ΙΕΚ ΑΓΡΙΝΙΟΥ
ΤΟΜΕΑΣ: ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ & ΕΚΦΡΑΣΗΣ Έτος : 2012-2013 Εξάμηνο : Α΄
ΓΕΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Επαιδεύτρια : Καλέση Ηρώ
Η ψυχολογία είναι η επιστήμη που σκοπό έχει να περιγράψει και να εξηγήσει την συμπεριφορά ,τις νοητικές και συναισθηματικές διεργασίες κυρίως των ανθρώπων αλλά και των άλλων έμβιων όντων. Συγκεκριμένα εξετάζει πώς σκέπτεται, εξελίσσεται, νιώθει και συμπεριφέρεται ο άνθρωπος. Η ψυχολογία συγκαταλέγεται στις εμπειρικές επιστήμες, αφού χρησιμοποιεί τις μεθόδους της, παρατήρηση και πείραμα, για να μελετήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά και νόηση.
“Η ψυχολογία έχει μακρύ παρελθόν, αλλά μόνο σύντομη ιστορία” Ebbinghaus, 1910 Η ψυχολογία δεν ξεκινά ως επιστήμη έτσι όπως τη συναντούμε σήμερα, αλλά ως φιλοσοφική σκέψη. Τα βασικά ερωτήματα με τα οποία ασχολείται η Ψυχολογία απασχολούν τους ανθρώπους από την αρχή της φιλοσοφικής σκέψης. «δεν υπάρχει τίποτε πιο ενδιαφέρον πιο διδακτικό και πιο ηρωικό από την ιστορία της ανθρώπινης σκέψης που πραγματεύεται με επιμονή τα ίδια αιώνια προβλήματα, συναντώντας τις ίδιες δυσκολίες, παλεύοντας χωρίς σταματημό, με τα ίδια εμπόδια και διαμορφώνοντας αργά και σταθερά τα όργανα και τα εργαλεία, δηλαδή τις νέες έννοιες και τις νέες μεθόδους σκέψης που θα της επιτρέψουν στο τέλος να τις υπερβεί» Koyré Οι τρεις μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι Σωκράτης, Πλάτων και Αριστοτέλης ανέπτυξαν την προβληματική γύρω από τον άνθρωπο, τον ανθρώπινο νου, το συναίσθημα, τη μνήμη, τη Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
μάθηση και πολλές από τις απαντήσεις που έδωσαν επιβεβαιώθηκαν από την επιστήμη της ψυχολογίας με επιστημονικό τρόπο. Αρχαίοι γιατροί όπως ο Αλκμέων και ο Ιπποκράτης υποστήριξαν πως οι ασθένειες της ψυχής έχουν βιολογική βάση, κάτι που αποδέχεται σήμερα και η ψυχολογία. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ψυχολογίας έπαιξαν επίσης τα φιλοσοφικά ρεύματα των Στωικών και των Επικούρειων. Στο διάστημα που ακολουθεί η πρόοδος υπήρξε μικρή και επικρατούν θεολογικές αντιλήψεις περί ψυχής και κυρίως επικρατεί η δυιστική αντίληψη, ο διαχωρισμός δηλαδή της ψυχής και του σώματος. Την περίοδο της Αναγέννησης, όπου η φιλοσοφική σκέψη αποκτά νέες βάσεις συναντάμε 2 βασικούς προσανατολισμούς : τη Φυσιοκρατία με κύριο εκπρόσωπο τον Immanuel Kant και τον Εμπειρισμό με κύριο εκπρόσωπο τον John Locke. Κατά τους φυσιοκράτες η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα της φύσης μας έτσι όπως την έχουμε κληρονομήσει ενώ σύμφωνα με τον εμπειρισμό η συμπεριφορά είναι προϊόν του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώσαμε. Είναι προφανές πως σύμφωνα με την πρώτη θεωρία η εξέλιξη είναι σχεδόν προκαθορισμένη ενώ κατά τον εμπειρισμό οι ευκαιρίες για εξέλιξη μπορεί να γίνουν ίδιες για όλους στο ανάλογο περιβάλλον και με την ανάλογη εκπαίδευση. Η ψυχολογία αποκτά πια τον χαρακτήρα της επιστήμης με τη δημιουργία του πρώτου ψυχολογικού εργαστηρίου από τον Wilhelm Wundt στα τέλη του 19ου αιώνα στο Leipzig. O Wundt εισάγει τη διαδικασία της ενδοσκόπησης, κατά την οποία το άτομο που είναι αντικείμενο έρευνας καλείται να συγκεντρωθεί στον εαυτό του και να περιγράψει λεπτομερώς τι σκεφτόταν και πως ένιωθε κατά τη διάρκεια των ερεθισμάτων που δεχόταν. Θεμελιώνει επίσης το πρώτο περιοδικό Ψυχολογίας Φιλοσοφικές Μελέτες το οποίο στη συνέχεια μετονομάζεται σε Ψυχολογικές Μελέτες. Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
Άλλοι θεμελιωτές της επιστήμης της ψυχολογίας είναι ο Edward Titchner, που πίστευε ότι η ψυχολογία είναι η επιστήμη της Νόησης, άρα κανείς οφείλει πρώτα να ερευνήσει τα στοιχεία που την αποτελούν, τη νόηση, και πως αυτά συνδέονται μεταξύ τους. Εισήγαγε την Εμπειρική Προσέγγιση στην Ψυχολογία. Ο Hugo Munsterberg στράφηκε στο πως η γνώση εφαρμόζεται στην πράξη (εφαρμοσμένη Ψυχολογία). Θεωρείται επίσης ο πρώτος βιομηχανικός Ψυχολόγος, διότι εισήγαγε την ιδέα της επιλογής των εργατών με βάση την αρχή «το κατάλληλο άτομο στην κατάλληλη θέση». Τέλος ο Herman Ebbinghaus μελετά και ερευνά με παρατηρήσεις και πειράματα την ανθρώπινη μνήμη. Η ευφυΐα γι αυτόν είναι μια γενική ικανότητα του ατόμου να συνδυάζει πληροφορίες', να διακρίνει σχέσεις και συνδέσεις και να καταλήγει σε σωστά συμπεράσματα. Οι παραπάνω επιστήμονες είναι λιγότερο γνωστοί καθώς το έργο τους εμποδίστηκε από τους δύο Παγκόσμιους πολέμους. Επειδή όμως ο καθένας απ’ αυτούς είχε τις δικές του μεθόδους, τον δικό του τρόπο σκέψης και ανέπτυξαν διαφορετικές θεωρίες για την ανθρώπινη συμπεριφορά, αναλόγως διακρίνονται και διάφορες σχολές στην προσέγγιση της ψυχολογίας : •
Ψυχοδυναμική Προσέγγιση → έμφαση στις εσωτερικές συγκρούσεις, τις επιθυμίες και τις ασυνείδητες παρορμήσεις.
•
Συμπεριφοριστική Προσέγγιση → μελετά τη συμπεριφορά και δίνει ιδιαίτερη σημασία στην επίδραση της αμοιβής και της τιμωρίας
•
Ανθρωπιστική Προσέγγιση → η συμπεριφορά εξηγείται από τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας βλέπει τον εαυτό του
Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
•
Ψυχοβιολογική Προσέγγιση → η συμπεριφορά κατανοείται από τη λειτουργία του εγκεφάλου, του νευρικού συστήματος, της κληρονομικότητας και της βιοχημείας του ατόμου
•
Γνωστική Προσέγγιση → ασχολείται με τη σκέψη, τη γνώση, την αντίληψη, τη μνήμη, τη λήψη αποφάσεων και την κρίση. Εδώ η συμπεριφορά ερμηνεύεται από τον τρόπο που το άτομο επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει.
Για να μπορέσει η επιστήμη της ψυχολογίας να μελετήσει πληρέστερα τον άνθρωπο και τη συμπεριφορά του σε όλες του τις διαστάσεις, έχει αναπτύξει κλάδους. Καθένας κλάδος ασχολείται ειδικά με κάποια διάσταση του ανθρώπου και όλοι μαζί συνεισφέρουν στην πληρέστερη κατανόησή του. Οι βασικοί κλάδοι της ψυχολογίας φαίνονται στο πιο κάτω σχήμα :
ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει ενδεικτικά τον τρόπο με τον οποίο κάθε κλάδος ερευνά μια συγκεκριμένη συμπεριφορά :
Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
Συγκεντρωτικά : Βιολογική ψυχολογία → εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσα στην συμπεριφορά και στην λειτουργία κυρίως του νευρικού συστήματος και του ενδοκρινολογικού συστήματος Εξελικτική Ψυχολογία → μελετά την αλλαγή της συμπεριφοράς στα έμβια όντα κατά τη διάρκεια της φυλογενετικής εξέλιξης του είδους. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής. Δίνει ιδιαίτερη σημασία στον προσαρμοστικό χαρακτήρα της συμπεριφοράς. Γνωστική Ψυχολογία → μελετά τις νοητικές διεργασίες της αντίληψης, της μνήμης, της λύσης προβλημάτων, της γλώσσας.
Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
Κοινωνική Ψυχολογία → μελετά πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο, πώς η κοινωνία επηρεάζει την συμπεριφορά των ανθρώπων , την ομαδική συμπεριφορά, τις ηγετικές ικανότητες καθώς και πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Κλινική ψυχολογία → μελετά τις αποκλίσεις και τις διαταραχές της συμπεριφοράς και προσπαθεί να τις εξηγήσει και να τις αντιμετωπίσει. Κάνει τη διάκριση μεταξύ του φυσιολογικού και του μη φυσιολογικού. Αποφασίζει παράλληλη για το είδος και την πορεία της θεραπευτικής αγωγής.
Εκπαιδευτική Ψυχολογία → αναπτύσσει θεωρίες σχετικά με τη μάθηση και τη διδασκαλία με στόχο την επίλυση εκπαιδευτικών προβλημάτων. Ερευνά και μελετά τα κίνητρα των μαθητών για μάθηση, τη φύση και τα αίτια των διαφορών των μαθητών ως προς τη μάθηση καθώς και τις νοητικές τους ικανότητες.
Σημειώσεις Γενικής Ψυχολογίας Καλέση Ηρώ
