896200 125262984 626314920 1252629840

(хуримтлагдсан элэгдэл)

9243600 18733220 31013498 90362292 162237384

нийт үндсэн хөрөнгийн дүн нийт хөрөнгө

179890256 171852556 226049204 1174605110 2444741388 293567411 283485510 397821193 1795763634 4443592797

өр төлбөр ба хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө урт хугацаат өр төлбөр зээлийн өглөг

200000000 150000000 100000000 50000000 0

нийт өр төлбөрийн дүн

200000000 150000000 100000000 50000000 0

хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө энгийн хувьцаа

34000000 34000000 34000000 34000000 34000000

хуримтлагдсан ашиг

59567411 99485510 263821193 1711763634 4409592797

хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгийн дүн

93567411 133485510 297821193 1745763634 4443592797

нийт өр төлбөр ба хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө

293567411 283485510 397821193 1795763634 4443592797

Хүснэгт 61 3.6. Үйл ажиллагааны төлөвлөлт

Үйл ажиллагааны төлөвлөлт, хяналт www.zaluu.com www.zaluu.com

№ Хийгдэх ажил огноо Хариуцагч Хяналт

1 Компаний ажилчдыг сонгон шалгаруулж авах 2010.12.012010.12.15 Захирал Захирал 2 Компаний төлөвлөгөөг боловсруулах 2010.12.162011.01.10 Маркетингийн албаны дарга Захирал 3 Хүлэмжийн барилгын материал худалдан авах 2010.12.162011.01.10 Үйлдвэрлэлийн албаны дарга Захирал 4 Хүлэмжийн барилгыг тариалалт хийхэд бэлэн болгох

2011.01.112011.02.28 Үйлдвэрлэлийн албаны дарга Захирал 5 Тоног төхөөрөмж худалдан авах 2010.12.162011.01.10 Маркетингийн албаны дарга Захирал 6 Бараа, материал худалдан авах 2010.12.162011.01.10 Агрономич Үйлдвэрлэлийн албаны дарга 7 Үрслэг бэлдэх 2011.01.112011.02.28 Агрономич Үйлдвэрлэлийн албаны дарга 8 Үрслэгийг хүлэмжинд шилжүүлж,

технологийн дагуу бойжуулах 2011.03.012011.12.31 Агрономич Үйлдвэрлэлийн албаны дарга 9 Ургац хураах 2011.04.152011.12.31 Туслах ажилчид Үйлдвэрлэлийн албаны дарга 10 Борлуулагч болон зуучлан борлуулагч нарыг сургалтанд хамруулах 2011.04.152011.12.31 Маркетингийн ажилтан Маркетингийн албаны дарга 11 Төлөвлөгөөний дагуу

идэвхжүүлэлтийг хийх 2011.04.152011.12.31 Маркетингийн ажилтан Маркетингийн албаны дарга 12 Борлуулалт хийх 2011.04.152011.12.31 Борлуулагч Маркетингийн албаны дарга 13 Ажлын явцыг дүгнэх хурал хийх 7 хоног бүрийн эцэст Маркетингийн албаны дарга Захирал Хүснэгт 62

4. Дүгнэлт www.zaluu.com www.zaluu.com

1. Аливаа бизнесийг шинээр эхэлж, шинэ бүтээгдэхүүнийг зах зээлд амжилттай нэвтрүүлэхэд нарийн судалгаа, шинжилгээ хийж, зөв, бодитой, алсыг харсан төлөвлөлт хийх шаардлагатай. 2. Одоогоор манай улсад тогтмол ажилладаг дөрвөн улирлын хүлэмжийн аж ахуй байхгүй байна. Хүлэмжийн аж ахуй байгуулж нарийн ногоо тариалах үйл ажиллагааг улсаас дэмжиж байгаа бөгөөд амжилттай ажиллах бүрэн боломж байна. 3. Төсөл амжилттай хэрэгжсэнээр дотоодын улаанлоолийн хэрэгцээний бага хувийг хангах ба цаашдаа нийт хэрэгцээг хангах төлөвлөгөөтэй ажиллах бөгөөд ажлын байрыг шинээр бий болгоод зогсохгүй улсын хөгжилд багагүй хувь нэмэр оруулах юм. 4. Эхний зээлийг бүрэн төлж дууссаны дараагаас зөвхөн улаанлооль бус бүх төрлийн нарийн ногоог тариалах боломжтой болох юм. 5. Энэхүү төслийг бичсэнээр сурах хугацаанд олж авсан мэдлэгээ баталгаажуулж, хоорондын уялдаа холбоог ойлгож авсан.

5. Хавсралт

5.1. Ашигласан материал, сайт www.zaluu.com www.zaluu.com

1. Эдийн засгийн онол (Б.Баярдаваа, Д.Гансүлд) 2. Миний мэдэх маркетингийн судалгаа (мультимедиа сурах бичиг) Б.Нандин-Эрдэнэ 3. Миний мэдэх борлуулалтын удирдлага (мультимедиа сурах бичиг) Б.Нандин-Эрдэнэ 4. Миний мэдэх маркетингийн удирдлага (мультимедиа сурах бичиг) Б.Нандин-Эрдэнэ 5. Маркетингийн удирдлага

(Я. Отгонсүрэн)

6. Хүний нөөцийн удирдлага

(Д.Болормаа, Т.Оюунгэрэл)

7. Үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны менежмент (Ш.Эрдэнэбуян) 8. Статистикийн эмхэтгэл 2009 он 9. Зардлын бүртгэл (А.Саранчимэг, П.Жавзмаа) 10. Судалгааны түгээмэл ба ерөнхий аргууд (С.Баатар, Ц.Энхбаян) 11. Бизнесийн статистик, эконометрикийн үндэс (Ч.Наранчимэг, Д.Ганзориг) 12. Маркетингийн удирдлага (С.Түвшинзаяа) 13. Хүний нөөцийн менежмент (Ц.Цэцэгмаа) 14. Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс (Ж.Нямсүрэн, Н.Шинэ-Өлзий) 15. Санхүүгийн удирдлага (Б.Бүжинлхам) 16. Удирдлагын бүртгэл (Б.Баярмаа) www.zaluu.com www.zaluu.com

17. Реклам, сурталчилгаа (С.Түвшинзаяа, С.Сайнбилэг) 18. Санхүү бүртгэл (А.Саранчимэг, П.Жавзмаа) 19. www.comprocess.com 20. www.mongolnews.mn/p/9601 21. www.nationmaster.com/statistics 22. www.worldbank.org.mn 23. www.nso.mn 24. www.ife.edu.mn 25. www.mychina.biz

5.2. Судалгааны материал, тайлан 5.2.1. Эцсийн хэрэглэгчийн зан төлвийн судалгаа www.zaluu.com www.zaluu.com

Судалгааны анкет 1. Та улаанлоолийг хүнсэндээ хэрэглэдэг үү? а. Тийм б. Үгүй 2. Та ямар үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? а. Дэвшил б. Эх-газар в. Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн г. Хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн д. Хятад улсын е. Байгааг нь авдаг 3. Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? а. Амттай

б. Нэр хүндтэй

в. Баталгаатай

г. Хэрэглэж заншсан д. Шинэ байдаг е. Үнэ хямд

ѐ. Шүүслэг

ж. Хэмжээ том З. Бусад 4. Та уланлоолийг яагаад хүнсэндээ хэрэглэдэг вэ? а. Аминдэм авах б. Дуртай учир в. Тэжээллэг г. Хурдан шингэдэг д. Цус төлжүүлдэг е. Хоолны чимэг болдог ѐ. Салат хийдэг

ж. Бусад

5. Та ихэвчлэн ямар хэмжээтэй улаанлооль худалдан авдаг вэ? а. Том хэмжээтэй б. Үрлэн улаанлооль в. Бусад www.zaluu.com www.zaluu.com

6. Та ямар үед улаанлооль худалдан авдаг вэ? а. Баяр ѐслолоор в. Хөдөө явахдаа

б. Амралтын өдөр г. Амралт, зугаалгаар явахдаа

е. Өдөр бүр ѐ. Эмнэлэг, сувилалд хүн эргэж очихдоо ж. бусад 7. Та улаанлоолийг худалдан авахдаа өргөстхэмхийг дагалдуулж авдаг уу? а. Авдаг б. Авдаггүй в. Өргөстхэмх авахдаа улаанлооль дагалдуулж авдаг г. Бусад 8. Та ямар үед улаанлооль худалдан авдаг вэ? а. Зорьж очиж авдаг б. Бусад хүнсээ авах үед тааралдвал авдаг в. Хүн захивал г. Худалдагч санал болговол авдаг д. Санаанд орсон үед авдаг е. Ажил дээр зарсан үед авдаг Ё. Бусад

9. Та хаанаас улаанлооль худалдан авдаг вэ? а. Супермаркет б. Хүнсний дэлгүүр в. Хүнсний зах г. Нэрийн барааны мухлаг www.zaluu.com www.zaluu.com

д. Гэрийн ойролцоо дэлгүүр

е. Гар дээрээс ѐ. Жимсний саравч

ж. Үзэсгэлэн яармаг з. Бусад 10. Таныг улаанлооль авах үед байхгүй бол оронд нь юу авдаг вэ? а. Өргөстхэмх б. Амтат чинжүү в. Байцаа г. Дарсан ногоо д. Хаш

е. Алим

ѐ. Авдаггүй ж. Бусад

11. Та долоо хоногт хэдэн удаа улаанлооль худалдан авдаг вэ? а. Өдөр бүр

б. 1-2 удаа

в. 3-4 удаа

г. 5-6 удаа

д. Бусад

12. Та улаанлоолийг аль улиралд илүү хэрэглэдэг вэ? а. Хавар

б. Зун

в. Намар

г. Өвөл

д. Адил

13. Та 1кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр худалдан авдаг вэ? а. 501-1000 д. 2501-3000

б. 1001-1500 е. 3001-3500

З. 4501-5000

в. 1501-2000 ѐ. 3501-4000

л. 5001-6000

г. 2001-2500 ж. 4001-4500

м. 6000-с дээш

н. Бусад

14. Та улаанлоолийн талаар мэдээллийг хаанаас авдаг вэ? а. Сонин

б. Сэтгүүл

д. Зурагт самбар ж. Гэр бүл

в. Радио

е. Зурагт хуудас З. Интернет

г. Телевиз ѐ. Найз нөхөд

л. Борлуулагчаас

м. Бусад

15. Та улаанлоолийн талаар санал бодлоо хуваалцана уу? 16. Та хэдэн настай вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

17. Таны хүйс? 18. Та ямар боловсролтой вэ? а. Бага

б. Бүрэн бус дунд

в. Бүрэн дунд

г. Дээд

е. Бусад

19. Та аль дүүрэгт амьдардаг вэ? а. БГД

б. СХД

в. БЗД

г. ЧД

д. СБД

е. ХУД

20. Таны сарын орлого хэд вэ? а. 0-250000

б. 250001-500000

в. 500001-750000

г. 750001-1000000 д. 1000001-с дээш

Судалгааг авах төлөвлөгөө № Судалгааг авах Судалгаанд Судалгааг авах Огноо www.zaluu.com www.zaluu.com

ѐ. Бусад

хүн оролцогчдын тоо байршил 1 Х.Нанжид 50 ГССЗК 2010.10.082010.10.15 2 Т.Түмэнбаяр 50 Сонгдо эмнэлэг 2010.10.082010.10.15 3 Б.Батмаа 50 54-р дунд сургууль 2010.10.082010.10.15 4 Э.Ариунболор 50 ХХБ 2010.10.082010.10.15 5 Б.Болор 50 Швейцарийн консулын газар 2010.10.082010.10.15 6 Д.Тэмүүлэн 50 УИД 2010.10.082010.10.10 7 Д.Тэмүүлэн 50

10-р хорооллын Миний зах 2010.10.112010.10.13 8 Д.Тэлмэн 50 Баянзүрх хүнсний зах 2010.10.082010.10.10 9 Б.Амараа 50 3-р хороолол Номин их дэлгүүр 2010.10.082010.10.10 10 Д.Тэлмэн 50 Хан-Уул дүүрэг Оргил супермаркет 2010.10.112010.10.13 Хүснэгт 63

Судалгааны үр дүн Нэг талт шинжилгээ


График 18 Нийт 978 санал авснаас Дэвшил 33,6%, Хятад улсын 17,6%, хувиараа газар тариалан эрхлэгчид 13,9% -г эзэлж байна.

График 19 Нийт 555 санал авснаас баталгаатай 25,9%, амттай 20,9%, шинэ байдаг 19,8%-г эзэлж байна. 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 33,60% 17,60% 13,90% 12,30% 11,50% 11,10% Та ямар үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00%

30,00% 25,90% 20,90% 15,10% 11,40% 7,70% 7,00% 6,80% 4,30% 0,70% Та яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 20 Нийт 598 санал авсанаас цус төлжүүлдэг 28,9%, аминдэм авах 25,8%, дуртай 18,4%-г эзэлж байна.

График 21 Нийт 524 санал авсанаас том хэмжээтэй 55,9%, үрлэн 28,4%, бусад 15,6%-г эзэлж байна. 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 28,90% 25,80% 18,40% 8,70% 8,20% 6,20% 2,30% 1,50% Та улаанлоолийг яагаад хүнсэндээ хэрэглэдэг вэ? 0,00% 20,00% 40,00% 60,00%

Том хэмжээтэй Үрлэн улаанлооль Бусад 55,90% 28,40% 15,60% Та ихэвчлэн ямар хэмжээтэй улаанлооль худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 22 Нийт 428 санал авснаас бусад 36,2%, амралтын өдөр 27,6%, баяр ѐслолоор 26,4%-г эзэлж байна.

График 23 Нийт 428 санал авснаас улаанлооль авахдаа өргөстхэмхийг дагалдуулж авдаг 58,6%, авдаггүй 27,1%, бусад 7,7%-г эзэлж байна.

0 10 20 30 40 36,2

27,6 26,4 4,2 3,5 1,2 0,9 Та ямар үед улаанлооль худалдан авдаг вэ? 0 10 20 30 40 50 60 Авдаг Авдаггүй Бусад Өргөстхэмх авахдаа улаанлооль дагалдуулж авдаг 58,6 27,1 7,7 6,5 Та улаанлоолийг худалдан авахдаа өргөстхэмхийг дагалдуулж авдаг уу? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 24 Нийт 428 санал авснаас улаанлоолийг бусад хүнсээ авах үед авдаг 35%, зорьж очиж авдаг 33,4%, санаанд орсон үед авдаг 23,1%-г эзэлж байна.

График 25 Нийт 429 санал авснаас улаанлоолийг хүнсний захаас авдаг 31,2%, супермаркетаас авдаг 30,3%, гэрийн ойролцоо дэлгүүрээс авдаг 12,1%-г эзэлж байна.

0 5 10 15 20 25 30 35 35 33,4 23,1 3,3 2,1 1,9 1,2 Та ямар үед улаанлооль худалдан авдаг вэ? 0 5 10 15

20 25 30 35 31,2 30,3 12,1 12,1 4,7 3,3 2,3 2,1 1,9 Та хаанаас улаанлооль худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 26 Нийт 431 санал авснаас авдаггүй 27,6%, өргөстхэмх23,9%, алим 18,3%-г эзэлж байна.

График 27 Нийт 431 санал авснаас 1-2 удаа 55,9%, бусад 26,2%, 3-4 удаа 11,1%-г эзэлж байна.

0 5 10 15 20

25 30 27,6 23,9 18,3 12,1 10 6,5 1,2 0,5 Таныг улаанлооль авах үед байхгүй бол оронд нь юу авдаг вэ? 0 20 40 60 1-2 удаа Бусад 3-4 удаа 5-6 удаа Өдөр бүр 55,9 26,2 11,1 4,4 2,3 Та 7 хоногт хэдэн удаа улаанлооль худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 28 Нийт 431 санал авснаас адил 58,7%, намар 20%, зун 13,9%-г эзэлж байна.

График 29 Нийт 431 санал авснаас 3001-3500 төгрөг 26%, 2501-3000 төгрөг 24,8%-г эзэлж байна. 0 20 40 60 Адил Намар Зун Хавар Өвөл 58,7 20 13,9 4,6 2,8 Та улаанлоолийг аль улиралд илүү хэрэглэдэг вэ? 0 10 20 30 26 24,8 9 8,6 6,5 6,3 4,6 4,4 3,9 3,2 1,4 1,2 Та 1 кг улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 30 Нийт 516 санал авснаас борлуулагчаас 16,9%, бусад 15,1%, телевиз 13,8%-г эзэлж байна.

График 31 Нийт 431 хүнээс судалгаа авснаас 25-29 настай 21,6%, 35-39 настай 16%, 30-34 настай 15,5%, 20-24 настай 10,9%, 40-44 настай 10,7%-г эзэлж байна. 0,00% 2,00% 4,00% 6,00% 8,00% 10,00% 12,00% 14,00% 16,00% 18,00% 16,90%15,10%13,80%13,40%12,60%10,50% 6,60% 5,40% 2,70% 1,90% 1,20% Та улаанлоолийн талаар мэдээллийг хаанаас авдаг вэ? 0 10 20 30 25-29 35-39 30-34 20-24 40-44 50-54 45-49 55-с дээш 14-19 21,6 16 15,5 10,9 10,7 8,1 7,4 6 3,7 Та хэдэн настай вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

График 32 Нийт 431 хүнээс судалгаа авснаас эмэгтэй 67,1%, эрэгтэй 32,9%-г эзэлж байна.

График 33 Нийт 431 хүнээс судалгаа авснаас дээд боловсролтой 68,7%, бүрэн дунд боловсролтой 21,6%, бүрэн бус дунд боловсролтой 5,6%-г эзэлж байна.

График 34 0 100 Эмэгтэй Эрэгтэй 67,1 32,9 Таны хүйс 0 50 100 Дээд Бүрэн дунд Бүрэн бус дунд Бусад Бага 68,7

21,6 5,6 3,2 0,9 Та ямар боловсролтой вэ? 0 10 20 30 БГД СХД БЗД СБД ЧД ХУД Бусад 28,8 19,3 15,3 14,4 11,4 7,4 3,5 Та аль дүүрэгт амьдардаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Нийт 431 хүнээс судалгаа авснаас Баянгол дүүрэгт амьдардаг 28,8%, СонгиноХайрхан дүүрэгт амьдардаг 19,3%, Баянзүрх дүүрэгт амьдардаг 15,3%, Сүхбаатар дүүрэгт амьдардаг 14,4%, Чингэлтэй дүүрэгт амьдардаг 11,4% -г эзэлж байна.

График 35 Нийт 431 хүнээс судалгаа авснаас 43,9% нь 250001-500000 төгрөгийн орлоготой, 38,1% нь 0-250000 төгрөгийн орлоготой, 10,7% нь 500001-750000 төгрөгийн орлоготой хүмүүс байна.

0 10 20 30 40 50 43,9 38,1 10,7 4,9 2,6 Таны сарын орлого хэд вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

Дүгнэлт 1. Анкетын судалгааг нийт 488 хүнээс авсан. 2. Нийт судалгаанд оролцогчдын 62,9 % буюу 307 эмэгтэй, 37 % буюу 181 эрэгтэй байна. 3. Судалгаанд оролцогчдын 7,9% буюу 39 эрэгтэй, 3,6% буюу 18 эмэгтэй

хүнсэндээ улаанлооль огт хэрэглэдэггүй байна. 4. Судалгаанд оролцогчдын 14,1% нь 14-24 насны иргэд, 63,8% нь 25-44 насны иргэд, 21,5% нь 45-с дээш насны иргэд байна. 5. Судалгаанд оролцогчдын 33,6% нь Дэвшил компаний улаанлоолийг хэрэглэдэг, 17,6% нь Хятад улсын улаанлоолийг хэрэглэдэг, 13,9% нь хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн улаанлоолийг хэрэглэдэг байна. 6. Судалгаанд оролцогчдын 25,9% нь баталгаатай учраас тухайн компаний улаанлоолийг хэрэглэдэг, 20,9% нь амттай учраас улаанлоолийг хэрэглэдэг байна. 7. Судалгаанд оролцогчдын 28,9% нь улаанлооль цус төлжүүлдэг учраас хэрэглэдэг, 25,8% нь улаанлооль нь аминдэм ихтэй учраас хэрэглэдэг байна. 8. Судалгалгаанд оролцогчдын 58,6% нь улаанлооль авах үедээ өргөстхэмх авдаг, 27,1% нь авдаггүй байна. 9. Судалгаанд оролцогчдын 35% нь бусад хүнсээ авах үед улаанлооль авдаг, 33,4% нь зорьж очиж авдаг байна. 10. Судалгаанд оролцогчдын 31,2% нь хүнсний захаас улаанлоолийг авдаг, 30,3% нь супермаркетаас авдаг байна. 11. Нийт 431 хүнээс судалгаа авснаас 43,9% нь 250001-500000 төгрөгийн орлоготой, 38,1% нь 0-250000 төгрөгийн орлоготой, 10,7% нь 500001-750000 төгрөгийн орлоготой хүмүүс байна.


Хоѐр талт шинжилгээ Дүгнэлт 1. Нийт судалгаанд оролцогчдын 16,9% нь 25-29 насны, 13,4% нь 35-39 насны, 11,8% нь 30-34 насны Дэвшил компаний бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг байна. 2. Нийт 425 санал авснаас 53,1% нь Дэвшил компаний бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг эмэгтэй , 24,2% нь Дэвшил компаний бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг эрэгтэй байна. 3. Нийт 425 санал авснаас 15,5% нь баталгаатай учраас тухайн компаний бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг, 250001-500000 төгрөгийн орлоготой хэрэглэгчид байна. 4. Нийт 424 санал авснаас 25,9% нь улаанлоолийг аминдэм авах гэж хэрэглэдэг эмэгтэй иргэд байна. 5. Нийт 424 санал авснаас 27,4% нь улаанлоолийг цус төлжүүлдэг учраас хэрэглэдэг дээд боловсролтой иргэд байна. 6. Нийт 424 санал авснаас 16% нь том хэмжээтэй улаанлоолийг худалдан авдаг 25-29 насны иргэд байна. 7. Нийт 424 санал авснаас 44,6% нь том хэмжээтэй улаанлоолийг худалдан авдаг эмэгтэй иргэд байна. 24,5% нь эрэгтэй иргэд байна. 8. Нийт 424 санал авснаас 49,8% нь том хэмжээтэй улаанлоолийг худалдан авдаг дээд боловсролтой иргэд байна. 9. Нийт 431 санал авснаас 26% нь улаанлоолийг бусад хүнсээ авах үедээ авдаг эмэгтэй хүмүүс байна. 11,1% нь улаанлоолийг зорьж очиж авдаг эрэгтэй хүмүүс байна. 10. Нийт 431 санал авснаас 26,7% нь улаанлоолийг бусад хүнсээ авах үедээ авдаг дээд боловсролтой иргэд байна.

11. Нийт 431 санал авснаас 21,3% нь хүнсний захаас улаанлоолийг авдаг дээд боловсролтой иргэд байна. www.zaluu.com www.zaluu.com

12. Нийт 431 санал авснаас 37,4% нь 7 хоногт 1-2 удаа улаанлооль авдаг дээд боловсролтой иргэд байна. 13. Нийт 431 санал авснаас 26,5% нь 7 хоногт 1-2 удаа улаанлооль авдаг 250001-500000 төгрөгийн орлоготой иргэд байна. 14. Нийт 431 санал авснаас 38,1% нь улаанлоолийг 4 улиралд адил хэрэглэдэг эмэгтэй хүмүүс байна. 20,6% нь улаанлоолийг 4 улиралд адил хэрэглэдэг эрэгтэй хүмүүс байна. 15. Нийт 431 санал авснаас 19% нь улаанлоолийг 3001-3500 төгрөгөөр худалдан авдаг дээд боловсролтой иргэд байна. 16. Нийт 431 санал авснаас 15,1% нь улаанлоолийг 3001-3500 төгрөгөөр худалдан авдаг 250001-500000 төгрөгийн орлоготой иргэд байна. 17. Нийт 422 санал авснаас 9,7% нь улаанлоолийн талаар мэдээллийг борлуулагчаас авдаг 250001-500000 төгрөгийн орлоготой иргэд байна.


5.2.2. Бизнесийн хэрэглэгчийн зан төлвийн судалгаа Судалгааны анкет Судалгаа Судалгааны зорилго: Улаанлоолийн байгууллагын хэрэглэгчдийн зан төлвийг тодорхойлж түүнд тохирсон амт, чанартай бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд оршино. 1. Байгууллагын нэр ....................................................... 2. Танай байгууллага улаанлоолийг худалдан авдаг уу? а. Тийм

б. Үгүй

3. Танай байгууллага ямар үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? а. Дэвшил

б. Эх-газар

в. Сэлэнгэ аймгийн хувиараа газар тариалан эрхлэгчдийн д. Хятад улсын

е. Байгааг нь авдаг

ѐ. Бусад ..................................... 4. Танай байгууллага яагаад энэ үйлдвэрийн улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? а. Амттай

б. Нэр хүндтэй

в. Баталгаатай

г. Хэрэглэж заншсан д. Шинэ байдаг е. Үнэ хямд ж. Хэмжээ том

ѐ. Шүүслэг

з. Тасралтгүй нийлүүлдэг

и. Бусад.........................................


5. Танай байгууллага улаанлоолийг яагаад худалдан авдаг вэ? а. Хэрэглэгчид дуртай байдаг в. Салат хийдэг

б. Хоолны чимэг болдог

г. Хоол амт оруулдаг

д. Бусад..................... 6. Танай байгууллага ихэвчлэн ямар хэмжээтэй улаанлоолийг худалдан авдаг вэ? а. Том хэмжээтэй

б. Үрлэн улаанлооль

в. Бусад................................... 7. Танай байгууллага хаанаас улаанлооль худалдан авдаг вэ? а. Супермаркет

б. Хүнсний дэлгүүр

в. Хүнсний зах

г. Нэрийн барааны мухлаг д. Байгууллагын ойролцоо дэлгүүр е. Гар дээрээс

ѐ. Жимсний саравч

ж. Байгууллага дээр ирсэн борлуулагчаас з. Бусад................................ 8. Танай байгууллага долоо хоногт хэдэн удаа улаанлооль худалдан авдаг вэ?

а. Өдөр бүр

б. 1-2 удаа

г. 5-6 удаа

в. 3-4 удаа

д. Бусад......................

9. Танай байгууллага нэг киллограмм улаанлоолийг хэдэн төгрөгөөр худалдан авдаг вэ? www.zaluu.com www.zaluu.com

а. 501-1000

б. 1001-1500

г. 2001-2500

в. 1501-2000

д. 2501-3000

е. 3001-3500

ѐ. 3501-4000

ж. 4001-4500

з. 4501-5000

и. 5001-5500

л. 5500-6000

м. 6001-с дээш

10. Улаанлоолийн талаар мэдээллийг хаанаас авдаг вэ? а. Сонин

б. Сэтгүүл

г. Телевиз

д. Зурагт самбар

ѐ. Интернет

в. Радио е. Зурагт хуудас

ж. Борлуулагчаас

з.Бусад................................

11. Танай байгууллага байгуулагдаад хэдэн жил болж байна вэ? ........................................ 12. Танай байгууллага аль дүүрэгт байдаг вэ? а. БГД г. ЧД

б. СХД д. СБД

в. БЗД е. ХУД

ѐ. Бусад..............................

13. Танай байгууллагын үйл ажиллагааны чиглэл юу вэ? а. Ресторан г. PUB

б. Зоогийн газар

д. BAR

в. Түргэн хоолны газар

е. Бусад......................

14. Танай байгууллагын суудлын тоо хэд вэ? а. 1-20

б. 21-40

в. 41-60


г. 61-80

д. 81-100

е. 101-150

ѐ. 151-с дээш Баярлалаа


ДӨРВӨН УЛИРЛЫН ХҮЛЭМЖИЙН АЖ АХУЙ

Recommend Documents