ΚΟΣΜΟΣ ΕΞΕΛΙΞΙΣ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΥΧΑΙΟΤΗΣ Η ΠΑΝΣΟΦΟΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Η ΑΠΕΡΙΝΟΗΤΟΣ ΘΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑ

1

἖πηζθόπνπ ΢εξαθείκ Μεηξνπνιίηνπ Πεηξαηῶο

«ΔΞΔΛΗΞΗ΢ Ἤ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ;» «ΣΤΥΑΗΟΣΖ΢ Ἤ ΠΑΝ΢ΟΦΟ΢ ΢ΚΟΠΗΜΟΣΖ΢;» «ΦΤ΢ΗΚΖ ΔΠΗΛΟΓΖ Ἤ

ΑΠΔΡΗΝΟΖΣΟ΢ ΘΔΗΑ ΠΡΟΝΟΗΑ;»

ΠΔΗΡΑΗΔΤ΢ 2012

2

Γίδεηαη ηό δηθαίσκα ηῆο ἀλαπαξαγσγῆο ἤ δεκνζηεύζεσο κέξνπο ἤ ὅινπ ηνῦ παξόληνο κέ ἁπιή ἀλαθνξά ηῆο πξνειεύζεσο

3

ΑΝΣΗ ΠΡΟΛΟΓΟΤ

Σῶ Οἰημοιεκζηῶ Παηνί ηαί ὘πμθήηῃ η῵κ Ἀννήηςκ Ἀθδεεζ῵κ, ηῶ Ο὎νακμθάκημνζ Μφζηῃ ηῆξ Καππαδυηςκ Υχναξ, ηῶ ζοββνάρακηζ ηάξ ὏πενυπμοξ ὁιζθίαξ α὎ημῦ «Δἰξ ηήκ «἗λαήιενμκ» Μεβάθῳ ηαί Ἁβίῳ ΒΑ΢ΗΛΔΗΧ πάκο ε὎θαα῵ξ ἀκαηίεεηαζ ηυ πανυκ. ὇ πμκήζαξ

« Ἡ ηενάζηζα πμθοπθμηυηδηα η῵κ ἐιαίςκ ὄκηςκ ηαί ηῆξ ἰδίαξ ηῆξ γςῆξ δέκ ιπμνεῖ κά ἑνιδκεοεῇ ιέ ιδπακζζηζηυ ηνυπμ, μὔηε ηαί ἔπεζ ἐκημπζζηεῖ ηάπμζμξ θοζζηυξ ιδπακζζιυξ α὎ημ– μνβάκςζδξ ηῆξ ὕθδξ πμφ ιπμνεῖ κά ὁδδβήζῃ ζέ αζμθμβζηέξ δμιέξ ηέημζαξ πμθοπθμηυηδηαξ, ἔζης ηαί ιέζς ἐλεθζηηζη῵κ δζαδζηαζζ῵κ ηαί ζέ πνμκζηέξ ηθίιαηεξ πμθθ῵κ ἑηαημιιονίςκ ἐη῵κ». Βαζίθεζμξ Σ. Γζμφθηζδξ ὇ιυηζιμξ Καεδβδηήξ ΑΠΘ « ὇ Θεμθμβζηυξ θυβμξ ηαί ὁ Λυβμξ η῵κ Φοζζη῵κ ἖πζζηδι῵κ» (2012)

4

ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Α΄ Ζ ΗΓΔΑ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΠΡΟΥΡΗ΢ΣΗΑΝΗΚΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟΝ

Ἀνπαζμηάηδ εἶκαζ ηαί ἟ ἰδέα ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ὄκηςκ, ἐκμνβάκςκ ηε ηαί ἀκμνβάκςκ. Οἱ Βααοθχκζμζ ἐπίζηεομκ ὅηζ, Ο὎νακυξ, Γῆ, Θεμί, ἐβεκκήεδζάκ πμηε ἐη πνςηανπζημῦ ηζκμξ ὄκημξ. Δἰξ ηὴκ Βεδηθὴλ ενδζηείακ, ηὴκ ἀπὸ ηῆξ 4 δξ πενίπμο π.Υ. πζθζεηδνίδμξ ενδζηείακ η῵κ Ἰκδ῵κ 1 ηαί εἰξ ηὰ ἀνπαζυηενα Ἱενὰ ηαφηδξ αζαθία, ηάξ Βέδαο (1500 - 1000 π.Υ.), ὅπςξ ηαί ἐη η῵κ ιεηαβεκεζηένςκ αζαθίςκ ηδξ εἰξ ηάξ Οὐπαληζάδαο (ηάξ ἀνπαζμηάηαξ θζθμζμθζηὰξ πναβιαηείαξ η῵κ Ἰκδ῵κ), ἐπίζδξ δέ ηαί εἰξ ηὸκ Σαμσζιὸκ ἟ ἰδέα α὎ηή ἐιθακίγεηαζ ζαθέζηενμκ, ἀπμηνοζηαθθςιέκδ εἰξ ηὴκ Θεμζμθίακ, ηὴκ πνμεθεμῦζακ ἐη ηῆξ Βεδζηῆξ ενδζηείαξ ηαί ημῦ Βμοδδζζιμῦ 2. Ἡ ἐλέθζλζξ, ηαηὰ ηὴκ Θεμζμθίακ, εἶκαζ ααζζηὸξ κυιμξ ηῆξ ἐηδδθχζεςξ ηῆξ πνχηδξ ἀνπῆξ, α὎ηὴ αὕηδ ἟ αἰηία ηῆξ ὏πάνλεςξ ηαί ημῦ ζημπμῦ ημῦ ΢φιπακημξ, ὅπεν μ὎δὲκ ἄθθμ ἀπμηεθεῖ, εἰ ιὴ ἐηδήθςζζκ ηῆξ ἐπζεοιίαξ ηῆξ Θευηδημξ ὅπςξ πμθθαπθαζζαζεῇ. Ἡ Σζακακβηημπακζζὰκη θέβεζ: «἖ηεῖκμξ ἞εέθδζε. Θὰ πμθθαπθαζζαζε῵ ηαί εὰ βεκκδε῵». «Ἡ εέθδζζξ α὎ηὴ βεκκᾶ ηὴκ πθεζμκυηδηα ἐκηὸξ ημῦ ἑκυξ, βεκκᾶ ημφξ ἀπείνμοξ ημφημοξ ζπζκεῆναξ ἐκηὸξ ηῆξ θθμβυξ. Σὰ ηιήιαηα ηαῦηα ηῆξ εείαξ ζοκεζδήζεςξ ἟ Θεμζμθία ὀκμιάγεζ ιμκάδαξ. Ἡ ιμκὰξ ηαηέπεζ ηάξ δοκαηυηδηαξ ημῦ βεκκήζακημξ ηαφηδκ Λυβμο εἰξ θακεάκμοζακ ηαηάζηαζζκ ηαί ὅθμκ ηυ ζφζηδια δδιζμονβεῖηαζ ὅπςξ αἱ ηεηνοιιέκαζ αὗηαζ δοκαηυηδηεξ ηῆξ ιμκάδμξ ἀκαπηοπεμῦκ εἰξ 1

὇ Βναπιακζζιὸξ εἶκαζ ααειίξ ἐλεθίλεςξ ηῆξ Βεδζηῆξ ενδζηείαξ. ἖πίζδξ ὁ ηαηὰ ηὴκ ΢η΄ π.X. ἑηαημκηαεηδνίδα ηαί ἐη ηῆξ δζδαζηαθίαξ ημῦ Βμφδδα ἀκαπηοπεεὶξ Βμοδδζζιυξ. 2

Πναθ. ηαὶ ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα: «Μαζςκζζιὸξ ηαὶ Θεμζμθία», ζεθ. 190 - 198. Ἀεῆκαζ.

5

ἱηακυηδηαξ, ὥζηε ηυ εεῖμκ ημῦημ ζπένια κά ἀκαπηοπεῇ εἰξ ἕκα ηέθεζμκ Θευκ.». Γζά ημφξ θοζζημὺξ - Ο὎νακίμοξ ηυζιμοξ, ἟ Θεμζμθία ζοβηθίκμοζα πνυξ ηυκ ἀνπαῖμκ βκςζηζηζζιυκ ζοιθςκεῖ ηαε' ὅθα πνυξ ηάξ ἀκηζθήρεζξ ηῆξ «κεςηέναξ ἐπζζηήιδξ», πζζηεφμοζα εἰξ ηὴκ ἐλεθζηηζηὴκ πνμέθεοζζκ ημῦ ἟θζαημῦ ζοζηήιαημξ ἐη κεθεθχιαημξ. Γζά ηάξ δζαθυνμοξ δέ ιμνθὰξ ηῆξ γςῆξ, ὅηζ ἀκεπηφπεδζακ ηαί αὗηαζ δζά δζαδμπζη῵κ ἐλεθίλεςκ ἐη ημῦ πνςημπθάζιαημξ, ιὲ ηάζζκ πάκημηε ἐλεθίλεςξ ἐη ημῦ ἁπθμοζηένμο εἰξ ηυ ζφκεεημκ ηαί ἐη ημῦ παχδμοξ εἰξ ηυ ὠνβακςιέκμκ. «἖λέθζλζκ δδθ. η῵κ ὄκηςκ ὀθεζθμιέκδκ εἰξ ηὴκ ἀκάπηολζκ ηῆξ ἐκ α὎ημῖξ ζείαο νὐζίαο, ηεζκμφζδξ εἰξ ζέσζηλ. ἖λ μὗ, ηαί πνμμδεοηζη῵ξ, αἱ ηεθεζυηεναζ η῵κ ὄκηςκ ἐλςηενζηαὶ ιμνθαί». «Γδιζμονβήζαξ δέ ὁ Θεὸξ ηαηὰ ηὴκ «βκςζηζηήκ» Θεμζμθίακ πάκημηε - ηυκ Κυζιμκ ημῦημκ δζ' ἑκὸξ ηιήιαημξ ημῦ ἗αοημῦ ημο ηαί παναιέκςκ ἐηηὸξ ημῦ ζφιπακημξ, ὅπεν πενζαάθθεζ, ἐκήνβδζε ηὴκ ἐηδήθςζίκ Σμο - ηαί ἐκενβεῖ ηαφηδκ πάκημηε ηαηὰ ημφξ ἑλῆξ δζαθυνμοξ ηνυπμοξ, μἱ ὁπμῖμζ ἀπμηεθμῦζζ ηὰ ηνία πνυζςπα, ηάξ ηνεῖξ ὏πμζηάζεζξ ημῦ ἑλὸο ηαί κόλνπ: Καηὰ πν῵ημκ ἐκήνβδζε ηαί ἐκενβεῖ ὁ Λόγνο δζά ηῆξ ηνίηδξ α὎ημῦ ὄρεςξ - ημῦ ηνίημο Λυβμο - ὅζηζξ εἶκαζ δδιζμονβὸξ ηῆξ ὕθδξ ηαί ηῆξ δοκάιεςξ. Ἀημθμφεςξ ἐκήνβδζε ὁ δεφηενμξ Λυβμξ, ὁ παναηηδνζγυιεκμξ δζά ηῆξ δοκάιεςξ ηὴκ ὁπμίακ ὀκμιάγμιεκ δσὴλ (ηαί ἟ ὁπμία δδιζμονβεῖ ηάξ ιμνθὰξ ηῆξ ὕθδξ ηαί ιεηαπεζνίγεηαζ ηαφηαξ δζά κά ἐηθναζεῇ). Καί ηεθεοηαῖμξ ἐκήνβδζε ηαί ἐκενβεῖ ὁ πν῵ημξ Λόγνο, ὁ Παηὴν η῵κ πάκηςκ, ὅζηζξ ηαί ἐδδιζμφνβδζε ηὸκ ἄκενςπμκ, παναζπὼκ εἰξ α὎ηὸκ ηὴκ ἰδζαζηένακ ἰδζυηδηα, ηὴκ ὁπμίακ ὀκμιάγμιεκ ζοκείδδζζκ 3.». Ἡ πίζηζξ α὎ηὴ ηῆξ Θεμζμθίαξ εἰξ ηξηζππόζηαηνλ Θεόηεηα, ὏πάνπμοζα μ὎ ιυκμκ εἰξ ηὸκ Βεδζζιὸκ - Βναπιακζζιὸκ (ηυ Σνζιμῦνηζ ημῦ Βναπιακζζιμῦ) ἀθθὰ ηαί ηὴκ ἀνπαζμηάηδκ 3

Μεβ. Ἕθθδκ ἖βηοηθμπ., Σμι.

Ηα΄ ζεθ. 258.

6

ενδζηείακ η῵κ Αἰβοπηίςκ (αἱ ηξηάδεο ημῦ Αἰβοπηζαημῦ Πακεέμο ηαηὰ ηὴκ Γ΄ ηαί Γ΄ π.Υ. πζθζεηδνίδα), ἀπμηεθεῖ ἀκακηζννήηςξ ζμαανὰκ ἔκδεζλζκ ηῆξ ἀπ' ἀνπῆξ - ἀπὸ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ημῦ ἀκενχπμο ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ - βκχζεςξ ηῆξ ἀθδεείαξ, εἰξ ὅ,ηζ ἀθμνᾶ ηὴκ θύζηλ ημῦ ἑλὸο Θεμῦ, δζ' ἀπμηαθφρεςξ, πνμθακ῵ξ, ημῦ Θεμῦ πνυξ ημφξ πνςημπθάζημοξ, ιεηαδμεείζδξ εἰξ ημφξ ιεηαβεκεζηένμοξ δζά ηῆξ παναδυζεςξ ηαί παναπμζδεείζδξ πμθοεζδ῵ξ ηαί πμθοηνυπςξ ἐθθείρεζ βναθῆξ. ὘πυ ηε ηῆξ Θεμζμθίαξ ὅιςξ, ὅζμκ ηαί εἰξ ηά κεχηενα ηαί ζοββεκῆ πνυξ ηαφηδκ θζθμζμθζηά ζοζηήιαηα ημῦ ΢πζκυγα ηαί ημῦ ἖βέθμο δέκ ηαηεκμήεδ ὅηζ: α) Ἡ ὏θζηή δδιζμονβία (ὅπςξ ηαί ἟ ἀκαιθζζαδηήηςξ ὏πάνπμοζα πκεοιαηζηή ημζαφηδ) δέκ ἀπμηεθμῦζζκ ηιήιαηα ἢ ὏πμδζαζνέζεζξ ηαί ιεηαιμνθχζεζξ ιένμοξ ηῆξ μ὎ζίαξ ημῦ Ἀπείνμο Θεμῦ, ἀθθά πεπεναζιέκα δδιζμονβήιαηα Α὎ημῦ, δδιζμονβδεέκηα ἐλ μ὎η ὄκηςκ. Γζυηζ, ἄθθςξ, εά ἤζακ ηαί ηαῦηα ἐλζπλείδεηα ἀπ' ἀνπῆξ, ὡξ μ὎ζία ηῆξ Θευηδημξ, παληνδύλακα, πάλζνθα ηθπ., ημῦ ἀπείνμο Θεμῦ ιή ιεηαααθθμιέκμο μὔηε ἐπί ηά θξείηησ, μὔηε ἐπί ηά ρείξσ, ηαηά ηυ ὏πένμπμκ ἀπυθεεβια ημῦ Πθάηςκμξ, ηαί ιή ιενζγμιέκμο ὡζαφηςξ 4, α) Ὅηζ ηαί ἟ ἐκζοκείδδημξ ροπὴ ημῦ ἀκενχπμο δέκ ἀπμηεθεῖ ὡζαφηςξ ιένμξ ημῦ Θεμῦ, ἀθθὰ δδιζμφνβδια ἐμ νὐθ ὄλησλ, δζυηζ ἄθθςξ εὰ εἶπε ηαί α὎ηὴ πάζαξ ηάξ ἰδζυηδηαξ ημῦ ἀπείνμο (πακημδοκαιίακ, πακζμθίακ, πακημβκςζίακ ηθπ.), ὡζαφηςξ δέ ηαί ηυ ἀκαιάνηδημκ ηαί ηυ ἄπηςημκ. Καί β) Ὅηζ εἰξ πάκηα ηὰ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ὀνβακζηὰ ὄκηα δέκ ἐβέκεημ πνηέ ὀνβακζηὴ ηζξ ιεηαιυνθςζζξ ἢ ἐλέθζλζξ, ιεηαθένμοζα ηαῦηα ἀπὸ ἑκὸξ εἴδμοξ ἢ βέκμοξ εἰξ ἕηενμκ, ἔζης ηαί ζοββεκέξ ἟ δέ πνμμδεοηζηὴ ἐλεθζηηζηὴ δζαιυνθςζζξ η῵κ Ο὎νακίςκ ζςιάηςκ ηαί ζοζηδιάηςκ ἐκ βέκεζ, ὅπςξ ηαί ἟ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ηαί ἀλαιινηώησλ ὁνίςκ ἁπθὴ ἀλάπηπμηο ηῶλ ὀξγαληζκῶλ (ζςιάηςκ, ημνι῵κ η.θπ.) η῵κ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ηεθμῦκηαζ ὏πὸ 4

Ἡ ἔκκμζα ημῦ ιένμοξ εἶκαζ ζοιθοὴξ πεπεναζιέκμο, ημῦ ἔπμκημξ πέναξ, ὅνζμκ.

πνὸξ

ηὴκ

ἔκκμζακ

ημῦ

7

ηυ ηνάημξ ἀηέβηηςκ θοζζη῵κ κυιςκ, εἰξ ἐηδήθςζζκ ὄπζ ηῆξ ἐκ α὎ημῖξ μ὎ζίαξ ημῦ Θεμῦ, ἀθθὰ ηῆξ αμοθήζεςξ ἁπθ῵ξ - ημῦ πνμζηάβιαημξ ηαί ηῆξ ἀπείνμο δοκάιεςξ ημῦ Γδιζμονβμῦ (Γεκέζ. Α΄ 1-25). ************* Δἰξ ηὴκ πενὶ ἐλεθίλεςξ η῵κ ὄκηςκ ἰδέακ ἐπίζηεοζακ δοζηοπ῵ξ ηαί ηίκεξ η῵κ ἀνπαίςκ πνμβυκςκ ἟ι῵κ. Οὕηςξ ὁ Ἀκαλίιακδνμξ (610 - 546 π.Υ.) ἐθνυκεζ ὅηζ ὁ ἄκενςπμξ ηαηάβεηαζ ἐλ εἴδμοξ ηζκὸξ γχςκ, ηαί ὅηζ πενζαία γῶα ηαί ἄκενςπμζ πνμένπμκηαζ ἐη ημῦ ὕδαημξ, ἐκηὸξ ημῦ ὁπμίμο ἔγςκ πνυηενμκ ὡξ ἰπεφεξ 5. ὇ Ἡνάηθεζημξ (500 πενίπμο π. Υ.), ὅηζ ἐη ημῦ πονὸξ ἐβεκκήεδ ηυ ὕδςν ηαί ἐη ημῦ ὕδαημξ ἟ βῆ, εἶηα δέ ὅηζ ιεηααάθθμκηαζ ηὰ πάκηα εἰξ πῦν, ἐπίζδξ ὅηζ πνςηανπζηὸξ δδιζμονβζηὸξ πανάβςκ εἷκαζ ὁ ἀβχκ ηῆξ ὏πάνλεςξ. «Πυθειμξ παηὴν πάκηςκ». ὇ ἖ιπεδμηθήξ, ὅηζ «ηαη' ἀνπὴκ ἐβεκκήεδζακ ηὰ θοηά, δζ' α὎ημιάημο βεκέζεςξ ἐη ημφηςκ δέ ηὰ γῶα ὄπζ ὅιςξ ὁθυηθδνα, ἀθθὰ ηαηὰ ιέθδ ηαί ααειδδὸκ ὅηζ δζά ηοπαίςκ ζοκδέζεςκ ζοκεηνμηήεδζακ πμθθμὶ ὀνβακζζιμὶ ὏πμηοπχδεζξ, μἵηζκεξ ἐλδθακίζεδζακ, δζεηδνήεδζακ δέ ἐκ ηῇ γςῇ ιυκμκ ηὰ ὄκηα ἐηεῖκα, ἅηζκα ἀνηίςξ ὠνβακςιέκα, ἞δοκήεδζακ κά ἀβςκζζεμῦκ ἀπμηεθεζιαηζη῵ξ ηὸκ πενὶ ὏πάνλεςξ ἀβ῵κα ηαί κά δζαζςκίζςζζ ηυ εἶδμξ» 6. ὇ ΢πεφζζππμξ (395 - 334 π.Υ.), ἐεεχνεζ ηυ ἀβαεὸκ ηαί ηυ ηέθεζμκ ὡξ ἀπμημνφθςια ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Οἱ ΢ηςσημὶ 5

Ἀνζζημη. θοζ. Ἀην. Αν. 4, 187α, πναθ. Πθμοηάνπμο ΢οιπμζ. Α, 8. 49. «἖λ ἀθθμεζδ῵κ γχςκ ὁ ἄκενςπμξ ἐβεκκήεδ». Καί... «ἐκ ἰπεῦζζκ ἐββεκέζεαζ ηὸ πν῵ημκ ἀκενχπμοξ ηαὶ ηναθέκηαξ ηαὶ βεκμιέκμοξ ἱηακμὺξ ἑαοημὺξ αμδεεῖκ, ἐηαθδεῆκαζ ηδκζηαῦηα ηαὶ βῆξ θααέζεαζ». Καηὰ ηὴκ ἗θθδκ. Μοεμθμβίακ ὏πῆνλακ ηνεῖξ εεςνίαζ «ημζιμβμκίαξ». Ἡ πνχηδ, ὅηζ ὁ ἄκενςπμξ ηαὶ πάκηα ηὰ ἄθθα ὄκηα πανήπεδζακ ἐη ηῆξ θφζεςξ. Ἡ δεοηένα, ὅηζ ηὸ ὕδςν ηαὶ ηὸ π῵ια ζοκέπναλακ πνὸξ ηαηαζηεοὴκ ημῦ πνχημο ζχιαημξ, ὅπεν ἀκεθφδ ἀπὸ ημῦ ἐδάθμοξ ὡξ θοηὸκ ἢ ὡξ αθαζηὸξ δέκδνμο. Καὶ ἟ ηνίηδ ὅηζ «εεθήζεζ η῵κ Θε῵κ ηαηεζηεοάζεδζακ μἱ πν῵ημζ ἄκενςπμζ». Πναθ. Πάκ. Πακαβζςηάημο «἖ηηθδζία ηαὶ Πμθζηεία», ζεθ. 21, ὏πμζ. 1 ηαὶ αζαθ. α὎ηυεζ. 6

Πναθ. ηαί ἀμζδίιμο Β. Ἀκηςκζάδμο ἖βπεζν. Ἱζημνίαξ ηαί Φζθμζ.

ζ. 116.

8

ἐδίδαζημκ ζοκεπῆ ἐλέθζλζκ ημῦ ηυζιμο. Καί ηέθμξ ὁ Λμοηνήηζμξ (α΄ αἰὼκ π.Υ.), ὀπαδὸξ ηῆξ θζθμζμθίαξ η῵κ Ἀημιζη῵κ (μἵηζκεξ ἐπίζηεομκ ὅηζ ἐη ηῆξ ζοκεέζεςξ η῵κ ἀπείνςκ ιμνίςκ ἀηυιςκ ημῦ ὄκηςξ ΟΝΣΟ΢ πνμῆθεμκ πάκηα ηὰ ἐπὶ ιένμοξ ὄκηα, ἀκυνβακά ηε ηαί ἐκυνβακα, ἔιροπα, θμβζηὰ ηαί Θεμὶ) 7, ὅηζ «δζεηδνήεδζακ ηὰ γςσηὰ εἴδδ ηὰ ἐθςδζαζιέκα ιὲ θοζζηεθεῖξ ἰδζυηδηαξ, ἐλαθακζζεέκηςκ η῵κ θμζπ῵κ». Οἱ θμζπμὶ η῵κ ἀνπαίςκ θζθμζυθςκ πνμβυκςκ ἟ι῵κ ηαί δὴ μἱ ημνοθαῖμζ ημφηςκ Ποεαβυναξ, ΢ςηνάηδξ, Πθάηςκ ηαί Ἀνζζημηέθδξ, δέκ ἐπίζηεοζακ εἰξ ηὴκ ρεοδῆ ηαί ιςνὰκ ηαφηδκ εεςνίακ. Γζυηζ ὁ πν῵ημξ ἐθνυκεζ, ὡξ βκςζηυκ, ὅηζ μἱ ἀνζειμὶ εἶκαζ ἟ ηαη' «εἶδμξ» ἀθθὰ ηαί ὏θζηὴ ἀνπὴ η῵κ ὄκηςκ ηαί ἟ αἰηία πάκηςκ η῵κ ἐκ ηῶ Κυζιῳ ζοιααζκυκηςκ, πνμτπάνπμκηεξ αὐηνηειεῖο θαί πξαγκαηηθαὶ νὐζίαη πάλησλ. ὇ Πθάηςκ (ἐλ ἐπζδνάζεςξ ἀκακηζννήηςξ ημῦ ηθεζκμῦ δζδαζηάθμο ημο ΢ςηνάημοξ), ὅηζ αἱ ἰδέαη 8 εἶκαζ ηὰ ἀξρέηππα, ηὰ ὏πμδείβιαηα ὅθςκ η῵κ πναβιάηςκ, ηὰ δέ πνάβιαηα εἶκαζ θαζκυιεκα ηαί ἀπμιζιήζεζξ η῵κ ἰδε῵κ, ιεηέπμκηα ἁπθ῵ξ α὎η῵κ, ὅηζ αἱ ἰδέαζ μὖζαζ ἀιεηάαθδημζ ηαί ἄθεανημζ, πςνὶξ η῵κ αἰζεδη῵κ πναβιάηςκ ηαί ἔπμοζαζ γςὴκ ηαί πκεῦια (ηίκδζζκ, ροπὴκ ηαί ζοκείδδζζκ) ὏πάνπμοζζκ αἰςκίςξ ἐκ ἐπμονακίῳ ηυπῳ, ἐλ μὗ ηαί ηαηῆθεμκ εἰξ ηὴκ βῆκ ηαί ὅηζ, ὅπςξ αἱ ἰδέαη εἶκαζ ηυ αἰώληνλ ἐκ ημῖξ πνάβιαζζκ, μὕηςξ ἐκ ημῖξ ἀκενχπμζξ ηυ αἰχκζμκ εἶκαζ αἱ πνμτπάνπμοζαζ ἄθεανημζ πκεοιαηζηαὶ ηαί 9 ἐκζοκείδδημζ α὎η῵κ ροπαὶ . ὇ δέ Ἀνζζημηέθδξ, ὅηζ π᾵κ ἐκυνβακμκ ὄκ, εἴηε γῶμκ εἴηε θοηυκ, ἔπεζ ηζκμῦζακ αἰηίακ ηαί ζημπυκ, «ἐκηεθέπεζακ», ηὴκ ιεη' α὎ημῦ ἟κςιέκδκ ηαί δζαιμνθμῦζακ α὎ηὸ ροπὴκ ἐκῶ ὁ ἄκενςπμξ πνμζέηζ ηαί ηὸκ «πμζδηζηὸκ κμῦκ», μ὎ζίακ 7 Ἀνζζη. Φοζ. Ἀην. Α' 4, 187α, πναθ. Πθμοηάνπμο ΢οιπμζ. Α, 8, 49. 14 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ. 8

Αἱ ἰδέαζ ημῦ Πθάηςκμξ, μ὎ζζαζηζη῵ξ ηα὎ηίγμκηαζ.

ηαὶ

μἱ

ἀνζειμὶ

ημῦ

Ποεαβυνμο

9

Πθάη. «΢οιπμζ. 221, ΢μθζζη. 248, Πανιεκζδ. 162/ Σζι. 32, 51, Φαζδν. 247-251 η.ἄ.

9

ἀεάκαημκ, εείακ, ἄτθμκ, ἄθεανημκ ηαί ἀκελάνηδημκ ημῦ ζχιαημξ 10. Σμζμοημηνυπςξ αἱ ιεβάθαζ ἐηεῖκαζ δζάκμζαζ δέκ πανεζφνεδζακ ιὲκ εἰξ ηὴκ πθάκδκ ηῆξ ἐλεθζηηζηῆξ ἰδέαξ, δέκ ἞δοκήεδζακ ὅιςξ κά δζαηνίκςζζκ ἐλ ὁθμηθήνμο ηαί ηὴκ ἐκ πνμηεζιέκῳ ἀπυθοημκ ἀθήεεζακ. Ὅηζ δδθ., α): Ὅθα ηὰ ἐκυνβακα ὄκηα δέκ ἔπμοκ ροπὰξ (ἰδέαοἀξηζκνύο), α) Ὅηζ ἐη η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ ιυκμκ ἟ ροπὴ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ἰδζαζηένα πκεοιαηζηή, ἄνα δέ ηαί ἐκζοκείδδημξ ὏πυζηαζζξ. Καί β) Ὅηζ ὏πάνπμοκ ιὲκ ἐκ ηῶ ἀπείνῳ ηαί ηνζζοπμζηάηῳ Θεῶ αἱ ἰδέαζ ὅθςκ η῵κ ηηζζιάηςκ (ὅπςξ ἀηνζα῵ξ ὏πάνπμοζζκ ἐκ ηῶ κμΐ ἑκὸξ ἀνπζηέηημκμξ ἢ ιδπακζημῦ η.ἄ. π᾵ζαζ αἱ ρζθαὶ ἰδέαζ η῵κ δζαθυνςκ ιεν῵κ, ηιδιάηςκ, ὀνβάκςκ ηθπ. ἑκὸξ ὏πὸ ἐηηέθεζζκ πμθοζοκεέημο ἔνβμο ἢ ἐνβμζηαζίμο..., ὡξ ηαί ἟ ἀθθδθεπίδναζζξ α὎η῵κ η῵κ ηιδιάηςκ ἢ ὀνβάκςκ ιεηὰ ηὴκ ἐηηέθεζζκ ημῦ ἔνβμο, ηὴκ ιμνθμπμίδζζκ δζά ηῆξ ὏θεζηχζδξ ὕθδξ η῵κ πενὶ ημῦ ἔνβμο ἰδε῵κ), αἱ ἰδέαζ ὅιςξ αὗηαζ, πενὶ ὅθςκ η῵κ ηηζζιάηςκ, ἐκ μἷξ πενζθαιαάκεηαζ ηαί ἟ ζοιπακηζηὴ ὕθδ ἐκένβεζα, δέκ εἶκαζ ἐκ ηῶ Θεῶ ἐκοπυζηαημζ, ὀκημηζηαὶ ηαί ἐκζοκείδδημζ, ἀθθ' εἶκαζ ἀθεξεκέλαη, ἰδέαζ ςηιαὶ, ὀκημπμζμφιεκαζ πνμμδεοηζη῵ξ ἐλ μ὎η ὄλησλ, ηῇ αμοθήζεζ ημῦ Θεμῦ, ηαί πνμζθαιαάκμοζαζ μὕης δζάθμνα ζπήιαηα ηαί ιμνθάξ. Σμζαφηδ ηζξ, ἐκ ἄηνα ζοκυρεζ, ὏πῆνλεκ ἟ ἐπίδναζζξ ηῆξ ἰδέαξ ηῆξ ἐμειίμεσο ηαηὰ ηὴκ πνμπνζζηζακζηὴκ ἐπμπὴκ.

10

Ἀνζζημη. «Πενὶ ροπῆξ». Πναθ. ἀμζδίιμο Β. Ἀκηςκζάδμο, ικ. ἐνβ., ημι. Α', ζεθ. 236 ηαὶ 299 ηαὶ ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα ικ. ἔνβ. ζεθ. 12.

10

ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Β΄ Ζ ΗΓΔΑ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΑΠΟ ΣΖ΢ ΓΗΑΓΟ΢ΔΧ΢ TOY ΥΡΗ΢ΣΗΑΝΗ΢ΜΟΤ ΜΔΥΡΗ ΣΔΛΟΤ΢ ΣΖ΢ ΜΔ΢ΑΗΧΝΗΚΖ΢ ΠΔΡΗΟΓΟΤ

἖πεθεμφζδξ ηῆξ δζαδυζεςξ ηαί ἐπζηναηήζεςξ ημῦ Υνζζηζακζζιμῦ ἐθ' ὁθμηθήνμο ζπεδυκ ημῦ ηυηε βκςζημῦ ηυζιμο, ἐλέθζπε ηεθείςξ εἰξ ηά ἐηπνζζηζακζζεέκηα ἔεκδ ἟ ἰδέα ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Ἡ πίζηζξ εἰξ ηήκ εεσζηζηήκ ημζιμεεςνίακ ηῆξ Υνζζηζακζηῆξ δζδαζηαθίαξ, ηαε' ἣκ ηά πάκηα ἐδδιζμονβήεδζακ ὏πυ ημῦ Θεμῦ, εἰξ ἣκ ιμνθήκ ὏πάνπμοζζκ ἢ ἐκεθακίζεδζακ ἐπί ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ, ἀπέηθεζζε ηήκ παναδμπήκ ηῆξ ἰδέαξ ηαφηδξ. Καί ἐπεπείνδζακ ιέκ ηζκέξ κά παναηηδνίζςζζ ηὸκ Ἱενὸκ Α὎βμοζηῖκμκ ηαί ηὸκ Θςι᾵κ Ἀηζκ᾵ημκ ὡξ πνμδνυιμοξ ηῆξ Β΄, πενὶ ηὴκ ἰδέακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, θζθμζμθζηῆξ ηαί ἐπζζηδιμκζηῆξ ηζκήζεςξ (ηῆξ ἀνλαιέκδξ ἀπὸ η῵κ ἀπανπ῵κ ηῆξ Ἀκαβεκκήζεςξ, πενὶ ηυ 1500 ι.Υ.), ὅιςξ, ὅπςξ δζδάζηεζ ηαί ὁ ιαηανζζηυξ ηαεδβδηὴξ Π. Σνειπέθαξ, ἐκ ζοιθςκίᾳ ηαί πνυξ ἄθθμοξ 11 δζαηεηνζιέκμοξ ζοββναθεῖξ , ηυζμκ ὁ Ἱενὸξ Α὎βμοζηῖκμξ, ὅζμκ ηαί ὁ Θςι᾵ξ Ἀηζκ᾵ημξ, ὁ ἀζπαζεεὶξ ηὴκ δζδαζηαθίακ ημο, μ὎δυθςξ ὏πῆνλακ ὏πμζηδνζηηαὶ ηῆξ ἰδέαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ εἰδ῵κ. Γζυηζ ὁ ιὲκ πν῵ημξ ἐθνυκεζ ὅηζ ὁ Θεὸξ ζοβπνυκςξ ἐδδιζμφνβδζεκ ἐκ ζπένιαηζ - ηαί δοκάιεζ - πάκηα ηὰ ἐκυνβακα ὄκηα ηαί ὅηζ ἟ βῆ ιεηὰ ηῆξ εαθάζζδξ ἔθααμκ πανὰ ημῦ Θεμῦ ηὴκ δφκαιζκ ηαί ηὴκ ἰδζυηδηα κά πανάβςζζ ηαῦηα πνμμδεοηζη῵ξ ηαί ηαηὰ δζαθυνμοξ ἐπμπάξ· ὁ δέ δεφηενμξ, ὅηζ ηυ ζφκμθμκ η῵κ ὄκηςκ ἐδδιζμονβήεδ ε὎εὺξ ἐλ ἀνπῆξ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ (ηαηὰ ηὴκ πνχηδκ ἟ιένακ - πενίμδμκ ηῆξ δδιζμονβίαξ) ιυκμκ δοκάιεζ ηαί ὄπζ ἐκενβείᾳ. ἖κ ηῶ ηυθπῳ, δέ ηῆξ βῆξ ηαί ηῆξ εαθάζζδξ πανήπεδζακ ηαῦηα αἰηζςδ῵ξ, ἐιαθδεεζζ῵κ εἰξ ηὴκ βῆκ ηαί ηὴκ εάθαζζακ η῵κ δοκάιεςκ, ὅπςξ ἐκ ηαζνῶ πανάβςζζκ α὎ηά 12. 11

ιαηανζζημῦ Π. Σνέιπεθ. ικ. ἔνβ. ζ. 17-18

12

Ἰδίμο ικ. ἒνβ. ζ. 18

11

Δἶκαζ θμζπὸκ πνμθακὲξ ὅηζ δζ' ἀιθμηένςκ η῵κ ἀπυρεςκ ημφηςκ πενὶ ημῦ ηνυπμο ηῆξ ἀπ' ε὎εείαξ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ δδιζμονβίαξ η῵κ ὄκηςκ, ὅπςξ ηαί δζά ηῆξ ἑηέναξ βκχιδξ ημῦ Θςι᾵ Ἀηζκάημο, πενὶ δζαδμπζη῵κ ιεηαιμνθχζεςκ ημῦ ἐιανφμο, ηαε' ἅξ ἐηδδθμῦηαζ πν῵ημκ ἟ ενεπηζηὴ ροπή, ἟ ημζκὴ εἰξ ηὰ θοηὰ ηαί ηὰ γῶα, ἔπεζηα ἟ αἰζεδηζηή, ἟ ημζκή, ιυκμκ εἰξ ηὰ γῶα (ηὰ ζηενμφιεκα θμβζημῦ) ηαί ηεθεοηαῖμκ ἟ θμβζηὴ ροπή, ἐθ' ὅζμκ πνυηεζηαζ πενὶ ημῦ ἀκενχπμο 13, μ὎δυθςξ κμεῖηαζ ἐλέθζλζξ η῵κ ὄκηςκ, ἔζης ηαί εεσζηζηῆξ ιμνθῆξ. Γίκεηαζ ἁπθ῵ξ θζθμζμθζηὴ ἔνεοκα πνυξ ἐλήβδζζκ ημῦ ηνυπμο, ηαε' ὅκ ηαῦηα ἐδδιζμονβήεδζακ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ, ἐκ ἀπμθφηῳ ζοιθςκίᾳ πνυξ ηυ ηαεμθζηὸκ πκεῦια ηῆξ ἖ηηθδζίαξ, ἀθθά ηαί ηῆξ Γναθῆξ. Ὅηζ δέ ηυ ηαεμθζηὸκ πκεῦια ηῆξ Υνζζηζακζηῆξ ἖ηηθδζίαξ ἀπέηθεζζεκ ἀπ' ἀνπῆξ π᾵ζακ ἔκκμζακ ἐλεθίλεςξ ἢ ιεηαιμνθχζεςξ η῵κ ὄκηςκ, αεααζμῦηαζ ἀπμθφηςξ ἐη ηῆξ δζδαζηαθίαξ η῵κ ἁβ. Παηένςκ. Οὕηςξ, ἐηηὸξ ημῦ ἱενμῦ Α὎βμοζηίκμο, ὡξ ἀκςηένς, ὁ Μ. Βαζίθεζμξ ἀκαθένεζ ζπεηζη῵ξ ηὰ ἑλῆξ, ἐκ ηαῖξ ὇ιζθίαζξ ημο εἰξ ηὴκ «἗μαήκεξνλ», ἅηζκα παναεέημιεκ ἐη ηῆξ ιεηαθνάζεςξ - ἐλδβήζεςξ η῵κ θυβςκ ημο ὏πὸ ημῦ ἁβίμο ἐκδυλμο Ἱενμιάνηονμξ Παηνζάνπμο Κςκζηακηζκμοπυθεςξ Γνδβμνίμο ημῦ Δ΄, ηῆξ ἐηδμεείζδξ ὏πὸ ημῦ Μ. ΢αημννάθμο ηαηὰ ηυ 1863. ὇ιζθία Δ΄. «Πεξὶ βιαζηήζεσο ηῆο γῆο» (ικδι. ἐνβ. ζεθ. 66). «Καί ημζμοημηνυπςξ, ὅζα ηαη' ἀνπὰξ ἟ βῆ ἐαθάζηδζε, κέρξη ηνῦδε δηαζῴδνληαη ἀλαιινίσηα ιὲ ηὴκ ἀημθμοείακ ηῆξ δζαδμπῆξ ηαί ηῶλ ὁκνγελῶλ ηὴλ δηαηήξεζηλ». Καί ηαηςηένς, ζεθ. 71. «…Μὲ ηὴκ δφκαιζκ ημφημο ημῦ νήιαημξ (ζ.ζ. δδθ. ημῦ εείμο πξνζηάγκαηνο) ὅθα ε὎εὺξ ἐη ημῦ ιὴ ὄκημξ ἐηαῆηακ εἰξ ηυ εἶκαζ ἐπάκς εἰξ ηὴκ βῆκ, θαζὲλ ιὲ ηὴκ θπζηθὴλ ἰδηόηεηα δηαθέξνληα κὲλ κεηαμὺ ησλ, γλσξηδόκελα δέ κὲ ἕλα ρσξηζηὸλ ραξαθηῆξα». ὇ιζθία Ε΄. «Πεξὶ ἑξπεηῶλ» (ικ. ἔνβ. ζεθ. 101). 13

ιαηανζζημῦ

Π. Σνειπεθ. ικ. ἔνβ. ζ. 17-18 ηαὶ αζαθ. α὎ηυεζ.

12

«Καί εἶπεκ ὁ Θεὸξ ἐλαβαβέης ηὰ ὕδαηα ἑνπεηὰ ροπ῵κ γςζ῵κ ηαηὰ βέκμξ. Πμῖμκ βέκμξ ἀθίεηαζ ηαί δέκ ζοιπενζθαιαάκεηαζ ηαηὰ ηυ δδιζμονβζηὸκ πνυζηαβια;...». (΢εθ. 102) «… ιὲ ηὴκ ἰδίακ δφκαιζκ ημῦ δδιζμονβζημῦ πνμζηάβιαημξ ηυηε ηαί ηὰ ιζηνὰ ηαί ηὰ ιεβάθα ἔθααμκ ηυ εἶκαζ ηςκ». (΢εθ. 184). «Αἱ δζαθμναὶ ηῆξ γςῆξ η῵κ ἰπεφςκ ηαί αἱ δζαθμναὶ πακηὸξ βέκμοξ εἶκαζ ἀκανίειδημζ...». «Καί εἰο πᾶλ γέλνο ἡ δηαδνρὴ εἶλαη ἀπαξάιιαθηνο ηαί δέκ βίκεηαζ, ηαεὼξ εἰξ ηὴκ πένζμκ ηὰ ἟ιζμκάνζα ηαί ηίκςκ ὀνκίεςκ ζοιπθμηαί, ηὰ ὁπμῖα κμεεφμοκ ηὰ βέκδ ηςκ». ὇ιζθία Ζ΄. «Πεξὶ θηελῶλ θαί ἐλύδξσλ» (ζεθ. 114-115). «... Φεῦβε ηάξ θθοανίαξ η῵κ «ζμααν῵κ» 14 θζθμζυθςκ, μἱ ὁπμῖμζ δέκ ἐκηνέπμκηαζ κά αάθθςζζ ηάξ ροπάξ ηςκ ὁιμεζδεῖξ ιὲ ηάξ ροπὰξ ζηφθςκ, θέβμκηεξ ὅηζ α὎ημὶ ἔβζκακ πμηε ηαί βοκαῖηεξ ηαί εάικμζ ηαί ἰπεεῖξ εαθάζζζμζ. ἖βὼ ὅιςξ δέκ θέβς, ὅηζ ἔβζκακ πμηέ ἰπεφεξ, ἀθθά αεααζχκς ημφξ ἀημφζακηαξ, ὅηζ ὁπυηε ηαῦηα ἔββναθμκ ἤζακ ηαί ἀπὸ ημφξ ἰπεφαξ ἀθμβχηενμζ...». Καί ηαηςηένς (ζεθ. 122). «...Λμζπὸκ ἔπμιεκ ηὸκ Ο὎νακὸκ ηεημζιδιέκμκ, ηὴκ βῆκ ηεηαθθςπζζιέκδκ, ηὴκ εάθαζζακ ε὎ηοπζζιέκδκ ἀπὸ ηὰ πμθοπμίηζθα ὀράνζα, ηὸκ ἀένα βειάημκ ἀπὸ δζάθμνα πηδκά, ηὰ ὁπμῖα ὅθα ἐδδιζμονβήεδζακ ηαί ἐη ημῦ ιὴ ὄκημξ εἰξ ηυ εἶκαζ, ιὲ ηὴκ πνμζηαβὴκ ημῦ Θεμῦ πανήπεδζακ...». ὇ιζθία Θ΄. «Πεξὶ ρεξζαίσλ» (ικ. ἔνβ. ζεθ. 129). «... Σμζμοημηνυπςξ ηαί ἟ θῦζζξ η῵κ ὄκηςκ ἐηζκήεδ ἀπὸ ηὴκ πνμζηαβὴκ ημῦ Θεμῦ ηαη' ἀνπὰξ ηαί ηνέπεζ ιὲ ηὴκ βέκεζζκ ηαί θεμνὰκ ηαί δζαθοθάηηεζ ηάξ δζαδμπὰξ ηαί ἀημθμοείαξ η῵κ βεκ῵κ ἀπαναζαθεφηςξ, ὅπςξ ηαηακηήζῃ εἰξ α὎ηὸ ηυ ηέθμξ ηυ ἐθπζγυιεκμκ. Ἡ θῦζζξ ηαηὰ πνμζηαβὴκ ημῦ Θεμῦ ηάικεζ ηὸκ ἵππμκ ἵππμο δηάδνρνλ, ηαί ηὸκ θέμκηα θέμκημξ, ηαί ηὸκ 14

὇ ἅβζμξ Παηήν εἰνςκεφεηαζ ὏πμζηδνίγμκηαξ ηήκ ἰδέακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ.

ημφξ

θζθμζυθμοξ

ημφξ

13

ἀεηὸκ ἀεημῦ ηαί π᾵κ γῶμκ ζοκηδνεῖ ιὲ ηὴκ δζαδμπὴκ ιέπνζ ζοκηεθείαξ ἀπανάηνεπημκ. Κακεὶξ πνυκμξ δέκ ἀθακίγεζ ηὰ ἰδζχιαηα η῵κ γχςκ...». ἖κ῵ ὅιςξ ημζαφηδ εἶκαζ ἟ ἀκηίεεζζξ ηῆξ δζδαζηαθίαξ η῵κ ἁβ. Παηένςκ ηαηά ηῆξ ἐκ θυβῳ εεςνίαξ, ὅθςξ παναδυλςξ ὁ ιαηανζζηυξ ηαεδβδηήξ Π. Σνειπέθαξ βνάθεζ ἐκ ηῶ πνμικδζεέκηζ ζοββνάιιαηί ημο, ζεθ. 235- 237, ηαί ηά ἑλῆξ, ἐηηυξ η῵κ ἐκ ηῶ πνμθυβῳ ἀκαθενμιέκςκ. «Ἄθθςξ ηε μἱ ηῆξ ιειεηνζαζιέκδξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ ἐπυιεκμζ ἀκαγδημῦζζκ ὏πέν ηῆξ εέζεςξ α὎η῵κ ἐνείζιαηα ηαί ἐη ηῆξ ἖ηηθδζζαζηζηῆξ παναδυζεςξ εἰθδιιέκα, πνμαάθθμκηεξ ηάξ πενί δδιζμονβίαξ η῵κ θοηζη῵κ ηαί γςση῵κ εἰδ῵κ βκχιαξ η῵κ Παηένςκ ηῆξ ἖ηηθδζίαξ ηαί δή ημῦ Α὎βμοζηίκμο, ἔπεζηα δέ ηαί ημῦ ηαηά ηυκ Μεζαίςκα ἀηιάζακημξ Θςι᾵ Ἀηζκάημο… Καί εἶκαζ ιέκ ἀθδεέξ ὅηζ ηαηακημῦκ εἰξ ὏πεναμθήκ δζαηεζκυιεκμζ, ὅηζ ὁ Α὎βμοζηῖκμξ πνμειάκηεοζε ηήκ εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ ηαί ἐβέκεημ πν῵ημξ εἰζδβδηήξ α὎ηῆξ πανά ηαῦηα ὅιςξ εἶκαζ ἀδζάιθζζαήηδημκ βεβμκυξ, ὅηζ δζ' ἐηείκςκ ηά ὁπμῖα ὁ Μ. Βαζίθεζμξ ηαί ὁ Α὎βμοζηῖκμξ θέβμοκ πενί δδιζμονβίαξ η῵κ θοη῵κ ηαί γχςκ, ιάθζζηα δέ ὁ Γνδβυνζμξ ὁ Νφζζδξ πενί δδιζμονβίαξ ηῆξ βῆξ ηαί η῵κ Ο὎νακίςκ ζςιάηςκ, ἀκαβκςνίγεηαζ ὅηζ, πενί ηυκ ηνυπμκ ηῆξ δδιζμονβίαξ ηαί ημῦ ζπδιαηζζιμῦ η῵κ ὄκηςκ ἔπεζ ηζξ ηήκ ἐθεοεενίακ κά θζθμζμθῇ ηαί δέκ δεζιεφεηαζ πνυξ ημῦημ μὔηε ὏πυ ημῦ βνάιιαημξ ηῆξ ἁβίαξ Γναθῆξ, μὔηε ὏πυ ἄθθμο ηζκυξ ζημζπείμο ηῆξ ηαηά εείακ ἀπμηάθορζκ ἀθδεείαξ (!!!). Οὕης θμζπυκ ἟ ιειεηνζαζιέκδ ἐλέθζλζξ δέκ εά ἞δφκαημ κά παναηηδνζζεῇ ὡξ ἀκηζζηναηεομιέκδ πνυξ ηυ δυβια ηῆξ δδιζμονβίαξ, δζυηζ, μ὎δέπμηε πνμεαθήεδ ιεηά ἀλζχζεςξ ὅπςξ ὏πμηαηαζηήζῃ ηυκ Θευκ, πανμοζζαγμιέκδ ὡξ δφκαιζξ δδιζμονβυξ, ἐιθοήξ ἐκ ηῇ ὕθῃ ηαί ἐλ ἴζμο ηοθθή, ὅζμκ ἀλζμεαφιαζημξ. Σμ὎κακηίμκ ἀπαζηεῖ ἐλ ἴζμο πνυξ ηήκ εεςνίακ ημῦ ἀιεηααθήημο η῵κ εἰδ῵κ ηήκ ζοκεπῆ ἐπέιααζζκ ημῦ Θεμῦ. Δἶκαζ ἐλέθζλζξ, ηήκ ὁπμίακ ἞εέθδζεκ, ἀπεθάζζζεκ, ἐπεηήνδζε ηαί δζδφεοκεκ α὎ηυξ ὁ Θευξ». 14

Καί πνυξ δζηαζμθμβίακ ηῆξ πνυξ ηήκ ιειεηνζαζιέκδκ ἐλέθζλζκ, ζοιπαεείαξ ἐπακεζθδιιέκςξ ἐκ ηῶ ικδζεέκηζ ζοββνάιιαηί ημο ἐηδδθμοιέκδξ (ζεθ. 8, 9, 16, 43, 87 ηαί 241), ἐπζηαθεῖηαζ ηά ὡξ ηαηςηένς δφμ πςνία ἐη ηῆξ δζδαζηαθίαξ η῵κ Παηένςκ: α) Σμῦ Μεβ. Βαζζθείμο ἐη ηῆξ Ε΄ ὁιζθίαξ ημο «εἰξ ηήκ ἗λαήιενμκ», ηεθ. 2, ἔπμκ μὕηςξ: «἖λαβαβέης ηά ὕδαηα ἑνπεηά ροπ῵κ γςζ῵κ, ηαηά βέκμξ. ἗ηάζημο βέκμοξ ηάξ ἀπανπάξ κῦκ, μἱμκεί, ζπένιαηα ηίκα ηῆξ θφζεςξ πνμαθδεῆκαζ ηεθεφεζ, ηυ δέ πθῆεμξ α὎η῵κ ἐκ ηῇ ιεηά ηαῦηα δζαδμπῇ ηαιζεφεηαζ, ὅηακ α὎λάκεζεαζ α὎ηά ηαί πθδεφκεζεαζ δέῃ 15». Καί α) ημῦ ἁβ. Γνδβμνίμο, Νφζζδξ, ἐη ημῦ «ἀπνθμβδηζημῦ ημο πενί ηῆξ ἑλαδιένμο» (ηεθ. 5 ηαί 8), ἔπμκ ὡξ ἑλῆξ: «Πάκηςκ η῵κ ὄκηςκ ηάξ ἀθμνιάξ ηαί ηάξ αἰηίαξ ηαί ηάξ δοκάιεζξ ζοθθήαδδκ ὁ Θευξ ἐκ ἀηανεί ηαηεαάθθεημ ηαί ἐκ ηῇ πνχηῃ ημῦ εεθή ιαημξ ὁνιῇ ἟ ἑηάζημο η῵κ ὄκηςκ μ὎ζία ζοκέδναιεκ μ὎νακυξ, αἰεήν, ἀζηένεξ, πῦν, ἀήν, εάθαζζα, βῆ, γ῵α, θοηά ἅ, ηῶ ιέκ εείῳ ὀθεαθιῶ πάκηα ηαεεςν᾵ημ, ηῶ ηῆξ δοκάιεςξ θυβῳ δεζηκφιεκα, ηῶ ηαεχξ θδζίκ ἟ πνμθδηεία εἰδυηζ πάκηα πνυ ηῆξ βεκέζεςξ α὎η῵κ. Σῇ δέ ζοβηαηααθδεείζῃ δοκάιεζ ηε ηαί ζμθίᾳ πνυξ ηήκ ηεθείςζζκ ἑηάζημο η῵κ ιμνίςκ ημῦ ηυζιμο, εἱνιυξ ηζξ ἀκαβηαῖμξ ηαηά ηίκα ηάλζκ ἐπδημθμφεδζεκ, ὥζηε ηυ πῦν πνμθααεῖκ ιέκ ηαί πνμεηθακῆκαζ η῵κ ἄθθςκ... ηαί ηά θμζπά ηῆξ ηαηά ηά ἐθελῆξ ἀημθμοείαξ, μ὎η α὎ημιάηῳ ηζκί ζοκηοπίᾳ, ηαηά ηίκα ἄηαηημκ ηαί ηοπαίακ θμνάκ, μὕηςξ ἀκαθαζκυιεκα, ἀθθ’ ὡξ ἟ ἀκαβηαία ηῆξ θφζεςξ ηάλζξ ἐπζγδηεῖ ηυ ἐκ ημῖξ βεκμιέκμζξ ἀηυθμοεμκ... Ἡ βάν βῆ ἤκ ἀυναημξ ηαί ἀηαηαζηεφαζημξ. Ὅπεν ἴζμκ ἐζηί ὅηζ ἤκ ηαί μ὎η ἤκ. Ο὎ βάν πμο ζοκδεδναιήηεζακ πενί α὎ηήκ αἱ πμζυηδηεξ. Ἀπυδεζλζξ δέ ηῆξ δζακμίαξ ηαφηδξ, ὅηζ ἀυναημκ 15

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθ. Μκ. ἔνβ. ζεθ. 234, ὏πμζ. 2. Δἶκαζ ὅθςξ πνυδδθμκ, ὅηζ ὁ ἁβ. Παηήν κμεῖ ηαί δζά ημῦ πςνίμο ημφημο ηῆξ ἐκ θυβς «὇ιζθίαξ» ημο ηήκ δζά ημῦ εείμο πνμζηάβιαημξ δδιζμονβίακ ἐκ ἀνπῇ ἑηάζημο βέκμοξ η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο ἔιροπςκ ὄκηςκ, η῵κ γχςκ, μἱμκεί ζπενιάηςκ ἐκ εἴδεζ δδθ. ζπένιαημξ, ηήκ δέ αὔλδζζκ ηαί ηυκ πμθθαπθαζζαζιυκ α὎η῵κ ὡξ ηαιζεοεεῖζακ ἐκ α὎ημῖξ δζά ηῆξ ιεηά ηαῦηα δζαδμπῆξ - ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ.

15

α὎ηήκ ὁ θυβμξ εἶκαζ θδζί. Συ βάν ἀυναημκ πν῵ια μ὎η ἐζηί. Συ δέ πν῵ια μἷυκ ηζξ ἀπμννμή ημῦ ηαη’ ἐπζθάκεζακ ζπήιαημξ βίκεηαζ, ηυ δέ ζπῆια μ὎η ἄκεο ζχιαημξ. Δἰ μὗκ ἀυναημκ ἤκ ηαί ἀπνςιάηζζημκ πάκηςξ. Σμφηῳ δέ ζοκεεςνεῖηαζ ηυ ἀζπδιάηζζημκ, ἐηείκῳ δέ ηυ ἀζχιαημκ. Ο὎ημῦκ ἐκ ηῶ ἀενυῳ ηῆξ ημῦ ηυζιμο ηαηααμθῆξ, ἤκ ιέκ ἐκ ημῖξ μὖζζκ ἟ βῆ, ὡξ ηαί ηά ἄθθα πάκηα. Ἀκέιεκε δέ ηυ δζά ηῆξ η῵κ πμζμηήηςκ ηαηαζηεοῆξ, ὅπεν ἐζηί βίβκεζεαζ. Καί δζά ημῦ ἀηαηαζηεοάζημο ὀκμιάζαζ κμεῖκ δίδςζζ ηυ ιήπς πεποηκ῵ζεαζ ηαῖξ ζςιαηζηαῖξ ἰδζυηδζζ 16». ἖ξσηῶκελ: ἖η η῵κ πενζημπ῵κ ημφηςκ η῵κ ὇ιζθζ῵κ η῵κ ἁβίςκ Παηένςκ ἟ι῵κ Βαζίθεζμο ημῦ Μεβάθμο ηαί Γνδβμνίμο ημῦ Νφζζδξ, δζηαζμθμβεῖηαζ ηυ πνμικδζεέκ ζοιπέναζια πενί ηῆξ δῆεεκ βκχιδξ ημφηςκ δζά ηήκ εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ὅηακ ιάθζζηα, θδθεμῦκ ὏π’ ὄρζκ ηαί αἱ ὏θ’ ἟ι῵κ πνμηαπεεῖζαζ πενζημπαί η῵κ εἰξ ηήκ ἗λαήιενμκ ηαί πάθζκ ὇ιζθζ῵κ ημῦ Ἁβ. Βαζζθείμο; Δἰξ ηάξ πενζημπάξ ὅιςξ η῵κ ὇ιζθζ῵κ ημῦ Ἁβ. Βαζζθείμο, ηάξ ὁπμίαξ πνμακεθέναιεκ, ἐεεςνήζαιεκ ηαεῆημκ κά παναεέζςιεκ ηαηςηένς ηαί ἐπελδβδιαηζηάξ πενζημπάξ ηῆξ α὎ηῆξ ὇ιζθίαξ ημῦ Ἁβίμο Γνδβμνίμο ημῦ Νφζζδξ, ἢημζ ημῦ «Ἀπμθμβδηζημῦ πενί ηῆξ ἑλαδιένμο», ἐπμφζαξ μὕης: α) Πνμμίιζμκ Κεθ. Α΄. «Ὅκ βάν ἔπεζ θυβμκ πνυξ ηυκ ηυηημκ ὁ ἄζηαποξ ηαί ἐλ ἐηείκμο ὤκ, ηἀηεῖκμ ιή ὤκ, ι᾵θθμκ δέ ἐηεῖκμ ιέκ ὤκ ηῇ δοκάιεζ, πανδθθαβιέκμξ δέ ιεβέεεζ ηαί ηάθθεζ ηαί πμζηζθίᾳ ηαί ζπήιαηζ ηυκ α὎ηυκ εἴπμζ ηζξ ἄκ ἐπέπεζκ θυβμκ πνυξ ηήκ ημῦ ιεβάθμο Μςτζέςξ θςκήκ ηά πανά ημῦ Μεβάθμο Βαζζθείμο δζά θζθμπμκςηέναξ εεςνίαξ ἐλενβαζεέκηα κμήιαηα. Ἅ βάν ἐηεῖκμξ εἶπεκ ἐκ ὀθίβμζξ ηε ηαί ἀπενζβνάπημζξ νήιαζζ, ηαῦηα δζά ηῆξ ὏ρδθῆξ θζθμζμθίαξ ὁ δζδάζηαθμξ ἟ι῵κ (ὁ Μ. Βαζίθεζμξ) α὎λήζαξ, ὄπζ ἄζηαποκ ἀθθά δέκδνμκ ἐπμίδζε, ηαηά ηυκ ὁιμζςεέκηα ηῇ ααζζθείᾳ ηυκ ζοκάπεςξ ηυηημκ, ηυκ ἐκ ηῇ ηανδίᾳ ημῦ βεςνβμῦκημξ 16

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα

ικ.

ἔνβ., ζεθ.

235,

὏πμζ.

1.

16

α὎ημδεκδνμφιεκμκ, ὥζηε βεκέζεαζ πακηαπυεεκ α὎ηυκ ἀιθζθαθῆ ημῖξ πμζήιαζζ ηαί δζδπθςιέκμκ ἀκηί ηθάδςκ ημῖξ δυβιαζζ, ηαί ηῶ ζημπῶ ηῆξ ε὎ζέαεζαξ εἰξ ὕρμξ ἀκαηεζκυιεκμκ, ὡξ ηαί ηάξ ὏ρδθάξ ηε ηαί ιεηεςνμπυνμοξ ροπάξ, ἅξ πεηεζκά ημῦ μ὎νακμῦ ηυ Δ὎αββέθζμκ ὀκμιάγεζ, δφκαζεαζ ηῶ ιεβέεεζ η῵κ ημζμφηςκ ηθάδςκ ἐκκμζεφεζκ». Κεθ. Β... «Σμῦημ δέ ηαί πνυ ηῆξ ἐβπεζνήζεςξ δζαιειανηονήζες, ηυ ιδδέκ ἟ι᾵ξ ἀκηζδμβιαηίγεζκ ηῶ ἁβίς Βαζζθείς, πενί η῵κ ηαηά ηήκ ημζιμβμκίακ α὎ηῶ θζθμζμθδεέκηςκ, ιδδ’ ἄκ πνυξ ἑηένακ ἐλήβδζζκ ἐη ηίκμξ ἀημθμοείαξ ὁ θυβμξ ἔθεῃ...». Καί ηαηςηένς, ζεθ. 85. «἖πεί μὗκ ηαῦηα (ηά ηῆξ δεοηέναξ ἟ιέναξ) ἐβέκεημ, πάθζκ ἟ θῦζζξ η῵κ ὄκηςκ δζ’ ἀημθμφεμο ααδίγμοζα, ηυ ἀκαβηαίςξ ημῖξ πνμβεβμκυζζκ ἑπυιεκμκ ἐλενβάγεηαζ πνμδβεῖηαζ δέ ηαί ημφημο ημῦ ἔνβμο εεῖμκ ἐπίηεοβια, πακηαπμῦ ημῦ Μςτζέςξ ἀζθαθζγμιέκμο ἟ι῵κ ηήκ δζάκμζακ ημῦ ιδδέκ ἀεεεί ηζ η῵κ ὄκηςκ ζοζηῆκαζ, ὡξ ἄκ ηυ πενί ἑηάζημο η῵κ βεβμκυηςκ εαῦια εἰξ ηυκ πεπμζδηυηα ηήκ ἀκαθμνάκ ἔπεζκ». ἖πίζδξ, α὎ηυεζ ζεθ. 92. «...Ὡξ βάν ἐκ ηῇ βεκέζεζ η῵κ γχςκ ιονίαξ ιέκ ἔζηζ δζαθμνάξ ἰδεῖκ η῵κ ἐκ ημφημζξ βεκ῵κ, ηῶ δέ ηαεμθζηῶ θυβῳ ηῆξ η῵κ ὄκηςκ ἀπμδμπῆξ ἁνιυγεζ ἐθ’ ἑηάζημο θαιέκ, ηαηά ηυ ἴζμκ ηυ ηαθυκ εἶκαζ θίακ... Ο὎ βάν ἐκ ηῶ αμῦκ ιή εἶκαζ ηυ ἵππμκ ἐζηίκ εἶκαζ, ἀθθ’ ἐκ ἑηάζηῳ ημφηςκ ζοκηδνεῖ ἑαοηήκ ἟ θῦζζξ, ἰδίαξ ἀθμνιάξ πνυξ ηήκ ἰδίακ δζαιμκήκ ηεηηδιέκδ, μ὎η ἐκ θεμνᾶ ηῆξ θφζεςξ, ἀθθ’ εἰξ ηήκ ημῦ εἶκαζ δφκαιζκ ἔπμοζα». Ὡζαφηςξ, ζεθ. 96. «Κἄκ ηά θοηά εἴπῃξ, ηἄκ ηά αθαζηήιαηα, πάκηα ηῶ α὎ηῶ ηφηθῳ ζοιπενζένπεηαζ... ὅηακ λδνακεῇ ηυ ὏πμηείιεκμκ ηυ πενζέπμκηζ πάθζκ πνυξ ηυ ὁιυθοθμκ ἐλαηιίγεηαζ..., ὥζηε πακηαπμῦ ημῦ ηυζιμο ηε ζημζπεζςδ῵ξ ἐκ ηῶ πακηί εεςνμφιεκα, ἐπί ημῦ α὎ημῦ ιέηνμο θοθάηηεζεαζ, ὅ πανά ηήκ πνχηδκ ὏θ’ ἑηάζημο η῵κ ὄκηςκ ἟ ζμθία ημῦ δδιζμονβμῦ πνυξ ηήκ ε὎ανιμζηίακ ημῦ πακηυξ δζεηάλαημ». 17

Δἶκαζ ἀθδεέξ αεααίςξ ὅηζ ὁ ἄκενςπμξ πθαζεείξ ἐθεφεενμξ, δφκαηαζ ἐθεοεένςξ κἀ ἐνεοκ᾵ ηά πάκηα ηαί κά θζθμζμθῇ, εἶκαζ ὅιςξ ἀκακηίννδημκ ἐλ ἴζμο ὅηζ ηά ἐη ηῆξ ὏βζμῦξ θζθμζμθζηῆξ ἐνεφκδξ ζοιπενάζιαηα μ὎δέπμηε δφκακηαζ κά εἶκαζ ἀκηίεεηα πνυξ ηήκ ἐλ ἀπμηαθφρεςξ ἀθήεεζακ ηαί ηήκ Γναθήκ, ἐθυζμκ ἟ Γναθή εἶκαζ εευπκεοζημξ. Ἡ ἐπζζηήιδ ηαί ἟ θζθμζμθία, πνμμνζζιυκ ἔπμοκ ηήκ πεζναιαηζηήκ αεααίςζζκ ηῆξ ἐλ ἀπμηαθφρεςξ ἀθδεείαξ, ἣηζξ ἐδυεδ εἰξ ἟ι᾵ξ πνυξ δζεοημθφκζζκ ηῆξ δζαβκχζεςξ ημῦ ζημπμῦ ηῆξ γςῆξ ηαί ιένμοξ ημῦ πενζαάθθμκημξ ἟ι᾵ξ ιοζηδνίμο. Ο὎δέπμηε εἶκαζ δοκαηυκ κά ἀπμαμῦκ πμθέιζαζ ηαφηδξ. Θά ηονμῦκ ὅεεκ ἁπθ῵ξ α὎ηήκ δζά η῵κ ζοκεπ῵κ πνμυδςκ, ἵκα ἀκαδεζπεμῦκ ηεθζη῵ξ πνςηεφμοζαζ ἱένεζαζ ηαί εεναπαζκίδεξ α὎ηῆξ. Οἱ ιεβάθμζ Παηένεξ ηῆξ Ἁβίαξ ἟ι῵κ ἖ηηθδζίαξ ηυζμκ ζαθ῵ξ ηαί ηαηδβμνδιαηζη῵ξ ἀκηεηάπεδζακ ηαηά ηῆξ ἐκ θυβῳ «εεςνίαξ», ηυ ἀθδεέξ, ηαί ἐκ πνμηεζιέκς πκεῦια ηῆξ Γναθῆξ εεμπκεφζηςξ ἀπμδίδμκηεξ, εἰξ ημφξ ὏πμζηδνζηηάξ ηῆξ «δζ’ ἁθιάηςκ» εεσζηζηῆξ α὎ηῆξ «ιμνθῆξ» (εεςνίαξ ημῦ... de Vries). Δἰξ ἐπίννςζζκ δέ η῵κ ἀκςηένς πνμζεέημιεκ ὅηζ ἐκ ηῶ ηεθ. Α΄ § 6 ηῆξ Γεκέζεςξ, ὅηζ ηαηά ηήκ 2ακ «἟ιένακ» (πνμκζηήκ πενίμδμκ ἀηαεμνίζημο δζανηείαξ) ηῆξ Γδιζμονβίαξ, ἐβέκεημ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ηυ «ζηενέςια» ἐκ ηῶ ιέζῳ ημῦ ὕδαημξ, ὅπεν ηαηά ηήκ δζάνηεζακ ηῆξ πνχηδξ «πενζυδμο - ἟ιέναξ» (α὎ηυεζ § 2) πενζέααθθε ηήκ βῆκ. Καί «...δζεπχνζζε δζ’ α὎ημῦ ὁ Θευξ ἀκαιέζμκ ημῦ ὕδαημξ ημῦ ἐπάκς ημῦ ζηενεχιαημξ ηαί ημῦ ὕδαημξ ημῦ ὏πμηάης ημῦ ζηενεχιαημξ. Καί ἐηάθεζε ηυ ζηενέςια μ὎νακυκ» (α὎η. § 6-8). ἖πςνίζεδ δδθ. ὏πυ ημῦ Θεμῦ ηυ ὅθμκ ὕδςν, ὅπεν εἰξ ποηκμφξ ὏δναηιμφξ πενζέααθθεκ ἀνπζη῵ξ ηήκ βῆκ, εἰξ δφμ. Δἰξ ηυ ὏πμηάης ημῦ «ζηενεχιαημξ - ημῦ Ο὎νακμῦ» ηυ «ζοκαπεέκ εἰξ ηάξ ζοκαβςβάξ ηάξ ἀπμηθδεείζαξ «εάθαζζαξ» (α὎η. 9-10) ηαί εἰξ ηυ ὕδςν ηυ «ἐπάκς ημῦ ζηενεχιαημξ» ὅπεν ἀπεηθήεδ «μ὎νακυξ». ἖η ηῆξ ηυζμκ θεπημιενμῦξ δζαηοπχζεςξ η῵κ 18

πςνίςκ ημφηςκ ζαθ῵ξ, θνμκμῦιεκ, δζεοηνζκίγεηαζ ὅηζ ηυ πενί μὗ «ζηενέςια – μ὎νακυξ» εἶκαζ ἟ πενζαάθθμοζα ηήκ βῆκ «ἀηιυζθαζνα» - ὁ ἀήν, ἐκ ἀκηζεέζεζ πνυξ ηυκ «μ὎νακυκ» ηῆξ 1 δξ παναβνάθμο ημῦ α὎ημῦ ηεθ. ηῆξ Γεκέζεςξ, δζ’ μὗ κμεῖηαζ ηυ «὏θζηυκ ζφιπακ». Σήκ α὎ηήκ ἄθθςξ ηε ἑνιδκείακ δίδεζ ηαί ὁ Μ. Βαζίθεζμξ εἰξ ηήκ 3 δκ ὇ιζθίακ ημο εἰξ ηήκ «἗λαήιενμκ» 17. Καί ἐκ ηῇ ἀηιμζθαίνᾳ (ηῶ ἀένζ) δζεπςνίζεδ ὏πυ ημῦ Θεμῦ - ηαί εἶκαζ - ηυ «ἐπάκς ημῦ ζηενεχιαημξ» (α὎η. παν. 7) δδθ. ηυ ἐπ’ α὎ηῆξ - ηῶ ἀένζ - ὕδςν, ηυ δζαπςνζγυιεκμκ δζ’ α὎ηῆξ ἀπυ ημῦ ὕδαημξ ημῦ «὏πμηάης» α὎ηῆξ, ἢημζ ημῦ ζοκαπεέκημξ ἐπί ηῆξ ἐπζθακείαξ ηῆξ βῆξ ηαί ζπδιαηίζακημξ εαθάζζαξ, θίικαξ, πμηαιμφξ ηαί πδβάξ. ἖πςνίζεδ, ηυ ὅθμκ ὕδςν, ὅπεν εἰξ ποηκμφξ ὏δναηιμφξ πενζέααθθε ἀνπζη῵ξ ηήκ βῆκ, εἰξ ηυ ἐπί ηῆξ βῆξ (ηαί «὏πμηάης ημῦ ζηενεχιαημξ»…) ηαί εἰξ ηυ ὏πενάκς α὎ηῆξ ηαί «ἐπάκς» - ἐπί ημῦ ζηενεχιαημξ (δδθ. ηῇ ἀηιυζθαζνᾳ ἢ ηῶ ἀένζ) ημζμῦημκ, ὅπεν ε὏νζζηυιεκμκ ἐκ α὎ηῇ εἰξ ὏δναηιμφξ ιεηααάθθεηαζ, ροπυιεκμκ, εἰξ κέθδ, εἰξ ἱπηαιέκαξ ηαί αἰςνμοιέκαξ ὏πενάκς ηῆξ βῆξ «ζοκαβςβάξ ὏δάηςκ»... Καί εἰξ ἀιθυηενα ηά ὕδαηα, ιεηά ηυκ πςνζζιυκ α὎η῵κ, ἀπεοεφκεηαζ ηυ εεῖμκ πνυζηαβια ημῦ ἐδ. 20 - 23 «ἐλαβαβέης ηά ὕδαηα ἑνπεηά ροπ῵κ γςζ῵κ ηαί πεηεζκά…». Δἶκαζ ζοκεπ῵ξ ἀπμθφηςξ πνυδδθμκ, ηαηυπζκ ημφηςκ, ὅηζ 17

἗. Π. Migne η. 29, ζ. 51. «Γεκδεήης ζηενέςια... Ἵκα δζαπςνίγδ θδζίκ ἀκά ιέζμο ὕδαημξ ηαί ὕδαημξ...». ΢εθ. 64. «...Ἄπεζνμξ ιέκ ἤκ.. η῵κ ὏δάηςκ ἟ πφζζξ πακηαπυεεκ ἐπζηοιαζκμιέκςκ ηῇ βῇ ηαί ἀπαζςνμοιέκςκ α὎ηῆξ ». ΢εθ. 72 -73. «... Ὅηακ μὗκ ἐη ημῦ Ο὎νακμῦ θέβεζ θένεζεαζ δνυζμκ ἢ ὏εηυκ, πενί ὏δάηςκ κμμῦιεκ ὅζα ηήκ ἄκς ηαηέπεζκ δζαηέηαηηαζ πχνακ. (ζ.ζ. δδθ. ηήκ ἀηιυζθαζνακ). ΢οκαβμιέκςκ βάν η῵κ ἀκαεοιζάζεςκ πενί ηυ ὕρμξ ηαί ηζκμοιέκμο ημῦ ἀένμξ ηαῖξ η῵κ πκεοιάηςκ πζθήζεζζκ, ὅηακ, ιέκ αἱ ηέςξ ἀηιμεζδ῵ξ... ἐκεζπανιέκαζ ηῶ κέθεζ κμηίδεξ... ζηαβυκεξ βίκμκηαζ, ηῶ αάνεζ θενυιεκαζ πνυξ ηά ηάης». ΢εθ. 69. «... Ἀθθά δζά ηήκ θφζζκ η῵κ ὏πενηεζιέκςκ (ζ.ζ., ηῆξ βῆξ ὏δάηςκ, δδθ η῵κ ὏δναηι῵κ) θεπηήκ μὗζακ ηαί ἀναζάκ... ζηενέςια ημῦημ ὠκυιαζε...». Καί ἐκ ζεθ. 59 -60 ἑλ., δζαζηέθθςκ ζαθ῵ξ ηυκ «μ὎νακυκ» ημῦ 1μο ἐδ. ημῦ Α΄ ηεθ. ηῆξ Γεκέζεςξ ἀπυ ηυκ «μ὎νακυκ» ημῦ εδ. 3, ηυκ ιέκ πν῵ημκ κμεῖ ὡξ ηυ «὏θζηυκ ΢φιπακ», ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο, ηυκ δέ δεφηενμκ, ὡξ ηήκ πενζαάθθμοζακ ηήκ βῆκ «ἀηιυζθαζνακ» - ἀένα, ἐκ ἥ ηυ ἐλαηιζγυιεκμκ ἐη η῵κ εαθαζζ῵κ, θζικ῵κ, πμηαι῵κ ηθπ. ὕδςν, εἰξ ὏δναηιμφξ ηαί κέθδ ιεηαααθθυιεκμκ, ζπδιαηίγεζ, ηάξ «ἐπάκς - ἐπί - ημῦ ζηενεχιαημξ», ἢημζ ηῇ ἀηιμζθαίνᾳ, «ζοκαβςβάξ ὏δάηςκ», ηάξ δζ' α὎ημῦ δζαπςνζζεείζαξ ἀπυ ημῦ ἐπί ηῆξ βῆξ ὕδαημξ, ἢημζ η῵κ εαθαζζ῵κ, θζικ῵κ, πμηαι῵κ ηαί πδβ῵κ (Γεκεζ. Α΄ 6-8).

19

δζά ημῦ εείμο πνμζηάβιαημξ ηά ιέκ ὏δνυαζα, ἐκ βέκεζ, ἐδδιζμονβήεδζακ (α὎ηήκ ηήκ ἔκκμζακ ἔπεζ ηυ πνυζηαβια «ἐλαβαβέης») α὎ημζηζβιεί ἐκ ηῶ «πνχηῳ ὕδαηζ - ηῶ ἐπί ηῆξ βῆξ, δδθ. εἰξ ηάξ εάθαζζαξ, ηάξ θίικαξ, ημφξ πμηαιμφξ... Σά δέ πηδκά, ἐκ ηῶ δεοηένῳ, ηῶ ἐκ ηῇ ἀηιμζθαίνᾳ - ηῶ ἀένζ. Ἄκ ἐπνυηεζημ πενί ἐλεθζηηζηῆξ δδιζμονβίαξ ηαί η῵κ πηδκ῵κ ἐκ ηῶ ἐπί ηῆξ βῆξ ὕδαηζ, ἀκαιθζαυθςξ ἟ Γναθή ὄπζ ιυκμκ εά ἐπμζῆημ πνῆζζκ ημῦ ἑκζημῦ «...ἐλαβαβέης ηυ ὕδςν...» (ὡξ ημκίγεζ ηαί ἐκ ηῶ 9ῳ ἐδαθίῳ. «...΢οκαπεήης ηυ ὕδςν ηυ ὏πμηάης ημῦ μ὎νακμῦ...»), ἀθθά εά πνμζέεεηεκ ἀζθαθ῵ξ πνμζέηζ ηαί ηήκ δζάηνζζζκ «ηυ ὏πμηάης ημῦ ζηενεχιαημξ» ἢ «ημῦ Ο὎νακμῦ» δζά κά ἀπμθεοπεῇ π᾵ζα πανενιδκεία ηαί ζφβποζζξ, ἐθυζμκ ὁ πςνζζιυξ η῵κ ὏δάηςκ ἐβέκεημ πνυ ηῆξ δδιζμονβίαξ η῵κ ἐκ α὎ημῖξ δδιζμονβδεέκηςκ ἐιρφπςκ ὄκηςκ. Γέκ πνυηεζηαζ ἄνα πμζ῵ξ ηαί πάθζκ πενί ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ηαί ἐιρφπςκ ὄκηςκ μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ... Πνυξ ἐπίννςζζκ δέ ηῆξ ἀθδεείαξ ηαφηδξ, ηῆξ ηαί ὏πυ η῵κ πςνίςκ ημφηςκ πακδβονζη῵ξ, θνμκμῦιεκ, ἅπαλ ἔηζ δζαηδνοζζμιέκδξ, ηαθυκ ἐεεςνήζαιεκ κά παναεέζςιεκ ηαί ὀθίβαξ πνμζέηζ πενζημπάξ ἐη η῵κ α὎η῵κ εἰξ ηήκ «἗λαήιενμκ» ὇ιζθζ῵κ ημῦ Μεβ. Βαζζθείμο, ὡξ αὗηαζ ἀκαθένμκηαζ ἐκ ηῇ Δ.Π. (Migne) ηαί αἵηζκεξ ἔπμοζζκ ὡξ ἑλῆξ: Συι. 29, ζ. 97. ὇ιζθ. Δ΄ «Πενί αθαζηήζεςξ βῆξ». «…Καί ημῦηυ ἐζηζ ηυ ηαηά βέκμξ. Ο὎ βάν ἟ πνμαμθή ημῦ ηαθάιμο ἐθαῖαξ ἐζηί πμζδηζηή, ἀθθά ἐη ηαθάιμο ιέκ ἕηενμξ ηάθαιμξ, ἐη δέ η῵κ ζπενιάηςκ ηά ζοββεκῆ ημῖξ ηαηααθδεεῖζζκ ἀπμαθαζηάκεζ. Καί μὕης ηυ ηῇ πνχηῃ βεκέζεζ πνμαθδεέκ πανά ηῆξ βῆξ ιέπνζ κῦκ δζαζχγεηαζ ηῇ ἀημθμοείᾳ ηῆξ δζαδμπῆξ θοθαζζμιέκμο ημῦ βέκμοξ...» Α὎η. ζεθ. 105. «...Καί λφθμκ ηάνπζιυκ θδζζ, πμζμῦκ ηανπυκ, μὗ ηυ ζπένια α὎ημῦ ηαηά βέκμξ ηαί ηαε’ ὁιμζυηδηα... ἖πί ημφηῳ ηῶ νήιαηζ π᾵ζαζ ιέκ αἱ θυπιαζ ηαηεποηκμῦκημ… πάκηα ἐκ ιίᾳ ηαζνμῦ νμπῇ, μ὎η ὄκηα πνυηενμκ, ὏πέν ηήκ βῆκ εἰξ ηυ εἶκαζ πανῆθεε ιεηά ηῆξ μἰηείαξ ἑηάζημο ἰδζυηδημξ, ἐκανβεζηάηαζξ ιέκ 20

δζαθμναῖξ ἀπυ η῵κ ἑηενμβεκ῵κ πςνζγυιεκα, μἰηείῳ δέ ἑηάζημο βκςνζγυιεκμκ παναηηῆνζ...». ὇ιζθ. Ε΄ «πενί ἗νπεη῵κ» (α὎η. ζ. 147 148). «...Μεηά ηήκ η῵κ θςζηήνςκ δδιζμονβίακ ηαί ηά ὕδαηα θμζπυκ πθδνμῦηαζ γχςκ... Καί ὧκ μ὎δ' ἄκ ηά βέκδ ηζξ ἀνζειήζαζεαζ δοκδεείδ, ημφηςκ ηήκ γςήκ ε὎εφξ ἐκενβυκ ηαί ηζκμφιεκδκ ἀπέδεζλεκ ἟ ιεβάθδ ηαί ἄθαημξ ημῦ Θεμῦ δφκαιζξ, ὁιμῦ ηῶ πνμζηάβιαηζ ηῆξ πνυξ ηῶ γςμβμκεῖκ ἐπζηδδεζυηδημξ ἐββεκμιέκδξ ημῖξ ὕδαζζκ... ἗ηάζημο βέκμοξ ηάξ ἀπ’ ἀνπάξ κῦκ, μἱμκεί ζπένιαηά ηζκα ηῆξ θφζεςξ πνμαθδεῆκαζ ηεθεφεζ... Πάκηα ιεβίζηαζξ δζαθμναῖξ ἀθθήθςκ ηεπςνζζιέκα, ηαί ἐκ ἑηένμζξ ηαί ἑηένμζξ εἴδεζζ ηαεεζη῵ηα... Πάκηα δέ ὁιμίςξ ηυ πν῵ημκ ἐηεῖκμ πνυζηαβια ηαί ἟ ἄθαημξ ἐηείκδ πανήβαβε δφκαιζξ. Πμθθαί η῵κ αίςκ παναθθαβαί· πμθθαί αἱ πενί ηάξ δζάδμπάξ ἑηάζημο βέκμοξ δζαθμναί… Καί ἑηάζης βέκεζ ἟ δζαδμπή ἀπανάθθαηημξ ηαί ἀκεπίιζηημξ πνυξ ἑηένακ θφζζκ...». Καί ζεθ, 157 α὎η. «Ἄημοε η῵κ Ἰπεφςκ ιμκμκμοπί θςκήκ ἀθζέκηςκ... ὅηζ εἰξ δζαιμκήκ ημῦ βέκμοξ ηήκ ιαηνάκ ηαφηδκ ἀπμδδιίακ ζηεθθυιεεα». (ζ.ζ. Πνυηεζηαζ πενί η῵κ ηαηηζη῵ξ ἀπμδδιμφκηςκ...). ὇ιζθ. Ζ΄. «Πενί πηδκ῵κ ηαί ἐκφδνςκ» (α὎η. ζεθ. 164 ἐλ.). «… Βθαζηδζάης ἟ βῆ μ὎π ὅπεν ἔπεζ πνμααθθέης, ἀθθ’ ὅ ιή ἔπεζ ηηδζάζες… ἖λαβαβέης ἟ βῆ ροπήκ, μ὎ ηήκ ἐκαπμηεζιέκδκ, ἀθθά ηήκ δζδμιέκδκ α὎ηῇ ὏πυ ημῦ Θεμφ δζ’ ἐπζηαβῆξ...». (α὎η. ζ. 168 ἐλ.) «἖λαβαβέης, θδζί, ηά ὕδαηα... ηαί πεηεζκά πεηάιεκα ἐπί ηῆξ βῆξ ηαηά ηυ ζηενέςια ημῦ μ὎νακμῦ ηαηά βέκμξ. Γζαηί ἐλ ὏δάηςκ ηαί ημῖξ πηδκμῖξ ηήκ βέκεζζκ ἔδςηεκ; Ὅηζ ὥζπεν ζοββέκεζα ηίξ ἐζηζ ημῖξ πεημιέκμζξ πνυξ ηά κδηηζηά. Καί βάν ὥζπεν μἱ ἰπεεῖξ ηυ ὕδςν ηέικμοκ, ηῇ ιέκ ηζκήζεζ η῵κ πηενφβςκ εἰξ ηυ πνυζς πςνμῦκηεξ, ηῇ δέ ημῦ μ὎ναίμο ιεηααμθή ηάξ ηε πενζζηνμθάξ ηαί ηάξ ε὎εείαξ ὁνιάξ ἑαοημῖξ μἰαηίγμκηεξ μὕης ηαί ἐπί η῵κ πηδκ῵κ ἐζηζκ ἰδεῖκ, δζακδπμιέκςκ ηυκ ἀένα ημῖξ πηενμῖξ ηαηά ηυκ ὅιμζμκ ηνυπμκ. Ὥζηε ἐπεζδή ἕκ ἰδίςια ἑηαηένμζξ ηυ κήπεζεαζ, ιία ηζξ α὎ημῖξ ζοββέκεζα ἐη ηῆξ η῵κ ὏δάηςκ 21

βεκέζεςξ πανεζπέεδ». ΢εθ. 169. «Δἰζί ιέκημζ βεκ῵κ δζαθμναί ιονίαζ ηαί ημῖξ ὄνκεζζ... ηαί ημφξ αίμοξ ηαί ηάξ πνάλεζξ ηαί ηά ἢεδ, ἀιφεδημκ μὖζακ α὎ημῖξ ηήκ πνυξ ἄθθδθα παναθθαβήκ». ΢εθ. 180. «἖λαβαβέης ηά ὕδαηα... ηαί πεηεζκά πεηάιεκα ἐπί ηῆξ βῆξ... ἖πί ιέκ ηῆξ βῆξ ἐηεθεφζεδ πεη᾵ζεαζ δζά ηυ π᾵ζζ ηήκ ηνμθήκ ἀπυ ηῆξ βῆξ ὏πάνπεζκ. Καηά δέ ηυ ζηενέςια ημῦ μ὎νακμῦ..., μ὎νακμῦ ἐκηαῦεα πανά ηυ ὁν᾵ζεαζ ημῦ ἀένμξ πνμζεζνδιέκμο· ζηενεχιαημξ δέ, δζά ηυ ποηκυηενυκ πςξ εἶκαζ, ζοβηνίζεζ ημῦ αἰεενίμο ζχιαημξ, ηαί ι᾵θθμκ πεπζθδιέκμκ ηαῖξ ηάηςεεκ ἀκαθμναῖξ ηυκ ὏πέν ηεθαθῆξ ἟ι῵κ ἀένα. Ἔπεζξ μὖκ μ὎νακυκ δζαηεημζιδιέκμκ, βῆκ ηεηαθθςπζζιέκδκ, εάθαζζακ ε὎εδκμιέκδκ ημῖξ μἰηείμζξ βεκκήιαζζ ἀένα πθήνδ η῵κ δζσπηαιέκςκ α὎ηυκ ὀνκίεςκ». (ζ.ζ. δδθ. η῵κ πηδκ῵κ, δζ’ ἅ πνμθακέζηαηα ὏παζκίζζεηαζ ὁ ἁβ. παηήν ὅηζ ἐδδιζμονβήεδζακ ἐκ ηῶ ἀένζ, ὅπςξ ἐκ ηῇ εαθάζζῃ ηά «μἰηεῖα α὎ηῆξ βεκκήιαηα...» ηαί ἐκ ηῇ βῆ ηά «...ηαθθςπίζιαηα» α὎ηῆξ... «Πάκηα πνμζηάβιαηζ Θεμῦ ἐη ημῦ ιή ὄκημξ εἰξ ηυ εἶκαζ παναπεέκηα...». (ζ.ζ. Καί ὄπζ δζ’ ἐλεθίλεςξ, μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ). ΢εθ. 184. «...἖λαβαβέης ηά ὕδαηα πεηεζκά πεηάιεκα... Πυζαξ πνμείδεημ δζαθμνάξ πηδκ῵κ; ὅπςξ α὎ηά ηαηά βέκμξ δζέζηδζεκ ἀπ’ ἀθθήθςκ; Π῵ξ ἕηαζημκ ηεπςνζζιέκμζξ ἐπαναηηήνζζεκ ἰδζχιαζζ; ἖πζθείπεζ ιέ δζδβμφιεκμκ ἟ ἟ιένα ηά ἐκαένζα ὏ιῖκ εαφιαηα δζδβμφιεκμκ». (ζ.ζ. Καί πάθζκ ζαθ῵ξ ὏παζκίζζεηαζ ὁ ἁβ. παηήν ὅηζ ἟ δδιζμονβία η῵κ πηδκ῵κ ἐβέκεημ ἐκ ηῶ ἀένζ - ηῇ ἀηιμζθαίνᾳ - δδθ. ἐκ ηῶ «ὕδαηζ ηῶ ἐπάκς ημῦ ζηενεχιαημξ»). Καί ζεθ. 184. «... ἟ βῆ ἟ι᾵ξ ηαῖξ μἰηείαζξ αθάζηαζξ ἐδελζχζαημ. Ἡ εάθαζζα ημῖξ ἰπεῦζζκ, ὁ ἀήν ημῖξ πηδκμῖξ...». ὇ιζθ. Θ΄. «Πενί πενζαίςκ». ΢εθ. 189. «἖λαβαβέης ἟ βῆ ροπήκ γ῵ζακ... ὡξ βάν ἟ ζθαῖνα, ἐπεζδάκ ὏πυ ηίκμξ ἀπςζεῇ... θένεηαζ πνυξ ηυ ηάηακηεξ... μὕης ηαί ἟ θῦζζξ η῵κ ὄκηςκ, ἑκί πνμζηάβιαηζ ηζκδεεῖζα ηήκ ἐκ ηῇ βεκέζεζ ηαί θεμνᾶ (ζ.ζ. ηαί ὄπζ ἐλεθίλεζ…) ηηίζζκ ὁιαθ῵ξ δζελένπεηαζ, ηάξ η῵κ βεκ῵κ 22

ἀημθμοείαξ δζ’ ὁιμζυηδημξ δζαζχγμοζα, ἕςξ ἄκ πνυξ ηυ α὎ηυ ηαηακηήζῃ ηέθμξ. Ἵππμκ ιέκ βάν ἵππμο πμζεῖηαζ δζάδμπμκ ηαί θέμκηα θέμκημξ, ηαί ἀεηυκ ἀεημῦ. Καί ἕηαζημκ η῵κ γχςκ ηαῖξ ἐθελῆξ δζαδμπαῖξ ζοκηδνμφιεκμκ ιέπνζ ζοκηέθεζαξ ημῦ πακηυξ παναπέιπεζ. Ο὎δείξ πνυκμξ δζεθεανιέκα ἢ ἐλίηδθα πμζεῖ η῵κ γχςκ ηά ἰδζχιαηα, ἀθθ’ ὥζπεν ἄνηζ ηαεζζηαιέκδ ἟ θῦζζξ ἀεί κεανά ηῶ πνυκῳ ζοιπαναηνέπεζ...». ΢εθ. 192 παν. 3. «...Ο὎ ημίκοκ ἀπμηεζιέκδ ηῇ βῆ ἟ ροπή η῵κ ἀθυβςκ ἐλεθάκδ, ἀθθ’ ὁιμῦ ηῶ πνμζηάβιαηζ ζοκοπέζηδ...». Γζά η῵κ ζοιπθδνςιαηζη῵κ ημφηςκ πενζημπ῵κ η῵κ εἰξ ηήκ «἗λαήιενμκ» ὇ιζθζ῵κ ημῦ Ἁβίμο παηνυξ πακδβονζη῵ξ, θνμκμῦιεκ, ἐπζαεααζμῦηαζ, ὅηζ ηυ πκεῦια η῵κ ἁβ. ηαί ιεβ. Παηένςκ ηῆξ Ἁβ. ἟ι῵κ ἖ηηθδζίαξ, ηυ «πκεῦια ηῆξ ὆νεμδμλίαξ», ηυ ἀπμθφηςξ ζφιθςκμκ πνυξ ηυ ἀθδεέξ πκεῦια ηῆξ Γναθῆξ, ὏πῆνλεκ ἀπ’ ἀνπῆξ ἐκακηίμκ πάζδξ ἐκκμίαξ «ἐλεθίλεςξ» η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἀρφπςκ ηαί ἐιρφπςκ, εἴηε πνμμδεοηζηῆξ, εἴηε ἀθιαηζηῆξ. Ἀπακη῵κηεξ μἱ ἐλεθζηηζημί εἰξ ηά ἀκςηένς ιέ ηήκ εεςνίακ ημῦ Le Vries ἰζπονίγμκηαζ ὅηζ: «…Ἀθθά ἟ ἐλέθζλζξ δέκ ἀκέαδηε ἕκα ὁιαθυ δνυιμ, ἀθθά ιία ηθίιαηα. Ἡ ἐλέθζλζξ ἔβζκε ιέ ἀπυημιεξ ηαηεοεοκυιεκεξ ἀπυ ηή εεία ἐκένβεζα ἀθθαβέξ ιέζα ζηά πνςιαημζχιαηα η῵κ ἐιαίςκ ὄκηςκ. Ἡ ἐλέθζλζξ ἔβζκε ηαηά βέκδ. ΢ηά ηέθδ ημῦ πεναζιέκμο αἰ῵κμξ ἕκαξ ὇θθακδυξ αμηακμθυβμξ, ὁ Hugo de Vries δζδνςη᾵ημ π῵ξ εἶκαζ δοκαηυκ κά πανάβςκηαζ αἱ ηυζμ ιεβάθαζ δζαθμνέξ ιεηαλφ η῵κ εἰδ῵κ. Πανεηήνδζεκ ὅηζ ζοιααίκεζ πμθθέξ θμνέξ ἕκαξ ἀπυ ημφξ ἀπμβυκμοξ ἑκυξ ζηαεενμῦ εἴδμοξ θοη῵κ κά εἶκαζ ηεθείςξ δζαθμνεηζηυξ ἀπυ ημφξ πνμβυκμοξ ημο, ζέ ζδιεῖμ πμφ κά ἀπμηεθεῖ ἕκα ηαίκμφνβζμ εἶδμξ. Οἱ ἀπυβμκμζ ημῦ ηαζκμφνβζμο α὎ημῦ εἴδμοξ δέκ ἐπακένπμκηαζ ζημφξ παναηηήναξ η῵κ πνμβυκςκ, ἀθθά δζαηδνμῦκ ηά ηαζκμφνβζα παναηηδνζζηζηά ημῦ εἴδμοξ.. ὇ de Vries ἐιεθέηδζε πζθζάδεξ θοηά. Πμηέ δέκ εὕνζζηε ἐκδζαιέζμοξ ηνίημοξ ιεηαλφ παθαζμῦ ηαί κέμο εἴδμοξ, ὅπςξ εά πενίιεκε ηακείξ ζφιθςκα ιέ ηή 23

εεςνία ημῦ Γαναίκμο. Ἡ ἐλέθζλζξ βζκυηακ πδδδπηά, ηαηά βέκδ, πμφ εἶπακ ιάθζζηα ηαί ηυ «ζπένια α὎η῵κ ἐκ α὎ημῖξ», ἐθυζμκ ηυ ηαζκμφνβζμ βέκμξ ἔδζκε ἀπμβυκμοξ ὁιμίμοξ ιέ α὎ηυ (ζ.ζ. ὡξ κά ιή ἟δφκαημ ὁ Θευξ κά δδιζμονβήζῃ ηαί ηά κέα εἴδδ ἢ βέκδ ἀπ’ ε὎εείαξ, ὅπςξ ηά πνμδβμφιεκα, ηά πν῵ηα, ηαί ἀκαηνέπςκ ηήκ ηάλζκ ηῆξ ἀνπζηῆξ δδιζμονβίαξ – ηαε’ ἣκ ἐδδιζμονβήεδζακ πν῵ημκ μἱ ὀνβακζζιμί η῵κ ὄκηςκ ηαί ἐη παναθθήθμο ηά «ζπένιαηα» α὎η῵κ «ἐκ α὎ημῖξ» - ἐπέηνεπεκ ἢδδ κά πνμέθεςζζκ ἐη η῵κ ἀνπζη῵ξ δδιζμονβδεέκηςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἞θθμζςιέκα ηαί πανδθθαβιέκα ζπένιαηα!!!, δζά κά παναπεμῦκ κέα ὄκηα, ζοββεκῆ πάκημηε πνυξ ηά πν῵ηα, ἀθθά ιέ ηά κέα πθέμκ ηαί πανδθθαβιέκα ζπένιαηα «ἐκ α὎ημῖξ»…). ὇ De Vries ὠκυιαζε ηυ θαζκυιεκμκ α὎ηυ «ιεηαθθαβή» (mutation). ἖π’ α὎η῵κ ἀπακη῵ιεκ ὅηζ δέκ ἐβέκεημ πμηέ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ααζζηή πανααίαζζξ εἰξ ηυκ ἀνπζηυκ ηνυπμκ ηῆξ Γδιζμονβίαξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηαί ἐιρφπςκ, ὡξ ηαί εἰξ ηυκ ηνυπμκ κυιμκ ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ α὎η῵κ ηαί ηῆξ δζαζςκίζεςξ η῵κ εἰδ῵κ ηαί η῵κ βεκ῵κ ηςκ δζά η῵κ «ζπενιάηςκ» ηςκ. Σάξ ιενζηάξ, ηαί ηαηυπζκ πανειαάζεςξ ημῦ ἀκενχπμο – ὄπζ δδθ. ηαί πάθζκ α὎ημιάημοξ ἢ δζ’ α὎ηεκένβεζαξ η῵κ ἰδίςκ ὄκηςκ - πανααζάζεζξ ηάξ ὁπμίαξ πνμδήθςξ ἐπίζδξ ἀπ’ ἀνπῆξ ἐπέηνερε πνυξ ἐλοπδνέηδζζκ ηῆξ Γδιζμονβίαξ (ὅπςξ ἀπ’ ἀνπῆξ πανεαίαζε δζηη῵ξ ηαί ἀκηζζηνυθςξ ηυκ βεκζηυκ κυιμκ ηῆξ «δζαζημθῆξ» η῵κ εενιαζκυιεκςκ ζςιάηςκ ηαί ηῆξ «ζοζημθῆξ» η῵κ ροπμιέκςκ ἔκ ηε ηῶ ὕδαηζ, ηῶ δζαζηεθθμιέκῳ ὅηακ ρφπεηαζ εἰξ ὡνζζιέκμοξ ααειμφξ, ηαί ἐκ ηῇ ἀνβίθθς, ηῇ ζοζηεθθμιέκῃ, ὅηακ ἐπίζδξ εενιαίκεηαζ εἰξ ὡνζζιέκμοξ ααειμφξ), πενζχνζζε ηαί πάθζκ α὎ζηδν῵ξ ἐκηυξ ημῦ πθαζζίμο ημῦ α὎ημῦ «εἴδμοξ» ἢ «βέκμοξ» δζά ηήκ παναβςβήκ ὡνζζιέκςκ ιυκμκ ηαί ἀπμθφηςξ ζοββεκ῵κ «ἐκδζαιέζςκ» - «ιεζαγυκηςκ» ηφπςκ ἑηάζημο «εἴδμοξ» ἢ «βέκμοξ». Σά ὅνζα η῵κ «πανααζάζεςκ» ημφηςκ ἀκεηάθορεκ ἐκςνίξ ὁ ἄκενςπμξ ηαί ἐπςθεθήεδ α὎η῵κ. Ἀθθά δζεπίζηςζεκ ὡζαφηςξ ηαί ηήκ ὕπανλζκ, ἐη παναθθήθμο, η῵κ 24

ζπεηζη῵κ ηαί δζ’ α὎ηάξ κυιςκ ηῆξ «ηθδνμκμιζηυηδημξ» ηαί ηῆξ «παθζκδνμιήζεςξ» η῵κ Quetellep, Welmorin ηαί Joansen, ὡξ ηαί ηυκ κυιμκ ηῆξ «ἀβμκίαξ», πενί ὧκ βνάθμιεκ ηαί ἐκ ημῖξ ἑπμιέκμζξ. Πενί η῵κ κυιςκ δέ ημφηςκ ηαί ὁ Γν. P. Patterson (Fable of infidolity, p. 81) ημκίγεζ ηά ἑλῆξ: «Ἀιέηνδημζ πνμζπάεεζαζ ἐβέκμκημ ιέ ἐλαπάηδζζ ηαί αία, δζά κά παναβάβμοκ δζαζηαονχζεζξ εἰδ῵κ θοη῵κ ηαί γχςκ, ἀθθά πάκημηε πνμέηορακ ηά α὎ηά ἀπμηεθέζιαηα. Ἀπυζαεζζξ ημῦ πνμσυκημξ ηῆξ ημζαφηδξ ζογεφλεςξ ἢ ἐπζζηνμθή εἰξ ηήκ θφζζκ. Σμῦημ δεζηκφεζ ηαεανά ὅηζ εἰξ ηήκ θφζζκ ηά εἴδδ ἔπμοκ λεπςνζζηήκ ὕπανλζκ ηαί ημῦημ εἶκαζ ἄνκδζζξ ημῦ «ιεηαιμνθζζιμῦ». Δἰξ ὁιμίαξ δζαπζζηχζεζξ ηαί δζαηδνφλεζξ πνμέαδζακ ηαί πθῆεμξ ἄθθμ δζαζήιςκ εζδζη῵κ ἐπζζηδιυκςκ, ὧκ ηά ὀκυιαηα ηαί ηάξ βκχιαξ παναεέημιεκ ἐκ ηῇ ζοκεπείᾳ. Ὡξ ἐη ημφηςκ ἀιθζζαδημῦιεκ, ηαη' ἀνπήκ, ηαί α὎ηήκ ηήκ ἀθήεεζακ η῵κ πνμικδζεεζζ῵κ δῆεεκ παναηδνήζεςκ ημῦ De Vries, ἐθ’ ὧκ ἐζηδνίπεδ ὅθμκ ηυ μἰημδυιδια ηῆξ «δζ’ ἀθιάηςκ» ἔζης ηαί εεσζηζηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ηήκ ὁπμίακ, ἐάκ ἐβέκεημ πμηέ.., ἐλίζμο αεααίςξ εά ἟δφκακημ κά ἐπζηαθεζεμῦκ ηαί μἱ ἄεεμζ ἐλεθζηηζημί, ὏πμζηδνίγμκηεξ ὅηζ ἐβέκεημ (... πςνίξ ἔηημηε κά ἐπακαθδθεῇ!!!) ὅθςξ α὎ημιάηςξ ηαί ηοπαίςξ ηαί ἄκεο μ὎δειζ᾵ξ εείαξ πανειαάζεςξ ηαί ηαηεοεφκζεςξ... Δἶκαζ ἄθθςξ ηε παναηηδνζζηζηυκ ὅηζ μ὎δείξ ἄθθμξ εἰδζηυξ ἐπζζηήιςκ δζεπίζηςζε ηάξ παναηδνήζεζξ ηαφηαξ. Καί δζά ημῦημ δέκ ἀπμηθείμιεκ κά εἶκαζ ηαί αὗηαζ ὅιμζαζ ιέ ηάξ βκςζηάξ ηαί ἐη πνμεέζεςξ παναπμζήζεζξ ημῦ Υάσηεθ, ἅξ ἀκαθένεζ ηαί ὁ ἀείικδζημξ Ἰ. ΢ηαθηζμφκδξ ἐκ ηῶ ἔνβῳ ημο «Γδιχδδξ ἀπμθμβδηζηή ημῦ Υνζζηζακζζιμῦ», ζεθ. 318 - 319 (ἔκεα ηαί ζπεηζηαί βκ῵ιαζ η῵κ Perrier, Ἀβαγίγ), ὅπςξ ηαί ηήκ ἀπάηδκ εἰξ ηά ὀζη᾵ ημῦ πενίθδιμο ἀκενχπμο ημῦ Πεθκηάμοκ δζά ημῦ ὁπμίμο ηνία ηιήιαηα (ζζαβχκ, η.θπ.) ἀπεδείπεδζακ ἐζηηειέκςξ πθαζηά, ἀκήημκηα εἰξ πζιπακηγῆ κεςηένςκ πνυκςκ, εἶκαζ δέ ἐκδεζηηζηή ηῆξ κμζδν᾵ξ ιακίαξ ἐλεθζηηζη῵κ ιή ὀννςδμφκηςκ 25

πνυ μ὎δεκυξ ἵκα ἐιθακίζςζζκ ὡξ ἐπζζηδιμκζηάξ δῆεεκ παθαζμκημθμβζηάξ ἀθδεείαξ, ηάξ ιςνάξ ὏πμεέζεζξ ηςκ. Πενί ηῆξ ἀπάηδξ ηαφηδξ ηῆξ ὁπμίαξ εφιαηα ὏πῆνλακ ηαί εἰδζημί Ἄββθμζ ἐπζζηήιμκεξ ἐπί ιίακ ηεζζανμημκηαεηίακ ἐδδιμζζεφεδζακ ἱηακαί θεπημιένεζαζ εἰξ ηυκ ἟ιενήζζμκ ηαί πενζμδζηυκ ηφπμκ, ηυκ Νμέιανζμκ ηαί Γεηέιανζμκ ημῦ 1953. Ἀθθά ηαί ἄκ αἱ παναηδνήζεζξ ημῦ de Vries ὏πῆνλακ ἀθδεεῖξ, εἶκαζ ὅθςξ πνυδδθμκ ὅηζ ἟ δῆεεκ αὕηδ «δζ’ ἁθιάηςκ ἐλέθζλζξ» δζά δζαθμνμπμζήζεςξ η῵κ ζπενιάηςκ ηαί ηῆξ παναβςβῆξ κέςκ εἰδ῵κ - η῵κ ὁπμίςκ μἱ ἀπυβμκμζ δζαηδνμῦζζ ηά α὎ηά παναηηδνζζηζηά - ἐβέκεημ πμηε, ἄκ ἐβέκεημ, ηαί ζοκεπίγεηαζ (ἄκ ζοκεπίγεηαζ...) α὎ζηδν῵ξ ἐκηυξ ημῦ πθαζζίμο ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο ηαί πνμζεέηςξ ἐκηυξ ημῦ πθαζζίμο η῵κ ἰδζαζηένςκ «εἰδ῵κ» ιυκμκ η῵κ θοη῵κ, ἐθυζμκ αἱ παναηδνήζεζξ ημῦ νδεέκημξ αμηακμθυβμο πενζμνίγμκηαζ ιυκμκ εἰξ α὎ηά. Ἀθμῦ δδθ. ἟ α὎ηυιαημξ «ιεηαθθαβή» πανεηδνήεδ (...ἄκ πανεηδνήεδ) ιυκμκ εἰξ «ὡνζζιέκα εἴδδ» θοη῵κ, δέκ ἐλῆθεεκ ἄνα αὕηδ ημῦ πθαζζίμο ημῦ «εἴδμοξ» ἢ ηῆξ εἰδζηῆξ ἑηάζημο θοημῦ «ζοββεκείαξ», ὅπςξ δζά ηεπκδη῵κ δζαζηαονχζεςκ, δζ’ ἀκενςπίκδξ δδθ. πανειαάζεςξ, πναβιαημπμζεῖηαζ αὕηδ εἴξ ηε ηά «ζοββεκῆ» θοηά, ἄθθα ηαί εἰξ ηά γ῵α, εἰξ ηυκ ἟ιίμκμκ π.π., ηυ θοηυζηοθμκ η.ἄ. Γέκ ιεηαθθάζζεηαζ εἰξ πάκηα ηαῦηα ααζζη῵ξ ηυ εἶδμξ ηαί ηυ βέκμξ ὡξ ηαί ηυ «ἐκ α὎ημῖξ ζπένια». Φοηυκ ὀθζβμιήκμο γςῆξ δέκ ἐβέκεημ, ηαί δέκ δφκαηαζ κά βίκῃ... ἔζης ηαί εάικμξ, μἱμζδήπμηε, γςῆξ πμθοπνμκίμο, πμθφ δέ πενζζζυηενμκ δέκδνμκ... Ἀκακηζννήηςξ, ἐπίζδξ, ηαί ηαηά ιείγμκα ἔηζ θυβμκ, ἟ ημζαφηδ ηοπυκ «ιεηααμθή» δέκ ἐλῆθεε - ηαί δέκ εά ἐλέθεδ πμηέ - η῵κ ὁνίςκ ημῦ Φοηζημῦ Κυζιμο, ὥζηε ἀπυ ζπένια θοημῦ ἢ δέκδνμο κά πνμέθεῃ ἔιροπμκ ὄκ, μἱμκδήπμηε. Συ πάζια ηαί ιεηαλφ η῵κ ἰδζαζηένςκ «εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ» η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ὡξ ηαί ηυ ιεηαλφ ημῦ Φοηζημῦ Κυζιμο ηαί η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ ὏πῆνλεκ, ἀπ’ ἀνπῆξ, ηῇ αμοθήζεζ ημῦ Γδιζμονβμῦ, παναιέκεζ ἔηημηε ηαί εά παναιείκῃ 26

ιέπνζ ζοκηεθείαξ ημῦ Κυζιμο ἀβεθφνςημκ. ΢πεηζη῵ξ βνάθμιεκ πθείμκα ἐκ ηῶ μἰηείῳ ηεθαθαίῳ. Σά ἐκυνβακα ὄκηα, ἄροπα ηε ηαί ἔιροπα, δζαηδνμῦκ ηαί εά δζαηδνμῦκ ἀκαθθμίςηα ιέπνζ ηέθμοξ, ὡξ ημκίγεζ ηαί ὁ Μ. Βαζίθεζμξ, ηά ηε ααζζηά παναηηδνζζηζηά ημῦ «εἴδμοξ» ηαί ημῦ «βέκμοξ», ηά δμεέκηα α὎ημῖξ ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ, ὅπςξ ηαί ηά ἀνπζηά ηαί ααζζηά «ζπένιαηα» α὎η῵κ. Γζαθςκμῦιεκ ὅιςξ πνμζέηζ ηαί εἰξ ηυ ὅηζ «἟ ζηαδζαηή πνμμδεοηζηή δδιζμονβία η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ», ὡξ αὕηδ εεμπκεφζηςξ ἀκαθένεηαζ ἐκ ηῇ Γναθῇ (ηαί ἐαεααζχεδ ηαί ὏πυ ηῆξ ἖πζζηήιδξ) ἀπμηεθεῖ «ἐλέθζλζκ»!!! Ὄπζ. Δἶκαζ αὕηδ ἁπθ῵ξ ηιδιαηζηή ηαί πνμμδεοηζηή δδιζμονβία, ὅηακ δζειμνθμῦκημ δζ’ ἑηάζηδκ ηαηδβμνίακ ὄκηςκ αἱ ηαηάθθδθμζ θοζζηαί ζοκεῆηαζ δζά ηήκ βέκεζζκ, ηήκ γςήκ ηαί ηήκ ἀκαπαναβςβήκ α὎η῵κ. Γδιζμονβία βεκμιέκδ ἀηανζαίςξ πάκημηε δζ’ ἕηαζημκ «εἶδμξ» ἢ «βέκμξ» ἅια ηῇ ἀκαββεθίᾳ η῵κ πακζεεκ῵κ εείςκ πνμζηαβιάηςκ, ὡξ νδη῵ξ ημκίγεζ ηαί ὁ Μ. Βαζίθεζμξ. Σά πακζεεκῆ πνμζηάβιαηα ημῦ Γδιζμονβμῦ εἶπμκ ηήκ δφκαιζκ ηῆξ ἀηανζαίαξ δδιζμονβίαξ η῵κ ὄκηςκ. Δἶπεκ ὁ Θευξ ηεθείαξ ηάξ πενί α὎η῵κ «ρζθάξ» ἰδέαξ ἐκ ηῶ ἗αοηῶ Λυβῳ - Τἱῶ ηαί δέκ εἶπεκ ἀκάβηδκ πνμμδεοηζηῆξ ηομθμνίαξ δζά ηήκ ἐκ «ηαζνμῖξ ἰδίμζξ» ὀκημπμίδζζκ α὎η῵κ. Σέθμξ δζαθςκμῦιεκ ὅηζ ἀπμηεθεῖ «ἐλέθζλζκ» ἟ θοζζηή ηαί ἀκαθθμίςημξ ἀπ' ἀνπῆξ ἀκάπηολζξ η῵κ ζπενιάηςκ η῵κ ὄκηςκ εἰξ ηεθείμοξ ὀνβακζζιμφξ ὡνζζιέκςκ ηαί ἀιεηααθήηςκ «ιμνθ῵κ», δζαζηάζεςκ ηθπ. Γζυηζ εἰξ ηά ζπένιαηα η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἐδυεδ ἀπ' ἀνπῆξ ἐπίζδξ ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ ἟ δφκαιζξ ηῆξ ὏πυ ηυ ηνάημξ ἀηέβηηςκ θοζζη῵κ κυιςκ ἀκαθθμζχημο ἀκαπηφλεςξ ηαί δζαιμνθχζεςξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ, ζςιάηςκ, ἐκ μἷξ ηαῦηα βεκκ῵κηαζ. Γέκ ἀπμηεθεῖ ἄνα ηαί ημῦημ μ὎δειίακ ἐλέθζλζκ. Δἶκαζ ἁπθῆ δζαζχκζζζξ ημῦ ηνυπμο ηῆξ ιεηά ηήκ ὏πυ ημῦ Θεμῦ δδιζμονβίακ η῵κ πνχηςκ ὄκηςκ, ἀκαπαναβςβῆξ α὎η῵κ.

27

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄ Ζ ΗΓΔΑ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΑΠΟ TO ΣΔΛΟ΢ TOΤ ΜΔ΢ΑΗΧΝΟ΢ ΚΑΗ ΜΔΥΡΗ ΣΧΝ ΚΑΘ' ΖΜΑ΢ ΥΡΟΝΧΝ

Α. Οἱ ὑπνζηεξηθηαὶ ηῆο ζεσξίαο. Ἀπμηθεζζεεῖζα ηεθείςξ, ὏πὸ ηῆξ ἖ηηθδζίαξ ηαί ηῆξ δζδαζηαθίαξ η῵κ ἁβίςκ Παηένςκ ἟ εεςνία ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ἐλέθζπε ηεθείςξ ἀπὸ ηὰ πνζζηζακζηὰ ἔεκδ ιέπνζ ημῦ ηέθμοξ ζπεδὸκ ηῆξ Μεζαζςκζηῆξ πενζυδμο. ὘πὸ ηὴκ πκμὴκ ἐκ ημφημζξ ηῆξ Ἀκαβεκκήζεςξ, ὁ Ἰαηνὸξ Πανάηεθζμξ (Θευθναζημξ), ηαη' ἀνπὴκ (1493 - 1541), ὏πεζηήνζλεκ ὅηζ ηὰ ἐκυνβακα ὄκηα ἐβεκκήεδζακ ἐη ηῆξ ἀνπεβυκμο πνςηανπζηῆξ ὕθδξ. ὇ Βάηςκ ἀημθμφεςξ (1561 -1630), πανεδέπεδ ηὴκ ἐλέθζλζκ η῵κ γςση῵κ εἰδ῵κ, ηαί ὁ Vavin ηαηὰ ηὸκ α὎ηὸκ πνυκμκ, ηὴκ ἐη πζεήημο ηαηαβςβὴκ ημῦ ἀκενχπμο 18. ὇ Κανηέζζμξ (1596 1650) εεςνεῖ δοκαηὴκ ηὴκ βέκεζζκ η῵κ πθακδη῵κ ἐλεθζηηζη῵ξ ἐη ημῦ πνςηανπζημῦ πάμοξ 19, πζεακςηένακ δέ ηὴκ δζ' ἐλεθίλεςξ παναβςβὴκ ηῆξ πμζηζθίαξ η῵κ εἰδ῵κ ηῆξ γςῆξ, πανὰ ηὴκ δδιζμονβίακ ἑηάζημο εἴδμοξ δζ' εἰδζη῵κ ἐπειαάζεςκ ημῦ Γδιζμονβμῦ. ὇ Λεσακίηζμξ (16461716), πζζηεφεζ ὅηζ ἟ δφκαιζξ ημῦ Νυιμο ηῆξ ζοκεπείαξ εἶκαζ ηυζμκ ἰζπονά, ὥζηε μ὎δυθςξ εὰ ἐλεπθήζζεημ ἂκ ἀκεηαθφπημκημ ἐκδζάιεζα ὄκηα, ἅηζκα εὰ ἞δφκακημ κά ὦζζ ιεηὰ ημῦ α὎ημῦ δζηαζχιαημξ γῶα ἢ θοηὰ· ὅηζ ηὰ πάκηα εἶκαζ ἐλέθζλζξ, ηαί ὅηζ δέκ ὏πάνπεζ μὔηε βέκκδζζξ μὔηε εάκαημξ, ἄθθα ιυκμκ ἐλέθζλζξ, α὎λήζεζξ ηαί ιεζχζεζξ ὀνβακζζι῵κ ἢδδ ιειμνθςιέκςκ. ὇ ΢ονακὼ κηε Μπενγενὰη (1610-1655) ἐθνυκεζ ἐπίζδξ, ὅηζ πάκηα ηὰ ὄκηα ἐκ ηῇ θφζεζ νέπμοκ πνυξ ιείγμκα ηεθεζυηδηα. ὇ Ρμιπζκὲ (1735 1820), ὅηζ ὏πάνπμοκ ὀνβακζημὶ πονῆκεξ ἐθμδζαζιέκμζ ιὲ ἐλεθζηηζηὴκ δφκαιζκ, ἐλεθζζζυιεκμζ ααειδδὸκ ὡξ παναθθαβαὶ πνς18

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα,

ικ. ἔνβ., ζεθ.

19 ηαὶ αζαθ.

α὎ηυεζ. 19

Ἡ βκχιδ α὎ηή ημῦ Κανηεζίμο, πενί βεκέζεςξ η῵κ πθακδη῵κ ἐη ημῦ πνςηανπζημῦ πάμοξ, μ὎δυθςξ ἀκηίηεζηαζ εἰξ ηυ βνάιια, ἀθθά ηαί ηυ πκεῦια ηῆξ Γναθῆξ (Γεκ. Α΄, 1-19).

28

ηανπζημῦ ηζκμξ ὄκημξ. ὇ Νηζκηενὼ (1713-1784), ἐπίζηεοεκ ὅηζ γςσηὰ ηζκα εἴδδ ἐλεζθίπεδζακ. ὇ Κάκηζμξ (1724-1804), παναδέπεηαζ ηὴκ ἐλέθζλζκ ηῆξ βῆξ ηαί η῵κ πθακδη῵κ ἐη ημῦ πνςηανπζημῦ κεθεθχιαημξ, ὡξ πνυξ δέ ηὰ γῶα, ὅηζ ἟ θοζζηὴ ἱζημνία εὰ ἀπμδείλῃ πζεακ῵ξ ηὴκ πνμέθεοζζκ η῵κ δζαθυνςκ εἰδ῵κ ἐλ ἑκὸξ ημζκμῦ ἀνπεηφπμο, ὄπζ ηοπαίςξ δζά ηῆξ ἐπζδνάζεςξ ημῦ πενζαάθθμκημξ, ἀθθὰ δζυηζ αἱ ἐλεθίλεζξ πνμτπῆνπμκ δοκάιεζ, εἰξ ηυ πν῵ημκ ἀνπέηοπμκ δμεεῖζαζ, ὏πὸ ημῦ Θεμῦ. Πνυξ ηὴκ βκχιδκ ημῦ Κακηίμο εἶκαζ ζοββεκὴξ ἟ εεςνία ημῦ Λαπθὰξ. (1749 - 1827). ἖η η῵κ θοζζμδζθ῵κ ημῦ ΗΖ΄ αἰ῵κμξ πμθθμί, ὡξ μἱ Tourne, Fort Bonnet, de Maillet ηαί Robinet ἐπίζηεομκ, ὅηζ ηὰ «δζάθμνα εἴδδ ηαηάβμκηαζ ἀπὸ ημζκμφξ πνμβυκμοξ». ὇ Λζκκαῖμξ (1707-1778), ὅηζ «πάκηα ηὰ εἴδδ ἑηάζημο βέκμοξ ἀπεηέθμοκ ηαη' ἀνπὴκ ιμκαδζηὸκ ηζ εἶδμξ, ηυ ὁπμῖμκ δζά ηῆξ βεκκήζεςξ κυεςκ ἐη ηῆξ δζαζηαονχζεςξ η῵κ ἀνπεβυκςκ εἰδ῵κ ἀπεζπίζεδ ααειδδὸκ εἰξ ηυ ζδιενζκὸκ πθῆεμξ εἰδ῵κ». ὇ Buffon (1707-1778), ὅηζ ηὰ δζαηυζζα εἴδδ, ἅηζκα εἰξ ηυ ζφββναιιά ημο «discour sur la degeneration des animaux» ἐλζζηυνδζε, δφκακηαζ κά ζοζηαθμῦκ εἰξ πμθὺ ιζηνὸκ ἀνζειὸκ μἰημβεκεζ῵κ ἢ ηονίςκ ζηεθεπ῵κ, ἐη η῵κ ὁπμίςκ δέκ εἶκαζ ἀδφκαημκ κά ηαηάβςκηαζ πάκηα ηὰ ἄθθα εἴδδ 20. ὇ Γηαῖηε, ἐκ ηέθεζ, πζζηεφεζ εἴξ ηζκα γςσηὸκ ιεηαιμνθζζιυκ, ηαεμνζγυιεκμκ ἀθ' ἑκὸξ ιὲκ ὏πὸ ηζκμξ ἐζςηενζηῆξ ῥμῆξ πνυξ ηεθεζμηένακ ὀνβάκςζζκ, ἀθ’ ἑηένμο δέ ὏πὸ παναβυκηςκ ἐλςηενζη῵κ. ἖πίζδξ, ὅηζ ἟ αάζζξ ημῦ ηεθεζμηένμο γςσημῦ ηφπμο εἶκαζ ἀνπέηοπυκ ηζ. Δἰξ ημφξ θζθμζυθμοξ ημφημοξ πνμζεηέεδ ηαηὰ ηάξ ἀνπὰξ ημῦ ΗΘ΄ αἰ῵κμξ (1744 -1829) ὁ βάθθμξ Λαιάνη. Ἀπὸ ημῦ 1801, ἰδίᾳ ὅιςξ ἀπὸ ημῦ 1809, ὏πμζηδνίγεζ μὗημξ, δζά ημῦ δδιμζζεοεέκημξ ηυηε ἔνβμο ημο, ηὴκ ααειζαίακ ἐλέθζλζκ η῵κ εἰδ῵κ δζά ηῆξ ἀιέζμο ἐπζδνάζεςξ ημῦ πενζαάθθμκημξ ἢ η῵κ ἐλςηενζη῵κ ὅνςκ. Ἀθθαβή, ηαη' α὎ηυκ, η῵κ 20

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα, ικ. ἔνβ. ζεθ. 20 - 21 ηαί αζαθ.

α὎ηυεζ

29

ἐλςηενζη῵κ ὅνςκ ἀκαβηάγεζ ηυ γῶμκ εἰξ ιεηααμθὴκ η῵κ ζοκεδη῵κ ηῆξ γςῆξ α὎ημῦ ηαί η῵κ αζςηζη῵κ ημο ἕλεςκ· ἐηεῖκα δέ ιυκμκ ηὰ ὄνβακα ημῦ ζχιαημξ ἀκαπηφζζμκηαζ ηαί α὎λάκμκηαζ, ὅζα ζοιιμνθμῦκηαζ πνυξ ηάξ ἀθθαβὰξ ηαφηαξ ηαί πνδζζιμπμζμῦκηαζ. ἗πμιέκςξ: α) Ἄιεζμξ ἢ ἔιιεζμξ ἐπίδναζζξ η῵κ ἐλςηενζη῵κ ὅνςκ βεκκᾶ ἀκάβηαξ ηαί ἕλεζξ, ἐλ αἰηίαξ η῵κ ὁπμίςκ δζαπθάζζμκηαζ ὄνβακα πνμζανιμγυιεκα εἰξ ηυ πενζαάθθμκ ηαί ἀπνδζηεφμκηαζ ἄθθα, ἀκηζηείιεκα εἰξ α὎ηυ, α) ηὰ πνμζανιμγυιεκα ἰζπονμπμζμῦκηαζ δζά ηῆξ πνήζεςξ ηαί ηῆξ ζοκδεείαξ ηαί «αἱ κέαζ ἰδζυηδηεξ ηθδνμκμιμῦκηαζ εἰξ ημφξ ἀπμβυκμοξ, ὅηακ ιάθζζηα εἶκαζ ημζκαὶ εἰξ ηὰ δφμ θῦθα 21». Σάξ ἰδέαξ ημῦ Λαιὰνη ἀπεδέπεδ ηαηὰ ηυ πθεῖζημκ ὁ ΢ηέθακμξ Coffroy - saint - Hilair (1772-1884). Πανειθενεῖξ ἰδέαξ ὏πμζηδνίγμοκ ηαηὰ ηυ ιεηαλὺ Λαιὰνη ηαί Γαναίκμο πνμκζηὸκ δζάζηδια ὁ Ἔναζιμξ Γάναζκ (πάππμξ ημῦ Κανυθμο Γάναζκ), μἱ αμηακμθυβμζ Herbert, Rafednesgue, Naudin ηαί Hooker, μἱ γςμθυβμζ Grant Sehaffansen ηαί Isidor ὁ θοζζμδίθδξ Ἀθθνέδμξ Wallace ηαί μἱ βεςθυβμζ D' Omali d'Alloy ηαί Keyserng 22. Καί ιεη' α὎ημὺξ ἐιθακίγεηαζ, ὁ Κάνμθμξ Γάναζκ (1809 -1882), πνμζημιίγςκ κέα δῆεεκ ἢ ζοιπθδνςιαηζηὰ ζημζπεῖα πνυξ ἀπυδεζλζκ ὅηζ ἟ πενὶ ἥξ ὁ θυβμξ εεςνία εἶκαζ ἀθδεήξ. Γέμκ ὅιςξ κά παναηδνδεῇ ὅηζ ηὰ ὏πὸ ημῦ Γαναίκμο πνμζημιζζεέκηα ὏πὲν ηῆξ ἐλεθζηηζηῆξ εεςνίαξ ζημζπεῖα δέκ ἤζακ μ὎ζζςδ῵ξ δζάθμνα η῵κ πνμαθδεέκηςκ ὏πὸ η῵κ πνμηαηυπςκ ημο, ἀπεηέθμοκ δέ ι᾵θθμκ ἐπζιειεθδιέκδκ ζοβηεθαθαίςζζκ α὎η῵κ. Γζυηζ ὏πεζηήνζλε ηαί μὗημξ, ὅηζ πάκηεξ μἱ ἐπὶ ηῆξ βῆξ ὏πάνπμκηεξ ἢ πνμτπάνλακηεξ ὀνβακζζιμί, γςσημὶ ἢ θοηζημί, ιὴ ἐλαζνμοιέκμο ημῦ ἀκενχπμο, πανήπεδζακ ἐη ιζ᾵ξ ἀνπεβυκμο ιμνθῆξ (πνςημπθάζιαημξ) δδιζμονβδεείζδξ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ, ἢ ιζηνμῦ ηίκμξ ἀνζειμῦ ἀνπεβυκςκ ιμνθ῵κ, ἁπθμοζηάηςκ, ἐλεθζπεέκηςκ ααειδδὸκ δζ' ἀκαπηφλεςξ εἰξ ηὴκ ζδιενζκὴκ 21

Πναθ.

22

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα, ικ. ἔνβ., ζεθ. 25-27.

Ἰδίμο ικ. ἔνβ. ζεθ. 22 - 23 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

30

ηαηάζηαζζκ δζά ηῆξ θπζηθῆο θαί ηῆο γελεηεξίνπ ἐπηινγῆο 23 ηαί ημῦ κεηακνξθηζκνῦ, ὅκ, ὏πεζηήνζλε πν῵ημξ ὁ Λαιάνη. ὇ ἀβχκ πενὶ ὏πάνλεςξ, ἟ ἐπίδναζζξ ημῦ ἐλςηενζημῦ πενζαάθθμκημξ ηαί ἟ ἐλ αἰηίαξ ημφημο ιεηααμθὴ η῵κ ὅνςκ ηῆξ γςῆξ η῵κ ἐιαίςκ ὄκηςκ (἟ πνμηαθμῦζα ηὴκ ιεηααμθὴκ η῵κ ὀνβάκςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ, δζά ημῦ κυιμο ηῆξ ζοζπεηίζεςξ) ηαί ἟ ιεηααίααζζξ ἐκ ηέθεζ η῵κ ἐπζηηήηςκ ιεηααμθ῵κ εἰξ ημφξ ἀπμβυκμοξ ζοκενβμφζδξ ηαί ηῆξ ἀπμιμκχζεςξ -὏πῆνλακ, ηαί ηαηὰ ηὸκ Γαναῖκμκ, μἱ πανάβμκηεξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Πανάβμκηεξ ὅιςξ ηοθθμί, ἀζοκείδδημζ, ιδπακζημί, ἐκ ἀκηζεέζεζ πνυξ ηὸκ Λαιὰνη ηαί ἄθθμοξ πνμβεκεζηένμοξ ἐλεθζηηζημφξ, μἵηζκεξ ἐπίζηεομκ ὅηζ ἟ ἐλέθζλζξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ πναβιαημπμζεῖηαζ δζά ηῆξ ἐκζοκεζδήημο πςξ πνμζανιμβῆξ α὎η῵κ πνυξ ηυ πενζαάθθμκ. ὘πεζηήνζλεκ ἐπίζδξ, ὅηζ ἟ δζαηήνδζζξ ὏πμηοπςδ῵κ ηζκςκ ὀνβάκςκ δέκ δφκαηαζ κά ἐλδβδεῇ εἰιὴ δζά ηῆξ πανμδμπῆξ ημῦ κεηακνξθηζκνῦ. Πενὶ ηυ ηέθμξ ηῆξ γςῆξ ημο ὁ Γαναῖκμξ ἀπεηήνολε ι᾵θθμκ ηὴκ θπζηθὴλ ἐπηινγήλ, πενζμνζζεεὶξ ἐλ ὁθμηθήνμο ζπεδὸκ εἰξ ηὴκ ιεηαιμνθςηζηὴκ ἐπίδναζζκ ημῦ πενζαάθθμκημξ, ἐκ ζοκδοαζιῶ πάκηςξ πνυξ ηυ ιεηααθδηὸκ η῵κ ὀνβάκςκ ηαί ηὴκ ηθδνμκμιζηυηδηα η῵κ ἐπζηηήηςκ ἰδζμηήηςκ. Γέκ ἞δοκήεδ ὅιςξ κά δζαηνίκῃ ὅηζ, ὅπςξ εἶκαζ ἀλύπαξθηνο ἡ θπζηθὴ ἐπηινγή, ημζμοημηνυπςξ ηαί ἟ πνμζανιμζηζηὴ ἱηακυηδξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ πνυξ ηυ πενζαάθθμκ εἶκαζ ἀπμθφηςξ ὡξηζκέλε ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηαί πεξησξηζκέλε, ὥζηε μἱαδήπμηε ἐλςηενζηὴ ἐπίδναζζξ ημῦ πενζαάθθμκημξ λά κὴ 23 Φοζζηὴκ ἐπζθμβὴκ ἀπμηαθεῖ ηὴκ ὏πὸ ηῆξ θφζεςξ (ηαηὰ ηὴκ βκχιδκ ημο) ηοθθὴκ ηαὶ ιδπακζηὴκ ἐηθμβὴκ η῵κ δοκαιζηςηένςκ ὀνβακζζι῵κ, μἵηζκεξ ηαὶ ἐπζηναημῦκ η῵κ ἀζεεκεζηένςκ εἰξ ηὸκ πενὶ ὏πάνλεςξ ἀβ῵κα. Γεκεηήνζμκ δέ, ηὴκ ἐκ ηῶ α὎ηῶ εἴδεζ πνμηίιδζζκ η῵κ δοκαιζηςηένςκ ημῦ εἴδμοξ η.θπ. Ἀθθ’ ὅπςξ ἐηηεκ῵ξ ἀπμδεζηκφεηαζ ηαὶ ὏πὸ ημῦ ιαηανζζημῦ ηαε. Π. Σνειπ. ἐκ ηῶ α὎ηῶ ἔνβῳ ημο ζ. 170-186 δζὰ ηῆξ παναεέζεςξ ζπεηζη῵κ βκςι῵κ ηαὶ ἄθθςκ δζαηεηνζιέκςκ εἰδζη῵κ ζοββναθέςκ, ἟ ιὲκ θοζζηὴ ἐπζθμβή, ἀκφπανηημξ α὎ηή ηαε’ ἑαοηήκ, εἶκαζ ἀδφκαημκ ὅπςξ δήπμηε κά δζαιμνθχζῃ κέα εἴδδ, ἟ δὲ βεκεηήνζμξ, ἀκφπανηημξ ἐπίζδξ πανὰ ημῖξ θοημῖξ ηαὶ εἰξ πθεῖζημκ ιένμξ ημῦ γςσημῦ ααζζθείμο, δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ κά εεςνδεῇ ὏πάνπμοζα εἰξ ιένμξ ηζ ιυκμκ η῵κ ζπμκδοθςη῵κ.

31

δύλαηαη λά κεηαβάιῃ μὔηε ημφξ ὀνβακζζιμὺξ η῵κ ὄκηςκ, ὡξ μὗημζ ἐδδιζμονβήεδζακ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ, μὔηε ηὰ ὄνβακα α὎η῵κ 24. Καί ὅηζ πνμηαθεῖ αὕηδ ηὸκ εάκαημκ η῵κ ὄκηςκ, ὁζάηζξ εἶκαζ ἀκςηένα ηῆξ πνμζανιμζηζηῆξ ἱηακυηδημξ α὎η῵κ 25. Δἰξ ηὴκ ημζαφηδκ ὏πὸ ημῦ Γαναίκμο δζεφνοκζζκ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἖λεθίλεςξ, ὁ Νεσζιὰκ πνμζέεεζεκ ἀημθμφεςξ ηὴκ αθαζηζηὴκ ἐπζθμβὴκ ηὴκ ἐκενβμῦζακ εἰξ ηὰ βεκκδηζηὰ ηφηηανα, ἀνκδεεὶξ ὅηζ ἟ πνῆζζξ ἢ ἟ ἀπνδζηία ὀνβάκςκ ηαεὼξ ηαί ἟ ηθδνμκμιζηυηδξ ζοκεηέθεζακ εἰξ ηὴκ ιεηααμθὴκ η῵κ εἰδ῵κ 26. ὇ ΢πέκζεν ἐπίζδξ (1820-1913) ἐθνυκεζ, ὅηζ «἟ ἐλέθζλζξ ἀπμηαθφπηεηαζ ἐκ ηῇ αθαζηήζεζ η῵κ θοη῵κ!!! ηαί ηῇ ἀκαπηφλεζ η῵κ γχςκ, ηαί ὅηζ ἟ αζμθμβζηὴ ἐλέθζλζξ, ὅπςξ ηαί ἟ ροπμθμβζηὴ ηαί ἟ ημζκςκζηή, δζέπμκηαζ ὏πὸ ημῦ Νυιμο ηῆξ δζαηδνήζεςξ ηῆξ ὕθδξ ηαί ηῆξ δοκάιεςξ.!!!». ἖πίζδξ, ὅηζ ὏πάνπεζ αἰχκζμξ κυιμξ ἐλεθίλεςξ ηαί παθζκδνμιήζεςξ!! 27. ὇ Βμφκη, 1842-1920, ὏πεζηήνζλεκ ὅηζ, ἟ ὀνβακζηὴ ἐλέθζλζξ εἶκαζ πνμσὸκ ἐλςηενζη῵κ ηαί ἐζςηενζη῵κ παναβυκηςκ. Ὅηζ ιέβζζημκ νυθμκ ἀζηεῖ ἟ α὎ηεκένβεζα η῵κ ὀνβάκςκ, ἟ δέ πνμζανιμβὴ βίκεηαζ δζ' ἐπακεζθδιιέκδξ ἀζηήζεςξ η῵κ θεζημονβζ῵κ ηςκ, ιεηααζααγμιέκδξ ηθδνμκμιζη῵ξ. ἖κ ἀκηζεέζεζ πνυξ ημφξ ἀκςηένς, ἄθθμζ ὏πεζηήνζλακ ὅηζ μἱ ἐλςηενζημὶ ὅνμζ ηῆξ ὏πάνλεςξ δέκ ἔπμοκ ἄιεζμκ ἐπίδναζζκ ἐπὶ ηῆξ ιεηααθδηυηδημξ ημῦ εἴδμοξ, ἣηζξ ἐπένπεηαζ ἐλ α὎ηῆξ ηαφηδξ ηῆξ ζοζηάζεςξ ημῦ ᾠμῦ, ὏πάνπμοζα 24

὇ Νυιμξ ηῆξ πνήζεςξ ἢ ἀπνδζηίαξ ημῦ ὀνβάκμο, ηὸκ ὁπμῖμκ ὏πενελῆνε ηαὶ ὁ Λαιάνη, ἰζπφςκ εἰξ πενζπηχζεζξ ἀηξνθίαο ι᾵θθμκ ἢ ἐμαζζελήζεσο ιὴ πνδζζιμπμζμοιέκςκ ηοπὸκ ἐπὶ ιαηνὸκ πνυκμκ ὀνβάκςκ, μ὎δυθςξ αεααζμῖ ηὴκ πζεακυηδηα βεκέζεςξ ηαὶ ἀκαπηφλεςξ κέςκ ὀνβάκςκ ὏πὸ ηὸ ηνάημξ μἱαζδήπμηε ἀκάβηδξ ἢ ἐπζδνάζεςξ. Πναθ. ηαὶ ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα ικ. ἔνβ. ζεθ. 191 -195. 25 Πναθ. ἰδίμο ικ. ἔνβ., ζεθ. 171 (α὎ηυεζ Βζβηάκ Σμι. Η’., ζεθ. 48, πανά ἖ανάνη., ζεθ. 19 η.ἄ.). 26

Ἰδίμο, ικ. ἔνβ., ζεθ. 32 - 36 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

27

Σὴκ θοζζμθμβζηὴκ ἀκάπηολζκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ηαὶ ἀκαθθμζχηςκ δζὰ ιέζμο η῵κ αἰχκςκ ὁνίςκ, ἀπμηαθεῖ ηαὶ ὁ ΢πέκζεν ἐλέθζλζκ.

32

δοκάιεζ ἐκ α὎ηῶ· ἟ ἐπίδναζζξ δέ ημῦ πενζαάθθμκημξ ἐλδβεῖ ιυκμκ ηὴκ πνμζανιμβὴκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ηαί ζηαεενμπμζεῖ ηάξ ιεηαιμνθχζεζξ ηςκ, ἐκ῵ ἟ ἐπζθμβὴ ῥοειίγεζ ηὴκ ηφπδκ ηῆξ γςῆξ ηςκ δζά ηῆξ δζαηδνήζεςξ η῵κ ηαθθίηενμκ πνμζανιμγμιέκςκ ηαί ηῆξ ἐλαθακίζεςξ η῵κ ἀζεεκεζηένςκ. ὇ Hugo de Vries πνμζέεεζε ηὴκ ηαηὰ πνμδζάεεζζκ πνμζανιμβήκ, ὅηζ δδθ. αἱ ιεηαιμνθχζεζξ η῵κ εἰδ῵κ δέκ ἐβέκμκημ πνμμδεοηζη῵ξ ηαηὰ ζεζνὰκ ἐλεθίλεςξ, ἀθθ' ἀπμηυιςξ αἰθκζδίςξ ηαί δζ' ἁικάησλ, ὡζεὶ δζ' ἐθξήμεσο ημῦ αθαζηζημῦ πθάζιαημξ, ζοκεπείᾳ ιεηααμθ῵κ, αἱ ὁπμῖαζ ἐη πμζηίθςκ αἰηζ῵κ 28 ζδιεζμῦκηαζ εἰξ α὎ηυ ημῦημ δέ δζυηζ δέκ ε὏νέεδζακ μἱ θεβυιεκμζ δηάκεζνη ηφπμζ, πανέιεζκακ δ’ ἐπίζδξ ἀκελήβδηα ηὰ ἔκζηζηηα η῵κ δζαθυνςκ ὄκηςκ ηαί δὴ ἐηείκςκ, ἅηζκα δέκ βκςνίγμοκ ημφξ βεκκήημναξ α὎η῵κ. Οἱ Νενιακαξθηζηαί, δζαζνεεέκηεξ εἰξ δφμ ὁιάδαξ, ημφξ ὏πμζηδνζηηὰξ ημῦ Μεραλνθξαηηθνῦ Νεμθαιανηζζιμῦ ἀθ' ἑκὸξ (ἐκ μἷξ δζαηνίκμκηαζ αἱ Giard, Le Dansec, Caullery, Kaband, Einer, Cop, Von Mettstein, Lotze) ηαί ημφξ ὀπαδμὺξ ημῦ Φπρνβηνινγηθνῦ Νεμθαιανηζζιμῦ ἀθ' ἑηένμο (ἐκ μἷξ πνςηεφμοζακ εέζζκ ηαηέπεζ ὁ Von Harmann), ὏πεζηήνζλακ, μἱ ιὲκ πν῵ημζ ὅηζ ἟ ἐλέθζλζξ η῵κ εἰδ῵κ ὀθείθεηαζ εἰξ ηὴκ ἐπίδναζζκ ημῦ πενζαάθθμκημξ ηαί ηὴκ ηθδνμκμιζηυηδηα, ιὲ δζεοεφκμκηα πανάβμκηα ηὴκ ηφπδκ, ἀκηζηζεέιεκμζ πνυξ ημφξ Νεμδαναζκζζηὰξ ιυκμκ ὡξ πνυξ ηὴκ ζπμοδαζυηδηα ημῦ κυιμο ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ ηαί ηῆξ ἐπζδνάζεςξ ημῦ πενζαάθθμκημξ· μἱ δέ δεφηενμζ, ὅηζ ἟ γςηζηὴ ἐκένβεζα η῵κ ὄκηςκ εἶκαζ α὎ημηεθμθμβζηή, ὅηζ δδθ. ἐκ ἑκὶ ἑηάζηῳ ὀνβακζζιῶ - ηαί ἐκ ηῇ ἀκμνβάκῳ θφζεζ - ὏πάνπεζ δζάκμζα, ἐλδβμῦζα ηὴκ ζημπζιυηδηα α὎η῵κ, μὕης δέ ηαηέθδλακ πνυξ ἐκανιυκζζζκ η῵κ ἀπυρεχκ ηςκ εἰξ ηάξ πακεεσγμφζαξ πνμτπμεέζεζξ ημῦ 29 ἀθδνδιέκμο ἑκζζιμῦ . 28 Πναθ. ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα, ικ. ἔνβ., ζεθ. 34- 35 ηαί ἀμζδίιμο Ν. ΢πδθζχημο, ικ. ἔνβ., ζεθ. 10. 29

Ἰδίμο

ικ. ἔνβ., ζ. 36 – 39 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

33

὇ Μπένλμκ, ἐη παναθθήθμο (1859-1941), ὏πεζηήνζλεκ ὡζαφηςξ, ὅηζ ὏πάνπεζ δδιζμονβζηὴ ἐλέθζλζξ, ἣηζξ, ἐη ηίκμξ γςσηῆξ ὁνιῆξ ἐλμνιςιέκδ, βίκεηαζ ἑηάζημηε αἰηία βεκέζεςξ κέςκ ὄκηςκ, θοηζη῵κ ἢ γςση῵κ. Ἡ δδιζμονβζηὴ αὕηδ ἐλέθζλζξ ημῦ Μπένλμκ, ἐπζδζχημοζα κά ἐιθακίζῃ ὏πὸ κέακ ιμνθὴκ ηὸκ ροπμαζμθμβζηὸκ Νεμθαιανηζζιὸκ ἢ ἄθθςξ ηὴκ ηεθμθμβζηὴκ ἐλέθζλζκ, ἔπεζ ἐη πνχηδξ ὄρεςξ παναηηῆνα πακεεσζηζηυκ. Αἱ πενὶ Θενῦ- Υξόλνπ ἐκ ημφημζξ, ἢ πενὶ γςηζηῆξ ὁνιῆξ (ὡξ αἰηίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ ηαί ηῆξ δδιζμονβίαξ) ἰδέαζ ημο, ἐηηὸξ η῵κ ἀκηζθάζεςκ ηςκ ηαί η῵κ ιεβάθςκ ηεκ῵κ ηὰ ὁπμῖα ἐιθακίγμοκ, ηαεζζημῦκ ηὴκ εεςνίακ α὎ημῦ ηαεαν῵ξ ὏θζζηζηήκ. ἖θυζμκ ὡξ δεκηνπξγηθὸλ πλεῦκα, δδιζμονβζηὴκ δφκαιζκ ἢ γςηζηὴκ ὁνιὴκ παναδέπεηαζ μὗημξ ιυκμκ ηὴκ ὕθδκ, μ὎δειίακ δέ μ὎ζίακ ἢ δφκαιζκ ἄθθδκ ἐηηὸξ α὎ηῆξ 30. ΢φβπνμκμζ ηίκεξ, ἐκ ηέθεζ, πνμζέεεζακ, ὅηζ δέκ ἐλεθίπεδζακ ἑηάζημηε ὅθα ηὰ ὄκηα ἑκὸξ εἴδμοξ, ἀθθὰ ηζκα ιυκμκ ἐλ α὎η῵κ, ἐη ημφημο δέ πμθθὰ πνςηυγςα ἢ πν῵ηα εἴδδ παναιέκμοκ ιέπνζ ζήιενμκ εἰξ μἵακ ηαηάζηαζζκ ἀπ' ἀνπῆξ ἐκεθακίζεδζακ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ. Ἡ ηεθεοηαία α὎ηὴ ὏πυεεζζξ ἐθεονέεδ, ἀκακηζννήηςξ, δζυηζ π᾵ζαζ αἱ ἔνεοκαζ ηῆξ παθαζμκημθμβίαξ ἀπέδεζλακ πακδβονζη῵ξ, ὅηζ ηὰ θεβυιεκα πνςηυγςα ἢ πνςημβεκῆ ὄκηα ὏πάνπμοκ ηαί ζήιενμκ, ὅπςξ ἐκεθακίζεδζακ ἀπ' ἀνπῆξ. ἖πεαάθθεημ, θμζπυκ, ἟ ἐθεφνεζζξ ιζ᾵ξ ὏πμεέζεςξ πνμζέηζ, ἵκα ὁ ζοκηνζπηζηὸξ μὗημξ ηαηαπέθηδξ ηαηὰ ηῆξ ὅθςξ θακηαζηζηῆξ εεςνίαξ παναηαιθεῇ. * * * Δἰξ ημφξ ὏πμζηδνζηηάξ ὅιςξ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ δέμκ κά ζοβηαηανζειδεμῦκ ηαί μἱ ὀπαδμὶ ηῆξ πκεοιαημηναηζηῆξ ἢ ιειεηνζαζιέκδξ ἐλεθίλεςξ, ἐκ μἷξ, ιεηὰ ηὸκ Λαιάνη, δζαηνίκμκηαζ μἱ ΢ηέθακμξ Geoffroy-SaintHilair, Ἀθιπένημξ Gaudry, βάθθμξ παθαζμκημθυβμξ, D' Omalius D' Alloy, αέθβμξ 30

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα ικ. ἔνβ., 39-43, 153 ηαί 203 - 222 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

34

βεςθυβμξ, μἱ Chanoine Hamard, Sinety η.ἄ. Καη' α὎ημφξ, ζοκενβμφκηςκ η῵κ κυιςκ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ ηαί ηῆξ ιεηααθδηυηδημξ η῵κ εἰδ῵κ, ηαεὼξ ηαί ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ, δδθ. η῵κ ἐκκυιςκ ἐκ βέκεζ δοκάιεςκ η῵κ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηεηαβιέκςκ ἐκ ηῇ Γδιζμονβίᾳ, ἟ ἐλέθζλζξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἐβέκεημ ι᾵θθμκ ἀπμηυιςξ ηαί δζ' ἁθιάηςκ, ηαηὰ ηὴκ εεςνίακ ημῦ de Vries, ἀθθ' ὏πὸ ηὴκ ἐπμπηείακ ημῦ Θεμῦ. Ἡ ημζαφηδ ἔιιεζμξ δδιζμονβία η῵κ ὄκηςκ ἐιθακίγεηαζ, ηαηὰ ημφξ ἐλεθζηηζημφξ ημφημοξ, ζοιθςκμηένα πνυξ ηὴκ πακημδοκαιίακ ημῦ Γδιζμονβμῦ, ἀπμηαθφπημοζα Α὎ηὸκ ὡξ πνχηδκ ὏ρίζηδκ αἰηίακ, δδιζμονβὸκ παζ῵κ η῵κ ἐπὶ ιένμοξ δεοηενεομοζ῵κ αἰηζ῵κ, ἐη η῵κ ὁπμίςκ ἀιέζςξ πανήπεδζακ ηὰ ὄκηα. Ὡζαφηςξ δέ, δέκ ἀκηίηεζηαζ, ηαηὰ ηὴκ βκχιδκ ηςκ, εἰξ ηυ πκεῦια ηῆξ Γναθῆξ, ἀθθ' μὔηε ηαί πνυξ ηὴκ ἐκ πνμηεζιέκῳ βκχιδκ η῵κ Παηένςκ - ηυ δυβια ηῆξ ἖ηηθδζίαξ ἟ι῵κ 31. Καί ηαηὰ πυζμκ ιὲκ ηαί ἟ κνξθὴ αὕηδ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ εἶκαζ ζφιθςκμξ ἢ μὖ πνυξ ηυ πκεῦια ηῆξ Γναθῆξ ηαί ηάξ ζπεηζηὰξ βκχιαξ η῵κ ἁβίςκ Παηένςκ ηῆξ Ἁβίαξ ἟ι῵κ ἖ηηθδζίαξ ἢ ἄθθςξ πνυξ ηυ πενὶ δδιζμονβίαξ δυβια α὎ηῆξ, κμιίγμιεκ ὅηζ εἶκαζ πνμθακ῵ξ ἀνκδηζηή ἟ ἀπάκηδζζξ. Καηὰ πυζμκ ἐπίζδξ, ἟ ἐκδεπμιέκδ ἀπμδμπὴ ηῆξ ημζαφηδξ ἐηδμπῆξ δίδεζ ἀθμνιήκ, ηαηὰ ηὸκ Εμθνυτ ΢αίκη Ἰθαὶν 32 λένπ ζαπκαζκνῦ ηῆο ζείαο παληνδπλακίαο, εἶκαζ ἐλεηαζηέμκ. Γζυηζ, ἀζπέηςξ ηῆξ ἀδοκαιίαξ ἟ι῵κ ὅπςξ δζεζζδφζςιεκ εἰξ ηάξ ιοζηδνζχδεζξ αμοθὰξ ημῦ Θεμῦ - ηαί δζαβκχζςιεκ ημφξ θυβμοξ ηαί ζημπμὺξ η῵κ πμθοπμζηίθςκ ἔνβςκ ημο (πνυξ Ρςι. Ηα΄ 34, Α΄ πνυξ Κμν. Ηβ΄ 9 η.ἄ.), ιήπςξ δέκ ηαηαθαιαάκεηαζ ὏πὸ δέμοξ ἟ ἀκενςπίκδ ροπὴ ἐπζβζβκχζημοζα ὅηζ, ἔπςκ ἐκ ὄρεζ Σμο ὁ Θευξ, ἐκ ἀπμθφηῳ η῵κ πάκηςκ πνμβκχζεζ, ὅθαξ ηάξ θάζεζξ ηῆξ ὏θζηῆξ Γδιζμονβίαξ, ἀπὸ ηῆξ ἐλ μ὎η ὄκηςκ ὀκημπμζήζεςξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ 31

Ἰδίμο, ικ. ἔνβ., ζ. 6 - 7 ηαί 222 - 240 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

32

Ἰδίμο, ικ. ἔνβ, ζεθ. 224

35

ἐκενβείαξ, ιέπνζ ηῆξ ἀθθαβῆξ α὎ηῆξ ἢ ἄθθςξ ηῆξ ἀπμπκεοιαηχζεχξ ηδξ (Β΄ Πεην. Γ΄ 10 ηαί 12 η.ἄ.), δζ' ἁπθῆξ ἐηδδθχζεςξ ηῆξ ἗αοημῦ αμοθῆξ, ἢημζ η῵κ ηαηὰ ηὸκ Μςτζέα εείςκ πνμζηαβιάηςκ, ὠκημπμίδζεκ ἐμ νὐθ ὄλησλ «ηέθεζα» ἀπ' ἀνπῆξ πάκηα ηὰ εἴδδ ηαί βέκδ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ πνμμδεοηζη῵ξ, ηαί ἐκ ηαζνμῖξ ἰδίμζξ, μὕξ Α὎ηὸξ πνμέβκς ηαί πνμχνζζε, εἴηε πνυξ ηυ ζοιθένμκ ηῆξ ὅθδξ δδιζμονβίαξ, ἢ ηαί πνυξ ἁπθὴκ δηαθόζκεζηλ α὎ηῆξ; Καηὰ πυζμκ, ἐκ ηέθεζ, αἱ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηαί πάθζκ ηαπεεῖζαζ ἐκ ηῇ Γδιζμονβίᾳ ἔλλνκνη δοκάιεζξ (θοζζημὶ ηαί θμζπμὶ κυιμζ) ἐηάπεδζακ ὅπςξ ζοκενβήζςζζ δζά ηὴκ ὀνβακζηὴκ ηθπ. ἐλέθζλζκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἢ δζά ηὴκ αὐζηεξὰλ δζαζθάθζζζκ ηῆξ ζπληεξήζεσο ηαί ημῦ ἀκεηαβιήηνπ α὎η῵κ, εὰ ἀκαπηφλςιεκ ἐκ ημῖξ ἑπμιέκμζξ ἐηηεκ῵ξ. Β. ΟΗ ΠΟΛΔΜΗΟΗ ΣΖ΢ ΘΔΧΡΗΑ΢ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢

Πμθοπθδεὴξ ηαί ἐπζαθδηζηὴ εἶκαζ ἟ πανάηαλζξ η῵κ δζαζήιςκ εἰδζη῵κ ἐπζζηδιυκςκ ὅθςκ η῵κ ζπεηζη῵κ πνυξ ηὴκ πενὶ ἥξ εεςνίακ ηθάδςκ ηῆξ ἖πζζηήιδξ (ἢημζ παθαζμκημθυβςκ, γςμθυβςκ, αμηακμθυβςκ, ἀκαηυιςκ, θοζζμθυβςκ, αζμθυβςκ, βεςθυβςκ ηθπ), μἵηζκεξ ἀπυ ηῆξ ἀνπῆξ ημῦ Λαιάνη ἰδίςξ ηαί ημῦ Γαναίκμο, ἐκ ζοκεπείᾳ δζ’ ἐπζπεζνδιάηςκ ηαί ἀπμδείλεςκ ἀιαπήηςκ ηαηεπμθέιδζακ ζθμδν῵ξ ηαί ἀπέδεζλακ ἀκαθδεῆ, ἀαάζζιμκ ηαί θακηαζηζηήκ ὅθςξ ηήκ εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Δἰξ ηὴκ πνχηδκ ζεζνὰκ ηῆξ ζεικῆξ ηαφηδξ παναηάλεςξ δζαηνίκμκηαζ: ὇ δζάζδιμξ Γάθθμξ Γεχνβζμξ Cuvier, (1766 -1832), ἱδνοηὴξ ηῆξ ζοβηνζηζηῆξ ἀκαημιζηῆξ. ὇ ἖θαεηὸξ παθαζμκημθυβμξ Louis Agassiz (1807-1873), ὁ Γενιακὸξ αμηακζηὸξ ηαί παθαζμκημθυβμξ ἖ννῖημξ Coppert (1800 -1884), ὁ Ἄββθμξ βεςθυβμξ Wiliam Bukland (1784-1856), ὁ ἖θαεηὸξ παθαζμκημθυβμξ Dr. Oswalb Heer (1809 - 1883), ὁ Πν῵ζζμξ Ἰαηνὸξ Rudolf Βίνπςα (1821 -1902), ὁ Ἄββθμξ παθαζμκημθυβμξ ζεν Ρζπάνδμξ Owen (1800-1892), 36

ὁ Dr. D' Argyll, ὁ Ἄββθμξ αμηακζηὸξ Willian Henry Harrey ηαεδβδηὴξ ἐκ Γμοαθίκῳ (1811 1866), μἱ Γάθθμζ θοζζμδίθαζ Marcel de Serres (1783 -1862), D' Orbigny (Alcide) 1802-1757) ηαί Charles, (1806 - 1876), ὁ Emil Blanchard (1819 - 1900), ὁ πμθὺξ Παζηέν, ὁ De Quatrifage (1810-1862), ὁ C. Bernard, ὁ Γάθθμξ θοζζμδίθδξ Milne Edwards (1800 - 1892), ὁ παθαζμκημθυβμξ Ε. Barrande (1799 - 1883) ηαί ὁ Γενιακὸξ ὀνοηημθυβμξ ηαί παθαζμκημθυβμξ Φνεζδενίημξ Αὔβμοζημξ Ouenstedt (1809 - 1899). Γζαηνίκμκηαζ ὡζαφηςξ ἐκ ηῇ α὎ηῇ ζεικῇ παναηάλεζ: ὇ Granh Enry ὁ Dom Codron, πνφηακζξ ηῆξ ΢πμθῆξ η῵κ ἖πζζηδι῵κ ηῆξ Nancy, ὁ δζάζδιμξ ζπενιαημθυβμξ Βζθιμνὶκ Ἀκηνζέ, ὁ ἖κηιὸκ Πεννζέ, ηαεδβδηὴξ ημῦ ἐκ Πανζζίμζξ Μμοζείμο ηῆξ Φοζζηῆξ Ἱζημνίαξ, ιέθμξ ηῆξ Γαθθζηῆξ Ἀηαδδιίαξ η῵κ ἖πζζηδι῵κ (1844 -1921), ὁ δζάζδιμξ Γάθθμξ πδιζηὸξ Μανηεθθῖκμξ Berthelot, o ζμθὸξ ηαεδβδηὴξ ηῆξ ζοβηνζηζηῆξ Ἀκαημιζηῆξ ἐκ ΢μναυκδ Delages (1854 -1920), ὁ Θςι᾵ξ Huxley, Ἄββθμξ θοζζμδίθδξ (1825-1895), ὁ Contejean, ὁ Ἄββθμξ θοζζμδίθδξ William Thomas (Lord Kelvin) (1824-1907), ὁ Lord Salisbury, βναιιαηεὺξ ημῦ Πακεπζζηδιίμο ηῆξ ὆λθυνδδξ, ὁ δζάζδιμξ αζμθυβμξ Hans Driesch, ὅζηζξ, ηαίημζ δζαηεθέζαξ ιαεδηήξ ημῦ Υάσηεθ, δέκ ἐδοζημθεφεδ κά δζαηδνφλῃ δζά ηῆξ Revue des Questions, ηεῦπμξ Α΄, ημῦ ἔημοξ 1900, ὅηζ «δζά ημφξ πεθςηζζιέκμοξ ἀκενχπμοξ ὁ Γαξβηληζκὸο 33 ἀπέζαλελ» . ὇ Γενιακὸξ ηαεδβδηὴξ ηῆξ γςμθμβίαξ ημῦ ἐκ ἖νθάββδ Πακεπζζηδιίμο Fleischmann, ὁ Γενιακὸξ βεςθυβμξ ηαί παθαζμκημθυβμξ Γμοζηαῦμξ ΢ηάζκιακ, ηαεδβδηὴξ ἐκ Βυκκδ 34 (1856 - 1929), ὁ δν. Ν. C. Paulesco, ηαεδβδηὴξ ηῆξ θοζζμθμβίαξ ἐκ ηῇ ἰαηνζηῇ ΢πμθῇ ημῦ Βμοημονεζηίμο, ηαηὰ ηυ ἔημξ 1902, o Elie de Cyon ηαεδβδηὴξ ηῆξ θοζζμθμβίαξ ἐκ ηῶ Πακεπζζηδιίῳ ηῆξ 33

Πναθ. ιαηανζζημῦ Ν. ΢πδθζχημο ικ. ἔνβ., ζεθ. 23.

34

Elie de Cyon, «Dieu ot Science» 2e edition paris 1912 p. 408. «Ἡ ἰδέα ὅηζ ηὸ ἀκενχπζκμκ βέκμξ ηαηάβεηαζ ἀπὸ μἱμκδήπμηε πζεδημεζδὲξ γ῵μκ εἶκαζ ἀκαιθζαυθςξ ἟ πθέμκ αθαηχδδξ ἐη η῵κ ἐλαββεθεέκηςκ πενὶ ηῆξ Ἱζημνίαξ ημῦ ἀκενχπμο».

37

Πεηνμοπυθεςξ ηαηὰ ηυ 1912, ὁ Γεχνβζμξ Μζαάνη, Ἄββθμξ θοζζμδίθδξ, (1827-1900), ὁ ηαεδβδηὴξ Dr. Ο. Schultse ἀκαηυιμξ ἐκ Wurzburg ηαηὰ ηυ 1897, ὁ ἖ιὶθ Ρζζζάν, ιέθμξ ηῆξ Γαθθζηῆξ Ἀηαδδιίαξ η῵κ ἖πζζηδι῵κ (1856), ὁ θοζζμθυβμξ Ἀθαένημξ Ναζηνέ, ιέθμξ ἐπίζδξ ηῆξ Γαθθζηῆξ Ἀηαδδιίαξ η῵κ ἖πζζηδι῵κ (1854-1917), ὁ Γενιακυξ βεςθυβμξ ηαί παθαζμκημθυβμξ Κὰν θὸκ Σζίπεθ, (1839-1904), ηαεδβδηὴξ ημῦ ἐκ Μμκαπῶ Πακεπζζηδιίμο, ὁ Γενιακὸξ αμηακζηὸξ Ἀθαένημξ Wigand (1821-1886), ὁ γςμθυβμξ Dr. Cotte, ηαεδβδηὴξ ημῦ Πακεπζζηδιίμο ημῦ ΢ηναζαμφνβμο ηαηὰ ηυ 1908, ὁ ἐκ Σοαίββδ ηαεδβδηὴξ Θεμδ. Eimer (1843-1898), ὁ Karl von Baer, ὁ Γμοζηαῦμξ Βυθηξ, αζμθυβμξ (1865), ὁ αμηακζηὸξ Βίθπεθι Γνέθθεν, (1845 - 1920, ὁ γςμθυβμξ Γεχνβζμξ Γνέθθεν (1854 - 1921), ὁ Ρ῵ζμξ βεςθυβμξ Κναπυηηζκ (1842 1921), ὁ αζμθυβμξ Υνζζηυθμνμξ Schroeder 1871, ηαεδβδηὴξ ἐκ ΢μναυκδ ηαηὰ ηυ 1913, ὁ Ἰςάκκδξ Henri Fabre, Γάθθμξ ἐκημιμθυβμξ (1822-1915), ὁ Γάθθμξ παθαζμκημθυβμξ Κάνμθμξ Νηεπενέ, ιέθμξ ημῦ Γαθθζημῦ Ἰκζηζημφημο ηαί Πνφηακζξ ηῆξ ΢πμθῆξ η῵κ ἐπζζηδι῵κ ἐκ Λο῵κ, (1854 -1929), ὁ Γενιακὸξ ἀκενςπμθυβμξ Hermann Klautsch (1863 1916), ηαεδβδηὴξ η῵κ Πακεπζζηδιίςκ ηῆξ Υαίκηειπενη ηαί ημῦ Μπνεζθάμο, ὁ Louis Vialleton, ηαεδβδηὴξ ηῆξ Ἱζημθμβίαξ ηαί ἐιανομθμβίαξ ἐκ ηῇ Ἰαηνζηῇ ΢πμθῇ μἱ Montpellier (1859 - 1929), η.ἄ. Πάκηεξ μἱ ἐπζζηήιμκεξ μὗημζ, ηυ ζφκμθμκ η῵κ ηθάδςκ ηῆξ ἐπζζηήιδξ η῵κ ζπεηζγυιεκςκ πνυξ ηὴκ εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ἀλίςξ ἐηπνμζςπμῦκηεξ, ὁιμθχκςξ ηαηεδίηαζακ ηήκ ηε εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ὄκηςκ, ὡξ ηαί ηὴκ εεςνίακ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ η῵κ πνχηςκ ὀνβακζζι῵κ ηαί πακδβονζη῵ξ ἐαεααίςζακ, ηαηυπζκ πμθοεη῵κ ζπεηζη῵κ ἐνεοκ῵κ ἐπὶ ημῦ ὅθμο πνμαθήιαημξ ηῆξ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ἐιθακίζεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ηαί ἐιαίςκ ὄκηςκ, ὅηζ: 35 35

Σάξ ζπεηζηὰξ ἐκ ηείιεκμζξ βκχιαξ ημῦ ζοκυθμο ζπεδὸκ η῵κ πνμακαθενεέκηςκ ἐπζζηδιυκςκ ἰδὲ εἰξ ηὸ ικ. ἔνβ. ιαηανζζημῦ Ν.

38

«἖η ηῆξ ιεθέηδξ η῵κ ἀπμθζεςιάηςκ ἐκ βέκεζ ηαί η῵κ θζεακεναημθυνςκ ζηνςιάηςκ αεααζμῦηαζ ηυ ἀιεηάαθδημκ η῵κ εἰδ῵κ, πενζαίςκ ηε ηαί ἐκαθίςκ ἢ ὏δνμαίςκ, ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ηςκ, ὅπςξ ηαί ηυ ἀπυημιμκ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ηςκ ιεηαβεκεζηένςκ, ἄλεπ ζρέζεσο πνυξ ηὰ 36 πνμδβμφιεκα ὅηζ μ὎δαιμῦ ὏πάνπεζ ηαί ἔκδεζλζξ ἔζης ιεηαζπδιαηζζιμῦ ἢ ιεηαιμνθχζεςξ μἱμοδήπμηε εἴδμοξ εἰξ ἕηενμκ· ὅηζ ἟ ζφγεολζξ ηαί ἟ βμκζιυηδξ ιεηαλὺ γχςκ ἀκδηυκηςκ εἰξ δζαθυνμοξ ηάλεζξ ἢ μἰημβεκείαξ εἶκαζ ἀδφκαημξ ηαί ὅηζ αἱ δζαθμναί ηθίιαημξ ἢ ἄθθαζ ιεηααμθαὶ εἰξ ημφξ ὅνμοξ ηῆξ ὏πάνλεςξ η῵κ θοη῵κ ηαί η῵κ ἀνπαζμηένςκ γχςκ δέκ εὰ ἞δφκακημ κά πανάζπςζζκ ε὎θμβμθακῆ ηίκα ἐλήβδζζκ ημῦ ιεηαζπδιαηζζιμῦ μἱμοδήπμηε εἴδμοξ, ηῆξ ιὲκ πνμζανιμζηζηῆξ ἱηακυηδημξ η῵κ ὄκηςκ μὔζδξ ἄηνςξ πενζςνζζιέκδξ ηαί ιὴ δοκαιέκδξ κά ιεηααάθῃ μὔηε ημφξ ὀνβακζζιμὺξ η῵κ ὄκηςκ, μὔηε ηὰ ηαη' ἰδίακ ὄνβακα α὎η῵κ, ηῆξ δέ ιμκζιυηδημξ ηαί ημῦ ἀιεηααθήημο α὎η῵κ ὄκηςκ ἐηδήθςκ ἐπίζδξ, ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ηςκ ιέπνζ ζήιενμκ 37 . » Ὅηζ ηὰ ἐκυνβακα ὄκηα μ὎δέπμηε ὏πενααίκμοκ ηὰ παναηηδνζζηζηὰ ὅνζα ημῦ εἴδμοξ, ηὰ πςνίγμκηα α὎ηὰ ἀπὸ η῵κ βεζημκζη῵κ ημζμφηςκ, π᾵ζαζ δέ αἱ δμηζιαὶ η῵κ αμηακζη῵κ ηαί γςμθυβςκ, ἐπὶ ἕκα πενίπμο αἰ῵κα, ὅπςξ πναβιαημπμζήζμοκ ηὸκ ιεηαζπδιαηζζιυκ η῵κ ιμνθ῵κ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀπέαδζακ ἄκεο ἀπμηεθέζιαημξ. » Ὅηζ ηὰ πνυηενμκ ἐιθακζζεέκηα γῶα, μἱαζδήπμηε ηάλεςξ, ἐπ' μ὎δεκὶ θυβῳ δφκακηαζ κά εεςνδεμῦκ ὡξ ἀηεθέζηενα η῵κ ηαηυπζκ ἐιθακζζεέκηςκ ἐκ ηῇ α὎ηῇ ηάλεζ. Συ α὎ηὸ δέ ζοιααίκεζ ηαί εἰξ ηὰ θοηά, ιὲ πνμθακῆ ιάθζζηα ΢πδθζχημο, ζεθ. 13 - 102. Ὡζαφηςξ ἐκ ζεθ. 80, 83 - 85, 88, 89-94, 112-118, 122-127, 140 ηαὶ 148 ημῦ ζοββνάιιαημξ ημῦ ιαηανζζημῦ Μδηνμπ. Κενηφναξ Μεεμδίμο ἀκαθένμκηαζ ζπεηζηαὶ βκ῵ιαζ ηαὶ ἄθθςκ δζαηεηνζιέκςκ ἐπζζηδιυκςκ, δζαηδνοζζυκηςκ ηὸ ἐπζζηδιμκζη῵ξ ἀαάζζιμκ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ «ἐλεθίλεςξ» μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ, ὡξ ηαὶ ηῆξ ἐλ ἴζμο ρεοδμῦξ ημζαφηδξ ηῆξ «α὎ημιάημο βεκέζεςξ». 36

Πναθ. ιαηανζζημῦ Π. Σνέιπεθα ικ., ἔνβ., ζεθ. 124 -132.

37

Πναθ. ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα, ικ., ἔνβ., ζεθ. 117 -124.

39

ηὴκ ιείγμκα η῵κ πνχηςκ ηεθεζυηδηα 38. »Ὅηζ ἐκ ημῖξ δζαδμπζημῖξ βεςθμβζημῖξ ζπδιαηζζιμῖξ πανμοζζάγμκηαζ ζηαεεν῵ξ κέα εἴδδ, ἄκεο μ὎δειζ᾵ξ ἐκδείλεςξ ὏πάνλεςξ ιεζαγμοζ῵κ ἢ ιεηαααηζη῵κ ιμνθ῵κ 39, » Ὅηζ αἱ ἔκκμζαζ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ ηαί ηῆξ ιεηααθδηυηδημξ, ἐθ' ὧκ ἐπεπεζνήεδ ἟ εειεθίςζζξ ηῆξ ἐλεθζηηζηῆξ εεςνίαξ ἀπμηθείμοκ ἀθθήθαξ, ἐθ' ὅζμκ ἟ ηθδνμκμιζηυηδξ εἶκαζ δφκαιζξ ζοκηδνδηζηή, ἀπμηθείμοζα ιεηααμθὴκ 40. » Ὅηζ ἟ ζοβηνζηζηὴ ἀκαημιζηὴ ηαί θοζζμθμβία δζαπζζημῦζαζ ηὴκ ὏θζζηαιέκδκ ἀκηζζημζπίακ ὀνβάκςκ ηαί θεζημονβζ῵κ ιεηαλὺ η῵κ ὄκηςκ ὁιμίαξ δζαπθάζεςξ, ἀκδηυκηςκ ὅιςξ εἰξ δζάθμνα βέκδ ηαί εἴδδ, μ὎δαι῵ξ πνμάβμοκ εἰξ ηὴκ ἀκηίθδρζκ, ὅηζ ηὰ ὄκηα πνμῆθεμκ ἀπ' ἀθθήθςκ. Βεααζμῦκ ἁπθ῵ξ ὅηζ, ἐκ ηῇ δδιζμονβίᾳ η῵κ ζπγγελῶλ ὀνβακζζι῵κ, ἞ημθμοεήεδ ἟ ὁκνηόηεο ζρεδίνπ. » Ὅηζ αἱ ἔνεοκαζ ἐπὶ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ ζοβηθήζεςξ η῵κ παναηηήνςκ ἀπέδεζλακ ηὴκ ἀηέθεζακ ημῦ αζμβμκζημῦ Νυιμο, δεδμιέκμο ὅηζ μ὎δειία ἐιανοζηὴ θάζζξ ἀκηαπμηνίκεηαζ πθήνςξ πνυξ ηὴκ ὕπανλζκ πναβιαηζημῦ ηζκμξ πνμβμκζημῦ ηφπμο 41. 38

Πναθ. ηαί ιαηανζζημῦ ηαί αζαθ. α὎ηυεζ. 39

Π. Σνειπέθα, ικ., ἔνβ., ζεθ. 149-153

Ἰδίμο ικ. ἔνβ., ζεθ. 120-140.

40

Καηὰ ηὴκ ὡναίακ παναηήνδζζκ ημῦ Βζβηὰκ (Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 189), ὅηακ ὁ Γαναῖκμξ πνεζάγεηαζ κά ἐλδβήζῃ ηὴκ ἐλέθζλζκ η῵κ ιμνθ῵κ ηαὶ ηὴκ παναβςβὴκ κέςκ εἰδ῵κ, ημκίγεζ ἐλυπςξ ηὸ ιεηααθδηὸκ ημφηςκ ηαὶ εέηεζ εἰξ ηὴκ ὏πδνεζίακ α὎ημῦ ηὴκ ηθδνμκμιζηυηδηα. Ὅηακ δὲ πάθζκ εέθῃ κά ἐλδβήζῃ π῵ξ κέαζ ιμνθαὶ ηαείζηακηαζ ιυκζιμζ, ἐλαίνεζ ηυηε ηὴκ ὏πὸ ημῦ Νυιμο ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ ἐλαζθάθζζζκ ηῆξ ιμκζιυηδημξ ηαὶ ημῦ ἀιεηααθήημο ημῦ παναηηῆνμξ. Σάξ ἀκηζννήζεζξ ηαφηαξ πνμζπαεὼκ κά ηαθφρῃ ὁ Υάσηεθ, δζήνεζε ηὴκ ηθδνμκμιζηυηδηα εἰξ ζοκηδνδηζηήκ!!! ηαὶ πνμμδεοηζηήκ!!!, δζαημπημιέκδκ, θοθεηζηὴκ ηθπ. Ἀθθὰ πυζμκ αἱ ἔκκμζαζ αὖηαζ ἀπμηθείμοκἀθθήθαξ, πανέθηεζ κά ημκίζςιεκ. Πναθ. ηαὶ ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 186 - 189 ηαὶ αζαθ. α὎ηὸεζ. 41

἖βηοηθμπ. Λελζηὸκ «Λανμφξ», ημῦ 20μο αἰ῵κμξ, Σμι. 6 (ἔημξ 1933, ζ. 773), πναθ. ἀμζδίιμο Ν. ΢πδθζχημο ικ. ἐνβ. ζ. 97. Σὸκ δῆεεκ αζμβμκζηὸκ - αζμβεκεηζηὸκ κυιμκ ημῦ Υάσηεθ ἀπέδεζλακ ἀκφπανηημκ μἱ δζάζδιμζ ἐιανομθυβμζ ηαὶ γςμθυβμζ L. Vialleton, Flisehman, Deperet η.ὁ. (L. Vialleton, L’ Origine des etres vit vants p. 372 - 373 ηαὶ Leprobleme de Γ Evolution p. 230 - 232), Wigande (Der Darwinismas, 1874 - 1877 t. Ill, ζεθ. 272) Wasmann (La probite scientifique de Hacekel, ζεθ. 8) η.ἄ. ἖πίζδξ ὁ ιαηανζζηυξ ηαεδβδηὴξ ηῆξ Ἀκαημιζηῆξ

40

» Ὅηζ μ὎δ' ἀιοδνὸκ θ῵ξ θμβζημῦ ὏πάνπεζ ἐκ ηῶ ἐκζηίηηῳ, αἱ δέ ἐκζηζβιαηζηαὶ πνάλεζξ δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ κά ἀπέηηδζακ ηὴκ ηεθεζυηδηα, ἣκ πανμοζζάγμοκ δζ' ἀπμπεζν῵κ, δμηζι῵κ ηαί ἀκαγδηήζεςκ πενὶ ημῦ πνμζθοεζηένμο ηνυπμο ἐκενβείαξ, δεδμιέκμο ὅηζ ὏πῆνλακ ἀκέηαεεκ εἰξ ηὰ γςσηὰ εἴδδ, ἀπανάθθαηηα ὡξ αθέπμιεκ α὎ηὰ ηαί ζήιενμκ. » Ὅηζ ὁ πενὶ ὏πάνλεςξ ἀβχκ δέκ δζδάζηεζ ηὰ γῶα, εἶκαζ δέ ἀκφπανηημξ ἐκ ηῶ ιζιδηζζιῶ. Αἱ δέ ἀκςιαθίαζ η῵κ ὀνβακζζι῵κ δέκ εἶκαζ ἀπυδεζλζξ ιεηααμθ῵κ ἐπεθεμοζ῵κ δζά ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ. » Ὅηζ ὁ Γαναζκζζιὸξ εἶκαζ πνμσὸκ ηαεαν᾵ξ θαληαζίαο ηαί ἀκήηεζ εἰξ ηὴκ ἱζημνίακ, ὅπςξ ηαί ηυ ἕηενμκ πεξίεξγνλ ημῦ πανεθευκημξ αἰ῵κμξ, ἟ ἖βεθζακὴ Φζθμζμθία. » Ὅηζ ἟ ὏πυεεζζξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ὄκηςκ, ἐκ βέκεζ ηαί ἰδζαζηένςξ ηῆξ ηαηαβςβῆξ ημῦ ἀκενχπμο ἀπὸ ἄθθμο γῴμο εἶκαζ ρίκαηξα, ὏πυεεζζξ ΦΔΤΓΖ΢ ηαί ΜΧΡΑ, ιὴ ἔπμοζα μ὎δειίακ ἐπζζηδιμκζηὴκ ὏πυζηαζζκ. » Ὅηζ, ἐκ ηέθεζ, ἟ γςὴ εἶκαζ ιέβα ηαί ιμκαδζηὸκ ιοζηήνζμκ, ηυ δέ ιεηαλὺ ἀκυνβακμο θφζεςξ ηαί ὀνβακζη῵κ ὄκηςκ πάζια μὔηε 42 ἐβεθονχεδ, μὔηε εὰ βεθονςεῇ πμηέ ». ημῦ ἐκ Ἀεήκαζξ Πακεπζζηδιίμο Γ. ΢ηθααμῦκμξ, ἐκ ηῶ ἔνβῳ α὎ημῦ ἟ «Ἀκαημιζηὴ ημῦ ἀκενχπμο», Σμι. Α΄, ζεθ. 2 ηαὶ 3 (ἔηδ. 1906 ηαὶ 1926), βνάθεζ ἐπὶ ημῦ εέιαημξ, ἐηηὸξ ἄθθςκ ηαὶ ηὰ ἑλῆξ: «Ἀθθὰ πνὸξ ηὸκ αζμβμκζηὸκ κυιμκ ἀκηζθάζημοκ πμθθὰ βεβμκυηα ηῆξ ὀκημβμκίαξ. Οὕης π.π. ἐκ῵ ζοιθχκςξ ηῶ αζμβμκζηῶ κυιῳ ηὸ κεονζηὸκ ζφζηδια ἔδεζ κά δζαπθάζζδηαζ ἔζπαημκ πάκηςκ - δζυηζ ἟ κςηζαία πμνδὴ πανμοζζάγεηαζ ιυκμκ εἰξ ηὰ ζπμκδοθςηὰ - ἐλ ἐκακηίαξ ἟ ηαηααμθὴ α὎ημῦ ηίεεηαζ πνςσαίηαηα. ἖κ῵ ηὸ ἔκηενμκ ἐκ ηῇ γςμθμβζηῇ ηθίιαηζ ἀκμίβεηαζ εἰξ ζηυια ηαὶ εἰξ πνςηηυκ, ηαηὰ ηὴκ ὀκημβμκίακ δζαπθάζζεηαζ ηοθθυκ, ηαὶ εἶηα, πνμσμφζδξ ηῆξ δζαπθάζεςξ, δζακμίβεηαζ. ἖κ῵ ὁ πνςηηὸξ εἶκαζ ἐκ η῵κ παθαζυηαηςκ ὀνβάκςκ - δζυηζ ηαὶ εἰξ α὎ηὰ ηὰ πνςηυγςα παναηδνεῖηαζ ηὸ ζθοβι῵δεξ παζιάηζμκ - ἟ ηαηααμθὴ α὎ημῦ ηαηὰ ηὴκ ὀκημβμκίακ ἐπζαναδφκεηαζ...». Πναθ. ηαὶ ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζ. 104 116 ηαὶ αζαθ. α὎ηυεζ, ὡξ ηαὶ Ν. ΢πδθ., ικ. ἐνβ., ζ. 51. 42 Μεηὰ ηὴκ ημζαφηδκ ὏πὸ ηῆξ ἖πζζηήιδξ ηαηαδίηδκ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ ηῆξ γςῆξ ηαὶ ηῆξ ἐλεθίλεςξ α὎ηῆξ, πανέθηεζ κά ἀζπμθδε῵ιεκ πενὶ ηῆξ ζοκαθμῦξ εεςνίαξ ημῦ Ἀννέκζμοξ, ηαε' ἣκ ὁ πν῵ημξ γ῵κ ἢ μἱ πν῵ημζ γ῵κηεξ ιζηνμμνβακζζιμὶ ἤθεμκ ἐλ ἄθθςκ πθακδη῵κ ἢ ἄθθςκ ηυζιςκ. Γζυηζ ἀπμηθεζυιεκδξ ηῆξ «ἐμειίμεσο», ηὰ δζάθμνα ἐκυνβακα ὄκηα ἔδεζ κά ἐηηεθέζμοκ ηὰ δζαπθακδηζηὰ ηαλίδζα ηαὶ κά ἔθεμοκ εἰξ ηὸκ ἟ιέηενμκ πθακήηδκ ὏θ' ἅξ ιμνθὰξ ηαὶ ζπήιαηα ἐκεθακίζεδζακ ηαὶ εἶκαζ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ!!!. ἖πζπνμζεέηςξ ὅιςξ ηαὶ δζὰ ηὴκ εεςνίακ ηαφηδκ ὅπςξ ηαὶ ηὴκ εεςνίακ ηῆξ «α὎ημιάημο βεκέζεςξ ηῆξ γςῆξ», ὁ ηαεδβδηὴξ

41

Δἰξ ηὰ πμνίζιαηα ηαῦηα η῵κ πνμικδζεέκηςκ ἐπζζηδιυκςκ, ηὰ ὁπμῖα ηαί ὏πὸ η῵κ ζοβπνυκςκ ἐνεοκ῵κ ηαί δζά κεςηένςκ ηαί ηεθεζυηενςκ ὀνβάκςκ ηαί ιέζςκ ἀπμθφηςξ ἐαεααζχεδζακ, δέμκ κά πνμζεέζςιεκ ηάξ πενὶ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ - ὏θ' ὅθαξ α὎ηῆξ ηάξ ιμνθὰξ ζοιθχκμοξ ηνίζεζξ η῵κ εἰδζη῵κ ηνζηζη῵κ α) ημῦ ιεβάθμο ἖βηοηθμπαζδζημῦ Λελζημῦ «Larousse du XXe Siecle», Σμι. 6μξ , ζεθ. 773, ἔημοξ 1923 ηαί α) ημῦ Meyers Lexikon (7δξ ἐηδυζεςξ), ηυιμξ 2μξ , ζεθ. 310 - 111 ηαί 478 (ἔημοξ 1925). 43. ηῆξ Βζμθμβζηῆξ Υδιείαξ ἐκ ηῶ ἖εκζηῶ Πακεπζζηδιίῳ Ἀεδκ῵κ ιαηανζζηυξ Ἀκαζη. Υνδζημιάκμξ, ἀπμδείλαξ - εἰξ ζεζνὰκ ἕλ ἄνενςκ ημο, ὏πὸ ηὸκ ηίηθμκ «Πενὶ ηῆξ βεκέζεςξ ηῆξ γχζδξ ὕθδξ», δδιμζζεοεέκηςκ ἐκ ηῇ ζηήθῃ ημῦ «Λασημῦ Πακεπζζηδιίμο» ηῆξ ἐθδιενίδμξ «Βναδοκή», Ἀεδκ῵κ, ηαηὰ ηὰ ηέθδ Νμειανίμο 1950 - ηὸ ἀβεθφνςημκ πάζια ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο ηαὶ ὀνβακζηῆξ ἢ γχζδξ ὕθδξ, ὡξ ηαὶ ηὸ ἀδφκαημκ ηῆξ ηεπκδηῆξ -παναζηεοῆξ γχζδξ ὕθδξ ἐκ ημῖξ πδιζημῖξ ἟ι῵κ ἐνβαζηδνίμζξ, ηαίημζ δοκάιεεα κά ἔπςιεκ ἐκ α὎ημῖξ, ηεπκδη῵ξ, ὅθαξ ηάξ θοζζηὰξ ζοκεήηαξ, ὏θ’ ἅξ δζῆθεεκ ὁ πθακήηδξ ἟ι῵κ, ἀθ' ἥξ ἐκεθακίζεδ ἐπ’ α὎ημῦ ἟ γςή, ὅπςξ ηαὶ πνὸ ηαφηδξ, βνάθεζ ἐκ ηαηαηθεῖδζ, εἰξ ηὸ ηέθμξ ημῦ ηεθεοηαίμο ἄνενμο ημο (ηῆξ 28δξ Νμειανίμο 1950), ηὰ ἑλῆξ: «Ὅθαζ δὲ αἱ δμεεῖζαζ ιέπνζ ζήιενμκ ἐλδβήζεζξ (πενὶ ημῦ ηνυπμο ηῆξ πνςηανπζηῆξ ἐιθακίζεςξ ηῆξ γςῆξ) ααζίγμκηαζ ἁπθ῵ξ ηαηὰ ηὸ ι᾵θθμκ ἢ ἥηημκ ἐπὶ νςιακηζη῵κ ὏πμεέζεςκ ηαὶ δέκ δφκακηαζ πμζ῵ξ κά εεςνδεμῦκ ὅηζ ἀκηαπμηνίκμκηαζ ηαὶ ηαηὰ ηὸ ἐθάπζζημκ εἰξ ηὴκ πναβιαηζηυηδηα. ἖δ῵ πάθζκ ζοκακη῵ιεκ ηὸ πενίθδιμκ «ἀβκμμῦιεκ», ηαὶ εἴηε ηὸ εέθμιεκ, εἴηε ὄπζ, ὁ κμῦξ ιαξ ζηνέθεηαζ πνὸξ ιίακ ὏πενθοζζηὴκ δφκαιζκ, ἟ ὁπμία ἔδςηε πκμὴκ εἰξ ηὴκ ἄκεο γςῆξ ἐηείκδκ πνςηυβμκμκ ὀνβακζηὴκ ὕθδκ. Πμθθμὶ ιεβάθμζ θοζζμδίθαζ, ὡξ ὁ Ἀννέκζμοξ, πνμζεπάεδζακ κά ἐλδβήζμοκ ηὴκ ὕπανλζκ ηῆξ γχζδξ ὕθδξ ἐπὶ ηῆξ βῆξ δζὰ ιεηαθμν᾵ξ γχκηςκ ζπυνςκ ιοηήηςκ ηαὶ δζδεδη῵κ ηςκ δζὰ ημῦ ἀπείνμο ηαὶ ηῇ ἐκενβείᾳ ἴζςξ η῵κ θςημκίςκ. ἖ηηὸξ ημῦ ὅηζ ἟ εεςνία α὎ηὴ ἀπεδείπεδ ἀζηήνζηημξ, μ὎δυθςξ ἐπζθφεζ ηὸ γήηδια ημῦημ, ἀθθὰ ιεηαεέηεζ ἁπθ῵ξ ηὸ πνυαθδια ηῆξ γςῆξ ἀπὸ ηῆξ ἐπζθακείαξ ηῆξ βῆξ πνὸξ ἄθθμοξ ιαηνζκμφξ ηυζιμοξ. Ὡξ ἐη ημφημο ὀθείθμιεκ κά ὁιμθμβήζςιεκ, ὅηζ ἀβκμμῦιεκ ηεθείςξ ζήιενμκ ηυ π῵ξ ἐζπδιαηίζεδ ἟ γ῵ζα ὕθδ, π᾵ζαζ δὲ αἱ πθδνμθμνίαζ ηαὶ ζπεηζηαὶ εἰδήζεζξ δέκ ἀκηαπμηνίκμκηαζ πνὸξ ηὴκ ἀθήεεζακ». ἖κκμεῖ αεααίςξ ὁ ιαηανζζηυξ ιυκμκ ηάξ πθδνμθμνίαξ ηαὶ εἰδήζεζξ ηῆξ ἀεέμο, ηῆξ ιὴ πζζηεομφζδξ εἰξ Γδιζμονβὸκ Θεὸκ ἖πζζηήιδξ. Γζυηζ ὏πὸ ηῆξ εεμπκεφζημο Γναθῆξ πανέπμκηαζ π᾵ζαζ αἱ πθδνμθμνίαζ πενί ηε ημῦ ηνυπμο ἀθθὰ ηαὶ ημῦ πνυκμο ηῆξ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ἐιθακίζεςξ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ, ηάξ ὁπμίαξ ηυζμκ ἐαεααίςζακ μ὎ ιυκμκ ηὰ ηεθεοηαῖα πμνίζιαηα η῵κ θοζζη῵κ ἐπζζηδι῵κ, ἀθθὰ ηαὶ αἱ ἀνπαζμθμβζηαὶ ζηαπάκαζ. 43

Πναθ. ιαηανζζημῦ Ν. ΢πδθζχημο, ικ. ἔνβ., ζεθ. 97 - 100, ἔκεα ηαί αἱ ζπεηζηαί ηνζηζηαί ἐκ ηεζιέκμζξ. ἖πίζδξ ἐκ ζεθ. 100-101 ημῦ ἰδίμο ἔνβμο δέ πενί η῵κ ηονζςηένςκ ζοββναιιάηςκ η῵κ ἐηδμεέκηςκ ηαηά ηυκ πανεθευκηα αἰ῵κα ἐκακηίμκ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ἐκ μἷξ: Θεμδχνμο Eimer «Die Entstehung der Arten», ηνίημιμκ, 1881-1901. Φθάσζζιακ «Die Uarwinsche theorie» 1903. Wasmann «Die Moderne Biologie und die Entwicklungslehre», 3δ έηδμζζξ 1906. A. Schmitt «Das Zeugnis der Versteinerungen gegen den Darwinismus 1908. Ο Ζertwig «Allgemeine Biologie» 4δ έηδμζζξ 1912 η.ἄ.

42

Θὰ πνμζεέζςιεκ ἐπίζδξ ηάξ βκχιαξ δζαζήιςκ ἐπζζηδιυκςκ ζοιπαε῵ξ δζαηεεέκηςκ ηαη' ἀνπὴκ πνυξ ηὴκ ῥδεεῖζακ εεςνίακ, ζαθ῵ξ ὅιςξ ὁιμθμβδζάκηςκ ἀημθμφεςξ ηυ ἀκαπυδεζηημκ, ηυ ἀαάζζιμκ ηαί ηυ ἀκαθδεὲξ ηαφηδξ. Μεηαλὺ η῵κ ἐπζζηδιυκςκ ημφηςκ δζαηεηνζιέκδκ ηαηέπμοζζκ εέζζκ ὁ ἖ζιυκδμξ Πεννζέ, ὁ Contegan, ὁ Huxley η.ἄ. 44 Καί δέκ ἐδίζηαζεκ ὁ Πεννζέ, πανὰ ηάξ πνυξ ηὴκ εεςνίακ ἐλεθίλεςξ ζοιπαεείαξ ημο, κά δζαηδνφλῃ ὅηζ: α) «἖θυζμκ ἟ θοζζηὴ ἐπζθμβὴ δέκ ζηαεενμπμζεῖ εἰιὴ ιυκμκ ηάξ ὠθεθίιμοξ ιεηααμθάξ, ἄνα δέκ δφκαηαζ κά ἐλδβήζῃ ιέβα πθῆεμξ εἰδζη῵κ παναηηήνςκ, μἵηζκεξ δζαηνίκμοκ ηαί ηὰ ζοββεκῆ εἴδδ, πςνὶξ κά ἔπςζζ ηαιιίακ πνμθακ῵ξ ὠθεθζιυηδηα, ὡξ π.π. ὡνζζιέκαζ πμζηζθίαζ πνςιάηςκ, ὡνζζιέκα ὄνβακα ηθπ. » α) Μεηααμθή ηζξ ὅπςξ ἔπῃ ζπμοδαζυηδηα εἰξ ηὸκ ἀβ῵κα ηῆξ γςῆξ, ὀθείθεζ κά πανμοζζάγῃ ααειὸκ ἀκαπηφλεςξ ἱηακῆξ, πνμηεπςνδιέκμκ. ὇ Γαναῖκμξ, δζά κά ἐλδβήζῃ ηάξ ιειανάκαξ η῵κ δαηηφθςκ ηῆξ ἐκοδνίδμξ, παναδέπεηαζ πνυξ ημῦημ ὅηζ, η῵κ ζανημαυνςκ ηζκά, ὀθζβχηενμκ ἰζπονὰ η῵κ ὁιμβεκ῵κ α὎η῵κ, ἟ηηδεέκηα, ηαηέθοβμκ εἰξ ηάξ ὄπεαξ η῵κ ὏δάηςκ ηαί ἐηεῖ ἀκαβηαζεέκηα κά ηνέθςκηαζ δζ' ἰπεφςκ, ιεηεαθήεδζακ εἰξ κδηηζηά. Ἡ θοζζηὴ δέ ἐπζθμβὴ δ὎κυδζεκ ἐηεῖκα ηὰ ὁπμῖα ἀπέηηδζακ!!! ιειαν᾵κακ ιεηαλὺ η῵κ δαηηφθςκ, δζυηζ μὕηςξ ἞δφκακημ κά ημθοιαμῦκ ε὎ημθχηενμκ. Οὕηςξ ἐβεκκήεδ ἟ ιειαν᾵κα!!! ἣηζξ πνμμδεοηζη῵ξ ἀκαπηοπεεῖζα, ὏πὸ ηυ ηνάημξ πάκημηε ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ, ἐδδιζμφνβδζε ηὴκ ἐκοδνίδα. Ἀθθὰ δέκ δφκαηαζ ηζξ κά δεπεῇ, ὅηζ ιία ιειαν᾵κα ἑκὸξ πζθζμζημιέηνμο (δζυηζ αἱ ἀημιζηαί ιεηααμθαὶ δέκ ὏πενααίκμοκ ζοκήεςξ ηάξ ἐθαπίζηαξ ηαφηαξ δζαζηάζεζξ) ἐπάβεηαζ ημθφιαδζζκ ἐκανβεζηένακ. Οὕηςξ ἟ θοζζηὴ ἐπζθμβή, εεςνμφιεκδ ὡξ ιυκδ δν῵ζα, δέκ δφκαηαζ κά ἐλδβήζῃ ηνμπμπμζήζεζξ ηυζμκ ἀζδιάκημοξ δζά ηὸκ ἀβ῵κα ηῆξ γςῆξ. Καηὰ ηὸκ ἴδζμκ ηνυπμκ ὁ 44

ιαηανζζημῦ Π. Σνέιπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 116 ηαί 132-133.

43

ιζιδηζζιὸξ δέκ δφκαηαζ κά ἐλδβδεῇ δζά ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ. Σὰ θεοηὰ γῶα η῵κ πμθζη῵κ πςν῵κ, θυβῳ ὁιμζμιμνθίαξ α὎η῵κ πνυξ ημφξ πάβμοξ, πνμζηαηεφμοκ ἑαοηὰ ἀπμηεθεζιαηζηχηενμκ. Ἀθθ' ἟ ὁιμζμιμνθία α὎ηὴ ηυηε εὰ ἤημ πνμζηαηεοηζηὴ πνάβιαηζ, ἐὰκ ηυ ηνίπςια ἐβέκεημ ἐθάπαλ ηαί ὁθυηθδνμκ θεοηυκ, ὄπζ δέ δζ' ἀκεπαζζεήηςκ δζαδμπζη῵κ ηαί ιενζη῵κ ιεηααμθ῵κ. » β) Ἡ θοζζηὴ ἐπζθμβὴ δέκ ἐλδβεῖ, π῵ξ ηὰ ὄνβακα, ἀπνδζηεουιεκα ζοκεπείᾳ ιεηααμθῆξ εἰξ ηὸκ ηνυπμκ ημῦ γῆκ, δφκακηαζ κά ἐλαθακίγςκηαζ. ἖πὶ παναδείβιαηζ: ὁ ἀζπάθαλ ηαί ηὰ πενζζζυηενα η῵κ γχκηςκ εἰξ ηυ ζηυημξ εἰδ῵κ δέκ ἔπμοζζκ ὀθεαθιμφξ. Ἀθθ' ἟ ηεθεία ηαηαζηεοὴ η῵κ ὀθεαθι῵κ ημῦ ἀζπάθαημξ δέκ εὰ ηαείζηα ηυ γῶμκ ημῦημ ὏πμδεέζηενμκ ἄθθμο ἀζπάθαημξ ἔπμκημξ ὀθεαθιμὺξ ἀηεθεῖξ. » δ) Ἡ θοζζηὴ ἐπζθμβὴ δέκ δφκαηαζ κά ἐλδβήζῃ π῵ξ ὄνβακά ηζκα ἐλεθζζζυιεκα ζηαεεν῵ξ ὑπεξηεξνῦλ ηό ὅξηνλ ηῆο ὠθειηκόηεηνο ηαί ηαηακημῦκ ἐπζαθααῆ. Οὕηςξ μἱ ζοκεζηναιιέκμζ παοθζυδμκηεξ ημῦ ιαιιμὺε δέκ δφκακηαζ πθέμκ κά πνδζζιεφζςζζκ ὡξ ὅπθα. Συ α὎ηὸ νδηέμκ ηαί πενὶ η῵κ ηεναζηίςκ ηενάηςκ ἐθάθμο ηῆξ ιεβαθμπνεπμῦξ, ὡξ ηαί πενὶ ημῦ ὏πεναμθζημῦ ὄβημο πμθθ῵κ ἀπμθζεςιέκςκ ἑνπεη῵κ ηαί 45 ιαζημθυνςκ . » ε) Αἱ ἀθθδθμδζάδμπμζ ιεηααμθαὶ βεκεαθμβζηῆξ ηζκμξ ζεζν᾵ξ, ἀπμδεζηκφμοκ ὅηζ αὗηαζ ηαηεοεφκμκηαζ ζηαεεν῵ξ πνυξ ὡξηζκέλνλ ηένια. Α὎ηὴ εἶκαζ ἟ ηαθμφιεκδ ὀξζνγέλεζηο. Ἡ βεκεαθμβζηὴ ζεζνὰ ημῦ ἵππμο ιανηονεῖ ηάζζκ πζζημπμζμοιέκδκ ηαε' ἑηάζηδκ ααειίδα ἐλεθίλεςξ 45

Δἰξ ηήκ ηαηδβμνίακ η῵κ ἐπζαθαα῵κ ὀνβάκςκ ηθπ. δέμκ ἀκακηζννήηςξ κά πενζθδθεῇ ηαί ηυ ιεβαθμπνεπέξ πηένςια η῵κ παναδεζζίςκ πηδκ῵κ ηαί δή ἟ δφζπνδζημξ μ὎νά ηζκ῵κ ἐλ α὎η῵κ, ὡξ ημῦ Σαχ π.π. ἢ παβςκζμῦ η.ἄ., ἐλ αἰηίαξ η῵κ ὁπμίςκ δοζημθχηενμκ ἐηθεφβμοκ η῵κ ἐπεν῵κ ηςκ. ἖πίζδξ ἟ ὀνβακζηή ἀδοκαιία - ἀηέθεζα ημῦ θφημο, ὅπςξ ζηνέρῃ ηήκ ηεθαθήκ ημο δελζά ηαί ἀνζζηενά, ηαηά ημφξ πμζιέκαξ δέ, ηαί ὅπςξ ἀκμίλῃ ε὎ηυθςξ ηαί ηαξ ζζαβυκαξ ημο. Ἀηέθεζαζ ὀνβακζηαί, δμεεῖζαζ ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ πνυξ πνμθακῆ πενζμνζζιυκ η῵κ ἐπζαθαα῵κ ἰδζμηήηςκ ημῦ εδνίμο ημφημο, ηαί ἀπυ η῵κ ὁπμίςκ, πανά ηάξ πνμζπάεεζάξ ημο, ἀκαιθζαυθςξ, ἀπυ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημο ηαί ιέπνζ ζήιενμκ, δέκ ἞δοκήεδ κά ἀπαθθαβῇ.

44

πνυξ ἀηνμθίακ η῵κ πθαβίςκ δαηηφθςκ ηαί ἐκίζποζζκ ημῦ ιέζμο. Ἡ θοζζηὴ ἐπζθμβή, ἣηζξ ἐθανιυγεηαζ ἀπμηθεζζηζη῵ξ εἰξ ιεηααμθὰξ ζοιπηςιαηζηὰξ ηαί ἐηηάηημοξ, δέκ θαιαάκεζ ὏π' ὄρζκ ηὴκ ὡνζζιέκδκ ηαφηδκ ηαηεφεοκζζκ, ἣκ πανμοζζάγεζ ἟ ἐλέθζλζξ. (ζ.ζ. πνμθακ῵ξ ηείκμοζα - ἐὰκ αεααίςξ ἐθάιαακε πχνακ ημζαφηδ - εἰξ ὡνζζιέκμκ ἐη η῵κ πνμηένςκ ζημπὸκ). » ζη) ΢πακίςξ ἟ ιειμκςιέκδ ιεηααμθὴ ὀνβάκμο ηζκὸξ εἶκαζ ἟ ζοιθένμοζα εἰξ ηυ γ῵μκ. Γεκζη῵ξ, ἟ ηνμπμπμίδζζξ ἣκ ὏θίζηαηαζ ὄνβακμκ ηζ, ἀπαζηεῖ παναθθήθςξ ζπεηζηὰξ ηνμπμπμζήζεζξ η῵κ ζοκενβαγμιέκςκ ιεη' α὎ημῦ ὀνβάκςκ 46, ἄθθςξ α὎ηὴ δέκ εἶκαζ ἀπμηεθεζιαηζηή. Ἡ πθάηοκζζξ ηῆξ μ὎ν᾵ξ ημῦ ηάζημνμξ δέκ εὰ ὠθέθεζ α὎ηὸκ εἰξ ηὴκ ημθφιαδζζκ, ἐὰκ μἱ βεζημκζημὶ ζπυκδοθμζ, oἱ ηζκδηήνζμζ ιῦξ ηῆξ μ὎ν᾵ξ, δέκ ἐηνμπμπμζμῦκημ ζοβπνυκςξ. Ἡ ἐλέθζλζξ ημῦ ὀθεαθιμῦ η῵κ ζπμκδοθςη῵κ, ὀνβάκμο ηφπμο ζοκεέημο, δέκ δφκαηαζ κά κμδεῇ ἄκεο ζοβπνυκμο ἐλεθίλεςξ πάκηςκ η῵κ ιεη' α὎ημῦ ζοκδεμιέκςκ ὀνβάκςκ. Ἡ θοζζηὴ ἐπζθμβὴ δέκ δφκαηαζ κά ἐλδβήζῃ ηυ θαζκυιεκμκ ημῦημ». ἖πίζδξ ὁ Contejean βνάθεζ ηὰ ἑλῆξ: «Σί ηυ βμδηεοηζηχηενμκ ηαί ζδιακηζηχηενμκ ἀπὸ ηάξ ἀηαηαπαφζημοξ ηαφηαξ ἀκαηαθφρεζξ ἀπμθεθζεςιέκςκ ηφπςκ πναβιαηζη῵ξ ιεζαγυκηςκ ιεηαλὺ η῵κ ζδιενζκ῵κ ηφπςκ; Δὗνμκ ὄκηα, ηὰ ὁπμῖα ζδιεζχκμοκ ηὴκ ιεηάααζζκ ιεηαλὺ η῵κ πηδκ῵κ ηαί ἑνπεη῵κ, ιεηαλὺ ημφηςκ ηαί η῵κ εδθαζηζη῵κ ἢ η῵κ ἰπεφςκ; Γοζηοπ῵ξ αὗηαζ αἱ θαιπναὶ πνμζδμηίαζ δέκ εἶκαζ ἢ ἀπαηδθὰ ὄκεζνα. Αἱ ἀδζάημπμζ ἀκαηαθφρεζξ ηῆξ παθαζμκημθμβίαξ ἀπμδεζηκφμοκ ιυκμκ ὅηζ ηὰ πθαίζζα ημῦ ὀνβακζημῦ ηυζιμο, εεςνμοιέκμο ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο, εἶκαζ πμθὺ πθδνέζηενα ἢ ἐηεῖκα ηῆξ γχζδξ θφζεςξ. Αἱ μἰημβέκεζαζ, ηὰ βέκδ ηαί ηὰ εἴδδ ηὰ ἀπμθζεςιέκα ἔνπμκηαζ κά πανειαθδεμῦκ ιεηαλὺ ἄθθςκ μἰημβεκεζ῵κ, ἄθθςκ βεκ῵κ ηαί εἰδ῵κ, ρσξίο πνηέ δηά ηνῦην ἡ ἀπόζηαζηο ἡ ὁπνία 46

Πενί ημῦ Νυιμο «ηῆξ πνυξ ἄθθδθα ζοζπεηίζεςξ η῵κ ὀνβάκςκ» ηαί ηῆξ ἀκηζεέζεςξ α὎ημῦ πνυξ π᾵ζακ ιμνθήκ ἐλεθίλεςξ, πναθ. ηαί ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 195-198 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

45

ρσξίδεη ηνύο εἰδηθνὺο ηύπνπο λά κεησζῇ. Θὰ ζοκέηνζκμκ α὎ημπνμαζνέηςξ ηὰ εἴδδ πνυξ ημφξ ζηναηζχηαξ ἑκὸξ θυπμο, ὅζηζξ δέπεηαζ κεμζοθθέηημοξ. Αἱ ηάλεζξ ποηκμῦκηαζ, ἀθθ’ μἱ ἄκδνεξ δέκ δζαηνίκμκηαζ δζά ημῦημ ὀθζβχηενμκ ἀπ' ἀθθήθςκ. Θὰ ἤημ θμζπὸκ ιεβάθμο ἐκδζαθένμκημξ κά ἀκαηαθφρςιεκ ηὰ ιεζάγμκηα, ἀθθὰ δφκαηαζ ηζξ κά αεααζχζῃ ιεηὰ εάννμοξ, ὅηζ ηὰ ιεζάγμκηα ηαῦηα δέκ ὏θίζηακηαζ. Καί ἂκ ἀηυιδ ὏πμεέζςιεκ ηυ ὀθζβχηενμκ, ὅηζ δδθαδὴ ηὰ εἴδδ ιεηεπήδδζακ ἀπὸ ηῆξ ιζ᾵ξ ιμνθῆξ εἰξ ηὴκ ἄθθδκ δζ' ἀπμηυιςκ ἁθιάηςκ, ημῦε' ὅπεν εὰ ἤημ ἐκακηίμκ πνυξ ηὴκ εεςνίακ ηῆξ ααειζαίαξ ιεηαιμνθχζεςξ ηαί ἐλεθίλεςξ ηαί πάθζκ ηυηε εὰ ἔπνεπε κά ἀκεφνςιεκ εἰξ ηαηάζηαζζκ ἀπμθζεχζεςξ πμθθμὺξ ιεζάγμκηαξ ηφπμοξ. Αἱ ιμνθαὶ αὗηαζ αἱ ιεηαααηζηαὶ εὰ ἤζακ, θμζπυκ, ἀκανίειδημζ ηαί ἐκ πάζῃ πενζπηχζεζ ἀπείνςξ ποηκυηεναζ παν' ὅζμκ εἶκαζ αἱ ιμνθαὶ αἱ ἀκηζπνμζςπεφμοζαζ ηὰ βκςζηὰ εἴδδ. ἖λ ἄθθμο, μἱ ἀπμηεθέζακηεξ ἰδία εἴδδ ηφπμζ, αεαοεζζιέκμζ εἰξ ηυ πθῆεμξ ημῦημ η῵κ δζαιέζςκ, δέκ εὰ ἞δφκακημ πθέμκ κά δζαηνζεμῦκ ἀπ' ἀθθήθςκ ηαί, ιὲ ἄθθαξ θέλεζξ, δέκ εὰ ὏θίζηακημ. Ἀθθ' ἢδδ ζοκέαδ ηυ 47 ἀκηίεεημ» . Σέθμξ ὁ Huxley (ἐπζθακὴξ βάθθμξ θοζζμδίθδξ), ἔβναρεκ εἰξ ηὴκ «἖πηζεώξεζηλ ηῶλ δύν Κόζκσλ» ηῆξ 13 δξ Μαΐμο 1895, πενὶ ιὲκ ημῦ ἀκενχπμο ὅηζ «δέκ εἶκαζ ηυ ηεθεοηαῖμκ ἐλαβυιεκμκ ημζιζηῆξ ἐλεθίλεςξ, ἀθθ' ὏πυζηαζζξ ἞εζηὴ ἀκελάνηδημξ, ἔπμοζα ηὴκ ἱηακυηδηα κά δζεοεφκῃ ηὴκ θοζζηὴκ ἐλέθζλζκ». Πενὶ δέ η῵κ θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ὅηζ, «ἐη η῵κ 26 πζθζάδςκ γςση῵κ εἰδ῵κ ἅηζκα ε὏νέεδζακ ηαηαηεπςνζζιέκα ἐκ ηῶ βδΐκῳ θθμζῶ, ἕηαζημκ ἀπμηεθεῖ ἰδηόηππνλ εἶδνο, μ὎δειία δέ ιμνθὴ δφκαηαζ κά ἑνιδκεοεῇ ηαί κά πνμηαεῇ ὡξ ἀπυδεζλζξ ιεηααάζεςξ ἀπὸ ἑκὸξ ζοιπθέβιαημξ 48 εἰξ ἄθθμ» . 47

Πναθ. ιαηανζζημῦ Π. Σνειπέθα, ικ. ἔνβ., ζεθ. 132 -134 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ. 48

Πναθ. ιαηανζζημῦ Ν.

΢πδθζχημο ικ. ἔνβ., ζεθ. 57 ηαί αζαθ.

α὎ηυεζ.

46

Σμζαῦηα ὏πῆνλακ, ἐκ ἄηνᾳ ζοκάρεζ, ηὰ πμνίζιαηα ηῆξ ἖πζζηήιδξ δζ' ὅθαξ ηάξ ιμνθὰξ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Γζάζδιμζ ἐνβάηαζ ηαί ζηαπακεῖξ α὎ηῆξ, εἰξ ὅθμοξ ημφξ ηθάδμοξ α὎ηῆξ, ημφξ πνυξ ηὴκ εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ ζπεηζγμιέκμοξ, ἀλίςξ ἐηπνμζςπμῦκηεξ, ηαηεδίηαζακ, ἀπὸ ηῆξ ἐπμπῆξ ημῦ Λαιὰνη ηαί ημῦ Γαναίκμο, ηὴκ εεςνίακ ηαῦηα ὡξ ιςνὰκ ηαί 49 ρεοδῆ. Δἰξ ηὰ πμνίζιαηα ἐκ ημφημζξ ηαῦηα, ηὰ ἀδζάζεζζηα ηαί ἀηαηαιάπδηα, εὰ ἐπζηναπῇ ηαί εἰξ ἟ι᾵ξ κά πνμζεέζςιεκ ηὰ ηαηςηένς ἐνςηήιαηα δζά ηὴκ ιδπακμηναηζηὴκ αεααίςξ ἢ ὏θζζηζηὴκ ιμνθὴκ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηυζμκ ηὴκ πνμμδεοηζηήκ, ὅζμκ ηαί ηὴκ δζ' ἁθιάηςκ, ηὴκ ἀνκμοιέκδκ ηὴκ πανέιααζζκ εείμο πανάβμκημξ ἐκ ηῇ βεκέζεζ ἢ δζαιμνθχζεζ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ. α) ἖ὰκ ηοθθαὶ ιδπακζηαὶ ἐλςηενζηαὶ ἢ ηαί ἐκδμμνβακζηαὶ ἐπζδνάζεζξ ὏πῆνλακ μἱ πανάβμκηεξ ηῆξ ὠθεθείαξ ημῦ πνχημο ἢ η῵κ πνχηςκ ιμκμηοηηάνςκ ὀνβακζζι῵κ, ἀζπέηςξ ημῦ ηνυπμο ηῆξ ἀνπζηῆξ α὎η῵κ βεκέζεςξ (ηαίημζ, ὡξ πνμείπμιεκ, ἀθθὰ ηαί εὰ ἀκαπηφλςιεκ 49

Καηὰ ηὸ ἔημξ 1913, ἕκ ἔημξ πνὸ ηῆξ ἐηνήλεςξ ημῦ παβημζιίμο πμθέιμο, ὁ ἄβκςζημξ θοζζμδίθδξ Γεχνβζμξ Μπχκ, ηαεδβδηὴξ ἐκ ΢μναυκῃ, ἐπεθμνηίζεδ ὏πὸ ημῦ ὘πμονβείμο ηῆξ Γδιμζίαξ ἖ηπαζδεφζεςξ ηῆξ Γαθθίαξ ηὴκ εἰδζηὴκ ἀπμζημθὴκ κά ἐπζζηεθεῇ ηὰ - πθέμκ δναζηήνζα ηέκηνα η῵κ αζμθμβζη῵κ ἐνεοκ῵κ ἐκ Δ὎νχπῃ, ἢημζ ἐκ Α὎ζηνμμοββανία, ἐκ Ρςζία ηαὶ ἐκ Γενιακία, κά ἀπμημιίζῃ ἐηεῖεεκ ηὰ ηῆξ ηζκήζεςξ η῵κ αζμθμβζη῵κ πνμαθδιάηςκ. Οἱ ηφνζμζ α὎ημῦ ζηαειμὶ ηαηὰ ηὴκ ἐηηέθεζζκ ηῆξ ἀκαηεεείζδξ α὎ηῶ ἐκημθῆξ ὏πῆνλακ ηὸ ΢ηναζαμῦνβμκ, ιεηὰ η῵κ ιεβαθμπνεπ῵κ ἐνβαζηδνίςκ α὎ημῦ Υδιείαξ, θοζζμθμβίαξ ηαὶ Εςμθμβίαξ, ἟ Ἀσδεθδένβδ (ὅπμο ὁ αζμθυβμξ Νηνίξξ), ηὸ Βμονζιμὺνη ηαὶ ηὸ Μυκαπμκ, ὅπμο ὁ Ρζπάνδμξ Υένηαενη δζδφεοκε ἔνεοκαξ αζμθμβζηῆξ γςμθμβίαξ, ἟ Βζέκκδ, ὅπμο ὁ Prisdram ἵδνοζε πενίθδιμκ αζμθμβζηὸκ ζηαειὸκ δζὰ ηὴκ ιεθέηδκ η῵κ παναβυκηςκ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ἟ Κναημαία, ἟ Μυζπα, ἟ Πεηνμφπμθζξ, ηὸ Βενυθζκμκ, ὅπμο ἐααζίθεομκ ὡξ δζδάζηαθμζ ὁ θοζζμθυβμξ Ρμῦιπκεν ηαὶ ὁ αζμθυβμξ ὆ζηὰν Υένηαζβη. Σὰ πμνίζιαηα θμζπὸκ ηῆξ ἐπζζήιμο ηαφηδξ ἀπμζημθῆξ ἐηηζεέιεκα ὏π’ α὎ημῦ ἐκ αζαθίῳ ἐπζβναθμιέκς «Ἡ Βζμθμβζηὴ Κίκδζζξ ἐκ Δ὎νχπῃ, Πανίζζμζ, Ἀνιάκδμξ Κμθίκ, 1921», ἔπμοκὡξ ἑλῆξ: «΢ήιενμκ ἟ εεςνία ηῆξ ἐπζθμβῆξ ἔπεζ ὏πμζηῇ ηὴκ α὎ηὴκ ηφπδκ, ἣκ ηαὶ πμθθαὶ ἄθθαζ ἰδέαζ, δέκ γῇ πθέμκ. Ὅζμζ πανέζηδζακ ηαηὰ ηὸ Ἰςαζθαῖμκ ημῦ Γαναίκμο, ηὸ ἐπζζήιςξ ἑμνηαζεὲκ ηαηὰ ηὸ 1909 ἐκ Κακηαανοβία, ἔζπμκ ηὴκ ἐκηφπςζζκ ὅηζ αἱ αζμθμβζηαὶ ἐλμπυηδηεξ ὁθμηθήνμο ημῦ ηυζιμο ζοκῆθεμκ ἐηεῖ, ἵκα ηδδεφζςζζ ημκ Γαναζκζζιὸκ ὡξ μἷυκ ηε ιεβαθμπνεπ῵ξ. Οἱ ἐηθςκδιέκμζ θυβμζ ὠιμίαγμκ ὏πεναμθζηὰ πνὸξ ἐπζηαθίμοξ... ηθπ.». (Ν. ΢πδθ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 40 - 41). Σὰ α὎ηὰ δζεηήνολεκ ὁ πμθὺξ Υὰκξ Νηνίξξ, ἂκ ηαὶ δζεηέθεζε ιαεδηήξ ημῦ Υάσηεθ), πνὸ πεκηδημκηαεηίαξ πενίπμο, ημκίζαξ ὅηζ «δζὰ ημὺξ πεθςηζζιέκμοξ ἀκενχπμοξ ὁ Γαναζκζζιὸξ ἔπεζ ἀπμεάκεζ πνὸ πμθθμῦ». Biolog Gentrablatt 1896, ζ. 353 ηαὶ Μάσμξ 1902.

47

ἐηηεκέζηενμκ ἐκ ημῖξ ἑπμιέκμζξ, ἀπεηθείζεδ ἀπμθφηςξ ὏πὸ ηῆξ ἐπζζηήιδξ ἟ αὐηόκαηνο γέλεζηο), π῵ξ ἟ ὠθέθεζα α὎ηὴ δέκ ζοκεηέθεζεκ εἰξ ηὴκ αὔμεζηλ ἁπθ῵ξ ημῦ ὄβημο ηαί η῵κ δζαζηάζεςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ἐηείκςκ - ηαηὰ ηὸκ ἄηεβηημκ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ αζμθμβζηὸκ κυιμκ ἀθθ' ἐπέθενε ηὴκ βέκεζζκ ὄκηςκ πμθοηοηηάνςκ!!!... α) Π῵ξ, ἐκ῵ ηοθθαὶ ιδπακζηαὶ δοκάιεζξ πνμ὎ηάθεζακ ηὴκ ιεηααμθὴκ ηαφηδκ, πανεηδνήεδ ἀπ' ἀνπῆξ εἰξ ὅθα ηὰ ὄκηα ηὰ ἐλ α὎ηῆξ πνμεθευκηα, ημζαφηδ ἁνιμκία, ηάλζξ, ζμθία, πνυκμζα, ζημπζιυηδξ ηθπ., ἐκ ηῇ δζαιμνθχζεζ η῵κ ὀνβακζζι῵κ... Σμῦημ δέ ἰζπφεζ ηαί δζ' ὅθα ηὰ ὄκηα ηὰ πνμμδεοηζη῵ξ ἐιθακζζεέκηα ἀνβυηενμκ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ. β) Π῵ξ ἟ δζά δζπμημιήζεςξ ἀκαπαναβςβὴ ημῦ πνχημο ἢ η῵κ πνχηςκ ιμκμηοηηάνςκ ὀνβακζζι῵κ ιεηεαθήεδ... ηαί δζειμνθχεδζακ, εἰξ ηὰ πμθοηφηηανα ὄκηα, ἴδζα - ἰδζαίηενα ζοζηήιαηα ηαί ὄνβακα γςῆξ ηαί ἀκαπαναβςβῆξ πνυξ ἐλοπδνέηδζζκ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ..., ἐκ μἷξ ἐλαζηνάπηεζ ἄπεζνμξ ζμθία, ἁνιμκία, ζημπζιυηδξ ηαί πνυκμζα. Π῵ξ ἐπίζδξ ὅθα ηὰ γῶα - ηαί ὁ ἄκενςπμξ - ἐζηενήεδζακ ηῆξ εἰδζηῆξ ἱηακυηδημξ ηῆξ ιεηααμθῆξ ἀκμνβάκςκ ζημζπείςκ (ἄκεναημξ, ὏δνμβυκμο, ἀγχημο η.ἄ., ὅπςξ ηαί η῵κ θςημκίςκ ηῆξ ἟θζαηῆξ ηθπ ἀηηζκμαμθίαξ) εἰξ γ῵κηαξ ἱζημφξ ηαί ὀνβακζζιμφξ, ηήκ ὁπμίακ ἱηακυηδηα, ἄβκςζημκ π῵ξ!! ἀπμηηδεεῖζακ, ηαί ἐηδδθμοιέκδκ ἰδίᾳ εἰξ ηυ θαζκυιεκμκ ηδξ θςημζοκεέζεςξ ἔπμοκ ηά θοηά ηαί ηά δέκηνα, ηαίημζ εἰξ ηαηςηένακ ὀκημθμβζηήκ ααειίδα ἀκήημκηα. δ) Π῵ξ, ὏πὸ ηάξ αὐηὰο ζπλζήθαο ηαί ηαηὰ ηάο αὐηὰο βεςθμβζηὰξ πενζυδμοξ, ηζκὰ ιὲκ η῵κ ὄκηςκ ἀκεπηφπεδζακ εἰξ ημθμζζμὺξ (δέκδνα πακφρδθα, θάθαζκα, ἐθέθαξ η.ἄ.), ἄθθα δέ πανέιεζκακ κ᾵κμζ... ε) Π῵ξ πνμῆθεεκ ὁ ἀπ' ἀνπῆξ ἰζπφςκ Νυιμξ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ ηαί π῵ξ ἟ δῆεεκ ἐλέθζλζξ πενζςνίζεδ εἰξ ἀπανααίαζηα πθέμκ πθαίζζα εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ, ιδδειίακ ἔηημηε ιεηααμθὴκ 48

ἐιθακίγμοζα!!!. ζη) Π῵ξ, ἰζπφμκημξ ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ἐιθακίζεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ημῦ Νυιμο ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ, ἐπςνίζεδζακ (ἐηηὸξ η῵κ ἄθθςκ ιεηααμθ῵κ) ὡνζζιέκα ιὲκ ὄκηα ημῦ αὐηνῦ εἴδνπο ἤ γέλνπο εἰξ ἄννεκα, ἄθθα δέ εἰξ εήθεα, ιὲ εἰδζηὰ ἕηαζημκ, ηαί ἀκαθθμίςηα, ἀπ' ἀνπῆξ, ὄνβακα ἀκαπαναβςβῆξ, ἐκ μἷξ ἐπίζδξ ἐλαζηνάπηεζ ηαί δζαδδθμῦηαζ ἀζφθθδπημξ ζημπζιυηδξ, ζμθία ηαί πνυκμζα, πνυξ ἀζθαθῆ δζαζχκζζζκ η῵κ θαζκμιέκςκ ηῆξ γςῆξ γ) Π῵ξ ἀκεπηφπεδζακ εἰξ ὡνζζιέκα πάθζκ ἄννεκα ηαί εήθεα ὅθςξ ἰδζαίηενα δζαηνζηζηὰ ηαί παναηηδνζζηζηὰ βκςνίζιαηα; δ) Π῵ξ μἱ ποιμὶ η῵κ, ηαηὰ ημφξ ἐλεθζηηζημφξ, εἰξ ἔιροπα ὄκηα γῶα, ἐλεθζπεέκηςκ θοη῵κ ηαί... δέκδνςκ(!!) ιεηεαθήεδζακ, εἰξ ηὰ ἐλ α὎η῵κ αἱιαημθυνα· εἰξ αἷια, π῵ξ ἟ πδιζηὴ ζφζηαζζξ ημῦ αἵιαημξ δζῃνέεδ εἰξ εἰδζηὰξ παναθθαβὰξ δζ' ἕηαζημκ βέκμξ - ζοκμιμηαλίακ α὎η῵κ, ἀπμηθεζμφζαξ ηὴκ ιεηάββζζζκ ἀπὸ ἑκὸξ βέκμοξ εἰξ ἄθθμ· ηαί π῵ξ ηυ αἷια ημῦ ἀκενχπμο ἐβέκεημ ὅθςξ δζάθμνμκ ημῦ αἵιαημξ ὅθςκ η῵κ γχςκ (ιδδὲ ημῦ ηυζμκ ὏ικδεέκημξ πζεήημο ἐλαζνμοιέκμο), ὥζηε κά ἀπμηθείδηαζ ἟ εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ ιεηάββζζζξ αἵιαημξ μἱμοδήπμηε γῴμο, ὡξ ἐπζθένμοζα ἀιέζςξ ηὸκ εάκαημκ. ε) Π῵ξ ἀκεπηφπεδζακ ἀπ' ἀνπῆξ ηὰ ὏πένμπα ἔκζηζηηα ὡνζζιέκςκ ὄκηςκ (ἐκηυιςκ ηθπ.) ηαί δὴ ηὰ εἰξ ἀπμβυκμοξ ιὴ βκςνίγμκηαξ ημφξ βεκκήημναξ α὎η῵κ ἀπὸ ηῆξ πνχηδξ ἐιθακίζεςξ ηςκ ἀκαθθμζχηςξ 50 ιεηααζααγυιεκα, δζ' ὧκ ηαί δζ' 50

Δἶκαζ ηαηαπθδηηζηή ἟ πνυκμζα πνυξ δζαζχκζζζκ ημῦ εἴδμοξ, ἟ ἐηδδθμοιέκδ ηαηά ηήκ ἀκαπαναβςβήκ ὡνζζιέκςκ πμζηζθζ῵κ ημῦ ιζηνμῦ ἐκηυιμο Ἴαζξ, «η῵κ ρεζν῵κ η῵κ θοη῵κ», πμθθ῵κ πμζηζθζ῵κ η῵κ ηακεάνςκ, η῵κ ζθδη῵κ ηαί δή ηῆξ ηζηνζκμπηένμο η.ἄ. Ἡ ζθήλ αὕηδ, ηεκη῵ζα ιέ ηυ ηέκηνμκ ηδξ ηυκ ηέηηζβα εἰξ ὡνζζιέκμκ ζδιεῖμκ ηῆξ ημζθίαξ ημο ηαί ἀκμίβμοζα α὎ηυεζ (ιζηνάκ ὀπήκ, ηυκ κανηχκεζ ἁπθ῵ξ, πςνίξ κά ηυκ θμκεφῃ ηαί ἐκαπμεέηεζ ἐκ ηῇ ὀπῇ ηά ὠά ηδξ, ἵκα ἐηημθαθεμῦκ ἐκ ηαζνῶ ηαί εὕνςζζκ μὕης ηυ ζ῵ια ημῦ ηέηηζβμξ ὡξ ἑημίιδκ ηνμθήκ. ἖άκ ὁ ηέηηζλ δέκ ἐκανημῦημ, ἀθθ' ἐθμκεφεημ, ηυ ζ῵ια ημο εά ἀπεζοκηίεεημ ιέπνζ ηῆξ ἐηημθάρεςξ η῵κ ὠ῵κ ηαί ὁ ζημπυξ ημο κά πνδζζιμπμζδεῇ ημῦημ ὡξ ηνμθή η῵κ κέςκ ζθδη῵κ δέκ εά ἐπναβιαηαπμζῆημ. Δἶκαζ δέ ὡνζζιέκμκ, ηυ ζδιεῖμκ ηδξ ημζθίαξ ημῦ ηέηηζβμξ, εἰξ ὅ ἤημ δοκαηυκ κά βίκδ ἟ λαξθσηηθή ἔλεζηο. Π῵ξ πάκηα ηαῦηα ἀκεηάθορεκ ἟ ζθήλ, ηαί π῵ξ

49

὏πενυπςκ, ὡξ ἐπὶ ηυ πμθφ, ἀκηζεέζεςκ ἀθθὰ ηαί πνμθακέζηαηδξ ηαί εαοιαζηῆξ ζημπζιυηδημξ ηαί πνμκμίαξ, ἐλαζθαθίγεηαζ ἟ ηαη' εἰδζημὺξ ηνυπμοξ γςὴ ηαί ἀκαπαναβςβὴ α὎η῵κ, ἀθθὰ ηαί ἟ ἐλοπδνέηδζζξ ὅπςξ ηαί ὁ ζημθζζιὸξ ηῆξ Γδιζμονβίαξ; ζ) Π῵ξ ἀκεπηφπεδζακ μ὎ ιυκμκ μἱ αἰζεήζεζξ εἰξ ηὰ ἀκχηενα ὄκηα (αἱ ιὴ ὏πάνπμοζαζ εἰξ ηὰ ιμκμηφηηανα ηαί εἰξ ηὰ ηυζα ἄθθα ηαηχηενα) ιεηὰ η῵κ ὏πενυπςκ α὎η῵κ ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ, ἐκ ηέθεζ δέ ηὰ ζοκαζζεήιαηα ηῆξ παν᾵ξ, ηῆξ θφπδξ, ηῆξ ἀβάπδξ, ηῆξ ἔπεναξ, ημῦ θυαμο ηθπ. ζα) Π῵ξ ὁ ἀηιμζθαζνζηυξ ἀήν ἔπεζ ηήκ ἐηπθδηηζηήκ πδιζηήκ πμζυζημζζ ἀενίςκ ἐλ 78% ἀγχημο, 20,9% ὀλοβυκμο, 00,10% δζμλεζδίμο ημῦ ἄκεναημξ, 0,02% Νέμο, 0,0053 ἟θίμο ηαί 0,001% ηνοπημῦ. Πμία ἀνπή, πμία θοζζηή ἐπζθμβή, πμία δζαδζηαζία ἐλεθίλεςξ ηαευνζζε α὎ηήκ ηήκ ἐηπθδηηζηήκ πδιζηήκ ὀνβάκςζζ ημῦ ἀηιμζθαζνζημῦ ἀένμξ, ὅζηζξ ἐάκ ἀπδνηίγεημ ἐλ 100% ὆λοβυκμο εά ἀκεθθέβεημ α὎εςνεί ὁ πθακήηδξ; ζα) Π῵ξ ηυ εαθάζζζμκ ὕδςν πμφ ηαηαθαιαάκεζ ηυ 71% ηῆξ βδΐκδξ ἐπζθακείαξ, ιέ ιέζδκ ἁθιονυηδηα 35%, ηαί ὏πενμπζηήκ ζφκεεζζ δζαθεθοιέκςκ ἁθάηςκ ἔπεζ ηήκ ιοζηδνζχδδ πδιζηήκ πμζυζημζζ εἰξ ἕκα πζθζμβναιιάνζμκ ὕδαημξ κά πενζέπεηαζ πθςνζμῦπμκ κάηνζμκ (NaCl) 23,48 gr., πθςνζμῦπμκ ἀζαέζηζμκ (Mg Cl2) 4,98 ιεηαδίδεηαζ ἟ ἀκαηάθορζξ εἰξ ηάξ κέαξ ζθήηαξ, ιή βκςνίγμοζαξ βμκεῖξ ηαηά ηήκ ἐθθόιαςηλ; Θαφιαηα πναβιαηζηά ἀπμηεθμῦζζκ πμθθαί ἐκζηζβιαηζηαί ἐκένβεζαζ δζαθυνςκ ἐκηυιςκ ηαί ἄθθςκ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, δζ' ὧκ ἐηδδθμῦηαζ πνμθακέζηαηδ πάκζμθμξ πνυκμζα, ηαί ζημπζιυηδξ, ἀθθά ηαί βκ῵ζζξ θοζζη῵κ κυιςκ ηθπ. ὇ Γάθθμξ ἐκημιμθυβμξ ἗ννῖημξ Φάιπν (1823 1915), ὁ ηαηά ηυκ Γαναῖκμκ «ἀιίιδημξ παναηδνδηήξ», ἐκ ηῶ πενζζπμοδάζηῳ ἔνβῳ ημο «἖κημιμθμβζηαί Ἀκαικήζεζξ», βνάθεζ ηά ἑλῆξ πενί η῵κ ἐκζηίηηςκ: 1) Ὅηζ δέκ ὏πάνπεζ μὔηε ἀιοδνυκ θ῵ξ θμβζημῦ ἐκ ηῶ ἐκζηίηηῳ· 2) ὅηζ αἱ ἐκζηζβιαηζηαί πνάλεζξ δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά ἀπέηηδζακ ηήκ ηεθεζυηδηα, ἣκ πανμοζζάγμοκ δζ' ἀπμπεζν῵κ ηαί δμηζι῵κ ηαί ἀκαγδηήζεςκ πενί ημῦ πνμζθοεζηένμο ηνυπμο ἐκενβείαξ ηθπ. Αὗηαζ ὏πῆνλακ ἀκέηαεεκ εἰξ ηά γςσηά εἴδδ ἀπαξάιιαθηνη, μἵαξ αθέπμιεκ α὎ηάξ ζήιενμκ· 3) ὅηζ ὁ πενί ὏πάνλεςξ ἀβχκ δέκ δζδάζηεζ ηά ἔκημια, 4) ὅηζ αἱ ιεηαθθαβαί η῵κ πενζζηάζεςκ δέκ ἐπζθένμοκ ααεείαξ ιεηααμθάξ ἐκ ηῇ γςῇ η῵κ ἐκηυιςκ 5) ὅηζ ὁ πενί ὏πάνλεςξ ἀβχκ εἶκαζ ἀκφπανηημξ ἐκ ηῶ ιζιδηζζιῶ, 6) ὅηζ αἱ ἀκςιαθίαζ δέκ εἶκαζ ἀπμδείλεζξ ιεηααμθ῵κ ιμκίιςξ ἐβηαηαζηαεεζζ῵κ δζά ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ. (Πναθ. ηαί ιαηανζζημῦ Ν. ΢πδθ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 44)·

50

gr., Θεσηυκ κάηνζμκ (Na2 SO 4 ) 3,92 gr., πθςνζμῦπμκ ἀζαέζηζμκ (CaCl2) 1,10 gr., πθςνζμῦπμκ ηάθζμκ (KCl) 0,66, δζζακεναηζηυκ κάηνζμκ (NaHCO 3 ) 0,19 gr., ανςιζμῦπμκ ηάθζμκ (KBr) 0,10 gr., αμνζηυκ ὀλφ (Ζ3ΒΟ3) 0,03 gr., ηαί πθςνζμῦπμκ ζνυκηζμκ (SrCl2) 0,02 gr., ζοκμθζηῆξ ἁθιονυηδημξ 34,48 gr. εἰξ ἣκ ὀθείθεηαζ ἟ ζοκηήνδζζξ ηῆξ αζμπμζηζθυηδημξ η῵κ εαθαζζ῵κ ηαί ἟ γςή ἑηαημιιονίςκ εἰδ῵κ γςῆξ; Καί ζβ) Π῵ξ ηαεμνίζεδζακ αἱ ηζκήζεζξ ηῆξ Γῆξ: α) ἟ πενί ηυκ ἄλμκά ηδξ πενζζηνμθή ἐκηυξ 24 ὡν῵κ, ἣηζξ πνμηαθεῖ ηήκ θαζκμιέκδκ ἀκαημθήκ ηαί δφζζκ ημῦ Ἡθίμο, ηῆξ ΢εθήκδξ ηαί η῵κ ἀζηένςκ ιεηά η῵κ ζοκμδεομοζ῵κ ιεηααμθ῵κ, αἱ ὁπμῖαζ παναηηδνίγμοκ ηήκ ἟ιένακ ηαί ηήκ κφηηακ, α) ἟ πενί ημκ Ἥθζμκ ἅπαλ ἐκηυξ ἑκυξ ἔημοξ ἐπί ἐθαθν᾵ξ ἐθθεζπηζηῆξ ηνμπζ᾵ξ ηῆξ ὁπμίαξ ἟ ἐηηεκηνυηδξ εἶκαζ 0,01674. Ἕκεη εκ ηῆξ ἐηηεκηνυηδημξ ηαφηδξ ἟ ἀπυζηαζζξ ηῆξ Γῆξ ἀπυ ημῦ Ἡθίμο ιεηααάθθεηαζ ἐη ηῆξ ιέζδξ ηζιῆξ η῵κ 150.000.000 πζθζμιέηνςκ ηαηά 5.000.000 πενίπμο πζθζυιεηνα ηαηά ηήκ δζάνηεζακ ημῦ ἔημοξ ὁ ἄλςκ πενζζηνμθῆξ ηδξ εἶκαζ ηεηθζιέκμξ ηαηά βςκίακ 66 μ 33΄ 01΄΄ ὡξ πνυξ ηυ ἐπίπεδμκ ηῆξ ηνμπζ᾵ξ ηδξ, εἶκαζ δέ ὁ Βυνεζμξ Πυθμξ πενζζζυηενμκ ηεηθζιέκμξ πνυξ ηυκ Ἥθζμκ ηαηά ηυκ Ἰμφκζμκ ηαί πθέμκ ἀπμιειαηνοζιέκμξ α὎ημῦ ηαηά ηυκ Ἰακμοάνζμκ. Ἡ ηθίζζξ αὕηδ ημῦ ἄλμκμξ ηῆξ Γῆξ, ζοκδοαγμιέκδ ιεηά ηῆξ πενζθμν᾵ξ ηδξ πενί ηυκ Ἥθζμκ πνμηαθεῖ ηήκ ιεβαθοηένακ ἟ιένακ ηαηά ηυ εένμξ ηαί ηήκ αναποηένακ ηαηά ημῦ πεζι῵κα, πνςηανπζηήκ αἰηίακ η῵κ ἐπμπ῵κ, β) ἟ ιεηάπηςζζξ ημῦ ἄλμκμξ ηῆξ Γῆξ πενί ηήκ ηάεεημκ ἐπί ηήκ ηνμπζάκ ηδξ ηαί δ) ἟ ηίκδζζξ ημῦ ἄλμκμξ πενζζηνμθῆξ ηῆξ Γῆξ ὡξ πνυξ ηυκ βεςιεηνζηυκ ἄλμκα ημῦ ζπήιαηυξ ηδξ πμφ πνμηαθεῖ ηήκ ιεηάεεζζκ ηῆξ εέζεςξ ημῦ Βυνεζμο Πυθμο ημῦ ἄλμκμξ πενζζηνμθῆξ ηῆξ Γῆξ ὡξ πνυξ ηυκ βήσκμκ θθμζυκ ηαί ἐπζθένεζ ιεηααμθήκ εἰξ ηά βεςβναθζηά πθάηδ ὅθςκ η῵κ ζδιείςκ, αἱ εέζεζξ η῵κ ὁπμίςκ ἔπμοκ ηαεμνζζεεῖ ὡξ πνυξ ημκ Ἰζδιενζκυκ ηῆξ βῆξ; 51

Ἀπμνμῦιεκ ηῇ ἀθδεείᾳ π῵ξ ινγηθνὶ ἄκενςπμζ ηαί ιάθζζηα εἰδζημὶ ἐπζζηήιμκεξ, ηαοπχιεκμζ ηαί ἐπὶ ζμθία, ἠδπλήζεζαλ λά πηζηεύζσζηλ ὅηζ: α) ὁ ἀπ' ἀνπῆξ πςνζζιὸξ η῵κ ιζηνμαίςκ εἰξ ὠθέθζια ηαί ἐπζαθααῆ, ὁ ἔκθπηνο κεηαμὺ ησλ πόιεκνο, ἀθθὰ ηαί ἟ ιοζηδνζςδ῵ξ δζαηδνμοιέκδ ιεηαλὺ α὎η῵κ ἰζμννμπία, α) ηυ ὏πένμπμκ ἱζηίμκ ημῦ ζπυνμο ηῆξ πεφηδξ ηαί ἟ ιζηνὰ πηένολ ημῦ ζπυνμο ημῦ ζθεκδάιμο - ἟ ἀπμηεθμῦζα εαοιάζζμκ αὐηόγπξνλ ἤ ἐιηθόπηεξνλ, ηαηενπυιεκμκ πςνὶξ ἰδζαζηένακ ηζκδηήνζμκ δφκαιζκ, β) ηὰ εἰδζηὰ πενζαθήιαηα ὡνζζιέκςκ ζπυνςκ (ηανφμο, ἀιοβδάθμο η.ἄ.) ηαί ηὰ εἰδζηὰ πενζαθήιαηα ηνίπεξ, πηενφβζα ηθπ ηαί ζπήιαηα ὅθςκ η῵κ ζπυνςκ, δζά ηήκ εὔημθμκ ιεηαθμνάκ ηςκ ὏πυ ημῦ ἀκέιμο ηαί η῵κ ὏δάηςκ, ὡξ ηαί δζά ηήκ εἰξ ηυ ἔδαθμξ δζείζδοζζκ, ἐπίζδξ δέ ἟ ἐηνδηηζηή ἱηακυηδξ - ἰδζυηδξ ὡνζζιέκςκ ζπυνςκ ἢ ηανπ῵κ, ἵκα ηυ ζπένια ἐηηζκάζζδηαζ ιαηνάκ ημῦ πχνμο ημο, ὏πυ η῵κ ηθχκςκ ἢ θφθθςκ η῵κ δέκδνςκ ἢ η῵κ θοη῵κ ηαθοπημιέκμο, πνυξ δζεοηυθοκζζκ πάκημηε ηαί ἐλοπδνέηδζζκ ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ· ὡζαφηςξ αἱ εαοιάζζμζ ημηοθδδυκεξ η῵κ ζπυνςκ, αἱ ὡξ πνχηδ ηνμθή ημῦ ιεηαλφ α὎η῵κ πονῆκμξ - ἐιανφμο – η῵κ θοη῵κ πνδζζιεφμοζαζ, αἱ εαοιαζηαί ζοιιεηνίαζ ηαί ηά ἰδζαίηενα ζοζηαηζηά η῵κ ημνι῵κ, η῵κ θφθθςκ, η῵κ ἀκεέςκ ηαί η῵κ ηανπ῵κ η῵κ θοη῵κ ηαί η῵κ δέκδνςκ, δ) ὁ εἰο ηά αὐηά ἐδάθε πςνζζιυξ η῵κ δέκδνςκ εἰξ δζαθυνςκ εἰδ῵κ ηανπμθυνα ηαί ιή, μἱ ὏πένμπμζ ἰδηαίηεξνη η῵κ ἀκεέςκ ηαί η῵κ ηανπ῵κ α὎η῵κ πνςιαηζζιμί, ηαί αἱ ἰδζαίηενμζ εὔμζιμζ ἢ ηάημζιμζ ἀπυπκμζαζ α὎η῵κ, ε) μἱ ζπυκδοθμζ η῵κ ηαθάιςκ η῵κ ζζηδν῵κ ηθπ. ηαί ηυ ημῖθμκ - ηεκυκ ημῦ ἐζςηενζημῦ α὎η῵κ, ἵκα ἀκηέπςζζ πενζζζυηενμκ εἰξ ηυ αάνμξ η῵κ ημνοθ῵κ ηαί ηάξ ἐη ημῦ ἀκέιμο 51 ηαθακηεφζεζξ , ζη) ὁ ὏πὸ ημῦ ὀηηάπμδμξ 51

Σήκ ιδπακζηήκ ηαφηδκ ἀθήεεζακ, ηῆξ ἀκημπῆξ η῵κ ηζυκςκ εἰξ ιεῖγμκ αάνμξ, ὅηακ ηυ ἐζςηενζηυκ α὎η῵κ εἶκαζ ημῖθμκ - ηεκυκ, πμθφ ἀνβά ἀκεηάθορεκ ὁ ἄκενςπμξ. Σήκ ἐβκχνζγμκ, ὅιςξ, πνμθακ῵ξ, ἀπ' ἀνπῆξ μἱ ζπυνμζ ημῦ ζίημο, ηῆξ ηνζεῆξ, ηῆξ ζζηάθεςξ ηθπ.!!! Καί ἐκ ηῇ ηάζεζ α὎η῵κ, ὅπςξ ἀκορχζςζζ ηάξ ημνοθάξ η῵κ ημνι῵κ α὎η῵κ ὏ρδθυηενμκ ηαί εἰξ α὎ηάξ ζπδιαηίζςζζ ηαί ἀκαπαναβάβςζζ ημφξ αανεῖξ ηανπμφξ - ζηάποαξ ηαί ζπυνμοξ α὎η῵κ, ἐλεθζζζυιεκμζ πάκημηε!!, ἔηαιμκ πνῆζζκ εαοιαζη῵ξ ηαί ημῦ ιδπακζημῦ ημφημο κυιμο, ηαηά ηήκ εἰξ ὕρμξ ἐλεθζηηζηήκ ἀκάπηολζκ

52

ἐηποκυιεκμξ «ζνιόο» ηαί ἟ ὏πὸ ηῆξ ζμοπζ᾵ξ ἐηποκυιεκδ «κειάλε», γ) ηυ ὏πὸ δζαθυνςκ θοη῵κ, ἑνπεη῵κ ηαί ἐκηυιςκ, δζ' ὡξηζκέλνπο ζημπμὺξ ηαί δζά εαοιαζίςκ εἰδζη῵κ ὀδυκηςκ, ὀξγάλσλ ηαί ζπζηεκάησλ ἐηποκυιεκμκ δδθδηήνζμκ, ηυ ὏πὸ ημῦ ηχκςπμξ ἐηποκυιεκμκ ηαοζηζηὸκ ὏βνυκ, ὅπεν, μ὎ ιυκμκ δζαηδνεῖ ὏βνὸκ ηυ ἀπμννμθχιεκμκ αἷια (ὅπεν ἄθθςξ εὰ ἐπήβκοημ), ἀθθὰ ηαί ἀκαζζεδηεῖ ηυ δαηκυιεκμκ ιένμξ ημῦ ζχιαημξ, ὥζηε κά ιὴ βίκδηαζ ἀιέζςξ αἰζεδηὸκ ηυ ηζίιπδια, ὅπςξ ηαί ηυ εαοιάζζμκ ἀκαζζεδηζηὸκ ηῆξ ποβμθαιπίδμξ, δ) ἟ πῆλζξ ηαί ἟ ζηενεμπμίδζζξ ημῦ ζζέθμο ηῆξ ἀνάπκδξ ἀθθὰ ηαί ἟ ἰδζαζηένα ημθθδηζηὴ μ὎ζία, ἟ ὏π’ εἰδζη῵κ ὀνβάκςκ ηαί ἀδέκςκ ἐκ ηῶ ζηυιαηζ α὎ηῆξ ἐηποκμιέκδ, δζ' ἥξ ἐπαθείθεηαζ ὁ εἰξ ἱζηὸκ ιεηαααθθυιεκμξ ζίεθμξ δζά κά ζοθθαιαάκςκηαζ ηὰ πνμζεββίγμκηα ἔκημια, ἐπίζδξ δέ ηυ δζ' α὎ημῦ πθεηυιεκμκ εαοιάζζμκ δίηηομκ, ε) ἟ ημζκςκζηὴ ηθπ γςὴ η῵κ ιονιήηςκ ηαί η῵κ ιεθζζζ῵κ ηαί ηυ ἑλάβςκμκ ηῆξ ηδνήεναξ η῵κ ηεθεοηαίςκ 52, ζ) ηὰ ὏πένμπα ἀνπζηεηημκζηὰ ζπήιαηα ηαί μἱ ἐζςηενζημὶ ἰδία πνςιαηζζιμὶ η῵κ ὀζηνάηςκ 53, μἱ εαοιάζζμζ πνςιαηζζιμὶ η῵κ δενιάηςκ ηαί η῵κ ηνζπςιάηςκ η῵κ πενζαίςκ ηαί η῵κ ἐκαθίςκ γχςκ, μἱ ὏πένμπμζ πνςιαηζζιμὶ η῵κ πηδκ῵κ ηαί δὴ η῵κ παναδεζζίςκ - ηαί ηὰ ὏πένμπα θμθία ηθπ. ηζκ῵κ ἐλ α὎η῵κ, ηὴκ δζάηαλζκ ηαί η῵κ ημνι῵κ!!! Θαοιάζαηε θμζπυκ ηήκ ζμθίακ, ἀθθά ηαί ηήκ πνυκμζακ ημῦ ζίημο ηαί η῵κ θμζπ῵κ δδιδηνζαη῵κ ηανπ῵κ, ὅπςξ ηαί ηήκ ημζαφηδκ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ!!! 52

Σὴκ ὏πένμπμκ βεςιεηνζηὴκ ηαὶ ιδπακζηὴκ ὡζαφηςξ ἀθήεεζακ ηῆξ δζὰ ημῦ ἑλαβχκμο ἐλμζημκμιήζεςξ ιείγμκμξ πχνμο, ιείγμκμξ ζηενευηδημξ, ἀθθὰ ηαὶ ὀθζβςηένςκ ὏θζη῵κ, πμθὺ ἀνβὰ ἀκεηάθορεκ ὁ ἄκενςπμξ, ἐκ῵ ἟ ιέθζζζα ηὴκ βκςνίγεζ ἀπ’ ἀνπῆξ ηῆξ ὏πάνλεχξ ηδξ. Γζυηζ ἟ ιέθζζζα ηηίγεζ ηὰ ηεθθία η῵κ ηδνήενςκ εἰξ ηακμκζηὰ ἑλάβςκα -πνίζιαηα, η῵κ ὁπμίςκ αἱ αάζεζξ ἀκηζηίεεκηαζ μὕηςξ, ὥζηε ηὸ ηέκηνμκ η῵κ ἑλαβχκςκ ηῆξ ιζ᾵ξ ἐπζθακείαξ ηῆξ ηδνήεναξ κά ζοιπίπημοκ ιὲ ηάξ βςκίαξ η῵κ ἑλαβχκςκ ηῆξ ἄθθδξ ἐπζθακείαξ. Γζὰ ημῦ ζοζηήιαημξ ημφημο, πθὴκ ηῆξ ζηενευηδημξ ηαὶ ημῦ ὀθζβςηένμο πχνμο, ἐλμζημκμιεῖηαζ ηαὶ ηὸ ἣιζζο ημῦ ηδνμῦ ημῦ πνμμνζγμιέκμο δζὰ ηὴκ ηαηαζηεοὴκ η῵κ αάζεςκ. 53

Πνυξ δμιήκ ηαί δζαιυνθςζζκ η῵κ ὀζηνάηςκ η῵κ δζαθυνςκ ὀζηναημθυνςκ ὄκηςκ (ἅηζκα ἀπμηεθμῦκ πναβιαηζηάξ ηαημζηίαξ α὎η῵κ) ἐθανιυγμκηαζ ὏πένμπμζ πδιζημί, ιδπακζημί, ἀθθά ηαί ἀνπζηεηημκζημί κυιμζ, ημφξ ὁπμίμοξ πμθφ ἀνβά ἐπίζδξ ἀκεηάθορεκ ὁ ἄκενςπμξ δζά ηάξ δζαθυνμοξ πδιζηάξ ζοκεέζεζξ ηαί ηάξ ζνισηάο μἰημδμιάξ. Σά ὀζηναημθυνα ὅιςξ ἐβκχνζγμκ ἀπ’ ἀνπῆξ ημφξ κυιμοξ ημφημοξ. Καί ημφξ ἐθανιυγμοκἀπυ ηῆξ πνχηδξ ἐιθακίζεςξ ηςκ ἐπί ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ, εαοιαζη῵ξ!!!.

53

ηὴκ ἐκανιυκζζζκ η῵κ πνςιαηζζι῵κ η῵κ ὁπμίςκ δέκ ἤημ δοκαηὸκ κά ζηεθεῇ ηαί ὁ ηαθθίηενμξ ηαθθζηέπκδξ δζαημζιδηήξ· ζα) αἱ ἰδζαίηεναζ η῵κ γχςκ θςκαὶ ηαί ηὰ ἞δφιμθπα ὡνζζιέκςκ πηδκ῵κ ἄζιαηα, ζα) μἱ πνμζηαηεοηζημὶ πνςιαηζζιμὶ η῵κ ὠ῵κ η῵κ ἐκ ἐθεοεένᾳ ηαηαζηάζεζ αζμφκηςκ πηδκ῵κ ηαί μἱ εἰδζηαὶ ημῦ ηεθφθμοξ ἑηάζημο βέκμοξ ηδθῖδεξ ἢ ζηίβιαηα, ζβ) ηυ ροπνὸκ θ῵ξ ὡνζζιέκςκ θςημαυθςκ ὀνβακζζι῵κ θοη῵κ, ἐκηυιςκ, ιαθαηίςκ ηαί ἰπεφςκ, ηυ ηυζμκ ἀπαναίηδημκ δζά ηὴκ γςὴκ η῵κ ὄκηςκ ημφηςκ ἐπὶ ηῆξ ἐπζθακείαξ ημῦ πθακήημο, ηαί ἰδίᾳ εἰξ ημφξ ζημηεζκμὺξ αοεμὺξ η῵κ εαθαζζ῵κ, ζδ) ἟ εαοιαζηὴ ἀθθδθελάνηδζζξ ηαί ἀθθδθελοπδνέηδζζξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ηαί ἟ εαοιάζζα ἀκαθμβία ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ ἀκαπαναβςβῆξ, ὅπςξ ηαί ὀνβάκςκ ηαί ζοζηδιάηςκ ἀιφκδξ ηαί ἐπζεέζεςξ· ἟ ζοιιεηνία ηέθμξ η῵κ δζαζηάζεςκ ηθπ η῵κ μἰημζίηςκ γχςκ πνυξ ηάξ δζαζηάζεζξ ηαί ηάξ ροπζηάξ ηαί ὀνβακζηάξ ἀκάβηαξ ημῦ ἀκενχπμο, μ὎ ιυκμκ δζά ηήκ ὀνβακζηήκ ἀθθά ηαί ηήκ ροπζηήκ ἟ι῵κ ἐλοπδνέηδζζκ ηαί μἱ ὏πένμπμζ ηαί ιοζηδνζχδεζξ ἐκ πμθθμῖξ ηνυπμζ ἀκαπαναβςβῆξ δζαθυνςκ ὏δνμαίςκ ηαί πενζαίςκ ὄκηςκ (ὅπςξ η῵κ πεθζ῵κ η.ἄ.), ηαί ηυζαζ ἄθθαζ ὀνβακζηαί ηαί ροπζηαί θεζημονβίαζ ηαί ἰδζυηδηεξ ηῆξ ἀζοθθήπημο πμζηζθίαξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀπυ ηῆξ ιμκμηοηηάνμο ἀιμζαάδμξ ηαί ιέπνζ ημῦ κμμῦκημξ ἀκενχπμο, ὧκ ἟ ἀπανίειδζζξ ηαί ἟ θζθμζμθζηή ἰδίᾳ ἀκάπηολζξ δζαθεφβμοκ η῵κ ζηεκ῵κ ὁνίςκ ηῆξ πανμφζδξ πναβιαηείαξ, ηαί αἵηζκεξ ὡξ ζάθπζββεξ ηοννδκζηαί, δζά ηῆξ ἐηδδθμοιέκδξ δζ' α὎η῵κ ἀπείνμο ζμθίαξ, πνμκμίαξ ηαί ζημπζιυηδημξ, ηήκ ἄπεζνμκ δφκαιζκ, ἀθθά ηαί ηήκ πάκζμθμκ πνυκμζακ ημῦ Γδιζμονβμῦ πνυξ ηυκ θζθμζμθμῦκηα ἄκενςπμκ δζαββέθθμοκ, ὏πῆνλακ ἀπνηειέζκαηα ηοθθῆξ κεραληθῆο ἐλεθίλεςξ, εἴηε πνμμδεοηζηῆξ αναδείαξ, εἴηε ἁθιαηζηῆξ!! Ἀθθά ηήκ ἐλήβδζζκ ηῆξ ἀπμνίαξ πανέπεζ νδη῵ξ ἟ Γναθή. Πάκηεξ μὗημζ, ιαηνάκ ημῦ ἀπμηαθοθεέκημξ εαοιαζη῵ξ ἀιεζηλνῦ Σξηζππνζηάηνπ Θενῦ ε὏νζζηυιεκμζ ηαί 54

ζηενμφιεκμζ, ὡξ ἐη ημφημο, εείαξ πάνζημξ ηαί εείμο θςηζζιμῦ, «πανεδυεδζακ εἰξ ἀδυηζιμκ κμῦκ. Καί θάζημκηεξ εἶκαζ ζμθμί, ἐκσξάλζεζαλ» (πνυξ Ρςι. Α΄ 22 ηαί 28).

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ' ΑΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΒΗΧ΢ΗΝ ΣΖ΢ ΘΔΧΡΗΑ΢ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΠΡΟ΢ΠΑΘΔΗΑΗ ΣΧΝ ΢ΤΥΡΟΝΧΝ ΔΞΔΛΗΚΣΗΚΧΝ

Μμθμκυηζ ὅιςξ ηυζμκ πακδβονζηὴ ὏πῆνλεκ ἟ ηαηαδίηδ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ὄκηςκ. Μμθμκυηζ δζάποημξ εἶκαζ εἰξ πμθθὰξ πχναξ ηῆξ Οἰημοιέκδξ ἟ εθῖρζξ δζά ηάξ ἐλ αἰηίαξ ηαφηδξ ἐπεθεμφζαξ ηαηὰ ηὴκ ηεθεοηαίακ ἰδίᾳ ἐπμπὴκ ηνμιενὰξ πκεοιαηζηὰξ - ροπζηὰξ ηαί ημζκςκζηὰξ ηαηαζηνμθάξ, δεδμιέκμο ὅηζ ηαί ὁ ἱζημνζηὸξ ὏θζζιὸξ εἶκαζ ηανπὸξ ηῆξ εεςνίαξ ηαφηδξ. ἖κ ημφημζξ ἐκ ηῇ ἐκδυλῳ ηαφηῃ πχνᾳ, ηῇ ημζηίδζ ηῆξ ἀθδεμῦξ ἐπζζηήιδξ ηαί θζθμζμθίαξ, ζοκεπίγεηαζ ιεηὰ πείζιαημξ ἵκα ιὴ πνδζζιμπμζήζςιεκ ἄθθμκ παναηηδνζζιὸκ -὏πυ ημῦ ἐκηφπμο ηαί ἞θεηηνμκζημῦ ηφπμο, ἀθθὰ ηαί δζά ζοββναιιάηςκ, ἟ πνμζπάεεζα ὡνζζιέκςκ ἐπζζηδιυκςκ ὅπςξ πείζςζζκ ἟ι᾵ξ ὅηζ δζ' ἐλεθίλεςξ δζειμνθχεδζακ πάκηα ηὰ ἐκυνβακα ὄκηα, ηαί ἐη πζεήηςκ ηαί ἄθθςκ ηαηςηένςκ γχςκ ηθπ. ἐλεθίπεδιεκ ηαί ἟ιεῖξ!!! Καί εἶκαζ αεααίςξ ἀθδεὲξ ὅηζ, ὏πὸ ηὴκ πίεζζκ κεςηένςκ παναηδνήζεςκ, ἞καβηάζεδζακ μἱ ὏πμζηδνζηηαὶ ηῆξ εεςνίαξ ηαφηδξ κά ὁιμθμβήζςζζκ ὅηζ δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ ὁ ἄκενςπμξ κά πνμένπδηαζ ἀπὸ ηὰ ἀκχηενα εἴδδ η῵κ ὏πανπυκηςκ ζήιενμκ πζεήηςκ (Υζιπαηγή, Γίααςκμξ, Γμνίθθα η.θπ) ἟ εεςνία ὅιςξ ηῆξ ἐη πζεήηςκ πνμεθεφζεςξ ἟ι῵κ δέκ ἐβηαηεθείθεδ. Μεηεηέεδ ἁπθ῵ξ ὁ εἰξ γςχδδ ηαηάζηαζζκ πνυβμκμξ ἟ι῵κ εἰξ ηυκ Γνομπίεδημκ ηῆξ ηνζημβεκμῦξ πενζυδμο. ἖η ημῦ πζεήημο ημφημο (ηαηά ημφξ κεςηένμοξ ἐλεθζηηζημφξ) ἀπεζπίζεδ ηυ πάθαζ πμηέ ὁ ἄκενςπμξ, ὅπςξ ηαί ηά δζάθμνα εἴδδ η῵κ πζεήηςκ, ὧκ ηζκά ιέκ ἐλεζθίπεδζακ εἰξ 55

ἀκχηενα..., ἄθθα δέ πανέιεζκακ ηαηχηενα! Καί δζά ηῆξ ὁδμῦ ηαφηδξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ πνμῆθεμκ ηαί ηαηέθααμκ εέζζκ ἐπί ηῆξ ζηδκῆξ ημῦ ηυζιμο ημφημο ὅθα ηά ἐκυνβακα ὄκηα, ἔιροπα ηε ηαί ἄροπα, ἅηζκα ἐκεθακίζεδζακ ἢ ὏πάνπμοζζκ ἐπί ημῦ εεάηνμο ηῆξ γςῆξ. Ὅηζ δέ ἟ εεςνία ηῆξ ἐμειίμεσο εἶκαζ, ηαηὰ ημφξ ζοβπνυκμοξ ἐλεθζηηζημφξ, ἀθδεήξ, ηαί ὁ ἄκενςπμξ ἐλεθίπεδ πνμμδεοηζη῵ξ ὄπζ ἁπθ῵ξ ἀπὸ ηὸκ πίεδημκ ἀθθ' ἀπὸ ὂκ ηζ ηῆξ εαθάζζδξ (ηὸκ πενίθδιμκ ιμκήνδ, ράνζ ἀημθμφεςξ η.θπ) αεααζμῦηαζ δῆεεκ ἐη η῵κ θάζεςκ ηάξ ὁπμίαξ ἐιθακίγμκηαζ ἀζεεκεῖξ εεναπεουιεκμζ δζα 54 «ζυη» , ηαί ἰδία δζ' ἰκζμοθίκδξ. Γζυηζ ηαηὰ ηὴκ πνχηδκ πενίμδμκ ηῆξ ἐλυδμο ηςκ ἐη ηῆξ ηςιαηχδμοξ ηαηαζηάζεςξ, εἰξ ἣκ ζοκεπεία ηῆξ ἰκζμοθίκδξ πενζένπμκηαζ (ηαί ἣηζξ ἐπζηοβπάκεηαζ δζ' ἐκέζεςξ βθοηυγδξ εἰξ ηυ αἷια ημῦ πάζπμκημξ), αἱ ηζκήζεζξ η῵κ πεζν῵κ ηαί η῵κ πμδ῵κ ηςκ ὁιμζάγμοκ δῆεεκ πνυξ ηάξ ἀννφειμοξ ηζκήζεζξ ηῆξ ημθοιαήζεςξ!!!, ἀκηζζημζπμῦζαζ πνυξ ηάξ ἀνπζηὰξ ηζκήζεζξ, αἱ ὁπμῖαζ ἐβέκμκημ δζά ηῆξ μ὎ν᾵ξ ηαί η῵κ πηενφβςκ η῵κ ρανζ῵κ ηαί ἀκαθυβςκ ηιδιάηςκ ημῦ ζχιαημξ ἀιθζαίςκ ηῆξ ἰδίαξ ἐλεθζηηζηῆξ πμνείαξ!!! Μεηὰ ηάξ ηζκήζεζξ ηαφηαξ ἐηδδθμῦκηαζ ἄννοειμζ ηζκήζεζξ η῵κ ηεζζάνςκ ἄηνςκ, ὁιμζάγμοζαζ πνυξ ηάξ ηζκήζεζξ πνςημβυκμο ἑνπεημῦ... ηαί ἀκηζζημζπμῦζαζ πνυξ ηάξ ηζκήζεζξ η῵κ ἀκςηένςκ ἀπὸ ηὰ ἀιθίαζα εἰδ῵κ ἢ πενζαίςκ γχςκ ηῆξ ηαηςηέναξ ααειίδμξ!!! Σαφηαξ ἀημθμοεμῦζζ, ηαηὰ ηάξ α὎ηὰξ πάκημηε ὏πμεέζεζξ, ηζκήζεζξ πνςημβυκμο ζοιπενζθμν᾵ξ (ηθείζζιμκ δαηηφθςκ πεζν῵κ, πμδ῵κ ηθπ.), ἀκηζζημζπμῦζαζ πνυξ ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ ἁνπαβῆξ!!!, παναηηδνζζηζηὸκ ηῆξ γςῆξ η῵κ πζεήηςκ... Πανάβμκηαζ, ἀημθμφεςξ, ὏πὸ η῵κ εεναπεομιέκςκ ὏πυηςθμζ ἤπμζ, θανοββζζιμὶ ἀκενχπζκμζ, θςκὰξ γχςκ πνμζμιμζάγμοζαζ!!! Καί ηαηυπζκ ημφηςκ ἐπακένπεηαζ ἟ ζοκείδδζζξ, αἱ ηακμκζηαὶ ηζκήζεζξ ηαί ἟ ἀκενςπίκδ θςκή. Αἱ ιεηααμθαὶ θμζπὸκ αὗηαζ, ηαηὰ ημφξ α὎ημὺξ 54

«Ἀπυημιμξ κεονζηυξ ηθμκζζιυξ ἢ κεονμπθδλία».

56

ἐλεθζηηζημφξ, βζκυιεκαζ δζαδμπζη῵ξ ἐκηὸξ ιζ᾵ξ ὥναξ, ἀκηζζημζπμῦζζ πνυξ ημφξ ἀιεηνήημοξ αἰ῵καξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀπὸ ημῦ πνχημο ημζμφημο ιέπνζ ημῦ ἀκενχπμο!!! Καί ἀπμηαθφπημοζζκ εἰξ ἟ι᾵ξ ὅθα ηὰ ζηάδζα, ηὰ ὁπμῖα δζήκοζεκ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ. Σὴκ θοζζμθμβζηήκ, μὕηςξ, ἐπάκμδμκ η῵κ αἰζεήζεςκ ηαί ηῆξ ζοκεζδήζεςξ εἰξ ημφξ ἐη ηῆξ ἐπζδνάζεςξ ηῆξ ἰκζμοθίκδξ ἀπαθθαζζμιέκμοξ ἀζεεκεῖξ (θυβῳ ημῦ ὅηζ ημζαφηδ ὡνίζεδ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ἟ ζεζνὰ ηῆξ ιεηὰ ηυ «ζμη»... ἐπακυδμο η῵κ αἰζεήζεςκ ηαί ηῆξ ἀπμηαηαζηάζεςξ η῵κ ὀνβακζη῵κ ηαί η῵κ ροπζη῵κ ἟ι῵κ θεζημονβζ῵κ) ἀπμδίδμοζζκ μἱ ἐλεθζηηζημὶ εἰξ ηὴκ δζαηδνμοιέκδκ ἐκ ἟ιῖκ ἐπίδναζζκ η῵κ δζαθυνςκ ζηαδίςκ ηῆξ δῆεεκ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ. Ἀθθὰ ηαί ἂκ ἐπνυηεζημ πενὶ ἐπακαθήρεςξ ηῆξ ἀνπζηῆξ ζεζν᾵ξ ηῆξ ἐιθακίζεςξ η῵κ αἰζεήζεςκ, ιήπςξ δέκ ἀπμηεθεῖ αὕηδ ημφξ δζαδμπζημὺξ ζηαειμφξ, ημφξ ὁπμίμοξ δζήκοζεκ ὁ ἄκενςπμξ ἀπὸ ηῆξ ἐκάνλεςξ ηῆξ δζαιμνθχζεςξ ημῦ ζχιαημξ α὎ημῦ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ, ιέπνζξ ἐηδδθχζεςξ ηῆξ ζοκεζδήζεςξ; Γζυηζ ηαηὰ ηὴκ δζάνηεζακ ηῆξ πενζυδμο ηαφηδξ, πνάβιαηζ ἐημθφιαδζε, ηαη' ἀνπήκ, ἐκ ημῖξ ὏βνμῖξ ηῆξ ιήηναξ· ἐηίκδζεκ ἀημθμφεςξ ιεηὰ ηὴκ ἐη ηῆξ ιήηναξ ἔλμδμκ, πν῵ημκ ηὰ ηέζζανα ἄηνα, ηαί ἐηεηναπυδζζεκ ἀνβυηενμκ ἐπ' ἀνηεημὺξ ιῆκαξ, ἐλεθχκδζεκ ἐκ ζοκεπείᾳ ἀκάνενμοξ θςκὰξ θυβῳ ιὴ πθήνμοξ ἀκαπηφλεςξ η῵κ θςκδηζη῵κ ὀνβάκςκ ηαί ηέθμξ δέκ εἶπε ζοκείδδζζκ ηῆξ ὏πάνλεχξ ημο - ηαίημζ ἔπςκ πκεοιαηζηὴκ ροπὴκ - ιέπνζ πθήνμοξ δζαιμνθχζεςξ ημῦ ἐβηεθάθμο, πνυξ ἐηδήθςζζκ ηῆξ κμήζεςξ ηαί ζοκεζδήζεςξ. Σὴκ θοζζμθμβζηήκ, θμζπυκ, ηαφηδκ ζεζνὰκ ηῆξ ἀπμηηήζεςξ η῵κ αἰζεήζεςκ ηαί ηῆξ ἐπακαηηήζεςξ α὎η῵κ ιεηὰ ηυ «ζυη», ἀκήβαβμκ μἱ ἐλεθζηηζημὶ μὗημζ δζά ηῆξ θακηαζίαξ α὎η῵κ εἰξ ἔκδεζλζκ ἐπακαθήρεςξ θεζημονβζ῵κ ὀνβακζη῵κ ηθπ. ιαην῵κ δῆεεκ πενζυδςκ ἐλεθίλεςξ η῵κ 55 ἐιρφπςκ ἰδία ὄκηςκ . Ἀθθὰ ιήπςξ ἐπὶ ηῆξ 55

Πανάθθδθμκ ὏πῆνλεκ ηὸ ἐη ηῆξ ἐιανομθμβίαξ ηαὶ ημῦ Βζμβμκζημῦ Νυιμο ἐπζπείνδια η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ, ηαε' ὁ αἱ δζάθμνμζ θάζεζξ ημῦ

57

θακηαζίαξ ηαί ιυκμκ, δέκ ζηδνίγεηαζ ηυ ρεοδὲξ ηαί ἀαάζζιμκ μἰημδυιδια ηῆξ εεςνίαξ ηαφηδξ, ἣηζξ ηυζαξ ροπὰξ ἐπθάκδζε ηαί ἀπειάηνοκε ηῆξ ἀθδεείαξ ηαηὰ ημφξ ηεθεοηαίμοξ αἰ῵καξ ηαί ἐβέκεημ πνυλεκμξ ηυζςκ ηαηαζηνμθ῵κ; Καί ἵκα αεααζςεῇ ημῦημ ἰδμὺ ηαί ὏πυεεζζξ πενὶ ηῆξ ἐκ θυβῳ εεςνίαξ, ἀκηζθάζημοζα α὎ηὴ πνυξ ὅθαξ ζπεδὸκ ηάξ πνμδβμοιέκαξ. Δἰξ ηυ πενζμδζηὸκ «Ἥθζμξ» ηῆξ 28δξ-8-1953, ἐδδιμζζεφεδζακ ηὰ ἑλῆξ: «Δἰξ ἕκ αζαθίμκ ἐηδμεὲκ εἰξ ηυ Λμκδῖκμκ, ὁ Ἄββθμξ γςμθυβμξ η. Μπνμφι, ηῆξ Βαζζθζηῆξ ἖ηαζνίαξ ημῦ Λμκδίκμο, ἀπμδεζηκφεζ ιὲ ζεζνὰκ ἐπζπεζνδιάηςκ ηὴκ ἀκεπάνηεζακ η῵κ εεςνζ῵κ πενὶ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ημῦ Γαναίκμο, ἀηυιδ δέ ηαί η῵κ εεςνζ῵κ ημῦ Λαιάνη. ὇ Ἄββθμξ ἐπζζηήιςκ ιάθζζηα δζαηοπχκεζ ιίακ ἀνπήκ, ἟ ὁπμία εἶκαζ ἀνηεηὰ πξσηόηππνο, ἀθθὰ ηαί δφζημθμκ κά ἀιθζζαδηδεῇ ἀπὸ ἐηείκμοξ πμφ βκςνίγμοκ κά δζααάγμοκ ηυ ιεβάθμ αζαθίμκ ηῆξ πνμσζημνίαξ ηῆξ γςῆξ ημῦ πθακήημο. Καιιζὰ ὁιὰξ γχςκ - θέβεζ ὁ η. Μπνμὺι - δέκ πανήβαβεκ ἄθθδκ ἀκςηένακ ὁιάδα πθέμκ ἢ ἅπαλ. Θὰ ἐλδβήζςιεκ ηὴκ ἀνπὴκ ηαφηδκ ιὲ ιενζηὰ παναδείβιαηα. Ἂλ εἶλαη ἀιεζὲο ὅηζ ἀπὸ ηὰ ράνζα πανήπεδζακ ηὰ ἀιθίαζα, ἟ παθαζμκημθμβία ἀπμδεζηκφεζ ὅηζ α὎ηὸ ζοκέαδ ιίακ θμνὰκ ιυκμκ, ηαηὰ ηὴκ Γεαυκζμκ θεβμιέκδκ πενίμδμκ. Δἶλαη πηζαλὸλ - θέβεζ ὁ η. Μπνμὺι - ἕκα ηαί ιυκμκ εἶδμξ ρανζ῵κ κά ἐλεζθίπεδ ηαί κά ἔδςζε ηυ πν῵ημκ εἶδμξ η῵κ ἀιθζαίςκ, ηυ ὁπμῖμκ ἐκεθακίζεδ εἰξ ηὸκ πθακήηδκ ιαξ. Καί ηυ βεβμκὸξ α὎ηὸ δέκ πνυηεζηαζ κά ἐπακαθδθεῇ πθέμκ πμηέ, δέκ πνυηεζηαζ δδθαδὴ κά ἐλεθζπεμῦκ πμηέ ἄθθμηε ηὰ ράνζα εἰξ ἀιθίαζα. ἖πίζδξ ιίακ ιυκμκ θμνὰκ ἀπὸ ἕκα εἶδμξ ἀιθζαίςκ πανήπεδζακ ηὰ ἑνπεηά, ηαηὰ ηὴκ βαζακεναημθυνμκ πενίμδμκ. ἖πίζδξ ὅθα ηὰ πηδκὰ (ηαηὰ ηὴκ Ἰμονάζζζμκ ηαηςηένακ πενίμδμκ) πανήπεδζακ ἀπὸ ἕκ εἶδνο ἑξπεηῶλ ηαί πμηέ πθέμκ ηὰ ἑνπεηὰ δέκ εὰ ἐλεθζπεμῦκ εἰξ πηδκά. Ἡ εεςνία ηῆξ ἐλεθίλεςξ ἐιανφμο ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ἀκηζπνμζςπεφμοκ ηὰ ἀκηίζημζπα ζηάδζα ηῆξ ἐλεθίλεςξ ἑηάζημο ὄκημξ. Ἀθθὰ ηαὶ ηὸ ἐπζπείνδια ἐηεῖκμ ἀπεδείπεδ, ὡξ ἀκςηένς, ὅθςξ ἀαάζζιμκ.

58

ηαηὰ ηὸκ ἀνενμβνάθμκ ημῦ «Ἡθίμο» πθέμκ πενζένπεηαζ εἰξ ἀδζέλμδμκ...». Καί ζοκεπίγεηαζ ἟ ὏πυεεζζξ ημῦ Ἄββθμο γςμθυβμο Μπνμφι. «Σέθμξ εἰξ ὅ,ηζ ἀθμνᾶ ηυ ἰδζηὸκ ιαξ εἶδμξ, πνέπεζ κά δεπε῵ιεκ ὅηζ, αἱ θοθαὶ η῵κ ἀκενχπςκ εἶκαζ ἀπμηέθεζια ἐλεθίλεςξ ἑκὸξ ιυκμκ εἴδμοξ ἀκενςπμεζδ῵κ πζεήηςκ. Καί ηακεὶξ ἀπὸ ημφξ ζήιενμκ γ῵κηαξ πζεήημοξ δέκ εὰ ἞ιπμνμῦζε κά ἔπῃ ἀπυβμκμκ ἕκα ἄκενςπμκ»!!! Καίημζ δέκ ἔπμιεκ ὏π' ὄρζκ ἟ι῵κ ηυ ζφββναιια ημῦ νδεέκημξ Ἄββθμο γςμθυβμο, ἵκα ηνίκςιεκ ηαί ηὴκ ὏πυεεζζκ ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ηαί ἐκ ηαῖξ θεπημιενείαξ α὎ηῆξ, ὅιςξ ηυ ἀαάζζιμκ, ηυ θακηαζηζηὸκ ηαί ηυ ἀκηζθαηζηὸκ ηαί ηαφηδξ εἶκαζ πνμθακὲξ ἔη ηε η῵κ ἀιθζαμθζ῵κ α὎ημῦ ημῦ ζοββναθέςξ, ἐηδδθμοιέκςκ ἐπακεζθδιιέκςξ δζά η῵κ: «Ἂκ εἶκαζ ἀθδεέξ», ηαί «εἶκαζ πζεακυκ...», ἄθθα ηαί ἐη ημῦ ὅηζ, μ὎δυθςξ ἐλδβεῖηαζ ηαί δζ' α὎ηῆξ: α) Πῶο ἐμ ἑλὸο εἴδνπο ςαξηῶλ πνμῆθεακ ηυζα εἴδδ ἀιθζαίςκ, ἐλ ἑκὸξ εἴδμοξ ἀιθζαίςκ ηυζα εἴδδ ἑνπεη῵κ, ηαί ἐλ ἑκὸξ εἴδμοξ ἑνπεη῵κ ηυζα εἴδδ πηδκ῵κ, πάκηα δέ ηαῦηα ἄκεο ἑηέναξ ἐλεθίλεςξ, α) Π῵ξ ηὰ ράνζα, ἐλ ἀρφπςκ πνμβυκςκ ηαηςηένςκ ὄκηςκ πνμεθευκηα, ἀπέηηδζακ ροπζηὰξ ἰδζυηδηαξ, ἐκ῵ μἱ πνυβμκμζ ηςκ ὀνβακζζιμὶ ἐζηενμῦκημ ημζμφηςκ... Καί ηέθμξ, δζαηὶ ηακεὶξ ἀπὸ ημφξ ζήιενμκ γ῵κηαξ πζεήημοξ δέκ εὰ ἞δφκαημ κά ἐλεθζπεῇ εἰξ ἄκενςπμκ, ἐθ' ὅζμκ ἟ βεςθμβζηὴ πενίμδμξ, ηαε' ἣκ, ηαηὰ ημφξ ἐλεθζηηζημφξ, ἐβέκεημ ἟ πνχηδ ἐλέθζλζξ πζεήημο εἰξ ἄκενςπμκ, δέκ ἀπέπεζ πμθὺ ἀπὸ ηὴκ ἰδζηὴκ ιαξ, μ὎δ' εἶκαζ δζάθμνμξ α὎ηῆξ. Ἀθθ' ἂξ ἐλεηάζςιεκ ἢδδ ηαί ηάξ δφμ δῆζελ ἀπνδείμεηο!!! πενὶ ηῆξ ἐκ θυβῳ εεςνίαξ, αἵηζκεξ ἐπαναηηδνίζεδζακ ὏πὸ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ ὡξ αἱ δφμ ζεκαληηθώηεξαη ἀλαθαιύςεηο ηνῦ 20 νπ αἰῶλνο!!!, ἢημζ: α) ηάξ δφμ ζζαβυκαξ ηαί ηὰ ὀθίβα ὀζηάνζα, ηὰ ε὏νεεέκηα εἰξ ΢αάνηηνακξ ημῦ Σνάκζαααθ ηῆξ Ν. Ἀθνζηῆξ ὏πὸ ημῦ παθαζμκημθυβμο Σγχκ Ρυιπζκζμκ, ἐκηὸξ εοθάημο α὎ζηναθμπζεήημο, ηαί ηὰ ὁπμῖα ἐπαναηηδνίζεδζακ ὡξ ἀκήημκηα εἰξ ηὸκ δζάιεζμκ ηνίημκ ιεηαλὺ 59

ἀκενχπμο ηαί πζεήημο. Καί α) ηὸκ ἰπεὺκ «Κνηιάθαλζνλ», ὅζηζξ ἐεεςνήεδ ἐπίζδξ ὡξ ἀκαιθζζαήηδημξ πθέμκ δζάιεζμξ ηνίημξ ιεηαλὺ ἰπεφςκ ηαί ἀιθζαίςκ ἢ ἑνπεη῵κ, ὏πὸ ηίκςκ δέ ηαί ὡξ ἄιεζμξ!!! δζάιεζμξ ηνίημξ ιεηαλὺ ἰπεφμξ ηαί ἀκενχπμο, δζυηζ... ὁιμζάγεζ ηαί ιὲ ἄκενςπμκ!!! Πνυξ ημῦημ εὰ δχζςιεκ ηὸκ θυβμκ εἰξ ηὸκ ιαηανζζηυκ ηαεδβδηὴκ ημῦ Πακεπζζηδιίμο Ἀεδκ῵κ Ἰ. Κμφιανδκ, ὅζηζξ, δζά ηὰ ε὏νήιαηα ημῦ Ρυιπζκζμκ, ἔβναρε 4 ἄνενα, εἰξ ηυ ηέθμξ δέ ημῦ πνχημο η῵κ ἄνενςκ ημφηςκ, ὏πὸ ηὸκ ηίηθμκ «Σὰ κέα ημῦ ηεθακενχπμο», δδιμζζεοεὲκ εἰξ ηυ α὎ηὸ πενζμδζηὸκ Ἥθζμξ, ηῆξ 21δξ-2-52, ημκίγεζ ὡξ ἐκ ζοιπενάζιαηζ, ηὰ ἑλῆξ: « Ὅπςξ εἶκαζ ἑπυιεκμκ ημφξ ιεβάθμοξ ἐκεμοζζαζιμφξ ηῆξ ἖πζζηήιδξ ἀημθμοεμῦκ ηαί ηχνα μἱ ἐκδμζαζιμί, αἱ ιεηαλφ η῵κ ἐπζζηδιυκςκ ἀζπκθσλίαη. Γζυηζ ἐάκ δέκ ὏πάνπῃ ἀιθζαμθία ὅηζ ηυ κέμκ εὕνδια ε὏νίζηεηαζ εἰξ ηάπμζακ ζπέζζκ πνυξ ηήκ ἐλέθζλζκ ημῦ ἀκενχπμο, δέκ ἕπεηαζ ἀκαβηαζηζη῵ξ ὅηζ πνέπεζ κά εεςνδεῇ ηαί ὡξ ὁ δζάιεζμξ ηνίημξ ιεηαλφ ἀκενχπμο ηαί πζεήημο. Γζαιθζζαδηεῖηαζ ἟ εέζζξ ημο ἐκ ηῇ ηθίιαηζ». Δἰξ 2 μκ ἄνενμκ ημο, ὏πυ ηυκ α὎ηυκ ηίηθμκ 56 ζοκεπίγεζ: «...Πνυηεζηαζ ἔζης πενὶ δζαιέζςκ παναηηδνζζηζη῵κ ιμνθμθμβζη῵ξ. Σμῦημ ὅιςξ δέκ ζδιαίκεζ, ὅηζ ηυ ηαε' ἟ι᾵ξ πζεήηεζμκ ι᾵θθμκ ὂκ (ἐὰκ ἔπςιεκ δζηαίςια κά ἔπςιεκ βκχιδκ) εἶκαζ ηαί βεκεαθμβζη῵ξ δζάιεζμκ, ὅηζ ἀκήηεζ δδθ. εἰξ ηὴκ ζεζνὰκ ηῆξ ἐλεθίλεςξ ημῦ ἀκενχπμο». Καί εἰξ ἄθθα δφμ ἄνενα ημο ὏πὸ ηὸκ ηίηθμκ 57 «Σεθεάκενςπμξ» , βναθέκηα πνμθακ῵ξ ιεηὰ ηὴκ ιεηαλὺ α὎ημῦ ηαί ημῦ παθαζμκημθυβμο Ρυιπζκζμκ δζέκελζκ δζά ηὸκ ὀκμιαημθμβζηὸκ ὅνμκ ηεθάκενςπμξ ἢ ηεθεάκενςπμξ... ημῦ ε὏νεεέκημξ «ιεζάγμκημξ ηφπμο» εἰξ ιὲκ ηυ πν῵ημκ πνμζεέηεζ: «Καί ὠκμιάζεδ ηέθεζμξ ὁ ἀηεθέζηενμξ ἀηνζα῵ξ, ηαί ἐπζεζη῵ξ ιυκμκ δοκάιεκμξ κά εεςνδεῇ ὡξ ἀθδεὴξ ἄκενςπμξ ὏πὸ η῵κ ἀκεονυκηςκ ηὰ ζηεθεηζηὰ θείρακα, δοκάιεκμξ ιάθζζηα, ὡξ εἴδμιεκ εἰξ ηὰ πνμδβμφιεκα ἄνενα λά κὴ ἀλήθῃ 56 57

Πενζμδζηυκ «Ἥθζμξ», 28-2.53. Πενζμδζηυκ «Ἥθζμξ», 7.3.53 ηαί 14.3.53

60

θἄλ εἰο ἄλζξσπνλ...»· εἰξ δέ ηυ 2μκ, ὅηζ «...ηὰ ὀζη᾵ ημῦ - πενζθήιμο ιεζάγμκημξ ε὏νέεδζακ ιεηὰ η῵κ α὎ζηναθμπζεήηςκ... ηαί,... εἶκαζ ἀαέααζμκ ἂκ εἶκαζ ηἄκ ἀθδεὴξ ἀκενςπίκδ ιμνθὴ ηαί ὄπζ ι᾵θθμκ πζεήηεζμξ». Σαῦηα δζά ηὸκ «ηεθεζάκενςπμκ» ἢ ηεθάκενςπμκ ημῦ Ρυιπζκζμκ. Γζά δέ ηὸκ ἰπεὺκ ημζθάηακεμκ (δζά ηὸκ ὁπμῖμκ ἐπεηνάηδζε παναηηδνζζηζηὴ ζζβὴ η῵κ ἐμειηθηηθῶλ ιεηὰ ηὴκ ἐλέηαζίκ ημο ὏πὸ η῵κ ἰπεομθυβςκ), ὅηζ μἱ ἐλεηάζακηεξ α὎ηὸκ ἰπεομθυβμζ ἀπεθάκεδζακ ηαηδβμνδιαηζη῵ξ ὅηζ δέκ πνυηεζηαζ εἰιὴ πενὶ ἰδίμο βέκμοξ ἰπεφμξ, ιδδειίακ ζπέζζκ ἔπμκημξ μὔηε ιὲ ηὰ ἀιθίαζα ἢ ηὰ εδθαζηζηὰ, ιήηε ηαηὰ ιείγμκα θυβμκ, ιὲ ηὸκ ἄκενςπμκ. Α὎ηαί θμζπὸκ εἶκαζ αἱ ηαηὰ ημφξ ἖λεθζηηζημὺξ δφμ ζδιακηζηχηεναζ ἀκαηαθφρεζξ ημῦ 20 μο αἰ῵κμξ. Καί ημζαῦηα ὏πῆνλακ ὅθα ηὰ ε὏νήιαηά ηςκ ηαί ὅθαζ αἱ ἀπμδείλεζξ ηςκ δζά ηὴκ εεςνίακ ηῆξ ἐλεθίλεςξ. ἖κ ημφημζξ ὏πάνπμοζζκ εἰζέηζ ἐπζζηήιμκεξ, δζεηδζημῦκηεξ ιάθζζηα ηαί ηὸκ ηίηθμκ ημῦ «εἰδζημῦ», ἐπζιέκμκηεξ παναδυλςξ εἰξ ηὴκ ὏πμζηήνζλζκ α὎ηῆξ. Συ ἐνχηδια, ὅ ἀδοκαημῦκ ὅπςξ ἀπακηήζμοκ μἱ ἐλεθζηηζημί εἶκαζ π῵ξ ἐλδθακίζεδζακ μἱ ἀνπζηυξ ηαί ἐκδζάιεζμξ ηνίημζ ηῆξ δῆεεκ ἐλεθίλεςξ «ὁ δνομπίεδημξ ηαί ὁ πζεδηάκενςπμξ» ηαί ἐπζαζχκεζ ὁ ηνῖημξ ηνίημξ ὁ ἄκενςπμξ ἀιεηάαθδημξ ἐπί πζθζάδαξ ἔηδ, ηαί δζαηί ἟ ἐλέθζλζξ ημῦ ηνίημο ηνίημο δέκ ζοκεπίγεηαζ; Γζαηί ἔπαοζεκ ηαί ὁ ἄκενςπμξ δέκ ἐλεθίζζεηαζ εἰξ ἕηενμκ εἶδμξ θ.π. εἰξ θακηαζηζηυκ «μ὎νακάκενςπμκ» ηῆξ ἐπζηοπμῦξ ἐιπμνζηῆξ ηζκδιαημβναθζηῆξ ηνζθμβίαξ «Ἡ Α὎ημηναημνία ἐπζηίεεηαζ» ημῦ Hollywood, ἐθ’ ὅζμκ ιφπζμξ πυεμξ ημῦ ἀκενχπμο ἀνπῆεεκ, ἤημ κά δαιάζῃ ηαί ημφξ αἰεέναξ, ὡξ ηαηαδεζηκφεζ ὁ ιῦεμξ η῵κ Γαζδάθμο ηαί Ἰηάνμο. Καί ηυ ηαηαθοηζηυηενμκ ἐνχηδια: Πμῖμξ εἶκαζ ὁ ιδπακζζιυξ ἢ ἟ ἀνπή πμφ ηνίκεζ ἢ ἀπμθαζίγεζ ὅηζ ἟ ἐλέθζλζξ ἑκυξ εἴδμοξ ὁθμηθδνχεδηε ηαί δέκ ζοκεπίγεηαζ; Συ ἔημξ 2009 ἑμνηάζεδζακ ηά 200 ἔηδ ἀπυ ηῆξ βεκκήζεςξ ημῦ Κανυθμο Γαναίκμο. 61

Ἀιεηαιέθδημζ μἱ ἐλεθζηηζημί ἐπακαθαιαάκμοκ πεζζιυκςξ ηάξ ἑχθμοξ ἀπυρεζξ ηςκ. Ἀπυδεζλζξ ὁ ἐλεθζηηζηυξ η. Κςκζηακηῖκμξ Κνζιπήξ, ὁ ὁπμῖμξ ἐλέδςηε ὀβη῵δεξ ἔνβμκ ἐη 938 ζεθίδςκ ιέ ηίηθμκ «Γαναζκζζιυξ ηαί ἟ ἱζημνία ημο ἕςξ ηίξ ιένεξ ιαξ». ἖κδεζηηζηή ἟ ζοκέκηεολζξ ημῦ ἀκςηένμο εἰξ ηυκ δδιμζζμβνάθμκ η. ΢πονίδςκα Μακμοζέθδκ ηῆξ «἖θεοεενμηοπίαξ» ηήκ 24-10-2009, ἣκ παναεέημιεκ εἰξ ἐπίννςζζκ η῵κ ἀκςηένς: «἖ξ. Φέημξ βζμνηάγμοιε ηά 200 πνυκζα ἀπυ ηή βέκκδζδ ημῦ Κ. Γαναίκμο ηαί ηά 150 πνυκζα ἀπυ ηή δδιμζίεοζδ ημῦ αζαθίμο ημο ἟ «Καηαβςβή η῵κ εἰδ῵κ». Πμζέξ ἀπυ ηζξ ἐλεθζηηζηέξ ἰδέεξ ημῦ Γαναίκμο εεςνεῖηε ὅηζ εἶκαζ ἀηυιδ ἐπίηαζνεξ ηαί πμζμφξ ημιεῖξ ηῆξ αζμθμβζηῆξ ἔνεοκαξ ηυκ 21 μ αἰ῵κα ἐπδνεάγμοκ πενζζζυηενμ; Ἀπ. «὇ Γαναῖκμξ ἤηακ πθμοναθζζηήξ. Ὡξ ἐη ημφημο, ὁνζζιέκεξ ἀπυ ηίξ πνμηάζεζξ ημο ζήιενα δέκ βίκμκηαζ ἀπμδεηηέξ, ὅπςξ ἟ ηθδνμκμιζηυηδηα η῵κ ἐπίηηδηςκ ἰδζμηήηςκ ἢ ἟ εεςνία ημο βζά ηήκ ηθδνμκμιζηυηδηα, δδθαδή ἟ ὏πυεεζδ ηῆξ «παββέκεζδξ». Ὅιςξ ἄθθεξ ἰζπφμοκ, ὅπςξ ἟ ημζκή ηαηαβςβή η῵κ γςκηακ῵κ εἰδ῵κ, ἟ ἀπμζπαζιαηζηυηδηα πμφ πανμοζζάγμοκ ηά ἀπμθζεχιαηα. Οἱ ἀπυρεζξ δζΐζηακηαζ ηαηά πυζμκ ἟ ἐλέθζλζξ εἶκαζ ααειζαία, ὅπςξ ἢεεθε ὁ Γαναῖκμξ, ἢ ἄκ δζεκενβεῖηαζ ιέ ἄθιαηα. ΢ημφξ βεκεηζζηέξ ἐπζηναηεῖ ηυ ααειζαῖμ, ἐκ῵ μἱ παθαζμκημθυβμζ πνμηζιμῦκ ηά ἄθιαηα. Βέααζα, δζαθένμοκ μἱ ηθίιαηεξ ημῦ πνυκμο ζηίξ ὁπμῖεξ μἱ δφμ α὎ημί ηθάδμζ ἀκαθένμκηαζ: ὅ,ηζ μἱ βεκεηζζηέξ εεςνμῦκ ὅηζ εἶκαζ ιία ιαηνά πνμκζηή πενίμδμξ, μἱ παθαζμκημθυβμζ ηυ εεςνμῦκ ιία ἐθάπζζηδ ζηζβιή ζηυ βεςθμβζηυ πνυκμ. ἖ηεῖκμ ὅιςξ πμο ηονίςξ εά ι᾵ξ ιείκεζ ἀπυ ηυκ Γαναῖκμ εἶκαζ ἟ θοζζηή ἐπζθμβή ὡξ ιδπακζζιυξ πνμχεδζδξ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ ἀθθαβ῵κ. Ἡ πνυηαζίξ ημο (ηαί ημῦ Ἄθθνεκη Ράζεθ Ο὎άθαξ ἀθθά ηαί ιενζη῵κ ἄθθςκ) βζά ηή δνάζδ ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ ἤηακ ηαί ἐλαημθμοεεῖ κά εἶκαζ ἐλαζνεηζηά βυκζιδ βζά ηήκ ἐπίθοζδ δζαθυνςκ πνμαθδιάηςκ ζέ ημιεῖξ 62

πμφ, ἐη πνχηδξ ὄρεςξ, δέκ ζοκδέμκηαζ ἐιθακ῵ξ ιέ ηήκ ὀνβακζηή ἐλέθζλδ, ὅπςξ ὁ ἀκμζμπμζδηζηυξ ιδπακζζιυξ ηαί ὁ κεονςκζηυξ δαναζκζζιυξ». ἖ξ. ὇ ἱζημνζηυξ ηῆξ ἐπζζηήιδξ Συιαξ Κμφκ δζέηνζκε δφμ ηφπμοξ ἐπζζηδιμκζηῆξ δναζηδνζυηδηαξ: ηήκ «ἐπακαζηαηζηή» ηαί ηή «θοζζμθμβζηή» ἐπζζηήιδ. ΢ηήκ πνχηδ ἐκηάζζμκηαζ μἱ πζυ ζδιακηζηέξ ηαί ἀκαηνεπηζηέξ εεςνίεξ, ἐκ῵ ζηή δεφηενδ μἱ πζυ πνμαθέρζιεξ ηαί θζβυηενμ ἀκαηνεπηζηέξ ἀκαηαθφρεζξ ηῆξ ἐπζζηδιμκζηῆξ ἔνεοκαξ. Γεδμιέκδξ ηῆξ ηενάζηζαξ ἐπζννμῆξ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ ἰδε῵κ ζηή αζμθμβζηή, ζηή θζθμζμθζηή ἀθθά ηαί εἰξ ηήκ ημζκςκζμθμβζηή ζηέρδ, πυζμ κυιζιμ εά ἤηακ κά ιζθ᾵ιε ζήιενα βζά ιζά «δαναίκεζα ἐπακάζηαζδ»; Ἀπ. «Ἔπς (ηαί ὄπζ ιυκμ ἐβχ) ἕκα πνυαθδια ιέ ηυκ Συιαξ Κμφκ, εεςν῵ δδθαδή ὅηζ ηυ ἐλδβδηζηυ ημο ζπῆια ἀκαθένεηαζ ιυκμκ εἰξ ηήκ ἐπζζηήιδ ηῆξ Φοζζηῆξ. Συ ἴδζμ ἄθθςζηε ὏πμζηδνίγεζ ηαί ὁ ιεβάθμξ αζμθυβμξ Ἔνκζη Μάζν. ΢ηδ Φοζζηή, μἱ ἐπακαζηάζεζξ ημῦ Κμφκ ζοκζζημῦκ ὄκηςξ ιία νζγζηή ἀθθαβή ημῦ ααζζημῦ πθαζζίμο ἀκαθμν᾵ξ. Α὎ηυ ἔβζκε ιέ ηή ιεηάααζδ ἀπυ ηυκ Ἀνζζημηέθδ ζημφξ Γαθζθαῖμ – Κμπένκζημ Νεφηςκα, ηαί ἀνβυηενα ιέ ηή ιεηάααζδ ἀπυ α὎ημφξ ζηυκ Ἀσκζηάσκ. Ἡ αζμθμβία (ηαί ὄπζ ιυκμ α὎ηή) δέκ πανμοζζάγεζ ηέημζεξ ἀπυημιεξ νήλεζξ. Ἕκα γήηδια αέααζα πμφ πνμηφπηεζ εἶκαζ πυηε ὁνίγμοιε ηήκ ἀπανπή ιζ᾵ξ ἐπζζηήιδξ. Πανυηζ ὏πάνπεζ ηάπμζα ζοκέπεζα, κμιίγς θνυκζιμ κά πενζμνίζμοιε ηήκ ἐθανιμβή ημῦ ὅνμο «ἐπζζηήιδ» ιυθζξ ἕκαξ ηθάδμξ ἀνπίγεζ κά ἀπμηη᾵ ιία ζφβπνμκδ ὀκηυηδηα. Γζά κά βίκς πζυ ζαθήξ, ἟ ἐλεθζηηζηή αζμθμβία μ὎ζζαζηζηά ἀνπίγεζ ιέ ηυκ Γαναῖκμ (ηαί ἄξ πνμτπήνλακ ὁ Λαιάνη ηαί ὁ Εμθνμοά ΢εκη Ἰθίν), ἟ βεκεηζηή ἀνπίγεζ ιέ ημφξ Μέκηεθ ηαί Μυνβηακ (ηαί ὄπζ ιέ ηυκ Γηένκηκεν ἢ ηυκ Νμκηέκ), ἟ ιζηνμαζμθμβία ιέ ηυκ Παζηέν ηαί ηυκ Κυπ. Ἀζθαθ῵ξ ὁ Γαναῖκμξ, ζέ ιία εεχνδζδ ηῆξ ἐπζζηήιδξ πνμκζηά ε὎νφηενδ ἀπυ ηή δζηή ιμο, ἀπμηέθεζε ιία ημιή. Πνμτπῆνλακ ηαί ἄθθεξ ιεβάθεξ ημιέξ ζηήκ ἱζημνία ἢ ηήκ πνμσζημνία ηῆξ 63

ἐλεθζηηζηῆξ, ὅπςξ π.π. ἐηείκδ ηῆξ δζαηφπςζδξ ηῆξ ηθίιαηαξ η῵κ εἰδ῵κ ηαί ἐηείκδ ημῦ Λαιάνη. Ἡ ημιή ημῦ Γαναίκμο, πςνίξ κά ἀθθάλεζ ηυ ἐκκμζμθμβζηυ πθαίζζμ, ὏πῆνλε ἟ πζυ δναζηζηή ηαί ἟ πζυ βυκζιδ». ἖ξ. Ἀπυ ηήκ ἐιθάκζζή ηδξ ιέπνζ ζήιενα, ἟ δαναζκζηή ἐλεθζηηζηή εεςνία δέκ ἔιεζκε ἀιεηάαθδηδ. Ὅπςξ ηάεε βυκζιδ ἐπζζηδιμκζηή εεςνία, ὀθείθεζ κά δζεονφκεηαζ ηαί κά ἀκαπνμζανιυγεηαζ ζοκεπ῵ξ ὥζηε κά ἐλδβεῖ ηά κέα ἐνεοκδηζηά δεδμιέκα πμφ ζοκήεςξ ἟ ἴδζα ἔθενε ζηυ θ῵ξ. Πμζέξ, ηαηά ηή βκχιδ ζαξ, εἶκαζ μἱ δναζηζηυηενεξ ιεηααμθέξ πμφ ἔπμοκ ὏πμζηεῖ μἱ ἐλεθζηηζηέξ ἰδέεξ πμφ δζαηφπςζε ὁ Γαναῖκμξ πνίκ ἀπυ 150 πνυκζα; Ἀπ. Ἀιέζςξ ιεηά ηυκ εάκαημ ημῦ Γαναίκμο, ηήκ ἑπυιεκδ πνμκζά, ηυ 1883, ὁ Γενιακυξ αζμθυβμξ Αὔβμοζημξ Βάσζιακ ηνμπμπμίδζε ηυκ δαναζκζζιυ ιέ ηυκ ἀπμηθεζζιυ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδηαξ η῵κ ἐπίηηδηςκ ἰδζμηήηςκ (θαζκυιεκμ ζηήκ ὕπανλδ ημῦ ὁπμίμο πίζηεοε ὁ Γαναῖκμξ ηαί μἱ πενζζζυηενμζ ζηήκ ἐπμπή ημο, ηαί πμφ ἐζθαθιέκα ἀπμδίδεηαζ ζήιενα ιυκμ ζηυ ἔνβμ ημῦ Γάθθμο αζμθυβμο Ἰςάκκδ Λαιάνη). Μία δεφηενδ μ὎ζζχδδξ ιεηααμθή ἔβζκε ιέ ηή ζφκεεζδ ημῦ δαναζκζζιμῦ (ηονίςξ ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ) ηαί ηῆξ βεκεηζηῆξ, ημῦ ιδπακζζιμῦ ηθδνμκμιζηυηδηαξ πμφ ιεθέηδζε πν῵ημξ ὁ Μέκηεθ ηαί ἀνβυηενα ὁ Μυνβηακ ηαί μἱ ζοκενβάηεξ ημο. Α὎ηυ ἔβζκε πζυ πνυζθαηα, πνίκ ἀπυ ηυκ Β΄ Παβηυζιζμ Πυθειμ, ηαί ἀπμηεθεῖ ιία μ὎ζζχδδ ἀθθαβή, ιία πνυηαζδ ἐλδβδηζηή πμφ ηαί ζήιενα ηονζανπεῖ. Μία ζδιακηζηή πεναζηένς δζεφνοκζδ πνμηάεδηε ηυ 1975 ιέ ηήκ ἐθανιμβή ημῦ δαναζκζζιμῦ ζηήκ ημζκςκζμθμβία (ὅ,ηζ ἀπμηαθμῦιε ημζκςκζμαζμθμβία), ιία ἐλαζνεηζηά βυκζιδ ἐπέηηαζδ. Σέθμξ, ζηίξ ιένεξ ιαξ δζεοηνζκίζηδηακ ὁνζζιέκεξ πθεονέξ ημῦ δαναζκζημῦ ιδπακζζιμῦ ἀπυ ηή ζφβπνμκδ ἐιανομθμβία (ιία ζφκεεζδ δαναζκζζιμῦ ηαί ἐιανομθμβίαξ, ἐκμιαγυιεκδ «evo-devo»). Α὎ηέξ ἀπμηεθμῦκ ηαηά ηή βκχιδ ιμο ηίξ ιεβάθεξ ημιέξ. Βέααζα ηυ 1953 ἟ δζαπίζηςζδ ηῆξ ιμνζαηῆξ δμιῆξ 64

ηῆξ ηθδνμκμιζηῆξ μ὎ζίαξ (ημῦ DNA) ἐκίζποζε πάνα πμθφ ηήκ ἐλεθζηηζηή ηαί ηῆξ ἄκμζλε κέμοξ μνίγμκηεξ. ὇ δαναζκζζιυξ ὁθμέκα ζοιπθδνχκεηαζ, ιεηααάθθεηαζ, ἐπεηηείκεηαζ, ἀπμηεθεῖ ἕκακ βνήβμνα ἐλεθζζζυιεκμ ηθάδμ, πονῆκα η῵κ αζμθμβζη῵κ ἐπζζηδι῵κ». ἖ξ.: ΢έ ὅθα ζαξ ηά αζαθία ὏πεναζπίγεζηε ηήκ ἐλδβδηζηή δφκαιδ ηαί ηή ιεβάθδ βμκζιυηδηα η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ ιμκηέθςκ ηαί εἰδζηυηενα ηή δαναζκζηή ἰδέα ηῆξ «θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ» ὡξ ηονίανπμο - ἀθθά ὄπζ ηαί ἀπμηθεζζηζημῦ ιδπακζζιμῦ πναβιαημπμίδζδξ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ ἀθθαβ῵κ. ΢ηυ ηεθεοηαῖμ ζαξ ἐκηοπςζζαηυ αζαθίμ βζά ηυκ δαναζκζζιυ ὏πμζηδνίγεηε, ιάθζζηα, ηή δοκαηυηδηα δζεφνοκζδξ ηαί ηή ζπεδυκ ὏πμπνεςηζηή ἐθανιμβή α὎ημῦ ημῦ ἐλδβδηζημῦ ζπήιαημξ ἀηυιδ ηαί ζηά ηοπζηά ἀκενχπζκα κμδηζηά ηαί ημζκςκζηά παναηηδνζζηζηά, δδθαδή ζηή κεονμεπζζηήιδ ηαί ηήκ ημζκςκζμαζμθμβία. ὘πάνπεζ ἄναβε ηάπμζμ ὅνζμ ζηήκ ἐλδβδηζηή δφκαιδ ηαί ζηίξ δοκαηυηδηεξ ἐπέηηαζδξ ηῆξ «θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ»; Ἀπ. «Ὄκηςξ ἟ θοζζηή ἐπζθμβή ἀπμηεθεῖ ιδπακζζιυ παναβςβῆξ ηάλεςξ ἀπυ ἀηαλία ιέ ιδπακζηυ ηνυπμ. ἖ηηυξ ηῆξ ἐλεθζηηζηῆξ πνδζζιμπμζήεδηε ηαί ζέ πμθθμφξ ἄθθμοξ ημιεῖξ, ὅπςξ ζηήκ ἐλεθζηηζηή ροπμθμβία, ζηήκ ἐλεθζηηζηή ἐπζζηδιμθμβία, ηήκ ἞εζηή, ηήκ αἰζεδηζηή, ηήκ ημζκςκζμθμβία, ηή ιεθέηδ ηῆξ μἰημκμιζηῆξ ζοιπενζθμν᾵ξ, ηαί, ὅπςξ ἐπζζδιαίκεηε, ηίξ κεονμεπζζηήιεξ. Δἰδζηυηενα εέθς κά ὏πμβναιιίζς ηυκ νυθμ πμφ δζαδναιαηίγεζ ἟ θοζζηή ἐπζθμβή ζηή ιεθέηδ ηῆξ Λμβζηῆξ ηαί ζηήκ ηαηακυδζδ ηῆξ ἔθθμβδξ ζηέρδξ ἐκ βέκεζ, ιέ ηήκ ἐπζζήιακζδ η῵κ ἀδοκαιζ῵κ ημῦ θμβζημῦ ιαξ ὀνβάκμο, η῵κ ἀζεεκ῵κ ημο ζδιείςκ (ἐηείκςκ η῵κ βκςζηζη῵κ πενζμπ῵κ βζά ηίξ ὁπμῖεξ ἟ θμβζηή ιαξ δέκ εἶκαζ ηαηάθθδθα δμιδιέκδ, δδθαδή βζά ηήκ ηαηακυδζδ η῵κ θαζκμιέκςκ πμφ ανίζημκηαζ ἐηηυξ ηῆξ ιεζμηθίιαημξ, ηῆξ ιεζαίαξ ηθίιαημξ θαζκμιέκςκ ηαί ὄκηςκ ζηήκ ὁπμία γμῦιε, ηαί βζά ηήκ ηαηακυδζδ η῵κ ὁπμίςκ δμιήεδηε δζά ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ ἟ ἔθθμβδ ζηέρδ ιαξ). Ἔηζζ, 65

ὅζα ζοιααίκμοκ ζηή ιζηνμηθίιαηα, ζηυ ὏πμαημιζηυ ἐπίπεδμ ἢ ζηίξ ὏ρδθέξ ἐκένβεζεξ, ἢ ζηή ιεβαθμηθίιαηα, ζοπκά θαίκεηαζ κά ἀκηζααίκμοκ ζηυκ ημζκυ κμῦ ηαί ηήκ ηαηακυδζή ημο. Μία εεςνία πμο ἐλδβεῖ ηίξ ἰδζαζηενυηδηεξ ηῆξ ἔθθμβδξ ζηέρδξ, ημῦ ηαη' ἐλμπήκ κμδηζημῦ ιαξ ὀνβάκμο, κμιίγς ὅηζ ἀπμηη᾵ ηήκ ἐλδβδηζηή ἰζπφ ηαί ηυ status ιζ᾵ξ «βεκζηῆξ εεςνίαξ», ιζ᾵ξ μἱμκεί εεςνίαξ η῵κ πάκηςκ». ἗πμιέκςξ ηαηά ηυκ η. Κνζιπῆ, ηυ ἕκ ηνζζεηαημιιφνζμκ κεονζη῵κ ζοκδέζεςκ ημῦ ἀκενςπίκμο εαοιαζημῦ ἐβηεθάθμο εἶκαζ πνμσυκ ἀθυβμο ηαί ἀζοκεζδήημο ηοπαζυηδημξ ἢ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ!!!

66

ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Δ’ ΢ΤΜΠΛΖΡΧΜΑΣΗΚΑΗ ΔΠΗ΢ΣΖΜΟΝΗΚΑΗ ΚΑI ΦΗΛΟ΢ΟΦΗΚΑΗ ΑΠΟΓΔΗΞΔΗ΢ ΠΔΡΗ TOΤ ΑΒΑ΢ΗΜΟΤ ΣΖ΢ ΘΔΧΡΗΑ΢ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢, ΣΖ΢ ΣΤΥΑΗΟΣΖΣΟ΢ ΚΑΗ ΣΖ΢ ΦΤ΢ΗΚΖ΢ ΔΠΗΛΟΓΖ΢

Ὅηζ ἟ εεςνία ηῆξ ἐλεθίλεςξ ηαί αἱ ζοκαημφθμοεμζ ηοπαζυηδξ ηαί θοζζηή ἐπζθμβή εἶκαζ (ὡξ ηαί ὏πὸ δζαζήιςκ εἰδζη῵κ ἐπζζηδιυκςκ ἀπμθφηςξ ἐαεααζχεδ) πνμσὸκηα δαζιμκζηῆξ θακηαζίαξ ηαί ἀεέμο δζαζηνμθῆξ ιυκμκ ηαί ὅθςξ ἀκαθδεεῖξ ηαί ἀαάζζιμζ, ἀπμδεζηκφεηαζ ηαη' ἀνπὴκ ἐη ημῦ ἀβεθφνςημο πάζιαημξ ιεηαλὺ 58 ἀκυνβακμο ηαί ὀνβακζηῆξ ὕθδξ πενί ημῦ ὁπμίμο δζαθαιαάκμιεκ ἐηηεκέξ ηεθάθαζμκ ἐηηυξ η῵κ α὎ηυεζ ἀκαθενμιέκςκ. Γζυηζ ἀπμηεθμφιεκδ ηαί ζπδιαηζγυιεκδ ἟ ἀκυνβακμξ ι᾵γα ὕθδ ἐκένβεζα (ἀηηζκχζεζξ, ἀένζα, ὏βνά, ὀνοηηά) ἐη η῵κ βκςζη῵κ 102 ἢδδ πδιζη῵κ ζημζπείςκ ηαί η῵κ ἰζμηυπςκ α὎η῵κ, παναηηδνίγεηαζ δζ' ἁπθῆξ ρζθῆξ ηζκήζεςξ, ἢημζ ηῆξ ιδπακζηῆξ ηαί ηοθθῆξ ηζκήζεςξ, η῵κ ἞θεηηνμκίςκ πενὶ ημφξ πονῆκαξ (ηαί η῵κ εεηζημκίςκ ηαί μ὎δεηενμκίςκ, ὅηακ δζαζπ῵κηαζ μἱ πονῆκεξ) ηαί ηῆξ ιδπακζηῆξ ἐπίζδξ κεηαζηνηρεηώζεσο, κεηακνξθώζεσο ηαί ιεηααμθῆξ, ἁπαζ῵κ η῵κ ηζκήζεςκ ηαί ιεηααμθ῵κ ημφηςκ ηεθμοιέκςκ ὏πὸ ηυ ηνάημξ θοζζη῵κ κυιςκ ἐκκυιςκ δοκάιεςκ ἀκαθθμζχηςκ ηαί ἐη πακζυθμο δζακμίαξ ηεεέκηςκ, πνυξ ἐπίηεολζκ πάκημηε ὡνζζιέκςκ ηεθμθμβζη῵κ ηαί ἐλοπδνεημφκηςκ ηὴκ ὅθδκ δδιζμονβίακ ζημπ῵κ.

58

Καηὰ ηὴκ ηεθεοηαίακ ἐπμπὴκ βίκεηαζ ηαηάπνδζζξ ημῦ ὅνμο «ἐκένβεζα», ἀκηὶ «ὕθδ - ι᾵γα». Ἡ ἐκένβεζα ὅιςξ δέκ εἶκαζ ηὶ ἄθθμ εἰιὴ ἟ ηζκδηζηυηδξ ηῆξ ιάγδξ - ὕθδξ ηαὶ αἱ δζὰ ηῆξ ηζκήζεςξ (ηαὶ ἐκ ηῇ ηζκήζεζ) ἐηδδθμφιεκαζ ἰδζυηδηεξ α὎ηῆξ, ἢημζ θ῵ξ, εενιυηδξ, ιαβκδηζζιυξ, ἞θεηηνζζιυξ, η.ἄ. Ο὎δ' εἶκαζ δοκαηὸκ κά κμδεῇ ἐκένβεζα ἄκεο ιάγδξ-ὕθδξ, ἄκεο ιμκάδςκ ἞θεηηνζζιμῦ, ηαηὰ ηὴκ ὡναῖμκ παναηηδνζζιὸκ ημῦ Ἀσκζηάζκ, ὅηζ ἟ «ι᾵γα ηαὶ ἐκένβεζα εἶκαζ ἕκ ηαὶ ηὸ α὎ηὸ κυιζζια, ἢ ἄθθςξ αἱ δφμ πθεοναὶ ημῦ ἰδίμο κμιίζιαημξ».

67

Ἀκηζεέηςξ ἟ ἐκυνβακμξ ὕθδ, ἀπὸ η῵κ ἰ῵κ 59 ηαί η῵κ ιμκμηοηηάνςκ ἀιμζαάδςκ ηθπ. ιέπνζ ημῦ ἀκενχπμο, παναηηδνίγεηαζ ηαί δζαηνίκεηαζ (ἀπὸ ἀπυρεςξ ὀνβακζηῆξ ηαη' ἀνπήκ) ὏πὸ ηζκήζεςξ δοκάιεςξ ὀληνηηθῆο ηαί ὀκημπμζδηζηῆξ, ηζκήζεςξ δδθμκυηζ ὀνβακζηῆξ γςσηῆξ 60 ἢημζ: α) ηζκήζεςξ ἀθμιμζχζεςξ ηαί ἀκμιμζχζεςξ ἢ ἀθεηενμζχζεςξ ηαί ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ (ηαί εἰξ ημφξ ιμκμηοηηάνμοξ ὀνβακζζιμφξ), δζά ηῆξ ηαη' εἰδζημὺξ ηνυπμοξ πνμζθήρεςξ λέκςκ ηαί κεην῵κ ἢ ἀκμνβάκςκ μ὎ζζ῵κ ηαί ιεηααμθῆξ α὎η῵κ εἰξ ἰδία γ῵κηα ηφηηανα ηαί ἰδίμοξ -δζαθυνμοξ εἰξ ἕηαζημκ εἶδμξ ηαί βέκμξ ἱζημὺξ ηαί ὀνβακζζιμφξ, α) ηζκήζεςξ α὎λήζεςξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ πάκημηε ηαί ἀκαθθμζχηςκ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ ὁνίςκ, β) ηζκήζεςξ ζημπίιμο ηαί γςηζηῆξ, ὡξ ηαί ἐπζδνάζεςξ ἐπὶ ημῦ ἐκ βέκεζ πενζαάθθμκημξ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ηαί πάθζκ ὁνίςκ, ιὲ ὡνζζιέκαξ ὡζαφηςξ ηαί ἀκαθθμζχημοξ ἱηακυηδηαξ πνμζανιμβῆξ ηαί ἐπζθμβῆξ, ηαί δ) ηζκήζεςξ ἱηακυηδημξ ἀκαπαναβςβῆξ ηαί δζαζςκίζεςξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ, δζ' ὡνζζιέκςκ πάθζκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ ὀνβάκςκ, ζοζηδιάηςκ ηαί ηνυπμκ ἀκαπαναβςβῆξ. Σάξ ἰδζυηδηαξ ἢ δοκάιεζξ ηαφηαξ δέκ ἔπεζ ἟ ἀκυνβακμξ ι᾵γα - ὕθδ, ηαίημζ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ζπδιαηίγμκηαζ ἐλ α὎ηῆξ. Καί ηυ πάζια ημῦημ ιεηαλὺ α὎ηῆξ ηαί η῵κ ὀνβακζη῵κ ὄκηςκ δέκ εὰ βεθονςεῇ πμηέ. Σοπαίςξ ἢ ηεπκδη῵ξ δέκ εὰ παναπεῇ πμηέ ἐη ηῆξ ἀκμνβάκμο ιάγδξ - ὕθδξ γ῵κ ὀνβακζζιυξ. ὇ δέ 59 Οἱ ἰμὶ (ὡξ ἁπθ῵ξ ἀπμηαθμῦκηαζ ζήιενμκ δζυηζ ἀκεηαθφθεδζακ ηαὶ ιὴ δζδεδημὶ ημζμῦημζ) εἶκαζ α὎ημπαναβυιεκα θεοηχιαηα, πμθὺ ἐπίπθμηα πδιζη῵ξ, πενζέπμκηα ὡνζζιέκαξ ὁιάδαξ πονδκζη῵κ ὀλέςκ. Δἶκαζ κμζμβυκα ζςιαηίδζα, ιὴ ὏πάνπμκηα α὎ημηεθ῵ξ, ἀθθὰ πμθθαπθαζζαγυιεκα ἐκκυιςξ ὡξ ηὰ γ῵κηα ηφηηανα, ιυκμκ ἐκηὸξ γ῵κημξ ηοηηάνμο ἢ ἐπὶ γ῵κημξ ηοηηανζημῦ ζχιαημξ. Γέκ ἀπμηεθμῦκ ἄνα γ῵κηα ηφηηανα ἢ γ῵κηαξ ὀνβακζζιμφξ, ἀθθὰ πανάζζηα α὎η῵κ, ηὸ ιεηαίπιζμκ ιεηαλὺ ἀκυνβακμο – κεην᾵ξ, ηαὶ ὀνβακζηῆξ- γχζδξ ὕθδξ. Ἡ ηεπκδηὴ ὅιςξ ηαὶ ημφηςκ παναζηεοὴ ἐκ ημῖξ πδιζημῖξ ἟ι῵κ ἐνβαζηδνίμζξ ἀπεδείπεδ ἀδφκαημξ. 60 Σὴκ ὀκημηζηὴκ ηαφηδκ ηαὶ ὀκημπμζδηζηὴκ ἢ ἄθθςξ γςσηήκ ηίκδζζκ ἄθθμζ ἀπεηάθεζακ «γςσηὴκ δν᾵ζζκ», ἄθθμζ «γςσηὴκ δφκαιζκ», ἄθθμζ «δζεοεοκηήνζμκ ηαὶ δδιζμονβζηὴκ ἰδέακ», ἄθθμζ «γςσηὴκ ὁνιήκ», ὁ δὲ Ἀνζζημηέθδξ «἖κηεθέπεζακ». ἖κ ηῶ ὅνῳ «἖κηεθέπεζα» πενζθαιαάκμκημ ἀκακηζννήηςξ ηαὶ αἱ ροπζηαὶ ἐηδδθχζεζξ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, πθὴκ ημῦ ἀκενςπίκμο πκεφιαημξ.

68

ζηαθαηηίηδξ, ηὸκ ὁπμῖμκ ἱδνοηαί ηίκεξ ηαί ὀπαδμὶ η῵κ ὏θζζηζη῵κ εεςνζ῵κ ἐπεπείνδζακ κά παναηηδνίζςζζκ ὡξ ζοκδεηζηὸκ ηνίημκ ιεηαλὺ ἀκυνβακμο ηαί ὀνβακζηῆξ ὕθδξ, εἶκαζ ἁπθὴ θοζζηὴ ζοζζχνεοζζξ ἁθάηςκ, ζηενμοιέκδ πάζδξ ἰδζυηδημξ ὀνβακζηῆξ γςῆξ 61. Συ ἀδφκαημκ θμζπὸκ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ ηαί ηῆξ παναβςβῆξ ηεπκδηῆξ γςῆξ ἐκ ημῖξ πδιζημῖξ ἟ι῵κ ἐνβαζηδνίμζξ (ηαίημζ ἔπμιεκ εἰξ ηὴκ δζάεεζζκ ἟ι῵κ, δζά ηεπκζη῵κ ιέζςκ, ὅθαξ ηάξ θοζζηὰξ ηαηαζηάζεζξ, ὏θ' ἅξ δζεηέθεζεκ ὁ πθακήηδξ ἟ι῵κ ἀπὸ ηῆξ ποηκχζεςξ α὎ημῦ - ηαί ἰδία ἀπὸ ηῆξ ἐπ' α὎ημῦ ἐιθακίζεςξ η῵κ πνχηςκ γχκηςκ ὀνβακζζι῵κ ηαί ιέπνζ ζήιενμκ), αεααζμῦκ ηυ ἀβεθφνςημκ πάζια ιεηαλὺ ἀκυνβακμο ηαί ὀνβακζηῆξ ιάγδξ - ὕθδξ, δζυηζ ἟ παναπεεῖζα ἐκ ηῶ ἐνβαζηδνίῳ ἐλ ἀιιςκίμο μ὎νία, δέκ ἔπεζ ηά ὡξ ἄκς παναηηδνζζηζηά ηῆξ ὀνβακζηῆξ ιάγδξ ὕθδξ, δζαββέθθεζ ζοκάια πακδβονζη῵ξ: α) Ὅηζ ὄπζ ιυκμκ μἱ ζφκεεημζ ηαί πμθοηφηηανμζ ὀνβακζζιμὶ ἀθθὰ ηαί μἱ ιμκμηφηηανμζ ημζμῦημζ δέκ ἐβέκμκημ α὎ημιάηςξ ἐη ηῆξ ἀκυνβακμο ὕθδξ· α) ὅηζ αἱ ἰδζυηδηεξ, ηάξ ὁπμίαξ ἐιθακίγμοζζκ 61 Καηὰ ηὴκ ὁιμθμβίακ δζαηεηνζιέκςκ πδιζη῵κ, μἷμζ ὁ Γενιακὸξ Λήκηζη (1806 -1873), ὁ Γάθθμξ ΢εναὲθ (1786 1889) ηαὶ μἱ Ἄββθμζ ζεν Υάιθνεο Davy (1778 - 1828) ηαὶ ζέν ἖ννῖημξ Ρμζηὸθ (1833 -1915) «μ὎δ' ἟ ἐθαπίζηδ ἐθπὶξ ὏πάνπεζ ὅηζ εὰ δοκδεῇ πμηέ ὁ πδιζηὸξ κά ὏πενπήδδζῃ ηὸ ιέβα πάζια ηὸ δζαπςνῖγμκ ηὰ πνμσυκηα ηῆξ ἐκυνβακμο θφζεςξ ἀπὸ η῵κ πνμσυκηςκ ηῆξ ἀκυνβακμο». Καηὰ ηὸκ ιέβα αζμθυβμκ Δ὎ηφπζμκ Υυππε ΢έτθε (1825 -1895), ηαεδβδηὴκ η῵κ Πακεπζζηδιίςκ Βενμθίκμο, Σοαίββδξ ηαὶ ΢ηναζαμφνβμο, «἟ γςὴ εἶκαζ ιμκαδζηὸκ ηαὶ ιέβα ιοζηήνζμκ». Καὶ ηαηὰ ηὸκ δζάζδιμκ ἐπίζδξ Γενιακὸκ αμηακμθυβμκ Φενδζκάκδμκ Gohn (1828 - 1898), αἱ ἐκ ημῖξ ὀνβακζζιμῖξ δοκάιεζξ δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ κά ἀκαθοεμῦκ εἰξ ηάξ βκςζηὰξ δοκάιεζξ η῵κ ἀηυιςκ, ηὸ δὲ ιεηαλὺ ὀνβακζηῆξ ηαὶ ἀκυνβακμο θφζεςξ πάζια μὔηε ἐβεθονχεδ, μὔηε εὰ βεθονςεῇ πμηέ». Πναθ. Ν. ΢πδθ., ικ. ἐνβ., ζεθ. 81 -87, ἔκεα ζφιθςκαζ βκ῵ιαζ ηαὶ ἄθθςκ δζαζήιςκ εἰδζη῵κ ἐπζζηδιυκςκ. Ὡζαφηςξ ὁ ηαεδβδηὴξ ηῆξ «Βζμθμβζηῆξ Υδιείαξ» ημῦ Πακεπζζηδιίμο Ἀεδκ῵κ ιαηανζζηυξ Ἀκαζη. Υνζζημιάκμξ, ἐκ ηῇ α὎ηῇ ζεζνᾶ η῵κ δζαηνζα῵κ ημο ἐκ ηῇ ἐθδιενίδζ «Βναδοκῇ», «πενὶ ηῆξ βεκέζεςξ ηῆξ γχζδξ ὕθδξ», βνάθεζ, ζὺκ ἄθθμζξ, ηαὶ ηὰ ἀηυθμοεα: «...Γέκ βεκκ᾵ηαζ ἀιθζαμθία ὅηζ ηαὶ ἂκ ὏πενκζηήζςιεκ εἰξ ηὸ ἀπχηενμκ ιέθθμκ ηάξ ηεπκζηὰξ δοζημθίαξ ηαὶ ηαημνεχζςιεκ ιίακ ἟ιένακ κά ζοκεέζςιεκ θεφηςια ημῦ α὎ημῦ ιμνζαημῦ αάνμοξ πνὸξ ηὰ ἐκ ηῇ θφζεζ ε὏νζζηυιεκα, πάθζκ κεηνὸκ θεφηςια εὰ ἔπςιεκ πνὸ ἟ι῵κ...Νμιίγς, ὅηζ ζοιθχκςξ πνὸξ ηὸκ ιεβάθμκ θοζζμθυβμκ ηαὶ θζθυζμθμκ ημῦ π. αἰ῵κμξ Du Bois Raymond, δέκ δοκάιεεα παν' ὅθαξ ηάξ πνμυδμοξ ηῆξ ἐπζζηήιδξ κά πενζιέκςιεκ ὅηζ εὰ ηαημνεχζςιεκ κά ἐπζηφπςιεκ πμηέ ηὴκ ζφκεεζζκ ημῦ γ῵κημξ θεοηχιαημξ».

69

μἱ Κυζιμζ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀπὸ ἀπυρεςξ ὀνβακζηῆξ ηαη' ἀνπήκ, ιὴ ὏πάνπμοζαζ εἰξ ηὴκ ἀκυνβακμκ ι᾵γακ, ἐλ ἥξ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ὄκηςκ ζπδιαηίγμκηαζ, εἶκαζ ἰδζυηδηεξ εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ, ἰδζυηδηεξ δδθ. πνυζεεημζ δμηαί, δμεεῖζαζ πνμθακ῵ξ, εἰξ ηὰ ὀνβακζηὰ ὄκηα ἔλςεεκ (δδθ. ὏πὸ Γμηῆνμξ ἐηηυξ ηῆξ ιάγδξ), ἀθ' ἥξ ηὰ ὄκηα ηαῦηα ἐκεθακίζεδζακ εἰξ ηυ εἶκαζ, β) ὅηζ ἀπμηθεζυιεκδξ ηῆξ πνμεθεφζεςξ η῵κ ἰδζμηήηςκ ημφηςκ ἐη ημῦ ιδδεκυξ, ἀπμδεζηκφεηαζ ὡζαφηςξ ὅηζ ὘πενοθζηή ὆κηυηδξ ἐκζοκείδδημξ πνμζςπζηή ὏πενεπέηεζκα ηαί ἀκςηένα ηῆξ ιάγδξ – ὕθδξ, Ἄπεζνμξ δδθμκυηζ (πάκζμθμξ δέ ηαί πακημδφκαιμξ, ἐθ' ὅζμκ ἐκ π᾵ζζκ ἐηδδθμῦηαζ πάκζμθμξ πνυκμζα ηαί ζημπζιυηδξ), πανέζπεκ εἰξ ηὰ ὀνβακζηὰ ὄκηα ηάξ ἰδζυηδηαξ ηαφηαξ, ἵκα δζ' α὎η῵κ ηαί ὏πὸ ηυ ηνάημξ πακζυθςκ ηαί πάθζκ ἐκκυιςκ δοκάιεςκ - θοζζη῵κ κυιςκ - ὏π' Α὎ηῆξ ηαί πάθζκ ηεεεζζ῵κ, ἐπζηεθμῦκ ἕηαζημκ, ηαη' ἰδίακ, ηαί ἐκ ὏πενυπμζξ ἀθθδθεπζδνάζεζζ ηθπ. ὡνζζιέκμοξ ηεθμθμβζημὺξ ζημπμφξ· ηαί δ) ὅηζ ηὰ πν῵ηα η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ πακηὸξ εἴδμοξ ηαί βέκμοξ ἐβέκμκημ δδιζμονβζη῵ξ ὏πὸ ηῆξ α὎ηῆξ Ἀπείνμο ὆κηυηδημξ ηαί Γοκάιεςξ, ἣηζξ εἶκαζ ὁ ἀπμηαθοθεείξ Σνζζοπυζηαημξ Θευξ. Γζυηζ ἀπμηθεζζιέκδξ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ, η῵κ πνχηςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ δέκ δφκαηαζ ἐπίζδξ θμβζη῵ξ κά βίκδ δεηηὴ ηαί ἟ ἐηδμπὴ ηῆξ α὎ημαζηζυηδημξ ηαί α὎ημδδιζμονβίαξ ηςκ, ὅηζ δδθ. ηαῦηα ἐδδιζμφνβδζακ α὎ηὰ ἑαοηὰ.

Α.

ΣΑ ΑΓΔΦΤΡΧΣΑ ΟΡΓΑΝΗΚΑ ΥΑ΢ΜΑΣΑ ΜΔΣΑΞΤ ΟΛΧΝ ΣΧΝ ΔΝΟΡΓΑΝΧΝ ΟΝΣΧΝ

Γζ' ὃκ ὅιςξ θυβμκ ἀβεθφνςημκ ἐηάπεδ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ πάζια ιεηαλὺ ηῆξ ἀκυνβακμο ιάγδξ ὕθδξ ηαί ηῆξ ὀνβακζηῆξ (ἵκα ἟ δδιζμονβζηὴ πανέιααζζξ Α὎ημῦ ηαείζηαηαζ παζίδδθμξ), δζά ηὸκ α὎ηὸκ θυβμκ ἀβεθφνςηα πάζιαηα ἐηάπεδζακ ὏πὸ ημῦ ἰδίμο ηαί ὏πάνπμοκ ηαί ιεηαλὺ η῵κ δζαθυνςκ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἵκα ὄπζ ιυκμκ ἟ α὎ηυιαημξ α὎η῵κ βέκεζζξ, ἀθθὰ ηαί ἟ δζ' ὁπμζαζδήπμηε 70

ἐλεθίλεςξ, πνμμδεοηζηῆξ ἢ ἁθιαηζηῆξ, δζαιυνθςζζξ α὎η῵κ ηαί ἐιθάκζζίξ ηςκ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ ἀπμηθείμκηαζ. Γζυηζ ὏πάνπμοκ ἀβεθφνςηα πάζιαηα, α) ιεηαλὺ ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο ηαί η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἐκ βέκεζ, η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο, α) ιεηαλὺ η῵κ δζαθυνςκ εἰδ῵κ α὎ημῦ ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο, η῵κ θοη῵κ δδθ. ηαί η῵κ δέκδνςκ β) ιεηαλὺ η῵κ δζαθυνςκ ἐιρφπςκ ὄκηςκ ηαί δ) ιεηαλὺ ημῦ ἀκενχπμο ηαί ημῦ ζοκυθμο η῵κ θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηε ηαί ἐιρφπςκ, ηυζμκ ἀπὸ ἀπυρεςξ ὀνβακζηῆξ, ἰδία ὅιςξ ἀπὸ ἀπυρεςξ ροπζηῆξ. ἖πςνίζεδζακ δδθ. ἀπμηυιςξ ηαί πάκηα ηὰ ὀνβακζηὰ ὄκηα εἰξ εἰδζηὰξ βεκζηὰξ ηαηδβμνίαξ ἢ μἰημβεκείαξ, ὁιάδαξ - εἴδδ ηαί βέκδ. Καί ἟ δζαζηαφνςζζξ ιεηαλὺ α὎η῵κ δέκ εἶκαζ δοκαηὴ πένακ ὡνζζιέκςκ ὁνίςκ, ἀπμθφηςξ ζοββεκ῵κ 62. Καί ἐδδιζμονβήεδζακ ἄθθμζ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ θοη῵κ ηαί η῵κ δέκδνςκ, πμζηίθα ηαί ὡξηζκέλα ηάη' εἴδδ ηὰ ζπένιαηα ηαί μἱ ηνυπμζ ἀκαπαναβςβῆξ α὎η῵κ. Ἀθθμῖα ηὰ ζχιαηα ηαί ηὰ ζπένιαηα η῵κ δζαθυνςκ βεκ῵κ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, δηάθνξα πξόο ἄιιεια, πμζηίθα, ἀθθὰ ηαί ἀκαθθμίςηα, ὅπςξ ηαί ηὰ ηφηηανα ηῆξ ὀνβακζηῆξ α὎η῵κ ζοζηάζεςξ, μἱ ηνυπμζ ηαί ηὰ ζοζηήιαηα ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ α὎η῵κ. Πμθθὰ ἐλ α὎η῵κ ἐιθακίγμοκ αεααίςξ ὡνζζιέκαξ ὁιμζυηδηαξ ιεη' ἄθθςκ, ὀνβακζηὰξ ἢ ροπζηάξ, ἐκηὸξ ημῦ ἰδζαζηένμο πθαζζίμο ηῆξ ἰδζαζηέναξ α὎η῵κ ὁιάδμξ - μἰημβεκείαξ ηαί ηῆξ ἰδζαζηέναξ ηςκ βεκζηῆξ ὀκημθμβζηῆξ ααειίδμξ (θοηζηὸξ ηυζιμξ ἔιροπμξ ηυζιμξ), δηόηη ἐλ ηῷ αὐηῷ θπζηθῷ πεξηβάιινληη ὡξίζζε ὑπὸ ηνῦ Γεκηνπξγνῦ ἡ δσή θαί ἡ κέρξηο ὡξηζκέλσλ, ἀπαξαβίαζησλ ὁξίσλ ὀξγαληθὴ ἀλάπηπμηο αὐηῶλ. Ὅιςξ αἱ ὁιμζυηδηεξ αὗηαζ εἶκαζ ἀπμθφηςξ πεξησξηζκέλαη, ιὴ ἐπδνεάγμοζαζ ηάξ δζαηνίζεζξ η῵κ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ, μ὎δὲ ηὰ ιεηαλὺ η῵κ ὄκηςκ βαζηθὰ ράζκαηα, ἅηζκα δέκ εὰ ὏πενπδδδεμῦκ πμηέ. Φοηὸκ δδθ. δέκ εὰ βίκδ πμηὲ δέκδνμκ ἢ ἀκηζζηνυθςξ, θοηὰ ηαί δέκδνα δέκ εὰ ιεηααθδεμῦκ πμηέ εἰξ 62

Πναθ. ηαί ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 142-147.

71

ἔιροπα ὄκηα. Μμκμηφηηανμζ ὀνβακζζιμὶ δέκ εὰ βίκμοκ πμηέ πμθοηφηηανμζ. Μζηνυαζα δέκ εὰ ιεηααθδεμῦκ εἰξ ἔκημια, ἔζης... ἗νπεηὰ δέκ εὰ βίκμοκ ἱπηάιεκα, δίπμδα δέκ εὰ βίκμοκ ηεηνάπμδα, ιὴ ιαζημθυνα, δέκ εὰ βίκμοκ ιαζημθυνα, ἐκάθζα δέκ εὰ βίκμοκ, πενζαῖα η.μ.η. Δἰξ, ηάξ δζαθυνμοξ παθαζμκημθμβζηὰξ ἔνεοκαξ ε὏νίζημιεκ ἀπμθζεςιέκμοξ ιζηνμ-μνβακζζιμφξ, ὡξ ηαί ἔκημια η.ἄ. ηῆξ πνςημβεκμῦξ πενζυδμο ηῆξ ἐιθακίζεςξ ηῆξ γςῆξ ἐπὶ ημῦ πθακήημο (ηῆξ πνμηενμγςσηῆξ ηαί παθαζμγςσηῆξ, ηῆξ ὁπμίαξ πνμδβήεδ ἟ ἀγςσηὴ πενίμδμξ), ἀπμθφηςξ ὁιμίμοξ ιὲ ηὰ ὏πάνπμκηα ηαί ζήιενμκ ὅιμζα εἴδδ ηαί βέκδ 63. Ο὎δειία ιεηαλὺ ημφηςκ ηαί ἐηείκςκ πανεηδνήεδ πμηὲ δζαθμνὰ ἢ ὀνβακζηὴ παναθθαβή. Συ α὎ηὸ ἰζπφεζ ηαί δζά ημφξ ἀπμθζεςιέκμοξ ὀνβακζζιμὺξ ὅθςκ η῵κ ὄκηςκ, ηὰ ὁπμῖα ἀνβυηενμκ ἐιθακζζεέκηα δζαδμπζη῵ξ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ ὏πάνπμοκ ιέπνζ ηῆξ ηαε' ἟ι᾵ξ ἐπμπῆξ. ὘πάνπμοκ θμζπὸκ ἀβεθφνςηα ὀνβακζηὰ πάζιαηα ιεηαλὺ η῵κ ὄκηςκ η῵κ α὎η῵κ ααειίδςκ ηῆξ ὀκημθμβζηῆξ ηθίιαημξ εἰξ ημφξ ηνυπμοξ ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ (δζπμηυιδζζξ, πανεεκμβέκεζζξ, ᾠμημηία, βέκκδζζξ ὁιμίςκ), εἰξ ηὰ ηφηηανα, ηὰ ζπένιαηα, ηὰ θεοηχιαηα, ηὰ ὄνβακα, ηὰ ιέζα ηαί ηὰ ζοζηήιαηα ἀκαπαναβςβῆξ. Ἄθθμζ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ιμκμηοηηάνςκ, ἄθθμζ η῵κ δζαθυνςκ πμθοηοηηάνςκ ιζηνμαίςκ ηαί θμζπ῵κ ιζηνμμνβακζζι῵κ, ἄθθμζ μἱ η῵κ ἐκηυιςκ ηθπ. ηθπ. Ἄθθαζ αἱ ζάξθεο ηαί ηά αἵκαηα η῵κ 63

Καηὰ κεςηένακ, ἐπζκυδζζκ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ, ὏πάνπμοκ εἰζέηζ ὀνβακζζιμὶ ὅιμζμζ ιὲ ημὺξ πνςηανπζημὺξ ημζμφημοξ, δζυηζ δέκ ἐλεθίπεδζακ πάκηεξ αἱ πνςηανπζημὶ ὀνβακζζιμί, ἀθθὰ ιένμξ ημφηςκ ε὏νεεὲκ ὏πὸ ὡνζζιέκαξ ε὎κμσηὰξ ζοκεήηαξ ηθπ. Καὶ ἟ θακηαζηζηὴ ὅιςξ αὕηδ ἐπζκυδζζξ ηαηαπίπηεζ ἀθ' ἑαοηῆξ, δζυηζ: α) ἖θθείπμοκ ἀπμθφηςξ ἀηεθεῖξ ιεζάγμκηεξ ηφπμζ ιεηαλὺ η῵κ πνμδβμφιεκςκ ηαὶ η῵κ ιεηαβεκεζηένςκ ὀνβακζζι῵κ, μἱ δὲ ιεηαβεκέζηενμζ, πνμμδεοηζη῵ξ ἐιθακζγυιεκμζ, εἶκαζ ἀπ' ἀνπῆξ ηέθεζμζ. Καὶ α) μἱ κεχηενμζ ὀνβακζζιμὶ ἐιθακίγμοκ ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ηςκ ἰδζαζηέναξ κέαξ ὀνβακζηὰξ ηαὶ ροπζηὰξ - ηὰ ἔιροπα ὄκηα ἰδζυηδηαξ, ἅηζκεξ πνμθακ῵ξ δέκ εἶκαζ ἀπμηέθεζια πείναξ η῵κ πνμδβμοιέκςκ. Ἀπμηθείεηαζ ἐλ ἄθθμο ἟ ἀπυηηδζζξ ἐλεθζηηζηῆξ πείναξ εἰξ ὅθμοξ ημὺξ πνχημοξ ὀνβακζζιμφξ, εἰξ ηὸ ζφκμθμκ ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο, ηαὶ εἰξ ηὰ πθεῖζηα η῵κ ηαηςηένςκ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἀζπέηςξ ημῦ ὅηζ πνμζηνμφεζ α὎ηὴ ηαὶ εἰξ ηὸκ ἄηεβηημκ κυιμκ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ, ὅζηζξ πενζμνίγεζ εἰξ ὡνζζιέκα ἀπανααίαζηα πθαίζζα ηὴκ βέκεζζκ, ἀκάπηολζκ ηαὶ γςὴκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ.

72

ἐκαθίςκ, η῵κ αἱιαημθυνςκ. Ἄθθμζ μἱ ὀνβακζζιμί η῵κ ιαθαηίςκ ηαί η῵κ ὀζηνάηςκ, η.θπ. η.θπ. Ἄθθαζ αἱ ζάνηεξ ηαί ηά αἵιαηα 64 η῵κ ἑνπεη῵κ, η῵κ πηδκ῵κ, η῵κ ιαζημθυνςκ, δζάθμνμκ ὅθςκ ηυ ζ῵ια -἟ ζὰνλ - ημῦ ἀκενχπμο, ηυ αἷια ημο, ηυ θεφηςιά ημο, ηὰ ηφηηανα ηῆξ ἀνπζηῆξ ζοζηάζεχξ ημο, ὁ ἀνζειὸξ η῵κ πνςιαημζςιάηςκ ημο (ὡξ ηαί η῵κ ηαηὰ ιῆημξ ημφηςκ βμκζδίςκ), ἐη ημφηςκ δέ ηαί ηυ ἀδφκαημκ ηῆξ ιεηαββίζεςξ εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ αἵιαημξ μἱμοδήπμηε ἄθθμο γχμο. Δἶκαζ ἄπμνμκ, π῵ξ πανεηάιθεδζακ πάκηα ηαῦηα, ηαί ἐπζζηεφεδ ἟ ιςνὰ εεςνία ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Καί ὠκμιάζεδ ἐμέιημηο ἟ ἀκαθθμίςημξ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ (ἀπὸ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ) ἁπθῆ ἀλάπηπμηο η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ιέπνζξ ὡξηζκέλσλ ηαί ἀπαξαβηάζησλ πάκημηε ὁνίςκ, πένακ η῵κ ὁπμίςκ ἐπένπεηαζ ὁ ιαναζιυξ, ὁ εάκαημξ... Καί ἐπαναηηδνίζεδζακ ἀπνδείμεηο ηῆξ ἐλεθίλεςξ αἱ ὁιμζυηδηεξ ὡνζζιέκςκ ὁκνιόγσλ ὀνβάκςκ, ιεθ῵κ ἢ ζοζηδιάηςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ (ἐκ῵ ἐζηειιέκςξ πανςνάεδζακ ααζζηαὶ ιεηαλὺ η῵κ εἰδ῵κ ηαί ὀνβακζηαὶ ἔηζ, ηαηὰ ιείγμκα δέ θυβμκ ροπζηαὶ δηαθνξαί), ὁιμζυηδηεξ ἀκαπυθεοηημζ θφζεζ, ἐθ' ὅζμκ ἐκ ηῇ δδιζμονβίᾳ ἞ημθμοεήεδ ὁιμζυιμνθμκ ζπέδζμκ, μἱ δέ ὀνβακζζιμὶ ἐδδιζμονβήεδζακ ὅπςξ ἀκαπηοπεμῦκ, γήζμοκ ηαί ἀκαπαναπεμῦκ, ὡξ ἐνβμζηάζζα ηαφζεςξ ηαί θαηαιιαγῆο ηῆξ ὕθδξ, ἐλ ηαπηῷ θπζηθῷ πεξηβάιινληζ. Καί ἐεεςνήεδ ὡξ αεααίςζζξ ηῆξ πνμεθεφζεςξ η῵κ ηεθεζυηενςκ – πμθοζοκεεηςηένςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἀπὸ ηὰ ἁπθμφζηενα ἢ ἀηεθέζηενα, ἟ πξννδεπηηθὴ ηαί δηαδνρηθὴ ἐιθάκζζζξ α὎η῵κ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ, δζυηζ μὕηςξ ἔδμλε ηῶ Γδιζμονβῶ, πνυξ πνυδδθμκ ηαί πάκζμθμκ ἐκ πμθθμῖξ ἐλοπδνέηδζζκ ηαί 64

Σὸ ζπῆια η῵κ αἱιμζθαζνίςκ πμζηίθθεζ εἰξ ηὰ δζάθμνα γῶα, ἐπίζδξ δὲ ηαὶ αἱ δζαζηάζεζξ η῵κ αἱιμζθαζνίςκ. Ὅζῳ δὲ ιείγςκ εἶκαζ ἟ ἀπυζηαζζξ η῵κ εἰδ῵κ η῵κ γῴςκ ἀπ' ἀθθήθςκ ἐκ ηῇ γςμθμβζηῇ ηθίιαηζ, ηυζμκ πενζζζυηενμκ ηαηαζηνεπηζηὴ ἟ ἐπίδναζζξ η῵κ ἐνοεν῵κ αἱιμζθαζνίςκ ὏πὸ ημῦ ὀννμῦ ἄθθμο ηζκὸξ γῴμο. Υαναηηδνζζηζηὴ ηοβπάκεζ ἟ α὎ηυιαημξ βέκεζζξ εἰδζη῵κ ἀιοκηζη῵κ ἀκηζζςιάηςκ εἰξ ηὸ αἷια ημῦ αἱιμδέηημο, ἅια ηῇ ιεηαββίζεζ λέκμο αἵιαημξ. Γζ' ὅθςκ ημφηςκ δζαζθαθίγεηαζ ἟ α὎ημηέθεζα η῵κ ὄκηςκ. Καὶ δζαηδνφζζεηαζ ηὸ ἀζφβποημκ α὎η῵κ.

73

δζαηυζιδζζκ ηῆξ Γδιζμονβίαξ. ἖κ ημφημζξ πάκηα ηὰ ἐκυνβακα ὄκηα, ἄροπά ηε ηαί ἔιροπα, εὰ δζαηδνφηημοκ πάκημηε δζά ηῆξ ὏πενυπμο ὀνβακζηῆξ δηαπιάζεσο ηςκ ηαί η῵κ ἰδζαζηένςκ ὀνβακζη῵κ ηαί ροπζη῵κ ἰδζμηήηςκ α὎η῵κ ηυ ςεπδὲο ηαί ιςνὸκ ηῆξ ἐλεθζηηζηῆξ ημζιμεεςνίαξ. Ὅπςξ ηαί ηὴκ ὕπανλζκ ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ ηςκ, ὅζηζξ, ἀθδε῵ξ, «πάκηα ὅζα ἠζέιεζελ ἐπνίεζελ». Ὄπζ δέ ιυκμκ ἟ ὀνβακζηὴ δζάπθαζζξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ - ἟ ηυ ιέηνμκ ἐκ π᾵ζζ ημῦ Αἰςκίμο Λυβμο ηαί ηὴκ ἄπεζνμκ πνυκμζακ, ζμθίακ ηαί δφκαιζκ ημῦ Θεμῦ δζαββέθθμοζα - εἶκαζ ἟ ηνακμηένα γ῵ζα ἀπυδεζλζξ ημῦ ἀααζίιμο ηαί ημῦ ἀκαθδεμῦξ ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ ηαί ηῆξ θαζδν᾵ξ ηαί ἀπμηνμοζηζηῆξ ηοπαζυηδημξ ηαί ηῆξ ἀζοκεζδήημο ηαί ἀθυβμο θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ, ἀθθὰ ηαί ἟ ὏πένμπμξ ἐη παναθθήθμο, ὅπςξ ηαί, δζάθμνμξ ηαη' εἶδμξ ηαί βέκμξ ζφζηαζζξ ηαί ΓΟΜΖ η῵κ ηοηηάνςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ηςκ, ἟ εαοιαζηὴ α὎η῵κ - η῵κ ηοηηάνςκ - αζμηζηὴ ἢ γςσηὴ θεζημονβία ηαί ἟ ἀκαθθμίςημξ ηάλζξ ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ ηαί ημῦ πμθθαπθαζζαζιμῦ α὎η῵κ (πνυξ ἐπζηέθεζζκ πάκημηε ὡνζζιέκςκ ηαί ἀιεηααθήηςκ ζημπ῵κ - ἔνβςκ) εἶκαζ ἀρεοδεῖξ ἐπίζδξ ιάνηονεξ ὄπζ ηοθθῆξ ηαί ἀθυβμο ἐλεθίλεςξ ἢ ηοπαζυηδημξ ηαί ἀθυβμο πναβιαηζηυηδημξ, ἀθθὰ πακζυθμο δδιζμονβίαξ, δζτθαζκμφζδξ ηαί πναβιαημπμζμφζδξ ὡνζζιέκα ηαί πνμδήθςξ πνμιεθεηδιέκα ἔνβα - ζπέδζα, δζ' ἀπμθφηςξ πεζεανπμφκηςκ ἐνβαη῵κ, η῵κ ηοηηάνςκ. 65

Δἶκαζ δέ πμζηζθςηάηδ ἟ ιμνθὴ η῵κ ηοηηάνςκ 65

Σὴκ δζπμηυιδζζκ ημῦ πνχημο βεκκδηζημῦ ἀκαπαναβςβζημῦ ηοηηάνμο ημῦ ἀκενχπμο (ὅπεν ζπδιαηίγεηαζ δζὰ ηῆξ ἑκχζεςξ ημῦ ζπενιαημγςανίμο ημῦ ἀκδνὸξ ιεηὰ ημῦ ᾠανίμο ηῆξ βοκαζηυξ) ἐπαημθμοεμῦκ ιδπακζη῵ξ ἕηεναζ 3 ημζαῦηαζ, ηαε’ ἅξ ηὰ δφμ ηφηηανα βίκμκηαζ 8, ηὰ 8 βίκμκηαζ 16 ηαὶ ηὰ 16 δζπθαζζάγμκηαζ εἰξ 32. Δἰξ ηὸκ ἀνζειὸκ ημῦημκ ηενιαηίγεηαζ ὁ δζπθαζζαζιὸξ ηαὶ ηὰ 32 ηφηηανα, εἰξ ἰδζαζηέναξ ὁιάδαξ πθέμκ πςνζγυιεκα, ζπδιαηίγμοκ, δζὰ πμθθαπθαζζαζιμῦ, δζὰ ἑηάζηδ ὁιὰδα ζοζηήιαηα, ηιήιαηα ηαὶ ιέθῃ ημῦ ὀνβακζζιμῦ. Ἡ ἐπζαμθὴ ημῦ αζμθμβζημῦ ημφημο κυιμο, ημῦ δζέπμκημξ ηαὶ ἰεφκμκημξ ηάξ δζπμημιήζεζξ ηαφηαξ ηαὶ ηάξ θεζημονβίαξ ηθπ. η῵κ πμθθαπθαζζαγυιεκςκ ηοηηάνςκ, εἶκαζ ημζαφηδ, ὥζηε ἕηαζηδ ὁιὰξ ἀπμηη῵ζα ιεηὰ ηὸκ ἀπμπςνζζιὸκ α὎ηῆξ ἀπὸ ηάξ ἄθθαξ ἴδζμκ πνμμνζζιὸκ ηαὶ «ζπῆια» (πνὸξ δζάπθαζζκ εἰδζη῵κ ὀνβάκςκ ηθπ.)κά ζοιαάθῃ εἰξ ηήκ δζαιυνθςζζκ ημῦ ὅθμο ζχιαημξ.

74

(ζθαζνζηή, ηοθζκδνζηή, πνζζιαηζηή, πμθοεδνζηή, ἰκχδδξ, πεπθαηοζιέκδ ηθπ.), ἐλανηχιεκδ ἐη ημῦ εἴδμοξ ημῦ θοημῦ ἢ ημῦ γχμο, ἀθθὰ ηαί ημῦ ἱζημῦ, ἐλ μὗ ηυ ηφηηανμκ πνμένπεηαζ, ηαί πμζηζθχηαημκ ἐπίζδξ ηυ ιέβεεμξ α὎η῵κ. Πμθθὰξ ὡζαφηςξ δζαθμνὰξ ἔπμοκ εἰξ ηὸκ ἀνζειὸκ η῵κ πονήκςκ ηςκ, εἰξ ηὰ ααζζηὰ ζοζηαηζηὰ ηῆξ ζοζηάζεςξ ηςκ, πνςημιενίδζα η.ἄ., ηὰ ἐκηὸξ ημῦ πονῆκμξ ηαί ημῦ πνςημπθάζιαημξ, ὅπςξ ηαί εἰξ ηὴκ ὀνβακζηὴκ ζφζηαζζκ α὎η῵κ, ημῦ πμθθαπθαζζαζιμῦ ηςκ - βεκέζεςξ κέςκ ηοηηάνςκ ηεθμοιέκμο πάκημηε ηαε' ὡξηζκέλνλ ἴδηνλ ηνυπμκ δζά ημφξ δζαθυνμοξ ὀνβακζζιμὺξ ἢ δζά βεκζηάξ ὁιάδαξ ὀνβακζζι῵κ ζοββεκ῵κ. ὇ ἀνζειὸξ η῵κ πνςιαημζςιάηςκ ἢ ἰδζμπνςιαημζςιάηςκ 66 η῵κ πονήκςκ ηςκ, ηυ ιέβεεμξ ηαί ἟ κνξθὴ αὐηῶλ εἶκαζ ζηαζεξὰ ηαί ραξαθηεξηζηηθὰ ἐπίζδξ δζ' ἕηαζημκ εἶδμξ ὀνβακζζιμῦ, παναιέκμοκ δέ ζηαζεξὰ ηαί ηαηὰ ηὴκ παναβςβὴκ ηοηηάνςκ δζά ζογεφλεςξ ηαί ἑκχζεςξ δφμ πονήκςκ (δζ' ὏πενυπςκ α὎ημιάηςκ πενζμνζζι῵κ ηαί ζοκδοαζι῵κ, ἀλαιινηώησλ ηαη' εἶδμξ), ὥζηε κά ἐηθάιπῃ ηαί ἐκ πνμηεζιέκῳ ἟ εεία πνυκμζα, ἀθθὰ ηαί ἟ αμφθδζζξ ημῦ Γδιζμονβμῦ πνυξ ηαηαζθάθζζζκ ημῦ αὐηνηεινῦο ηαί ημῦ ἀζπγρύηνπ η῵κ εἰδ῵κ. Πμζηζθςηάηδ, ηέθμξ, ηαί ἀλαιινίσηνο ἀπ' ἀνπῆξ εἶκαζ ἟ ιμνθὴ ηαί η῵κ ιμκμηοηηάνςκ ὀνβακζζι῵κ. Ὡζαφηςξ, μἱ δζάθμνμζ ηαί ὏πένμπμζ εἰδηθνὶ ηξόπνη ἀκαπαναβςβῆξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐκ ζοκδοαζιῶ πνυξ ηὴκ δζάπθαζζκ εἰδζη῵κ βεκκδηζη῵κ ὀνβάκςκ ηαί ζοζηδιάηςκ ἀκαπαναβςβζη῵κ εἰξ ημφξ πμθοηοηηάνμοξ ὀνβακζζιμφξ, εἶκαζ ἀπμδείλεζξ πενζθακεῖξ ηῆξ πξνϋπάξμεσο η῵κ ὀνβακζζι῵κ ηαί ὄπζ η῵κ βεκκδηζη῵κ ηοηηάνςκ, ᾠανίςκ ἢ ζπενιάηςκ, ὡξ ηαί η῵κ ἀκηζζημίπςκ ὀνβάκςκ, ἐθ' ὅζμκ ἟ 66

Πζζηεφεηαζ βεκζη῵ξ ὅηζ ὁθυηθδνμξ ἟ ηθδνμκμιζηυηδξ ζηδνίγεηαζ ἐπὶ ηῆξ πνςιμζςιζηῆξ ζοθθήρεςξ, ιεηαδζδυιεκδ δζὰ η῵κ βμκζδίςκ, ηὰ ὁπμῖα ε὏νίζημκηαζ ηαηαηεηαβιέκα ηαηὰ ζεζνὰκ ηαὶ ηαηὰ ιῆημξ ημῦ πνςιμζχιαημξ παναζονυιεκα ηαηὰ ηὴκ ηοηηανζηὴκ ζπάζζκ ηαὶ ἀκαζοκδοαγυιεκα ἐκηὸξ ημῦ κέμο ηοηηάνμο. ἖πὶ πθέμκ ὏πάνπεζ ηαὶ ιία ἄθθῃ ηθδνμκμιζηυηδξ, ὀκμιαγυιεκδ ἐλςπνςιαηζηὴ ἢ πνςημπθαζιαηζηή. Γζυηζ ηαὶ α὎ηὸ ημῦημ ηὸ πνςηυπθαζια δζαζνεῖηαζ ηαηὰ ηὴκ ζπάζζκ ημῦ ηοηηάνμο, ηαὶ εἶκαζ αέααζμκ ὅηζ ηὰ ζοζηαηζηὰ ημο ζημζπεῖα εἶκαζ ὡζαφηςξ θμνεῖξ ιεηαδμζίιςκ ἰδζμηήηςκ.

75

δζαιυνθςζζξ η῵κ ηεθεοηαίςκ (η῵κ βεκκδηζη῵κ δδθ. ηοηηάνςκ, ζπενιάηςκ ηθπ.) πνμτπμεέηεζ ηὴκ πνμΰπανλζκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ηαί η῵κ εἰδζη῵κ δζ' α὎ηὰ ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ ἀκαπαναβςβῆξ. ἖ηδδθμῦηαζ δ’ ἐπακαθαιαάκμιεκ ηαί ἐκ π᾵ζζ ημφημζξ ἟ ἀζφθθδπημξ δφκαιζξ, ζμθία, ἀθθὰ ηαί πνυκμζα ημῦ Γδιζμονβμῦ ὄπζ ιυκμκ δζά ηὴκ δζαζθάθζζζκ ἀθθὰ ηαί δζά ηὴκ δζαζχκζζζκ ημῦ πμζηίθμο θαζκμιέκμο ηῆξ ὏π' Α὎ημῦ δδιζμονβδεείζδξ γςῆξ, πενὶ ηῆξ ὁπμίαξ, ὡξ ηαί η῵κ θμνέςκ α὎ηῆξ, η῵κ «ηοηηάνςκ», ηαπεζκυξ ἐπζζηήιςκ ζημπαζηήξ ἔβναρε ηὰ ἑλῆξ: «...὇ ὅνμξ «ηφηηανμκ» πανεκέαδ ἐκ ηῇ ἐπζζηδιμκζηῇ ὀκμιαημθμβίᾳ δζά ηὴκ ηαηὰ αάεμξ ὁιμζυηδηα ηῆξ ὏θῆξ η῵κ γχκηςκ ἱζη῵κ πνυξ ηυ πενίηεπκμκ ἑλαβςκζηὸκ η῵κ ιεθζζζ῵κ παναζηεφαζια… »Δἶκαζ ἢδδ ἀπμθφηςξ αέααζμκ ὅηζ ζφζηδια πχνςκ ιζηνμηάηςκ, πςνὶξ ιζηνμζημπίμο ιὴ ὁναη῵κ, ἀπμηεθεῖ ηὴκ γ῵ζακ θοηζηὴκ ι᾵γακ, ἀκμιμζμβεκῆ μὖζακ. Σὰ ημζπχιαηα ημῦ ηοηηάνμο εἶκαζ πθήνδ μ὎ζίαξ ὏βν᾵ξ, ῥεοζηῆξ, ἀθθὰ ποηκῆξ, πενζεπμφζδξ ἀένα, ἣηζξ ηαθεῖηαζ πνςηυπθαζια. Μὴ θδζιμκ῵ιεκ ὅηζ ηαί, ἐκ ηῶ θοηῶ ηαί ηῶ γῴῳ ἟ ἀνπὴ ηῆξ γςῆξ βίκεηαζ δζά θεοηχιαημξ, ὅπςξ δέ δζαιμνθςεῇ ηυ ηφηηανμκ πνμδβεῖηαζ βμκζιμπμζὸξ ἕκςζζξ ημῦ ζπενιαημγςανίμο ημῦ ἄννεκμξ ιεηὰ ημῦ ᾠανίμο ηῆξ εδθείαξ, ἑηαηένμο ἀπμεκήζημκημξ πςνὶξ ημῦ ἑηένμο, βεβμκυξ, ἐθ' μὗ ἀιένζζημκ ἐθζζη῵ιεκ ηὴκ πνμζμπὴκ η῵κ ἟ιεηένςκ ἀκαβκςζη῵κ, δζυηζ ἐπ' α὎ημῦ ἀηνζα῵ξ εὰ ἐπζθένςιεκ ηάξ ἟ιεηέναξ παναηδνήζεζξ. ἖κ ημῖξ θοημῖξ ηυ ἐηπνμζςπμῦκ ηυ εῆθο ὄνβακμκ ἔπεζ ημζμῦημκ ζπδιαηζζιυκ, ὥζηε κ' ἀπμηθείδηαζ ὁθμζπεν῵ξ ἟ ἐηθοβή ημῦ ζπένιαημξ ημῦ ἑηένμο ὀνβάκμο, ημῦ ἐηπνμζςπμῦκημξ ηυ ἄννεκ, ἐκηεθ῵ξ ὡνζζιέκδκ εέζζκ ἔπμκημξ. Ἡ εάθαζζα εἶκαζ ἀπένακημξ κοιθζηὸξ εάθαιμξ, ημῦ εήθεμξ ηαηαθείπμκημξ ηὰ δοζανίειδηα ᾠὰ α὎ημῦ ἐπὶ ημῦ θοημῦ ἢ πέηναξ, ἐθ' ὧκ ηαηυπζκ ηυ ἄννεκ ἐκαπμηίεδζζκ ἐκ ζπμοδῇ ηυ ἑαοημῦ ζπένια, εακάημο ἐπαπεζθμῦκημξ ἀιθυηενα πςνὶξ ηῆξ ἑκχζεςξ ἢ ηοηηανμπμζή76

ζεςξ. ὘πάνπεζ δέ ημζαφηδ ἐλζδζαζιέκδ πνυκμζα πενὶ η῵κ ὀνβάκςκ ηῆξ γςῆξ, ὥζηε ηυ ἀκδνζηὸκ ζπένια ιέκεζ γ῵κ ἐπ' μ὎η ὀθίβαξ ὥναξ ηαί ιεηὰ ηὸκ εάκαημκ ημῦ ἀκδνὸξ. » Πνμηεζιέκμο πενὶ κεαν῵κ ἱζη῵κ, ηά πενὶ ὧκ ὡιζθήζαιεκ ἀκςηένς ζοζηήιαηα ιζηνμηάηςκ πχνςκ... εἶκαζ πθήνδ ημῦ πνςημπθάζιαημξ, ἐκ῵ ἐκ παθαζμηένμζξ ηοηηάνμζξ ὏πάνπμοκ ηεκὰ ἐκηὸξ ημῦ πνςημπθάζιαημξ, ὄπζ δέ ἅπαλ ε὏νίζηεηαζ ἕκ ηεκὸκ ἐκ ηῶ ηέκηνῳ, πενζααθθυιεκμκ ὏πὸ ημῦ πνςημπθάζιαημξ. ἖κ ηῶ ηοηηάνῳ δζαηνίκμκηαζ μἱ πονῆκεξ ηαί μἱ ρξσκαηνθνξεῖο. Ὥζηε ηυ ἀπὸ ηῆξ ἑκχζεςξ ημῦ ζπένιαημξ ημῦ ἄννεκμξ ηαί ημῦ ᾠανίμο ηῆξ εδθείαξ δζαιμνθμφιεκμκ ηφηηανμκ ζπδιαηίγεηαζ ἐη ημῦ πενζαθήιαημξ ημῦ κεηνμῦ ηοηηανμεζδμῦξ ημζπχιαημξ ηαί ημῦ ἐκ α὎ηῶ γ῵κημξ πξσηνπιάζκαηνο. » ΢διεζςηέμκ ὅηζ ηυ ὏βνυκ, ηυ πθδνμῦκ ηὰ ηεκά, δέκ εἶκαζ ηαεανυκ ὕδςν.... ἀθθὰ δζάθοια πνςζηζη῵κ μ὎ζζ῵κ, ζαηπάνμο, ἁθάηςκ, ὀλέςκ. Πνυξ δέ αἱ ἐκ ηῶ ηοηηανζηῶ ποιῶ δζαθεθοιέκαζ μ὎ζίαζ δέκ δφκακηαζ κά δζαπενάζςζζ ηυ ζην῵ια ημῦ πνςημπθάζιαημξ ηαί ηυ ημίπςια ημῦ ηοηηάνμο, εἰιὴ ὅηακ κεηνςεῇ ηυ πνςηυπθαζια ηαευζμκ ἐκ γςῇ ημῦ ἱζημῦ ὄκημξ, ηεηαιέκμκ ιὲκ ηέθεζ ηυ ηοηηανζηὸκ ημίπςια, ἀδζαπέναζημκ δ’ εἶκαζ ηυ πνςηυπθαζια. ἖κκμεῖηαζ ὅηζ ημῦ ηοηηανζημῦ ποιμῦ αἱ μ὎ζίαζ πζέγμοκ ηυ ηε πνςηυπθαζια ηαί ηυ ημίπςια, ἀθθ' ἑηένςεεκ ηαί ηυ πνςηυπθαζια, ἐθ' ὅζμκ εἶκαζ γ῵κ, δέκ ἐπζηνέπεζ κά εἰζένπςκηαζ μ὎ζίαζ δζαθεθοιέκαζ ἐκ ηῶ ηοηηανζηῶ ποιῶ. ἖κηεῦεεκ ἟ δζάηαζζξ. » Ε῵κημξ ηοηηάνμο ἐιααπηζγμιέκμο ἐκηὸξ ηαεανμῦ ὕδαημξ ηυ πνςηυπθαζια ιέκεζ πνμζδνιμζιέκμκ ἐπὶ ημῦ ηοηηανζημῦ ημζπχιαημξ. Ἀθθ' ἂκ α὎λήζςιεκ ηὴκ ποηκυηδηα ηαί ἑπμιέκςξ ηὴκ πίεζζκ ημῦ ὕδαημξ πνμζηζεέιεκμζ εἰξ α὎ηὸ ζάηπανμκ ἢ ἅθαξ, ἀημθμοεεῖ ηυ ηῆξ πθαζιμθφζεςξ θαζκυιεκμκ, ἀπμζπςιέκμο ημῦ πθάζιαημξ ἀπὸ ημῦ ηοηηανζημῦ ημζπχιαημξ. Ἄνα ηυ ιὲκ ημίπςια εἶκαζ δζαπεναζηυκ, ηυ δέ πνςηυπθαζια ἀδζαπέναζημκ, ἀθ' ἑκυξ, ἑηένςεεκ δέ, ἟ ὀζιςηζηὴ πίεζζξ ημῦ ηοηηανζημῦ ὏βνμῦ 77

ἰζμῦηαζ πνυξ ηὴκ ὏πὸ ημῦ δζαθφιαημξ ημῦ ἀπενβαγμιέκμο ηὴκ πθαζιυθοζζκ ἀζημοιέκδκ πίεζζκ ηῆξ ὀζιςηζηῆξ πζέζεςξ δζεκενβμφιεκδξ δζά ηῆξ πνμσμφζδξ ηζκήζεςξ η῵κ ιμνίςκ ηαί ἰυκηςκ η῵κ ἐκ ηῶ ὕδαηζ δζαθεθοιέκςκ μ὎ζζ῵κ, ὅηακ ἰζπονμηένα ἤ. » Συ ἐλζδζαζιέκμκ ημῦημ ζδιεῖμκ ἐκ ηῶ θαζκμιέκῳ ηῆξ γςῆξ εἶκαζ ζπμοδαζμηάηδξ ζδιαζίαξ, ηαευζμκ ἟ ὡξ εἴνδηαζ πίεζζξ ἐπζηεθεῖ ἔνβμκ «ἰδίμο ζηεθεημῦ». Κοηηάνμο γ῵κημξ ἐιααπηζγμιέκμο ἐκ ζαηπανμφπῳ δζαθφιαηζ, ἀκαπηφζζμκηαζ δφμ ἐκάκηζᾳ νεφιαηα, ηυ ἕκ ἐη η῵κ ἔζςεεκ, ημῦ ηοηηανζημῦ ποιμῦ ηείκμκημξ πνυξ ηὰ ἔλς, ηυ δ' ἕηενμκ ἀπὸ ημῦ ἐλςηενζημῦ δζαθφιαημξ ηεῖκμκ πνυξ ηὰ ἔζς. Ἀδζαπενάζημο δ' ὄκημξ ημῦ γ῵κημξ πνςημπθάζιαημξ, ἀζημῦκηαζ ἄνα ἐπ' α὎ημῦ δφμ πζέζεζξ ἐκάκηζαζ, ἟ ιία ἔλςεεκ, ἟ δ' ἑηένα ἔζςεεκ, ὧκ ἟ ἰζπονυηενα θφζεζ ηαηζζπφεζ ηῆξ ἄθθδξ. Ἀημθμοεεῖ ἐη ημφημο ὅηζ δοκάιεεα κά ἔπςιεκ ηυ ιέηνμκ ηῆξ ἔζςεεκ ἀζημοιέκδξ πζέζεςξ ιεηνμῦκ ηὴκ ἐλςηενζηήκ. Καί ἀκαααίκεζ α὎ηὴ 5-10-20-30 ἀηιμζθαίναξ. » ἖η ηῆξ ααεείαξ ηαφηδξ ηαί θεπημιενμῦξ ἐπζζηδιμκζηῆξ ζπμοδῆξ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ δέκ δφκαηαζ κά πνμηφρῃ εἰιὴ ἀκέηθναζημξ εαοιαζιὸξ πνυξ ηὴκ ἄπεζνμκ ΢μθίακ, ἣηζξ ἀκακηζννήηςξ ἐκ θυβῳ ἀπμθφηῳ ηὰ πάκηα δζέηαλε, ημζαφηδξ θεθμβζζιέκδξ ηαί ἐκζοκεζδήημο ὀνβακχζεςξ ἀπμηθεζζιέκδξ ὁθμζπεν῵ξ ἀπὸ ηῆξ ὕθδξ, ἣηζξ ἐδδιζμονβήεδ μ὎ζίᾳ παεδηή, ὅπςξ ὡνζζιέκαξ ἰδέαξ ὁ Γδιζμονβὸξ ἐηθνάζῃ δζ' α὎ηῆξ, ηαί ἟ ὁπμία ἂκ εἶπεκ ἔζης ηαί πυννςεεκ ζοκείδδζζκ ηῆξ ὡξ εἴνδηαζ δζαηάλεςξ, ἔδεζ ἄνα μ὎ ιυκμκ π᾵ξ ἄκενςπμξ κά ἔπῃ ημφηςκ βκ῵ζζκ, ἀθθὰ ηαί π᾵κ ὏θζηὸκ ζημζπεῖμκ. » Πνυξ ημφημζξ παναηδνήζαηε: » Δἴπμιεκ ὅηζ ηυ πνςηυπθαζια εἶκαζ ἀδζαπέναζημκ, ἀθθ' ἟ ηέθνα, ἣκ ηαηαθείπεζ ηυ θοηὸκ ηαζυιεκμκ, δέκ εἶκαζ εἰιὴ ἅθαηα, ἅπεν δζά η῵κ νζγζδίςκ ηυ θοηὸκ πνμζεθάαεημ ἀπὸ ηῆξ βῆξ ηαί ὧκ πνήγεζ δζά ηὴκ γςὴκ α὎ημῦ. Ἀθδε῵ξ δ' ἐκ ηῶ ηοηηανζηῶ ποιῶ ε὏νίζημκηαζ δζαθεθοιέκα ἅθαηα εἰξ ηὴκ ενέρζκ ημῦ θοημῦ 78

ἀκαβηαζμῦκηα, ηαί ηὰ ὁπμῖα ἑπμιέκςξ ἔλςεεκ πνμζθδθεέκηα δζεπέναζακ μ὎ ιυκμκ ηυ ημίπςια, ἀθθὰ ηαί ηυ πνςηυπθαζια, δζυηζ ἄθθςξ δέκ ἐλδβεῖηαζ ἟ πανμοζία ημφηςκ ἐηεῖ. » Καί ἐκηαῦεα ὁ ὀλὺξ ημῦ ἀθδεμῦξ ἐπζζηήιμκμξ ημῦ δζενεοκ῵κημξ ηυ εαοιάζζμκ ηῆξ γςῆξ θαζκυιεκμκ ὀθεαθιυξ, δέκ δφκαηαζ εἰιὴ κά δζαζηαθῇ ε὎νέςξ ἐη ημῦ ιοπίμο εαοιαζιμῦ πνυξ ηὴκ ἄθαημκ ημῦ Αἰςκίμο Πκεφιαημξ ΢μθίακ ηαί Γφκαιζκ, ηὰ πάκηα ἀννήηςξ μἰημκμιμῦκημξ. » Συ πνςηυπθαζια πενζαάθθεηαζ ὏πὸ ιειανάκδξ ἰδία δζαπεπμηζζιέκδξ δζά ιηπνεηδῶλ, ἣηζξ δζ' ὡνζζιέκαξ μ὎ζίαξ ηαεζζηᾶ α὎ηὸ δζαπεναζηυκ!. Δἶκαζ δέ βκςζηὸκ ὅηζ ὡνζζιέκαζ θζπμεζδεῖξ μ὎ζίαζ, μἷμκ ἟ πμθδζηενίκδ ηαί ἟ θεηζείκδ ἀπ' μ὎δεκὸξ ἐθθείπμοκ θοημῦ. Ὡνζζιέκα πνχιαηα ἀκζθίκδξ ἟ βθοηενίκδ, ηυ μ὎νζηὸκ ὀλφ, δζεζζδφμοκ ἐπίζδξ εἰξ ηυ πνςηυπθαζια. Ο὎ζίαζ ηίκεξ ιάθζζηα δζεζζδφμοκ ηυζῳ ηαπέςξ, ὥζηε εἶκαζ ὅθςξ ἀδφκαημκ κά θένμοκ πιαζκόιπζηλ. Ἄνα ἟ πενὶ ἥξ ιειανάκδ ηέηαηηαζ ἐηεῖ ὏πὸ ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ, ὅπςξ ἐπζηεθῇ, ἐκ ηνζζζιςηάηῳ δζά ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ ζδιείῳ, «πνέδ πμθοηζιυηαημο ἐλζδζαζιέκμο εονςνμῦ», ἄθθμοξ ιὲκ εἰζάβμκημξ εἰξ ηὴκ αἴεμοζακ ηῆξ γςῆξ, ἄθθμοξ δ' ὁθμζπεν῵ξ ἀπμηθείμκημξ, εονςνμῦ, ὏πὸ ημῦ ὁπμίμο ἟ ιὴ ἀζθαθὴξ ηῆξ θεπηεπζθέπημο ηαφηδξ θεζημονβίαξ ἐπζηέθεζζξ εὰ ἐπέθενε εάκαημκ !... »Ἀθθὰ ηυ εαοιάζζμκ ηῆξ ιειανάκδξ ημῦ πνςημπθάζιαημξ ἔνβμκ ὅζῳ ι᾵θθμκ δζενεοκ᾵ηαζ, ηυζῳ πενζζζυηενμκ ἐλαββέθθεζ ηὴκ ὏πενηάηδκ πνυκμζακ, ηὴκ ιέπνζ η῵κ ἀπεζνμεθαπίζηςκ ηὰ πάκηα ἐκ θυβῳ δζαεειέκδκ. Συ ὅηζ αὕηδ εἶκαζ δζαπμηζζιέκδ δζά θζπμεζδ῵κ ἐλδβεῖ ἐκηεθ῵ξ ηὴκ ἐπὶ πακηὶ ἀκελαζνέηςξ θοηῶ δζείζδοζζκ ηῆξ πμθδζηενίκδξ ηαί ηῆξ θεηζείκδξ... πθὴκ ηὰ ἅθαηα πςνὶξ η῵κ ὁπμίςκ ηυ θοηὸκ δέκ κμεῖηαζ, ἀπυθοημκ ἀκάβηδκ ἔπμκ ημφηςκ εἶκαζ εἰξ ηὰ θζπμεζδῆ ἀδζάθοηα, ηαί ἑπμιέκςξ ἂκ ἟ ιειανάκδ ἤημ δζαπεπμηζζιέκδ ιυκμκ ὏πὸ θζπμεζδ῵κ, εὰ ἤημ ἀδζαπέναζημξ ὏πὸ η῵κ ἁθάηςκ, ὧκ ὅιςξ ὏πάνπεζ ἀπυθοημξ ἀκάβηδ ἐκ ηῶ θοηῶ. ἖ηηὸξ θμζπὸκ η῵κ 79

θζπμεζδ῵κ ὏πάνπμοζζκ ἐκ ηῇ ιειανάκῃ ημῦ πνςημπθάζιαημξ, δζ' ἥξ ἟ ἐπζημζκςκία ημῦ ἔζς ἐλεθζζζμιέκμο ιοζηδνίμο ηῆξ γςῆξ ιεηὰ ημῦ ἔλς ἐπζηεθεῖηαζ ηυζιμο, ηαί ιυνζα θεοηχιαημξ, ηαημνεςηῆξ μὕης ἀπμααζκμφζδξ ηῆξ η῵κ ἁθάηςκ ἀπμννμθήζεςξ, ἀπμθφηςξ ἐκ ηῶ θοηῶ ἀκαβηαίςκ. » ἖νςη῵ιεκ ἢδδ: ἖κ ηῶ ἀπμθφηςξ θεθμβζζιέκῳ ηαί ὁθμζπεν῵ξ ἐλδηνζαςιέκῳ ζοκδοαζιῶ ηυζςκ πμζηίθςκ ἀληηζέζεσλ ηαί ἐλαληηνηήησλ, ηὶξ δφκαηαζ κά ἀνκδεῇ, ἐλαζνέζεζ παναθνμζφκδξ, ηῆξ ὏πένηαηδξ Πνμκμία ηὴκ ἀζηναπήκ, δζ' ὡνζζιέκςκ ιεηὰ θυβμο ἐηθεθεβιέκςκ ιέζςκ ὡνζζιέκμκ ιεηὰ θυβμο ὡζαφηςξ ἐπζδζςηυιεκμκ ζημπὸκ ἐπζηεθμῦζακ; » Ἡ ὏πὸ ημῦ πνςημπθάζιαημξ δέ (μὗ ἟ ιειανάκῃ ηυζῳ ζημπίιςξ εἶκαζ ὡπθζζιέκδ δζά ηε ημῦ θεοηχιαημξ ηαί η῵κ θζπμεζδ῵κ) ἀπμννυθδζζξ η῵κ ἁιάησλ, πςνὶξ η῵κ ὁπμίςκ ηυ θοηὸκ δέκ κμεῖηαζ, δζεκενβεῖηαζ ἔηζ ι᾵θθμκ ἰζπονυηενα ηῇ ἐπζδνάζεζ ημῦ θσηόο, ὏πὸ ηῆξ ἀηηζκμαμθίαξ ημῦ ὁπμίμο γςμβμκμφιεκμκ ηυ πνςηυπθαζια δνᾶ ἐκημκχηενμκ, ἀπμηεθεζιαηζηςηέναξ μὕης ἀπμααζκμφζδξ ηῆξ η῵κ ἀκηζεέζεςκ ηαί ἐκακηζμηήηςκ ζοκδοαζηζηῆξ ἰηακυηδημξ... Ἀθθ' ἐκ ηῇ ιειανάκῃ ἐκοπάνπμοκ πνμζέηζ ηαί ὀλέα, ἐπὶ ηῶ ἐκηεθ῵ξ ὡνζζιέκῳ ζημπῶ ηῆξ ἀπμζοκεέζεςξ, ημῦ δζπαζιμῦ η῵κ ἁθάηςκ ἵκα δζεοημθίκμοκ ηὴκ ιεηὰ ημῦ γ῵κημξ πνςημπθάζιαημξ ἐπζημζκςκίακ ημφηςκ, ἀπμθφηςξ εἰξ ηὴκ ενέρζκ ηαί αὔλδζζκ ημῦ θοημῦ ἀκαβηαίςκ, ζοκηεθμφζδξ ἐκκμεῖηαζ, ἐπὶ ηῶ α὎ηῶ ηέθεζ, ηαί ηῆξ ἀκίζμο η῵κ ἰυκηςκ ἀπμννμθήζεςξ. Καί ὅζῳ πενζζζυηενμκ ἐιααεφκμιεκ ἐκ ηῇ θεπημιενεῖ ζπμοδῇ ηῆξ ἐκαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ, ηονζςδεζηάημο θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ, αἰζεακυιεεα ἐπὶ ι᾵θθμκ ηαί ι᾵θθμκ ααεφηενμκ ηὸκ εαοιαζιὸκ πνυξ ηὴκ πνμδήθςξ.... ἐλςηενζηεομιέκδκ ηῆξ Θείαξ Πνμκμίαξ ἐκένβεζακ δζ' ὡξηζκέλσλ ιέζςκ ὡξηζκέλνπο ζημπμὺξ ἐπζηεθμῦζακ, εεία δ’ ἀθδε῵ξ ἐκενβείᾳ ηάξ ἀκηζθάζεζξ, αἵνμοζακ, ηάξ ἐκακηζυηδηαξ ἀθνάζηςξ ἐκανιμκίγμοζακ! Παναηδνήζαηε: » Δἶκαζ βκςζηὸκ ὅηζ ἔκ ηε ηῇ βῇ ηαί ηῶ 80

ηοηηανζηῶ ποιῶ δέκ ὏πάνπμοκ δζαθφιαηα ηαεανά, ἀιζβῆ, ἀθθὰ ημ὎κακηίμκ ιίβιαηα δζαθοιάηςκ. Α὎ηὰ ὅιςξ ηὰ ενεπηζηὰ -δζαθφιαηα, μἷμκ ηυ κζηνζηὸκ ηάθζμκ, ηυ εεζσηὸκ ιαβκήζζμκ, δδθδηδνζάγμοκ ηυ ηφηηανμκ, ἐκ πενζπηχζεζ ιαην᾵ξ ἐπζδνάζεςξ, ὅηακ ὧζζ ηαεανᾶ, ἀιζβῆ. ἗πμιέκςξ εὰ ἔπςιεκ δδθδηδνίαζζκ, εάκαημκ ημῦ πνςημπθάζιαημξ, ἀκαίνεζζκ ημ὎ηέζηζ ηῆξ γςῆξ, ἄκεο ἑηέναξ πακζυθμο αὖεζξ ηαί πακζεεκμῦξ πνμκμίαξ, αἰνμφζδξ ηαί ηὴκ ἀκηίθαζζκ ηαφηδκ, ἣηζξ ιυκδ ἢνηεζ κά ἀκαηνέρῃ ἐη εειεθίςκ ὁθυηθδνμκ ηυ ὏πὸ η῵κ ἄθθςκ εεηζη῵κ θεζημονβζ῵κ μἰημδυιδια. Καί ἟ ηνμιενὰ α὎ηή ἀκηίθαζζξ, ἟ πακαζθαθ῵ξ εακαηδθυνμξ (ἀθμῦ ἐπζηεθεῖηαζ δδθδηδνίαζζξ ημῦ γ῵κημξ πνςημπθάζιαημξ δζ' α὎η῵κ ημφηςκ η῵κ ενεπηζη῵κ ἁθάηςκ, ηῆξ δζανηείαξ παναηεζκμιέκδξ) αἴνεηαζ δζά πανειαμθῆξ ημῦ ἅθαημξ ημῦ ἀζαεζηίμο, ἀπμηθείμκημξ ηυ ἀπμηέθεζια ἥξ ἀκαζθαθ῵ξ ἀπεζθμοιέκδξ δδθδηδνζάζεςξ! 67 Αὕηδ εἶκαζ ἟ ἀθδεὴξ ἐπζζηδιμκζηὴ ζπμοδὴ ημῦ θαζκυιεκμο ηῆξ γςῆξ..., ηζεειέκδ ἀδοζςπήηςξ ηυ ἑλῆξ δίθδιια: Ἤ εὰ παναδεπε῵ιεκ ὅηζ ηὰ ζημζπεῖα ὀλοβυκμκ, ὏δνμβυκμκ, ἄκεναλ, ἀζαέζηζμκ ηθπ., ἀπυθοημκ ζοκείδδζζκ ἔπμκηα, ζοκεθευκηα δζειυνθςζακ ηὴκ γςὴκ ηυζμκ εαοιαζίςξ, ὥζηε ἐκ αήιαηζ πνυξ αῆια δζαδδθμῦηαζ ἄηνςξ θεθμβζζιέκδ ἐκένβεζα, δζ' ὡνζζιέκςκ ιέζςκ ὡνζζιέκμοξ ἐπζδζχημοζα ζημπμφξ, ηεναηχδμοξ ζοκυθμο ἀκηζθάζεςκ ἀθνάζηςξ ἐκανιμκζγμιέκμο...» ἢ ημζαφηδξ ζοκεζδήζεςξ ὁθμζπεν῵ξ ἀπμηθεζυιεκδξ ἀπὸ ημῦ 67

Πθήκ η῵κ ζμθ῵κ ημφηςκ θζθμζμθζη῵κ παναηδνήζεςκ ηαί ὁ ιαηανζζηυξ ηαεδβδηήξ Γζμι. Παπαααζζθυπμοθμξ, ἐκ ηῶ ζοββνάιιαηζ α὎ημῦ «΢φκεεζζξ ηαί δζάθοζζξ ηῆξ γχζδξ ὕθδξ» βνάθεζ, ζφκ ἄθθμζξ, ηαί ηά ἑλῆξ: «… Ἡ ἐηθεηηζηή ἰδζμθοΐα η῵κ ηοηηάνςκ ηαί ἟ ηάζζξ α὎η῵κ πνυξ ἀπμαμθήκ πάζδξ αθαπηζηῆξ ἢ ἀπνήζημο μ὎ζίαξ εἶκαζ αεααίςξ αἴκζβια, ὡξ αἴκζβια εἶκαζ ηαί ὅθδ ἟ γςή α὎η῵κ, ηαί δέκ ἐλδβεῖηαζ μ὎δέ ηαη' ἐθάπζζημκ, μὔηε δζά η῵κ κυιςκ ηῆξ δζαπζδφζεςξ δζά κεην῵κ γςση῵κ ιειανακ῵κ, μὔηε δζ' μ὎δειζ᾵ξ ἄθθδξ ἀνπῆξ ζηδνζγμιέκδξ ἐπί πδιζη῵κ ηαί ιδπακζη῵κ θαζκμιέκςκ. Ἡ ἐηθεηηζηή αὕηδ ηῆξ γχζδξ πνςημπθαζιαηζηῆξ ὕθδξ ἰδζμθοΐα ηαί ἟ ηάζζξ α὎ηῆξ πνυξ ἀπμαμθήκ πακηυξ αθααενμῦ ηαί ἀπνήζημο, ἀκαηνέπεζ ἄνδδκ ηάξ εεςνίαξ η῵κ αζμθυβςκ ηαί πδιζη῵κ, μἵηζκεξ ηά ζοιπενάζιαηα ηά ὁπμῖα ἐλήβαβμκ ἐη η῵κ θαζκμιέκςκ ηῆξ ἀκμνβάκμο θφζεςξ ηαί ηῆξ κεην᾵ξ ὀνβακζηῆξ ὕθδξ, ἞εέθδζακ κά ἐπεηηείκμοκ ηαί ἐπί ηῆξ γχζδξ ηαί κά ἐλδβήζμοκ ηήκ γςήκ δζά ιδπακζη῵κ ηαί πδιζη῵κ κυιςκ».

81

εείμο, ημῦ ὀλοβυκμο ηθπ. 68, δέκ δοκάιεεα εἰιὴ κά πνμζηοκήζςιεκ ἐη αάεμοξ ηανδίαξ... ἖ηεῖκμκ, Ὅζηζξ ημζμφηῳ εαοιαζη῵ξ ηαί ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ δζΰθακεκ... » ΢πμοδάζακηεξ ααεφηαηα... ηὸκ εεζπέζζμκ ἀθδε῵ξ ηνυπμκ, ηαε' ὅκ ἐπζηεθεῖηαζ ἟ πμθφηζιμξ θεζημονβία ηῆξ ἐλαιιαγῆο ηῆξ ὕθδξ, ηονζχδμοξ ζοκηεθεζημῦ ηῆξ ἐηθάκζεςξ ηῆξ γςῆξ..., εὰ ζηαε῵ιεκ ἢδδ πνὸ ἑκὸξ η῵κ ηονζςδεζηάηςκ ηῆξ γςῆξ παναηηήνςκ, ἄνζζηα ἐιθαζκμιέκμο ἐκ ηαῖξ ἐληειεζηέξαηο ὀνβακχζεζζ ηῆξ γςῆξ θοηζηῆξ ηε ηαί γςσηῆξ, ἢημζ ημῦ δζπαζιὸκ η῵κ βεκ῵κ. Γζαηὶ ἟ ζηαζεξὰ δζάηνζζζξ - ἀπμθφηςξ ζηαεενά, η῵κ ἐκηεθεζηένςκ ὀνβακζζι῵κ, ἐκηεθ῵ξ δζαηεηνζιέκα ἐπμοζ῵κ ηὰ εήθεα ιυνζα η῵κ ἀννέκςκ; Γζαηὶ δζαηνίκμκηαζ μἱ ζηήκνλεο ημῦ ὏πένμο, δζαηὶ ἑκμῦκηαζ δζά ηῆξ βφνεςξ, δζαηὶ ἟ ὅθςξ ἐλζδζαζιέκδ ἐηείκδ δζαιυνθςζζξ ηῆξ ημνοθῆξ ημῦ ὏πένμο, ηῆξ βκςζηῆξ ὏πὸ ηυ ὄκμια «ζῖβια», πμία δέ εαοιάζζα δφκαιζξ ἑκμῖ ἢ ηοηηανμπμζεῖ ηὰ ὠάνζα ἢ ηάξ ζπενιαηζηὰξ αθάζηαξ ηῆξ αάζεςξ ημῦ ὏πένμο ηῆξ ὠμεήηδξ, δζά ηῆξ βφνεςξ η῵κ ἀκεδν῵κ;... Σίξ ὁ θυβμξ ημῦ δζπαζιμῦ η῵κ βεκ῵κ, ηὶ ηυ ααεφ αἴηζμκ ηῆξ δζαηνίζεςξ ημῦ ἄννεκμξ ἀπὸ ημῦ εήθεμξ, ἐκ ηῇ εεζπεζίῳ η῵κ 68

ζ.ζ. Βαζζηή ζφζηαζζξ η῵κ ζημζπείςκ ημφηςκ, ὡξ ηαί πάκηςκ η῵κ ζημζπείςκ ἐλ ὧκ ζπδιαηίγεηαζ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ, εἶκαζ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ (἞θεηηνυκζα, εεηζηυκζα, μ὎δεηενυκζα, ηθπ.) ἄθμβμζ, ζηενμφιεκαζ δδθ. κμήζεςξ ηαί εἰδέκαζ ηαί ιή ἔπμοζαζ ιδδέ ζοκμπήκ... Συ δέ πνμζθάηςξ θενυιεκμκ ὏πυ ημῦ πεζνάιαημξ CERN ἐκ ἖θαεηίᾳ ὡξ πνμζδίδμκ ι᾵γα εἰξ ηά ζημζπεζχδδ ζςιαηίδζα ιπμγυκζμ ημῦ Higgs (πναθ. ηαηςηένς εἰξ ζεθ. 69-75) ἀκηζζημζπμῦκ εἰξ ηυ πεδίμκ ημῦ Higgs ὡξ ζοιπθδνμῦκ ηήκ εεςνίακ ηῆξ ἞θεηηναζεεκμῦξ ἑκμπμζήζεςξ η῵κ Glashow – Weinberg- Salam ημῦ 1960, ηαί ημῦ ὁπμίμο ἟ πζεακή ημο ι᾵γα ἐηηζι᾵ηαζ εἰξ ἰζμδφκαιμκ ἐκένβεζακ πμφ ἐββίγεζ εἰξ ηά 125 GEV (βζβαδθεηηνμκζμαυθη), δδθ. 130 θμνέξ ιεβαθοηένα ηῆξ ιάγδξ ημῦ πνςημκίμο δέκ εἶκαζ ηαί α὎ηή πανά ἄθμβδ ηαί ἀζοκείδδηδ ιμκάδα ἐκενβείαξ. Σὰ ἄθμβα ὅεεκ ηαῦηα ζημζπεῖα ηῆξ ὕθδξ ηαὶ αἱ ζηενμφιεκαζ κμήζεςξ ηαὶ ζοκεζδήζεςξ, ιμκάδεξ ημῦ ἞θεηηνζζιμῦ, ἐλ ὧκ ἀπμηεθμῦκηαζ, ἤημ πακηεθ῵ξ ἀδφκαημκ κά δζαιμνθχζμοκ μἱμκδήπμηε γ῵κηα ὀνβακζζιὸκ α὎ημιάηςξ, δζὰ ηῆξ ηοπαίαξ ζοκακαιίλεςξ ηςκ. Ὡζαφηςξ δὲ ηαὶ κά δζαπςνίζςζζ ηὰ εἴδδ, η῵κ βεκκδηζη῵κ ηοηηάνςκ η῵κ ἐκυνβακςκ ὄκηςκ ἢ ηαὶ ηαηὰ ιείγμκα θυβμκ, ημὺξ ἀρφπμοξ ἢ ἐιρφπμοξ ὀνβακζζιμὺξ α὎η῵κ. Σί εά ἐζηέπηεημ ηζξ, δζ’ ἕκακ ἰζπονζγυιεκμκ ὅηζ νίπηςκ ηζξ εἰξ ηυκ ἀένα, πέηναξ, δμιζηά ὏θζηά, ζίδδνμκ, ὏άθμοξ, ἄζαεζημκ, πνχιαηα, λφθα, α὎ημιάηςξ εά ἐκεθακίγεημ ἕκ πμθουθμνμκ μἰημδυιδια, εἷξ μ὎νακμλφζηδξ;

82

ὁπμίςκ ἑκυηδηζ ηεθεζζμονβεῖηαζ ηυ ιοζηήνζμκ ηῆξ βμκζιμπμζήζεςξ ἢ ηοηηανμπμζήζεςξ ηαί ζοκεπείαξ ηῆξ γςῆξ; » Δἶκαζ θακενὸκ ὅιςξ ὅηζ ἂκ ἟ γςὴ ἤημ α὎ηυιαημξ, ηαηὰ ηὴκ θακηαζζυπθδηημκ εεςνίακ η῵κ ὏θζζη῵κ..., μ὎δειία ἀκάβηδ ὏πῆνπε κά ὏πμηαπεῇ ὏πὸ ηὸκ γοβὸκ ηῆξ ἑκχζεςξ η῵κ δφμ δζπαζιέκςκ βεκκ῵κ, ημῦ ἄννεκμξ ηαί ημῦ εήθεμξ. Ἡ δζαιυνθςζζξ δνᾶ ημφηςκ, ἟ ὅθςξ ἐλζδζαζιέκδ ηαί θεθμβζζιέκδ ἐη πνμηένμο δζά ηὴκ ἕκςζζκ... ηαί ἟ ἐλάνηδζζξ ηῆξ βμκζιμπμζήζεςξ ἢ ηῆξ ηοηηανχζεςξ (ἢημζ α὎ηῆξ ηῆξ ζοκεπείαξ ηῆξ γςῆξ η῵κ ἀκςηένςκ ὀνβακζζι῵κ) ἐη ημῦ κυιμο ηῆξ ἑκυηδημξ η῵κ δφμ δζπαζιέκςκ βεκ῵κ, ἐη πνμηένμο πνυξ ηὴκ ἕκςζζκ ηαφηδκ δζαιμνθμοιέκςκ..., ἀκαββέθθεζ μ὎ζζςδέζηαημκ ηῆξ κμδηζηῆξ δοκάιεςξ (ζ.ζ. ημῦ Γδιζμονβμῦ) ηὸκ παναηηῆνα..., ὅκ Αὕηδ κ' ἀπεζημκίζῃ ἞εέθδζε ηαί ἐκ ηῶ ὏πενυπῳ α὎ηῆξ ἔνβῳ ηῆξ γςῆξ...». B. ΣΟ ΑΓΔΦΤΡΧΣΟΝ ΥΑ΢ΜΑ ΜΔΣΑΞΤ TOΤ ΦΤΣΗΚΟΤ ΚΟ΢ΜΟΤ ΚΑΗ ΣΧΝ ΔΜΦΤΥΧΝ ΟΝΣΧΝ

Δἰξ ηάξ ἀιαπήημοξ ηαφηαξ ἀπμδείλεζξ ηάξ ἀπμηθεζμφζαξ ηὴκ αὐηόκαηνλ βέκεζζκ, ηοπαζυηδηα ηαί θοζζηήκ ἐπζθμβήκ, ἀθθὰ ηαί π᾵ζακ κνξθὴλ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, πνμζηίεεκηαζ αἱ αζμθμβζηαί, ηαί αἱ ςπρηθαὶ ἰδζυηδηεξ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἢημζ αἱ αἰζεήζεζξ α὎η῵κ, ηὰ αἰζεήιαηα, ηὰ ζοκαζζεήιαηα, ηὰ ἔκζηζηηα ηαί αἱ θςκαὶ ηςκ, αἵηζκεξ αζμροπζηαὶ ἰδζυηδηεξ - δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ κά εεςνδεμῦκ ἀπμηέθεζια πείναξ, πνυξ ἀπυηηδζζκ ηῆξ ὁπμίαξ δέμκ κά ὏πάνπῃ κυδζζξ 69. Ἀπμηεθμῦκ δέ αἱ ἰδζυηδηεξ αὗηαζ ηυ 2μκ γεληθὸλ ηαί ἀπμθφηςξ ἐπίζδξ ἀβεθφνςημκ ράζκα ιεηαλὺ η῵κ 69

Ὅηζ ηαὶ μἱ αζμροπζηαὶ ἰδζυηδηεξ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ δέκ εἶκαζ ἀπμηέθεζια πείναξ ἀηεθέζηενςκ ὀνβακζζι῵κ, αεααζμῦηαζ, ἐη ημῦ ὅηζ μἱ πνμδβδεέκηεξ ἀηεθέζηενμζ ὀνβακζζιμὶ δέκ εἶπμκ ηὴκ ἱηακυηδηα ηῆξ ἀπμηηήζεςξ μἱαζδήπμηε πείναξ, ὡξ ζηενμφιεκμζ κμήζεςξ. ἖λ ἅθθμο ἀπμηθείεηαζ ἟ ἀπυηηδζζξ πείναξ ἱηακῆξ ὅπςξ ιεηααάθῃ μἱμκδήπμηε ὀνβακζζιὸκ ἐη ηῆξ ἀπανααζάζημο ἐκ π᾵ζζκ, ἐπζαμθῆξ ημῦ κυιμο ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδηαξ, ημῦ πενζμνίγμκημξ, ηαηὰ ηὰ πνμεηηεεέκηα, ηὴκ γςὴκ ηαὶ ηὴκ ἀκάπηολζκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ εἰξ ὡνζζιέκα ηαὶ ἀπανααίαζηα πθαίζζα.

83

ἐιρφπςκ ὄκηςκ ηαί η῵κ ἀρφπςκ ἐκμνβάκςκ ημζμφηςκ, ἢημζ η῵κ θοη῵κ ηαί η῵κ δέκδνςκ. Καί δζαηδνφηημοκ ὁιμίςξ, ὅηζ εἶκαζ ηαί αὗηαζ ἰδηόηεηεο εέζεζ ηαί ὄρη θύζεη, ἰδζυηδηεξ δδθ. δνηαί ἔλςεεκ, ἢημζ ἐηηὸξ ηῆξ ιάγδξ - ὕθδξ, εἰξ ηὰ ἔιροπα ὄκηα, ὅπςξ εἶκαζ ἔλςεεκ δμηαί ὡζαφηςξ π᾵ζαζ αἱ ὀνβακζηαὶ ἰδζυηδηεξ πάκηςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐθυζμκ δέκ ὏πάνπμοκ μὔηε εἰξ ηὸκ θοηζηὸκ ηυζιμκ (ὅζηζξ ἐδδιζμονβήεδ πνὸ ηῆξ δδιζμονβίαξ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἀθθὰ δέκ ἐπνμζηίζεδ ιὲ ροπζηὰξ ἰδζυηδηαξ), ιήηε εἰξ ηὴκ ἀκυνβακμκ ι᾵γακ ὕθδκ. Οἱ ὀνβακζζιμὶ δέ ηαί η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ὅπςξ ηαί η῵κ ἀρφπςκ ἐκμνβάκςκ ημζμφηςκ ζπδιαηίγμκηαζ ἐπίζδξ ἐλ ὡνζζιέκςκ πδιζη῵κ ζημζπείςκ α὎ηῆξ. Πάκηςξ εὰ παναηδνήζςιεκ ὅηζ ηαί αἱ αζμροπζηαὶ αὗηαζ ἰδζυηδηεξ η῵κ γχςκ, ὡξ ηαί ηὰ εἰξ ἕηαζημκ βέκμξ α὎η῵κ - ηαί δὴ εἰξ ηὰ ἀκχηενα - δμεέκηα ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ἰδζαίηενα ροπζηὰ παναηηδνζζηζηά, ηαίημζ ἀπμηεθμῦκ πάζια ἀβεθφνςημκ ιεηαλὺ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ ηαί ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο, δέκ ηαεζζημῦκ ἐκ ημφημζξ ηαί ηάξ ροπὰξ η῵κ γχςκ ἰδζαζηέναξ, πκεοιαηζηάξ, ἄνα δέ ηαί ἐκζοκείδδημοξ ὏πμζηάζεζξ, ὥζηε κά ἐπζγμῦκ αὗηαζ ιεηὰ ηὴκ εακὴκ α὎η῵κ. Αἱ ἐηδδθχζεζξ, αἱ ηζκήζεζξ, αἱ ἐκένβεζαζ ηαί ἟ γςή, ἐκ βέκεζ, η῵κ γχςκ δζαθένμοκ αεααίςξ η῵κ ἁπθ῵κ ιδπακμθοζζη῵κ - ἀκαηθαζηζη῵κ ἀκηζζημίπςκ ημζμφηςκ ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο, δέκ εἶκαζ ὅιςξ ἐκζοκείδδημζ, θμβζηαὶ - πκεοιαηζημί. Δἶκαζ ἐηδδθχζεζξ - ἐκένβεζαζ ἁπθ῵ξ ἔλζηηθηνη ἐκ αἷξ δέκ ὏πάνπεζ μ὎δ' ἀηηὶξ θμβζημῦ, ημῦημ δέ ἀπμδεζηκφεηαζ: α) ἖η ημῦ ὅηζ ὅθα ηὰ γ῵α εἶκαζ ἀδίδαηηα ἀπὸ βεκεηῆξ, πμθθὰ δέ βέκδ ἐκηυιςκ ηαί ἐκαθίςκ - ὏δνμαίςκ δέκ βκςνίγμοκ ηἄκ ημφξ βεκκήημναξ α὎η῵κ, α) ἖η ημῦ ὅηζ πάκηα ηὰ γ῵α ἑηάζηδξ ζοκμιμηαλίαξ ὁιμζμιυνθςξ πάκημηε ἐηηεθμῦκ ηυ α὎ηὸ ἔνβμκ - πνυβναιια. Καί β) ἖η ημῦ ὅηζ πάκημηε ἐπίζδξ ἐπζδεζηκφμοκ ηὴκ α὎ηὴκ βκ῵ζζκ ηαί ζμθίακ, δζ' ὅ ηαί ιία ὁθυηθδνμξ ζοκμιμηαλία δφκαηαζ κά εεςνδεῇ ὡξ ἕκ γεῦβμξ, ημῦημ δέ πάθζκ εἶκαζ ἀπμθφηςξ πακμιμζυηοπμκ πνυξ ημφξ πνςηανπζημφξ πνμβυκμοξ ημο, ηαη' 84

μ὎δὲκ δζαθένμκ ηαηὰ ηὴκ βκ῵ζζκ, ηὴκ ζμθίακ, ηὴκ ἐπζζηήιδκ. Πάκηα θμζπὸκ ηαῦηα ἐπζαάθθμοκ κά δεπε῵ιεκ ὅηζ ηὰ γ῵α ἔπμοκ εἰξ ηὴκ γςὴκ ηςκ ζοιθοέξ ηζ ἔλζηηθηνλ πνυβναιια, ἀκάθμβμκ ηαί ζφιθςκμκ πνυξ ηάξ ἰδίαξ ἑηάζημο βέκμοξ ἀκάβηαξ. Καί ημῦημ εἶκαζ ἟ ζοκηδνδηζηὴ ηαί δζαζςκζζηζηὴ δφκαιζξ ηςκ, ἟ δμεεῖζα εἰξ α὎ηὰ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ, ἣηζξ ηὰ αμδεεῖ πνυξ ἐπζηέθεζζκ ημῦ πνμμνζζιμῦ ηςκ, ἀθθὰ ηαί ηὰ πνμθοθάζζεζ ἀπὸ ημῦ ἀθακζζιμῦ. Καί ὅπςξ παναηδνεῖ ηαί ὁ Cuvier (Dictionair theolog Dogmatig, η. 1. p. 623 ἑλ.), ηὰ γ῵α θαιαάκμοκ δζά η῵κ αἰζεήζεςκ ἐκηοπχζεζξ, ὧκ δζαηδνμῦκ ηὰ ἴπκδ ὄπζ ιυκμκ δζά ημῦ ἐκζηίηημο ἀθθὰ ηαί δζά ηῆξ ικήιδξ, ηὰ ἀκχηενα αεααίςξ ἐλ α὎η῵κ. Αἱ ἐκηοπχζεζξ δ' αὗηαζ, δζά ζοκδοαζι῵κ πανάβμοκ πμζηίθαξ ἑκχζεζξ ηαί ζοκδέζιμοξ, ἐλ ὧκ ζπδιαηίγμοκ ζηέρεζξ πνυξ ἐηηέθεζζκ ἐκενβεζ῵κ ἀπμαθεπμοζ῵κ εἰξ ηὴκ ἱηακμπμίδζζκ η῵κ ἀκαβη῵κ ἢ η῵κ ἐπζεοιζ῵κ ηςκ. Ἀθθ' ἟ ημζαφηδ δζακμδηζηυηδξ η῵κ γχςκ ιέπνζ ημφημο ἐλζηκεῖηαζ. Γέκ ὏ρμῦηαζ ιέπνζ ηῆξ θμβζηῆξ ζηέρεςξ. Σμζμοημηνυπςξ ηὰ γ῵α, δζά η῵κ αζμροπζη῵κ ἰδζμηήηςκ ηςκ, πςνίγμκηαζ ἀπμηυιςξ ἀπὸ ημῦ ζοκυθμο ημῦ Φοηζημῦ Κυζιμο, ιδδὲ η῵κ δσνθύησλ ἐλαζνμοιέκςκ ηαί η῵κ ζανημθάβςκ θοη῵κ ηαί δέκδνςκ, ὧκ αἱ ηζκήζεζξ ηαί αἱ ὀνβακζηαὶ ἐκένβεζαζ εἶκαζ ἁπθ῵ξ ἀκαηθαζηζηαί. Καί δζαηδνφζζμοκ ηαί μὕηςξ ὅηζ δέκ ἐλεζθίπεδζακ πμηέ ἐη ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο, δεδμιέκμο ιάθζζηα ὅηζ ηαί αἱ ροπζημὶ α὎η῵κ ἰδζυηδηεξ ὅπςξ ηαί αἱ ὀνβακζηαί, μ὎ζζχδεζξ παναθθαβὰξ ἔπμοζαζ εἰξ ἕηαζημκ βέκμξ ἢ ζοκμιμηαλίακ βεκ῵κ, δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά ὀθείθςκηαζ εἰξ πεῖνακ. Ἀθθὰ πςνίγμκηαζ ἀπμηυιςξ ἐπίζδξ ηὰ γῶα ηαί ἀπὸ ηὸκ ἀκενχπμο δζ' ἀβεθφνςημο ὁιμίςξ πάζιαημξ ηυζμκ ὀνβακζημῦ, ὅζμκ ηαί ροπζημῦ - πκεοιαηζημῦ. Ὅηζ δέ ηά γ῵α - ηαί ηά ἀκχηενα πςνίγμκηαζ ἀπμηυιςξ ἀπυ ημῦ ἀκενχπμο ηαί ὅηζ π᾵ζαζ, αἱ ἐκένβεζαζ α὎η῵κ, ηαί αἱ ζμθχηεναζ, ἀπμηεθμῦκ ἁπθῆκ ἐηηέθεζζκ ἐπζηαβ῵κ η῵κ ἐκζηίηηςκ, ιανηονεῖ, ζφκ ἄθθμζξ, ηαί ἟ πνυζηαζνμξ ηαί αναπεῖα δζάνηεζα ηῆξ α὎ημιάηςξ 85

ἐιθακζγυιεκδξ ἐκζηίηημο ζογοβζηῆξ ἀνεηῆξ ηαί ἀβάπδξ εἰξ ηίκα ἐλ α὎η῵κ, ὡξ ηαί ηῆξ ἐκηυκμο ιδηνζηῆξ ζημνβῆξ εἰξ ηά πθεῖζηα η῵κ ἀκςηένςκ. Γζυηζ πνυ ημῦ ζογοβζημῦ αίμο ηςκ βκςνίγμοκ ιυκμκ ηά εἰξ ηυ πν῵ημκ ζηάδζμκ ηῆξ γςῆξ ηςκ ἀκαβηαῖα. ὆θίβμκ ὅιςξ πνυ α὎ημῦ, ηαί ηαηά ηήκ δζάνηεζάκ ημο, ἀκαπηφζζμκηαζ ὅθαζ αἱ πνμικδζεεῖζαζ ἀνεηαί δζά ηάξ κέαξ πθέμκ ἀκάβηαξ, ἀθθ' ἀθακίγμκηαζ αὗηαζ πάθζκ ιεη' ὀθίβμκ, ιυθζξ ὡξ ἐηπθδνςεῇ ὁ δζ’ α὎η῵κ ἐλοπδνεημφιεκμξ ζημπυξ. Καί ὅηζ ηέθμξ ηά γ῵α ζηενμῦκηαζ θμβζηῆξ ροπῆξ - ηαί θμβζηῆξ ζηέρεςξ - ἀπμδεζηκφεηαζ ἐπίζδξ ηαί ἐη ηῆξ ὏π' α὎η῵κ ἀκαθθμίςημο ζοκεπ῵ξ ἐπζηεθέζεςξ η῵κ ὏πυ η῵κ ἐκζηίηηςκ ηςκ ἐπζααθθμιέκςκ ἔνβςκ, ηαί ὅηακ αἱ ζοκεῆηαζ, δζ’ ἅξ ηαῦηα ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ ὡνίζεδζακ, δέκ ὏θίζηακηαζ. Οὕηςξ ὁ ηάζηςν, πνμμνζζεείξ κά γῇ πανά ηάξ ὄπεαξ πμηαι῵κ ηαί πνμζηζζεείξ ιέ ηήκ ἱηακυηδηα κά ἐβείνῃ θνάβιαηα πνυξ ἀκαπαίηζζζκ ηῆξ ὁνιῆξ ημῦ νεφιαημξ, δζά κά ηαηαζηεοάγῃ ἀζθαθῆ ηήκ ηαημζηίακ ημο, ζοκεπίγεζ ηήκ ηαηαζηεοήκ θναβιάηςκ ηαί ὅηακ ε὏νίζηεηαζ ἔβηθεζζημξ εἰξ γςμθμβζημφξ ηήπμοξ, ἔκεα μὔηε νεφιαηα, ιήηε ζπεηζημί ηίκδοκμζ δζά ηήκ ηαημζηίακ ημο ὏πάνπμοκ. Ὅθα ἐπίζδξ ηά γ῵α, πενζμνζγυιεκα ἢ βεκκχιεκα εἰξ γςμθμβζημφξ ηήπμοξ ἢ πηδκμηνμθεῖα, ζοκεπίγμοκ ἀκαθθμζχηςξ γ῵κηα ηήκ ἐθεοεένακ ημῦ βέκμοξ ηςκ θοζζηήκ γςήκ. Σμζμοημηνυπςξ ηαί ηὰ ζμθχηενα ηαί ηὰ ηεθεζυηενα η῵κ ἔνβςκ ὡνζζιέκςκ γχςκ ηαί δὴ η῵κ ἐκηυιςκ, ἢημζ ἟ ἰδζυννοειμξ ἀθθ' ὁιμζυιμνθμξ πάκημηε ηαηαζηεοὴ η῵κ θςθε῵κ ηαί η῵κ ηαημζηζ῵κ α὎η῵κ, πςνὶξ κά πνμδβῆηαζ μ὎δειία ζπεηζηὴ δζδαζηαθία ἢ πεῖνα· ἟ πνυκμζα δζά ηὴκ δζαηνμθὴκ ηαί ηὴκ πνμθφθαλζκ α὎η῵κ ηαί η῵κ ηέηκςκ ηςκ (ηὰ ὁπμῖα πνιιάθηο νὐδὲ θἄλ γλσξίδνπλ) ἀπὸ η῵κ ἐπεν῵κ ηςκ ηαί ἀπὸ ἄθθςκ ηζκδφκςκ, ημφξ ὁπμίμοξ ιέπνζ ηῆξ ἐκδθζηζχζεχξ ηςκ δζαηνέπμοκ· ἟ ἐλεφνεζζξ πάκημηε η῵κ α὎η῵κ ηυπςκ ηαί ιέζςκ, δζ' ὧκ δζεοημθφκεηαζ ἟ δζαζχκζζζξ ημῦ βέκμοξ ηςκ, ἟ βκ῵ζζξ ὏πενυπςκ θεπημιενεζ῵κ η῵κ 86

θοζζη῵κ κυιςκ ηῆξ αανφηδημξ, ἕθλεςξ, ὡξ ηαί ηῆξ ιδπακζηῆξ ηαί ηῆξ πδιείαξ, ἟ ὏πὸ η῵κ ιεθζζζ῵κ, ἰδίᾳ, ημῦ ιεηαλμζηχθδημξ, πμθθ῵κ ὀζηναημδένιςκ, ἀναπκ῵κ ηαί ἄθθςκ γχςκ ἐηδδθμοιέκδ ἟ δζαηνμθὴ ἑηάζημο βέκμοξ δζ' ὡνζζιέκςκ ιυκμκ ηνμθ῵κ ηαί ἟ δζ' ὏πενυπςκ ηνυπςκ ηαί ιέζςκ ἀκεφνεζζξ ηαί ἐκαπμεήηεοζζξ πμθθάηζξ α὎η῵κ· ἟ ἐκ ὏πενυπῳ ημζκςκζηῇ ὀνβακχζεζ γςή η῵κ ὁιαδζη῵ξ γχκηςκ, ἣηζξ, ἐκ ηίζζ (ὡξ ἟ ηῆξ ιεθίζζδξ ηαί η῵κ ηενιζη῵κ) ἀπμηεθεῖ ἀκακηζννήηςξ ηαηαζζπφκδκ... δζά ηὴκ ημζκςκζηὴκ γςὴκ ημῦ θμβζημῦ ἀκενχπμο...· ἟ ἀιεηάαθδημξ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ ηαί ἐλ ἐπζδνάζεςξ ἐλςηενζη῵κ ἀθθὰ ηαί ἐζςηενζη῵κ αἰηίςκ ιεηακάζηεοζζξ ηαε’ ὡνζζιέκαξ ἐπμπὰξ ὡνζζιέκςκ γχςκ πενζαίςκ ηε ηαί ἐκαθίςκ, ηαί ηυζα ἄθθα ἔνβα α὎η῵κ, πνμηαθμῦκηα ἐκίμηε ηὸκ εαοιαζιὸκ ημῦ θμβζημῦ ἀκενχπμο, δέκ ἀπμηεθμῦκ εἰιὴ ἐκενβείαξ ηαί πνάλεζξ «ἐκζηίηημοξ», μἱμκεὶ ηοθθὰξ ιδπακζηάξ, ἀθυβμοξ ηαί ἀζοκεζδήημοξ, η῵κ ὁπμίςκ ηυ βεκεζζμονβὸκ αἴηζμκ ηαί ηὸκ ζημπὸκ μ὎δέπμηε ηὰ γ῵α ἐβκχνζζακ, μ὎δὲ εὰ βκςνίζμοκ. Γζυηζ ἂκ εἶπμκ ἔζης ηαί ἀιοδνὸκ θ῵ξ θμβζημῦ, εὰ πνμζδνιυγμκημ ἑηάζημηε πνυξ ηάξ κέαξ ζοκεήηαξ ηῆξ γςῆξ ηςκ. Θὰ ἐδζδάζημκημ ἐη ηῆξ πείναξ ηςκ ηαί ἐη ηῆξ ζμθίαξ ηαί η῵κ βκχζεςκ ἄθθςκ γχςκ. Θὰ ἀπειζιμῦκημ ηὰ ηοπὸκ ηαθθίηενα ἔνβα ἄθθςκ γχςκ. Θὰ πνμήβαβμκ, ηέθμξ, ηαί εὰ ἀκέπηοζζμκ ἐπὶ ηυ ηεθεζυηενμκ ηὴκ ἐκ βέκεζ γςὴκ ηςκ. Ἀθθ' μ὎δὲκ πάκηςκ ημφηςκ. Ἕηαζημκ γ῵μκ ἔπεζ ἰδίακ ἐκζηζβιαηζηὴκ ζμθίακ ηαί ζφκεζζκ ἰδζάγμκημξ παναηηῆνμξ, ιδδειίακ ζπέζζκ ἔπμοζακ ιὲ ηάξ ἀκηζζημίπμοξ ἄθθςκ γχςκ ηαί δὴ δζαθυνμο βέκμοξ. ὇ πίεδημξ δφκαηαζ κά αθέπῃ ηὸκ ηάζημνα ἐπὶ αἰ῵καξ κά μἰημδμιῇ, ἀθθ' μ὎δέπμηε εὰ ιζιδεῇ ηὴκ ηέπκδκ ἐηείκμο... Οὔηε ὁ ηφςκ, μὔηε ἄθθμ γ῵μκ ἢ πηδκὸκ ἐη η῵κ ζμθςηένςκ εὰ ιζιδεμῦκ πμηέ ηὰ ἔνβα ἄθθςκ γχςκ, εὰ πνμζμζηεζςεμῦκ ηάξ θοζζηὰξ ἰδζμηδηαξ α὎η῵κ, εὰ δοκδεμῦκ κά ἐηιάεμοκ ηάξ βθχζζαξ ηςκ. ἗πμιέκςξ π᾵ζαζ αἱ ροπζηαὶ ἰδζυηδηεξ ὅθςκ η῵κ γχςκ εἶκαζ ἰδζυηδηεξ ηαί ἐηδδθχζεζξ 87

ἄθμβμζ, ηοθθαί, ἀκαηθαζηζημί, ἐκζηζηηχδεζξ, μἱμκεὶ ιδπακζηαί. Δἶκαζ αεααίςξ ιμνθῆξ ἀκςηέναξ ἀπὸ η῵κ ὀνβακζη῵κ ημζμφηςκ η῵κ θοη῵κ ηαί η῵κ δέκδνςκ. ΢οκοθαζιέκαζ ὅιςξ ἀπμθφηςξ ιεηὰ η῵κ ζςιάηςκ - ὀνβακζζι῵κ η῵κ γχςκ, δέκ ἀπμηεθμῦκ, ὡξ ἐη ημφημο, ἰδζαζηέναξ πκεοιαηζηὰξ ροπὰξ ἐκ ἑηάζηῳ γχῳ. Γζά ημῦημ δέ ηαίημζ ιεηααζαάγμκηαζ π᾵ζαζ ἀκαθθμζχηςξ εἰξ ηὰ κεμβεκκχιεκα, δζά ημῦ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηαί πάθζκ ηεεέκημξ ἀηέβηημο κυιμο ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ, ζοκαθακίγμκηαζ ἐκ ημφημζξ ηεθείςξ ηαηὰ ηὴκ εακὴκ ἑηάζημο γῴμο, ὅπςξ ζοκαθακίγμκηαζ ηαηὰ ηὴκ ημπήκ, ηαῦζζκ, ἢ δζάθοζζκ, ὅπςξ δήπμηε, η῵κ ημνι῵κ η῵κ θοη῵κ ηαί η῵κ δέκδνςκ π᾵ζαζ αἱ ὀνβακζηαὶ ἰδζυηδηεξ α὎η῵κ. Γζυηζ μὕηςξ ἔδμλε ηῶ Γδιζμονβῶ. Πνυζεεημκ δέ, αεααίςζζκ ηαί ηῆξ ἐκ πνμηεζιέκῳ ἀθδεείαξ ἀπμηεθεῖ ηαί ἟ ἐπζζηδιμκζηὴ πθέμκ δζαπίζηςζζξ, ἟ βεκμιέκδ ἀνπζη῵ξ ὏πὸ η῵κ Cuviet, Flurens η.ἄ. 70, ὅηζ ηὰ ἀκχηενα η῵κ ιαζημθυνςκ ὡξ ὁ μ὎ναββμηάβημξ Γμνίθθαξ, ἀκαπηφζζμοκ ηὴκ ιεβίζηδκ α὎η῵κ δζακμδηζηυηδηα ιέπνζ ηῆξ κεακζηῆξ ἟θζηίαξ, ιεε' ἣκ α὎ηὴ πνμμδεοηζη῵ξ ἐθαηημῦηαζ, α὎λακυιεκςκ η῵κ δζαζηάζεςκ ηαί η῵κ δοκάιεςκ ημῦ ζχιαημξ. Ἀπμηεθεῖ ηαί ημῦημ ἀπυδεζλζκ ηῆξ ιὴ ὏πάνλεςξ ἐκ ημῖξ γῴμζξ ἰδζαζηέναξ πκεοιαηζηῆξ ὏πμζηάζεςξ, ἐκζοκεζδήημο δδθ. ηαί θμβζηῆξ ροπῆξ, ἐκ ἀκηζεέζεζ πνυξ ηὸκ ἄκενςπμκ μὗηζκμξ ἟ ροπή, ζοκακαπηοζζμιέκδ ιεηὰ ημῦ ζχιαημξ, ὄπζ ιυκμκ δέκ ὏θίζηαηαζ ιείςζζκ ηίκα η῵κ ἀνπζη῵κ α὎ηῆξ δοκάιεςκ, ἀθθ' ἀκηζεέηςξ θεάκεζ εἰξ ηὴκ ἀκςηάηδκ ἐηδήθςζζκ α὎η῵κ ὅηακ ἀηνζα῵ξ ηυ ζ῵ια - ζηήκςιά ηδξ εἰζένπεηαζ ηαί δζακφεζ ηὴκ πενίμδμκ ηῆξ παναηιῆξ. Καί ἀκορμῦηαζ εἰξ ηεθείακ ηονζανπίακ ἐπὶ ημῦ ζχιαημξ. Υςνίγμκηαζ ὡξ ἐη ημφημο ὅθα ηὰ γῶα ηαί ἀπὸ ημῦ ἀκενχπμο δζ' ἀβεθφνςημο πάζιαημξ. Καί ηυ πάζια ημῦημ εἶκαζ ὄπζ ιυκμκ ροπζηὸκ ἀθθὰ ηαί ὀνβακζηὸκ.

70

Πναθ. Κ. Νεζημνίδμο «Πενί ροπῆξ», ζεθ. 32 ηαί αζαθ. α὎η.

88

Γ. ΣΟ ΑΓΔΦΤΡΧΣΟΝ ΥΑ΢ΜΑ ΜΔΣΑΞΤ TOΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ ΚΑI ΣΧΝ ΔΝΟΡΓΑΝΧΝ ΚΑI ΔΜΦΤΥΧΝ ΟΝΣΧΝ

ΟΛΧΝ

Πάζαξ ηάξ ἀπμδείλεζξ πενὶ ημῦ ἀδοκάημο ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηαί ἐιρφπςκ, ἐπζζθναβίγεζ ηυ βεκζηυκ, ὡζαφηςξ ηαί ἀπμθφηςξ ἀγεθύξσηνλ, πάζια ιεηαλὺ ημῦ ἀκενχπμο ηαί πάκηςκ η῵κ θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, δζ' μὗ ἐπςνίζεδ ἀπμηυιςξ ὁ ἄκενςπμξ ἀπὸ πάκηςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηαί ἐιρφπςκ, ηαί ηυ ὁπμῖμκ εἶκαζ ὄπζ ιυκμκ πκεοιαηζηυκ-ροπζηυκ, ἀθθὰ ηαί ὀνβακζηυκ. Γζυηζ ἔπεζ ὁ ἄκενςπμξ ηαί ααζζηὰξ ὀνβακζηάξ-ἀκαημιζηὰξ δζαθμνάξ, ὡξ ηαί αζμθμβζηὰξ ημζαφηαξ, ἀπὸ ὅθα ηὰ εἴδδ η῵κ ηυζμκ ὏ικδεέκηςκ πζεήηςκ (ὅπςξ αεααίςξ, ηαί ηαηὰ ιείγμκα θυβμκ, ἀπὸ ὅθα ηὰ θμζπὰ ἐκυνβακα ὄκηα) πςνζγυιεκμξ μὕηςξ - ηαί ηαηὰ πάκηα - ἀπμθφηςξ ἀπ' α὎η῵κ. ὇ Ἄββθμξ ἀκαηυιμξ Κέδα, ζοβηνίκαξ, ηαηὰ ηὸκ Εχνγ Γηνακαί 1965 ἀκαημιζημφξ παναηηῆναξ ημῦ ἀκενχπμο ηαί η῵κ ἀκενςπμεζδ῵κ πζεήηςκ, ηαηήνηζζε ηὸκ ἀηυθμοεμκ πίκαηα: Ὅηζ 312 παναηηδνζζηζηὰ ἀπακη῵κηαζ ιυκμκ εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ, 396 παναηηδνζζηζηὰ εἶκαζ ημζκὰ ηυζμκ εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ ὅζμκ ηαί εἰξ ηὸκ Γμνίθθακ, 354 παναηηδνζζηζηὰ εἶκαζ ημζκὰ εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ ηαί εἰξ ηὸκ ὆ναββμοηάβημκ, 117 παναηηδνζζηζηὰ εἶκαζ ημζκὰ ιεηαλὺ ημῦ ἀκενχπμο ηαί ημῦ Γίααςκμξ ηαί 313 παναηηδνζζηζηὰ εἶκαζ ημζκὰ ιεηαλὺ ημῦ ἀκενχπμο ηαί η῵κ ηαηςηένςκ πζεήηςκ. Γζαηνίκεηαζ θμζπὸκ ὁ ἄκενςπμξ ὅθςκ η῵κ πζεήηςκ ηθπ. - η῵κ ὡξ πνμβυκςκ ημο ἠ ἄθθςξ ὡξ α὎ηαδέθθςκ ἢ ἐλαδέθθςκ ημο!!! θενμιέκςκ – αζμθμβζη῵ξ ηε ηαί ἀκαημιζη῵ξ, δζά 312 παναηηδνζζηζη῵κ, ἅηζκα ἀπακη῵κηαζ κόλνλ εἰο αὐηόλ· Π῵ξ ἀκεπηφπεδζακ εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ ηὰ ἰδζαίηενα ηαῦηα παναηηδνζζηζηά, ἐκ μἷξ δζαηνίκεηαζ ὡζαφηςξ ἰδζαζηένα δζ' ἕηαζημκ ζημπζιυηδξ ηαί πνυκμζα; Θὰ ἀπακηήζμοκ ἀκαιθζαυθςξ πάθζκ μἱ ἐλεθζηηζημί, ὅηζ ἀκεπηφπεδζακ δζά ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηῆξ πναβιαημπμζμφιεκδξ δζά ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ ηαί ηῆξ πνμζανιμβῆξ, πνμδβδεείζδξ ἴζςξ ηαί ἀπμηυιμο ηζκὸξ ἐλεθίλεςξ ἀπὸ εἴδμοξ εἰξ εἶδμξ. ἖κ ημφημζξ αὕηδ εἶκαζ ἟ 89

ααζζηὴ ηςκ πθάκδ. Ἡ ρεοδὴξ αάζζξ, ἐπὶ ηῆξ ὁπμίαξ ηαί ἐκ ηῇ πνμεέζεζ ηςκ, μἱ ὏θζζηαὶ ἐλεθζηηζημί, κά ἀνκδεμῦκ ηὴκ ὕπανλζκ Γδιζμονβμῦ ηαί ηὴκ ὏π' Α὎ημῦ δδιζμονβίακ η῵κ ὄκηςκ, ἐκ βέκεζ, ἀκήβεζνακ ὅθμκ ηυ θακηαζηζηὸκ ηαί ρεοδὲξ μἰημδυιδια ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Ἀπμδεζηκομιέκδξ θμζπὸκ ἀκαθδεμῦξ ηαί ἀκοπάνηημο ηῆξ αάζεςξ ηαφηδξ, ὁθυηθδνμκ ηυ πμιθμθοβ῵δεξ ημῦημ μἰημδυιδια δζαθφεηαζ ηαί ἀθακίγεηαζ παηαβςδ῵ξ. Καί εἶκαζ ἀκφπανηημξ ηαί ὅθςξ θακηαζηζηὴ ἟ ὏πὸ η῵κ ἐλεθζηηζη῵κ ηζεειέκδ, ὡξ ἀκςηένς, αάζζξ, δζυηζ ἟ ἱηακυηδξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ηαί ἐιρφπςκ ἐκ βέκεζ ὄκηςκ πνυξ πνμζανιμβὴκ εἰξ ηυ πενζαάθθμκ ἢ ἐπηινγὴλ εἶκαζ ἀπμθφηςξ ὡξηζκέλε ηαί πεξησξηζκέλε δζ' ἕηαζημκ εἶδμξ ηαί βέκμξ, ιὴ δοκαιέκδ κά ὏πεναῇ ηὰ ἐλοπδνεημῦκηα ιυκμκ ηὴκ εἰδζηὴκ ἑηάζημο εἴδμοξ ἢ βέκμοξ γςὴκ πιαίζηα. Ὅηακ ηὰ πθαίζζα ηαῦηα δζ' μἱμκδήπμηε θυβμκ δζαηαναπεμῦκ ἢ πανααζαζεμῦκ, ἐπαημθμοεεῖ ὄπζ ημῦ εἴδμοξ ἢ βέκμοξ ἟ ἐλέθζλζξ η.θπ., ἀθθ' ὁ ζάλαηνο, ὁ ἀθαληζκόο α὎η῵κ. Σμῦημ δζδάζηεζ ἟ πεῖνα η῵κ αἰχκςκ ἄκ ἟ νδεεῖζα ἄπμρζξ ἤημ ἀθδεήξ, ηυηε ηά ὏πάνπμκηα ζήιενμκ ἀκχηενα ἔιροπα ὄκηα, ηαί δή ὁ ἄκενςπμξ, εά ἞δφκακημ ὡξ ὀνβακζζιμί ἀκςηένςκ ἐλεθζηηζη῵κ ἀκαιμνθχζεςκ ηαί ιεηααμθ῵κ - κά ὏πενπδδήζμοκ ηά ὅνζα ηαῦηα. Γέκ ζοκέαδ ὅιςξ ημζμῦημκ ηζ ιέπνζ ζήιενμκ ηαί δέκ εά ζοιαῇ πμηέ. Ο὎δειία ὀνβακζηή ιεηαιυνθςζζξ ἢ ιεηάιεζρζξ εἴδμοξ ἢ βέκμοξ εά ἐπζηεοπεῇ. Αἱ δζαζηαονχζεζξ, αἱ ηεπκδη῵ξ ὏πυ ημῦ ἀκενχπμο βεκυιεκαζ (δζυηζ, ηαηά ηήκ ιανηονίακ ημῦ Dufrenoy, ηά ἔιροπα ὄκηα ηά ἀκήημκηα εἰξ δζάθμνα βέκδ ἐλ ἐκζηίηημο ἀπμθεφβμοκ ηάξ ιεηαλφ ηςκ ἐπζιζλίαξ) 71 εἶκαζ πενζςνζζιέκαζ ιεηαλφ ἀπμθφηςξ ζοββεκ῵κ πάκημηε εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ, ηαί δέκ εὰ ὏πεναμῦκ πμηέ ηὰ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ, πνυξ ἐλοπδνέηδζζκ ηῆξ δδιζμονβίαξ ηαί πάθζκ ηεεέκηα ὅνζα, ἅηζκα ηαί πενζςνίζεδζακ ὏πὸ ημῦ ἰδίμο ηαηὰ ημζμῦημκ ηνυπμκ ὥζηε, π᾵ζαζ αἱ δζαζηαονχζεζξ κά 71

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 59 ηαί αζαθ α὎ηυεζ.

90

δζέπςκηαζ ὏πὸ η῵κ ηνζ῵κ ιμνθ῵κ ημῦ παβηναημῦξ κυιμο ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ (Μεκηεθζζιμῦ), ἢημζ ηῆξ Μέζδξ, ηῆξ Μςζασηῆξ ηαί ηῆξ ἖λαιιαζζνκέλεο, ηαε' ἅξ, ὡνζζιέκμξ ἀνζειὸξ ἀπμβυκςκ ηῆξ πνχηδξ ιμνθῆξ ἐκ ζηαεενῇ ἀκαθμβίᾳ 1 : 2: 1, ἐπακένπεηαζ εἰξ ηὸκ ηαεανὸκ ηφπμκ η῵κ ἀνπζη῵κ πνμβυκςκ. Ὡνζζιέκμζ δέ ηεπκδημὶ ιεζάγμκηεξ, ὡξ ὁ ἟ιίμκμξ ηθπ., εἶκαζ ζηεῖνμζ ἢ ἄβμκμζ, ιὴ ἔπμκηεξ, ηαηὰ ηὸκ κυιμκ ηῆξ 72 «ἀβμκίαξ», ηὴκ ἱηακυηδηα ἀκαπαναβςβῆξ . Ὅηακ δέ μ὎δειία ηερλεηὴ παναθθαβή ἢ ιεηαθθαβὴ ζοββεκ῵κ πάκημηε ηαί ἀκδηυκηςκ εἰξ ηυ α὎ηὸ εἶδμξ ἢ βέκμξ ὄκηςκ, δφκαηαζ κά ἐηθφβῃ ημῦ πθαζζίμο η῵κ Νυιςκ ημφηςκ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ (ἢ η῵κ κυιςκ ηῆξ ἐπζηναηήζεςξ, ηῆξ ἀπμζπίζεςξ ἢ δζαζπάζεςξ ηαί ηῆξ ηαεανυηδημξ η῵κ βαιεη῵κ) ὅπςξ ηαί η῵κ ζοκαθ῵κ Νυιςκ: α) ημῦ Quetelep, ηαε' ὃκ πάκηα ηὰ πνυξ ἕκα μἱμκδήπμηε παναηηῆνα παναθθάζζμκηα εἴδμοξ ηζκυξ ηαηαηάζζμκηαζ πενὶ ιέζμκ ηζκὰ ηφπμκ ηαί αἱ δζαθμναὶ ἀπὸ ημῦ ιέζμο ημφημο ηφπμο εἶκαζ ημζμφης ζπακζχηεναζ, ὅζῳ πενζζζυηενμκ ιειαηνοζιέκαζ ἀπ' α὎ημῦ ηοβπάκμοκ· ηαί α) η῵κ Welmorin ηαί Johansen, πενὶ «παθζκδνμιήζεςξ», ηαε' ὅκ μἱ ἀπυβμκμζ ηείκμοκ κά ἐπακέθεμοκ πνυξ ηὸκ ιέζμκ ηφπμκ, ἀπὸ ημῦ ὁπμίμο μὕης πανμοζζάγμκηαζ ιειαηνοζιέκμζ ὀθζβχηενμκ ἢ μἱ βμκεῖξ ηςκ 73. Ὅηακ θφζεζ ηὰ ἔιροπα ὄκηα ἀπμθεφβμοκ ηάξ ιεηαλὺ ηςκ ἐπζιζλίαξ, εἰξ δέ ηὰ ἄροπα -θοηὰ δέκδνα - δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ κά κμδεῇ ηἄκ ημζαφηδ ηάζζξ, π῵ξ εὰ βίκδ ἀπμδεηηὴ ηοπαία ιεηαθθαβή μἱμοδήπμηε εἴδμοξ ἢ βέκμοξ ηαί ιεηαηνμπὴ α὎ημῦ εἰξ ἕηενμκ; 72

Δἰξ ηάξ ζπακζςηάηαξ δζαιέζμο η῵κ αἰχκςκ πενζπηχζεζξ ηῆξ βμκζιυηδημξ ιζ᾵ξ ἟ιζυκμο ἐκ ηῶ ηήπῳ ηῆξ ἐβηθδιαηίζεςξ η῵κ Πανζζίςκ ηαὶ ἑκὸξ κυεμο ἀπμβυκμο ημκίηθμο ηαὶ θαβςμῦ, ηὸκ ὁπμῖμκ δζεθήιζζακ Ca ηαὶ μἱ πενὶ α὎ηυκ, μἱ ἀπυβμκμζ ηῆξ ιὲκ πνχηδξ ἀπὸ ηῆξ δεοηέναξ βεκε᾵ξ, ημῦ δὲ δεοηένμο ἀπὸ ηῆξ ηνίηδξ, ἐπακῆθεμκ εἰξ ηὰ ἐπζηναηέζηενα ἀνπζηὰ βέκδ ημῦ ἵππμο ηαὶ ημῦ θαβςμῦ, ηαηὰ ηὸκ α὎ηὸκ κυιμκ ημῦ Μέκηεθ. Πναθ. ηαὶ ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ. ικ. ἔνβ., ζεθ. 60-63 ηαὶ αζαθ., α὎ηυεζ. 73

ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ., ικ. ἔνβ., ζεθ. 82-95 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

91

Μήπςξ ὅιςξ μἱ πνμικδζεέκηεξ κυιμζ, μἱ πνυξ θνμφνδζζκ πνμθακ῵ξ ημῦ ἀιεηααθήημο η῵κ εἰδ῵κ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηαπεέκηεξ, ἐκ ζοκδοαζιῶ ηαί ιεηὰ η῵κ θμζπ῵κ ημζμφηςκ, δζά ηὴκ ζοκηήνδζζκ, βεκζηχηενμκ, ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ, δέκ ζηνέθμκηαζ ἐλ ἴζμο ηαί ηαηὰ η῵κ ὀπαδ῵κ ηῆξ ηεθμθμβζηῆξ ἢ εεσζηζηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηαηὰ ημφξ ὁπμίμοξ ἟ ἐλέθζλζξ η῵κ ὄκηςκ ἐβέκεημ ηῇ ζοκενβείᾳ θοζζη῵κ δοκάιεςκ, ἀθθ' ὏πὸ ηὴκ ἐπμπηείακ ημῦ Θεμῦ; Μοςπάγμκηεξ, ἐκ ημφημζξ, ἵκα ιὴ εἴπςιεκ ηοθθχπμκηεξ μἱ ὏πμζηδνζηηαὶ ηῆξ ἐλεθζηηζηῆξ Κμζιμεεςνίαξ πνὸ η῵κ ἀιαπήηςκ ημφηςκ ἀθδεεζ῵κ, ηάξ ὁπμίαξ π᾵ζαζ αἱ πνυμδμζ ηῆξ ἖πζζηήιδξ, ἀθθὰ ηαί αἱ παθαζμκημθμβζηαὶ ἔνεοκαζ αεααζμῦκ πακδβονζη῵ξ (ηονμῦζαζ ηυ ἐπζζηδιμκζηὸκ ἀπυθεεβια «π᾵κ γ῵κ ὄκ, ιυκμκ ἐλ ὁιμίμο ὄκημξ βεκκ᾵ηαζ ηαί ἀκαπανάβεηαζ») ὁιζθμῦκ - ἰδίᾳ μἱ ὏θζζηαὶ ἐλεθζηηζημὶ πενὶ δεκηνπξγηθῆο ἱθαλόηεηνο ηῆξ Φφζεςξ, πςνὶξ εἰξ ηὸκ ὅνμκ ημῦημκ κά δφκακηαζ κά δχζμοκ μ὎δέκα ζοβηεηνζιέκμκ παναηηδνζζιυκ. Ἀθθ' ἟ θεβμιέκδ Φῦζηο δέκ εἶκαζ ηὶ ἄθθμ εἰιὴ ἟ ζοιπακηζηὴ ι᾵γα-ἐκένβεζα, ἟ ἀπανηζγυιεκδ ηαί ζπδιαηζγυιεκδ, ἐη η῵κ βκςζη῵κ 102 ἢδδ πδιζη῵κ ζημζπείςκ -ηαί η῵κ ἰζμηυπςκ α὎η῵κ, ηαί ζοβηεζιέκδ ... ὡξ ἐη ημφημο, ἐη ιμκάδςκ ζηαεεν῵κ ἞θεηηνζη῵κ πεπεναζιέκςκ (η῵κ εεηζημκίςκ, ηαί μ὎δεηενμκίςκ η῵κ πονήκςκ, η῵κ ἞θεηηνμκίςκ πενὶ ημφξ πονῆκαξ η.ἄ.) ἢ ηαί ημῦ πμθοδζαθδιζζεέκημξ ιπμγμκίμο ημῦ Υίββξ πμφ ὀκμιάγμοκ θφζζκ, ιὴ ἐπμοζ῵κ πνυξ ἀθθήθαξ μ὎δὲ ζοκμπήκ!!! ἐη ιμκάδςκ ἞θεηηνζζιμῦ, ζηενμοιέκςκ κμήζεςξ ηαί εἰδέκαζ, ζοκεζδήζεςξ ηῆξ ἑαοη῵κ ὏πάνλεςξ ὅπςξ ηαί ἐθεοεενίαξ, ηαί ὏πμηεηαβιέκςκ εἰξ ἀηέβηημοξ ἐκκυιμοξ δοκάιεζξ (θοζζημὺξ Νυιμοξ), ὏πὸ ηυ ηνάημξ η῵κ ὁπμίςκ ἐπζηεθμῦκ ιδπακζη῵ξ, ηοθθ῵ξ ηαί ἀκαθθμζχηςξ ὡνζζιέκαξ ηζκήζεζξ, 74 ιεηαιμνθχζεζξ ηαί ιεηααμθὰξ . 74

Ὅηζ ηαί αἱ ἔκκμιμζ δοκάιεζξ μἱ θοζζημί Νυιμζ, αἱ δζέπμοζαζ ηάξ ηζκήζεζξ, ιεηαιμνθχζεζξ ηθπ., ηῆξ ΢οιπακηζηῆξ ιάγδξ, εἶκαζ δοκάιεζξ «εέζεζ» ηαί ὄπζ «θφζεζ», δοκάιεζξ δδθμκυηζ δμεεῖζαζ ηῇ ὕθῃ ἔλςεεκ, ἢημζ ὏πυ ημῦ Θεμῦ,

92

Παναεέημιεκ ζπεηζη῵ξ πνυξ ηυ ιπμγυκζμκ ημῦ Υίββξ ηυ ἄνενμκ ημῦ ὇ιμηίιμο Καεδβδημῦ ημῦ ἖εκζημῦ Μεηζμαείμο Πμθοηεπκείμο Ἡθία Καηζμφνα (πενζμδζηυ ΠΑΡΔΜΒΟΛΖ ΗΟΤΛΗΟ΢ –ΑΤΓΟΤ΢ΣΟ΢ 2012) ὅ ηαί δζαθςηίγεζ ἱηακ῵ξ δζά ηάξ ἀπυρεζξ ζοβπνυκςκ ἐπζζηδιυκςκ. «Δἰζαγσγηθά, ζά ἤζεια λά ὑπελζπκίζσ ηά ἑμῆο: ΢ηίο 4 Ἰνπιίνπ, νἱ ἐπηθεθαιῆο ηῶλ ἐπηζηεκνληθῶλ ΢πλεξγαζηῶλ C.M.S. θαί A.T.L.A.S. ἀλαθνίλσζαλ ζηφ Δὐξσπατθφ ἖ξγαζηήξην ΢σκαηηδηαθῆο Φπζηθῆο, C.E.R.N., ζηή Γελεχε, ἀπνηειέζκαηα ηῆο ἀλάιπζεο ηῶλ κέρξη ζήκεξα πεηξακαηηθῶλ δεδνκέλσλ, πνχ ἐιήθζεζαλ κέ ηνχο ὁκσλχκνπο πνιπζχλζεηνπο ἀληρλεπηέο ηνπο. Οἱ ἀληρλεπηέο αὐηνί εἶλαη ἐγθαηεζηεκέλνη ζέ ρψξνπο πεξί ηά 100 κέηξα θάησ ἀπφ ηήλ ἐπηθάλεηα ηῆο Γῆο, ὅπνπ θέξνληαη ἐπαλεηιεκκέλα ζέ ζχγθξνπζε θπθιηθά θαί ἀληίζεηα θηλνχκελνη ζπξκνί δεζκίδσλ πξσηνλίσλ. Αὐηά θηλνῦληαη ἐπί ὧξεο ζέ ζσιῆλεο ὑςεινῦ θελνῦ θακπηφκελα θαί ἑζηηαδφκελα ἀπφ ηνχο καγλήηεο ηνῦ λένπ θπθιηθνῦ Μεγάινπ ἖πηηαρπληή Ἀδξνλίσλ, L.H.C., κήθνπο 27 ρηιηνκ., ἀθνῦ ἔρνπλ ἐπηηαρπλζεῖ ηειηθά ἀπφ αὐηφλ ζέ πνιχ ὑςειέο ἐλέξγεηεο θαί ηαρχηεηεο 99,999% ηῆο ηαρχηεηνο ηνῦ θσηφο. »Μεηαμχ ηῶλ πξντφλησλ πνχ πξνθχπηνπλ θαηά ηίο ζπγθξνχζεηο θάπνησλ δεπγῶλ πξσηνλίσλ, παξαηεξεῖηαη, κέ ηήλ ἀπαηηνχκελε ζηαηηζηηθή βεβαηφηεηα, θαί ἟ παξαγσγή ἑλφο πνιχ ζπαλίνπ λένπ βαξπνῦ θαί ἀζηαζνῦο ζσκαηηδίνπ πνχ δηαζπᾶηαη θπξίσο ζέ δχν πνιχ ἐλεξγεηηθά ἀπμδεζηκφεηαζ: α) ἐη ημῦ ὅηζ αἱ δοκάιεζξ αὕηαζ δζέπμοκ ηάξ ηζκήζεζξ ηαί ιεηααμθάξ ηῆξ ὕθδξ - Μάγδξ ηαί ἰεφκμοκ ηαφηαξ πνυξ ὡνζζιέκμκ πάκημηε ηέθμξ - ζημπυκ α) ἐη ημῦ ὅηζ ὡνζζιέκαζ ἰδζυηδηεξ ηαί δοκάιεζξ ηῆξ ὕθδξ (ιαβκδηζζιυξ, θ῵ξ, εενιυηδξ ηθπ.) ἐιθακίγμκηαζ εἰξ ὡνζζιέκαξ ιυκμκ ιμνθάξ ηαί ποηκχζεζξ α὎ηῆξ· ηαί β) ἐη ημῦ ὅηζ ὡνζζιέκαζ δοκάιεζξ (Νυιμζ πδιζημί, αζμθμβζημί ηθπ) ηαί δή μἱ ἐλοπδνεημῦκηεξ ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ ἐιθακίγμκηαζ ὄπζ ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ὏πάνλεςξ ηῆξ ὕθδξ - ἐκενβείαξ, ἀθθά ἀπυ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ηῆξ γςῆξ ηαί ηαηά ηά δζάθμνα α὎ηῆξ ζηάδζα, πνμμδεοηζη῵ξ. Ἡ εεςνία δέ ηῆξ «΢πεηζηυηδημξ», μ὎δυθςξ είβεζ ηάξ ἀθδεείαξ ηαφηαξ. Γζυηζ ἀθδε῵ξ αἱ ἔκκμιμζ δοκάιεζξ, αἱ ἰεφκμοζαζ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ, εἶκαζ ἀκάθμβμζ ηαί ζπεηζηαί πνυξ ημφξ ζημπμφξ ημφξ ὁπμίμοξ ὁ Γδιζμονβυξ ἔηαλε δζ' ἕηαζημκ η῵κ ιεν῵κ ηαί η῵κ ιμνθ῵κ α὎ημῦ.

93

θσηφληα («ἀθηίλεο» ἞ιεθηξνκαγλεηηθῆο ἐλεξγείαο). Σφ ζσκαηίδην αὐηφ ἀλήθεη ζηήλ θαηεγνξία ηῶλ κπνδνλίσλ, δειαδή ηῶλ ζσκαηηδίσλ πνχ ἔρνπλ ἀθέξαην ἤ κεδεληθφ ζπίλ («ζπζηξνθή»), ζέ ἀληίζεζε κέ ηήλ ἄιιε θαηεγνξία ηῶλ γλσζηῶλ ζεκειησδῶλ ζσκαηηδίσλ ὕιεο (π.ρ. ἞ιεθηξφλην, θνπάξθ, θ.ιπ.), πνχ ἔρνπλ ζπηλ 1/2.. Σφ ζεσξεηηθφ ζρῆκα ηφ ὁπνῖν πεξηγξάθεη ηίο ζεκειηψδεηο ἀιιειεπηδξάζεηο (δπλάκεηο κεηαμχ) ηῶλ ζεκειησδῶλ ζσκαηηδίσλ (ἐθηφο ηῆο βαξχηεηαο) θαί ἔρεη ἐπαιεζεπζεί πεηξακαηηθά κέ ἐμαηξεηηθή ἀθξίβεηα, ὀλνκάδεηαη Καθιερωμένο Πρόησπο ηῆο ΢σκαηηδηαθῆο Φπζηθῆο. » Σφ ζσκαηίδην πνχ ἀλαθαιχθζεθε εἶλαη πνιχ πηζαλφλ λά εἶλαη ηφ ιεγφκελν ζσκαηίδην ηνῦ Higgs (Χίγγο), ἀπφ ηφ ὄλνκα ηνῦ ἐξεπλεηή Peter Higgs, ὁ ὁπνῖνο ζπλέβαιε κέ ἄιινπο, ἀλεμάξηεηα θαί ζρεδφλ ηαπηφρξνλα, ζηή δηαηχπσζε ἑλφο κεραληζκνῦ κέ ηφλ ὁπνῖν ἐμεγεῖηαη ἟ ἐμαηξεηηθή δηαθνξεηηθφηεηα δχν ἀπφ ηίο ζεκειηψδεηο δπλάκεηο, ηῆο ἞ιεθηξνκαγλεηηθῆο (κέ ηήλ ὁπνία π.ρ. δνκνῦληαη ηά ἄηνκα) θαί ηῆο ἀζζελνῦο ππξεληθῆο (἟ ὁπνία π.ρ. ἐιέγρεη θξίζηκα ηφλ ἀξγφ ξπζκφ παξαγσγῆο ἐλέξγεηαο ζηφλ Ἤιην). Οἱ δπλάκεηο αὐηέο ζέ πνιχ ὑςειέο ἐλέξγεηεο ἔρεη ἀπνδεηρζεῖ πεηξακαηηθά ὅηη ζπγθιίλνπλ (εἶλαη «ζπκκεηξηθέο») θαί «ἑλνπνηνῦληαη» ζηή καζεκαηηθή πεξηγξαθή ηνπο, ἐλῶ ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο ἐκθαλίδνληαη ἐμαηξεηηθά δηαθνξεηηθέο ζέ ἰζρχ θαί ἐκβέιεηα! » Ὁ κεραληζκφο αὐηφο ησλ F.Englert, R.Brout θαί P.Higgs παξάγεη ζεσξεηηθά ηφ ἀλσηέξσ «ζπάζηκν» ηῆο ζπκκεηξίαο, θαί ἐμεγεῖ γηαηί ηά θσηφληα (θνξεῖο - κεζνιαβεηέο ηῆο ἞ιεθηξνκαγλεηηθῆο δχλακεο) εἶλαη ἄκαδα θαί ἟ αληίζηνηρε δχλακε ἔρεη ἄπεηξε ζεσξεηηθά ἐκβέιεηα, ἐλῶ νἱ θνξεῖο ηῆο ἀζζελνῦο ππξεληθῆο δχλακεο, W θαί Ε, ἔρνπλ κᾶδα (θαί κάιηζηα ὅζε 80-90 πξσηφληα!) κέ ἀπνηέιεζκα ἟ δχλακε αὐηή λά ἔρεη πνιχ κηθξή εκβέιεηα. ἖πηπιένλ δίλεη θαί κία ἐμήγεζε γηά ηφ πψο ἀπνθηνῦλ ηή κᾶδα πνχ ἔρνπλ ηά ζεκειηψδε ζσκαηίδηα. Σέινο, πξνβιέπεη θαί ηήλ ὕπαξμε ἑλφο ζσκαηηδίνπ, ηφ 94

ὁπνῖν ἔρεη ἐπηθξαηήζεη ἐπηζηεκνληθά λά ἀλαθέξεηαη κέ ηφ ὄλνκα ηνῦ Higgs, ἑλφο ἀπφ ηνχο ἐξεπλεηέο, γηαηί κφλνλ αὐηφο ηφ πξφβιεςε θαί ὑπνιφγηζε κεξηθέο ἀπφ ηίο ἰδηφηεηέο ηνπ. » Χξεηάδνληαη πεξαηηέξσ κειέηεο ηῶλ ἰδηνηήησλ ηνῦ λένπ ζσκαηηδίνπ θαί ηῶλ ηξφπσλ δηάζπαζήο ηνπ κέ κεγαιχηεξα δείγκαηα δεδνκέλσλ, πνχ ζά ιεθζνῦλ κέρξη ηφ ηέινο ηνῦ ἔηνπο θαί κεηά, γηά λά δείμνπλ ἄλ εἶλαη αὐηέο πνχ ἀλακέλνληαη, ζηά πιαίζηα ηνῦ Καζηεξσκέλνπ Πξνηχπνπ, γηά ηφ ζεκειηῶδεο ζσκαηίδην Χηγγο, ὁπφηε ζά ἔρεη δνζεῖ κία ἐπηζηεκνληθή ἀπάληεζε ζηά ζεκαληηθά ἐξσηήκαηα «γιαηί ἔτοσν μᾶζα ηά θεμελιώδη ζωμαηίδια;» θαί «γηαηί πξνθαιεῖηαη ἟ ἀζπκκεηξία ηῶλ δχν ζεκειησδῶλ δπλάκεσλ, δειαδή ηῆο ἞ιεθηξνκαγλεηηθῆο θαί ηῆο ἀζζελνῦο ππξεληθῆο;» πνχ ἀλαθέξζεθαλ. »Θά κπνξνῦζε, ὅκσο, λά πξφθεηηαη γηά ἕλα ζχλζεην ζσκαηίδην, ζηά πιαίζηα ἄιισλ ζεσξεηηθῶλ κνληέισλ, ἤ ηφ ἐιαθξφηεξν ἀπφ κία ζεηξά ἀπφ ζσκαηίδηα «ηχπνπ Χίγγο», πνχ πξνβιέπεηαη ἀπφ ηφ ζεσξεηηθφ ζρῆκα ηῆο ιεγφκελεο ὑπερζσμμεηρίας. Αὐηφ ἐληάζζεη ὅια ηά ζεκειηψδε ζσκαηίδηα ὕιεο θαί δπλάκεσλ ζέ κηά καζεκαηηθή ζπκκεηξία, κέ ἀπνηέιεζκα λά ιχλεη ἕλα ζεσξεηηθφ πξφβιεκα ζρεηηθά κέ ηφ ἴδην ηφ ρίγγο ηνῦ Κ.Π. θαί λά πξνβιέπεη ηήλ ὕπαξμε πνιιῶλ λέσλ ζσκαηηδίσλ, πνχ ὅκσο δέλ ἔρνπλ παξαηεξεζεῖ ἀθφκα ζηφ L.H.C. Αὐηά (θαί ἄιια ζεσξεηηθά ζρήκαηα, ὅπσο ηῆο ὕπαξμεο π.ρ. κηθξνζθνπηθῶλ ρσξηθῶλ δηαζηάζεσλ ἐπηπιένλ ηῶλ γλσζηῶλ καο ηξηψλ!) ζά ἀπνζαθεληζηνῦλ κέ ηή ιήςε πνιχ πεξηζζφηεξσλ δεδνκέλσλ, ἀθνῦ ὁ ἐπηηαρπληήο θαί νἱ ἀληρλεπηέο ἀλαβαζκηζηνῦλ θαηά ηφ 2013-14, ὥζηε λά ιεηηνπξγήζνπλ ἀπφ ηφ 2015 θαί ἐμῆο ζηήλ ἐλέξγεηα ηῶλ 14 ηξηζεθαηνκκπξίσλ ἞ιεθηξνληνβφιη, γηά ηήλ ὁπνία θαί ζρεδηάζηεθαλ. » ΢έ ἕλα ἀπεηξνζηφ ρξνληθφ δηάζηεκα ἀπφ ηήλ ἀξρή ηῆο Γεκηνπξγίαο κέ ηή Μεγάιε Ἔθξεμε, ἐλέξγεηα κεηαηξάπεθε ζέ πνιιῶλ εἰδῶλ ἐλεξγεηηθά ζσκαηίδηα. Ὁ κηθξφηαηνο ζέ δηαζηάζεηο ρῶξνο ηνῦ ΢χκπαληνο ἦηαλ γεκάηνο ἀπφ ἕλα πεδίν 95

(ηῶλ Englert-Brout-Higgs, ΔΒΖ), κηά ἰδηφηεηα δειαδή ηνῦ ρψξνπ κέ ηήλ ὁπνία αὐηφ ἀιιειεπίδξαζε κέ ηά θηλνχκελα ζηφ ρῶξν ζσκαηίδηα, πξνζδίδνληαο ζέ αὐηά κᾶδα, ἀλάινγε κέ ηφ βαζκφ ζχδεπμήο ηνπ κέ αὐηά. Σφ πεδίν αὐηφ ὑπνηίζεηαη ὅηη ζπλερίδεη λά γεκίδεη ηφ ΢χκπαλ θαί ἐπεηδή εἶλαη θβαληηθφ, ἔρεη ηήλ ἰδηφηεηα λά γελλῶληαη ἀπφ αὐηφ θαί λά ἐμαθαλίδνληαη ζσκαηίδηα, ηά ιεγφκελα θβάληα (ἤ κέ ἰζνδχλακε εἰθφλα, «θπκαηηθέο» δηεγέξζεηο) ηνῦ πεδίνπ. Αὐηά ηά ζσκαηίδηα ὀλνκάδνληαη δπλεηηθά ζσκαηίδηα ρίγγο, ἐπεηδή κπνξνῦλ λά ὑπάξμνπλ γηά πνιχ κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα, ζχκθσλα κέ ηήλ πνζνηηθή δηαηχπσζε ηῆο ἀξρῆο ηῆο ἀπξνζδηνξηζηίαο, ἔζησ θαί ἄλ παξαβηάδνπλ ηήλ ἀξρή δηαηήξεζεο ηῆο ἐλέξγεηαο γηά ηφ δηάζηεκα αὐηφ. » Καηά ηίο ἀιιειεπηδξάζεηο («ζπγθξνχζεηο») κεηαμχ δχν πνιχ ἐλεξγεηηθῶλ πξσηνλίσλ ζηά πεηξάκαηα ζηφ C.E.R.N., ἀιιειεπηδξνῦλ ηά ζπζηαηηθά ηνπο θνπάξθ θαί γινηφληα θαί, ὅηαλ αὐηά ἔρνπλ ἀξθεηή ἐλέξγεηα, δηεγείξεηαη ηφ πεδίν ΔΒΖ θαί ζπληνλίδεηαη ζέ κηά ἐλέξγεηα πνχ ἀληηζηνηρεῖ ζηή κᾶδα ηνῦ ζσκαηηδίνπ Χίγγο. Ὅηαλ «εἰζαρζεῖ» ἀξθεηή ἐλέξγεηα ηνπηθά ζηφ πεδίν ΔΒΖ, ἕλα δπλεηηθφ ζσκαηίδην ρίγγο γίλεηαη «ὁξαηφ», δειαδή πξαγκαηηθφ ζσκαηίδην ρίγγο, ζχκθσλα θαί κέ ηή ζρέζε ἰζνδπλακίαο κάδαο Μ θαί ἐλέξγεηαο Δ, ηνῦ Ἀτλζηάτλ, Δ = MC 2 , ὅπνπ C εἶλαη ἟ ηαρχηεηα ηνῦ θσηφο. Ὅζν κεγαιχηεξε εἶλαη ἟ ἐλέξγεηα ηῶλ ζπγθξνπφκελσλ πξσηνλίσλ, ηφζν κεγαιχηεξε εἶλαη ἟ πηζαλφηεηα παξαγσγῆο ἑλφο πξαγκαηηθνῦ Χίγγο. Αὐηφ ὅκσο δηαζπᾶηαη ζρεδφλ ἀθαξηαία κέ πνηθίινπο ηξφπνπο, δίλνληαο δηάθνξα ζσκαηίδηα ὡο πξντφληα. Μέ ηήλ ἀλίρλεπζε αὐηῶλ ηῶλ ζσκαηηδίσλ ἀπφ ηνχο ἐμεηδηθεπκέλνπο ἀληρλεπηέο ηνῦ C.M.S. θαί A.T.L.A.S. - δειαδή ηή κέηξεζε ηῆο ἐλέξγεηαο ἤ ὀξκῆο ηνπο θαί ηῆο ηξνρηᾶο θίλεζήο ηνπο, εἶλαη δπλαηφλ λά ὑπνινγηζηεῖ ἟ κᾶδα ηνῦ ἀξρηθνῦ ζσκαηηδίνπ πνχ δηαζπάζηεθε. »Οἱ δηάθνξεο ὀλνκαζίεο πνχ ηνῦ δφζεθαλ εἶλαη δεκνζηνγξαθηθέο, κᾶιινλ, παξά 96

ἐπηζηεκνληθέο. ἖πεηδή ἟ πεηξακαηηθή ἐπηβεβαίσζε ηνῦ ζσκαηηδίνπ ρίγγο ἔρεη καθξά ἱζηνξία δεθαεηηῶλ ἀλεπηηπρνῦο ἀλαδήηεζεο (ιφγσ ηεο ἄγλσζηεο ζεσξεηηθά, ἀιιά κεγάιεο (ηειηθά;) ηηκῆο ηῆο κάδαο ηνπ), ὁ βξαβεπζείο κέ Ννκπέι θπζηθφο Lederman ἤζειε λά ηηηινθνξήζεη ζρεηηθφ βηβιίν ηνπ ὡο «The God-damned particle» (Σφ Θεν-θαηάξαην ζσκαηίδην!). Ὁ ἐθδφηεο πξνηίκεζε ὅκσο ηνλ ηίηιν «Σφ ζσκαηίδην ηνῦ Θενῦ». Ἕλαο ζπκβνιηθφο ιφγνο, πνχ ζά κπνξνῦζα λά δψζσ γηά ηήλ ὀλνκαζία αὐηή εἶλαη ὅηη κέζσ ηνῦ πεδίνπ ηνῦ ζσκαηηδίνπ αὐηνῦ ὁ Γεκηνπξγφο πξνζέδσζε ὑιηθή ὑπφζηαζε ιίγν κεηά ηή Μεγάιε Ἔθξεμε, ζηά δηάθνξα ζεκειηψδε θαί ἄιια ζσκαηίδηα. Ἄιινη ἀλαθέξνληαη ζέ αὐηφ ὡο god particle (ζσκαηίδην ζεφο), γηά ἀλάινγν ιφγν, ὁ δέ γλσζηφο γηά ηφλ ἀζετζκφ ηνπ ἐθιατθεπηήο (θαί πξνπαγαλδηζηήο) Lawrence Krauss ηφ ἀπνθαιεῖ «The Godless particle» (ηφ ἄζεν ζσκαηίδην) ζηφ ηειεπηαίν ηεῦρνο ηνῦ πεξηνδηθνῦ Newsweek (16.7.12)! Ἡ δεκνζηνγξαθηθή ρξήζε ηῶλ δηαθφξσλ ὀλνκάησλ, πηζαλφλ λά ἐθθξάδεη ηίο κεηαθπζηθέο πξνηηκήζεηο ηῶλ ἀξζξνγξάθσλ θαί ηίπνηε ἄιιν. »Αὐηέο νἱ ὀλνκαζίεο δέλ ὑπνλννῦλ ὅηη πξφθεηηαη γηά κία ἀλαθάιπςε ηῆο ἐπηζηήκεο ὅηη ὑπάξρεη ἤ ὅηη δέλ ὑπάξρεη Θεφο, ἀθνῦ ὁ Ἄθηηζηνο Θεφο εἶλαη «ἐπέθεηλα» ηῆο θχζεσο ηνῦ θηηζηνῦ θφζκνπ, πνχ κπνξεῖ λά ἐξεπλᾶ θαί λά κειεηᾶ ὁ ἄλζξσπνο κέ ηήλ ἐπηζηήκε. Ἀπιᾶ, πξφθεηηαη γηά ἄιιε κία ἀλαθάιπςε ηνῦ «πῶο», ζηά ζεκαληηθά ἐξσηήκαηα πνχ ἀλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, ζρεηηθά κέ ηίο ἰδηφηεηεο ηῶλ ζεκειησδῶλ ζσκαηηδίσλ θαί ζεκειησδῶλ δπλάκεσλ πνχ ιεηηνπξγνῦλ ζηφ ΢χκπαλ. Οἱ ἐπηζηήκνλεο θαί ὅινη καο, γεληθά, γνεηεπφκαζηε ἀπφ ηφλ θαηαπιεθηηθφ πινῦην ηῶλ ὄλησλ θαί ηή λνκνηέιεηα ηῆο θχζεσο, ἀπφ ηφ βάζνο ηνῦ κηθξνθφζκνπ ηῶλ ζηνηρεησδῶλ ζσκαηηδίσλ, ηῶλ ἀηφκσλ - κνξίσλ, ηνῦ DNA, κέρξη ηά θχηηαξα θαί ηνχο πνιχπινθνπο δῶληεο ὀξγαληζκνχο, ηφ γήτλν πεξηβάιινλ θαί ὑπφβαζξν, ηφλ ἄλζξσπν, ηφ ἟ιηαθφ ζχζηεκα, ηφλ γαιαμία καο, ηά δηζεθαηνκκχξηα ηῶλ γαιαμηῶλ ζηφ ΢χκπαλ. Οἱ ἐπηζηήκνλεο, ἀλάινγα κέ ηήλ 97

ἰδηαίηεξε ἕιμε ἀπφ θάπνηα ἀπφ αὐηέο ηίο πεξηνρέο πξνζπαζνῦλ λά ἐκβαζχλνπλ ζηίο ιεπηνκέξεηέο ηνπο, λά βξνῦλ ζρέζεηο ηῶλ κεξῶλ, λά πεξηγξάςνπλ θπζηθνχο κεραληζκνχο, λά δηαηππψζνπλ θαλφλεο θαί λφκνπο πνχ δηέπνπλ ηή ιεηηνπξγία ηνπο ζέ καζεκαηηθή γιῶζζα. Πξνρσξνῦλ ινγηθά κέ ηήλ παξαηήξεζε, ηφ πείξακα, ηίο ζεσξεηηθέο ὑπνζέζεηο πξνβιέςεηο, ηίο ἀπαηηνχκελεο πεηξακαηηθέο ἐπηβεβαηψζεηο, πξνζπαζῶληαο λά δψζνπλ θπζηθέο ἐμεγήζεηο. Αὐηή εἶλαη ἟ θαζηεξσκέλε θαί ἐπηβεβαησκέλε ἐπηζηεκνληθή δηαδηθαζία αἰῶλεο ηψξα γηά ηή κειέηε θαί γλψζε ηνῦ θπζηθνῦ θφζκνπ. » ΢ηήλ πνξεία αὐηή ηνῦ ἐξεπλεηηθνῦ δήινπ ἤ θαί ηῆο ζπλερνῦο ἐκβξηζνῦο ἐλεκέξσζεο, νἱ ἐπηζηήκνλεο δέλ κπνξνῦλ λά ἀγλνήζνπλ ζεκειηψδε ἐξσηήκαηα, ὅπσο «γηαηί ὑπάξρεη ὁ θφζκνο;», «γηαηί ὑπάξρνπλ νἱ θπζηθνί λφκνη;», «γηαηὶ κπνξνῦκε θαί γλσξίδνπκε βαζχηεξα θαί πιεξέζηεξα;», «ὑπάξρεη ἀξρὴ ηῶλ πάλησλ;» θαί ἄιια. ἖μάιινπ, ἐπηζηεκνληθὰ ἔρνπλ δηαπηζησζεῖ πάξα πνιιὲο θαηαπιεθηηθέο ἰδηαηηεξφηεηεο («ζπκπηψζεηο;») ζηήλ ἰζρὺ ηῶλ ζεκειησδῶλ δπλάκεσλ, θάπνησλ θπζηθῶλ κεγεζῶλ, ὅπσο κάδεο ηῶλ θνπάξθ, θ.ιπ., θ.ιπ., νἱ ὁπνῖεο ἂλ ἦζαλ ιίγν δηαθνξεηηθέο δέλ ζά κπνξνῦζαλ λά δεκηνπξγεζνῦλ ἀζηέξεο-ἤιηνη, ἄηνκα, δεπηέξην θαί βαξχηεξνη ππξῆλεο, ὅπσο ἄλζξαθαο, (πνῦ εἶλαη βαζηθὸ ζηνηρεῖν ηῆο ὀξγαληθῆο ὕιεο), δσή, ὁ ἄλζξσπνο. » Δἶλαη θπζηθὸ νἱ ἐξεπλεηέο, ιφγῳ ηῆο ἐπηζηεκνληθῆο κεζφδνπ, λά ἀλαδεηνῦλ ζπλερῶο πεξαηηέξσ θπζηθὲο ἐμεγήζεηο, ἔζησ θαί κὲ ἀπίζαλεο εἰθαζίεο, ηῶλ ὁπνίσλ νἱ πξνβιέςεηο ζὰ πξέπεη, θπζηθά, λά ἐπαιεζεχνληαη πεηξακαηηθά. Αὐηφ, ὅκσο, κπνξεῖ λά κὴλ εἶλαη ἐθηθηφ. Ἡ ζπλέρηζε αὐηῆο ηῆο κεζνδνινγίαο, ἐπίζεο, πξνυπνζέηεη ἕλα εἶδνο ἐπηζηεκνληθνῦ «δφγκαηνο», ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ζὰ κπνξεῖ ἐζαεὶ λά ἐμεγεῖ θαί λά θαηαλνεῖ κὲ κφλε ηε ινγηθή ηνπ, ρσξὶο ὅξηα. Ἀληίζεηα, ἟ ἴδηα ἟ θχζῃ θαί ἟ ἐπηζηήκε κᾶο βάδνπλ ὅξηα! (ζεψξεκα ηνῦ Goedel, ζεψξεκα ηνῦ Turing, ἀξρὴ ηῆο ἀπξνζδηνξηζηίαο 98

ηνῦ Heisenberg, θ.ιπ.). »Ἀξθεηνὶ ἐπηζηήκνλεο, ἐμαηηίαο θαί ηῶλ παξαπάλσ θαηαπιεθηηθῶλ «ζπκπηψζεσλ», ἀλαγλσξίδνπλ ζθνπηκφηεηα θαί ζρεδηαζκφ ζηφ ΢χκπαλ ἀπὸ ηὸλ Θεφ, θαί ιφγῳ ηῶλ πλεπκαηηθῶλ βησκάησλ θαί ἐκπεηξηῶλ ηνπο, βιέπνπλ λά ἐπαιεζεχεηαη ἟ ξήζε ηνῦ Ἀπ. Παχινπ, ὅηη «ηὰ γάξ ὁξαηὰ αὐηνῦ (ηνῦ Θενῦ) ἀπφ θηίζεσο θφζκνπ ηνῖο πνηήκαζη λννχκελα θαζνξᾶηαη, ἥ ηέ αΐδηνο (αἰψληα) αὐηνῦ δχλακηο θαί ζεηφηεο, εἰο ηφ εἶλαη αὐηνχο ἀλαπνινγήηνπο (Ρσκ. Α΄, 20) θαί ὅηη ὁ Θεὸο ζέιεζε λά ὑπάξμνπκε θαί κᾶο θαιεῖ ἐιεχζεξα ζὲ κία ζρέζε θηιίαο καδὶ Σνπ. Μέζα ἀπὸ ηὶο ἐμαηξεηηθὲο ἐπηζηεκνληθὲο δηαπηζηψζεηο ηνῦ «πῶο», δηαθξίλνπλ ηφ «πνῖνο», «δη' ἐζφπηξνπ (ζακπὸ θαζξέθηε) ἐλ αἰλίγκαηη (ἀζαθῶο)» (Α΄ Κνξ. Ηγ 12). » Ἄιινη ἐπηζηήκνλεο, δέλ ηὰ βιέπνπλ αὐηά, εἴηε γηαηὶ δέλ ἔρνπλ πξνβιεκαηηζηεῖ ἀξθεηά, ἀπνξξνθεκέλνη ἀπὸ θαπηά ἐπηζηεκνληθὰ ἐξσηήκαηα, εἴηε γηαηὶ ζακπψλνληαη ἀπὸ ηίο ἐπηηπρίεο ηνπο, εἴηε γηαηὶ ζέινπλ λά ἐληππσζηάζνπλ δηαθεκίδνληαο ηφλ ἑαπηφ ηνπο κέ ηήλ ἀκθηζβεηήζῃ ηνῦ Θενῦ, («πνπιᾶλε» ηά βηβιία ηνπο, ἔζησ θαί ἂλ εἶλαη ξερά, ἤ πεξηέρνπλ ἀλαπφδεηθηεο εἰθαζίεο), εἴηε θαί ιφγῳ ηῆο ἀλεπάξθεηαο ηῆο πλεπκαηηθῆο ηνπο παξάδνζεο». Δ὎θυβςξ ἐνςη᾵ηαζ ὅεεκ εἶκαζ θμβζηυκ ηυ «π῵ξ» κά ἀκάβεηαζ εἰξ «πμῖμξ» ηαί κά εεμπμζεῖηαζ ηαί ιάθζζηα ὅηακ ηυ «π῵ξ» εἶκαζ ἄθμβμκ ηαί ἀζοκείδδημκ; Δἰξ ηὴκ ἄλνπλ θμζπὸκ ηαφηδκ ηαί ἄλεπ ζπλνρῆο ἞θεηηνζηὴκ ι᾵γακ - ἐκένβεζακ ἀπέδςηακ ηαί δοζηοπ῵ξ ἀπμδίδμοκ ἀκηζεέςξ ηαί ζαηακζη῵ξ ηὴκ δδιζμονβζηὴκ ἱηακυηδηα ηῆξ δζαιμνθχζεςξ ημῦ ηυζμκ ἐηπάβθμο ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ημῦ ανμκημθςκμῦκημξ ηὴκ ὕπανλζκ ημῦ Ἀπείνμο Γδιζμονβμῦ ημο. Ναὶ. Γζυηζ ηυ ἔηπαβθμκ ημῦημ ὏θζηὸκ ΢φιπακ, ιὲ ημφξ ἀκανζειήημοξ εἰζέηζ Γαθαλίαξ ὕθδξ ηαί ἀκηζΰθδξ ηαί ηὰ ἀκανίειδηα ὡζαφηςξ εἰζέηζ εἴδδ ηαί βέκδ η῵κ ἐπὶ ημῦ ἟ιεηένμο πθακήημο πμθοεζδ῵κ ηαί πμθοιυνθςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐκ μἷξ ἀπὸ η῵κ θςζθμνζγυκηςκ 99

αοε῵κ η῵κ ἀαφζζςκ ιέπνζ η῵κ ἀπνμζπεθάζηςκ μ὎νακίςκ ἐηηάζεςκ ἐλαζηνάπηεζ ἟ ὏πενηυζιζμξ ζθναβὶξ ιζ᾵ξ ὏πενυπμο «ζημπζιυηδημξ» ηαί ἀπείνμο πνμκμίαξ, ζμθίαξ ηαί δοκάιεςξ, εἶκαζ ἟ ηνακυηενα ηαί ιεβαθεζςδεζηένα, ἀκακηζννήηςξ ἀπυδεζλζξ ηῆξ ὏πάνλεςξ ημῦ Ἀπείνμο Γδιζμονβμῦ Σνζζοπμζηάημο Θεμῦ. Δἶκαζ ἄηνςξ θοπδνυκ, ὅηζ μἱ ὏πμζηδνζηηαὶ ηῆξ ὏θζζηζηῆξ εεςνίαξ ὏πάνλεςξ ημῦ ηυζιμο (ηζκὲξ η῵κ ὁπμίςκ δζεηδζημῦκ ηαί ηὸκ ενζβηὸκ ηῆξ ἖πζζηήιδξ) πανέιεζκακ ἀδζάθμνμζ πνὸ ημζμφηςκ ἐηδδθχζεςκ ηῆξ εείαξ ΢μθίαξ ηαί πακημδοκαιίαξ ηαί πνμκμίαξ, η῵κ ἐιθαζκμιέκςκ ζαθ῵ξ εἴξ ηε ηὰ ἐθάπζζηα ηῆξ πανμφζδξ ὏θζηῆξ Γδιζμονβίαξ (πδιζηὰ ζημζπεῖα, ηφηηανα ηθπ.), ὅπςξ ηαί εἰξ ηὰ ιέβζζηα α὎ηῆξ, ἢημζ εἰξ ηάξ ὁιάδαξ ηαί ηάξ ζοζηνμθὰξ η῵κ βαθαλζ῵κ 75. Καί δέκ ζοκεηζκήεδζακ ἀπὸ ηὴκ ὏πένμπμκ δζάπθαζζκ ηαί γςὴκ η῵κ ἁπθ῵κ ιέκ, ἀθθ' 75

Σάξ ζοβπνυκμοξ εεςνίαξ ηῆξ «ηαακημιδπακζηῆξ» πμφ ἐπί ἕκακ αἰ῵κα πενίπμο δζαηοπχκεζ κυιμοξ πμφ δζέπμοκ ηά θοζζηά θαζκυιεκα ζέ ἀημιζηή ηαί ὏πμαημιζηή ηθίιαηα ηαί πνμαθέπμοκ ιυκμκ ηήκ πζεακυηδηα ηυ ζςιαηίδζμ α὎ηυ κά ε὏νίζηεηαζ εἰξ ιίακ ὡνζζιέκδκ πενζμπήκ ημῦ πχνμο, ηῆξ «ἀπνμζδζμνζζηίαξ» ημῦ Heisenberg δοκάιεζ ηῆξ ὁπμίαξ δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά πνμζδζμνζζεῇ ιεη’ ἀηνζαείαξ ἟ εέζζξ ηαί ἟ ηαπφηδηα ἑκυξ ὏πμαημιζημῦ ζςιαηζδίμο, ηῆξ «ζπεηζηυηδηαξ» ημῦ Einstein «εἰδζηή» πμφ ιεθεη᾵ ηήκ ηζκδηζηήκ ζοιπενζθμνάκ ἑκυξ ζχιαημξ πμφ ηζκεῖηαζ ιέ πμθφ ρδθή ηαπφηδηα ὡξ ημῦ θςηυξ ηαί «βεκζηή» πμφ ἐπζπεζνῇ ἑνιδκεία η῵κ θαζκμιέκςκ ηῆξ ηαιποθχζεςξ ημῦ πςνμπνυκμο ὡξ ἀπμννμίαξ ηῆξ ὏πάνλεςξ αανοηζη῵κ πεδίςκ, η῵κ «πμνδ῵κ» πμφ ἀπμπεζν᾵ηαζ κά ἐλδβήζῃ ηήκ δμιή ημῦ ζφιπακημξ ηαί εἰξ ὏πμαημιζηυκ ἐπίπεδμκ εεςνμῦζα ηαί ηήκ ἐπίδναζζκ ηῆξ αανοηζηῆξ δοκάιεςξ ιέ ηήκ αμήεεζακ ὄπζ ζςιαηζδίςκ, ἀθθά δμι῵κ ιέ δζαζηάζεζξ η῵κ θεβμιέκςκ πμνδ῵κ, ηῆξ «Θεςνίαξ ημο Υάμοξ», πμφ ἀζπμθεῖηαζ ιέ ηήκ ζοιπενζθμνάκ ὡνζζιέκςκ ιή βναιιζη῵κ δοκαιζη῵κ ζοζηδιάηςκ, πμφ παναηηδνίγμκηαζ ηονίςξ ἀπυ ε὎αίζεδημκ ἐλάνηδζζ ἐη η῵κ ἀνπζη῵κ ζοκεδη῵κ ηαί ἐκ ζοκεπείᾳ ἐη ηῆξ ἀπμοζίαξ πενζμδζηυηδημξ, εεςνμῦιεκ ὡξ πνμζπάεεζακ ημῦ ἀκενχπζκμο πκεφιαημξ κά ηαηακμήζῃ ηυκ ὏πένμπμκ ιαηνυημζιμκ ηαί ηυκ ἐηπθδηηζηυκ ιζηνυημζιμκ, ἟ ὏πένμπμξ ἁνιμκία ηαὶ ηάλζξ, αἱ δζέπμοζαζ ἀνπαί ηάξ ηζκήζεζξ η῵κ πθακδη῵κ ημῦ ἟θζαημῦ ἟ι῵κ ζοζηήιαημξ (ὅπςξ ηαὶ ημῦ ζοκυθμο η῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ ἐη η῵κ ὁπμίςκ ἀπανηίγεηαζ ὁ ἟ιέηενμξ Γαθαλίαξ) ηαὶ ηά δζζεηαημιιφνζα ηςκ ἄθθςκ Γαθαλζ῵κ ἟ ἀζφθθδπημξ πνυκμζα ἟ ἰεφκμοζα ηὴκ γςήκ, ἀθθὰ ηαὶ ηὴκ ἀθθδθεπίδναζζκ ὅθςκ η῵κ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ἐιαίςκ ὄκηςκ, εἰξ ηήκ «ιεηαθοζζηήκ, ὏πανλζαηήκ ηαί ὀκημθμβζηήκ ἑνιδκείακ ηςκ» ἀπμδεζηκφμοκ ὡξ ἀααζίιμοξ. Γέκ ἀπμηεθμῦκ δὲ ηαὶ αἱ εεςνίαζ αὗηαζ εἰιὴ ἐηδήθςζζκ ηῆξ ἀδοκαιίαξ ημῦ ἀκενςπίκμο κμῦ, ὅπςξ δζαηνίκῃ ημὺξ πακζυθμοξ κυιμοξ ημὺξ ἰεφκμκηαξ ηὸ ζφκμθμκ ηῆξ πανμφζδξ δδιζμονβίαξ, ἀπὸ η῵κ ηζκήζεςκ η῵κ ἞θεηηνμκίςκ ηθπ. πενὶ ημὺξ πονῆκαξ η῵κ ζημζπείςκ ιέπνζ η῵κ ηζκήζεςκ η῵κ Γαθαλζ῵κ, ἀθθὰ ηαὶ ηὴκ πακηεπμπηείακ ὡζαφηςξ ημῦ Ἀπείνμο Νμῦ Γδιζμονβμῦ, ημῦ Σνζζοπυζηαημο Θεμῦ, ημῦ ἐθμν῵κημξ ηαὶ ἰεφκμκημξ ηὰ πάκηα, ἐθυζμκ ἐκ Α὎ηῶ γῶζζ, ηζκμῦκηαζ ηαί εἰζί. (Πνάλ. ΗΕ΄ 28).

100

ἰδζαζηένςκ ηαη' εἶδμξ ηαί ιὲ δζάθμνμκ ιμνθήκ, ιέβεεμξ ηαί πενζεπυιεκμκ ἀνπζη῵κ βεκκδηζη῵κ ηοηηάνςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐκ μἷξ δζαηνίκεηαζ εἰδζηὴ ηαί εαοιαζηὴ αζμθμβζηὴ - γςσηὴ ιδπακμπδιζηὴ θεζημονβία, δζαββέθθμοζα εἰδζηὸκ ἑηάζημο βεκκδηζημῦ ηοηηάνμο πνμμνζζιυκ, πνυξ πναβιάηςζζκ ὡνζζιέκμο ἔνβμο ζημπμῦ ἐκ ὡνζζιέκῳ πενζαάθθμκηζ ηαί ἐκ ὡνζζιέκῳ πνυκῳ. Γέκ ἐπδνεάζεδζακ ἀπὸ ηὴκ εαοιαζίακ ἐπίζδξ ηαί ιοζηδνζχδδ ἀθδε῵ξ ηάλζκ ηαί ἁνιμκίακ, ἀθθὰ ηαί ηὴκ ἀπανααίαζημκ ηαί ἀκαθθμίςημκ ἀηνίαεζακ ιεε' ὧκ δζαπθάζζμκηαζ μἱ πμθοηφηηανμζ ὀνβακζζιμὶ ἐλ ἑκὸξ ἀνπζη῵ξ ηοηηάνμο, δζά δζπμημιήζεςξ ιέκ, ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ὁνίςκ, πμθθαπθαζζαζιμῦ δέ ἀημθμφεςξ, πάθζκ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ἐπίζδξ ὁνίςκ, ὏πὸ ηυ ηνάημξ ὅιςξ κυιμο ημζαφηδξ ἐπζαμθῆξ, ὥζηε, ἐλ ὡνζζιέκςκ ιυκμκ, ιεηὰ ηὴκ ημζαφηδκ δζπμηυιδζζκ, ηοηηάνςκ κά δζαπθάζζςκηαζ ηὰ ηαε' ἕηαζηα ζοζηήιαηα ἢ ὄνβακα ημῦ ὀνβακζζιμῦ. ἖πζηαθμῦκηαζ ὡξ ἀπυδεζλζκ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐιαίςκ ὄκηςκ ηὴκ ὁιμζυηδηα ὡνζζιέκςκ ὀνβάκςκ ἢ ιεθ῵κ η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ ζοββεκ῵κ πάκημηε εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ 76, ὅπςξ ηαί ηὴκ ἐκ ημῖξ ὀνβακζζιμῖξ ηςκ ὕπανλζκ εἰδζη῵κ ηίκςκ ὀνβάκςκ, ηὰ ὁπμῖα ἀπεηθήεδζακ ὏πμηοπχδδ. Ἀθθ' ἟ ιὲκ ὁιμζυηδξ ὀνβάκςκ ηζκ῵κ ἢ ζοζηδιάηςκ η῵κ ὄκηςκ ημφηςκ ἤημ ἀκαπυθεοηημξ θφζεζ, ἐθυζμκ πνυηεζηαζ πενὶ ἐνβμζηαζίςκ ηαφζεςξ ηαί ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ, ἐνβμζηαζίςκ ηζκήζεςξ ηαί ἀκαπαναβςβῆξ, πνμςνζζιέκςκ ὅπςξ δζαιμνθςεμῦκ ηαί ἀκαπηοπεμῦκ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ὁνίςκ ὀνβακζηῆξ ἀκαπηφλεςξ - γήζμοκ ηαί ἀκαπαναπεμῦκ ἐκ ηῶ α὎ηῶ θοζζηῶ πενζαάθθμκηζ ηαί ὏πὸ ηυ ηνάημξ η῵κ α὎η῵κ θοζζη῵κ κυιςκ. Σ῵κ δέ ὏πμηοπςδ῵κ ὀνβάκςκ, ἄθθςκ ιὲκ ἀβκμεῖηαζ εἰζέηζ ὁ ζημπὸξ ηαί ὁ πνμμνζζιυξ, ἄθθςκ δέ ἟ δῆεεκ ηαηὰ ηυ θαζκυιεκμκ ἀηνμθία ἢ ἀπνήζηεοζζξ εἶκαζ 76

Δἶκαζ ἀπμθφηςξ πεπθακδιέκμκ ηὸ ἀνπαῖμκ ἀπυθεεβια, ὅηζ ἟ ἀκάβηδ δζαπθάζζεζ ηὸ ὄνβακμκ. Σὸ ἀθδεὲξ εἶκαζ ὅηζ, ηὰ ὄνβακα δζαπθάζζμκηαζ ἀκάθμβα ιὲ ηάξ ιεθθμφζαξ ἀκάβηαξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ, ηαὶ ἔπμοκ ὡνζζιέκδκ ιυκμκ ἱηακυηδηα πνμζανιμβῆξ.

101

ἀπυδεζλζξ ὄπζ ἐλεθζηηζηῆξ ἱηακυηδημξ η῵κ ὄκηςκ ηαί δδιζμονβίαξ κέςκ ὀνβάκςκ εἰξ ημφξ ὀνβακζζιμὺξ α὎η῵κ, ἀθθὰ παθζκδνμιήζεςξ ηαί ἐηθοθζζιμῦ ημφηςκ, ιενζημῦ ἢ ηαεμθζημῦ, ὅηακ ὏πένηεναζ ηῆξ πνμζανιμζηζηῆξ ἱηακυηδημξ α὎η῵κ ζοκεῆηαζ ἐπὶ ηῆξ γςῆξ ηςκ ἐπζδνάζoοκ 77. Καί πνμηεζιέκμο πενὶ ημῦ ἀκενχπμο, πνμέααθμκ ιέπνζ ηῆξ ηεθεοηαίαξ ιεβάθδξ!! ἐκ Ἀθνζηῇ ἀκαηαθφρεχξ ηςκ ὡξ δζάιεζμοξ ηφπμοξ ηνίημοξ ιεηαλὺ ἀκενχπμο ηαί πζεήημο, ηὸκ ἄκενςπμκ ηῆξ Ἰάααξ, ημῦ Νεάκηενηαθ, ηῆξ Γενιακίαξ, ημῦ Πεηίκμο ἢ ἄθθςξ ηὸκ «΢ζκάκενςπμκ», ηὸκ ἄκενςπμκ ηῆξ Μμνααίαξ, ηῆξ Ἀσδεθαένβδξ, ηῆξ ΢απὲθ - χ - ΢αὶκ η.ἄ. Ἀθθὰ πενὶ ιὲκ ημῦ ἀκενχπμο ηῆξ Ἰάααξ, ἟ ιεβάθδ ἀπμζημθὴ ΢εθέκηα, ἐηδχζαζα ηαηὰ ηυ ἔημξ 1912 ηὰ πμνίζιαηα α὎ηῆξ, ἀπεθάκεδ ὅηζ «δέκ ἀκήηεζ μὗημξ εἰξ ηὴκ πθεζυηαζκμκ δζάπθαζζκ ηῆξ ηξηηνγελνῦο πενζυδμο, ὡξ ὁ ε὎νέηδξ α὎ημῦ ηαεδβδηὴξ Νηοιπμοὰ ὏πεζηήνζλεκ, ἀθθ' εἰξ ηὴκ η῵κ ηαεμθζη῵κ πνμζπχζεςκ, ἢημζ ηὴκ ηεηαξηνγελῆ πενίμδμκ, ηαε' ἣκ πθεῖζηα ὅζα θείρακα ημῦ θμβζημῦ ἀκενχπμο ἀκεονίζημκηαζ» 78. Πενὶ ημῦ ἀκενχπμο ημῦ Νεάκηενηαθ, δζαηεηνζιέκμζ εἰδζημὶ ἐπζζηήιμκεξ, ὡξ ὁ ἐκ Βυκδ ηαεδβδηὴξ Mayer, ὁ ηαεδβδηὴξ Rudolf Wagrer, ὁ Dr Piunner Rey, ὁ ηαεδβδηὴξ Birchow η.ἄ. ἀπεθάκεδζακ ὡζαφηςξ ὅηζ «πνυηεζηαζ πενὶ ἀκενχπμο». Πενὶ δέ η῵κ θμζπ῵κ, ηαί ζοβηεηνζιέκςξ πενὶ ημῦ «ὀνεμῦ πζεδηακενχπμο», ὁ βάθθμξ θοζζμθυβμξ Charles Richet, βνάθςκ εἰξ ηὴκ βεκζηὴκ ἖πζεεχνδζζκ η῵κ ἖πζζηδι῵κ, ηῆξ 30δξ ὆ηηςανίμο 1905, ἀπμθαίκεηαζ ὅηζ: «Δἶκαζ ηίξ ηαηδκαβηαζιέκμξ κά ὁιμθμβήζῃ ὅηζ ἄαοζζμξ ααεεῖα ὏θίζηαηαζ ιεηαλὺ ημῦ πνχημο η῵κ πζεήηςκ ηαί ημῦ ηεθεοηαίμο η῵κ ἀκενχπςκ μ὎δὲ εὰ δοκδεμῦκ ηὰ πεκζπνὰ θείρακα ημῦ ὀκμιαζεέκημξ ὀνεμῦ πζεδηακενχπμο κά 79 ιεηααάθμοκ ηὴκ ὁιυθςκμκ ηαφηδκ βκχιδκ». Σὰ α὎ηὰ πενὶ ημῦ πζεδηακενχπμο ηθπ., 77

Πναθ. ηαί ιαηανζζημῦ Π. Σνειπ. Μκ. ἔνβ. ζεθ. 95-103 ηαί αζαθ. α὎η. 78

Πναθ. Ν. ΢πδθ. ικ. ἔνβ, ζεθ. 58 ηαί αζαθ. α὎ηυεζ.

79

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 56-58

102

ἐπακαθαιαάκμοκ, ἐηηὸξ ἄθθςκ: 1) ὁ ῥδεείξ Elie de Cyon, 2) ὁ Γενιακὸξ ἀκενςπμθυβμξ Hermann Claatsel, ηαεδβδηὴξ η῵κ Πακεπζζηδιίςκ ηῆξ Υάσκηειπενη ηαί ημῦ Μπνεζθάμο (1863 - 1916) ηαί 3) ὁ πμθὺξ Wirchow ημκίγμκηεξ, παναηηδνζζηζη῵ξ, ὁ ιὲκ πν῵ημξ, ὅηζ «἟ Ἰδέα ὅηζ ηυ ἀκενχπζκμκ βέκμξ ηαηάβεηαζ ἐη ηίκμξ μἱμοδήπμηε πζεδημεζδμῦξ εἶκε ἀκαιθζζαδηήηςξ ἟ πθέμκ ΜΧΡΑ ἐη η῵κ ἐλαββεθεεζζ῵κ πενὶ ηῆξ ἱζημνίαξ ημῦ ἀκενχπμο» ὁ δεφηενμξ, ὅηζ «ἔπεζ ηὶξ ηυ δζηαίςια κά ἐλαθείρῃ ὁνζζηζη῵ξ ηὸκ ἀκενςπμεζδῆ πίεδημκ ἐη ημῦ ηαηαθυβμο η῵κ πνμβυκςκ ημῦ ἀκενχπμο, ὡξ ηαί ηὸκ πενίθδιμκ πζεδηάκενςπμκ» ηαί ὁ ηνῖημξ ὅηζ «ιαηαίςξ ἀκαγδηεῖηαζ ηυ δζάιεζμκ, ὅπεν εὰ ἣκμο δῆεεκ ηὸκ ἄκενςπμκ πνυξ ηὸκ πίεδημκ ἢ πνυξ ἄθθμ γςσηὸκ εἶδμξ... ὅηζ π᾵ζαζ αἱ ἐπζπεζνδεεῖζαζ ἔνεοκαζ ἀπέιεζκακ ἄκεο ἀπμηεθέζιαημξ ὅηζ δέκ ὏πάνπεζ πνμάκενςπμξ, δέκ ὏πάνπεζ πζεδηάκενςπμξ (ἀκενςπμπίεδημξ)· ηαί ὅηζ ὁ ιεζάγςκ ηνίημξ παναιέκεζ θάκηαζια, ἀπμηφδια θακηαζίαξ» 80. Δἰξ ὅιμζμκ ζπεδὸκ ζοιπέναζια, δζά ημφξ α὎ημὺξ δῆεεκ ιεζάγμκηαξ ιεηαλὺ ἀκενχπμο ηαί πζεήημο ηφπμοξ, ηαηαθήβεζ ὁ ἀνενμβνάθμξ Εὼνγ Κνακαὶ εἰξ ηυ δεφηενμκ ἄνενμκ ημο, ἐκ ηῶ πενζμδζηῶ Ἥθζμξ ηῆξ 15.3.52, δζαηοπχκςκ ηυ ἑλῆξ πενὶ α὎η῵κ ἐνχηδια, ὡξ ηαί η῵κ πενζθήιςκ κέςκ ε὎νδιάηςκ: «Πνυηεζηαζ πενὶ πζεήηςκ ἢ πενὶ ἀκενχπςκ; Θὰ ἤημ δφζημθμκ κά δζαηνίκῃ ηακείξ… ἀκηζπνμζςπεφμοκ ἄναβε μὔημζ ἀιέζμοξ πνμβυκμοξ ιεηαβεκεζηένςκ ἐπμπ῵κ; Νά αεααζχζῃ ηακεὶξ ηάηζ ηέημζμ, εὰ ἤημ πμθὺ παναηζκδοκεοιέκμκ» 81. 80

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 39-61

81

Καε' ὁιμθμβίακ ηῆξ ἐπζζηήιδξ ὁ πναβιαηζηὸξ ἄκενςπμξ (Homo sapiens) ἐκεθακίζεδ ἐπὶ ημῦ πθακήημο πνὸ δέηα (ἀνζε. 10) πενίπμο πζθζάδςκ ἐη῵κ. (Πναθ. δζαηνζαὴκ Γ. Γμοέθεξ ἐκ ηῶ πενζμδζηῶ «Ἥθζμξ» ηῆξ 20δξ Μανηίμο 1954, ὏πὸ ηὸκ ηίηθμκ: «Οἱ πν῵ημζ πναβιαηζημὶ ἄκενςπμζ...»). Ὡζαφηςξ εἰξ ηὸ α὎ηὸ πενζμδζηὸκ «Ἥθζμξ», ηῆξ 25δξ Α὎βμφζημο 1954, ἐδδιμζζεφεδζακ ηὰ ἀηυθμοεα; «Υάνζξ εἰξ ηὰ ῥαδζεκενβὰ ἰζυημπα G 14 ημῦ ἄκεναημξ, πμὺ πενζέπεηαζ εἰξ ηάξ ὀνβακζηὰξ ὕθαξ, ηαηςνεχεδ ἟ δζαπίζηςζζξ ηῆξ ἟θζηίαξ ὡνζζιέκςκ ἀκηζηεζιέκςκ ηῆξ πνμσζημνίαξ ηαὶ ηῆξ πνμσζημνζηῆξ ἐπμπῆξ, ὅπςξ ζοιααίκεζ ιὲ ηὰ ὀνοηηά… Μία ὁιὰξ Ἀιενζηακ῵κ ἐπζζηδιυκςκ, δζεοεοκμιέκδ ὏πὸ ημῦ ηαεδβδημῦ Γ. Φ. Λέσιπο εἰδζηεφεδ εἰξ ημζαφηδξ θφζεςξ ἐνεφκαξ ηαὶ δδιμζζεφεζ ἐηδζίςξ πμθοάνζεια δείβιαηα ἀκεονεεέκηα ηονίςξ εἰξ ηὴκ Ἀιενζηὴκ ηαὶ ηὴκ ἐββὺξ

103

Ναί, ἀθδε῵ξ. Γέκ πνυηεζηαζ πεξὶ δηακέζσλ ηφπςκ ιεηαλὺ ἀκενχπμο ηαί πζεήημο, ἀθθὰ πενὶ ἀκενχπςκ ἀθ' ἑκὸξ ηαί πζεήηςκ ἢ πζεδημεζδ῵κ ἀθ' ἑηένμο, ἀπὸ η῵κ ὁπμίςκ ὅιςξ, ὅθςξ δζάθμνμξ ἐπθάζεδ ὁ ἄκενςπμξ ηαί ἀπὸ ἀπυρεςξ ὀνβακζηῆξ, ἐη ημφημο δέ ηαί ἟ ὅθςξ δζάθμνμξ ζφζηαζζξ ημῦ αἵιαημξ ηαί ημῦ θεοηχιαηυξ ημο, ὅπςξ ηαί ηὰ 312 ἰδζαίηενα ἀκαημιζηὰ παναηηδνζζηζηά, ἅηζκα ἀπακη῵κηαζ ιυκμκ εἰξ α὎ηυκ. ἖πςνίζεδ δέ ἀπμθφηςξ ὁ ἄκενςπμξ ἀπὸ πάκηςκ η῵κ πζεήηςκ ἢ πζεδημεζδ῵κ ὅπςξ ηαί ἀπὸ πάκηςκ η῵κ θμζπ῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, μ὎ ιυκμκ δζά ηῆξ δζαθυνμο ζοζηάζεςξ ηαί δζαπθάζεςξ ημῦ ζχιαημξ ημο, ἀθθά, ηαί ηονίςξ δζά ηῆξ πκεοιαηζηῆξ α὎ημῦ ροπῆξ, ἣηζξ, ὡξ ἰδζαζηένα ἐκ α὎ηῶ πκεοιαηζηὴ - ἄνα δέ ηαί ἐκζοκείδδημξ ηαί ἐθεοεένα ὏πυζηαζζξ, ἀπμηεθεῖ, ἀκακηζννήηςξ, ηὴκ ημνςκίδα η῵κ ἀπμδείλεςκ (πνμηεζιέκμο ἰδία πενὶ ημῦ ἀκενχπμο) ἐκακηίμκ ηῆξ «Θεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ» ηαί ηαεζζηᾶ ηυ ιεηαλὺ ημῦ ἀκενχπμο ηαί πάκηςκ η῵κ θμζπ῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ πάζια ἀπμθφηςξ ἀβεθφνςημκ. Πνςηίζηδ δέ ἀπυδεζλζξ ηῆξ ἰδζαζηέναξ ηαί ἐκζοκεζδήημο ὏πμζηάζεςξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ εἶκαζ ἟ ὏θζηὴ ζφζηαζζξ ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ. ******** ἖πζεοιμῦκηεξ ὅπςξ ἀκορςε῵ιεκ εἰξ ηὴκ ηαηακυδζζκ ηῆξ θφζεςξ, ηῆξ βεκέζεςξ, ἀθθά ηαί ημῦ πνμμνζζιμῦ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ (ηῆξ ὁπμίαξ, ὡξ δζεηήνολεκ ὁ Κφνζμξ - Μαηε. Η΢Σ΄ 26 - «μ὎δὲκ ἰζάλζμκ ἀκηάθθαβια ὏πάνπεζ ἐκ ηῶ Κυζιῳ»), ηαθὸκ ἐεεςνήζαιεκ κά πνμηάλςιεκ πενὶ ηῆξ ὏θζηῆξ ζοζηάζεςξ ηαί ημῦ ηνυπμο ηῆξ, ὏πὸ ημῦ Θεμῦ ηαηά ηήκ δδιζμονβίακ η῵κ πνςημπθάζηςκ, δζαπθάζεςξ ηαί δζαιμνθχζεςξ ημῦ Ἀκαημθήκ. Αἱ βεκυιεκαζ ἔνεοκαζ εἰξ ηὴκ Ἀιενζηὴκ δέκ ἔδςζακ ἴπκδ πμφ κά ιανηονμῦκ ηὴκ πανμοζίακ ημῦ ἀκενχπμο πνὸ η῵κ 10.000 πζθζάδςκ ἐη῵κ». Καηυπζκ ηαὶ η῵κ ὁιμθμβζ῵κ ημφηςκ ηῆξ ἐπζζηήιδξ ηαὶ ηῆξ ηεθείαξ ἄνα ἀπμδείλεςξ ὅηζ ηὰ «πενὶ πνμακενχπςκ ηαὶ πνςηακενχπςκ» εἶκαζ πνμσυκηα ἀηεθ῵κ θακηαζζ῵κ, ηαείζηαηαζ πνμθακὲξ πυζμκ ἀθδεὴξ ηοβπάκεζ ηαὶ ἟ πενὶ ημῦ πνυκμο ηῆξ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ δδιζμονβίαξ η῵κ πνςημπθάζηςκ πθδνμθμνία ηῆξ Γναθῆξ.

104

ἀκενςπίκμο ζχιαημξ (ὅπεν πνμςνίζεδ ὡξ ζηήκςια ηῆξ ἐκ ηῇ πανμφζῃ πανεπζδδιία – Α΄ Πέην. Β΄ 11 ηαί Β΄ Πέην. Α΄ 13 η.ἄ. - ἀθθὰ ηαί ὡξ ιέζμκ ἢ ὄνβακμκ ἀεθήζεςξ ηαί ηεθεζχζεςξ ηῆξ ροπῆξ ἢ, ἄθθςξ, ηῆξ «ηαηὰ πάνζκ» εεχζεςξ α὎ηῆξ - Ἰςάκ. Η΄ 44 η.ἄ.), δζά ηῆξ ὏θζηῆξ δέ ζοζηάζεχξ ημο ἀπμηεθεῖ ηὴκ πνςηανπζηὴκ ἀπυδεζλζκ ηῆξ ἰδζαζηέναξ ἐκ α὎ηῶ, ἀθθὰ ηαί πκεοιαηζηῆξ ὏πμζηάζεςξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ. Καί εἶκαζ αεααίςξ ἀθδεὲξ ὅηζ ηαί εἰξ ηὰ ζχιαηα - ὀνβακζζιμὺξ ὅθςκ η῵κ θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἰδία δέ η῵κ ἐιρφπςκ, ἐηδδθμῦηαζ ἟ πακζμθία ηαί ἟ πακημδοκαιία ημῦ Γδιζμονβμῦ, ὅπςξ ἕηαζημκ ἐλοπδνεηῇ δζά πμθοιυνθςκ ὀνβάκςκ ηαί ιεθ῵κ ηὸκ ζημπὸκ δζ' ὅκ ἐδδιζμονβήεδ, ἀθθὰ δζά ηὸκ ἄκενςπμκ ἐπεδείπεδ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ ἰδζαζηένα ὅθςξ πνυκμζα ηαί εὔκμζα ηαί εἰξ α὎ηὴκ ηὴκ δζάπθαζζκ ημῦ ζχιαηυξ ημο, ὡξ νδη῵ξ ημκίγεζ ημῦημ ηαί ἟ Γναθή (Γέκεζ. Α΄ 27 ηαί Β΄ 7). ἖ηηὸξ ημφημο (ηαί ἄθθςκ αεααίςξ πθεμκεηηδιάηςκ) ἐπθάζεδ ιυκμκ ημῦημ, ιεηαλὺ ὅθςκ η῵κ ἐιρφπςκ, ιὲ ηὴκ ηεθαθὴκ πνυξ ηὰ ἄκῳ, δοκαιέκδκ ε὎πεν῵ξ κά ζηνέθδηαζ πνυξ πάζαξ ηάξ ηαηεοεφκζεζξ. Ὄπζ δζά κά ἐκεοιῆηαζ ὁ ἄκενςπμξ ηὴκ ἄκςεεκ ηαηαβςβὴκ ημο, ὡξ πεπθακδιέκςξ ἐπίζηεοζακ πμθθμὶ η῵κ ἀνπαίςκ θζθμζυθςκ ἐκ μἷξ ηαί ὁ ΢ςηνάηδξ ηαί ὁ Πθάηςκ. Ἀθθὰ δζά κά δζενεοκᾶ, θζθμζμθζη῵ξ, ηὸκ πενζαάθθμκηα ἟ι᾵ξ Κυζιμκ πνυξ ὅθαξ ηάξ ηαηεοεφκζεζξ ηαί ἐλεονίζηςκ μὕης ηὸκ ἄπεζνμκ, πάκζμθμκ ηαί πακημδφκαιμκ Γδιζμονβὸκ ημο (Πναλ. ΗΕ΄ 27-28 η.ἄ.) κά ηαηακμῇ ηαί ηὸκ πνυξ ηὰ ἄκῳ - ημφξ μ὎νακμὺξ - πκεοιαηζηὸκ ηαί αἰχκζμκ α὎ημῦ πνμμνζζιυκ «ἄκς ενχζηςκ», ὡξ ἄκενςπμξ ὅπςξ ἐηπθδηηζη῵ξ ἟ εὔζημπμξ ἑθθδκζηή βθ῵ζζα ηαηαδεζηκφεζ. Μεηὰ ηὴκ ὏πὸ ημῦ Θεμῦ θμζπὸκ δδιζμονβίακ η῵κ πνςημπθάζηςκ, ηαε' ἣκ (ηαί ὅπςξ ημκίγεζ ηαί ὁ Ἅβζμξ Γνδβυνζμξ ὁ Νφζζδξ) ηυ ηε ζ῵ια ἀθθὰ ηαί ἟ ροπὴ α὎η῵κ ἐδδιζμονβήεδζακ 82 ηαοημπνυκςξ , ἟ δζάπθαζζξ ημῦ ἀκενςπίκμο 82

«Πενὶ ηαηαζηεοῆξ ημῦ ἀκενχπμο», Δ. Π. Afigne, η. 44, ζεθ. 233... «἖κ δὲ ηῇ ηαε' ἕηαζημκ δδιζμονβίᾳ ιὴ πνμηζεέκαζ ημῦ ἑηένμο ἕηενμκ, ιή ηε πνὸ ημῦ ζχιαημξ ηὴκ ροπήκ, ιήηε ηὸ ἔιπηαθζκ».

105

ζχιαημξ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ηῆξ ιδηνὸξ βίκεηαζ, ἐκ ζοκυρεζ, ὡξ ἑλῆξ, ὏πὸ ηὴκ ἐπίδναζζκ η῵κ ἀηέβηηςκ ηαί ἐκ πνμηεζιέκῳ ηαί ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηαί πάθζκ ηεεέκηςκ θοζζη῵κ κυιςκ ηῆξ ηθδνμκμιζηυηδημξ ηαί ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ. ἗κμῦηαζ ἀνπζη῵ξ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ηῆξ ιδηνὸξ ηυ πν῵ημκ ηαηαθεάκμκ - ηυ δοκαιζηχηενμκ 83 (ἢ ηὰ πν῵ηα, ἐὰκ πνυηεζηαζ πενὶ δζδφιςκ, ηνζδφιςκ η.ὀ.η.) ἀκδνζηὸκ ζπενιαημγςάνζμκ ιεηὰ ημῦ ἀκαιέκμκημξ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ βοκαζηείμο ᾠανίμο (ἢ η῵κ πενζζζμηένςκ ημζμφηςκ ἐὰκ πνυηεζηαζ πενὶ δζδφιςκ, ηνζδφιςκ η.ὁ.η.) ηαί ἐη ηῆξ ἑκχζεςξ ηαφηδξ δζαιμνθμῦηαζ ηυ ἑκζαῖμκ πθέμκ ἀνπζηὸκ ηφηηανμκ ηυ βμκζιμπμζδεὲκ ᾠάνζμκ, ἐλ μὗ εὰ πνμέθεῃ, δζά ημῦ ἐκκυιμο ηαί ιοζηδνζχδμοξ ιέπνζξ ὡνζζιέκμο ἀνζειμῦ πμθθαπθαζζαζιμῦ, ὁθυηθδνμξ ὁ ἀκενχπζκμξ ὀνβακζζιυξ. Συ ἀνπζηὸκ δδθ. ἐηεῖκμ ηφηηανμκ δζαζνεῖηαζ ἀημθμφεςξ εἰξ δφμ, ηὰ δφμ εἰξ 4, ηὰ 4 εἰξ 8, ηὰ 8 εἰξ 16 ηαί ηὰ 16 εἰξ 32 ηφηηανα. ἖κ῵ δέ ἟ εἰδζηὴ αὕηδ ηαί ιοζηδνζχδδξ δζπμηυιδζζξ ηενιαηίγεηαζ, ἄνπεηαζ ἟ δζαιυνθςζζξ ηῆξ θεβμιέκδξ ιμνμφθαξ, ηῆξ πνςηανπζηῆξ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ιμνθῆξ ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ 84. Καε’ ὅκ ὅιςξ πνυκμκ, ηαί ηαηὰ ηὸκ πνμεηηεεέκηα ηνυπμκ, δζαιμνθμῦηαζ ἟ πνχηδ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ιμνθῇ ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ, ηὰ 32 πθέμκ ηφηηανα, πςνζγυιεκα ιοζηδνζςδ῵ξ ηαί πάθζκ εἰξ ἰδζαζηέναξ ὁιάδαξ ηαί πνμζθαιαάκμκηα ἰδζαίηενμκ ζπῆια ηαί ἰδζαζηέναξ δζαζηάζεζξ, δζαιμνθχκμοκ δζά δζαζνέζεςξ ἐη κέμο, ἀθθὰ ηαί ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ αὖεζξ ὁνίςκ πμθθαπθαζζαζιμῦ, ηὰ ἰδζαίηενα ιέθῃ, ὄνβακα ηαί ζοζηήιαηα ημῦ ζχιαημξ ιὲ ημζαφηδκ ἄηεβηημκ ἀπμηθεζζηζηυηδηα, ὥζηε ὡνζζιέκα ιὲκ ζπδιαηίγμοκ ιυκμκ ηὴκ ηεθαθήκ, ἄθθα ηάξ πεῖναξ ηαί ημφξ πυδαξ, ἄθθα 83

Πάκζμθμξ πνυκμζα ἐηδδθμῦηαζ ηαὶ ἐκ πνμηεζιέκῳ δζὰ ηῆξ πνδζζιμπμζήζεςξ η῵κ δοκαιζηυηενςκ ζπενιάηςκ πνὸξ ἀκαπαναβςβὴκ η῵κ ἐκυνβακςκ ὄκηςκ ηαὶ δὴ η῵κ ἐιρφπςκ. Δἰξ ημῦημ ἀπμαθέπεζ ηαὶ ηὸ ὏πένμπμκ βαιήθζμκ πηενφβζζια ηῆξ ααζζθίζζδξ η῵κ ιεθζζζ῵κ εἰξ ιέβα ὕρμξ, ἵκα ζογεοπεῇ ιεη' α὎ηῆξ ὁ δοκαιζηυηενμξ ηδθήκ, ἐπίζδξ δὲ ηαὶ ἄθθαζ πανάθθδθμζ ἐκένβεζαζ δζαθυνςκ ἄθθςκ γῴςκ πενζαίςκ ηε ηαὶ ἐκαθίςκ. 84

Πναθ.

Γ.

΢ηθααμφκμο, «Ἀκαημιζηῆξ», Α΄

ημι., ζεθ.

62

ελ.

106

ηὴκ ηανδίακ ηαί ηὰ ἀκαπκεοζηζηὰ ὀνβακα η.μ.η. Σὰ πνςηανπζηὰ δδθ. 32 ηφηηανα, ἅια ὡξ ζοιπθδνχκμοκ ηὸκ ἀνζειὸκ ημῦημκ, ἀκαθαιαάκμοκ ιοζηδνζςδ῵ξ, ιειμκςιέκςξ ἕηαζημκ, ἢ ηαε' ὡνζζιέκαξ ὁιάδαξ ηὴκ ἐπζηέθεζζκ ὡνζζιέκμο ιυκμκ ἔνβμο ἐκ ηῇ δμιῇ ημῦ ὅθμο ζχιαημξ, ηὴκ δζάπθαζζκ δδθ. ἢ δζαιυνθμοκ ὡνζζιέκςκ ιυκμκ ὀνβάκςκ ἢ ιεθ῵κ α὎ημῦ. Συζδ δέ εἶκαζ ἟ ἀπμηθεζζηζηυηδξ ημῦ ἔνβμο ηςκ ημφημο, ὥζηε ἐὰκ ηὰ ηφηηανα ηὰ πνμςνζζιέκα δζά ηὴκ δζάπθαζζκ ηῆξ ηεθαθῆξ ηὰ ιεηαεέζςιεκ, δζ' ἐβπεζνίζεςξ, εἰξ ηὴκ εέζζκ η῵κ ηοηηάνςκ ἅηζκα εὰ ζπδιαηίζμοκ ημφξ πυδαξ εἰξ ηὴκ εέζζκ ἐηείκδκ εὰ δζαπθαζεῇ ὏πὸ η῵κ πνχηςκ ἟ ηεθαθή. ὇ιμία ἄηεβηημξ ἀπμηθεζζηζηυηδξ παναηηδνίγεζ ηαί ηὰ ηφηηανα ἐλ ὧκ δζαιμνθμῦκηαζ ηαί, ηὰ θμζπὰ ὀνβακζηὰ ζοζηήιαηα ἢ ιέθδ. ἖πίζδξ δέ ηαί ηά ὄνβακα ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ δζ’ ἅ ὏πμζηδνίγεηαζ ὅηζ πνδζζιμπμζεῖηαζ ιέβα ιένμξ (ηυ 1/2 πενίπμο) ημῦ πνςηανπζημῦ ηοηηάνμο (ηῆξ ὅθδξ δδθ. πνςημπθαζιαηζηῆξ ιάγδξ ημῦ ζχιαημξ), ἐλ μὗ ηαί εἶκαζ ηυζμκ ἔκημκμξ ἟ βεκεηήζζμξ ὁνιὴ 85. Γζά ηὸκ θυβμκ δέ ημῦημκ εἶκαζ ηυζμκ ζηθδνὰ ηαί ἟ πνυξ ηὴκ ζάνηα ηαί ηάξ ὁνιὰξ α὎ηῆξ πάθδ ηῆξ πκεοιαηζηῆξ ἟ι῵κ ροπῆξ (πνυξ Γαθαη. Δ΄ 17 η.ἄ.), πνμηεζιέκμο κά κζηδεῇ – κεηνςεῇ, ζηαονςεῇ (πνυξ Γαθ. Δ΄ 24. πνυξ Κμθαζ. Γ΄ 5 η.ἄ.), δζά ηῆξ πνμμδεοηζηῆξ ἐπζαμθῆξ ηαί ηῆξ ηονζανπίαξ ηῆξ ροπῆξ ἐπὶ ημῦ ζχιαημξ, ιέβα ιένμξ ημῦ ὅθμο ὀνβακζημῦ δοκαιζζιμῦ, ὅζηζξ ἐδυεδ ζημπίιςξ αεααίςξ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ εἰξ ηὰ βεκεηήζζα ὄνβακα δζά ηὴκ ἐλοπδνέηδζζκ ημῦ πμθθαπθαζζαζιμῦ ημῦ ἀκενςπίκμο βέκμοξ. ἖κ 85 Καὶ ιυκδ, ἐπίζδξ, ἟ ιοζηδνζχδδξ α὎ηή, ζηαεενὰ ηαὶ ἀκαθθμίςημξ ηάλζξ ηῆξ ζπάζεςξ ηαὶ ημῦ ιέπνζξ ὡνζζιέκμο ἀνζειμῦ πμθθαπθαζζαζιμῦ ημῦ ἀνπζημῦ βεκκδηζημῦ ηοηηάνμο ἑηάζημο ὀνβακζζιμῦ ζχιαημξ, ηαὶ ἟ ὏πὸ ὡνζζιέκςκ, ἐκ ζοκεπείᾳ, ηοηηάνςκ, ἢ ὁιάδςκ ἐλ α὎η῵κ, ιοζηδνζχδδξ ηαὶ πάθζκ δζαιυνθςζζξ η῵κ ηαη' ἰδίακ ιεθ῵κ ὀνβάκςκ ηαὶ ζοζηδιάηςκ α὎ημῦ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ἐπίζδξ ηαὶ ἀκαθθμζχηςκ δζαζηάζεςκ, ζπδιάηςκ ηαὶ ιμνθ῵κ, εἶκαζ ἀνηεηαὶ ὡζαφηςξ ἀπμδείλεζξ δζὰ ηὸκ ἀπμηθεζζιὸκ ηαὶ ηὴκ ηαηαδίηδκ πάζδξ «ιμνθῆξ» ἢ ἐκκμίαξ ἐλεθίλεςξ ηαὶ ιεηαιμνθχζεςξ η῵κ ἐκυνβακςκ ὄκηςκ, ηυζμκ ηῆξ πνμμ δεοηζηῆξ - αναδείαξ, ὅζμκ ηαὶ ηῆξ ἀπμηυιμο - ηῆξ ἁθιαηζηῆξ. Γζυηζ μἱ δζέπμκηεξ ηαφηαξ κυιμζ εἶκαζ ἀπανααίαζημζ.

107

ημφημζξ ἟ ροπὴ δφκαηαζ κά ηὸκ ηαηακίηδζῃ ηαί κά ηὸκ κεηνχζδ, ὅηακ ιάθζζηα ἀκαπηφζζεηαζ πκεοιαηζη῵ξ ἀπὸ παζδζηῆξ ἟θζηίαξ ηαί πνῆηαζ, ἑηάζημηε ηαηαθθήθςξ, ηαί ηὰ πάκημηε ἀπαναίηδηα αμδεδηζηὰ ιέζα, ἢημζ ηὴκ ἐβηνάηεζακ εἰξ ηάξ θαιαακμιέκαξ ηνμθὰξ (κδζηείακ), ηὴκ ἐνβαζίακ ὏πμπίαζζκ, ημῦ ζχιαημξ (Α΄ πνυξ Κμν. Α΄ 27) ηαί ηὴκ πνμζεοπήκ ηαί ηονίςξ ηήκ Θείακ δζά η῵κ ιοζηδνίςκ ηῆξ ἖ηηθδζίαξ Υάνζκ, ὅηε ἔπεζ ηθδεεῖ δζ’ α὎ηυ ὏πυ ημῦ Θεμῦ (Μαηε. ΗΘ΄ 11-12). Ἡ ημζαφηδ δέ ηονζανπία ηῆξ ροπῆξ ἐπὶ ημῦ ζχιαημξ ηαί ἟ κέηνςζζξ ηῆξ βεκεηδζίμο ὁνιῆξ ηαί ηαηὰ ηὴκ ἀκαπαναβςβζηὴκ πενίμδμκ, μ὎δυθςξ εἶκαζ ἐπζαθααήξ, ὀνβακζη῵ξ ηε ηαί ροπζη῵ξ. Ο὎δ' ἔπεζ ὡξ ἀκαπυθεοηηα ἐπαηυθμοεα ροπζηὰξ κεονχζεζξ, ὡξ ὏πμζηδνίγμοκ oζ ἀβκμμῦκηεξ ηυ ιοζηήνζμκ ηῆξ ὏πμζηάζεςξ ημῦ ἀκενχπμο ηαί δὴ μἱ ὏θζζηαί. Ἀκηζεέηςξ, ηαείζηαηαζ α὎ηὴ ηαί θίακ ὠθέθζιμξ, ροπζη῵ξ ηαί ζςιαηζη῵ξ, ὡξ ἔπμιεκ πθεῖζηα παναδείβιαηα ἀβαε῵κ ηαί ἄθθςκ πκεοιαηζη῵κ ἀκενχπςκ. Δἰξ δέ ημφξ πςνμῦκηαξ πνυξ ηυ βῆναξ ἐλαζθαθίγεζ, πνμζέηζ ιαηνμαζυηδηα ἀζθαθῆ, ἀηιαίαξ ηάξ ζςιαηζηὰξ ηαί ηάξ ροπζηὰξ δοκάιεζξ ηαί δζαφβεζακ πκεφιαημξ ἀλζμεαφιαζημκ ιέπνζ ηέθμοξ ηῆξ πανμφζδξ γςῆξ. Σμζμοημηνυπςξ θμζπὸκ ζπδιαηζγυιεκμο ἐη ημῦ πνχημο ηοηηάνμο (ημῦ βμκζιμπμζμφιεκμο ᾠανίμο) ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ηῆξ ιδηνὸξ ηαί δζαιμνθμοιέκμο, ἐκ ὡνζζιέκῳ πνυκῳ, ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ, ἀπμννμθ᾵ηαζ ὏π' α὎ημῦ ἟ ἐκ ηῇ ιήηνᾳ ηαί πάθζκ, ηαί ἐκ εἴδεζ ἀηηζκμαμθίαξ ὅθςκ η῵κ ἐκ ηῶ ιεηαλὺ πμθθαπθαζζαγμιέκςκ, δζά ηῆξ δζαζνέζεςξ, ηοηηάνςκ, ἐιθακζγυιεκδ πνςιαηίκδ, ἣηζξ, ὡξ πζζηεφεηαζ, ἐκέπεζ πάζαξ ηάξ ἐη η῵κ βμκέςκ ιεηαδζδμιέκαξ εἰξ ηὰ ηέηκα ηαηςηέναξ ροπζηὰξ ἰδζυηδηαξ. Σ῵κ ἰδζμηήηςκ ημφηςκ ἟ ἐπίδναζζξ εἶκαζ ἄιεζμξ ιὲκ ιέπνζ ηνζ῵κ βεκε῵κ, ἔιιεζμξ δέ ιέπνζξ ἑπηὰ ἢ ηαί πενζζζμηένςκ ηαηὰ ηάξ κέαξ ἐηδμπάξ, δζά ηὸκ θυβμκ δέ ημῦημκ ηθδνμκμιμῦκηαζ ὏πὸ η῵κ ηέηκςκ ροπζηαὶ ἰδζυηδηεξ ηαί ὀνβακζηὰ ζηίβιαηα (θοζζμβκςιζηὴ ὁιμζυηδξ η.ἄ.) ὄπζ ιυκμκ η῵κ βμκέςκ ἢ η῵κ ἀιέζςκ πνμβυκςκ ιέπνζ ηνζ῵κ βεκε῵κ, ἀθθὰ ηαί 108

ἀπςηένςκ ημζμφηςκ ιέπνζξ ἀηαεμνίζημο ἀνζειμῦ. ἖η παναθθήθμο, πνμζθαιαάκεζ εἰδζηὴκ θοζζημπδιζηὴκ ζφκεεζζκ ηυ ἀκενχπζκμκ αἷια, βαζηθῶο δζαθένμκ ἀπὸ ημῦ αἵιαημξ ὅθςκ η῵κ αἱιαημθυνςκ γχςκ (ηαί ημῦ ηυζμκ ὏ικδεέκημξ πζεήημο, ὡξ ηαί ὅθςκ η῵κ πζεδημεζδ῵κ), ἐη ημφημο δέ ηαί ἟ ιεηάββζζζξ αἵιαημξ μἱμοδήπμηε γῴμο εἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ εἶκαζ ἀδφκαημξ ἐπζθένμοζα ἀιέζςξ ηὸκ εάκαημκ. Καί, ηέθμξ, δζαιμνθμῦηαζ ὁ ἐβηέθαθμξ ημῦ ἀκενχπμο, δζάθμνμξ ἐπίζδξ ἀπὸ ημῦ ἐβηεθάθμο ὅθςκ η῵κ γχςκ. Σὸκ ἐβηέθαθμκ δδθ. ὅθςκ η῵κ ἐπυκηςκ ημζμῦημκ γχςκ πενζέααθεκ ἐλ ὁθμηθήνμο ὁ Γδιζμονβὸξ δζά κεφνςκ, ἐλ μὗ ηαί δέκ δφκακηαζ ηαῦηα κά ἀκηζδνάζμοκ εἰξ ηάξ ἐλςηενζηὰξ ἀκηακαηθαζηζηὰξ ἐπζδνάζεζξ, ὅπςξ ηαί εἰξ ηάξ ἐκδμμνβακζηὰξ θεζημονβίαξ ηαί ἐηηνίζεζξ η῵κ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ ηαί ἀδέκςκ ηςκ. Σὸκ ἐβηέθαθμκ ὅιςξ ημῦ ἀκενχπμο δζέπθαζεκ ὄπζ ιυκμκ δζά ηὴκ ἐλοπδνέηδζζκ η῵κ αἰζεήζεςκ ηθπ. ἀθθὰ ηαί η῵κ πκεοιαηζη῵κ ημο ἐθέζεςκ. Καί μὕης πανεζπέεδζακ εἰξ ηὴκ ροπὴκ ημῦ ἀκενχπμο ηαί ηὰ ιδπακζηὰ ὀνβακζηὰ πθέμκ ιέζα, ἵκα δεζπυγῃ πκεοιαηζη῵ξ (δζά ημῦ ἐβηεθάθμο) ἐθ' ὅθςκ η῵κ θεζημονβζ῵κ ημῦ ζχιαημξ, η῵κ ἐη η῵κ ἐλςηενζη῵κ ἐπζδνάζεςκ ἀθθὰ ηαί η῵κ ἐζςηενζη῵κ ἐηηνίζεςκ ηθπ. η῵κ ἐκδμηνζκ῵κ ηαί ιὴ ἀδέκςκ πνμηαθμοιέκςκ, ηαί ηαεζζηᾶ μὕης ημῦημ - ὅηακ εέθῃ - ἁπθμῦκ ὄνβακυκ ηδξ πνυξ ἐηπθήνςζζκ ημῦ εείμο ηδξ πνμμνζζιμῦ. Σμζαφηδ, ἐκ ζοκυρεζ, ἟ ιοζηδνζχδδξ ἔκκμιμξ θοζζηὴ ηάλζξ, ὏πὸ ηὴκ ἄηεβηημκ ἐπίδναζζκ ηαί ἐπζαμθὴκ ηῆξ ὁπμίαξ ηεθεῖηαζ ἟ ἀνπζηὴ ζφθθδρζξ, ὁ πνμμδεοηζηὸξ ζπδιαηζζιὸξ ηαί ἟ ηεθζηὴ δζάπθαζζξ ηαί δζαιυνθςζζξ ημῦ ὏πενμπςηένμο ἀθδε῵ξ ἄκεμοξ ηῆξ πανμφζδξ δδιζμονβίαξ, ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ, ὡξ ἐνβμζηαζίμο ηζκήζεςξ ηαί ηαφζεςξ - ηαηαθθαβῇξ ηῆξ ὕθδξ ηαί ἀκαπαναβςβῆξ, ἀθεάζημο ηεθεζυηδημξ ηαί ζμθίαξ, ὅπςξ ηαί ἀζοθθήπηςκ ἐκ πμθθμῖξ, θοζζημπδιζη῵κ ηαί ιδπακζη῵κ θεζημονβζ῵κ, ἐλοπδνεημοιέκςκ δζά η῵κ θεπημηάηςκ ηαί εαοιαζίςκ ὀνβάκςκ ηαί 109

ζοζηδιάηςκ ηῆξ ἀκαπκμῆξ, ηῆξ πέρεςξ, ηῆξ ἀθμιμζχζεςξ ηαί ηῆξ ἀθεηενμζχζεςξ, ηῆξ ἁθῆξ, ηῆξ δνάζεςξ, ηῆξ βεφζεςξ, ηῆξ ὀζθνήζεςξ, ηῆξ ἀημῆξ ηθπ. Γζαθεφβεζ αεααίςξ ημῦ πθαζζίμο ηῆξ πανμφζδξ ἟ θεπημιενήξ πενζβναθή ὅθςκ η῵κ ὏πενυπςκ ηαί α὎ημιάηςξ, θεζημονβμφκηςκ ἐκδμηνζκ῵κ ηαί ιή ἀδέκςκ, ὡξ ηαί ὅθςκ η῵κ ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ δζ’ ὧκ, ηαί ἐκ ἐηδδθχζεζ ἀζοθθήπημο ζμθίαξ, δοκάιεςξ ηαί πνμκμίαξ, ἐλοπδνεημῦκηαζ εἰδζημί ζημπμί, π᾵ζαζ δδθ. αἱ ὀνβακζηαί ἀκάβηαζ ηαί αἱ ροπζηαί ἐθέζεζξ ηαί ἐπζεοιίαζ ἟ι῵κ. ἖νεοκ῵ιεκ ἱηακ῵ξ ἐκ ηῶ Ε΄ ηιήιαηζ ημῦ πανυκημξ Κεθαθαίμο, ιενζηά ἐη η῵κ εαοιαζίςκ ὀνβακζη῵κ ζοζηδιάηςκ. Γζάζδιμζ ηαί ζφβπνμκμζ εἰδζημί ἐπζζηήιμκεξ δζεηήνολακ ηήκ ἀπυθοημκ πίζηζκ ηςκ εἰξ ηήκ ὕπανλζκ ημῦ ἀθδε῵ξ ἐμσθνζκίνπ ηαί ὑπεξθνζκίνπ, ἀθθά ηαί «πνμζςπζημῦ» Σνζζοπμζηάημο πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ ηαί εἰξ ηήκ ὏π' Α὎ημῦ δδιζμονβίακ ηαί ἟ι῵κ ιυκμκ ἐη ηῆξ δζαπθάζεςξ ηαί δζαζηεοῆξ η῵κ ὀθεαθι῵κ ἟ι῵κ, η῵κ ἀπανηζγυκηςκ ηεθεζυηαημκ ὀπηζηυκ, θςημβναθζηυκ ἀθθά ηαί ηζκδιαημβναθζηυκ ζοκάια ζφζηδια, δζά ηήκ ηαηά δζαθείιιαηα πνυζθδρζκ ηαί ιεηααίααζζκ εἰξ ηυκ ἐβηέθαθμκ η῵κ ἐλςηενζη῵κ εἰηυκςκ. ἖η ηῆξ δζαπθάζεςξ ηαί δζαζηεοῆξ ἐπίζδξ η῵κ ὤηςκ, η῵κ ἀπμηεθμφκηςκ ὏πένμπμκ ἀημοζηζηυκ ζφζηδια ἐκέπμκ ηαί ηήκ πενίθδιμκ ηζεάνακ ημῦ Κμηφ ιέ ηάξ 6000 πμνδάξ ηδξ!!! ἖η ηῆξ ιοζηδνζςδεζηέναξ, ηέθμξ, δζαπθάζεςξ ημῦ ἐβηεθάθμο (ὅζηζξ, ηαηά ηυ πθεῖζημκ ιένμξ, εἶκαζ εἰζέηζ πχνα ἄβκςζημξ δζά ηήκ ἖πζζηήιδκ), ἐκ ὧ ιονζάδεξ κεονζδίςκ ηαί ἑηαημιιφνζα ηοηηάνςκ ζοθθεζημονβμῦκ ιοζηδνζςδ῵ξ πνυξ ἐπζηέθεζζκ ὡξηζκέλσλ ἔνβςκ ηαί ἐλοπδνέηδζίκ ὡξηζκέλσλ ζημπ῵κ ἐηδδθμῦηαζ ἟ ἄπεζνμξ ζμθία ημῦ Πθάζημο. Γζυηζ εἶκαζ ἀδφκαημκ κά βίκῃ δεηηυκ ὅηζ ηά ὄνβακα ηαί ηά ζοζηήιαηα ηαῦηα (ὅπςξ ηαί πάκηα αεααίςξ, ηά θμζπά ζοζηήιαηα ηαί ὄνβακα ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ), ἐκ μἷξ ηαί δζ’ ὧκ ἐλαζηνάπηεζ ηαί δζαηδνφζζεηαζ ὡζεί δζά 110

ηονδκκζη῵κ ζαθπίββςκ ἀζφθθδπημξ πακζμθία, ζημπζιυηδξ, πακημδοκαιία ηαί πνυκμζα, εἶκαζ ἀπμηεθέζιαηα – ἔνβα μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ ἐλεθίλεςξ, ὏πυ ηυ ηνάημξ μἱςκδήπoηε ἐπζδνάζεςκ θοζζη῵κ – ηοθθ῵κ πάκημηε ηαί ιδπακζη῵κ ἐπζθμβ῵κ ηαί νἱαζδήπνηε ἐπίζδξ πνμζανιμζηζηῆξ ἱηακυηδημξ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, ἐθυζμκ ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ εἶκαζ ἀπμθφηςξ ὑιηθόλ!!! ΢φβηεζηαζ δδθ. ἐλ ὡνζζιέκςκ ηαί ἀπμθφηςξ βκςζη῵κ πθέμκ εἰξ ἟ι᾵ξ ρεκηθῶλ ζηνηρείσλ, ὧκ ἟ ααζζηή ζφζηαζζξ εἶκαζ ἁπθαῖ, πεπεναζιέκαζ ηαί ζηαεεναί ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ. Ναί. Μμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ..., ὄπζ ιυκμκ ἄθμβμζ - ζηενμφιεκμζ δδθ. κμήζεςξ ηαί ζοκεζδήζεςξ (α὎ημκμήζεςξ) ηαί ἱηακυηδημξ ἄνα ημῦ εἰδέκαζ - ἀθθά ιή ἔπμοζαζ πνυξ ἀθθήθαξ ιδδέ ζοκμπήκ!! Δἶκαζ δέ ἀπμθφηςξ βκςζηὴ ἟ ἀθήεεζα α὎ηή. Ὅηζ δδθ. ηὰ 99935 ἐη. πζθζμζηὰ ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ ἀπμηεθμῦκηαζ ἀπὸ ὀλοβυκμκ, ἄκεναηα, ὏δνμβυκμκ, ἄγςημκ, ἀζαέζηζμκ, εεῖμκ, θςζθυνμκ, κάηνζμκ, ηάθζμκ, πθχνζμκ, ιαβκήζζμκ ηαί ζίδδνμκ ηυ δέ ὏πυθμζπμκ ιένμξ, ἐλ 20 πενίπμο ἄθθςκ πδιζη῵κ ζημζπείςκ. Γκςνίγμιεκ ἀπμθφηςξ ἐπίζδξ (ιεηὰ ηὴκ ἐπζηεοπεεῖζακ δζάζπαζζκ ημῦ πονῆκμξ ημῦ ἀηυιμο), ὅηζ ἟ ααζζηὴ ζφζηαζζξ ὅθςκ η῵κ πδιζη῵κ ημφηςκ ζημζπείςκ, ὅπςξ ηαί η῵κ θμζπ῵κ ἐλ ὧκ ζφβηεζηαζ ἟ ζοιπακηζηὴ ὕθδ, εἶκαζ ὡνζζιέκαζ, δζ' ἕηαζημκ ζημζπεῖμκ, ηαί ζηαεεναί, πεπεναζιέκαζ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ, πνςηυκζα δδθ. ἞θεηηνυκζα, πμγοηνυκζα η.ἄ.· ὅηζ αἱ ἞θεηηνζηαὶ αὗηαζ ιμκάδεξ ἀπμηεθμῦκ, δζ’ ἕηαζημκ ζημζπεῖμκ, ἟θζαηὰ ζοζηήιαηα ἐκ ιζηνμβναθίᾳ ηαί ηέθμξ ὅηζ ὄπζ ιυκμκ ζηενμῦκηαζ κμήζεςξ ηαί εἰδέκαζ ἀθθὰ ηαί ἁπθῆξ ζοκμπῆξ. Δἶκαζ ηοθθαί, ἄθμβμζ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ. ἖κ῵ ὅιςξ ημζαφηδ εἶκαζ ἟ μ὎ζία, ἟ γφιδ ἐλ ἥξ ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ ἀπμηεθεῖηαζ, δζαηδνφζζμοζα ηαί α὎ηή, ηυ ἀδφκαημκ ηῆξ ὏π' α὎ηῆξ ηοπαίαξ, ἢ δζ' μἱςκδήπμηε ηοθθ῵κ ιδπακζη῵κ ἐλεθίλεςκ, δζαιμνθχζεχξ ημο (ἐθυζμκ δζά η῵κ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ ηαί ζοζηδιάηςκ ημο - ἐκ μἷξ ἐηδδθμῦηαζ ἀζφθθδπημξ ζμθία ηαί πνυκμζα - ἀπμηεθεῖ, ἐκ ηῶ 111

ζοκυθῳ ημο, ἕκ ὏πένμπμκ ἐνβμζηάζζμκ ηαηαθθαβῇξ ηῆξ ὕθδξ, ηζκήζεςξ η.θπ.) 86, παναηδνμῦιεκ πνμζέηζ ἐκ ἟ιῖκ ἐηδδθχζεζξ πκεοιαηζη῵κ δοκάιεςκ ηαί ἰδζμηήηςκ ιδδυθςξ ὏πανπμοζ῵κ ὄπζ ιυκμκ εἰξ ηήκ ἀκυνβακμκ ὕθδκ βεκζη῵ξ, ἀθθά ηαί εἰξ πάκηα ηά ηαηχηενα ἟ι῵κ ἐκυνβακα ὄκηα , ἄροπα ηε ηαί ἔιροπα. Αἱ πκεοιαηζηαί δ’ αὖηαζ ἰδζυηδηεξ ηαί δοκάιεζξ εἶκαζ, ἀκακηζννήηςξ, ἐηδδθχζεζξ ηῆξ πλεπκαηηθῆο ἄνα δέ ηαί ἐλζπλεηδήηνπ ἟ι῵κ ροπῆξ, ἑδνεομφζδξ ἐθ’ ὁθμηθήνμο ημο ζχιαημξ ηήκ ὁπμίακ ἑηάζηδκ θμνάκ δδιζμονβεῖ ἄθεανημκ ηαί αἰςκίακ ἐλ ἄηναξ ἑκχζεςξ ζπεναιαημγςανίμο ηαί ὠανίμο, ὁ Αἰχκζμξ Θευξ ἐη ημῦ ιδδεκυξ. Καί α὎ηυ εἶκαζ ἕκ ἐπίζδξ ὏πένμπμκ ηαί ἐλαίνεημκ εαῦια, ηῆξ δζανηείαξ ηῆξ πνμζςπζηῆξ Θείαξ δδιζμονβίαξ ηαί πανειαάζεςξ ηαί ηῆξ ἀηεοθεοηήημο Θείαξ Πνμκμίαξ. 86

Ὅπςξ ὁ Ἀνζζημηέθδξ πανεζφνεδ εἰξ ηὴκ πθάκδκ ὅηζ ἔπμοκ ροπὰξ ηὰ θοηὰ ηαὶ ηὰ δέκδνα, πενζθαιαάκςκ ἐκ ηῶ ὅνῳ «ἐκηεθέπεζα» πάζαξ ηάξ ὀνβακζηὰξ α὎η῵κ ἰδζυηδηαξ ηαὶ θεζημονβίαξ, ὡξ ἐπίζδξ ηαὶ ηάξ ὀνβακζηὰξ ἀθθὰ ηαὶ ηάξ ροπζηὰξ ἰδζυηδηαξ ηαὶ ἐηδδθχζεζξ ὅθςκ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ πενζθαιαακμιέκμο ηαὶ ημῦ ἀκενχπμο, δζ’ ὃκ ιυκμκ ἐθνυκεζ ὅηζ ἔπεζ ηαὶ «κμῦκ» ἐη ηῆξ μ὎ζίαξ ημῦ Θεμῦ, μὕηςξ ηαὶ πμθθμὶ η῵κ ζοβπνυκςκ θζθμζυθςκ ηαὶ ζοββναθέςκ, η῵κ ἀζπμθδεέκηςκ ιὲ ηὸ εέια ηῆξ «Φοπῆξ», ἐπαναηηήνζζακ ηαὶ ηάξ α὎ημιάημοξ - ἀζοκεζδήημοξ ὀνβακζηὰξ θεζημονβίαξ ηαὶ ἰδζυηδηαξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ὅθςκ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ (ηαὶ ημῦ ἀκενχπμο) ὡξ ροπζηὰξ ημζαφηαξ, ἄθθμζ δὲ ηαὶ ὅηζ ἟ ημζαφηδ ροπὴ - ἐκηεθέπεζα «ηαηαζηεοάγεζ αὕηδ ηὸ ζ῵ια, πνμζθαιαάκμοζα ηαηάθθδθμκ ὕθδκ, ηαὶ θνμκηίγεζ πενὶ ηῆξ δζαηδνήζεςξ ηαὶ θεζημονβίαξ α὎ημῦ, ἐπζκμμῦζα πμθθμὺξ ηαὶ πμζηίθμοξ ηνυπμοξ ἐπακμνεχζεςξ η῵κ αθαα῵κ η῵κ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ ημῦ η.μ.η. (Πναθ. ΢π. Καθθζάθα «Σὸ πενὶ ροπῆξ πνυαθδια», ζεθ. 26 η.ἄ.). Ὅηζ ὅιςξ π᾵ζαζ αἱ ἰδέαζ αὖηαζ εἶκαζ ζθμδνὰ πεπθακδιέκμζ, πανέθηεζ θνμκμῦιεκ κά ημκίζςιεκ ιεηὰ ηὰ πνμακαπηοπεέκηα. Γζυηζ μἱ ὀνβακζζιμὶ ὅθςκ η῵κ ἐκυνβακςκ ὄκηςκ ἐπνμζηίζεδζακ αεααίςξ ὏πὸ ημῦ Γδιζμονβμῦ δζ' ὡνζζιέκςκ ἐιθφηςκ θοζζη῵κ ἰδζμηήηςκ ηαὶ α὎ημιάηςκ ὀνβακζη῵κ ηαὶ θοζζημπδιζη῵κ θεζημονβζ῵κ (α὎λήζεςξ, ενέρεςξ - ἀκαπηφλεςξ, ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ὁνίςκ, α὎ημαιφκδξ α὎ημεεναπείαξ η.ἄ.), πθὴκ αἱ ἰδζυηδηεξ αὗηαζ μ὎δυθςξ εἶκαζ ροπζηαί, ἀθθὰ ὀνβακζηαί, ὡξ ροπζη῵κ ἰδζμηήηςκ κμμοιέκςκ ιυκμκ η῵κ αἰζεδιάηςκ, η῵κ ζοκαζζεδιάηςκ ηαὶ η῵κ ἐκζηίηηςκ ἐκ βέκεζ, πνμηεζιέκμο δὲ πενὶ ημῦ ἀκενχπμο ηαὶ η῵κ πκεοιαηζη῵κ ἐηδδθχζεςκ α὎ημῦ. Γέκ ἔπμοκ, ἑπμιέκςξ, ροπὰξ ηὰ θοηὰ ηαὶ ηὰ δέκδνα. Ἀθθὰ ηαὶ η῵κ γῴςκ αἱ ροπζηαὶ ἰδζυηδηεξ ηαὶ ἐηδδθχζεζξ, δέκ ζοκζζημῦκ ἐκ ημῖξ ζχιαζζκ α὎η῵κ ἰδζαζηέναξ ὏πμζηάζεζξ ροπ῵κ. «Φοπή», ἐκ ηῇ ηονζμθελίᾳ, εἶκαζ ιυκμκ ἟ ἀκενςπίκδ, ἀθθὰ ηαὶ αὕηδ δέκ ηαηαζηεοάγεζ ηὸ ζ῵ια ημῦ ἀκενχπμο - ηὸ ζηήκςιά ηδξ... ΢οκδδιζμονβεῖηαζ ἁπθ῵ξ ιεη’ α὎ημῦ ηαὶ ζοκακαπηοζζμιέκδ, ἔπεζ ηὴκ ἱηακυηδηα κά ηονζανπήζῃ ἐθ' ὅθςκ η῵κ θεζημονβζ῵κ ημο - ηαὶ η῵κ α὎ημιάηςκ, ηαηαθθήθςξ δὲ ἀζημφιεκδ ηαὶ ἀκδνμοιέκδ, - ηεθεζμοιέκδ πκεοιαηζη῵ξ (πνὸξ ἖θεζ. Γ' 13) ηαὶ κά ἀκαζηέθθῃ ἢ ηαὶ κά ἐηιδδεκίγῃ ηαφηαξ.

112

Δἶκαζ ἀθδεὲξ ὅηζ ηαί εἰξ ηὰ θοηά, ηαη' ἀνπήκ, ηαί ηὰ δέκδνα (ηὰ ἄροπα ἐκυνβακα ὄκηα) ἐηδδθμῦκηαζ ὀνβακζηαὶ δοκάιεζξ ηαί ἰδζυηδηεξ ιὴ ὏πάνπμοζαζ εἰξ ηὴκ ἀκυνβακμκ ὕθδκ ἐλ ἥξ ηαί μἱ ὀνβακζζιμί-ημνιμὶ α὎η῵κ ζπδιαηίγμκηαζ. Δἰξ ηὰ ηαηχηενα ἟ι῵κ ἔιροπα ὄκηα ἐηδδθμῦκηαζ ροπζηαὶ ἰδζυηδηεξ, ὧκ ζηενμῦκηαζ ηεθείςξ ηὰ θοηὰ ηαί ηὰ δέκδνα, ἀθθὰ ηαί ὀνβακζηαὶ ημζαῦηαζ ἀκχηεναζ (ηζκήζεςξ η.ἄ.) ιὴ ὏πάνπμοζαζ μ὎δυθςξ ὄπζ ιυκμκ εἰξ ηὴκ ἀκυνβακμκ ὕθδκ ἀθθὰ ηαί εἰξ ηυ ζφκμθμκ ημῦ θοηζημῦ ηυζιμο. Π᾵ζαζ ὅιςξ αἱ ἰδζυηδηεξ αὗηαζ ηαί αἱ δοκάιεζξ μὖζαζ ἐπίζδξ, ἰδζυηδηεξ ηαί δοκάιεζξ «εέζεζ» ηαί ὄπζ «θφζεζ» (δμεεῖζαζ δδθ. εἰξ πάκηα ηὰ ηαηχηενα ημῦ ἀκενχπμο ὄκηα ὏πὸ ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ) δέκ ἀπμηεθμῦκ, ἐκ ημφημζξ, ηαί ἰδζαζηέναξ ὏πμζηάζεζξ ροπ῵κ ἐκ ημῖξ ὀνβακζζιμῖξ - ζχιαζζ η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο ἐιρφπςκ ὄκηςκ. ἖η ημφημο δέ ηαί ἀθακίγμκηαζ ἅια ηῇ εακῇ α὎η῵κ. Ἀκηζεέηςξ ὅθςξ αἱ πκεοιαηζηαὶ δοκάιεζξ ηαί ἐηδδθχζεζξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ ἀπμδεζηκφμοκ ηαφηδκ ὏πυζηαζζκ ἰδζαζηένακ ἐκ ηῶ ζχιαηζ ἟ι῵κ, ὏πυζηαζζκ ὏πενοθζηήκ - πκεοιαηζηήκ, ἄνα δέ ἐκζοκείδδημκ ηαί ἐθεοεένακ ηαί ὡξ ημζαφηδκ, ἀκακηζννήηςξ δδιζμονβδεεῖζακ ὏πυ ημῦ Θεμῦ «ηηζζεεῖζακ» ἐπακαθαιαάκμιεκ ἄθεανημκἀεάκαημκ, ἐπζγ῵ζακ δδθ. ηαί ἔπμοζακ ζοκείδδζζκ ηῆξ ὏πμζηάζεςξ ηδξ ηαί ιεηὰ ηὸκ θεβυιεκμκ εάκαημκ, ὅπςξ ηαί ηὴκ ἐπαημθμοεμῦζακ, ζοκεπείᾳ ημφημο, δζάθοζζκ ημῦ ὏θζημῦ ζχιαημξ α὎ηῆξ. Αἱ πκεοιαηζηαὶ δέ αὗηαζ ἐηδδθχζεζξ ηαί δοκάιεζξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ εἶκαζ, ἐκ ζοκυρεζ αἱ ἑλῆξ: α) Συ ἐκζοκείδδημκ πκεῦια ἟ι῵κ (ὁ ἐκζοκείδδημξ ἟ι῵κ κμῦξ), ηυ παναηηδνζγυιεκμκ δζά ηῆξ ἐθεοεενίαξ ηῆξ αμοθήζεςξ- εεθήζεςξ, ηῆξ θμβζηῆξ ηαί ηῆξ ηνίζεςξ, δζ' μὗ κμμῦιεκ ἟ι᾵ξ α὎ημὺξ ὏πάνπμκηαξ ηεπςνζζιέκςξ ἀπὸ ημῦ θμζπμῦ πενὶ ἟ι᾵ξ ηυζιμο, ηαηὰ ηυ ὡναῖμκ ἀπυθεεβια ημῦ Κανηεζίμο «κμ῵ ἄνα ὏πάνπς...» κμμῦιεκ ζοκεζδδη῵ξ ὡξ ὏πάνπμκηα πάκηα ηὰ ὄκηα - θαζκυιεκα ημῦ Κυζιμο ημφημο, ὅπςξ ηαί ημφξ 113

θυβμοξ ηῆξ ὏πάνλεςξ α὎η῵κ, ηαί, ἐλακηζηεζιεκεφμκηεξ ηυ ἴδζμκ ἟ι῵κ ζ῵ια ἐθέβπμιεκ ηαί ηνίκμιεκ α὎ηὰ ηὰ αἰζεήιαηα ηαί ζοκαζζεήιαηα ἟ι῵κ ηαί ηάξ ἰδίαξ ἟ι῵κ ζηέρεζξ ἰδέαξ ηαί πνάλεζξ 87. ἖κ ηῶ πκεφιαηζ δέ - κμΐ ἟ι῵κ ημφηῳ δζαιμνθμῦηαζ, ἀπὸ κδπζαηῆξ ἟θζηίαξ, ηαί ἟ πενὶ ἟ι῵κ α὎η῵κ ἰδέα, ηυ πνμζςπζηὸκ ἀημιζηυκ, ἐκζοκείδδημκ ηαί ἀκαθθμίςημκ ἐβὼ ἟ι῵κ, ὅπεν ἀπμιμκμφιεκμκ ὄπζ ιυκμκ ἐλακηζηεζιεκεφεζ ηυ ἴδζμκ ἟ι῵κ ζ῵ια, ἀθθὰ ηαί ηαείζηαηαζ ηνζηήξ ηαί α὎η῵κ η῵κ ζοκαζζεδιάηςκ ημο, α὎ημῦ ημῦ ἑαοημῦ ημο. 88 α) Ἡ ζοκείδδζζξ ἟ι῵κ ηαί ἟ ζοκεζδδηὴ 87

Ἡ κμδηζηὴ ἐκένβεζα κμεῖηαζ ηαὶ ἀπμδεζηκφεηαζ μ὎ ιυκμκ ἐκ ηῇ ἐθεοεένῳ ἐκζοκεζδήης αμοθήζεζ, ἀθθὰ ηαὶ ἐκ ηῇ δζπθυηδηζ, ημοθάπζζημκ ηῆξ κμδηζηῆξ ἀηηῖκμξ. Γζαηνίκεηαζ δὲ μὕης ηῆξ ηε ηοθθῆξ ιδπακζηῆξ ηζκήζεςξ ηῆξ ἀκυνβακμο ὕθδξ, ἀθθά ηαὶ ηῆξ ὀνβακζηῆξ ἐκενβείαξ ἢ ηζκήζεςξ πάκηςκ η῵κ ἐκυνβακςκ ὄκηςκ, (ὡξ ηαὶ ηῆξ ἐκζηίηημο η῵κ ἐιρφπςκ), ὏πεζημοζ῵κ ἐπίζδξ εἰξ ὡνζζιέκμοξ θοζζημὺξ κυιμοξ. 88

Συ ἐκζοκείδδημκ ἐβὼ ηῆξ πνμζςπζηῆξ ὏πμζηάζεςξ ἟ι῵κ, δ’ μὗ κμμῦιεκ ἟ι᾵ξ α὎ημὺξ ὏πάνπμκηαξ ηεπςνζζιέκςξ ἀπὸ η῵κ θμζπ῵κ ἀκενχπςκ ηαὶ ημῦ ὅθμο Κυζιμο, ιέκεζ, ὡξ βκςζηυκ, ἀκαθθμίςημκ ηαὶ ἑκζαῖμκ ἐθ' ὅνμο γςῆξ, ἐκ ιέζῳ ζοκεπ῵κ ηαὶ ἀδζαηυπςκ ἀθθμζχζεςκ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, ἀκακεμοιέκμο ἐλ ὁθμηθήνμο, ηαε' ὡνζζιέκα πνμκζηὰ δζαζηήιαηα, ὡζαφηςξ δὲ ηαὶ ἐκ ημζμφης πθήεεζ ἐλςηενζη῵κ ἐπζδνάζεςκ, ἐκαθθαζζμιέκςκ δζδκεη῵ξ. Γζαηδνεῖηαζ ὡζαφηςξ ηαηὰ ηὴκ δζάνηεζακ ημῦ θοζζμθμβζημῦ ὕπκμο ηαὶ δὴ ἐκ ημῖξ δζαθυνμζξ ἐκοπκίμζξ ηαὶ ὁνάζεζζκ, ὅπςξ ηαὶ ηαηὰ ηάξ ἐηηάηημοξ ροπμμνβακζηὰξ δζαηαναπὰξ (θζπμεοιίαξ η.ἄ.), ἐηδδθμφιεκμκ πάθζκ α὎ημιάηςξ ἅια ηῶ πέναηζ α὎η῵κ. ἖λαίνεζζκ ἀπμηεθμῦζζκ μἱ ὏πκςηζγυιεκμζ, ηαηὰ ηὴκ δζάνηεζακ ημῦ ὏πκςηζζιμῦ, μἱ ὏θζζηάιεκμζ ηὴκ ἐπίδναζζκ ὡνζζιέκςκ κανηςηζη῵κ, ηαηὰ ηὸκ πνυκμκ ηῆξ ἐπζδνάζεςξ α὎η῵κ ηαὶ μἱ πανάθνμκεξ. Ἀθθ' εἰξ ιὲκ ηάξ πενζπηχζεζξ ημῦ ὏πκςηζζιμῦ, ὏πμηαζζμιέκδ ἟ ὏πκςηζζιέκδ ροπὴ εἰξ ηὴκ δοκαιζηςηένακ ροπὴκ ημῦ ὏πκςηζζημῦ ἢ εἰξ λέκμκ πκεῦια, πμκδνὸκ πάκημηε δαζιυκζμκ, παναδίδεζ ηὴκ εέθδζζκ αμφθδζζκ ηδξ, ηὴκ ηνίζζκ ηαὶ ηὴκ δζεφεοκζζκ ημῦ ζχιαημξ ἢ ζηδκχιαηυξ ηδξ εἰξ ηὴκ αμφθδζζκ ημῦ ὏πκςηζζημῦ ἢ ημῦ δαζιμκίμο, ηαὶ ζηέπηεηαζ ηαὶ ἐκενβεῖ ιδπακζη῵ξ, ὡξ παν' α὎η῵κ δζαηάζζεηαζ. Δἰξ ηάξ πενζπηχζεζξ πνήζεςξ ἀκαζζεδηζη῵κ, ἐθυζμκ ηαῦηα ἐπζδνμῦκ ἐθ' ὡνζζιέκςκ ηέκηνςκ ημῦ ἐβηεθάθμο (ἀκαζηέθθμκηα, πνὸξ ηαζνυκ, ηὴκ θοζζμθμβζηὴκ α὎η῵κ θεζημονβίακ), πνμηαθμῦκ ηὴκ ἀκαζζεδζίακ ἀκηζζημίπςκ ιεθ῵κ ἢ ηαὶ ὅθμο ημῦ ζχιαημξ, ὡξ ηαὶ ηὴκ ηεπκδηὴκ ὕπκςζίκ ημο. Ὡξ ἐη ημφημο δὲ, ζηενεῖηαζ ἟ ροπὴ η῵κ ἀπαναζηήηςκ ζςιαηζη῵κ ὀνβάκςκ, δζ' ὧκ ζοκήεςξ ἐηδδθμῦηαζ, δοκαιέκδ αεααίςξ κά ἐηδδθςεῇ ηαὶ ἄκεο α὎η῵κ, ὡξ παναηδνεῖηαζ εἰξ ηάξ αθάααξ ηαὶ ἐβπεζνήζεζξ ημῦ ἐβηεθάθμο. Σέθμξ, εἰξ ηάξ πενζπηχζεζξ ηῆξ ηεθείαξ παναθνμζφκδξ, ηαε' ἅξ ιεζμῦηαζ ἢ ἐηθείπεζ ηεθείςξ ἟ ζοκείδδζζξ ηῆξ ἀημιζηυηδημξ, πανειααίκμοκ πμκδνὰ ἐπίζδξ πκεφιαηα, δαζιυκζα. Ὅζμκ δ' ἀθμν᾵ εἰξ ηάξ ἐθαθνμηέναξ ιμνθῆξ ζπζγμθνεκείαξ ροπμπαεείαξ, μἱ βεκεζζμονβμὶ θυβμζ α὎η῵κ δφκακηαζ κά εἶκαζ ζοιιζβεῖξ, ροπζημί, δδθμκυηζ ηαὶ ζςιαηζημί. Γζὰ ημῦημ δὲ ηαὶ εεναπεφμκηαζ α὎ηαὶ δζὰ θανιάηςκ ηαὶ θοζζμεεναπεζ῵κ, ὏πμαμδεμφιεκδξ ηῆξ θοζζμθμβζηῆξ θεζημονβίαξ ημῦ ἐβηεθάθμο, ἣκ ἐπαημθμοεεῖ ἟ ὁιαθὴ ἐηδήθςζζξ ηῆξ ροπῆξ.

114

ἀκηίθδρζξ η῵κ ἐκκμζ῵κ ημῦ ἀβαεμῦ, ημῦ ηαεήημκημξ, ημῦ ἞εζημῦ κυιμο, ημῦ δζηαίμο, ημῦ ηεθείμο, ημῦ ἀνηίμο ηαί ημῦ ὡναίμο, ἐπίζδξ δέ ηαί η῵κ ἀκηζζηνυθςκ η῵κ ἐκκμζ῵κ ημφηςκ (ἢημζ ημῦ ηαημῦ, ημῦ ἀκήεζημο, ημῦ ἀηεθμῦξ ηθπ.), δζά ηῆξ θμβζηῆξ ζοβηνίζεςξ η῵κ ὁπμίςκ ζοκεηεθέζεδ - ηαί ζοκηεθεῖηαζ ἟ ἀκενςπίκδ πνυμδμξ ηαί Πκεοιαηζηὴ ἀκφρςζζξ. Σὴκ ἐλ ἀκηζηεζιέκμο ὕπανλζκ η῵κ ἐκκμζ῵κ ημφηςκ ἀπέδεζλεκ πν῵ημξ ὁ ΢ςηνάηδξ. Καί ὡξ ζοιααηζηαὶ ὅιςξ ηαί ιεηααθδηαὶ αὗηαζ κμμφιεκαζ πνμτπμεέημοκ - ηαί ιανηονμῦκ - ηὴκ ἐκ ἟ιῖκ ὕπανλζκ κμμφζδξ ἐκζοκεζδήημο ὏πμζηάζεςξ ηαί δοκάιεςξ, δζ’ ἥξ, ηαηὰ ηαζνμφξ ἢ ηαηὰ ηυπμοξ, βίκεηαζ ἟ ζφθθδρζξ ηαί ἟ δζαιυνθςζζξ α὎η῵κ ὡξ ηαί η῵κ ἀθδνδιέκςκ ἐκ βέκεζ μ὎ζζαζηζη῵κ, ὧκ ὁ ἀνζειὸξ εἶκαζ ἀκάθμβμξ πνυξ ηὸκ πμθζηζζιὸκ ηαί ηὴκ πνυμδμκ ηῆξ Ἀκενςπυηδημξ. β) Ἡ ιεηααμθὴ εἰξ ἰδέαο παζ῵κ η῵κ ἐπὶ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ ὏θζη῵κ ἐπζδνάζεςκ - ἐκηοπχζεςκ, ἐζςηενζη῵κ (ἐκδμμνβακζη῵κ) ηαί ἐλςηενζη῵κ, ηαί ἟ βέκκδζζξ ἰδε῵κ - ζηέρεςκ ηαί ζοθθμβζζι῵κ ἄκεο μ὎δὲ ιζ᾵ξ ζπεηζηῆξ ἐλςηενζηῆξ ἀκαηθαζηζηῆξ ἐπζδνάζεςξ ἢ αἰηίαξ. Ὡζαφηςξ ηὰ ζοκαζζεήιαηα ηῆξ ζοκεζδδηῆξ παν᾵ξ ηαί θφπδξ, ηῆξ ἐθπίδμξ ηαί ημῦ θυαμο, ὅπςξ ηαί ηὰ ενδζηεοηζηὰ, ἞εζηά, δζακμδηζηά, ἐκ βέκεζ ηαί ηαθθζηεπκζηὰ ημζαῦηα. δ) Ἡ δοκαηυηδξ ηῆξ ιὴ ἱθαλνπνηήζεσο, δζά ηῆξ αμοθήζεςξ ηαί ηῆξ εεθήζεςξ (ὅηακ ιάθζζηα ηαηαθθήθςξ αὗηαζ ἀζηδεμῦκ ηαί ἀκαπηοπεμῦκ), ὅπςξ ηαί δζά ηῆξ θμβζηῆξ αεααίςξ ηαί ηῆξ ηνίζεςξ, παζ῵κ η῵κ ἐπὶ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ ἐλςηενζη῵κ ἐπζδνάζεςκ ηαί η῵κ ἀκαηθαζηζη῵κ, ἐη ημφηςκ, ἀκηζδνάζεςκ ηαί ἐνεεζζι῵κ ηαί ἟ ἐηιδδέκζζζξ ημφηςκ. Ἡ δοκαηυηδξ ἐπίζδξ ηῆξ ιὴ ἱηακμπμζήζεςξ ἐηγδηήζεςκ ημῦ ζχιαημξ πνμηαθμοιέκςκ ἐλ ἐκδμμνβακζη῵κ θεζημονβζ῵κ ηαί ἐηηνίζεςκ η῵κ δζαθυνςκ ἀδέκςκ ηαί ὁ ἐλακαβηαζιὸξ ημο κά πνάλῃ ἀκηζεέηςξ ὅθςξ ἀθ' ὅ,ηζ αἱ αἰζεήζεζξ ηαί αἱ ἐκδμηνζκζηαὶ θεζημονβίαζ ηαί ἀκάβηαζ ἀπαζημῦκ ἰδία αἱ βεκεηήζζαζ. Ἡ ζοκεζδδηὴ πνμζθμνὰ ημῦ ζχιαημξ 115

εἰξ εοζίακ ηαί εάκαημκ δζά πκεοιαηζημὺξ θυβμοξ ἢ ὏πὲν ἰδεχδμοξ ηζκυξ, ὁ ἀθηνμοσζιυξ ηαί ἟ α὎ημεοζία. Καί ηέθμξ ἟ δοκαηυηδξ ηῆξ ιεηααμθῆξ ηαί ηῆξ ἀπανκήζεςξ πνμδβμοιέκςκ ζοκδεεζ῵κ ὡξ ηαί πκεοιαηζη῵κ ἰδεςδ῵κ ηαί ἀνπ῵κ, ηαί ηῆξ πνμζμζηεζχζεςξ πνυξ κέαξ ηαί ἀκηζεέημοξ ἐκίμηε η῵κ πνμδβμοιέκςκ, δζά ηῆξ ιεηακμίαξ. ε) Ἡ ζπλεηδεηὴ ηαί δοκαιζηὴ ἐπίδναζζξ ηυζμκ ἐπςθεθ῵ξ ὅζμκ ηαί ἐπζαθαα῵ξ ηῆξ πλεπκαηνβνιίαο ηῆξ ροπῆξ ἟ι῵κ ὄπζ ιυκμκ ἐπὶ ημῦ ἰδίμο ἟ι῵κ ζχιαημξ, ἐκδμζηνεθ῵ξ (α὎εοπμαμθὴ η.ἄ.), ἀθθὰ ηαί ἐπὶ ἄθθςκ ὄκηςκ ηαί ἀκηζηεζιέκςκ, ἐιρφπςκ ηε ηαί ἀρφπςκ, ἐλςζηνεθ῵ξ (ααζηακία, ηδθεπάεεζα, ὏πκςηζζιὸξ η.ἄ.) ηαί ἟ ζοκεζδδηὴ ἄζηδζζξ - βοικαζηζηὴ ημῦ ζχιαημξ ηαηὰ αμφθδζζκ, ἟ ἐλζηκμοιέκδ ιέπνζ ημῦ ζδιείμο ηῆξ ἐλαζηήζεςξ ὡνζζιέκςκ ιεθ῵κ ημῦ ζχιαημξ ὅπςξ ἐηηεθμῦκ θεζημονβίαξ ιὴ πενζθαιαακμιέκαξ ἐκ ηῶ πθαζζίῳ ημῦ θοζζημῦ α὎η῵κ πνμμνζζιμῦ. Ἡ «αἰχνδζζξ» ημῦ ζχιαημξ ηαί ἟ «ἀηαΐα» εἶκαζ ἐηδδθχζεζξ ηαημπῆξ ημῦ ἀκενχπμο ὏πυ δαζιμκζη῵κ δοκάιεςκ ὡξ ζφκ Θεῶ εά ἀπμδείλςιεκ ἐκ ἑηένᾳ ἐνβαζία ἟ι῵κ πενί η῵κ ροπζη῵κ θαζκμιέκςκ ηαί ηῆξ ἀεακαζίαξ ηῆξ ροπῆξ. ζη) ὇ πνμθμνζηὸξ θυβμξ ἀθθὰ ηαί ἟ «κμενὰ ὁιζθία», ἄκεο πνήζεςξ ηῆξ βθχζζδξ («... θμβζζιμὶ ηαηδβμνμῦκηεξ ἢ ἀπμθμβμφιεκμζ» - πνυξ Ρςι. Β΄ 15), ἟ κμενὰ ἐπελενβαζία ἰδε῵κ ηαί ζπεδίςκ, ἐκ βέκεζ. γ) Ἡ ζοκεζδδηὴ ικήιδ, ἀκάπθαζζξ ηαί ἀκαβκχνζζζξ, ἟ ζοκεζδδηὴ πνμζμπή, βκ῵ζζξ, ἐπζζηήιδ ηαί θακηαζία ηαί ἟ ζοκεζδδηὴ ἐπίζδξ ἀκηίθδρζξ ηῆξ ἐκκμίαξ ημῦ «ἀπείνμο». δ) Ἡ πκεοιαηζηὴ ἱηακυηδξ - ἰδζμθοΐα ηαί ιεβαθμθοΐα, ἀζπέηςξ η῵κ δζαζηάζεςκ, ημῦ αάνμοξ ηαί ηῆξ ὏βζεζκῆξ ηαηαζηάζεςξ ημῦ ζχιαημξ ηαί ημῦ ἐβηεθάθμο, ὡξ ηαί ηῆξ πμζυηδημξ ἢ πμζυηδημξ η῵κ θαιαακμιέκςκ ηνμθ῵κ, ηαί ἟ δζαηήνδζζξ ηῆξ θμβζηυηδημξ ηαί ιεηὰ αανοηάηαξ ἐβηεθαθζηὰξ κυζμοξ. Ὡζαφηςξ αἱ ὁιαθαὶ ροπζηαὶ ἐηδδθχζεζξ ηαί ιεηὰ ηὴκ αθάαδκ ἢ ηαί ηὴκ ηεθείακ ἀθαίνεζζκ ἀκηζζημίπςκ ἐβηεθαθζη῵κ 116

ηέκηνςκ 89, ὡξ ηαί ἟ ἀκαιθζζαήηδημξ ζοκέπεζα ηῆξ ροπζηῆξ γςῆξ ηςκ ζοκεπεία εἰζπκμῆξ ἀηι῵κ αἰεένμξ ἢ πθςνμθμνιίμο εἰξ ὁθζηὴκ ἀκαζζεδζίακ πενζενπμιέκςκ. ε) Ἡ ὅναζζξ ἄκεο θοζζμθμβζηῆξ θεζημονβίαξ η῵κ ὀθεαθι῵κ ηαί ἟ ἀημὴ ἄκεο θοζζμθμβζηῆξ θεζημονβίαξ η῵κ ὠη῵κ ηαί ἀκηζζηνυθςξ, ἟ ἀδοκαιία ὁνάζεςξ ἢ ἀημῆξ ἐκ ἐβνδβυνζεζ, ηαίημζ ηὰ ἀκηίζημζπα αἰζεδηήνζα ὄνβακα ε὏νίζημκηαζ ἐκ ηαθῇ ηαηαζηάζεζ. ζ) Σὰ ὄκεζνα, ηαί ἰδίςξ ηὰ πνμβκςζηζηὰ ηαί πνμθδηζηὰ ὁνάιαηα. ζα) Αἱ ἐκ ἐηζηάζεζ ἢ ἐκ ἟ιζεβνδβυνζεζ ὀπηαζίαζ. ζα) Αἱ ζοκαζζεδιαηζηαὶ ηαί αἱ ἞εζηαὶ ἀηέθεζαζ ηαί ἀκεπάνηεζαζ ηῆξ πανμφζδξ γςῆξ πμφ ιαζηίγεηαζ ἀπυ ηήκ ζπεηζηυηδηα, ηήκ ἔθθεζρζκ ηαί ηυ ὅνζμκ ζοκεπεία ηῆξ πηχζεςξ η῵κ 89

Πναθ. ηαὶ πενζμδζηὸκ «Ἥθζμξ», Ἀεδκ῵κ, 8.3.1953, ζεθ. 93. Ὠζαφηςξ ἐκ ηῇ ἐθδιενίδζ «Μαηεδμκίᾳ» ηῆξ 20.1.1959 ηαὶ ἐκ ηῇ ζηήθῃ «἟ Θεζ/κίηδ ηαὶ ὁ Κυ ζιμξ» ἐδδιμζζεφεδζακ ηὰ ἀηυθμοεα; «὘πάνπεζ ηαιιζὰ ζπέζζξ ιεηαλὺ ἐβηεθάθμο ηαὶ δζακμδηζη῵κ θεζημονβζ῵κ;» ἐνςηᾶ λέκμξ ἐπζζηήιςκ. Πνὸ ὀθίβςκ ἐη῵κ ἟ ἐνχηδζζξ α὎ηὴ δέκ εὰ εἶπεκ ἀζθαθ῵ξ ηακὲκ κυδια. Ἡ ὕπανλζξ α὎ηῆξ ηῆξ ζπέζεςξ ἐεεςνεῖημ α὎ηαπυδεζηημξ. Αἱ κεχηεναζ ὅιςξ ἔνεοκαζ ηῆξ ἖πζζηήιδξ, ἴζςξ κά ιὴ ηαηέν νζρακ ἐκηεθ῵ξ, ιὲ πμθθὰξ ἄθθαξ ηαὶ ηὴκ δμλαζίακ ηαφηδκ, ἐδδιζμφνβδζακ ὅιςξ πμθθὰξ ἀιθζαμθίαξ ὡξ πνὸξ ηὴκ ὕπανλζκ α὎ηῆξ ηῆξ ζπέζεςξ. Πνὸ ὀθίβςκ ἐη῵κ ὁ Ἀιενζηακὸξ ηαεδβδηὴξ Υάναθεο ηαηχνεςζε κά ἀθαίνεζδ ὁθυηθδνμκ ηὸ ἕκα ἞ιζζθαίνζμκ ἀπὸ ηὸκ ἐβηέθαθμκ ἑκὸξ πζεήημο. Σὸ γῶμκ ἐλδημθμφεδζε κά γῇ, πςνὶξ κά πανμοζζάγῃ μ὎δειίακ ιεηααμθὴκ η῵κ δζακμδηζη῵κ ημο θεζημονβζ῵κ. Ἕκαξ ἄθθμξ ἐπζζηήιςκ, ὁ Λάνηζβη, ἀκαθένεζ πενίπηςζζκ ἑκὸξ παζδίμο, πμὺ εἰξ ἟θζηίακ 5 ἐη῵κ ἐπαζε ιέβα ιένμξ ηῆξ ἐβηεθαθζηῆξ μ὎ζίαξ, ηαηυπζκ ἑκὸξ α὎ημηζκδηζημῦ δοζηοπήιαημξ, ηαὶ ὅηακ ἐιεβάθςζεκ, ὄπζ ιυκμκ δέκ ἤημ ἞θίεζμκ ἢ δζακμδηζη῵ξ ἀκχιαθμκ, ἀθθὰ ηαὶ ἔβζκεκ ε὎θοέζηαημξ κέμξ ιὲ ηεηνάβςκμκ ηονζμθεηηζη῵ξ κμῦκ. ὇ ἴδζμξ ἐπζ ζηήιςκ ἀκαθένεζ πμθθὰξ πενζπηχζεζξ κεηνμρζ῵κ εἰξ ἀκενχπμοξ μἱ ὁπμῖμζ πνὶκ ἀπμεάκμοκ ἐεεςνμῦκημ θμβζημὶ ηαὶ ἔλοπκμζ. Καὶ ὅιςξ ἟ ἐβηεθαθζηὴ ημοξ μ὎ζία ἀπεηεθεῖημ ἀπὸ ὀθίβαξ ιειανάκαξ ηαὶ ὀθίβμκ κενυ. Καηὰ ημφξ Α΄ ηαί Β΄ Παβημζιίμοξ Πμθέιμοξ ἔβζκακ ἄπεζναζ ἐβπεζνήζεζξ ζηναηζςη῵κ, ηαηὰ ηάξ ὁπμίαξ ἀθδνέεδζακ ζδιακηζηὰ ηιήιαηα ημῦ ἐβηεθάθμο ηςκ, πςνὶξ ἟ ἀθαίνεζζξ α὎ηὴ κά θένῃ ἀθθμίςζζκ εἰξ ηάξ ἐβηεθαθζηάξ πκεοιαηζηὰξ θεζημονβίαξ. Σὸ ιυκμκ πμφ ηαηχνεςζεκ ἟ ζδιενζκὴ ἐπζζηήιδ εἶκαζ κά ηαεμνίζῃ ηὴκ ἕδνακ ιενζη῵κ ηέκηνςκ... εἰξ ηὸκ ἐβηέθαθμκ, πμὺ θαίκεηαζ κά ἐθμνεφμοκ ἐπὶ η῵κ δζαθυνςκ θεζημονβζ῵κ ημῦ ζχιαημξ. Καιιίακ ἐκ ημζμφηῳ δέκ ἔπμιεκ ἰδέακ πενὶ ημῦ ιένμοξ εἰξ ὅ ἑδνεφεζ ἟ δζάκμζα, ἟ εέθδζζξ ηαὶ πμθὺ ἀηυιδ ὀθζβχηενμκ ἟ ζοκείδδζζξ ηαὶ ἟ ροπή. Πνέπεζ ἄναβε κά ὏πμεέζςιεκ ὅηζ αἱ ἐβηεθαθζηαὶ θεζημονβίαζ ε὏νίζημκηαζ ἔλς ἀπὸ ἐηεῖκμ πμῦ ὀκμιάγμιεκ ὏θζηὸκ ζ῵ια ιαξ, εἰξ ηάηζ ἐκηεθ῵ξ ἄτθμκ, ἀυναημκ».

117

πνςημπθάζηςκ ηαί ηῆξ ἐη ημῦ Γδιζμονβμῦ ζπάζεςξ ηαί δὴ ἟ ἔκημκμξ ἐκ ἟ιῖκ ἰδέα πενὶ ἀεακαζίαξ ηαί αἰςκζυηδημξ ηαί ὁ πυεμξ ἟ι῵κ δζ' ἀηένιμκα γςήκ. ὇ ἔιθοημξ ἀπμηνμπζαζιὸξ ημῦ εακάημο, ἐκ῵ πνυηεζηαζ πενὶ ηυζμκ θοζζημῦ θαζκμιέκμο. Ἡ ἄζαεζημξ ηαί ιέπνζ ηέθμοξ ηῆξ γςῆξ ἟ι῵κ ἀηυνεζημξ δίρα - ἔνςξ ηῆξ ιαεήζεςξ ηαί ηῆξ βκχζεςξ. Ἡ πνυξ ὡνζζιέκαξ πνμζθζθεῖξ ὏πάνλεζξ δζαηδνμφιεκδ ἐθ' ὅνμο γςῆξ ζοκεζδδηὴ ἀβάπδ ηαί ἀθμζίςζζξ. ὇ ἱενὸξ πυεμξ ηῆξ πναβιαηζηῆξ ἐθεοεενίαξ, ὅζηζξ δζά ημφξ πενζζζμηένμοξ ἀκενχπμοξ ιέκεζ ιέπνζ ημῦ εακάημο ηςκ ἀκεηπθήνςημξ. Ἡ ἐπζεοιία ημῦ ἄηνμο ἀβαεμῦ, ἣηζξ μ὎δέπμηε ζπεδὸκ πθδνμῦηαζ ἐκ ηῶ πανυκηζ αίῳ. Ἡ ἐκ ηῶ πανυκηζ αίῳ ιὴ ἀπυδμζζξ, ὡξ ἐπὶ ηυ πμθὺ ηῆξ ἀπμθφημο δζηαζμζφκδξ, ἐκίμηε δέ ιδδὲ ζπεηζηῆξ. Ἡ ἐπζεοιία ημῦ ηαθμῦ, ημῦ ἀβαεμῦ, ημῦ ηεθείμο, ημῦ ὡναίμο, ημῦ δζηαίμο ἣηζξ ἐπίζδξ μ὎δέπμηε ζπεδὸκ πθδνμῦηαζ ἐκ ηῶ πανυκηζ αίῳ. Ἡ ζοιιανηονία ηῆξ ζοκεζδήζεςξ η῵κ πκεοιαηζη῵ξ ἀκαβεβεκκδιέκςκ ὅηζ «εἴιεεα ηέηκα Θεμῦ», πνμςνζζιέκα δζά ηὴκ αἰςκζυηδηα (πνυξ Ρςι. Ζ΄ 16). Ἡ ἔκκμζα ημῦ «ὁζίμο αίμο» ηαί ἟ ὏πὸ πμθθ῵κ δζααίςζίξ ημο. ὇ ημζκςκζηὸξ αίμξ ημῦ ἀκενχπμο ηαί ἟ ζοκοθαζιέκδ ιεη' α὎ημῦ ἔκκμζα ημῦ ἞εζημῦ κυιμο (ηῆξ ἞εζηῆξ ηαί ηῆξ ἀνεηῆξ). Καί ηέθμξ ὁ πνμμνζζιὸξ ὏πὸ ηῆξ εείαξ πνμκμίαξ (πνυξ Ρςι. Ζ΄ 18, Πνάλ. ΗΕ΄ 26 η.ἄ.), ἵκα ἐκ ηῇ Βαζζθείᾳ η῵κ Ο὎νακ῵κ πάκηα ηὰ ἔεκδ ηὰ πζζηεφμκηα εἰξ ηὸκ ἀθδεζκὸκ Θευκ ηαί ηδνμῦκηα ηάξ ἐκημθὰξ ημο, βίκμοκ «ζοιιέημπα ηαί ζοβηθδνμκυια» ηῆξ αἰςκίαξ δυλῃξ ημῦ Θεακενχπμο παιααζζθέςξ Κ.἟.Η. Υνζζημῦ (πνυξ ἖θ. Γ΄ 6). Π᾵ζαζ θμζπὸκ αἱ ῥδεεῖζαζ πκεοιαηζηαὶ ἐηδδθχζεζξ ηαί δοκάιεζξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ (ηαί αἱ θμζπαί, ζπεηζηαὶ πνυξ α὎ηάξ, θζθμζμθζηαὶ ηαί Γναθζηαὶ πνμζιανηονίαζ) δζαηδνφζζμοκ πακδβονζη῵ξ ηὴκ ἐκ ηῶ ἀκενχπῳ ὕπανλζκ α὎ηῆξ, ὡξ ἰδζαζηέναξ πκεοιαηζηῆξ ὏πμζηάζεςξ, ὏πμζηάζεςξ ἐθεοεέναξ, θμβζηῆξ ηαί ἐκζοκεζδήημο, ἐπζγχζδξ, ιεηὰ ηὸκ εάκαημκ. Ὡξ πκεοιαηζηὴ ὅιςξ ὏πυζηαζζξ, ἐκζοκείδδημξ, 118

θμβζηὴ ηαί ἐθεοεένα ἟ ἀκενςπίκδ ροπὴ δέκ ἤημ δοκαηὸκ κά πνμέθεῃ ἐλ μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο ὄκηςκ ἀρφπςκ ηε ηαί ἐιρφπςκ, ἐθυζμκ ηαῦηα ἀκακηζννήηςξ, εἶκαζ ἐλ ὁθμηθήνμο ἄθμβα ὏θζηά, ζηενμφιεκα κμήζεςξ ηαί ζοκεζδήζεςξ, ἄνα δέ ηαί ἐθεοεενίαξ. Γέκ ἀπμηεθεῖ ἐπίζδξ, ἐλ ἴζμο, ἟ ἀκενςπίκδ ροπὴ μἱαδήπμηε ιμνθῆξ ἀπυννμζακ ἢ ζοκζζηαιέκδκ η῵κ δζαθυνςκ θοζζημπδιζη῵κ θεζημονβζ῵κ, ηζκήζεςκ ηαί ἐηηνίζεςκ ηθπ. ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ. Γζυηζ ηαί α὎ηαὶ εἶκαζ ηαεαν῵ξ ιδπακζηαὶ ὏θζηαί. Ἡ κυδζζξ - ηυ πκεῦια, δέκ εἶκαζ δοκαηὸκ κά ἔπῃ πδβὴκ ηὴκ ἄκμζακ, ἟ θμβζηὴ ηὴκ ἀθμβίακ, ἟ ἐθεοεενία ηὴκ ἀκάβηδκ..., ἐκζηζηηχδδ ἢ ιδπακζηήκ... Σὴκ ἀθήεεζακ δέ ηαφηδκ δζεηήνολακ πάκηεξ μἱ ἀθδεεῖξ ἐπζζηήιμκεξ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ. Οἱ ἰαηνμὶ oἱ ιεηάζπμκηεξ εἰξ ηυ 2 μκ δζεεκὲξ ἰαηνζηὸκ ζοκέδνζμκ ημῦ Bossoy (22-29 Α὎βμοζημο 1948), ἀπεθάκεδζακ ὅηζ, «἟ ἰαηνζηὴ ἖πζζηήιδ ὀθείθεζ κά ἐθεοεενςεῇ ἀπὸ ηὰ δεζιὰ ηῆξ ὏θζζηζηῆξ ιδπακζηῆξ ζηέρεςξ. Μὲ ηὴκ ηαηάπνδζζκ ηῆξ ἀκαθφζεςξ ἔπαζε ηὴκ ἔκκμζακ ημῦ ἀκενχπμο. Αἱ ηαηαηηήζεζξ ηῆξ ζοβπνυκμο θοζζηῆξ, ὅζμκ ἀθμνᾶ εἰξ ηυ «ημζιμείδςθμκ» ηυ ὁπμῖμκ εἶκαζ ιδπακζζηζηὸκ – κηεηενιζκζζηζηυκ, αἱ πνυμδμζ ηῆξ αζμθμβίαξ, ηυζμκ ὅζμκ ἀθμνᾶ εἰξ ηὴκ γςήκ, ἟ ὁπμία δέκ εἶκαζ ἁπθ῵ξ ἐκ θοζζημπδιζηὸκ ζφζηδια, ὅζμκ ηαί εἰξ ὅηζ ἀθμνᾶ ηὴκ εέζζκ ημῦ ἀκενχπμο ἔκακηζ η῵κ ἄθθςκ ἐιαίςκ ὄκηςκ, αἱ πνυμδμζ, ηέθμξ, ηῆξ ροπμθμβίαξ ἐπὶ ηῆξ πνμζςπζηυηδημξ δέκ ἐπζηνέπμοκ πθέμκ εἰξ ηὴκ ἰαηνζηὴκ κά ἀημθμοεῇ ὏θζζηζηὰξ ἀκηζθήρεζξ...». Σέθμξ, ἐπεαεααίςζακ ηυ ἀκςηένς ζπεηζηὸκ πυνζζια ἐπζζηδιμκζημῦ ζοκεδνίμο Βνεηηακ῵κ εἰδζη῵κ ἐπζζηδιυκςκ (ἀκαηυιςκ, θοζζμθυβςκ, ροπμθυβςκ, θζθμζυθςκ η.ἄ.) ἔπμκ ὡξ ἑλῆξ: 90 «Γέκ ὏πάνπεζ ηακεὶξ δοκάιεκμξ κά ἐλδβήζῃ π῵ξ ἕκ θοζζημπδιζηὸκ θαζκυιεκμκ ἞ιπμνεῖ κά

90

Σὰ πμνίζιαηα ημῦ ζοκεδνίμο ημφημο ἐδδιμζζεφεδζακ ὏πὸ ημῦ Rene Sudr ἐκ ηῶ πενζμδζηῶ «Ἥθζμξ», Ἀεδκ῵κ, ηῆξ16δξ Μανηίμο 1952, ζεθ.136.

119

ιεηαιμνθςεῇ εἰξ θαζκυιεκμκ πκεοιαηζηυκ... Συ κεονζηὸκ ἟ι῵κ ζφζηδια εἶκαζ ἀκάθμβμκ ιὲ ημφξ δεοηενεφμκηαξ ἐηείκμοξ ιδπακζζιμφξ, εἰξ ημφξ ὁπμίμοξ ιία παθζκδνμιζηή ἐκένβεζα πνδζζιεφεζ εἰξ ηυ κά δζεοεφκῃ ηαί κά ῥοειίγῃ ηὴκ δζεφεοκζζκ ηῆξ ηζκήζεςξ..., ἀθθὰ δέκ ὏πάνπεζ ιδπάκδια, ὅζμκ δήπμηε θεπηεπίθεπημκ ηαί ἂκ εἶκε, ηυ ὁπμῖμκ κά ἐλδβῇ ηυ παίλζιμκ ημῦ πζακίζηα πμφ παίγεζ ιίακ θακηαζίακ ημῦ Λίζη ηαί ημῦ ΢μπέκ. ὇ ἐβηέθαθμξ ἞ιπμνεῖ κά εἶκαζ ἕκα εαοιαζηὸκ ζφζηδια ιεηαθθαηη῵κ, ἀθθὰ πνέπεζ κά ὏πάνπῃ ηαί ἕκαξ πεζνζζηὴξ εἰξ ηυ ηαιπθχ, ρεηξηζηὴο ἐλζπλείδεηνο... ὇ ἐβηέθαθμξ εἶκαζ ἀπείνςξ πενίπθμημκ ζφζηδια ἀκαηθαζηζη῵κ ιδπακζζι῵κ, πμὺ ἀκηαπμηνίκεηαζ ιὲ ιζηνὰκ ἢ ιεβάθδκ ἐπζανάδοκζζκ εἰξ ημφξ ἐνεεζζιμὺξ ημῦ ἐλςηενζημῦ Κυζιμο (ζ.ζ. ηαί η῵κ ἐκδμμνβακζη῵κ θεζημονβζ῵κ ηαί ἐηηνίζεςκ), ηὴκ ζοκείδδζζκ δέ ἢ ηυ πκεῦια δέμκ κά ημπμεεηήζςιεκ ηαε' ὅθμκ ηὸκ ἐβηέθαθμκ, πςνὶξ κά ημῦ πνμζδζμνίζςιεκ ἀηνζαεζηένακ εέζζκ... ὇ ἐβηέθαθμξ παίγεζ ἁπθ῵ξ ηὸκ ῥυθμκ ημῦ κςηζαίμο ιοεθμῦ, ὅηακ μὗημξ πνμηαθῇ ιίακ ἀκαηθαζηζηὴκ ηίκδζζκ... ηαί δέκ εἶκε ὄνβακμκ παναζηάζεςκ, ἀθθὰ ι᾵θθμκ 91 ἐκενβείαξ» . 91

὆θίβμκ πνυκμκ ιεηὰ ηὸ ζοκέδνζμκ η῵κ Ἄββθςκ εἰδζη῵κ, ζοκῆθεεκ ὅιμζμκ ζοκέδνζμκ ηαὶ ἐκ Πανζζίμζξ. ὇ ἐλέπςκ δὲ Γάθθμξ κεονμροπίαηνμξ ηαεδβδηὴξ Λενιίη, ιεηαζπὼκ ημῦ ζοκεδνίμο, ἐλέδςηεκ ἀημθμφεςξ ἀλζυθμβμκ ζφββναιια, εἰξ ηὸ ὀπμίμκ ἀκαπηφζζεζ ηάξ ἐπὶ ημῦ εέιαημξ ἀπυρεζξ ημῦ ζοκμρζγμιέκαξ εἰξ ηὰ ἑλῆξ: «὘πάνπεζ δζαθμνὰ ιεηαλὺ ροπμθμβίαξ ἀκενχπμο ηαὶ γῴμο». Καὶ πνμζεέηςξ ὅηζ: «Δἰξ ηὸκ ἄκενςπμκ ηαὶ πένακ ημῦ ροπμθμβζημῦ ὏πάνπεζ ἟ α὎ημζοκείδδζζξ, ἟ ὁπμία δέκ εἶκαζ ἐπζθαζκυιεκμκ ἢ ἐβηεθαθζηὸξ θςζθμνζζιυξ. Ο὎δέπμηε ηὸ «κμῶ, ἄνα ὏πάνπς» ημῦ Κανηεζίμο ἤημ πθδνέζηενμκ κμήιαημξ ἀπὸ ζήιενμκ»... ΢πεηζηὸκ ἐπίζδξ πνὸξ η' ἀκςηένς εἶκαζ ηαὶ ηὸ ἑλῆξ δδιμζίεοια εἰξ ηὴκ ἐθδιενίδα «Μαηεδμκία», ηῆξ 7δξ Νμειανίμο 1953. «εὰ ἔπνεπε κά πνμζέλμοκ ὅθμζ ηάπςξ ηαθφηενα ηὰ ζοιπενάζιαηα ημῦ ἐκ Βζέκκδ ζοκεθευκημξ ζοκεδνίμο ροπμθυβςκ, ροπζάηνςκ ηαὶ κεονμθυβςκ. Ἀπὸ ηὴκ Βζέκκδκ, ἀπὸ ηὴκ ὁπμίακ δζεζάθπζζεκ ὁ Φνυτκη ηὴκ πενίθδιμκ εεςνίακ ημο, πμὺ θένεζ ζήιενμκ ηὸκ ηίηθμκ «Φνμτδζζιυξ», ἀπὸ ηὴκ ἰδίακ α὎ηὴκ Βζέκκδκ δζεζαθπίζεδ ηαὶ πάθζκ ὅηζ εἶκαζ ηαζνὸξ κά ἀκαεεςνδεῇ ἟ ηναημῦζα βκχιδ, ζφιθςκα ιὲ ηὴκ εεςνίακ ηαφηδκ, ὅηζ ὅθμζ μἱ ἄκενςπμζ εἶκαζ ηηδκχδεζξ εἰξ ηὸ ὏πμζοκείδδημκ ηςκ, ὅηζ ὅθαζ αἱ πνάλεζξ ὏παβμνεφμκηαζ ἀπὸ ἔκζηζηηα ἀπςεδιέκα. Ἀπεηνμφζεδ ἐπίζδξ, ἀπὸ ημνοθαίμοξ ἐπζζηήιμκαξ, ἟ βκχιδ ὅηζ ἟ ηέπκδ, ὁ πμθζηζζιὸξ ηαὶ ἟ ενδζηεία ἀηυιδ εἶκαζ ἀπυννμζα η῵κ ἀπςεδιέκςκ α὎η῵κ ἐκζηίηηςκ ηαὶ ὅηζ αἱ πνάλεζξ η῵κ ιεβάθςκ ἀκδν῵κ ἐλδβμῦκηαζ ηαὶ ἑνιδκεφμκηαζ ἀπὸ ηὰ ηνοθὰ ιυκμκ ζελμοαθζηὰ ἔκζηζηηα. Δἰξ ηὸ ζοκέδνζμκ ἞ημφζεδζακ ηαὶ ἄθθα πμθθὰ ἐκδζαθένμκηα πνάβιαηα, ηὰ ὁπμῖα ὁ π῵νμξ δέκ ἐπζηνέπεζ κά ἀκαπηοπεμῦκ ε὎νφηενμκ. Ὅθα ὅιςξ ιαγὺ ἀπμδεζηκφμοκ ὅηζ ἟ ἐπζζηήιδ,

120

Δἶκαζ ἄθθςξ ηε ζφιθςκα πνυξ ηάξ δζαπζζηχζεζξ ηῆξ πεζνμονβζηῆξ ηαί η῵κ ηεθεοηαίςκ δεηαεηζ῵κ, ηαε’ ἅξ, βεκμιέκςκ, ἐβπεζνήζεςκ εἰξ ὅθα ηὰ ζδιεῖα ημῦ ἐβηεθάθμο, ιέπνζξ ἀθαζνέζεςξ ἐλ α὎ημῦ ηαί ὁθμηθήνμο ἟ιζζθαζνίμο (εἰξ ιίακ πενίπηςζζκ ημῦ δελζμῦ ηαί εἰξ ηὴκ ἄθθδκ ημῦ ἀνζζηενμῦ), δέκ ὏πέζηδ ιείςζζκ ἟ πκεοιαηζηυηδξ η῵κ ἐβπεζνδζεέκηςκ, μ὎δ' ἐλέθζπεκ ἟ ζοκείδδζζξ α὎η῵κ. ἖πὶ ημῦ α὎ημῦ εέιαημξ ηαί ὏πὸ ημῦ ἀεζικήζημο Η. ΢ηαθηζμφκδ ἀκαθένμκηαζ ἐκ ηῶ ικδζεέκηζ ζοββνάιιαηζ α὎ημῦ «Γδιχδδξ ἀπμθμβδηζηὴ ημῦ Υνζζηζακζζιμῦ» (ζεθ. 82 - 83), ὅπςξ ηαί εἰξ ηάξ Φζθμζμθζηὰξ α὎ημῦ Μεθέηαξ ζεθ. 236 (ἔκεα παναπέιπεζ ηαί εἰξ ἀνζε. 95 Literaturblatt, 1868) ηὰ ἑλῆξ: «Ἀκμζπεέκημξ ηνακίμο κέμο ηζκυξ, ἀπμεακυκημξ ἐλ ἐβηεθαθζηῆξ κυζμο, δέκ ε὏νέεδ ἐκ α὎ηῶ ἐβηεθαθζηὴ ὕθδ, ἀθθ' ὀθίβμκ αἱιαη῵δεξ ῥεοζηυκ. ἖κ ημφημζξ ὁ ἀζεεκὴξ δζεηήνεζ ζχαξ ηάξ δζακμδηζηὰξ ημο δοκάιεζξ (ηνίζζκ, θμβζηήκ, ικήιδκ) ιέπνζ ημῦ εακάημο ημο». ὘πὸ ημῦ ἰδίμο δέ πνμζηίεεκηαζ ἐκ ηαῖξ «Φζθμζ. Μεθέηαζξ» ημο (ζεθ. 246 ηαί 237), ὅηζ μἱ Νυσιακ, Υμφθεθακη ηαί ἖κειυγεν, ἀκαθένμοκ πθδεὺκ πενζπηχζεςκ, ηαε' ἅξ, ἐκ ηεθζηῇ ζπεδὸκ ηαηαζηνμθῇ ημῦ ἐβηεθάθμο δζεηδνήεδζακ ἀκαθθμίςημζ ηαί ἟ ζοκείδδζζξ ηαί ἟ ικήιδ ηαί ἟ βκςζηζηὴ δφκαιζξ (΢πασδενιάπεν, Μεθέηαζ πενὶ ὘θζζιμῦ, ηεθ. ηεθ.). Καεμνίγεηαζ μὕης ηαηυπζκ η῵κ ἀκςηένς, ἟ ἀθμῦ ἐπεθαβμδνάιδζεκ ἐπ' ἀνηεηὸκ δζάζηδια πνυκμο ὏πὸ ηὴκ ἐπήνεζακ η῵κ ηαζκμηυιςκ εεςνζ῵κ ημῦ Γ/νμξ Φνυτκη, ἐπακένπεηαζ ηαὶ πάθζκ εἰξ ηάξ ὏βζεῖξ ηαὶ θμβζηάξ ηδξ αάζεζξ». Σέθμξ, εἰξ ηὴκ α὎ηὴκ ἖θδιενίδα ηῆξ 10.2.1959 ἐδδιμζζεφεδ ἐπζζημθὴ ημῦ Ἰαηνμῦ ἖ιι. Πενῆ ἔπμοζα ὡξ ἑλῆξ; «Ἀλζυηζιε η. δζεοεοκηά. ΢ημ 112 ζοκέδνζμ ηῆξ ἀιενζηακζηῆξ ροπζαηνζηῆξ ἑηαζνίαξ πμφ ζοκῆθεε ηὸκ Μάσμκ ημῦ 1956 ζηυ ΢ζηάβμ, ηὶξ ἐνβαζίεξ ημῦ ὁπμίμο πανδημθμφεδζακ 4.600 πενίπμο ροπίαηνμζ ηαὶ ροπακαθοηέξ, ιὲ ζημπὸ κά ἐβηςιζάζμοκ ηὴκ πνμζςπζηυηδηα ημῦ Φνυτκη ιὲ ηὴκ ε὎ηαζνία ηῆξ ἑηαημζηῆξ ἐπεηείμο ἀπὸ ηῆξ βεκκήζεχξ ημο, ὁ ζφκεδνμξ Γν. Πενζεαὰθ Μπέζθο, πμφ εἶκαζ δζεοεοκηὴξ ημῦ ροπμπαεμθμβζημῦ ἰκζηζημφημο Ἰθθζκυζξ ηζ’ ἕκαξ ἐπζζηήιςκ δζεεκμῦξ ηφνμοξ, ἐλεθχκδζε ἕκα θζθζππζηὸ ηαηὰ ημῦ παηνὸξ ηῆξ ροπακαθφζεςξ ηαὶ ηῆξ εεςνίαξ ημο, πμὺ μὔηε θίβμ, μὔηε πμθφ, ηὴκ ἐπαναηηήνζζε ζὰκ ημζκὴ ἀπάηδ, ηὸκ δὲ Φνυτκη «ρεοδεπζζηήιμκα» βζα ηὰ ἔνβα δὲ ημῦ δαζηάθμο ηῆξ Βζέκκδξ, εἴπε π῵ξ ηακέκα ἀπ' α὎ηὰ δέκ δζηαζμῦηαζ κά παναηηδνζζεῇ ἐπζζηδιμκζηυ... Πνυηεζηαζ βζα ἐλεγδηδιέκεξ εεςνίεξ ἑκὸξ πεζνμιάκηεςξ πμφ ηονζανπμῦκηαζ ἀπὸ ηὶξ ζελμοαθζηὲξ ἀκηζθήρεζξ».

121

ἀηνζαὴξ - εέζζξ ημῦ ἐβηεθάθμο ἐκ ηῶ ἀκενςπίκῳ ζχιαηζ ηαί αεααζμῦηαζ ὅηζ μ὎δὲκ ἄθθμ ἀπμηεθεῖ μὗημξ, εἰιή ἁπθμῦκ ἀκαηθαζηζηὸκ ὄνβακμκ, πμθφπθμημκ ιὲκ ηαί ὏πένμπμκ ἀπὸ ἀπυρεςξ δμιῆξ ηαί ζοκεέζεςξ, ὏θζηὸκ ὅιςξ ηαί ἄιμζνμκ κμήζεςξ ηαί εἰδέκαζ... Γζυηζ ηὰ βκςζηὰ πδιζηὰ ζημζπεῖα ἐη η῵κ ὁπμίςκ μὗημξ (ὅπςξ ηαί ὁθυηθδνμκ ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ) ζπδιαηίγεηαζ, δέκ ἔπμοκ μ὎δὲ δφκακηαζ κά πανάβμοκ ΝΟΖ΢ΗΝ - ΠΝΔΤΜΑ, ἐθ' ὅζμκ, ὡξ βκςζηυκ, ζφβηεζκηαζ ηαηὰ αάεμξ ἀπὸ πεπεναζιέκαξ ἞θεηηνζηὰξ ιμκάδαξ (εεηζηυκζα, ἞θεηηνυκζα ηθπ.) ιὴ ἐπμφζαξ πνυξ ἀθθήθαξ μὔηε ζοκμπήκ!! Καί πνμαάθθεζ πενζθακὴξ ἟ ἰδζαζηένα πκεοιαηζηὴ ὏πυζηαζζξ ηῆξ ἟ιεηέναξ ροπῆξ, ὏πυζηαζζξ ηαί μ὎ζία ὏πενοθζηὴ - πκεοιαηζηή, ἑδνεφμοζα ηαί ἐκ ηῶ ἐβηεθάθῳ (ηὸκ ὁπμῖμκ πνδζζιμπμζεῖ ὡξ ὄνβακμκ α὎ηῆξ) ηαί ἐκ ὅθῳ ηῶ ζχιαηζ, ιὴ ἀπμννέμοζα ὅιςξ ἐη ηῆξ θοζζημπδιζηῆξ ἢ ηῆξ ιδπακζηῆξ θεζημονβίαξ α὎ημῦ ηαί ημῦ ὅθμο ὀνβακζζιμῦ. Γζυηζ, ἀζπέηςξ η῵κ πνμεηηεεέκηςκ, ἂκ ἟ ροπὴ ημῦ ἀκενχπμο ἤημ ἀπυννμζα ηῆξ θοζζημπδιζηῆξ θεζημονβίαξ ημῦ ἐβηεθάθμο ἢ ημῦ ζχιαημξ, μ὎ ιυκμκ αἱ ροπζηαὶ ἟ι῵κ ἐηδδθχζεζξ ηαί αἱ πκεοιαηζηαὶ ἟ι῵κ ἱηακυηδηεξ εὰ ἔδεζ κά εἶκαζ ἀκάθμβμζ ηαί πνυξ ηυ αάνμξ ημῦ ἐβηεθάθμο ηαί ημῦ ζχιαημξ, ὅπςξ ηαί πνυξ ηὴκ ὏βζεζκὴκ ηαηάζηαζζκ α὎η῵κ, ἀθθὰ ηαί π᾵ζαζ αἱ ζηέρεζξ ηαί ἐκένβεζαζ ἟ι῵κ εὰ ἔδεζ κά εἶκαζ ἁπθαὶ ζοκέπεζαζ η῵κ ἐλςηενζη῵κ ηαί ἐζςηενζη῵κ - ἐκδμμνβακζη῵κ ἐπζδνάζεςκ ἐπὶ ημῦ ἐβηεθάθμο ὡξ ηαί η῵κ ἀκαηθαζηζη῵κ ἀκηζδνάζεςκ α὎ημῦ..., ὅπςξ ἀηνζα῵ξ ζοιααίκεζ ιὲ ημφξ ηεπκδημὺξ - ιδπακζημὺξ ἐβηεθάθμοξ, ημφξ ὁπμίμοξ ηαηεζηεοάζαιεκ. Π῵ξ ἑνιδκεφμκηαζ ἄθθςξ ηά ζοκαζζεήιαηα, ἟ ἞εζηή ἀκηίθδρζξ ημῦ δζηαίμο, ἟ α὎ημεοζία ηαί ὁ ἀθηνμοσζιυξ, ἟ ἀκάζπεζζξ ηῆξ βεκεηδζίμο ὁνιῆξ, πμφ ὏πενκζημῦκ, ηήκ α὎ημζοκηήνδζζκ ηαί ηήκ δζαζχκζζζκ ημῦ εἴδμοξ, ηυ ζοιθένμκ ηαί ηήκ ἟δμκζηήκ ζοιθυνδζζκ. Μυκδ δέ ἟ ἔιιεηςηο λνήζεσο θαί εἰδέλαη εἰξ ηὰ πδιζηὰ ζημζπεῖα ἐλ ὧκ ὁ ἐβηέθαθμξ ἀθθὰ ηαί 122

ὅθμκ ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ ζπδιαηίγμκηαζ, ὅπςξ ηαί ηυ ἀκακηίννδημκ βεβμκὸξ ὅηζ δζά ηῆξ κμήζεςξ, μ὎ ιυκμκ ἀληηδξῶκελ, ηαηὰ η῵κ ἐλςηενζη῵κ ἐπζδνάζεςκ ηαί η῵κ ἐκδμμνβακζη῵κ ἐηηνίζεςκ ηαί θεζημονβζ῵κ ἐπὶ ημῦ ἐβηεθάθμο ηαί ημῦ ζχιαημξ, ἀθθὰ ηαί ὏πμπνεμῦιεκ δζ' α὎ηῆξ ηυ ζ῵ια (ημῦ ἐβηεθάθμο πνδζζιμπμζμοέκμο ὡξ ὀνβάκμο) κά πνάλῃ ἀκηζεέηςξ ὅθςξ ἀπὸ ὅ,ηζ αἱ ἐλςηενζηαὶ ἐπζδνάζεζξ ηαί αἰζεήζεζξ, ἀθθὰ ηαί αἱ ἐκδμμνβακζηαὶ θεζημονβίαζ ηαί ἐηηνίζεζξ ιδπακμπδιζη῵ξ ι᾵ξ ἐπζαάθθμοκ, εἶκαζ ἀιάπδημζ ἀπμδείλεζξ ηῆξ ὏πάνλεςξ ἐκ ἟ιῖκ ημῦ πκεοιαηζημῦ ηαί ἐκζοκεζδήημο ηοαενκήημο ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, ἢημζ ηῆξ πκεοιαηζηῆξ ἟ι῵κ ροπῆξ, ηῆξ ὁπμίαξ ὄνβακα εἶκαζ ὃ ηε ἐβηέθαθμξ ἀθθὰ ηαί ὁθυηθδνμκ ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ. Γ. ΣΟ ΠΔΠΔΡΑ΢ΜΔΝΟΝ ΣΟΤ ΤΛΗΚΟΤ ΢ΤΜΠΑΝΣΟ΢

἗ηένα ἀπυδεζλζξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ηυζιμο ὏πυ ημῦ πακζυθμο Θεμῦ εἶκαζ ηυ πεπεναζιέκμκ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ. ΢ήιενμκ ἀπμδεζηκφεηαζ ὅηζ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ εἶκαζ πεπεναζιέκμκ. Οἱ εεςνίεξ πμφ ηάικμοκ θυβμκ δζά «ἀκμζηηυκ» ἢ «ἄπεζνμκ ζφιπακ» ηαί ζπεηίγμκηαζ ιέ ηήκ «βεςιεηνζηήκ δμιήκ» ημῦ ΢φιπακημξ εἶκαζ ἀαάζζιμζ ηαί ἀκεπένεζζημζ δζυηζ ἟ ἐζπάηςξ ἐπζηεοπεεῖζα δζάζπαζζξ ημῦ πονῆκμξ ημῦ ἀηυιμο δζαηδνφζζεζ ημῦημ πακδβονζη῵ξ. Γζυηζ ηυ ἄημιμκ, ηυ εεςνμφιεκμκ ιέπνζ ηζκυξ ὡξ ἟ ἐζπάηδ ηαί ἄηιδημξ ιμκάξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ (ἐλ μὗ ηαί ἀπεηθήεδ ἄημιμκ ὏πυ η῵κ ἟ιεηένςκ ἀνπαίςκ πνμβυκςκ Λεοηίππμο ηαί Γδιμηνίημο) 92, ἀπμηεθεῖ, ὡξ ἀπεδείπεδ ἢδδ ἐη η῵κ ηεθεοηαίςκ πνμυδςκ ηῆξ ἐπζζηήιδξ, ὏πένμπμκ ἟θζαηυκ ζφζηδια ἐκ ιζηνμβναθίᾳ. ΢πδιαηίγεηαζ δδθαδή ἐη ημῦ ηεκηνζημῦ πονῆκμξ ἟θίμο ηαί η῵κ πενί ηυκ πονῆκα, δίηδκ πθακδη῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ, πενζθενμιέκςκ ἞θεηηνμκίςκ. Καί ηά ιέκ ἞θεηηνυκζα εἶκαζ ζςιαηίδζα ὡνζζιέκδξ ιάγδξ, ἀθδε῵ξ ἄηιδηα πθέμκ, 92

Πνμαθ. ηαί Samuel Glasstone, ζοιαμφθμο ηῆξ Ἀιενζηακζηῆξ Δ.Α. ἖κενβείαξ «Ἡ ἀημιζηή ἐκένβεζα», (ιεηάθν. Γ. Κνέιμο), ζεθ. 9.

123

θμνηζζιέκα ιέ ἀνκδηζηυκ ἞θεηηνζζιυκ, ηαῦηα δέ (ὅπςξ ηαί ηά ἴζδξ ιάγδξ ζςιαηίδζα, ηά θμνηζζιέκα ιέ εεηζηυκ ἞θεηηνζζιυκ, ἅηζκα ἀπεηθήεδζακ πμγζηνυκζα) εεςνμῦκηαζ ἢδδ ὡξ ηά ἔζπαηα ζοζηαηζηά ηῆξ ὕθδξ 93. ὇ δέ πονήκ, ζπδιαηίγεηαζ ὡζαφηςξ ἐη πνςημκίςκ, ἢημζ ὁιμίςκ ζςιαηζδίςκ θμνηζζιέκςκ ιέ εεηζηυκ ἞θεηηνζζιυκ ὡξ ηαί η῵κ κεηνμκίςκ ἢ μ὎δεηενμκίςκ, ζςιαηζδίςκ ἴζδξ ιάγδξ ιέ ηά πνςηυκζα, ἀθθά ιή θενυκηςκ θμνηίμκ ἞θεηηνζηυκ 94. Σά ζςιαηίδζα θμζπυκ ηαῦηα, ἢημζ ηυ ἞θεηηνυκζμκ ηαί ηυ πμγζηνυκζμκ, ηυ πνςηυκζμκ ηαί ηυ κεηνυκζμκ, εἶκαζ ηά ααζζηά ζοζηαηζηά, αἱ εειεθζχδεζξ ιμκάδεξ ὕθδξ, ἐλ ὧκ ζπδιαηίγεηαζ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ. Δἰξ ηά ζςιάηζα ηαῦηα αἱ ἐπζζηδιμκζηαί πνυμδμζ η῵κ ηεθεοηαίςκ δεηαεηζ῵κ πνμζέεεζακ ηαί ηά ζςιαηίδζα: α) ημῦ ἀκηζπνςημκίμο, ἢημζ ζςιαηίμο ἴζδξ ιάγδξ ιέ ηυ πνςηυκζμκ, θμνηζζιέκμο ὅιςξ ιέ ἀνκδηζηυκ ἞θεηηνζζιυκ· α)ημῦ ἀκηζκεηνμκίμο, δζαθένμκημξ ημῦ κεηνμκίμο ιυκμκ δζυηζ πανμοζζάγεζ ἰδζυηδηαξ ιζηνμῦ ιαβκήημο (ζοκδεδειέκμο ιέ ηήκ πενζζηνμθήκ ἑκυξ ιαβκδηζημῦ θμνηίμο)· β) η῵κ ιεζμκίςκ (πζμκζ῵κ, ιζμκίςκ ηαί ὏πενμκίςκ), ιάγδξ δζαθυνμο, ἀθθά δζαιέζμο ιεηαλὺ ἞θεηηνμκίμο ηαί πμγζηνμκίμο ἀθεκυξ, ηαί πνςημκίμο ηαί ἀκηζπνςημκίμο ἀθ' ἑηένμο· ηαί, ηέθμξ, η῵κ κεηνίκςκ ηαί ἀκηζκεηνίκςκ, ιάγδξ ἐθαπζζημηάηδξ, ιζηνμηέναξ η῵κ ιεζμκίςκ, ηαί ζηενμοιέκςκ ἐπίζδξ θμνηίμο ἞θεηηνζημῦ 95. ἖λ ὡνζζιέκμο ὅεεκ ἀνζειμῦ η῵κ πεπεναζιέκςκ ημφηςκ ζςιαηζδίςκ ἀπμηεθμοιέκδ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ εἶκαζ ἀκακηζννήηςξ πεπεναζιέκδ. ἖θυζμκ δδθαδή ηά ἐθάπζζηα ζοζηαηζηά ηδξ εἶκαζ ζςιάηζα πεπεναζιέκα, ιή ἔπμκηα ζοκμπήκ, πεπεναζιέκμκ ἄνα ηαί ὡνζζιέκμκ, ἀκακηζννήηςξ, δέμκ κά εἶκαζ ηαί ηυ ἄενμζζια η῵κ ζςιαηίςκ ημφηςκ, ὅζμκ ιέβα ηαί ἂκ ε὏νεεῇ, δεδμιέκμο ιάθζζηα ἢδδ, ηαηά ηάξ 93

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 41-46, 53, 54 ηαί 93.

94

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 119, 121, 247 ηαί 394.

95

Samuel Glasstone, ικδι. ἔνβ. ζεθ. 54-61 ελ., 73-77, 110-119, 212- 217, 275, 355, ἑλ. ηαί 631-637.

124

ηεθεοηαίαξ δζαπζζηχζεζξ ηῆξ ἖πζζηήιδξ, ὅηζ δέκ ὏πάνπεζ πένακ η῵κ ζςιαηίςκ ημφηςκ ἄθθδ ιμνθή ὕθδξ, ὁ αἰεήν, ὡξ πθακδεέκηεξ ἐπίζηεοζακ ηζκέξ η῵κ ἀνπαίςκ ἀθθά ηαί η῵κ ιεηαβεκεζηένςκ θζθμζυθςκ, ὅπςξ ηαί ὁ πκεοιαηζζιυξ, θνμκμῦκηεξ ὅηζ αἱ ααζζηαί αὗηαζ ιμκάδαξ ηῆξ ὕθδξ εἶκαζ ἟ πνχηδ ιμνθή ζοιποηκχζεςξ ημῦ αἰεένμξ. (Πναθ. Β.Γ. Σζζκμφηα, «Γὲκ ὏πάνπεζ εάκαημξ», ζεθ. 13, 15, 18-20 ηαί 23). Καηά ηήκ κεςηένακ εεςνίακ ηῆξ πενζςνζζιέκδξ ἀθθά ηαί ηῆξ βεκζηῆξ ζπεηζηυηδημξ (Ἀσκζηάσκ, Maxwell - Lorenlz) δέκ ὏πάνπεζ αἰεήν, ἀθθά ιυκμκ ὕθδ - ἐκένβεζα, ηῆξ ὁπμίαξ ιμνθαὶ εἶκαζ αἱ δζάθμνμζ ἀηηζκμαμθίαζ, ηαί ἀθ' ἑηένμο ἞θεηηνμιαβκδηζηά πεδία, δζαιμνθμφιεκα ἀκαθυβςξ ημῦ πςνμπνυκμο. Μεηαλὺ η῵κ πονήκςκ η῵κ δζαθυνςκ ζημζπείςκ ηαί η῵κ πένζλ α὎η῵κ πενζθενμιέκςκ ἞θεηηνμθυνςκ ἢ ιή ζςιαηίςκ ὕθδξ ὏πάνπεζ πνάβιαηζ ἀπυθοημκ ηεκυκ. ὇ ἐκ ηαηαπθδηηζηῇ δ' ἀηνζαείᾳ ηαεμνζζιυξ ηῆξ ἐη ηῆξ δζαζπάζεςξ ημῦ ἀημιζημῦ πονῆκμξ ἐηθομιέκδξ ἐκενβείαξ, ηαί ηῆξ ἐκ ηῶ πχνῳ δζαζηήιαηζ μὕης ηζκήζεςξ ποναφθςκ, δζαζηδιμπθμίςκ η.ἄ. ιεε' ὏πενιαεδιαηζηῆξ ἀηνζαείαξ, ὏θ' ἟ι῵κ πνμηαεμνζγμιέκδξ ηαί ηαηεοεοκμιέκδξ, ἀπμηεθμῦκ ἀκακηζννήηςξ ἀπυθοημκ ἐπαθήεεοζζκ ηῆξ κεςηέναξ ηαφηδξ εεςνίαξ εἰξ ημκ π῵νμκ ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζζηήιδξ ηαί ιυκμκ ηαί ὄπζ εἰξ ηυκ π῵νμκ ηῆξ ὏πενθυβμο ηαί ὏πενααηζηῆξ ἑνιδκείαξ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ ηαί ηήκ αεααίςζζκ ὅηζ ἐηηυξ η῵κ εειεθζςδ῵κ ημφηςκ ζςιαηίςκ δέκ ὏πάνπεζ μ὎δειία ἄθθδ ιμνθή ὕθδξ ηαί δή ὁ ἀπμηθδεεὶξ αἰεήν. ἖η η῵κ ζςιαηίςκ δέ ημφηςκ ημῦ ἀνκδηζημῦ ηαί ημῦ εεηζημῦ ἞θεηηνζζιμῦ, ὡξ ηαί η῵κ πνμικδζεέκηςκ θμζπ῵κ ζςιαηίςκ η῵κ ιή θενυκηςκ ἞θεηηνζηυκ θμνηίμκ, ζπδιαηίγμκηαζ ὅθα ηά 96 ἄημια, ηαη' ἀνπήκ, ηαί ηά ζημζπεῖα , ἐκ 96

Ὡξ ἄημιμκ δφκαηαζ κά ὁνζζεῇ ηυ ιζηνυηενμκ ζςιαηίδζμκ ἑκυξ ζημζπείμο, ηυ ἀπμηεθμφιεκμκ ἐη ημῦ εἰδζημῦ πονῆκμξ ηαί η῵κ πενί α὎ηυκ πενζθενυιεκςκ ὡνζζιέκςκ, δζ’ ἕηαζημκ πονῆκα, ἞θεηηνμκίςκ. Ὡξ ζημζπεῖμκ, δέ, δφκαηαζ κά παναηηδνζζεῇ ηυ ζςιαηίδζμκ ηυ ζοβηείιεκμκ ἐη πενζζζμηένςκ ὁιμίςκ ἀηυιςκ. Καί ὁ ὅνμξ «ζημζπεῖμκ» ἀκήηεζ ἀνπζη῵ξ εἰξ ηυκ ἐλ Ἀηνάβακημξ Ἕθθδκα θζθυζμθμκ ἖ιπεδμηθῆκ. Σήκ ἐλ ἀηυιςκ, δέ ζφκεεζζκ ηῆξ ὕθδξ ἐδίδαλακ ηαη' ἀνπήκ μἱ ἀνπαῖμζ Ἕθθδκεξ, ἐπίζδξ, θζθυζμθμζ Λεφηζππμξ ηαί Γδιυηνζημξ, ὅζηζξ, ηαηά ημφξ ἀνπαίμοξ

125

ζοκεπείᾳ, ἐλ ὧκ ζπδιαηίγεηαζ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ. Σά ἄημια - ζημζπεῖα ηαῦηα ὏πεηίεεημ ιέπνζξ ἐζπάηςκ ὅηζ ἀκήνπμκημ εἰξ 92, ἐλ ὧκ ηά 90 εἶκαζ αέααζμκ ὅηζ ὏πάνπμοκ εἰξ ηήκ Γῆκ. Ἤδδ ἀκεαζαάζεδζακ εἰξ 102, πνμζηεεέκηςκ ἑηένςκ 10 ηεπκδη῵ξ. Πζζηεφεηαζ ὅηζ εά παναζηεοαζεμῦκ ηεπκδη῵ξ ηαί ἄθθα ζημζπεῖα ηαί πένακ ημῦ ἀημιζημῦ ημφημο ἀνζειμῦ 97. Καί ἔπμοκ πάκηα ηά ἄημια ὅθςκ η῵κ ζημζπείςκ, ἐλ ὧκ ζπδιαηίγεηαζ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ, ἴδζμκ, ἕηαζημκ ἀημιζηυκ πονῆκα ζπδιαηζγυιεκμκ ἐλ ὡνζζιέκμο ἀνζειμῦ πνςημκίςκ ηαί κεηνμκίςκ ηαί πενζααθθυιεκμκ ὏θ' ὡνζζιέκμο ἐπίζδξ ἀνζειμῦ ἞θεηηνμκίςκ, ιέ ηήκ ηαπφηδηα ημῦ θςηυξ, ὡξ ἐπὶ ηυ πμθφ, πενζθενμιέκςκ πενί α὎ηυκ. Ἀπμηεθμῦκ μὕης πάκηα ἟θζαηά ζοζηήιαηα ἐκ ιζηνμβναθίᾳ, δεδμιέκμο ὅηζ ιεηαλὺ πονῆκμξ ηαί ἞θεηηνμκίςκ ὏πάνπεζ π῵νμξ, ηεκυξ. ὘θ' ὡνζζιέκαξ δέ, ηαί ἐκκυιμοξ πάθζκ, ὡξ εά ἀπμδείλςιεκ ἐκ ηῇ ζοκεπείᾳ, ποηκχζεζξ ηαί ἑκχζεζξ, ζπδιαηίγμοκ ηά πδιζηά ζημζπεῖα ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, ὏πυ ηήκ ζοκήεδ α὎η῵κ ζφζηαζζκ ηαί ιμνθήκ. ἖άκ π.π. ἔπςιεκ πονῆκα ζπδιαηζγυιεκμκ ἐλ ἑκυξ ιυκμκ πνςημκίμο, πένζλ δ' α὎ημῦ πενζθενυιεκμκ ἕκ ιυκμκ ἞θεηηνυκζμκ, ἔπμιεκ ηυ ἄημιμκ – ζημζπεῖμκ ημῦ ὏δνμβυκμο, ὅπεν εεςνεῖηαζ ηυ ἐθαθνυηενμκ η῵κ ζημζπείςκ. ἖άκ ἔπςιεκ πονῆκα ἀπμηεθμφιεκμκ ἐη δφμ πνςημκίςκ, πένζλ δέ α὎ημῦ πενζθενυιεκα δφμ ἞θεηηνυκζα, ἔπμιεκ ηυ ἄημιμκ ημῦ ἟θίμο, ὅπεν ἔνπεηαζ δεφηενμκ εἰξ ηήκ ηθίιαηα η῵κ ζημζπείςκ. ὇ πονήκ ημῦ θζείμο, ἐκ ζοκεπείᾳ, ημῦ ἔπμκημξ ηυκ ἀνζειυκ 3, θένεζ ηνία εεηζηά πνςηυκζα ηαί ἰζάνζεια πθακδηζηά ἞θεηηνυκζα η.μ.η. Συ αανφηενμκ ἐκ ηῇ θφζεζ ὏πάνπμκ ζημζπεῖμκ, ηυ μ὎νάκζμκ, ἔπεζ ἀημιζηυκ ἀνζειυκ 92. Συ ἰδζαίηενμκ δδθαδή ἄημιμκ ημῦ ζημζπείμο ημφημο ἀπμηεθεῖηαζ ἐη πονῆκμξ ιέ 92 εεηζηά πνςηυκζα ηαί ἐλ ἰζανίειςκ πθακδηζη῵κ ζοββναθεῖξ, ἐκεπκεφζεδ ηήκ ἀημιζηήκ εεςνίακ ἀπυ ηυκ Ποεαβυνακ. 97

Samuel Glasstone ικδι. ενβ. ζεθ. 12, 17, 27, 102, 334 ηαί

553.

126

἞θεηηνμκίςκ ἐλςπονδκζη῵κ... 98. ὇ ἀνζειυξ θμζπυκ η῵κ πνςημκίςκ ηαί η῵κ κεηνμκίςκ η῵κ ζπδιαηζγυκηςκ ηυκ πονῆκα (ἅηζκα ὁιμῦ ὠκμιάζεδζακ κμοηθευκζα) ηαί ὁ ἀνζειυξ η῵κ πενί ηυκ πονῆκα πθακδηζη῵ξ πενζθενμιέκςκ ἞θεηηνμκίςκ, πνμηαθμῦκ ηάξ δζαθμνάξ ημῦ αάνμοξ ηαί η῵κ δζαθυνςκ ἰδζμηήηςκ ημῦ εἴδμοξ η῵κ 99 ζημζπείςκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ . Σά θμζπά ζςιαηίδζα, ἀκηζπνςηυκζα ηαί ἀκηζκεηνυκζα, ιεζυκζα ηαί κεηνίκα, δέκ ἀπμηεθμῦκ, ὡξ ἐπὶ ηυ πμθφ, μ὎ζζχδδ ζοζηαηζηά η῵κ ζημζπείςκ. ΢οκηεθμῦκ ι᾵θθμκ εἰξ ηήκ ἐλοπδνέηδζζκ η῵κ ἑθηηζη῵κ ηαί ιαβκδηζη῵κ ἰδζμηήηςκ η῵κ ζςιαηίςκ η῵κ ἀπμηεθμφκηςκ ηά ἄημια ἢ ημφξ πονῆκαξ. Σά ζηενμφιεκα δέ ἞θεηηνζημῦ θμνηίμο (ἀκηζκεηνυκζα ηαί κεηνίκα) ηαί εἰξ ηήκ δζάζπαζζκ ἢ ηαί ἀκαζφζηαζζκ α὎η῵κ 100. Πνυηεζηαζ, ηαηά ηαῦηα, πενί πεπεναζιέκςκ ηαί ὡνζζιέκςκ, πάκημηε, εἰξ ιέβεεμξ ηαί αάνμξ ιμκάδςκ ἞θεηηνζζιμῦ, αἵηζκεξ, ὅηακ ζπδιαηίγμοκ ἟θζαηά ζοζηήιαηα ἐκ ιζηνμβναθία, ζοκέπμκηαζ ὏πυ ὡνζζιέκδξ ἐπίζδξ ἕθλεςξ, ὅπςξ ἀηνζα῵ξ μἱ πθακῆηαζ πενί ηυκ ἣθζμκ. Ἡ ἀπυζπαζζξ δέ ἑκυξ ἢ ηαί πενζζζμηένςκ ἰυκηςκ (πθακδη῵κ) ἐη η῵κ ηεκηνζη῵κ πονήκςκ- ἟θίςκ ἐπζθένεζ ημζαφηδκ δζαηαναπήκ εἰξ ηήκ ζφζηαζζκ ημῦ ζημζπείμο, ὥζηε ἐπαημθμοεεῖ ἟ ηαεμθζηή α὎ημῦ ιεηααμθή. Σμῦημ ἐπζηεθεῖηαζ θοζζμθμβζη῵ξ εἰξ ηά δζάθμνα ναδζεκενβά ζχιαηα. Μεηαζημζπεζμῦκηαζ ηαῦηα α὎ημιάηςξ ζοκεπεία ηῆξ ἐηπειπμιέκδξ ὏π' α὎η῵κ ἀηηζκμαμθίαξ ηαί ιεηαηνέπμκηαζ ηυζμκ εἰξ ἁπθῆκ ἀηηζκμαμθίακ, ὅζμκ ηαί, ηεθζη῵ξ, εἰξ ζημζπεῖα ιζηνμηέναξ ιάγδξ ηαί αάνμοξ, ὅπςξ π.π. ηυ νάδζμκ ιεηααάθθεηαζ ηεθζη῵ξ εἰξ ιυθοαδμκ. Πναβιαημπμζεῖηαζ ὅιςξ ἢδδ ἟ ιεηαζημζπείςζζξ α὎ηή ηαί ηεπκδη῵ξ δζά αμιαανδζζιμῦ, δζ' ἀηηζκμαμθζ῵κ ιεβάθδξ ἐκηάζεςξ, ηαί ἀπμζπάζεςξ μὕηςξ ἐη ημῦ πονῆκμξ - ἟θίμο πθακδη῵κ (ἰυκηςκ), ἐπίζδξ δέ 98

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 119.

99

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 119, 121, 247, ηαί 394.

100

Ἰδίμο, α὎ηυεζ, ζεθ. 54, 61, 63, 73, 75, 78, 212- 217 ηαί

630- 647

127

δζά ηῆξ δζαζπάζεςξ α὎ημῦ ημῦ πονῆκμξ. Αἱ δζαζπάζεζξ αὗηαζ ἐεεςνμῦκημ ἄθθμηε ἀδφκαημζ. ὇ Λυνδμξ ὅιςξ Ράδενθμνδ ἐπέηοπε πν῵ημξ ηήκ δζάζπαζζκ ημῦ ζημζπείμο ηαί μὕηςξ ἀπεδείπεδ ὅηζ ἟ μ὎ζία ηῆξ ζοζηάζεςξ ὅθςκ η῵κ ζημζπείςκ εἶκαζ πεπεναζιέκαζ ζηαεεναὶ πθέμκ ιμκάδεξ 101 ηαεαν῵ξ ἞θεηηνζηαί . ἖κ῵ ὅιςξ ημζαῦηα ηαί ηυζμκ ζαθῆ εἶκαζ ζήιενμκ ηά πμνίζιαηα ηῆξ ἖πζζηήιδξ δζά ηά ααζζηά ζοζηαηζηά ἐλ ὧκ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ ζπδιαηίγεηαζ, ἐαεααζχεδζακ δέ ηά πμνίζιαηα ηαῦηα πεζναιαηζη῵ξ ιέπνζ ηαί η῵κ ἐθαπίζηςκ θεπημιενεζ῵κ, δζσζπονίζεδζακ ηζκεξ ὅηζ ὕθδ δέκ ὏πάνπεζ ἄθθα ιυκμκ ἐκένβεζα. Ἡ βκχιδ α὎ηή εἶκαζ ἀπμθφηςξ πεπθακδιέκδ ηαί ἐπζζηδιμκζη῵ξ ἀζηήνζηημξ. ὇ Ἀσκζηάσκ πν῵ημξ ὀνε῵ξ πενί α὎ηῆξ ἀπεθάκεδ, εἰπὼκ ὅηζ ὕθδ - ι᾵γα ηαί ἐκένβεζα εἶκαζ ἕκ ηαί ηυ α὎ηυ κυιζζια, ἢ ἄθθςξ αἱ δφμ πθεοναὶ ημῦ α὎ημῦ κμιίζιαημξ. ὇ ιαεδιαηζηυξ ηφπμξ ημο πενί ἐκενβείαξ: E =Mc 2 (ἢημζ ἟ ἐκένβεζα ἰζμῦηαζ πνυξ ηυ βζκυιεκμκ ηῆξ ιάγδξ ἐπὶ ηυ ηεηνάβςκμκ ηῆξ ηαπφηδημξ ημῦ θςηυξ) ηήκ ἀθήεεζακ ηαφηδκ ἀηνζα῵ξ αεααζμῖ 102. Σά α὎ηά ἐπακέθααεκ ὁ Νυνδιακ, βνάθςκ ὅηζ «἟ ἐκένβεζα δέ κμεῖηαζ ἄκεο ἀηυιςκ ἞θεηηνζζιμῦ» 103 (ζςιαηζδίςκ ὕθδξ) . Σέθμξ ηά α὎ηά ἐπὶ θέλεζ ημκίγεζ ηαί ὁ ζοββναθεὺξ ημῦ ικδιμκεοεέκημξ ζοββνάιιαημξ «἟ Ἀημιζηή ἖κένβεζα», ζεθ. 104. Ὅηζ δδθαδή «἟ ι᾵γα - ἐκένβεζα εἶκαζ δφμ δζαθμνεηζηαί ἐηδδθχζεζξ ιζ᾵ξ εειεθζχδμοξ ἰδζυηδημξ ηῆξ ὕθδξ. Δἰξ π᾵κ δέ θαζκυιεκμκ ἢ π᾵ζακ ιεηααμθήκ, ηυ πμζυκ ηυ ὁπμῖμκ δζαηδνεῖηαζ ἀιεηάαθδημκ εἶκαζ ὁ ζοκδοαζιυξ ιάγδξἐκενβείαξ». Ὅηζ δέ ἟ ἀπμηθδεεῖζα ἐκένβεζα εἶκαζ ἁπθ῵ξ 101

Ὡξ ἀπέδεζλεκ ὁ Blank, ηαὶ πανεδέπεδ ἟ κεςηένα Φοζζηή, ηὸ θ῵ξ ηαὶ ἟ εενιυηδξ ἐηπέιπμκηαζ ηαη' α὎ημηεθεῖξ ιμκάδαξ. Ἡ εεςνία δὲ ημῦ Blank, αεθηζςεεῖζα ὏πὸ Bohr ηαὶ Sommerfeld, πανέζπεκ εἰξ ηὴκ Φοζζηὴκ ηὰ ιέζα δζὰ ηὴκ ἐπίθοζζκ ημῦ πθείζημο ιένμοξ η῵κ πνμαθδιάηςκ ηῆξ Φοζζηῆξ ημῦ ἀηυιμο, ἐπζηεοπεείζδξ ἢδδ ηαεμθζηῆξ ζοιθςκίαξ ιεηαλφ εεςνίαξ ηαὶ παναηδνήζεςξ. 102 Πναθ. Samuel Glasstone, ικδι. ἔνβ. ζεθ. 102-103 ηαί 105-107, ἔκεα ηαί ἄθθαζ ιαεδιαηζηαί ἐλζζχζεζξ ιάγδξ ηαί ἐκενβείαξ. 103

Νυνδιακ. «὇ Ἀσκζηάσκ ηαί ηυ ΢φιπακ», ζεθ. 102.

128

ὡνζζιέκαζ ἰδζυηδηεξ ηῆξ ὕθδξ, δζαθυνςκ ιάθζζηα ιμνθ῵κ, ιυθζξ πανίζηαηαζ ἀκάβηδ ζήιενμκ κά ὏πμζηδνίλςιεκ. Γζυηζ ἟ ἐκένβεζα εἶκαζ ηζκδηζηή (ιδπακζηή), ἞θεηηνζηή, θςηζζηζηή, εενιζηή ηαί ιαβκδηζηή (ἑθηηζηή). Ἡ «ἀημιζηή ἐκένβεζα» εἶκαζ ιμνθή ἐκενβείαξ ιή δζαθένμοζα ὡξ ἀκςηένς, ὡζαφηςξ δέ ηαί ἟ ναδζεκένβεζα. Π᾵ζαζ ὅιςξ αἱ ιμνθαὶ αὗηαζ ηῆξ ἐκενβείαξ δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά κμδεμῦκ ἄκεο ζςιαηζδίςκ ὕθδξ, ζςιαηίςκ, θμνηζζιέκςκ ιέ εεηζηυκ ἢ ἀνκδηζηυκ ἞θεηηνζζιυκ, ἢ ηαί μ὎δεηένςκ. Ἡ ηζκδηζηυηδξ η῵κ ζςιαηίςκ ημφηςκ ηαί ἟ ηαπφηδξ ημῦ θςηυξ, ιεε' ἥξ, ὡξ ἐπὶ ηυ πμθφ, ηζκμῦκηαζ, πνμηαθεῖ ηήκ ηζκδηζηήκ - ιδπακζηήκ ἐκένβεζακ, ἀθθά ηαί ηήκ θςηζζηζηήκ, ηήκ ἞θεηηνζηήκ, ηήκ εενιζηήκ, ὡξ ηαί ηήκ ναδζεκένβεζακ. Ἰδζυηδηαξ ὡζαφηςξ ὡνζζιέκςκ ζςιαηζδίςκ, ιειμκςιέκςκ ἢ ἞κςιέκςκ εἰξ ὁιάδαξ (πονῆκαξ, ἄημιαζημζπεῖα) ἀπμηεθμῦκ ἟ ἕθλζξ ηαί ὁ ιαβκδηζζιυξ. Καί εἶκαζ π᾵ζαζ αἱ «ἰδζυηδηεξ» αὗηαζ ηῆξ ὕθδξ (αἱ ἀπμηθδεεῖζαζ «ἐκένβεζαζ» δζυηζ ἐπζηεθμῦκ ἢ πνμηαθμῦκ ὡνζζιέκμκ ἔνβμκ 104) ἰδζυηδηεξ εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ 105. ἖δυεδζακ δδθαδή εἰξ ηά ααζζηά ζοζηαηζηά ηῆξ ὕθδξ, εἰξ ηά εειεθζχδδ, ζςιαηίδζα, ἐλ ὧκ α὎ηή ζφβηεζηαζ, 104

Πναθ. Samuel Glasstone, ικδι. ἔνβ. ζεθ. 79

105

Ὅηζ π᾵ζαζ αἱ ἰδζυηδηεξ ηῆξ ὕθδξ, αἱ ἀπμηθδεεῖζαζ «ἐκένβεζαζ», εἶκαζ ἰδζυηδηεξ ἁπθαῖ, ηαὶ ἰδζυηδηεξ εέζεζ, η῵κ εειεθζςδ῵κ ζςιαηζδίςκ ἐλ ὧκ αὕηδ ζπδιαηίγεηαζ, ἀπμδεζηκφεηαζ πακδβονζη῵ξ ἐη ηῆξ ἀδνακείαξ η῵κ ἰδζμηήηςκ ημφηςκ ἐθ' ὡνζζιέκμκ πνυκμκ, ἢ ηαὶ ἐη ημῦ πακηεθμῦξ ἀθακζζιμῦ ηςκ, ὅηακ μἱ θμνεῖξ ηςκ, ἢημζ ηὰ πενὶ ὧκ ααζζηὰ ηαὶ εειεθζχδδ ζςιαηίδζα ηῆξ ὕθδξ, ε὏νεεμῦκ ὏πὸ ηὴκ ἐπίδναζζκ ὡνζζιέκςκ εἰδζη῵κ ζοκεδη῵κ. Οὕηςξ ἕκ ζςιαηίδζμκ ηζκμφιεκμκ ιὲ ηὴκ ηαπφηδηα ημῦ θςηυξ, ηαὶ ἀηηζκμαμθμῦκ, ὡξ ἐη ημφημο, ὅηακ πνμζπέζῃ ἐπὶ πονῆκμξ ἀημιζημῦ ηαὶ αἰπιαθςηζζεῇ ὏π' α὎ημῦ, πάκεζ μ὎ ιυκμκ ηὴκ ηαπφηδηά ημο ηαὶ ηὴκ ἀηηζκμαμθίακ ημο, ἀθθὰ ηαὶ ηὸ ἞θεηηνζηὸκ θμνηίμκ ημο ἀηυιδ, ιεηαηνεπυιεκμκ πμθθάηζξ ἀπὸ μ὎δέηενμκ εἰξ εεηζηὸκ η.μ.η. (πνμαθ. Samuel Glasstone ικδι. ἔνβ. ζεθ. 355-357 ἑλ.). Μὴ δοκάιεκμζ κά ἐπεηηαε῵ιεκ εἰξ πθείμκαξ ζπεηζηὰξ θεπημιενείαξ, θυβῳ ημῦ εἰδζημῦ ζημπμῦ ηῆξ πανμφζδξ, εὰ εέζςιεκ ὏π' ὄρζκ η῵κ ἐνεοκδη῵κ ηῆξ ἀθδεείαξ ηάξ ιεηαιμνθχζεζξ ηθπ., ἃξ ὏θίζηαηαζ ἟ ἟θζαηὴ ἀηηζκμαμθία- ἐλ ἞θεηηνζη῵κ ηαὶ θςηζζηζη῵κ ζςιαηίςκ ἀπμηεθμοιέκδ ὅηακ πνμζπίπηῃ ἐπὶ η῵κ δζαθυνςκ ἐκμνβάκςκ ἀθθὰ ηαὶ η῵κ ἀκμνβάκςκ ὄκηςκ ημῦ ἟ιεηένμο πθακήημο ηαὶ ἀπμννμθ᾵ηαζ ὏π' α὎η῵κ. Σὰ ἞θεηηνζηὰ ηαὶ θςηζζηζηὰ ζςιαηίδζα πάκμοκ ηάξ ηζκδηζηάξ, θςηζζηζηὰξ ηθπ... ἰδζυηδηάξ ηςκ ηαί ιεηαιμνθμῦκηαζ εἰξ ἄθθαξ ιμνθάξ ὕθδξ, ἑκμφιεκα ιεη’ ἄθθςκ ημζμφηςκ. Πμθθά δέ ζπδιαηίγμοκ ηαί γ῵κηαξ ἰζημφξ ηαί ὀνβακζζιμφξ…

129

πνμδήθςξ ὏πυ ἐλςημζιίμο, πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο δμηῆνμξ - ημῦ Θεμῦ, ἵκα δζ' α὎η῵κ ηαί ὏πυ ηυ ηνάημξ ἀηέβηηςκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ θοζζη῵κ κυιςκ, ημφξ ὁπμίμοξ Α὎ηυξ πάθζκ ἔεεζε (ηαί πενί η῵κ ὁπμίςκ εά ἀζπμθδε῵ιεκ ἐκ ηῇ ζοκεπείᾳ) ζπδιαηίγμοκ, ὏πυ δζαθυνμοξ πήλεζξ-ποηκχζεζξ ἢ εενιμηναζίαξ, ἑκχζεζξ ηαί ιμνθάξ, ηά δζάθμνα θαζκυιεκα ηῆξ δδιζμονβίαξ, ἅηζκα ἀκηζιεηςπίγμιεκ δζά η῵κ αἰζεήζεςκ. Οὕης ζπδιαηίγμκηαζ ηά 102 πδιζηά ζημζπεῖα ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, ἅηζκα ε὏νίζημκηαζ ἐκ ηῇ θφζεζ, ὡξ ηαί ηά 10 ἅηζκα ιέπνζ ζήιενμκ πανεζηεοάζαιεκ ηεπκδη῵ξ. ἖η ηῆξ ἑκχζεςξ δέ η῵κ ζημζπείςκ ημφηςκ ιεηαλὺ ηςκ, εἰξ ὡνζζιέκαξ πάκημηε ἀκαθμβίαξ ηαί ιίλεζξ, ὏πυ ηυ ηνάημξ, ἐπακαθαιαακμιέκςκ, θοζζη῵κ κυιςκ (ἐκκυιςκ δοκαιζη῵κ κμιμηεθεζ῵κ) ἀηέβηηςκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ, ζπδιαηίγμκηαζ ηαί δζαιμνθμῦκηαζ ὅθα ηά θαζκυιεκα ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ὡξ ηαί ὀνβακζζιμὶ η῵κ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ. Ἕκςζζξ δδθαδή ὀλοβυκμο ηαί ὏δνμβυκμο, εἰξ ὡνζζιέκαξ ἀκαθμβίαξ ηαί πήλεζξ-εενιμηναζίαξ, ζπδιαηίγεζ ηυ ὕδςν ἕκςζζξ ὀλοβυκμο, ἀγχημο ηαί ἄκεναημξ, εἰξ ὡνζζιέκαξ ἀκαθμβίαξ ηαί πῆλζκ εενιμηναζίακ, ζπδιαηίγεζ ηυκ ἀένα ἕκςζζξ πθςνίμο ηαί καηνίμο, εἰξ ὡνζζιέκαξ ἀκαθμβίαξ ηαί πήλεζξ, ζπδιαηίγεζ ηυ ἅθαξ η.μ.η. Ἡ μ὎ζία, ἟ ὕθδ, ἐλ ἥξ ζπδιαηίγμκηαζ πάκηα ηά θαζκυιεκα - ὄκηα, ἢ ηονζμθεηηζηχηενμκ ηά ηηίζιαηα βεβμκυηα ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ εἶκαζ ηά 92 ἢ 102 πδιζηά ζημζπεῖα ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ. Βαεφηενμκ δέ ηαί βεκζηχηενμκ, ηά πνμικδιμκεοεέκηα ααζζηά ζςιαηίδζα, αἱ εειεθζχδεζξ ιμκάδεξ ὕθδξ, ἐλ ὧκ ηαί ηά ζημζπεῖα ηαῦηα ζπδιαηίγμκηαζ, ἢημζ ζςιαηίδζα εεηζημῦ ηαί ἀνκδηζημῦ ἞θεηηνζζιμῦ, ἢ ηαί μ὎δέηενα, μ὎ ιυκμκ ζηενμφιεκα κμήζεςξ ηαί εἰδέκαζ, ἀθθά ιή ἔπμκηα πνυξ ἄθθδθα ιήηε ζοκμπήκ!!! ηῆξ πενζςκφιμο Θεςνίαξ ημῦ Peter Higgs ηαί η῵κ ἑηένςκ δφμ ηαεδβδη῵κ, ιή ἀπμδεζπεείζδξ εἰζέηζ πθήνςξ, ἀθθά ηαί ηοπυκ ἀπμδεζηκμοιέκδξ μ὎δυθςξ ἐλδβεῖηαζ δζ’ α὎ηῆξ ἟ 130

ηεθμκμιία, ἟ πμθοπθμηυηδξ, ἟ ἁνιμκία, ἟ ζημπζιυηδξ, ἟ πμθοπθμηυηδξ, ἟ ἁνιμκία, ἟ Νυδζζξ πμφ δζέπεζ ηυ ΢φιπακ δζυηζ ηά ζςιάηζα εἶκαζ ἄθμβα ηαί ἀζοκείδδηα!! ἖θυζμκ θμζπυκ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ ζπδιαηίγεηαζ, ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ηδξ, ἐη η῵κ πδιζη῵κ ημφηςκ ζημζπείςκ, ηά δέ ααζζηά ζοζηαηζηά η῵κ ζημζπείςκ ημφηςκ εἶκαζ ιμκάδεξ ζηαεεναί, ζςιαηίδζα πεπεναζιέκα ἞θεηηνζζιμῦ, ἄνα, ηυ ζφκμθμκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ- ἐκενβείαξ εἶκαζ πεπεναζιέκμκ. Δἶκαζ ἄενμζζια ἀζφθθδπημκ αεααίςξ ἄπνζ ημῦ κῦκ - πεπεναζιέκςκ ὅιςξ ηαί ζηαεεν῵κ ἞θεηηνζη῵κ ζςιαηίςκ ὡνζζιέκδξ ιάγδξ. Ἔπεζ ὅεεκ, ὡξ ἐη ημφημο, ηένια - ὅνζα, ὡξ ἄθθςξ ηε αεααζμῖ ηαί ἟ ζφβπνμκμξ ἀζηνμθοζζηή. Καί εἶκαζ ζθαζνζηυκ - ηονηυκ ηαηά ηήκ εεςνίακ ηῆξ ΢πεηζηυηδημξ ημῦ Ἀσκζηάσκ, ηήκ ὁπμίακ πανεδέπεδ ὁ Ἔκηζβηημκ η.ἄ. 106 εά ἔθεῃ ἀζθαθ῵ξ ἟ ἟ιένα ηαε' ἣκ, βκςνίγμκηεξ, ἐκ πάζῃ ἀηνζαείᾳ, ηήκ ι᾵γακ ηαί ηυ αάνμξ η῵κ ἀπμηεθμφκηςκ ηήκ ζοιπακηζηήκ ὕθδκ ααζζη῵κ ηαί εειεθζςδ῵κ ζςιαηζδίςκ ηαί ζημζπείςκ, εά ὏πμθμβίζςιεκ, ἔζης ηαί ηαηά πνμζέββζζζκ, ηαί ηυ ὅθμκ αάνμξ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ὡξ ὏πεθμβίζαιεκ ἢδδ ηαί ηήκ δζάιεηνμκ α὎ημῦ ὡξ ἔπμοζακ ιῆημξ 10 πενίπμο δζζεηαημιιονίςκ ἐη῵κ θςηυξ... Ἡ ηαιποθυηδξ ημῦ πχνμο - πνυκμο, ἟ αεααζςεεῖζα ἢδδ, ηαί δζά ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ΢πεηζηυηδημξ, ιανηονεῖ ηαί ηήκ ἀθήεεζακ ηαφηδκ. ἖κηαῦεα ἐπακαθαιαάκμιεκ ὅηζ ἀνκμφιεεα ὄπζ ηάξ ἐπζζηδιμκζηάξ πνμζεββίζεζξ ηῆξ πναβιαηζηυηδημξ ὄκηςξ ἐπαζκεηάξ, δζυηζ ἟ ἖πζζηήιδ ἐδυεδ ὏πυ ημῦ αἰςκίμο Θεμῦ, ἀθθά ηήκ «εεμπμίδζζκ» ηαί ζηνεαθήκ ιεηαθοζζηήκ ηαί ὏πανλζαηήκ ἑνιδκείακ ηςκ ὏πυ ηῆξ ἀεεσζηζηῆξ πνμπαβάκδαξ. 106

὇ δζαηεηνζιέκμξ ἀζηνμκυιμξ ιαηανζζηυξ Κ. Υαζάπδξ, εἰξ ἄνενμκ ημο δδιμζζεοεὲκ ἐκ ηῶ πενζμδζηῶ «Ἥθζμξ» ηῆξ 16δξ-2-1952, ἔβναρε ζπεηζη῵ξ, ζὺκ ἄθθμζξ ηαὶ ηὰ ἑλῆξ: «...Ὡξ πνχηδξ ηάλεςξ «ζφζηδια» δφκαηαζ κά θμβζζεῇ α὎ηὸ ημῦημ ηὸ ΢φιπακ ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο (ζ.ζ. Ὡξ δεοηέναξ ηάλεςξ εεςνμῦκηαζ αἱ «ζοζηνμθαί» η῵κ Γαθαλζ῵κ, ὡξ ηνίηδξ, μἱ Γαθαλίαζ η.μ.η.). ἖ὰκ εεςνδεῇ ὡξ ἑκζαῖμκ ζοκμθμκ, πνέπεζ κά εἶκαζ «ηθεζζηυκ», πεπεναζιέκμκ... Καηὰ ηὸκ Γηάιμα δὲ (1946), ὁθυηθδνμκ ηὸ ΢φιπακ δοκαηὸκ κά πενζζηνέθεηαζ, (ζ.ζ. ὅπςξ δδθαδὴ ηαὶ ὅθα ηὰ ιζηνυηενα ἐκ α὎ηῶ «ζοζηήιαηα»), πενὶ ὡνζζιέκμκ ἄλμκα».

131

Ἀπμδεζηκομιέκμο ὅιςξ ἀπμθφηςξ πθέμκ ὅηζ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ εἶκαζ «πεπεναζιέκμκ», ἀημθμοεμῦκ, ἀκακηζννήηςξ, αἱ ἑλῆξ ἀθήεεζαζ: α) Ὅηζ εἶκαζ ημῦημ βεβμκυξ - δδιζμφνβδια, βεκυιεκμκ ἐλ μ὎η ὄκηςκ. Ὅηζ εἶκαζ ἀπμηέθεζια αἰηζαηυκ, ηαί, ὡξ ημζμῦημκ, δέκ εἶκαζ ἄκανπμκ, ἔπεζ ἀνπήκ. Α὎ηυ δέ ἀπμδέπεηαζ ηαί ἟ εεςνία ηῆξ ιεβάθδξ ἐηνήλεςξ (Bing Bang). Ὡζαφηςξ δέ, ὅηζ ἐδδιζμονβήεδ παν' ἄθθδξ ηίκμξ μ὎ζίαξ ἢ αἰηίαξ ἀκςηέναξ α὎ημῦ, ἀκάνπμο ηαφηδξ ηαί ἀκαζηίμο, ἐθυζμκ, ὡξ πεπεναζιέκμκ, δέκ δφκαηαζ κά ἔπῃ ηήκ αἰηίακ ηῆξ ὏πάνλεχξ ημο ἐκ ἑαοηῶ, ηαί ἀπμηθείεηαζ ἐπίζδξ κά πνμῆθεεκ ἐη ημῦ ιδδεκυξ (-0-), πμθὺ δέ πενζζζυηενμκ ὅηζ εἶκαζ α὎ηαπάηδ (!!). α) Ὅηζ «π῵νμξ» ηαί «πνυκμξ» (πςνὶξ μ὎δυθςξ κά ἀπμηεθμῦκ «ηεηάνηδκ δζάζηαζζκ») δέμκ κά κμδεμῦκ ιυκμκ ἀθ’ ἥξ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ ἐδδιζμονβήεδ ἐλ μ὎η ὄκηςκ. Ἡ ιέκ ἔκκμζα ημῦ πχνμο, ὡξ ἔηηαζζξ- εέζζξ, ἣκ ηαηέθααεκ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ ἀπυ ηῆξ ἐλ μ὎η ὄκηςκ ὀκημπμζήζεχξ ηδξ ἐκ ηῶ ἀπείνῳ Θεῶ (Πναλ. ΗΕ΄ 28) ἟ δέ ημζαφηδ ημῦ πνυκμο-δζαιμνθμοιέκδ ἐκ ηῇ ζοκεζδήζεζ ἟ι῵κ ἐη ηῆξ ἀθθδθμδζαδμπῆξ η῵κ βζκμιέκςκ - ὡξ ἔκανλζξ ηαί δζάνηεζα ηῆξ ἐκ ηῶ πχνῳ ηζκήζεςξ, ἀθθμζχζεςξ, ιεηαιμνθχζεςξ η.θπ. α὎ηῆξ. Ἡ εεςνία ημῦ Ρεκάκ ὅηζ ὁ «πνυκμξ» εἶκαζ δδιζμονβυξ ηῆξ ὕθδξ (!!!) εἶκαζ ὅθςξ ιςνά ηαί ἀκαλία ἀκαζηεοῆξ. Γζυηζ πνυκμξ ἄκεο πενζεπμιέκμο ὏θζημῦ ἀπμηεθεῖ ἀθδνδιέκδκ ἔκκμζακ, ἀκοπανλίακ ηαί ἰζμῦηαζ ηῶ ιδδεκί. Συ δέ -0ιδδέκ, δέκ δφκαηαζ κά παναβάβῃ ὀκηυηδηαξ. Καί δζά ημῦημ νδη῵ξ ημκίγεζ ἟ Γναθή ὅηζ, ιεηά ηήκ δζάθοζζκ ηαί ἀπμπκεοιάηςζζκ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ ηαί ηήκ δδιζμονβίακ ηαζκ῵κ μ὎νακ῵κ ηαί ηαζκῆξ βῆξ -η῵κ πάκηςκ ηαζκ῵κ (Β΄ Πεην. Γ΄ 13, Ἀπμη. ΚΑ΄ I η.ἄ.) πνυκμξ, ἟ιένα ηαί κὺλ ἟θζαηή ηαί θ῵ξ ἟θζαηυκ δέκ εά ὏πάνπμοκ πθέμκ. (Ἀπμη. I΄ 6 ηαί KB΄ 5). Θά εἶκαζ δζδκεηὲξ πανυκ, αἰςκζυηδξ ηαί ὏πενηυζιζμκεεῖμκ θ῵ξ. Ἀθθά ηήκ ἔκκμζακ ηῆξ ιεηααμθῆξ ηαφηδξ ιυκμκ ὡξ ἐκ «ἐζυπηνῳ ηαί αἰκίβιαηζ» (Α΄ Κμνζκε. ΗΓ΄ 12) δοκάιεεα ἀπυ ημῦδε κά 132

κμήζςιεκ. Καί β) Ὅηζ ηαε' ὅ πεπεναζιέκμκ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ, μ὎ ιυκμκ εἶκαζ δδιζμφνβδια ἄθθδξ μ὎ζίαξ, ἀθθά ηαί ὏πάνπεζ πμο. Γζυηζ ὅπςξ δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά δεπε῵ιεκ θμβζη῵ξ ὅηζ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ πνμῆθεεκ ἐη ηῆξ ἀκοπανλίαξ, ἐη ημῦ ιδδεκυξ -0- ημῦ ἀπαζζίςξ παίκμκημξ ὡξ ἀκμήηςξ ἰζπονίγμκηαζ μἱ ὏θζζηαί, ηαί ὅηζ ηυ ιδδέκ, ἢημζ ηυ ιή ὄκ, εἶκαζ ἟ αἰηία, ἟ μ὎ζία ηαί ἟ δφκαιζξ ἟ δδιζμονβήζαζα ηυ ἀζοθθήπημο ηάθθμοξ, ἁνιμκίαξ ηαί ηάλεςξ ηθπ ὏θζηυκ ΢φιπακ, μὕηςξ ἀπμηθείεηαζ ἀπμθφηςξ κά κμήζςιεκ, ὅηζ ἐκ ηῶ -0- ιδδεκί ἵζηαηαζ ημῦημ ηαί ὏πάνπεζ, κμμοιέκδξ ἀκοπανλίαξ- ιδδεκυξ πένακ η῵κ ὁνίςκ α὎ημῦ. Συ ιδδέκ -0-, ηαηά ηε ηήκ θμβζηήκ ηαί ηήκ ἐπζζηήιδκ, εἶκαζ ἄνκδζζξ ὏πάνλεςξ. Ὡξ ἐη ημφημο θμζπυκ δέκ δφκαηαζ πμηέ κά ἐηθδθεῇ ὡξ ἀνπή αἰηία δδιζμονβζηή ὀκημηήηςκ ηαί ὡξ ἐκέπμκ ὀκηυηδηαξ (ὡξ εἶκαζ ἀπυ ηῆξ ὀκημπμζήζεχξ ηδξ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ) ἐκ ἑαοηῶ. Συ ὏θζηυκ θμζπυκ ΢φιπακ, ηαη' ἀνπήκ, ἀπμηεθεῖ ηήκ ιεβαθεζςδεζηένακ ἀθδε῵ξ ἀπυδεζλζκ ημῦ Γδιζμονβμῦ ημῦ ἀπείνμο Θεμῦ ηαί ὄπζ ηῆξ ἀθυβμο ἐλεθίλεςξ, ηοπαζυηδημξ ή θοζζηῆξ επζθμβῆξ. Γζυηζ ὡξ πεπεναζιέκμκ ημῦημ δζαηδνφζζεζ: α) Ὅηζ ὏πάνπεζ ἑηένα Ο὎ζία ἄπεζνμξ ιή ὕθδ - ἀηαηάθδπημξ ηαί ἀπενζκυδημξ εἰξ ὅηζ ἀθμνᾶ εἰξ ηήκ μ὎ζίακ α὎ηῆξ ηαί ηήκ θφζζκ- ἣηζξ ηυ ἔθενεκ ἐλ μ὎η ὄκηςκ εἰξ ηυ εἶκαζ δδιζμονβζη῵ξ. α) Ὅηζ ἟ ἄπεζνμξ α὎ηή ιή ὕθδ- Ο὎ζία εἶκαζ ἀκαίηζμξ ηαί ἄκανπμξ δζυηζ ἄθθςξ εά ἤημ ηαί α὎ηή πεπεναζιέκδ. β) Ὅηζ ἀπμηθεζμιέκδξ ἀπμθφηςξ ηῆξ ἐκκμίαξ ηῆξ ἀκοπανλίαξ-ημῦ ιδδεκυξ -0- πένακ η῵κ ὁνίςκ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ἟ ἄπεζνμξ α὎ηή ιή ὕθδ ηαί δδιζμονβυξ ημῦ ΢φιπακημξ Ο὎ζία ἐκέπεζ πνμδήθςξ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ ἐκ ἑαοηῇ 107, ἐθυζμκ 107

Πναθ. Ἰςάκ. ΗΕ' 21. «...Ἵκα ηαί α὎ημὶ ἐκ ἟ιῖκ ἕκ ὧζζ». Πναλ. IΕ΄ 28. ...ἐκ Α὎ηῶ -ηῶ Θεῶ -βάν γ῵ιεκ, ηζκμφιεεα ηαί ἐζιέκ». Πνυξ Κμθαζ. Α΄ 16-17, «...Ὅηζ ἐκ α὎ηῶ- (ηῶ Κ.἟.Ἰ. Υνζζηῶ, ὡξ Aἰςκίῳ Λυβῳ-Τἱῶ) ἐηηίζεδ ηά πάκηα ηά ἐκ ημῖξ μ὎νακμῖξ ηαί ηά ἐπὶ ηῆξ βῆξ, ηά ὁναηά, ηαί ηά ἀυναηα... ηαί ἐκ α὎ηῶ ηά πάκηα ζοκέζηδηε». Καί πνυξ

133

δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά κμδεῇ ὏πάνπμκ ημῦημ ἐηηυξ ημῦ Ἀπείνμο. Καί δ) Ὅηζ πνυξ ηήκ ἄπεζνμκ ηαφηδκ ηαί ιή ὕθδκ Ο὎ζίακ, ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ ἔπεζ ζπέζζκ αἰηζαημῦ πνυξ αἴηζμκ, ἀπμηεθέζιαημξ πνυξ αἰηίακ ηαί ἀνπήκ. Ἡ ἄπεζνμξ θμζπυκ αὕηδ «ιή ὕθδ» - Ο὎ζία, ηήκ ὁπμίακ Πκεῦια ηά ιειονςιέκα πείθδ ημῦ Κ.἟.Ἱ. Υνζζημῦ ἀπεηάθεζακ (Ἰςακ. Γ΄ 24), εἶκαζ ἟ Ο὎ζία, ἟ δφκαιζξ ηήκ ὁπμίακ ἀπμηαθμῦιεκ Θευκ. Συ ἐνχηδια «πμῖμξ ἐδδιζμφνβδζε ηυκ Θευκ» εἶκαζ ἀθεθέξ, ἀκηζεπζζηδιμκζηυκ, πανάθμβμκ. Συ Ἄπεζνμκ ἐκέπεζ ηυκ θυβμκ, ηήκ αἰηίακ ημῦ ἑαοημῦ εἶκαζ ἐκ ἑαοηῶ. Δἶκαζ ἀκαίηζμκ. Ἕηενμκ Ἄπεζνμκ εἶκαζ ἀδφκαημκ κά κμδεῇ, κά ὏πάνλῃ, δζυηζ δφμ ἄπεζνα εά ἀκηακήνμοκ ἄθθδθα. Θά ἀπεηέθμοκ ηυ ἕκ πέναξ δζά ηυ ἄθθμ. Καί ημῦημ ἀκηζααίκεζ εἰξ ηήκ ζημζπεζχδδ θμβζηήκ. Καηαθαίκεηαζ δέ ἐη η῵κ πνμεηηεεέκηςκ ὅπςξ ηαί η῵κ ἐκ ζοκεπείᾳ ἀκαπηοπεδζμιέκςκ πυζμκ «ἀκαβηαίᾳ» εἶκαζ ἟ παναδμπή ηῆξ «὏πάνλεςξ» - ημῦ ἀκαζηίμο, ἀδδιζμονβήημο ηαί ἀκάνπμο Θεμῦ, ἐθυζμκ πάκηα ηά ἐκ ηῶ ὏θζηῶ ΢φιπακηζ θαζκυιεκα, ηαί ηυ ΢φιπακ ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο, ἀπμδεζηκφμκηαζ ὡξ «αἰηζαηά», δδιζμονβήιαηα, ὡξ «ἔπμκηα ἀνπήκ», ὡξ «ἐκδεπυιεκα». Ἡ πακδβονζηή ἐπζζηδιμκζηή ηαί θζθμζμθζηή ἀπυδεζλζξ ὅηζ ηά πάκηα εἶκαζ «ηηίζιαηα», ἐπζαάθθεζ θμβζη῵ξ ηήκ ὏πμπνέςζζκ ηῆξ παναδμπῆξ ηῆξ ὏πάνλεςξ ηῆξ ἀδδιζμονβήημο ἀκάνπμο, ηαί ἀκαζηίμο Ο὎ζίαξ, ὡξ «ἀνπῆξ» ηαί «αἰηίαξ» πάκηςκ ημφηςκ.Θεμπκεφζηςξ δέ ηαί ὡξ πνυξ ημῦημ ὁ Ἁβ. Ἰςάκκδξ ὁ Γαιαζηδκυξ βνάθεζ (἖ηε. ὆νεμδ. Πζζη.) «Κηζζηά ὄκηα ηά πάκηα, πάκηςξ ὏πυ ηίκμξ ἖θεζ. Α΄ 10 «...ἀκαηεθαθαζςεήζμκηαζ ηά πάκηα ἐκ α὎ηῶ (ηῶ Κ.἟.Ἰ. Υνζζηῶ, ὡξ Aἰςκίῳ Λυβῳ-Τἱῶ) ηά ἐκ ημῖξ μ὎νακμῖξ ηαί ηά ἐπὶ ηῆξ Γῆξ». Γζά η῵κ δφμ ηεθεοηαίςκ ημφηςκ πςνίςκ ηῆξ Γναθῆξ δζαηδνφζζεηαζ πακδβονζη῵ξ ηαί ηυ ἄπεζνμκ ημῦ Αἰςκίμο Λυβμο- Τἱμῦ. Γζυηζ ἐάκ ὁ Αἰχκζμξ Λυβμξ –Τἱυξ ἤημ ηηίζια- πεπεναζιέκμξ, ἀκακηζννήηςξ δέκ ἤημ δοκαηυκ κά ηηζζεμῦκ, κά ὏πάνπμοκ ηαί κά ἀκαηεθαθαζςεμῦκ ἐκ α὎ηῶ ηά πάκηα, ἀυναηα ηαί ὁναηά. Ἡ αεααίςζζξ δέ αὕηδ ηῆξ Γναθῆξ ὅηζ ἟ ὏θζηή δδιζμονβία, ἀθθά ηαί ηά πκεοιαηζηά δδιζμονβήιαηα ημῦ Θεμῦ (πνυξ Κμθαζ. Α΄16 η.ἄ.) ὏πάνπμοκ, γμῦκ, ηθπ. ἐκ ηῶ ἀπείνῳ Θεῶ, μ὎δειίακ ζπέζζκ ἔπεζ ιέ ηήκ κέακ εεςνίακ ημῦ Πακεκεεσζιμῦ, ἣηζξ ἀπμηεθεῖ ηαημδμλίακ ηαί ηνμιαηηζηήκ αἵνεζζκ, «βκςζηζημῦ πενζεπμιέκμο», ηῆξ Νέαξ ἖πμπῆξ.

134

ἐδδιζμονβήεδζακ. Γεῖ δέ ηυκ δδιζμονβυκ ἄηηζζημκ εἶκαζ· εἰ βάν ηαηεῖκμξ ἐηηίζεδ, πάκηςξ ὏πυ ηίκμξ ἐηηίζεδ, ἕςξ ἂκ ἔθεςιεκ εἰξ ηυ ἄηηζζημκ». Γζά ημῦημ ηαί ἟ θέλζξ «Θευξ» ἑνιδκεφεηαζ, ηαη' ἀνπήκ ὡξ «βεκκήηςν»- Παηήν, ἢημζ ἄκανπμξ ηαί ἀκαίηζμξ Ο὎ζία, ἐλ ἥξ ηά πάκηα ἔθααμκ ἀνπήκ δδιζμονβζη῵ξ, ἐλ «μ὎η ὄκηςκ». Καί ἐκ ηῇ εεμπκεφζηῳ Γναθῇ, ὅπςξ ηαί ἐκ ηῇ ἀνπαίᾳ ἗θθδκζηῇ Φζθμζμθίᾳ, κμεῖηαζ ὡξ ἀβέκκδημξ, ἀδδιζμφνβδημξ, ἄκανπμξ, ἀκαίηζμξ, ἄπεζνμξ, πακημδφκαιμξ, πακάβαεμξ, ἀπμθφηςξ εαοιαζηυξ, ἀπμθφηςξ θαιπνυξ, ἀπμθφηςξ ἀπαεήξ, ἔπςκ ἄπεζνμκ ἀβάπδκ (α὎ηή αὕηδ ἟ ἐκοπυζηαημξ ἀβάπδ- Ἰςάκ. Α΄ Καεμθ. Γ΄ 8), ἀπείνςξ ιαηάνζμξ ηαί ε὎δαίιςκ, ἀεὶ εέθςκ ηυ ἀβαευκ ηαί πνυξ α὎ηυ ζοκενβ῵κ, πακηαπμῦ πανὼκ ηαί ηά πάκηα πθδν῵κ, Γδιζμονβυξ ημῦ ὁναημῦ ηαί ημῦ ἀμνάημο Κυζιμο, ηοαενκήηδξ ηαί ηνμθεὺξ ημῦ πακηυξ 108, ὇ ἐκ Σνζάδζ εἷξ ηαί ιυκμξ ἀθδεήξ Θευξ. Δ. Ζ ΑΔΝΑΟ΢ ΚΗΝΖ΢Η΢ ΣΖ΢ ΢ΤΜΠΑΝΣΗΚΖ΢ ΤΛΖ΢-ΜΑΕΖ΢

...θαί αὐηή ἟ θηίζηο ἐιεπζεξσζήζεηαη ἀπφ ηῆο δνπιείαο ηῆο θζνξᾶο.. (Πνυξ Ρςι. Ζ΄ 21) ἗ηένακ ἀπυδεζλζκ ηῆξ δδιζμονβίαξ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ημῦ ηυζιμο ηαί ημῦ ἀκαθδεμῦξ η῵κ εεςνζ῵κ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηῆξ ηοπαζυηδημξ, ηαί ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ ἀπμηεθεῖ ἟ δζδκεηήξ ηίκδζζξ, ἀθθμίςζζξ, ιεηαιυνθςζζξ ηθπ. ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ- ιάγδξ. Γζυηζ ἐαεααζχεδ ἀπμθφηςξ ὏πυ ηῆξ ἐπζζηήιδξ ηαί πάθζκ, ὅηζ ἟ ΢οιπακηζηή ὕθδ ἀεκάςξ ηζκεῖηαζ, ἀθθμζμῦηαζ, ιεηαζπδιαηίγεηαζ, ιεηαιμνθμῦηαζ ηθπ, ὏πυ ηυ ηνάημξ ἀηέβηηςκ θοζζη῵κ κυιςκ πενί η῵κ ὁπμίςκ, εά ἀζπμθδε῵ιεκ ἐκ ηῇ ζοκεπείᾳ, πνυξ ἐπζηέθεζζκ ηαί πναβιάηςζζκ πάκημηε ὡνζζιέκςκ ζημπ῵κ. Συ ὏πένμπμκ θζθμζμθζηυκ ἀπυθεεβια ημῦ Ἡναηθείημο «ηά πάκηα νεῖ», πνμζεπεηφνςζεκ ἟ ζφβπνμκμξ ἐπζζηήιδ δζά ηῆξ εαοιαζίαξ ἐπίζδξ δζαηδνφλεςξ ὅηζ, «἟ θῦζζξ ἐπεηνέιαζε ηήκ ἑαοηῆξ ηαηάνακ 108

Πναθ. ηαί ιαηανζζημῦ Ἀνπζι. Ἰςαηείι ΢πεηζένδ «Θευξ» ζεθ. 1415 ἑλ. ηαί αζαθ. α὎η.

135

ηαηά ηῆξ ἟νειίαξ». Ἡ δζδκεηήξ ὅιςξ α὎ηή ηίκδζζξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ (ηαί αἱ ἐπαημθμοεμῦζαζ ηνμπαί, ἀθθμζχζεζξ ηαί ιεηαιμνθχζεζξ α὎ηῆξ) ηυζμκ εἰξ ηά ἐθάπζζηα ζοζηαηζηά ηδξ- ηά ἄημια, ζημζπεῖα η.ἄ. - ὅζμκ ηαί εἰξ ηά ιέβζζηα, ἢημζ ημφξ ἀζηέναξ, ημφξ Γαθαλίαξ, ηάξ ὁιάδαξ ηαί ηάξ ζοζηνμθάξ η῵κ Γαθαλζ῵κ, ἐπίζδξ δέ ηαί εἰξ πάζαξ ηάξ ιμνθάξ ηαί ποηκχζεζξ α὎ηῆξ, εἶκαζ ἀρεοδεῖξ ὡζαφηςξ ιανηονίαζ, ὅηζ εἶκαζ α὎ηή βεβμκυξ, ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ηδξ, δδιζμφνβδια, ἐθυζμκ πάκηα ηά ὡξ ἀκςηένς ηαηδβμνμῦκηαζ ιυκμκ ἐπὶ ημῦ βεβμκυημξ, ηαί ὄπζ ἐπὶ ημῦ ὄκηςξ ὄκημξ, ημῦ ἀκαζηίμο, ἢ ἄθθςξ ημῦ ἔπμκημξ ηήκ αἰηίακ ημῦ ἑαοημῦ εἶκαζ ἐκ ἑαοηῶ, ὅπεν εἶκαζ ἀΐδζμκ, ἄηνεπημκ, ἀκαθθμίςημκ, η.θπ., ηαηά ηε ηυκ Πθάηςκα, ἀθθά, ηαί ἰδίᾳ, ηαηά ηήκ ἀρεοδῆ αεααίςζζκ ηῆξ Γναθῆξ (἖λμδ. Γ΄ 14, Ἰαηχαμο Καε. Α΄ 17). Γυβια δέ ηῆξ ἐπζζηήιδξ εἶκαζ ὅηζ «π᾵κ ηζκμφιεκμκ ἔπεζ ηήκ αἰηίακ ηῆξ ηζκήζεχξ ημο ἐηηυξ ἑαοημῦ». Κζκμοιέκδ ζοκεπ῵ξ ἟ ὕθδ ἀεκάςξ ηαί ηνεπμιέκδ, ἀθθμζμοιέκδ, ιεηαζπδιαηζγμιέκδ ηθπ. δζδκεη῵ξ ἐλαββέθεζ ηαί δζά ιυκδξ ηῆξ ἀπαφζημο ηζκήζεςξ ηαί η῵κ ιεηααμθ῵κ ηδξ, ὅηζ ηήκ αἰηίακ ηῆξ ηε ηζκήζεςξ ηαί η῵κ ηνμπ῵κ ηαί ιεηαιμνθχζεχξ ηδξ, ἀθθά ηαί ημῦ ἑαοηῆξ εἶκαζ, ἔπεζ ἐηηυξ ἑαοηῆξ. Ὄπζ αεααίςξ ἐκ ηῶ ιδδεκί -0-. Ἀθθ' ἀκαιθζαυθςξ ηαί ἀκηζννήηςξ ἐκ ηῶ ἀπείνῳ πακημδοκάιῳ ηαί πακζυθῳ Θεῶ, ηῶ ὏πμηάλακηζ α὎ηήκ, ηαηά ηυκ ἀπυζη. Παῦθμκ (πνυξ Ρςι. Ζ΄ 20), εἰξ ηήκ δμοθείακ ηῆξ δζδκεημῦξ ηζκήζεςξ ηαί η῵κ πμθοεζδ῵κ ηνμπ῵κ, ἀθθμζχζεςκ, ιεηαζημζπεζχζεςκ, ιεηαζπδιαηζζι῵κ ηθπ., ἵκα δζ' α὎η῵κ ηαί ὏πυ ηυ ηνάημξ πακζυθςκ, ἀηέβηηςκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ κυιςκ, ἐπζηεθῆ αὕηδ ὡνζζιέκμοξ ζημπμφξ. ὇ Ἀνζζημηέθδξ ὀνε῵ξ, ἐθνυκεζ πενί ημῦ Θεμῦ, ὅηζ εἶκαζ «ηυ ηά πάκηα ηζκμῦκ ἀηίκδημκ». ἖αεααζχεδ πνμζέηζ ὏πυ ηῆξ ἐπζζηήιδξ, ὅηζ ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ηδξ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ ε὏νίζηεημ ηαη' ἀνπήκ εἰξ ηαηάζηαζζκ ἞θεηηνζζιμῦ, ποηκςεεῖζα δέ πενζῆθεεκ δζαδμπζη῵ξ εἰξ ηήκ ἀενχδδ, ηήκ ὏βνάκ ηαί ηήκ ζηενεάκ ημζαφηδκ. 136

Σμζμοημηνυπςξ, μ὎ ιυκμκ ἐπεηονχεδ πάθζκ ἟ ζπεηζηή ἀρεοδήξ ιανηονία ηῆξ Γναθῆξ ὅηζ «἟ Γῆ» ἤκ ἀυναημξ ηαί ἀηαηαζηεφαζημξ (Γεκεζ. Α΄ 2), ἀθθά ηαί πακδβονζη῵ξ ἀπεδείπεδ ὅηζ, «ηναπεῖζα» ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ, ἵκα πνμζθάαῃ δζαδμπζη῵ξ ηάξ πνμικδζεείζαξ ιμνθάξ ηαί πήλεζξ- ποηκχζεζξ, ἀκαιθζαυθςξ ἔπναλε ημῦημ ὄπζ ἀθ’ ἑαοηῆξ, ἀθθ' ἐλ ἐπζδνάζεςξ ἐλςηενζηῆξ ηαί πακημδοκάιμο, ἐηδδθςεείζδξ πνμμδεοηζη῵ξ, ἐκ «ηαζνμῖξ ἰδίμζξ» (Πναλ. Α΄ 7) ηαί πνυξ πναβιάηςζζκ ὡνζζιέκςκ ηεθμθμβζη῵κ ζημπ῵κ. Συ ὅηζ ηαί ἟ δφκαιζξ αὕηδ ηῆξ «ηνμπῆξ» ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ δέκ ἐιθακίγεηαζ ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ὀκημπμζήζεςξ ηῆξ ὕθδξ, ἀθθ' ἐηδδθμῦηαζ πνμμδεοηζη῵ξ ηαί πνυξ πναβιάηςζζκ ἰδίςκ ηεθμθμβζη῵κ πάκημηε ηαί πακζυθςκ ζημπ῵κ, ἀπμηεθεῖ πνυζεεημκ ιανηονίακ ὅηζ ἟ αἰηία ηαί ἟ πδβή ηαί ηῆξ δοκάιεςξ ηαφηδξ ε὏νίζηεηαζ ἐηηυξ ηῆξ ὕθδξ. Ὅζμκ δ' ἀθμνᾶ εἰξ ηήκ ηεθείακ ἄκμζακ- ηήκ ἔθθεζρζκ κμήζεςξ, ηήκ παναηηδνίγμοζακ ηήκ ὕθδκ ἀπυ ηῆξ ἀνπῆξ ηῆξ ὀκημπμζήζεχξ ηδξ, ἐπάκαβηεξ ηνίκμιεκ κά δζεοηνζκίζςιεκ, ὅηζ ἟ ἐκ ηῶ ἀκενχπῳ, ηαί ιυκμκ, ἀπυ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημο ηαί ἐκηεῦεεκ ἐηδδθμοιέκδ «κυδζζξ» μ὎δυθςξ ἀπμηεθεῖ ηνμπήκ ἢ ἀκέθζλζκ ηῆξ ὕθδξ, ἔζης ηαί ἐλ ἐπζδνάζεςξ ηῆξ δοκάιεςξ ημῦ Θεμῦ. Ἡ ἀκενςπίκδ κυδζζξ ἀπμηεθεῖ ἰδζαζηένακ ὅθςξ δφκαιζκ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ, ἣηζξ «ἐηηίζεδ» ηαί «ηηίγεηαζ» εἰξ ἕηαζημκ ἄκενςπμκ κμμῦζα, ἐκζοκείδδημξ, ἄνα δέ ηαί ἐθεοεένα πκεοιαηζηή ὏πυζηαζζξ, δζ' ἰδζαζηέναξ δδιζμονβζηῆξ πανειαάζεςξ ημῦ Θεμῦ δδιζμονβδεεῖζα ηαη’ εἰηυκα Α὎ημῦ ηαί πνμμνζζεεῖζα κά θεάζῃ εἰξ ηυ ηαε’ ὁιμίςζζκ πνυξ Α὎ηυκ, ηαηά πάνζκ Θεμοιέκδ ηαί ἀπμηη῵ζα ηήκ πνυξ Α὎ηυκ «ὁιμήεεζακ». ΢Σ. ΟΗ ΦΤ΢ΗΚΟΗ ΝΟΜΟΗ

«Ἡ θηίζηο ὑπεηάγε νὐρ ἕθνπζα ἀιιά δηά ηφλ ὑπνηάμαληα...» (Πνυξ Ρςι. Ζ΄ 20) Ἄθθδ ἀπυδεζλζξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ηαί ημῦ ρεφδμοξ η῵κ εεςνζ῵κ ηῆξ 137

ἐλεθίλεςξ, ηῆξ ηοπαζυηδημξ ηαί ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ, ἴζδξ δοκάιεςξ, εἶκαζ μἱ αἰχκζμζ, ἀΐδζμζ, ἀκαθθμίςημζ ἀθθά ηαί πάκζμθμζ θοζζημί κυιμζ, (αἱ πάκζμθμζ ἔκκμιμζ δοκάιεζξ) 109, ὏θ' μὕξ εἶκαζ ὏πμηεηαβιέκδ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ, ἵκα ὏πυ ηήκ ἄηεβηημκ α὎η῵κ δεζπμηείακ ἐπζηεθῇ ὡνζζιέκμοξ πάκημηε ζημπμφξ. Γζυηζ ηίεεηαζ ηαί πάθζκ ηυ ἐνχηδια: Πυεεκ πνμῆθεμκ μἱ θοζζημί θεβυιεκμζ κυιμζ, αἱ πάκζμθμζ αὗηαζ ηαί ἔκκμιμζ δοκάιεζξ, ὏θ’ ἅξ ὏πμηεηαβιέκδ ηαί δμοθεφμοζα ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ, ἀεκάςξ, ἀθθά ηαί ιεηά πνμδήθμο πάκημηε «ζημπμῦ», ηζκεῖηαζ, ηνέπεηαζ, ἀθθμζμῦηαζ, ιεηαζπδιαηίγεηαζ ηαί ιεηαιμνθμῦηαζ, ἵκα δζά η῵κ ἀπαφζηςκ ηζκήζεςκ, ηνμπ῵κ, ἀθθμζχζεχκ ηδξ ηθπ. πναβιαημπμζμῦκηαζ πάκημηε ὡνζζιέκμζ ηεθμθμβζημί ζημπμί; Ἡ δζδκεη῵ξ δδθαδή ηζκμοιέκδ, ηνεπμιέκδ, ἀθθμζμοιέκδ ηθπ. ὕθδ, ἟ ἐλ ἀθυβςκ ζςιαηίςκ ιάγδξ ἞θεηηνζηῆξ ἀπμηεθμφιεκδ, ἤημ δοκαηυκ κά ἐηπμνεφζῃ δοκάιεζξ ἐκκυιμοξ, ζηαεενάξ ηαί ἀηνέπημοξ (ὧκ ιάθζζηα αἱ κεχηεναζ δεζπυγμοκ ηαί ἐπί η῵κ πνμδβμοιέκςκ) ηαί κά ὏πμηαβῇ ζοκάια εἰξ α὎ηάξ; Ἀκακηζννήηςξ ὄπζ. Γζυηζ ἐη πδβῆξ - ιάγδξ ἀθυβμο, ζηενμοιέκδξ κμήζεςξ, εἰδέκαζ ηαί ζοκμπῆξ..., δέκ εἶκαζ, δοκαηυκ, ηαη' ἀνπήκ, κά πνμέθεμοκ δοκάιεζξ, δζ' ὧκ ἐηδδθμῦηαζ ἄπεζνμξ ζημπζιυηδξ, ζμθία ηαί πνυκμζα. Ο὎δέπμηε ἐπίζδξ ἀπμηέθεζια, πνμσυκ ηζ ἢ πανάβςβμκ πνμενπυιεκμκ ἐλ μἱαζδήπμηε πδβῆξ, δφκαηαζ κά ἥ ἀκχηενμκ ηῆξ πδβῆξ ἐλ ἥξ πδβάγεζ ἢ πνμένπεηαζ.. Ἡ ἐηδμπή ὅηζ ἟ ἐλ ἀθυβςκ ηαί πεπεναζιέκςκ ιμκάδςκ ἞θεηηνζζιμῦ ἀπμηεθμοιέκδ ζοιπακηζηή ὕθδ- ἐκένβεζα, ἐκέπμοζα ἐκ ἑαοηῇ, ἄβκςζημκ πςξ, ηήκ ἱηακυηδηα ηῆξ ἐηπμνεφζεςξ ἐκκυιςκ δοκάιεςκ, ἐλεπυνεοζε ηαφηαξ ιοζηδνζςδ῵ξ!!!, ηαί ὏πεηάβδ εἰξ ηαφηαξ ἀημθμφεςξ ηαε' ὅκ ηνυπμκ ὁ ἄκενςπμξ 109

Νυιμζ παβημζιίμο ἕθλεςξ ηαί αανφηδημξ, κυιμζ πδιζημί, αζμθμβζημί, ηθπ, ἐλ ὧκ μἱ ἀκαθενυιεκμζ εἰξ ηήκ ἐκυνβακμκ ὕθδκ - ηά ὀνβακζηά ὄκηα, ἄροπά ηε ηαί ἔιροπα - ἐιθακίγμκηαζ πμθφ ιεηά ηήκ δζαιυνθςζζκ ημῦ ἟ιεηένμο πθακδηζημῦ ζοζηήιαημξ (ηαί δή ηαηά ηήκ πνμδεοηζηήκ ἐιθάκζζζκ ἐπί ηῆξ Γῆξ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ), ἀθθά ηαί δεζπυγμοκ ἐπί η῵κ πνμδβμοιέκςκ βεκζη῵κ κυιςκ ηῆξ ηζκήζεςξ, ἕθλεςξ ηθπ.

138

὏πμαάθθεηαζ ἑημοζίςξ εἰξ α὎ημπενζμνζζιυκ, εἶκαζ ἐηδήθςξ πανάθμβμξ, ἀαάζζιμξ ηαί ἀζηήνζηημξ. Καη' ἀνπήκ ιέκ, δζυηζ πδβή (἟ ζοιπακηζηή ὕθδ- ἐκένβεζα) ἄθμβμξ, ζηενμοιέκδ δδθαδή κμήζεςξ ηαί ζοκεζδέκαζ, δέκ ἤημ δοκαηυκ κά παναβάβῃ δοκάιεζξ, δζ' ὧκ ἐηδδθμῦηαζ ἄπεζνμξ ζμθία ηαί πνυκμζα. ὇ ἔθθμβμξ δέ ηαί ζηυπζιμξ α὎ημπενζμνζζιυξ, εἰξ ὅκ ἐλ ὅθςκ η῵κ ηηζζιάηςκ ηῆξ πανμφζδξ δδιζμονβίαξ ιυκμκ ὁ ἄκενςπμξ ζοκεζδδη῵ξ ὏πμαάθθεηαζ, ηεθεῖηαζ δζ' ἐθθυβμο πκεοιαηζηῆξ δοκάιεςξ, ἣηζξ δέκ πνμένπεηαζ ἐη ημῦ ὏θζημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ. Δἶκαζ ἀπυννμζα ηαί ἀπμηέθεζια ἐηδδθχζεςξ ηῆξ αμοθήζεςξ ηῆξ ροπῆξ ἟ι῵κ, ἥξ ηήκ ἰδζαζηένακ πκεοιαηζηήκ, ἐκ ἟ιῖκ, ηαί ἐκζοκείδδημκ ἄνα ὏πυζηαζζκ ἀπμδεζηκφμιεκ ἀνημφκηςξ ηαί ἐκ ηῶ πανυκηζ. Ἡ πκεοιαηζηή δέ ηαί ἐκζοκείδδημξ ροπή ἟ι῵κ ἔπεζ αεααίςξ ηήκ ἱηακυηδηα ηῆξ ηεθείαξ ηονζανπίαξ ἐπί ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ (ηαί ηῆξ ὅθδξ ὏πμζηάζεχξ ιαξ) ηαί ημῦ ἑημοζίμο ἑπμιέκςξ ηαί ζοκεζδδημῦ ἟ι῵κ α὎ημπενζμνζζιμῦ. ΢ηενμοιέκδ ὅιςξ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ- ἐκένβεζα, εἰξ ηά ααζζηά α὎ηῆξ ζοζηαηζηά, κμήζεςξ ηαί ζοκεζδέκαζ, ἢημζ πκεοιαηζηῆξ ὏πμζηάζεςξ ἢ ροπῆξ, δέκ ἤημ δοκαηυκ ἄνα μὔηε ημφξ θοζζημφξ κυιμοξ (δζ' ὧκ ἐηδδθμῦηαζ ἄπεζνμξ ζμθία η.θπ.) κά παναβάβῃ, ιήηε, ηαί ἀημθμφεςξ, α὎ημπενζμνζγμιέκδ, κά ὏πμηαβῇ ζημπίιςξ εἰξ α὎ημφξ. Δἶκαζ ἑπμιέκςξ ὅθςξ πνυδδθμκ, ὅηζ μἱ ἀνπζημί, μἱ ηαεμθζημὶ ηαί παβηναηεῖξ θοζζημὶ κυιμζ, μἱ ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ ὀκημπμζήζεςξ ὏πάνλεςξ ηῆξ ὕθδξ ἐηδδθμφιεκμζ, ἢημζ ὁ κυιμξ ηῆξ ἀεκάμο, ηαί ιέ ὡνζζιέκαξ ηαπφηδηαξ, ηζκήζεςξ η῵κ εειεθζςδ῵κ ζοζηαηζη῵κ ζςιαηίςκιμκάδςκ ηῆξ ὕθδξ (἞θεηηνμκίςκ, πμγζηνμκίςκ, πνςημκίςκ η.ἄ.) ηαί ὁ κυιμξ ηῆξ ἕθλεςξ ἢ αανφηδημξ, μἱ ἰεφκμκηεξ ηάξ ηζκήζεζξ, ηάξ ἕθλεζξ ηαί ηάξ ἐπαημθμοεμφζαξ ἑκχζεζξ, ποηκχζεζξ πήλεζξ, ἀθθμζχζεζξ ηαί ιεηαιμνθχζεζξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, ὡξ ἄηεβηημζ δοκαιζηαί κμιμηέθεζαζ, πνυξ ἐπζηέθεζζκ πάκημηε ὡνζζιέκςκ ηεθμθμβζη῵κ ζημπ῵κ, δέκ ἐλεπμνεφεδζακ ἐη ηῆξ ὕθδξ, δέκ πνμῆθεμκ ἐλ 139

α὎ηῆξ. Γζυηζ ἄθθςξ δέκ εά ἤημ δοκαηυκ ηαί κά ὏πμηάλμοκ α὎ηήκ, κά δεζπυζμοκ ἐπ’ α὎ηῆξ. Συ α὎ηυ δέ ἰζπφεζ ηαί δζά ημφξ ιεηαβεκεζηένμοξ, ημφξ κεςηένμοξ θοζζημφξ κυιμοξ (πδιζημφξ, αζμθμβζημφξ ηθπ.), μἵηζκεξ ἀπυ ηῆξ ἐηδδθχζεχξ ηςκ ηαί ἐκηεῦεεκ ηονζανπμῦκ μ὎ ιυκμκ ἐπὶ ηῆξ ὕθδξ ἀθθά ηαί ἐπὶ η῵κ πνμδβμοιέκςκ ηαί παβηναη῵κ ημζμφηςκ ηῆξ δζδκεημῦξ ηζκήζεςξ ηαί ἕθλεςξ ηαί ἀθαζνμῦκ, μὕηςξ εἰπεῖκ, ιένμξ ηῆξ ἐπὶ ηῆξ ὕθδξ πνμδβμοιέκδξ παβηονζανπίαξ α὎η῵κ. ἖κέπεζ δέ ὏ρίζηδκ ζδιαζίακ ηαί ηυ ὅηζ μἱ κεχηενμζ θοζζημὶ κυιμζ, μἱ ἐιθακζγυιεκμζ ηαί ἐηδδθμφιεκμζ ιεηά ηήκ πήλζκ - πφηκςζζκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ ηαί ηήκ πενζέθεοζίκ ηδξ, δζαδμπζη῵ξ, εἰξ ηάξ ηαηαζηάζεζξ η῵κ ἀενίςκ, η῵κ ὏βν῵κ ηαί η῵κ ζηενε῵κ, ἢημζ μἱ πδιζημὶ ηαί μἱ αζμθμβζημὶ ηθπ. κυιμζ (ἐλ ὧκ μἱ ηεθεοηαῖμζ ἐηδδθμῦκηαζ ιυκμκ ιεηά ηήκ ἐιθάκζζζκ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ) δεζπυγμοκ μ὎ ιυκμκ ἐπὶ ηῆξ ὕθδξ, ἀθθά ηαί η῵κ παβηναη῵κ πνμδβμοιέκςκ ημζμφηςκ, ηῆξ ηζκήζεςξ ηαί ηῆξ ἕθλεςξ, ηαί ἀθαζνμῦκ, ηνυπμκ ηζκά, ιένμξ ηῆξ ἐπὶ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ ηαεμθζηῆξ ηονζανπίαξ α὎η῵κ. Γζυηζ π῵ξ εἶκαζ δοκαηυκ κά δεπε῵ιεκ ὅηζ ηαί μἱ κεχηενμζ μὗημζ θοζζημὶ κυιμζ πνμῆθεμκ εἴηε ἐη ηῆξ ὕθδξ, εἴηε ἐη η῵κ πνςηανπζη῵κ ηαί βεκζηςηένςκ ημζμφηςκ, ηῆξ ηζκήζεςξ ηαί ηῆξ ἕθλεςξ ἢ αανφηδημξ; Ἂκ ἐλεπμνεφμκημ ἐη ηῆξ ὕθδξ, δέκ ἤημ δοκαηυκ κά ηονζανπήζμοκ ἐπ’ α὎ηῆξ. Ἂκ πνμήνπμκημ ἐη η῵κ πνμδβμοιέκςκ ηαί πνςηανπζη῵κ ημζμφηςκ, ἀκακηζννήηςξ ἐπίζδξ ἔδεζ κά εἶκαζ ὏πμηεηαβιέκμζ εἰξ α὎ημφξ. Πενί η῵κ ἐκκυιςκ ημφηςκ δοκάιεςκ, αἵηζκεξ δζέπμοκ ηαί ἰεφκμοκ πάζαξ ηάξ ηζκήζεζξ ηθπ. ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ-ἐκενβεία, ηαπεζκυξ ζημπαζηήξ ἔβναρεκ, ζὺκ ἄθθμζξ, ηαί ηά ἑλῆξ:... «…Θά ἦην ἀιεζῶο ἄπεηξνο ἟ ὕιε, ἂλ θαηεγνξνῦλην ἐπὶ ηαχηεο ἟ ἀτδηφηεο, ηφ πξψηαξρνλ, ηφ πάκπξσηνλ... Ἂλ ἀπνδψζσκελ εἰο ηήλ ὕιελ ἀτδηφηεηα ὑπάξμεσο, ὀθείινκελ ἄξα λά ζπκπαξαδερζῶκελ ὅηη ἀλαγθαίσο «αἱ δπλάκεηο ηῆο δξάζεσο ἐθπνξεχνληαη ἐμ αὐηῆο...». Φχζεη δ' 140

ἐληαῦζα ηφ ἑμῆο ἀλαθχπηεη δήηεκα: Πφηεξνλ αἱ ὡο εἴξεηαη δπλάκεηο... ἕδξσλ ἀλάξρσο, ἤ ἧλ πνηε ὅηε νὐθ ἔδξσλ, ἐλ ιαλζαλνχζῃ ηεινῦζαη θαηαζηάζεηο (ζ.ζ. ὅπσο π.ρ. ἰδίᾳ νἱ ρεκηθνὶ θαί βηνινγηθνὶ λφκνη νἱ ἐθδεινχκελνη κεηά ηήλ δεκηνπξγίαλ ηῶλ ἐλνξγάλσλ ὄλησλ), ηῆο δξάζεσο ηνχησλ ἐληεῦζελ ὁξίνπ ηηλφο ἀξμακέλεο, θαί ἄξα ἐγρξφλνπ νὔζεο, ηνῦ ὁξίνπ ηῆο ἐλάξμεσο ηῆο δξάζεσο, ηνῦ ρσξίδνληνο ηαχηελ ἐθ ηῆο ἀδξαλείαο, ἀλαγθαίσο ηήλ ἔλλνηαλ ηνῦ ρξφλνπ θαζνξίδνληνο. » Ἀιι' ἐάλ ὑπῆξρε πεξίνδνο ἀδξαλείαο ηῶλ δπλάκεσλ..., ηφηε δένλ ἀλαγθαίσο λά δεηεζῇ ηῆο ἀδξαλείαο ὁ ιφγνο, ηῆο ιαλζαλνχζεο αὐηῶλ θαηαζηάζεσο ἟ αἰηία ἐληφο αὐηῆο ηῆο ὕιεο, δηφηη ἂλ ἐθδεηήζσκελ ἀιιαρνῦ ηφλ ιφγνλ ηφλ ηεξήζαληα ηαχηαο ἐλ ἀδξαλείᾳ, ηφηε ἀλαγθαίσο παξαδερφκεζα νὐζίαλ ἑηέξαλ, ἐθηφο ηῆο ὕιεο, ζπλχπαξμηλ δειαδή δχν ἀπείξσλ, ὅπεξ ἀπνθιείεηαη ἀπνιχησο…. » Ἀιι' ἂλ παξαδερζῶκελ ὅηη ἐλ αὐηῇ ηῇ ἑζηίᾳ, ἀθ’ ἧο ἐθπνξεχνληαη αἱ δπλάκεηο ηῆο δξάζεσο, ἐλνηθεῖ ὁ ιφγνο ηῆο κεηαβνιῆο, ὁηέ κέλ ἐλ ἀδξαλείᾳ ηάο δπλάκεηο ηεξῶλ, ὁηέ δέ δξᾶζηλ ηνχησλ ἐπηηξέπσλ, αἴξνκελ δηά ηῆο παξαδνρῆο ηαχηεο ηήλ ἀλαηηηφηεηα ηῆο ὕιεο, ἀθνῦ νὐζησδῶο ηάο δπλάκεηο ηαχηαο ραξαθηεξίδεη ἟ ηξνπή, ἟ ἀιινίσζηο, ἟ κεηαβνιή. Γηφηη ηξνπή θαί ἀΐδηνηεο αἴξνπζηλ ἄιιεια. Οὐδέλ δχλαηαη λά λνεζῇ ὡο ὂλ ἀεὶ ἴδηνλ ἑαπηῷ θαί πάιηλ ηξεπφκελνλ, κεηαβαιιφκελνλ, ἀιινηνχκελνλ.... » ἗πνκέλσο ἐπὶ ηῆο ὕιεο, νὐζησδῶο δηά ηῆο ηξνπῆο ραξαθηεξηδνκέλεο, δέλ δχλαηαη ἄξα λά θαηεγνξεζῇ ηφ «εἶλαη» ἐλ ηῇ θηινζνθηθῇ αὐηνῦ ζεκαζίᾳ (ηφ ὁπνῖνλ ἀπνθιείεη ἀδπζσπήησο ἀθ’ ἑαπηνῦ ηήλ ηξνπήλ) ἀιιά ηφ «γίγλεζζαη»... »Ὅπσο ἀπνθεπρζῇ ηνῦην, ηφ ὁπνῖνλ αἴξεη ἄξδελ ηήλ ἀτδηφηεηα... ηῆο ὕιεο, ὀθείινκελ λά δερζῶκελ ὅηη αἱ δπλάκεηο, ἀπφ ηαχηεο ἐθπνξεπφκελαη, εἶλαη ηῆο ηξνπῆο ἀλψηεξαη... θαί ἀλάξρσο δξνῦλ... Ἔρνκελ ἄξα: Ὕιελ, νὐζίαλ πξψηαξρνλ, ἑζηίαλ ἐθπνξεχνπζαλ δπλάκεηο, ἟ δξᾶζηο ηῶλ ὁπνίσλ ἔρεη ἀληηθείκελνλ ηήλ ὕιελ, 141

ἀπφ ηῆο ὁπνίαο ἐθπνξεχνληαη. Ἀιιά ηνῦην εἶλαη ἄληηθξπο παξαινγηζκφο..., δηφηη: Ἡ ὕιε ἐθπνξεχνπζα ηάο δπλάκεηο ηῆο δξάζεσο, πῶο, ἀθνῦ εἶλαη αἰηία ηνχησλ, δχλαηαη ἐλ ηαπηῷ λά κεηαπίπηῃ εἰο ηήλ ἥζζνλα ηνῦ «αἰηηαηνῦ ζέζηλ» κεηαβνιάο πάζρνπζα ὑπφ ηῶλ δπλάκεσλ, ἃο αὕηε ἐθπνξεχεη, θαί αἵηηλεο ὀθείινπλ λά εἶλαη ἀΐδηνη..., ἀΐδηνη δέ νὗζαη, πῶο ἀπφ ηξεπηνῦ ἐθπνξεχνληαη, πῶο ηξεπηφλ ἐξγάδνληαη... θαί θαζηζηνῦλ ὅηη, ἐμ ἀξρῆο (ὑπνζεηηθῶο) ἀΐδηνλ παξεδεμάκεζα, πξψηαξρνλ αἰηηφηεηα ηήλ ὕιελ ὁκνινγήζαληεο; » Ἡ ραψδεο αὕηε ἀληίθαζηο, εἰο ἥλ θαηειήμακελ παξαδεμάκελνη ηήλ ὕιελ ὡο πξψηαξρνλ νὐζίαλ, ἀλαγθάδεη ἟κᾶο λά ἀπνξξίςσκελ... ηήλ πεξί ἀτδηφηεηνο θιπ. ηῆο ὕιεο ὑπφζεζηλ θαί λά θεξχμσκελ ηαχηελ αἰηηαηφλ, ἀπνηέιεζκα, γεγνλφο. »Ἀιι' ἐθηφο ηνῦ ἀλσηέξσ ζπκπεξάζκαηνο... ἀλαθχπηεη θαί ηφ ἑμῆο ἄθακπηνλ ἐξψηεκα: Αἱ ὡο εἴξεηαη δπλάκεηο... ἐξγάδνληαη κεηά ζθνπνῦ ἤ ρσξὶο ηνχηνπ, ὅισο ἀζθφπσο; Ἰδνὺ δήηεκα παλππέξηηκνλ, ιεπηεπίιεπηνλ... ἖άλ ἟ ἀΐδηνο ηῶλ δπλάκεσλ δξᾶζηο θέξῃ ὡο ραξαθηῆξα ηήλ ἐξεκίαλ ηνῦ ζθνπνῦ ηφηε ἅπαζα ἟ θῦζηο... νὐδέλ ἄιιν δχλαηαη λά εἶλαη εἰκή ηπθιφο ηηο κεραληζκφο, ἐμειηζζνκέλσλ ηῶλ ὑπφ ἀζπλεηδήησλ... δπλάκεσλ θαζνξηδνκέλσλ θαηλνκέλσλ εἰο ηξεῖο ἀλαβαζκνχο, νἷνλ ηφλ «ρεκηθφλ ἐμειηγκφλ», ηφλ ἞ιεθηξηζκφλ θαί ηφλ θαζνιηθφλ καγλεηηζκφλ. Ἀιιά ηίο, ἐμαηξέζεη παξαθξνζχλεο, λά δερζῇ ηνῦην δχλαηαη, ἀθνῦ ἀπφ ηῶλ θσζθνξηδφλησλ βπζῶλ ηῶλ ἀβχζζσλ κέρξη ηῶλ ἀηεξκφλσλ νὐξαλίσλ ἐθηάζεσλ κία ἀθνχεηαη θσλή, ὡζεὶ θσλή βξνληῆο, ἀζπιιήπηῳ ὅισο δπλάκεη ἐμαγγέιινπζα ὅηη ἁπαληαρνῦ ζειαγίδεη ηῆο ζθνπηκφηεηνο ἟ ὑπέξνρνο ζθξαγίο;....» Πάκηεξ ἑπμιέκςξ μἱ θοζζημὶ κυιμζ, αἱ πάκζμθμζ ηαί ἔκκμιμζ δοκάιεζξ αἱ δζέπμοζαζ ηαί ἰεφκμοζαζ ηάξ ηζκήζεζξ, ηάξ ιεηααμθάξ, ηάξ ιεηαιμνθχζεζξ ηθπ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, ὏θ' ὅθαξ α὎ηῆξ ηάξ ποηκχζεζξ ηαί ιμνθάξ, εἶκαζ 142

δοκάιεζξ εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ, δοκάιεζξ δδθαδή δμηαί ηαπεεῖζαζ ηῇ ὕθῃ ἔλςεεκ, ἵκα ὏πυ ηυ ηνάημξ ηαί ηήκ ἐπζαμθήκ α὎η῵κ ἐπζηεθῇ αὕηδ ὡνζζιέκμοξ πάκημηε ζημπμφξ. Σμφξ κυιμοξ δέ ημφημοξ ἐπνδζζιμπμζήζαιεκ δζά ηήκ ηεπκδηήκ ιεηαζημζπείςζζκ ηῆξ ὕθδξ, ἢημζ δζά ηήκ ιεηααμθήκ αανοηένςκ ζημζπείςκ εἰξ ἐθαθνυηενα, ἢ ἀκηζζηνυθςξ, ὡξ ἐπίζδξ ηαί δζά ηήκ ηεπκδηήκ ιεημοζίςζζκ θοζζη῵κ ηίκςκ πνμσυκηςκ. Καί ἐπεζδή ἟ ζημζπεζχδδξ θμβζηή, ἀθθά ηαί ἟ ὏βζήξ ἐπζζηήιδ ηαί θζθμζμθία ἀπμηθείμοκ ἀπμθφηςξ κά δεπε῵ιεκ, ὅηζ αἱ ἔκκμιμζ αὗηαζ δοκάιεζξ, αἱ δεζπυγμοζαζ ἐπὶ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, δζ' ὧκ ἐηδδθμῦηαζ ἀζφθθδπημξ πακημδοκαιία, πακζμθία, ζημπζιυηδξ ηαί πνυκμζα, ιή πνμενπυιεκαζ πνμδήθςξ ἐη ηῆξ ὕθδξ, ἤημ δοκαηυ κά πνμέθεμοκ ἐη ημῦ ιδδεκυξ (-0-), ἄνα ηαί αἱ δοκάιεζξ αὗηαζ ἀπμηεθμῦκ ὏πενυπμοξ ηαί ἀιαπήημοξ ιανηονίαξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ὏πυ ημῦ ὏πενημζιίμο, πακημδοκάιμο ηαί πακζυθμο κμιμεέημο ηαί δμηῆνμξ ηςκ, ἢημζ ημῦ ἀπείνμο Θεμῦ. Γὲκ ἀπμηεθμῦκ ὅιςξ ἀιαπήημοξ ιανηονίαξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ηυζιμο ὏πυ ημῦ ἀπείνμο, πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ μἱ θοζζημὶ κυιμζ ιυκμκ δζά ηῆξ ἐπζαμθῆξ ηςκ ἐπὶ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ. Ἀπμηεθμῦκ ὡζαφηςξ ηαί δζά ηῆξ ζημπίιμο ἐκ ηίζζ πανααζάζεχξ ηςκ, πνυξ ηεθεζμηένακ ἐλοπδνέηδζζκ ηῆξ δδιζμονβίαξ. Σμζαφηδ πανααίαζζξ ημῦ βεκζημῦ θοζζημῦ κυιμο, ηαε' ὅκ «π᾵κ ζ῵ια εενιαζκυιεκμκ δζαζηέθθεηαζ, πδβκφιεκμκ δέ ζοζηέθθεηαζ» (πανααίαζζξ ἐλοπδνεημῦζα ηυκ ζημπυκ ηῆξ δδιζμονβίαξ) παναηδνεῖηαζ εἰξ ηήκ δζαζημθήκ ημῦ ὕδαημξ- ἐκ ὡνζζιέκμο ααειμῦ ρφλεζ ηαί πήλεζ ηαί εἰξ ηήκ ζοζημθήκ, ἀκηζεέηςξ, ηῆξ ἀνβίθμο ηαηά ηήκ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ἐπίζδξ ααει῵κ εένιακζζκ. Γζά ηῆξ πανααζάζεςξ ηαφηδξ ἐλοπδνεηεῖηαζ ἟ δδιζμονβία πμθθαπθ῵ξ. Γζαζηεθθυιεκμκ ηυ ὕδςν, εἰξ ὡνζζιέκμκ ααειυκ ρφλεςξ ηαί πήλεςξ, ηαείζηαηαζ ἐθαθνυηενμκ, ὡξ ἐη ημφημο δέ μἱ ἐπὶ ηῆξ ἐπζθακείαξ ημο ζπδιαηζγυιεκμζ πάβμζ ἐπζπθέμοκ εἰξ ημφξ πυθμοξ ηαί εἰξ ηάξ θίικαξ 143

η῵κ πθδζίμκ α὎η῵κ πενζμπ῵κ ηαί δέκ αοείγμκηαζ εἰξ ημφξ αοεμφξ. Ἀπμθεφβεηαζ μὕηςξ ἟ ζφκ ηῶ πνυκῳ αὔλδζζξ α὎η῵κ ηαί ἟ ἀκαπυθεοηημξ, ὡξ ἐη ημφημο, αθάαδ ηῆξ γςῆξ ηυζμκ ἐκ ηαῖξ θίικαζξ, ηαῖξ εαθάζζαζξ ηαί ηαῖξ πενζμπαῖξ α὎η῵κ, ὅπςξ ηαί βεκζηχηενμκ ἐθ' ὅθδξ ηῆξ ἐπζθακείαξ ηῆξ Γῆξ. Ὡζαφηςξ ὅιςξ ηαί ἄθθςξ ἟ ὠθεθζιυηδξ η῵κ πάβςκ εἶκαζ πμθθαπθή. Πμθφηζιμξ π.π. εἶκαζ ἟ ζοιαμθή ηςκ εἰξ ηήκ δζάζπαζζκ η῵κ πεηνςιάηςκ η῵κ ὀνέςκ ηαί η῵κ θυθςκ (ηά ὁπμῖα ενοιιαηζγυιεκα μὕηςξ βίκμκηαζ π῵ια ἀκακε῵κμκ ηυ ἔδαθμξ η῵κ πεδζάδςκ), δζά ηήκ δζαηήνδζζκ ἀζήπηςκ η῵κ ηνμθίιςκ η.ἄ. Ἡ ἄνβζθθμξ, ἀκηζεέηςξ, εενιαζκμιέκδ ζοζηέθθεηαζ, ἵκα ἐιπμδίγδηαζ ἟ πνμζέββζζζξ η῵κ ὏πμπεμκίςκ ὏δάηςκ εἰξ ηυ πενίηεκηνμκ ημῦ πθακήημο ηαί ἟ ιεηααμθή α὎η῵κ εἰξ ἀηιμφξ, θυβῳ ηῆξ ἐπζηναημφζδξ ἐηεῖ ιεβάθδξ εενιμηναζίαξ. Γζά ημῦημ ηυ πενίηεκηνμκ ημῦ πθακήημο πενζαάθθμοκ παπφηαηα ζηνχιαηα ἀνβίθθμο. Ἄθθςξ ιεβάθα ηιήιαηα ηῆξ ἐπζθακείαξ ηῆξ Γῆξ εά ἀκεηζκάζζμκημ ζοπκάηζξ εἰξ ηυ ηεκυκ ὏πυ η῵κ ὏πμπεμκίςκ ιεβάθςκ πμζμηήηςκ ἀηι῵κ, μἵηζκεξ εά ἐζπδιαηίγμκημ ἐη ηῆξ ἐλαηιίζεςξ η῵κ ὏πμβείςκ ὏δάηςκ, ἐάκ ηαῦηα, δζά ηῆξ δζαηνζκμφζδξ ηυ ὕδςν δζεζζδοηζηῆξ ηαί δζαανςηζηῆξ ἰδζυηδημξ, ἔθεακμκ ιέπνζ ημῦ ηέκηνμο ημῦ πθακήημο. Πανααίαζζκ ἐπίζδξ ἑηένμο θοζζημῦ κυιμο, δζαημζιδηζηήκ πνμθακ῵ξ ηῆξ δδιζμονβίαξ, ἀπμηεθμῦκ αἱ ἀκάδνμιμζ ηζκήζεζξ ηνζ῵κ ἐη η῵κ 11 δμνοθυνςκ ημῦ πθακήημο Γζυξ, η῵κ δμνοθυνςκ ημῦ Ο὎νακμῦ, ἑκυξ ἐη η῵κ 10 δμνοθυνςκ ημῦ Κνυκμο, ὡξ ηαί η῵κ δμνοθυνςκ ημῦ Πμζεζδ῵κμξ, ηζκμοιέκςκ ηαη' ἀκηίεεημκ θμνάκ πνυξ ηήκ ηίκδζζκ η῵κ ἐκ θυβῳ πθακδη῵κ, ὡζαφηςξ δέ ηαί αἱ δοζελήβδημζ ηζκήζεζξ ὡνζζιέκςκ ἄθθςκ ἀπθακ῵κ ἀζηένςκ, πενί η῵κ ὁπμίςκ εά ἀζπμθδε῵ιεκ ηαί ἐκ ημῖξ ἑπμιέκμζξ. Πνμζιανηονμῦκ ηαί π᾵ζαζ αἱ πανααζάζεζξ ηαί ηζκήζεζξ αὗηαζ ηήκ ἄπεζνμκ δφκαιζκ ζμθίακ ηαί πνυκμζακ ημῦ πακημδοκάιμο ηαί πακζυθμο Νμιμεέημο η῵κ θοζζη῵κ κυιςκ, πνμζέηζ δέ ηαί ηυ ὅηζ πάκηεξ μἱ θοζζημὶ κυιμζ εἶκαζ δοκάιεζξ 144

εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ, δζυηζ ἄθθςξ εά ἤημ ἀδφκαημξ ἟ πανααίαζζξ α὎η῵κ. Ὅηζ δέ πάκηεξ μἱ θοζζημὶ κυιμζ, μἱ δζέπμκηεξ ηαί ἰεοκμκηεξ ηάξ ηζκήζεζξ ηθπ. ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, εἶκαζ δοκάιεζξ εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ, δοκάιεζξ δδθαδή δμηαί ηῇ ὕθῃ ἔλςεεκ ηαί ὄπζ πδβαῖαζ, ἐη ηῆξ ὕθδξ δδθμκυηζ πνμενπυιεκαζ, πακδβονζη῵ξ δζαηδνφζζεηαζ ὄπζ ιυκμκ ἐη η῵κ ὡξ ἀκςηένς ἀιαπήηςκ ἐπζπεζνδιάηςκ, ἀθθά ηαί ἐη ηῆξ ἐπζηεοπεείζδξ ἐζπάηςξ δζαζπάζεςξ ημῦ ἀημιζημῦ πονῆκμξ. Γζυηζ ἂκ αἱ δοκάιεζξ αἱ ἐηθουιεκαζ ἐη ηῆξ δζαζπάζεςξ η῵κ ἀηυιςκ (ηαί η῵κ ἀημιζη῵κ πονήκςκ) ἤζακ πδβαῖαζ, δοκάιεζξ δδθαδή θφζεζ, μ὎δέπμηε εά ἤημ δοκαηυκ κά δζαζπαζεμῦκ ηαί κά ἐηθοεμῦκ. Δἶκαζ ἀδφκαημκ κά ἀθαζνεεῇ ἢ κά ἐθθαηςεῇ ἢ ἔζης, ἀπυ ζ῵ιά ηζ δφκαιζξ θφζεζ ἐκ α὎ηῶ ὏πάνπμοζα, ἄνα δέ ηαί πδβαίςξ, ἀηνέπηςξ ηαί ἀκαπμζπάζηςξ ζοκοθαζιέκδ ιεη' α὎ημῦ. Ἀθθά ἐη ηῆξ δζαζπάζεςξ ημῦ ἀημιζημῦ πονῆκμξ δέκ ἐαεααζχεδζακ ιυκμκ αἱ ὡξ ἀκςηένς ἀθήεεζαζ. Γζεηδνφπεδ, πνμζέηζ, ἅπαλ ἔηζ, ἟ πακζμθία, ἟ πακημδοκαιία ηαί ἟ ἀζφθθδπημξ ἐκ πμθθμῖξ πνυκμζα ημῦ ἀπείνμο Γδιζμονβμῦ. Γζυηζ ἀπεδείπεδ πακδβονζη῵ξ, ζὺκ ημῖξ ἄθθμζξ, ὅηζ ὡνζζιέκδ ἀπμθφηςξ εἶκαζ ἟ ἑθηηζηή δφκαιζξ, ἟ ζοκέπμοζα ηαί ζοβηναημῦζα πνυξ ἄθθδθα ηά ζςιαηίδζα η῵κ πνςημκίςκ ηαί η῵κ κεηνμκίςκ, ηά ζπδιαηίγμκηα ἕηαζημκ ἀημιζηυκ πονῆκα, ὅηζ ὡνζζιέκμξ ἀπμθφηςξ εἶκαζ, ὁ ἀνζειυξ η῵κ πνςημκίςκ ηθπ., ἐλ ὧκ ἕηαζημξ η῵κ ἀημιζη῵κ πονήκςκ ζπδιαηίγεηαζ, ηαί ὡνζζιέκμξ, ὡζαφηςξ, ὁ ἀνζειυξ η῵κ ἞θεηηνμκίςκ, ἅηζκα πθακδηζη῵ξ πενζθένμκηαζ πενί α὎ηυκ. Ὅηζ ὡνζζιέκδ ἀπμθφηςξ εἶκαζ ἐπίζδξ ηαί ἟ ἑθηηζηή δφκαιζξ ἟ ζοβηναημῦζα ηά ἞θεηηνυκζα ὡξ πθακήηαξ πένζλ η῵κ πονήκςκ 110. Καί βκςζεείζδξ ἐπαηνζα῵ξ, ὡζαφηςξ, ηῆξ ιάγδξ ηαί ηῆξ ηαπφηδημξ, ἣκ ἀκαπηφζζμοκ ἐκ ηῶ πχνῳ ηά ἐθεοεενμφιεκα ιεηά ηήκ δζάζπαζζκ ζςιάηζα (πνςηυκζα ηαί κεηνυκζα), ηά 110

Πνμαθ. Samuel Glasstone, ικδι. ἔνβ. ζεθ. 392-496.

145

ζπδιαηίγμκηα ἕηαζημκ πονῆκα, ὅπςξ ηαί ηά ἞θεηηνυκζα ηά πενζθενυιεκα πθακδηζη῵ξ πενί α὎ηυκ, ὏πεθμβίζεδ, ἐκ πάζῃ ἀηνζαείᾳ, ἟ ἐη ηῆξ δζαζπάζεςξ ἑκυξ ἀηυιμο, ὡξ ζοκυθμο (πονῆκμξ ηαί ἞θεηηνμκίςκ) ἐηθομιέκδ δφκαιζξ - ἐκένβεζα, ηυζμκ ἟ ηζκδηζηή, ὅζμκ ηαί ἟ θςηζζηζηή, ἟ εενιζηή, ἀθθά ηαί ἟ ναδζεκενβυξ (πνμενπμιέκδ, ἟ ηεθεοηαία, ἐλ ὡνζζιέκςκ ιυκμκ ζημζπείςκ, ὡξ ηυ ῥᾴδζμκ, ηυ μ὎νάκζμκ η.θπ. 111), ἣηζξ, ηαί ὏θ' ὅθαξ α὎ηῆξ ηάξ ιμνθάξ, εἶκαζ πμθφιμνθμζ ἁπθαῖ ἰδζυηδηεξ η῵κ ἐθεοεενμοιέκςκ ζςιαηίςκ, ἐηδδθμφιεκαζ ὅηακ ηζκμῦκηαζ ηαῦηα ἐκ ηῶ πχνῳ ιέ ηήκ ηαπφηδηα ημῦ θςηυξ. ἖η παναθθήθμο ἐβέκεημ βκςζηυκ ὡζαφηςξ, ὅηζ ηαί ηυ αάνμξ ηῆξ ιάγδξ ὅθςκ η῵κ ζςιαηίςκ η῵κ ἀπανηζγυκηςκ ἕηαζημκ ἄημιμκ (πονῆκα ηαί ἞θεηηνυκζα ὁιμῦ) εἶκαζ ἐπίζδξ ἀπμθφηςξ ὡνζζιέκμκ. Γζ' ἁπθμῦ ὅεεκ ιαεδιαηζημῦ ὏πμθμβζζιμῦ ε὏νέεδ ε὎ηυθςξ ἟ πμζυηδξ η῵κ ὁιμίςκ ἀηυιςκ- ζημζπείςκ, ἣηζξ ἀπῃηεῖημ δζά ηήκ ἔηθοζζκ ὡνζζιέκδξ ιεβάθδξ πμζυηδημξ δοκάιεςξ, ηζκδηζηῆξ, θςηζζηζηῆξ, εενιζηῆξ ηθπ, πνυξ πναβιάηςζζκ ὡνζζιέκμο ἔνβμο - ζημπμῦ. Ἡ ἀημιζηή ἐκένβεζα - δφκαιζξ ἐηέεδ ημζμοημηνυπςξ εἰξ ηήκ δζάεεζζκ ηῆξ ἐπζζηήιδξ. Ἡ ἀκαηάθορίξ ηδξ ηαί ἟ εἰνδκζηή πνδζζιμπμίδζίξ ηδξ εἶκαζ ἀκακηζννήηςξ ιία εἰζέηζ δζαηήνολζξ ηῆξ ἀπείνμο ζμθίαξ, μἰημκμιίαξ ηαί πνμκμίαξ ημῦ Θεμῦ. Αἰζεάκεηαζ, ηαηυπζκ ημφηςκ, ὄπζ ἁπθμῦκ εαοιαζιυκ, ἀθθά πναβιαηζηυκ δέμξ ἟ «ἐκ πκεφιαηζ ἀθδεείαξ» θζθμζμθμῦζα ροπή, δζααθέπμοζα, ὏πέν πυηε ἄθθμηε ζήιενμκ, ηήκ ἄπεζνμκ ηαφηῃκ δφκαιζκ, ζμθίακ ηαί πνυκμζακ ημῦ Θεμῦ, ηήκ ἐηδδθμοιέκδκ ηαί εἰξ ηά ἐθάπζζηα - ηά ἔζπαηα ζοζηαηζηά ηῆξ ἐηπάβθμο ηαφηδξ δδιζμονβίαξ, ὅπςξ αεααίςξ ηαί εἰξ ηά ιέβζζηα, ἢημζ εἰξ ημφξ ἀζηέναξ, ηά κεθεθχιαηα ηαί ημφξ Γαθαλίαξ, ηάξ ὁιάδαξ ηαί ηάξ ζοζηνμθάξ η῵κ Γαθαλζ῵κ. Πνμαάθθεζ δέ πενζθακήξ ηαί πενίθαιπνμξ ἟ ἄπεζνμξ α὎ηή δφκαιζξ, ζμθία, ἀθθά ηαί πνυκμζα ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο 111

Πνμαθ. α὎ηυεζ, ζεθ. 81 -106 ηαί 141-162

146

Γδιζμονβμῦ δζά η῵κ εαοιαζίςκ ἀθδε῵ξ θεπημιενεζ῵κ ηαί η῵κ ιαεδιαηζη῵κ ἀκαθφζεςκ ηαί ἐλζζχζεςκ, ηῆξ ἐπζζηήιδξ πμφ δζεονεοκ᾵ ηυ «π῵ξ» ηῆξ δδιζμονβίαξ. Γζυηζ, ἐαεααζχεδ ἀπμθφηςξ πθέμκ ὏πυ ηῆξ ἐπζζηήιδξ, ὅηζ ἐλ ἀθυβςκ ηαί ἐθαπζζηςηάηςκ ζςιαηίςκ ιάγδξ εεηζημῦ ηαί ἀνκδηζημῦ ἞θεηηνζζιμῦ, ὡξ ηαί μ὎δεηένςκ (ιή ἐπυκηςκ πνυξ ἄθθδθα ζοκμπήκ), ζπδιαηίγεηαζ ηαί ἀπμηεθεῖηαζ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ. Σά ζςιάηζα ηαῦηα ἔπμκηα ἕηαζημκ ὡνζζιέκδκ ι᾵γακ ηαί ὡνζζιέκμκ αάνμξ, ἑκμῦκηαζ εἰξ ὡνζζιέκαξ ἀκαθμβίαξ εεηζημῦ ηαί ἀνκδηζημῦ ἞θεηηνζζιμῦ, ηαί ὏πυ ηυ ηνάημξ ἀηέβηηςκ ἐκκυιςκ δοκάιεςκ ηζκήζεςξ ηαί ἕθλεςξ ζπδιαηίγμοκ ηά 102 ἄημια - ζημζπεῖα, ἐλ ὧκ ηυ ζφκμθμκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ ἀπμηεθεῖηαζ ηαί ὧκ ηυ εἰδζηυκ αάνμξ εἶκαζ ηαηυπζκ ημφημο ἀπμθφηςξ ἐπίζδξ ὡνζζιέκμκ. Σά ἄημια - ζημζπεῖα ηαῦηα ἑκμφιεκα, ὏πυ ηυ ηνάημξ πάθζκ εἰδζη῵κ κυιςκ εενιμηναζίαξ ηαί πζέζεςξ, ζπδιαηίγμοκ, εἰξ ὡνζζιέκαξ ποηκχζεζξ, ηά ιυνζα η῵κ ζημζπείςκ ἔπμκηα ὡζαφηςξ ἕηαζημκ εἰδζηυκ αάνμξ, δζαζνμῦκηαζ δέ εἰξ ὁιάδαξ ηαί ὏πμμιάδαξ, ιέ ἰδίαξ ἑηάζηδ ὁιάξ ἰδζυηδηαξ πενζμδζη῵ξ ἐηδδθμοιέκαξ, ὥζηε ἟ ἕκςζζξ η῵κ ιεη' ἄθθςκ κά βίκεηαζ ιυκμκ ηαε' ὡνζζιέκδκ ἀπανααίαζημκ ἔκκμιμκ ηάλζκ, ἐκ῵ ηζκα ἐλ α὎η῵κ (ὡξ ηυ ἣθζμκ, ηυ ἀνβυκ, ηυ ηνοπηυκ η.ἄ.), μ὎δυθςξ ἑκμῦκηαζ ιεη' ἄθθςκ ηαί δζά ημῦημ ἀπεηθήεδζακ ε὎βεκῆ ἢ ιμκμαημιζηά. ὇ ἞θεηηνζζιυξ εἶκαζ νμή-νεῦια η῵κ εειεθζςδ῵κ ημφηςκ ζοζηαηζη῵κ ζςιαηίςκ ηῆξ ὕθδξ, νευκηςκ- ηζκμοιέκςκ ηυ ἕκ ιεηά ηυ ἄθθμ ἐκκυιςξ πνυξ ὡνζζιέκδκ πάκημηε ηαηεφεοκζζκ, ἀκαθυβςξ ημῦ εἴδμοξ ημῦ ἞θεηηνζημῦ θμνηίμο, ηαί ιέ ὡνζζιέκδκ ηαπφηδηα, ηοιαημεζδμῦξ, ἢημζ εἰξ ηφιαηα ὡνζζιέκμο ιήημοξ, αναπέα ἢ ιαηνά, ἀκάθμβα ιέ ηήκ ι᾵γακ η῵κ ζςιαηίςκ, ζηαεενά πάκηςξ, ὡνζζιέκα, ἀιεηάαθδηα (α὎ηυεζ, ζεθ. 3578). Συ θ῵ξ ηαί ἟ εενιυηδξ, ὡξ ἰδζυηδηεξ ἢ δοκάιεζξ ὡνζζιέκςκ ζημζπείςκ ηῆξ ὕθδξ, εἶκαζ ὡζαφηςξ ἀπμηεθέζιαηα ηῆξ ἐθεοεέναξ ἐκ ηῶ πχνῳ ηζκήζεςξ η῵κ α὎η῵κ ζςιαηίςκ, ιέ ὡνζζιέκδκ 147

ηαπφηδηα, π᾵ζαζ δέ αἱ ἀηηζκμαμθίαζ ἔπμοκ ἑηάζηδ ὡνζζιέκδκ ἔκηαζζκ, ὅπςξ ηαί μἱ ααειμὶ ηῆξ εενιυηδημξ, ἀθθά ηαί ημῦ «ιαβκδηζζιμῦ», ὅζηζξ ἐηδδθμῦηαζ ἐπίζδξ ιυκμκ δζ' ὡνζζιέκςκ ζημζπείςκ 112. Ἡ δμιή ἑηάζημο ἀηυιμο (πονῆκμξ ηαί ἞θεηηνμκίςκ) εἶκαζ ζηαεενά ηαί ὡνζζιέκδ ηαί ὡνζζιέκαζ ὡζαφηςξ ηαί αἱ εἰδζηαί ἰδζυηδηεξ η῵κ ἞θεηηνμκίςκ ηαί η῵κ πμγζηνμκίςκ, η῵κ πνςημκίςκ ηαί η῵κ ἀκηζπνςημκίςκ, η῵κ κεηνμκίςκ ηαί η῵κ ἀκηζκεηνμκίςκ, η῵κ κεηνίκςκ ηαί η῵κ ἀκηζκεηνίκςκ, ἵκα πναβιαημπμζμῦκηαζ δζά η῵κ ἐηδδθχζεχκ ηςκ, ηαί ὏πυ ὡνζζιέκαξ ἐκκυιμοξ πάκημηε ζοκεήηαξ, ὡνζζιέκαζ ἑκχζεζξ, δζαζπάζεζξ, ιεηααμθαὶ 113, ιεηαζημζπεζχζεζξ, ποηκχζεζξ ηθπ. Ὡνζζιέκα ὡζαφηςξ εἶκαζ ηά ναδζεκενβά ζημζπεῖα- πενί ηά 40, ιέ ἰδζαζηέναξ ἕηαζημκ ἰδζυηδηαξ, ηαί εἰδζημὶ ηέθμξ κυιμζ ἰεφκμοκ ηάξ ζπέζεζξ η῵κ ἰζμηυπςκ ζημζπείςκ, θοζζη῵κ ηε ηαί ηεπκδη῵κ, πνυξ ηὲ ηά ἐκ ηῇ θφζεζ ὏πάνπμκηα 92 ζημζπεῖα, ὅζμκ ηαί πνυξ ἄθθδθα. Γζά ηῆξ πνδζζιμπμζήζεςξ δέ ὏θ' ἟ι῵κ παζ῵κ η῵κ ἐκκυιςκ ημφηςκ δοκάιεςκ ἐπεηεφπεδ ηαί ἟ ηεπκδηή ιεηαζημζπείςζζξ, ἟ ηεπκδηή παναζηεοή η῵κ δέηα ὏πενμονακίςκ ζημζπείςκ ηαί ὁ ηεπκδηυξ ζπδιαηζζιυξ ζοκεέηςκ πονήκςκ. 112

Ὅηζ π᾵ζαζ αἱ ἰδζυηδηεξ ηῆξ ἀκμνβάκμο ὕθδξ (ἀηηζκμαμθίαζ, εενιυηδξ, ιαβκδηζζιυξ η.ἄ.) εἶκαζ, ἰδζυηδηεξ «εέζεζ» ηαί ὄπζ «θφζεζ», ἰδζυηδηεξ δδθ. ὄπζ «πδβαῖμζ», ἀθθά δμηαί ηῇ ὕθδ ἔλςεεκ, ἀπμδεζηκφεηαζ ηαί ἐη ημῦ ὅηζ ηά δζάθμνα ἀηηζκμαμθμῦκηα ζχιαηα, ὏πυ ὡρισμένας ἐπζδνάζεζξ, πάκμοκ ἐκ ιένεζ, ἢ ἐκ ὅθῳ ηήκ ἀηηζκμαμθίακ α὎η῵κ, ἟ εενιυηδξ η῵κ ζςιάηςκ ὏πμααειίγεηαζ ἢ ηαί ἐηθείπεζ ηεθείςξ· ιαβκῆηαζ ἐπί ιαηνυκ ἀκεπδνέαζημζ ἀθδκυιεκμζ πάκμοκ ιένμξ ηῆξ ιαβκδηζηῆξ ηςκ δοκάιεςξ· ηειάπζμκ πνοζμῦ, 22 π. ηαναηίςκ, ὏πμααειίγεηαζ ιεηά πάνμδμκ ὡνζζιέκμο πνυκμο ηαηά ηζκα ηανάηζα η.μ.η. 113

Σήκ ἕκςζζκ γεφβμοξ πμγζηνμκίμο ηαί ἞θεηηνμκίμο ηαί ηήκ ζοκεπεία ηαφηδξ ιεηαηνμπήκ ἀιθμηένςκ εἰξ ἀηηῖκα ηαί δή ἀηηίκα β΄ ἀπεηάθεζακ ηίκεξ ἐλαΰθςζζκ!!! Ἀθθ' ὅηζ μ὎δυθςξ πνυηεζηαζ πενί ἐλατθχζεςξ, ἢημζ ἀθακζζιμῦ ηῆξ ὕθδξ, ἀθθά ιυκμκ πενί ἁπθῆξ ιεηααμθῆξ ἢ ιεηαηνμπῆξ η῵κ ζςιαηζδίςκ ημφηςκ, ιυθζξ, ιεηά ηά πνμεηηεεέκηα, πανίζηαηαζ ἀκάβηδ κά εἴπςιεκ. Γζυηζ ἐκ ηῇ ἀηηῖκζ εἰξ ἣκ ιεηαηνέπμκηαζ ηά ζςιαηίδζα ηαῦηα, ὏θίζηαηαζ ηυ αάνμξ ηῆξ ιάγδξ ηςκ ηαί α὎ηή αὕηδ ἟ ι᾵γα ηςκ, ὅπςξ ζοκοπάνπεζ εἰξ π᾵ζακ ἀηηζκμαμθίακ ἟ ι᾵γα ὅθςκ η῵κ πνμηαθμφκηςκ ηαφηδκ ζςιαηίςκ, ἅηζκα ἀπυ ηῆξ ηαηαζηάζεςξ ηῆξ ἀηηζκμαμθίαξ ιεηαηνέπμκηαζ πάθζκ εἰξ ζςιαηίδζα ιή θςηεζκά, ιυθζξ πνμζπέζμοκ εἰξ ιή θςηεζκυκ ηζ ζ῵ια ἢ ὏πμζημῦκ ηήκ ἐπίδναζζκ ὡνζζιέκςκ παναβυκηςκ ἐλςηενζη῵κ. Πναθ. Samuel Glasstone, ικδι. ἔνβ. ζεθ. 106109.

148

Καί ἐνςη᾵ηαζ ηαί πάθζκ, ιεηά ηάξ ημζαφηαξ δζαπζζηχζεζξ ηῆξ ἐπζζηήιδξ. ὘πυ ηίκμξ ἐηάπεδζακ αἱ ἔκκμιμζ αὗηαζ δοκάιεζξ, ἵκα ὏πυ ηυ ηνάημξ α὎η῵κ ηαί ὏πυ ηήκ ἄηεβηημκ α὎η῵κ ἐπζαμθήκ ηαί δεζπμηείακ ηζκμοιέκδ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ, ηνεπμιέκδ, ποηκμοιέκδ, ιεηαζπδιαηζγμιέκδ ηθπ., ηαί δζαθυνμοξ, ἀθθ' ὡνζζιέκαξ πάκημηε ιμνθάξ πνμζθαιαάκμοζα, ἐιθακίγῃ ηήκ ὏πένμπμκ ηαί ηυζμκ ἐκανιυκζμκ πμζηζθίακ η῵κ θαζκμιέκςκ ημῦ Κυζιμο ημφημο, ηυζμκ εἰξ ηά ἐθάπζζηα ὅζμκ ηαί εἰξ ηά ιέβζζηα; Πμῖμξ ἔηαλε ημφξ πνςηανπζημφξ κυιμοξ ηῆξ ηζκήζεςξ ηαί ηῆξ ἕθλεςξ ἢ αανφηδημξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, πμῖμξ ἐπχνδζε ηνζαδζη῵ξ ηά εειεθζχδδ ζοζηαηζηά ηδξ ζςιαηίδζα εἰξ θμνεῖξ εεηζημῦ ηαί ἀνκδηζημῦ ἞θεηηνζζιμῦ, ὡξ ηαί εἰξ μ὎δέηενα, ηαί πμῖμξ δζήνεζε ηά ζςιαηίδζα ιέ εἰδζηήκ ηαί ὡνζζιέκδκ δζ' ἕηαζημκ ι᾵γακ; Πμῖμξ ἔηαλεκ ἀημθμφεςξ ηαί ημφξ κεςηένμοξ θοζζημφξ κυιμοξ ημφξ πδιζημφξ, αζμθμβζημφξ ηθπ. - ημφξ δεζπυγμκηαξ ηαί ἐπί η῵κ πνςηανπζη῵κ ηαί παβηναη῵κ ημζμφηςκ, ηῆξ ηζκήζεςξ ηαί ηῆξ ἕθλεςξ, ηαί πμῖμξ ηέθμξ ἐκδνιυκζζε πάζαξ ηάξ ἐκκυιμοξ ηαφηαξ δοκάιεζξ, μ὎ ιυκμκ δζά κά πναβιαημπμζῆηαζ ἟ ἀζφθθδπημξ ἐκ πμθθμῖξ ηάλζξ ηαί ἁνιμκία ἐκ ηῇ ὏θζηῇ ηαφηῃ δδιζμονβίᾳ (ηαί ἐλοπδνεηῆηαζ ἟ ἀκάπηολζξ ηαί ἟ δζαζχκζζζξ ἐπί ημῦ πθακήημο ημφημο ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ γςῆξ), ἀθθά ηαί ἵκα ηάξ πνδζζιμπμζῇ ηαί ὁ θμβζηυξ ἄκενςπμξ (ὅπςξ, ἐκζηζηηςδ῵ξ, ηαί ηζκα ἄθθα ἔιροπα ὄκηα) δζά ηήκ ἐλοπδνέηδζζκ η῵κ ἀκαβη῵κ α὎η῵κ; Ὦ ὕρμξ ηαί αάεμξ δοκάιεςξ ηαί ζμθίαξ Θεμῦ!!! Καί ὅιςξ ηήκ ἄπεζνμκ ηαφηδκ δφκαιζκ, ζμθίακ ηαί πνυκμζακ ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ ἀπέδςηακ μἱ ὏θζζηαί εἰξ ηά ἄαμοθα, ἄθμβα, ἀζοκείδδηα, ἄροπα ζςιαηίδζα ημῦ ἞θεηηνζζιμῦ ηά ζπδιαηίγμκηα ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ηήκ ζοιπακηζηήκ ὕθδκ, ηαί ιή ἔπμκηα πνυξ ἄθθδθα ιήηε ζοκμπήκ !!! Ε.

ΣΟ ΑΓΔΦΤΡΧΣΟΝ ΥΑ΢ΜΑ ΜΔΣΑΞΤ ΑΝΟΡΓΑΝΟΤ ΚΑΗ ΟΡΓΑΝΗΚΖ΢ ΤΛΖ΢

Ἄθθδ ἀπυδεζλζξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ηυζιμο 149

὏πυ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ ὁ δζ’ ἀβεθονχημο πάζιαημξ πςνζζιυξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ εἰξ δφμ ααειίδαξ, ἢημζ, α) ηήκ ἀκυνβακμκ (἞θεηηνυκζα ηαί θμζπά ζςιαηίδζα, ἄημια, ζημζπεῖα, ἀένζα, ὏βνά, ὀνοηηά) ηαί α) ηήκ ἐκυνβακμκ, ἢ ἄθθςξ ηήκ γ῵ζακ, ἐκ ἥ αἱ ιονζάδεξ η῵κ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηε (θοη῵κ-δέκδνςκ) ηαί ἐιρφπςκ, ἀπυ ἀπυρεςξ αεααίςξ ιυκμκ ὀνβακζηῆξ. Καί εἶκαζ ὄκηςξ ἀβεθφνςημκ ηυ πάζια ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο ηαί ἐκμνβάκμο ὕθδξ. Γζυηζ ἟ ιέκ πνχηδ - ὏πείημοζα, ὡξ ὄβημξ, ὏πυ ηυκ παβηναηῆ κυιμκ ηῆξ αανφηδημξ - παναηηδνίγεηαζ δζά ηῆξ ρζθῆξ ιυκμκ ηζκήζεςξ, ἢημζ ηῆξ ιδπακζηῆξ ηαί ηοθθῆξ (ἀθυβμο) ηζκήζεςξ η῵κ ἞θεηηνμκίςκ πενί ημφξ πονῆκαξ, η῵κ πνςημκίςκ ηαί κεηνμκίςκ, ὅηακ δζαζπ῵κηαζ μἱ πονῆκεξ, ηαί η῵κ θμζπ῵κ εειεθζςδ῵κ ζςιαηίςκ ηῆξ ὕθδξ, ἐπίζδξ δέ ηαί δζά ηῆξ ιδπακζηῆξ ὡζαφηςξ ιεηαζημζπεζχζεςξ, ιεηαιμνθχζεςξ ηαί ιεηααμθῆξ, ἁπαζ῵κ η῵κ ηζκήζεςκ ηαί ιεηααμθ῵κ ημφηςκ ηεθμοιέκςκ, ὏πυ ηυ ηνάημξ αἰςκίςκ θοζζη῵κ κυιςκ - ἐκκυιςκ δοκάιεςκπακζυθςκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ, πνυξ ἐπίηεολζκ πάκημηε ὡνζζιέκςκ ηεθμθμβζη῵κ ζημπ῵κ. Ἡ δέ δεοηένα, ἟ ἐκυνβακμξ ἟ γ῵ζα, παναηηδνίγεηαζ ηαί δζαηνίκεηαζ, ἀπυ ἀπυρεςξ ὀνβακζηῆξ ηαη' ἀνπήκ, α) ὏πυ ηζκήζεςξ ὀκημηζηῆξ ηαί ὀκημπμζδηζηῆξ, ηζκήζεςξ δδθαδή ὀνβακζηῆξ – γςσηῆξ, ηζκήζεςξ ενέρεςξ, ἀθμιμζχζεςξ ηαί ἀκμιμζχζεςξ, ἢ ἀθεηενμζχζεςξ ηαί ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ, ηζκήζεςξ, ηέθμξ, πάκημηε ζημπίιμο (ἣκ ἄθθμζ ἀπεηάθεζακ «γςσηήκ δν᾵ζζκ», ἄθθμζ «γςσηήκ δφκαιζκ», ἄθθμζ «δζεοεοκηήνζμκ ηαί δδιζμονβζηήκ ἰδέακ», ἄθθμζ «γςσηήκ ὁνιήκ», ὁ δέ Ἀνζζημηέθδξ 114 «ἐκηεθέπεζακ») δζά ηῆξ ηαη' εἰδζημφξ ηνυπμοξ πνμζθήρεςξ λέκςκ ηαί κεην῵κ - ἀκμνβάκςκ μ὎ζζ῵κ ηαί ιεηααμθῆξ α὎η῵κ εἰξ ἴδζα γ῵κηα ηφηηανα ηαί ἰδίμοξ, δζαθυνμοξ εἰξ ἕηαζημκ εἶδμξ ηαί βέκμξ, ἱζημὺξ ηαί ὀνβακζζιμφξ· α) ὏πυ ζημπίιμο ἐπίζδξ 114

἖κ ηῶ ὅνῳ «ἐκηεθέπεζα» πενζεθαιαάκμκημ ἀκακηζννήηςξ ηαί αἱ ροπζηαί ἐηδδθχζεζξ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἐλαζνμοιέκμο ημῦ ἀκενςπίκμο πκεφιαημξ.

150

(ἐθθυβμο) ηζκήζεςξ ἀκαπηφλεςξ - α὎λήζεςξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ πάκημηε ὁνίςκ β) ὏πυ ηζκήζεςξ ζημπίιμο γςῆξ ηαί ἐπζδνάζεςξ ἐπὶ ημῦ ἐκ βέκεζ πενζαάθθμκημξ, ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ πάθζκ ὁνίςκ ηαί ιέ ὡνζζιέκαξ ηαί ἀκαθθμζχημοξ ἱηακυηδηαξ πνμζανιμβῆξ ηαί ἐπζθμβῆξ, ηαί δ) ὏πυ ηζκήζεςξ- ἱηακυηδημξ ζημπίιμο ὡζαφηςξ ηαί ἐθθυβμο ἀκαπαναβςβῆξ ηαί δζαζςκίζεςξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ δζ' ὡνζζιέκςκ πάκημηε ηαί ἀκαθθμζχηςκ ὀνβάκςκ, ζοζηδιάηςκ ηαί ηνυπςκ ἀκαπαναβςβῆξ. Σάξ ἰδζυηδηαξ ηαφηαξ δέκ ἔπεζ ἟ ἀκυνβακμξ ὕθδ, ηαίημζ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ζπδιαηίγμκηαζ ἐλ α὎ηῆξ. Καί ηυ πάζια ημῦημ ιεηαλὺ α὎ηῆξ ηαί η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ δέκ εά βεθονςεῇ πμηέ. Σοπαίςξ ἢ ηεπκδη῵ξ δέκ εά παναπεῇ πμηέ ἐη ηῆξ 115 ἀκμνβάκμο ὕθδξ γ῵κ ὀνβακζζιυξ . Δἶκαζ δέ ἀκυδημξ ηαί ἐπζζηδιμκζη῵ξ ἀαάζζιμξ ὡξ πνμακαπηφλαιεκ ηαί αὖεζξ 115

Καηά ηήκ ὁιμθμβίακ δζαηεηνζιέκςκ πδιζη῵κ, μἷμζ ὁ Γενιακυξ Λίκηζη (1806-1873), ὁ Γάθθμξ ΢εναέθ, (1786-1889) ηαί μἱ Ἄββθμζ ΢έν Υάιθνετ Γατβ (1778- 1828) ηαί ΢έν ἗ννῖημξ Ρμζηυθ (1833-1915), μ὎δ' ἐθαπίζηδ ἐθπίξ ὏πάνπεζ ὅηζ εά δοκδεῇ πμηέ ὁ πδιζηυξ κά ὏πενπδδήζῃ ηυ ιέβα πάζια, ηυ δζαπςνίγμκ ηά πνμσυκηα ηῆξ ἀκμνβάκμο θφζεςξ ἀπυ ηά ἐκυνβακα ὄκηα. Καηά ηυκ ιέβακ ἐπίζδξ αζμθυβμκ Δ὎ηφπζμκ Υυππε ΢έτθε (1825-1898), ηαεδβδηήκ η῵κ Πακεπζζηδιίςκ Βενμθίκμο, Σοαίββδξ ηαί ΢ηναζαμφνβμο, ἟ «γςή εἶκαζ ιμκαδζηυκ ηαί ιέβα ιοζηήνζμκ». Καηά ηυκ δζάζδιμκ ὡζαφηςξ Γενιακυκ αμηακζηυκ Φενδζκάκδμκ Cohn (1828-1898) «αἱ ἐκ ημῖξ ὀνβακζζιμῖξ δοκάιεζξ δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά ἀκαθοεμῦκ εἰξ ηάξ βκςζηάξ δοκάιεζξ η῵κ ἀηυιςκ, ηυ δέ ιεηαλφ ὀνβακζηῆξ ηαί ἀκμνβάκμο θφζεςξ πάζια μὔηε ἐβεθονχεδ, μὔηε εά βεθονςεῇ πμηέ». Σάξ α὎ηάξ βκχιαξ δζεηήνολακ ηαί πμθθμί ἄθθμζ δζαηεηνζιέκμζ ζφβπνμκμζ εἰδζημί ἐπζζηήιμκεξ. Ὡζαφηςξ, ὁ ηαεδβδηήξ ηῆξ αζμθμβζηῆξ πδιείαξ ημῦ Πακεπζζηδιίμο Ἀεδκ῵κ ιαηανζζηυξ Ἀκαζη. Υνδζημιάκμξ, ἐκ ζεζνᾶ ζπεηζη῵κ δζαηνζα῵κ ἐκ ηῇ ἐθδιενίδζ «Βναδοκή» Ἀεδκ῵κ, ἔβναρε, ζφκ ἄθθμζξ, ηαί ηά ἀηυθμοεα: «Γέκ βεκκ᾵ηαζ ἀιθζαμθία ὅηζ, ηαί ἄκ ὏πενκζηήζςιεκ εἰξ ηυ ἀπχηενμκ ιέθθμκ ηάξ ηεπκζηάξ δοζημθίαξ ηαί ηαημνεχζςιεκ ιίακ ἟ιένακ κά ζοκεέζςιεκ θεφηςια ημῦ α὎ημῦ ιμνζαημῦ αάνμοξ πνυξ ηά ἐκ ηῇ θφζεζ ε὏νζζηυιεκα, πάθζκ κεηνυκ θεφηςια εά ἔπςιεκ... κμιίγς ὅηζ ζοιθχκςξ πνυξ ηυκ ιεβάθμκ θοζζμθυβμκ ηαί θζθυζμθμκ ημῦ π. αἰ῵κμξ Du Bois Raymond, δέκ δοκάιεεα παν' ὅθαξ ηάξ πνμυδμοξ ηῆξ ἐπζζηήιδξ, κά πενζιέκςιεκ ὅηζ εά ηαημνεχζςιεκ κά ἐπζηφπςιεκ πμηέ ηήκ ζφκεεζζκ ημῦ γ῵κημξ θεοηχιαημξ». Καί ἀθδε῵ξ. Γζυηζ δ γςή, ἀζπέηςξ ημῦ ὅηζ δέκ δφκαηαζ κά πενζμνζζεῇ εἰξ ηήκ ζφζηαζζκ ημῦ «γ῵κημξ θεοηχιαημξ», δέκ εἶκαζ ἀπμηέθεζια μἱςκδήπμηε πδιζη῵κ ἑκχζεςκ ἢ θοζζη῵κ παναβυκηςκ, ιδπακζη῵κ ηαί ηοθθ῵κ. Πνμῆθεεκ, ὏θ' ὅθαξ α὎ηῆξ ηάξ ιμνθάξ, δζά ηῆξ δδιζμονβζηῆξ πανειαάζεςξ ημῦ πακημδοκάιμο Θεμῦ, ηαί ιυκμκ ἐπί ηῆξ Γῆξ, ἀπμδεζπεέκημξ ἀπμθφηςξ, δζά ηῆξ ἀκαθφζεςξ ημῦ θςηυξ δζά ημῦ θαζιαημζημπίμο, ὅηζ εἰξ μ὎δέκ ἄθθμ μ὎νάκζμκ ζ῵ια ὏πάνπμοκ θοζζηαί ζοκεῆηαζ, ἐπζηνέπμοζαζ ηήκ ἐπ' α὎ημῦ ὕπανλζκ γςῆξ, ιμνθῆξ ὁιμίαξ ιέ ηάξ επί ημῦ πθακήημο ημφημο ἢ ηαί πανειθενμῦξ.

151

ἐπακαθαιαάκμιεκ ἟ ἀπυπεζνα η῵κ ἱδνοη῵κ ηαί η῵κ ὀπαδ῵κ η῵κ ὏θζζηζη῵κ εεςνζ῵κ, ὅπςξ παναηηδνζζεῇ ὁ ζηαθαηηίηδξ ὡξ ζοκδεηζηυξ ηνίημξ ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο ηαί ἐκμνβάκμο ὕθδξ ἢ ἟ ηεπκδη῵ξ παναζηεοαζεεῖζα ἐλ ἀιιςκίμο μ὎νία δζυηζ ὁ ζηαθαηηίηδξ εἶκαζ ἁπθή θοζζηήιδπακζηή ζοζζχνεοζζξ ἁθάηςκ. Ὅζμκ ἀθμνᾶ δέ εἰξ ηήκ μ὎νίακ μὔηε γςσηήκγςηζηήκ ηίκδζζκ (ἐκηεθέπεζακ) ἔπεζ, ιήηε ενέρζκ ἀπμηη᾵, δζά ηαηαθθαβῆξ ἄθθδξ ὕθδξ (ἀθμιμζχζεςξ ηαί ἀκμιμζχζεςξ), μὔηε ἱηακυηδηα ἀκαπαναβςβῆξ ηέηηδηαζ!!! Ἀθθά ηαί μἱ ἰμὶ (μἵηζκεξ δέκ ἀπμηαθμῦκηαζ πθέμκ «δζδεδημί», δζυηζ ἀπεηαθφθεδζακ ηαί ιή «δζδεδημὶ» ημζμῦημζ) μ὎δυθςξ δφκακηαζ κά πθδνχζμοκ ηυ πνμικδζεὲκ πάζια ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο ηαί ὀνβακζηῆξ ὕθδξ. Γζυηζ ὡξ ἐαεααζχεδ ἀπμθφηςξ δζά η῵κ κεςηάηςκ ἐπζηεφλεςκ ηῆξ ἐπζζηήιδξ, εἶκαζ ηαί μὗημζ ἁπθ῵ξ α὎ημπαναβυιεκα θεοηχιαηα, πμθὺ ἐπίπθμηα πδιζη῵ξ, πενζέπμκηα ὡνζζιέκαξ ὁιάδαξ πονδκζη῵κ ὀλέςκ. Δἶκαζ κμζμβυκα ζςιαηίδζα, ιή ὏πάνπμκηα α὎ημηεθ῵ξ, ἀθθά πμθθαπθαζζαγυιεκα ἐκκυιςξ, ὡξ γ῵κηα ηφηηανα, ιυκμκ ἐκηυξ γ῵κημξ ηοηηάνμο ἢ ἐπζγ῵κημξ ηοηηανζημῦ ζχιαημξ. Γὲκ ἀπμηεθμῦκ ἄνα γ῵κηα ηφηηανα ἢ γ῵κηαξ ὀνβακζζιμφξ, ἀθθά πανάζζηα α὎η῵κ, ἀπμηεθμῦκηα ηυ ιεηαίπιζμκ ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο - κεην᾵ξ, ηαί ὀνβακζηῆξ γχζδξ ὕθδξ· ἟ δέ ηεπκδηή παναζηεοή ηςκ ἐκ ημῖξ πδιζημῖξ ἟ι῵κ ἐνβαζηδνίμζξ ἀπεδείπεδ ἀδφκαημξ, ηαίημζ δζαεέημιεκ ὅθαξ ηάξ θοζζηάξ ζοκεήηαξ ηαί εενιμηναζίαξ, ὏θ' ἃξ ε὏νίζηεημ ἟ Γῆ, ὅηακ ἐπ' α὎ηῆξ ἐκεθακίζεδ ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ. Γζά ημῦημ, δέκ εἶκαζ δοκαηυκ κά ὏πμζηδνζπεῇ ὅηζ ἐβέκμκημ πυηε ηαί μὗημζ α὎ημιάηςξ, δζά ηοπαίαξ ζοκακαιίλεςξ η῵κ πδιζη῵κ ζημζπείςκ, ἐλ ὧκ ζπδιαηίγμκηαζ. Οὔηε, ἐπίζδξ, ὅηζ ἐλ α὎η῵κ πνμῆθεμκ πνμμδεοηζη῵ξ δζά ηῆξ ἐλεθίλεςξ ἄθθμζ πμθοζφκεεημζ ηαί πμθοηφηηανμζ ὀνβακζζιμί, ὏πυ ηήκ ἐπίδναζζκ μἱςκδήπμηε θοζζη῵κ ζοκεδη῵κ ἢ παναβυκηςκ, δζυηζ μ὎δέπμηε ἐβέκεημ, μὔηε εά βίκῃ πμηέ, μἱαδήπμηε ἐλέθζλζξ ἢ ιεηαιυνθςζζξ ἐκμνβάκμο ηζκυξ ὄκημξ εἰξ ἕηενμκ. ἖θυζμκ δέ 152

ηαί δζά η῵κ ἰ῵κ ἐπεδζχπεδζακ πνμθακέζηαηα, ηαί πνμηαθμῦκηαζ ἐκκυιςξ, ηαί ὏θ' ὡνζζιέκαξ πνμτπμεέζεζξ, ὡνζζιέκα ηαί πάθζκ ἀπμηεθέζιαηα ηαί ὡνζζιέκμζ εἰδζημὶ ἑηάζημηε ζημπμί, αεααζμφιεεα ἁπθ῵ξ ηαί δζ' α὎η῵κ πενί ηῆξ πακημδοκαιίαξ ηαί ηῆξ πακζμθίαξ ημῦ Γδιζμονβμῦ. Καί πεζευιεεα, ἅπαλ ἔηζ, ὅηζ ἀθδε῵ξ «πάκηα ὅζα ἞εέθδζεκ ἐπμίδζεκ». Συ ἀδφκαημκ θμζπυκ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ ηαί ηῆξ παναβςβῆξ ηεπκδηῆξ γςῆξ ἐκ ημῖξ πδιζημῖξ ἟ι῵κ ἐνβαζηδνίμζξ (ηαίημζ ἔπμιεκ εἰξ ηήκ δζάεεζζκ ἟ι῵κ, δζά ηεπκδη῵κ ιέζςκ, ὅθαξ ηάξ θοζζηάξ ηαηαζηάζεζξ, ὏θ' ἃξ δζεηέθεζεκ ὁ πθακήηδξ ἟ι῵κ ἀπυ ηῆξ ποηκχζεςξ α὎ημῦ, ηαί ἴδζα ἀπυ ηῆξ ἐπ’ α὎ημῦ ἐιθακίζεςξ η῵κ πνχηςκ γχκηςκ ὀνβακζζι῵κ, ιέπνζ ζήιενμκ) αεααζμῦκ ηυ ἀβεθφνςημκ πάζια ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο ηαί ὀνβακζηῆξ ὕθδξ, δζαββέθθεζ ζοκάια πακδβονζη῵ξ ὅηζ: α) Καί μἱ ιμκμηφηηανμζ ἀηυιδ ὀνβακζζιμὶ δέκ ἐβέκμκημ α὎ημιάηςξ ἐη ηῆξ ἀκμνβάκμο ὕθδξ, πμθὺ δέ πενζζζυηενμκ μἱ θμζπμί, μἱ πμθοηφηηανμζ, μἵηζκεξ ὡζαφηςξ δέκ πνμῆθεμκ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ μὔηε δζά ηῆξ ἐλεθίλεςξ, α) ὅηζ ἀπμηθεζμιέκδξ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ η῵κ πνχηςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, δέκ δφκαηαζ, θμβζη῵ξ ἐπίζδξ, κά βίκῃ δεηηή ἐηδμπή ηῆξ α὎ηζαζηζυηδημξ ἢ ηῆξ α὎ημδδιζμονβίαξ α὎η῵κ, ὅηζ δδθαδή ἐδδιζμφνβδζακ α὎ηά ἑαοηά, β) ὅηζ αἱ ἰδζυηδηεξ ηάξ ὁπμίαξ ἐιθακίγμοκ μἱ Κυζιμζ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀπυ ἀπυρεςξ ὀνβακζηῆξ ηαη' ἀνπήκ (ηαί ηάξ ὁπμίαξ ἐικδιμκεφζαιεκ), ιή ὏πάνπμοζαζ πνμδβμοιέκςξ εἰξ ηήκ ἀκυνβακμκ ὕθδκ, ἐλ ἥξ μἱ ὀνβακζζιμὶ ηςκ ζπδιαηίγμκηαζ, εἶκαζ ἀκαιθζαυθςξ ἰδζυηδηεξ εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ, ἰδζυηδηεξ δδθαδή δμηαί, δμεεῖζαζ πνμθακ῵ξ εἰξ ηά ὀνβακζηά ὄκηα ἔλςεεκ (὏πυ δμηῆνμξ δδθαδή ἐηηυξ ηῆξ ὕθδξ), ἀθ’ ἥξ ηά ὄκηα ηαῦηα ἐκεθακίζεδζακ εἰξ ηυ εἶκαζ δδιζμονβζη῵ξ, ηαί δ) ὅηζ, ἀπμηθεζμιέκδξ ηῆξ πνμεθεφζεςξ ηαί η῵κ ἰδζμηήηςκ ημφηςκ ἐη ημῦ ιδδεκυξ, ἀπμδεζηκφεηαζ ηαί πάθζκ ὅηζ, Ο὎ζία ηαί δφκαιζξ, ὏πενεπέηεζκα ηαί ἀκςηένα ηῆξ ὕθδξ, πακημδφκαιμξ ηαί πάκζμθμξ, πανέζπε ηαί εἰξ ηά 153

ὀνβακζηά ὄκηα ηάξ ἰδζυηδηαξ ηαφηαξ (ἀθμῦ ηά ἔθενεκ εἰξ ηυ εἶκαζ δδιζμονβζη῵ξ), ἵκα δζ' α὎η῵κ ηαί ὏πυ ηυ ηνάημξ εἰδζη῵κ ηαί πακζυθςκ ἐκκυιςκ δοκάιεςκ - ἢημζ η῵κ εἰδζη῵κ αζμθμβζη῵κ η.θπ. κυιςκ - ὏π' Α὎ηῆξ ηαί πάθζκ ηεεεζζ῵κ, ἐπζηεθμῦκ ἕκ ἕηαζημκ, ηαη' ἰδίακ, ηαί ἐκ ὏πενυπμζξ ζπέζεζζ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεζζκ, ὡνζζιέκμοξ πάκημηε ζημπμφξ. Δἶκαζ δέ ὅθςξ ἀαάζζιμξ ἐπίζδξ ηαί ὁ ἰζπονζζιυξ ηζκςκ, ὅηζ ἰδζαίηενμζ πνςιαηζζιμὶ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ δέκ ὏πάνπμοκ μ὎ζζαζηζη῵ξ, ηαε' ἑαοημφξ, ἅηε πνμενπυιεκμζ ἐη ηῆξ ἐλζδζαζιέκδξ δζαηάλεςξ η῵κ ζημζπείςκ ηῆξ ἐλςηενζηῆξ ἐπζθακείαξ (ἐπζδενιίδμξ, ηνζπχιαημξ, θθμζμῦ ηθπ.) η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ηαί ηῆξ εἰδζηῆξ ἐπίζδξ ἐλ α὎η῵κ ηοιαημεζδμῦξ ἐηπμιπῆξ ιμκάδςκ ὕθδξ, ὧκ μἱ ηναδαζιμί, ἐνεείγμκηεξ ηυκ ἀιθζαθδζηνμεζδῆ η῵κ ὀθεαθι῵κ, πνμηαθμῦκ ηυκ ζπδιαηζζιυκ ηῆξ ἐκηοπχζεςξ η῵κ πνςιάηςκ, ζπεηζη῵κ πάκημηε πνυξ ηήκ ἔκηαζζκ ηαί ηήκ ποηκυηδηα η῵κ ηναδαζι῵κ. Γζυηζ ηαί ἟ ἐπζζηδιμκζηή αὕηδ δζαπίζηςζζξ δέκ αἴνεζ πμζ῵ξ ηήκ ἀθήεεζακ ὅηζ πνυηεζηαζ πάθζκ πενί ἰδζμηήηςκ εέζεζ, δμεεζζ῵κ εἰξ ηά ἐκυνβακα ὄκηα ἔλςεεκ, πνυξ ἐλοπδνέηδζζκ ὡνζζιέκςκ ζημπ῵κ. Ἡ βεκεζζμονβυξ δδθμκυηζ αἰηία ηαί ηῆξ ἐλζδζαζιέκδξ ηαφηδξ δζαηάλεςξ η῵κ ζημζπείςκ ηῆξ ἐλςηενζηῆξ ἐπζθακείαξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ηθπ. η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ (δενιάηςκ, ηνζπςιάηςκ, ὀζηνάηςκ, η.ἄ) ηαί ἟ δφκαιζξ ηῆξ ἐκκυιμο ἐηπμιπῆξ εἰδζη῵κ ζςιαηίςκ ἐλ α὎η῵κ, πνυξ παναβςβήκ ημῦ θαζκμιέκμο η῵κ εἰδζη῵κ πνςιαηζζι῵κ, ε὏νίζηεηαζ ιέκ εἰξ ηά ὄκηα, ἐηδδθμῦηαζ ὅιςξ ἀθ’ ἥξ ηαῦηα ἐιθακίγμκηαζ εἰξ ηυ εἶκαζ ὡξ ἐκυνβακα ημζαῦηα, ηαί εἶκαζ δζάθμνμξ εἰξ ηε ηά πμζηίθα εἴδδ ηαί βέκδ, ὡξ ηαί ηαηά ηάξ πενζυδμοξ ηῆξ ἀκαπηφλεςξ ηαί ηῆξ παναηιῆξ η῵κ ὀνβακζζι῵κ. Γζ' ἀκαθυβμο δέ ηαί εἰδζηῆξ πάθζκ ιδπακμπδιζηῆξ ἀθθά ηαί ροπζηῆξ θεζημονβίαξ ἐπνμζηίζεδζακ ηά ὁν῵κηα ὄκηα, ὥζηε κά ἐπένπδηαζ, δζά ηῆξ ἐπζδνάζεςξ η῵κ ηναδαζι῵κ ἐπί η῵κ ὀνβάκςκ ηῆξ ὁνάζεςξ α὎η῵κ, ηυ εἰδζηυκ πάκημηε ἀπμηέθεζια ηῆξ ὁνάζεςξ ὡνζζιέκςκ 154

πνςιάηςκ. Συ α὎ηυ ἰζπφεζ ηαί δζά ηάξ βεφζεζξ ηαί ηάξ ὀζιάξ, δζ' ἅξ ὡζαφηςξ πνμτπμηίεεκηαζ εἰδζηαί πάκημηε ἐηπμιπαί ζςιαηίςκ ὕθδξ, ὡνζζιέκδξ ποηκυηδημξ ηαί ἀκαθμβζ῵κ, ὅπςξ ηαί εἰδζηά ὄνβακα αἰζεήζεςκ, δζά ηήκ αἴζεδζζκ α὎η῵κ. ἗πμιέκςξ μ὎δειία δφκαηαζ κά ὏πάνλῃ ἀκηίννδζζξ, ὅηζ ηαί αἱ πνμικδζεεῖζαζ ἰδζυηδηεξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ εἶκαζ ἰδζυηδηεξ εέζεζ ηαί ὄπζ θφζεζ, ἐθυζμκ δέκ ὏πάνπμοκ εἰξ ηήκ ἀκυνβακμκ ὕθδκ, ἐλ ᾖξ ηαί μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ὄκηςκ ζπδιαηίγμκηαζ. ἖δυεδζακ δέ ηαί αὗηαζ ὏πυ ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ, ἵκα δζά ηῆξ ἀθθδθεπζδνάζεςξ α὎η῵κ ἐπένπδηαζ ὡνζζιέκμκ πάκημηε ηαί ἀκαθθμίςημκ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ ἀπμηέθεζια. Ἡ πμθθαπθῆ δδθαδή ἐλοπδνέηδζζξ ηῆξ γςῆξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ὀνβακζηή ηε ηαί ροπζηή. Ὅηζ δέ ὏πάνπεζ ἀβεθφνςημκ πάζια ιεηαλὺ ηῆξ ἀκμνβάκμο ηαί ηῆξ ὀνβακζηῆξ ὕθδξ, ἐβέκεημ ὁιμθχκςξ ζπεδυκ δεηηυκ ἢδδ ὏πυ η῵κ ημνοθ῵κ ηῆξ ἐπζζηήιδξ ηυζμκ ημῦ πανεθευκημξ αἰ῵κμξ ὅζμκ ηαί ηῆξ ηαε' ἟ι᾵ξ ἐπμπῆξ. ἖βέκεημ δεηηυκ ὡζαφηςξ ὅηζ ὏πάνπμοκ ἀβεθφνςηα ἐπίζδξ πάζιαηα ηαί ιεηαλὺ η῵κ δζαθυνςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἢημζ ιεηαλὺ θοη῵κ ηαί δέκδνςκ, ιεηαλὺ η῵κ ἑνπυκηςκ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ ηαί η῵κ ζπζγυκηςκ ηυκ ἀένα, ιεηαλὺ πάκηςκ η῵κ γῴςκ, ηαί, ηέθμξ, ιεηαλφ η῵κ γῴςκ ηαί ημῦ ἀκενχπμο. Γζυηζ ηαί ηά ζπένιαηα η῵κ δζαθυνςκ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ εἶκαζ ααζζη῵ξ δζάθμνα, ἐλ μὗ ηαί αἱ δζαζηαονχζεζξ πενζμνίγμκηαζ εἰξ ὡνζζιέκα ιυκμκ εἴδδ ηαί βέκῃ ζηεκ῵ξ ζοββεκῆ, ιή δοκάιεκα κά ὏πεναμῦκ ηά ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ ηεεέκηα ὅνζα. Ἀθθά ηαί αἱ ζάνηεξ ηαί ηά αἵιαηα η῵κ δζαθυνςκ ἐιρφπςκ ὄκηςκ ἔπμοκ ὡζαφηςξ ααζζηάξ δζαθμνάξ, ὅπςξ παναηδνεῖ ηαί ὁ εεῖμξ Παῦθμξ (Α΄ πνυξ Κμν. ΗΔ΄ 39). Συ αἷια δέ ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ ὅθςξ δζάθμνμκ ἀπυ ημῦ αἵιαημξ ὅθςκ η῵κ αἱιαημθυνςκ γῴςκ, ἀθθά ηαί ημῦ ηυζμκ ὏ικδεέκημξ πζεήημο, ἐλ μὗ ηζκεξ η῵κ ζοκακενχπςκ ιαξ ἐπζεοιμῦκ εἰζέηζ κά ηαηάβςκηαζ. ἖πεηονχεδ μὕης, ἐπακαθαιαάκμιεκ, ηαηυπζκ η῵κ ὡξ ἀκςηενς, ηυ ἀπυθεεβια «π᾵κ ὄκ, 155

ιυκμκ ἐλ ὁιμίμο ὄκημξ βεκκ᾵ηαζ ηαί ἀκαπανάβεηαζ». Καί ηαηεδζηάζεδηακ ὁνζζηζη῵ξ αἱ εεςνίαζ ηυζμκ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ὅζμκ ηαί ηῆξ ἐλεθίλεςξ α὎η῵κ, ὏θ' ὅθαξ α὎ηῆξ ηάξ ιμνθάξ 116. Ζ.

Ζ ΟΡΓΑΝΗΚΖ ΓΗΑΠΛΑ΢Η΢ ΚΑΗ Ζ ΕΧΖ ΣΧΝ ΔΝΟΡΓΑΝΧΝ ΟΝΣΧΝ

἗ηένα ἀπυδεζλζξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ημῦ ηυζιμο ηαί ημῦ ἕςθμο ηαί ἀααζίιμο ηαί ἀκεπενείζημο η῵κ εεςνζ῵κ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηῆξ ηοπαζυηδημξ ηαί ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ εἶκαζ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ πμθοπμζηίθςκ ηαί πμθοιυνθςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ η῵κ δζαημζιμφκηςκ, ηυζμκ εαοιαζη῵ξ, ηυ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ὏πένμπμκ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ. Γζυηζ ιεηά ηήκ ἀπυδεζλίκ ημῦ ἀκαθδεμῦξ ηαί ἀααζίιμο ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἐη η῵κ ἁπθμοζηένςκ εἰξ ηά ἀκχηενα, ὡξ ηαί ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ ηαί η῵κ ιμκμηοηηάνςκ ἔζης ὀνβακζζι῵κ ἐη ηῆξ ἐκμνβάκμο ὕθδξ, δφμ ἄθθαζ ἐηδμπαὶ ἀπμιέκμοκ πνυξ ἐλήβδζζκ ημῦ θαζκμιέκμο ηῆξ ὏πάνλεςξ ηαί ηῆξ γςῆξ ἐκ βέκεζ η῵κ δζαθυνςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀπυ ἀπυρεςξ, ηαη' ἀνπήκ, ιυκμκ ὀνβακζηῆξ. α) Ἡ ἐηδμπή ηῆξ α὎ημιάημο ηαί ηοπαίαξ βεκέζεςξ η῵κ πνχηςκ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἅηζκα ὏πάνπμοκ ζήιενμκ, ὡξ ἀπ' ἀνπῆξ ἐκεθακίζεδζακ ηαῦηα ηαί εἶκαζ εἰζέηζ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ- ἐπίζδξ δέ ηαί η῵κ ἐκ ηῶ ιεηαλὺ ἐλαθακζζεέκηςκ. Καί α) Ἡ ἐηδμπή ηῆξ α὎ημαζηζυηδημξ, ἢ ἄθθςξ ηῆξ α὎ημδδιζμονβίαξ α὎η῵κ. Καί ὅζμκ ιέκ ἀθμνᾶ εἰξ ηήκ πνχηδκ ἐηδμπήκ, πνμαάθθεζ ἐκχπζμκ ηῆξ ἟ιεηέναξ ζοκεζδήζεςξ ηυ ἐνχηδια: Δἶκαζ δοκαηυκ κά δεπε῵ιεκ ὅηζ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ δζαθυνςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, μἱ ἀπμηεθμῦκηεξ ὏πένμπα ἐνβμζηάζζα ηαηαθθαβῆξ ηῆξ 116

ιαηανζζημῦ Γ. ΢πδθζχημο, πδιζημῦ ηαί δζδάηημνμξ θοζζη῵κ ἐπζζηδι῵κ «Ἡ Θεςνία ηῆξ ηαηαβςβῆξ ἐκ ηῇ ζθαίνᾳ ημῦ ἐπζζηδημῦ», ἐηδμζ. 1938, ἔκεα παναηίεεκηαζ ἐκ πενζθήρεζ ηαί αἱ ἐκακηίμκ η῵κ εεςνζ῵κ ηῆξ «α὎ημιάημο βεκέζεςξ» ηαί ηῆξ «἖λεθίλεςξ» βκ῵ιαζ πμθθ῵κ ηαί δζεεκμῦξ θήιδξ ἐπζζηδιυκςκ.

156

ὕθδξ, ἀζοθθήπηςκ ηαί α὎ημιάηςκ θοζζημπδιζη῵κ ηαί ιδπακζη῵κ θεζημονβζ῵κ, ἐκ ηῇ δζαπθάζεζ η῵κ ὁπμίςκ ἐηδδθμῦκηαζ ζμθία, πνυκμζα ηαί ζημπζιυηδξ ἐηδήθςξ ἄπεζνμζ, (δζά ηήκ ἐλοπδνέηδζζκ ηυζμκ ηῆξ ἰδίαξ ἑηάζημο ὄκημξ γςῆξ, ὅζμκ ηαί ἄθθςκ ὄκηςκ ημῦ α὎ημῦ εἴδμοξ, ἢ ηαί ζοββεκ῵κ ηαί ιή εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ) ἐβέκμκηυ πμηε α὎ημιάηςξ, μἷμζ εἶκαζ ζήιενμκ, δζά ηῆξ ηοπαίαξ ζοκακαιίλεςξ η῵κ ζπδιαηζγυκηςκ α὎ημὺξ πδιζη῵κ ζημζπείςκ, ὧκ ἟ ααζζηή ζφζηαζζξ δέκ εἶκαζ ηὶ ἄθθμ εἰιή ἄθμβμζ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ; Ἀκακηζννήηςξ ὄπζ. ἖νπυιεεα εἰξ ηήκ δεοηένακ ἐηδμπήκ. ἖νςη῵ιεκ πάθζκ ηαί ὡξ πνυξ ηαφηδκ ηυκ ἄκενςπμκ, ηήκ ημνςκίδα η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ηυκ ἄκενςπμκ, βεκζη῵ξ, ἀζπέηςξ ηυπμο ηαί πνυκμο. Πμία ἟ ιανηονία ηῆξ ζοκεζδήζεςξ ζμο; Μήπςξ ἐδδιζμφνβδζεξ ζέ - α὎ημκ; Ἡ ἀπάκηδζζξ ἣκ εά θάαςιεκ, ἐλαζνέζεζ παναθνμζφκδξ, εά εἶκαζ αὕηδ: Γφμ ιανηονίαζ πνμαάθθμοκ ἐκ ηῇ ζοκεζδήζεζ ιμο· α) «ὅηζ εἶιαζ βεβμκυξ, βεκυιεκμκ ἐκ πνυκῳ»· ηαί α) «ὅηζ δέκ ἐδδιζμφνβδζα ἐιαοηυκ». Ἡ ἐκδεπμιέκδ ἀκηίννδζζξ ὅηζ ἔπμιεκ ηαί ηνίηδκ ιανηονίακ, ὅηζ δδθαδή ἐβεκκήεδιεκ ἀπυ ημφξ βμκεῖξ ἟ι῵κ, εἶκαζ ἄκεο μ὎ζζαζηζημῦ πενζεπμιέκμο ἁπθ῵ξ θμβζημθακήξ. Γέκ ιεηααάθθεζ ηήκ πναβιαηζηυηδηα. Γζυηζ ἟ ηονία ἀπάκηδζζξ ηήκ ὁπμίακ ὏πμπνεμῦηαζ κά δχζῃ π᾵ξ ἄκενςπμξ (ηαί μἱ βμκεῖξ ἟ι῵κ ηαί μἱ πνυβμκμζ ιέπνζ η῵κ πνχηςκ ἀκενχπςκ) εἰξ ηυ νδεέκ ἐνχηδια, εἶκαζ ὅηζ: «εἶκαζ βεβμκυηα ηαί ὅηζ δέκ ἐδδιζμφνβδζακ α὎ημί ἑαοημφξ». ἖άκ ὅιςξ ηήκ ιανηονίακ ηαφηδκ ηῆξ ζοκεζδήζεχξ ημο ἔπεζ ὁ ἄκενςπμξ, ὁ ααζζθεὺξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, πυζμκ ι᾵θθμκ ηά ὏πυ ηυκ ἄκενςπμκ, γῶα, ηά δέκδνα ηαί ηά θοηά; Θά ἤημ δοκαηυκ πμηὲ κά ὏πμζηδνζπεῇ θμβζη῵ξ, ὅηζ ηαῦηα δέκ εἶκαζ βεβμκυηα ηαί ὅηζ ἐδδιζμφνβδζακ α὎ηά, ἑαοηά; Ὄπζ ἀζθαθ῵ξ. Δἶκαζ ζοκεπ῵ξ ηυζμκ ὁ ἄκενςπμξ ὅζμκ ηαί ηά θμζπά ἐκυνβακα ὄκηα, ἔιροπά ηε ηαί ἄροπα, δδιζμονβήιαηαβεβμκυηα, βεκυιεκα εἰξ ὡνζζιέκμοξ ηαζνμφξ, ηήκ ἀθήεεζακ δέ ηαφηδκ 157

μ὎δαι῵ξ ιεηααάθθεζ μ὎δ’ α὎ηή ἟ παναδμπή ηῆξ εεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ. Γζυηζ ἟ ἐπζζηήιδ πανεδέπεδ ἀπμθφηςξ, ὅηζ ὏πῆνλεκ ἐπμπή ὅθςξ ἀγςσηή. ἖πμπή δδθαδή ηαε’ ἣκ δέκ ὏πῆνπεκ ἐπὶ ημῦ πθακήημο μ὎δέ ἴπκμξ γςῆξ. Ἡ ιανηονία θμζπυκ αὕηδ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ζοκεζδήζεςξ «ὅηζ εἶκαζ βεβμκυξ», ἐπεηηεζκμιέκδ μ὎ ιυκμκ ἐπὶ ημῦ ζοκυθμο η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀθθά ηαί ἐπὶ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ ηαευθμο 117, δζαηδνφζζεζ ηαί πάθζκ, ὅηζ ηά πάκηα εἶκαζ βεβμκυηα, δδιζμονβήιαηα ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Γδιζμονβμῦ. Γζυηζ ἀπμηθεζμιέκςκ: α) ηῆξ ἐηδμπῆξ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ ιμκμηοηηάνςκ ὀνβακζζι῵κ, ὡξ ηαί ηῆξ ἐλεθίλεςξ α὎η῵κ εἰξ ηεθεζμηένμοξ· α) ηῆξ ἐηδμπῆξ ηῆξ ηοπαίαξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ η῵κ πνχηςκ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ, ὅπςξ ηαῦηα ἐκεθακίζεδζακ ηαί ὏πάνπμοκ ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ, ηαί β) ηῆξ ἐηδμπῆξ ηῆξ α὎ημδδιζμονβίαξ η῵κ πνχηςκ ὄκηςκ ηαί ηῆξ α὎ημαζηζυηδημξ α὎η῵κ, ὏πμπνεμφιεεα κά δεπε῵ιεκ ὡξ ἀθδεῆ ηήκ ιανηονίακ ηῆξ Γναθῆξ, ὅηζ πάκηα ηά ἐκυνβακα ὄκηα ἐδδιζμονβήεδζακ ὏πυ ημῦ Θεμῦ. (Γεκεζ. Α΄ ηαί Β΄). Καί εἶκαζ ὏πένμπμζ ἀθδε῵ξ ιάνηονεξ ηῆξ ὏πάνλεςξ, ηῆξ ζμθίαξ ηαί ηῆξ πακημδοκαιίαξ Α὎ημῦ. ἖ηδδθμῦηαζ δέ ἟ ἀζφθθδπημξ, ηαη' ἀνπήκ, πνυκμζα ηαί ἟ πάκζμθμξ πακημδοκαιία ημῦ Θεμῦ ηαί ἐκ ηῇ ὀνβακζηῇ δζαπθάζεζ ηαί γςῇ ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηε ηαί ἐιρφπςκ (πενζθαιαακμιέκμο ηαί ημῦ ἀκενχπμο), δζυηζ πάκηα ηά εἴδδ ηαί βέκδ α὎η῵κ ἐπθάζεδζακ ιέ ὀνβακζζιμὺξ ηαηαθθήθμοξ ηαί ιέ εἰδζηά - ηαί ἀκαθθμίςηα ἀπ' ἀνπῆξ ηαί ιέπνζ ζήιενμκ- ὄνβακα ἀκαπαναβςβῆξ, ἵκα πακζυθςξ δζαζςκίγδηαζ ηυ «εἶδμξ» ἢ ηυ «βέκμξ» ἑηάζημο ηαί ἀζθαθ῵ξ 117 Ἱζηάιεεα κμεν῵ξ ἐπί η῵κ ὁνίςκ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ημῦ ἀπμηεθμῦκημξ ιίακ ηεναζηίακ ζθαίνακ ὡνζζιέκμο ὄβημο, πενζεπμιέκμο ηαί αάνμοξ ηαί θέβμιεκ πνυξ α὎ηυ: ἖βχ, ηυ ιυκμκ ἐκ ζμί ὄκ ηυ ἔπμκ ζοκείδδζζκ ηῆξ ὏πάνλεχξ ιμο, ἔπς ιανηονίακ ηῆξ ζοκεζδήζεχξ ιμο ὅηζ δέκ εἶιαζ α὎ημαίηζμξ, δέκ ἐδδιζμφνβδζα ἐιαοηυκ ηαί ἄνα εἶιαζ δδιζμφνβδια, βεβμκυξ. ΢φ, ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ζμο, ἀπανηζγυιεκμκ ἐλ ἀθυβςκ πεπεναζιέκςκ ζςιαηίςκ ἞θεηηνζζιμῦ, ιή ἐπυκηςκ μ὎δέ ζοκμπήκ, εἶκαζ δοκαηυκ κά εἶζαζ α὎ημαίηζμκ; Ἀκαιθζαυθςξ ὄπζ.

158

ἐπζηεθῆ ἕηαζημκ ηυκ ἑαοημῦ πνμμνζζιυκ. Οἱ ὀνβακζζιμὶ ηαί ηά ἰδζαίηενα αἰζεδηήνζα ὄνβακα ἁπάκηςκ ἐδδιζμονβήεδζακ ἀκάθμβα ιέ ηάξ θοζζηάξ ζοκεήηαξ ηαί ηυ θοζζηυκ πενζαάθθμκ ἐκ ὧ πνμςνίζεδζακ κά γήζμοκ, η῵κ ιέκ ὏δνμαίςκ ἀκάθμβα πνυξ ηήκ ποηκυηδηα ηαί ηήκ πίεζζκ ημῦ ὕδαημξ, η῵κ δέ πενζαίςκ ηαί η῵κ πεηεζκ῵κ ηαηάθθδθα δζά ηήκ ποηκυηδηα, ηήκ εενιυηδηα ηαί ηήκ πίεζζκ ηῆξ ἀηιμζθαίναξ, ηήκ ἀηηζκμαμθίακ ημῦ ἟θίμο, ἀθθά ηαί πθείζηςκ ἄθθςκ βκςζη῵κ ἢ ηαί ἀβκχζηςκ ἴζςξ ἔηζ εἰξ ἟ι᾵ξ θοζζη῵κ ζοκηεθεζη῵κ, ἐπςθεθ῵κ ηε ηαί ἐπζαθαα῵κ, ὡξ αἱ ημζιζηαί ἀηηῖκεξ η.ἄ. Καί ὡξ ημνςκὶξ ηαί ηῆξ ὀνβακζηῆξ δδιζμονβίαξ ἐηέεδ πάθζκ ὁ ἄκενςπμξ. Γζυηζ ηαί ἟ ὀνβακζηή ηαί ιδπακμπδιζηή δζάπθαζζξ ηαί θεζημονβία ηαί ημῦ ζχιαηυξ ημο ὏πενέπεζ πάκηςκ η῵κ θμζπ῵κ. Θά παναηδνήζμοκ ἴζςξ ηζκὲξ ὅηζ ὁ ὀνβακζζιυξ ημῦ ἀκενχπμο μὔηε ηήκ ἱηακυηδηα ηῆξ ἐπὶ ιαηνυκ παναιμκῆξ ἐκ ηῶ ὕδαηζ ἔπεζ, ιήηε ηαί πηδηζηά ὄνβακα δζά κά ἵπηαηαζ ἐκ ηῶ ἀένζ. ἖πίζδξ, ὅηζ ηαί ὁ ὀθεαθιυξ ημῦ ἀκενχπμο δέκ θεάκεζ ηήκ ὀλφηδηα ηῆξ δνάζεςξ ημῦ ἀεημῦ, ὡξ ηαί η῵κ ὀθεαθι῵κ ηῆξ βαθῆξ η.ἄ. Πθήκ πάκηα ηαῦηα ἀκεπθήνςζεκ ὁ δδιζμονβυξ δζά ημῦ εἰξ ηυκ ἄκενχπμκ ιυκμκ δμεέκημξ θμβζημῦ ηαί ἐκζοκεζδήημο πκεφιαημξ, ὅπεν, μ὎δυθςξ πνμένπεηαζ ἐη ηῆξ θοζζημπδιζηῆξ θεζημονβίαξ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ. Καί δζά η῵κ ηαηαηηήζεςκ ημῦ πκεφιαημξ, δζαζπίγμιεκ ζήιενμκ ὄπζ ιυκμκ ηά ὏ρδθυηενα ζηνχιαηα ηῆξ ἀηιμζθαίναξ, ἀθθά ηαί α὎ηυ ηυ δζάζηδια ιέ ὏πενδπδηζηήκ ηαπφηδηα, αθέπμιεκ, ηαθθίηενμκ ημῦ ἀεημῦ, εἰξ ιαηνμηάηαξ ἀπμζηάζεζξ ηαί πθέμιεκ ἀκέηςξ, ἐκ ηέθεζ, ηαί ἐπὶ ιαηνυκ ηαί εἰξ ημφξ αοεμὺξ η῵κ εαθαζζ῵κ. Πθαζεεὶξ ὁ ἄκενςπμξ δζά κά ηονζανπήζῃ ηαί ααζζθεφζῃ ἐθ' ὅθςκ η῵κ θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐιρφπςκ ηαί ἀρφπςκ (Γεκεζ. Α΄ 26-31 η.ἄ.), ηζκά η῵κ ὁπμίςκ εἶκαζ ἀζοβηνίηςξ ὏πένηενα α὎ημῦ εἰξ ὀνβακζηάξ δζαζηάζεζξ ηαί δφκαιζκ, ἐπνμζηίζεδ ὏πυ ημῦ Θεμῦ δζά ηῆξ ἀκεηηζιήημο δςνε᾵ξ ημῦ θμβζημῦ ηαί ἐκζοκεζδήημο πκεφιαηυξ ημο, δζ' μὗ ἀκεπθήνςζε πάζαξ ηάξ ἔκακηζ η῵κ 159

θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ὀνβακζηάξ ἀηεθείαξ ἢ ἐθθείρεζξ ημο ηαί ἐκ πμθθμῖξ ὏πενέααθε ηαί ηά εἰδζηά ημφηςκ πνμζυκηα ἢ πθεμκεηηήιαηα, ηά ὏πυ ημῦ δδιζμονβμῦ ηαί πάθζκ εἰξ α὎ηά δμεέκηα πνυξ ἐπζηέθεζζκ ημῦ εἰδζημῦ α὎η῵κ πνμμνζζιμῦ. Ἀκελανηήηςξ ὅιςξ ημῦ ἀκεηηίιδημο ημφημο εείμο δχνμο ηαί ηυ ζ῵ια ημῦ ἀκενχπμο ἐπθάζεδ βεκζη῵ξ, ηαηά ηνυπμκ ὁπςζδήπμηε πθδνέζηενμκ ηαί πμθοπθμηχηενμκ πάκηςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ θμζπ῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ. Καί ὡξ ἐη ημφημο ἀπανηίγεζ ἕκ ὏πένμπμκ ιδπακμπδιζηυκ ἐνβμζηάζζμκ, ηζκήζεςξ, ηαφζεςξ ηαί ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ, ἀζοθθήπημο, ἐκ πμθθμῖξ, θοζζημπδιζηῆξ ηαί ιδπακζηῆξ θεζημονβίαξ, ἐκ ηῇ θζθμζμθζηῇ δζενεοκήζεζ ημῦ ὁπμίμο ἰθζββζᾶ ηονζμθεηηζη῵ξ ὁ ἀκενχπζκμξ κμῦξ. ἖λεηάγμκηεξ θμζπυκ θζθμζμθζη῵ξ, ἐκ βεκζηςηάηῃ πάκηςξ θζθμζμθζηῇ δζενεοκήζεζ, ηυκ ηνυπμκ ηῆξ δζαπθάζεςξ, ηῆξ θεζημονβίαξ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεςξ ηαί ἀθθδθελανηήζεςξ η῵κ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ ηαί ζοζηδιάηςκ ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ, δζαπζζημῦιεκ ε὎ηυθςξ ηήκ ἐκ α὎ημῖξ ηαί δζ' α὎η῵κἐηδδθμοιέκδκ ὏πένμπμκ ζημπζιυηδηα ηαί ηήκ ἄπεζνμκ ηαί ἀζφθθδπημκ ζμθίακ, δφκαιζκ ηαί πνυκμζακ ημῦ Θεμῦ, ἐηδδθμοιέκαξ αεααίςξ ἀκαθυβςξ ηαί ἐκ ηῇ δζαπθάζεζ ηαί ηῇ ὀνβακζηῇ γςῇ ηαί πάκηςκ η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἅηζκα, ὅπςξ ηαί ὁ ἄκενςπμξ, μὔηε α὎ημιάηςξ, ιήηε δζ' α὎ημδδιζμονβίαξ, ἀθθ' μὔηε ηαί δζά ηῆξ ἐλεθίλεςξ ηαηέθααμκ ηήκ ἡκ ἀπ' ἀνπῆξ ηαηέπμοκ εέζζκ ἐκ ηῶ εεάηνῳ ηῆξ γςῆξ. Οὕηςξ μἱ ὀθεαθιμὶ ἟ι῵κ, ηαη' ἀνπήκ (ὁιμίμοξ ζπεδυκ η῵κ ὁπμίςκ ἔπμοκ ηαί ηά πθεῖζηα η῵κ θμζπ῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἐκ῵ ηά ἔκημια ηαί πμθθά η῵κ ἐκαθίςκ ηαί ὏δνμαίςκ ἐκ βέκεζ ἔπμοκ δζάθμνα ηαί πμθοπμίηζθα ἀθθ' ὏πένμπα ἐπίζδξ ζοζηήιαηα ὁνάζεςξ) ἀπμηεθμῦκ ηυ ηεθεζυηενμκ ὀπηζηυκ, θςημβναθζηυκ ἀθθά ηαί ηζκδιαημβναθζηυκ ζοκάια ζφζηδια. Σμῦημ ἔπμκηεξ ὡξ πνυηοπμκ ηαηεζηεοάζαιεκ ηήκ θςημβνα θζηήκ ἀθθά ηαί ηήκ ηζκδιαημβναθζηήκ ιδπακήκ, ἀκαιθζαυθςξ ὅιςξ αὗηαζ μ὎δέπμηε εά θεάζμοκ ηήκ 160

ηεθεζυηδηα ηῆξ ἀκενςπίκδξ ὁνάζεςξ. Σά αθέθανα, π.π., ἀκμίβμοκ ηαί ηθείμοκ α὎ημιάηςξ δζά κά ἐπζηνέρμοκ ἢ ἀπμηθείζμοκ ηήκ δν᾵ζζκ εἴηε ζοκεπείᾳ ἐπζηαβῆξ ημῦ πκεφιαημξ, ηῆξ ροπῆξ, ἢ ηαί θυβῳ ἄιεζμο ἢ ἐιιέζμο ἐπζδνάζεςξ η῵κ βεκζηςηένςκ ζπεηζη῵κ ἀκαβη῵κ ημῦ ὀνβακζζιμῦ, ημῦ ὕπκμο π.π. ηῆξ ἀθοπκίζεςξ η.μ.η. Αἱ αθεθανίδεξ, ἐηθουιεκαζ εἰξ ηά ἄηνα η῵κ αθεθάνςκ, πνμθοθάζζμοκ ηυκ αμθαυκ ἀπυ ημῦ ημκζμνημῦ ὡξ ηαί ἄθθςκ ιζηνμμνβακζζι῵κ ἢ ζςιαηζδίςκ ιεηαθενμιέκςκ ὏πυ ημῦ ἀένμξ, ἐκ῵ αἱ ὀθνφεξ, ἄκςεεκ η῵κ αθεθάνςκ ημπμεεηδιέκαζ, ἀπμιαηνφκμοκ ηυκ ἐη ημῦ ιεηχπμο ηαηενπυιεκμκ ηαί ἐπζαθααῆ εἰξ ημφξ ὀθεαθιμὺξ - ἱδν῵ηα, ημζιμῦζαζ, ζοκάια, ηαί ηυ πνυζςπμκ. Γζά ηήκ ἀέκαμκ δέ ζπεδυκ, ηαηά ηήκ δζάνηεζακ ηῆξ ἐβνδβυνζεςξ, ηίκδζζκ η῵κ αθεθάνςκ ἐβπφκεηαζ α὎ημιάηςξ ἐπίζδξ ἀπυ εἰδζη῵κ ἀδέκςκ ηυ πμθφηζιμκ, ηαί ἀπυ ροπζηῆξ ἀπυρεςξ, δάηνο, ἟ πμζυηδξ ημῦ ὁπμίμο α὎λάκεζ ιυθζξ παναζηῇ ἔηηαηημξ ηὶξ ἀκάβηδ ἐπὶ ηῆξ ἐπζθακείαξ ημῦ αμθαμῦ, ὡξ ἟ εἰζαμθή λέκμο ζχιαημξ ἢ ἄθθδ ἐλςηενζηή πνμζαμθή. Γέκ εά πενζβνάρςιεκ αεααίςξ θεπημιεν῵ξ ηυκ ὏πένμπμκ ιδπακζζιυκ ηαί ηήκ ἐκ βέκεζ δζάπθαζζκ η῵κ δζαθυνςκ ιεν῵κ ημῦ αμθαμῦ, ὡξ ηαί ηυκ εαοιάζζμκ ηνυπμκ ηῆξ δζ' αἵιαημξ ηνμθμδμηήζεχξ ημο, ἐθυζμκ ἐηθεφβεζ ημῦημ ημῦ πθαζζίμο ηῆξ πανμφζδξ, εἶκαζ δ' ἐλ ἄθθμο ἔνβμκ η῵κ ὀθεαθιμθυβςκ, μἱ πθεῖζημζ η῵κ ὁπμίςκ, ηαί μἱ πθέμκ δζαηεηνζιέκμζ, ηαηεδίηαζακ ηάξ ιςνάξ εεςνίαξ ηῆξ «α὎ημιάημο βεκέζεςξ» ηαί ηῆξ «ἐλεθίλεςξ» ιυκμκ ἐη ηῆξ ὏πενυπμο ζημπζιυηδημξ ηαί ηῆξ εείαξ ἀθδε῵ξ πνμκμίαξ ηαί ζμθίαξ, αἵηζκεξ ἐηδδθμῦκηαζ εἰξ ηυκ ηνυπμκ ηῆξ δζαπθάζεςξ ηαί ηῆξ θεζημονβίαξ η῵κ ὀθεαθι῵κ. Θά πενζμνζζε῵ιεκ εἰξ ηάξ πμθοηίιμοξ ιδπακμπδιζηάξ ἰδζυηδηαξ ηαί θεζημονβίαξ ημῦ θαημῦ ημο, πνμζανιμγμιέκμο ἑηάζημηε, α὎ημιάηςξ ηαί ηαπφηαηα, ιέ ηάξ ἀπμζηάζεζξ η῵κ ἐλςηενζη῵κ εἰηυκςκ δζ' ἀκαθυβςκ, ηαί α὎ημιάηςκ ἐπίζδξ, ζοζημθ῵κ ηαί δζαζημθ῵κ ηῆξ ηυνδξ, δζ' ὧκ ἰδίᾳ ηαεμνίγεηαζ ἟ πμζυηδξ ημῦ ἀκαβηαζμῦκημξ θςηυξ 161

πνυξ θςημβνάθδζζκ ηῆξ ἔλςεεκ θαιαακμιέκδξ, ἀκαηθαζηζη῵ξ, εἰηυκμξ ηαί ηυκ ζπδιαηζζιυκ ηαφηδξ ἀκεζηναιιέκδξ ἐπὶ ημῦ ἀιθζαθδζηνμεζδμῦξ, ὅπςξ ἀηνζα῵ξ ἐπζηεθεῖηαζ εἰξ ηάξ θςημβναθζηάξ ιδπακάξ. ἖κ῵ ὅιςξ ἟ιεῖξ ἐη ημῦ ηθεζζημῦ εαθάιμο ηῆξ θςημβναθζηῆξ ιδπακῆξ θαιαάκμιεκ ἀκεζηναιιέκδκ ηήκ ἀπμηοπςεεῖζακ θςημβναθίακ ηαί ἐκενβμῦιεκ δεοηένακ θςημβνάθδζζκ ηαφηδξ, δζά κά ἔπςιεκ ηήκ ὀνεήκ εἰηυκα ημῦ θςημβναθδεέκημξ ἀκηζηεζιέκμο, ἐκ ηῶ ὀθεαθιῶ ἟ι῵κ ἐπζηεθεῖηαζ ηαί πάθζκ α὎ηυιαημξ πνυξ ημῦημ ιδπακζηή θεζημονβία, ὥζηε δζά ιεηαθμν᾵ξ ηῆξ ἀκεζηναιιέκδξ εἰηυκμξ εἰξ ἰδζαίηενμκ ἐζςηενζηυκ ηέκηνμκ (δζά δεοηέναξ μὕηςξ εἰπεῖκ θςημβναθήζεςξ) δζαιμνθμῦηαζ ἟ θοζζμθμβζηή ημῦ δνςιέκμο ἀκηζηεζιέκμο εἰηχκ. Συ ὅηζ εἰδζημὶ ἀδέκεξ ἐηπφκμοκ ἰδζαίηενμκ ὏βνυκ δζά ηυκ ηαεανζζιυκ ηῆξ μὕης ζπδιαηζγμιέκδξ εἰηυκμξ, ὅπςξ ἀηνζα῵ξ ηαεανίγμκηαζ αἱ θςημβναθίαζ εἰξ ηάξ θςημβναθζηάξ ἟ι῵κ ιδπακάξ, δίδεζ ιζηνάκ ἰδέακ ηῆξ θεπημηάηδξ ηαί πμθοπμίηζθδξ ιδπμκμπδιζηῆξ θεζημονβίαξ η῵κ ὀθεαθι῵κ ἟ι῵κ, α὎ημιάηςξ εἰξ ἐκένβεζακ ηζεειέκδξ, εἴηε, ηῇ ἐπζαμθῇ ημῦ πκεφιαημξ - ηῆξ ροπῆξ, εἴηε ὏πυ ηήκ ἐπίδναζζκ η῵κ εἰδζη῵κ ἐκδμμνβακζη῵κ ἢ ἐλςηενζη῵κ ζοκηεθεζη῵κ. ἖πὶ πθέμκ ὅιςξ ηῆξ ὏πενυπμο ηαφηδξ θεζημονβίαξ, μἱ ὀθεαθιμὶ ἟ι῵κ ἔπμοκ πθεμκεηηήιαηα, ηά ὁπμῖα δέκ εά δοκδε῵ιεκ ἀζθαθ῵ξ κά πνμζεέζςιέκ πμηέ εἰξ ηάξ θςημβναθζηάξ ἟ι῵κ ιδπακάξ. Γζυηζ αἱ δφμ ηεπςνζζιέκαζ εἰηυκεξ η῵κ δφμ ὀθεαθι῵κ ἑκμῦκηαζ ἀημθμφεςξ εἰξ ιίακ, α὎ηή δέ δζά αναποηάηςκ δζαθεζιιάηςκ εἰξ ηυκ ἐβηέθαθμκ ιεηαθενμιέκδ (ὅπςξ ἀηνζα῵ξ εἰξ ηυκ ηζκδιαημβνάθμκ) ηαί ἀπυ η῵κ θμζπ῵κ ζοιαθεπμιέκςκ ηοπυκ εἰηυκςκ δζαπςνζγμιέκδ, πςνὶξ κά βίκῃ μ὎δειία ζφβποζζξ ἢ ἀθθαβή, ιεηααάθθεηαζ ἀηανζαίςξ ὏πυ ηῆξ ροπῆξ ἟ι῵κ εἰξ ἰδέακ, πενζέπμοζακ ὄπζ ιυκμκ ηαί ηάξ ἐθαπίζηαξ θεπημιενείαξ ηῆξ ιμνθῆξ η῵κ δζαθυνςκ ἀκηζηεζιέκςκ ἀθθά ηαί ημφξ ἰδζαζηένμοξ α὎η῵κ πνςιαηζζιμφξ. Σαοημπνυκςξ ἟ ἐπζθεβεῖζα ὏πυ ηῆξ 162

ροπῆξ ηαί εἰξ ἰδέακ ιεηαηναπεῖζα εἰηὼκ ἀπμηαιζεφεηαζ εἰξ ηήκ ἀπμεήηδκ ηῆξ «ικήιδξ», δζά κά ἀκαζφνδηαζ ἐηεῖεεκ ἑηάζημηε, ηαί ἐθ' ὅνμο γςῆξ, ηαηά ηήκ αμφθδζζκ ἟ι῵κ. Δἶκαζ ἀκαιθζζαήηδημκ ὅηζ ὅζμκ δήπμηε ηαί ἂκ πνμπςνήζςιεκ εἰξ ἐπζζηδιμκζηάξ ηαηαηηήζεζξ, μ὎δέπμηε εά δοκδε῵ιεκ κά ηαηαζηεοάζςιεκ ὀπηζηυκ ιδπακμπδιζηυκ ζφζηδια ηυζμκ ηέθεζμκ ηαί ηυζμκ πθῆνεξ (ηαί ἐκ ηυζῳ ιάθζζηα πενζςνζζιέκς πχνῳ) ὅζμκ εἶκαζ ηυ ζφζηδια ηῆξ δνάζεςξ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ 118. Πανάθθδθμκ, ηαί ἴζδξ θεπηυηδημξ ἀθθά ηαί ιδπακμπδιζηῆξ ὅπςξ ηαί ηεπκζηῆξ δζαπθάζεςξ ηαί θεζημονβίαξ ὄνβακμκ ημῦ ἟ιεηένμο ζχιαημξ ἀπμηεθεῖ ηυ μὗξ. Ἡ ἐλςηενζηή δζαζηεοή ημο, ζπδιαηίγμοζα θεπημηάηδκ, ἀπυ ἀπυρεςξ ηεπκζηῆξ ηαί ιδπακζηῆξ, πμάκδκ (αάζεζ δέ η῵κ ἀκαθμβζ῵κ ημῦ ζχιαημξ, ηαί δή ηῆξ ηεθαθῆξ, ὡναζμηάηδκ ηαί ἀπμθφηςξ ζοιιεηνζηήκ) ζοβηεκηνχκεζ ηά ηφιαηα η῵κ παθιζη῵κ δμκήζεςκ η῵κ ἐλςηενζη῵κ ἢπςκ ηαί ιεηαθένεζ ηαῦηα ἐπὶ ηῆξ ἐπζθακείαξ ημῦ θεπημηάημο ἀημοζηζημῦ ηοιπάκμο, ὅπεν ηθείεζ ηυ ηάης ιένμξ ημῦ ζημιίμο ηῆξ ηεθεζμηάηδξ ηαφηδξ ἀημοζηζηῆξ ηαί ηεπκζηῆξ 118

Ἡ εεία πακημδοκαιία, πακζμθία ηαὶ πνυκμζα ἐηδδθμῦηαζ αεααίςξ, ὡξ πνμείπμιεκ, πμθοεζδ῵ξ ιάθζζηα ηαὶ πμθοηνυπςξ, ηαὶ εἰξ πάκηα ηὰ ζοζηήιαηα ὁνάζεςξ η῵κ θμζπ῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ. Οὕης π.π. ηὰ ηήηδ, γ῵κηα εἰξ ηὰ ιεβάθα αάεδ η῵κ αοε῵κ η῵κ ὠηεακ῵κ, ὅπμο ἐπζηναηεῖ ἀπυθοημκ ζηυημξ, ἐηηὸξ ηῆξ ὏πενυπμο ἐζςηενζηῆξ δζαπθάζεςξ ημῦ ζχιαημξ α὎η῵κ, δζ' ἥξ ἐλμοδεηενχκεηαζ ἟ εἰξ ηὰ αάεδ ἐηεῖκα ιεβάθδ πίεζζξ ημῦ ὕδαημξ, ἔπμοκ ἀκηὶ ὀθεαθι῵κ πναβιαηζημφξ ἞θεηηνζημφξ πνμαμθεῖξ, ἔκζμζ ιάθζζηα η῵κ ὁπμίςκ ε὏νίζημκηαζ ηαὶ εἰξ ηὰ πθεονὰ α὎η῵κ ἐκ εἴδεζ ἞θεηηνζη῵κ πθαη῵κ. Ἡ θςηζζηζηὴ ἔκηαζζξ η῵κ πνμαμθέςκ ημφηςκ ὏πενααίκεζ πμθθάηζξ ηαὶ ηὰ 15 ιέηνα, ἟ δὲ ιδπακζηὴ δζάηαλζξ α὎η῵κ εἶκαζ ἀζοβηνίηςξ πθδνεζηένα η῵κ ὏θ' ἟ι῵κ ηαηαζηεοαζεέκηςκ ημζμφηςκ, ηυζμκ δζὰ ηὴκ παναβςβὴκ ημῦ ἞θεηηνζημῦ θςηυξ, ὅζμκ ηαὶ δζὰ ηὴκ αὔλδζζκ ηῆξ ἐκηάζεχξ ημο δζὰ ηαηαθθήθςκ πνζζιάηςκ, ἀκαηθαζηζη῵κ θαη῵κ η.ἄ. Οὕης ηὰ ηήηδ ηαῦηα, ἀκάπημκηα ημὺξ ἞θεηηνζημὺξ α὎η῵κ πνμαμθεῖξ ηαηὰ αμφθδζζκ, μ὎ ιυκμκ νοειίγμοκ ηάξ ηζκήζεζξ α὎η῵κ ηαηὰ ηάξ ἑηάζημηε ἀκάβηαξ ηςκ, ἀθθὰ θςηίγμοκ ζοκάια ηαὶ ηὰ ἐνεαχδδ αάεδ η῵κ αοε῵κ, δζεοημθφκμκηα ηὴκ ηίκδζζκ ηαὶ ηὴκ γςὴκ ηαὶ ἄθθςκ ὄκηςκ ζηενμοιέκςκ ημῦ ὀπηζημῦ ηαὶ θςηζζηζημῦ ημφημο ζοζηήιαημξ. Πμθθ῵κ ἐπίζδξ ἐκηυιςκ μἱ ὀθεαθιμὶ ἀπμηεθμῦκ πμθοεδνζημὺξ θαημὺξ ὏πενυπμο ηέπκδξ!!! Σμῦ δὲ ἀεημῦ μἱ ὀθεαθιμὶ εἶκαζ ηαηὰ ημζμῦημκ ηνυπμκ δζαπεπθαζιέκμζ, ὥζηε μἱ αμθαμὶ α὎η῵κ κά ιεηααάθθμοκ εέζζκ, ὅηακ ἀπὸ ιεβάθμο ὕρμοξ ηαηένπεηαζ ὡξ ἀζηναπή, δζὰ κά ἐπζηεεῇ ηαηὰ ηῆξ θείαξ ημο. Ἂκ ὏ζηενμῦκημ ημῦ πθεμκεηηήιαημξ ημφημο, εὰ ἐηοθθμῦκημ ηαπέςξ θυβῳ ηῆξ ἀπμηυιμο ιεηααμθῆξ ηῆξ ἀπμζηάζεςξ. Ἀθθὰ ηαὶ πνὸ ηῆξ ηοθθχζεςξ, δέκ εὰ ἞δφκαημ ὁ ἀεηὸξ κά δζαηνίκῃ ηὸ εῦια ημῦ ηαηενπυιεκμξ ἀπμηυιςξ πθδζίμκ α὎ημῦ.

163

ζοζηεοῆξ. ὇ εἰξ ηήκ ιεανάκδκ μὕης θεάκςκ ἤπμξ πμθθαπθαζζάγεηαζ δζά η῵κ 6.000 πμνδ῵κ (ηῆξ ἀπμηθδεείζδξ ηζεάναξ ημῦ Κμηφ), ἐλ ὧκ ἀπμηεθεῖηαζ ἟ ιειανάκδ, ἀθθά ηαί ημκμῦηαζ, πνμζέηζ, ὏πυ η῵κ ηνζ῵κ ὀζηανίςκ, η῵κ ε὏νζζημιέκςκ ὄπζζεεκ α὎ηῆξ, ἢημζ ημῦ ἀκααμθέςξ, ηῆξ ζθφναξ ηαί ημῦ ἄηιμκμξ, ηαηά ηυκ ἐζπάηςξ ιυθζξ βκςζεέκηα θοζζηυκ κυιμκ ηῆξ ιείγμκμξ ιεηαδυζεςξ ημῦ ἢπμο δζά η῵κ ζηενε῵κ. ἖ηεῖεεκ ὁ ἤπμξ ιεηαθένεηαζ, α὎ημιάηςξ ηαί πάθζκ, ηαί δζ' ὏πενυπςκ ἐπίζδξ ἀθθά ηαί θεπημηάηςκ ἀβςβ῵κ, εἰξ ηυ εἰδζηυκ ηέκηνμκ ημῦ ἐβηεθάθμο, δζά κά ιεηααθδεῇ ηαί μὗημξ εἰξ ἰδέακ ἅια ηῇ ἐπαθῇ ιεηά ηῆξ ροπῆξ. Συ βεβμκυξ ὅηζ πθήκ ηῆξ ὏πενυπμο δζαπθάζεςξ ημῦ ἀημοζηζημῦ ηοιπάκμο, ἐημπμεεηήεδζακ ὄπζζεεκ α὎ημῦ ηαί ζηενεά ζχιαηα, ἵκα ιεηαθένδηαζ ε὎πενέζηενμκ ὁ ἤπμξ, δίδεζ ηαί αὖεζξ ιζηνάκ εἰηυκα ηῆξ παββκςζίαξ ἀθθά ηαί ηῆξ ἄπεζνμο πνμκμίαξ, ἣηζξ πνμτπεθυβζζε ηαί ζοκεδφαζε ηά πάκηα ηυζμκ εἰξ ηυκ ἄκενςπμκ, ὅζμκ ηαί εἰξ ηά θμζπά ἔιροπα ὄκηα, πνυξ ηεθείακ (ἀκαθυβςξ πάκημηε ημῦ εἰδζημῦ ἑηάζημο πνμμνζζιμῦ) ἐλοπδνέηδζζκ ηαί ηῆξ ἀημῆξ. Ἡ νίξ, ἐκ ζοκεπείᾳ ἀπμηεθεῖ ἐπίζδξ θεπημηάηδκ ηαί πθδνεζηάηδκ ιδπακμπδιζηήκ ζοζηεοήκ, ἐλοπδνεημῦζακ πθήκ ηῆξ δζαημζιήζεςξ ημῦ πνμζχπμο- ηυζμκ ηήκ ἀκαπκμήκ ὅζμκ ηαί ηήκ ὄζθνδζζκ. Δἰξ ηάξ ηαθθζηεπκζηάξ α὎ηῆξ εἰζυδμοξ ἐηέεδ πάθζκ ὏πυ ημῦ δδιζμονβμῦ πμθφηζιμκ ηνίπςια, πανειπμδίγμκ ηήκ εἰζαμθήκ ιζηνμμνβακζζι῵κ ἢ ιζηνμζςιάηςκ, ηυζμκ δέ ημῦημ, ὅζμκ ηαί εἰδζημί, ἐκ ζοκεπείᾳ, εάθαιμζ, δζά ηαηαθθήθςκ ὏βν῵κ α὎ημιάηςξ πενζανεπυιεκμζ, δζτθίγμοκ ηαί εενιαίκμοκ ζοκάια ηυκ εἰζπκευιεκμκ ἀένα, ἵκα ιή θεάζῃ ροπνυξ ηαί ἀηάεανημξ εἰξ ημφξ πκεφιμκαξ. Λεπηυηαημζ, ἐη παναθθήθμο, εἰδζημὶ ἀδέκεξ, ἟ θεζημονβία η῵κ ὁπμίςκ ιέπνζ ζήιενμκ δέκ εἶκαζ πθήνςξ βκςζηή, ἐλοπδνεημῦκ ηήκ αἴζεδζζκ ηῆξ ὀζθνήζεςξ, ιεηαθενμιέκδξ ἐπίζδξ ἀηανζαίςξ δζ' ὏πενυπςκ ἀβςβ῵κ εἰξ ηυκ ἐβηέθαθμκ. Καί ιεηαααθθμιέκδξ ὁιμίςξ εἰξ ἰδέακ, ἅια ηῇ ἐπαθῇ α὎ηῆξ ιεηά ηῆξ 164

ροπῆξ. ὇ιμίακ πμθθαπθήκ θεζημονβίακ ηαί ζοθθεζημονβίακ, ὡξ ἐπὶ ηυ πθεῖζημκ, ἐπζηεθμῦκ ηυ ζηυια, ηά πείθδ, ἟ βθ῵ζζα, ὁ θάνοβλ ηαί ὁ θάνοβλ. Καθθζηεπκζηχηαηα ὄνβακα ηαί εἰδζημὶ ἀδέκεξ, ιέ εαοιαζίαξ ἰδζυηδηαξ, ἐλοπδνεημῦκ ηήκ πμθθαπθήκ ηαφηδκ θεζημονβίακ, ἐκ ἥ πενζθαιαάκεηαζ, ζὺκ ἄθθμζξ, ηαί ἟ αἴζεδζζξ ηῆξ βεφζεςξ, δζ' ἥξ δζαπςνίγμιεκ ηυ βθοηὺ ἀπυ ηυ πζηνυκ, ηυ ἁθιονυκ, ηυ ὄλζκμκ η.μ.η. Σάξ ἰδζυηδηαξ ηαφηαξ δέκ εά δοκδε῵ιέκ πμηέ κά πνμζδχζςιεκ εἰξ ημφξ ιδπακζημφξ ἀκενχπμοξ ημφξ ὁπμίμοξ ηαηεζηεοάζαιεκ. ἖λ ἄθθμο, δέκ βκςνίγεζ εἰζέηζ ἟ ἖πζζηήιδ, δζαηὶ ηυ α΄ εἶδμξ ηυ αἰζεακυιεεα βθοηὺ ηαί ηυ ἄθθμ πζηνυκ. ηθπ., ἐκ῵ πνυηεζηαζ, ηαηά αάεμξ, πενί η῵κ α὎η῵κ πδιζη῵κ ζημζπείςκ ιέ ἐθαπίζηαξ δζαθμνάξ ἀκαθμβζ῵κ. Ὡζαφηςξ ἐκ ηῇ α὎ηῇ «ζοθθεζημονβίᾳ» πενζθαιαάκεηαζ ὁ «ἔκανενμξ θυβμξ». Καί ὡξ ἀπεδείπεδ, δζά πνμζθάηςκ ζπεηζη῵κ ἐπζζηδιμκζη῵κ ἐνεοκ῵κ ἐκ Ἀιενζηῇ, ἟ θςκή ημῦ ἀκενχπμο εἶκαζ «ἐββεκήξ» ηαί ὄπζ «ἐπίηηδημξ». ὇ ἄκενςπμξ ιυκμκ ἐλ ὅθςκ η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ ηαηέπεζ ζφζηδια παναβςβῆξ ἢπςκ ἀπμθφηςξ ιμκαδζηυκ, δδιζμονβδεέκ, πνμδήθςξ, δζά ηήκ παναβςβήκ ημῦ ἐκάνενμο θυβμο. ὇ θάνοβλ ημῦ ἀκενχπμο δέκ ἔπεζ πνμδβμφιεκμκ ἢ πανάθθδθμκ θαζκυιεκμκ εἰξ ηυ γςσηυκ ααζίθεζμκ. ὇ ηνυπμξ ιέ ηυκ ὁπμῖμκ ὁιζθεῖ ηαί ὁ ηνυπμξ ιέ ηυκ ὁπμῖμκ ἀημφεζ ημφξ ἢπμοξ α὎ημὺξ εἶκαζ ἀπμθφηςξ ἀθθδθέκδεημζ. Ἡ ἀκηίθδρζξ δέ ηῆξ ἐπεκενβείαξ ηαφηδξ βίκεηαζ εἰξ ηυκ ἐβηέθαθμκ. Δἰξ ηυκ ἐβηέθαθμκ (ημῦ ὁπμίμο αἱ ἀπυ ιένμοξ ἶκεξ ζοκδέμκηαζ δζά πμθοπθυηςκ δζαηθαδχζεςκ ηαηά ηνυπμκ ηονζμθεηηζη῵ξ ἀθάκηαζημκ ιοζηδνζχδδ) ηαηαθήβμοκ, δζ' ὏πενυπςκ ἀβςβ῵κ, π᾵ζαζ αἱ ἐλςηενζηαί ἀκαηθαζηζηαί ἐπζδνάζεζξ ἐπὶ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, ὅπςξ ηαί αἱ ἐκδμμνβμκζηαί θεζημονβίαζ ἢ ἐηηνίζεζξ η῵κ δζαθυνςκ ἀδέκςκ, ηαί ἐκήιενμκ, μὕηςξ εἰπεῖκ, α὎η῵κ ηαεζζη῵ζαζ ημῦημκ, πνμηαθμῦκ ηήκ δζ' α὎ημῦ α὎ηυιαημκ ἀκαηθαζηζηήκ ηίκδζζκ ἀκηζζημίπςκ ημῦ ζχιαημξ ὀνβάκςκ ἢ 165

ζοζηδιάηςκ, πνυξ ἐλοπδνέηδζζκ η῵κ ἐη η῵κ ἐλςηενζη῵κ ἟ η῵κ ἐκδμμνβακζη῵κ ἐπζδνάζεςκ πνμηαθμοιέκςκ ἀκαβη῵κ. Πνυξ ημῦημ ζοθθεζημονβμῦκ ἕκ ηνζζεηαημιιφνζμκ πενίπμο θεπημηάηςκ κεονζδίςκ ηαί ηοηηάνςκ, ζπδιαηζγυκηςκ πμθοεζδεῖξ ιδπακμπδιζηάξ ὁιάδαξ ηαί ἀκαθυβμοξ ἀθθδθελανηςιέκμοξ ζοκδοαζιμὺξ 119. Ἡ ἑηάζημηε πανέιααζζξ ηῆξ ροπῆξ εἶκαζ ὅθςξ ἄζπεημξ. Γφκαηαζ αεααίςξ ἟ ροπή, ηαηαθθήθςξ ιάθζζηα ἀζημοιέκδ, κά ἀκηζδνᾶ ἐκακηίμκ παζ῵κ η῵κ ἐπὶ ημῦ ἐβηεθάθμο ἐπζδνάζεςκ, δζαηάζζμοζα ιάθζζηα ηαί ὏πμπνεμῦζα α὎ηυκ κά ἐκενβήζῃ ἀκηζεέηςξ ὅθςξ ἀπ' ὅηζ αὗηαζ ἐπζαάθθμοκ. Ὅπςξ δήπμηε ὅιςξ εἶκαζ ηυζμκ θεπηή ηαί ηυζμκ πμθφπθμημξ ἟ θεζημονβία ημῦ ἐβηεθάθμο, ὥζηε πνμηαθεῖ ηυκ εαοιαζιυκ. Δἰδζηά π.π. «ηέκηνα» ηαί ὄνβακα πνμηαθμῦκ ημφξ ἐνεεζζιμφξ ηαί ηήκ ηίκδζζκ η῵κ ἀκηζζημίπςκ ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ ημῦ ὅθμο ζχιαημξ. Δἰδζηυκ ὄνβακμκ, α὎ημιάηςξ θεζημονβμῦκ, πνμηαθεῖ ηυκ ὕπκμκ ηαί ηήκ ἐη ημῦ ὕπκμο δζέβενζζκ, ὅηακ ιμθοκεῇ ἟ ἀηιυζθαζνα ὏πενιέηνςξ ηαί ἐπίηεζηαζ ὁ ἐλ ἀζθολίαξ εάκαημξ. Π῵ξ, πνάβιαηζ, θμβζημὶ ἄκενςπμζ - ηαί ιάθζζηα ἐπζζηήιμκεξ! ἞δοκήεδζακ κά θακηαζεμῦκ ὅηζ πάκηα ηαῦηα, ἀθθά ηαί ἟ ὅθδ δζάπθαζζξ η῵κ δζαθυνςκ ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, δζειμνθχεδζακ α὎ημιάηςξ ηαί ηοπαίςξ!!!, ἢ ζοκεπείᾳ μἱςκδήπμηε ἐλεθίλεςκ ηαί ἐπζδνάζεςκ ηοθθ῵κ ηαί ιδπακζη῵κ, θοζζη῵κ ἐπζθμβ῵κ; Καί ιυκμκ ὅιςξ ηυ βεβμκυξ ὅηζ ὁ ἐβηέθαθμξ ημῦ ἀκενχπμο, ἐβηεηθεζζιέκμξ, πνυξ ιεβαθοηένακ πνμθφθαλζκ, ὄπζ ιυκμκ ἐκηυξ ηῆξ ὀζηέσκδξ εήηδξ ημῦ ηνακίμο, ἀθθά ηαί εἰξ ηυ ὏πένμπμκ ηαί 119 Γζεπζζηχεδ ἐζπάηςξ ὏πὸ ηῆξ ἖πζζηήιδξ ὅηζ μἱ πονδκζημὶ ζπδιαηζζιμὶ εἰξ ηὸκ ποειέκα ηαὶ ηὰ ημζπχιαηα ηῆξ 3δξ ημζθίαξ ημῦ ἐβηεθάθμο θεζημονβμῦκ ὡξ «ηέκηνα», ἐθμνεφμκηα ἐπὶ ηῆξ ὏θακηαθθαβῆξ η῵κ ενεπηζη῵κ μ὎ζζ῵κ, δδθαδὴ η῵κ ὏δαηακενάηςκ, η῵κ θζπ῵κ ηαὶ η῵κ θεοηςιάηςκ, ἐπὶ ηῆξ μἰημκμιίαξ ημῦ ὕδαημξ εἰξ ηὸκ ὀνβακζζιυκ, ἐπὶ ηῆξ εενιμηναζίαξ ηαὶ ἐπὶ η῵κ θμζπ῵κ κεονμθοηζη῵κ ἢ ἁπθ῵ξ θοηζη῵κ θεζημονβζ῵κ. Ὅθμζ α὎ημὶ μἱ πονῆκεξ, ζοκδέμκηαζ, ηαηὰ δζαθυνμοξ ηνυπμοξ, δζὰ κεονζη῵κ δεζιίδςκ ἢ ζονι῵κ ιεηαλὺ ηςκ ηαὶ ιεηὰ ημῦ ηεθζημῦ ἐβηεθάθμο, ἰδία ημῦ νζκεβηεθάθμο (ὀζθνδηζηῆξ πενζμπῆξ), ιεηὰ ημῦ ὀπηζημῦ εαθάιμο η.ἄ. ἖ηπέιπμοκ δὲ ηαηζμφζαξ θοηζηάξ ἶκαξ πνυξ ημὺξ πονῆκαξ ημῦ πνμιήημοξ ηαί, δζὰ ιέζμο ημῦ ιοεθμῦ ημῦ α὎πέκμξ, πνυξ ηὸ πάβηνεαξ, ηὰ ἐπζκεθνίδζα ηαὶ ἄθθμοξ ἐκδμηνζκεῖξ ἀδέκαξ.

166

ηνζπθμῦκ πενζηφθζβια η῵κ ηνζ῵κ ιειανακ῵κ η῵κ ιδκίββςκ, ἢημζ ηῆξ ζηθδν᾵ξ, ηῆξ ἀναπκμεζδμῦξ ηαί ηῆξ ιαθαηῆξ (δζά ηήκ ἀπμθοβήκ πνμζηνμφζεςκ ἢ ηνζαῆξ ἐπὶ η῵κ ηνακζαη῵κ ὀζη῵κ ηαηά ηάξ δζαθυνμοξ ηζκήζεζξ, ηαί δή ηάξ ἀπμηυιμοξ, ηῆξ ηεθαθῆξ ηαί ημῦ ζχιαημξ) ἐπζπθέεζ πνμζέηζ, ηνυπμκ ηζκά, ηαί ἐπὶ ποηκμηάημο ὏βνμῦ, ὥζηε ηαηά ηάξ δζαθυνμοξ ηαί αζαίαξ πμθθάηζξ ηζκήζεζξ ημῦ ζχιαημξ κά ιή ὏θίζηαηαζ μ὎δειίακ ἐπζαθααῆ ἐπίδναζζκ, δέκ ἀπμηθείεζ ηαί δέκ ηαηαδζηάγεζ π᾵ζακ ἐλεθζηηζηήκ ὏πυεεζζκ μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ; Γζυηζ ἐάκ ηαί ηυ ζ῵ια ημῦ ἀκενχπμο δζειμνθμῦημ, ὡξ πζζηεφμοκ μἱ δζάθμνμζ... «ἐλεθζηηζημί», ἀπυ ἑνπυκηςκ, ἀνπζη῵ξ, ηαί ηεηναπμδζγυκηςκ ἀημθμφεςξ ὀνβακζζι῵κ, θοζζμθμβζηή ζοκέπεζα εά ἤημ ἟ ααειζαία ιεηαηυπζζζξ, ἐθάηηςζζξ ηαί ἐλαθάκζζζξ ημῦ ὏βνμῦ ημφημο εἰξ ηήκ αάζζκ ημῦ ἐβηεθάθμο (ἐθ' μὗ ἐπζπθέεζ ηονζμθεηηζη῵ξ ὁ ἐβηέθαθμξ) πζεγμιέκμο ὏πυ ημῦ αανοηάημο ὄβημο ημῦ ἐβηεθάθμο, ιυθζξ ὡξ ὁ ἄκενςπμξ εά ἵζηαημ ὄνεζμξ. Οὕηςξ ἟ ἐλέθζλζξ!!! ηαί ἟ ὀνεή ζηάζζξ ημῦ ἀκενχπμο εά ἔαθαπηε ηαζνίςξ ηυ ζπμοδαζυηενμκ ὄνβακμκ ημῦ ζχιαημξ α὎ημῦ. Ἀθθ' ἄξ ηαηέθεςιεκ ἀπυ ηῆξ ηεθαθῆξ εἰξ ηυκ θαζιυκ ηαί ηά θμζπά ζοζηήιαηα ηαί ὄνβακα ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, ἵκα ἴδςιεκ ηαηά πυζμκ εά ἤημ δοκαηυκ κά δζαιμνθςεμῦκ ηαί ηαῦηα α὎ημιάηςξ ηαί ηοπαίςξ ἢ ηαί δζ' ἐλεθίλεςξ μἱαζδήπμηε «ιμνθῆξ»... ὇ θαζιυξ ἟ι῵κ, εαοιαζη῵ξ ἐπίζδξ ἐλοπδνεη῵κ πμθθάξ ἀκάβηαξ ηαί θεζημονβίαξ ημῦ ζχιαημξ, ἀπμηεθεῖ ζοκάια ηαί ηυ ζηενευκ αάενμκ ηῆξ αανοηάηδξ ηεθαθῆξ ιέ ἰδζαίηενμκ ηαί ιμκαδζηυκ ἐκ ηῶ ἀκενςπίκῳ ὀνβακζζιῶ ὄνβακμκ, ηήκ εἰδζηήκ ημνοθήκ ηῆξ ζπμκδοθζηῆξ ζηήθδξ, ηυκ ἄηθακηα, ἵκα ζηνέθδηαζ ἟ ηεθαθή ἟ι῵κ ε὎πεν῵ξ πνυξ πάζαξ ηάξ ηαηεοεφκζεζξ. ἖άκ ἤημ δοκαηή ἟ ημζαφηδ πνυξ ηά ἄκῳ δζάηαλζξ ηῆξ ζπμκδοθζηῆξ ἟ι῵κ ζηήθδξ δζ' ἐλεθίλεςξ (ἐκ ἀκηζεέζεζ πνυξ πάκηα ηά θμζπά ἔιροπα ὄκηα, ὧκ ἟ ηεθαθή ηθίκεζ πνυξ ηά ηάης) π῵ξ εά ἐλδβδεῇ ἟ ἐθαηηςιαηζηυηδξ ημῦ ἐθέθακημξ, ζηενμοιέκμο ηεθείςξ θαζιμῦ, ἀθθά ηαί ημῦ θφημο, ιή 167

δοκαιέκμο κά ζηνέρῃ ηήκ ηεθαθήκ ημῦ δελζά ηαί ἀνζζηενά;! 120 Γζαηὶ ηά γῶα ηαῦηα δέκ ἞δοκήεδζακ κά ἀπαθθαβμῦκ η῵κ νδεεζζ῵κ ἀηεθεζ῵κ ηςκ, ἐπίζδξ δέ ηαί ηυζα ἄθθα, ιέ ἀκςηέναξ ὡζαφηςξ ροπζηάξ ἰδζυηδηαξ (ὡξ ὁ ηφςκ, ἟ βαθῆ, ἟ ἀθχπδλ η.ἄ.) δέκ ἞δοκήεδζακ ὁιμίςξ κά ἀπμηηήζμοκ ηήκ ἱηακυηδηα ηῆξ ζηνμθῆξ ηῆξ ηεθαθῆξ α὎η῵κ ηαί πνυξ ηά ἄκῳ, πανά ηήκ ἀκαιθζζαήηδημκ πνμζπάεεζακ, ηήκ ὁπμίακ ἀπ' ἀνπῆξ πνμδήθςξ ηαηααάθθμοκ; Μυκμκ θμζπυκ εἰξ ηυκ θαζιυκ ημῦ ἀκενχπμο ζοκεδοάζεδζακ ὏πένμπα ὄνβακα ηαί ζοζηήιαηα, ὥζηε, ζὺκ ημῖξ ἄθθμζξ, κά δφκαηαζ μὗημξ κά ζηνέρῃ ηήκ ηεθαθήκ ημο ηαηά αμφθδζζκ πνυξ ὅθα ηά ζδιεῖα ημῦ ὁνίγμκημξ. Καί ἐκ α὎ηῶ ἐπίζδξ ἐημπμεεηήεδζακ εαοιάζζμζ ἐκδμηνζκεῖξ ἀδέκεξ (ὁ εονεμεζδήξ ιεηά η῵κ παναεονεμεζδ῵κ) δζ' ὧκ νοειίγεηαζ ἟ ενέρζξ ημῦ ζχιαημξ, ηαεανίγεηαζ ηυ αἷια η.ἄ. Δἰξ ηαηάθθδθμκ δέ εέζζκ α὎ημῦ, πανά ηήκ «πανεβηεθαθίδα» ἐημπμεεηήεδ ὁ ιοζηδνζχδδξ ἀδήκ ηῆξ «὏πμθφζεςξ», ὅζηζξ ηαί ἀπεηθήεδ «δεφηενμξ ἐβηέθαθμξ» δζά ηήκ ἄηνςξ πμθφηζιμκ ἀθθά ηαί πμθφιμνθμκ ὏πδνεζίακ, ηήκ ὁπμίακ πνμζθένεζ εἰξ ηυκ ὅθμκ ὀνβακζζιυκ ιέ ηήκ α὎λδηζηήκ ζςιαημηνυπμκ ὁνιυκδκ, ηάξ βμκαδμηνμπίκαξ ὁνιυκαξ ηαί ηήκ εονεμηνυπμκ, ἅζηζκαξ ἐη η῵κ ηνζ῵κ θμα῵κ α὎ημῦ ἐηνίκεζ. Σμζμοημηνυπςξ δζ' ἑκυξ ὀνβάκμο- ηαί ἐκ ἐθαπίζηῳ ηαί πάθζκ πχνῳ - ζοκεδοάζεδζακ αὖεζξ ὏πένμπμζ, πμθθαπθαὶ ηαί πμθοεζδεῖξ ιδπακμπδιζηαί θεζημονβίαζ ηαί ἐλοπδνεηήζεζξ ημῦ ὅθμο ζχιαημξ, δεδμιέκμο ιάθζζηα ὅηζ ἐκ ηῶ θαζιῶ ὏πάνπμοκ ηαί ὁ θάνοβλ ἀθθά ηαί ὁ θάνοβλ, ὡζαφηςξ δ' ἐλ α὎ημῦ δζένπμκηαζ ηυζμζ ἀβςβμί 120

Καηά ηήκ αεααίςζζκ η῵κ πμζιέκςκ, ὁ θφημξ δέκ δφκαηαζ ὄπζ ιυκμκ κά ζηνέρῃ ηήκ ηεθαθήκ ημο δελζά ηαί ἀνζζηενά, ἀθθ' μ὎δέ κά ἀκμίλῃ ε὎ηυθςξ ηαί ηάξ ζζαβυκαξ ημο. Γζά ημῦημ δέ ηαί ἐπζηίεεηαζ ηαηά η῵κ πμζικίςκ ιέ ἀκμζηηυκ ζηυια. Αἱ ἀηέθεζαζ αὗηαζ ἐδυεδζακ πνμδήθςξ εἰξ α὎ηυκ ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ πνυξ πενζμνζζιυκ η῵κ ἐπζαθαα῵κ ἰδζμηήηςκ ημο. ἖πίζδξ ὁ ἐθέθαξ ζημπίιςξ ἐζηενήεδ θαζιμῦ ηαί ηναπήθμο δζυηζ, θυβῳ ημῦ ιεβάθμο ὄβημο ηαί αάνμοξ ηῆξ ηεθαθῆξ ημο, εά ἐηζκδφκεοεκ ὁζάηζξ εά ἔηθζκε ηήκ ηεθαθήκ πνυξ ηά ηάης δζά κά θάβῃ ἢ κά πίῃ, ἔπςκ θαζιυκ ηαί ηνάπδθμκ ἀκάθμβμκ ημῦ ὕρμοξ ημο. Ἀθθ' ἀκηί ημφηςκ ἐδυεδ εἰξ ηυκ ἐθέθακηα ἟ πνμαμζηίξ, ἐλοπδνεημῦζα πθήνςξ πάζαξ ηάξ ζπεηζηάξ ἀκάβηαξ ημο.

168

ημῦ αἵιαημξ ηαί η῵κ κεφνςκ, ζοκδέμκηεξ ηήκ ηεθαθήκ ιεηά ημῦ θμζπμῦ ζχιαημξ. Συ πθεῖζημκ δέ ηαί η῵κ πνμικδζεέκηςκ ὀνβάκςκ ηαί ζοζηδιάηςκ θεζημονβμῦκ α὎ημιάηςξ, ὅπςξ ηαί ηυ ἀκαπκεοζηζηυκ ἟ι῵κ ζφζηδια, ημῦ ὁπμίμο ηά ηφνζα ὄνβακα ἀπμηεθμῦκ, ὡξ βκςζηυκ, μἱ πκεφιμκεξ ἟ι῵κ. Γζά ημφξ πκεφιμκαξ, ἀνηεῖ θνμκμῦιεκ κά ζδιεζςεῇ ὅηζ ἟ ἐλςηενζηή α὎η῵κ ἐπζθάκεζα ηαηαθαιαάκεζ ἔηηαζζκ (80) ὀβδμήημκηα!! πενίπμο ηεηναβςκζη῵κ ιέηνςκ. Καί εἶκαζ ὅθςξ πνυδδθμκ ὅηζ μὔηε ηοπαίςξ, ιήηε ἐλεθζηηζη῵ξ..., ζοκεπηφπεδζακ ηαί μὗημζ εἰξ ηυζμκ ἐθάπζζημκ π῵νμκ, ἵκα δζαιμνθςεῇ μὕηςξ ὁ ηυζμκ θεπηυξ ηαί ηυζμκ ὏πένμπμξ α὎η῵κ ιδπακζζιυξ, ὥζηε, πςνὶξ ηἄκ κά θαιαάκςιεκ ἟ιεῖξ βκ῵ζζκ ηῆξ πμθοηίιμο θεζημονβίαξ ημο, ὁ δζά ημῦ ζηυιαημξ ἢ ηῆξ νζκυξ εἰζπκευιεκμξ ἀήν (ὁ ηυζμκ ἀπαναίηδημξ δζά ηήκ γςήκ) κά ζοκηεθῇ ηαί εἰξ ηυκ ηαεανζζιυκ ὡξ ηαί ηήκ ὀλοβυκςζζκ ημῦ αἵιαημξ, ὅπςξ ηαί εἰξ ηήκ ηαῦζζκ η῵κ ημλζκ῵κ η.θπ., ηάξ ὁπμίαξ ζοκαπμθένεζ ημῦημ ηαηά ηήκ ἀέκαμκ δζαδνμιήκ ημο πνυξ ηνμθμδυηδζζκ η῵κ δζαθυνςκ ιεν῵κ ημῦ ὀνβακζζιμῦ. Πνυξ ημφημζξ ηαί ἟ εαοιαζία αὕηδ ἀθθά ηαί ηυζμκ πμθφπθμημξ ιδπακμπδιζηή θεζημονβία (ηαε' ἣκ εἰζπκέμκηαζ ηαε' ἑηάζηδκ ηαί ἀπμπκέμκηαζ ἑηαημκηάδεξ ηοαζη῵κ ιέηνςκ ἀένμξ) ἐπζηεθεῖηαζ, ιδπακζη῵ξ ηαί ὅθςξ α὎ημιάηςξ ηυζμκ ἐκ ὏πκχζεζ ὅζμκ ηαί ἐκ ἐβνδβυνζεζ. Α὎ημιάηςξ δ' ἐπίζδξ πνμζανιυγεηαζ, ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ὁνίςκ, ηαί ηαηά ηάξ δζαθυνμοξ ἐηηάηημοξ ἀκάβηαξ ημῦ ὀνβακζζιμῦ. Ἀθθά ηαί ἟ θεζημονβία ηῆξ ηανδίαξ δέκ εἶκαζ ὀθζβχηενμκ εαοιαζηή. Ἀπανηίγεζ ηαί αὕηδ θεπημηάηδκ ηαί ηεθεζμηάηδκ ἀκηθίακ ἀπμννμθδηζηήκ ηαί ηαηαεθζπηζηήκ, ὄπζ ιυκμκ α὎ημιάηςξ ἐπίζδξ θεζημονβμῦζακ ἄκεο δζαημπῆξ ἐθ' ὅνμο γςῆξ, ἀθθά ηαί α὎ημιάηςξ ὡζαφηςξ δζακέιμοζακ ηυ αἷια ιεηά ὏πενιαεδιαηζηῆξ ἀηνζαείαξ ηαί ὏πενυπμο ἁνιμκίαξ ηαηά ηάξ ἑηάζημηε ἀκάβηαξ η῵κ δζαθυνςκ ιεν῵κ ημῦ ὀνβακζζιμῦ. Γζυηζ δέκ ζοβηεκηνχκεζ α὎ηή ιυκμκ 169

ηυ πμθφηζιμκ δζά ηυ ζ῵ια αἷια ἐη ηῆξ ἐπελενβαζίαξ η῵κ ηνμθ῵κ ὏πυ ημῦ ζημιάπμο. ἖κ ζοκενβαζίᾳ ιεη' ἄθθςκ ἐπίζδξ πμθοηίιςκ ὀνβάκςκ, ιενζικᾶ, μὕηςξ εἰπεῖκ, πνμζέηζ, δζά ημῦ εαοιαζίμο ἐπίζδξ ζοζηήιαημξ η῵κ ἀνηδνζ῵κ ηαί η῵κ θθεα῵κ, ηαί δζά ηήκ δζηαίακ δζακμιήκ ημφημο εἰξ ηά δζάθμνα ιένδ ημῦ ζχιαημξ, α὎ημιάηςξ α὎λάκμοζα ἑηάζημηε ηήκ πμζυηδηα α὎ημῦ- δζ' ἀκαθυβμο ἐθαηηχζεςξ ἐλ ἄθθςκ ιεν῵κ - ὅηακ ἔηηαηημξ ηὶξ ἀκάβηδ (ηναῦια π.π.) ὡνζζιέκμο ιένμοξ ἢ ιέθμοξ ἐπζαάθθεζ ηήκ ημζαφηδκ αὔλδζζκ. Λδβμφζδξ δέ ηῆξ ἐηηάηημο ἀκάβηδξ, ἐπακαθαιαάκεηαζ ἟ πνμηένα ηάλζξ ηαί ἟ ηακμκζηή δζακμιή ημῦ αἵιαημξ, ἐπακενπμιέκδξ ηῆξ ζπεηζηῆξ θεζημονβίαξ εἰξ ηυκ ηακμκζηυκ α὎ηῆξ νοειυκ. Δἰδζηαί ηαί εαοιάζζαζ ἐπίζδξ ααθαίδεξ ζοκηεθμῦκ ὥζηε κά εἰζένπδηαζ ηυ αἷια εἰξ ημφξ ηυθπμοξ ηῆξ ηανδίαξ ιεη' ἀθάκηαζημο ἀηνζαείαξ. ἖πεζδή δέ πνμςνίζεδ κά πάθθδηαζ δζδκεη῵ξ, δζτθάκεδ πνμζέηζ α὎ηή, ὏πυ ημῦ πακζυθμο δδιζμονβμῦ, δζ' ὅθςξ ἐλαζνεηζη῵κ ἰκ῵κ βναιιςη῵κ ηαί ζηαονςη῵κ, ἀθθά ηαί ἐθαζηζηςηάηςκ πνυξ πνυθδρζκ ηῆξ ζοβημπῆξ εἴηε ἐη ιεβάθδξ παν᾵ξ ἢ ηαί ἐκ ἰζπονῶ εοιῶ, ἐκ ὏πενεκηάζεζ ζςιαηζη῵κ δοκάιεςκ η.μ.η. ὇ ζηυιαπμξ, ὡζαφηςξ, ἀπμηεθεῖ εαοιάζζμκ ιδπακμπδιζηυκ ζφζηδια, ιέ εἰδζηυκ ηνυπμκ θεζημονβίαξ ηαί εἰδζηά ἐπίζδξ ὏πμαμδεδηζηά ὄνβακα. Ἅια ηῇ βεκέζεζ ηῆξ ἀκάβηδξ ηῆξ ηνμθῆξ (ἰδία δέ ἅια ηῇ θήρεζ ηδξ), εἰδζημὶ ἀδέκεξ ἐηπφκμοκ α὎ημιάηςξ ηυ πμθφηζιμκ βαζηνζηυκ ὏βνυκ, ἐκ῵ ἐη παναθθήθμο, ηαί δή ηαηά ηήκ θῆρζκ ηῆξ ηνμθῆξ, μἱ ζζεθμβυκμζ ἀδέκεξ πνμζεέημοκ ηυκ ζίεθμκ πνυξ πθδνεζηένακ ἐλοπδνέηδζζκ ηῆξ πέρεςξ. Αἱ ηνμθαὶ πμθημπμζμῦκηαζ ἀνπζη῵ξ δζ' α὎ημιάηςκ παθιζη῵κ ηζκήζεςκ ηαί ιεηααάθθμκηαζ ἐκ ζοκεπείᾳ εἰξ αἷια ηαί μ὎ζίαξ πενζηηάξ..., ἟ ... ἀπυννζρζξ η῵κ ὁπμίςκ βίκεηαζ δζά η῵κ βκςζη῵κ ηαί ὏πενυπςκ ἐπίζδξ ἀπμπεηεοηζη῵κ ἀβςβ῵κ 121. Σήκ ὏πυ ημῦ ζημιάπμο 121

὇ ζηυιαπμξ ηῆξ ἀβεθάδμξ ἔπεζ ηνεῖξ εοθάημοξ δζὰ ηὴκ δζαδμπζηὴκ ἐπελενβαζίακ η῵κ ηνμθ῵κ. ἖η ημφηςκ δὲ ηὸ βάθα ηῆξ ἀβεθάδμξ εἶκαζ θεπηυηενμκ.

170

δέ βζκμιέκδκ ἐπελενβαζίακ η῵κ ηνμθ῵κ δζ τθίγμοκ ηαί ζοιπθδνμῦκ πνμζεέηςξ, ἀθθά ηαί α὎ημιάηςξ ἐπίζδξ, αἱ ὏πένμπμζ ηαί ζπμοδαζυηαηαζ ὡζαφηςξ ζοκένβεζαζ ηαί θεζημονβίαζ ημῦ ζπθδκυξ, ημῦ ἣπαημξ, ημῦ παβηνέαημξ, ηῆξ ζηςθδημεζδμῦξ ἀπμθφζεςξ ηαί η῵κ κεθν῵κ, η῵κ ηεθεοηαίςκ ἰδίᾳ πνδζζιεουκηςκ ηαί ὡξ ηζιαθθ῵κ ἞ει῵κ πνυξ ἀπαθθαβήκ ημῦ ζχιαημξ ἀπυ ἐπζαθααεζηάηςκ μ὎ζζ῵κ ἐκίμηε ηαί εακαηδθυνςκ. Σμζμοημηνυπςξ ὄπζ ιυκμκ ζοιπθδνμῦηαζ ἟ ὏πυ ημῦ ζημιάπμο βεκμιέκδ ἐπελενβαζία η῵κ ηνμθ῵κ ἀθθά ηαί νοειίγμκηαζ, ἀκάθμβςξ η῵κ ἀκαβη῵κ ημῦ ὀνβακζζιμῦ, αἱ πμζυηδηεξ δζαθυνςκ πμθοηίιςκ μ὎ζζ῵κ (ἁθάηςκ, γαηπάνμο η.ἄ.), δζ’ ὧκ μὗημξ ηνμθμδμηεῖηαζ. Δἰξ πάκηα δέ ηά εαοιάζζα ηαῦηα ὏πμαμδηζηά ημῦ ζημιάπμο ὄνβακα πνμζεηέεδζακ ηαί μἱ πμθοηζιυηαημζ ἐπίζδξ ἐκδμηνζκεῖξ ἀδέκεξ η῵κ ἐπζκεθνζδίςκ, ε὏νζζηυιεκμζ ἐπὶ ημῦ ἣπαημξ ηαί δή ἐπὶ η῵κ ἀπμηθδεεζζ῵κ κδζίδςκ ημῦ Λάβηενακη, ἟ αθάαδ η῵κ ὁπμίςκ πνμηαθεῖ ηυκ γαπανμδζααήηδκ. Ὡζαφηςξ πμθφηζιμξ εἶκαζ ἟ θεζημονβία ημῦ ἐκδμηνζκμῦξ ἐπίζδξ ἀδέκμξ «Θφιμξ», ε὏νζζηυιεκμο ὄπζζεεκ ηῆξ θααῆξ ημῦ «ζηένκμο», δζά ηήκ ηακμκζηήκ ἀκάπηολζκ ημῦ ὀνβακζζιμῦ. ἖λαθακίγεηαζ δέ ὁ ἀδήκ μὗημξ ιεηά ηήκ ἐθδαζηήκ ἟θζηίακ, ἢημζ ιεηά ηήκ ὁθμηθήνςζζκ ημῦ εἰδζημῦ α὎ημῦ πνμμνζζιμῦ. Σί κά εἴπῃ ηζξ δζά ηυκ βεκεηζηυκ ηχδζηα, ηυ πενίθδιμκ DNA. Ἔπεζ ἀπμηνοπημβναθδεῇ ὅηζ πενζέπμκηαζ ἐββεβναιιέκαζ ἐκ α὎ηῶ πθδνμθμνίαζ γςῆξ ἀκηζζημζπμῦζαζ εἰξ 10.000 ηυιμοξ αζαθίςκ!!! Γὲκ ὏πάνπεζ ἀζθαθ῵ξ ηεπκδηυκ ιδπακμπδιζηυκ ζοβηνυηδια ηυζμκ πθῆνεξ, ηέθεζμκ, ἁνιμκζηυκ ἀθθά ηαί πμθοζφκεεημκ, ηαί ἐκ ηυζῳ ιάθζζηα ιζηνῶ πχνῳ, δοκάιεκμκ κά πανααθδεῇ ιέ ηυ ἀκενχπζμκ ζ῵ια. Ἡ γςηζηή ηαί ιδπακμπδιζηή ηίκδζζξ ηαί θεζημονβία η῵κ ηοηηάνςκ εἶκαζ ὅθςξ ἰδζαζηένα ηαί δζάθμνμξ ηῆξ ἀκηζζημίπμο ημζαφηδξ η῵κ ἐλ ὡνζζιέκμο πάκημηε ἀνζειμῦ ηοηηάνςκ ζπδιαηζγμιέκςκ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ, ζοζηδιάηςκ ηαί ιεθ῵κ ημῦ ζχιαημξ. Ἕηαζημκ ηφηηανμκ (ηαί ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο ηυ ζ῵ια 171

ἀπμηεθεῖ «ζοκμιμζπμκδίακ» ηοηηάνςκ) ηνέθεηαζ ηαί ζοκηδνεῖηαζ ἰδζαζηένςξ, ἔπεζ γςήκ ἰδζαζηένακ. Ὡνζζιέκα ηφηηανα δζαηδνμῦκηαζ ἐκ γςῇ ἐπ’ ἀνηεηυκ ηαί ιεηά ηυκ εάκαημκ ημῦ ἀκενχπμο, ἔπμκηα ηαί ηήκ ἱηακυηδηα ηῆξ ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ, ηήκ α὎ηήκ δέ ἱηακυηδηα ἔπμοκ ηαί ὡνζζιέκα ἐπίζδξ ὄνβακα ημῦ ζχιαημξ (ὡξ ἟ ηανδία, ηά κεθνά η.ἄ.) ηνμθμδμημφιεκα ηαί ζοκηδνμφιεκα ηαηαθθήθςξ 122. Γζά ημῦημ δέ ηαί ἐπεηεφπεδ ἐζπάηςξ ηαί ἟ ἀκηζηαηάζηαζζξ α὎η῵κ. Γζ' ὡνζζιέκα ιάθζζηα ἐη η῵κ ὀνβάκςκ ημφηςκ, πνμμνζζεέκηα δζ' ἐπαπεεῖξ ἢ ἐλαζνεηζη῵ξ θεπηάξ θεζημονβίαξ, ὏πάνπμοκ ηαί ὏πμαμδεδηζηά ημζαῦηα, ἄθθα δέ ἐπθάζεδζακ δζπθ᾵ (ὡξ ηά κεθνά, μἱ ὀθεαθιμὶ η.ἄ.), ὥζηε αθαπημιέκμο ημῦ ἑκυξ κά ἐλοπδνεηῆηαζ ἟ ζπεηζηή ἀκάβηδ ἢ αἴζεδζζξ δζά ημῦ ἄθθμο. Καί δέκ ὏πάνπεζ ζδιεῖμκ ημῦ ζχιαημξ ἐλ μὗ κά ιή ἐηδδθμῦηαζ ιία πάκζμθμξ ζηέρζξ, ζημπζιυηδξ ηαί πνυκμζα, πνμαθέραζα ηαί ζοκδοάζαζα ηά πάκηα ηαί δζά ηάξ πθέμκ ἀπζεάκμοξ ἐηδμπάξ. Γζά ημφξ πυδαξ ἟ι῵κ ἀκαπηφζζμκηαζ ηαί δζαιμνθμῦκηαζ, ἐη η῵κ α὎η῵κ βεκεηζη῵κ ηοηηάνςκ, ὡνζζιέκα ὀζη᾵, ὡνζζιέκςκ ηαί πάθζκ ζπδιάηςκ, ἵκα ααδίγςιεκ, ηνέπςιεκ, ἱζηάιεεα ὄνεζμζ ἢ ηαεήιεεα ηαε' ὅθμοξ ημφξ ηνυπμοξ ε὎πεν῵ξ. Ἄθθςκ δζαζηάζεςκ ὀζη᾵ δζαιμνθμῦκ ηαί ζπδιαηίγμοκ ηήκ ζπμκδοθζηήκ ζηήθδκ, ηυκ εχναηα, ηυ ηνακίμκ, ηά αναπζυκζα ὀζη᾵ η.μ.η., ὏πενυπςξ ἐλοπδνεημῦκηα ηυκ ἴδζμκ ἕηαζημκ πνμμνζζιυκ. Καθθζηεπκζηχηαημζ ηαί α὎ημιάηςξ ἐπίζδξ ζοζηεθθυιεκμζ ηαί δζαζηεθθυιεκμζ ιῦξ (ἀκάθμβςξ η῵κ ἑηάζημηε ἀκαβη῵κ ημῦ ζχιαημξ) εἶκαζ ημπμεεηδιέκμζ εἰξ ηαηαθθήθμοξ εέζεζξ, ὥζηε π᾵ζαζ αἱ ηζκήζεζξ 122

Καηὰ ηὴκ ὁιμθμβίακ δζαζήιςκ ζοβπνυκςκ αζμθυβςκ, ὡξ ὁ ΢πνάβηεν η.ἄ., π᾵κ ηὸ ὀνβακζηὸκ ηονζανπεῖηαζ ἀπὸ ιίακ ἐζςηενζηὴκ πθαζημονβὸκ ὁνιὴκ πνυξ ὡνζζιέκδκ θεζημονβίακ ηαὶ δζαιυνθςζζκ, ἟ ὁπμία δνᾶ ιὲ ηυζμκ ἰζπονὰκ ἐββεκῆ ηεθεμθμβίακ, ὡξ ἂκ ἐκέπεζ ἰδίακ ροπήκ. Ἡ θεζημονβία δ' αὕηδ ζοκηεθεῖηαζ ιὲ ἕκα πμθφπθμημκ ιδπακζζιυκ, εἰξ ηὸκ ὁπμῖμκ ζοκενβάγμκηαζ θοζζημπδιζημί, ὁνιμκζημὶ ηαὶ κεονμθοηζημὶ πανάβμκηεξ, ἀημθμοεμῦκηεξ πνμδζαβεβναιιέκμκ ζπέδζμκ ὁθμηθδνςηζημῦ ηνυπμο δζαιμνθχζεςξ ηαὶ θεζημονβίαξ η῵κ ηαεέηαζηα ὀνβάκςκ ημῦ ζχιαημξ, ηὰ ὁπμῖα πάθζκ, ἀκαθυβςξ ηῆξ θεζημονβίαξ ηςκ, ηείκμοκ πνυξ ὡνζζιέκμκ ζημπὸκ.

172

἟ι῵κ κά βίκςκηαζ ἀκέηςξ ηαί ε὎ηυθςξ. Καί, ηέθμξ, ηεθεζυηαημκ ηαί πθδνέζηαημκ ἐλςηενζηυκ πενίαθδια, ηυ δένια, ηαθφπηεζ ηυ ζ῵ια δζά η῵κ ηνζ῵κ ζημζαάδςκ ημο (ἢημζ ηῆξ ἐπζδενιίδμξ, ημῦ πμνίμο ηαί ημῦ ὏πμδενιαηίμο ἢ ὏πμδμνίμο πεηάθμο), πνμαζπίγμκ ηά ε὎παεέζηαηα ἐζςηενζηά ιένδ ηαί ὄνβακα ἐη η῵κ ἐλςηενζη῵κ ἐπζδνάζεςκ ηαί ιεηααμθ῵κ, παναθθήθςξ πνυξ ηάξ θμζπάξ ὏πδνεζίαξ ημο ὡξ αἰζεδηήνζμκ ὄνβακμκ ημῦ ρφπμοξ, ηῆξ εενιυηδημξ, ηῆξ ἐλςηενζηῆξ πζέζεςξ, ημῦ πυκμο η.ἄ. Γζά ημῦ δένιαημξ πνμζέηζ ἐλαζθαθίγεηαζ ἟ ηακμκζηή εενιμηναζία ημῦ ζχιαημξ δζ' α὎ημιάημο ζοννζηκχζεςξ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ αεααίςξ ὁνίςκ, ηαί ἐλοπδνεηεῖηαζ ἐπίζδξ ἟ ἄδδθμξ ἀκαπκμή, ἟ ἀπμαμθή ἐπζαθαα῵κ ἁθάηςκ δζά ημῦ ἱδν῵ημξ η.ἄ. ὇ δζάζδιμξ αζμθυβμξ Κανέθ, ἐκ ηῶ πμθοηνυηῳ ζοββνάιιαηί ημο «὇ ἄκενςπμξ, α὎ηυ ηυ ιοζηήνζμκ», ὁιμθμβεῖ, ἐηηυξ ἄθθςκ, ὅηζ ἟ ὕπανλζξ ηῆξ ζημπζιυηδημξ εἰξ ηά ὄνβακα ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ εἶκαζ ἀκακηίννδημξ. Ὅθα ηά ιένδ η῵κ ὀνβάκςκ θαίκμκηαζ ηαηαζηεοαζιέκα δζ’ ἕκα ζημπυκ...... Ὡξ ἐπὶ ηυ πθεῖζημκ, εά πνμζεέζςιεκ, ὄπζ ιυκμκ ἕκα, ἀθθά πμθθμφξ.... Σμζαφηδ, ἐκ ἄηνᾳ ζοκυρεζ, ἟ πνυκμζα, ἟ ζημπζιυηδξ, ἟ ζμθία, αἱ ἐηδδθμφιεκαζ ἐκ ηῇ δζαπθάζεζ ηαί θεζημονβία ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ. Αἱ ἐπζζηδιμκζηαί ηαηαηηήζεζξ ηῆξ ηεθεοηαίαξ ἐπμπῆξ ζοκεπ῵ξ ἀπμηαθφπημοκ ηαί κέαξ, ἀβκχζημοξ ιέπνζ ημῦδε, ὏πενυπμοξ ιδπακμπδιζηάξ θεζημονβίαξ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεζξ η῵κ δζαθυνςκ ζοζηδιάηςκ ηαί ὀνβάκςκ ημο. Γκςνίγμιεκ ἢδδ ὅηζ ὡνζζιέκαζ ἀπμπνχζεζξ ηῆξ ἐλςηενζηῆξ ἐπζθακείαξ η῵κ αμθα῵κ η῵κ ὀθεαθι῵κ ηαί ηῆξ βθχζζδξ ἐηδδθμῦκ ἀκηζζημίπμοξ ὁιαθάξ ἢ ἀκςιάθμοξ ηαηαζηάζεζξ ὡνζζιέκςκ ἐζςηενζη῵κ ὀνβάκςκ ἢ ζοζηδιάηςκ ημῦ ζχιαημξ. ὇ πνςιαηζζιυξ ἐπίζδξ η῵κ ὀκφπςκ η῵κ δαηηφθςκ, ἟ ζηενευηδξ, ὁ ααειυξ ηῆξ α὎λήζεςξ α὎η῵κ ηαί αἱ ηαθθζηεπκζηαί, ηέθμξ, θεοηαί ζηεθάκαζ αἱ ἐιθακζγυιεκαζ ἀθθά ηαί ἐλαθακζγυιεκαζ εἰξ ηάξ αάζεζξ η῵κ ὀκφπςκ, ἰδία η῵κ πεζν῵κ, εἶκαζ ἀρεοδεῖξ ιάνηονεξ ηῆξ ηαηαζηάζεςξ ημῦ αἵιαημξ 173

ηαί ημῦ ααειμῦ ηῆξ ε὎ελίαξ ηῆξ ηανδίαξ ηαί ηῆξ γςηζηυηδημξ ημῦ ὅθμο ζχιαημξ. Σάξ α὎ηάξ ιανηονίαξ πανέπμοκ ὁ πνςιαηζζιυξ η῵κ πεζθέςκ, ἟ ζηζθπκυηδξ ηαί ηυ πν῵ια ημῦ δένιαημξ, ἐπίζδξ δέ ἟ ζηζθπκυηδξ ηῆξ ηυιδξ, ἀθθά ηαί ηῆξ βεκεζάδμξ ηαί ημῦ ιφζηαημξ, πνμηεζιέκμο πενί η῵κ ἀκδν῵κ. Δἰξ ηάξ πμθοεζδεῖξ ιδπακάξ η῵κ δζαθυνςκ ἐνβμζηαζίςκ ηαί ἄθθςκ πμθοζοκεέηςκ ιδπακζζι῵κ ηάξ ὁπμίαξ ηαί ἟ιεῖξ ἐζπάηςξ ἰδία ηαηεζηεοάζαιεκ, ἔπμιεκ παναπθδζίαξ ιδπακζηάξ ζοζηεοάξ (ιακυιεηνα, αμθηυιεηνα, ὡνμθυβζα ιεηνδηάξ ηαποηήηςκ, ηαφζεςκ, εενιάκζεςκ, δοκαιζηυηδημξ ηζκδηήνςκ η.ἄ.), δζ' ὧκ δοκάιεεα, ηαηά ηήκ δζάνηεζακ ηῆξ θεζημονβίαξ ημῦ ἐνβμζηαζίμο, κά ἔπςιεκ ηεθείακ βκ῵ζζκ ηῆξ ἐζςηενζηῆξ ηαηαζηάζεςξ ηαί θεζημονβίαξ η῵κ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ ἢ ηιδιάηςκ α὎η῵κ. Σά πνμικδζεέκηα θμζπυκ ὄνβακα ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ (ὅπςξ ηαί ἄθθαζ αεααίςξ ἐκδείλεζξ πμθθ῵κ ἄθθςκ) ἀπμηεθμῦκ, ἀκακηζννήηςξ, πθήκ ημῦ εἰδζημῦ πνμμνζζιμῦ ηςκ, ηαί εαοιαζίμοξ πνμζέηζ δείηηαξ, δζ' ὧκ α὎ημιάηςξ ἐηδδθμῦηαζ ηαί ἀπεζημκζγεηαζ ἟ εἰδζηή ἢ βεκζηή ἐζςηενζηή ηαηάζηαζζξ ηαί θεζημονβία η῵κ δζαθυνςκ ὀνβάκςκ ἢ ζοζηδιάηςκ α὎ημῦ. Οὕης ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ (ηαί ἐκ ζπεηζηῶ παναθθδθζζιῶ ηά ζχιαηα πάκηςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐιρφπςκ ηε ηαί ἀρφπςκ) ἀπανηίγεζ, ἐλ ἐπυρεςξ ὀνβακζηῆξ, ἕκ ἀζφθθδπημκ ηαί ἀκελενεφκδημκ εἰζέηζ, ἐκ πμθθμῖξ, ιδπακμπδιζηυκ ἐνβμζηάζζμκ ηαφζεςξ, πνςηίζηςξ ηαί ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ (ἀθμιμζχζεςξ ηαί ἀθεηενμζχζεςξ), ἔπμκ ιδπακζζιμὺξ ηαί ιδπακμπδιζηά ἐκ βέκεζ ὄνβακα ηαί ζοζηήιαηα ἀζοβηνίηςξ θεπηυηενα ηαί πμθοπθμηχηενα ὅθςκ – ηαί η῵κ πνμζθάηςκ ἔηζ - ηεπκδη῵κ ημζμφηςκ. Δἰξ ηυ ἐνβμζηάζζμκ ὅιςξ ημῦημ ἐκοπάνπεζ ηαί ἟ πκεοιαηζηή ἟ι῵κ ροπή, ἣηζξ ἀπμηεθμῦζα ἰδζαζηένακ πκεοιαηζηήκ ὏πυζηαζζκ, ἐκζοκείδδημκ ηαί ἐθεοεένακ ἐπμπηεφεζ, ἰδίᾳ ἐκ ἐβνδβυνζεζ, ἐπὶ παζ῵κ η῵κ θεζημονβζ῵κ ημο, ἀθθά ηαί ηυ δζεοεφκεζ ηονζανπζη῵ξ, ηαί ηαηά αμφθδζζκ, ὡξ 174

ηοαενκήηδξ, ἀζπέηςξ η῵κ α὎ημιάηςκ ιδπακζη῵κ ηαί θοζζημπδιζη῵κ α὎ημῦ θεζημονβζ῵κ. Πανάθθδθμξ δ' ὡξ εἴπμιεκ, εἶκαζ ηαί ἟ ζφκεεζζξ ὡξ ηαί ἟ ιδπακμπδιζηή, ὅπςξ ηαί ἟ γςηζηή αεααίςξ ηίκδζζξ ηαί θεζημονβία ὅθςκ η῵κ ὀνβακζζι῵κ η῵κ δζαθυνςκ ηαί πμθοπμζηίθςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐιρφπςκ ηε ηαί ἀρφπςκ. Σά πάκηα ηαί ἐκ ημῖξ ὀνβακζζιμῖξ η῵κ εαοιαζίςκ ηαί πμθοιυνθςκ ημφηςκ γχκηςκ ἐνβμζηαζίςκ ηαφζεςξ ηαί ηῆξ ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ (ηαί ηζκήζεςξ, αεααίςξ, η῵κ ἐιρφπςκ), ἀκαπαναβςβῆξ ὁιμίςκ ηθπ., εἶκαζ ζοκδεδοαζιέκα ιέ ὏πενιαεδιαηζηήκ ηάλζκ, ἄθεαζημκ ἁνιμκίακ, ἀθθά ηαί ἀζφθθδπημκ ζμθίακ ηαί πνυκμζακ, ὥζηε, θεπηυηαηα ὄνβακα ηαί πμθοπθμηχηαημζ ιδπακμπδιζημὶ ζοκδοαζιμί, ἐλοπδνεημοιεκμζ δζ' ἀκαθυβςκ ἁπθ῵κ ἢ ζοκεέηςκ ὀνβάκςκ, α὎ημιάηςξ, ὡξ ἐπὶ ηυ πμθφ, θεζημονβμφκηςκ, ἀπανηίγμοκ, ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ηςκ, ἑκζαῖμκ ἕηαζημκ ιδπακμπδιζηυκ ζοβηνυηδιαὀνβακζζιυκδζ' ὡνζζιέκδκ πάκημηε γςήκ (ηίκδζζκ ηαί δν᾵ζζκ), εἰδζηυκ ηνυπμκ δζαζςκίζεςξ ημῦ εἴδμοξ ἢ βέκμοξ ηαί ἴδζμκ ἐπίζδξ ηνυπμκ θεμν᾵ξ-εακάημο. Μζιμφιεκμζ δέ ηά ἐνβμζηάζζα ηαῦηα, ἞δοκήεδιεκ ἐζπάηςξ κά ηαηαζηεοάζςιεκ ηαί ἟ιεῖξ ηεπκδηά ημζαῦηα ζπεδυκ ὅιμζα, ὏πεναάκηεξ ἐκ ηίζζ, εἰξ ηυ ιέβεεμξ ηονίςξ ἀθθά ηαί εἰξ ἄθθαξ θεζημονβίαξ, ηαί ηά πνυηοπα. Συ α὎ημηίκδημκ π.π. εἶκαζ ἁπθή ἀπμιίιδζζξ ημῦ ζχιαημξ ἑκυξ ηεηναπυδμο γῴμο. Συ ἀενμπθάκμκ, ἑκυξ ιεβάθμο πηδκμῦ. Συ ὏πμανφπζμκ, ἑκυξ ιεβάθμο ηήημοξ η.μ.η. Σμφηςκ ὅιςξ δεδμιέκςκ, πνμαάθθεζ ἀθ’ ἑαοημῦ ηυ ἐνχηδια: Δἶκαζ δοκαηυκ κά δεπε῵ιεκ ὅηζ ηά βκςζηά ἢδδ πδιζηά ζημζπεῖα ηῆξ ὕθδξ (ὧκ ἟ ααζζηή ζφζηαζζξ εἶκαζ ἁπθαῖ, πεπεναζιέκαζ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ ἄθμβμζ, ζηενμφιεκαζ δδθαδή κμήζεςξ ηαί εἰδέκαζ), ἐλ ὧκ εἷκαζ ηαηαζηεοαζιέκα ηά δζάθμνα ἐνβμζηάζζα ηαί ιδπακήιαηα ἟ι῵κ, εά ἞δφκακημ πμηέ, ὏θ' μἱαζδήπμηε θοζζηάξ ζοκεήηαξ, ιίλεζξ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεζξ, α὎ημιάηςξ ηαί ηοπαίςξ ἢ ηαί δζ' μἱςκδήπμηε ἐλεθίλεςκ ἀκαιζβκουιεκα κά 175

ζπδιαηίζμοκ ηά ἐνβμζηάζζα ηαί ηά ιδπακήιαηα ηαῦηα; Ἀκακηζννήηςξ ὄπζ. Ἀθθ' ἐάκ, πνμδήθςξ, ἤημ ἀδφκαημκ κά ζπδιαηζζεῇ εἴηε α὎ημιάηςξ ἢ δζ' μἱαζδήπμηε ἐλεθίλεςξ ηαί πνμζανιμβῆξ ὁ ιδπακζζιυξ ηαί ημῦ πθέμκ ἁπθμῦ ιδπακήιαημξ ἟ι῵κ, π῵ξ δέμκ κά παναηηδνζζεμῦκ μἱ δζακμδεέκηεξ ηαί ὏πμζηδνίλακηεξ (...ηαί ὏πάνπμοκ, δοζηοπ῵ξ ηυζμζ ἀηυιδ ηαί ἐκ ἗θθάδζ,... ιάθζζηα ηαί ηαεδβδηαὶ Πακεπζζηδιίςκ ἀηυιδ ηαί ἀηαδδιασημί μἱ θεβυιεκμζ «ἀεάκαημζ»...) ὅηζ ηά α὎ηά ζπεδυκ πηςπά, ηαηά ηυκ ὏πένμπμκ ὁνζζιυκ ημῦ ἀπμζηυθμο Παφθμο (πνυξ Γαθαη. Γ΄ 9), ὡξ ἄιμζνα κμήζεςξ ηαί «εἰδέκαζ», ζημζπεῖα, ἐλ ὧκ ἀπανηίγμκηαζ ηαί μἱ ὀνβακζζιμὶ ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐιρφπςκ ηε ηαί ἀρφπςκ 123, εἰξ ἀηαευνζζημκ ἐπμπήκ ηαί ὏θ' μἱαζδήπμηε θοζζηάξ ζοκεήηαξ ἢ ἐπζδνάζεζξ, ὏πενπδδήζακηα εαοιαζη῵ξ, ηαη' ἀνπήκ, ηυ ἀβεθφνςημκ, ὡξ ἀπεδείλαιεκ, πάζια ιεηαλὺ ἀκμνβάκμο ηαί ὀνβακζηῆξ ὕθδξ, ζοκακειίπεδζακ ηοπαίςξ, ζοκεδοάζεδζακ ὁιμίςξ ηαί ἐζπδιάηζζακ ἀημθμφεςξ εἴηε ἀπμηυιςξ, ἢ ηαί ἐλεθζηηζη῵ξ, ηά ὏πένμπα ἐνβμζηάζζα η῵κ ζςιάηςκ ηαί ὀνβακζζι῵κ ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐκ ηῇ δζαπθάζεζ ηαί ηῇ ηαευθμο θεζημονβίᾳ (γςῇ) η῵κ ὁπμίςκ ἐλαζηνάπηεζ πάκζμθμξ πνυκμζα ηαί ζημπζιυηδξ εἴξ ηε ηά ηαη' ἰδίακ ὄνβακα α὎η῵κ, ὅπςξ ηαί, ζοκμθζη῵ξ εἰξ ηυκ ὅθμκ ὀνβακζζιυκ ηςκ; Καί ὏πεζηήνζλακ αεααίςξ ηζκέξ, ὡξ ὁ Arrenius η.ἄ., (πενί ὧκ ἢδδ ἀκαθένεδιεκ ἐκ ημῖξ πνυζεεκ) ὅηζ ηυ θαζκυιεκμκ ηῆξ γςῆξ ἤθεεκ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ ἐλ ἄθθμο πθακήημο, ὡξ ιμκμηφηηανμξ ὀνβακζζιυξ ἢ πμθθμὶ ημζμῦημζ, ὡξ αάζζκ ὅιςξ ηαί ηῆξ ὏πμεέζεςξ- εεςνίαξ ηαφηδξ ἔεεζακ ηαί 123

Σὸ ζ῵ια ημῦ ἀκενχπμο ἀπανηίγεηαζ ἐη η῵κ ἑλῆξ ηονίςξ πδιζη῵κ ζημζπείςκ, α) ὆λοβυκμκ, 62,81%, α) ἄκεναλ, 19,37%, β) ὏δνμβυκμκ, 9,31%, δ) ἄγςημκ, 5,14%, ε) ἀζαέζηζμκ, 1,38%, ζη) εεῖμκ, 0,64%, γ) θςζθυνμξ, 0,63, δ) κάηνζμκ, 0,26, ε) ηάθθζμκ, 022, ζ) πθχνζμκ 0,18, ζα) ιαβκήζζμκ, 004, ζα) ζίδδνμξ 0,005. Ἤημζ ἐκ ὅθῳ 99.895 ημῦ ὅθμο ζχιαημξ. Σὰ ὏πυθμζπα 15/100.000 εἶκαζ ἄθθα 24 πδιζηὰ ζημζπεῖα εἰξ ἐθαπίζηαξ πμζυηδηαξ. Οὕης ηὸ πθεῖζημκ ιένμξ ημῦ ἀκενςπίκμο ζχιαημξ (ηὰ 60%, ηαηὰ ιέζμκ ὅνμκ) εἶκαζ ημζκὸκ ὕδςν. ἖η η῵κ α὎η῵κ δὲ πδιζη῵κ ζημζπείςκ, ιὲ ἐθαπίζηαξ παναθθαβὰξ εἰξ ηάξ ἀκαθμβίαξ, ἀπανηίγμκηαζ ηαὶ μἱ ὀνβακζζιμὶ ὅθςκ η῵κ ἐιρφπςκ ἴδζᾳ ὄκηςκ. Καὶ ἟ ααζζηὴ ζφζηαζζξ ηαὶ η῵κ πδιζη῵κ ημφηςκ ζημζπείςκ εἶκαζ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ ἄθμβμζ!!!

176

πάθζκ ηήκ ηοπαίακ ηαί α὎ηυιαημκ βέκεζζκ ηαί, ἀημθμφεςξ, ηήκ πνμμδεοηζηήκ ἢ ηαί δζ' ἁθιάηςκ ἐλέθζλίκ ημο ἠ η῵κ ὀνβακζζι῵κ ἐηείκςκ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ. ἖κ ημφημζξ ηαί ἟ εεςνία α὎ηή εἶκαζ πνμδήθςξ ἀπμθφηςξ ἀκαθδεήξ ηαί ἀζηήνζηημξ. Ὄπζ ιυκμκ δζυηζ- ηαεά ζήιενμκ ἐαεααζχεδιεκ ἐη ηῆξ ἀκαθφζεςξ ημῦ θςηυξ δζά ημῦ θαζιαημζημπίμομ὎δαιμῦ ημῦ ΢φιπακημξ ὏πάνπμοκ ηαηάθθδθμζ θοζζηαί ζοκεῆηαζ δζά ηήκ ὕπανλζκ ηαί ηήκ δζαηήνδζζκ γςῆξ μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ· ἀθθά, ηαί πνμζεέηςξ, δζυηζ ἀπμδεζηκομιέκςκ ἢδδ ἀπμθφηςξ ἐπίζδξ ἀααζίιςκ ηαί ἀζηδνίηηςκ ἀιθμηένςκ η῵κ ἐπζημονζη῵κ ηαί ηῆξ ὏πμεέζεςξ... ηαφηδξ εεςνζ῵κ, ἢημζ η῵κ εεςνζ῵κ ηῆξ α὎ημιάημο βεκέζεςξ ηαί ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηαείζηαηαζ παζίδδθμκ πυζμκ πανάθμβμξ ηαί ἀκηζεπζζηδιμκζηή εἶκαζ ηαί α὎ηή, ιεηαεέημοζαζ ἁπθ῵ξ ηυ πνυαθδια ημῦ ηνυπμο ηῆξ ἀνπζηῆξ βεκέζεςξ ηῆξ γςῆξ εἰξ ἄθθμοξ πθακήηαξ πςνὶξ κά ηυ ἐπζθφῃ, ηαί πνμτπμεέημοζα- ιεηά ηήκ ἀπυδεζλζκ ημῦ ἀααζίιμο ηῆξ «Θεςνίαξ ηῆξ ἐλεθίλεςξ» ηήκ δζά δζαζηδιμπθμίςκ, ποναφθςκ ἢ.... ἱπηαιέκςκ δίζηςκ!!! ιεηαθμνάκ ἐπὶ ηῆξ βῆξ πάκηςκ η῵κ πνχηςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ηυζμκ η῵κ ἢδδ ὏πανπυκηςκ, ὅζμκ ηαί η῵κ πνυ πμθθμῦ ἐηθζπυκηςκ. (Σοβπάκεζ δέ ηυζμκ βεθμία ηαί ἀζθαθ῵ξ ζηυπζιμξ ὅθδ ἟ παναθζθμθμβία πενί δῆεεκ U.F.O. δζυηζ π᾵ξ ἐπέθνςκ ἀκηζθαιαάκεηαζ ὅηζ ἐάκ ὏θίζηακημ πμθζηζζιμί ιέ ημζαφηδκ ηεπκμθμβίακ πμφ κά ὏πενααίκῃ ηήκ ηαπφηδηα ημῦ θςηυξ, ἀζθαθ῵ξ δέκ εά ἔπαζγακ ηυ «ηνοθημφθζ» ιέ ὀκεζνμπανιέκμοξ ἐναζηάξ ημῦ ἀπείνμο!!!, ἀθθά εά εἶπμκ ἢδδ ἐιθακζζεῇ εκχπζμκ ηῆξ ἀκενςπυηδημξ). Οὕηςξ ἀπμιέκεζ (δζά ημφξ ιή πζζηεφμκηαξ αεααίςξ ὅηζ ηαί πάκηα ηά ἐκυνβακα ὄκηα ἐδδιζμονβήεδζακ ὏πυ ημῦ Θεμῦ, ὡξ ηαῦηα ἔπμοκ - ηά ὏πάνπμκηα - ἢ εἶπμκ, ηά ἢδδ ἐλαθακζζεέκηα) ἟ ἐηδμπή ηῆξ α὎ημδδιζμονβίαξ η῵κ πνχηςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ. Ἀθθά ζοκείδδζζκ α὎ημαζηζυηδημξ ηαί α὎ημδδιζμονβίαξ δέκ ἔπεζ μὔηε ὁ ἄκενςπμξ, ἟ ημνςκὶξ η῵κ ἐκμνβάκςκ ηαί ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ἀζπέηςξ ηυπμο ηαί πνυκμο. Ἀπμηθείεηαζ ὅεεκ ἀπμθφηςξ ημζαφηδ ἀθ’ ὅθςκ η῵κ 177

ηαηςηένςκ α὎ημῦ ὄκηςκ, δζά ηυ πνμδήθςξ ἄθθςξ ηε ἀκηζεπζζηδιμκζηυκ ηαί πανάθμβμκ α὎ηῆξ. ἖πὶ ημῦ ὡναίμο ζοκεπ῵ξ ημφημο πθακήημο ἐκεθακίζεδζακ πνμμδεοηζη῵ξ πάκηα ηά ἐπ’ α὎ημῦ ὏πάνπμκηα ζήιενμκ ἀθθά ηαί ηά ἐλαθακζζεέκηα ἢδδ ἐκυνβακα ὄκηα, μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ὁπμίςκ, ἀπανηίγμκηεξ ὏πένμπα ἐνβμζηάζζα ηαφζεςξ ηαί ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ (ηά δέ ἔιροπα ηαί ηζκήζεςξ ηθπ.), ιέ ηήκ εαοιαζηήκ ἐπίζδξ «γςηζηήκ» ἱηακυηδηα ηῆξ ηαη' ἰδίμοξ ηνυπμοξ ηαί δζ' ἰδίςκ ἐπίζδξ ὀνβάκςκ ηαί ζοζηδιάηςκ ἀκαπαναβςβῆξ, μ὎δειίακ ὏πέζηδζακ δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ ιεηαιυνθςζζκ ἢ ιεηααμθήκ. Καί ἐθυζμκ μἱ ὀνβακζζιμὶ πάκηςκ η῵κ πνχηςκ ὄκηςκ (δζά ηῆξ ἀκαπαναβςβῆξ η῵κ ὁπμίςκ ἐπμθθαπθαζζάζεδζακ ηαῦηα ἐπὶ ηῆξ βῆξ) δέκ ἤθεμκ ἐλ ἄθθςκ πθακδη῵κ..., δέκ ἐβέκμκημ ὏πυ η῵κ ἰδίςκ, δέκ πνμῆθεμκ ηοπαίςξ ηαί α὎ημιάηςξ εἰξ ηυ «εἶκαζ» ηαί δέκ δζειμνθχεδζακ ἐπίζδξ δζ' «ἐλεθίλεςξ» μἱαζδήπμηε ιμνθῆξ, εἶκαζ ὅθςξ πνυδδθμκ ὅηζ, ὅπςξ ηά ἟ιέηενα ἁπθ᾵ ἢ ζφκεεηα ιδπακήιαηα (ἐνβμζηάζζα, ιδπακζηαί ζοζηεοαί, α὎ημηίκδηα η.ἄ.) ἐπεκμήεδζακ, ἐζπεδζάζεδζακ ηαί ηαηεζηεοάζεδζακ, δζά ηῆξ ὏θεζηχζδξ ὕθδξ, ὏πυ ημῦ ἀκενςπίκμο πκεφιαημξ, ημῦ ἀκενςπίκμο κμυξ, ημῦ ιή πνμενπμιέκμο αεααίςξ ἐη ηῆξ γςηζηῆξ ηαί ιδπακμπδιζηῆξ θεζημονβίαξ ημῦ ζχιαημξ ἟ι῵κ, μὕης, ηαί ἐκ ἀκηζπανααμθῇ, ηυ ἄπεζνμκ Πκεῦια, ὁ Θευξ, εἶπεκ, ἀνπζη῵ξ, ἐκ ρζθαῖξ ἰδέαζξ ηά ιή ὏πάνπμκηα πνμδβμοιέκςξ ζπέδζα ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ηαί, ἐκ ηῇ πακημδοκαιίᾳ Σμο, δζά η῵κ πακζεεκ῵κ πνμζηαβιάηςκ Σμο (Γεκεζ. Α΄), ἔθενε ηαῦηα εἰξ ηυ εἶκαζ ἐλ μ὎η ὄκηςκ δδιζμονβζη῵ξ. Σμῦημ, ὏πμπνεμφιεεα κά δεπε῵ιεκ, ηαηυπζκ ηαί η῵κ πνμακαπηοπεέκηςκ, ὡξ ἄηεβηημκ πθέμκ ηαί ἀιάπδημκ ἐπζηαβήκ ηῆξ ζημζπεζχδμοξ θμβζηῆξ ἀθθά ηαί η῵κ πμνζζιάηςκ ηῆξ ζοβπνυκμο ἖πζζηήιδξ. Ἄθθςξ ἀπμιέκεζ ἟ ἐηδμπή ὅηζ ηά πάκηα πνμῆθεμκ ἐλ μ὎η ὄκηςκ εἰξ ηυ εἶκαζ ἐη ημῦ ἀπαζζίςξ παίκμκημξ ιδδεκυξ (-0-) 124. 124

Σήκ «Θεςνίακ» ηῆξ Θεμζμθίαξ, «ὅηζ πάκηα ηά «θαζκυιεκα» ηῆξ ὏θζηῆξ δδιζμονβίαξ εἶκαζ «ιμκάδεξ» ημῦ ἑκυξ ηιήιαημξ ηῆξ «Θείαξ μ὎ζίαξ ηαί ζοκεζδήζεςξ ἀπμααθμφζδξ, ἑημοζίςξ, ηήκ ἑαοηῆξ ἀσδζυηδηα ηαί ιαηανζυηδηα ηαί ζημπμφζδξ κά ἐπακαηηήζῃ ηαφηδκ δζά ζοκεπ῵κ

178

Καηά ηυκ α὎ηυκ δέ ηνυπμκ ἔθενεκ ὁ Θευξ εἰξ ηυ εἶκαζ ἐλ μ὎η ὄκηςκ ηαί ηυ ζφκμθμκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ, ηαί δζειυνθςζεκ α὎ηήκ εἰξ ηήκ ἔηπαβθμκ ηαφηδκ ὏θζηήκ ηηίζζκ δδιζμονβίακ. Καί ὅπςξ ὏πυ ημῦ πεπεναζιέκμο ἀκενςπίκμο πκεφιαημξ ἢ κμυξ πνμηαεςνίζεδζακ κμεν῵ξ, ἐκ ζπεδίῳ, π᾵ζαζ αἱ θεπημιένεζαζ ηῆξ ιδπακμπδιζηῆξ θεζημονβίαξ πάκηςκ η῵κ πμθοπμζηίθςκ ἁπθ῵κ ἢ ζοκεέηςκ ἀκενςπίκςκ ιδπακδιάηςκ, πνὶκ ηαῦηα δδιζμονβδεμῦκ, θδθεείζδξ πνμκμίαξ ὥζηε κά πνμελαζθαθζζεμῦκ ἅπακηεξ μἱ ηεπκζημὶ ηαί «θοζζημὶ» ὅνμζ ηῆξ ὁιαθῆξ θεζημονβίαξ ἢ ἀθθδθεπζδνάζεςξ ηαί ἀθθδθελανηήηςξ α὎η῵κ, μὕης ηαί ὏πυ ημῦ ἀπείνμο Πκεφιαημξ-ημῦ Θεμῦ πνμεβκχζεδζακ ηαί πνμηαεςνίζεδζακ π᾵ζαζ αἱ θεπημιένεζαζ ηῆξ γςῆξ, ηζκήζεςξ ηθπ. ἑκυξ ἑηάζημο ἐκμνβάκμο ὄκημξ, ὡξ ηαί αἱ ζπέζεζξ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεζξ α὎η῵κ ἐκ ηῇ ὁιαδζηῇ ἢ ζοθθμβζηῇ α὎η῵κ γςή, ὡξ εἰδ῵κ ηαί βεκ῵κ, ὡξ ὁιάδςκ ηαί ὡξ ζοκυθμο. ἖κ ηῇ ἀπείνῳ ηαφηῃ πνμβκχζεζ ημῦ Θεμῦ πνμςνάεδ, ἀκακηζννήηςξ, ηαί ἟ ἐπὶ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ ἐπίδναζζξ πάκηςκ η῵κ θμζπ῵κ ηηζζιάηςκ ηῆξ ὏θζηῆξ Γδιζμονβίαξ, ηαί δή η῵κ ἀηηζκμαμθζ῵κ, ηῆξ ἀηιμζθαίναξ, ημῦ ὕδαημξ η.μ.η., ὥζηε ηά πάκηα ὡξ ζάθπζββεξ ηοννδκζηαί κά δζαββέθθ μοκ ηήκ ὕπανλζκ ημῦ πακζυθμο Γδιζμονβμῦ ηςκ. Οἱ δέ ὀνβακζζιμί η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἐιρφπςκ ηε ηαί ἀρφπςκ, πνμζεέηςξ ηαί δζά ηῆξ ὏πενυπμο ηαί πακζυθμο δζαπθάζεςξ, ηῆξ γςηζηῆξ ηαί ιδπακμπδιζηῆξ ηςκ θεζημονβίαξ ὡξ ηαί ηῆξ ἀθθδθεπζδνάζεςξ α὎η῵κ.

ἐλεθζηηζη῵κ ιεηαιμνθχζεςκ» ηαεχξ ηαί αἱ κεχηεναζ «Πακεεσζηζηαί» ἢ «πακεκεεσζηζηαί» εεςνίαζ ημῦ ΢πζκυγα η.ἄ…, ηαηά ηάξ ὁπμίαξ ὄπζ ιυκμκ μἱ ὀνβακζζιμί η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀθθά ηαί ηά... ἀπμννίιαηα α὎η῵κ!!! δέμκ κά εεςνδεμῦκ ιένδ ηῆξ... «εείαξμ὎ζίαξ»!!! ἐθυζμκ π᾵ζα ἟ ζοιπακηζηή ὕθδ εἶκαζ «ηιῆια» α὎ηῆξ, εἶκαζ θαζδναί ηαί ἕςθαζ δζυηζ πενζμνίγμοκ ηυκ ἄηηζζημκ Θευκ ἐκηυξ ηῆξ ηηζζηῆξ δδιζμονβίαξ, πμφ ιάθζζηα ιαζηίγεηαζ ἐη ηῆξ ζπάζεςξ ἐλ Α὎ημῦ ἐη ημῦ ὁνίμο, ηῆξ ζπεηζηυηδημξ ηαί ηῆξ ἐθθείρεςξ, ημῦ ἀκεοπανίζημο ηαί ημῦ ἀκζηακμπμζήημο.

179

Θ. ΑΗ ΦΤΥΗΚΑΗ ΗΓΗΟΣΖΣΔ΢ ΣΧΝ ΚΑΣΧΣΔΡΧΝ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ ΔΜΦΤΥΧΝ ΟΝΣΧΝ ΚΑΗ Ζ ΑΝΘΡΧΠΗΝΖ ΦΤΥΖ

἗ηένα ἀπυδεζλζξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ηυζιμο ὏πυ ημῦ Θεμῦ εἶκαζ αἱ πμθοπμίηζθαζ ροπζηαί ἰδζυηδηεξ ηαί δοκάιεζξ (ἔκζηζηηαὁνιέιθοηα η.ἄ.), αἱ ἐιθακζγυιεκαζ εἰξ ηά ηαηχηενα ημῦ ἀκενχπμο ἔιροπα ὄκηα. Π᾵ζαζ αἱ ἰδζυηδηεξ αὗηαζ ηαί δοκάιεζξ, ιή πνμτπάνπμοζαζ, ὡξ ἀκεπηφλαιεκ, εἰξ ηήκ ἀκυνβακμκ ὕθδκ, ἐλ ᾖξ μἱ ὀνβακζζιμὶ η῵κ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηε ηαί ἐιρφπςκ, ζπδιαηίγμκηαζ, ὡζαφηςξ δέ εἰξ ηά ἔιροπα ιυκμκ ὄκηα ἐηδδθμφιεκαζ ηυ πν῵ημκ, ηαίημζ ηαῦηα ἐιθακίγμκηαζ εἰξ ηυ εἶκαζ πμθὺ ιεηά ηά θοηά ηαί ηά δέκδνα, ἐδυεδζακ πνμδήθςξ ἔλςεεκ - ὏πυ ημῦ Θεμῦ ηαί πάθζκ- εἰξ ηά ἔιροπα ὄκηα ηαηά ηήκ δδιζμονβίακ α὎η῵κ. ὇ιμία δέ ἀπυδεζλζξ εἶκαζ ἟ ἐκ ηῶ ἀκενχπῳ ιυκμκ ἐιθαζκμιέκδ ηαί δζά ημῦ ἀκενχπμο ιυκμκ ἀιέζςξ ἐηδδθμοιέκδ ἐκζοκείδδημξ κυδζζξ, δζ' ἥξ κμμῦιεκ ἟ι᾵ξ α὎ημὺξ ὏πάνπμκηαξ (ὅπςξ ηαί ηυκ πενζαάθθμκηα ἟ι᾵ξ ηυζιμκ), η῵κ πνυ ηῆξ ἐιθακίζεχξ ημῦ ἀκενχπμο ὄκηςκ, ἐιρφπςκ ηε ηαί ἀρφπςκ, παναηηδνζγμιέκςκ ὏πυ ηῆξ ηεθείαξ ἀκμίαξ. Δἶκαζ ὅεεκ ηαί ἟ ἀκενςπίκδ ἐκζοκείδδημξ κυδζζξ πκεοιαηζηή δφκαιζξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ δμηή ἔλςεεκ. ἖δυεδ δδθαδή-ηαί δίδεηαζ-δδιζμονβζη῵ξ ιυκμκ εἰξ ηυκ ἄκενςπμκ, ἐλ μὗ ηαί ιυκμκ ἟ ἀκενςπίκδ ροπή εἶκαζ ἐκζοκείδδημξ πκεοιαηζηή, ἄνα δέ ηαί ἐθεοεένα ὏πυζηαζζξ, ηαη' εἰηυκα ημῦ Θεμῦ (Γεκεζ. Α΄ 26). Γζά ηῆξ πκεοιαηζηῆξ ημο δέ ροπῆξ ἐπςνίζεδ ὁ ἄκενςπμξ ἀπμηυιςξ ἀπυ ημῦ ζοκυθμο η῵κ ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ὅπςξ ηαί ἀπυ ηῆξ θμζπῆξ 125 δδιζμονβίαξ ηαευθμο . ἖κ῵ δδθαδή ζφιπαζα ἟ ἀκυνβακμξ ὕθδ ηαί ηυ ζφκμθμκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο, ἀρφπςκ ηε ηαί ἐιρφπςκ, ζηενμῦκηαζ ηεθείςξ κμήζεςξ, ἄνα δέ ηαί ζοκεζδέκαζ, ἟ ροπή ημῦ ἀκενχπμο ιυκμκ, 125

΢πεηζη῵ξ, ὁ πμθὺξ Παζηὰθ βνάθεζ ηὰ ἑλῆξ: «Ἔκακηζ ημῦ ιεβαθείμο ημῦ ηυζιμο ἐβχ εἰιζ... ζηζὰ ηαὶ ηάθαιμξ. Ναί,... ἀθθὰ ηάθαιμξ ζηεπηυιεκμξ...., πνμζηζζιέκμξ δζὰ η῵κ ἀπενάκηςκ ημῦ βκςζηζημῦ δοκάιεςκ, ὧκ ζηενμῦκηαζ μἱ πθακῆηαζ ηαὶ ἟ ηηίζζξ».

180

ἐιθακζγμιέκμο ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ ιεηά ηήκ ἐιθάκζζζκ ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, θένεζ ηήκ δφκαιζκ ηῆξ ἐκζοκεζδήημο κμήζεςξ. Πυεεκ θμζπυκ ηαί ἟ δφκαιζξ αὕηδ, ἟ ιή ὏πάνπμοζα εἰξ ηυ ζφκμθμκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ (ἐλ ὡνζζιέκςκ ζημζπείςκ ηῆξ ὁπμίαξ ηαί ηυ ζ῵ια ἟ι῵κ ζπδιαηίγεηαζ) ἀθθά ηαί εἰξ πάκηα ηά ηαηχηενα ηαί πνυ ημῦ ἀκενχπμο ἐιθακζζεέκηα ἐπὶ ηῆξ ζηδκῆξ ηῆξ γςῆξ ἐκυνβακα ὄκηα; Ἀκακηζννήηςξ ηαί πάθζκ ἐη ηῆξ δδιζμονβζηῆξ ἐκενβείαξ ημῦ Θεμῦ. Καί αἱ ροπζηαί ζοκεπ῵ξ ἰδζυηδηεξ ὅθςκ η῵κ ηαηςηένςκ ημῦ ἀκενχπμο ἐιρφπςκ ὄκηςκ, ὅπςξ ηαί ἟ ἐκ ηῶ ἀκενχπῳ ιυκμκ ἐιθαζκμιέκδ ηαί δζ' α὎ημῦ ἀιέζςξ ἐηδδθμοιέκδ ἐκζοκείδδημξ κυδζζξ εἶκαζ πενζθακεῖξ ἐπίζδξ ἀπμδείλεζξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ ὏πυ ημῦ δμηῆνμξ ηαί ημφηςκ, ἢημζ ημῦ πακζυθμο ηαί πακημδοκάιμο Θεμῦ. Ἀθθά ηαί πενί ηῆξ ἐκ ηῶ ἀκενχπῳ ιυκμκ- ηαί δζά ημῦ ἀκενχπμο- ἀιέζςξ ἐηδδθμοιέκδξ κμήζεςξ, ηαθυκ ἐεεςνήζαιεκ κά ηαηαεέζςιεκ ηάξ ζηέρεζξ ηαπεζκμῦ ζημπαζημῦ: «...Ἡ ἔθθαλζηο ηῆο λνήζεσο ὑπῆξμελ ἐλ ρξφλῳ ἤ εἶλαη ἄρξνλνο; Ἰδνὺ ἕλ δίιεκκα, κεηαμὺ ηῶλ δχν ζέζεσλ ηνῦ ὁπνίνπ ζπληξίβεηαη ἀθξάζησο ὁ ὑιηζκφο... Καί ἐληαῦζα, ὡο θαί ἐλ ηῷ πξνεγνπκέλῳ δηιήκκαηη (ζ.ζ. ηῆο πξνειεχζεσο δειαδή ηῶλ Φπζηθῶλ λφκσλ, πεξί ὧλ ἞ζρνιήζεκελ ἐλ ηνῖο πξνεγνπκέλνηο) δχν ζέζεηο κφλνλ ὑπάξρνπλ... Ἤ ἟ ἔθθαλζηο ηῆο λνήζεσο ὑπῆξμελ ἐλ ρξφλῳ ἤ εἶλαη ἄρξνλνο. Πάλησο δέ ἟ κία ἐθ ηῶλ δχν ηνχησλ ζέζεσλ ἀιεζεχεη, ηῆο ἑηέξαο ἀλαγθαίσο ςεπδνκέλεο δηά ηήλ ἄθξαλ πξφο ηήλ ἄιιελ ἀληίθαζηλ. Φέξε ινηπφλ δηεξεπλήζσκελ ἐλ ἐζράηῃ ἀθξηβείᾳ ηήλ πξψηελ... Ἰδνὺ αὐηή: Ἡ ἔθθαλζηο ηῆο λνήζεσο ὑπῆξμελ ἐλ ρξφλῳ. Ἀιι' ἟ ἔλλνηα ηνῦ ρξφλνπ πεξηέρεη ἐλ αὐηῇ θχζεη ηήλ ἔλλνηαλ ηνῦ ὁξίνπ. Πᾶλ ηφ γελφκελνλ ἐλ ρξφλῳ ἔρεη ἀλαγθαίσο ὅξηνλ, ἐληεῦζελ ηνῦ ὁπνίνπ ἄξρεηαη, ἐπέθεηλα ηνχηνπ ἑπνκέλσο κή ὄλ. Ἄξα, ἐάλ ἟ ἔθθαλζηο ηῆο λνήζεσο ὑπῆξμελ ἐλ ρξφλῳ, ἕπεηαη ἀλαγθαίσο ἐληεῦζελ ὅηη πξφ ηῆο ρξνληθῆο ἐθείλεο ζηηγκῆο... λννῦλ δέλ ὑπῆξρελ.... 181

» Ἀιι' ἂλ ἟ ζέζηο αὐηή ἀιεζεχε, ἂλ δεινλφηη ἐλ ρξφλῳ ἟ λφεζηο ὑπῆξμελ, ἀθνινπζεῖ ἄξα ἐθ ηνχηνπ ὅηη ἟ ἔγρξνλνο ἔθθαλζηο ηῆο λνήζεσο, ρσξηδνκέλε δη' ἀπνηφκνπ γξακκῆο, ὅισο ἀπνθιεηζηηθνῦ ὁξίνπ, ἀπφ ηνῦ πξφ ηαχηεο θξαηνῦληνο ἀπνιχηνπ θπξηνιεθηηθῶο ἐξέβνπο, πξνέθπςελ ἐθ ηῆο ἀλνίαο, ἀλνίαο ἀπνιχηνπ. » ἖λ ἄιιαηο ιέμεζηλ νἱ ἀξηζκνὶ ἕλ, δχν, ηξία... ἑθαηφλ... ρίιηα... πξνέθπςαλ ἐθ ηνῦ κεδελφο, ὅπεξ ἀπνηειεῖ πιήξε ηῆο κνλάδνο ἄξλεζηλ... Σφ κεδέλ, θαζ' νἱνλδήπνηε ηξφπνλ θαί ἂλ ἐπαλαιεθζῇ... εἶλαη ἀλίθαλνλ λά δψζῃ ἀξηζκφλ... Ἡ ἔλλνηα ηνῦ ἀξηζκνῦ θαί ἟ ἔλλνηα ηνῦ κεδελφο ἀπνθιείνληαη. » Οἱ ὑιηζηαὶ ἐλφκηζαλ ὅηη, ἂλ παξεκβάινπλ ἀπφ ηῆο ρξνληθῆο ζηηγκῆο ηῆο ἐπὶ ηῆο γῆο ἐκθάλεηαο ηνῦ ἀλζξψπνπ 250.000 ἐηῶλ κέρξη ζήκεξνλ, ζά θαηψξζνπλ, δηά ηνῦ ὄγθνπ ηῶλ ρηιηάδσλ ηνχησλ, λά ἐμεγήζνπλ ηφ ζαπκάζηνλ θαηλφκελνλ ηῆο ἐιιφγνπ λνήζεσο, ηνῦ κπζηεξηψδνπο ηνχηνπ ὄληνο, ὅπεξ ὁ Ἰζνθξάηεο ὥξηδελ ὡο κέγηζηνλ ἐλ ἐιαρίζηῳ. Ἀιι' ἐθηφο ηνῦ ὅηη εἶλαη ςεπδέζηαηνο ὁ ρξνληθφο νὗηνο ὄγθνο, δέλ ἞δπλήζεζαλ λά ἐλλνήζνπλ ὅηη ὄρη δηά 250.000, ὄρη δηά 250.000.000 ἐηῶλ, ἀιι' νὐδέ δη' νἱνπδήπνηε ἀθαληάζηνπ ὄγθνπ ρξφλνπ εἶλαη δπλαηή ἟ γεθχξσζηο ηνῦ ράζκαηνο ἀλακέζνπ ηῆο πιήξνπο θαί ὁινζρεξνῦο ἀλνίαο ἀθ’ ἑλφο θαί ηῶλ ζεζπεζίσλ ηῆο λνήζεσο ἀζηξαπῶλ ἀθ’ ἑηέξνπ... » Ἡ λφεζηο - θαί εἶλαη ηνῦην πάζεο ἀκθηβνιίαο ἐθηφο -ἐμαζηξάπηεη ἐλ ὀξγαληζκνῖο. Ἀιι' ἟ δηακφξθσζηο ηνχησλ πξνυπνζέηεη ἤδε λφεζηλ, ηφζῳ ζαπκαζίσο ηά ὄξγαλα ηνχησλ λνήζαζαλ θαί δηαπιάζζαζαλ, ηφζνλ ὑπεξθπῶο πξφο ἄιιεια πξνζαξκφζαζαλ. Οἱ ὑιηζηαὶ εἶλαη ἀλίθαλνη λά ἐλλνήζνπλ ηφλ θαῦινλ θχθινλ εἰο ὃλ ἀλεπηζηεκφλσο ἐκπίπηνπζηλ, ὡο ἐλ θινηῷ... Ἡ λφεζηο ἐκθαίλεηαη ἟κῖλ ἐλ ὀξγαληζκνῖο, ἀιι' ἟ δηακφξθσζηο ηνῦ ὀξγαληζκνῦ θαί ζπιιήβδελ θαί ἐλ ηνῖο κέξεζη, πξνυπνηίζεζηλ ἀλαγθαίσο λφεζηλ, δηφηη ηαχηεο εἶλαη ἔξγνλ. » ἖άλ εἶλαη ἀλάγθε λά πξνεγεζνῦλ ηεξάζηηαη... πξνπαξαζθεπαζηηθαί ἐξγαζίαη ὅπσο 182

κεηαβιεζῇ ἟ ἀπφιπηνο ἄλνηα εἰο λφεζηλ, δη' ἀλαηνιῆο ὀξγαληζκνῦ θαηαιιήινπ ἀξρνκέλνπ ἐμ ἀηειεζηάηεο ηηλφο θπηηαξψδνπο ὑθῆο, ὄρη, ἐπαλαιακβάλνκελ, 250.000 ἐηῶλ ἂλ παξεκβάισκελ ἀπφ ηῆο ἐκθάλεηαο ηνῦ ἀλζξψπνπ κέρξη ζήκεξνλ, ἄιια 250 δηζεθαηνκ. ἤ ηξηζεθ. θ.ν.θ., ηφ δήηεκα ζά ὑπνιείπεηαη πάιηλ ἄιπηνλ, ηῆο ἀλνίαο κελνχζεο ηνηαχηεο, δηφηη ἟ δηακφξθσζηο ηῆο θπηηαξψδνπο ἐθείλεο ὑθῆο ζά εἶλαη ἀλαγθαίσο ἔξγνλ λνῦ, ὡο ἐκθαίλεηαη ἐθ ηῆο ιεινγηζκέλεο ἐλλνίαο ηῶλ κειῶλ ἀπνδηδφλησλ ὡξηζκέλελ ἰδέαλ, ἑθάζηνπ ἐπηηεινῦληνο ἰδίαλ ἐξγαζίαλ, ζαπκαζίσο πξφο ηάο ηῶλ ἄιισλ ἐλαξκνληδνκέλελ, πξφο πξαγκάησζηλ δηά ηε ηῶλ ἐπὶ κέξνπο ἐξγαζηῶλ ἀιιά θαί ηῆο ζπιινγηθῆο ηνηαχηεο ὡξηζκέλσλ ζθνπῶλ. » Οἱ ὑιηζηαί εἰζίλ ἀλίθαλνη λά ἐλλνήζνπλ ὅηη ηφ ἄπεηξνλ δέλ εἶλαη ἐλ ηαπηῷ θαί πεπεξαζκέλνλ. Ἡ ἐγρξνλνο δ' ἀλαηνιή ηῆο λνήζεσο παξεκβάιιεη, παξά ηήλ ἀδπλακίαλ ηῶλ ὑιηζηῶλ ὅπσο λνήζνπλ ηνῦην, ηήλ ἔλλνηαλ ηνῦ ἀπείξνπ – πεπεξαζκέλνπ 126, ἔλλνηαλ ἀπνιχησο ἀληηζηξαηεπνκέλελ εἰο ὕπαηνλ ηῆο ινγηθῆο λνήζεσο λφκνλ. Γηφηη ἟ ἄλνηα, ἂλ εἶλαη ἔγρξνλνο ἟ ἔθθαλζηο ηῆο λνήζεσο, ηεξκαηηδνκέλε ἐλ ηῷ ὁξίῳ ηῆο ἐπαθῆο ηῆο ἐλ ὡξηζκέλῃ ρξνληθῇ ζηηγκῇ ἀλαηειινχζεο λνήζεσο ζά ἦην νὕησο ἄπεηξνο κέλ ἄλσζελ, πεπεξαζκέλε, δ' ἐλ ηῷ ὁξίῳ ηνχηῳ (ζ.ζ. θαί δηφηη ὑπέζηε ηξνπήλ...), ὅπεξ ἀπνιχησο ἀδχλαηνλ. Γηφηη ηφ ἄπεηξνλ εἶλαη ἀπείξσο ἄπεηξνλ θαί ὄρη ἄπεηξφλ ηε θαί πεπεξαζκέλνλ. » Ἄξα ηῆο ἐγρξφλνπ λνήζεσο ἀπνθιεηνκέλεο, ἟ λφεζηο εἶλαη ἄρξνλνο, ἄλαξρνο, ἑπνκέλσο παληφο ὁξίνπ ἐιεπζέξα. ἖πεηδή δέ δχν ἀξραὶ ἀπφιπηνη ἀπνθιείνπλ ἀιιήιαο, ἄξα εἶλαη αὐηή θαί κφλε ἟ ἀξρή ἁπαμαπάλησλ ηῶλ πξαγκαηηθῶο ὑπαξρφλησλ (ζ.ζ. δειαδή ηῶλ θηηζκάησλ ἤ δεκηνπξγεκάησλ) θαί ηῶλ ἐλ αὐηνῖο ιεηηνπξγνπζῶλ δπλάκεσλ).

126

ζ.ζ. ἖θυζμκ αεααίςξ μἱ ὏θζζηαί δέκ παναδέπμκηαζ ηήκ ὕπανλζκ ἄθθδξ πδβῆξ ηαί αἰηίαξ ηῆξ κμήζεςξ, ἐηηυξ ηῆξ ὕθδξ ηεζιέκδξ.

183

Ἀθθά ηαί εἰξ ημφξ ὏πενυπμοξ ηαί ἀιαπήημοξ ημφημοξ θζθμζμθζημφξ ζοθθμβζζιμὺξ ηαθυκ εεςνμῦιεκ κά πνμζεέζςιεκ ὅηζ, ηυ «ἄκανπμκ» ηῆξ κμήζεςξ ηαί ἟ ὏π' α὎ηῆξ, ἢ δζ' α὎ηῆξ, δζαιυνθςζζξ η῵κ δζαθυνςκ θαζκμιέκςκ ηῆξ ΢οιπακηζηῆξ ὕθδξ ἐκενβείαξ δέκ ἀπμδεζηκφεηαζ ιυκμκ ἐη ημῦ ὅηζ α὎ηή ἐλαζηνάπηεζ - ἐιιέζςξ - ἐκ ὀνβακζζιμῖξ, ἟ ζηυπζιμξ ηαί ἔθθμβμξ δζαιυνθςζζξ ἢ δζάπθαζζξ, γςή, ηίκδζζξ, ἀκαπαναβςβή ηαί ἀθθδθεπίδναζζξ η῵κ ὁπμίςκ πνμτπμεέημοκ ἀκακηζννήηςξ κυδζζκ. Ἡ πνμΰπανλζξ ηαί ηυ ἄκανπμκ, ἄνα δέ ηαί ἄπνμκμκ ηῆξ κμήζεςξ ἀπμδεζηκφεηαζ ἐπίζδξ ἐιιέζςξ ἀθθ' ἐλ ἴζμο, ἵκα ιή εἴπςιεκ ηαί πενζζζυηενμκ πακδβονζη῵ξ, ηαί ἐη ηῆξ ὅθδξ δζαιμνθχζεςξ ηαί δζαηάλεςξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ ἐκ ηῶ πχνῳ, ηυζμκ εἰξ ηά ἐθάπζζηα α὎ηῆξ (ἢημζ εἰξ ηά ἞θεηηνυκζα ηθπ. ηαί ηά ὏π' α὎η῵κ ζπδιαηζγυιεκα ζημζπεῖα ηαί ιυνζα), ὅζμκ ηαί εἰξ ηά ιέβζζηα, ημφξ ἀζηέναξ δδθαδή ηαί ηάξ δζαθυνμοξ ἀζηενζζιμφξ, ημφξ Γαθαλίαξ, ηάξ ὁιάδαξ ηαί ηάξ ζοζηνμθάξ η῵κ Γαθαλζ῵κ. Ἡ ὅθδ δζαιυνθςζζξ ηῆξ ιάγδξ ηαί ημῦ αάνμοξ η῵κ ἞θεηηνμκίςκ η.θπ. ὡξ ἁπθ῵κ ιμκάδςκ, ὅπςξ ηαί ἟ ἀθθδθεπίδναζζξ α὎η῵κ˙ ἟ δζαιυνθςζζξ, ἀημθμφεςξ, η῵κ ἐλ α὎η῵κ ζπδιαηζγμιέκςκ ζημζπείςκ ηαί ιμνίςκ ηαί η῵κ ἐη ημφηςκ, ἐκ ζοκεπείᾳ, ἀπμηεθμοιέκςκ ιεβαθοηένςκ «θαζκμιέκςκ» ηῆξ ὏θζηῆξ δδιζμονβίαξ˙ ἟ ἀκακηίννδημξ ἔκκμιμξ ηίκδζζξ, ἕθλζξ ηαί ἀθθδθεπίδναζζξ πάκηςκ, ὏πυ ηυ ηνάημξ πακζυθςκ Φοζζη῵κ κυιςκ (ἐκκυιςκ δοκάιεςκ) ἀηέβηηςκ ηαί ἀκαθθμζχηςκ ηαί ἟ ὏πένμπμξ, ηέθμξ, ζοιπακηζηή ηάλζξ ηαί ἁνιμκία, ὏θ' ἅξ ἀκακηζννήηςξ ζοκέπεηαζ ἟ ηηίζζξ, ἀπ' ἀνπῆξ ηῆξ «ἐλ μ὎η ὄκηςκ» ὀκημπμζήζεχξ ηδξ - πμθφ δδθαδή πνυ ηῆξ ἐιθακίζεςξ ἐπί ημῦ πθακήημο ημφημο η῵κ δζαθυνςκ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ἀρφπςκ ηε ηαί ἐιρφπςκ - ὡζεί ηοννδκζηαί ζάθπζββεξ ἐιιέζςξ ἐπίζδξ δζαββέθθμοκ, ὅηζ πνμτπῆνλε πάκηςκ «ΝΟΖ΢I΢» - Νμῦξ ἄπεζνμξ, πάκζμθμξ ηαί πακημδφκαιμξ, ηαί ὏π' Α὎ημῦ ἐβέκεημ ἟ ηυζμκ ἐκανιυκζμξ, πενζηαθθήξ ηαί εαοιαζηή, ἐκ ηονζμθελία, δζαιυνθςζζξ, ζοζπέηζζζξ ηαί 184

ἀθθδθεπίδναζζξ ὅθςκ ηςκ ηηζζιάηςκ, δζά κά ἀπμηεθμῦκ ηαῦηα ηαί ηαη' ἰδίακ ἕηαζημκ, ἀθθά ηαί ηαε' ὁιάδαξ, ὅπςξ ηαί ὡξ ζφκμθμκ, ηά εαοιάζζα «θαζκυιεκα» ηῆξ ὏θζηῆξ δδιζμονβίαξ. Ἡ ἄπνμκμξ δέ ηαί ἄκανπμξ, ἄνα δέ ηαί ἄπεζνμξ αὕηδ ΝΟΖ΢I΢ ὁ Θευξ - δέκ ὏πῆνλε ἁπθ῵ξ ὁ δζαημζιδηήξ ημῦ ὏θζημῦ ζφιπακημξ, ὅπςξ πθακδεεῖζα ἐπίζηεοζε ηαί ἟ ἀνπαία ἗θθδκζηή Φζθμζμθία. Δἶκαζ ὁ «ἐλ μ὎η ὄκηςκ» ηαθέζαξ ηήκ ζοιπακηζηήκ ὕθδκ εἰξ ηυ «εἶκαζ» δζά η῵κ πακζεεκ῵κ πνμζηαβιάηςκ Σμο (Γεκεζ. Α΄), ὁ πακημδφκαιμξ ηαί πάκζμθμξ δδιζμονβυξ α὎ηῆξ. Η. Ζ ΑΡΜΟΝΗΑ ΣΟΤ ΤΛΗΚΟΤ ΢ΤΜΠΑΝΣΟ΢

἖πζζηέβαζια παζ῵κ η῵κ πνμακαπηοπεεζζ῵κ ἀπμδείλεςκ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ΢φιπακημξ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ηαί ημῦ θαζδνμῦ η῵κ εεςνζ῵κ ηῆξ ἐλεθίλεςξ, ηῆξ ηοπαζυηδημξ ηαί ηῆξ θοζζηῆξ ἐπζθμβῆξ, θαιπνυηδημξ δέ ηαί ηάθθμοξ ἀθδε῵ξ ὏πενημζιίμο, ηαί ηνδπίδςια α὎η῵κ ὁιμθμβμοιέκςξ Θεῖμκ εἶκαζ ἟ ὏πενημζιία ἁνιμκία ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ ηαί ἟ ἀζφθθδπημξ ιαεδιαηζηή ηάλζξ ἀθθά ηαί ζημπζιυηδξ αἱ ἐηδδθμφιεκαζ ἐκ α὎ηῶ. Γζηαίςξ ὁ Πθάηςκ δζεηήνολεκ ὅηζ μἱ ζμθμὶ ημῦ Κυζιμο (... μἱ ἀθδε῵ξ ζμθμί) «ἐκαανφκμκηαζ πζζηεῦζαζ Θεῶ», ἀνκμφιεκμζ δέλαζεαζ ὅηζ ηυ πενζηαθθὲξ ημῦημ ΢φιπακ εἶκαζ ἀπμηέθεζια «ημῦ εἰηῆ ηαί ὡξ ἔηοπε». Σά ἐλμπχηενα πκεφιαηα ηῆξ μἰημοιέκδξ, δζά ιέζμο η῵κ αἰχκςκ, ιεη' ἀθδε῵ξ ενδζηεοηζημῦ δέμοξθυαμο ἐπίζηεοζακ ηαί πμθοηνυπςξ δζεηήνολακ ηήκ πίζηζκ ηςκ πνυξ ημκ Σνζζάβζμκ ηαί Πακοπενηέθεζμκ Θευκ. ὇ Ἀκαλαβυναξ, ὁ ΢ςηνάηδξ, ὁ Ποεαβυναξ, ὁ Πθάηςκ, ὁ Ἀνζζημηέθδξ, ὁ Γαθζθαῖμξ, ὁ Κμπένκζημξ, ὁ Νεφηςκ, ὁ Κέπθεν, ὁ Λααμοαγζέ, ὁ Πζηάν, ὁ Ρζζέ, ὁ Ο὎χθθαξ, ὁ Λζκκαῖμξ, ὁ Ἀιπέν, ὁ Παζηέν, ὁ Νηνίξ, ὁ Μανηυκζ, ὁ Βυθηα, ὁ Κανέθ, ὁ Φθέιζβη, ὁ R. Millikan, ἐη η῵κ ημνοθαίςκ ζοβπνυκςκ θοζζη῵κ, ὁ Arthur Compton, ὁ Max Plank, δδιζμονβυξ ηῆξ Φοζζηῆξ ημῦ 20 μο αἰ῵κμξ, ηαί πθῆεμξ ἄθθμ δζαζήιςκ εἰδζη῵κ ἐπζζηδιυκςκ ὅθςκ η῵κ ἐπμπ῵κ ὏πῆνλακ - ἢ ηαί εἶκαζ, μἱ 185

ζφβπνμκμζ - ε὎θααέζηαημζ πνμζηοκδηαί ηῆξ εείαξ δοκάιεςξ ηαί ζμθίαξ, αἵηζκεξ ἐηδδθμῦκηαζ εἴξ ηε ηά ἐθάπζζηα (ἄημια, ζημζπεῖα, ηφηηανα...) ηῆξ πανμφζδξ ὏θζηῆξ δδιζμονβίαξ, ὅπςξ ηαί ηά ιέβζζηα, ἢημζ ημφξ Γαθαλίαξ, ηάξ «ὁιάδαξ» η῵κ Γαθαλζ῵κ ὡξ ηαί ηάξ ζοζηνμθάξ α὎η῵κ 127. Καί ἀπμδεζηκφεηαζ πενζθακ῵ξ ἢδδ πυζμκ δζηαίςξ αἱ ὏πένμπμζ α὎ηαί θζθμζμθζηαί ἀθθά ηαί ἐπζζηδιμκζηαί δζάκμζαζ ὅθςκ η῵κ ἐπμπ῵κ ἐπίζηεοζακ εἰξ πάκζμθμκ ηαί πακημδφκαιμκ δδιζμονβυκ Θευκ. Γζυηζ, ὅπςξ εἰξ ηά ἐθάπζζηα ζοζηαηζηά ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ (ἐκ ζοκεπείᾳ δέ ηαί εἰξ ημφξ ὀνβακζζιμὺξ πάκηςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, εἰξ ηάξ ροπζηάξ ἐηδδθχζεζξ η῵κ ἐιρφπςκ ημζμφηςκ, ηαί, ἰδζαζηένςξ, εἰξ ηάξ πκεοιαηζηάξ ημζαφηαξ ηῆξ ἀκενςπίκδξ ροπῆξ), μὕης ηαί εἰξ ηάξ ηζκήζεζξ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεζξ η῵κ ἀθακηάζηςκ, ἐκ πμθθμῖξ, ὏θζη῵κ ὄβηςκ η῵κ ἀιεηνήηςκ ἔηζ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ, ηά ὁπμῖα ιεη' ἰθζββζςδ῵κ ηαποηήηςκ δζαηνέπμοκ ηυ πάμξ ημῦ ὘θζημῦ ΢φιπακημξ - ἔπμκημξ δζάιεηνμκ, ηαηά ηίκαξ ὏πμθμβζζιμὺξ εἰδζη῵κ, 10 δζζεηαημιιονίςκ ἐη῵κ θςηυξ πενίπμο -ἐηδδθμῦηαζ ἟ ἀζφθθδπημξ δφκαιζξ, ζμθία ἀθθά ηαί πνυκμζα ἑκυξ ἀκαιθζζαδηήηςξ ἐλςημζιίμο ηαί ὏πενοθζημῦ Γδιζμονβμῦ- Θεμῦ. Οἱ ὄβημζ ηαί ηά αάνδ η῵κ μ὎νακίςκ ζθαζν῵κ, ζοζηδιάηςκ ἢ ζοβηνμηδιάηςκ, αἱ ἀπμζηάζεζξ ιεηαλὺ α὎η῵κ, ὡξ ιμκάδςκ ηαί ὡξ ὁιάδςκ, αἱ ἕθλεζξ ηαί αἱ ἀπχζεζξ ηςκ, αἱ ηαπφηδηεξ ηαί αἱ ἀηηζκμαμθίαζ ἢ ἀθθδθεπζδνάζεζξ α὎η῵κ εἶκαζ πνμδήθςξ ἀπμθφηςξ ὡνζζιέκα... ηαί πνμτπμθμβζζιέκα ιεε' ὏πενιαεδιαηζηῆξ ἀηνζαείαξ. Ὡξ ἐη ημφημο δέ, ηαίημζ ἀεκάςξ ηαί ἰθζββζςδ῵ξ πενζθένμκηαζ, ὡξ ιμκάδεξ, ὁιάδεξ ἢ ε὏νφηενα ζοβηνμηήιαηα, πένζλ ὡνζζιέκςκ πάκημηε ηέκηνςκ, μ὎δειία πανμοζζάγεηαζ δζαιέζμο η῵κ αἰχκςκ δζαηαναπή. Σμζαφηδ εἶκαζ ἟ ιαεδιαηζηή ηάλζξ ηαί ἀηνίαεζα, αἵηζκεξ δζέπμοκ ηάξ ηζκήζεζξ η῵κ 127

Πναθ. ιαηανζζημῦ ηαεδβδημῦ Νζη. Νδζζχηδ «...὏πὸ πάκηςκ βίκεηαζ παναδεηηὸκ ὅηζ ὁ δδιζμονβδεεὶξ ηυζιμξ ἀπμηεθεῖ ηὸ πν῵ημκ αἴηζμκ ἀκαβςβῆξ εἰξ ηὴκ ἰδέακ ημῦ δδιζμονβμῦ». Καὶ Μεβ. Βαζζθ. «὇ιζθ. εἰξ ἑλαήιενμκ» 1, 6 ἗.Π. Migne η. 29, 16. «Ἡ δδιζμονβία εἶκαζ δζδαζηαθεῖμκ ηαὶ εεμβκςζίαξ παζδεοηήνζμκ».

186

μ὎νακίςκ ζςιάηςκ, ὥζηε δοκάιεεα ιέ ιαεδιαηζημφξ ὏πμθμβζζιμὺξ κά πνμηαεμνίζςιεκ πνυ ἑηαημκηάδςκ ἐη῵κ πυηε εά βίκδ ιία ἔηθεζρζξ (ἀπυηνορζξ...) ἟θίμο ἢ ζεθήκδξ, εἰξ πμῖμκ ζδιεῖμκ ηῆξ βῆξ εά παναηδνδεῇ ηαί πυζμκ εά δζανηέζῃ. ὇ιμίςξ ηάξ πενζμδζηάξ ἐιθακίζεζξ ημιδη῵κ η.μ.η. ὇ πθακήηδξ Πμζεζδχκ ηαη' α὎ηυκ ηυκ ηνυπμκ ἀκεηαθφθεδ ὏πυ η῵κ ἀζηνμκυιςκ La Verriez, Γάθθμο ηαί Galle, Γενιακμῦ, ἐπίζδξ δέ ὁ Ο὎νακυξ, ὁ Πθμφηςκ ηαί ἟ Γήιδηνα. ὘πυ πναβιαηζημῦ δέμοξ ζοκέπμκηαζ μἱ ἀθδε῵ξ ζμθμί, δζεζζδφμκηεξ εἰξ ηάξ θεπημιενείαξ η῵κ πακζυθςκ ιαεδιαηζη῵κ κυιςκ μἵηζκεξ δζέπμοκ ηάξ ιεβαθεζχδεζξ ηαί ηυζμκ ἐκανιμκίμοξ ηζκήζεζξ η῵κ ἀκανζειήηςκ εἰζέηζ ηυζιςκ ημῦ ΢φιπακημξ 128. Καί ὏πεζηδνίπεδ αεααίςξ ὏πυ πμθθ῵κ ἐπζζηδιυκςκ ἟ ὏θζζηζηή εεςνία ημῦ Λαπθάξ πενί ημῦ ηοπαίμο ηαί ζοιπηςιαηζημῦ ζπδιαηζζιμῦ ημῦ ἟ιεηένμο πθακδηζημῦ ζοζηήιαημξ (ἐκ βεκζηςηένα δ' ἐπεηηάζεζ ηαί η῵κ θμζπ῵κ ἐκ ηῶ ΢φιπακηζ ἀζηενζζι῵κ) ζοκεπεία ηοπαίαξ ζοιποηκχζεςξ ημῦ ἀνπζημῦ κεθεθχιαημξ - ἐλ μὗ δζειμνθχεδ - πένζλ ἑκυξ ηοπαίμο ηαί πάθζκ πεπδβιέκμο ηέκηνμο, πνμεθευκημξ ἐλ ἄθθμο κεθεθχιαημξ ἢ πνμβεκεζηένμο ἀζηνζημῦ ζοζηήιαημξ· ὅηζ δδθαδή ὁ ἐλ ἄθθμο κεθεθχιαημξ ἢ πθακδηζημῦ ζοζηήιαημξ πεζὼκ εἰξ 128

Δἰξ ηὴκ ἐθδιενίδα «Σὰ Νέα», Ἀεδκ῵κ, ηῆξ 27δξ-1 -1968, ἐδδιμζζεφεδ ὅηζ, εἰξ πνυζθαημκ ηυηε δζάθελίκ ημο ἐκ ηῇ αἰεμφζῃ η῵κ «θίθςκ ημῦ Λαμῦ» ὁ δζαηεηνζιέκμξ ἀζηνμκυιμξ Υαζάπδξ ἐηυκζζε, ζὺκ ἄθθμζξ, ὅηζ «ηὸ ΢φιπακ εἶκαζ ιία ιμκὰξ ιὲ ἁνιμκζηὴκ δζάηαλζκ ὅθςκ η῵κ ἐπὶ ιένμοξ ζημζπείςκ ημο... Πνέπεζ δὲ κά ὏παημφῃ εἰξ ιίακ ιαεδιαηζηὴκ ἔηθναζζκ, εἰξ ηὴκ ιμκάδα, ἀπὸ ηὴκ ὁπμίακ ἀπμννέεζ π᾵ξ ἀνζειυξ, ὅπςξ εἶπεκ ὁ Ποεαβυναξ. Ἡ κεχηενα ἐπζζηήιδ, ιὲ ηὸκ κυιμκ ημῦ Νηίθζμοξ Νηυηηε, δζεηφπςζε ιὲ ιαεδιαηζηὰ ηὴκ ηαεαν῵ξ βεςιεηνζηὴκ ηθίιαηα εἰξ ηὴκ ὁπμίακ εἶκαζ ημπμεεηδιέκμζ μἱ πθακῆηαζ ημῦ ἟θζαημῦ ιαξ ζοζηήιαημξ εἰξ ηὴκ ηνμπζὰκ ηςκ πενὶ ηὸκ ἣθζμκ. ὇ κυιμξ α὎ηὸξ ἐηθνάγεηαζ ιὲ ἁπθ᾵ ιαεδιαηζηὰ 3-6-12-24-48.. ὇ Γαθαλίαξ ιαξ ἔπεζ ζπῆια ζοιιεηνζηυκ, θαημεζδέξ, ἐκέπεζ 200 δζζεηαημιιφνζα πενίπμο ἟θίμοξ, ηαὶ πενὶ ηὸ ηέκηνμκ ημο δφμ ζπεζνμεζδῆ ζοβηνμηήιαηα, ἑθζζζυιεκα ζοιιεηνζηχηαηα. ἖πίζδξ ἄθθα ζοβηνμηήιαηα 10-20 πζθζάδςκ ἀζηένςκ ἀπμηεθμῦκ ἀηνζαεῖξ ζθαζνμεζδεῖξ δζαηάλεζξ ἐκ ηῶ Γαθαλία ηαὶ ηζκμῦκηαζ ἐπὶ ἁνιμκζη῵κ ηνμπζ῵κ, ὅπςξ ηαὶ ἄθθα πμθὺ ιζηνυηενα ημζαῦηα ἐη 2 ἢ 3 ἀζηένςκ. Οἱ ἀζηένεξ η῵κ ζοβηνμηδιάηςκ ημφηςκ ἔπμοκ δζάθμνα πνχιαηα (θεοηυκ, ηίηνζκμκ, πνάζζκμκ, ἐνοενὸκ η.μ.η.), δζυηζ ἐηπέιπμοκ ἀηηζκμαμθίακ δμκήζεςκ δζαθυνμο ζοπκυηδημξ. Καὶ ηὰ πνχιαηα εἶκαζ ἔηθναζζξ ηῆξ ζοπκυηδημξ η῵κ ηοιάηςκ ημῦ θςηυξ. Ἡ πνςιαηζηὴ αὕηδ πμζηζθία ηαὶ ἁνιμκία ημῦ Κυζιμο η῵κ ἀζηένςκ, ἟ ὁπμία πνμζδίδεζ εἰξ ηὸ ΢φιπακ ηαὶ ὏πένμπμκ ὀπηζηήκ - εεαιαηζηδκ θακηαζιαβμνίακ, ἐηθνάγεηαζ ἐπίζδξ ιὲ ιαεδιαηζηὰ ηαὶ ὏πείηεζ εἰξ ιαεδιαηζημὺξ κυιμοξ».

187

ηυ ηέκηνμκ ημῦ ἟ιεηένμο ημζμφημο ἀενυθζεμξ ἐπνδζζιμπμζήεδ ὡξ πονήκ -ηέκηνμκ -δζά ηήκ ἐπ’ α὎ημῦ πνμζηυθθδζζκ η῵κ ὀβηςδεζηένςκ, ἀνπζη῵ξ, ἐκ ζοκεπείᾳ δέ η῵κ θεπημηένςκ ιμνίςκ ημῦ κε θεθχιαημξ, ὁ πονήκ δ' μὗημξ ηαηέζηδ ἀημθμφεςξ ὀβηχδδξ ι᾵γα, ἣηζξ, δζά ηῆξ πνμζηνζαῆξ η῵κ δζαθυνςκ ιμνίςκ ηῆξ, ἐβέκεημ ὀθίβμκ ηαη' ὀθίβμκ εενιμηένα ηαί ἐκ ηέθεζ πονίηαοζημξ!!! Ὅηζ ἟ ι᾵γα α὎ηή, ζοκεπείᾳ η῵κ ἀκαπηοπεέκηςκ νεοιάηςκ ἀένμξ εἰξ ηήκ ἐπζθάκεζακ α὎ηῆξ, ἢνλαημ ηζκμοιέκδ, πνμζθααμῦζα δέ ηεθζη῵ξ πενζζηνμθζηήκ ηίκδζζκ ἰθζββζχδδ (πςνὶξ κά ἐλδβῆηαζ αεααίςξ ὁ θυβμξ ηῆξ πνμμδεοηζηῆξ ἐπζηαπφκζεςξ ηῆξ ηζκήζεςξ, μὔηε ηῆξ ιεηαηνμπῆξ α὎ηῆξ εἰξ πενζζηνμθζηήκ) ηαηέζηδ ἟ ἀνπζηή γφιδ ημῦ πθακδηζημῦ ἟ι῵κ ζοζηήιαημξ, ὁ ἀνπζηυξ ηαί ιμκαδζηυξ, ηαη’ ἀνπήκ, ἣθζμξ, ἐη ημῦ ἟θίμο δέ ημφημο, θυβῳ ηῆξ πενί ηυκ ἄλμκα πενζζηνμθῆξ ημο ηαί ηῆξ πενί ημφξ πυθμοξ ζοιπζέζεςξ, ἀπεηυπδζακ δζαδμπζη῵ξ δζάθμνα ηιήιαηα ημῦ δζμβηςεέκημξ Ἰζδιενζκμῦ, ζπδιαηίζακηα ημφξ πθακήηαξ. Καί ὅηζ ηυ α὎ηυ ἐπακεθήθεδ ηαηά ηυκ ζπδιαηζζιυκ η῵κ δμνοθυνςκ η῵κ πθακδη῵κ, ἀπμημπέκηςκ ἐη ηῆξ ἀνπζηῆξ α὎η῵κ ιάγδξ. Γὲκ πανῆθεε αεααίςξ πμθὺξ πνυκμξ ἀπυ ηῆξ δζαηοπχζεςξ ηῆξ εεςνίαξ ηαφηδξ ηαί ὏πυ ηήκ ἐπζαμθήκ κεςηένςκ ἀζηνμκμιζη῵κ παναηδνήζεςκ ηαί ἀκαηαθφρεςκ ἢνλαημ ηαί α὎ηή πμθειμοιέκδ ααζζη῵ξ, ἐπεηνάηδζε δέ ζπεδυκ ἟ ηαί ζήιενμκ ἰζπφμοζα βκχιδ, ηαε' ἣκ ηυ πθακδηζηυκ ἟ι῵κ ζφζηδια δέκ ἐβέκεημ ιέκ ἐη ηῆξ α὎ημιάημο, πενζμδζηῆξ, ἀπμζπάζεςξ η῵κ πθακδη῵κ ἐη ημῦ δζμβηςεέκημξ, πνμμδεοηζη῵ξ, Ἰζδιενζκμῦ ημῦ ἟θίμο, πνμῆθεεκ ὅιςξ εἴηε ζοκεπεία ζοβηνμφζεςξ ημῦ ἟θίμο πνυξ ἄθθμκ ἣθζμκ ἢ ηαί ζοκεπείᾳ ἐπζδνάζεςξ ἐπ’ α὎ημῦ ιεβαθοηένμο ηζκυξ ἟θίμο, ὅζηζξ δζά ηῆξ ἑθηηζηῆξ ημο δοκάιεςξ, δζεθεὼκ πμθὺ πθδζίμκ ημο, ἀπέζπαζεκ ἐη ηῆξ ιά γδξ ημο ἕκ ιέβα ηιῆια ἐπίιδηεξ. Συ μὕηςξ ἀπμζπαζεὲκ ἐη ημῦ ἟θίμο ηιῆια, ηειαπζζεὲκ ἀνβυηενμκ εἰξ ιζηνυηενα ηειάπζα, θυβῳ ηῆξ ζοιποηκχζεςξ ηαί πάθζκ ηῆξ ἀνπζηῆξ ιάγδξ ημο, ἐζπδιάηζζε ημφξ πθακήηαξ. Καί ηαηά ηυκ ἴδζμκ ηνυπμκ ἀπεηυπδζακ 188

ἐη η῵κ πθακδη῵κ ηαί μἱ δμνοθυνμζ ηςκ, ἐκ῵ ζοκηεθεῖημ ἟ πφηκςζζξ ηῆξ ἀνπζηῆξ ιάγδξ α὎η῵κ. Αἱ δφμ αὗηαζ εεςνίαζ δζεηοπχεδζακ ηαηά ηήκ ηεθεοηαῖακ ἐπμπήκ πενί ημῦ ηνυπμο ηῆξ «βεκέζεςξ» ηαί δζαιμνθχζεςξ ημῦ πθακδηζημῦ ἟ι῵κ ζοζηήιαημξ, ἀζπέηςξ ὅιςξ ημῦ ὅηζ ἀιθυηεναζ εἶκαζ ηαηά αάεμξ ζοββεκεῖξ, ὡξ ηαί ιέ ηήκ εεςνίακ πενί δδιζμονβίαξ ημῦ ΢φιπακημξ, ηῆξ θεβμιέκδξ «ιεβάθδξ ἐηνήλεςξ» ἢ «bing bang», δζά ηήκ ὁπμίακ ὁ Φνάκζζξ Κυθθζκξ εἷξ η῵κ ιεβαθοηένςκ ἐνεοκδη῵κ πανεηήνδζε: «Συ bing bang ηναοβάγεζ δζα ιίακ εείακ ἐλήβδζζ. ἖πζαάθθεζ ηυ ζοιπέναζια ὅηζ ἟ θῦζζξ εἶπε ιία ὁνζζιέκδ ἀνπή. Γέκ ιπμν῵ κά ’δ῵ π῵ξ ἟ θῦζζξ εά ἞δφκακημ κά δδιζμονβήζῃ ηυκ ἑαοηυ ηδξ. Μυκμκ ιία ὏πενθοζζηή δφκαιζξ πμφ εἶκαζ ἐηηυξ ημῦ πχνμο ηαί ημῦ πνυκμο, ἞ιπμνεῖ κά ηυ ηάικῃ α὎ηυ». Ο὎δειία ἐλ α὎η῵κ ἐλδβεῖ, ηαη' ἀνπήκ, πυεεκ ἀνπζη῵ξ πνμῆθεεκ ἟ ζοιπακηζηή ὕθδἐκένβεζα, ἐλ ἥξ, πνμσυκημξ ημῦ πνυκμο, ἐζπδιαηίζεδζακ ηά κεθεθχιαηα... Καί ἐθυζμκ, ἐηηυξ α὎ηῆξ, μ὎δειία ἄθθδ δφκαιζξ ὏πῆνπε δζά κά ἐπζδνάζῃ ἐπ’ α὎ηῆξ, π῵ξ ηαί δζά ηίκα θυβμκ ἢνλαημ πδβκομιέκδ ηαί ἀπμαάθθμοζα μὕης ιένμξ ηῆξ ἀνπζηῆξ ηῆξ εενιυηδημξ. Π῵ξ δδθαδή ἐηνάπδ ἐη ηῆξ ἀνπζηῆξ ηαηαζηάζεςξ α὎ηῆξ, δζαββέθθμοζα ἀπ' ἀνπῆξ ηυ «ηνεπηυκ» α὎ηῆξ, ὅπεν εἶκαζ ἀπυθοημξ ἄνκδζζξ ηῆξ ἀσδζυηδημξ. Ἡ εεςνία ηαε' ἣκ ἟ ααειζαία ἀπυρολζξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ πνμῆθεεκ ἐη ηῆξ δζδκεημῦξ ἀηηζκμαμθίαξ α὎ηῆξ εἰξ ηυ «ηεκυκ» μ὎δέκ ἐπζθφεζ, δζ' ἄθθμοξ ηε θυβμοξ, ἀθθά ηαί δζυηζ πνμτπμεέημοζα «ηεκυκ» πένακ ηῆξ ὕθδξ, δεπυιεκμκ ηήκ ἀηηζκμαμθίακ α὎ηῆξ (πςνὶξ κά ἐλδβῇ ἐπίζδξ ηαί ηαηά ηίκα ηνυπμκ ἟ εἰξ ηυ ηεκυκ ἐηπειπμιέκδ ἀηηζκμαμθία ἐλαθακίγεηαζ ἢ ἐηιδδεκίγεηαζ...), ἀκαβηαίςξ ὁιμθμβεῖ ηαφηδκ πεπεναζιέκδκ ηαί ἑπμιέκςξ ηήκ ὕπανλζκ, πένακ η῵κ ὁνίςκ α὎ηῆξ, Ο὎ζίαξ ἑηέναξ ιή ὕθδξ, ἀπείνμο, δέ ηαφηδξ, πςνὶξ ηῆξ ὁπμίαξ ηυ πεπεναζιέκμκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ δέκ δφκαηαζ κά κμδεῇ. Γζυηζ ὡξ «ηεκυκ» πένακ ηῆξ ὕθδξ δέκ δφκαηαζ αεααίςξ κά κμδεῇ ηυ ἀπαζζίςξ παῖκμκ ιδδέκ – 0-. 189

Ἀθθά, πνυξ ημφημζξ, μ὎δειία ἐπίζδξ ἐη η῵κ εεςνζ῵κ ημφηςκ ἐλδβεῖ π῵ξ, ἐκ ζοκεπείᾳ (ιεηά ηήκ ἔκανλζκ δδθαδή ηῆξ πήλεςξ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ- «ἐκενβείαξ» - ηαί ηῆξ ιεηαηνμπῆξ α὎ηῆξ εἰξ κεθεθχιαηα), ἐπεηεφπεδ ὁ ηυζμκ ἁνιμκζηυξ δζαπςνζζιυξ η῵κ κεθεθςιάηςκ ηαί ἟ ἐκ ἀζοθθήπηῳ ιαεδιαηζηῇ ηάλεζ ηαί ἁνιμκίᾳ ηαηάηαλζξ α὎η῵κ ἐκ ηῶ πχνῳ... Π῵ξ δζειμνθχεδ, ἀημθμφεςξ, ἟ ὏πένμπμξ πμζηζθία η῵κ ἀζηνζη῵κ ζοζηδιάηςκ ηαί ζοβηνμηδιάηςκ, ηαί π῵ξ ζοκεδοάζεδζακ ηυζμκ πακζυθςξ μἱ ὄβημζ, αἱ ηζκήζεζξ, αἱ ἕθλεζξ, αἱ ἀπχζεζξ, αἱ ἀθθδθεπζδνάζεζξ ηαί αἱ ἀπμζηάζεζξ α὎η῵κ, ὅπςξ ηαί η῵κ ἐκ α὎ημῖξ ζπδιαηζζεέκηςκ ἀζηένςκ, εἰξ ὏πένμπμκ πάκημηε ἔηθναζζκ πακζυθςκ ιαεδιαηζη῵κ κυιςκ... Ὄπζ δέ ιυκμκ ἟ πάκζμθμξ ηαί «ἔκκμιμξ» δζαζπμνά ηαί ἀέκαμξ ἁνιμκζηή ηίκδζζξ ἐκ ηῶ πχνῳ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ η῵κ ἀκανζειήηςκ ἔηζ μ὎νακίςκ ζθαζν῵κ, ὡξ ιμκάδςκ, ζοζηδιάηςκ ηαί ζοβηνμηδιάηςκ, ἀθθά ηαί αὕηδ ἟ πενί ηυκ ἄλμκα «ἔκκμιμξ» ἐπίζδξ πενζζηνμθή α὎η῵κ, ὅπςξ ηαί ἟ πένζλ ὡνζζιέκςκ πάκημηε ηέκηνςκ ὅιμζα πενζθμνά ηςκ δέκ δφκακηαζ κά ἐλδβδεῇ πμζ῵ξ ὏πυ η῵κ ικδζεεζζ῵κ ὏θζζηζη῵κ εεςνζ῵κ. Καηά ιείγμκα δέ θυβμκ δέκ δφκακηαζ κά ἐλδβδεμῦκ ηαί ὡνζζιέκμζ ὏πενεθζβιμὶ ηαί πανααζάζεζξ η῵κ κυιςκ η῵κ δζεπυκηςκ ηάξ ηζκήζεζξ ηαί ηάξ ἀθθδθεπζδνάζεζξ ἐκ βέκεζ η῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ, αἱ δζαπζζηςεεῖζαζ ὏πυ ηῆξ ἖πζζηήιδξ ηαί εἰξ πμθθμὺξ ιέκ ἄθθμοξ ἀζηενζζιμφξ ἢ ἀζηέναξ, ἀθθά ηαί εἰξ ἀνηεημὺξ πθακήηαξ ημῦ πθακδηζημῦ ζοζηήιαημξ ἟ι῵κ. Καί πνυξ ε὎πενῆ ηαηακυδζζκ ηῆξ ζδιαζίαξ ηαί η῵κ ὏πενεθζβι῵κ ἢ πανααζάζεςκ ημφηςκ ἄξ δεπε῵ιεκ, πνυξ ζηζβιήκ, ὅηζ εἴηε ζοκεπείᾳ ρφλεςξ ηῆξ ιάγδξ ημῦ πνςηανπζημῦ κεθεθχιαημξ ἐη ημῦ ὁπμίμο ἐβέκεημ ηυ ἟ιέηενμκ πθακδηζηυκ ζφζηδια (ηαί ηῆξ δζμβηχζεςξ ημῦ ηέκηνμο ημο ἐη ηῆξ πενί ηυκ ἄλμκα πενζζηνμθῆξ ημο) ἢ ηαί ζοκεπείᾳ πνμζηνμφζεςξ ἢ ἐπζδνάζεςξ ἄθθμο κεθεθχιαημξ ἢ ἟θίμο ἐπ’ α὎ημῦ, ἀπεζπάζεδ ἐλ α὎ημῦ ιία ι᾵γα ἐπζιήηδξ πονζθθεβμῦξ ὕθδξ, ἐλ α὎ηῆξ δέ, ροβείζδξ ηαί ηειαπζζεείζδξ, 190

ἐζπδιαηίζεδζακ μἱ δζάθμνμζ πθακῆηαζ. Ἡ ι᾵γα θμζπυκ ἐηείκδ, ἟ ἐη ημῦ ἟ιεηένμο ἀνπζημῦ κεθεθχιαημξ ἢ ἟θίμο ἀπμημπεῖζα δέκ εά ἔπνεπε κά ζοκεπίζῃ ηήκ α὎ηήκ ηίκδζζκ ιέ ηήκ ιδηνζηήκ ι᾵γακ, κά παναημθμοεῇ δδθαδή πνυξ ηήκ α὎ηήκ ηαηεφεοκζζκ ηυκ ἣθζμκ εἰξ ηήκ ἟θζαηήκ α὎ημῦ ηνμπζάκ; Ἀκακηζννήηςξ, καί... Καί ἐθυζμκ ηειαπζζεεῖζα ἟ ι᾵γα α὎ηή δζειμνθχεδ ἀημθμφεςξ εἰξ πθακήηαξ ηαί δμνοθυνμοξ πθακδη῵κ, δέκ ἔπνεπε ηαί μἱ πθακῆηαζ, ὅπςξ ηαί μἱ δμνοθυνμζ α὎η῵κ, κά ζοκεπίζςζζ ηζκμφιεκμζ ἐπὶ παναθθήθςκ ηνμπζ῵κ, κά ηζκμῦκηαζ δδθαδή π.π. ἐλ ἀκαημθ῵κ πνυξ δοζιάξ; Σμζαφηδ πνμθακ῵ξ ἔδεζ κά εἶκαζ ἟ ηαηεφεοκζζξ ηῆξ ηζκήζεςξ η῵κ πθακδη῵κ (ηαί η῵κ δμνοθυνςκ ηςκ) ημῦ ἟ιεηένμο πθακδηζημῦ ζοζηήιαημξ, ημῦ, ηαη' ἀιθμηέναξ ηάξ πνμικδζεείζαξ εεςνίαξ, πνμεθευκημξ ἐη ηῆξ α὎ηῆξ ιδηνζηῆξ ιάγδξ, ὁ α὎ηυξ δέ κυιμξ, ἔδεζ κά δζέπῃ ηαί ηάξ ηζκήζεζξ ὅθςκ η῵κ ἐκ ηῶ ΢φιπακηζ ἀζηένςκ ἢ ἀζηνζη῵κ ζοζηδιάηςκ, ἐθυζμκ πνυηεζηαζ πενί ἐκκυιςκ θοζζη῵κ ζοκεδη῵κ ηναημοζ῵κ ἐπὶ ηῆξ α὎ηῆξ μ὎ζίαξ - ὕθδξ. Πανά ηαῦηα ὅιςξ ὄπζ ιυκμκ ηαί εἰξ πμθθμὺξ ἄθθμοξ ἀζηενζζιμφξ, ἀθθ' ἐκ α὎ηῶ ηῶ ἟ιεηένῳ πθακδηζηῶ ζοζηήιαηζ πανεηδνήεδζακ ηαί ἐαεααζχεδζακ ηζκήζεζξ ὡνζζιέκςκ δμνοθυνςκ ἄηνςξ ἀκηίεεημζ πνυξ ἀιθμηέναξ ηάξ νδεεῖζαξ εεςνίαξ, αἱ ἀκηίεεημζ δ' αὗηαζ ηζκήζεζξ εἶκαζ αἱ ηζκήζεζξ η῵κ ηνζ῵κ ἐη η῵κ 11 δμνοθυνςκ ημῦ πθακήημο Γζυξ (ημῦ VIII, IX ηαί XI), ημῦ ἑκυξ ἐη η῵κ 10 δμνοθυνςκ ημῦ Κνυκμο (ημῦ IX), η῵κ ηεζζάνςκ δμνοθυνςκ ημῦ πθακήημο Ο὎νακμῦ ηαί ημῦ δμνοθυνμο ημῦ Πμζεζδ῵κμξ, μἵηζκεξ, ηαη' ἀκελήβδημκ ηαί πανάδμλμκ ηνυπμκ πενζθένμκηαζ πένζλ η῵κ νδεέκηςκ πθακδη῵κ ιέ ηαηεφεοκζζκ ἀηνζα῵ξ ἀκηίεεημκ ἐηείκδξ, ἣκ μἱ πθακῆηαζ μὗημζ δζαβνάθμοκ εἰξ ηήκ πενί ηυκ ἣθζμκ 129 ηνμπζάκ α὎η῵κ . 129

἖κ῵ ἟ πενὶ ηὸκ ἣθζμκ πενζθμνὰ η῵κ εἰνδιέκςκ πθακδη῵κ βίκεηαζ ἐλ ἀκαημθ῵κ πνυξ δοζιάξ, ἟ πενὶ α὎ημὺξ ηίκδζζξ η῵κ νδεέκηςκ δμνοθυνςκ ηςκ εἶκαζ «ἀκάδνμιμξ». Πενζθένμκηαζ πένζλ η῵κ πθακδη῵κ ιὲ ηαηεφεοκζζκ ἐη δοζι῵κ πνυξ ἀκαημθάξ. Αἱ ηζκήζεζξ δδθαδὴ η῵κ δμνοθυνςκ ημφηςκ εἶκαζ «ὀπζζεμπςνδηζηαί», ἐκ ἀκηζεέζεζ πνυξ ηάξ ηζκήζεζξ η῵κ πθακδη῵κ

191

Π῵ξ θμζπυκ ζοκέαδ ἟ ημζαφηδ πανααίαζζξ ημῦ παβηναημῦξ κυιμο ηῆξ πνυξ ηήκ α὎ηήκ ηαηεφεοκζζκ ηζκήζεςξ ὅθςκ η῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ, η῵κ πνμενπμιέκςκ ἐη ηῆξ α὎ηῆξ ιδηνζηῆξ ιάγδξ; Οἱακδήπμηε ὏πυεεζζκ «βεκέζεςξ», πνμεθεφζεςξ, η῵κ ικδζεέκηςκ δμνοθυνςκ ηαί ἂκ δεπε῵ιεκ αάζεζ ἀιθμηένςκ η῵κ νδεεζζ῵κ εεςνζ῵κ, ὀθείθμιεκ κά ὁιμθμβήζςιεκ ὅηζ ἟ «ἀκάδνμιμξ» ἢ «ὀπζζεμπςνδηζηή» α὎η῵κ ηίκδζζξ πένζλ η῵κ πθακδη῵κ ηςκ ἀπμηεθεῖ ἀκακηζννήηςξ ζμαανάκ ηαί μ὎ζζχδδ ἀκαηνμπήκ ηαί δζάρεοζζκ α὎η῵κ. Καί ὏πεζηδνίπεδ αεααίςξ ὏πυ ηίκςκ ὅηζ μἱ «πενί ὧκ δμνοθυνμζ πνμῆθεμκ ἐλ ἄθθςκ πθακδη῵κ ἢ πθακδηζη῵κ ζοζηδιάηςκ ε὏νζζημιέκςκ ἐκηυξ ημῦ ἟ιεηένμο Γαθαλία, ἀθθά ηαί ἟... «὏πυεεζζξ» αὕηδ πςνὶξ κά ἐπζθφῃ, ι᾵θθμκ πενζπθέηεζ πενζζζυηενμκ ηυ νδεὲκ ἄθοημκ ἄπνζ ηῆξ ζήιενμκ ἀζηνμκμιζηυκ πνυαθδια. Γζυηζ δέμκ κά ε὏νεεμῦκ ηαη' ἀνπήκ μἱ ἄθθμζ μὗημζ πθακῆηαζ, μἱ ηζκμφιεκμζ ἐκ ηῶ ἟ιεηένῳ Γαθαλία ιέ ηήκ α὎ηήκ ηαηεφεοκζζκ η῵κ πενί ὧκ ὁ θυβμξ δμνοθυνςκ. Γέμκ κά ἀκαγδηδεῇ ὁ θυβμξ ηῆξ ἀπμζπάζεςξ α὎η῵κ ἐη η῵κ πθακδη῵κ ηςκ. Καί ηέθμξ δέμκ κά ἐλδβδεῇ ἐπίζδξ π῵ξ ἟ ἑθηηζηή δφκαιζξ η῵κ νδεέκηςκ Πθακδη῵κ αἰπιαθςηίζαζα ημφξ λέκμοξ δμνοθυνμοξ δέκ ἐπέδναζε ηαί ἐπὶ ηῆξ «ἀκαδνυιμο» ηζκήζεςξ α὎η῵κ. Οὕηςξ ἟ «ἀκάδνμιμξ» ἢ «ὀπζζεμπςνδηζηή» ηίκδζζξ η῵κ ἐκ θυβῳ δμνοθυνςκ, ἟ ἀπυζηαζζξ ἀπυ ημῦ Ἄνεςξ ημῦ πνχημο δμνοθυνμο ημο, αἱ ἀπμζηάζεζξ ἀπυ ημῦ Κνυκμο η῵κ ἐζςηενζη῵κ δαηηοθίςκ ημο, ἀθθά ηαί ἟ ηαπφηδξ ηῆξ ηζκήζεςξ α὎η῵κ δέκ δφκακηαζ κά ἐλδβδεμῦκ ὏π' ἀιθμηένςκ η῵κ ικδζεεζζ῵κ ημζιμβμκζη῵κ εεςνζ῵κ. Ἀθθά ιήπςξ ἐλδβεῖηαζ ὏π' α὎η῵κ ὁ ζπδιαηζζιυξ ηαί αἱ ηζκήζεζξ η῵κ δζαθυνςκ «ημιδη῵κ», η῵κ ὁπμίςκ ἟ ηνμπζά εἶκαζ ηυζμκ δζάθμνμξ η῵κ ηνμπζ῵κ η῵κ πθακδη῵κ; Γὲκ πενζμνίγμκηαζ ὅιςξ εἰξ ηαῦηα ιυκμκ ηά ηςκ αἱ ὁπμῖαζ εἶκαζ «πνμπςνδηζηαί». Πνυξ ημφημζξ ὅιςξ ηαὶ ὁ πν῵ημξ δμνοθυνμξ ημῦ Ἄνεςξ, ὡξ ηαὶ μἱ ἐζςηενζημὶ δαηηφθζμζ ημῦ Κνυκμο ηεῖκηαζ πθδζζέζηενμκ πνυξ ημὺξ πθακῆηαξ ημφημοξ ηαὶ ηζκμῦκηαζ ηαπφηενμκ ἀθ’ ὅ,ηζ ἐπζηνέπεζ ἟ εεςνία ημῦ Λαπθὰξ.

192

ἄθοηα ἄπνζ ηῆξ ζήιενμκ πνμαθήιαηα ημῦ Ο὎νακμῦ. ἖ηηυξ πμθθ῵κ ἄθθςκ, δέκ ἞δφκαημ κά ἐλδβδεῇ ιέπνζξ ἐζπάηςκ δζαηὶ εἷξ η῵κ κεςζηὶ ἀκαηαθοθεέκηςκ ιεβάθςκ ἟θίςκ (὏πενκυαα) ἐζηενεῖημ ηαηά πενζυδμοξ ημῦ ἟ιίζεμξ ἀηνζα῵ξ ηῆξ θςηζζηζηῆξ ημο ἐκηάζεςξ, ηυ ηδθεζηυπζμκ ὅιςξ ημῦ ὄνμοξ Παθμιάν ἔδςηε ηήκ ἐλήβδζζκ. Ἀκεηαθφθεδ δδθαδή ὅηζ πνυηεζηαζ πενί δφμ ἰζμιεβέεςκ ἟θίςκ η῵κ ὁπμίςκ ὁ εἷξ πενζθένεηαζ πένζλ ημῦ ἄθθμο, ημφημο δ' ἕκεηεκ ὅηακ ὁ εἷξ ἐπζζηζάγεζ ηυκ ἄθθμκ δζά ημῦ ὄβημο ημο ἐθαηημῦηαζ ηυ θ῵ξ ἀιθμηένςκ ηαηά ηυ ἣιζζο. Π῵ξ μἱ ἰζμιεβέεεζξ μὗημζ ἣθζμζ ἕθημκηαζ ηαί πενζθένμκηαζ ὁ εἷξ πενί ηυκ ἄθθμκ; Γὲκ ηαηέζηδ δοκαηυκ κά δμεῇ ιέπνζ ζήιενμκ ἐλήβδζζξ. Ὅπςξ ἀκελήβδηα παναιέκμοκ (ἴζςξ ηαί εά παναιείκμοκ ιέπνζ ζοκηεθείαξ...) ὁ ζπδιαηζζιυξ ημῦ αμνείμο ΢έθαμξ ηαί πμθθά ἄθθα «ιοζηήνζα» ημῦ Ο὎νακμῦ. Ἡ ἖πζζηήιδ, ἟ ὏πυ ημῦ Θεμῦ ηαί πάθζκ δμεεῖζα εἰξ ἟ι᾵ξ (΢μθ. ΢εζνάπ ΛΖ΄ 6 η.ἄ.), δέκ εά δοκδεῇ κά ὏πεναῇ ηά ηεεέκηα ηαί εἰξ α὎ηήκ ὅνζα. Πένακ ημφηςκ εά ἐηδδθμῦηαζ ἀιέ ζςξ ἢ ἐιιέζςξ ἟ πακημδοκαιία ηαί ἟ πακζμθία ημῦ Θεμῦ, δζαηδνφζζμκημξ ἐκ ηῇ Γναθῇ, ζὺκ ἄθθμζξ...: «Ὅηε ἐβεκκήεδζακ ἄζηνα ᾔκεζακ ιέ θςκῇ ιεβάθδ πάκηεξ μἱ ἄββεθμί ιμο» (Ἰὼα ΛΖ΄ 7). Α὎ηή δέ - ηαί ιυκδ - εἶκαζ ἟ ἀθήεεζα πενί ημῦ ηνυπμο ηῆξ βεκέζεςξ ηαί ηῆξ δζαιμνθχ ζεςξ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ιεηά η῵κ ἀκανζειήηςκ εἰζέηζ ηυζιςκ α὎ημῦ 130. 130

Ἡ Ἀζηνμκμιία δζεπίζηςζεκ ἐζπάηςξ ὅηζ μἱ Γαθαλίαζ ἀπμιαηνφκμκηαζ ἀθθήθςκ ιέ ηαπφηδηαξ ζοκεπ῵ξ α὎λακμιέκαξ, ἐη ημφημο δέ ὏πεζηδνίπεδ ὏πυ ηίκςκ ἟ ἐηδμπή ηῆξ ζοκεπμῦξ δζαζημθῆξ ημῦ ΢φιπακημξ εἴηε ζοκεπείαξ ἐηνήλεχξ ημο, ηαηά ηήκ εεςνίακ ημῦ Μίθκ, ἢ ηαί δζά κά ἐηναβῇ, ἐκ ηῶ ιέθθμκηζ, ηαηά ηήκ βκχιδκ ἄθθςκ. ὆νε῵ξ ὅιςξ πανεηδνήεδ ὏πυ Υνζζηζακ῵κ ἖πζζηδιυκςκ (πναθ. «΢φβπνμκμξ ἖πζζηήιδ ηαί Υνζζηζακζηή πίζηζξ», ἐηδ. «ὁ Λυβμξ», Ἀεῆκαζ 1960, ζεθ. 290), ὅηζ ἂκ ημῦημ ζοκέααζκε, ηυ δέ ὏θζηυκ ΢φιπακ ἤημ ἄηενιμκ- «ἄπεζνμκ», μἱ Γαθαλίαζ πνυ πμθθμῦ ἢδδ εά εἶπμκ ἀπμιαηνοκεῇ ηυζμκ, ὥζηε εά ἤζακ εἰξ ἟ι᾵ξ ἀεέαημζ, ἀυναημζ... ἖κακηίμκ ηῆξ ὀνεῆξ ηαφηδξ παναηδνήζεςξ ἀκηεηάπεδ ἑηένα ὏πυεεζζξ, ηῆξ πενζμδζηῆξ «ζοζημθῆξ» ημῦ ΢φιπακημξ, ὅηακ ἟ δζαζημθή α὎ημῦ θεάζῃ ὡνζζιέκα ὅνζα, ἟ εεςνία δδθαδή ηῆξ «ἀκαηοηθςηζηῆξ» - δζαδμπζηῆξ «δζαζημθῆξ» ηαί «ζοζημθῆξ», ἀζπέηςξ ὅιςξ ημῦ ὅηζ μἱ εἰδζημὶ ἀζηνμθοζζημὶ δέκ πανεδέπεδζακ ηεθζη῵ξ ηήκ εεςνίακ ηαφηδκ (α὎ημε. ζεθ. 22 ὏πμζ. 14), εἶκαζ πνυδδθμκ ὅηζ ἐάκ ηαί αὕηδ ἞θήεεοεκ, εά ἀπεδείηκοεκ ἐπίζδξ ηήκ ὕπανλζκ ζπεηζημῦ θοζζημῦ Νυιμο, ηεεέκημξ πάθζκ, ὡξ ηαί μἱ θμζπμί, ὏πυ ημῦ Γδιζμονβμῦ, ηαεά ἐκ ημῖξ πνμδβμοιέκμζξ εἴπμιεκ. Καε' ἟ι᾵ξ ὅιςξ ἟ θαζκμιέκδ ἀπμιάηνοκζζξ η῵κ

193

Καί ἀθδε῵ξ. Συ ὏θζηυκ ΢φιπακ ἀπμηεθεῖ ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο, ἕκ ὏πένμπμκ ηαί ἀζφθθδπημκ, ἐκ πμθθμῖξ, ὡνμθυβζμκ- πνμκυιεηνμκ, δδιζμονβδεὲκ ὄπζ δζά ηῆξ ηοπαίαξ ποηκχζεςξ ηαί ημῦ ηοπαίμο ιεηαζπδιαηζζιμῦ η.θπ. ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ – «ἐκενβείαξ», ἀθθά ηαε' ὅκ ηνυπμκ ἞εέθδζεκ ὁ πακημδφκαιμξ ηαί πάκζμθμξ Γδιζμονβυξ, ηάλαξ ὡνζζιέκμοξ θοζζημφξ κυιμοξ ἐκκυιμοξ δοκάιεζξἵκα θεζημονβήζῃ ἐθ' ὡνζζιέκμκ πνυκμκ, ιέπνζξ ὁθμηθδνχζεςξ δδθαδή ημῦ δζ' ὃκ ἐδδιζμονβήεδ ζημπμῦ 131. Σμφξ κυιμοξ δέ ημφημοξ πανεαίαζεκ ἐκζαπμῦ ὁ Γδιζμονβυξ, ἐκ ηῇ πακημδοκαιίᾳ Σμο, εἴηε πνυξ ἐλοπδνέηδζζκ ηῆξ δδιζμονβίαξ (ὡξ ἐκ ηῇ «δζαζημθῇ» ημῦ ὕδαημξ ηαηά ηήκ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ααει῵κ ρῦλζκ ηαί ηῇ «ζοζημθῇ» ηῆξ ἀνβίθμο ηαηά ηήκ «εένιακζζκ» α὎ηῆξ ιέπνζξ ὡνζζιέκςκ ηαί πάθζκ ααει῵κ) ἢ ηαί πνυξ ἁπθῆκ ἐηδήθςζζκ ηῆξ πακημδοκαιίαξ ηαί ηῆξ πακζμθίαξ Σμο ηαί ιεβαθμπνεπεζηένακ πανάζηαζζκ α὎η῵κ. Σήκ ὏πένμπμκ δέ ηαί ἀπμθφηςξ ὏πενιαεδιαηζηήκ θεζημονβίακ ημῦ ζοιπακηζημῦ ημφημο ὡνμθμβίμο – πνμκμιέηνμο δοκάιεεα ζήιενμκ κά παναημθμοεήζςιεκ ηυζμκ ε὎πεν῵ξ. Πνμηεζιέκμο π.π. πενί ημῦ πθακδηζημῦ ἟ι῵κ ζοζηήιαημξ, ἐκ῵ ἟ βῆ, ηαη' ἀνπήκ, ἀεκάςξ πενζζηνέθεηαζ, ηαηά 24ςνμκ, πενί ηυκ ἄλμκα Γαθαλζ῵κ ἀπ' ἀθθήθςκ δέκ εἶκαζ εἰιή ἟ ηοηθζηή ηίκδζζξ ηαί α὎η῵κ (ὅπςξ δδθαδή ὅθςκ η῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ ἢ ζοζηδιάηςκ) πένζλ ὡνζζιέκςκ ἐπίζδξ ηέκηνςκ ἐκ ηῶ πχνῳ ημῦ ΢φιπακημξ, ἀθθά ιέ ἀκηίεεημκ ηαηεφεοκζζκ. ἖πεζδή δέ ἟ παναηήνδζζξ ηῆξ ηζκήζεςξ η῵κ Γαθαλζ῵κ βίκεηαζ ὏θ' ἟ι῵κ ἀπυ ηεναζηίςκ ἀπμζηάζεςκ ηαί ἐκ ἐθαπίζηῳ, ζπεηζηῶ, πνυκῳ, ἐεεςνήεδ αὕηδ ὡξ ἀπμιάηνοκζζξ ἀπ' ἀθθήθςκ ηαί ὡξ δζαζημθή ημῦ ΢φιπακημξ, ἐκ῵ πνυηεζηαζ ἁπθ῵ξ πενί ηῆξ ηοηθζηῆξ (ἐθθεζρμεζδμῦξ, ἀζθαθ῵ξ), ηζκήζεςξ α὎η῵κ ἐπὶ η῵κ ιεβάθςκ ηνμπζ῵κ η῵κ πένζλ ὡνζζιέκςκ ηέκηνςκ, πνυξ ἀκηζεέημοξ ηαηεοεφκζεζξ. 131

Ὡξ ηαί ἀθθαπμῦ βνάθμιεκ «Ἡ αἵνεζζξ ηῆξ ἱηακμπμζήζεςξ ηῆξ Θείαξ Γζηαζμζφκδξ δζά ηῆξ ΢ηαονζηῆξ Θοζίαξ ημῦ Κονίμο» Πεζναζ᾵ξ 2012, ὁ ηφνζμξ ζημπυξ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ εἶκαζ ἟ ζοιπθήνςζζξ ὡνζζιέκμο (πνμεβκςζιέκμο) ἀνζειμῦ ἀκενςπίκςκ ροπ῵κ, αἵηζκεξ πζζηεφμοζαζ εἰξ ηυκ ιυκμκ ἀθδεζκυκ Σνζζοπυζηαημκ Θευκ ηαί ηδνμῦζαζ ηάξ ἐκημθάξ Σμο εά ηαηαζημῦκ ἄλζαζ ηῆξ αἰςκίαξ γςῆξ ηαί ιαηανζυηδημξ, δζά κά ζπδιαηίζςιεκ, ιεηά η῵κ μ὎νακίςκ πκεοιαηζη῵κ δοκάιεςκ (Ἀνπαββέθςκ, ἀββέθςκ, Θνυκςκ, ἀνπ῵κ, ἐλμοζζ῵κ, η.ἄ.- πνυξ Κμθαζ. Α΄ 16), ηήκ ααζζθείακ η῵κ Ο὎νακ῵κ. Ὅηακ ὁ ζημπυξ μὗημξ ὁθμηθδνςεῆ, ηυηε ηαί ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ εά δζαθοεῇ - εά ἀπμπκεοιαηζζεῇ (πνυξ Ρςι. Ζ΄ 21). Καί «ηαζκμί μ὎νακμί» ηαί «ηαζκή βῆ» (Β΄ Πεην. Γ΄ 13 ηαί Ἀπμη. ΚΑ΄ 1) εά δδιζμονβδεμῦκ ὏πυ ημῦ Θεμῦ, ἐκ μἷξ εά ηαημζηῇ δζηαζμζφκδ. (Α὎ηυεζ).

194

ηῆξ, δζά κά ἔπςιεκ, εἰξ ὡνζζιέκαξ γχκαξ ηδξ, ηυ 24ςνμκ ἟ιενμκφηηζμκ, πενζθένεηαζ ηαοημπνυκςξ α὎ηή, ιέ ηαπφηδηα 30 πζθ. ηυ 1΄΄ ηαί πενί ηυκ ἣθζμκ. Σήκ πενί ηυκ ἣθζμκ πενζθμνάκ α὎ηῆξ ζοιπθδνμῖ εἰξ ἕκ ἕημξ, ηαη' α὎ηήκ δέ ζφνεζ πενί ἑαοηήκ ηαί ηυκ δμνοθυνμκ α὎ηῆξ, ηήκ ΢εθήκδκ, ἁνιμκζη῵ξ ἐπίζδξ πενζθενμιέκδκ πενί α὎ηήκ. ὇ ἣθζμξ πενζθένεηαζ εἰξ ὡνζζιέκμκ πνυκμκ ηαί ιέ ὡνζζιέκδκ ηαπφηδηα πενί ηυ ηέκηνμκ ημῦ ἟ιεηένμο Γαθαλία, ζφνςκ πενί α὎ηυκ, ὡξ πμθοέθαζμξ, ηήκ βῆκ ηαί ημφξ θμζπμὺξ πθακήηαξ, ιεηά η῵κ δμνοθυνςκ α὎η῵κ, ηζκμοιέκμοξ ἐπίζδξ ἐκανιμκίςξ εἰξ ηάξ ἰδίαξ α὎η῵κ ηνμπζάξ. Οἱ θμζπμὶ ἀζηένεξ ηαί ἀζηενζζιμὶ ἐκ ηῶ ἟ιεηένῳ Γαθαλίᾳ, ἀθθά ηαί ὁ Γαθαλίαξ, ὡξ ζφκμθμκ, ἐκ ζοκεπείᾳ δέ μἱ «δζπθμῖ» Γαθαλίαζ, αἱ «ὁιάδεξ» ηαί αἱ 132 «ζοζηνμθαὶ» η῵κ Γαθαλζ῵κ δζαβνάθμοκ ἐκ ηῶ πχνῳ ημῦ ΢φιπακημξ ηάξ ἐκανιμκίμοξ α὎η῵κ ηνμπζάξ. ἖η ηῆξ ηζκήζεςξ η῵κ Ο὎νακίςκ ζςιάηςκ δζειμνθχεδ ἟ ἔκκμζα ημῦ πνυκμο. Σμῦ ἟ιενμκοηηίμο, ἐη ηῆξ πενζζηνμθῆξ ηῆξ βῆξ πενί ηυκ ἄλμκά ηδξ. Σμῦ ἔημοξ, ἐη ηῆξ πενζθμν᾵ξ ηδξ πενί ηυκ ἣθζμκ. Σμῦ ημζιζημῦ ἔημοξ, ἐη ηῆξ πενζθμν᾵ξ ημῦ ἟θζαημῦ ιαξ ζοζηήιαημξ πενί ηυ ηέκηνμκ ημῦ Γαθαλία ηαηά 200 ἑηαημι. ἔηδ η.μ.η. 132 Δἰξ ηήκ Ἀζηνμκμιίακ ηυ ΢φιπακ, ἐκ ηῶ ζοκυθῳ ημο εεςνεῖηαζ ἢδδ, ηαηά ηά πνμεηηεεέκηα, ὡξ «πνχηδξ» ηάλεςξ ἑκζαῖμκ ἀζηνζηυκ «ζφζηδια», ὡξ «δεοηέναξ» ηάλεςξ θμβίγμκηαζ αἱ «ζοζηνμθαί» η῵κ Γαθαλζ῵κ, ὡξ ηαί ἟ ηῆξ «Κυιδξ Πανεέκμο», ἀνζειμφζδξ 2.800 Γαθαλίαξ. «Σνίηδξ» ηάλεςξ «ζφζηδια» εἶκαζ ἟ «ὁιάξ» Γαθαλζ῵κ. Πμθθαί ὁιάδεξ ἀπμηεθμῦκ ιίακ «ζοζηνμθήκ». «Σεηάνηδξ» ηάλεςξ «ζφζηδια» εἶκαζ μἱ Γαθαλίαζ, εἴηε ἀπμηεθμῦκηεξ α὎ημηεθῆ ἀκελάνηδηα ἀζηνζηά ζοζηήιαηα, εἴηε ἀκήημκηεξ εἰξ «γεῦβμξ», εἰξ «ὁιάδαξ» ἢ εἰξ «ζοζηνμθάξ» Γαθαλζ῵κ. Ὅπςξ δέ ηά ἟θζαηά ζοζηήιαηα ηζκμῦκηαζ ἐκ ηῶ πχνῳ ημῦ Γαθαλία ηςκ εἰξ ἐκανιμκίμοξ ηνμπζάξ ὡξ ἑκζαία ζοβηνμηήιαηα (ἐκ῵ μἱ πθακῆηαζ πενζθένμκηαζ πενί ηυκ ἣθζμκ ηαί πενί ηυκ ἄλμκά ηςκ, μἱ δέ δμνοθυνμζ πενί ημφξ πθακῆηαξ...), μὕης ηαί μἱ ιειμκςιέκμζ ηαη' ἀνπήκ Γαθαλίαζ πενζθένμκηαζ, ὡξ ἑκζαῖα ζφκμθα, εἰξ ηάξ ἰδίαξ ηςκ ἐπίζδξ ηνμπζάξ, ἐκ῵ ηά δζζεηαημιιφνζα η῵κ ἀζηένςκ- ἟θίςκ ἐλ ὧκ ἀπμηεθμῦκηαζ, εἴηε ὡξ ιειμκςιέκμζ ἢ δζπθμί ἀζηένεξ ἢ ηαί ὡξ ἟θζαηά ζοζηήιαηα, ηζκμῦκηαζ ἐκανιμκίςξ εἰξ ηάξ ηνμπζάξ ηςκ ἐκηυξ ημῦ πχνμο α὎η῵κ. Ἡ α὎ηή δ' ἀζφθθδπημξ ἁνιμκία ηαί ηάλζξ ἰεφκεζ ηάξ ηζκήζεζξ, πένζλ ὡνζζιέκςκ πάκημηε ηέκηνςκ, η῵κ «δζπθ῵κ» Γαθαλζ῵κ, η῵κ «ὁιάδςκ» ηαί η῵κ «ζοζηνμθ῵κ» α὎η῵κ ὡξ ἰδζαζηένςκ ηαί ἀκελανηήηςκ ἀζηνζη῵κ ζοβηνμηδιάηςκ. Γζηαίςξ ἟ Γναθή ημκίγεζ ὅηζ «μἱ μ὎νακμί δζδβμῦκηαζ δυλακ Θεμῦ, πμίδζζκ δέ πεζν῵κ α὎ημῦ ἀκαββέθθεζ ηυ ζηενέςια» (Φαθι. ΗΖ΄ 2).

195

Σά πάκηα ἐκ ηῶ ὏θζηῶ ζφιπακηζ εἶκαζ δζαηεηαβιέκα ηαί ζοκδεδοαζιέκα ιέ ὏πενιαεδιαηζηήκ ἀηνίαεζακ δζά κά ἐλοπδνεηῆηαζ ὁ ζημπυξ ηῆξ Γδιζμονβίαξ, ἐηδδθμῦηαζ ηαί ἟ δυλα ημῦ Θεμῦ. Σμκίζακηεξ ηαί ἐκ ημῖξ πνμδβμοιέκμζξ ὅηζ ἔπμοκ ὏πμθμβζζεῇ, ιεε' ὏πενιαεδιαηζηῆξ ἀηνζαείαξ, αἱ ἀπμζηάζεζξ, αἱ ἕθλεζξ, αἱ ἀπχζεζξ ηαί αἱ ηαπφηδηεξ η῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ (αἱ ζοιθο῵ξ ἔπμοζαζ ιέ ηάξ ποηκυηδηαξ α὎η῵κ), ὥζηε πανά ημφξ ὄβημοξ ηαί ηάξ ἰθζββζχδεζξ ηαπφηδηαξ α὎η῵κ κά ιή δφκαηαζ κά βίκῃ μ὎δειία δζαηαναπή, ἐπάκαβηεξ εεςνμῦιεκ κά πνμζεέζςιεκ ἢδδ ὅηζ ἔπεζ ἀπμθφηςξ ἐπίζδξ ὏πμθμβζζεῇ ἟ ἀπυζηαζζξ ηῆξ Γῆξ ἀπυ ημῦ ἟θίμο, ἵκα δφκαηαζ κά ὏πάνλῃ, ἀκάπηοπεῇ ηαί δζαηδνῆηαζ ἟ ἐπ’ α὎ηῆξ ὀνβακζηή γςή. ἖άκ δδθαδή ὁ ἣθζμξ ἤημ ὀθίβμκ πθδζζέζηενμξ πνυξ ηήκ Γῆκ εά ηαηεηαίεημ π᾵ζα ἐπ’ α὎ηῆξ ὀνβακζηή ὕπανλζξ. ἖άκ, ἀκηζζηνυθςξ, ἤημ ηαηά ηζ πενζζζυηενμκ ιειαηνοζιέκμξ, μ὎δειία ιμνθή γςῆξ εά ἤημ δοκαηυκ κά δζαηδνδεῇ. Ἡ πενζθμφμοζα ηήκ βῆκ ἀηηζκμαμθία ημῦ ἟θίμο, ζοκηεθμῦζα πνμζέηζ, δζά ηῆξ ἐλαηιίζεςξ η῵κ ὏δάηςκ η῵κ εαθαζζ῵κ, η῵κ θζικ῵κ ηαί η῵κ πμηαι῵κ, εἰξ ηυκ ζπδιαηζζιυκ η῵κ κεθ῵κ, εἶκαζ ὡζαφηςξ ἀπμθφηςξ ιειεηνδιέκδ, δζά κά ἐλαηιίγςκηαζ ηυζαζ ἀηνζα῵ξ πμζυηδηεξ ὏δάηςκ, ὅζαζ εά ἤημ δοκαηυκ κά ἀπμδμεμῦκ εἰξ ηάξ πδβάξ ηςκ δζά η῵κ ανμπ῵κ, η῵κ πζυκςκ ηαί η῵κ παθαγ῵κ 133. ἖κδνιμκίζεδ ὡζαφηςξ πνυξ πάκηα ηά ἀκςηένς ἟ ποηκυηδξ ηῆξ πενζααθθμφζδξ ηήκ Γῆκ ἀηιμζθαίναξ, ἵκα ἀπμηημῦκ αἱ ἟θζαηαί ἀηηῖκεξ ηυζμκ ηήκ θςηζζηζηήκ ὅζμκ ηαί ηήκ εενιακηζηήκ α὎η῵κ δφκαιζκ πνμζηνμφμοζαζ ἐπ’ α὎ηῆξ, ὡξ ἐπίζδξ ηαί δζά κά ἀπμννμθ῵κηαζ, ηαηά ιέβα ιένμξ, πνὶκ θεάζμοκ ιέπνζξ ἟ι῵κ, αἱ ὏πενζχδεζξ ημζαῦηαζ ηυζμκ ημῦ ἟θίμο ὅζμκ ηαί ἄθθςκ ἀζηένςκ, αἵηζκεξ ηαί ιυκαζ εά ἤζακ ἱηακαὶ κά 133

Δἶκαζ ἐπίζδξ πνμεβκςζιέκδ ηαὶ πνμτπμθμβζζιέκδ ἟ ααειζαία πφηκςζζξ ημῦ εαθαζζίμο ὕδαημξ ἐη η῵κ α὎λακμιέκςκ ἁθάηςκ, ὥζηε ἟ ἐλαθάκζζζξ η῵κ ἐκ α὎ηῇ γχκηςκ ὀνβακζζι῵κ κά ζοιπέζῃ ιὲ ηὴκ θήλζκ ημῦ ὅθμο ἔνβμο ημῦ Θεμῦ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ.

196

ηαηαζηνέρμοκ ηήκ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ γςήκ. Σέθμξ ζοκεδοάζεδ, ἐπίζδξ πακζυθςξ, ἟ ζφβηναζζξ ηῆξ ἀηιμζθαίναξ, ιέ ηάξ ἀδζαηανάηημοξ ἐκ α὎ηῇ ἀκαθμβίαξ η῵κ δζαθυνςκ ἀενίςκ πνυξ ηά ἀκαπκεοζηζηά ὄνβακα ὅθςκ η῵κ ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ, ὅπςξ ηαί ἟ ζφβηναζζξ ηαί ἟ ποηκυηδξ η῵κ ὏δάηςκ δζά ηε ηά ἐκ α὎ημῖξ γ῵κηα ὡξ ηαί ηάξ ζπεηζηάξ ἀκάβηαξ η῵κ θμζπ῵κ. Ἀκαζημπμῦκηεξ ηήκ εείακ ηάλζκ ηαί ἁνιμκίακ ημῦ ΢οιπακηζημῦ ὡνμθμβίμο -πνμκμιέηνμο ηαί ηήκ ἀζφθθδπημκ ζμθίακ ηαί πνυκμζακ ημῦ Γδιζμονβμῦ, αἵηζκεξ πμθοηνυπςξ ἐηδδθμῦκηαζ ἐκ ηαῖξ ηζκήζεζζ ηαί ἀθθδθεπζδνάζεζζ η῵κ ἀιεηνήηςκ μ὎νακίςκ ζθαζν῵κ ὡξ ιμκάδςκ ἢ ὁιάδςκ, ιζην῵κ ηαί ιεβάθςκ, ηαθυκ εεςνμῦιεκ κά πνμζεέζςιεκ ὅηζ, εἰξ ἐπζδνάζεζξ ηῆξ ΢εθήκδξ ὀθείθμκηαζ αἱ ἐπὶ ηῆξ Γῆξ παθίννμζαζ ηαί ἀιπχηζδεξ, ηυ δ' ἑηενυθςημκ α὎ηῆξ ἐλοπδνεηεῖ ηά ιέβζζηα ηά ἐκυνβακα ὄκηα - ηαί δή ηά θοηά ηαί ηά δέκδνα ὅηακ ἟ Γῆ πενζθενμιέκδ πενί ηυκ ἄλμκα ηδξ, ζηενεῖηαζ ηῆξ ἀηηζκμαμθίαξ ημῦ ἟θίμο εἰξ ηυ ἣιζζο ηῆξ εἰξ ὡνζζιέκαξ γχκαξ (ηαί δή εἰξ ηήκ εὔηναημκ) ἐπζθακείαξ α὎ηῆξ. Δἶκαζ ἐπίζδξ ὅθςξ πνυδδθμκ (πνμηεζιέκμο ἰδζαζηένςξ πενί ηῆξ δζαιμνθχζεςξ ημῦ ἟ιεηένμο πθακήημο), ὅηζ ὄπζ ηοπαίςξ μ὎δέ ζοιπηςιαηζη῵ξ δζεπςνίζεδ ἟ λδνά ἀπυ η῵κ εαθαζζ῵κ ηαί ὄπζ ηοπαίςξ ἐπίζδξ ηαί ἄκεο θυβμο ἐζπδιαηίζεδζακ μἱ πμηαιμί, αἱ θίικαζ, αἱ πεδζάδεξ, αἱ ὀνμζεζναί... Ο὎δεὶξ δφκαηαζ κά ἀνκδεῇ ὅηζ ηά ὅνδ, ιέ ηάξ ὏πενυπμοξ ηθζηφαξ ηαί πανάδναξ ηςκ, ὡξ ηαί ηάξ ὏ρδθάξ α὎η῵κ ημνοθάξ ἐλοπδνεημῦκ ηά ιέβζζηα ηυκ ηαεανζζιυκ ηῆξ ἀηιμζθαίναξ, δζά ημῦ ζπδιαηζζιμῦ η῵κ κεθ῵κ, η῵κ ανμπ῵κ ηαί η῵κ πζυκςκ, η῵κ πδβ῵κ η῵κ ὏δάηςκ, η῵κ νεοιάηςκ ημῦ ἀένμξ, η῵κ ηαηαζβίδςκ ηαί η῵κ εοεθθ῵κ η.ἄ. Οἱ πμηαιμὶ ηῆξ ηε ἐπζθακείαξ ὅπςξ ηαί ημῦ ἐζςηενζημῦ ηῆξ Γῆξ (δζυηζ ὏πάνπμοκ πμθθμὶ ὏πυβεζμζ πμηαιμὶ ἀθθά ηαί θίικαζ) ὀθείθμκηαζ, ὡξ βκςζηυκ, εἰξ ηά ὄνδ. Καί δέκ εά ὏πῆνπμκ πεδζάδεξ εὔθμνμζ ἄκεο α὎η῵κ, ὅπςξ ἐπίζδξ εά ἤημ ἀδφκαημξ ἟ ἐπὶ ιαηνυκ δζαηήνδζζξ ηῆξ γςῆξ ἐπὶ ηῆξ ἐπζθακείαξ 197

ημῦ πθακήημο ἄκεο ηῆξ ἀκεηηζιήημο ζοιαμθῆξ ημῦ ὕδαημξ, ὅπεν, ἐηηυξ η῵κ ηυζςκ ἄθθςκ πμθοηζιμηάηςκ δζά ηήκ ὅθδκ ἐπὶ ημῦ πθακήημο γςήκ ὏πδνεζζ῵κ ημο, ἐλαηιζγυιεκμκ, δζά ηῆξ ἟θζαηῆξ ἀηηζκμαμθίαξ (ἢ ηαί ἐλ ἐπζδνάζεςκ ἄθθςκ πδβ῵κ εενιυηδημξ) ἐπακένπεηαζ ὡξ ανμπή, ὡξ πζὼκ ηαί ὡξ πάθαγα εἰξ ηάξ ἀνπζηάξ α὎ημῦ πδβάξ. Οἱ αἰχκζμζ ὡζαφηςξ πάβμζ εἰξ ἀιθμηένμοξ ημφξ πυθμοξ ημῦ Πθακήημο, ἐκ ζοκδοαζιῶ πνυξ ηάξ ὀνμζεζνάξ η῵κ ὏ρδθ῵κ ηονίςξ ὀνέςκ ζοκηεθμῦκ ηά ιέβζζηα, ζὺκ ἄθθμζξ-δζά ημῦ ζπδιαηζζιμῦ η῵κ δζαθυνςκ νεοιάηςκ ημῦ ἀένμξ - ηαί εἰξ ηάξ ηυζμκ ἀκαβηαίαξ ηαζνζηάξ ιεηααμθάξ. Ἀθθά ηαί αἱ ηαηά πενζυδμοξ βεκυιεκαζ βεςθμβζηαί ιεηααμθαὶ ἐπὶ ηῆξ ἐπζθακείαξ ημῦ πθακήημο δέκ εἶκαζ εἰιή πνμδήθςξ πνμιεθεηδιέκαζ ηαί ζηυπζιμζ ἐκένβεζαζ πνυξ ἐπίηεολζκ ὡνζζιέκςκ ζημπ῵κ. Δὕνμιεκ-ηαί ε὏νίζημιεκ ζοκεπ῵ξηεναζηίαξ ἀπμεήηαξ βαζακενάηςκ ηαί πεηνεθαίςκ ὏πυ ηήκ ἐπζθάκεζακ ημῦ πθακήημο ηαί ἐκζαπμῦ εἰξ ιεβάθα αάεδ α὎ημῦ. Ἄκεο α὎η῵κ εά ἤημ ἀδφκαημκ κά ἐλοπδνεηήζςιεκ ηάξ ἀκάβηαξ ἟ι῵κ, πθδεοκεέκηεξ, ἀθθά ηαί ἐλ αἰηίαξ ημῦ πμθζηζζιμῦ.... Πμῖμξ ὅιςξ πνμτκυδζε ηαί ἐπθήνςζε ηάξ ἀπμεήηαξ ηαφηαξ, ἵκα ηάξ πνδζζιμπμζήζςιεκ ἟ιεῖξ δζά ηάξ ἀκάβηαξ ἟ι῵κ ηυζμκ ἀβκςιυκςξ, πμθθάηζξ δέ ηαί πνυξ ἀθθδθελυκηςζζκ; Καί ὅιςξ. Οἱ ιέκ βαζάκεναηεξ δέκ εἶκαζ εἰιή ἟ ηαηαηαθοθεεῖζα ὏πυ η῵κ βεςθμβζη῵κ ιεηααμθ῵κ πθμφζζα αθάζηδζζξ ιεβάθςκ δαζ῵κ ηαί θοη῵κ ἐκ βέκεζ ηῆξ πνμσζημνζηῆξ ἐπμπῆξ, ιεηαζπδιαηζζεεῖζα δζά ηῆξ ἐββείμο εενιυηδημξ, ἀθ' ἑκυξ, ηαί ηῆξ πζέζεςξ η῵κ ἀκςηένςκ ζηνςιάηςκ ηῆξ Γῆξ ἀθ’ ἑηένμο, ἀθμῦ πνυηενμκ ζοκεηέθεζεκ εἰξ ηήκ ἀπμηάεανζζκ ηῆξ ἀηιμζθαίναξ ἀπυ ηῆξ πενζζζείαξ ημῦ ἀκεναηζημῦ ὀλέμξ, δζά κά δζεοημθοκεῇ ἟ γςή η῵κ ἐκ ζοκεπείᾳ δδιζμονβδεέκηςκ γχςκ, ηυ δέ πεηνέθαζμκ ηαηά ιέβα ιένμξ εἶκαζ θίπμξ η῵κ ἐλ αἰηίαξ η῵κ α὎η῵κ βεςθμβζη῵κ ιεηααμθ῵κ ηαηαπθαηςεέκηςκ ιεβάθςκ πενζαίςκ ἢ ἀιθζαίςκ ιεβαεδνίςκ (δεζκμζαφνςκ, ανμκημζαφνςκ η.ἄ.), ηά ὁπμῖα ηαηά ἀβέθαξ ηυηε δζέηνεπμκ ηάξ 198

πανεέκαξ ημῦ πθακήημο πενζμπάξ. Αἰζεακυιεεα ααεοηάηδκ ηαηάκολζκ δζενεοκ῵κηεξ θζθμζμθζη῵ξ ηά ἔνβα ημῦ πακημδοκάιμο ηαί πακζυθμο Γδιζμονβμῦ. Γζ' ἑηάζηδκ ἐπμπήκ ηαί δζά π᾵ζακ ἀκάβηδκ πνμέβκς ηαί πακζυθςξ πνμχνζζε (πνυξ Ρςι. Ζ΄ 29) ηαί ζοκεδφαζε ηά πάκηα ἐκ μ὎νακῶ ηαί ἐπὶ Γῆξ, ἵκα ιή δζαηαναπεῇ ἟ ἁνιμκία ηῆξ ἐηπάβθμο ηαφηδξ δδιζμονβίαξ ηαί ἐλαζθαθζζεμῦκ, ιέ ὏πενιαεδιαηζηήκ ἀηνίαεζακ ηαί ηάλζκ, π᾵ζαζ αἱ πενζπηχζεζξ, αἵηζκεξ εά πνμέηοπημκ ἐη ηῆξ ἀθθδθεπζδνάζεςξ ημζμφηςκ ηαί ηδθζημφηςκ ὄκηςκ - ηηζζιάηςκ ηαί δοκάιεςκ, πναβιαημπμζ῵κηαζ δ' ἐκ «ηαζνμῖξ ἰδίμζξ», (Λμοη. ΚΑ΄ 24, πνυξ ἖θεζ. Α΄ 10 η.ἄ.) ὡνζζιέκμζ, πνμεβκςζιέκμζ ηαί πνμηεηαβιέκμζ ὏π' Α὎ημῦ ζημπμί. ΢οκεπ῵ξ ἀκαηαθφπημιεκ κέαξ ἐηδδθχζεζξ πνμκμίαξ, πακζμθίαξ ηαί πακημδοκαιίαξ ηαί ὏πενυπμοξ κυιμοξ ἢ δοκάιεζξ πνυξ ἁνιμκζηήκ θεζημονβίακ ηαί πμθφιμνθμκ ἐλοπδνέηδζζκ ημῦ ὅθμο Ὡνμθμβίμο- Υνμκμιέηνμο ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ημῦ ὁπμίμο ηυκ ιμκαδζηυκ ἐκζοκείδδημκ δείηηδκ ἀπμηεθμῦιεκ, δζά ημῦ πκεφιαημξ ἟ι῵κ, ἟ιεῖξ. Πμῖμξ ζήιενμκ δφκαηαζ κά ἀιθζζαδηήζῃ ὅηζ πνυηεζηαζ ὄκηςξ πενί ζοιπακηζημῦ ὡνμθμβίμοπνμκμιέηνμο, ὏πενυπμο ἁνιμκίαξ ηαί ηάλεςξ, ηαί ἀπείνμο ζμθίαξ ηαί δοκάιεςξ, ἟ ἐκ ηῶ ὁπμίῳ ηίκδζζξ ηαί ἀθθδθεπίδναζζξ ηεναζηίςκ ηαί πμθοιυνθςκ ὀνβάκςκ-ιεν῵κ πνμτηάθεζεκ ἐκ ηῇ ζοκεζδήζεζ ἟ι῵κ ηαί ηήκ ἐκκμίακ ημῦ πνυκμο;. Σμφηςκ ὅιςξ δεδμιέκςκ πνμαάθθεζ ἀθ’ ἑαοημῦ ηαί πάθζκ ηυ ἑλῆξ ἐνχηδια: Καηεζηεοάζαιεκ ηαί ἟ιεῖξ δζάθμνα ὡνμθυβζα, η῵κ ὁπμίςκ ηά πμζηίθα ὄνβακα ζοθθεζημονβμῦκηα δεζηκφμοκ ηάξ ὥναξ ἢ πναβιαημπμζμῦκ ἄθθμοξ ζοκαθεῖξ ζημπμφξ. Δἶκαζ θμζπυκ δοκαηυκ, θμβζη῵ξ ζηεπηυιεκμζ, κά δεπε῵ιεκ ὅηζ μἱ ἄλμκεξ ηαί ηά θμζπά ὄνβακα η῵κ ἟ιεηένςκ ὡνμθμβίςκ ηοπαίςξ... ηάπμηε ηαί α὎ημιάηςξ δζαιμνθςεέκηα, ὏πμθμβζζεέκηα ηαί ηαλζκμιδεέκηα ζοκεηνυηδζακ ηαί ἀπεηέθεζακ α὎ηά; Ἀκακηζννήηςξ ὄπζ. ἖άκ ὅιςξ εἶκαζ ἀδφκαημκ θμβζη῵ξ κά δεπε῵ιεκ, ὅηζ α὎ημιάηςξ ἢ ηαηυπζκ μἱαζδήπμηε ἐλεθίλεςξ ζοκεδοάζεδ ηαί 199

ἐβέκεημ ὁ ιδπακζζιυξ ἑκυξ ἟ιεηένμο μἱμοδήπμηε ὡνμθμβίμο, π῵ξ δέμκ κά παναηηδνζζεμῦκ ὅθμζ ἐηεῖκμζ μἵηζκεξ ὏πεζηήνζλακ - ηαί ὏πμζηδνίγμοκ - ὅηζ ηοπαίςξ ὅθςξ δζειμνθχεδ, ἐηαλζκμιήεδ ηαί ἐηέεδ εἰξ θεζημονβίακ ηυ ἀζοθθήπημο ηάλεςξ ηαί ἁνιμκίαξ, ηυ εεῖμκ ὄκηςξ ὡνμθυβζμκ πνμκυιεηνμκ ημῦ ὏θζημῦ ΢φιπακημξ, ηυ ὁπμῖμκ ὁ Ποεαβυναξ ἀπεηάθεζε «Κυζιμκ» ἐη ηῆξ ὏πενυπμο ἀηνζα῵ξ ηάλεςξ ηαί ἁνιμκίαξ ημο; Ἀθδε῵ξ. Ὅηακ ἀκαθμβζζε῵ιεκ ὅηζ ηυ ζφκμθμκ ηῆξ ζοιπακηζηῆξ ὕθδξ - ἐκενβείαξ δέκ εἶκαζ ἄθθμ ηζ εἰιή πεπεναζιέκαζ ηαί ζηαεεναὶ πθέμκ ιμκάδεξ ἞θεηηνζζιμῦ ἄθμβμζ ηαί ιή ἔπμοζαζ ιδδέ ζοκμπήκ, ὅηζ ἐη ηῆξ ιάγδξ - ὕθδξ ηαφηδξ ζπδιαηίγεηαζ ηυ ηυζμκ πενζηαθθὲξ ηαί ἐκανιυκζμκ ΢φιπακ, ημῦ ὁπμίμο ἟ δζάιεηνμξ ὏πεθμβίζεδ ἢδδ ὡξ ἔπμοζα ιῆημξ 10 πενίπμο δζζεηαημιιονίςκ ἐη῵κ θςηυξ· ὅηζ ὁ ἀιέηνδημξ εἰζέηζ ἀνζειυξ η῵κ μ὎νακίςκ ζθαζν῵κ ηάξ ὁπμίαξ πενζέπεζ ηυ ὏θζηυκ ΢φιπακ, ηζκμῦκηαζ ηαί δζαβνάθμοκ ἐκ α὎ηῶ ηάξ ἑαοη῵κ ἐκανιμκίμοξ ηνμπζάξ ιέ ἰθζββζχδεζξ ηαπφηδηαξ ηυζμκ ὡξ ιμκάδεξ, ὅζμκ ηαί ὡξ ὁιάδεξ, ιζηναὶ ἢ ιεβάθαζ, ὅηζ εἶκαζ ὏πμθμβζζιέκαζ, ιεηά ιαεδιαηζηῆξ ἀηνζαείαξ, αἱ ἀπμζηάζεζξ ιεηαλὺ η῵κ μ὎νακίςκ ζςιάηςκ, ὡξ ιμκάδςκ ηαί ὡξ ὁιάδςκ, ηά αάνδ ηαί αἱ ποηκυηδηεξ α὎η῵κ, αἱ ἕθλεζξ ηαί ἀπχζεζξ ηςκ η.ἄ., ὥζηε ηυ ζφκμθμκ α὎η῵κ κά ἀπμδίδδηαζ ιέ παναζηάζεζξ ιαεδιαηζηάξ!!!, ε὎θαα῵ξ ὏πμπνεμφιεεα κά ηάιρςιεκ βυκο ζχιαημξ ηαί ροπῆξ ηαί ιεηά ημῦ πνμθδηάκαηημξ Γαοΐδ κά ἀκαθςκήζςιεκ: «Οἱ μ὎νακμί δζδβμῦκηαζ δυλακ Θεμῦ πμίδζζκ δέ πεζν῵κ Α὎ημῦ ἀκαββέθθεζ ηυ ζηενέςια..» (Φαθ. ΗΖ΄ 2). Συ ὏θζηυκ ΢φιπακ ἀπμηεθεῖ ἀκακηζννήηςξ ηήκ ιεβαθμπνεπεζηένακ ἀπυδεζλζκ ηῆξ δδιζμονβίαξ ημῦ ηυζιμο ὏πυ ημῦ Σνζζαβίμο Κονίμο ηῆξ Γυλδξ Παηνυξ, Τἱμῦ ηαί Ἁβίμο Πκεφιαημξ ἀθθά ηαί ηῆξ πακημδοκαιίαξ ηαί πακζμθίαξ ημῦ ἀπείνμο Γδιζμονβμῦ, ημῦ 134 Σνζζοπμζηάημο ηαί Ἀπείνμο Θεμῦ . 134 Καηυπζκ παζ῵κ η῵κ πνμακαπηοπεεζζ῵κ ἀπμδείλεςκ ηαηαθαίκεηαζ πυζμκ ιςνὰ εἶκαζ ηαὶ ἟ εεςνία ημῦ «ἀβκςζηζηζζιμῦ», ηαε' ἣκ δέκ δοκάιεεα μὔηε κά αεααζςε῵ιεκ ἀπμθφηςξ πενὶ ηῆξ ὏πάνλεςξ ημῦ Θεμῦ,

200

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΑΝΣΗ ΠΡΟΛΟΓΟΤ ............................... 4 ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Α΄ ............................ 5 Ζ ΗΓΔΑ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΠΡΟΥΡΗ΢ΣΗΑΝΗΚΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟΝ ................................ 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Β΄ ........................... 11 Ζ ΗΓΔΑ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΑΠΟ ΣΖ΢ ΓΗΑΓΟ΢ΔΧ΢ TOY ΥΡΗ΢ΣΗΑΝΗ΢ΜΟΤ ΜΔΥΡΗ ΣΔΛΟΤ΢ ΣΖ΢ ΜΔ΢ΑΗΧΝΗΚΖ΢ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ............................... 11 ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Γ΄ ........................... 28 Ζ ΗΓΔΑ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΑΠΟ TO ΣΔΛΟ΢ TOΤ ΜΔ΢ΑΗΧΝΟ΢ ΚΑΗ ΜΔΥΡΗ ΣΧΝ ΚΑΘ' ΖΜΑ΢ ΥΡΟΝΧΝ .. 28 Β. ΟΗ ΠΟΛΔΜΗΟΗ ΣΖ΢ ΘΔΧΡΗΑ΢ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ .. 36 ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Γ΄ ........................... 55 ΑΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΒΗΧ΢ΗΝ ΣΖ΢ ΘΔΧΡΗΑ΢ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢ ΠΡΟ΢ΠΑΘΔΗΑΗ ΣΧΝ ΢ΤΥΡΟΝΧΝ ΔΞΔΛΗΚΣΗΚΧΝ ........................................... 55 ΚΔΦΑΛΑΗΟΝ Δ΄ ........................... 67 μὔηε ιεηὰ αεααζυηδημξ ἐπίζδξ κά ὏πμζηδνίλςιεκ ηὸ ἀκηίεεημκ. Ὡζαφηςξ πυζμκ ἀαάζζιμξ εἶκαζ ηαὶ ἟ πμθειζηὴ ημῦ Κακηίμο ἐκακηίμκ η῵κ «θμβζη῵κ» ἀπμδείλεςκ πενὶ ηῆξ ὏πάνλεςξ ημῦ Θεμῦ. Γζυηζ δζὰ ιὲκ ηὴκ πνχηδκ εὰ παναηδνήζςιεκ: Ἂκ ἟ ἐπζζηδιμκζηὴ - ηαὶ θμβζηὴ - ἐλέηαζζξ ηῆξ θεζημονβίαξ ημῦ ιδπακζζιμῦ ἑκὸξ ὡνμθμβίμο ἢ μἱαζδήπμηε ιδπακῆξ, ἁπθῆξ ἢ ζοκεέημο, ὄπζ ιυκμκ δέκ ἐπζηνέπεζ ἀιθζαμθίακ ἀθθ' ἀκηζεέηςξ ἐπζαάθθεζ ηὴκ παναδμπὴκ ηῆξ ὏πάνλεςξ ημῦ ἐηηὸξ α὎η῵κ ηαηαζηεοαζημῦ ηςκ ὡνμθμβμπμζμῦ ἢ ηεπκίημο, πυζῳ ι᾵θθμκ ἟ ἐπζζηδιμκζηὴ ηαὶ θζθμζμθζηὴ ἐλέηαζζξ ημῦ ὏πενυπμο ζοιπακηζημῦ ὡνμθμβίμο, ὡξ ηαὶ η῵κ ηαεέηαζηα ἐνβμζηαζίςκ ηαφζεςξ ηαὶ ηαηαθθαβῆξ ηῆξ ὕθδξ (ηζκήζεςξ η.ἄ.) η῵κ ἐπὶ ημῦ πθακήημο ημφημο ἐκμνβάκςκ ὄκηςκ δέκ ἐπζαάθθμοκ ηὴκ παναδμπὴκ ηῆξ ὏πάνλεςξ ημῦ ἐηηὸξ α὎η῵κ δδιζμονβμῦ ηςκ; Ὅζμκ δ' ἀθμνᾶ εἰξ ηὴκ δεοηένακ, ηαε' ἣκ «...βκ῵ζζξ ὏πάνπεζ ἐηεῖ ιυκμκ ὅπμο ὏πάνπεζ αἰζεδηὸξ ηυζιμξ» ἀθθὰ ηαὶ πενὶ α὎ημῦ ημῦ αἰζεδημῦ ηυζιμο ἟ «βκ῵ζζξ εἶκαζ ὏πμηεζιεκζηή», ἟ ἀθδεὴξ βκ῵ζζξ-«ἰδέα» ἟ι῵κ πενὶ ημῦ Κυζιμο ηαὶ η῵κ ἀπμηεθμφκηςκ α὎ηὸκ «θαζκμιέκςκ» μ὎δυθςξ εἶκαζ ὏πμηεζιεκζηή ηαὶ ἀπμηέθεζια η῵κ 12 ηαηδβμνζ῵κ, ηαε' ἅξ- ηαηὰ Κάκηζμκ, πάκημηε θεζημονβεῖ ἟ κυδζζξ. Ἡ ἰδέα αὕηδ ἟ βκ῵ζζξ ἟ι῵κ πενί ημῦ Κυζιμο ηαὶ η῵κ ἀπμηεθμφκηςκ α὎ηὸκ θαζκμιέκςκ ἐπζαάθθεηαζ εἰξ ηὴκ κυδζζκ ἟ι῵κ ὏π' α὎η῵κ, δζυηζ ηαῦηα ὏πάνπμοκ α὎ηὰ ηαε' ἑαοηά. Καὶ ὅπςξ ἐη ηῆξ εεςνήζεςξ ἑκὸξ ὡνμθμβίμο ζπδιαηίγμιεκ ἐκ ηῇ κμήζεζ ἟ι῵κ ηὴκ ἰδέακ ηῆξ ὏πάνλεςξ α὎ημῦ ηε ηαὶ ημῦ ἐηηυξ α὎ημῦ δδιζμονβμῦ ημο, μὕης ηαὶ ἟ ἐπζζηδιμκζηὴ ηαὶ θζθμζμθζηὴ εεχνδζζξ ημῦ ζοιπακηζημῦ ὡνμθμβίμο ηαὶ ὅθςκ η῵κ ηηζζιάηςκ ηῆξ ὏θζηῆξ δδιζμονβίαξ, - ἀκακηζννήηςξ ὏πανπυκηςκ - ἐπζαάθθμοκ εἰξ ηὴκ κυδζζκ ἟ι῵κ ὄπζ ιυκμκ ηὴκ ἰδέακ ηαὶ ηὴκ αεααίςζζκ ηῆξ ὏πάνλεχξ ηςκ, ἀθθά ηαὶ ημῦ ἐηηυξ α὎η῵κ ὏πενημζιίμο Γδιζμονβμῦ α὎η῵κ.

201

΢ΤΜΠΛΖΡΧΜΑΣΗΚΑΗ ΔΠΗ΢ΣΖΜΟΝΗΚΑΗ ΚΑI ΦΗΛΟ΢ΟΦΗΚΑΗ ΑΠΟΓΔΗΞΔΗ΢ ΠΔΡΗ TOΤ ΑΒΑ΢ΗΜΟΤ ΣΖ΢ ΘΔΧΡΗΑ΢ ΣΖ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΧ΢, ΣΖ΢ ΣΤΥΑΗΟΣΖΣΟ΢ ΚΑΗ ΣΖ΢ ΦΤ΢ΗΚΖ΢ ΔΠΗΛΟΓΖ΢ ........................... 67 Α. ΣΑ ΑΓΔΦΤΡΧΣΑ ΟΡΓΑΝΗΚΑ ΥΑ΢ΜΑΣΑ ΜΔΣΑΞΤ ΟΛΧΝ ΣΧΝ ΔΝΟΡΓΑΝΧΝ ΟΝΣΧΝ ........................ 70 B. ΣΟ ΑΓΔΦΤΡΧΣΟΝ ΥΑ΢ΜΑ ΜΔΣΑΞΤ TOΤ ΦΤΣΗΚΟΤ ΚΟ΢ΜΟΤ ΚΑΗ ΣΧΝ ΔΜΦΤΥΧΝ ΟΝΣΧΝ ............... 83 Γ. ΣΟ ΑΓΔΦΤΡΧΣΟΝ ΥΑ΢ΜΑ ΜΔΣΑΞΤ TOΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ ΚΑI ΟΛΧΝ ΣΧΝ ΔΝΟΡΓΑΝΧΝ ΚΑI ΔΜΦΤΥΧΝ ΟΝΣΧΝ ...... 89 Γ. ΣΟ ΠΔΠΔΡΑ΢ΜΔΝΟΝ ΣΟΤ ΤΛΗΚΟΤ ΢ΤΜΠΑΝΣΟ΢ ... 123 Δ. Ζ ΑΔΝΑΟ΢ ΚΗΝΖ΢Η΢ ΣΖ΢ ΢ΤΜΠΑΝΣΗΚΖ΢ ΤΛΖ΢-ΜΑΕΖ΢ 135 ΢Σ. ΟΗ ΦΤ΢ΗΚΟΗ ΝΟΜΟΗ ...................... 137 Ε. ΣΟ ΑΓΔΦΤΡΧΣΟΝ ΥΑ΢ΜΑ ΜΔΣΑΞΤ ΑΝΟΡΓΑΝΟΤ ΚΑΗ ΟΡΓΑΝΗΚΖ΢ ΤΛΖ΢ ............................ 149 Ζ. Ζ ΟΡΓΑΝΗΚΖ ΓΗΑΠΛΑ΢Η΢ ΚΑΗ Ζ ΕΧΖ ΣΧΝ ΔΝΟΡΓΑΝΧΝ ΟΝΣΧΝ ........................... 156 Θ. ΑΗ ΦΤΥΗΚΑΗ ΗΓΗΟΣΖΣΔ΢ ΣΧΝ ΚΑΣΧΣΔΡΧΝ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ ΔΜΦΤΥΧΝ ΟΝΣΧΝ ΚΑΗ Ζ ΑΝΘΡΧΠΗΝΖ ΦΤΥΖ .. 180 Η. Ζ ΑΡΜΟΝΗΑ ΣΟΤ ΤΛΗΚΟΤ ΢ΤΜΠΑΝΣΟ΢ ......... 185

202