ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ

ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Β’ ΤΑΞΗ - 1ος ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΕ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΑΘΗΝΑ 1999

2

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΕΚΛΕΙΤΗΣ – ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΦΙΛΗΣ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ

3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ 1. 1 Το οικονομικό πρόβλημα και οι βασικές επιδιώξεις των σύγχρονων κοινωνιών. Είναι γνωστό ότι το βασικό οικονομικό πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών είναι η ανεπάρκεια των συντελεστών παραγωγής, η οποία δεν επιτρέπει την ικανοποίηση όλων των αναγκών του κοινωνικού συνόλου. Θα πρέπει επομένως να γίνεται κάποια επιλογή των αναγκών , που κάθε φορά θα ικανοποιούνται, καθώς και των αγαθών, που θα παραχθούν για τη μεγαλύτερη δυνατή ικανοποίησή τους. Η ανεπάρκεια ωστόσο των παραγωγικών μέσων μπορεί να αντιμετωπισθεί με τον κατάλληλο συνδυασμό των παρακάτω: α. Πλήρης απασχόληση των παραγωγικών μέσων. β. Άριστη κατανομή των παραγωγικών μέσων στην παραγωγή των διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών. γ . Δίκαιη κατανομή του παραγόμενου κοινωνικού προϊόντος. δ. Επίτευξη του επιθυμητού ρυθμού οικονομικής ανάmυξης από τη κοινωνία. Στόχος των παραπάνω επιλογών θα είναι η μεγιστοποίηση της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου.

1.2 Δημόσιες δαπάνες. Ταξινόμηση των Δημόσιων δαπανών Για να πετύχουν οι παραπάνω επιδιώξεις, το κράτος διατηρεί πολυάριθμες υπηρεσίες, των οποίων η λειτουργία απαιτεί δαπάνες, που ονομάζονται δημόσιες δαπάνες ή δημόσια έξοδα. Τέτοιες είναι οι δαπάνες μισθοδοσίας των υπαλλήλων για τη διοίκηση, την εθνική άμυνα, την δημόσια εκπαίδευση, την δημόσια υγεία, την κοινωνική περίθαλψη, την κατασκευή δημοσίων έργων κτλ. Οι δημόσιες δαπάνες ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια, όπως το οικονομικό, το λειτουργικό, και το διοικητικό. Σύμφωνα με το οικονομικό κριτήριο οι δημόσιες δαπάνες ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες: α. Δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. Περιλαμβάνουν το σύνολο των δημοσίων δαπανών, που οδηγούν σε άμεση απασχόληση παραγωγικών συντελεστών και άμεση δημιουργία εισοδημάτων, π.χ. οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων, η αξία των διάφορων υλικών για την κατασκευή ενός έργου κτλ. β. Δημόσιες δαπάνες για μεταβιβαστικές πληρωμές. Περιλαμβάνονται οι δαπάνες των δημοσίων φορέων προς τους ιδιωτικούς. Έχουν τη μορφή μονομερών παροχών και αυξάνουν το διαθέσιμο εισόδημα των ιδιωτών, χωρίς βεβαίως να αποτελέσουν αμοιβές συντελεστών για την συμβολή τους στην παραγωγική διαδικασία.

4

Τέτοιες δαπάνες είναι τα οικογενειακά επιδόματα, τα επιδόματα ανεργίας, οι συντάξεις, οι επιδοτήσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων κτλ. Σύμφωνα με το λειτουργικό κριτήριο οι δημόσιες δαπάνες ταξινομούνται ανάλογα με τη συγκεκριμένη ανάγκη που αποβλέπουν να καλύψουν. Τέτοιες δαπάνες είναι αυτές που προορίζονται για τη διοίκηση, την άμυνα, τη δικαιοσύνη, την υγεία, την πρόνοια, την εκπαίδευση και τις άλλες δραστηριότητες. Σύμφωνα με το διοικητικό κριτήριο οι δημόσιες δαπάνες ταξινομούνται ανάλογα με το φορέα που κάνει τη δαπάνη, σε τρεις κατηγορίες: α. Δαπάνες του κράτους ή της κεντρικής διοίκησης. β. Δαπάνες των οργανισμών κοινωνικής ασφάλειας. γ. Δαπάνες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (0 . Τ .Α) και άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.).

1.3 Δημόσια έσοδα. Φόροι Δημόσια έσοδα είναι τα χρηματικά ποσά που εισάγονται στα δημόσια ταμεία, με τα οποία το κράτος μπορεί να καλύψει τις δημόσιες δαπάνες του για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Κυριότερες πηγές δημοσίων εσόδων είναι: α. Οι φόροι β. Τα τέλη και λοιπά δικαιώματα, τα οποία καταβάλλονται στο κράτος από τα διάφορα φυσικά και νομικά πρόσωπα. γ. Ο δανεισμός. δ. Τα έσοδα από την επιχειρηματική δραστηριότητα του κράτους. Οι φόροι αποτελούν αναγκαίο μέσο μεταβίβασης αγοραστικής δύναμης (χρήματος) από τα διάφορα φυσικά και νομικά πρόσωπα στο κράτος. Η μεταβίβαση αυτή δε συνοδεύεται ούτε συνδέεται άμεσα με αντίστοιχη ειδική αντιπαροχή, αλλά τα χρηματικά αυτά ποσά τα διαθέτει το κράτος, για να καλύψει τις συλλογικές ή κοινωνικές του ανάγκες.

1.4 Φορολογική Βάση. Φορολογική Μονάδα. Φορολογικός Συντελεστής 1.4.1 Φορολογική Βάση Φορολογική βάση ή βάση φόρου λέγεται το μέγεθος σύμφωνα με το οποίο υπολογίζεται ένας φόρος. Ως φορολογική βάση μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε χαρακτηριστικό γνώρισμα των ιδιωτικών φορέων, οικονομικό ή όχι Συνήθως χρησιμοποιούνται διάφορα οικονομικά χαρακτηριστικά, όπως το εισόδημα, η περιουσία και η δαπάνη. 1.4.2 Φορολογική μονάδα Φορολογούμενη μονάδα λέγεται το πρόσωπο που είναι υποχρεωμένο να καταβάλλει το φόρο στο δημόσιο. Φορολογούμενες μονάδες μπορεί να είναι τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα.

5

1.4.3 Φορολογικός συντελεστής Φορολογικός συντελεστής ονομάζεται ο φόρος που αντιστοιχεί σε κάθε μια μονάδα φορολογικής βάσης και συνήθως εκφράζεται σε ποσοστό. Έτσι, αν π.χ. ο φορολογικός συντελεστής είναι 20%, σημαίνει ότι, αν πάρουμε ως μονάδα φορολογικής βάσης τις 100 δρχ., ο φόρος θα είναι 20 δρχ.

1.5 Ταξινόμηση των φόρων Το δημόσιο, για να πετυχαίνει τους πολυσύνθετους στόχους του, επιβάλλει συνήθως περισσότερους από ένα φόρους. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζει αποτελεσματικότερη επιτυχία των στόχων του, κυρίως γιατί ορισμένοι φόροι είναι αποτελεσματικότεροι στην επίτευξη μερικών στόχων και άλλοι σε άλλους. Η ταξινόμηση των φόρων γίνεται συνήθως με βάση διάφορα κριτήρια. Οι κυριότερες κατηγορίες είναι οι εξής: 1.5.1 Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με τη φορολογική βάση Σύμφωνα με το κριτήριο αυτό οι φόροι διακρίνονται σε : α. Φόρους εισοδήματος, όταν υπολογίζονται με βάση το εισόδημα του φορολογούμενου φυσικού ή νομικού προσώπου. β. Φόρους περιουσίας, όταν υπολογίζονται επί της καθαρής αξίας της περιουσίας, όπως φόρος ακίνητης περιουσίας, φόρος μεταβίβασης περιουσίας λόγω κληρονομιάς, δωρεές κλπ. γ. Φόρους δαπάνης, όταν υπολογίζονται πάνω στα αγαθά που αγοράζει ο φορολογούμενος και έτσι αυξάνεται η τιμή του αγαθού. 1.5.2 Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με τη φύση του φορολογικού συντελεστή Με βάση το κριτήριο αυτό διακρίνονται σε δύο κατηγορίες α) αναλογικοί και β) προοδευτικοί. Αναλογικοί είναι οι φόροι που ο φορολογικός συντελεστής τους είναι ο ίδιος, ανεξάρτητα από το μέγεθος της φορολογικής βάσης. (φορολογητέας ύλης) π.χ. Φορολογική βάση (Φορολογητέα ύλη) 200000 800000 5000000

Φορολογικός συντελεστής 10 % 10 % 10 %

Φόρος που αναλογεί 20000 80000 500000

Αναλογικοί φόροι είναι συνήθως οι φόροι δαπάνης και οι φόροι εισοδήματος, που επιβάλλονται σε ορισμένα νομικά πρόσωπα. Προοδευτικοί είναι οι φόροι που ο μέσος φορολογικός συντελεστής τους αυξάνεται ή μειώνεται, ανάλογα με το αντίστοιχο μέγεθος της φορολογητέας ύλης. Το σύστημα φορολογίας, που βασίζεται σε προοδευτικούς φόρους παρουσιάζει τις εξής παραλλαγές: Α. Της ολικής προόδου. Σύμφωνα με το σύστημα αυτό η φορολογητέα ύλη φορολογείται ολόκληρη με το μεγαλύτερο συντελεστή της φορολογικής κλίμακας στον οποίο εμπίπτει και ανεξάρτητα από τους συντελεστές των προηγούμενων κλιμακώσεων .

6

Β. Της κλιμακωτής προόδου. Σύμφωνα με το σύστημα αυτό η φορολογητέα ύλη διαιρείται σε κλιμάκια, σε κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχεί και ιδιαίτερος συντελεστής. και για κάθε κλιμάκιο φορολογητέου ποσού και με βάση τον αντίστοιχο συντελεστή προσδιορίζεται ο φόρος και στο τέλος αθροίζονται οι ευρισκόμενοι φόροι. Γ . Της ολικής προόδου, με έκπτωση ορισμένου ποσού ως αφορολόγητου. Σύμφωνα με το σύστημα αυτό ένα ποσό, που καθορίζεται από το νόμο και θεωρείται απαραίτητο για την ικανοποίηση των στοιχειωδών αναγκών του φορολογουμένου και της οικογένειας του, αφαιρείται από το συνολικό ποσό που πρόκειται να φορολογηθεί. Ο φόρος για το υπόλοιπο ποσό προσδιορίζεται με το σύστημα της ολικής προόδου. Δ. Της κλιμακωτής προόδου, με έκπτωση ορισμένου ποσού ως αφορολόγητου. Σύμφωνα με το σύστημα αυτό, όπως και στο προηγούμενο, ένα ποσό από το συνολικό που πρόκειται να φορολογηθεί, δε φορολογείται. Ο φόρος για το υπόλοιπο ποσό προσδιορίζεται με το σύστημα της κλιμακωτής προόδου. Προοδευτικοί φόροι, και μάλιστα κλιμακωτής προόδου, εφαρμόζονται στην Ελλάδα για τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων και ορισμένων νομικών προσώπων (Ο.Ε. , Ε.Π.Ε.). Παpάδειγμα : Έστω ότι πρόκειται να φορολογηθούν τα παρακάτω ποσά: α. 1600000 , β. 3200000 , γ . 7800000 Ο υπολογισμός του ποσού του φόρου να γίνει σύμφωνα με την προοδευτική φορολογία και για όλες τις παραλλαγές της. Παρατηρήστε τα ποσά του φόρου που αναλογούν κατά περίmωση. Δίδεται : α. Ποσό αφορολόγητο 1000000 δρχ. β. Η κλίμακα φορολογίας που θα χρησιμοποιηθεί είναι η ακόλουθη: Κλιμάκιο Εισοδήματος 1200000 1800000 4500000

Φορολογικός Φόρος Συντελεστής (%) Κλιμακίου 18 216000 30 540000 43 1935000

Τα ποσά φόρου που αναλογούν είναι : Α. Υπολογισμός με ολική πρόοδο. α. 1600000 δρχ. Χ 30% = 480000 δρχ. β. 3000000 δρχ. Χ 43% 1290000 δρχ. γ. 7800000 δρχ. Χ 50% = 3900000 δρχ.

7

Σύνολο Εισοδήματος 1200000 3000000 7500000

Σύνολο Φόρου 216000 756000 2691000

Β. Υπολογισμός με κλιμακωτή πρόοδο. Α.

Β.

Γ.

Μέχρι το ποσό Στο υπόλοιπο ποσό Στο σύνολο

1200000 δρχ. 400000 δρχ 1600000 δρχ.

Χ 30%

αντιστοιχεί φόρος αντιστοιχεί φόρος αναλογεί φόρος

216000 δρχ. 120000 δρχ. 336000 δρχ.

Μέχρι το ποσό Στο υπόλοιπο ποσό Στο σύνολο

3000000 δρχ. 200000 δρχ 3200000 δρχ.

Χ 43%

αντιστοιχεί φόρος αντιστοιχεί φόρος αναλογεί φόρος

756000 δρχ. 96000 δρχ. 852000 δρχ.

Μέχρι το ποσό Στο υπόλοιπο ποσό Στο σύνολο

7500000 δρχ. 300000 δρχ 7800000 δρχ.

Χ 50%

αντιστοιχεί φόρος αντιστοιχεί φόρος αναλογεί φόρος

2691000 δρχ. 150000 δρχ. 2841000 δρχ.

Γ. Υπολογισμός με ολική πρόοδο, με έκπτωση ορισμένου ποσού ως αφορολόγητου. α. 1600000 δρχ. - 1000000 δρχ. = 600000 δρχ. 600000 δρχ. Χ 18% = 108000 δρχ. β. 3200000 δρχ. - 1000000 δρχ. = 2200000 δρχ. 2200000 δρχ. Χ 30% = 660000 δρχ. γ . 7800000 δρχ. - 1000000 δρχ. = 6800000 δρχ. 6800000 δρχ. Χ 43% = 2924000 δρχ. Δ. Υπολογισμός με κλιμακωτή πρόοδο, με έκπτωση ορισμένου ποσού ως αφορολόγητου. α.

160000 δρχ – 1000000 δρχ. άρα 600000 δρχ. Χ 18 %

= =

β.

3200000 δρχ Μέχρι το ποσό Στο υπόλοιπο ποσό Στο σύνολο

– 1000000 1200000 1.000000 2200000

δρχ. δρχ. δρχ. δρχ.

=

7800000 δρχ Μέχρι το ποσό Στο υπόλοιπο ποσό Στο σύνολο

– 1000000 3000000 3800000 6800000

δρχ. δρχ. δρχ. δρχ.

=

γ.

8

600000 108000

δρχ. δρχ

2200000 δρχ. αντιστοιχεί φόρος Χ 30 % αντιστοιχεί φόρος αναλογεί φόρος

6800000 δρχ. αντιστοιχεί φόρος Χ 43 % αντιστοιχεί φόρος αναλογεί φόρος

216000 300000 516000

δρχ. δρχ. δρχ.

756000 δρχ. 1634000 δρχ. 2390000 δρχ.

1.5.3 Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με το δημόσιο φορέα για τον οποίο επιβάλλονται Με βάση αυτό το κριτήριο οι φόροι διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: α) φόροι της κεντρικής διοίκησης ή κρατικοί φόροι β) φόροι για τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και γ) φόροι για οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (δημοτικοί, κοινοτικο. Στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος περιέρχεται στο κράτος (70% περίπου), ένα ποσό στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης (25% περίπου) και ένα μικρό ποσοστό στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (5% περίπου). 1.5.4. Ταξινόμηση των φόρων σε άμεσους και έμμεσους Ένα κριτήριο για την ταξινόμηση των φόρων είναι η δυνατότητα των φορολογουμένων να μεταθέτουν σε άλλους φορολογουμένους το ποσό του φόρου που είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν στο κράτος. Έτσι άμεσοι φόροι χαρακτηρίζονται οι φόροι που επιβάλλονται απευθείας στους φορολογουμένους (στο εισόδημά τους, στην περιουσία τους κ.α.) και δεν μπορούν να τους μεταθέσουν σε άλλους. Τέτοιοι φόροι είναι ο φόρος εισοδήματος, ο φόρος ακίνητης περιουσίας, ο φόρος κληρονομιάς κτλ. Έμμεσοι φόροι χαρακτηρίζονται οι φόροι που μπορούν να μεταβιβάζονται σε άλλους φορολογουμένους με τους οποίους συναλλάσσονται. Μια καπνοβιομηχανία, για παράδειγμα, όταν κυκλοφορεί τα κουτιά με τα τσιγάρα, οφείλει να επικολλά μια ταινία που να αναγράφει "φόρος καπνού". Την ταινία αυτή την παίρνει από την αρμόδια δημόσια αρχή, στην οποία καταβάλλει και την αξία της. Ο αγοραστής του πακέτου μαζί με την αξία των τσιγάρων καταβάλλει και την αξία της ταινίας, αλλά ουσιαστικά στο ταμείο της επιχείρησης παραμένει η αξία των τσιγάρων, γιατί η αξία της ταινίας έχει ήδη πληρωθεί στο κράτος. Έμμεσοι φόροι είναι ο φόρος προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α) , οι δασμοί κτλ.

1.6 Αντιδράσεις των φορολογουμένων στην επιβολή φόρων Επειδή οι φόροι αποτελούν παροχές των ιδιωτικών φορέων προς το δημόσιο, χωρίς να συνδυάζονται με αντίστοιχες ειδικές αντιπαροχές του δημοσίου, η επιβολή τους προκαλεί αντιδράσεις στους φορολογουμένους, με σκοπό να περιορίσουν τη φορολογική υποχρέωσή τους. Οι κυριότερες από τις αντιδράσεις αυτές είναι α) η φοροδιαφυγή β) η φοροαποφυγή γ) η μετακύλιση των φόρων. 1.6.1 Φοροδιαφυγή Φοροδιαφυγή είναι κάθε παράνομη πράξη του φορολογουμένου, με την οποία επιδιώκεται μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης ή αποφυγή καταβολής του φόρου. Παραδείγματα τέτοιων πράξεων είναι η παράλειψη υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή περιουσίας ή η ψευδής υποβολή τέτοιας δήλωσης σε ποσά μικρότερα από τα πραγματικά, απόκρυψη πωλήσεων από τις επιχειρήσεις κτλ. Η έκταση της φοροδιαφυγής σε μια χώρα εξαρτάται από το ένα μέρος από τη ροπή των φορολογουμένων για φοροδιαφυγή και από το άλλο από την ικανότητα της φορολογούσας αρχής να περιορίσει αυτήν τη ροπή. Η ροπή των φορολογουμένων για φοροδιαφυγή προσδιορίζεται από διάφορους παράγοντες.

9

α. Το μορφωτικό επίπεδο. Όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού μιας χώρας, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της φορολογικής του συνείδησης και επομένως τόσο μικρότερη η τάση για φοροδιαφυγή. β. Το μέγεθος της φορολογικής επιβάρυνσης της κοινωνίας. Όσο μεγαλύτερη είναι η επιβάρυνση από ένα φόρο. τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος του φορολογουμένου από τη φοροδιαφυγή. γ. Η έκταση των φορολογικών απαλλαγών που δίδονται νόμιμα. Όσο περισσότερες νόμιμες απαλλαγές ή εκπτώσεις προβλέπει ο νόμος, τόσο μεγαλύτερη είναι η τάση των ιδιωτικών φορέων , που δικαιούνται τέτοιες απαλλαγές ή εκπτώσεις, να αποφύγουν με παράνομα μέσα την καταβολή των φόρων. γιατί αισθάνονται ότι αδικούνται δ. Ο τρόπος δαπάνης των χρημάτων από το δημόσιο. Όταν τα χρήματα σπαταλούνται από το δημόσιο και δεν χρησιμοποιούνται παραγωγικά οι φορολογούμενοι τείνουν περισσότερο στην φοροδιαφυγή. Η ικανότητα της φορολογούσας αρχής, να αντιμετωπίσει την τάση των φορολογουμένων για φοροδιαφυγή εξαρτάται από το βαθμό οργάνωσης των φοροτεχνικών υπηρεσιών, την ποιότητα των φοροτεχνικών οργάνων, το χρησιμοποιούμενο σύστημα για τη βεβαίωση και είσπραξη των φόρων, τη διάρθρωση του φορολογικού συστήματος κ.α. Η φοροδιαφυγή έχει σοβαρές συνέπειες για μια χώρα γιατί: α. Δεν επιτρέπει την είσπραξη αρκετών εσόδων για την ικανοποιητική λειτουργία του δημόσιου τομέα. β. Δημιουργεί σοβαρές κοινωνικές αδικίες και οδηγεί σε αναδιανομή του εισοδήματος από τους ειλικρινείς φορολογούμενους στους φοροφυγάδες. γ. Εμποδίζει την οικονομική ανάmυξη μιας χώρας, γιατί περιορίζει τα κίνητρα που παρέχονται για την προώθηση αυτής της οικονομικής ανάmυξης. Είναι ευνόητο ότι η φοροδιαφυγή αποτελεί αδίκημα και τιμωρείται από το κράτος με διάφορες ποινές, όπως πρόστιμο, φυλάκιση, δήμευση περιουσιακών στοιχείων κτλ. ανάλογα με την έκταση και τη σοβαρότητά της. 1.6.2 Φοροαποφυγή Φοροαποφυγή έχουμε, όταν ο φορολογούμενος με νόμιμες ενέργειες κατορθώνει να μειώσει τη φορολογική του υποχρέωση ή και να αποφύγει εντελώς την καταβολή φόρου. Παράδειγμα τέτοιων ενεργειών είναι: - Στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, όταν το εισόδημα των δυο συζύγων φορολογείται χωριστά, είναι ενδεχόμενο ο σύζυγος να μεταβιβάσει στη σύζυγο εισοδήματα από ορισμένες πηγές, για να μειώσει τη φορολογική του επιβάρυνση. - Στη φορολογία κληρονομιών, οι φορολογούμενοι προσπαθούν να αποφύγουν το φόρο με διαδοχικές μεταβιβάσεις της περιουσίας τους, όταν είναι ακόμα στη ζωή, ή με δωρεές ή με εικονικές πωλήσεις των περιουσιακών τους στοιχείων στους μέλλοντες κληρονόμους τους κτλ. Οι φορολογούμενοι στα παραδείγματα χρησιμοποιούν διάφορες ατέλειες της φορολογικής νομοθεσίας και αποφεύγουν ή μειώνουν τη φορολογική τους υποχρέωση. Οι ενέργειες που κάνουν επομένως είναι νόμιμες και έτσι δεν χαρακτηρίζονται σαν φοροφυγάδες.

10

1.6.3 Μετακύλιση των φόρων Μετακύλιση ενός φόρου είναι η μετάθεση του φόρου αυτού από τον ιδιωτικό τομέα, στον οποίο αρχικά επιβάλλεται, σε άλλο ιδιωτικό φορέα. Η μετακύλιση διακρίνεται συνήθως σε μετακύλιση προς τα εμπρός και μετακύλιση προς τα πίσω. Μετακύλιση προς τα εμπρός έχουμε, όταν ο φόρος μετατοπίζεται στους τελικούς καταναλωτές των προϊόντων με αύξηση των τιμών τους. Αντίθετα, μετακύλιση προς τα πίσω έχουμε, όταν ο φόρος μεταβιβάζεται στους κατόχους των παραγωγικών συντελεστών με μείωση των καθαρών αμοιβών τους. Έτσι ένας καπνοβιομήχανος π.χ. μετακυλύει το φόρο κατανάλωσης καπνού στους εμπόρους χονδρικής ή λιανικής πώλησης τσιγάρων με άνοδο της τιμής πώλησής τους (μετακύλιση προς τα εμπρός). Ο ίδιος καπνοβιομήχανος όμως είναι δυνατόν να προσπαθήσει να μετακυλίσει το φόρο εισοδήματος, που καταβάλλει για τα πραγματοποιούμενα κέρδη του είτε στους μισθωτούς, που απασχολεί, μειώνοντας το εισόδημά τους είτε στους καπνοπαραγωγούς από τους οποίους μειώνοντας την τιμή αγοράς τους (μετακύλιση προς τα πίσω). Η μετακύλιση των φόρων άλλοτε προβλέπεται από το νόμο και άλλοτε όχι. Συνήθως οι έμμεσοι φόροι δαπάνης (π.χ. ο Φ.Π.Α) επιβάλλονται με την πρόθεση να μεταβιβαστούν και να επιβαρύνουν τους τελικούς καταναλωτές. Οι άμεσοι φόροι, αντίθετα, που επιβάλλονται στο εισόδημα ή την περιουσία, επιβάλλονται με την πρόθεση να επιβαρύνουν εκείνους προς τους οποίους αρχικά επιβάλλονται. Με την μετακύλιση του φόρου έχουμε μετάθεση του φορολογικού βάρους από τον ένα φορολογούμενο στον άλλο, μέχρις ότου αυτό αναληφθεί οριστικά από κάποιο φορολογούμενο, που δεν μπορεί να τον μετακυλήσσει παραπέρα. Η οριστική ανάληψη του φορολογικού βάρους από εκείνο στον οποίο μετακυλίστηκε λέγεται επίmωση του φόρου.

1. 7 Δημόσιος προϋπολογισμός 1.7.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις Οποιαδήποτε καταναλωτική ή παραγωγική μονάδα έχει ανάγκη από την κατάρτιση ενός σχεδίου, ακόμα και άτυπου ή νοερού, που θα αφορά τα έσοδα και τα έξοδά της κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης μελλοντικής χρονικής περιόδου. Έτσι τα άτομα, ως καταναλωτές, έχουν ανάγκη από κάποιο προγραμματισμό των δαπανών τους, που αναφέρονται σε συγκεκριμένη μελλοντική περίοδο και θα εναρμονίζονται με το επίπεδο που επιθυμούν, σε σχέση με το εισόδημα που εισπράχθηκε από την αρχή αυτής της περιόδου. Τα άτομα επίσης ως παραγωγοί ή επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από τον προγραμματισμό των δαπανών τους για μια συγκεκριμένη μελλοντική περίοδο, σε σχέση με τα αναμενόμενα έσοδά τους μέσα στην περίοδο αυτή. Μεγαλύτερη ανάγκη για την κατάρτιση προγράμματος εσόδων - εξόδων για μια μελλοντική περίοδο έχει το Κράτος, ιδιαίτερα σήμερα, αν ληφθεί υπόψην η τεράστια έκταση των δραστηριοτήτων του. Μεταξύ όμως του Κρατικού Προγραμματισμού και του προγραμματισμού των ατόμων ή των επιχειρήσεων υπάρχουν δυο σημαντικές διαφορές: α. Τα άτομα και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις προβλέπουν πρώτα τα αναμενόμενα έσοδά τους και μετά προγραμματίζουν τις δαπάνες τους. Αντίθετα, το κράτος

11

πρώτα προγραμματίζει το κόστος των υπηρεσιών που θα παράσχει, τα έξοδα δηλαδή, και στη συνέχεια προσδιορίζει τους πόρους που είναι αναγκαίοι, τα έσοδα δηλαδή, για την κάλυψη των εξόδων του. β. Ο προγραμματισμός των εσόδων - εξόδων, από το όνομα ή τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, έχει ως σκοπό την προσωπική ωφέλεια, αντίθετα με τον Κρατικό Προγραμματισμό, που έχει ως στόχο τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας. 1.7 .2 Ορισμός του Δημόσιου Προϋπολογισμού και άλλες έννοιες Προϋπολογισμός είναι ο νόμος με τον οποίο προσδιορίζονται τα δημόσια έσοδα και καθορίζονται τα όρια των εξόδων του κράτους (οι πιστώσεις ) για κάθε οικονομικό έτος. Από τον παραπάνω ορισμό προκύmει ότι ο προϋπολογισμός είναι νόμος, αν και στην ουσία είναι πράξη διοικητική. Τον τύπο του νόμου τον λαμβάνει, επειδή ψηφίζεται από τη Βουλή. Με τον προϋπολογισμό προσδιορίζονται τα δημόσια έσοδα και τα όρια των εξόδων του κράτους. Αναφέρεται δηλαδή στο μέλλον και μάλιστα στο επόμενο έτος. Η Αρχή επομένως, που καταρτίζει τον προϋπολογισμό, πρέπει να προβλέψει, με τους βάση τους υπάρχοντες νόμους και σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες οικονομικές συνθήκες, από το ένα μέρος τα δημόσια έσοδα και από το άλλο τα όρια των δημόσιων δαπανών. Μετά τη ψήφιση του προϋπολογισμού στη Βουλή η Κυβέρνηση δε μπορεί γενικά να υπερβεί τις πιστώσεις που αναγράφονται σ' αυτόν για το σχετικό έτος, μπορεί όμως να δαπανήσει μικρότερα ποσά από αυτά που προβλέπονται στον προϋπολογισμό. Θα πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ του Κρατικού Προϋπολογισμού και Δημόσιου Απολογισμού. Στο Δημόσιο Απολογισμό εμφανίζονται τα αποτελέσματα της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού των εσόδων και εξόδων του Κράτους κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος. 'Έτσι, ενώ ο προϋπολογισμός αναφέρεται στο μέλλον, ο απολογισμός αναφέρεται στο παρελθόν. Επίσης ο Δημόσιος Προϋπολογισμός είναι διάφορος από τον Ισολογισμό του Κράτους, ο οποίος περιλαμβάνει την κατάσταση του Δημόσιου Ταμείου, του Δημόσιου Χρέους και των Κρατικών Εγγυήσεων. Αναφέρεται στο παρελθόν σε αντίθεση με τον προϋπολογισμό, που, ως γνωστόν, αναφέρεται στο μέλλον. 1.7.3 Μορφές Δημόσιου Προϋπολογισμού Α. Γενικός Προϋπολογισμός του Κράτους Ο Γενικός Προϋπολογισμός του Κράτους εμφανίζει το σύνολο των εσόδων και εξόδων του κράτους για το επόμενο έτος. Η ενιαία μορφή του έχει το πλεονέκτημα ότι διευκολύνει το μελετητή να σχηματίσει πλήρη (σαφή) εικόνα για τα προβλεπόμενα έσοδα και έξοδα του κράτους του επόμενου έτους. Β. Tακτικός Προϋπολογισμός του Κράτους Ο Τακτικός Προϋπολογισμός στο σκέλος των εσόδων που περιλαμβάνει όλα τα έσοδα του Κράτους, εκτός των εσόδων που προέρχονται από τη σύναψη δανείων και από την εκμετάλλευση των δημοσίων επενδύσεων. Στο σκέλος των εξό-

12

δων ο Τακτικός Προϋπολογισμός περιλαμβάνει όλες τις δαπάνες του Κράτους εκτός από τις κρατικές δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις. Γ. Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων Ο Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων στο σκέλος των εσόδων περιλαμβάνει τόσο το τυχόν πλεόνασμα (περίσσευμα) του Τακτικού Προϋπολογισμού, όσο και τα έσοδα του Κράτους από τη σύναψη δανείων , καθώς και τα έσοδα από την εκμετάλλευση των δημοσίων επενδύσεων. Στο σκέλος των εξόδων ο Προϋπολογισμός των Δημοσίων Επενδύσεων περιλαμβάνει τις επενδύσεις του κράτους κάθε φύσης. Προφανώς υπάρχει αλληλεξάρτηση τόσο μεταξύ του Τακτικού Προϋπολογισμού και του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, όσο και μεταξύ των δύο αυτών Προϋπολογισμών και του Γενικού Προϋπολογισμού του Κράτους. Έτσι, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και φαίνεται στον πίνακα του Γενικού Προϋπολογισμού του Ελληνικού Κράτους για το Οικονομικό Έτος 1999 το σκέλος των εσόδων του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων τροφοδοτείται, κατά ένα μέρος, από το πλεόνασμα του Τακτικού Προϋπολογισμού. Επίσης το σκέλος των εξόδων του Τακτικού Προϋπολογισμού βαρύνεται με τις δαπάνες προς εξυπηρέτηση των δημοσίων δανείων των συναφθέντων για χρηματοδότηση των δημοσίων επενδύσεων. Με την ενοποίηση του Τακτικού Προϋπολογισμού και του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων προκύmει ο Γενικός Προϋπολογισμός του Κράτους. Ο Γενικός Προϋπολογισμός του Ελληνικού Κράτους για το Οικονομικό Έτος 1999 φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί.

13

«Κύρωση του Γενικού Προϋπολογισμού του Κράτους και των Προϋπολογισμών ορισμένων Ειδικών Ταμείων και Υπηρεσιών για το οικονομικό έτος 1999» Άρθρo 1

Κυρώνεται ο Γενικός Προϋπολογισμός του Κράτους του οικονομικού έτους 1999 που τα έσοδα και έξοδά του ορίζονται σύμφωνα με τους επισυναmόμενους πίνακες και κατανέμονται ως ακολούθως: α. ΕΣΟΔΑ

-Τακτικός Προϋπολογισμός....................………… -Τακτικά Εσωτερικού .........................................…. - » από Ευρωπαϊκή Ένωση.............................….. -Πιστωτικά.......................................................……. - Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων ..……... - Ίδια Έσοδα .............................................………… - Από Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) .................……. - »» » » (FEOGA - Προσ/μός κ.λπ.) .........……... - »» » » (Τ. Συνοχής) ..............................………. - »» » » (ΕΚΤ, Λοιπά) ..............................……… Πιστωτικά Εξωτερικού...........................…… Σύνολο ...........................................…...

Δρχ. » » » » » » » » » » »

14. 780.603.000.000 9.970.500.000.000 59.500.000.000 4. 750.603.000.000 2.195.000.000.000 30.000.000.000 615.000.000.000 67.000.000.000 181.000.000.000 167.000.000.000 1.135.000.000.000 16.975.603.000.000

Δρχ. » » » » »

14. 780.603.000.000 14.345.603.000.000 435.000.000.000 2.195.000.000.000 2.195.000.000.000 16.975.603.000.000

β. ΕΞΟΔΑ

Τακτικός Προϋπολογισμός....................………….. - Τακτικά .............……………………………….... - Ευρωπαϊκής Ένωσης ...........………...................... Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων................ - Δαπάνες Επενδύσεων ενταγμένες στο Πρόγραμμα Σύνολο.........................................……….. Άρθρο 2

Τα έσοδα και τα έξοδα των παρακάτω Ταμείων και Υπηρεσιών για το οικονομικό έτος 1999 ορίζονται σύμφωνα με τους επισυναπτόμενους πίνακες και είναι συνολικά κατά Ταμείο και Υπηρεσία ως ακολούθως: Έσοδα Έξοδα 1) Ταμείο Εθνικής Άμυνας .............. Δρχ. 3.408.517.000 3.408.517.000 2) Ταμείο Εθνικού Στόλου................ » 1.600.000.000 1.600.000.000 3) Ταμείο Αεροπορικής Άμυνας ....... » 450.000.000 450.000.000 4) Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας ........... » 414.322.000.000 414.322.000.000 5) Εθνικά Κληροδοτήματα............... » 5.798.574.000 5.798.574.000 6) Υπηρεσία Κροτικών Λαχείων ...... » 148.780.000.000 148.780.000.000 7) Κεντρικό Ταμείο Γεωργίας Κτηνοτροφίας και Δασών (Κ.Τ.Γ.Κ.Δ.) » 10.580.000.000 10.580.000.000 8) Κεφάλαια Σποροπαραγωγής (Α' Παράρτημα Κ.Τ.Γ.Κ.Δ.) ............. » 2.921.500.000 2.921.500.000 9) Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων (Β' Παράρτημα Κ.Τ.Γ.Κ.Δ.) .................. » 1.109.500.000 1.109.500.000 10) Ειδικός Λογαριασμός Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων ........................... » 1.101.053.000.000 1.101.053.000.000 11) Λογαριασμός Πετρελαιοειδών …… » 17.949.000.000 27.500.000.000 Σύνολο….........................……. » 1.707.972.091.000 1.171.523.091.000 Αθήνα Νοέμβριος 1998 Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΙΑΝΝΟΣ Π. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

14

15

1.8 Ερωτήσεις - Ασκήσεις Α. Ερωτήσεις 1. Ποιο είναι το οικονομικό πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών; 2. Τι ονομάζουμε δημόσιες δαπάνες ή δημόσια έξοδα; 3. Πώς ταξινομούνται οι δημόσιες δαπάνες; 4. Τι είναι φόρος; Ποιες οι διαφορές του φόρου από τα έσοδα που προέρχονται από δανεισμό; 5. Τι λέγεται φορολογική βάση και τι φορολογικός συντελεστής; 6. Ανάλογα με τη φορολογική τους βάση σε ποιες κύριες κατηγορίες διακρίνονται οι φόροι; 7. Οι φόροι, που επιβάλλονται στην τρέχουσα παραγωγή και στα εισοδήματα, αποφέρουν το μικρότερο μέρος των φορολογικών εσόδων στη χώρα μας και μπορούν να επιβληθούν μόνο στον αγοραστή ενός προϊόντος ή παραγωγικού συντελεστή. Σχολιάστε. 8. Ποιοι φόροι λέγονται αναλογικοί και ποιοι προοδευτικοί; Ποιοι εφαρμόζονται στη χώρα μας για τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων; 9. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι φόροι ανάλογα με τον δημόσιο τομέα για τον οποίο επιβάλλονται; 10. Ποιοι φόροι χαρακτηρίζονται ως άμεσοι και ποιοι ως έμμεσοι; Αναφέρατε παραδείγματα. 11. Τι είναι η φοροδιαφυγή; Αναφέρατε παραδείγματα. 12. Από ποιους παράγοντες προσδιορίζεται η ροπή των φορολογουμένων για φοροδιαφυγή; 13. Γιατί η φοροδιαφυγή έχει σοβαρές συνέπειες για μια χώρα; 14. Φοροαποφυγή έχουμε, όταν ο φορολογούμενος με μια σειρά από άνομες πράξεις κατορθώνει να μειώσει τη φορολογική του υποχρέωση. Σχολιάστε. 15. Τι είναι μετακύλιση φόρου; Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται; Αναφέρατε παραδείγματα. 16. Ποιες οι σημαντικές διαφορές μεταξύ του Κρατικού Προγραμματισμού και του προγραμματισμού των ατόμων ή των επιχειρήσεων. 17. Τι είναι ο Δημόσιος Προϋπολογισμός, τι ο Δημόσιος Απολογισμός και τι ο Ισολογισμός του Κράτους; 18. Υπάρχει στενή αλληλεξάρτηση μεταξύ Τακτικού Προϋπολογισμού και του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων. Σχολιάστε. Β. Ασκήσεις 1. Έστω ότι πρέπει να φορολογηθούν τα εξής ποσά : α. 1.400.000 δρχ. β. 4.200.000 δρχ. γ . 9.50.0000 δρχ. Να προσδιορισθεί ο φόρος σύμφωνα με τα συστήματα ολικής προόδου και κλιμακωτής προόδου, με έκπτωση του αφορολόγητου ποσού. Δίδεται : 1. Αφορολόγητο ποσό 1.000.000 δρχ. 2. Η φορολογική κλίμακα που θα χρησιμοποιηθεί θα είναι η αναφερόμενη στη παράγραφο 1.5.2

16

2. Έστω ότι πρέπει να φορολογηθούν τα εξής ποσά : α. 1.350.000 δρχ. β. 2.850.000 δρχ. γ. 8.000.000 δρχ. Να προσδιοριστεί ο φόρος σύμφωνα με τα συστήματα της κλιμακωτής προόδου και της ολικής προόδου με έκπτωση του αφορολόγητου ποσού. Δίδεται : 1. Αφορολόγητο ποσό 1.000.000 δρχ. 2. Η φορολογική κλίμακα που θα χρησιμοποιηθεί θα είναι η αναφερόμενη στην παράγραφο 1.5.2.

17

ΜΕΡΟΣ ΙΙ ΚΩΔΙΚΑΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ (Κ.Β.Σ.)

18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ Κ.Β.Σ. Μέχρι το 1948, στη χώρα μας δεν υπήρχε κάποια νομοθετική ρύθμιση για την τήρηση των λογιστικών βιβλίων και την έκδοση των φορολογικών στοιχείων . Οι επιχειρήσεις μέχρι τότε, με εξαίρεση τις ανώνυμες εταιρείες, τις τράπεζες και πολύ λίγες αξιόλογες εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, τηρούσαν πρόχειρα τα βιβλία που τους ήταν απαραίτητα σύμφωνα με τον υπάρχοντα Εμπορικό Νόμο. Άλλα βιβλία , πραγματικά πολύ χρήσιμα στη λειτουργία των επιχειρήσεων και που εξυπηρετούν πραγματικές διαχειριστικές ανάγκες, τα θεωρούσαν περιττά. Έτσι για να προσδιορίσει το κράτος το φορολογητέο εισόδημα των επιχειρήσεων αυτών , δεν μπορούσε να βασιστεί σε αναγραφόμενα στα λογιστικά τους βιβλία, αλλά γινόντουσαν εκτιμήσεις από άλλα στοιχειά, όπως ταξίδια στο εξωτερικό, τοποθεσία της επιχείρησης, μέγεθος του καταστήματος κτλ. Τα αποτελέσματα βεβαίως των παραπάνω εκτιμήσεων, ήσαν τις περισσότερες φορές πλασματικά και σχεδόν πάντα υπήρχαν προστριβές και διαφωνίες μεταξύ κράτους και επιχειρήσεων . Το 1948 για πρώτη φορά καθιερώθηκε η υποχρέωση τήρησης λογιστικών βιβλίων και έκδοσης φορολογικών στοιχείων στις επιχειρήσεις. Το 1954 οι διατάξεις περί βιβλίων και στοιχείων κωδικοποιήθηκαν σε ενιαίο κείμενο που αποτέλεσε τον πρώτο Κώδικα Φορολογικών Στοιχείων (Κ.Φ.Σ.). Από τότε διαρκώς τροποποιείται. Σήμερα ισχύει το Π.Δ 186/ 26-5-1992 και ορισμένες άλλες διατάξεις. Με την ισχύουσα νομολογία εναρμονίζονται οι διατάξεις του Κ.Β.Σ. με το φορολογικό καθεστώς που διαμορφώνεται από την εφαρμογή του Ν.1642/1986 "περί εφαρμογής του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.)". Η εφαρμογή του Κ.Β.Σ. έχει σαν στόχο τη διασφάλιση των προϋποθέσεων της εφαρμογής των φορολογιών, με βάση πραγματικά δεδομένα. Επίσης συμβάλλει στη λογιστική οργάνωση των επιχειρήσεων πάνω σε πραγματικές βάσεις και δημιουργεί τις απαραίτητες προσβάσεις για την εφαρμογή του λογιστικού σχεδίου στη χώρα μας.

19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

3.1 Αντικείμενο Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων Με τις διατάξεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων ορίζονται οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των επιτηδευματιών σχετικά με την τήρηση των βιβλίων και την έκδοση των φορολογικών στοιχείων.

3.2 Έννοια επιτηδευματία Υποκείμενο πρόσωπο στην εφαρμογή των διατάξεων του Κ.Β.Σ. είναι ο επιτηδευματίας. Επιτηδευματίας θεωρείται κάθε ημεδαπό ή αλλοδαπό φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κοινωνία Αστικού δικαίου ή αστική εταιρεία, κερδοσκοπική ή μη, που ασκεί δραστηριότητα στην Ελληνική επικράτεια και αποβλέπει στην απόκτηση εισοδήματος από εμπορική ή βιομηχανική ή βιοτεχνική ή γεωργική επιχείρηση ή από ελευθέριο επάγγελμα ή άλλη επιχείρηση. Φυσικό Πρόσωπο σύμφωνα με τον αστικό κώδικα είναι κάθε άνθρωπος ικανός να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις. Νομικό πρόσωπο είναι ιδίως οι εμπορικές εταιρείες (Ομόρρυθμες, Ετερόρρυθμες, Ανώνυμες, Περιορισμένης ευθύνης, Ετερόρρυθμες κατά μετοχές) οι δημόσιες, δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι αλλοδαπές εταιρικές επιχειρήσεις και τα υποκαταστήματα αυτών , που ασκούν επιχείρηση ή έχουν εγκατάσταση στην Ελλάδα. Κοινωνία Αστικού Δικαίου είναι το δικαίωμα που ανήκει από κοινού (αδιαίρετα), κατά ιδανικά μέρη, σε περισσότερα πρόσωπα (φυσικά ή νομικά). Κοινωνίες που συνήθως συναντώνται στην πράξη είναι ιδίως η συνιδιοκτησία οικοπέδου στο οποίο ανεγείρεται ξενοδοχείο, η συνιδιοκτησία μηχανημάτων και η από κοινού εκμετάλλευση τους, η συνέχιση της επιχείρησης από τους κληρονόμους του αποβιώσαντος επιτηδευματία κτλ. Aστική εταιρεία σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα είναι εκείνη που γίνεται με σύμβαση από δύο ή περισσότερα πρόσωπα που έχουν υποχρέωση να επιδιώκουν με κοινές εισφορές κοινό σκοπό και ιδίως οικονομικό.

3.3 Υποχρεώσεις επιτηδευματιών Οι επιτηδευματίες υποχρεούνται να τηρούν, εκδίδουν, παρέχουν, ζητούν, λαμβάνουν , υποβάλλουν τα βιβλία, τα στοιχεία, τις καταστάσεις και κάθε άλλο μέσο σχετικό με τη τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων .

20

Επιτηδευματίας θεωρείται και η κοινοπραξία επιτηδευματιών . Κοινοπραξία επιτηδευματιών είναι η από κοινού σύμπραξη περισσοτέρων του ενός προσώπων (φυσικών ή νομικών) για την εκτέλεση ορισμένης εργασίας (συνήθως τεχνικής)με σκοπό το κέρδος. Έχει προσωρινό χαρακτήρα, διαλύεται όταν τελειώσει το έργο που έχει αναλάβει, δεν αντιμετωπίζεται από τον εμπορικό νόμο, οριοθετείται από το φορολογικό δίκαιο και έχει όλες τις υποχρεώσεις του Κώδικα (τήρηση βιβλίων, έκδοση στοιχείων). Για να θεωρηθεί επιτηδευματίας η κοινοπραξία, να αναγνωρισθεί δηλαδή φορολογικά, πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά οι εξής προϋποθέσεις : α. Να έχει ορισμένη επαγγελματική διεύθυνση (οδός, αριθμός). Η διεύθυνση αναγράφεται απαραίτητα στο συμφωνητικό. β. Να αποβλέπει στη διενέργεια μιας συγκεκριμένης πράξης π.χ. η κατασκευή αερογέφυρας στη συμβολή των οδών Κηφισού και Λένορμαν. γ. Να αποδεικνύεται με έγγραφη συμφωνία (καταστατικό) των μερών, που κατατίθεται πριν την έναρξη των εργασιών της στον αρμόδιο προϊστάμενο Δ. Ο . γ της επαγγελματικής της διεύθυνσης. δ. Τα μέλη της, να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα που το καθένα ασκεί δική του επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα ή είναι ομόρρυθμα μέλος διαφορετικής ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας.

3.4 Εξαιρέσεις επιτηδευματιών α. Δημόσιο, Νομικά Πρόσωπα, Ενώσεις προσώπων κτλ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Το Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. που δεν ασκούν επιχείρηση, οι επιτροπές και οι ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι ξένες αποστολές και οι διεθνείς οργανισμοί δεν έχουν υποχρέωση να τηρούν τα βιβλία του Κ.Β.Σ., υποχρεούνται όμως να εκδίδουν , υποβάλλουν και διαφυλάσσουν τα στοιχεία που ορίζει ο Κώδικας. Έτσι π.χ. έχουν υποχρέωση να εκδίδουν δελτία αποστολής σε περίπτωση αποστολής σε επιτηδευματία λόγω πώλησης, να εκδίδουν αποδείξεις δαπανών για καταβολές αμοιβών σε δικαιούχους που δεν έχουν υποχρέωση να εκδίδουν στοιχεία κτλ. Τα παραπάνω πρόσωπα, εκτός από το δημόσιο, όταν ενεργούν πράξεις που υπόκεινται στο Φ.Π.Α. θεωρούνται επιτηδευματίες και έχουν όλες τις υποχρεώσεις του Κώδικα. Έτσι αν π.χ ένας Δήμος ανοίξει στην περιοχή του ένα αναψυκτήριο έχει υποχρέωση για τη δραστηριότητα αυτή να τηρεί τα βιβλία και τα στοιχεία του Κώδικα όπως όλοι οι επιτηδευματίες. β. Aγρότεs, Αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Οι αγρότες και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις που ορίζονται από το Φ.Π.Α. δεν υποχρεούνται στη τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων με εξαίρεση μόνο το ημερολόγιο μεταφοράς και το δελτίο αποστολής. Σημειώνεται ότι οι αγρότες που ασκούν την αγροτική τους εκμετάλλευση : 1. με τη μορφή οποιουδήποτε τύπου εταιρείας (Ο.Ε, Ε.Ε, Ε.Π.Ε. κτλ.) ή αγροτικού συνεταιρισμού. 2. πωλούν τα προϊόντα τους ύστερα από επεξεργασία, που θα μπορούσε να τους αποδώσει χαρακτήρα βιοτεχνικού ή βιομηχανικού προϊόντος. 3. όταν διαθέτουν κατάστημα για την πώληση των προϊόντων τους και

21

4. εξάγουν τα προϊόντα τους στο εξωτερικό, έχουν υποχρέωση να τηρούν τα βιβλία και τα στοιχεία του Κώδικα θεωρούμενοι επιτηδευματίες. Επιτηδευματίες θεωρούνται επίσης και οι αγρότες εκείνοι που με δήλωσή τους έχουν ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς του Φ.Π.Α. γ. Οι μισθωτοί (υπάλληλοι εργάτες) δεν υποχρεούνται να τηρούν βιβλία και στοιχεία για την εξαρτημένη εργασία που παρέχουν.

3.5 Μη υπόχρεοι στην τήρηση βιβλίων και έκδοση βιβλίων. Απαλλασσόμενοι μικροεπιτηδευματίες Μερικοί μικροεπιτηδευματίες μόνο φυσικά πρόσωπα που πραγματοποιούν ακαθάριστα έσοδα κάτω από ορισμένα ποσά, δεν έχουν υποχρέωση να τηρούν τα βιβλία του Κώδικα (εκτός από τα πρόσθετα βιβλία) και να εκδίδουν αποδείξεις λιανικής πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών. Έτσι απαλλασσόμενοι επιτηδευματίες είναι τα φυσικά πρόσωπα μόνο : α. που πωλούν αγαθά και πραγματοποίησαν κατά την προηγούμενη διαχειριστική χρήση ακαθάριστα έσοδα μέχρι 1.800.000 δρχ. β. που παρέχουν υπηρεσίες και πραγματοποίησαν ακαθάριστα έσοδα μέχρι 600.000 δρχ. γ . που πωλούν αγαθά και παρέχουν συγχρόνως και υπηρεσίες και πραγματοποίησαν ακαθάριστα έσοδα μέχρι 1.800.000 δρχ. εφόσον τα ακαθάριστα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών δεν υπερβαίνουν τις 600.000 δρχ. δ. που εκμεταλλεύονται φορτηγά πλοία του Ν. 27/75 με συνολική χωρητικότητα μέχρι 500 κόρους ( 1 κόρος = 2.83 κυβ.μέτρα). ε. οι πράκτορες κρατικών λαχείων και παιγνίων (ΠΡΟΠΟ, ΛΟΤΟ και συναφή) μόνο για τη δραστηριότητα αυτή. (δεν περιλαμβάνονται όσοι λειτουργούν με μορφή Α.Ε. και Ε.Π.Ε.) στ. οι εφημεριδοπώλες (υποπράκτορες εφημερίδων και περιοδικών). Εξαιρούνται από την απαλλαγή : α. οι ελεύθεροι επαγγελματίες β. οι χονδροπωλητές όταν οι χονδρικές πωλήσεις τους υπερβαίνουν το 60%. γ. οι εξαγωγείς, ανεξαρτήτως ποσού. Διευκρινίζεται ότι οι επιτηδευματίες νομικά πρόσωπα, με τη μορφή οποιουδήποτε τύπου εταιρείας (Ο.Ε., Ε.Ε., Α.Ε, Ε.Π.Ε. κτλ.) εξαιρούνται της απαλλαγής, αφού απαλλασσόμενοι είναι μόνο τα φυσικά πρόσωπα.

3.6 Γλώσσα τήρησης βιβλίων και στοιχείων Τα βιβλία και τα στοιχεία του Κώδικα τηρούνται στην ελληνική γλώσσα και το ελληνικό νόμισμα. Ο επιτηδευματίας έχει τη δυνατότητα, μόνο για τις συναλλαγές με το εξωτερικό, να διατυπώνει τα στοιχεία σε ξένη γλώσσα και σε ξένο νόμισμα. Επίσης στην περίmωση των αλλοδαπών επιχειρήσεων και οργανισμών που λειτουργούν στην Ελλάδα, είναι δυνατόν να τηρούνται όλα ή μερικά από τα βιβλία και στοιχεία στη ξένη γλώσσα, με την προϋπόθεση ότι οι τίτλοι των λογαριασμών και η αιτιολογία των εγγραφών καταχωρούνται παράλληλα και στην Ελληνική γλώσσα.

22

3.7 Διάκριση επιτηδευματιών Οι επιτηδευματίες ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών τους διακρίνονται: α. Στους πωλούντες αγαθά, χονδρικά - λιανικά, αυτούσια ή μετά από επεξεργασία (κατεργασία, εξευγενισμό, συναρμολόγηση ή συσκευασία) όπως είναι αυτοί που ασκούν εμπορική ή βιομηχανική- βιοτεχνική επιχείρηση. β. Στους παρέχοντες υπηρεσίες, όπως είναι οι επισκευαστές, μεσίτες, μεταφορείς, ελεύθεροι επαγγελματίες, φροντιστήρια κτλ. γ. Στους πωλούντες αγαθά και παρέχοντες υπηρεσίες (μικτή δραστηριότητα) Σημειώνεται ότι θεωρείται παροχή υπηρεσίας, όταν χρησιμοποιούνται υλικά και το κόστος των υλικών δεν ξεπερνάει το 1/3 της συνολικής αμοιβής, με την προϋπόθεση όμως ότι από τη χρησιμοποίηση των υλικών δεν παράγεται νέο είδος αγαθού.

3.8 Έννοια χονδρικής- λιανικής πώλησης και παροχής υπηρεσιών Χονδρική θεωρείται η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών, ανεξάρτητα από το αντικείμενο της πώλησης και το μέγεθος του αντιτίμου αυτής, όταν γίνεται από επιτηδευματία : α. σε άλλον επιτηδευματία για την άσκηση του επαγγέλματός του. β. στο δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ., στους διάφορους συνεταιρισμούς που δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. γ. στους αγρότες, όταν πρόκειται να χρησιμοποιήσουν αυτά για την άσκηση του επαγγέλματός τους. δ. οι εξαγωγές. ε. η πώληση εισαγωγικού δικαιώματος. Χονδροπωλητήs αποκλειστικά θεωρείται ο επιτηδευματίας που το σύνολο των ακαθαρίστων εσόδων του προέρχεται από χονδρικές πωλήσεις. Χονδροπωλητήs κατά κύριο λόγο θεωρείται ο επιτηδευματίας που οι χονδρικές πωλήσεις του ξεπερνούν το 60% του συνόλου των ακαθαρίστων εσόδων του. Λιανική θεωρείται κάθε πώληση αγαθών και παροχή υπηρεσιών σε φυσικά πρόσωπα για την ικανοποίηση των αναγκών του. Λιανοπωλητήs αποκλειστικά θεωρείται ο επιτηδευματίας που το σύνολο των ακαθαρίστων εσόδων του προέρχεται από λιανικές πωλήσεις. Λιανοπωλητήs κατά κύριο λόγο θεωρείται ο επιτηδευματίας που οι λιανικές πωλήσεις του ξεπερνούν το 40% του συνόλου των ακαθαρίστων εσόδων του. Παροχή υπηρεσιών θεωρείται κάθε εξυπηρέτηση, οποιασδήποτε φύσης προς το κοινό, τους άλλους επιτηδευματίες, το δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ, τους οργανισμούς κτλ. που σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Β.Σ δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν πώληση αγαθών. Παράδειγμα χονδρικής και λιανικής πώλησης: Η πώληση από επιτηδευματία δυο καθισμάτων αξίας 10.000 δρχ. σε εκμεταλλευτή εστιατορίου για την άσκηση

23

του επαγγέλματός του θεωρείται χονδρική πώληση, ενώ η πώληση στο ίδιο πρόσωπο μιας τηλεόρασης αξίας 200.000 δρχ. για την εξυπηρέτηση των οικογενειακών του αναγκών, θεωρείται λιανική πώληση.

3.9 Έννοια είδους Είδος για την εφαρμογή του Κώδικα θεωρείται η ουσιώδης ποιοτική διάκριση των αγαθών, η οποία επηρεάζει σημαντικά τουλάχιστον την απόδοση ή το κόστος ή την τιμή πώλησης διαζευκτικά ή αθροιστικά. Στις περιπτώσεις που οι επιτηδευματίες έχουν υποχρέωση στην αναγραφή του είδους, τόσο στην τήρηση των βιβλίων (π.χ βιβλίο αποθήκης), όσο και στην έκδοση των στοιχείων (τιμολόγιο - δελτίο αποστολής) να αναγράφουν τα είδη των αγαθών σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα. Έτσι π.χ στις εισαγωγές καθισμάτων, όταν εισάγονται με τη γενική τους κατηγορία καθίσματα, ο επιτηδευματίας έχει υποχρέωση να τα αναγράψει κατά την ουσιώδη ποιοτική τους διάκριση (καθίσματα ξύλινα, μεταλλικά κτλ.).

3.10 Ερωτήσεις 1. Ποιος θεωρείται επιτηδευματίας σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ και ποιες οι υποχρεώσεις του; 2. Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να υπάρχουν για να αναγνωρίζεται φορολογικά η κοινοπραξία επιτηδευματιών; 3. Πότε οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων δεν υποχρεούνται να τηρούν τα βιβλία και τα στοιχεία που ορίζονται από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ.; 4. Ποιοι επιτηδευματίες απαλλάσσονται και ποιοι όχι από τη τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων; 5. Ένας Σύλλογος εκδίδει εφημερίδα, στην οποία καταχωρεί διαφημίσεις. Υποχρεούνται να τηρεί βιβλία και να εκδίδει στοιχεία του Κώδικα; Σχολιάστε. 6. Παραγωγός ροδάκινων παράγει 1 00 τόνους τα οποία κονσερβοποιεί σε ιδιόκτητο εργαστήριο και διαθέτει όλη τη ποσότητα στην εσωτερική αγορά. Θεωρείται επιτηδευματίας και γιατί; 7. Επιτηδευματίας πραγματοποίησε 80.000.000 δρχ. ακαθάριστα έσοδα, εκ των οποίων τα 50.000.000 δρχ. από χονδρικές πωλήσεις και τα υπόλοιπα από λιανικές. Θεωρείται χονδροπωλητής ή λιανοπωλητής και γιατί; 8. Πως διακρίνονται οι επιτηδευματίες σύμφωνα με το αντικείμενο των εργασιών τους; 9. Ποια πώληση θεωρείται χονδρική και ποια λιανική σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ.; 10. Ένας επιτηδευματίας αγοράζει ανταλλακτικά για το Ι.Χ. αυτοκίνητό του αξίας 20.000 δρχ. Σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ. τι πώληση θεωρείται;

24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΒΙΒΛΙΑ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ 4. 1 Γενική ένταξη επιτηδευματιών Οι επιτηδευματίες εντάσσονται σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες τήρησης βιβλίων, ανάλογα με τα ακαθάριστα έσοδα που πραγματοποιήθηκαν κατά τη προηγούμενη πλήρη διαχειριστική περίοδο, όπως προσδιορίζονται αυτά στη φορολογία εισοδήματος Κατηγορίες βιβλίων Πρώτη μέχρι Δεύτερη μέχρι Τρίτη πάνω από

Όρια ακαθάριστων εσόδων 18.000.000 δρχ. 250.000.000 δρχ. 250.000.000 δρχ.

Τηρούμενα βιβλία Αγορών Εσοδων – Εξοδων Λογιστικά βιβλία κατά διπλογραφική μέθοδο

Αν η προηγούμενη διαχειριστική χρήση είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη του 12μήνου τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα για την ένταξη βρίσκονται με αναγωγή. Έτσι αν επιχείρηση λειτούργησε από 1/7/1998 και μέχρι 31/12/1998, που τήρησε βιβλίο εσόδων - εξόδων, πραγματοποίησε ακαθάριστα έσοδα 130.000.000 δρχ με αναγωγή των εσόδων σε ετήσια έχουμε : 130.000.000 Χ 12/6 = 260.000.000 που σημαίνει ότι την επόμενη χρονιά θα τηρήσει βιβλία τρίτης κατηγορίας. Στην περίmωση πώλησης αγαθών για λογαριασμό τρίτων σαν ακαθάριστα έσοδα για την τήρηση βιβλίων , θεωρείται η αξία των αγαθών που πουλήθηκαν .

4.2 Ειδικές εντάξεις επιτηδευματιών Από τις γενικές εντάξεις των επιτηδευματιών προβλέπονται σύμφωνα με τον νόμο αρκετές εξαιρέσεις. Έτσι, οι περισσότεροι επιτηδευματίες εντάσσονται σε συγκεκριμένη κατηγορία βιβλίων, ανάλογα με τη νομική τους μορφή, το αντικείμενο εργασιών τους ή τον τόπο άσκησης της δραστηριότητάς τους, ανεξάρτητα από το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων τους. Το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων της προηγούμενης διαχειριστικής περιόδου λαμβάνεται υπόψη, κυρίως, για την αλλαγή της κατηγορίας βιβλίων (από πρώτη σε δεύτερη ή από δεύτερη σε τρίτη) . Με βάση τα παραπάνω, οι ειδικές εντάξεις επιτηδευματιών σε κατηγορίες τήρησης βιβλίων, είναι οι ακόλουθες:

25

4.2.1 Ένταξη επιτηδευματιών στην πρώτη κατηγορία Στη πρώτη κατηγορία εντάσσονται, από την έναρξη των εργασιών τους και ανεξάρτητα από το ύψος των εκκαθαριστών εσόδων τους που πραγματοποιούν οι παρακάτω επιτηδευματίες: α) ο πρατηριούχος υγρών καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων, μόνο για την εμπορία βενζίνης και πετρελαίου. β) ο επιτηδευματίας που διαθέτει τα είδη του αποκλειστικά λιανικώς στις κινητές λαϊκές αγορές. γ) ο εκμεταλλευτής περιπτέρου. δ) ο λιανοπωλητής ψιλικών και συναφών ειδών, εφημερίδων, περιοδικών και τσιγάρων. ε) ο εκμεταλλευτής κινητών καντινών, που λειτουργούν υπαίθρια και εξυπηρετούν μαζικές εκδηλώσεις. Όποιος από τους παραπάνω επιτηδευματίες, εκτός από τον λιανοπωλητή ψιλικών, διατηρεί και κλάδο πώλησης άλλων αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, τηρεί για τον κλάδο αυτό, τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα αυτού του κλάδου, όχι όμως κατηγορία κατώτερη της δεύτερης. Αν συμβεί το ίδιο με τον λιανοπωλητή ψιλικών, τότε τηρεί για όλες του τις δραστηριότητες τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στο σύνολο των ακαθαρίστων εσόδων, όχι όμως κατώτερη της δεύτερης. Όταν λειτουργεί και δεύτερος κλάδος, μπορεί σε ιδιαίτερες στήλες, όταν είναι βιβλία δεύτερης κατηγορίας ή σε ιδιαίτερους λογαριασμούς, όταν είναι τρίτης κατηγορίας, να παρακολουθούνται οι αγορές και τα έξοδά του πρώτου κλάδου, αντί της τήρησης ιδιαίτερου βιβλίου αγορών . 4.2.2 Ένταξη επιτηδευματιών στη δεύτερη κατηγορία Στη δεύτερη κατηγορία βιβλίων από την έναρξη των εργασιών τους, εντάσσονται οι εξής: α) ο ελεύθερος επαγγελματίας. β) ο εκτελωνιστής. γ) ο εκμεταλλευτής αυτοκινήτου δημόσιας χρήσης. δ) ο παραγωγός ασφαλειών. ε) ο μεσίτης γενικά. στ) ο εκμεταλλευτής γεωργικών μηχανημάτων ή ελαιοτριβείου. ζ) ο διατηρών εκπαιδευτήριο ή φροντιστήριο. η) ο εκμεταλλευτής πλοίου δεύτερης κατηγορίας θ) ο εκμισθωτής μηχανημάτων, αυτοκινήτων ή άλλων κινητών πραγμάτων . ι) ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών . ια) ο κατασκευαστής ιδιωτικών ή δημόσιων τεχνικών έργων . ιβ) ο πωλητής χρυσών και λοιπών νομισμάτων . ιγ) ο πρατηριούχος χονδρικής πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων . ιδ) ο πωλητής - αντιπρόσωπος εταιρείας για τη διανομή πετρελαιοειδών . ιε) ο πρατηριούχος υγραερίου αυτοκινήτων. Όποιος από τους παραπάνω επιτηδευματίες διατηρεί κλάδο άλλων υπηρεσιών ή πώλησης αγαθών , τηρεί, για όλες του τις δραστηριότητες τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στο σύνολο των ακαθάριστων εσόδων του, όχι όμως κατηγορία κατώτερη της δεύτερης. Έτσι π.χ.. αν ένας μεσίτης διατηρεί και κατάστημα πώλησης ετοίμων ενδυμάτων και πραγματοποιήσει ακαθάριστα έσοδα από 01/01/1999 έως 31/12/1999 90.000.000 δρχ. από μεσιτικές εργασίες και 170.000.000 από την πώληση 26

των ενδυμάτων τότε από 01/01/2000 υποχρεώνεται να τηρήσει βιβλία τρίτης κατηγορίας και για τους δυο κλάδους. 4.2.3 Ένταξη επιτηδευματιών στην τρίτη κατηγορία Στη τρίτη κατηγορία βιβλίων, εντάσσονται, ανεξάρτητα από το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων τους και το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους, οι ελληνικές και ξένες ανώνυμες εταιρείες (Α.Ε.) και εταιρείες περιορισμένης ευθύνης (Ε.Π.Ε.), καθώς και οι κοινοπραξίες ή άλλης νομικής μορφής επιχειρήσεις κατασκευής δημόσιων έργων, εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου που αναλαμβάνουν ξεπερνά το όριο τήρησης βιβλίων τρίτης κατηγορίας. ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ οι ξένες επιχειρήσεις γενικά που εγκαθίστανται στη Ελλάδα σύμφωνα με τις διατάξεις των Α.Ν.89/1967 και378/1968, δηλαδή όσες απασχολούνται αποκλειστικά με την εκτέλεση εμπορικών εργασιών, το αντικείμενο των οποίων βρίσκεται εκτός Ελλάδος, καθώς και τα υποκαταστήματα αεροπορικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και απαλλάσσονται από τη φορολογία εισοδήματος με τον όρο της αμοιβαιότητας, μπορούν να τηρήσουν βιβλία δεύτερης κατηγορίας, αν υποχρεούνται στη τήρηση βιβλίων τρίτης κατηγορίας. 4.2.4 Κατ' εξαίρεση εντάξεις επιτηδευματιών Τα φυσικά πρόσωπα, μόνο, που ασκούν τη δραστηριότητά τους σε πόλη ή χωριό με πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων και δεν έχει χαρακτηρισθεί ως τουριστική περιοχή, εντάσσονται, κατά την έναρξη των εργασιών τους, στην πρώτη κατηγορία βιβλίων και στη συνέχεια στην κατηγορία βιβλίων που αντιστοιχεί στα ακαθάριστα έσοδα της προηγούμενης διαχειριστικής περιόδου, ανεξάρτητα από το αντικείμενο εργασίας τους. Εξαιρούνται τα φυσικά πρόσωπα που ασχολούνται με την παροχή υπηρεσιών ή την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών ή την εκμετάλλευση κέντρου διασκέδασης ή καταστήματος που υπόκεινται σε αγορανομικό έλεγχο, οι οποίοι από την έναρξη των εργασιών τους εντάσσονται σε κατηγορία όχι κατώτερη της δεύτερης και στη συνέχεια με βάση το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων τους. Ειδικά τα παραδοσιακά καφενεία, που λειτουργούν με την μορφή της ατομικής επιχείρησης, σε μη τουριστικές περιοχές με πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων, τηρούν τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα τους, ενώ στην έναρξη των εργασιών τους μπορούν να τηρήσουν βιβλίο Αγορών. 4.2.5 Ένταξη νέου επιτηδευματία Σε κατηγορία βιβλίων όχι κατώτερη της δεύτερης εντάσσεται και ο νέος επιτηδευματίας, από την έναρξη των εργασιών, ανεξάρτητα από το αντικείμενο της εργασίας του, εφ όσον δεν είναι από εκείνα, για τα οποία προβλέπεται ειδική ένταξη. Από τα παραπάνω προκύmει ότι δεν υπάρχει κατ' αρχήν, δυνατότητα τήρησης βιβλίων πρώτης κατηγορίας (βιβλίο Αγορών). 4.2.6 Προαιρετική τήρηση βιβλίων ανώτερης κατηγορίας Ο επιτηδευματίας μπορεί να τηρήσει βιβλία ανώτερης κατηγορίας από εκείνη στην οποία εντάσσεται, με τις εξής προϋποθέσεις : α) να τηρήσει όλα τα βιβλία της ανώτερης κατηγορίας. β) να αλλάξει καθεστώς Φ.Π.Α όπου επιβάλλεται, και γ) να τηρήσει τα βιβλία της ανώτερης κατηγορίας από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου. 27

Οι επιτηδευματίες που επιλέγουν, με τις παραπάνω προϋποθέσεις την τήρηση βιβλίων ανώτερης κατηγορίας, υποχρεούνται παράλληλα να τηρούν και όλα τα στοιχεία της ανώτερης κατηγορίας που επέλεξαν για μια πενταετία (δηλαδή για τις επόμενες πέντε διαχειριστικές περιόδους) . Η δήλωση μεταβολής στην αρμόδια Δ.Ο.Υ γίνεται στο πρώτο δεκαήμερο του πρώτου μήνα της διαχειριστικής περιόδου που θα ξεκινήσει η μεταβολή. 4.2.7 Ένταξη σε κατηγορία τήρησης βιβλίων επιτηδευματία που διατηρεί επιχείρηση πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών Όταν ο επιτηδευματίας διατηρεί επιχείρηση πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών, η ένταξή του σε κατηγορία τήρησης βιβλίων γίνεται σύμφωνα με το άθροισμα των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του και από τους δυο κλάδους. Δεν μπορεί να τηρήσει βιβλία κατώτερης από τη δεύτερη κατηγορία όταν : α. Το άθροισμα των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του και από τους δυο κλάδους ξεπερνά το ένα εκατομμύριο οκτακόσιες χιλιάδες (1.800.000) δραχμές, και β. Το πιο πάνω άθροισμα είναι κατώτερο από το ένα εκατομμύριο οκτακόσιες χιλιάδες (1.800.000) δραχμές, αλλά τα έσοδα του κλάδου παροχής υπηρεσιών, είναι μεγαλύτερα από εξακόσιες χιλιάδες (600.000) δραχμές. Στην περίπτωση που τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα και από τους δυο κλάδους δεν ξεπερνούν τα προηγούμενα όρια, ο επιτηδευματίας απαλλάσσεται από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων.

4.3 Βιβλίο πρώτης κατηγορίας Ο επιτηδευματίας της πρώτης κατηγορίας υποχρεούται να τηρεί βιβλίο Αγορών, στο οποίο καταχωρούνται όλες οι αγορές εμπορεύσιμων αγαθών που κάνει για την άσκηση του επαγγέλματός του. Αυτό θα γίνεται ανεξάρτητα αν οι αγορές γίνονται με μετρητά ή με πίστωση και τα αγοραζόμενα αγαθά προορίζονται για μεταπώληση ή για επεξεργασία. Σε ιδιαίτερη στήλη του βιβλίου ή ιδιαίτερο χώρο καταχωρούνται τα αγοραζόμενα αγαθά που προορίζονται για πάγια εκμετάλλευση, καθώς και τα δάνεια που χορηγούνται ή λαμβάνονται. Για κάθε αγορά στο βιβλίο Αγορών καταχωρούνται: α) Η αξία αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών, τα έξοδα, το Φ.Π.Α. των πράξεων αυτών, οι επιστροφές, και οι εκπτώσεις. Οι επιστροφές αγορών και οι λαμβανόμενες εκπτώσεις για τις αγορές που δεν σημειώνονται στα αντίστοιχα δικαιολογητικά (π.χ. τιμολόγια), αλλά εκδίδονται γι' αυτές πιστωτικά σημειώματα παροχής εκπτώσεων ή επιστροφών μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες του βιβλίου Αγορών. Παράδειγμα: Ο ΑΝΔΡ . ΑΛΕΞΙΟΥ που εκμεταλλεύεται περίπτερο και τηρεί βιβλία Α΄ κατηγορίας του Κ.Β.Σ το πρώτο τρίμηνο του 1999 είχε τις εξής συναλλαγές: • Ιανουάριος 1. Στις 6/1/1999 πληρώνει το ενοίκιο του μηνός Ιαν/ρίου (50.000) με την απόδειξη είσπραξης ενοικίου Νο 1. 2. Στις 8/1/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 186 από την εταιρεία «Τζανέτος & Σία Ο.Ε.» ψιλικά αξίας 123.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8% (μετρητοίς). 3. Στις 15/1/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 3243 από την «Καπνεμπορική Α.Ε.» τσιγάρα και συναφή καπνοβιομηχανικά προϊόντα αξίας 1.680.000 δρχ. (επί πιστώσει).

28

4. Στις 28/1/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 43 από τον «Ιωάννου Γ.» ζαχαρώδη αξίας 150.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8% (μετρητοίς). • Φεβρουάριος 1. Στις 1/2/1999 πληρώνει το ενοίκιο του μηνός Φεβρουαρίου (50.000) με την απόδειξη είσπραξης ενοικίου Νο 2. 2. Στις 7/2/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 74 από τον «Γκούμα Κων/νο» ψιλικά αξίας 58.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8% και ψιλικά αξίας 84.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (μετρητοίς). 3. Στις 12/2/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 4081 από την «Καπνεμπορική Α.Ε.» τσιγάρα και συναφή καπνοβιομηχανικά προϊόντα αξίας 750.000 δρχ. (μετρητοίς). 4. Στις 18/2/99 αγοράζει από τον «Ιωάννου Γ.» ζαχαρώδη αξίας 40.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8% τα οποία του αποστέλλονται με το Δελτίο Αποστολής Νο 15. 5. Στις 22/2/1999 επιστρέφει με το Δ.Α. Νο 1 στον «Γκούμα Κων.» ψιλικά αξίας 14.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%. 6. Στις 25/2/1999 ο «Γκούμας Κων/νος» στέλνει Πιστωτικό Τιμολόγιο Νο 107, το οποίο αφορά τα ψιλικά που επιστράφηκαν με το Δ.Α. Νο 1 στις 22/2/1999 (αξίας 14.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%). 7. Στις 28/2/1999 πληρώνει την αμοιβή του λογιστή του Γ. Γεωργίου για το Α' δίμηνο που είναι 40.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%. Ο λογιστής του κόβει για την παραπάνω αμοιβή την Α.Π.Υ. Νο 14. (Σημειώνεται ότι γίνεται παρακράτηση Φ.Ε.Ε. 20%, 8.000 δρχ.). • Μάρτιος 1. Στις 1/3/1999 πληρώνει το ενοίκιο του μηνός Μαρτίου (50.000) με την απόδειξη είσπραξης ενοικίου Νο 3. 2. Στις 5/3/1999 εξοφλεί το λογ/σμό της ΔΕΗ ο οποίος αναλύεται ως εξής: Κατανάλωση ρεύματος 20.000 δρχ., Φ.Π.Α. 1.600 δρχ., ΕΡΤ και Δημοτικοί Φόροι 4.000 δρχ. (Σύνολο 25.600 δρχ.). 3. Στις 9/3/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 51 από την «Δήμου Ελευθερία» παγωτά αξίας 40.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8%. 4. Στις 16/3/1999 ο «Ιωάννου Γ.» του στέλνει το Τιμολόγιο Νο 65 το οποίο αφορά τα ζαχαρώδη όπου του είχε στείλει στις 18Ι2Ι1999 με το Δ.Α. Νο 15 (αξίας 40.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8%). 5. Στις 21/3/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 6002 από την «ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.» τσιγάρα και συναφή καπνοβιομηχανικά προϊόντα αξίας 500.000 δρχ. (επί πιστώσει). 6. Στις 29/3/1999 εξοφλεί το λογ/σμό του ΟΤΕ ο οποίος αναλύεται ως εξής: Κατανάλωση 30.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% 5.400 δρχ. (συνολική επιβάρυνση 35.400 δρχ.). 7. Στις 30/3/1999 αγοράζει με το Τ-ΔΑ Νο 351 ένα ψυγείο από την ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Α.Ε. αξίας 100.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (μετρητοίς). Με βάση τα παραπάνω λογιστικά γεγονότα να γίνει η ενημέρωση του βιβλίου αγορών που τηρεί η επιχείρηση.

29

ΒΙΒΛΙΟ ΑΓΟΡΩΝ ΗΜΕΡΟΜ. ΕΚΔΟΣΗΣ Ή ΛΗΨΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΑΓΟΡΑΣ 6/1/99

8/1/99 15/1/99 28/1/99 1/2/99 7/2/99 12/2/99 25/2/99 28/2/99 1/3/99 5/3/99 9/3/99 16/3/99 21/3/99 29/3/99 30/3/99 ΣΥΝΟΛΑ

ΕΙΔΟΣ & ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΑΓΟΡΑΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Ή ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

ΑΞΙΑ ΑΓΟΡΩΝ Φ.Π.Α. 8%

Α.Ε. Νο 1

ΕΞΟΦΛ. ΕΝΟΙΚΙΟΥ ΙΑΝΟΥ.

Τ-ΔΑ Νο 186 Τ-ΔΑ Νο 3243 Τ-ΔΑ Νο 43 Α.Ε. Νο 2 Τ-ΔΑ Νο 74 Τ-ΔΑ Νο 4081 Πιστ. Τιμ. Νο 107 ΑΠΥ Νο14 Α.Ε. Νο 3

ΤΖΑΝΕΤΟΣ & ΣΙΑ

ΛΟΓ / ΣΜΟΣ

ΕΞΟΦΛ. ΛΟΓ. ΔΕΗ

Τ-ΔΑ Νο 51 Τιμ. Νο 65 Τ-ΔΑ Νο 6002 ΛΟΓ. Τ-ΔΑ Νο 351

ΔΗΜΟΥ Ε.

18 %

ΔΑΠΑΝΕΣ ΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΠΤΩΣΗΣ

9.600 1.600.000

150.000

12.000 50.000

50.000

80.000

ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.

18.400 750.000

ΓΚΟΥΜΑΣ ΚΩΝ.

-14.000

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ.

-2.520 7.200

40.000

ΕΞΟΦΛ. ΕΝΟΙΚΙΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ

ΙΩΑΝΝΟΥ Γ.

Φ.Π.Α.

50.000

ΕΞΟΦΛ. ΕΝΟΙΚΙΟΥ ΦΕΒΡ. ΓΚΟΥΜΑΣ ΚΩΝ.

ΧΩΡΙΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΠΤΩΣΗΣ

ΑΞΙΑ ΠΑΓΙΩΝ

120.000

ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε. ΙΩΑΝΝΟΥ Γ.

ΑΓΟΡΕΣ ΑΠΟ ΜΗ ΥΠΟΚΕΙΜ. ΣΤΟ ΦΟΡΟ

20.000

50.000 4.000

1.600 3.200 3.200

40.000 40.000

ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.

500.000

ΕΞΟΦΛ. ΛΟΓ. ΟΤΕ

30.000

«ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ» Α.Ε.

400.000

30

66.000

2.850.000

90.000

154.000

100.000

5.400 18.000

100.000

76.080

4.4 Βιβλίο δεύτερης κατηγορίας 4.4. 1 Βιβλίο εσόδων - εξόδων Ο επιτηδευματίας της δεύτερης κατηγορίας, για την άσκηση του επαγγέλματός του, υποχρεούται να τηρεί βιβλίο Εσόδων - Εξόδων. Στο βιβλίο αυτό πρέπει να καταχωρούνται όλα τα έσοδα και όλες οι δαπάνες σε μετρητά ή με πίστωση και ν' αναφέρεται: α. Το είδος του δικαιολογητικού, ο αύξων αριθμός και η χρονολογία έκδοσης ή λήψης του, καθώς και το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία του εκδότη των στοιχείων αγορών και εξόδων. β. Τα ακαθάριστα έσοδα από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων, πρώτων υλών, από την παροχή υπηρεσιών και από λοιπές πράξεις. γ . Οι δαπάνες για αγορά αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με τον προσδιορισμό τους για μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων, οι δαπάνες λήψης υπηρεσιών, τα γενικά έξοδα και οι λοιπές πράξεις. δ. Οι επιστροφές και οι εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερο στοιχείο επί των πιο πάνω πράξεων, οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες. ε. Ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις παραπάνω πράξεις. Τα ακαθάριστα έσοδα και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σ' αυτά μπορεί να καταχωρούνται καθημερινά, χωριστά για κάθε σειρά στοιχείου (τιμολόγια χονδρικής πώλησης αγαθών, αποδείξεις λιανικής πώλησης κ.λ.π.) με αναγραφή του πρώτου και του τελευταίου αύξοντα αριθμού των εκδιδόμενων στοιχείων, του συνολικού αριθμού των στοιχείων αυτών και του αθροίσματος της αξίας τους. Σε περίmωση χρήσης ταμειακής μηχανής αναγράφεται ο αριθμός του ημερήσιου δελτίου "Ζ" όπως ορίζεται από τις σχετικές αποφάσεις. Σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου Εσόδων - Εξόδων καταχωρούνται ξεχωριστά: 1) Τα έσοδα και τα έξοδα που πραγματοποιούνται για λογ/σμό τρίτων. 2) Οι αυτό-παραδόσεις αγαθών ή η ιδιο-χρησιμοποίηση υπηρεσιών . 3) Η αξία αγοράς παγίων και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σ' αυτά καθώς και οι αποσβέσεις τους. 4) Οι καταθέσεις και οι αναλήψεις κεφαλαίων, τα δάνεια που χορηγούνται ή λαμβάνονται καθώς και οι εισπράξεις ή οι πληρωμές που γίνονται για την εξόφλησή τους. Στο τέλος της διαχειριστικής περιόδου και το αργότερο μέσα στον επόμενο μήνα από την λήξη της καταχωρούνται στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου Εσόδων Εξόδων: Α. Ανάλυση των ακαθαρίστων εσόδων από πώληση αγαθών και από παροχή υπηρεσιών χωριστά: α) Σε ακαθάριστα έσοδα από χονδρικές πωλήσεις και β) σε αντίστοιχα από λιανικές πωλήσεις. Β. Ανάλυση γενικών εξόδων σε: α) Αμοιβές προσωπικού (μισθούς, ημερομίσθια κ.λ.π.), β) αμοιβές τρίτων (αμοιβές, μεσιτείες, προμήθειες κ.λ.π.), γ) τόκους, δ) ενοίκια και ε) άλλα γενικά έξοδα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν απαιτείται η καταχώρηση της παραπάνω ανάλυσης, αν προκύπτει αυτή από τον τρόπο τήρησης του βιβλίου Εσόδων - Εξόδων.

31

4.4.2 Βιβλίο απογραφών επιτηδευματιών της δεύτερης κατηγορίας βιβλίων Ο επιτηδευματίας της δεύτερης κατηγορίας βιβλίων τηρεί και βιβλίο απογραφών μόνο εμπορευσίμων περιουσιακών στοιχείων στο οποίο καταχωρεί την απογραφή του, ποσοτικά και κατ' αξία (αποτίμηση) μέχρι την 20ή Φεβρουαρίου κάθε έτους και όχι αργότερα από την ημερομηνία υποβολής της εκκαθαριστικής δήλωσης Φ.Π.Α. ή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Απαλλάσσονται από την τήρηση βιβλίου απογραφών και την κατάρτιση απογραφής των εμπορευσίμων περιουσιακών στοιχείων α) οι επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία δεύτερης κατηγορίας και τα ακαθάριστα έσοδά τους από πώληση αγαθών δεν ξεπέρασαν τα 18.000.000 δρχ. (όρια για το 1998). β) Οι επιτηδευματίες που έχουν ως κύριο αντικείμενο εργασιών τους μία από τις παρακάτω δραστηριότητες. Ακολουθεί ενδεικτικός πίνακας: α) Εκμετάλλευση λατομείου, κατασκευή και εμπορία σφραγίδων, επιγραφών, σημάτων, βιβλιοδετείο, εργαστήριο φωτοτυπιών, αρτοποιείο, γαλακτοζαχαροπλαστείο, εμπορία ειδών διατροφής, οπωρολοχανοπώλης, ελαιοτριβείο, ανθοπωλείο κ.λ.π. . Παράδειγμα: Ο Κων. Γεωργίου που ασχολείται με την κατασκευή και πώληση μεταλλικών επίπλων καθώς και την εμπορία πλεκτών επίπλων χονδρικώς και λιανικώς κατά το πρώτο δίμηνο του 1998 έκανε τις παρακάτω συναλλαγές: • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1. Στις 5/1/98 πληρώνει στον ιδιοκτήτη του καταστήματος το ενοίκιο του μηνός Ιανουαρίου το οποίο ανέρχεται σε 80.000 δρχ. με την απόδειξη είσπραξης ενοικίου Νο 17. 2. Στις 9/1/98 αγοράζει με το Τ -ΔΑ Νο 412 από την εταιρεία ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ Α.Ε. μια ταμειακή μηχανή αξίας 200.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (μετρητοίς). 3. Στις 13/1/98 αγοράζει με το Τ -ΔΑ Νο 130 από τον ΑΣΒΕΣΤΑ Α. πρώτες και βοηθητικές ύλες αξίας 320.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (με πίστωση). 4. Στις 19/1/98 πουλάει με το Τ -ΔΑ Νο 1 στον ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Γ. μεταλλικά έπιπλα (προϊόντα) αξίας 1.000.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (με πίστωση). 5. Στις 22/1/98 αγοράζει με το Τ -ΔΑ Νο 88 από τον ΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. εμπορεύματα (πλεκτά έπιπλα) αξίας 1.300.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (με πίστωση). 6. Στις 25/1/98 πουλάει στον ΔΗΜΟΥ Δ. εμπορεύματα (πλεκτά έπιπλα) αξίας 1.050.000(χονδρική πώληση) με Φ.Π.Α18% τα οποία αποστέλλει με το Δ.Α.Νο 2. 7. Στις 31/1/98 εκδίδει το ΤΙΜ. Νο 1 το οποίο στέλνει στον ΔΗΜΟΥ Δ. (που αφορά τα εμπορεύματα που του πούλησε στις 25/1/97), αξίας 1.050.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%. 8. Στις 31/1/98 πουλάει με το «Ζ» Νο 15 μεταλλικά έπιπλα λιανικώς (προϊόντα) αξίας 385.000 δρχ. (μικτή αξία) με Φ.Π.Α. 18%. • ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1. Στις 1/2/98 πληρώνει στον ιδιοκτήτη του καταστήματος το ενοίκιο του μηνός Φεβρουαρίου το οποίο ανέρχεται σε 80.000 δρχ. με την απόδειξη είσπραξης ενοικίου Νο32. 2. Στις 8/2/98 πουλάει με το Ζ Νο 23 πλεκτά έπιπλα λιανικώς (εμπορεύματα) αξίας 480.000 δρχ. (μικτή αξία) με Φ.Π.Α. 18%. 3. Στις 17/2/98 πληρώνει το λογ/σμό ΔΕΗ του οποίου τα ποσά αναλύονται ως εξής: κατανάλωση ρεύματος 30.000 δρχ. Φ.Π.Α. κατανάλωσης ρεύματος 8%, 2.400 δρχ. ΕΡΤ 1.500 δρχ. 32

Δημοτικά τέλη & φόροι 8.000 δρχ. 4. Στις 17/2/98 πληρώνει στο λογιστή του Κ. ΠΑΠΠΑ την αμοιβή του Ιανουαρίου που είναι 20.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%. Σημειώνεται ότι στο παραπάνω ποσό παρακρατείται Φ.Ε.Ε. που είναι 20% (4.000 δρχ.). Για την παραπάνω αμοιβή ο λογιστής εκδίδει την ΑΠΥ Νο 61. 5. Στις 25/2/98 πουλάει με το Τ -ΔΑ Νο 002 στον Θ. ΨΥΡΡΗ μεταλλικά έπιπλα (προϊόντα) αξίας 500.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% και πλεκτά έπιπλα (εμπ/τα) αξίας 200.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% τοις μετρητοίς. 6. Στις 28/2/98 πουλάει στον Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ με το Τ-ΔΑ Νο 003 μεταλλικά έπιπλα (προϊόντα) αξίας 450.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% (με πίστωση). Με βάση τα παραπάνω λογιστικά γεγονότα να γίνει η ενημέρωση του βιβλίου Εσόδων - Εξόδων που τηρεί η επιχείρηση.

ΧΡΟΝ/ΓΙ Α ΕΚΔΟΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ Υ

ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟ Σ ΔΙΚΑΙΟ ΛΟΓΗΤΙΚΟ Υ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

19/1/98

Τ-ΔΑ 001

31/1/98

ΤΙΜ. 001

ΠΑΠΑΪΩΑΝΝ ΟΥ ΔΗΜΟΥ

31/1/98

Ζ.015

8/2/98

Ζ.023

25/2/98

Τ-ΔΑ 002

28/2/98

Τ-ΔΑ 003

ΛΙΑΝΙΚΕΣ ΠΩΛ. ΛΙΑΝΙΚΕΣ ΠΩΛ. ΨΥΡΡΗ Θ.

ΕΣΟΔΑ ΑΠΟ ΠΩΛΗΣΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ ΧΟΝΔΡΙΚΩ ΛΙΑΝΙΚ Σ ΩΣ 18 % 18 %

ΕΣΟΔΑ ΑΠΟ ΠΩΛΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΧΟΝΔΡΙΚΩ ΛΙΑΝΙΚ Σ ΩΣ 18 % 18 %

1.000.000 1.050.000 326.27 1 406.78 0 200.000

33

406.78 0

180.00 0 189.00 0 58.729

126.00 0 81.000

400.000 1.250.00 0

Φ.Π.Α

73.200 500.000

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Δ.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝΕΣΟΔΑ ΑΠΟ

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΣΟΔΩΝ

1.950.00 0

326.27 1

707.94 9

34

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΞΟΔΩΝ ΧΡΟΝ/ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Ή ΛΗΨΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ

ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙ ΚΟΥ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

5/1/99 9/1/99 13/1/99 22/1/99 2/2/99 2/2/99 17/2/99 17/2/99

ΑΠ.ΕΝ. 17 Τ-Δ.Α 412 Τ-Δ.Α. 412 Τ-Δ.Α. 130 Τ-Δ.Α. 88 ΑΠ.ΕΝ. 32 ΛΟΓ. ΑΠΥ.61

ΕΞΟΦΛ. ΕΝΟΙΚΙΟΥ ΙΑΝ/ΡΙΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ Α.Ε. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ Α.Ε. ΑΣΒΕΣΤΑ Α. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. ΕΞΟΦΛ. ΕΝΟΙΚΙΟΥ ΙΑΝ/ΡΙΟΥ ΕΞΟΦΛ. ΛΟΓ/ΣΜΟΥ ΔΕΗ ΠΑΠΠΑΣ Κ.

ΑΓΟΡΕΣ Α’ & Β’ ΥΛΩΝ Φ.Π.Α. 18 %

ΑΓΟΡΕΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ Φ.Π.Α. 18 %

ΑΞΙΑ ΠΑΓΙΩΝ ΠΡΟ Φ.Π.Α.

ΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΠΤ. Φ.Π.Α.

ΔΑΠΑΝΕΣ ΧΩΡ. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΠΤ. Φ.Π.Α.

Φ.Π.Α.

80.000 200.000

36.000 57.600 234.000

320.000 1.300.000 30.000 20.000

320.000

35

1.300.000

200.000

50.000

80.000 9.500

169.500

333.600

4.5 Βιβλία τρίτης κατηγορίας Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας, για την άσκηση του επαγγέλματός του υποχρεούται να τηρεί λογιστικά βιβλία κατά τη διπλογραφική μέθοδο και να εφαρμόζει υποχρεωτικά το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (Ε.Γ.Λ.Σ.) μόνο ως προς τη δομή, την ονοματολογία και το περιεχόμενο των πρωτοβάθμιων, δευτεροβάθμιων και των υπογραμμισμένων τριτοβάθμιων λογ/σμών, με εξαίρεση τους λογ/σμούς της ομάδας 9 (Λογαριασμοί Αναλυτικής Λογιστικής) οι οποίοι δεν τηρούνται. Τα βιβλία που τηρεί είναι το Ημερολόγιο, το Γενικό Καθολικό, το βιβλίο Απογραφών και Ισολογισμών, τα Αναλυτικά Καθολικά και πολλά άλλα βοηθητικά. Κατά την τήρηση των βιβλίων μπορεί να εφαρμόζει οποιοδήποτε λογιστικό σύστημα εγγραφών, σύμφωνα με τις παραδεκτές αρχές της λογιστικής. Η επιλογή του συστήματος εγγραφών σε κάθε επιχείρηση γίνεται από τον επιτηδευματία, ο οποίος εκτιμά ποιο σύστημα εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες της επιχείρησής του. Όποια όμως και αν είναι η επιλογή του θα πρέπει τα βιβλία να τηρούνται σύμφωνα με τις παραδεκτές αρχές της λογιστικής, όπως προαναφέρθηκε. Με τον τρόπο αυτό θα προκύmει η πραγματική εικόνα της περιουσίας και τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησής του καθώς επίσης θα είναι εύκολος και ο έλεγχος των δεδομένων των βιβλίων αυτών. Εκτός από τα παραπάνω βιβλία, ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας υποχρεούται να τηρεί πρόσθετα και τα εξής: α) Βιβλίο Πρακτικών γενικής Συνέλευσης των μετόχων και Βιβλίο Πρακτικών Διοικητικού Συμβουλίου όταν πρόκειται για Α.Ε. ημεδαπής και β) Βιβλίο Πρακτικών Συνελεύσεως και Βιβλίο Πρακτικών Διαχειρίσεων όταν πρόκειται για ΕΠΕ. Από τους λογαριασμούς που τηρούνται στο Γενικό Καθολικό και στα Αναλυτικά Καθολικά, εκτός από τα άλλα, θα πρέπει να προκύπτουν αναλυτικά και τα δεδομένα που αφορούν: α) τα κάθε μορφής έσοδα και έξοδα, β) τη διαμόρφωση του κόστους παραγωγής και γ) τα παραγόμενα προϊόντα και υποπροϊόντα. Οι επιχειρήσεις που υποχρεωτικά ελέγχονται από το Σ.Ο.Λ. (τώρα Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών) έχουν υποχρέωση από 1/1/1998 να εφαρμόζουν πλήρως το Ε.Γ.Λ.Σ., να τηρούν δηλαδή και την ομάδα 9, που αναφέρεται στην αναλυτική λογιστική εκμετάλλευσης. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι Α.Ε. και οι Ε.Π.Ε. που στις προηγούμενες δύο διαχειριστικές χρήσεις συγκέντρωσαν τα δύο από τα τρία παρακάτω κριτήρια: α) Σύνολο ισολογισμού 500.000.000 δρχ. β) Καθαρός κύκλος εργασιών 1.000.000.000 δρχ. γ) Μέσος όρος προσωπικού απασχόλησης κατά τη διάρκεια της χρήσης 50 άτομα.

36

37

38

4.6 Βιβλίο αποθήκης Όταν τα ακαθάριστα έσοδα ξεπεράσουν τα εκάστοτε όρια που ορίζει ο Κ.Β.Σ., τότε ο επιτηδευματίας τηρεί υποχρεωτικά και βιβλίο αποθήκης (θεωρημένο) ως ο παρακάτω πίνακας.

ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟΘΗΚΗΣ ΥΠΟΧΡΕΟΙ Χονδροπωλητής ή κυρίως χονδροπωλητής αγαθών (για ίδιο ή για λογ/σμο τρίτων) Λιανοπωλητής ή κυρίως λιανοπωλητής αγαθών (για ίδιο ή για λογ/σμο τρίτων)

Επεξεργασία (για ίδιο ή για λογ/σμο τρίτων)

Εξαγωγές, αποκλειστικά ή άνω του 80 % εμπορευμάτων ή προϊόντων (για ίδιο ή για λογ/σμο τρίτων)

ΟΡΙΑ ΑΚΑΘ. ΕΣΟΔΩΝ

ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ

500.000.000 δρχ. (Μόνο Κατ' είδος, ποσότητα και αξία κατά την από χονδρικές εισαγωγή και εξαγωγή. Τα αγαθά των πωλήσεις) τρίτων τηρούνται μόνο κατ' είδος και ποσότητα 700.000.000 δρχ. Κατ' είδος ποσότητα και αξία κατά την Εισαγωγή εισαγωγή. Τα αγαθά των τρίτων παρακολουθούνται μόνο κατ' είδος και ποσότητα Κατ' είδος, ποσότητα και αξία 800.000.000 δρχ. κατά την εισαγωγή και εξαγωγή. Τα Εισαγωγή – Εξαγωγή αγαθά των τρίτων παρακολουθούνται (χονδρικώς + λιανικώς) μόνο κατ' είδος και ποσότητα 500.000.000 δρχ. από Α) Πρώτων υλών, βοηθητικών υλών και πώληση προϊόντων υλικών συσκευασίας κατ' είδος*, (χονδρικώς + λιανικώς) ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή, και από τα έσοδα (με το δελτίο εσωτερικής διακίνησης επεξεργασίας αγαθών Δ.Ε.Δ.) η αξία τίθεται στο τέλος της τρίτων χρήσης με την αποτίμηση. Β) Ετοίμων προϊόντων κατ' είδος και ποσότητα κατά την εισαγωγή (με το Δ.Ε.Δ.), η αξία τίθεται στο τέλος της χρήσης με την κοστολόγηση. Κατ' είδος, ποσότητα και αξία κατά την εξαγωγή( πωλήσεις). 900.000.000 Α) Εάν ο εξαγωγέας πωλεί αυτούσια (στο εσωτερικό ή στο αγαθά (εμπορεύματα) τηρεί το βιβλίο εξωτερικό) αποθήκης ως χονδροπωλητής (περίπ. 1), β) Εάν ο εξαγωγέας είναι παραγωγός προϊόντων τηρεί το βιβλίο αποθήκης όπως ο ενεργών επεξεργασία (περ. 3).

* Οι βοηθητικές ύλες και τα υλικά συσκευασίας μέχρι 3%, επί του συνολικού κόστους παρακολουθούνται κατ' αξία σε αντίστοιχο λογαριασμό. Στην περίmωση που ο επιτηδευματίας παράλληλα με τον κλάδο του εμπορίου ασκεί και ξεχωριστό κλάδο επεξεργασίας, τότε κάθε κλάδος κρίνεται αυτοτελώς για την τήρηση βιβλίου αποθήκης. Απαλλάσσονται τήρηση βιβλίου αποθήκης: α)Ο κατασκευαστής δημόσιων ιδιωτικών

39

έργων, β) ο ελαιοτριβέας, γ) ο πρατηριούχος (χονδρικώς) καπνοβιομηχανικών προϊόντων, δ) ο αντιπρόσωπος πετρελαιοειδών, ε) ο πρατηριούχος υγρών καυσίμων και λιπαντικών, στ) ο πρατηριούχος υγραερίου αυτοκινήτων, ζ) εστιατόριο, ζαχαροπλαστείο (λιανικώς), η) ξενοδοχείο, θ) ο πωλητής οπωρολαχανικών , ι) ο πωλητής νωπών αγροτικών προϊόντων εκτός της χώρας κατά ποσοστό τουλάχιστον 80% και ια) ο παραγωγός κινηματογραφικών ή τηλεοmικών ταινιών, ιβ) πράκτορες εφημερίδων και περιοδικών

Υπόδειγμα Καρτέλας Αποθήκης Α. ΕΜΠΟΡ/ΚΗΣ ΕΠΙΧΕ/ΡΗΣΗΣ Χρονολ. 1.8.1998

Εισαγωγή Είδος δικαιολ. Ποσότ. Τ.Π.-Δ.Α. Νο 50 Τεμ. 50 (Ι. Ιωαννίδης)

αξία 200.000

Χρονολ. 2.8.1998

Εξαγωγή Είδος δικαιολ. Ποσότ. Τ.Π.-Δ.Α. Νο 50 Τεμ. 25

Αξία 130.000

Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Εισαγωγή Χρονολ. 5.7.1998

Εισαγωγή Χρονολ. 8.7.1998

Είδος δικαιολ. Τ.Π.-Δ.Α. Νο 30 Σ. Παναγιωτίδης

Ποσότ. χιλ 50

Πρώτη ύλη «Α» είδος αξία Χρονολ. 100.000 6.7.1998

Είδος δικαιολ. Δ.Ε.Δ. Νο 5

Ποσότ. χιλ. 30

Είδος δικαιολ. Δ.Ε.Δ. Νο 6 Ι. Ιωαννίδης*

Ποσότ. χιλ. 30

Προϊόν «Α» αξία Χρονολ. ** 10.7.1998

Είδος δικαιολ. Τ.Π.-Δ.Α. Νο 100

Ποσότ. χιλ. 20

Εξαγωγή Αξία

Εξαγωγή Αξία 60.000

4.7 Βιβλίο παραγωγής - κοστολογίου Οι Βιομηχανικές ή Βιοτεχνικές επιχειρήσεις που υποχρεούνται να τηρούν βιβλίο αποθήκης από 1/1/1995, πρέπει για τα παραγόμενα προϊόντα τους να τηρούν θεωρημένο εξωλογιστικό βιβλίο παραγωγής - κοστολογίου, με ιδιαίτερη μερίδα για κάθε παραγόμενο είδος στην οποία: α) Συγκεντρώνονται το αργότερο μέχρι την προθεσμία σύνταξης του ισολογισμού οι ποσότητες των πρώτων υλών που αναλώθηκαν στην παραγωγή του έτοιμου προϊόντος, οι βοηθητικές ύλες και υλικά συσκευασίας, καθώς και οι ποσότητες του ετοίμου προϊόντος που παρήχθησαν μέσα στην ίδια διαχειριστική χρήση β) Πριν από την έναρξη της παραγωγής, αναγράφονται οι τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος. Αυτές περιλαμβάνουν εκτός των τεχνικών δεδομένων για την παραγωγή του προϊόντος, την απαιτούμενη ποσότητα πρώτων και βοηθητικών υλών και υλικών συσκευασίας καθώς και την προϋπολογιζόμενη φύρα παραγωγής. γ) Έτσι προσδιορίζεται για το έτοιμο προϊόν το εργοστασιακό κόστος (κόστος παραγωγής), το οποίο καθορίζεται από τον επιτηδευματία, βάσει κανόνων που ακολουθούνται πάγια. Όταν τηρούνται υποχρεωτικά ή προαιρετικά οι λογ/σμοί της ομάδας 9 (αναλυτική λογιστική) αρκεί η θεώρηση και τήρηση βιβλίου τεχνικών προδιαγραφών

40

4.8 Βιβλία και στοιχεία υποκαταστήματος 4.8.1 Έννοια υποκαταστήματος Ως υποκατάστημα θεωρείται η εκτός του κεντρικού καταστήματος επαγγελματική εγκατάσταση του επιτηδευματία, στην οποία εκδηλώνεται οποιαδήποτε συναλλακτική ή παραγωγική δραστηριότητα αυτού. Έτσι στο υποκατάστημα εκτός από την αποθήκευση και την παράδοση ή παραλαβή εμπορευμάτων, τη διενέργεια πληρωμών, την είσπραξη χρημάτων ή τη λήψη συναλλαγματικών, μπορεί να αναmυxθεί και ξεχωριστή συναλλακτική δραστηριότητα. 4.8.2 Βιβλία υποκαταστήματος επιτηδευματία πρώτης και δεύτερης κατηγορίας Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία πρώτης και δεύτερης κατηγορίας τηρεί και στο υποκατάστημα όμοια βιβλία με το κεντρικό και σύμφωνα με τις διακρίσεις των αντίστοιχων βιβλίων του κεντρικού καταστήματος. 4.8.3 Βιβλία υποκαταστήματος επιτηδευματία τρίτης κατηγορίας Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας, υποχρεούται να τηρεί για κάθε υποκατάστημά του, κατά την διπλογραφική μέθοδο τουλάχιστον ημερολόγιο ταμειακών και συμψηφιστικών πράξεων. Όταν από τα τηρούμενα βιβλία στο υποκατάστημα, προκύmει αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, τα δεδομένα των βιβλίων του υποκαταστήματος ενσωματώνονται στα βιβλία του κεντρικού, ξεχωριστά από τα δεδομένα των δικών του βιβλίων και των άλλων υποκαταστημάτων. Ο επιτηδευματίας στο τέλος κάθε μήνα συντάσσει μηνιαίο διπλότυπο φύλλο ανάλυσης και ελέγχου, με ανάλυση αντίστοιχη με εκείνη των λογαριασμών του κεντρικού καταστήματος. Στο φύλλο ανάλυσης και ελέγχου καταχωρούνται και τα προοδευτικά αθροίσματα των προηγουμένων μηνών. Το πρωτότυπο στέλνεται στο κεντρικό κατάστημα για ενημέρωση των βιβλίων , Ο επιτηδευματίας δεν υποχρεούται στη σύνταξη φύλλου ανάλυσης και ελέγχου, στην περίmωση που το ημερολόγιο είναι διπλότυπο με ανάπτυξη παρόμοιας με εκείνης των λογαριασμών του κεντρικού καταστήματος. Είναι δυνατόν να τηρείται για το υποκατάστημα αντί των παραπάνω που αναφέρθηκαν, ημερήσιο διπλότυπο φύλλο συναλλαγών (θεωρημένο) στο οποίο καταχωρούνται ξεχωριστά: α) Το υπόλοιπο του ταμείου της προηγούμενης ημέρας β) Οι ταμειακές πράξεις, και γ) Οι συμψηφιστικές πράξεις. Το πρωτότυπο αυτού του φύλλου στέλνεται στο κεντρικό κατάστημα για την ενημέρωση των βιβλίων του. 4.8.4 Απαλλαγή από την τήρηση βιβλίων υποκαταστήματος Ο επιτηδευματίας απαλλάσσεται από την υποχρέωση να τηρεί βιβλία για το υποκατάστημα που δεν έχει μόνιμη εγκατάσταση και όταν το υποκατάστημα στεγάζεται σε συνεχόμενο ή στον ίδιο κτιριακό χώρο με το κεντρικό ή άλλο υποκατάστημα. Τέτοια υποκαταστήματα είναι τα εργοτάξια κατασκευαστικών επιχειρήσεων, τα συνεργεία συγκέντρωσης, επεξεργασίας και μεταφοράς αγροτικών προϊόντων που συγκροτούνται από εξαγωγικές επιχειρήσεις κ.α. Τα στοιχεία που λαμβάνονται ή εκδίδονται από αυτά τα υποκαταστήματα, καταχωρούνται στα βιβλία του κεντρικού, το αργότερο μέσα στις δέκα πρώτες μέρες του επόμενου μήνα, από την έκδοση ή την παραλαβή των σχετικών παραστατικών.

41

Στην περίπτωση επίσης που ο επιτηδευματίας συναντά σοβαρές δυσκολίες στην τήρηση βιβλίων για το υποκατάστημά του, μπορεί να ζητήσει με αίτησή του προς τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. της έδρας της επιχείρησής του, την απαλλαγή του προς την τήρηση όλων ή μερικών βιβλίων του υποκαταστήματός του ή την τήρηση αυτών με διαφορετικό τρόπο. Στη σχετική έγκριση του προϊσταμένου Δ.Ο.Υ., θα πρέπει να αναφέρεται το υποκατάστημα που αφορά και να κοινοποιείται στον προϊστάμενο Δ.Ο.Υ. που υπάγεται το υποκατάστημα. 4.8.5 Στοιχεία υποκαταστήματος Ο επιτηδευματίας υποχρεούται να τηρεί για κάθε υποκατάστημα, τα στοιχεία που ορίζονται και για το κεντρικό κατάστημα.

4.9 Πρόσθετα βιβλία και στοιχεία επιτηδευματιών Για την καλύτερη παρακολούθηση των συναλλακτικών δραστηριοτήτων ορισμένων κατηγοριών επιτηδευματιών , λόγω της ιδιομορφίας των εργασιών τους, επιβάλλεται από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ., η τήρηση ορισμένων πρόσθετων βιβλίων και ειδικών στοιχείων, ανάλογα με το επάγγελμα που ασκούν. Τα πρόσθετα αυτά βιβλία και στοιχεία, υποχρεούνται να τηρούν ακόμα και αυτοί που απαλλάσσονται από την υποχρέωση τήρησης των βασικών βιβλίων της κατηγορίας τους. Τα πρόσθετα βιβλία τηρούνται εκεί που ασκείται η συγκεκριμένη δραστηριότητα (κεντρικό ή υποκατάστημα). Το βιβλίο ή δελτίο ποσοτικής παραλαβής αγαθών μπορεί να τηρείται και σε αποθήκη. Τα πρόσθετα βιβλία που πρέπει να τηρούνται, όπως και τα στοιχεία που θα εκδίδονται από μερικές κατηγορίες επιτηδευματιών, φαίνονται παρακάτω.

Υποδείγματα πρόσθετων βιβλίων επιτηδευματιών α/α

1.

2.

ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΟΙ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΩΝ

Βιβλίο ή Διπλότυπο Δελτίο πο-

Όσοι παραλαμβάνουν εμπορεύσιμα

σοτικής παραλαβής

αγαθά που δεν συνοδεύονται από και διεύθυνση του φορ. στοιχείο δια- αποστολέα, δ) το είδος, η κίνησης ποσότητα και ο σκοπός της παραλαβής των αγαθών.

Βιβλίο Εξόδων Πρώτης Εγκατάστασης

O ιδρυτής για λογαριασμό της υπό σύσταση επιχείρησης.

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (χειρόγραφων μηχανογραφικών)

α) Χρονολογία παραλαβής, Με την παραλαβή β) ονοματεπώνυμο ή των αγαθών. επωνυμία, γ) επάγγελμα

Οι αγορές και λοιπές Ανάλογα με την συναλλαγές, οι αναγκαίες κατηγορία για τη σύσταση του νομ. βιβλίων προσώπου ή την έναρξη (15 ημέρες). της λειτουργίας της επιχείρησης.

42

α/α

ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΟΙ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (χειρόγραφων μηχανογραφικών)

3.

Βιβλία Επενδύσεων

Οι επιτηδευματίες της πρώτης, δευτέρας, τρίτης κατηγορίας εφόσον πραγματοποιούν παραγωγικές επενδύσεις, διενεργούν αφορολόγητες εκπτώσεις ή αποθεματικά.

Αναλυτικοί λογαριασμοί σχετικά με επενδύσεις αφορολόγητες εκπτώσεις ή αποθεματικά.

Α' και Β' κατηγορία: Μέχρι την προθεσμία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Γ κατηγορία: Μέχρι την προθεσμία κλεισίματος του ισολογισμού.

4.

Βιβλίο κίνησης Πελατών (Πόρτας)

Ο εκμεταλλευτής οίκου ευγηρίας, ξενοδοχείου, ξενώνα, επιπλωμένων διαμερισμάτων και οικιών καθώς και κάμπιγκ.

Με την είσοδο του Πελάτη.

5.

Μητρώο μαθητών

α) Ονοματεπώνυμο του πελάτη, β) ημερομηνία άφιξης και αναχώρησης και γ) τον αριθμό δωματίου. Επιπλέον ο εκμεταλλευτής Κάμπινγκ καταχωρεί τον αριθμό των ατόμων που συνοδεύουν τον πελάτη καθώς και το είδος του κατασκηνωτικού και μεταφορικού μέσου. α) Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση του μαθητή, β) τη χρονολογία έναρξης της σχολής, φοίτησης, γ) το ποσό που συμφωνείται (χωριστά δίδακτρα, τροφεία, μεταφορικά κ.λπ.), δ) χρονολογία διακοπής της φοίτησης.

6.

Βιβλίο Εισόδου - εξόδου ασθενών

7.

Βιβλίο ασθενών (με μερίδα κάθε ασθενή)

Ο εκμεταλλευτής παιδικού σταθμού εκπαιδευτηρίου, φροντιστηρίου, εργαστηρίου ελευθέρων σπουδών, και κάθε άλλης επιχείρησης με χαρακτήρα διδακτικό ή επαγγελματικής κατάρτισης. Ο εκμεταλλευτής α) Χρονολογία εισόδου ακλινικής ή θερα- σθενή, β) Ονοματεπώνυμο πευτηρίου και διεύθυνση, γ) χρονολογία εξόδου Ο εκμεταλλευτής Πλέον των δεδομένων του κλινικής ή θερα- βιβλίου εισόδου και εξόδου πευτηρίου ασθενών καταχωρεί: α) κατηγορία της θέσης νοσηλείας, β) το είδος των παρεχομένων υπηρεσιών, γ) τον αριθμό της απόδειξης παροχής υπηρεσιών.

43

Με την εγγραφή του πελάτη.

Με την είσοδο και έξοδο του ασθενή. Εντός της επόμενης από την είσοδο του ασθενή, την παροχή της νοσηλείας και την αλλαγή θέσεως.

α/α

ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΟΙ

8.

Διπλότυπο βιβλίο μεριδολογίου γιατρών φυσικών προσώπων (με μερίδια για κάθε γιατρό και αναγράφή της διεύθυνσής του και της αρμόδιας Δ.Ο.Υ.) Βιβλίο επίσκεψής κάθε ασθενή ( με μερίδια για κάθε ασθενή)

Ο εκμεταλλευτής κλινικής ή θεραπευτηρίου

α) Ονοματεπώνυμο και διεύ- Εντός και της εθυνση του ασθενή, β) χρο- πόμενης της ειδικής νολογία παροχής της περί- περίθαλψης. θαλψης και γ) την κατηγορία της θέσης νοσηλείας για κάθε ασθενή.

Ο εκμεταλλευτής διαγνωστικού κέντρου

10.

Βιβλίο πελατών

Ο εκμεταλλευτής κέντρου αισθητικής ή γυμναστηρίου

11.

Βιβλίο Εκπαιδευομένων οδηγών (για κάθε αυτοκίνητο)

Ο εκπαιδευτής οδηγών αυτοκινήτων

12.

Βιβλίο πρέσας

Ο εκμεταλλευτής εκκοκκιστηρίου βάμβακος

13.

Διπλότυπο δελτίο εισαγωγής στο ψυγείο ή τίτλο αποθήκευσης

Ο εκμεταλλευτής ψυκτικών χώρων και χώρων αποθήκευσης αγαθών

α) Ονοματεπώνυμο του ασθενή, β) το επάγγελμα και την διεύθυνσή του, γ) Η χρονολογία επίσκεψης και δ) ο αριθμός της απόδειξης παροχής υπηρεσιών. Καταχωρεί για κάθε επίσκεψη: α) Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση του πελάτη, β) το είδος της υπηρεσίας, γ) χρονολογία επίσκεψης και δ) τον αριθμό της απόδειξης παροχής υπηρεσιών. Επί διαρκούς παροχής υπηρεσίας καταχωρείται α) το ονοματεπώνυμο, β) η διεύθυνση του πελάτη, γ) το συμφωνούμενο ποσό, δ) η χρονολογία έναρξης και λήξης της παρεχόμενης υπηρεσίας. α) Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση του εκπαιδευόμενου, β) το ποσό της αμοιβής που συμφωνείται και γ) τη χρονολογία και την ώρα έναρξης και λήξης κάθε μαθήματος. Ανάλογη υποχρέωση έχει και για την παράσταση κατά την εξέταση των οδηγών. α) Τον αύξοντα αριθμό κάθε δέματος εκκοκιζόμενου βάμβακος, β) το βάρος του και γ) τα στοιχεία του δικαιούχου. α), Ονοματεπώνυμο το επαγγελμα, και τη διεύθυνση του αποθέτη, β) το είδος, γ) την ποσότητα και δ) τον τρόπο και τα σημεία συσκευασίας. Κατά την εξαγωγή εκδίδεται δελτίο αποστολής.

9.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΩΝ

44

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (χειρόγραφων μηχανογραφικών)

Όταν τελειώσει η εξέταση πριν την αποχώρηση του ασθενή. Μόλις αρχίσει παροχή υπηρεσίας.

η

Με την έναρξη και τη λήξη του μαθήματος ή της εξέτασης.

Με τη δεματοποίηση.

Εκδίδεται άμεσα.

α/α

ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΟΙ

14.

Διπλότυπο βιβλίο αποθήκευσης ( σε μερίδες κατά τοποθέτηση με αναγραφή της διεύθυνσης του και της αρμόδιας ΔΟΥ. Βιβλίο στάθμευσης αυτοκινήτων

Ο εκμεταλλευτής ψυκτικών χώρων αποθήκευσης αγαθών

Σε κάθε μερίδα κατά- Εντός της μεθεπόχωρεί: α) τα δεδομένα των μενης της εισαγωγής

Ο εκμεταλλευτής χώρου στάθμευσης των αυτοκινήτων (πάρκινγκ)

Καταχωρεί για κάθε αυτόκίνητο α) τη χρονολογία, β) την ώρα εισόδου και εξόδου του, γ) τον αριθμό κυκλοφορίας του αυτ/του. Επί μηνιαίας ή διαρκούς μίσθωσης καταχωρείται α) ο αριθμός κυκλοφορίας, β) η χρονολογία έναρξης και λήξης της μίσθωσης και γ) το ποσό που συμφωνείται. Καταχωρεί για κάθε όχημα α) τη χρονολογία εισόδου και εξόδου, β) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία και τη διεύθυνση του κατόχου και γ) τον αριθμό κυκλοφορίας και εφόσον δεν υπάρχει αριθμός το είδος του οχήματος. ο εκμεταλλευτής πλυντηρίου δεν έχει υποχρέωση αναγραφής του ονοματεπώνυμου και της διεύθυνσης του πελάτη Τα στοιχεία των συμβολαίων κ.λ.π.

15.

16.

17.

18.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΩΝ

Βιβλίο εισερχομένων Ο επιτηδευματίας που αυτοκινήτων διατηρεί: α) Επιχείρηση πώλησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και μοτοσικλετών (για λογ/σμό του ή για λογ/σμό τρίτου), και β) συνεργείο επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, γεωργικών και λοιπών αυτοκινούμενων μηχανημάτων. Βιβλίο ασφαλιστη- Ασφαλιστικές επιρίων συμβολαίων, χειρήσεις (περιλαμακύρωσης ασφ. συ- βάνονται και οι πράμβολαίων, ασφαλι- κτορες ασφαλιστικών στικών κινδύνων επιχειρήσεων που συ(ζημιών) και αντα- νάπτουν ασφαλιστικά σφάλιστηρίων συμ- συμβόλαια) βολαίων Βιβλίο διάθεσης Πράκτορες κρατικών λαχείων λαχείων (περιλαμβάνονται μόνο όσοι αγοράζουν τα λαχεία απευθείας από τη Διεθυνση Κρατικών Λαχείων του Υπ. Οικονομικών

45

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (χειρόγραφων μηχανογραφικών)

δελτίων εισαγωγής και και εξαγωγής αποστολής β) τον αριθμό αγαθών. παραστατικού εσόδων

των

Με την είσοδο και έξοδο του αυτόκινήτου.

Με την είσοδο και έξοδο του

Εντός 5 ημερών από τη σύνταξη των συμβολαίων ή των πράξεων.

Καταχωρεί πριν από την Με την παραλαβή των έναρξη πώλησης των λαχείων κάθε λαχείων κάθε κλήρωσης : κλήρωσης. τους αριθμούς των λαχείων που προορίζονται να πωληθούν λιανικώς από τον ίδιο.

α/α

ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΟΙ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΩΝ

19.

Βιβλίο επίσκεψης ασθενών

Γιατροί όλων των ειδικοτήτων (Δεν περιλαμβάνονται οι οδοντίατροι και οι κτηνίατροι)

Καταχωρούν για κάθε ασθενή: Με την είσοδο του α) Το ονοματεπώνυμο, β) τη ασθενή στον χρονολογία επίσκεψης, γ) τη εξεταστικό χώρο. διεύθυνσή του και δ) τον αριθμό της απόδειξης παροχής υπηρεσιών όταν εκδοθεί. Σημειώνεται ότι τα δεδομένα του βιβλίου αυτού, μπορεί να καταχωρούνται (άμεσα) στο τηρούμενο βιβλίο εσόδων – εξόδων.

20.

Βιβλίο εισερχομένων σκαφών θαλάσσης

Ο εκμεταλλευτής συνεργείου επισκευής και συντήρησης σκαφών θαλάσσης.

21.

Βιβλίο πελατών

Ο φυσιοθεραπευτής

22.

Βιβλίο παραγγελιών

Ο κατασκευαστής προκατασκευασμένων οικιών ή άλλων προκατασκευασμένων κτισμάτων

Καταχωρεί: α) τη χρονολογία εισόδου και εξόδου κάθε σκάφους, β) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία και τη διεύθυνση του κατόχου και γ) τον αριθμό νηολόγησης του σκάφους, και αν δεν υπάρχει αριθμός το όνομα του σκάφους. Καταχωρεί: α) το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνση του πελάτη, β) το είδος της υπηρεσίας, γ) τη χρονολογία επίσκεψης και δ) τον αριθμό της απόδειξης παροχής υπηρεσιών. Σε διαρκή παροχή υπηρεσιών καταχωρείται: α) το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση του πελάτη, β) το συμφωνούμενο ποσό γ) τη χρονολογία έναρξης και διακοπής των εργασιών. Όταν είναι συμβαλλόμενοι του δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων μπορεί να μην κατάχωρούνται τα στοιχεία του πελάτη. Καταχωρεί: α) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία και τη διεύθυνση του πελάτη β) το παραγγελόμενο είδος γ) την αξία που συμφωνείται και δ) τον αριθμό του τιμολογίου ή της απόδειξης παροχής υπηρεσίας.

46

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (χειρόγραφων μηχανογραφικών)

Με την είσοδο και έξοδο του σκάφους

Με την έναρξη της παροχής υπηρεσίας

Με τη λήψη παραγγελίας

της

α/α

ΕΙΔΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΟΙ

23.

Βιβλίο στάθμευσης σκαφών θαλάσσης.

Ο εκμεταλλευτής χώρου στάθμευσης ή φύλαξης σκαφών θαλάσσης

24.

Βιβλίο έργων

Ο εκμεταλλευτής αυτοκινούμενων μηχ/των έργων

25.

Βιβλίο προσω- Μεταφορικές και ρινής εναπόθεσης διαμεταφορικές επιχειρήσεις που εναποθέτουν αγαθά σε αποθήκες ψυγεία κ.λ.π. μεταφερόμενα από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (χειρόγραφων μηχανογραφικών)

Καταχωρεί: α) την ημερομηνία εισόδου και εξόδου κάθε. σκάφους, β) τον Α.Φ.Μ. του κατόχου του και γ) τον αριθμό νηολόγησης κάθε σκάφους και όταν δεν υπάρχει αριθμός το όνομα του σκάφους Σε μηνιαία ή διαρκή μίσθωση καταχωρείται: α) ο αριθμός νηολόγησης β) η χρονολογία έναρξης και λήξης της μίσθωσης και γ) το ποσό που συμφωνείται. Καταχωρεί: α) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία και τη διεύθυνση του εργοδότη β) τη διεύθυνση ή τη θέση του έργου γ) το είδος του έργου δ) το ποσό της αμοιβής που συμφωνείται ε) τη χρονολογία έναρξης και λήξης του έργου. Επί ωριαίας αμοιβής αναγράφεται κάθε φορά και η ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας. Καταχωρείται: α) η ημερομηνία άφιξης ή εκφόρτωσης β) τα στοιχεία του γ) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του παραλήπτη, γα) Α.Φ.Μ., γβ) την αρμόδια Δ.Ο.Υ., δ) τα στοιχεία του αλλοδαπού αποστολέα, ε) ο τρόπος και τα σημεία συσκευασίας, στ) το είδος και η ποσότητα αναλυτικά.

Με την είσοδο και έξοδο του σκάφους θαλάσσης

Με την έναρξη του έργου και επί ωριαίας ωριαίας αμοιβής με την έναρξη και λήξη της έργου

Με την άφιξη του ταφορικού μέσου και όχι αργότερα από το πέρας της εκφόρτωσης τα λοιπά δεδομένα εντός 5 ημερών, όχι όμως αργότερα από την έναρξη της διακίνησης

Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών προβλέπεται η τήρηση και των εξής πρόσθετων βιβλίων: α) Βιβλίο περιφερόμενων πωλητών . β) Βιβλίο διάθεσης φαρμάκων . γ) Βιβλίο παραγωγής φορολογικών ταμειακών μηχανών . δ) Βιβλίο -μητρώο τραπεζών- μηχανημάτων Καζίνο. ε) Βιβλίο Ημερολογίου Διαφημίσεων.

47

Επίσης για την εφαρμογή του Φ.Π.Α. προβλέπεται η τήρηση των εξής πρόσθετων βιβλίων: α) Ειδικό Βιβλίο Φορολογικού Αντιπροσώπου. β) Ειδικό βιβλίο για τις μετακινήσεις ενσώματων κινητών αγαθών σε άλλο κράτος με ανάγκες παροχής υπηρεσιών . γ) Βιβλίο καταχώρησης μεταχειρισμένων αγαθών . δ) Βιβλίο προμήθειας υλικών και αντικειμένων χωρίς Φ.Π.Α. ε) Βιβλίο Φορολογικής αποθήκης. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΕΜΠΟΡΕΥΣΙΜΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Χρονολογία Στοιχεία Αποστολέα ΠαραλαμβαΠαραλαβής νόμενα αγαθά Ονομ/νυμο Επάγγελμα Διεύθυνση Ποσότητα Είδος Σκοπός Ή επωνυμία παραλαβής 1998 10 Ιουλίου Ι. Ιωάννου Ιδιώτης Π. Μελά 2 Ρεμ. 1 Ψυγείο ΙΖΟΛΑ Για πώληση Χαλάνδρι 14 ποδ. Μετοχ. 15 Ιουλίου Α.Ε. «Α» Βιομ. Επίπλ. Μεσογείων 100 Τεμ. 2 Γραφείο Μελ. Αγορά παγίων 10 Αυγούστου Ο.Ε. «Β» Εμπορ. Ρετσίνα 10 Κιλά 10.000 Σίδηρος Μπετόν Για φύλαξη Σιδήρ. Πειραιά STI, Φ. 10

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΥ - ΞΕΝΩΝΑ Κ.Τ.Λ. Χρονολογία Αριθμός Α/Α Ονοματεπώνυμο Πελάτη Δωματίου Παρατηρήσεις Άφιξης Αναχώρησης 1. Ι. Ιωάννου 3.7.1998 15.7.1998 120 Ημιδιατροφή 2. ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΗ Ε.Π.Ε. 5.7.1998 10.7.1998 125 Πλήρης διατροφή κατ’ εντολή Π. Παπαδόπουλος 3. ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΗ Ε.Π.Ε. 5.7.1998 15.7.1998 130 Πλήρης διατροφή κατ’ εντολή Tomas Moor

Α/Α

1. 2. 3. 4.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΕΛΑΤΩΝ (ΠΟΡΤΑΣ) ΚΑΜΠΙΝΓΚ Ονοματεπώνυμο Χρονολογία Αριθμός Είδος Είδος Πελάτη ατόμων που κατασκημεταφορισυνοδεύουν νωτικού κού μέσου Άφιξης Αναχώρησης τον πελάτη μέσου Ι. Ιωαννίδης 3.7.1998 15.7.1998 3 Τροχόσπιτο Αυτοκίνητο Π. Παπαδάκης 3.7.1998 20.7.1998 2 Τροχόσπιτο Αυτοκίνητο Α. Ανδρέου 5.7.1998 20.7.1998 Τροχόσπιτο Γ. Γεωργίου 5.7.1998 10.7.1998 Τροχόσπιτο -

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ Συμφωνηθείσα Χρονολογία Α/Α Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση αμοιβή Έναρξη εκπαιδευόμενου οδηγού μαθήματος 1. Α. Αντωνίου-Σερίφου 5, Αθήνα 2.500 την ώρα 6.7.1998 9.00 π.μ. 2. Δ. Δημητρίου- Ι. Δροσοπούλου 120 Αθήνα 2.500 την ώρα » 10.30 π.μ. 3. Ε.Ευσταθίου-Νάξου 50 10.000 Παράσταση 7.7.1998 11.30 π.μ.

48

Παρατηρήσεις Για φύλαξη Για φύλαξη

Ώρα Λήξη μαθήματος 10.00 π.μ. 11.30 π.μ. 12.30π.μ

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΠΡΕΣΑΣ Στοιχεία Δέματος Στοιχεία Δικαιούχου α/α Κιλά 1 400 Δ. Γεωργιάδης Μακεδονίας 10 2 400 » » 3 500 » »

Χρονολογία 4.7.1988 4.7.1998 4.7.1998

Α/Α Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση μαθητή 1. Α. Αντωνιάδης Μιχαλακοπούλου 120 2. Ι. Ιωαννίδης Λ. Αλεξάνδρας 60

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ ΜΑΘΗΤΩΝ Χρονολογία Συμφωνηθέν μηνιαίο ποσό Έναρξης Διδάκτρων Τροφίμων Μεταφορικά της και λοιπά φοίτησης δικαιώματα 1.9.1998 30.000 5.000 10.9.1998

30.000

20.000

5.000

Σύνολο

Φάρσαλά » »

Χρονολογία διακοπής φοίτησης

35.000 55.000

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ Χρονολογία επίσκεψης 6.7.1998

Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση Γ. Γεωργίου Λ.Παπάγου 15 Ζωγράφου

Επάγγελμα ασθενή Ιδιωτικός υπάλληλος

Αριθμός απόδειξης παροχής υπηρεσιών 100/8.7.1998

Παρατηρήσεις

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ (Διπλότυπο)

Αποθέτης : Ο.Ε. «Πέτρος Πετρόπουλος και ΣΙΑ», Εμπόριο Τυριών –Σωκράτους 15, Αθήνα Δ.Ο.Υ. Β’ Αθηνών Δελτίου Αποθηκευμένων Ειδών Δελτίου Αποστολής Εξαγόμενων ειδών Παραστ. Εισαγωγής εισόδου Χρονολογία Αρ. Είδος Ποσότης Χρον/γία Αριθ. Είδος Ποσ/τα – Συσκευασία Συσκ/σία 10.8.1998 50 Τυρί 4. 000χιλ/γρ 20.8.1998 120 Τυρί 1.000 230/10.8.1998 φέτα (200 δοχεία) φέτα χιλ/γρ (50 δοχεία)

49

4.10 Τρόπος καταχώρησης εγγραφών. Κωδικοί αριθμοί 4.10.1 Τρόπος καταχώρησης εγγραφών Η καταχώρηση των εγγραφών στα βιβλία και στα στοιχεία γίνεται με μελάνι ή μολύβι διαρκείας ή με χρήση Η/Υ ή άλλη μηχανή, χωρίς κενά διαστήματα, επιγραφές, παραπομπές στο περιθώριο ή ξέσματα. Έτσι κατοχυρώνεται το κύρος και η αποδεικτική δύναμη των βιβλίων και των υπάρχουσων σ' αυτά εγγραφών. Σε περίπτωση διαγραφής, από παραδρομή ή λανθασμένη καταχώρηση, θα πρέπει το ποσό και το κείμενο της σχετικής εγγραφής, να διαβάζεται καθαρά. 4.10.2 Κωδικοί αριθμοί Ο επιτηδευματίας μπορεί να χρησιμοποιεί κωδικούς αριθμούς για τα αγαθά και τους τίτλους των λογαριασμών μόνο: α) Στην τήρηση των βιβλίων, β) στην έκδοση στοιχείων εσωτερικής διακίνησης και γ) στην έκδοση των αποδείξεων λιανικής πώλησης, όταν τηρείται βιβλίο αποθήκης και οι αποδείξεις αυτές εκδίδονται με τη χρήση φορολογικής ταμειακής μηχανής. Για τη χρήση των παραπάνω κωδικών αριθμών θα πρέπει να τηρείται θεωρημένο μητρώο κωδικής αρίθμησης, που απέναντι από κάθε κωδικό αριθμό θα γράφεται ο τίτλος κάθε λογαριασμού ή το είδος κάθε αγαθού, ώστε να είναι δυνατός ο έλεγχος των διακινούμενων αγαθών. Δεν επιτρέπεται η χρήση κωδικών αριθμών κατά την έκδοση των στοιχείων εξωτερικής γενικά διακίνησης (τιμολόγια, δελτία αποστολής προς τρίτους ή προς το υποκατάστημα, εκκαθαρίσεις κ.λ.π.). Αυτό συμβαίνει, γιατί σε αντίθετη περίmωση θα ήταν αδύνατος ο έλεγχος των διακινούμενων αγαθών έξω από το κατάστημα του επιτηδευματία, εκτός αν πάνω στα θεωρημένα στοιχεία αναγράφεται η επεξήγηση των κωδικών αριθμών .

4. 11 Ερωτήσεις - Ασκήσεις Α. Ερωτήσεις 1. Με ποια κριτήρια εντάσσονται οι επιτηδευματίες στην ανάλογη κατηγορία τήρησης βιβλίων; 2. Πόσες είναι οι κατηγορίες τήρησης βιβλίων και ποια τα όρια των ακαθαρίστων εσόδων για κάθε κατηγορία; 3. Κάθε επιτηδευματίας, μπορεί να τηρήσει βιβλία ανώτερης κατηγορίας, από εκείνη στην οποία εντάσσεται Σχολιάστε. 4. Ο επιτηδευματίας της πρώτης κατηγορίας, ποιο βιβλίο υποχρεούται να τηρεί βασικά και τι πρέπει να καταχωρεί σ' αυτό; 5. Ο επιτηδευματίας της δεύτερης κατηγορίας, ποιο βιβλίο υποχρεούται να τηρεί για την άσκηση του επαγγέλματός του; 6. Αναφέρατε δέκα επιτηδευματίες, που εντάσσονται στη δεύτερη κατηγορία τήρησης βιβλίων. 7. Ποιοι επιτηδευματίες εντάσσονται σε κατηγορία τήρησης βιβλίων, όχι ανώτερη από τη δεύτερη; 8. Μπορεί ο επιτηδευματίας να τηρήσει βιβλία ανώτερης κατηγορίας από εκείνη στην οποία εντάσσεται; 9. Πώς γίνεται η ένταξη σε κατηγορία τήρησης βιβλίων ενός επιτηδευματία που διατηρεί επιχείρηση πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών; 10. Πώς πρέπει να καταχωρούνται οι επιστροφές και οι εκπτώσεις των αγορών και των πωλήσεων στο βιβλίο δεύτερης κατηγορίας;

50

11. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας με ποια μέθοδο και με ποιο λογιστικό σύστημα υποχρεούται να τηρεί τα λογιστικά του βιβλία; 12. Ποιοι επιτηδευματίες υποχρεούνται να τηρούν βιβλίο Αποθήκης; 13. Ποιοι επιτηδευματίες τηρούν βιβλίο παραγωγής - κοστολογίου; 14. Ποια η έννοια του υποκαταστήματος; 15. Ποια βιβλία πρέπει να τηρεί το υποκατάστημα επιτηδευματία, που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας; 16. Τι στοιχεία υποχρεούται να εμφανίζει σε κάθε βιβλίο, που τηρεί βιβλία στο υποκατάστημά του, ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας; 17. Σε ποια περίmωση ο επιτηδευματίας απαλλάσσεται από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων για το υποκατάστημά του; 18. Ποια στοιχεία πρέπει να καταχωρούνται στα βιβλία Ποσοτικής Παραλαβής; 19. Η τήρηση των πρόσθετων βιβλίων και των ειδικών στοιχείων είναι υποχρεωτική για τους επιτηδευματίες που αναφέρονται στον Κ.Β.Σ. Σχολιάστε. 20. Ποιο πρόσθετο βιβλίο πρέπει να τηρείται, τι καταχωρείται σ' αυτό και ποια στοιχεία εκδίδονται από επιτηδευματία που: α. Διατηρεί ξενοδοχείο β. Διατηρεί φροντιστήριο γ. Διατηρεί κλινική. 21. Ποια πρόσθετα βιβλία πρέπει να τηρεί και με ποιον τρόπο ένας οδοντίατρος; Ποια στοιχεία υποχρεούται να εκδίδει; 22. Πώς πρέπει να γίνεται η καταχώρηση των εγγραφών στα βιβλία που ορίζει ο Κ.Β.Σ.; 23. Πότε επιτρέπεται η χρήση κωδικών αριθμών για τα αγαθά και τους τίτλους λογαριασμών; Β' Ασκήσεις 1. Ο Επιτηδευματίας Κ. ΝΙΚΟΥ το μήνα IΟΥΝΙΟΥ έκανε τις εξής συναλλαγές: 1/6: Πλήρωσε το νοίκι του μήνα ΙΟΥΝΙΟΥ 60.000 δρχ. Έλαβε απόδειξη από Α. ΑΣΙΚΗ αρ. 30. 2/6: Αγόρασε εμπορεύματα από Θ. ΠΑΣΧΑΛΗ αξίας 200.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 315. 4/6: Επέστρεψε εμπορεύματα στον Θ. ΠΑΣΧΑΛΗ αξίας 30.000 δραχμών. Πιστωτικό τιμολόγιο αρ. 6. 11/6: Αγόρασε εμπορεύματα από ΚΟΥΡΟΣ Α.Ε. αξίας 650.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 88. Για την παραπάνω αγορά πλήρωσε μεταφορικά 6.000 δρχ. (Συμπεριλαμβάνεται και Φ.Π.Α. 18%). Φορτωτική αρ. 23. 16/6: Πληρώνει λογαριασμό ΔΕΗ 21.600 δραχμές (Συμπεριλαμβάνεται και Φ.Π.Α. 8%). 22/6: Η εταιρεία ΚΟΥΡΟΣ Α.Ε. χορήγησε στον Κ. ΝΙΚΟΥ έκπτωση 15.000 δρχ. Πιστωτικό Σημείωμα αρ. 12. Να τηρήσετε το βιβλίο Αγορών.

51

2. Ο επιτηδευματίας Γ. ΟΥΜΙΔΗΣ το μήνα Μάρτιο έκανε τις εξής συναλλαγές: 2/3: Αγόρασε πρώτες ύλες από ΝΗΜΑΤ ΕΠΕ με πίστωση αξίας 91.200 δρχ. υπαγόμενες σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 133. 2/3:Πλήρωσε μεταφορικά για την παραπάνω αγορά 20.000 δρχ. (Συμπεριλαμβάνεται και Φ.Π.Α. 18%). Φορτωτική αρ. 144. 7/3: Αγόρασε μια γραφομηχανή από Γ. ΚΟΡΙΖΗ αξίας 70.000 δρχ. υπαγόμενη σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 66. 8/3: Η εταιρεία ΝΗΜΑΤ ΕΠΕ χορήγησε έκπτωση στον Γ. ΟΥΜΙΔΗ 18.000 δρχ. Πιστωτικό σημείωμα αρ. 18. 18/3: Επέστρεψε στη ΝΗΜΑΤ ΕΠΕ πρώτες ύλες αξίας 22.000 δρχ. Πιστωτικό Τιμολόγιο αρ. 70. 30/3: Πλήρωσε ημερομίσθια εργατών 480.000 δρχ. 30/3: Πλήρωσε εργοδοτική εισφορά για ΙΚΑ - ΤΕΑΜ 13,25% και εργοδοτική εισφορά για χαρτόσημο Μ.Υ. 0,6%. Να τηρήσετε το βιβλίο Αγορών. 3. Ο Επιτηδευματίας Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ο.Ε. το μήνα Ιούλιο έκανε τις ακόλουθες συναλλαγές: 1/7: Πλήρωσε το νοίκι του καταστήματος για το μήνα Ιούλιο 80.000 δρχ. Έλαβε απόδειξη από Α. ΑΝΤΥΠΑ αρ. 81. 1/7: Αγόρασε εμπορεύματα από Α. ΚΑΜΠΑ με πίστωση αξίας 800.000 δρχ., υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18% και αξίας 700.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 8%. Τιμολόγια αρ. 125 και 126 αντίστοιχα. 2/7: Πώλησε εμπορεύματα σε διάφορους πελάτες ως εξής: Αξίας 500.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγια αρ. 12-15. Αξίας 400.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 8%. Τιμολόγια αρ. 16-20. 5/7: Αγόρασε εμπορεύματα από Β. ΦΙΛΙΠΠΟΥ αξίας 380.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 57. 10/7: Ο Προμηθευτής Α. ΚΑΜΠΑΣ χορήγησε έκπτωση στον Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ο.Ε. 20.000 δρχ. (Φ.Π.Α. 8%). Πιστωτικό τιμολόγιο αρ. 14. 15/7: Παραχώρησε έκπτωση σε διάφορους πελάτες 15.000 δρχ. (Φ.Π.Α. 8%). Πιστωτικά τιμολόγια 4-5. 19/7: Του επιστράφηκαν εμπορεύματα από ορισμένους πελάτες αξίας 29.500 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18%. Πιστωτικά Τιμολόγια αρ. 6-8. 22/7: Πλήρωσε τηλέφωνο 25.000 δρχ. και ρεύμα 32.000 δρχ. (Συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α. 18% στο τηλέφωνο και 8% στο ρεύμα). 29/7: Πώλησε χονδρικώς εμπορεύματα αξίας 472.000 δρχ. υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18% και λιανικώς εμπορεύματα αξίας 59.000 δρχ. υπαγόμενα στον ίδιο συντελεστή Φ.Π.Α. Τιμολόγια αρ. 21-25 για χονδρικές πωλήσεις και «Ζ» Νο 22 Φ.Τ.Μ. 29/7: Αγόρασε από Π. ΤΣΕΝΕ δύο γραφομηχανές συνολικής αξίας 140.000 δρχ. και μια αριθμομηχανή αξίας 40.000 δρχ. (Φ.Π.Α. 18%). Τιμολόγιο αρ.115. 30/7: Επέστρεψε στον Π. ΤΣΕΝΕ τη μια γραφομηχανή σαν ελαττωματική Π.Τ. αρ. 11. Να τηρήσετε βιβλίο Εσόδων - Εξόδων.

52

4. Μια επιχείρηση που τηρεί βιβλία Α' κατηγορίας του Κ.Β.Σ. το μήνα Μάιο 1999 είχε τις εξής συναλλαγές: 1/5: Αγόρασε εμπορεύματα αξίας 800.000 δρχ. από την εταιρεία Ν. ΡΗΓΑΣ υπαγόμενα σε συντελεστή Φ.Π.Α. 18% Αριθμός Τιμολογίου 20. 6/5: Αγόρασε εμπορεύματα από Δ. ΚΕΛΛΑΡΗ αξίας 1.000.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% Αρ. Τιμολ. 12. 10/5: Πληρώνει το λογαριασμό ΟΤΕ του προηγούμενου διμήνου 30.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%. 16/5: Επιστρέφει εμπορεύματα αξίας 20.000 δρχ. στην εταιρεία Ν. ΡΗΓΑ επειδή βρέθηκαν ακατάλληλα. Πιστωτικό Τιμολόγιο 11. 22/5: Πληρώνει τον λογιστή της Δ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ 20.000 δρχ., στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και ο Φ.Π.Α. που αναλογεί (Φ.Π.Α. 18%) ΑΠΥ 33. 28/5: Αγοράζει εμπορεύματα από την εταιρεία Κ. ΖΕΡΒΑΣ αξίας 2.000.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8%. Αριθμός Τιμολογίου 5/2. 30/5: Πληρώνει το νοίκι του μήνα Ιουνίου 1 00.000 δρχ. Έλαβε απόδειξη από τον Κ. ΝΙΚΟΥ αρ. 16. 31/5: Αγοράζει ένα γραφείο αξίας 100.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% από τον ΑΝΔΡ. ΣΩΡΡΑ Αρ. Τιμ. 68. Να τηρήσετε το βιβλίο Αγορών. 5. Η επιχείρηση Α. ΜΠΕΛΕΓΡΑΤΗΣ κατά το μήνα ΑΠΡΙΛΙΟ 1999 έκανε τις εξής συναλλαγές: 1/4: Πλήρωσε το νοίκι του καταστήματος για το μήνα ΑΠΡΙΛΙΟ 90.000 δραχμές. Έλαβε απόδειξη από Δ. ΡΗΓΟ αρ. 14. 2/4: Αγόρασε εμπορεύματα από Κ. ΜΑΡΟ με πίστωση αξίας 800.000 δραχμές υπαγόμενα σε Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 183. 5/4: Πώλησε εμπορεύματα σε διάφορους πελάτες ως εξής: Αξίας 600.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8% Τιμολόγια αρ. 16-19. Αξίας 400.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18% Τιμολόγια αρ. 20-22. 7/4: Του επιστράφηκαν εμπορεύματα από ορισμένους πελάτες ως εξής: Αξίας 40.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 8%. Πιστωτικά Τιμολόγια αρ. 2-3. Αξίας 60.000 δρχ. με Φ.Π.Α. 18%. Πιστωτικά Τιμολόγια αρ. 4-5. 10/4: Αγόρασε εμπορεύματα από Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟ αξίας 900.000 δραχμών με Φ.Π.Α. 18%. Τιμολόγιο αρ. 44. 12/4: Επέστρεψε εμπορεύματα στον Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟ αξίας 50.000 δραχμές. Πιστωτικό τιμολόγιο αρ. 11. 15/4: Πλήρωσε ΟΤΕ 47.200 δραχμές, για το δίμηνο Φεβρουάριο - Μάρτιο. Στις παραπάνω τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. 18%. 20/4: Πώλησε στον Δ. ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ εμπορεύματα αξίας 300.000 δραχμών χονδρικά με Φ.Π.Α. 18% και αριθμός τιμολογίου 23 και εμπορεύματα αξίας 200.000 δρχ. λιανικά Φ.Π.Α. 18% με το «Ζ» των Φ.Τ.Μ. Νο 13. Να τηρηθεί το βιβλίο Εσόδων - Εξόδων.

53